ct i multislajsni ct - kelm.ftn.uns.ac.rs · rtg: transmisioni imidžing •slika se proizvodi...

CT I MULTISLAJSNI CT

Proces stvaranja slike tela, organa idrugih unutrašnjih strukturaprimenom spoljašnjeg zračenja.

ANATOMSKA SLIKA

Invazivne procedure (interventnaradiologija)

Generalno neinzvazivne: u telo se ne ulazi

opremom i nema oštećenja tkiva

Rtg: Transmisioni imidžing

• Slika se proizvodi transmisijom

• Snop fotona prolazi kroz telesne strukture

• Različita tkiva – različito zatamnjenje-krv, masne naslage, meka tkiva: TAMAN TRAG na filmu ili ekranu

- Mišići i vezivna tkiva (ligamenti, tetive isl: SIVO

- Kosti: BELO

Efektivne doze kod pojedinih projekcija snimanja ( Monte Karlo metoda)

AP 0.459 mSvTh Kičma

LL 0.213 mSv

AP 1.04 mSvPelvis

AP 0.807 mSvLS Kičma

LL 0.389 mSv

AP 0.136 mSvC KIČMA

LL 0.0139 mSv

Ukupna doza za sveorgane i tkiva

2.98 mSv

Komponente Rtg cevi

•Katoda: užareno vlakno (volfram) -izvor elektrona koji se kreću u pravcu anode

•Anoda (stacionarna ili rotirajuća): udarena snopom elektrona emituje X-zrake

• Metalno kućište cevi okruženo staklom(elektroni putuju u vakuumu)

• Zaštitni oklop (zaštita od rasejanog zračenja)

Visoki napon

Kolimatori

Ogledalo

Filter

Snop X zračenja Svetlosni

snop

Hil efekat anode

Anoda Katoda

Hil anode

Centralni snop

Procenat intenziteta u odnosu na

centralnu osu snopa – Profil polja

100%

13%

4%

Linijski napon

Jedna faza jedan impuls

Jedna faza 2-impulsa

Tri faze 6-impulsa

Tri faze 12-impulsa

0.02 s

0.01 s

kV (%)

Talasni oblik cevi

Doza zračenja na filmu (detektoru)

D = k0 . Un . I . T

U : napon pika (kV)

I : struja cevi (mA)

T : vreme ekspozicije (ms)

n : konstanta u opsegu od 3 za150 kV

do 5 za 50 kV

PARAMETRI EKSPOZICIJE

Filtracija cevi- smanjenje doze

bez gubitka kvaliteta slike

Aluminium

filter

Rasejano zračenje

Uticaj na kvalitete slike: nejasnoća,

gubitak kontrasta

Uticaj na pacijentne doze: povećava

površinsku i dubinsku dozu

Moguća redukcija :

upotreba rešetke

ograničenje polja

ograničenje zapremine koja se ozračuje

(npr. Kompresija dojke u mamografiji)

Izvor X-zračenja

OlovoRasejani snop X-zraci

Korisni X-zrak

Film i kaseta

Pacijent

Antirasejavajuća rešetka

AEC Off 200mAs AEC On 137mAs

Smanjenje doze = 31.5%

Automatska kontrola ekspozicije

AEC

Distorzija

Izvor

zračenjaIzvor

zračenja

Objekat

Objekat

Slika Slika

Kvalitet slike

Opšti termin koji se koristi za definiciju stepena vidljivosti relevantnih informacija na slici

Parametar slike vs. Mera

- Rezolucija Signal – to - noise ratio

- Kontrast

- Šum

60 kV - 50 mAs 70 kV - 50 mAs 80 kV - 50 mAs

Computed Tomography (CT) ili CAT

(Computerised Axial Tomography)

Scan)• Dijagnostička procedura koja koristi kombinaciju X-

zračenja (sa ili bez kontrasnog sredstva) i kompjutersketehnologije da bi se proizvela slojevita slika tela ili tkiva u horizontalnoj i vertikalnoj ravni.

• Kompjuterski algoritam digitalizuje podatke sa detektora i kreira aksijalnu tomografsku sliku organa

• Algoritam za rekonstrukciju: Furijeove transformacije za prostorno mapiranje u funkciji frekvencije

REKONSTRUKCIJA

SS (singl slajsni): rekonstrukcija slika ISTE debljine sa

različitim indeksom slike

MS (multi slajsni): sakuplja 3D podatke u prostoru i

rekonstruiše slike RAZLIČITE debljine i različitog indeksa

Indeks slike < debljine slike slojevi se preklapaju

DIZAJN DETEKTORA MSCT

4 SCT: (4 x 4) 16 jednakih elemenata na z-osi – akvizicija 1, 2

ili 4 slike po rotaciji

16 SCT: (16 x16) 256 jednakih elemenata-akvizicija 1, 2, 4,

8,16 slika

32 SCT: (32x32) 1024 elemenata: 1,2,4,8, 16, 32 slike

64 SCT: (64x64) 4096 elemenata: 1,2,4,8,16,32,64

128 SCT (128x128) 16384 elemenata: 1, 2,4,8,16,32,64,128

PITCH

Pitch = (put stola izražen u mm po rotaciji gantrija)

debljina sloja

SS: 7,5 mm/2,5 = 3

MS: 7,5/ (4 slike po 2,5 mm) = 0,75

Ptch =1 Pitch=2

Broj detektora: 600 - 900 / 360°

Vreme skeniranja : 5 s - 0.5s

Figura

Figura

Proporcionalni brojač

punjen gasom (Xenon)

Poluprovodnik

‚Pogled iznutra “Slip Ring” CT

X Ray

Tube

Detector

Array

Slip Ring

:

Kako je

kompletna

elektronika

smeštena u

rotirajućem

gantriju ?

Cev X-

zračenja

Detektorski

niz

Helikoidni (spiralni) CT

• Ako cev X-zračenja može da rotira konstantno, a pacijent se konstantno kreće uzdužno kroz snop pregled traje kraće

• Geometrija skeniranja

Snop X-zračenja

Smer kretanja pacijenta

Konvencionalni CT sa

jednim izvorom

Savremeni CT sa 2

izvora

Sporom akvizicijom se

ograničava doza

Brzom akvizicijom se

štedi doza

20%20%

MinDose

4%

Dual source CT (DSCT)

Smanjenje doze

CT sa dva izvora - vizuelizacija

80 kV

140 kV

Prepoznaje 3 materijala

Crveno: meko tkivo

Plavo: masno tkivo

Zeleno: kontrasno

sredstvo

z

z

z

Visok kontrast između kostiju (angiografija)

Uklanjanje kostiju

Identifikacija plaka

(naslaga na sudovima)

Prikaz ligamenata

Primena CT sa 2 energije

VMA-multislice

Efektivne doze kod CT i klasične radiografije

CT E (mSv) Radiografija E (mSv)

Glava 2 Lobanja 0.07

Grudni koš 8 Grudni koš 0.02

Abdomen 10-20 Abdomen 1.0

Pelvis 10-20 Pelvis 0.7

Procedura Efektivna doza (mSv) Ekvivalent prirodnom

zračenju

Dodatni rizik

CT abdomen i pelvis 10 3 godine Nizak

CT abdomen i pelvis

ponovljeno sa i bez

kontrasta

20 7 godina Srednji

CT kolonografija 10 3 godine Nizak

Rtg GI trakta gornjideo

Donji deo

8

6

3 godine

2 godine

Nizak

Nizak

Rtg kičme 1,5 6 meseci Nizak

Rtg ekstremiteta 0,001 3 sata Zanemariv

CT glave 2 8 meseci Vrlo nizak

CT glave sa I bez

kontrasta

4 16 meseci Nizak

CT kičme 6 2 godine Nizak

CT grudnog koša 7 2 godine Nizak

Rtg grudnog koša 0,1 10 dana Vrlo nizak

Rtg zuba 0,005 1 dan Zanemarljiv

CT angiogrfija 12 4 godine Nizak

CT srca 3 1 godina Nizak

Densitometrija 0,001 3 sata Zanmearljiv

Mamografija 0,4 7 nedelja Vrlo nizak

Real-time CT

• Osoblje ulazi u salu samo pri akviziciji slike

30

Držač igle

Biopsija , postavljanje igli, sakupljanje tečnosti, drenaže,....

Kožna doza pacijenta 10 x

veća od C-arm

fluoroskopije

CT u opearcionoj sali• CT hirurška navigacija – mobilni sistem

31

Procedure sa visokim dozama

Kompjuterska tomografija (CT). UNSCEAR:6% procedura >>> 41%

doze

Interventna radiologija Dugačke fluoroskopije &

zadržavanje slike

Visok rizik pojave kancera

Dugačko vreme-moguće povrede kože

Moguća visoka ekspozicija osoblja