สิทธิในการประท้วง:...
Post on 28-Oct-2019
16 Views
Preview:
TRANSCRIPT
สทธในการประทวง: หลกการปกปองสทธมนษยชนในการประทวง
พ.ศ. 2559 (2016)
Policy Brief
3
ARTICLE 19 Free Word Centre 60 Farringdon Road London, EC1R 3GA United Kingdom T: +44 20 7324 2500 F: +44 20 7490 0566 E: info@article19.org W: www.article19.org Tw: @article19org Fb: facebook.com/article19org
ISBN: 978-1-906586-78-2
© ARTICLE 19, 2016
ARTICLE 19 สนบสนนองคกรและบคคลใหยอมรบหลกการการสอสารขอมลอยางเสร เรายงสนบสนนใหมการแสดงความเหนวาจะสามารถน�าหลกการเหลานไปใชอยางไร กรณาเสนอความเหนหรอแสดงความเหนชอบมาท legal@article19.org โปรดระบชอ สงกด และความเหนของทาน
งานชนนไดรบการคมครองตามลขสทธ Creative Commons Attribution-Non-Commercial-ShareAlike 2.5 ทานสามารถน�าไปถายท�าส�าเนาไดอยางเสร สามารถแจกจายและน�าไปแสดงได รวมทงสามารถน�าเนอหาบางสวนไปยอยจดท�าเปนสงพมพตางหากได โดยทานตอง
1. ระบทมาของเนอหาวามาจาก ARTICLE 19
2. ไมใชผลงานนเพอประโยชนทางพาณชย
3. ใหเผยแพรงานทมเนอหาบางสวนจากสงพมพนโดยยดตามลขสทธเชนเดยวกบงานทงหมด
หากทานตองการอานขอกฎหมายเกยวกบลขสทธนอยางละเอยด โปรดดท: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/legalcode
ARTICLE 19 ยนดรบส�าเนาเอกสารทจดท�าขนจากขอมลในรายงานชดน
การจดท�าเอกสารชนนไดรบทนสนบสนนจาก Swedish International Development Cooperation หรอ SIDA ซง SIDA อาจไมมความเหนสอดคลองกบเนอหาในรายงานนกได ARTICLE 19 เปนผรบผดชอบทงหมดตอเนอหาของรายงาน
สารบญ เกรนน�า 2
อารมภบท 4
บทท 1: หลกการทวไป 6
หลกการท 1: ศพทบญญต 6
หลกการท 2: พนธกรณของรฐตอสทธในการประทวง 9
หลกการท 3: การไมเลอกปฏบต 11
หลกการท 4: ขอบเขตของการจ�ากดสทธในการประทวง 12
หลกการท 5: การประกาศสถานการณฉกเฉน 15
หลกการท 6: การคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย 16
บทท 2: พนธกรณทจะเคารพสทธในการประทวง 17
หลกการท 7: เสรภาพในการประทวง 17
หลกการท 8: เสรภาพในการเลอกสถานทประทวง 19
หลกการท 9: เสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวง 20
หลกการท 10: เสรภาพในการเลอกเนอหาหรอแรงจงใจในการประทวง 21
บทท 3: พนธกรณทจะคมครองสทธในการประทวง 23
หลกการท 11: หนาทของรฐในการอ�านวยความสะดวกในการใชสทธในการประทวง 23
หลกการท 12: หนาทของรฐทจะใชแนวทางทสอดคลองกบหลกสทธมนษยชนเพอควบคมการประทวง 25 หลกการท 13: หนาทของรฐเกยวกบการใชก�าลงกบผชมนมประทวง 28
หลกการท 14: หนาทของรฐเกยวกบการสอดแนมขอมลของผชมนมประทวง 31
หลกการท 15: หนาทของรฐเกยวกบการเรยกใหหยด การตรวจคน การควบคมตวหรอการจบกมผ ชมนมประทวง 34
หลกการท 16: หนาทของรฐเกยวกบความรบผดและการลงโทษผชมนมประทวง 35
บทท 4: พนธกรณทจะท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล 38
หลกการท 17: ความรบผดและความโปรงใส 38
หลกการท 18: เสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง 40
หลกการท 19: การตดตามและรายงานขาวการประทวง 41
บทท 5: บคคลอนทเกยวของ 42
หลกการท 20: บคคลอนทเกยวของ 42
ความเปนมา 43
2
เกรนน�า
การประทวงมบทบาทส�าคญตอชวตทงดานพลเมอง การเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของทกสงคม
ในประวตศาสตรทผานมา การประทวงมกเปนแรงบนดาลใจใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมในเชงบวก และการคมครองสทธมนษยชนทดขน และยงคงมบทบาทก�าหนดและคมครองพนทของพลเมองในทกภมภาคของโลก การประทวงสงเสรมใหมพฒนาการของการมสวนรวมและ การมจตส�านกของพลเมอง สรางความเขมแขงใหระบบประชาธปไตยแบบตวแทน ทงโดยกระตนใหประชาชนมสวนรวมโดยตรงตอกจการสาธารณะ การประทวงชวยใหบคคลและกลมแสดงความเหนตางและความทกขใจของตน แลกเปลยนความเหนและทศนคต เปดโปงขอบกพรองของการบรหารงาน และเรยกรองอยางเปดเผยใหทางการและหนวยงานทมอทธพลอน ๆ แกไขปญหา และแสดงความรบผดชอบตอการกระท�าของตน ซงนบเปนเรองส�าคญอยางยงส�าหรบประชาชนทไมคอยมปากเสยง ไมมตวแทน หรอถกผลกใหอยชายขอบ
แตรฐบาลทวโลกมกปฏบตตอการประทวง โดยมองวาเปนสงทสรางความร�าคาญและตอง ถกควบคม หรออาจถกมองวาเปนภยคกคามทตองขจด
เทคโนโลยดจทลสรางโอกาสและปญหาทาทายใหม ๆ ใหกบการประทวง โดยในปจจบน ไดถกใชเปนสอกลางส�าคญเพอสนบสนนการประทวงและเปนเวทของการประทวง ความกาวหนาทางเทคโนโลยยงชวยใหรฐบาลมศกยภาพเพมขนอยางมาก ในการคกคามและอาจละเมด สทธมนษยชนของการประทวง
สทธในการประทวงเกยวของกบการใชสทธมนษยชนขนพนฐานหลายประการ และเปนปจจยส�าคญทชวยคมครองสทธมนษยชนอน ๆ แมการประทวงจะมความส�าคญในทกสงคม แตบางกรณการประทวงอาจกออนตรายตอบคคลอน ดวยเหตดงกลาว มาตรฐานระหวางประเทศจงอนญาตใหมการจ�ากดสทธมนษยชนหลายประการทเกยวของกบการประทวง อยางไรกด การจ�ากดเชนนท�าไดเฉพาะตามบรบททไดนยามไวอยางแคบเทานน แมจะมหลกประกนชดเจนตามกฎหมาย สทธมนษยชนระหวางประเทศ แตเปนทยอมรบโดยทวไปวา รฐตาง ๆ ตองการค�าแนะน�าในทางปฏบตเพอท�าความเขาใจและด�าเนนการตามพนธกรณของตนในประเดนดงกลาวได
หลกการเหลาน จงเปนการพรรณนาชดของมาตรฐานขนต�าเพอใหเกดการเคารพ คมครอง และปฏบตจนบรรลผลซงสทธในการประทวง พรอมกบใหความชดเจนเกยวกบการจ�ากดสทธ ทอนญาตใหกระท�าไดในกรอบอยางแคบ ถอเปนการตความในเชงกาวหนาตอมาตรฐาน สทธมนษยชนระหวางประเทศ อนประกอบดวยปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights-ICCPR) และกตการะหวางประเทศ วาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights – ICESCR) มาตรฐานสทธมนษยชนในระดบภมภาค แนวปฏบตของรฐ อนเปนทยอมรบและมพฒนาการ (ซงสะทอนใหเหนจากกฎหมายและค�าพพากษาของศาลภายในประเทศ) และหลกการทวไปของกฎหมายอนเปนทยอมรบของประชาคมแหงรฐ โดยเฉพาะหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใช
3
กฎหมาย (UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) จรรยาบรรณสหประชาชาตส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (UN Code of Conduct for Law Enforcement Officials) มาตรฐานซงไดรบการชแจงโดยกลไกพเศษของคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (รวมทงผรายงานพเศษรวมวาดวยการจดการการชมนมอยางเหมาะสม) และแนวปฏบตวาดวยเสรภาพของการชมนมโดยสงบขององคการวาดวยความมนคงและความรวมมอในยโรป (Organization for Security and Co-operation in Europe หรอ OSCE)
หลกการเหลานยงเปนการยอมรบการประยกตใชหลกการไซราคซาวาดวยการจ�ากดและ การลดทอนสทธของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (Siracusa Principles on the Limitation and Derogation Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights) (ซงมการรบรองในเดอนพฤษภาคม 2527 โดยกลมผช �านาญการ) และการใชก�าลง: แนวปฏบตในการบงคบใชหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (Use of Force: Guidelines for Implementation of the UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) เผยแพรโดยแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล ในเดอนสงหาคม พ.ศ.2558
หลกการเหลานมงประสงคใหหนวยงานภาคประชาสงคม นกกจกรรม นกปกปองสทธมนษยชน นกกฎหมาย ผพพากษา ผแทนทมาจากการเลอกตง เจาหนาทของรฐ และผมสวนไดสวนเสยอนๆ น�าไปใช ทงนเพอสนบสนนการคมครองสทธในการประทวงทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบสากล
4
อารมภบท เราซงประกอบดวยบคคลและองคกรตาง ๆ ซงใหความเหนชอบและเหนดวยกบหลกการเหลาน
เชอมนวาการประทวงเปนเสาหลกพนฐานของประชาธปไตย และเปนองคประกอบเพอใหเกด การจดการเลอกตงทเสรและเปนธรรม
ระลกวาการประทวงเกดขนในทกสงคม เนองจากประชาชนลกยนขนเพอปกปองสทธพลเมอง สทธทางการเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรมและสงคมของตน ตอสกบการกดขปราบปราม ตอสกบความยากจน คมครองสงแวดลอม หรอเรยกรองใหเกดการพฒนาทย งยน และมสวนรวมใหเกดความกาวหนา
ค�านงวาการเขารวมการประทวงชวยใหบคคลทกคนสามารถแสดงความเหนตางทงโดยสวนบคคลและองคกร และพยายามใชแรงกดดนและหนนเสรมการก�าหนดนโยบายของรฐและการบรหารจดการบานเมอง รวมทงการกระท�าอนใดของหนวยงานทมอ�านาจในสงคม
เนนย �าวา สทธในการประทวงประกอบดวยการใชสทธมนษยชนนานปการทไมอาจแบงแยกได พงพาอาศยกนและเชอมโยงกน โดยเฉพาะสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนมอยางสงบ และการสมาคม สทธในการเขารวมการจดการกจการสาธารณะ สทธทจะมเสรภาพดาน ความคด สามญส�านกและศาสนา สทธในการนดหยดงาน สทธในการเขารวมชวตทางวฒนธรรม รวมทงสทธทจะมชวต มความเปนสวนตว มอสรภาพและความมนคงของบคคล และสทธทจะ ไมถกเลอกปฏบต
ยอมรบวาสอมวลชนและเทคโนโลยดจทลทเสรและเปนอสระ เปนองคประกอบทจ�าเปนเพอประกนวาประชาชนไดรบขอมลเกยวกบการประทวงและบรบททเกดขน เปนการอ�านวย ความสะดวกและหนนเสรมการจดการประทวง ทงนเพอใหเกดการไหลเวยนของขอมลอยางเสรระหวางฝายตางๆ ทเกยวของกบการประทวง และการตดตามและรายงานการละเมดทเกดขน
ยอมรบวาเทคโนโลยดจทลและอนเตอรเนต เปนเวทการประทวงออนไลน
เนนถงบทบาททมคณคาของภาคประชาสงคมรวมทงนกปกปองสทธมนษยชนและผสอขาว ในการประทวงรวมทงกจกรรมทจดท�าโดยองคกรเอง และการจดตงหนวยงานอน และโดยการเกบขอมล การรายงาน และการเรยกรองใหมการตรวจสอบการละเมดสทธของผชมนมประทวง
รงเกยจการปราบปรามการประทวงอยางโหดราย รวมทงการใชก�าลงอยางไมจ�าเปน เกนกวาเหตและไมชอบดวยกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การบงคบบคคลใหสญหาย การทรมาน การสงหารแบบรวบรดหรอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย
กงวลอยางยงกบมาตรการทางกฎหมาย นโยบาย และการบงคบใชกฎหมาย ซงยบย ง ปองกน หรอขดขวางไมใหเกดการประทวง รวมทงการตงขอก�าหนดตอการขออนญาตจดประทวง การควบคมตวบคคล การคกคามและขมข และมาตรการลงโทษทงในทางอาญา ในทางฝายบรหารและในทางพลเรอนทไมไดสดสวนตอผชมนมประทวง รวมทงขอจ�ากดตางๆ ทน�ามาใชกบผชมนมประทวง
5
ตระหนกวาการพฒนาเทคโนโลยการสอดแนมขอมลและศกยภาพในการเกบรกษาขอมลทงของหนวยงานของรฐและเอกชน อาจละเมดสทธมนษยชนของผชมนมประทวง และสงผลในเชงขมขตอการประทวงโดยทวไป
ตองการเรยกรองใหรฐบาลปฏบตใหบรรลซงพนธกรณทจะเคารพ คมครอง และอ�านวย ความสะดวกในการใชสทธในการประทวงโดยไมมการเลอกปฏบตไมวาในรปแบบใด ทงน เพอหลกเลยงการจ�ากดสทธทไมชอบดวยกฎหมาย ขาดความชอบธรรมหรอไมจ�าเปน เพอประกนใหมการตรวจสอบการละเมด และเพอกระตนใหหนวยงานเอกชนปฏบตตามความรบผดชอบทเกยวของของตนเอง
เรยกรองหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของในระดบสากล ระดบภมภาค ระดบประเทศ และระดบทองถน รวมทงหนวยงานเอกชนอน ๆ ใหด�าเนนการเพอสงเสรมใหมการยอมรบและการเผยแพรหลกการเหลาน และใหเกดเปนการปฏบตทางการเมองในทกระดบ
6
บทท 1: หลกการทวไป หลกการท 1: ศพทบญญต
1.1 เพอความมงประสงคของหลกการเหลาน
ก) การประทวง เปนการแสดงออกระดบบคคลหรอกลมเพอตอตาน แสดงความเหนคาน แสดงปฏกรยาหรอความเหนในเชงตอบสนอง การแสดงคณคาหรอประโยชนของตน ดวยเหตดงกลาว การประทวงอาจครอบคลมถงกจกรรมดงตอไปน เปนอยางนอย
(1) การกระท�าทงระดบบคคลหรอกลม รวมทงการประทวงทเกดขนโดยธรรมชาตหรอเกดขนในเวลาเดยวกน ตงแตหรอในชวงเวลาทบคคลเปนผเลอก รวมทงการใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทล
(2) การแสดงออกระดบบคคลหรอกลมอนเนองมาจากแรงจงใจหรอประเดนปญหาใดๆ
(3) การกระท�าทมเปาหมายเปนกลมบคคลตาง ๆ รวมทงหนวยงานของรฐ หนวยงานเอกชนหรอบคคล หรอประชาชนทวไป
(4) พฤตกรรมหรอการแสดงออกอนอาจรบกวนหรอละเมดบคคลอน ซงเหนตางจากแนวคดหรอเหตผลอนเปนเปาหมายของการประทวง หรอพฤตกรรมใดทเปนอปสรรค ขดขวาง หรอปดกนการกระท�าของบคคลทสามเปนการชวคราว
(5) การกระท�าในสถานทใดรวมทงสถานทสาธารณะหรอสถานทสวนตว รวมทงในอนเตอรเนต
(6) การกระท�าในลกษณะทมการจดตงในหลายระดบและมวธการแตกตางกน รวมทงกรณซงไมมโครงสรางองคกรอยางชดเจน ไมมโครงสรางทลดหลนตามล�าดบชน หรอไมมรปแบบ หรอไมมชวงเวลาการประทวงทเกดจากการวางแผนลวงหนา
ข) สทธในการประทวง เปนการใชสทธมนษยชนทมอยและเปนทยอมรบในทางสากล ทงระดบบคลและ/หรอกลม รวมทงสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนมอยางสงบ และการสมาคม สทธทจะเขารวมในการจดการกจการสาธารณะ สทธทจะมเสรภาพดานความคด มโนธรรมส�านกและศาสนา สทธทจะเขารวมในชวตทางวฒนธรรม สทธในชวต สทธในความเปนสวนตว เสรภาพและความมนคงของบคคล และสทธทจะไมถกเลอกปฏบต สทธในการประทวงยงเปนสงทจ�าเปนเพอใหเกดสทธมนษยชนทงหมด รวมทงสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม
ค) ค �าวา การประทวงออนไลน หมายถงการประทวงตามค�านยามในหลกการท 1.1 หากเกดขนโดยใชอนเตอรเนตเปนเครองมอและ/หรอเพอเวทเพอปฏบตการนน
ง) ค �าวา การไมใชความรนแรง ปฏบตการทาทายซงหนา หรอ การดอแพง หมายถงยทธวธ
7
และยทธศาสตรทแตกตางกน เพอใหเกดการเปลยนแปลง โดยใชทงวธการสรางความรบกวนทมเปาหมายเปนสถาบน บคคล หรอกระบวนการ โดยใชปฏบตการทางตรงและโดยสงบ รวมทงการฝาฝนกฎหมายอยางมมโนธรรมส�านกและอยางจงใจ
จ) ค�าวา ความสงบเรยบรอยของประชาชน หมายถงผลรวมของหลกเกณฑเพอประกนการท�าหนาทของสงคม หรอชดของหลกการ ซงเปนพนฐานของสงคม รวมทงการเคารพ สทธมนษยชน
ฉ) ค�าวา การบงคบใชกฎหมาย ครอบคลมการใชอ �านาจควบคมของกองก�าลงรกษาความมนคง โดยเฉพาะอ�านาจในการจบกม ควบคมตว การใชก�าลง เพอใหการปฏบตหนาทบรรลผล ในการบงคบใชกฎหมาย ค�านยงครอบคลมถงเจาหนาทรกษาความปลอดภยของเอกชน ซงไดรบมอบหมายอ�านาจดงกลาว เปนการเฉพาะและโดยชดแจง จากหนวยงานของรฐ และ ปฏบตการใชอ �านาจหนาทในนามของรฐ
ช) ค �าวา การใชก�าลง หมายถงปฏบตการทางกายใด ๆ ทใชกบบคคล ทงนเพอใหการบงคบใชกฎหมายเปนผล โดยเฉพาะการขอความรวมมอใหท�าตามค�าสง
ซ) ค �าวา อาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต หมายถงอาวธทถกออกแบบมาเพอใหมการใชก�าลงโดยไมท�าใหถงขนเสยชวต หรอไดรบบาดเจบสาหส ซงเลงเหนไดวาอาวธนนอาจมความเสยงทจะท�าใหบคคลเสยชวต ขนอยกบพฤตการณและวธการใช
ฌ) ค�าวา อาวธหรอการใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย หมายถงอาวธหรอการใชก�าลงในรปแบบใด ซงมความเสยงอยางมากทจะท�าใหเกดการเสยชวต หรอถกใชโดยเหนไดอยางชดแจงวาอาจเปนเหตใหบคคลเสยชวต (การใชก�าลงในระดบทท�าใหบคคลเสยชวตไดโดยจงใจ)
1.2 ส�าหรบค�าวา โดยสงบ หรอ การไมใชความรนแรง
ก) ควรเปนค�าทไดรบการตความอยางกวางขวางเสมอ และควรยกเวนเฉพาะกรณซงมพยานหลกฐานทชดเจนและนาเชอถอวา ผชมนมประทวงมเจตนาใชความรนแรงตอบคคลหรอทรพยสน และมความเปนไปไดอยางมากทจะกระท�าเชนนน
ข) ควรครอบคลมถงการปองกนตนเอง (โดยตนเองหรอบคคลอนชวยเหลอ) ของผชมนมประทวงตอการกระท�าอนมชอบดวยกฎหมาย แตรปแบบการปองกนตนเองใหกระท�า เทาทจ�าเปนและพอสมควรแกเหตซงบคคลเชอวาก�าลงเกดขนกบตนเอง
ค) ในการประเมนวาการประทวงครงใดเกดขนโดยสงบหรอไม ใหค �านงวาการใชความรนแรงเปนครงคราวหรอประปราย หรอการกระท�าทมชอบดวยกฎหมายอน ๆ ซงเปนการกระท�าของคนอน ยอมไมพรากสทธของบคคลทจะไดรบการคมครองตามกฎหมาย ตราบท
8
บคคลเหลานนยงคงกระท�าการโดยสงบ ทงโดยเจตนาหรอโดยพฤตการณทเกดขน
ง) รฐพงตระหนกวาเมอใดการประทวงจบลงดวยความรนแรง ยอมเปนผลมาจากขอบกพรองของรฐทจะอ�านวยความสะดวกใหเกดการประทวงโดยสงบ หรอ ไมสามารถปองกน ความรนแรง และหาทางคลคลายความขดแยง โดยการรบมอกบบคคลทอาจเขารวมหรอ มเจตนาจะใชความรนแรง
9
หลกการท 2: พนธกรณของรฐตอสทธในการประทวง
2.1 รฐมพนธกรณทจะ
ก) เคารพสทธในการประทวง: รฐไมควรขดขวาง กดกน หรอจ�ากดสทธในการประทวง เวนแตเปนไปตามขอบเขตทกระท�าไดตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ
ข) คมครองสทธในการประทวง: รฐควรด�าเนนการตามขนตอนทชอบดวยเหตผล เพอคมครองบคคลทตองการใชสทธในการประทวง ทงนรวมถงการใชมาตรการทจ�าเปน เพอขดขวางการละเมดโดยบคคลทสาม และ
ค) ท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล: รฐควรสรางสภาพแวดลอมทเกอหนนใหสทธในการประทวงสามารถน�ามาปฏบตไดจรง ทงนรวมถงมาตรการเยยวยาอยางมประสทธภาพ ในกรณทเกดการละเมดสทธมนษยชนทงปวง ซงเปนสวนหนงของสทธการประทวง
2.2 รฐควรรบรองไวในบทบญญตตามรฐธรรมนญ (หรอเทยบเทา) และในกฎหมายภายในประเทศ และท�าใหเกดผลในทางปฏบตวาสทธในการประทวงเปนสทธมนษยชนทไมอาจแบงแยกได พงพาอาศยกนและเชอมโยงกน และสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยควรครอบคลมถง
ก) สทธทจ�าเปนเพอใหเกดการจดการประทวง โดยเฉพาะ
(1) สทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก: เสรภาพทจะแสวงหา รบ และเผยแพรขอมลขาวสารและความคดทกประเภท โดยไมค�านงถงพรมแดน ทงน ไมวาดวยวาจา เปนลายลกษณอกษรหรอการตพมพ ในรปของศลปะ หรอโดยอาศยสอประการอน ตามทตนเลอก
(2) สทธทจะมเสรภาพในการชมนม: เสรภาพในการจงใจชมนมในพนทใดๆ เพอเปาประสงครวมกนในการแสดงออก
(3) สทธทจะมเสรภาพในการสมาคม: เสรภาพในการสมาคมกบบคคลอน รวมทง การจดตงและเขารวมสหภาพแรงงานเพอเปนการคมครองประโยชนของบคคลและกลม
(4) สทธทจะเขารวมในกจการสาธารณะ: สทธของบคคลทจะเขารวมในกจการสาธารณะ ทงโดยทางตรงหรอโดยผานตวแทนทไดรบการเลอกตงเขามาอยางเสร เปนอยางนอย
ข) สทธทมกถกละเมดเมอมการปราบปรามการประทวง โดยเฉพาะ
(1) สทธในชวต: สทธของบคคลทกคนทจะไมถกพรากชวตของตนโดยพลการ
(2) สทธทจะไมถกกระท�าทรมานและการปฏบตทไรมนษยธรรมและย �ายศกดศร: สทธทจะไมตกเปนเหยอการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย �ายศกดศร
10
(3) สทธความเปนสวนตว: สทธของบคคลทกคนทจะไมตกเปนเหยอการแทรกแซง โดยพลการหรอโดยมชอบดวยกฎหมายตอความเปนสวนตวของตน ครอบครว บานเรอน หรอการตดตอทางจดหมาย รวมทงการโจมตท�ารายโดยมชอบดวยกฎหมาย ตอชอเสยงและเกยรตยศของตน และสทธทจะไดรบการคมครองตามกฎหมายเพอไมใหเกดการแทรกแซงหรอการโจมตท�ารายเชนนน
(4) สทธทจะมเสรภาพและความมนคงของตน: สทธทจะไมตกเปนเหยอการจบกมหรอควบคมตวโดยพลการ และไมถกพรากอสรภาพของตน เวนแตเปนไปตามเหตผลและสอดคลองกบขนตอนปฏบตของกฎหมายทก�าหนดไวแลว
11
หลกการท 3: การไมเลอกปฏบต
3.1 รฐควรประกนในกฎหมายและในทางปฏบตวาบคคลทกคนสามารถใชสทธในการประทวงของตนอยางเทาเทยม โดยไมมการเลอกปฏบตดวยเหตดานเชอชาต เพศ ชาตพนธ ศาสนาหรอความเชอ ความพการ อาย รสนยมทางเพศ อตลกษณทางเพศสภาพ ภาษา ความเหนทางการเมองหรออน ๆ ความเปนมาดานชาตหรอสงคม สญชาต ทรพยสน สถานะการเกดหรอสถานะอนใด
3.2 สทธในการประทวงตองไดรบการคมครองส�าหรบบคคลทงปวง กลม สมาคมทไมจดทะเบยน และนตบคคลทงหลาย รวมทงคนทเปนชนกลมนอย ผซงเปนคนชาต (พลเมอง) ผซงไมเปนคนชาต (ผซงไมเปนพลเมอง) ผไรรฐ ผลภย คนตางชาต ผแสวงหาทลภย คนเขาเมอง นกทองเทยว และบคคลซงยงไมบรรลนตภาวะ
12
หลกการท 4: ขอบเขตของการจ�ากดสทธในการประทวง
4.1 การคมครองสทธมนษยชนทไดรบการประกนในกฎหมายระหวางประเทศ ตองเกดขน ในระหวางการประทวงทกครง และตองถอเปนหลกปฏบต ในขณะทการจ�ากดสทธใด ๆ ใหถอเปนขอยกเวน
4.2 รฐควรประกนวาสทธทอาจเลยงพนธกรณได ซงเปนสวนหนงของสทธในการประทวง อาจถกจ�ากดไดตามเหตผลทก�าหนดในกฎหมายระหวางประเทศเทานน โดยเฉพาะ หามมใหมการจ�ากดสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนม การสมาคมและความเปนสวนตว ยกเวนแต ขอจ�ากดนน
ก) เปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย (ชอบดวยกฎหมาย): การจ�ากดใด ๆ ตองมพนฐาน ทางกฎหมายรองรบอยางเปนทางการ โดยเนอหาของกฎหมายนนเปนสงทบคคลเขาถงไดและมการเขยนกฎหมายอยางชดเจนเพยงพอ เพอชวยใหบคคลตระหนกลวงหนาวา การกระท�าใดอาจเปนการละเมดขอกฎหมายนน และสามารถประเมนผลกระทบทอาจเกดขนเนองจาก การละเมดใด ๆ ทเกดขน
ข) ตอบสนองเปาหมายทชอบธรรม: การจ�ากดใด ๆ ตองเปนสงทรฐบาลพสจนใหเหนไดวา มเปาประสงคอยางจรงจงและสงผลใหเกดการคมครองเปาหมายทชอบธรรม ทงนเพอคมครองความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอยของประชาชน (ordre public) การคมครองการสาธารณสขหรอศลธรรมอนด หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน สทธทจะมเสรภาพในการชมนมอยางสงบและการสมาคมอาจถกจ�ากดไดหากเปนไปเพอคมครอง ความปลอดภยสาธารณะ
(1) ความมนคงของชาตเปนเหตทอาจอางไดเฉพาะเพอคมครองความอยรอดของชาต หรอบรณภาพของดนแดน ใหปลอดพนจากการใชหรอการขจะใชก�าลง หรอเพอคมครองศกยภาพในการตอบโตกบการใชหรอการขจะใชก�าลง ไมวาจะมาจากภายในหรอภายนอก
(2) ความสงบเรยบรอยของประชาชนเปนเหตทอาจอางได เฉพาะเมอการประทวง สงผลใหเกดการคกคามอยางแทจรงและเพยงพอตอการท�าหนาทของสงคม หรอหลกการพนฐานทเปนพนฐานของสงคมนน รวมทงการเคารพสทธมนษยชนและหลกนตธรรม การใชสทธในการประทวงรวมทงการประทวงทเกดขนอยางเปนธรรมชาต เกดขนโดยทนททนใดและเปนการตอบโต ควรถอเปนองคประกอบทจ�าเปนอยางหนงของความสงบเรยบรอยของประชาชน และไมใหถอวาเปนการคกคามในทางพฤตนย แมในกรณซง การประทวงอาจกอใหเกดความไมสะดวกหรอเปนการรบกวน
(3) การสาธารณสขเปนเหตทอาจอางตอการประทวง เฉพาะเมอมหลกฐานชดเจน และเมอมภยคกคามอยางแทจรงตอสขภาพ มาตรการทน�ามาใชตองมเปาหมาย เปนการเฉพาะ เพอปองกนไมใหเกดโรคหรออาการบาดเจบ หรอเพอใหการดแลกบผปวยและผไดรบบาดเจบ และใหน�ามาใชในกรณของกจกรรมอยางอน ซงเปนการรวมตวกนของประชาชนโดยปรกตดวย
(4) ศลธรรมอนดของประชาชนเปนเหตทอาจอางได กรณทการจ�ากดเชนนนพสจนไดวา
13
จ�าเปนตอการสนบสนนการเคารพคณคาขนพนฐานของชมชน และเปนการเคารพ ความเปนสากลของสทธมนษยชน หลกการไมเลอกปฏบตและหลกนตธรรม เนองจากหลกศลธรรมมแนวโนมววฒนาการเปลยนแปลงไป การจ�ากดใด ๆ ไมควรเปนผลเพยงเฉพาะเพอคมครองจารตประเพณเพยงอยางเดยว และไมควรใชเพอสรางความชอบธรรมใหกบการกระท�าอนเปนการเลอกปฏบต สงเสรมอคต หรอสนบสนนการไมอดออม ตอกน แนวคดของศลธรรมอนดของประชาชน ซงไมยอมรบหลกการสทธมนษยชน ขนพนฐาน ใหถอเสมอวาเปนสงทมความหมายตรงขามกบความหมายในปจจบน ของค�าวาศลธรรมอนด
(5) เจาหนาทผมอ �านาจตองหาสมดลทเหมาะสมอยเสมอ กรณทตองจ�ากดการประทวงโดยอางวาเพอคมครองสทธของผอน กลมหรอบคคลอน ๆ ทเกยวของในการประทวง หรอผซงอาศยอย ท �างาน หรอมกจการรานคาในพนทซงไดรบผลกระทบนน ความสมดลเชนนนควรมแนวโนมสนบสนนผทยนยนใชสทธในการประทวงเสมอ เวนแตมหลกฐานทหนกแนนเพอสรางความชอบธรรมใหกบการแทรกแซงตอสทธนน โดยการจ�ากดนนไมควรถกอางโดยเปนผลมาจากการตอตานของประชาชนทมตอการประทวง หรอ เพอจ�ากดการถกเถยงทางการเมอง ไมอาจอางความไมสะดวกหรอการรบกวนใด ๆ เพยงอยางเดยวเปนเหตผลเพอจ�ากดการประทวง
(6) ความปลอดภยสาธารณะ อาจเปนเหตผลทอาง เพอจ�ากดสทธทจะมเสรภาพ ในการชมนมและการสมาคม เฉพาะเมอมอนตรายทชดเจนและแทจรงตอชวตหรอบรณภาพทางรางกายของบคคล หรอเกดความเสยหายอยางรายแรงตอทรพยสนของตน
ค) เทาทจ�าเปนและไดสดสวนกบการบรรลเปาหมายทชอบธรรม
(1) การจ�ากดสทธในการประทวง ควรถอวาจ�าเปนเฉพาะเมอมเหตจ�าเปนทางสงคม อยางแทจรง ใหตองท�าการจ�ากดเชนนน ฝายทอางเหตเพอจ�ากดตองพสจนใหเหนความเชอมโยงอยางชดเจนและใกลชด ระหวางการประทวงนนกบประโยชนทตองการคมครอง
(2) การจ�ากดสทธไมควรเปนการกระท�าอยางกวางขวาง และควรจ�ากดใหนอยสด เทาทจะเปนไปได ทงนเพยงเพอคมครองเปาหมายอนชอบธรรม การจ�ากดใด ๆ ควรก�าหนดอยางชดเจนใหสอดคลองกบหลกการประชาธปไตย มความเฉพาะเจาะจง และพจารณาเปนรายกรณ เพอใหเกดผลลพธในเชงการคมครองเปนการเฉพาะ และไมรกล�าเกนกวาขอบญญตอนทอาจน�ามาใชเพอบรรลผลลพธในการจ�ากดแบบเดยวกน
4.3 การจ�ากดใด ๆ ทเปนขอหามตอการรณรงคประทวง โดยอางวาเปนการย วยใหเกดความรนแรง การเลอกปฏบต หรอความเกลยดชง (การย วย) ตองสอดคลองกบเงอนไขดงตอไปน
ก) เหตผลทอาจสงหามการรณรงคทถอวาเปนการย วย ควรครอบคลมเหตผลประการตาง ๆ อนเปนทยอมรบตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ
ข) เจตนาของผชมนมประทวงในการย วยบคคลอนใหกระท�าการทเปนการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง ควรถอเปนองคประกอบส�าคญและจ�าเปนของการย วย
14
ค) กฎหมายซงหามการย วย ควรระบคณลกษณะทเฉพาะเจาะจงและชดเจนของ สงทถอเปนการย วยใหเกดการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง ทงนโดยอางถงขอ 20(2) ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) และควรหลกเลยงการใชภาษาทกวางเกนไป หรอไมเฉพาะเจาะจง
ง) ขอหามตอการย วยควรสอดคลองกบบททดสอบสามขอวาดวยความถกตองตามกฎหมาย ไดแก บททดสอบเรองเปาหมายทชอบธรรม ความไดสดสวน และความจ�าเปน ตามทก�าหนดในหลกการท 4.2
จ) บทลงโทษทางอาญา ควรจ�ากดเฉพาะกรณทเปนการย วยอยางสดโตงทสด และใหใชเปนทางออกสดทายในสถานการณทชอบธรรมเทานน กรณซงไมมวธการอนทดเหมอนจะสามารถน�าไปสการคมครองทตองการได
4.4 มาตรการใด ๆ ทน�ามาใชเพอจ�ากดการประทวง ซงอาจกอใหเกดอนตรายทางรางกายตอตนเอง โดยเฉพาะการประทวงในรปแบบของการอดอาหาร ควรเปนไปอยางสอดคลองตามกฎหมาย สทธมนษยชนระหวางประเทศ และมาตรฐานกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ โดยเฉพาะ ขอหามตอการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย �ายศกดศร และสทธทจะใหความยนยอมโดยไดรบขอมลอยางเหมาะสม รฐควรประกนวาเจาหนาทการแพทยทงปวงทเกยวของตองยดมนกบมาตรฐานและจรยธรรมทางการแพทยระดบสากลทบงคบใชกบผปฏบตงานดานการแพทย ซงเปนสงทเกยวของในกรณเหลาน โดยเฉพาะรฐ ควรงดเวนจากการใชก�าลงกบการประทวงดวยการอดอาหาร และควรสนบสนนใหเกด ความสมพนธในเชงไววางใจกนระหวางแพทยและผปวย กลาวคอมการเคารพความปรารถนาของผชมนมประทวงแตละคน พรอมกบชวยใหเจาหนาททางการแพทยสามารถตอบสนอง ความตองการของผชมนมประทวงแตละคน จากผลการประเมนทางการแพทยอยางเปนอสระ และจากการยดมนกบจรรยาบรรณทางวชาชพเพอสนบสนนความเปนอยทดของผชมนมประทวง หนวยงานจรรยาบรรณแพทยทเปนอสระและไมล�าเอยงควรใหค �าปรกษากรณซงเปนประเดนทมความซบซอน
15
หลกการท 5: สถานการณฉกเฉน
5.1 รฐอาจเลยงพนธกรณตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศได เฉพาะในกรณท เกดสถานการณฉกเฉนซงคกคามความอยรอดของประเทศ การเลยงพนธกรณเชนนน ตองท�าอยางเปนทางการและสอดคลองกบกฎหมาย ซงประกาศไวทงในกฎหมายระดบประเทศและระหวางประเทศ ดวยเหตดงกลาว รฐจงไมควรประกาศสถานการณฉกเฉนเพอจ�ากด การประทวง ทง ๆ ทตระหนกวาการประทวงเชนนนไมนาจะกอใหเกดพฤตการณทสอดคลองกบเงอนไขใหสามารถเลยงพนธกรณได
5.2 การจ�ากดการประทวงใด ๆ ในสถานการณฉกเฉน ควรเปนเพยงขอยกเวนและเปนการชวคราว และจ�ากดเฉพาะกรณทเปนผลจากความฉกเฉนของสถานการณนน และเฉพาะเมอไมเปน การขดแยงกบพนธกรณอน ๆ ของรฐบาลภายใตกฎหมายระหวางประเทศ แมในพฤตการณอนซงอนญาตใหมการเลยงพนธกรณในสถานการณฉกเฉน เชน กรณทเกดภยพบตทางธรรมชาตหรอ เกดความขดแยงทมการใชอาวธ ความเปนไปไดในการจ�ากดสทธในการประทวงอยางสอดคลองตามบททดสอบทก�าหนดไวในหลกการท 4 ควรถอวาเพยงพอเพอใหบรรลเปาหมายทจ�าเปน และไมอาจอางความฉกเฉนของสถานการณใดเพอสรางความชอบธรรมใหกบการเลยงพนธกรณ
16
หลกการท 6: การคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย
6. รฐตองคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย รวมทงโดย
ก) การใหสตยาบนรบรองและปฏบตใหบรรลตามสนธสญญาสทธมนษยชนระหวางประเทศและภมภาคใด ๆ ทเกยวของ ทงนโดยการน�าเนอหาของสนธสญญามาผนวกเปนสวนหนงของกฎหมายในประเทศ หรออน ๆ
ข) ก�าหนดกรอบกฎหมาย ระเบยบ และนโยบายทชดเจน เพอคมครองสทธในการประทวง อยางสอดคลองเตมทกบมาตรฐานและแนวปฏบตทดระหวางประเทศ และโดยใหภาคประชาสงคมและผมสวนไดสวนเสยทเกยวของอน ๆ มสวนรวมอยางเตมทและอยางมประสทธผล ในทกขนตอนของการจดท�ากรอบเชนนน
ค) ก�าหนดใหมหลกประกนอยางเพยงพอ เพอปองกนการละเมดสทธในการประทวง และใหมการตรวจสอบโดยพลน อยางถถวน และอยางมประสทธภาพตอความชอบของมาตรการจ�ากดสทธใด ๆ ทน�ามาใช โดยใหเปนการตรวจสอบโดยศาลทเปนอสระ อนญาโตตลาการ หรอหนวยงานศาลทเปนอสระอน ๆ และ
ง) ประกนใหมมาตรการเยยวยาอยางมประสทธภาพเมอเกดการละเมดสทธในการประทวง ทงผานกระบวนการทางอาญาและทางแพงอยางเพยงพอ รวมทงมาตรการเชงปองกนและมาตรการเยยวยานอกเหนอจากศาล อยางเชน การใหคาชดเชยโดยหนวยงานก�ากบดแลโดยตรงและหนวยงานอน ๆ สถาบนสทธมนษยชนแหงชาตและ/หรอผตรวจการแผนดน
17
หลกการท 7: เสรภาพในการประทวง
7.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเขารวมการประทวง โดยไมมการเลอกปฏบตดวยเหตใด ๆ ตามทก�าหนดไวในหลกการท 3
7.2 ควรมสมมตฐานในการสนบสนนใหเดก สามารถไดรบและใชสทธของตนในการประทวงอยางเทาเทยมกบผใหญ รฐควรยกเลกขอก�าหนดใด ๆ เกยวกบอายขนต�า และการขออนญาตจากผ ปกครอง ซงเปนการจ�ากดสทธในการเขารวมหรอการจดการประทวงของเดกหรอเยาวชน ในกรณเชนนน มาตรการจ�ากดแบบเหมารวมใด ๆ ยอมสงผลกระทบเปนการเฉพาะตอสทธของเดก และอาจกระทบผปกครองหรอผดแลเดก รฐควรยอมรบศกยภาพของเดกทเพมขนตลอดเวลา ตามหลกการทวาศกยภาพของเดกเพมขนตามพฒนาการ และยอมรบศกยภาพทเพมขนของเดกในการใชสทธในการประทวง รฐยงควรน�ามาตรการเพมเตมมาใชเพออ�านวยความสะดวกใหเดกสามารถ ใชสทธในการประทวงอยางสอดคลองกบขอก�าหนดตามหลกการท 11
7.3 ควรมสมมตฐานในการสนบสนนใหเดกสามารถใชสทธในการประทวง รฐควรยกเลกกฎหมาย ระเบยบและการปฏบตใด ๆ ซงมผลบงคบในทางกฎหมายหรอในทางปฏบตใหตองขออนญาต หรอขอสทธพเศษกอนจดการประทวงได ขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะกควรเปนเรองทใหท�าโดยสมครใจ
7.4 ในทางปฏบต ตองยอมรบวาทผานมารฐบางแหงไดใชขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ เพอควบคมการใชพนทสาธารณะ รฐจงควรด�าเนนการโดยทนทเพอประกนวา ขนตอนการแจง การชมนมสาธารณะทบงคบใชอย มเนอหาสอดคลองกบเงอนไขดงตอไปน
ก) จดประสงคของขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ ควรเปนไปเพอใหรฐสามารถเตรยมการทจ�าเปนเพออ�านวยความสะดวกใหการประทวง
ข) ผจดการชมนมควรมหนาทเพยงการยนหนงสอแสดงเจตจ�านงทจะจดการประทวง และ ไมจ�าเปนตองขออนญาตเพอจดการประทวง
ค) ระยะเวลาการแจง ไมควรก�าหนดใหเกน 48 ชวโมงกอนการประทวงจะเกดขน
ง) ควรมขอยกเวนขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ เพอเปดโอกาสใหมการประทวง โดยฉบพลนไดเสมอ เนองจากไมสามารถแจงเปนการลวงหนาไดในทางปฏบต หนวยงานของรฐควรมหนาทเสมอในการคมครองและอ�านวยความสะดวกใหกบการประทวงทเกดขน โดยฉบพลน ตราบทเปนการชมนมโดยสงบ
จ) ขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะใด ๆ ควรมรายละเอยดดงตอไปนอยางชดเจน
บทท 2: พนธกรณทจะเคารพสทธในการประทวง
18
(1) หนวยงานหรอสถาบนทมหนาทรบแจงขอมล
(2) สามารถแจงขอมลโดยผานชองทางใด ๆ กได และควรจ�ากดเฉพาะขอมลเกยวกบเวลา สถานท และรปแบบการประทวงเทานน โดยไมจ�าเปนตองเปดเผยจดประสงคหรอเนอหาของการประทวง
(3) ระยะเวลาทชดเจนและชอบดวยเหตผล ซงหนวยงานหรอสถาบนทรบผดชอบ ตองตอบกลบผแจง กรณทไมมการตอบกลบภายในระยะเวลาทก�าหนด ใหถอวา ผจดการชมนมสามารถเดนหนาจดงานไปไดอยางสอดคลองตามเงอนไขทแจงไว
(4) กระบวนการอยางชดเจนททางการสามารถปฏบตได เพออ�านวยความสะดวก ใหกบการประทวงมากกวาหนงครงในสถานทเดยวกน รวมทงการเดนขบวนตอตาน การประทวงทอาจเกดขนโดยฉบพลน
(5) กรณทมการแจงการประทวงหลายการประทวงในเวลาเดยวกน เชน มการชมนม จากสองกลมหรอมากกวานนในสถานทและเวลาเดยวกน รฐมหนาทอ�านวยความสะดวกการประทวงเทาทจะเปนไปได กรณทไมอาจท�าเชนนนได ใหยดหลกใครมากอนไดกอน กลาวคอ ควรมอบสถานทแหงนนใหกบผซงแจงการชมนมเปนกลมแรก
(6) พนธกรณทจะเผยแพรผลการตดสนเกยวกบการแจงการชมนมสาธารณะ ทงนเพอประกนวาประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลเกยวกบกจกรรมทจะเกดขนในพนทสาธารณะได
19
หลกการท 8: เสรภาพในการเลอกสถานทประทวง
8. บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกสถานทประทวง และสถานททเลอกควรถอเปนสวนหนงของจดประสงคในการแสดงออก รฐควรประกนวา การประทวงถอเปนการใชพนทสาธารณะอยางชอบธรรม และไมควรแสดงทาทกดกนเมอเทยบกบการใชพนทสาธารณะในรปแบบอน ๆ ดงนน รฐจงควร
ก) อนญาตใหมการประทวงในพนทสาธารณะใด ๆ รวมทงพนทของเอกชนทประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชพนทได เชน พนทซงเปดรบประชาชนทวไป และมกมการใชเพอประโยชนของสาธารณะอยเสมอ ในการวนจฉยวาพนทใดเปนของเอกชนแตประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชพนทไดหรอไม ทางการควรพจารณาจากลกษณะพนท ต�าแหนงทตง การใชประโยชนทผานมาในอดตและทเกดขนจรง
ข) ประกนวาการประทวงสามารถเกดขนในระยะทกลมเปาหมายหรอกลมผฟงมองเหนและไดยนเสยงได
ค) อ�านวยความสะดวกใหกบการเดนขบวนตอตานการประทวง โดยใหแตละฝายไดยนเสยงและไดเหนซงกนและกนเทาทจะเปนไปได และใหสนบสนนทรพยากรอยางเพยงพอใหเกดสภาพเชนนน รฐควรประกนวา ความไมสงบเรยบรอยทอาจเกดขนจากความขดแยงหรอ ความตงเครยดระหวางกลมทตอตานกน จะไมถกน�ามาใชเปนเหตผลสนบสนนการจ�ากด การประทวง
ง) งดเวนจากการจ�ากดการประทวงออนไลน ดวยเหตดงกลาว ควรถอวาอนเตอรเนตเปน พนทกงสาธารณะทมกมการใชเพอประโยชนสาธารณะอยเสมอ
20
หลกการท 9: เสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวง
9.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวงรวมทงระยะเวลา
9.2 ปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง หรอการดอแพง ควรถอเปนรปแบบการประทวงทชอบธรรม
9.3 รฐควรงดเวนจาก
ก) การจ�ากดระยะเวลาการประทวงในสถานทบางแหง การจ�ากดเวลาใด ๆ ทเกดขน ตองเปนผลจากการประเมนเปนรายกรณไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4
ข) การประกาศหามแบบเหมารวมตอการสรางและใชสงปลกสรางชวคราว และการใช เครองมอเพอขยายเสยงและภาพในการประทวง โดยเฉพาะเครองมอดานภาพและเสยง การจ�ากดใด ๆ ตองท�าเทาทจ�าเปนและไดสดสวน ตงอยบนพนฐานอนเปนทยอมรบตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ และเปนการประเมนเปนรายกรณไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4
ค) การก�าหนดเงอนไขแบบเหมารวมและตายตว
ง) การหามบคคลไมใหปกปดอตลกษณทางรางกายของตนระหวางการประทวง การจ�ากด การปกปดความเปนสวนตวระหวางการประทวงทงในพนทออนไลนและออฟไลน อาจกระท�าไดเฉพาะเมอมขอสงสยเปนรายกรณไปวาจะเกดการกออาชญากรรมรายแรง และสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 นอกจากนน ควรมหลกประกนคมครองสทธ ในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง
9.4 บคคลทกคนควรไดรบอนญาตใหใชเทคโนโลยดจทลในการประทวง รฐควรสงเสรมและอ�านวยความสะดวกการเขาถงเทคโนโลยดจทล และไมควรจ�ากดการใชประโยชนของเทคโนโลยนนในการประทวง โดยเฉพาะ
ก) การตดการเชอมตอ (การตดไมใหเขาถงโครงขายอนเตอรเนตและโทรศพทมอถอ) การจ�าแนกทอยของผใชงาน (geo-targeted) หรอการแทรกแซงทางเทคโนโลยหรอ การขดขวางการเชอมตอ เปนสงทไมควรน�ามาใชเพอตอบโตการประทวง เนองจาก เปนมาตรการจ�ากดทไมไดสดสวนอยางเหมาะสมตอสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก และสงผลกระทบรายแรงนอกเหนอจากการประทวง หากยงรวมถงการคมครอง สทธมนษยชนอน ๆ
ข) การจ�ากดใด ๆ ตอการใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลรวมทงอนเตอรเนต โซเชยลมเดยและโทรศพทมอถอในระหวางการประทวง ควรเปนไปอยางสอดคลองตามบททดสอบ ในหลกการท 4 และควรมหลกประกนคมครองสทธในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง
21
หลกการท 10: เสรภาพในการเลอกเนอหาหรอแรงจงใจในการประทวง
10.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกเนอหาหรอสาเหตในการประทวง รฐควรประกนเปนการเฉพาะวา
ก) การจ�ากดใด ๆ ตองสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 และควรมหลกประกนคมครองสทธในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง
ข) ตองไมจ�ากดสทธในการประทวง เพยงเพราะมมมองของรฐตอคณคาของการประทวงนน ๆ
ค) ค�าวพากษวจารณตอรฐบาล เจาหนาทของรฐหรอหนวยงานของรฐและสถาบนใด ๆ ยอมไมถอเปนเหตผลทเพยงพอในการจ�ากดสทธในการประทวง
ง) การประทวงซงเปนการรบกวน หรอละเมดตอบคคลทเหนตางจากแนวคดหรอจดยน ทการประทวงมงสงเสรม หรอพฤตการณทเพยงแตขดขวาง เปนอปสรรคหรอปดกนกจกรรมของบคคลทสามเปนการชวคราว ยอมไมถอเปนเหตผลทเพยงพอในการจ�ากดสทธ ในการประทวง
10.2 การจ�ากดสทธในการประทวงตามขอหามตอการรณรงคประทวงทมลกษณะเปนการย วย ตามทก�าหนดในหลกการท 4.3 รฐควรประกนวา
ก) การประทวงซงไมถอวาเปนการย วย ควรมลกษณะอยางนอยดงตอไปน
(1) สงเสรมการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาลหรอเปลยนรฐบาล โดยไมใช ความรนแรง
(2) มลกษณะเปนการวพากษวจารณหรอดหมนตอประเทศ รฐ หรอสญลกษณของรฐ รฐบาล หนวยงานตาง ๆ หรอเจาพนกงานของรฐ หรอประเทศอน รฐอนหรอสญลกษณของรฐนน รฐบาล หนวยงานตาง ๆ หรอเจาพนกงานของรฐ หรออดมการณของประเทศนน
(3) มลกษณะเปนการวพากษวจารณศาสนาหรอหลกการทางศาสนา หรอเปนการแสดงความเหนตางตอความเชอทางศาสนา หรอเปนแนวคดทอาจถกมองวาเปนการดหมน
(4) มเพยงการแสดงเครองหมาย ชดเครองแบบ เครองแสดง เพลง ธง หรอสญลกษณ ซงมประวตศาสตรเชอมโยงกบการเลอกปฏบตตอกลมคนบางกลม เวนแตเปนการแสดง โดยมเจตนา และมแนวโนมย วยใหเกดความรนแรงอยางชดเจน
ข) การด�าเนนคดตอผชมนมประทวงแตละคนดวยขอหาย วย อนเนองมาจากการแสดงออก ทเกดขนระหวางการประทวง ควรไดรบการประเมนจากบททดสอบการย วยทเปนมาตรฐานเดยวกน กลาวคอมการตรวจสอบองคประกอบดงตอไปน
22
(1) บรบททางสงคมของการแสดงออกทเกดขน
(2) เจตนาของบคคลผนนในการย วยใหเกดการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอ ความรนแรง
(3) จดยนหรอบทบาทของบคคลผนน โดยเฉพาะวาบคคลผนนเปนผด �ารงต�าแหนง ระดบสงและไดใชอ �านาจของตนหรอไม
(4) เนอหาทงหมดรวมทงรปแบบ ประเดน หรอลกษณะการแสดงออกนน ๆ
(5) ขอบเขตหรอความรนแรงของการแสดงออกนน ๆ โดยเฉพาะเมอพจารณาจากบรบทการประทวงทเกดขน
(6) โอกาสทจะเกดอนตรายอยางแทจรง (รวมทงการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง) อนเปนผลมาจากการแสดงออกนน ๆ
23
หลกการท 11: หนาทของรฐในการอ�านวยความสะดวกการใชสทธในการประทวง
11 รฐมหนาททจะตองประกนวา บคคลทกคนในเขตอ�านาจของตนอาจใชสทธในการประทวง ไดโดยเฉพาะรฐควร
ก) ยนยนการคมครองดานสทธมนษยชนกบการประทวงทกรปแบบ แมในกรณการประทวงทเกดขนทเกดเหตรนแรงเปนครงคราว โดยประปราย หรอเกดขนอยางกวางขวาง หรอกรณทจ�าเปนตองจ�ากดเปนการเฉพาะและเปนการชวคราวตอการใชสทธในการประทวงในบางลกษณะ
ข) อ�านวยความสะดวกการประทวงโดยการใชมาตรการทชอบดวยเหตผลและเหมาะสม เพอชวยใหการประทวงเกดขนไดโดยผชมนมไมตองหวาดกลวตอความรนแรงทางกาย หรอการละเมดสทธมนษยชนของตน พรอมกบใหบรรเทาผลกระทบและความเสยงตอความปลอดภยของผไดรบผลกระทบจากการประทวง รฐควรตระหนกวา ในบางสถานการณ การประทวงทเกดขน อาจละเมดกฎหมายทเกยวของ แตรฐกไมควรมงบงคบใชกฎหมายนนเสมอไป และการไมแทรกแซงอาจเปนแนวทางแกปญหาทด
ค) คมครองผชมนมประทวงอยางจรงจง รวมทงบคคลอน ๆ ใหปลอดพนจากภยคกคามและความรนแรงในรปแบบใด ซงเปนผลจากการกระท�าของบคคลทตองการขดขวาง กอกวนหรอปดกนการประทวง รวมทงบรรดาผทแทรกตวเขามาเพอกอกวนการประทวงและผทชมนมคดคานการประทวงนน
ง) ประกนวากลมเสยงซงมความเปราะบางในบางลกษณะ รวมทงผหญง เดก ชนกลมนอย หรอผพการ รวมทงผซงท�าหนาทสงเกตการณและรายงานขาวการประทวงจะไดรบ การคมครองระหวางการประทวง อยางไรกด ไมควรน�ามาตราการทใชคมครองกลมเสยง มาใชในทางทผด เชน น�ามาใชตอกย �าภาพเหมารวมในแงลบ เพอสงเสรมบรรทดฐาน คณคา และแนวปฏบตทเลอกปฏบต หรอจ�ากดความสามารถของกลมคนเหลานในการใชสทธ การประทวงของตน มาตรการคมครองเชนนนควรมลกษณะอยางนอยดงตอไปน
(1) เปนแนวทางอยางเปนองครวมเพอแกปญหาการเลอกปฏบตตอกลมเสยง แกปญหา ทสาเหตของการเลอกปฏบต และมงใหเกดการปฏรปอยางรอบดานตอกฎหมายและ ขนตอนปฏบตทเกยวของ
(2) มกลไกทสะดวกในการเขาถงการเยยวยาและการคมครอง รวมทงความชวยเหลอ ดานกฎหมายส�าหรบบคคลทกคนทไดรบผลกระทบจากการเลอกปฏบตและความรนแรง
(3) เจาพนกงานควรประณามอยางเปดเผยตอการคกคามและความรนแรงในรปแบบใด ๆ
บทท 3: พนธกรณทจะคมครองสทธ ในการประทวง
24
ทกระท�าตอผชมนมประทวง ซงเปนสวนหนงของกลมเสยง และใหแสดงเจตจ�านง อยางชดเจนทจะคมครองและเคารพสทธการประทวงของคนกลมนน
(4) จดการอบรมทมประสทธภาพใหกบเจาหนาทและเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ทกคนในเรองการไมเลอกปฏบต โดยควรใหการสนบสนนและงบประมาณอยางเพยงพอ และใหมการบงคบใชและตรวจสอบอยางเขมแขง
25
หลกการท 12 : หนาทของรฐทจะใชแนวทางทสอดคลองกบหลกสทธมนษยชนเพอควบคม การประทวง
12.1 ในกฎหมายและระเบยบการบงคบใชกฎหมาย รฐควรชแจงใหชดเจนในแงของ กลไกการควบคมการประทวง และใหมการเผยแพรขอมลเหลานตอสาธารณะ การควบคม การประทวงของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ควรไดรบการชน�าจากหลกการดานสทธมนษยชนวาดวยความถกตองตามกฎหมาย ความจ�าเปน ความไดสดสวนและการไมเลอกปฏบต และควรสอดคลองอยางเตมทกบกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศวาดวยการควบคมฝงชน โดยเฉพาะจรรยาบรรณสหประชาชาตส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (UN Code of Conduct for Law Enforcement Officials)
12.2 รฐควรหามการใชก�าลงทหารตดอาวธในการควบคมการประทวง โดยก�าหนดไวในรฐธรรมนญและกฎหมายทเกยวของ เนองจากในทางปฏบต รฐบางแหงอนญาตใหใชก�าลงทหารกรณทเหนวาก�าลงต�ารวจไมสามารถรบมอกบการประทวงทรนแรงได รฐควรด�าเนนการโดยพลนเพอประกนวาก�าลงทหารทตดอาวธนน
ก) อาจน�ามาใชเพอควบคมการประทวงได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนอยางยง และใหเปนไปตามค�าขอของหนวยงานพลเรอน
ข) อาจน�ามาใชไดในลกษณะเปนการสนบสนนหนวยงานของต�ารวจตามปรกต และใหอย ใตการสงการของหนวยงานต�ารวจ
ค) ปฏบตอยางสอดคลองเตมทตามกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ วาดวยการควบคมฝงชน และหลกการของการใชก�าลงพลและมาตรฐานทก�าหนดในหลกการเหลาน
ง) ใหเปลยนขนตอนการด�าเนนงานของทหารอยางสนเชง จากรปแบบของการรบ (การตอสกบอรราชศตร) มาเปนแนวทางการบงคบใชกฎหมาย รวมทงการลดความตงเครยด โดยหลกเลยงการใชก�าลง การเปลยนแปลงดานอปกรณทใชงาน และการใชอปกรณ อยางเหมาะสม
12.3 รฐควรประกนทงในตวบทกฎหมายและในทางปฏบตวา การควบคมการประทวง หนวยงานบงคบใชกฎหมายตองด�าเนนการอยางนอยดงตอไปน
ก) มประสบการณในการจดการเหตประทวง และตระหนกเปนอยางดถงหนาทหลกของตน ในการอ�านวยความสะดวกการประทวง โดยตองเนนย �าขอความนในทกขนตอนของการอบรม กระบวนการวางแผน การด�าเนนงานตามแผนและการประเมนการด�าเนนงาน
ข) ไดรบการอบรมและทรพยากรอน ๆ อยางเพยงพอ ทงนเพอใหด�าเนนการควบคม การประทวงอยางระมดระวงและอยางไดสดสวน การอบรมควรครอบคลมมาตรฐาน สทธมนษยชน และรายละเอยดของเงอนไขทอาจมการจ�ากดสทธได การจ�ากดอ�านาจของหนวยงาน วธท�าความเขาใจพฤตกรรมของฝงชน และวธการและทกษะทจ�าเปนเพอลดและคลคลายความตงเครยดของความขดแยง ทงทกษะการเจรจาและการไกลเกลย
ค) พยายามด�าเนนการและสงเสรมการเจรจากบผจดการประทวงลวงหนา หากเปนไปได ทงน
26
เพอใหเกดความเขาใจรวมกน ลดความตงเครยด ประเมนความเสยงทอาจจะเกดขนและ การลกลามของความขดแยง และตกลงกนวาจะอ�านวยความสะดวกการประทวงให ด�าเนนไปดวยดไดอยางไร ทงยงควรมการพดคยอยางสมครใจเพอทบทวนบทเรยนกบผชมนมประทวงภายหลงเหตการณ เพอประเมนปญหาใด ๆ ทอาจเกดขน
ง) ก�าหนดโครงสรางการบงคบบญชาในการบงคบใชกฎหมายอยางชดเจน และก�าหนด ความรบผดชอบในการปฏบตอยางชดเจน รวมทงบคคลทสามารถประสานงานตดตอภายในหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ในชวงกอนหนา ระหวางและภายหลงการประทวง
จ) จดท�ายทธศาสตรเพอหาลทาง และปรบปรงการสอสารกบสาธารณะและสอมวลชน ในชวงกอนหนา ระหวางและภายหลงการประทวง เพอประกนใหประชาชนมความเขาใจ อยางเปนเหตผลและสมดล ตอการควบคมการประทวงทเกดขน และประกนวาผชมนมประทวงและประชาชนจะสามารถตดสนใจโดยมขอมลอยางรอบดาน
ฉ) สวมใสอปกรณและชดเครองแบบตามปรกต การใสชดหรอเครองแบบพเศษเพอควบคม “การจลาจล” ควรเปนมาตรการทเปนขอยกเวน และใชเทาทจ�าเปนอยางยงเทานน เมอพจารณาจากการประเมนความเสยงทงหมด และเมอค�านงวาอปกรณเหลานนอาจสงผลในทางลบตอความพยายามลดความตงเครยด
ช) ใหแสดงเครองหมายหรอสญลกษณเพอระบตวตนของเจาหนาทแตละคนอยางชดเจน ในทกขณะ และใหงดเวนจากการขดขวางบคคลไมใหอานสญลกษณเหลานระหวาง การประทวง หากเจาหนาทรายใดไมปฏบตตามขอก�าหนดน ใหพจารณาด�าเนนการตอ เจาหนาทคนนนโดยเรวและอยางจรงจง และควรมขอก�าหนดใหเจาหนาทนอกเครองแบบ ตองแสดงตนเองกอนด�าเนนการควบคมฝงชนใด ๆ
12.4 การตดสนใจสลายการชมนมควรเปนมาตรการสดทาย และใหด�าเนนการอยางสอดคลองตามหลกการวาดวยความจ�าเปนและความไดสดสวน และควรเปนการสงการจากเจาพนกงานผมอ �านาจ เฉพาะกรณทมภยคกคามของความรนแรงอยางชดเจน เกนกวาทจะยนยอมใหใชสทธ ในการประทวงตอไป โดยเฉพาะ
ก) ไมควรสงใหสลายการชมนม เพยงเพราะผชมนมไมปฏบตตามขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะลวงหนา (กรณทมขอก�าหนดเชนนน) หรอไมปฏบตตามมาตรการจ�ากดการประทวงทไมชอบธรรมใด ๆ
ข) เมอเกดเหตรนแรงเปนครงคราวหรอประปรายโดยการกระท�าของบคคลบางคนในระหวางการประทวง ยอมไมถอเปนความชอบธรรมใหกบการสลายการชมนม
ค) เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรมหนาทสอสาร และอธบายอยางชดเจนเมอมค�าสง ใหสลายการชมนม ทงนเพอใหเกดความเขาใจ และการยนยอมปฏบตตามของผชมนมประทวงเทาทจะเปนไปได สวนผชมนมประทวงควรไดรบเวลาทเพยงพอในการสลายตว กอนจะตองใชมาตรการเชงบงคบ
12.5 ยทธศาสตรควบคมฝงชน ซงจ�ากดเสรภาพในการเดนทางของบคคลบางคนเปนการชวคราว
27
เปนสงทควรใชในกรณยกเวนเทานน และเฉพาะเมอเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย มเหตผลอนชอบเชอไดวา บคคลบางคนทถกควบคมมความเสยงทจะกอความรนแรง หรอสรางความรบกวนอยางรายแรงในทอน ควรมการใชยทธศาสตรเชนนนในรปแบบทจ�ากดอยางยง และเปนการควบคมฝงชนเปนการชวคราว ในกรณทมการพจารณามาตรการอน ๆ ทใหผลในลกษณะเดยวกนจนหมดสนแลว และใหใชในระยะเวลาเทาทจ�าเปนอยางยง กรณทเปนขอยกเวนและ จ�าเปนตองปดลอมพนท ต�ารวจควรลดผลกระทบของมาตรการทใช โดยประกนวา
ก) ผชมนมประทวงและประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลไดอยางสะดวก เพอให ทราบเหตผล ระยะเวลา และทางออกจากทชมนมซงถกปดลอมโดยต�ารวจ
ข) มการปดปายประกาศอยางชดเจนส�าหรบสถานทและบรการตาง ๆ
ค) ใหสามารถเขาถงบรการฉกเฉนโดยทนท รวมทงการเขาถงหนวยงานปฐมพยาบาลทงของรฐและเอกชน และรปแบบความชวยเหลอการดแลอยางอน
ง) ผประทวงทไมใชความรนแรงและผทมามงดซงถกปดลอมเนองจากยทธศาสตรดงกลาว รวมทงกลมบคคลทเปราะบางหรออยในสภาพยากล�าบาก ควรไดรบอนญาตใหออกจากพนทชมนมได
28
หลกการท 13 : หนาทของรฐทเกยวกบการใชก�าลงกบผชมนมประทวง
13.1 รฐควรก�าหนดและปฏบตตามกรอบกฎหมายและนโยบายในประเทศ เกยวกบการใชก�าลง ในการบงคบใชกฎหมาย และประกนวาหนวยงานบงคบใชกฎหมายทกแหงจะปฏบตตามกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศวาดวยการควบคมฝงชน โดยเฉพาะหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย รวมทงแนวปฏบตทดในดานน อยางเชน การใชก�าลง: แนวปฏบตในการบงคบใชหลกการพนฐาน แหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (Use of Force: Guidelines for Implementation of the UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) ของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล
13.2 รฐตองประกนทงในทางกฎหมายและแนวปฏบตในประเทศวา แนวทางการควบคม การประทวงจะไมไดรบการชน�าจากสมมตฐานวา จะเกดความรนแรงและ/หรอการใชก�าลง แตควรถกชน�าจากหลกการทวา ควรมการควบคมจ�ากดการบงคบใชกฎหมายทน�าไปสการใชก�าลงกบผชมนมประทวง โดยควรก�าหนดอยางชดเจนวา หนวยงานบงคบใชกฎหมายจะใชก�าลงกบ ผชมนมประทวงได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนเทานน โดยควรใชเฉพาะกบผชมนมประทวงดวยความรนแรง เฉพาะเมอมความจ�าเปนอยางยงเทานน และตองไดสดสวนกบภยคกคามของ ความรนแรงนน การใชก�าลงจะถอไดวามความจ�าเปน กตอเมอมการพจารณาวธการอนเพอลดความตงเครยดและปองกนการลกลามของความรนแรงจนหมดสนแลว
13.3 หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรมอปกรณทไมท�าใหเกดอนตรายถงแกชวตหลายประเภท ไวใชงาน ชวยใหสามารถเลอกใชก�าลงในหลายรปแบบ และปฏบตไดสอดคลองอยางแทจรง กบหลกการวาดวยความจ�าเปนและไดสดสวน และประกนวาจะท�าใหเกดอนตรายและการบาดเจบนอยสด โดยเฉพาะอยางยง
ก) ควรมการพฒนาอปกรณบงคบใชกฎหมายใหม ๆ และน�ามาใชตามเงอนไขความจ�าเปน ในการใชงานและเชงเทคนคทก�าหนดไวอยางชดเจน ไมใชน�ามาใชเพราะเปนอปกรณทสามารถหาซอได ทงนโดยความมงประสงคทจะลดการใชก�าลงและลดระดบของอนตรายและการบาดเจบทอาจเกดขน
ข) อปกรณทกชนดควรไดรบการทดสอบและการประเมนอยางเปนอสระ ทงนเพอใหสอดคลองกบกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ
ค) กรณทไมอาจหลกเลยงการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต กไมควรน�าอาวธ เหลานนมาใชในลกษณะมงหมายเอาชวต และเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองไดรบค�าสงอยางชดเจนเกยวกบการน�ามาใช และวธการหลกเลยงไมใหเกดการบาดเจบสาหส และใหลดอนตรายใหเหลอนอยทสด โดยเฉพาะอยางยง การใชอปกรณทสงผลกระทบแบบไมเลอก เปาหมาย และมความเสยงอยางมากทจะกอใหเกดอนตราย อปกรณเชนนใหน�ามาใชไดเฉพาะในสถานการณทเกดความรนแรงในวงกวาง โดยมความมงประสงคเพอสลายฝงชน และเฉพาะเมอวธการอนเพอควบคมความรนแรงไมประสบความส�าเรจ อปกรณทสงผลกระทบโดยไมเลอกเปาหมายอาจถกน�ามาใชได เฉพาะเมอมการแจงเตอนลวงหนาตอผชมนมประทวงและบคคลอน ๆ แลววาจะมการน�าอปกรณเหลานมาใช และตองใหโอกาสพวกเขาใหสามารถทจะสลายตวไปเองไดกอน
29
13.4 การน�าอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวตมาใช รวมทงการใชอาวธซงท�าใหถงแกความตายในกรณทเปนขอยกเวน ควรเปนค�าสงการจากผบงคบบญชาระดบสงสดซงอยในทเกดเหต และปฏบตตามค�าสงโดยเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายทผานการฝกอบรมอยางเขมขนมาแลวเทานน ทงนใหปฏบตตามระเบยบ การตดตามและการควบคมอยางมประสทธภาพ กอนจะน�าอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวตหรออาวธซงท�าใหถงแกความตาย เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรประกาศเตอนอยางชดเจนถงเจตจ�านงเชนนน ใหเวลาอยางเพยงพอเพอใหผคนไดรบทราบค�าเตอน เวนแตกรณทการท�าเชนนนจะสงผลใหเจาหนาทหรอบคคลอนเสยงจะเสยชวตหรอไดรบอนตรายรายแรง หรออาจมความไมเหมาะสมหรอไรเหตผลอยางชดเจน เมอพจารณาจากพฤตการณ ทเกดขน
13.5 กรณการใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายโดยหนวยงานบงคบใชกฎหมาย โดยหลกการแลว รฐตองประกนวา รฐจะตองปฏบตตามเงอนไขขนต�าดงตอไปน
ก) หนวยงานบงคบใชกฎหมายตองไมใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายรวมทงอาวธปน เพอสลายการชมนมหรอน�ามาใชกบผชมนมประทวงแบบไมเลอกเปาหมาย เปนไปตาม ขอก�าหนดในหลกการท 13.5(ค)
ข) การวางแผนปฏบตของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ตองไมตงอยบนสมมตฐานเบองตนวา อาจจ�าเปนตองมการใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายในระหวางการประทวง ในประเทศซงเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายมกตดอาวธ หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรประเมน อยางระมดระวงเสมอวา มความเหมาะสมหรอไมทจะใหเจาหนาทของตนเขาไปมปฏสมพนธโดยตรงกบผชมนมประทวงโดยมการตดอาวธไปดวย
ค) เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองเขาใจความแตกตางระหวางความเปนไปไดทจะใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย กบเจตนาทจะใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย การใชก�าลง ซงท�าใหถงแกความตายแบบเจตนาอาจเกดขนได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนอยางยง กรณทไมอาจหลกเลยงทจะตองใชเพอใหสามารถคมครองชวตได เชน เปนการตอสเพอปองกนตนเองหรอปกปองผอนทถกคกคามอยางชดเจนถงขนเปนอนตรายถงชวตหรอบาดเจบสาหส หรอเพอจบกมบคคลทอาจกอใหเกดอนตรายเชนนน หรอเพอขดขวางการหลบหนของบคคล เมอบคคลผนนแสดงการคกคามเอาชวตอยางตอเนองซงอาจเกดขนเมอใดกได และเฉพาะเมอ การใชวธการทกอใหเกดอนตรายนอยกวาอาจไมเพยงพอใหบรรลวตถประสงคเหลาน
13.6 เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองประกนวา บคคลทไดรบบาดเจบหรอไดรบผลกระทบจากการใชก�าลงเชนน จะไดรบความชวยเหลอและการรกษาพยาบาลโดยทนทเทาทจะเปนไปได และตองรายงานเหตอยางเรงดวนใหผบงคบบญชาทราบ ทงนเพอประกนวามการควบคม ตรวจสอบอยางเปนผลจากหนวยงานฝายบรหารทเปนอสระ หรอพนกงานอยการซงมอ�านาจ และไดใชอ �านาจนนอยางเหมาะสม
13.7 รฐตองก�าหนดระบบควบคมตรวจสอบการใชก�าลง โดยก�าหนดระเบยบใหเจาพนกงาน ผบงคบใชกฎหมายตองรายงานกรณทมเหตใหจ�าเปนตองใชก�าลง ขอมลการใชก�าลงทถกบนทกไวควรไดรบการเผยแพรตอสาธารณะ
13.8 ผบงคบบญชาซงรหรอควรรวา เจาพนกงานภายใตค �าสงการของตนไดใชก�าลงอยางมชอบ
30
ดวยกฎหมาย ตองมสวนรบผดชอบกบการละเมดทเกดขน กรณทไมไดใชมาตรการทงหมดทมอยตามอ�านาจของตนเพอขดขวาง สกดกน หรอรายงานขอมลวามการใชก�าลงเกนกวาเหต
31
หลกการท 14: หนาทของรฐเกยวกบการสอดแนมขอมลของผชมนมประทวง
14.1 ควรหามใชเทคนคการสอดแนมขอมลผชมนมและผจดการประทวง ในลกษณะทไมเลอก เปาหมายและไมก�าหนดเปาหมายทชดเจน ทงการสอดแนมทางกายภาพหรอในโลกดจทล
14.2 หนวยงานบงคบใชกฎหมายสามารถใชมาตรการสอดแนมขอมลโดยก�าหนดเปาหมายอยางชดเจนกบผชมนมและผจดการประทวงบางคนได เฉพาะเมอมเหตผลควรสงสยวา บคคลเหลานเกยวของ วางแผนทจะเกยวของ หรอก�าลงมความเกยวของกบการกออาชญากรรมรายแรง
14.3 การสอดแนมขอมลโดยก�าหนดเปาหมายอยางชดเจน ควรด�าเนนการใหสอดคลองตาม บททดสอบในหลกการท 4 และการสอดแนมขอมลแตละครงตองไดรบอนญาตตามค�าสงศาล โดยใหใชในเวลาทจ�ากด และตองใชในลกษณะทเหมาะสมเพอบรรลเปาหมายทเฉพาะเจาะจงและ ชอบธรรม ตองมการทบทวนความจ�าเปนของการสอดแนมขอมลอยเนอง ๆ และตองยต การสอดแนมขอมลเมอไมตรงกบเปาประสงคทก�าหนดไวแลว กอนจะเรมการสอดแนมขอมล รฐควรพสจนใหเหนถงขอเทจจรงดงตอไปน โดยผานกระบวนการศาลและหนวยงานตลาการทเปนอสระ ซงสามารถอนญาตใหใชอ �านาจในการสอดแนมขอมล
ก) มความเปนไปไดอยางมากทมการด�าเนนงาน หรอจะมการด�าเนนงานใหเกดอาชญากรรมรายแรง หรอภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม
ข) มความเปนไปไดอยางมากทจะสามารถเขาถงพยานหลกฐานทเกยวของและส�าคญ เกยวกบอาชญากรรมรายแรง หรอภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม จากการเขาถงขอมล ทไดรบการคมครองนน
ค) ไดมการพจารณา หรอมการใชมาตรการทลวงล�าความเปนสวนตวอยางอนนอยกวาแลว แตไมไดผล หมายถงวาเทคนคทน�ามาใชตองมลกษณะลวงล�าความเปนสวนตวนอยสด
ง) ขอมลทเขาถงตองจ�ากดเฉพาะขอมลทเกยวของหรอส�าคญกบอาชญากรรมรายแรง หรอ ภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม
จ) จะตองไมเกบขอมลสวนเกนเอาไว และใหมการท�าลายหรอสงคนขอมลเหลานนโดยทนท
ฉ) ตองจ�ากดใหผเขาถงขอมลเหลานมเฉพาะหนวยงานทเกยวของ และใหมการใชเฉพาะเพอเปาประสงคทชดเจนและตามระยะเวลาทไดรบอนญาต
14.4 ผชมนมละผจดการประทวงทกคนทถกสอดแนมขอมล ควรไดรบแจงถงการตดสนใจใหอ �านาจสอดแนมขอมล และควรมเวลาและไดรบขอมลมากเพยงพอ เพอชวยใหสามารถอทธรณการตดสนใจนน หรอแสวงหาการเยยวยาอยางอน และควรสามารถเขาถงหลกฐานททางการน�ามาใชสนบสนนการรองขออ�านาจในการสอดแนมขอมล การแจงขอมลทชกชาอาจมความชอบธรรมเฉพาะในกรณดงตอไปน
ก) การแจงขอมลอาจสงผลรายแรงตอเปาประสงคของการสอดแนมขอมลทไดรบอนญาต หรอกรณทมความเสยงอยางแทจรงทจะเกดอนตรายตอชวตมนษย
32
ข) ไดรบอนญาตใหชะลอการแจงขอมล ทงนตามค�าสงของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ และ
ค) บคคลทไดรบผลกระทบไดรบแจงขอมลโดยทนท เมอปลอดจากภยคกคามแลว ทงนเปนไปตามค�าวนจฉยของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการ หรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ
14.5 พนธกรณทจะตองแจงขอมลขนอยกบรฐ อยางไรกด ผใหบรการการสอสารควรมเสรภาพทจะแจงใหบคคลทราบ เมอมการสอดแนมขอมลการสอสารของตน ทงโดยสมครใจหรอเมอไดรบการรองขอ
14.6 ไมควรมการเกบขอมลทบงชอตลกษณของผชมนม หรอผจดการประทวงทไดมาจาก การสอดแนมขอมลเอาไว หรอไมควรมการสงตอไปทอน เวนแตมความจ�าเปนตอการสอบสวน คดอาญาทเกยวเนองกน หรอการฟองรองด�าเนนคด
14.7 แมเปนเรองชอบธรรมทต�ารวจจะเกบรายละเอยดเกยวกบการสอบสวนบางกรณเปน ความลบ แตการตดสนใจเกยวกบนโยบายการสอดแนมขอมลโดยรวม ควรเปนกระบวนการทผานการอภปรายอยางเปดเผย ควรมการเปดเผยขอมลเกยวกบนโยบายและขนตอนการใชเทคโนโลยการสอดแนมขอมลในการประทวง มการจดท�าเปนลายลกษณอกษรและเผยแพรตอสาธารณะ
14.8 รฐควรประกนวา การตดสนใจใด ๆ เพอใหเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายสวมใส กลองถายภาพแบบตดตว (body camera) ควรค�านงถงผลกระทบดานสทธมนษยชน ตามหลกการความไดสดสวนและความจ�าเปน และค�านงถงพฤตการณทเกดขนในแตละกรณ การจดเกบและ การใชงานอยางตอเนองของขอมลทบนทกไว ควรอยใตการควบคมตามกฎหมาย และตองสอดคลองตามขอก�าหนดของหลกการเหลาน
14.9 เมอค�านงวาการบนทกขอมลเสยงและภาพของผชมนมในทสาธารณะของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย โดยใชระบบกลองวงจรปด (CCTV) การใชโดรน (UAV) และเทคโนโลยทเกยวของ ทงนเพอสอดสองกจกรรมทหลากหลาย อาจสงผลใหเกดการละเมดสทธในการประทวง รฐจงควรประกนวา
ก) การใชเทคนคเหลานตองอยภายใตระเบยบควบคมอยางเครงครด
ข) หนวยงานทกแหงทใชเทคโนโลยเหลานตองประกนวา มการตดประกาศใหเหน อยางชดเจน เพอใหประชาชนทราบวาพวกเขาก�าลงถกหรออาจถกถายภาพและบนทกเสยง
ค) ไมควรมการเกบขอมลภาพทจ�าแนกตวบคคลไดโดยเทคโนโลยเหลาน และไมควร มการสงตอขอมลนเวนแตมเหตผลอนควรสงสยวาภาพเหลานเปนหลกฐานของ การกออาชญากรรม หรอเกยวของกบการสอบสวนคดอาญาอยางตอเนอง หรอ การฟองรองด�าเนนคด
ง) การตดสนใจทจะใชและการก�าหนดนโยบายเกยวกบเทคโนโลยเหลาน ควรผาน
33
กระบวนการทเปนประชาธปไตย และตงอยบนพนฐานหลกการขอมลเสร
จ) ควรมการลงทนจดซอเทคโนโลยเหลาน เฉพาะเมอมการพจารณาอยางเปนระบบและชดเจนเกยวกบตนทนและประโยชนทจะไดรบ กรณทมการน�าเทคโนโลยเหลานมาใช ควรมการก�าหนดขนตอนการตรวจสอบอยางเปนอสระเพอตดตามผลการใชงาน
34
หลกการท 15: หนาทของรฐเกยวกบการเรยกใหหยด การตรวจคน การควบคมตวหรอการจบกมผ ชมนมประทวง
15. บคคลไมพงถกจบกมโดยพลการ เวนแตมเหตทสอดคลองกบขนตอนปฏบตตามกฎหมาย เมอมเหตผลอนควรสงสยวาบคคลดงกลาวไดกระท�าความผด หรอเมอจ�าเปนเพอปองกนไมใหมการกอเหตหรอหลบหนหลงการกอเหต ทงนโดยไมมการใชก�าลงเกนกวาเหตในบรบทของ การประทวง
ก) ไมควรมประกาศค�าสงทใหอ �านาจการเรยกใหหยดตรวจและการตรวจคนอยางกวางขวาง อ�านาจการเรยกใหหยดและตรวจคนรวมทงการคนอปกรณอเลคทรอนกส การจบกมและควบคมตวผชมนมประทวง ตองเปนไปตามขอเทจจรงของแตละกรณไป
ข) การจบกม การควบคมตว และการพจารณาคดทเกดขน ควรด�าเนนไปอยางสอดคลอง ตามหลกเกณฑอยางเปนทางการ และเปนสาระส�าคญตามกฎหมายในประเทศและระหวางประเทศ รวมทงหลกการไมเลอกปฏบต โดยตองไมเปนการกระท�าโดยพลการ กลาวคอ มการปฏบตตามกฎหมายและการบงคบใชกฎหมายอยางเหมาะสม เปนธรรมและคาดการณได สอดคลองกบกระบวนการอนควรตามกฎหมาย รวมทงการใหสทธเขาถงทนายความ ในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม สทธทจะมเวลาและไดรบการอ�านวยความสะดวกอยางเพยงพอเพออทธรณค�าสง สทธทจะสามารถซกคานพยาน
ค) ในสถานการณทมการจบกมบคคลจ�านวนมากเนองจากการกระท�าทมชอบดวยกฎหมายระหวางการประทวง เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรประกนวา
1) บคคลทถกจบกม ตองเปนผทมสวนเกยวของกบการกระท�าทมชอบดวยกฎหมาย อยางชดเจน ไมใชเพยงแคเปนบคคลทอยในพนทสาธารณะ และอยใกลพนทเกดเหต ทมชอบดวยกฎหมาย
2) ควรมรปแบบของการขนสง การขนทะเบยน การควบคมตว การใหอาหาร การดแล และการประกนสขภาพและความปลอดภยของผถกควบคมตวจ�านวนมาก ทใชปฏบตงานไดจรง อยางสอดคลองตามมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ
3) ในการสรางสถานทควบคมตวเพอรองรบการชมนมครงใหญ ควรมการวางแผน จดการฉกเฉน โดยควรมหนวยงานควบคมทสามารถใหค �าวนจฉยทชดเจนวา สถานการณใดถอวามความฉกเฉน และควรมการด�าเนนงานตามขนตอนใดในแตละสภาพการณ เจาหนาททท�าหนาทในสถานทเหลานทกคน ตองไดรบการอบรมเกยวกบขนตอนปฏบตในสถานการณฉกเฉน และมการซกซอมอยางเหมาะสม เพอประกนความปลอดภยและความมนคงของเจาหนาทและผถกควบคมตว
35
หลกการท 16: หนาทของรฐเกยวกบความรบผดและการลงโทษผชมนมประทวง
16.1 การเขารวมการประทวงโดยตวของมนเอง ตองไมเปนเหตน�าไปสการด�าเนนคดอาญา หรอการตงขอสงสยวามสวนเกยวของกบการกออาชญากรรม การจบกมในเชงปองกนใด ๆ ตองเกดขนเมอมเหตผลอนควรสงสยวาไดมการวางแผนกออาชญากรรม และอยระหวางการด�าเนนงานตามนน
16.2 การลงโทษและการบงคบใหรบผดทงทางอาญาและทางปกครองของบคคล อนเนองมาจากความผดทเกดขนระหวางการประทวง ตองเกดขนในบรบททเฉพาะและชอบดวยกฎหมายเทานน โดยสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 และใหเปนไปตามค�าวนจฉยของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ และหลกนตธรรม
16.3 ความรบผดตองเปนเรองเฉพาะบคคลเสมอ กลาวคอ ทงผจดหรอผชมนมประทวงจะตองไมถกลงโทษ กรณทเปนการกระท�าของบคคลอน
16.4 ผจดและผชมนมประทวงตองไมถกบงคบใหตองรบผดหรอรบผดชอบตอคาใชจาย ในการก�าหนดมาตรการรกษาความมนคงและปลอดภยอยางเพยงพอ การควบคมฝงชนและ บรการปฐมพยาบาล และคาใชจายในการท�าความสะอาดภายหลงการประทวง นอกจากนน ยงตองไมมการบงคบใหบคลเหลานตองซอประกนภยเพอเลยงความรบผดตอสาธารณะจากการประทวง
16.5 รฐตองจ�ากดโอกาสการเรยกรองคาเสยหายทางแพง เพอใชเปนเครองมอปดปากผชมนมประทวง และขดขวางการท�างานของนกปกปองสทธมนษยชน รวมทงในกรณของการใช การด�าเนนคดเชงยทธศาสตรเพอระงบการมสวนรวมในกจการสาธารณะ (Strategic Lawsuit Against Public Participation: SLAPP) โดยรฐควรออกกฎหมายทพจารณาวาการฟองคดแบบ SLAPP ถอเปนการบดเบอนกระบวนการยตธรรม และมเปาหมายเพอจ�ากดการใชสทธ ในการประทวงอยางชอบธรรม
16.6 รฐตองประกนวา ขอกฎหมายหรอแนวปฏบตใดเกยวกบโอกาสทหนวยงานของรฐและเอกชน โดยเฉพาะบรษทเอกชน ทจะขออ�านาจศาลใหสงคมครองชวคราวเพอระงบการประทวง ตองสอดคลองกบขอจ�ากดในหลกการท 4 และใหสอดคลองกบกระบวนการอนควรตามกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยง รฐควรประกนทงในกฎหมายและแนวปฏบตวา
ก) การขอค�าสงคมครองชวคราวจากศาลเกยวกบการประทวง ไมอาจกระท�าได เวนแต มการแจงใหผชมนมประทวงไดทราบ
ข) การออกค�าสงคมครองชวคราวใหมเปาหมายเฉพาะบคคลหรอเฉพาะบางกลม โดยไมเปนการออกค�าสงตอบคคลโดยรวม (contra mundum) เชน เปนการออกค�าสงคมครองทมผลตอบคคลทกคน
ค) ขอบเขต การบงคบใช และระยะเวลาของค�าสงคมครองชวคราว ควรชงน�าหนกเพอใหเกดความสมดล กบการคมครองสทธในการประทวง ในการพจารณาวาควรออกค�าสงคมครองชวคราวอยางไรใหสอดคลองกบความจ�าเปนและความไดสดสวนตามหลกการท 4 ศาลหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ ควรพจารณาขอมลดงตอไปน
36
1) หลกฐานทพสจนใหเหนวามภยคกคามของอนตรายอยางแทจรงและไมอาจแกไข กลบคนไดตอผรอง หากศาลไมออกค�าสงคมครองชวคราว
2) ความสมดลระหวางอนตรายดงกลาวกบผลของการจ�ากดสทธในการประทวง อนเนองมาจากการออกค�าสงคมครองชวคราว
3) โอกาสทผรองซงขอใหศาลออกค�าสงคมครองชวคราวจะชนะคด
4) ประโยชนสาธารณะในการสนบสนนการใชสทธขนพนฐานและการคมครอง ความสามารถของบคคลในการใชสทธในการประทวง
ง) คาใชจายในกระบวนการศาลและคาใชจายทางกฎหมาย ตองไมเปนอปสรรคตอผชมนมประทวงทตองการรองเพอโตแยงหรอขอใหยกเลกค�าสงคมครองชวคราว และ
จ) ตองมหลกประกนอยางเพยงพอไมใหมการใชการชดเชยคาเสยหายใหกบผเสยหาย ในทางทมชอบ
16.7 การจ�ากดการประทวงในรปทเปนปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง (non-violent direct action)ใหเปนไปตามการประเมนเปนรายกรณไป อยางสอดคลองตามบททดสอบ ในหลกการท 4 โดยเฉพาะอยางยงตองค�านงถงสงตาง ๆ ดงน
ก) รฐควรตระหนกวาการน�าความผดอาญาบางประการใชกบปฏบตการทาทายซงหนาท ไมใชความรนแรง/การดอแพง รวมทงการบกรกสถานทหรอการบกเขายดสถานท สงผลในเชงปองปรามตอการใชสทธในการประทวง โดยควรมการน�ามาตรการเยยวยา ทางแพงหรอทางปกครองมาใชในกรณทเหมาะสมเมอเกยวของกบการประทวง
ข) หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรสามารถใชดลพนจในการพจารณาวา การน�าความผดทางอาญาหรอตามค�าสงทางปกครองมาใช เปนรปแบบการจ�ากดสทธทมความเหมาะสมและไดสดสวนหรอไม มาตรการลงโทษตามกฎหมายอาญาควรน�ามาใชกบปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง เฉพาะกรณปฏบตการทรายแรงและการจ�ากดสทธขนรนแรงหรอมาตรการอนไมอาจสงผลแบบเดยวกนไดเทานน
ค) หนวยงานศาลควรพจารณาลกษณะการแสดงออกของการประทวง โดยถอเปนเงอนไข ในการพจารณาลดโทษ
ง) ในการวนจฉยการจ�ากดทไดสดสวนและจ�าเปน หนวยงานบงคบใชกฎหมายและหนวยงานศาลควรประเมนจากประโยชนสาธารณะ ทงนโดยค�านงถง
1) ความส�าคญของการคมครองการใชสทธขนพนฐานและการสงเสรมใหบคคลเขาถงสทธในการประทวง
2) ลกษณะการไมใชความรนแรงของการประทวงทเกดขน
37
3) ระดบการรบกวนอนเปนผลมาจากการประทวง
4) ประเภทของหนวยงานทเปนเปาหมายการประทวง
5) อนตรายอยางแทจรงทเกดขน โดยปจจยทมผลตอการวนจฉยไมใชตวความเสยหาย ทเกดขน แตเปนการพจารณาวาเปนความเสยหายรายแรงอยางไมเหมาะสมหรอไม บททดสอบวาเปนความเสยหายรายแรงไมควรพจารณาจากการท�าใหเกดความอบอาย การกอความเดอดรอนร�าคาญ และควรไดรบการพจารณาในบรบทและในลกษณะทเกยวของกบประเภทของหนวยงานทเปนเปาหมายการประทวง
6) กรณทมการใชเทคโนโลยดจทลเพอการประทวง หนวยงานบงคบใชกฎหมายและหนวยงานศาลควรพจารณาวา หนวยงานทเปนเปาหมายการประทวงมชองทางอน ในการสอสารหรอไม และพจารณาวาการประทวงสงผลถงขนเปนการละเมดสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออกในโลกออนไลนของหนวยงานทเปนเปาหมายหรอไม
38
บทท 4: พนธกรณทจะท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล
หลกการท 17: ความรบผดและความโปรงใส
17.1 รฐควรประกนวา การตดสนใจทงปวงของหนวยงานของรฐเกยวกบการประทวง ตองม ความโปรงใส เขาถงได และสอดคลองกบมาตรฐานอนควรระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง รฐควรประกนวา ผชมนมประทวงไดรบแจงผลการวนจฉยของหนวยงานก�ากบดแลภายในระยะเวลาอนเหมาะสม โดยมการชแจงถงเหตผลทตองตดสนใจเชนนน และผชมนมไดรบแจงวามสทธในการเขาถงการเยยวยาโดยพลนและมประสทธภาพ ทงโดยผานการยนอทธรณตอหนวยงานของรฐและ/หรอศาล
17.2 รฐควรสอบสวน ด�าเนนคด และประกนใหเกดการรบผดตอการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนในบรบทการประทวง การสอบสวนและการด�าเนนคดตองเกดขนอยางเปนผล รวดเรว และ ด�าเนนการโดยศาลทเปนอสระหรอหนวยงานตลาการ และสามารถน�าตวผกระท�าความผด ผยยง และผดแลใหเกดการละเมดมาลงโทษ ทงโดยผานกระบวนการทางอาญาหรอทางวนย อยางเหมาะสม
17.3 รฐตองประกนใหมการเขาถงการเยยวยาทมประสทธภาพและไมมคาใชจาย เมอเกดการละเมดสทธของผชมนมประทวง โดยเฉพาะอยางยงการใชสทธทงทางแพงและทางอาญา ทงนโดยรวมถงการเรยกคาเสยหาย การชดใช การประกาศขอโทษตอสาธารณะ ค�ารบประกนวาจะไมท�าผดซ�าหรอมาตรการเชงปองกนอน ๆ เปนตน รวมทงการเยยวยาทไดมาจากคณะกรรมการสทธมนษยชนและ/หรอผตรวจการแผนดน
17.4 รฐควรใหหลกประกนขนต�าทงในทางกฎหมายและในทางปฏบตวา
ก) เทคนคการควบคมฝงชนและการใชก�าลงใด ๆ ทน�ามาใชระหวางการประทวง ตองอย ภายใตการตรวจสอบทเปนอสระ เปนกลางและโดยพลน และหากเหมาะสมใหมการสอบสวนและลงโทษทงทางอาญาหรอทางวนยตามหลกการ 17.2
ข) การใชเทคนคการควบคมฝงชนและอปกรณใด ๆ รวมทงเครองมอทางดจทลและเครองมอสอดแนมขอมล เพอควบคมการประทวง ตองเปนการด�าเนนงานอยางโปรงใสและเปดใหมการตรวจสอบจากสาธารณะ รฐควรจดใหมการสอบสวนอยางเปนอสระเพอตรวจสอบ สงตาง ๆ รวมทง
1) ขอกลาวหาวาไดเกดอาการบาดเจบเนองจากการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตราย ถงชวต โดยการสอบสวนควรเกยวของกบผช �านาญการอสระทงดานการแพทย วทยาศาสตร และกระบวนการยตธรรม ซงเปนผศกษาและรายงานอนตรายจากการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต และใหขอเสนอแนะเกยวกบกรอบควบคมทเปนผล การใชงานอยางชอบดวยกฎหมาย และการใชอาวธเหลานนโดยมเปาประสงคเพอหาทางจ�ากดการใชอาวธเชนนนมากขน
2) การใชเทคโนโลยสอดแนมขอมลใด ๆ ในลกษณะทประชาชนทวไปสามารถประเมนพฤตการณทเกดขนและความถของการใชงาน ความชอบธรรม และความจ�าเปนและได
39
สดสวนของการใชเทคโนโลยเชนนน และประเมนไดวามการใชงานเพอเปาประสงค ทไมเหมาะสมหรอเกนขอบเขตหรอไม
40
หลกการท 18: เสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง
18.1 รฐควรก�าหนดใหมเสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง รวมทงการเผยแพรขอมลผานสอทกชนด ทงนเพอใหบคคลทกคนสามารถถายทอดและรบขอมลเกยวกบการประทวง ไดอยางเสร ทงในชวงกอน ระหวาง และภายหลงการประทวง
18.2 รฐควรใหหลกประกนขนต�าในทางกฎหมายและในทางปฏบตวา
ก) หนวยงานของรฐและหนวยงานบงคบใชกฎหมายทกแหง ควรใหขอมลอยางละเอยด แมนย �าและรอบดานเกยวกบกระบวนการตดสนใจดานการประทวงและการควบคม การประทวง หนวยงานทมพนธกรณตองเปดเผยขอมล กตองเปดเผยขอมลเมอมการรองขอ ภายในระยะเวลาทก�าหนดตามกฎหมาย โดยมขอยกเวนเฉพาะเทาทก�าหนดไวในกฎหมาย และเพอความจ�าเปนในการปองกนอนตรายทเปนรปธรรมและชดเจน และตอบสนองประโยชนโดยชอบ อยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4
ข) มนโยบายเชงรกทจะเปดเผยขอมลส�าคญ รวมทงหลกเกณฑและระเบยบเกยวกบ การควบคมการประทวง งบประมาณ และรายงานการประเมนผล โดยควรเผยแพรขอมลทงในระบบออนไลนและออฟไลน ในททคนทวไปเขาถงได และในรปแบบทสามารถดาวนโหลดและน�าขอมลมาใชประโยชนซ�าอกไดงาย
ค) หนวยงานของรฐทกแหงรวมทงหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ทเกยวของกบการตดสนใจเกยวกบการประทวง ตองจดท�าและเกบรกษาขอมลเกยวกบการตดสนใจและการปฏบตหนาทของตน และประกนวาเปนขอมลทประชาชนเขาถงไดและมการตรวจสอบอยางเปนอสระ
18.3 รฐควรงดเวนจากการใชมาตรการควบคมหรอจ�ากดการเผยแพรขอมลการประทวงอยางเปนอสระ โดยผานสอวทย โทรทศนและสงพมพ อนเตอรเนต และเวทการสอสารอน ๆ การจ�ากดใด ๆ ตองเปนไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4
41
หลกการท 19: การตดตามและรายงานขาวการประทวง
19.1 รฐควรอนญาตและอ�านวยความสะดวกอยางเตมทใหมการรายงานขาว การสงเกตการณ การประทวงอยางเปนอสระ โดยสอมวลชนทกแขนงและผสงเกตการณอสระ ไมสรางขอจ�ากด ทไมเหมาะสมตอการด�าเนนงานของพวกเขา และไมกอใหเกดอปสรรคอยางเปนทางการ และหากเปนไปไดตองไมใหมการควบคมการเขาถงพนททางกายภาพ
19.2 รฐควรประกนวา ไมควรมการก�าหนดเปาหมายโจมตบคคลทเกบขอมลปฏบตการของต�ารวจและการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนระหวางการประทวง เพยงเพราะบคคลเหลานเขาไป ท�าหนาทรายงานขาวการประทวง ความพยายามอยางจงใจทจะยด ท�าลาย หรอท�าใหเกด ความเสยหายตออปกรณ สอสงพมพ คลปวดโอ คลปเสยง ภาพถาย และแถบบนทกเสยงทเกยวของ ควรถอเปนความผดอาญา และตองน�าตวผทมสวนรบผดชอบมาลงโทษ
19.3 ไมควรขดขวางการถายภาพหรอวดโอระหวางการควบคมการประทวง และกจกรรมทเกยวของโดยสอมวลชน ผสงเกตการณ ผชมนมประทวงและบคคลทสาม และการสงใหมอบฟลมถายรปหรอภาพทบนทกแบบดจทลหรอคลปวดโอใด ๆ ใหกบหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ควรเกดขนหลงจากมการตรวจสอบจากศาลแลว
19.4 รฐควรจดท�าโครงการ เพออนญาตใหผสงเกตการณอสระทไดรบมอบหมายหนาทและผานการอบรม สามารถเขาถงการประทวง เพอสงเกตการณ บนทกขอมล และรายงานขาวการประทวง โดยควรไดรบอนญาตใหเขาไปใกลกบการประทวง และภายหลงมค�าสงสลายการชมนม ใหสามารถเขาถงสถานทควบคมตว เวนแตมเหตฉกเฉนอยางอน
19.5 เพอประกนใหมการรายงานขอมลการประทวงอยางเปนอสระทงของสอและ ของนกสงเกตการณอสระ รฐควรด�าเนนการ ดงน
ก) งดเวนการออกค�าสงใหตองระบชอผรายงานขาว เพอใหสอไดรบอนญาตใหสามารถท�าขาวการประทวงได
ข) ประกนใหมากสดเทาทจะเปนไปไดเพอใหเกดความปลอดภยกบผสอขาว ผท �างานสอ และนกสงเกตการณ รวมทงใชมาตรการคมครองเปนพเศษ อยางไรกด ความจ�าเปนทจะตองประกนความปลอดภยไมอาจถกใชเปนขออางเพอจ�ากดสทธของพวกเขาโดยไมจ�าเปนได โดยเฉพาะสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก เสรภาพในการเดนทาง และการเขาถง ขอมลขาวสาร
ค) ใหเคารพตอสทธทจะไดรบการคมครองของแหลงขาวทเกยวของกบการประทวง การจ�ากดสทธใด ๆ ใหท�าในกรอบทแคบและเปนไปตามกฎหมายระหวางประเทศ
ง) ประกนวาเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายจะไมจบกมและควบคมตวผสอขาวและ ผสงเกตการณอสระ เพยงเพราะไมมบตรประจ�าตว หรอการถกจบกมเพยงเพราะไมออกจากพนทชมนมหลงมค�าสงสลายการชมนมแลว เวนแตการท�าหนาทของสอในพนทจะเปน การรบกวนอยางไมเหมาะสมตอปฏบตการของต�ารวจ
จ) ในการจดหลกสตรอบรมส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ซงมหนาทควบคม การประทวง ก�าหนดใหมเนอหาครอบคลมบทบาท หนาท ความรบผดชอบ และสทธของสอและผสงเกตการณดวย
42
บทท 5: บคคลอน ๆ ทเกยวของ
หลกการท 20: บคคลอน ๆ ทเกยวของ
20.1 ในกรณทเปนไปไดและไมมการบงคบขนใจ ผจดการประทวงควรหาทางสรางความสมพนธ ความรวมมอ และความเปนภาคกบหนวยงานทเกยวของและเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ในระหวางการวางแผนจดการประทวง ในกรณทตองจองพนทสาธารณะหรอกรณทคาดวา จะมผมาเขารวมชมนมจ�านวนมาก ผจดควรปฏบตตามขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ
20.2 โดยความสมครใจ ผจดควรพจารณาก�าหนดบคคล ซงท�าหนาทประสานงานกบเจาหนาท เพออ�านวยความสะดวกใหกบการประทวง และก�าหนดตวบคคลเพอชวยดแลการประทวงซงสามารถระบตวตนไดงายเพออ�านวยความสะดวกในการจดการประทวง และประกนใหมการปฏบตตาม ขอจ�ากดใด ๆ ทชอบดวยกฎหมาย
20.3 ผสอขาวและผสงเกตการณอสระควรแสดงตนอยางชดเจนเชนนน โดยวธการแสดงตน ใหมการน�ามาใชอยางกวางขวางและไมเลอกปฏบต ผสอขาวและผสงเกตการณอสระควรรายงานเหตการณทเกดขนอยางเทยงตรง สอดคลองตามมาตรฐานจรรยาบรรณของสอ และมาตรฐานจรรยาบรรณในการสงเกตการณการประทวง
20.4 วธการแสดงตนของผสอขาวและผสงเกตการณอสระ ควรเปนวธทมความชดเจนส�าหรบหนวยงานบงคบใชกฎหมายและบคคลอน ๆ โดยหากเปนไปได ใหมการท�าการตกลงระหวางหนวยงานบงคบใชกฎหมาย สมาคมของผสอขาวและภาคประชาสงคม โดยผานกระบวนการปรกษาหารอทเปดเผย
43
ความเปนมา
หลกการวาดวยสทธในการประทวง (The Right to Protest Principles) เปนสวนหนงของโครงการผลตสอมาตรฐานระหวางประเทศของ ARTICLE 19 โดยเปนความพยายามอยางตอเนอง ทจะใหค �าอธบายอยางละเอยดถงผลของการคมครองและสงเสรมสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออกในประเดนหลกตาง ๆ
ขอมลนเปนผลมาจากกระบวนการศกษา วเคราะห และการปรกษาหารอ เปนผลมาจากประสบการณและการท�างานอนยาวนานของส�านกงานภมภาคและหนวยงานภาคในหลายประเทศทวโลกของ ARTICLE 19 โดยตนฉบบของหลกการเหลานไดรบการเพมเตมรายละเอยด ภายหลงการประชมเปนครงแรกของผช �านาญการทลอนดอน เมอวนท 15 และ 16 พฤษภาคม 2557
ภายหลงการประชมครงนนและการปรกษาหารอเพมเตม ARTICLE 19 ไดจดท�ารางหลกการ เหลานฉบบปรกษาหารอขนมาในหลายภาษา โดยมการเปดตวในทประชมของคณะมนตร สทธมนษยชนแหงสหประชาชาต เมอเดอนมถนายน 2558 และเปดใหมการแสดงความเหนและอภปรายผานเวบไซต Right2Protest ในชวงระหวางเดอนมถนายน ถงพฤศจกายน 2558 มการเชญชวนใหหนวยงานภาคประชาสงคม นกกจกรรม ผก �าหนดนโยบาย นกวชาการ สอมวลชน และผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนใหความเหนเกยวกบรางตนฉบบ และรางฉบบสมบรณของหลกการเหลานไดรบการจดท�าขนจากความเหนในการปรกษาหารอเหลาน
ARTICLE 19 ขอขอบคณกบความเหนและความสนบสนนของบคคลและองคกรทกภาคสวน ทมสวนรวมในการจดท�าหลกการเหลาน
หลกการเหลานไดรบการจดท�าขนมา โดยเปนสวนหนงของโครงการ Civic Space ซงไดรบทนสนบสนนจาก Swedish International Development Cooperation (SIDA) โดย SIDA ไมจ�าเปนตองมความเหนสอดคลองกบเนอหาในหนงสอ โดย ARTICLE 19 เปนผมสวนรบผดชอบ เพยงฝายเดยวตอเนอหาของเอกสารน
ARTICLE 19 Free Word Centre 60 Farringdon Road London EC1R 3GA
T +44 20 7324 2500 F +44 20 7490 0566
E info@article19.org W www.article19.org Tw @article19org facebook.com/article19org
© ARTICLE 19
DEFENDING FREEDOM
OF EXPRESSION AND INFORMATION
top related