หน่วยที่ 14 จิตวิทยากับการท...
Post on 24-Dec-2019
12 Views
Preview:
TRANSCRIPT
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
หนวยท 14
จตวทยากบการท�างาน
อาจารยนฤมล เพชรทพย
ชอ อาจารยนฤมลเพชรทพยวฒ วท.ม.(การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,MasterofArts(ConflictAnalysisand Management)RoyalRoadsUniversity,Canadaต�าแหนง อาจารยประจ�าภาควชาจตวทยาคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรหนวยทเขยน หนวยท14
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-2 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
แผนการสอนประจ�าหนวย
ชดวชา จตวทยาเพอการด�ารงชวต
หนวยท 14 จตวทยากบการท�างาน
ตอนท14.1 แนวคดเกยวกบจตวทยากบการท�างาน14.2ลกษณะทางจตวทยากบการท�างาน14.3การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างาน
แนวคด1. การท�างานนนเปนสวนหนงของชวตมนษยทกคนเพราะมนษยตองประกอบการงานเพอการ
ด�ารงชวตรวมทงเพอสรางคณคาใหกบตนเองทงนนกจตวทยาไดใหความสนใจและท�าการศกษาในประเดนทเกยวของกบการท�างานอยางกวางขวางทงลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน เพอน�าผลการศกษามาใชพฒนาคณภาพชวตของคนท�างานใหดยงขน และองคการกจะไดประโยชนจากการมบคลากรทมคณภาพตอไปซงความส�าคญของจตวทยากบการท�างานไดแบงออกเปน3ระดบไดแกระดบบคคลระดบกลมและระดบองคการ
2. จตวทยาไดมการศกษาถงลกษณะสวนบคคลทเกยวของกบการท�างาน ไดแก การเรยนร แรงจงใจบคลกภาพความถนดอารมณการปรบตวขวญและก�าลงใจทศนคตความเครยดในการท�างานและความฉลาดทจะน�าไปประยกตใชกบการท�างาน และยงครอบคลมไปถงลกษณะงานและสภาพแวดลอมกบการท�างานทมผลกระทบตอการท�างานในแตละสาขาอาชพ
3. การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างานสามารถน�ามาประยกตใชในหลายระดบ ทงระดบบคคล อนมแนวทางในการสรางทศนคตในเชงบวกและสรางความสขในการท�างานของผปฏบตงาน การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม เพอใหการท�างานรวมกนอยางมประสทธภาพการยอมรบความแตกตางระหวางบคคลและการท�างานรวมกนเปนทมการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการโดยมงศกษาถงปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของกลมพนกงานและการบรหารงานภายในองคการ เพอน�าไปพฒนาองคการใหเกดประสทธผลยงขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-3จตวทยากบการท�างาน
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท14จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความส�าคญของจตวทยากบการท�างานได2.จ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานได3.ระบประเภทของสภาพแวดลอมในการท�างานได4.อธบายลกษณะงานทกอใหเกดแรงจงใจการท�างานได5.ระบสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมได6.อธบายการประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างานได
กจกรรมระหวางเรยน1.ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท142.ศกษาเอกสารการสอนตอนท14.1-14.33.ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน4.ฟงรายการวทยกระจายเสยง(ถาม)5.ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)6.เขารบบรการสอนเสรม(ถาม)7.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท14
สอการสอน1.เอกสารการสอน2.แบบฝกปฏบต3.วดทศน(ถาม)4.รายการสอนทางวทยกระจายเสยง(ถาม)5.รายการสอนทางวทยโทรทศน(ถาม)6.การสอนเสรม(ถาม)7.สอเสรมอนๆ(ถาม)
การประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3.ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา
เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน
หนวยท 14 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-4 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ตอนท 14.1
แนวคดเกยวกบจตวทยากบการท�างาน
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง14.1.1ความส�าคญของจตวทยากบการท�างาน14.1.2 ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน
แนวคด1. จตวทยาเปนศาสตรทมความส�าคญตอการศกษาพฤตกรรมของมนษยโดยในสวนของ
การท�างานนนมมนษยเปนผปฏบตงาน ความรทางจตวทยาจงมความส�าคญอยางมากตอการศกษาพฤตกรรมทสงผลตอการท�างานทงในระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ
2. ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานเปนปจจยส�าคญตอการท�างานโดยลกษณะงานนนสามารถจ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานไดออกเปน 5 ประเภท สวนสภาพแวดลอมในการท�างาน คอสงทอยรอบๆ ตวผปฏบตงาน โดยแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก ปจจยสงแวดลอมทางกายภาพ ปจจยสงแวดลอมทางเคม ปจจย สงแวดลอมทางชวภาพและปจจยสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม
วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความส�าคญของจตวทยากบการท�างานได2.จ�าแนกประเภทของลกษณะงานได3.ระบประเภทของสภาพแวดลอมในการท�างานได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-5จตวทยากบการท�างาน
เรองท 14.1.1
ความส�าคญของจตวทยากบการท�างาน
การท�างานนนเปนสวนหนงของชวตมนษยทกคน ดงททานพทธทาสภกขเทศนาค�าสอนไววา “การงานนนมนคกบชวต หรอมนเปนอนเดยวกบชวต ชวตตองเปนการเปนงาน การงานตองเปนชวต ถาไมมการงานชวตมนกอยไมได”เพราะมนษยตองประกอบการงานเพอการด�ารงชวตรวมทงเพอสรางคณคาใหกบตนเอง ลองถามตวเราเองวาถาหากเราท�างานมต�าแหนงเปนผบรหาร มเงนเดอนถงเดอนละหลายแสนบาทเราจะยงคงท�างานนนตอไปหรอไมจากการสอบถามผคนสวนใหญค�าตอบคอพวกเขายงคงท�างานตอไปแมวาจะมความมนคงทางฐานะการเงนแลวกตาม สาเหตกเพราะการท�างานนนไมไดให ผลตอบแทนเพยงคาจางทเราไดรบ แตยงชวยใหบคคลไดพฒนาทกษะ รวมทงเรยนรประสบการณใหมๆจนไดเตมเตมความส�าเรจอนน�ามาซงความภาคภมใจในชวตดงนนการท�างานไมไดเพยงแคเพอใหมเงนเพอสรางฐานะความเปนอยทดขน แตยงชวยใหบคคลไดพฒนาการเหนคณคาในตนเอง (Self-esteem)เชนผทประกอบอาชพครอาจารยนอกจากจะไดเงนเดอนเปนสงตอบแทนเพอการด�ารงชพแลวเมอลกศษยจบการศกษาหรอไปประกอบอาชพทดครเองกภาคภมใจและรสกวาตนเองมคณคาทไดพฒนาคนใหประสบความส�าเรจไดท�าประโยชนใหกบสงคมเปนตน
ในทางตรงกนขาม ถาหากงานทเราท�าเปนงานทซ�าซากจ�าเจ นาเบอหนาย หรออยในสภาพแวดลอมทอนตรายการท�างานนนอาจน�ามาซงความเครยดความทกขความวตกกงวลจนเกดความรสกไมพงพอใจในการท�างานซงจากการศกษาพบวา การท�างานนนมความสมพนธกบอารมณ ความเครยดและสขภาพของผปฏบตงาน บคคลทมความพงพอใจในงานสง มแนวโนมทจะมชวตยนยาวกวาบคคลทไมพงพอใจในงาน(Schultz&Schultz,2010)จะเหนไดวาการท�างานนนใหทงคณคาและผลกระทบในเชงลบกบคนท�างานหากไมสามารถจดการกบปญหาทเกดขนจากการท�างานไดอยางเหมาะสมเชนเมอเครยดจากการท�างานกหนไปดมสราจนเมามายอนน�ามาซงการทะเลาะเบาะแวงกบคนในครอบครวหรอพฤตกรรมตดงาน (Workaholic)ทใหความสนใจเฉพาะเรองของการท�างานจนละเลยความสมพนธกบคนรอบขางเปนตนจากตวอยางดงกลาวจะเหนวาการท�างานนนสามารถสงผลกระทบในเชงลบใหกบคนท�างานไดมากมายทเดยว
“การท�างาน” เปนชวงเวลาทยาวนานถงหนงในสามของชวตมนษย หรอส�าหรบบางคนอาจจะยาวนานมากกวานนการท�างานจงเปนสวนหนงทจะมาเตมเตมใหชวตมนษยสมบรณดวยประสบการณทหลากหลายซงสามารถเกดขนไดทงประสบการณทดและประสบการณทไมดดงนนการไดท�างานทตนเองพงพอใจ งานทสามารถตอบสนองความตองการทงชวตสวนตวและชวตการท�างานไดอยางลงตวนนเปนสงทนกจตวทยาใหความสนใจและท�าการศกษาในประเดนทเกยวของกบการท�างานอยางกวางขวาง เชนการศกษาถงปจจยทสรางความพงพอใจในการท�างาน การออกแบบสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบการท�างานเปนตนเพอสงเสรมใหคนท�างานมคณภาพชวตทดและองคการกไดประโยชนจากการมบคลากรท
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-6 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
มคณภาพอนจะน�ามาซงความส�าเรจใหกบองคการตอไป“จตวทยา”จงเขามามบทบาทส�าคญเนองจากเปนศาสตรทศกษาในดานพฤตกรรมการกระท�าหรอกระบวนการทางจตใจของมนษยโดยตรงโดยมสาขาทศกษาเกยวกบพฤตกรรมมนษยกบการท�างานโดยเฉพาะไดแกสาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ(Industrial andOrganizational Psychology) ซงใหความส�าคญกบการท�างานของมนษยเปนอยางมากเพราะการท�างานคอชวงเวลาของการเตบโตและการสรางคณคาใหกบชวตรวมทงการพฒนาความรความคดตลอดจนทกษะตางๆทจะน�าไปสการพฒนาศกยภาพจนเปนมนษยทสมบรณ
การท�างานนนสงผลตอชวตมนษยในทกระดบทงระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ จงขออธบายถงความส�าคญของจตวทยากบการท�างานโดยแบงออกเปน3ระดบดงตอไปน
1. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบบคคล ในระดบบคคลนน การท�างานนบวาเปนสวนหนงของพฒนาการของมนษย โดยจะเรมเขาสการ
ท�างานในวยผใหญตอนตนแตกอนหนานนในวยเดกและวยรนคนเราไดเตรยมความพรอมในการเขาสการท�างานโดยเลอกศกษาในสงทตนเองชอบและสนใจเพอเตรยมน�าไปประกอบอาชพในอนาคตโดยศาสตรทางดานจตวทยาไดเขาไปมบทบาทส�าคญตงแตการแนะแนวอาชพทตรงกบความถนดและความสนใจของแตละบคคล อยางเชน ครแนะแนวไดมการใหค�าปรกษา รวมทงอาจมการใชแบบทดสอบความสนใจในอาชพ เพอใชวดแววความถนด ทศนคตและความสนใจและประกอบการตดสนใจศกษาตอในอนาคต โดยทงหมดนนเปนการเตรยมความพรอมไปสการท�างาน เปนตน บราบารา เฮนเซน เลมม (BarbaraHansenLemme,2002)ไดแบงวงจรการประกอบอาชพ(CareerCycle)ไวดงน
1.1 ชวงเรยนในมหาวทยาลยมการเลอกสายอาชพทชอบเรมวางแผนรวบรวมความรวาดฝนตงเปาหมาย และเตรยมตวส�าหรบอาชพนนๆ ซงอตราการแขงขน รวมทงความยากงายในการเรยนในแตละสาขาอาชพกแตกตางกนออกไป
1.2 ชวงอาย 20ปตนๆ เปนชวงของการเรมท�างานในต�าแหนงแรกของสาขาอาชพทเลอกและเรมเรยนรเกยวกบงานนนมการพฒนาทกษะความรทศนคตทเหมาะสมกบการท�างานมากขน
1.3 ชวงพนกงานมอใหม เปนชวงทไดรบคาจาง มความสามารถในงานเพมขนและเลอนขน เลอนต�าแหนงจงเปนชวงของการเตบโตในสายงาน
1.4 ชวงวยกลางคน เปนชวงของการประเมนผลความกาวหนาในงาน ประเมนความส�าเรจและความลมเหลว แลวท�าการประเมนความเหมาะสมของอาชพทเลอกอกครง อาจจะมการเปลยนอาชพในชวงน
1.5 ชวงวย50-60ปเปนชวงเรมเตรยมตวส�าหรบการเกษยณอายโดยมความสนใจในงานอดเรกและกจกรรมยามวางเพมขนนอกเหนอจากการท�างานประจ�าทท�าอย
1.6 ชวงเกษยณอาย 60-65ป เปนชวงของการเปลยนแปลงในชวตอกครง โรเบรต แอทชเลย(Robert Atchley, 1976) เรยกขนนวาขนดมน�าผงพระจนทร (TheHoneymoon Phase) โดยหลงเกษยณอายใหมๆจะรสกเปนสข เพราะไมตองอยในกรอบของการท�างานทเคยท�ามากวาสามสบหรอสสบปแตหลงจากนนจะพบความจรงวาความสนกสนานจากการเกษยณมนอยลงเพราะไดสญเสยรายไดต�าแหนงหรอสงคมทเคยม นนจงเปนเหตผลวาท�าไมบางครง เราจงเหนผทเกษยณอายแลวยงออกมาท�างาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-7จตวทยากบการท�างาน
นอกบาน เชน เปนแมบาน เปนคนขบรถแทกซ เปนตน ซงนอกจากเหตผลทางดานรายไดแลว ถอวาเปนการปรบตวเพอใหเกดความพงพอใจในชวตหลงเกษยณมากขนดวย จนกระทงท�างานไมไหวแลวจงเขาสระยะปลดเกษยณอยางแทจรง(TheTerminationPhase)
จะเหนไดวา การท�างานคอสวนหนงของชวต โดยเรมตนการท�างานในชวงอายยสบปตนๆหรอส�าหรบบางคนอาจจะเรมตนเรวกวานนและท�างานกนจนกวารางกายจะไปไมไหวนนเปนเพราะการท�างานเปนสวนหนงของการสรางรายไดและคณคาใหกบชวตมนษยนนเอง แตทงนทงนน การท�างานกสามารถสรางปญหาใหกบเราไดเชนเดยวกน ทงทางสขภาพกายและสขภาพจต ศาสตรทางดานจตวทยาจงไดมการศกษาเรองของผลกระทบของมนษยจากการท�างานตลอดจนปจจยตางๆทจ�าเปนตอผปฏบตงานเพอน�าไปสการสงเสรมสขภาพจตทดและความพงพอใจในในการท�างานตวอยางเชนความเครยดอนเนองมาจากการท�างาน(Work-RelatedStress)เปนตน
จากวงจรประกอบอาชพจะพบวา คนเราสามารถเครยดไดทกชวงวยของการท�างาน ตงแตเรมเรยนหนงสอเพอเตรยมความพรอมในการท�างานจนไปถงวยเกษยณอายโดยความเครยดอนเนองมาจากการท�างานนนเปนความรสกของคนท�างานทมความไมสบายใจขบของใจกดดนเบอหนายอาจแสดงออกทงทางดานจตใจอาจรสกกงวลใจอดอดหรอแสดงออกทางดานรางกายเชนมอสนปากสนกลามเนอตงเครยดเปนตนซงมสาเหตอาจเกดจากการท�างานเชนการท�างานทยากหรองายจนเกนไปซงเราอาจจะลมนกไปวา การท�างานทงายจนเกนไป กอาจจะเปนสาเหตทท�าใหคนท�างานเครยดไดเชนเดยวกนเพราะเราจะรสกวาเรามความสามารถมากกวานนเหตใดจงไมไดรบมอบหมายงานทพฒนาศกยภาพอยางแทจรง เปนตน หรอการท�างานทอยภายใตสภาพแวดลอมทกดดน การแขงขน สภาพการท�างานทเสยงอนตรายซงความเครยดเหลานสามารถกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของคนท�างานไดตวอยางเชนอาชพต�ารวจซงเปนอาชพทมความเครยดสงมากอาชพหนง โดยสถตการฆาตวตายของขาราชการต�ารวจของไทยในป2557นนมถง34ราย(ไทยพบเอส,2559)ทงนความเครยดของต�ารวจนนมาจากหลายปจจยเชนเนองจากแรงกดดนจากผบงคบบญชาความคาดหวงจากประชาชนการท�างานทเสยงอนตรายรวมทงปจจยทางเศรษฐกจเปนตน(เวบไซตต�ารวจไทย,2559)ดงนนถาบคคลไมสามารถจดการความเครยดอนเกดจากการท�างานไดกจะท�าใหผลการปฏบตงานอยในระดบต�าน�าไปสการขาดงานการลาออกและสามารถสงผลตอสขภาพและชวตของผปฏบตงานดงเชนกรณของขาราชการต�ารวจดงทยกตวอยางมาขางตน
อยางไรกตามความเครยดนนกมประโยชนอยเชนกนเพราะถาหากความเครยดนนอยในระดบทเหมาะสมจะชวยกระตนใหบคคลใชความพยายามในการท�างานแตหากไมมความเครยดเลยจะท�าใหเกดความเบอหนายในการท�างาน เพราะไมมแรงกระตนหรอแรงกดดนใดๆทจะตองพยายามดงนนความรทางจตวทยาจงมบทบาทส�าคญในการชวยใหผปฏบตงานรจกวธการจดการความเครยดทเกดขนจากการท�างาน เชน การสรางแบบสอบถามความเครยด การใหค�าปรกษา เปนตน รวมทงชวยใหองคการหาแนวทางในการออกแบบงานและสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชน สภาพแวดลอมทางกายภาพ แสงไฟ สองสวางอณหภมการจดกจกรรมเพอใหพนกงานมโอกาสไดพดคยปรกษาและหาทางออกในการแกไขปญหา เพอปองกนปญหาความเครยดสะสมใหกบพนกงานในองคการ เปดโอกาสใหพนกงานไดอธบายเกยวกบปญหาทเกดขนในการท�างานและแกไขปญหารวมกนเปนตนดงนนประเดนหลกๆทนกจตวทยา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-8 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ใหความส�าคญกบผปฏบตงานนนจะท�าการศกษาครอบคลมตงแตการชวยใหบคคลไดท�างานทเหมาะสมกบความรความสามารถ การหาแนวทางทจะชวยลดความเครยดจากการท�างาน ศกษาแนวทางในการสรางแรงจงใจและเพมความพงพอใจในการปฏบตงาน เพอใหชวตการท�างานนนเปนไปอยางราบรนและ มความสข
2. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบกลม การท�างานในองคการแมวาพนกงานแตละคนจะมบทบาทหนาทความรบผดชอบทระบไวชดเจน
แตเปนทแนนอนวาการท�างานจ�าเปนตองมการตดตอสอสาร การพบปะสงสรรคกบพนกงานคนอนๆ ในองคการตลอดจนการแลกเปลยนความคดเหนกบผทเกยวของไมวาจะเปนเพอนรวมงานผบงคบบญชาผใตบงคบบญชาตลอดจนลกคาทอาจจะตดตอกนเพราะหนาทการงานหรอมความสมพนธใกลชดอยางไมเปนทางการซงความสมพนธเหลานนเองเปนปจจยทสงผลตอผลผลตและประสทธภาพในการท�างานเชนถาเราตองท�างานรวมกบบคคลทเราไมชอบเราคงไมอยากจะตดตอสอสารกบเขาทนอกเหนอไปจากเรองงานในทางกลบกนหากพนกงานรสกสนทสนมกลมเกลยวกนความรวมมอและการแกปญหาตางๆกสามารถเกดขนไดงาย ดงนน ความสมพนธทดของคนในองคการจงเปนปจจยทมความส�าคญทจะชวยสรางบรรยากาศทดในการท�างานและเปนแรงจงใจใหพนกงานอยากจะมาท�างานมากขนเพราะมกลมทางสงคม(Socialgroup)ทคอยสนบสนนท�าใหเกดความสบายใจในการท�างาน
โดยกลมในองคการนน เปนการรวมตวของบคคลตงแต 2 คนขนไป เพอมาท�างานรวมกน มปฏสมพนธระหวางกน (อ�านาจ ธระวนช, 2552) ซงแนนอน บคคลทมาท�างานดวยกนนนลวนมความ แตกตางกนตงแตพนธกรรมการเลยงดเพศอายการศกษาหรอสงแวดลอมเปนตนซงความแตกตางเหลานอาจเปนอปสรรคหรอกอใหเกดความขดแยงในการท�างานรวมกนไดเชนพนกงานทวยแตกตางกนอาจจะมความคดความเหนหรอทศนคตทแตกตางกนจนเกดเปนปญหาชองวางระหวางวย(GenerationGap)เกดขนในทท�างานเปนตนหรอเมอท�างานในต�าแหนงทสงขนไปกยอมตองเรยนรวธการในการเปนผน�าและการสรางแรงจงใจใหกบผใตบงคบบญชาเพอใหพวกเขาท�างานไดอยางเตมศกยภาพทมซงไมวาจะท�างานในต�าแหนงใดหรออาชพใดกตาม ไมวาจะเปนวศวกร โปรแกรมเมอร นกบญช แมบาน หรอเจาของธรกจสวนตวกยอมตองใชทกษะในการตดตอสมพนธกบบคคลอนซงหลายครงทความลมเหลวในการท�างานเกดขนเพยงเพราะเขากบเพอนรวมงานไมไดดงนนมนษยสมพนธจงเปนเรองทส�าคญอยางยงทสามารถตดสนความลมเหลวหรอความส�าเรจในงานไดเลยทเดยว
ดงนน จตวทยาจงเขามามบทบาทส�าคญในศกษาเพอท�าความเขาใจ เรมตงแตความแตกตางระหวางบคคลศกษาเรองของพฤตกรรมกลมการพฒนาภาวะผน�ามนษยสมพนธในการท�างานกจกรรมกลมสมพนธ การสรางทมงาน เพอพฒนาความสมพนธของคนในกลม อนจะน�าไปสบรรยากาศทดและความพงพอใจในการท�างานมากยงขนเพราะหากวาความสมพนธในกลมไมดอาจกอใหเกดการกลนแกลงความขดแยงการท�ารายกนได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-9จตวทยากบการท�างาน
3. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบองคการในระดบองคการนน สงทองคการตองการจากบคคลหรอพนกงานนนกคอความร ความสามารถ
ทกษะทจะชวยพฒนาองคการใหเจรญกาวหนาตอไป ดงนน จตวทยากจะเขามามบทบาทตงแตการ คดเลอกสรรหาพนกงานเพอใหเหมาะสมกบต�าแหนงงานนนๆดงค�ากลาวทวา“Puttherightmanontherightjob”อนหมายถงการวางคนใหเหมาะสมกบต�าแหนงงานเพราะถาหากการสรรหาคดเลอกนนผดพลาดหรอไดท�างานทไมตรงกบความรความสามารถเชนตองเขาไปท�างานทตองใชภาษาองกฤษในการสอสาร แตทกษะทางภาษาของพนกงานนนยงไมดพอ กอาจจะท�าใหพนกงานรสกกดดนและเครยดจากการท�างานรวมทงบรษทเองกไมไดผลงานทเตมศกยภาพจากพนกงานเปนตนซงความเกยวของนเองจะตองใชความรดานจตวทยามาประยกตใชในการท�างาน โดยใหความส�าคญกบประเดนหลก3ประเดนดงน1)การคดเลอกพนกงานทมคณสมบตทเหมาะสมกบงาน2)พนกงานทเขามาท�างานสามารถท�างานอยางเตมความสามารถ ท�าใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสง น�าไปสผลการด�าเนนงานขององคการ 3)พนกงานขององคการมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างานน�าไปสความผกพนตอองคการดงน
3.1 การคดเลอกพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมกบงาน ในการทองคการจะเปดรบสมครพนกงานใหมนนองคการจะมการคดเลอกคนทเหมาะสมกบต�าแหนงงานโดยจะมการวเคราะหงาน(JobAnalysis)เพอใหไดค�าอธบายลกษณะงาน(JobDescription)ซงจะเปนขอความบรรยายลกษณะงานทปฏบตของแตละต�าแหนง และคณสมบตของบคคลทปฏบตงานในต�าแหนงนน (Job Specification) ซงจะก�าหนดคณสมบตของพนกงานเชนวฒการศกษาประสบการณในการท�างานความรทกษะความสามารถของบคคลทปฏบตงานจากนนจะเขาสกระบวนการสรรหาและคดเลอกบคลากร(Recruitment&Selection)โดยใชวธการคดเลอกซงมหลากหลายวธ ขนอยกบวาองคการตองการขอมลใดของผสมคร เชน หากตองการวดความรความสามารถขนพนฐานของผสมครจะใชการสอบขอเขยนการทดสอบสตปญญาการทดสอบความถนด การทดสอบความสนใจ เปนตน ซงในกระบวนการน เครองมอส�าคญคอการใชแบบทดสอบเพอกระตนใหผสมครแสดงถงความรระดบสตปญญาความถนดความสนใจออกมาผานการท�าแบบทดสอบ
เมอสามารถคดเลอกผสมครทผานการคดเลอกเบองตนจากการท�าแบบทดสอบแลว จะน�าไปสกระบวนการคดเลอกในขนตอนตอไป โดยทวไปแลวผสมครทผานการทดสอบความรความสามารถทางดานสตปญญาความถนดความสนใจจะถกคดเลอกโดยการประเมนทกษะทางสงคมอารมณทศนคตและคานยมในขนตอนตอไปเพอคดเลอกผสมครทมความรความสามารถและมลกษณะบคลกภาพทศนคตและคานยมทเหมาะสมกบงานมากทสด
3.2พนกงานทเขามาท�างานสามารถท�างานอยางเตมความสามารถท�าใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสงน�าไปสผลการด�าเนนงานขององคการเมอองคการไดคดเลอกผสมครทมความรความสามารถและคณลกษณะอนๆ เหมาะสมกบงานในต�าแหนงทเปดรบสมครแลว ผสมครผนนจะไดรบการบรรจเปนพนกงานขององคการหนาทขององคการในขนตอนตอไปคอการกระตนใหพนกงานท�างานอยางเตมความสามารถเพอใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสง โดยปจจยทสงผลใหพนกงานปฏบตงานอยางเตมความ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-10 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
สามารถนน ประกอบไปดวยแนวคดทางจตวทยาหลายแนวคด จงขอสรปแนวคดทมความส�าคญดงน (ชชยสมทธไกร,2554)
3.2.1 แรงจงใจ(Motivation)หมายถงพลงจากภายในและภายนอกตวบคคลทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมในการท�างาน โดยแรงจงใจม 2 ประเภท คอ แรงจงใจจากภายนอก (ExtrinsicMotivation)เชนรางวลเงนคาตอบแทนโบนสเปนตนและแรงจงใจจากภายใน(IntrinsicMotivation)เชนความภาคภมใจในการท�างานประสบความส�าเรจ เปนตนแรงจงใจในการท�างานจงมความส�าคญตอผลการปฏบตงาน เนองจากผลการปฏบตงานของบคคลขนกบปจจย 2 ประการ คอ ความสามารถของบคคลและแรงจงใจของบคคลหากบคคลขาดอยางใดอยางหนงจะไมสามารถปฏบตงานไดอยางเตมความสามารถ
3.2.2 ขวญและก�าลงใจในการท�างาน(Morale)หมายถงสถานการณทางจตใจของบคคลทมตอสภาพแวดลอมและแสดงออกในรปแบบของพฤตกรรมตางๆเชนความขยนหมนเพยรความตงใจความรสกมสวนรวมในการท�างาน เปนตนขวญและก�าลงใจในการท�างานมความส�าคญคอพนกงานเกดความรวมมอในการท�างานเตมใจทจะปฏบตงานเพอใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสงแตหากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจในการปฏบตงาน จะแสดงออกในรปแบบพฤตกรรมทางลบ เชน ความเฉอยชา เพกเฉย เฉยเมย ขาดความเชอมน ขวญและก�าลงใจมความส�าคญกบพนกงาน เพราะท�าใหพนกงานมระเบยบวนยกระตอรอรนมความเขมแขงและพรอมทจะเผชญปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการท�างาน
3.2.3 การฝกอบรม (Training)หมายถง การจดการเรยนรอยางเปนระบบเพอเพมความรทกษะความสามารถทส�าคญส�าหรบการปฏบตงานการฝกอบรมอาจด�าเนนการไดสองระดบคอการฝกอบรมเพอการเรยนรงานกอนจะปฏบตงานการอบรมและสอนงานเพอเพมพนความรทกษะความสามารถในระหวางการปฏบตงานเพอพฒนาผลการปฏบตงาน
จากทกลาวมานนจะเหนไดวาหลกจตวทยาสามารถน�ามาประยกคใชเพอชวยใหพนกงานปฏบตงานไดอยางเตมความสามารถมผลการปฏบตงานในระดบสงเปนทนาพอใจโดยตองสรางแรงจงใจทงแรงจงใจภายนอกและแรงจงใจภายในสรางขวญก�าลงใจในการท�างานการฝกอบรมเพอเพมพนความรทกษะและความสามารถของพนกงานและการสอนงานเพอพฒนาทกษะในการท�างานใหมระดบผลการปฏบตงานทเปนไปตามทก�าหนด
3.3พนกงานขององคการมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างานน�าไปสความผกพนตอองคการเมอพนกงานไดเขามาท�างานกบองคการสงหนงทองคการตองใหความส�าคญนอกจากการท�าใหพนกงานปฏบตงานอยางเตมความสามารถใหเกดผลการปฏบตงานจนเปนทนาพอใจแลวองคการตองสรางความผกพนตอองคการเพอใหพนกงานมความเตมใจทจะเปนสมาชกขององคการและปฏบตงานใหองคการเหตผลส�าคญทองคการตองรกษาพนกงานใหเกดความผกพนกบองคการคอหากพนกงานไมมความผกพนกบองคการ จะน�าไปสการตดสนใจลาออก ซงสงผลกระทบอยางมากตอองคการในดานของการสญเสยทรพยากรบคคลทมคณคา สญเสยเวลาและคาใชจายในการสรรหาคดเลอกพนกงานใหม การฝกอบรมและพฒนาพนกงานใหมใหสามารถปฏบตงานได และสงผลตอการด�าเนนงานขององคการ นอกจากน การลาออกยงสงผลเสยตอพนกงานทยงคงปฏบตงานอย เชน การรบภาระงานจากพนกงานทลาออก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-11จตวทยากบการท�างาน
การสญเสยขวญก�าลงใจเปนตนโดยอาจน�าไปสการลาออกตอไปอกดวยดงนนการสรางความผกพนตอองคการใหกบพนกงานจงมความส�าคญอยางมาก โดยสรปประเดนทางจตวทยาทน�าไปสความผกพนตอองคการดงน
3.3.1 ความพงพอใจในการท�างาน(Satisfaction)หมายถงความรสกของพนกงานทมตองานตลอดจนองคประกอบอนๆ ในการท�างาน เชน ลกษณะงาน ผน�า เพอนรวมงาน สภาพแวดลอมในการท�างานเปนตน
3.3.2 ความสขในการท�างาน (Happiness) หมายถง ความรสกของพนกงานทมตอสถานการณตางๆทเกดขนในองคการทงงานเพอนรวมงานองคการท�าใหเกดความรสกวาอยากท�างานมชวตชวาในการท�างานความสขในการท�างานสามารถสรางไดโดยมปจจยตางๆคอปจจยสวนบคคลของพนกงาน ไดแก บคลกภาพ ความคด ทศนคต คานยมทมตองาน องคการ และเพอนรวมงาน ปจจย สงแวดลอมในการท�างานเชนลกษณะงานสภาพแวดลอมทางกายภาพเปนตน
3.3.3 คณภาพชวตในการท�างาน (QualityWorkLife)หมายถงการทพนกงานไดรบการตอบสนองความตองการในดานตางๆไดแกความมนคงในอาชพรายไดและคาตอบแทนทเหมาะสมสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมโอกาสเจรญเตบโตในหนาทการงานความสมดลระหวางงานกบชวตสวนตวท�าใหพนกงานเกดความพงพอใจคณภาพชวตในการท�างานถอเปนปจจยทมความส�าคญและน�าไปสความผกพนตอองคการของพนกงาน
3.3.4 ความผกพนตอองคการ(OrganizationalCommitment)หมายถงความรสกของพนกงานทเตมใจจะเปนสมาชกขององคการตอไปเตมใจทจะทมเทแรงกายแรงใจในการปฏบตงานเชอมนและยอมรบในเปาหมายทองคการตงไวและพยายามปฏบตงานเพอใหองคการบรรลเปาหมาย
การสรางความผกพนตอองคการใหกบพนกงานสามารถสรางไดตงแตพนกงานเขามาท�างานการจายคาตอบแทนการจดสวสดการและการใหโอกาสเจรญเตบโตและกาวหนาในอาชพหากสามารถสรางความผกพนในองคการไดจะสงผลใหองคการมทรพยากรมนษยทมคณคาองคการเกดความแขงแกรงและมการด�าเนนงานทมประสทธภาพ
กลาวโดยสรปคอหลกจตวทยาน�ามาใชในการท�างานตงแตกระบวนการสรรหาคดเลอกการสรางทรพยากรมนษยทมคณคาใหสามารถปฏบตงานใหกบองคการไดอยางมประสทธภาพ และมความผกพนกบองคการ พรอมและเตมใจปฏบตงานกบองคการ องคการทสามารถน�าหลกจตวทยาไปประยกตใชไดอยางเหมาะสมจะชวยสนบสนนผลการปฏบตงานขององคการและน�าไปสการบรรลเปาหมายทองคการตงไวในทสด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-12 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
กจกรรม 14.1.1
จตวทยามความส�าคญตอการท�างานอยางไร
แนวตอบกจกรรม 14.1.1
จตวทยามความส�าคญตอการท�างานทงในระดบบคคลนนคอหากบคคลสามารถรบรความถนดของตนจะชวยใหบคคลสามารถเลอกอาชพทเหมาะสมกบความรความสามารถชวยลดความเครยดจากการท�างานตลอดจนสรางแรงจงใจและความพงพอใจในการปฏบตงานท�าใหบคคลมชวตการท�างานอยางมความสขในระดบกลมชวยใหบคคลเขาใจความแตกตางระหวางบคคลสามารถพฒนาภาวะผน�ามนษย-สมพนธในการท�างาน กจกรรมกลมสมพนธเพอสรางขวญและก�าลงใจในการท�างาน ตลอดจนการสราง ทมงานเพอพฒนาความสมพนธของคนในกลมท�าใหเกดบรรยากาศทดและสรางความพงพอใจในการท�างาน
สดทายความส�าคญของจตวทยาตอการท�างานในระดบองคการชวยในการคดเลอกพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมกบงานชวยเพมประสทธภาพขณะปฏบตงาน เพอผลการด�าเนนงานทดขององคการและชวยสรางความพงพอใจและคณภาพชวตในการท�างานเพอความผกพนตอองคการ
เรองท 14.1.2
ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน
ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานนน ในทางจตวทยาจะใหความส�าคญกบผลกระทบตอรางกายและจตใจจงเนนทการสรางความปลอดภยของงานแตละประเภทโดยมจดมงหมายเพอใหเกดผลการปฏบตงานทดและปองกนผลกระทบจากการไดรบอนตรายจากการท�างานทงผลกระทบดานรางกายเชน ไดรบบาดเจบพการสญเสยชวต เปนตนและผลกระทบดานจตใจ เชนความเครยดความกดดนความคบของใจเปนตน
1. ลกษณะงาน การประกอบอาชพในปจจบนมความแตกตางจากในอดตและมความหลากหลายมากขน จากใน
อดตทแตละครอบครวจะประกอบอาชพเกษตรกรรมเชนปลกขาวท�าไรท�าสวนท�าประมงเปนตนตอมาไดมการขยายมาสภาคอตสาหกรรม เชน พนกงานโรงงาน รบจาง เปนตน โดยทสามจะท�าหนาทเปน เสาหลกของครอบครว โดยการออกมาท�างานนอกบานเพอหาเลยงครอบครวสวนภรรยานนจะรบหนาทคนดแลครอบครวเปนแมบานดแลจดการงานบานตางๆเลยงดบตรหลาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-13จตวทยากบการท�างาน
เมอยคสมยสภาพเศรษฐกจและสงคมเปลยนแปลงไปภรรยาเรมมบทบาทในการท�างานนอกบานมากขนเพอชวยแบงเบาภาระของสามโดยอาจจะเขาสภาคอตสาหกรรมเชนท�างานเปนพนกงานโรงงานท�างานในส�านกงานเปนตนหรออาจจะประกอบอาชพอสระเชนการเปนเจาของกจการคาขายเปนตนอกทงในยคปจจบนเทคโนโลยมความเจรญกาวหนามากขนสงผลใหเกดการประกอบอาชพในรปแบบของสอสงคมออนไลนเชนการคาขายสนคาผานทางสอสงคมออนไลนเปนตนซงจะเหนไดวาอาชพนนมความหลากหลายมากขนและมลกษณะทแตกตางกนแตไมวาจะอาชพใดกตามผประกอบอาชพลวนแตมความมงหวงประการแรกเชนเดยวกนคอการหารายไดเพอมาเลยงดตนเองและครอบครว
การจ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานจ�าแนกได3ประเภท(บทเรยนออนไลนวชาการงานอาชพและเทคโนโลยอางในสภททาปณฑะแพทย,2551)ไดแก1)อาชพรบราชการเชนขาราชการครขาราชการทหารขาราชการต�ารวจเปนตน2)อาชพลกจางเชนพนกงานรานอาหารพนกงานโรงงานอตสาหกรรมเปนตนและ3)อาชพสวนตวหมายถงการประกอบอาชพทมการลงทนดวยตนเองหรอรวมกบผอน ลกษณะการท�างานมความเปนอสระ เปนนายจางตนเอง ยงสามารถจ�าแนกได เปนอาชพ การสรางผลผลต (Production Procrssing Sector) เปนอาชพทด�าเนนการเพอใหเกดผลผลตส�าหรบจ�าหนายใหแกผบรโภคอาชพการสรางผลผลตแบงไดเปนธรกจ2ประเภทคอธรกจการเกษตร(Agricul-turalProcessing)และธรกจอตสาหกรรม(IndustrialBusiness)อาชพการคา(TradingSector)เปนอาชพทผประกอบการท�าหนาทน�าสนคาหรอซอสนคาจากผผลตแลวน�าไปจ�าหนาย ไดแก ธรกจคาสง(WholesaleBusiness)และธรกจคาปลก (RetailBusiness)อาชพการใหบรการ (ServiceSector)เปนอาชพทอ�านวยความสะดวกใหแกผซอหรอลกคาเชนบรการตดผมบรการซกรดขบรถรบจางเปนตน
ลกษณะงานนบเปนปจจยทมความส�าคญกบผปฏบตงานอยางมาก โดยงานแตละประเภทจะมความเสยงและอนตรายในสภาพแวดลอมทแตกตางกน และอาจจะน�ามาซงความเครยดหรออนตรายท อาจจะเกดขนไดดงน
1.1 การท�างานกบเครองจกร หากผใชเครองจกรขาดความช�านาญหรอขาดความระมดระวง จะสงผลใหเกดอนตรายตอผปฏบตงานได
1.2 การท�างานทเกยวของกบสารเคมหากพนกงานไมมการปองกนตนเองอาจไดรบผลกระทบจากสารเคม เชน สารเคมสะสมในรางกายจนเกดโรคมะเรง สารเคมรวไหลออกจากโรงงานสงผลเสยตอประชาชนทอาศยใกลกบโรงงานเปนตน
1.3 การท�างานทมความเสยงภยเชนคนเชดกระจกบนตกสงคนงานกอสรางชางไฟฟาเปนตนอาจเสยงตอการเกดอนตรายหากไมมการปองกนและมระบบความปลอดภยทเพยงพอ
1.4 การท�างานซ�าเดมเปนเวลานานเชนพนกงานเกบคาทางดวนพนกงานขายตวหนาโรงหนงพนกงานขบรถประจ�าทางอาจสงผลใหคนท�างานเกดความรสกเบอหนายความเครยดและคบของใจจากการท�างาน
1.5 งานทเกยวของกบความพงพอใจของผรบบรการอนมความเกยวของกบชวตมนษย เชนพนกงานบรการพยาบาลหองฉกเฉนเจาหนาทกภย เปนตนอาจสงผลใหเกดความเครยดความกดดนอนเนองมาจากความคาดหวงของผทมาใชบรการ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-14 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
จากเนอหาทกลาวขางตนจะพบวาไมวาจะเปนลกษณะงานแบบใดลวนแตมความเสยงอาจเกดอนตราย รวมถงสงผลกระทบตอคนท�างานไดทงสน ทงผลกระทบตอรางกายและผลกระทบตอจตใจ ดงนนจงควรหาแนวทางปองกนผลกระทบตางๆทอาจจะเกดขนเชนการใหความรเกยวกบการใชเครองมอการปองกนสารเคมการใชอปกรณนรภยเพอปองกนผลกระทบตอรางกายการสลบเปลยนหมมเวยนคนท�างานการใหเวลาพกระหวางท�างานเพอปองกนผลกระทบตอจตใจเปนตน
2. สภาพแวดลอมในการท�างานสภาพแวดลอมในการท�างานนน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวผประกอบอาชพหรอคนงานใน
ขณะท�างานสวนหนงทส�าคญคอสภาพแวดลอมทางกายภาพเชนวสดอปกรณในการปฏบตงานสถานทท�างานแสงสวางเสยงอณหภมความสนสะเทอนความรอนฝนละอองสารเคมเชอโรคและสตวตางๆเปนตน และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม เชน สภาพการท�างานทซ�าซาก การเรงรบท�างานความสมพนธกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน คาตอบแทนสวสดการ ชวโมงการท�างาน และสภาพแวดลอมอนๆ(เยาวลกษณกลพานช,2533,น.16)ดงนนหากสภาพแวดลอมในการท�างานไมมความเหมาะสมกอาจกอใหเกดอนตรายจากการท�างานไดเชนเดยวกน
สภาพแวดลอมในการท�างานสามารถแบงออกเปน4ประเภทไดแกปจจยสงแวดลอมทางกายภาพปจจยสงแวดลอมทางเคมปจจยสงแวดลอมทางชวภาพและปจจยสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม(ไทยเซฟตเวรค,2554)โดยทกการท�างานนนยอมไดรบผลกระทบจากสงแวดลอมทง4ประเภทนแตจะมากนอยเพยงใดขนอยกบลกษณะงานนนๆโดยปจจยสงแวดลอมทง4ประเภทนนสามารถอธบายไดดงตอไปน
2.1 สภาพแวดลอมทางกายภาพคอสงทอยรอบๆตวผปฏบตงานในขณะท�างานเชนเสยงความสนสะเทอนความรอนความกดอากาศแสงสวางรวมไปถงเครองมอเครองจกรอปกรณการท�างานและบรเวณหรอสถานทท�างาน เปนตน เราจะเหนไดวาอาชพตางๆ นนมสภาพการท�างานทแตกตางกน ออกไปเชนพนกงานตอนรบบนเครองบนตองตอสกบความกดอากาศและแรงดงดดของโลกรวมทงภาวะเครองบนตกหลมอากาศเพราะสภาพอากาศแปรปรวน พนกงานกวาดถนนตองคอยหลบเลยงผคนและรถยนตทขบมาอยางรวดเรว พนกงานทท�างานในโรงงานอตสาหกรรมตองท�างานกบเครองจกร หรอพนกงานดบเพลงตองเผชญกบความรอนและการเขาไปชวยเหลอคนทตดอยในอนตรายเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-15จตวทยากบการท�างาน
คนท�างาน
ปจจยทางกายภาพ
ปจจยทางเคม
ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม
ปจจยทางชวภาพ
ความรอนแสงเสยงรงสฯลฯ
สารเคมโลหะหนกฯลฯ
แบคทเรยไวรสฯลฯ
ชวโมงการท�างานสมพนธภาพระหวางบคคลสภาพการท�างานฯลฯ
ภาพท 14.1 สงแวดลอมในการท�างานและปจจยทางสงแวดลอมทเปนอนตรายตอสขภาพทมา:ไทยเซฟตเวรค.(2554).
2.2 สภาพแวดลอมทางเคมเราจะพบวาปจจบนมสารเคมมากมายอยรอบตวเรารวมทงในสภาพแวดลอมในการท�างาน อาจจะอยในรปของสารเคมทน�ามาใชในกระบวนการผลต เชน เกษตรกรใชปยวทยาศาสตรบ�ารงพชผลหรอใชสารเคมในการก�าจดแมลงและวชพช เปนตน หรอเคมทอยในรปของกาซไอเสยฝนละอองดงนนอาชพบางประเภท เชนคนขบรถโดยสารประจ�าทางมสภาพการท�างานทตองเผชญกบฝนควนบนทองถนนซงมสารเคมเจอปนอยในอากาศพนกงานถายเอกสารตองเสยงกบสารเคมทเปนอนตรายทมาจากฝนผงหมกเปนตน
2.3 สภาพแวดลอมทางชวภาพอาจจะรวมทงสงมชวตหรอไมมชวตสงแวดลอมทางชวภาพทมชวตไดแกไวรสแบคทเรยเชอราพยาธหรอสตวอนๆเชนววสนขไกเปนตนสวนสงแวดลอมทางชวภาพทไมมชวต เชนฝน เมลดพชตางๆ เปนตนซงลกษณะงานบางอาชพนนมความเสยงตอเชอโรคตางๆ ตวอยางเชน อาชพแพทยและพยาบาลทมโอกาสตดเชอโรคตางๆ เนองจากสภาพแวดลอมใน โรงพยาบาลทเตมไปดวยเชอโรคอนมาจากความเจบปวยดงทแพทยชาวอเมรกนตดเชอไวรสอโบลาขณะก�าลงดแลผปวยในทประเทศกน (ไทยรฐออนไลน, 2557) หรอเกษตรกรทเลยงสตวกมโอกาสตดเชอ ไดงายหากมโรคระบาดเกดขนเชนไขหวดนกเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-16 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
2.4 สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม หมายถง สงแวดลอมทเกยวของกบลกษณะทางสงคมเชนความเชอขนบธรรมเนยมประเพณความเปนอยสมพนธภาพระหวางบคคลเปนตนดงนนการท�างานในสภาพสงคมทแตกตางกน ยอมสงผลตอบรรยากาศและรปแบบการท�างานทตางกนออกไปดวย เชน การท�างานในเมองหลวงทตองใชชวตอยางรบเรง มการแขงขนสง รวมทงคาครองชพทสงกวาการท�างานในชนบททมวถชวตเรยบงายและเรงรบนอยกวาเปนตน
ดงนนลกษณะของงานและสภาพแวดลอมในการท�างานจงเปนปจจยทสงผลอยางมากตอผปฏบตงานเพราะสภาพแวดลอมในการท�างานสามารถกอใหเกดความเครยด ความกดดนและอนตรายทเกดจาก การท�างาน ศาสตรทางจตวทยาจงมการศกษาปจจยตางๆ ทสงผลตอคณภาพชวตทดของผปฏบตงาน ดงจะเหนไดตงแตอดต ทนกจตวทยาไดท�าการศกษาผลกระทบของสภาพแวดลอมในการท�างานทมตอประสทธภาพการท�างานของคนงาน เชน การศกษาของเอลตน เมโย (EltonMayo) ทรจกกนในนามของHawthorneStudiesหรอการศกษาของลเลยนมอลเลอรกลเบรธ(LilianMollerGilbreth)ซงเปนนกจตวทยาคนแรกทตระหนกถงผลกระทบจากความเครยดและความเหนอยลาของคนงาน เปนตนอนเปนจดเรมตนของการศกษาผลกระทบจากสภาพแวดลอมในการท�างานในปจจบนตวอยางเชนจตวทยาสภาพแวดลอม(EnvironmentalPsychology)และการยศาสตร(Ergonomic)ทเปนศาสตรทวาดวยการปรบเปลยนสภาพงานใหเหมาะสมกบผปฏบตงานเปนตน
กจกรรม 14.1.2
1. ลกษณะงานมกประเภทอะไรบาง2. สภาพแวดลอมในการท�างานมอะไรบาง
แนวตอบกจกรรม 14.1.2
1. ลกษณะงานม5ประเภทไดแก1)งานกบเครองจกรหากผใชเครองจกรขาดความช�านาญหรอขาดความระมดระวง จะสงผลใหเกดอนตรายตอผปฏบตงานได 2) งานทเกยวของกบสารเคม หากพนกงานไมมการปองกนตนเอง อาจไดรบผลกระทบจากสารเคม 3) งานทมความเสยงภย เชน คนเชดกระจกบนตกสงนกอสรางชางไฟฟาเปนตนทตองมการปองกนและระบบความปลอดภยทเพยงพอ4)งานซ�าเดมเปนเวลานาน เชน พนกงานเกบคาทางดวน พนกงานขบรถประจ�าทาง อาจท�าใหคนท�างานเกดความรสกเบอหนาย ความเครยด และคบของใจจากการท�างาน และ 5) งานทเกยวของกบความ พงพอใจของผรบบรการอนมความเกยวของกบชวตมนษย เชน พนกงานบรการ พยาบาลหองฉกเฉน เจาหนาทกภยซงอาจท�าใหเกดความเครยดความกดดนอนเนองมาจากความคาดหวงของผทมาใชบรการ
2. สภาพแวดลอมในการท�างาน แบงได 4 ประเภท คอ 1) สภาพแวดลอมทางกายภาพ เชนแสงสวาง 2) สภาพแวดลอมทางเคม เชน ผงหมกจากเครองถายเอกสาร หรอสารเคมจากยาฆาแมลง 3)สภาพแวดลอมทางชวภาพเชนไวรสแบคทเรยพยาธและ4)สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมเชนขนบธรรมเนยมประเพณสมพนธภาพระหวางบคคลเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-17จตวทยากบการท�างาน
ตอนท 14.2
ลกษณะทางจตวทยากบการท�างาน
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.2แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง 14.2.1 ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยากบการท�างาน14.2.2ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน
แนวคด1. ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยานนมความส�าคญตอการท�างานไมวาจะเปนการเรยนร
แรงจงใจ บคลกภาพ ความถนด อารมณ การปรบตว ขวญและก�าลงใจ ทศนคตความเครยดในการท�างานและความฉลาดโดยประเดนเหลานจะสงผลตอพฤตกรรมในการท�างานซงมการน�าไปประยกตใชในการท�างานอยางแพรหลาย
2. เนอหาสวนนจะอธบายถงความเกยวของระหวางลกษณะงานและสภาพแวดลอมกบการท�างาน ตลอดจนการออกแบบสภาพแวดลอมทเอออ�านวยตอการท�างาน ทท�าใหเกดความปลอดภยและสงผลตอประสทธภาพการท�างาน
วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. บอกลกษณะสวนบคคลทสงผลกระทบตอการท�างานได2. อธบายลกษณะงานทกอใหเกดแรงจงใจการท�างานได3. ระบสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-18 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
เรองท 14.2.1
ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยากบการท�างาน
ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยาทเกยวของกบการท�างานทส�าคญ ไดแก 1) การเรยนร 2) แรงจงใจ 3) บคลกภาพ 4) ความถนด 5) อารมณ 6) การปรบตว 7) ขวญและก�าลงใจ 8) ทศนคต 9)ความเครยดในการท�างานและ10)ความฉลาด
1. การเรยนร (Learning)การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร ซงเกดจากไดรบประสบการณและ
การฝกฝน พฤตกรรมทไมถอวาเปนการเรยนร ไดแก พฤตกรรมทเปลยนแปลงชวคราว วฒภาวะสญชาตญาณพฤตกรรมทเกดจากผลของการไดรบยา (จราภา เตงไตรรตน และคณะ, 2550, น. 122) การเรยนรของบคคลสามารถจ�าแนกได4ทฤษฎ(สรอรวชชาวธ,2553,น.148)ดงตอไปน
1.1 ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสก (Classical Conditioning Theory)ซงทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกเปนแนวคดของอวานพาฟลอฟ(IvanP.Pavlov)ทอธบายวาการเรยนรของบคคลเกดจากการทบคคลตอบสนองตอสงเราทวางเงอนไข เชน สมชาย เจาหนาทฝายบญช มหนาทสรปยอดคาใชจายของบรษทใหกบหวหนางาน เมอหวหนางานตองการพบเขา หวหนางานจะโทรศพทตามเขาไปพบทหองและทกครงทเขาไปพบหวหนางานในหองเขาจะโดนต�าหนในเรองของการท�างานและผลทตามมาคอเขาจะรสกกลวและมอาการใจเตนแรงเมอโดนต�าหนเมอเวลาผานไปเพยงแคเขาไดยนเสยงโทรศพทดงเขาจะรสกกลวและมอาการใจเตนแรงทงทยงไมรวาเปนหวหนางานหรอผอนทตองการพบเขา นเปนการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสกของสมชาย
1.2 ทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�า (Operant Conditioning Theory) ทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�าเปนแนวคดของ บ เอฟ สกนเนอร (B. F. skinner) นกจตวทยาชาวอเมรกนแนวคดทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�ามงเนนผลจากการแสดงพฤตกรรมโดยพฤตกรรมของบคคลเกดจากผลกรรม(Consequences)ทไดรบโดยผลกรรมม2ประเภทไดแกตวเสรมแรง(Reinforcer)ซงใชเพมพฤตกรรมและตวลงโทษ(Punisher)ซงใชลดพฤตกรรม
ตวอยางของตวเสรมแรง เชนสมศรแมคาขายลกชนและน�าอดลม เธอจะเขนรถเขนไปขายของหนาโรงเรยนเวลาเลกเรยนเนองจากเปนชวงเวลาทผปกครองมารบลกกลบบานเธอคดจะเพมรายไดจากการขายเธอจงเพมสนคาคออาหารตามสงและของเลนเดกผลปรากฏวาอาหารตามสงมลกคาซอมากมายแตของเลนเดกเธอขายไมไดเลย ในวนตอมา เธอจงเพมอาหารตามสงและไมขายของเลน ผลปรากฏวาเธอมรายไดเพมขนหลงจากนนเธอจงตดสนใจขายเพยงแคอาหารและเครองดมเทานนแตในขณะเดยวกนหากเธอไดรบการลงโทษเชนเธอโดนเทศกจจบและปรบเงนเนองจากรานคาท�าใหการจราจรตดขดเธอ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-19จตวทยากบการท�างาน
จะลดการขายอาหารหรออาจจะไมมาขายอาหารอกเปนตนเพราะสมศรรวาพฤตกรรมใดไดรบการเสรมแรงซงกคอผลก�าไรจากการขายและพฤตกรรมใดทไดรบตวลงโทษคอการโดนเทศกจจบและปรบเงนนนเอง
1.3 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเปนแนวคดของ อลเบรต แบนดรา (Albert Bandura) โดยมแนวคดวาการเรยนรทเกดขนแลวนน อาจไมตองพจารณาจากพฤตกรรมทแสดงออกแลวแตการไดรบความรใหม(Acquired)ถอวาการเรยนรเกดขนแลวและจะแสดงพฤตกรรมเมอมโอกาสทเหมาะสม
การเรยนรทางสงคมอาจเกดจากการสงเกต (Observational Learning) โดยบคคลจะเรยนรเงอนไขน�าและผลกรรมจากบคคลอน แลวเกดการเลยนแบบพฤตกรรม และถาตวแบบเปนบคคลทมคณสมบตพเศษเชนมความนาเชอถอมความสามารถมผลการปฏบตงานทดเปนตนจะมโอกาสทผอนจะเลยนแบบมากขน จงมการน�าแนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคมไปประยกตใชในการท�างานอยาง แพรหลาย เชน การสรางแบบอยางทดใหกบพนกงาน โดยการมอบรางวลพนกงานดเดน การใหคาจาง คาตอบแทนทสงขนหากพนกงานมผลการปฏบตงานในระดบสง การประกาศตอสาธารณะเพอชมเชยพนกงานเมอท�าความดเปนตนซงจะชวยใหเกดแบบอยางทดแกพนกงานผอนและสรางขวญและก�าลงใจใหกบพนกงานทท�าดอกดวย
1.4 ทฤษฎการเรยนรโดยใชปญญา (Cognitive Learning Theory) ทฤษฎการเรยนรโดยใชปญญาเปนแนวคดของนกจตวทยากลมเกสตอลท(Gestaltpsychology)มแนวคดวาการเรยนรเกดขนจากการใชสตปญญาในการคดวเคราะห โดยบคคลมการเรยนรดวยวธการและรปแบบทแตกตางกน โดยในการท�างานนนพนกงานแตละคนทมต�าแหนงหนาทงานแตกตางกนหรอต�าแหนงหนาทงานเดยวกนจะมรปแบบการเรยนรทแตกตางกน ผบรหารจะตองสงเกตวาพนกงานแตละคนมความเหมาะสมกบรปแบบการเรยนรแบบใดเพอทจะไดจดการอบรมการเพมพนความรทกษะความสามารถในการปฏบตแลวเกดประสทธภาพมากทสด โดยการน�าหลกจตวทยาการเรยนรเพอประยกตใชในองคการ จ�าแนกได 2ประเดนหลกดงน
1.4.1 การปรบพฤตกรรมในการท�างานของพนกงานทงเพมพฤตกรรมทเหมาะสมและลดพฤตกรรมในการท�างานทไมเหมาะสมโดยอาจจะเกดจากบคลกภาพหรอลกษณะสวนบคคลของพนกงานแตละคน และในขณะเดยวกนกสามารถเกดจากการเรยนรไดเชนกน ดงนน ผบรหารหรอนกทรพยากรบคคลซงเปนผมความรดานจตวทยาตองสามารถใชหลกการเรยนรเพอสรางพฤตกรรมทเหมาะสมและยตพฤตกรรมทไมเหมาะสมได
1.4.2การเรยนรเพอเพมพนความรทกษะและความสามารถในการท�างานจะเกดขนไดดเมอผเรยนหรอตวพนกงานมความพรอมทจะเรยนร มความเตมใจและเปดกวางในการยอมรบความรใหมและรปแบบการเรยนรมความเหมาะสมกบตนเองมทศนคตทดตอการเรยนรถอเปนสงส�าคญในการพฒนาพนกงาน เชน งานของวศวกรระดบผปฏบตงานควรใชการปฏบต การพฒนาทกษะการเปนหวหนางานอาจใชการอบรมเปนตนเพอใหการเรยนรเกดประสทธผลสงสดสรางประโยชนกบทงองคการและพนกงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-20 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
2. แรงจงใจ (Motivation)แมวาในองคการจะประกอบดวยพนกงานทมความรความสามารถในระดบสง แตกลบพบปญหา
วาผลการปฏบตงานทเกดขนนนไมเปนไปตามทองคการคาดหวงไว (ชชย สมทธไกร, 2554) ในขณะทพนกงานทมระดบความรความสามารถในระดบทไมสงมาก แตกลบมผลการปฏบตงานอยในระดบด ซงปจจยทางจตวทยาปจจยหนงทอาจท�าใหเกดผลการปฏบตงานทแตกตางกนนนไดแก“แรงจงใจ”
แรงจงใจ หมายถง พลงภายในตวบคคลทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมโดยใชความพยายาม(Effort)เพอใหบรรลสงทตนตองการแรงจงใจประกอบดวย3องคประกอบไดแกความตอเนองของการแสดงพฤตกรรม (Persistence) ความเขมหรอระดบของการแสดงพฤตกรรม (Level) และทศทางของพฤตกรรม(Direction)(ทองฟศรวงศ,2554,น.134)
ระดบผลการปฏบตงานของบคคลขนกบปจจยส�าคญ 2 ประการ คอ ความรความสามารถของบคคลและแรงจงใจในการท�างาน(ชชยสมทธไกร,2554)โดยทง2ปจจยตางมความส�าคญมากขาดปจจยใดปจจยหนงไมได
ทมาของแนวคดแรงจงใจในการท�างานของบคคลนนในระยะแรกมความเชอวาการจายคาตอบแทนในระดบทสงเพยงพอกบความพอใจของพนกงานจะสามารถจงใจพนกงานใหปฏบตงานไดผลการปฏบตงานระดบสง แตในระยะตอมา เรมใหความส�าคญกบความสขและสภาพแวดลอมในการท�างานการสรางขวญและก�าลงใจในการท�างาน เชน การใหค�าชมเชย การไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงาน เปนตน คาตอบแทนจงไมใชแรงจงใจทดทสดซงตอมาไดมการใหความส�าคญกบการใหอสระในการท�างานความสามารถในการตดสนใจไดดวยตนเองและการกระจายอ�านาจ(Empower)อยางไรกตามปจจบนยงไมมขอสรปวาอะไรคอสงจงใจทดทสดเพราะการสรางแรงจงใจพนกงานแตละคนตองใชสงจงใจทแตกตางกน
แรงจงใจสามารถจ�าแนกได 2 ประเภทหลก ไดแก แรงจงใจภายนอก ไดแก เงนคาจาง คาตอบแทน วตถสงของทสามารถจบตองได และแรงจงใจภายใน ไดแก ความภาคภมใจในการท�างานความรสกประสบความส�าเรจ เปนตนซงแรงจงใจทง 2ประเภทตางกสามารถสรางแรงจงใจใหกบบคคลไดเชนกนทฤษฎแรงจงใจทส�าคญไดแก
2.1 แรงจงใจตามทฤษฎมาสโลว (Maslow’s Hierarchy of needs)มาสโลวแบงความตองการของมนษยออกเปน5ขนโดยมนษยจะพยายามตอบสนองความตองการในระดบต�ากอนแลวจงตอบสนองความตองการในระดบสงขนไปแรงจงใจจะเกดจากความตองการทยงไมไดรบการตอบสนองความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจะไมสามารถกอใหเกดแรงจงใจ แตหากมนษยเคยตอบสนองความตองการในระดบใดแลวปรากฏวาความตองการทไดรบการตอบสนองนนไมคงอยมนษยจะกลบมาตอบสนองความตองการในระดบนนอกครงประกอบดวยรปแบบความตองการ5ระดบดงน
ขนท1 ความตองการดานสรระ(PhysiologicalNeeds)คอความตองการขนพนฐานทจะไดรบปจจยทส�าคญตอการมชวตอยเชนคาตอบแทนคาจางเปนตน
ขนท2ความตองการความมนคงปลอดภย(SafetyNeeds)คอความตองการความมนคงในการจางงานวาจะไมถกเลกจาง ความตองการสวสดการทจ�าเปนส�าหรบความปลอดภยในชวต เชน คารกษาพยาบาลจากการเจบปวยหรอบาดเจบจากการท�างานเงนประกนชวตเงนชดเชยในกรณสญเสยชวตจากการท�างานเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-21จตวทยากบการท�างาน
ขนท3ความตองการทางสงคม (Love and Belongingness Needs) คอความตองการเปนสวนหนงขององคการเชนกลมเพอนรวมงานความสมพนธทดกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงานเปนตน
ขนท4ความตองการการยอมรบ (EsteemNeeds) บคคลจะมความตองการไดรบการยอมรบ2รปแบบคอความภาคภมใจในตนเอง(Self-esteem)และไดรบการยอมรบจากผอน(SocialEsteem)เชนงานทท�าใหเกดความเชอมนในความรทกษะความสามารถของตนเองการยอมรบจากเพอนรวมงานการไดรบรางวลหรอการยกยองวาเปนบคคลทมความร ทกษะ ความสามารถ การไดรบรางวล ยกยองเชดชเกยรตรางวลพนกงานดเดนเปนตน
ขนท5ความตองการความส�าเรจในชวต (Self-actualization) เปนความตองการขนทสงสดบคคลจะตองการพฒนาตนไปสจดสงสดเชนการท�างานททาทายความรความสามารถเปนตน
กลาวไดวาทฤษฎความตองการใชหลกแนวคดทวาบคคลตองสามารถตอบสนองความตองการพนฐานกอนจงจะตอบสนองความตองการในระดบทสงขนไปบคคลทรบรวางานทท�าอยนนคาตอบแทนไมเพยงพอตอการด�ารงชพไมมความมนคงในหนาทการงานไมมสวสดการทเหมาะสมจะไมสามารถท�างานไดเตมศกยภาพ น�าไปสการลาออกจากงานเพอหาองคการทสามารถตอบสนองความตองการของตนเองตอไปดงนนองคการตองสรางความมนใจใหกบพนกงานในดานของคาตอบแทนความมนคงสวสดการพนกงานพรอมทจะทมเทใหกบการท�างาน
2.2 แรงจงใจตามทฤษฎสองปจจย (Two Factors Theory) ของ เฟรดเดอรค เฮอรซเบรก(FrederickHerzberg)ไดแบงปจจยทมอทธพลตอแรงจงใจของพนกงานเปน2ปจจยไดแก
ปจจยแรก คอปจจยจงใจ (Motivator Factors) เปนปจจยทสรางแรงจงใจและน�าไปสความ พงพอใจในการท�างานท�าใหพนกงานเกดแรงจงใจและความพงพอใจในงานเชนความส�าเรจความกาวหนาและเตบโตในงานเปนตน
ปจจยทสองคอปจจยสขอนามย(HygieneorMaintenanceFactors)ซงจะชวยปองกนไมใหเกดความไมพงพอใจในงานเชนเงนเดอนสวสดการสภาพแวดลอมในการท�างานทงทางกายภาพและทางจตใจ เงอนไขการท�างาน นโยบายของบรษท และความสมพนธกบเพอนรวมงานและผบงคบบญชาเปนตน
กลาวไดวาการสรางแรงจงใจในการท�างานนน ผบรหารจ�าเปนตองปรบปรงปจจยสขอนามยใหมความเหมาะสมเพอปองกนไมใหเกดความไมพงพอใจ และใชปจจยจงใจในการสรางแรงจงใจและความ พงพอใจในงานใหกบพนกงานตวอยางเชนฝายผลตของบรษทผลตยางรถยนตแหงหนงไดปรบปรงสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมมแสงสวางและการระบายอากาศทเพยงพอพนกงานมชวงเวลาพกทเหมาะสมจดอาหารกลางวนและน�าดมเปนสวสดการใหกบพนกงานจายคาตอบแทนเหมาะสมและมโบนสพเศษใหพนกงานทไมเคยหยดงานเปนตนซงปจจยเหลานคอปจจยสขอนามยทไมไดมผลโดยตรงในการจงใจพนกงานใหท�างานตวอยางเชนการจดน�าดมใหกบพนกงานไมไดชวยใหพนกงานทมเทในการท�างานมากขน แตถาไมมน�าดม พนกงานกอาจจะรสกไมพอใจทบรษทไมดแลและใสใจสวสดภาพของพวกเขาเปนตน สวนปจจยจงใจนน บรษทสามารถน�าหลกการดงกลาวมาประยกตใช เชน เมอถงสนป บรษทมการมอบรางวลพนกงานดเดนแกผทมความประพฤตทดตงใจท�างานโดยในสวนของการท�างานหวหนางาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-22 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ควรเปดโอกาสใหพนกงานปฏบตงานไดอยางอสระไดมโอกาสแสดงความสามารถเพอใหพนกงานไดรบรถงความส�าเรจในงานทเขารบผดชอบ เปนตน หากบรษทสามารถบรหารปจจยทงสองไดท�างานอยางเหมาะสมพนกงานจะเกดแรงจงใจในการปฏบตงานจนมผลการปฏบตงานในระดบทบรษทพงพอใจ
2.3 แรงจงใจตามทฤษฎแมคเคลแลนด (David Mcclelland) ไดอธบายวาแรงจงใจของบคคลเกดขนจากการเรยนรและประสบการณในชวต และความตองการนจะกระตนใหบคคลเกดพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการความตองการของบคคลแบงเปน3รปแบบไดแกแรงจงใจใฝสมฤทธแรงจงใจใฝสมพนธและแรงจงใจใฝอ�านาจ
กลาวไดวา พนกงานทมแรงจงใจทแตกตางกนเหมาะสมกบลกษณะงานตางประเภทกน เชนพนกงานทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจะมความเหมาะสมกบงานทมดชนชวดความส�าเรจชดเจนเชนพนกงานขายนกธรกจบคคลทมแรงจงใจใฝสมพนธสงจะเหมาะสมกบงานประเภทการใหบรการการสอนการเปนทปรกษา และพนกงานทมแรงจงใจใฝอ�านาจจะมความเหมาะสมกบการเปนผบรหาร เปนตน ดงนน ในการคดเลอกบคคลเขามาท�างาน การมอบหมายงาน การเลอนต�าแหนงใหพนกงาน ควรวเคราะหจากลกษณะความตองการและแรงจงใจของบคคลประกอบดวยเพอใหเกดความเหมาะสมกบลกษณะงานและต�าแหนง
2.4 แรงจงใจตามทฤษฎความคาดหวง (Expectancy Theory)โดยทฤษฎนวคเตอรเอชวรม(VictorH.Vroom) อธบายวา แรงจงใจเกดจากการทพนกงานเชอมนในความรความสามารถของตนและหากใชความพยายามในระดบสงจะน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงและผลการปฏบตงานในระดบสงจะน�าไปสรางวลทตนตองการ
การประยกตใชทฤษฎความคาดหวงเพอสรางแรงจงใจของพนกงานนนจะตองสรางความเชอมนของพนกงานเกยวกบความสามารถของตนเองถาท�าเตมความสามารถแลวจะประสบผลส�าเรจและสรางความเชอมนวาผลการปฏบตงานในระดบสงน�าไปสรางวลดงเชนสภาษตทวา“ท�าดยอมไดด”และรางวลหรอสงจงใจนนตองมคณคากบพนกงานหรอสอดคลองกบความตองการของพนกงาน
2.5 การประยกตใชทฤษฎแรงจงใจเพอการท�างานมดงน2.5.1 สงจงใจทสามารถใชสรางแรงจงใจในแตละบคคลนนมความแตกตางกน ดงนน การ
ทจะสรางแรงจงใจตองรบรถงความตองการคานยมของพนกงาน2.5.2 สรางแรงจงใจใหกบพนกงานทงแรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอกเพราะแรงจงใจ
ภายนอกไดแก เงนคาตอบแทนสงของแมวาอาจจะสามารถใชสรางแรงจงใจไดรวดเรว เหนผลออกมาชดเจน แตมความคงทนนอยกวาแรงจงใจทมาจากภายในตวบคคล แรงจงใจทจะประสบความส�าเรจ แรงจงใจทตองการไดรบการยอมรบ สงผลใหพนกงานตงใจท�างาน ตองการทจะประสบความส�าเรจดวยตนเองน�าไปสผลการปฏบตงานทดตอไป
2.5.3 สรางความยตธรรมในองคการ เพอสรางขวญและก�าลงใจการท�างาน หากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจในการท�างานแลว สงจงใจทมมลคามหาศาลเพยงใด กยากทจะสรางแรงจงใจของพนกงานใหกลบคนมา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-23จตวทยากบการท�างาน
3. บคลกภาพ (Personality) เราอาจจะเคยไดยนวารปรางหนาตาธรรมดาแตบคลกภาพดท�าใหดดขนไดซงน�าไปสขอสงสย
วาบคลกภาพคออะไร เหตใดบคลกภาพจงมความส�าคญ และในการท�างานนน บคลกภาพมความส�าคญอยางไรจงขออธบายถงบคลกภาพและความส�าคญของบคลกภาพทมตอการท�างานดงน
บคลกภาพหมายถงลกษณะทแตกตางของบคคลมความคงทมนคงแมในสถานการณทแตกตางกนบคลกภาพม2ประเภทคอบคลกภาพภายนอกสามารถสงเกตเหนไดงายเชนการแตงกายการพดจาลกษณะทาทาง เปนตน และบคลกภาพภายในซงไมสามารถสงเกตเหนไดหรออาจจะสงเกตเหนไดยากสามารถรบรไดจากการอนมานเชนทศนคตความเชอความคดเปนตน(ศรเรอนแกวกงวาน,2551,น.7)ปจจยก�าหนดบคลกภาพไดแกพนธกรรมและสภาพแวดลอมภายนอก(ทองฟศรวงศ,2554,น.41)
บคลกภาพมความส�าคญตอการท�างาน กลาวคอ บคลกภาพทแตกตางกนเหมาะสมกบงานในต�าแหนงทตางกนเชนนกบญชตองมความละเอยดรอบคอบแพทยพยาบาลตองมความรความสามารถมความอดทนมระเบยบวนย และมวฒภาวะพนกงานตอนรบตองราเรงแจมใส เขากบผอนงาย ชอบใหบรการจตรกรตองมจนตนาการมความคดสรางสรรคเปดรบประสบการณใหมเปนตน
นอกจากนการยอมรบความแตกตางทางบคลกภาพของพนกงานชวยใหพนกงานสามารถท�างานรวมกนไดมประสทธภาพมากขนเพราะเปนเรองปกตทอาจจะมความคดเหนความเขาใจทไมตรงกนแตสงส�าคญทสดคอตองเขาใจยอมรบและปรบตวเขาหากนเพอใหสามารถท�างานรวมกนไดอยางราบรนและมความสข
4. ความถนด (Aptitude)เราอาจเคยไดยนค�ากลาวทวาหากมนษยไดท�าสงทตนมความถนดจะสามารถท�าไดดหรออาจ
เคยท�าแบบทดสอบวดความถนดทางการเรยนความถนดทางอาชพเปนตนจงเปนประเดนทนาสนใจวาความถนดคออะไรและมความส�าคญกบการท�างานอยางไรและท�าไมการทดสอบกอนเขาเรยนมหาวทยาลยหรอกอนเขาท�างานจ�าเปนตองไดรบการทดสอบความถนด
ความถนดคอความสามารถของบคคลในปจจบนมอทธพลตอความสามารถในอนาคตหากบคคลไดรบการเรยนร ฝกฝน ประสบการณ หากบคคลมความถนดในดานใดและไดรบการเรยนร การฝกฝนประสบการณบคคลจะสามารถปฏบตไดด
ตวอยางเชน อารยา มความถนดดานภาษา เมอเธอไดรบการฝกฝนโดยการเรยนในหลกสตรนานาชาต เธอจะสามารถพฒนาความสามารถดานภาษาไดด แตอารย มความถนดในดานการค�านวณหากไดรบการฝกฝนและไดเรยนรในสาขาดานคณตศาสตร จะสามารถเรยนรไดด และพฒนาจนมความช�านาญไดดเปนตนหากจะเปรยบเทยบความถนดกบการใชมอขางซายหรอมอขางขวาคนทถนดมอขางซายนน หากใชมอขางซายในการหยบจบสงของ จะสามารถหยบจบไดสะดวกคลองแคลว แตเมอใชมอขางขวาจะไมสามารถหยบจบไดคลองแคลวหรอบางอยางอาจไมสามารถท�าไดเลยเชนการเขยนหนงสอดวยมอขางขวาเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-24 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ดงนน ความถนดของพนกงานจงมความส�าคญในแงของการคดเลอกพนกงานเขามาท�างาน ซงองคการตองทดสอบความถนดเพอพจารณาวา พนกงานทผานการคดเลอก เมอพบสถานการณในการท�างานจรงจะสามารถเรยนรงานไดมากนอยเพยงใดและมอบหมายงานทพนกงานมความถนดเพอพฒนาใหเกดศกยภาพในการท�างานสงสด
5. อารมณ (Emotions)อารมณคอความรสกของบคคลและแสดงออกผานพฤตกรรม(ทองฟศรวงศ,2554,น.118)
อารมณและการท�างานไมสามารถแยกออกจากกนได สงผลตอกนและกน กลาวคออารมณสงผลตอการท�างานและในขณะเดยวกนการท�างานกสงผลตออารมณ
อารมณมความเกยวของกบการท�างานคออารมณของพนกงานซงจ�าแนกได 2ประเภทหลก(ทองฟศรวงศ,2554,น.122)ไดแกอารมณทางบวกและอารมณทางลบโดยอธบายจากแผนภาพดงน
การตอบสนองทางอารมณ• อารมณทางบวก• อารมณทางลบ
สภาพแวดลอมในการท�างาน• ลกษณะงาน• การสงการ• ขอก�าหนดทางอารมณ
สถานการณของงาน
แนวโนมทางอารมณของบคคล• บคลกภาพสวนบคคล• ความรสก
ความพงพอใจในงาน
ผลการปฏบตงาน
ภาพท 14.2 ทฤษฎการตอบสนองทางอารมณทมา:Shermerhorn,Hunt,andOsborn.(2008).
จากแผนภาพสรปไดวาสภาพแวดลอมในการท�างานและสถานการณของงานสงผลตออารมณของพนกงานโดยตอบสนองทางอารมณได2รปแบบโดยมปจจยก�ากบการตอบสนองคอลกษณะบคลกภาพและความรสกสวนบคคลการตอบสนองทางอารมณสงผลตอผลการปฏบตงานและความพงพอใจในงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-25จตวทยากบการท�างาน
อารมณมความส�าคญกบการท�างานดงน5.1 ความสามารถในการรบรและจดการอารมณของตนเองและผอน การควบคมการแสดงออก
ทางอารมณอยางเหมาะสมพนกงานยอมมอารมณทไมเหมาะสมเกดขนได เชน อารมณโกรธ เกลยด เบอหนาย เปนตน แตตองรจกการควบคมไว เพอใหเกดผลการปฏบตงานทมประสทธภาพและความสขในการท�างาน
5.2อารมณสงผลตอระดบผลการปฏบตงาน แมบคคลจะมระดบความรความสามารถและความช�านาญในการท�างานแตหากมสภาวะอารมณดานลบอยจะไมสามารถปฏบตงานไดเตมศกยภาพทตนเองมหรอพนกงานทไมมอารมณความรสกตอการท�างานเลยกจะมความเฉอยชาไรแรงจงใจไมสามารถท�างานไดเตมท
5.3ลกษณะการแสดงออกทางอารมณทแตกตางกนของพนกงานแตละคนสามารถท�านายพฤตกรรมในการท�างานไดจงตองจดพนกงานใหมความเหมาะสมกบลกษณะงานเชนงานใหบรการลกคาทางโทรศพทพนกงานตอนรบตองใชพนกงานทมทกษะในการควบคมอารมณเปนตน
อารมณเปนปจจยทมความส�าคญเพราะน�ามาซงปจจยอน ไดแก ความพงพอใจในการท�างานความเครยดในการท�างาน รวมทงผลการปฏบตงาน ผบรหารควรสงเกตพนกงานวามสภาวะทางอารมณเปนอยางไร มปญหาในการท�างานหรอไม อาจมการจดหลกสตรฝกอบรมเกยวกบการจดการสภาวะทางอารมณและการแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมเพอสรางบรรยากาศการท�างานทเหมาะสมองคการทนาอยและพนกงานพรอมในการปฏบตงานอยางเตมศกยภาพทม
6. การปรบตว (Adjustment)ทฤษฎการคดเลอกโดยธรรมชาตกลาววาเมอสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไปสงมชวตทสามารถ
ด�ารงชวตอยไดจะตองมการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ส�าหรบพนกงานตองมการ ปรบตวเพอเผชญสถานการณใหมๆในองคการตงแตตอนเรมเขาไปท�างานในองคกรพนกงานจะตองพบกบสภาพแวดลอมใหม ไดแก สถานทท�างาน ลกษณะงาน กฎระเบยบองคการ เพอนรวมงาน เปนตนหากสามารถปรบตวใหไดเรวจะสงผลใหท�างานอยางมประสทธภาพและมความสขหากไมสามารถปรบตวกบสภาพแวดลอมใหมได พนกงานผนนจะไมสามารถท�างานในองคการไดหรอท�างานไดแตไมมความสขอนสงผลใหผลการปฏบตงานต�ากวาทควรจะเปนและน�าไปสการลาออกจากองคการในทสด
การปรบตวในการท�างาน คอการทพนกงานเปลยนแปลงตนเอง เพอใหสามารถเขากบสภาพแวดลอมในการท�างานได เชน นกศกษาทจบใหมและเพงเขาท�างานเปนทแรก ตองตนเชาเพอไปท�างานใหทนเวลา การเขารวมกจกรรมของบรษท เปนตน หรอในกรณของพนกงานทเปลยนทท�างานกตอง ปรบตวกบทท�างานใหม เปนตน โดยทกษะทางดานสมพนธภาพ เปนทกษะทส�าคญของพนกงานในการปรบตว(ทพทนนาสมทรานนท,2549)ไดแกการตดตอสอสารความสมพนธระหวางบคคลการแกไขความขดแยงนอกจากนพนกงานตองมความรบผดชอบมจตส�านกสามารถท�างานเปนทมเตรยมพรอมยอมรบการเปลยนแปลงซงปจจยเหลานมความส�าคญเทาๆกบความสามารถทางความคดความเขาใจ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-26 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
กลาวไดวาการปรบตวเปนปจจยทางดานจตวทยาทมความส�าคญอกปจจยหนงทสามารถท�านายถงความส�าเรจในการท�างานของพนกงานไดในสวนขององคการตองประเมนความสามารถในการปรบตวของผสมครงานดวย เพราะผสมครงานทมความรความสามารถเพยงอยางเดยวแตไมสามารถปรบตวไดกไมสามารถประสบความส�าเรจในการท�างานได แตผสมครงานทปรบตวไดด อาจจะเรยนรงานไดและท�างานไดมประสทธภาพมากกวา การปรบตวของพนกงาน อาจสงเกตจากประสบการณระหวางเรยนมหาวทยาลย เชน การเขารวมกจกรรม เปนตน ส�าหรบพนกงาน ตองเรยนรทจะปรบตวใหเขากบผอนโดยการยอมรบในตนเองรบรขอดและขอจ�ากดของตนเองพยายามใชขอดของตนเองใหมากและปรบปรงขอจ�ากดของตนเองใหดขนยอมรบขอดขอจ�ากดของผอนดวยเชนกนและรจกสรางสมพนธภาพกบบคคลอน เพราะไมมใครทจะสามารถท�างานไดดโดยตวคนเดยว หากปรบตวไดดจะท�าใหสามารถท�างานไดด มความสขในการท�างานเมอมความสขกสงผลใหท�างานไดดเชนกน
7. ขวญและก�าลงใจ (Morale)ขวญและก�าลงใจของพนกงานเปนสภาวะทางจตใจของพนกงานซงแสดงออกตอสภาพแวดลอม
ในการท�างาน แสดงผานความขยนหมนเพยร ความกระตอรอรนในการท�างาน องคการใดทพนกงานมขวญและก�าลงใจในระดบสงจะสงผลดตอการปฏบตงาน(วภาพรมาพบสข,2547)กลาวคอพนกงานจะตงใจทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานเกดผลการปฏบตงานในระดบสงในทางตรงกนขามหากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจพนกงานจะไมทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานท�างานลาชาผลการปฏบตงานจะออกมาในระดบต�า
อาจกลาวไดวา สงส�าคญทสงผลตอการท�างานคอ สรางขวญและก�าลงใจในการท�างานใหกบพนกงานโดยวธการตางๆไดแกการสรางทศนคตทดตองานและองคการจดสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมใหการชนชมพนกงานเมอสามารถท�างานไดด ใหก�าลงใจเมอพนกงานท�างานผดพลาดการมระบบการบรหารงานทมความยตธรรม มสวสดการทเหมาะสมใหกบพนกงาน และสรางสมพนธภาพ ทดระหวางพนกงานในองคการเปนตน
8. ทศนคต (Attitude)ทศนคต คอความรคด ความเชอ ทมตองานทปฏบต มแนวโนมทจะสงผลตอพฤตกรรมในการ
ท�างาน (สรอร วชชาวธ, 2553,น. 233) โดยทศนคตถอเปนปจจยทมความส�าคญอกปจจยหนง เพราะหากพนกงานมความรความสามารถในการท�างานสงแตทศนคตทมตองานเปนไปในทางลบพนกงานจะไมสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตวอยางเชน งานบรการ หากพนกงานมทศนคตตองานวา ขาดความทาทาย ซ�าซาก นาเบอ ตองรองรบอารมณลกคา และไมจ�าเปนตองใชความรความสามารถมากมายนกพนกงานจะไมตงใจปฏบตงานในทางตรงกนขามหากพนกงานมทศนคตวางานมความส�าคญสงผลตอผลการปฏบตงานโดยรวมขององคการเปรยบเสมอนตวแทนขององคการพนกงานจะตงใจท�างานอยางเตมความสามารถ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-27จตวทยากบการท�างาน
ทศนคตทดตองานจงถอเปนปจจยทควรสรางใหเกดขนเปนสงแรกเพราะหากมทศนคตทดตองานตอองคการจะน�ามาซงปจจยอนไดแกแรงจงใจขวญก�าลงใจและความตงใจทจะท�างานออกมาใหประสบความส�าเรจไดในทสด นอกจากนแลว ทศนคตทไมดตอการท�างานมความสมพนธตอสขภาพกายและสขภาพจตผลผลตตกต�าการขาดงานการลาออกและอบตเหตในการท�างาน(สรอรวชชาวธ,2553,น.235)
9. ความเครยดในการท�างาน (Job Stress)ความเครยดในการท�างานคอ ความรสกของพนกงานทมความไมสบายใจ ขบของใจ กดดน
เบอหนายอาจแสดงออกทางจตใจเชนรสกกงวลอดอดและทางรางกายเชนมอสนปากสน เปนตนซงสาเหตอาจเกดจากการท�างานหรอจากปญหาสวนตว
ความเครยดตอการท�างานในระดบทเหมาะสมนนจะชวยกระตนใหพนกงานใชความพยายามในการท�างานน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงแตหากพนกงานไมสามารถควบคมระดบความเครยดใหอยในระดบทเหมาะสมจะน�าไปสผลกระทบตอการปฏบตงานมผลการปฏบตงานในระดบต�าน�าไปสการขาดงาน การลาออก ซงสงผลเสยตอองคการดวย ดงนน สงส�าคญทสดคอ ตองกระตนใหพนกงานเกดความเครยดในระดบทเหมาะสมเพราะหากไมมความเครยดเลยจะท�าใหเกดความเบอหนายในการท�างานและจดสภาพแวดลอมในองคการใหมความเหมาะสมกบสภาพการท�างานรวมทงมการจดกจกรรมเพอใหพนกงานมโอกาสไดพดคย ปรกษา และหาทางออกในการแกไขปญหา เพอปองกนปญหาความเครยดสะสมใหกบพนกงานในองคการเปดโอกาสใหพนกงานไดอธบายเกยวกบปญหาทเกดขนในการท�างานและรวมกนแกไขปญหา
10. ความฉลาด (Intelligence) เราอาจจะคนเคยกบค�าวาความฉลาดทางสตปญญาหรอIQ(IntelligenceQuotient)ซงหมายถง
ความสามารถในการเรยนร การท�างาน และความฉลาดทางอารมณหรอ (EmotionalQuotient: EQ)ซงเปนความสามารถในการอยรวมกบผอน และมกจะมค�ากลาวเสนอวา IQ และ EQ ตองมาควบคกนเพราะคนทท�างานเกงแตหากไมสามารถควบคมอารมณของตนจะไมสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางราบรนและมความสขแตทงนทง2สวนยงไมเพยงพอตอการท�างานในยคปจจบนเพราะในการท�างานนนจ�าเปนตองมคณสมบตทส�าคญอก3คณสมบตรายละเอยดดงน
อตราสวนความทกขยากหรอAQ(AdversityQuotient)หมายถงความสามารถในการฟนฝาอปสรรคซงเปนความอดทนตอความยากล�าบากทงทางกายและอดกลนทางจตใจตอเหตการณตางๆ จนสามารถผานพนความยากล�าบากในการท�างานไดในทสดเปรยบเสมอนการขนภเขาหากไมมความอดทนกจะไมสามารถขนไปสยอดเขาได แตหากมความอดทน จะสามารถปนภเขาทสงชนจนสามารถขนไปถงยอดเขาและไดเหนทวทศนทสวยงาม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-28 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ความฉลาดทางจรยธรรมหรอMQ (MoralQuotient)หมายถง สามารถแยกแยะผดชอบชวดปฏบตตนไดอยางถกตองตามครรลองคลองธรรมสอดคลองกบคานยมในสงคม
ความฉลาดทางความคดสรางสรรคหรอCQ(CreativityQuotient)หมายถงคอความสามารถในการคดสรางสรรคสงใหมๆคณสมบตนเหมาะสมกบงานทกประเภททงงานส�านกงานอาชพอสระซงการคดนอกกรอบจะชวยใหสามารถคดสรางผลงานใหมๆทนาสนใจออกมา
ความฉลาดทง5ดานจงมความส�าคญคนทท�างานควรตองมความฉลาดครบทง5ดานไดแกเกงการท�างานบรหารจดการอารมณอดทนตออปสรรครจกผดชอบชวดและมความคดสรางสรรค
กจกรรม 14.2.1
ลกษณะสวนบคคลทสงผลกระทบตอการท�างานมอะไรบางอยางไร
แนวตอบกจกรรม 14.2.1
ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยาทเกยวของกบการท�างานทส�าคญไดแก1.การเรยนรมผลตอการท�างานของบคคลซงหากบคคลไดรบแรงเสรมจะชวยใหท�างานไดดขน
หากบคคลถกลงโทษจะไมอยากท�างานนนๆหรอบคคลอาจเลยนแบบการท�างานจากตวอยางทไดรบผลทนาพอใจกได
2. แรงจงใจ เปนพลงภายในทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรม ทอาจเปนไปตามทฤษฎความตองการ 5 ขนของมาสโลว หรอตามทฤษฎสองปจจยทบคคลมปจจยจงใจคอความส�าเรจของงานหรอปจจยสขอนามยทเกยวกบสวสดการหรอสภาพแวดลอมในการท�างานกได
3. บคลกภาพ เปนสงทแสดงออกเกยวกบความเปนตวตนของบคคลใหผอนเหน ซงจะมผลตอลกษณะทแตกตางกน
4. ความถนดเปนความสามารถของบคคลทหากไดรบการฝกฝนดวยจะยงพฒนาขนได5. อารมณสงผลตอการปฏบตงานของบคคลทงความรสกตอการท�างานและสภาพแวดลอมของ
ทท�างานได6. การปรบตว เปนความสามารถในการเปลยนแปลงตนของบคคลเพอใหเขากบทท�างาน ซงม
ผลตอทงตวบคคลเองและประสทธผลของงานโดยรวม7. ขวญและก�าลงใจ ชวยใหพนกงานมพฤตกรรมทดตอองคการ ทงความกระตอรอรนในการ
ท�างานและความขยนซงเปนสงส�าคญทองคการตองค�านงถง8. ทศนคตเปนความรคดความเชอทสงผลตอการท�างานและยงสงผลตอปจจยสวนบคคลอนๆ
ทงแรงจงใจขวญก�าลงใจและความตงใจในการท�างาน9. ความเครยดในการท�างานเปนความรสกทไมสบายใจในการท�างานคบของใจกดดนซงหาก
มในระดบเหมาะสมจะชวยใหพนกงานกระตอรอรนทจะกาวขามอปสรรคในการท�างานนไปได แตหากมมากสงผลเสยตอองคการได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-29จตวทยากบการท�างาน
10. ความฉลาดหากองคการใดมพนกงานทมความฉลาดทง 5ดาน ไดแก ท�างานเกง จดการทางอารมณไดด อดทนตออปสรรค รจกผดชอบชวด และมความคดสรางสรรค องคการนนยอมประสบความส�าเรจและเจรญกาวหนา
เรองท 14.2.2
ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน
ปจจยทสงผลตอการท�างานนนมดวยกนทงหมดหลากหลายปจจยเชนลกษณะงานเพอนรวมงานหวหนางานเปนตนซงเปนเพยงสวนหนงเทานนปจจยส�าคญอกหนงปจจยทเราไมสามารถปฏเสธไดวามผลกระทบตอการท�างานอยางมาก นนกคอ ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน โดยจะขอ ยกตวอยางทแสดงใหเหนถงความเกยวของระหวางลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานดงน
ปกปอง ท�างานเปนนกบนซงเปนงานทมความส�าคญและผดพลาดไมไดเพราะชวตของผโดยสารเปนสงส�าคญทสดแมวาจะมเงนเดอนทสงแตเขากลบพบวาเขามปญหาทางดานจตใจคอเกดความเครยดและความวตกกงวล
ปมปยท�างานเปนนกวทยาศาสตรทตองทดลองเกยวกบสารเคมเธอมรายไดสงแตในการท�างานเธอตองนงในหองทดลองตลอดทงวนซงอากาศไมคอยถายเทและมหลายครงทเธอตองยนตดตอกนเปนเวลานานสงผลใหเธอมปญหาปวดหวเขาและมอาการผนแพจากสารเคม
ปนปนท�างานเปนพนกงานเกบคาทางดวนเธอตองเขาเวรทชองเกบคาทางดวนวนละ8ชวโมงซงสภาพหองท�างานของเธอจะมความคบแคบตองเผชญกบมลภาวะเชนฝนละอองควนพษจากทอไอเสยเปนตนอกทงมความเสยงหากเกดอบตเหตรถพงชนชองเกบทางดวนแทบไมมวนไหนเลยทเธอจะท�างานอยางสบายใจและรสกปลอดภยนอกจากนการทเธอนงประจ�าทเปนเวลานานนนสงผลใหเธอมอาการปวดกลามเนอเปนประจ�า
ปลาบปลม ท�างานเปนพนกงานเชดกระจกตามตกสงในกรงเทพมหานคร เขาตองท�างานโดยมเพยงลวดสลงยดตวเขาไวเขาท�างานทเสยงอนตรายมากและเขารสกวาเงนเดอนทเขาไดรบนนไมคมคากบความเสยงอนตรายทอาจจะเกดขนเลย
จากตวอยางขางตน จะเหนไดวาผลกระทบจากลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานสามารถเกดขนไดในกบทกงานทกอาชพ ดงนน การศกษาทางทางจตวทยาจงมการศกษาในเชงลก เกยวกบงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน ทงจตวทยาสภาพแวดลอม (Environmental Psychology)การยศาสตร (Ergonomic) เปนตน โดยมวตถประสงคหลกๆ คอ 1) เพมประสทธผลใหกบการท�างานเพมผลผลต สามารถท�างานไดงายมากขน ลดขอผดพลาดจากการท�างาน และ 2) เพมประโยชนใหกบ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-30 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
คนท�างานไดแกความปลอดภยในการท�างานลดความเหนอยลาและความเครยดในการท�างานเพมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างาน(สทธศรบรพา,2549)
อาจกลาวไดวาการจดการลกษณะงานและสงแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมนน เพอใหเกดผลประโยชนตอคนและงานดงค�ากลาวทวา“คนส�าราญงานส�าเรจ”ดงน
1. ลกษณะงานกบการท�างานงานแตละประเภทนนจะมความแตกตางกนเชนงานบางอยางมความซบซอนตองใชพนกงานท
มความเชยวชาญเฉพาะดานตองส�าเรจการศกษาเฉพาะทางและตองผานการฝกปฏบตเชนแพทยวศวกรนกบญช เปนตนงานบางอยางอาจใชประสบการณและความเคยชนในการปฏบตจงจะสามารถท�างานไดเชนแมครวชางไมพนกงานทท�างานกบสายพานในโรงงานเปนตน
ไมวาจะเปนอาชพใดหรองานลกษณะใดสงส�าคญทสดคอการมงเนนใหคนทท�างานหรอประกอบอาชพนนมทศนคตทดและความสขในการท�างาน ตงใจท�างานเพอใหเกดผลงานทออกมาด เชน แพทยสามารถรกษาคนไขไดอยางถกตองคนไขมอาการทเลาจากความเจบปวยวศวกรสามารถออกแบบอาคารไดแขงแรง มนคง หรอแมครวสามารถปรงอาหารไดรสชาตด ถกสขอนามย ท�าใหมลกคามาก เปนตนทงนการทคนท�างานทกคนจะมความสขในการท�างานพรอมทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานอาจไมไดงายนกเนองจากงานทท�าอยภายใตความเครยดและความกดดนเชนแพทยพยาบาลทตองรบผดชอบชวตของคนไข เปนตน งานทมความซ�าซอนขาดความทาทาย เชน พนกงานถายเอกสาร พนกงานเกบคาทางดวนงานทมอนตรายและความเสยงเชนพนกงานกอสรางพนกงานเชดกระจกบนตกสงพนกงานกวาดถนน เปนตน ซงจากลกษณะงานทกลาวมาขางตน หากผทประกอบอาชพหรอท�างานนนขาดแรงจงใจมความคดวางานทท�าไมมความกาวหนาเสยงอนตรายไมคมคากบรายไดทไดรบสงผลใหเกดการลาออกจากงานปญหาทตามมาคอการขาดคนท�างานในต�าแหนงนนๆ
ดงนนไมวาจะเปนงานลกษณะใดกตามตองมการสรางแรงจงใจใหคนอยากทจะท�างานนนความรดานจตวทยาจงมความส�าคญทจะน�าไปใชในการสรางแรงจงใจใหกบลกษณะงานทแตกตางกน โดยม รายละเอยดดงน
ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างานประกอบดวย3องคประกอบหลก(Hack-manandOldham,1980)ดงน
1.1 การรบรคณคาของงาน (ExperiencedMeaningfulness ofWork) หมายถง พนกงานหรอผทประกอบอาชพนนรบรวางานหรออาชพของตนมความส�าคญตองใชความรความสามารถความเชยวชาญประสบการณตนไดเปนคนรบผดชอบหรอท�างานนนดวยตนเองและงานนนสงผลตอสวสดภาพและความปลอดภยของผอนจงจ�าเปนทตนจะตองทมเทความสามารถและความตงใจเชนแพทยรบรวาการรกษาของตนมความส�าคญกบชวตคนไขแมคาอาหารรบรวาลกคาคาดหวงจะไดรบประทานอาหารทอรอยและถกสขอนามย พนกงานรกษาความปลอดภยรบรวาตนมความส�าคญตอความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผอนเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-31จตวทยากบการท�างาน
1.2 การรบรความรบผดชอบผลของงาน (ExperiencedResponsibility)หมายถงความรสกภาคภมใจหรอผดหวงของพนกงานหรอคนท�างานเมองานนนประสบความส�าเรจหรอลมเหลวซงจะเกดจากการทพนกงานรบรวาผลของงานทเกดขน ไมวาจะส�าเรจหรอลมเหลวขนกบการกระท�าของตนเองตนมอสระในการตดสนใจหรออสระในการท�างาน ยกตวอยางเชน แพทยทสามารถรกษาคนไขไดดเชอวา ความส�าเรจนนเกดจากความสามารถในการวนจฉยของตน แมครวทมลกคาสงอาหารจ�านวนมากมายมความเชอวาเกดจากการทตนเองตงใจท�าอาหารและพฒนาฝมออยสม�าเสมอพนกงานรกษาความปลอดภย เชอวาการทพนทหรออาคารทตนดแลไมมเหตรายเกดขนนนเปนผลมาจากการทตนไมบกพรองตอหนาทตงใจสอดสองดแลความปลอดภยเปนตน
1.3 การรบรผลของงาน(KnowledgeofResults)หมายถงการทไดรบรเกยวกบผลจากการท�างานของตนเองวาประสบความส�าเรจหรอมผลตอบรบอยางไรเชนแพทยรบรอาการของผปวยหลงจากไดรบการรกษาวาดขนหรอไมมอาการแทรกซอนหรอไมแมครวไดรบค�าชมจากลกคาวาอาหารอรอยหรอรสชาตยงไมถกปากลกคาหรอไม พนกงานรกษาความปลอดภยไดรบทราบวามเหตรายเกดขนหรอไมเปนตน
หากจะเปรยบเทยบเพอใหเกดความเขาใจไดงายขนจะขอเปรยบเทยบกบการเรยนของนกศกษาหากการเรยนหนงสอเปรยบเสมอนอาชพหนง การทนกศกษาจะมผลการเรยนทดนน สงแรกทนกศกษาตองท�าคอการรบรถงความส�าคญของการเรยนวาเรยนไปเพออะไรจ�าเปนหรอไมเมอนกศกษารบรถงความจ�าเปนทตองเรยนแลวนกศกษาตองเชอวาผลการเรยนทเกดขนนนเกดขนจากตวนกศกษาเองนกศกษาทตงใจและมงมนอานหนงสอจะตองมผลการเรยนแตกตางจากนกศกษาทไมมงมนและไมพยายามอยางแนนอนและสงส�าคญทสดซงนกศกษารอคอยคอผลการเรยนทดลองสงเกตตนเองวาหากรวาผลการเรยนก�าลงจะประกาศวาผานหรอไมผานนกศกษาจะรสกตนเตนและอยากรบรวาทตนเองท�าขอสอบนนผลออกมาเปนเชนไรหากไมมการประกาศผลสอบนกศกษาคงไมมแรงจงใจทอยากเรยนหรออานหนงสอ
ดงนนจากลกษณะงานทแตกตางกนและหลากหลายปญหาทเกดขนจากการท�างานยอมมความแตกตางกนไมวาจะประกอบอาชพใดลวนมปญหาและความเครยดทเกดขนทงสนแตสงส�าคญสงหนงในการจงใจคนใหอยากท�างานและอาชพนน คอการสรางการรบรคณคาของงาน รบรวาผลของงานจะเปนอยางไรขนกบตวคนท�างานเปนส�าคญและมการรบรผลจากการท�างานของตน
เนองจากลกษณะงานบางอยางแมจะมความทาทายและจงใจใหพนกงานอยากท�างานนน แตส�าหรบงานบางอยาง ปจจยดานลกษณะงานเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอ เชน งานทเสยงอนตราย งานทตองท�างานกบเครองจกร สารเคม ปจจยตอมาทมความส�าคญคอสงแวดลอมในการท�างาน ซงจะอธบายรายละเอยดในหวขอตอไป
2. สภาพแวดลอมกบการท�างานสภาพแวดลอมในการท�างานคอสงตางๆ ทอยรอบตวผประกอบอาชพหรอคนงานในขณะท�างาน
ไดแกสงแวดลอมทางกายภาพสงแวดลอมทางเคมสงแวดลอมทางชวภาพและสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมโดยสภาพแวดลอมในการท�างานนนมความสมพนธกบการท�างานโดยตรงเพราะสงผลกระทบตอประสทธภาพและประสทธผลในการท�างานของพนกงานเชนเครองจกรทมความซบซอนหากพนกงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-32 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ขาดความรความเขาใจเกยวกบวธใชจะสงผลใหกระบวนการผลตขาดประสทธภาพและพนกงานเองกอาจไดรบอนตรายจากการท�างาน หรอในกรณของหองท�างานทแออด อากาศไมถายเทนนสามารถสงผลตอสขภาพของพนกงานจนเกดความเจบปวยขนได เปนตน ดงนน การจดการสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมจงเปนสงทจ�าเปน เพอสรางความพงพอใจและความปลอดภยใหกบพนกงาน โดยสามารถจ�าแนกตามประเภทของสงแวดลอมในการท�างานไดแกสภาพแวดลอมทางกายภาพสภาพแวดลอมทางเคมสภาพแวดลอมทางชวภาพและสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมดงรายละเอยดตอไปน
2.1 สภาพแวดลอมทางกายภาพ ควรจดสภาพแวดลอมเหลานใหมความเหมาะสม เชน มแสงสวางทเพยงพอมพนทไมแออดจนเกนไปสามารถเคลอนไหวรางกายไดสะดวกมอากาศถายเทมอณหภมทเหมาะสมหากมเครองจกร ตองใหมสภาพทเหมาะสมกบพนกงาน และควรมการอบรมใหความรถงวธการใชและปองกนอนตรายจากเครองจกร รวมทงมระบบรกษาความปลอดภยใหกบพนกงาน เชน ระบบเตอนอคคภยระบบเตอนแผนดนไหวอปกรณสวมใสเพอความปลอดภยเปนตน
ภาพท 14.3 การท�างานกบเครองจกร ทมา:http://teerachaigroup.com/index.php?m=1&p=6&ln=th
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-33จตวทยากบการท�างาน
ภาพท 14.4 อปกรณเตอนอคคภย ทมา:https://functionhouseforyou.wordpress.com/
LeftHanded
RightHanded
LeftHanded
ภาพท 14.5 วสดอปกรณ ควรออกแบบเพอใหเหมาะสมกบคนถนดขวาและถนดซายทมา:http://www.cosmenet.in.th/cosme-intrend/21501/9
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-34 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
หากเปนอาชพทอยภายนอกอาคารสถานทควรเลอกบรเวณทมความปลอดภยเชนการตงรานคาควรตงบรเวณทไมเสยงตอการเกดอนตรายหรอหากไมสามารถหลกเลยงการท�างานในบรเวณทมอนตรายควรมระบบปองกนอนตรายทไดมาตรฐาน เชนนกผจญเพลงคนงานตดตนไมเกาะกลางถนนพนกงานท�าความสะอาดรมถนนคนเชดกระจกบนตกสงเปนตน
ภาพท 14.6 พนกงานการไฟฟาตองท�างานบนทสง มโอกาสไดรบอนตรายจากกระแสไฟฟาทมา:http://www.sentangsedtee.com/news_detail.php?rich_id=2751§ion=1
ภาพท 14.7 นกผจญเพลง ตองมเครองแตงกายและอปกรณทไดมาตรฐานทมา:http://world.kapook.com/pin/53673ee738217a683f000000
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-35จตวทยากบการท�างาน
ภาพท 14.8 คนงานเชดกระจกบนตกสง มลวดสลงปองกนอนตรายทมา:http://www.cleanplusthailand.com/
2.2 สภาพแวดลอมทางเคม ทงนอาชพบางอยางตองปฏบตงานกบสารเคมทมอนตรายแมสารเคมบางอยางอาจจะไมแสดงอนตรายทนทแตหากไดรบการสดดมและสะสมในรางกายจะกอใหเกดความเจบปวยในอนาคต รวมทงหากสารเคมทใชไมไดรบการก�าจดอยางถกตอง จะสงผลตอสภาพแวดลอมภายนอกของชมชนทอยโดยรอบอกดวย
ดงนน ในการจดการสภาพแวดลอมทางเคม ผปฏบตงานตองมการปองกนตนเองจากสารเคมไดแก การสวมถงและปดจมกขณะปฏบตงาน และทางดานผประกอบการตองจ�ากดสารเคมอยางถกตองตามมาตรฐานเพอปองกนปญหาสงแวดลอม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-36 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ภาพท 14.9 การปองกนตนเองจากสารเคมทมา:http://law58333601014.blogspot.com/
2.3 สภาพแวดลอมทางชวภาพตวอยางอาชพทตองเกยวของกบสภาพแวดลอมทางชวภาพเชนคนช�าแหละเนอสตว แพทยและพยาบาล เปนตน ในการจดการสภาพแวดลอมทางชวภาพ ผปฏบตงานตองปองกนตนเองจากการตดเชอหรอไดรบอนตรายจากสงมชวตเชนการรกษาความสะอาดของรางกายหลงจากสมผสกบสตวการสวมถงมอและผาปดจมกเปนตน
ภาพท 14.10 การสวมชดปองกนเชอโรคขณะช�าแหละเนอสตวทมา:http://www.foodnetworksolution.com/
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-37จตวทยากบการท�างาน
ภาพท 14.11 หมอและพยาบาลสวมชดปองกนขณะผาตดทมา: http://pantip.com/topic/30784018
2.4 สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมในการจดการสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมถอวาเปนดานทเกยวของกบการใชความรดานจตวทยามากทสดโดยมวตถประสงคเพอใหพนกงานมความพงพอใจในการท�างานและสงผลตอประสทธผลในการท�างาน ในทนจะเสนอการออกแบบสภาพแวดลอมดานเศรษฐกจและสงคมโดยจ�าแนกเปน3ปจจยส�าคญ(สทธศรบรพา,2549)ดงน
2.4.1 พนทวางสวนบคคล (Personal Space or Buffer Zone) เนองจากพนกงานยอมตองการพนทในการท�างานทเพยงพอสะดวกสบายไมแออดและมระยะหางจากบคคลอนอยางเหมาะสม
2.4.2 อาณาเขตการท�างาน (Territoriality)เปนความรสกทางจตใจของพนกงานเกยวกบพนทสวนตวทตนรสกวาเปนเขตของตนเอง อาจมการแบงขอบเขตโดยใชรวกน บอรดกน กระถางตนไมเปนตน
2.4.3 ความเปนสวนตว (Privacy) คอ ความเปนอสระทจะสามารถท�าภารกจสวนตวไดตามทตนตองการสามารถเลอกไดวาจะมปฏสมพนธหรอสอสารกบบคคลอนหรอไม
ตวอยางเชน โตะท�างานของอ�านาจ ตงอยทางเขาของหองท�างานรวม ซงมกจะมบคคลอนมาใชวางของมานงพดคยทโตะเขาเปนประจ�าท�าใหบรเวณทท�างานของอ�านาจขาดความเปนสวนตวเปนตน
ในชวตการท�างานจรงอาจจะเปนเรองยากทพนกงานทกคนจะมความเปนสวนตวทกอยางแตอยางนอยทสดควรมพนทในการท�างานและจดเกบขาวของทเพยงพอมความเปนสวนตวอยางเหมาะสมเพอไมใหพนกงานรสกถกรกล�าถกรบกวนการท�างานอนจะสงผลเสยตอประสทธผลในการท�างาน
ส�าหรบอาชพทท�างานนอกอาคารสภาพแวดลอมทางสงคมอาจหมายถงบคคลทอยโดยรอบเชนแมคาทขายสนคาประเภทเดยวกนในบรเวณเดยวกน อาจสงผลใหเกดความขดแยงและเกดการแขงขน ดงนนควรมการวางแผนกอนทจะตดสนใจเลอกพนทขายสนคาเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-38 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
จากเนอหาในสวนของลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานท�าใหเราพบวาไมวาลกษณะงานประเภทใดตองสามารถสรางแรงจงใจในการท�างานใหเกดขน โดยการรบรความส�าคญของงานรบรวาตนเปนผเลอกวธการท�างานใหเกดผลดทสด รบรผลจากการท�างานทเกดขนและตองมสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสม หากสภาพแวดลอมในการท�างานไมเอออ�านวยตองปรบสภาพแวดลอม หรอสภาพแวดลอมทเสยงอนตรายจะตองมวธการปองกนอนตรายทอาจเกดขนหากสามารถปฏบตไดจะสงผลดคอคนท�างานจะมความพงพอใจและทมเทแรงกายแรงใจท�างานอยางสดความสามารถมความปลอดภยในการท�างานและสงผลดตอประสทธผลในการท�างานในทสด
กจกรรม 14.2.2
1.ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างานคออะไร2.อธบายสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการท�างาน
แนวตอบกจกรรม 14.2.2
1.ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างาน ประกอบดวย 1) การรบรคณคาของงานซงหากพนกงานรบรวางานทตนท�ามความส�าคญตองใชความรความสามารถและประสบการณจะท�าใหเขาท�างานดวยความรบผดชอบ ตงใจ และทมเทท�างานนนๆ 2) ความรบผดชอบของผลของงานเปนความภาคภมใจของพนกงานเมอประสบความส�าเรจ และความผดหวงเมองานนนลมเหลว ซงขนอยกบการกระท�าของพนกงานนนๆ และ 3) การรบรผลของงาน เปนการไดรบรเกยวกบผลจากการท�างานของตนเองวาประสบความส�าเรจหรอมผลตอบรบอยางไร
2. สภาพแวดลอมทเหมาะสมในการท�างาน ไดแก 1) สภาพแวดลอมทางกายภาพควรจดใหมความเหมาะสมเชนมแสงสวางทเพยงพอมพนทไมแออดจนเกนไปสามารถเคลอนไหวรางกายไดสะดวกมอากาศถายเทมอณหภมทเหมาะสม2)สภาพแวดลอมทางเคมบางอาชพตองปฏบตงานกบสารเคมทมความอนตราย ซงผปฏบตงานตองระมดระวงและผลของอนตรายทจะตามมา เชนการสวมถงและปดจมกขณะปฏบตงานและทางดานผประกอบการตองจ�ากดสารเคมอยางถกตองตามมาตรฐานเพอปองกนปญหาสงแวดลอม3)สภาพแวดลอมทางชวภาพผปฏบตงานตองปองกนตนเองจากการตดเชอหรอไดรบอนตรายจากสงมชวต เชนการรกษาความสะอาดของรางกายหลงจากสมผสกบสตวหรอเชอการสวมถงมอและผาปดจมก 4) สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม ซงเกยวของกบพนทวางสวนบคคล เนองจากพนกงานยอมตองการพนทในการท�างานทเพยงพอสะดวกสบาย ไมแออดและมระยะหางจากบคคลอนอยางเหมาะสมอาณาเขตการท�างานเปนความรสกทางจตใจของพนกงานเกยวกบพนทสวนตวทตนรสกวาเปนเขตของตนเองอาจมการแบงขอบเขตโดยใชรวกนบอรดกนกระถางตนไมและความเปนสวนตวคอความเปนอสระทจะสามารถท�าภารกจสวนตวไดตามทตนตองการ สามารถเลอกไดวาจะมปฏสมพนธหรอสอสารกบบคคลอนหรอไม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-39จตวทยากบการท�างาน
ตอนท 14.3
การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างาน
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.3แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง14.3.1 การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล14.3.2การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม14.3.3การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ
แนวคด1. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล โดยศกษาถงแนวทางในการน�า
หลกจตวทยามาประยกตใชในระดบบคคล ไดแก การสรางทศนคตในเชงบวก การตงเปาหมายในการท�างาน การสรางแรงจงใจ ความสขในการท�างานและการจดการความเครยดในการท�างานมนษยสมพนธในการท�างานและการรกษาสมดลระหวางงานและชวต
2. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม โดยอธบายถงแนวทางในการใชจตวทยาเพอท�างานรวมกบผอน ไดแก การสรางทม การสรางแรงจงใจใหกบทม การจดการความขดแยงและภาวะผน�าเปนตนพรอมทงท�าความเขาใจผานกรณตวอยาง
3. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ ไดแก การสรางความผกพนตอองคการ วฒนธรรมองคการ การมสวนรวมและอสระในการท�างาน ความสมพนธของพนกงานในองคกรปฏสมพนธของคนในองคกรอนเปนผลจากเทคโนโลย
วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคลได2.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลมได3.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-40 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
เรองท 14.3.1
การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล
ในระดบบคคล มการน�าหลกจตวทยามาประยกตใชเพอการท�างาน โดยมวตถประสงคเพอการท�างานไดอยางมประสทธภาพ และมความสขในการท�างาน โดยไดสรปประเดนทางจตวทยาทน�ามาประยกตในระดบบคคลอนมแนวทางดงตอไปน
1. การสรางทศนคตเชงบวก การสรางทศนคตเชงบวกเปนสงส�าคญประการแรกทเราตองท�าทศนคตคอความรสกของบคคล
ทมตองานหรอองคการซงจะน�าไปสพฤตกรรมทแสดงออก หากเรามทศนคตตองานหรอองคการเชงบวกเราจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมแตหากเรามทศนคตทางลบจะแสดงออกมาในรปแบบของพฤตกรรมทไมเหมาะสม
กรณตวอยาง 1.1
วทยาเปนพนกงานตอนรบของโรงแรมแหงหนงเขามทศนคตตองานของเขาวาเปนงานทมความส�าคญในการสรางความพงพอใจใหกบลกคาทมารบบรการ หากเขาท�าหนาทไดด บรการอยางสภาพออนนอม ดแลเอาใจใสลกคาทเขามารบบรการ จะสงผลใหลกคาประทบใจ อกทงสงผลดตอภาพลกษณ ของโรงแรม
จากกรณของวทยา ทศนคตเชงบวกเกดจากการรบรวา สงส�าคญคอภาพลกษณของโรงแรม ซงเกดจากพฤตกรรมในการใหบรการทเขาแสดงออกจงสงผลใหเกดพฤตกรรมทเหมาะสม
กรณตวอยาง 1.2
ปกปองท�างานเปนพนกงานรกษาความปลอดภยของบรษทแหงหนงเขามความคดวาอาชพของเขามความส�าคญเพราะหากบรษทขาดพนกงานรกษาความปลอดภยอาจเกดเหตรายเชนการลกขโมยการบกรกสถานทเปนตนเขาจงตงใจปฏบตหนาททกครงทเขาเวรไมเคยหลบในเวลางานและคอยสงเกตเมอมความผดปกตเกดขน
จากกรณของปกปอง ทศนคตเชงบวกตองานเกดจากการรบรถงความส�าคญของความปลอดภยในชวตและทรพยสนของบรษทและพนกงานบรษทเขาจงแสดงออกผานพฤตกรรมของการตงใจท�างาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-41จตวทยากบการท�างาน
กรณตวอยาง 1.3
วทวสเปนพนกงานใหบรการลกคาทางโทรศพทของบรษทเครอขายโทรศพทมอถอเขามทศนคตตองานของเขาวาไมทาทายนาเบอใครกสามารถท�างานนไดและงานไมท�าใหเขามความกาวหนาในหนาทการงานขอมลของเครอขายลกคาสามารถหาไดจากอนเทอรเนตไมจ�าเปนตองโทรศพทมาสอบถามจากการทเขามทศนคตทางลบตองานจงแสดงออกผานพฤตกรรมการท�างานคอเขาไมตงใจในการตอบค�าถามไมเตรยมขอมลในการตอบค�าถาม ไมสามารถควบคมอารมณเมอไดรบแรงกดดนจากลกคา และเมอเปนเชนนบอยครงเขามกจะโดนลกคารองเรยนและท�าใหเขาขาดงานบอยครง
จากกรณของวทวส พฤตกรรมทเปนปญหาของเขานนเกดจากทศนคตทไมดตองาน กลาวคอ งานไมมความส�าคญ ไมจ�าเปนตองใชคนทมความรความสามารถและความเชยวชาญเฉพาะอยาง และลกษณะงานไมทาทายความสามารถสงผลใหขาดโอกาสและความกาวหนาในงาน
การแกไขพฤตกรรมทเปนปญหาโดยการปรบทศนคตสามารถกระท�าไดโดยการสรางการรบรถงความส�าคญของงานทเขาท�าเชนความพงพอใจของลกคาภาพลกษณขององคการจะเกดขนไดจากการใหบรการของเขาหากเขาใหบรการไดดและเหมาะสมจะสงผลทางบวกตอภาพลกษณของบรษทแตหากเขาใหบรการไมเหมาะสมลกคาไมพอใจเกดขอรองเรยนจะสงผลทางลบตอภาพลกษณของบรษทเปนตน
จากกรณตวอยางทกลาวมาขางตน จะเหนไดวาทศนคตมความส�าคญกบการท�างานอยางมากการสรางทศนคตเชงบวกกบงานคอ การพงระลกไวเสมอในชวตการท�างานวาทกงานมความส�าคญ เทาเทยมกน ไมสามารถขาดใครหรองานใดไปได งานสายหลกขององคการและงานสายสนบสนนลวนมความส�าคญในการผลกดนองคการใหกาวหนาทงสนและทกงานทกอาชพในสงคมลวนแตมความส�าคญในรปแบบของงานและอาชพแตละประเภทหากเปรยบเทยบองคการหรอสงคมนเหมอนมอขางหนงพนกงานในแตละต�าแหนงหรอแตละอาชพในสงคมเปรยบเสมอนนวแตละนว นวแตละนวลวนแตมความถนดและความส�าคญทแตกตางกน หากขาดนวใดนวหนงจะขาดความสมบรณ ไมสามารถหยบจบสงของไดถนดหรอหากเปรยบแตละอาชพเปนเสมอนฟนเฟอง สงคมจะกาวไปขางหนาไดนน ตองอาศยฟนเฟองทกตวใหหมนไปในทศทางเดยวกนหากขาดฟนเฟองตวใดตวหนงหรอเกดปญหากบฟนเฟองตวใดตวหนงสงคมทเราอยคงไมสามารถขบเคลอนไปได
เมอสามารถสรางทศนคตทดตองานตออาชพไดดงนนเมอไดรบมอบหมายหนาทในต�าแหนงใดหรอไมวาเราจะประกอบอาชพใดกตาม เราตองภมใจในงานทท�าและท�าหนาทใหดทสด ดงค�ากลาวทวา“ไมมงานไหนต�าถาท�าดวยใจสง”
2. การตงเปาหมายในการท�างาน เปนสงส�าคญในล�าดบตอมาจากการสรางทศนคตทดตองานเราอาจเคยไดยนค�ากลาวทวา“การ
เดนทางตองมเขมทศการใชชวตตองมจดหมาย”ความส�าคญของการตงเปาหมายในการท�างาน เพอใหเราทราบถงความคาดหวงทตองการไปใหถงพฤตกรรมหรอการกระท�าแบบใดทจะท�าใหไปถงเปาหมายทตงไวเมอเวลาผานไปเรากมองยอนวาเราสามารถท�าตามความคาดหวงทเราตงใจไวเพยงใดและสาเหต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-42 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ทท�าใหเรายงไปไมถงสงทคาดหวงทตงไวคออะไรและส�าหรบการตงเปาหมายใหเรมจากตงเปาหมายระยะสนทตองบรรลใหไดในระยะเวลาอนใกลและเปาหมายระยะยาวซงมองไปในอนาคตทงความเจรญเตบโตในหนาทการงาน การพฒนาทกษะในการท�างาน หากจะเปรยบเทยบการตงเปาหมายกคงเหมอนการวางแผนการเดนทางทเรามจดมงหมายจะไปสถานทใดทหนงนนเอง
กรณตวอยาง 2.1
ราตร ท�าธรกจจ�าหนายเสอผาทางอนเทอรเนตเธอเปนคนออกแบบเสอผาดวยตนเองในชวงแรกเธอเนนออกแบบเสอผาส�าหรบวยรนเธอมลกคามากมายทงซอไปใสเองและซอไปจ�าหนายเธอตงเปาหมายในการท�าธรกจวา นอกจากจะมรายไดและผลประกอบการทดแลว เสอผาทเธอสงออกจะตองพฒนาและมความทนสมยสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดทกชวงวยเธอลองศกษารปแบบเสอผาส�าหรบคนท�างานโดยเนนรปแบบทมความทนสมยและสภาพในทสดเธอลองจ�าหนายผานทางเฟซบค(Facebook)ซงไมคอยไดรบความนยมมากนก เธอจงลองพจารณาสาเหตทท�าใหสนคาของเธอไมไดรบความนยมและพบวา การโฆษณาไมสามารถเขาถงกลมลกคาไดมากนก เธอจงเปลยนวธการโฆษณาใหมโดยลองฝากจ�าหนายในรานทขายเสอผาวยรนสนคาของเธอเปนทรจกมากขนและในทสดเธอสามารถขยายกลมลกคาไดตามทตองการ เมอเปาหมายแรกประสบความส�าเรจ เธอคาดหวงในระยะยาวทจะขยายธรกจโดยเปดรานของตวเอง
จากกรณของราตรจะเหนไดวาเปาหมายของเธอคอยอดขายเสอผาเธอพยายามทจะสรางยอดขายโดยพยายามเขาถงกลมลกคาทมากขน กระบวนการในการตงเปาหมายและไปสเปาหมาของเธอประกอบดวยขนตอนไดแก1)การวางแผนโดยตดเยบเสอผาททนสมยรวมทงใชการโฆษณาผานเฟซบคซงตนทนนอยและนาจะเขาถงลกคาไดมาก 2) ลงมอปฏบต โดยออกแบบและตดเยบเสอผา จากนนใช การโฆษณาผานทางเฟซบค3)การประเมนผลทเกดขนปรากฏวาเสอผาของเธอไมสามารถสรางยอดขายไดตามทเธอตงเปาหมายไว เธอพจารณาถงสาเหตและตดสนใจวางแผนใหมอกครง และลองปฏบตตามแผนทวางไวปรากฏวาเสอผาของเธอไดรบความนยมและมยอดขายทดขน
กรณตวอยาง 2.2
มารวย เปนเจาของกจการรานกาแฟทหนาบรษท ทกวนเขาจะมความสขกบการเตรยมของไปขายและไดพบเจอลกคาขาประจ�าทมาซอกาแฟ เขาตงใจและคาดหวงทจะสรางความพงพอใจใหกบลกคาคอ นอกจากกาแฟทอรอย ราคาถก เขาจะใหความส�าคญกบการใหบรการรายละเอยดเลกนอยของลกคาเพอน�าไปสความพงพอใจของลกคาและรายไดจากการขายทมากขนเขาสามารถจดจ�ารายละเอยดลกคาไดทกคน เชน ชอลกคา รสชาตทลกคาทานประจ�า เปนตน สงผลใหเขามลกคาขาประจ�าทมาซอกาแฟ และทกครงทบรษทมการจดการประชม จะสงกาแฟกบรานของเขาเสมอ ท�าใหเขามรายไดเพมขน และ ในระยะยาวเขาคาดหวงวาจะขยายสาขาเพอใหกจการมความมนคงมากขนอกดวย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-43จตวทยากบการท�างาน
จากกรณของมารวยเปาหมายของเขาคอรายไดจากการขายโดยวธการทเขาใชเพอไปสเปาหมายคอ รสชาตกาแฟทอรอยเปนทพงพอใจของลกคา ประกอบกบความเอาใจใสรายละเอยดของลกคาซงผลปรากฏวาวธการทเขาใชสามารถสรางความพงพอใจใหลกคาไดสงผลใหมยอดขายทดตรงตามเปาหมายทเขาตงไว
กรณตวอยาง 2.3
วชระเปนอาจารยมหาวทยาลยเมอเขามาท�างานเขาคาดหวงในการท�างานคอสอนนกศกษาโดยไมใหมนกศกษาสอบตก เขาจงมการเตรยมการสอนทด ตงใจสอนหนงสอ ใหค�าปรกษาเกยวกบการเรยนเมอนกศกษาไมเขาใจบทเรยนปรบปรงการสอนของตนเองทนกศกษาเขาใจไดยาก เมอเขาสามารถบรรลเปาหมายทคาดหวงไวคอมทกษะและความเชยวชาญในการสอนทดไมมนกศกษาคนใดสอบตกในรายวชาทสอนเขาวางแผนระยะยาวตอไปคอความกาวหนาในหนาทการงานเชนผลงานวจยผลงานทางวชาการต�าแหนงทางวชาการเปนตน
จากกรณของวชระจะเหนวาเขามการก�าหนดเปาหมายทงเปาหมายระยะสนและเปาหมายระยะยาวโดยเขาจะพยายามบรรลเปาหมายระยะสนกอนจากนนจงพยายามบรรลเปาหมายระยะยาวตอไป
จะเหนไดวา การตงเปาหมายในการท�างาน จะน�าไปสการวางแผนการท�างาน และการประเมนวาสามารถบรรลเปาหมายไดมากนอยเพยงใด หากยงไมสามารถบรรลเปาหมายได กตองกลบมาพจารณาวาปจจยทเปนสาเหตใหไมสามารถบรรลเปาหมายคออะไรเปาหมายทตงไวสงเกนความสามารถหรอไมหรอวธการท�างานอาจไมมประสทธภาพมากพอในการไปสเปาหมายหรอไม
3. แรงจงใจ แรงจงใจในทนเนนการสรางแรงจงใจทมาจากตนเองไมวาจะเราจะประกอบอาชพใดหรอมบทบาท
หนาทและความรบผดชอบใด เปนทแนนอนวาหากสามารถท�างานไดส�าเรจ เราจะไดรบผลตอบแทนคอ คาตอบแทนคาจางค�าชมเชยหรอการยกยองเชดชจากเพอนรวมงานเปนตนซงแรงจงใจทกลาวมาขางตนนน เปนแรงจงใจทไดรบจากบคคลอน แตสงส�าคญคอแรงจงใจจากภายใน เชน ความภาคภมใจในตนเองความส�าเรจในบทบาทและหนาทเปนตนเนองจากแรงจงใจภายในจะสงผลใหเรามความพยายามตงใจมงมนในการท�างานและเมอเราบรรลเปาหมายความภาคภมใจในตนเองจะคงอยกบเราอยางยาวนานแมวาจะไมมผอนยกยองชมเชยเลยกตาม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-44 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
กรณตวอยาง 3.1
พชรา เธอเปนนกศกษาปรญญาตรของมหาวทยาลยแหงหนงทตองท�างานพเศษจากการท�างานรานสะดวกซอเพอหารายไดสงเสยตนเองเรยนหนงสอเธอเคยคดนอยใจทไมมโอกาสไดเรยนหนงสออยางสบายและใชชวตวยรนเหมอนเพอนคนอน แตในทสดเธอสามารถปรบมมมองใหกบตนเองวา ไมใชทกคนท จะมโอกาสไดท�างานพรอมไปกบการเรยนเธอมองเหนโอกาสในการฝกบรหารจดการเวลาเธอมการวางแผนการเรยนเปนอยางด เพอใหสามารถท�างานควบคไปไดโดยไมกระทบทงสองอยาง แมเธอจะมความยากล�าบากอยมากพอสมควรแตเธอกลบภมใจทสามารถดแลตนเองไดรวมทงมรายไดสงใหครอบครวทอยตางจงหวดทกเดอนเมอวางจากการท�างานเธอจะใชเวลากบการตงใจอานหนงสอเพอเตรยมตวสอบแมอปสรรคจะมากมายเธอจะใหก�าลงใจตวเองเสมอทกครงทไปท�างานเธอจะตงใจท�างานแมในวนหยดเธอกเตมใจทจะท�างานลวงเวลา โดยมแรงจงใจคออนาคตทรอเธออย เธอจงมก�าลงใจทจะท�างานตอไป ในทสด เธอกสามารถหารายไดสงเสยตนเองเรยนจนส�าเรจการศกษาและสามารถเลยงดครอบครวไดในทสด
จากกรณของพชราจะเหนไดวาแมเธอจะมความล�าบากทตองท�างานหารายไดเพอสงเสยตนเองเรยนหนงสอแตเธอกลบมองวาเปนโอกาสในชวตทเธอไดรบแรงจงใจภายนอกทเธอไดรบคอคาตอบแทนจากการท�างาน อกทงยงมแรงจงใจจากภายในตนเองคอ ความรสกภาคภมใจทสามารถหารายไดสงเสยตนเองดงนนไมวาจะประสบปญหาและอปสรรคเธอจะมแรงจงใจทกระตนใหเธอใชความพยายามอดทนจนเธอสามารถท�างานและเรยนหนงสอจนสามารถประสบความส�าเรจไดในทสด
กรณตวอยาง 3.2
วชร เปนแพทยดานอายรกรรม เธอมงมนตงใจท�างานรกษาผปวยอยางเตมความสามารถ เธอสรางแรงจงใจใหกบตนเองวาการทผปวยหายขาดจากความเจบปวยหรออาการดขนเธอมความภาคภมใจทไดสรางความสขและรอยยมใหผอน แมจะไมมคนชนชมหรอมอบรางวลใหเธอ แตเธอยงคงตงใจปฏบตหนาทตอไปเพราะเธอภมใจมความสขทไดเหนผอนมรอยยมเปนแรงจงใจทเธอสรางใหกบตนเอง
จากกรณของ วชร แรงจงใจทเธอมคอการไดเหนรอยยมของผปวยและญาตผปวย ซงเปนแรง ผลกดนใหเธอตงใจปฏบตหนาทโดยทท�าใหสามารถมองขามเรองคาตอบแทนหรอรางวลจากผอนแตเธอกยงคงตงใจท�าหนาทอยางเตมความสามารถตอไป
4. ความสขในการท�างานและการจดการความเครยดในการท�างาน ความสขในการท�างานเปนสงททกคนคาดหวงใหเกดขนเชนรายไดและคาตอบแทนทเหมาะสม
สภาพแวดลอมในการท�างานและเพอนรวมงานทด เปนตน แตในความเปนจรงนน เปนไปไดยากทชวตการท�างานจะพบเจอแตความสขเพยงอยางเดยว เพราะความเครยดในการท�างานนนเปนสงทคนท�างานไมสามารถหลกเลยงได สาเหตของความเครยดในการท�างานอาจมาจากความขดแยงกบเพอนรวมงานความผดพลาดในการท�างานฯลฯซงเปรยบเสมอนการเดนทางทอาจไมไดพบเจอถนนทราบเรยบตลอดเวลา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-45จตวทยากบการท�างาน
แตจะมบางชวงทตองเจอถนนทขรขระมพายฝนท�าใหการเดนทางมอปสรรคแตทายทสดเราทกคนตองเดนทางไปใหถงจดหมายปลายทางในทสด
กรณตวอยาง 4.1
จากตวอยางของพชราในหวขอท3เมอเธอส�าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรแลวเธอจงสมครงานและไดงานประจ�าเปนพนกงานของธนาคารแหงหนงในชวงแรกเธอมองภาพของการท�างานวาเธอจะไดท�างานทสบายมากขนมโตะท�างานประจ�าไมตองคอยยนคดเงนใหลกคามเวลาเขางานเลกงานทแนนอนและมรายไดทสงขน แตเมอเธอเขามาท�างานจรง เธอตองพบกบภาระงานทหนก มลกคามาขอรบบรการจ�านวนมาก อกทงเธอตองท�ายอดขายบตรเครดตใหไดตามจ�านวนทหวหนางานก�าหนด ในทสดเธอกเกดความเครยดและความกดดนในการท�างาน เนองจากภาพงานทสบายทเธอเคยนกไวในความเปนจรงกลบไมเปนเชนนนแตในทสดเธอสรางก�าลงใจใหกบตนเองวาล�าบากกวานเธอกเคยผานมาไดแลวเธอใชทกษะความอดทน การแบงเวลา และทกษะการใหบรการทเธอเคยท�างานบรการมา ในงานสวนทเธอไมเขาใจกอาศยการเรยนรงานจากเพอนรวมงานในทสดเธอกสามารถปรบตวได
ในกรณของ พชรา จะเหนไดวาความสขในการท�างานสามารถสรางได โดยการปรบการรบรทมตอปญหาและอปสรรควา เราไมใชคนเดยวทตองประสบปญหาและอปสรรค อกทงชวตเราสามารถกาวผานปญหามาแลวจากนนพจารณาปญหานนดวยเหตและผลเพอหาวธการแกไขปญหา
กรณตวอยาง 4.2
พชรเธอตดสนใจลาออกจากงานประจ�าของบรษทเอกชนเพอมาเปดรานอาหารเนองจากเธอชอบงานทเปนอสระเปนเจานายตวเองในชวงแรกเธอวาดฝนทไดท�างานทอสระสามารถควบคมเวลาในการใชชวตไดดวยตนเอง เธอตดสนใจกเงนมาเปดราน แตเมอเธอเรมเปดราน กลบพบวาอสระทเธอหวงไว นนกลบไมอสระแบบทเธอคดรานของเธอมลกคานอยมากผานไป1 เดอนรายไดของรานไมคอยด เธอกงวลวาเธอจะตองปดกจการ สงผลใหเกดความเครยดตามมา ในทสดเธอลองตงหลกใหม พจารณาวา รานเธอลกคานอยเพราะอะไรเธอจงพบวาเธอขาดการประชาสมพนธอกทงทตงของรานอยในซอยเธอจงใชการประชาสมพนธทางสอสงคมออนไลน (SocialMedia) เชน เฟซบค (Facebook) ไลน (Line) อนสตาแกรม (Instagram) เปนตน รวมทงจดโปรโมชนเพอดงดดลกคา สงผลใหรานของเธอมลกคา เพมขน ในทสดเธอสามารถเปดกจการไดตอไปแมจะมอปสรรคบาง แตเธอกเขมแขงและมความสขทไดท�างานทตวเองรก
กรณของ พชร การสรางความสขในการท�างานของเธอคอการปรบเปลยนวธคดวา ปญหาและอปสรรคเกดขนไดกบทกงานและอาชพแตการทไดท�าสงทเธอรกและถนดเปนความสขทเธอตองการ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-46 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
การสรางความสขนน จะตองเรมตนจากการจดการความเครยดหรอปญหาทเกดขน ซงสามารถท�าไดโดยการใชสตปญญาและเหตผลในการแกไขปญหาทเกดขน ยอมรบวาปญหาในการท�างานเกดขนโดยทเราไมสามารถหลกเลยงไดดงนนปญหาทเกดขนมไวเพอใหเราแกไขโดยการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางในการแกไขเรมจากการแกไขดวยตนเองและยอมรบความชวยเหลอจากผอนไมวาจะสามารถแกไขปญหาไดสมบรณครบถวนตามทคาดหวงหรอไมใหเรายอมสงทเกดขนหากเราไดพยายามอยางเตมความสามารถ ไมเครงเครยดหมกมนกบงานจนเกนไป แบงเวลาในการผอนคลายความเครยดโดยการหากจกรรมทสนใจเชนออกก�าลงกายการทองเทยวเปนตน
5. มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอน มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอน ไดแก การยอมรบผอน การยอมรบตนเอง
พฒนาปรบปรงตนเองเพอใหสามารถอยรวมกบผอนได เชน การแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมการมวฒภาวะ ความเขมแขงทางจตใจ การพฒนาตนเองในดานของการท�างาน เพอไมใหเกดปญหาในการท�างานหรอเปนภาระผอนเปนตนการสรางมนษยสมพนธใหเราพงระลกเสมอวาไมมใครทจะเปนไปตามทเราคาดหวงไดทกอยางแมแตตวเราเองยงไมเปนไปตามทตวเราคาดหวงไดทงหมดไมวาเราจะท�าอาชพอะไร เราตองสรางความสมพนธทดกบผอน ทงเพอนรวมงาน กบลกคาหรอผรบบรการ เพอใหสามารถท�างานสะดวกอกทงเพอนรวมงานและลกคาคอสงส�าคญสงหนงทท�าใหเรามความสขในการท�างาน
กรณตวอยาง 5.1
นตยา เปนพนกงานฝายบญชของบรษทแหงหนง เธอจะตองตดตอประสานงานกบทกแผนกในบรษท เธอมบคลกภาพแบบเกบตว ไมคอยชอบเขาสงคม แตดวยต�าแหนงหนาทการงาน เธอจงปรบตวโดยการสรางมนษยสมพนธกบทกคนทตองตดตอประสานงานจากทไมคอยพดเธอพดคยเกงขนสงผลใหเธอสามารถท�างานไดอยางราบรนหากพบปญหาและอปสรรคกจะไดรบความรวมมอจากผอนเสมอ
กรณของ นตยา แสดงใหเหนความส�าคญของมนษยสมพนธในการท�างาน ไมวาเราจะมความรความสามารถแตเรากจ�าเปนตองสรางมนษยสมพนธกบบคคลอนเพอใหสามารถท�างานได
6. การรกษาสมดลระหวางงานและชวต เนองจากมนษยเราทกคนจะมบทบาทหนาทและความรบผดชอบหลายอยางในบคคลเดยวเรม
ตงแตเมอเราเกดมาเราจะมบทบาทเปนลกโดยมพอแมแตเมอเราเตบโตขนจนถงวยเขาโรงเรยนเรากจะมบทบาทนกเรยน และในขณะเดยวกนเรากยงคงจะมบทบาทเปนลกอยเชนเดม เมอเราเรยนจบระดบมหาวทยาลย เรากจะมบทบาทพนกงานขององคการ และในขณะเดยวกนหากเราแตงงานมครอบครว กจะมบทบาทเปนพอแมเปนหวหนาครอบครวดวย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-47จตวทยากบการท�างาน
เมอมนษยเรามบทบาทหลกสองประการไดแกบทบาทครอบครวและบทบาทของการท�างานสงทตามมาคอความขดแยงระหวางสองบทบาท เชนพนกงานทมภาระการเลยงดลก เลยงดพอแมอาจสงผล กระทบตอการท�างานหรอหวหนาครอบครวททมเทใหกบการท�างานอาจไมมเวลาใหครอบครวเปนตน
โดยกอนทจะอธบายถงการรกษาความสมดลระหวางงานและชวตนนขอยกตวอยางพนกงานในองคการ ซงมเคาโครงมาจากเรองจรง เพอใหนกศกษาเขาใจและลองพจารณาวา ความแตกตางระหวางพนกงาน2คนวามความเหมอนและความแตกตางกนในเรองของชวตการท�างานชวตครอบครวและความไมสมดลทเกดขนอยางไรดงน
กรณตวอยาง 6.1
กรรณการเปนพนกงานฝายทรพยากรบคคลของโรงพยาบาลรฐบาลแหงหนงเธอมครอบครวแลวสามของเธอท�างานเปนวศวกรดแลระบบไฟฟาของหนวยงานตางๆเธอมลกสาว2คนคนแรกอาย4ขวบซงเขาโรงเรยนแลวคนทสองอาย1ขวบเธอใชสทธลาคลอดบตรและกลบมาท�างานในขณะทลกสาวคนเลกอายเพยง4เดอนเทานน
ในการใชชวตการท�างานควบคไปกบชวตคณแม เธอและสามจะตนตงแตต 5 เพอเตรยมตวไปท�างานและสงลกสาวคนโตไปโรงเรยน สวนลกสาวคนเลกเธอไดน�าไปฝากเลยงกบศนยเดกเลกของ โรงพยาบาลรฐบาลแหงหนงซงเปนโรงพยาบาลเฉพาะทางเกยวกบดานการดแลเดกและอยตดกบทท�างานของเธอ เธอจะไปสงลกกอนเวลาเขางานเปนเวลา 1 ชวโมง และเธอมเวลาเตรยมน�านมใหลกไวเพยงพอส�าหรบ1วนจากนนเธอจะเขามาท�างานตามปกตจนกระทงใกลเวลาเลกงานเธอจะไปรบลกและเตรยมตวกลบบานเธอใชชวตแบบนจนกระทงปจจบนลกสาวคนเลกอาย1ขวบ
ในสวนของการท�างานเธอสามารถรบผดชอบงานทไดรบมอบหมายไดตามทหวหนางานคาดหวงแตปญหาทเกดขนกบการท�างานคอในบางครงน�านมทเตรยมไวชวงเชาไมเพยงพอเธอตองใชเวลางานไปเตรยมน�านมใหกบลกสาวสงผลใหงานบางอยางลาชาแตเธอโชคดทมเพอนรวมงานเขาใจท�าใหอปสรรคผานพนไปไดไมยากนก
กรณตวอยาง 6.2
ปทมา คณแมลกหนงเธอมลกชาย1คนอาย7ขวบเธอท�างานในต�าแหนงเลขานการของบรษทตางชาตบรษทหนงยานสาทรบานของปทมาอยอ�าเภอบางใหญจงหวดนนทบรเธออาศยกบสามและลกชายเธอใชชวตเดนทางไปท�างานและกลบบานเปนเวลาหลายปจงไมมปญหาในการแบงเวลาใหกบครอบครว
ป 2556 ปทมาตดสนใจเขาศกษาตอปรญญาโทภาคค�า เพราะเธอตองการความกาวหนาในการท�างานเธอเชอวาเธอสามารถบรหารจดการบทบาททง3บทบาทไดแกบทบาทแมบทบาทพนกงานและบทบาทนกศกษาปรญญาโทไดในชวงแรกเปนการเรยนปรบพนฐานความรเธอสามารถบรหารจดการเวลาไดด ประกอบกบเปนชวงทลกชายของเธอปดเทอม เธอใชเวลาวนจนทรถงวนศกรไปกบการท�างานและ การเรยนและใชเวลาวนเสาร-อาทตยกบครอบครวเธอคดวาไมนามปญหาอะไรเกดขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-48 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
เมอถงเวลาเปดเทอมจรงและเปนชวงทลกชายของเธอเปดเทอมเธอเรมพบปญหาของการบรหารจดการเวลา เธอใชเวลาเดนทางจากทท�างานไปเรยนไมล�าบากนก แตเมอเลกเรยน เธอใชเวลาเดนทางนานมากกวาจะกลบถงบานกดกมากและเธอตองท�าการบานทบทวนบทเรยนกวาจะไดนอนกเปนเวลาหลงเทยงคน และเธอตองตนเชาเพอเตรยมตวไปท�างาน เธอเรมรสกวาเธอมเวลาใหครอบครวนอยลง เธอตองทมเทเวลาใหกบการท�างานและการเรยนมากขน โชคดทเธอเปนคนเกงและมความสามารถเธอสามารถท�างานไดดเชนเดมและผลการเรยนของเธอกเปนทนาพอใจแตปญหาคอการใชเวลากบครอบครวทมนอยลง
จากกรณศกษาทงสองกรณความคลายกนคอทงสองคนมปญหาเรองของความสมดลระหวางชวตสวนตวและชวตการท�างานแตความแตกตางของทงสองคอคนหนงชวตสวนตวไปกระทบการท�างานแตอกคนหนงชวตการท�างานไปกระทบชวตสวนตวดงนนทงสองคนตองพยายามหาความสมดลระหวางชวตสวนตวและการท�างานใหได ความสมดลระหวางงานและชวต (Work-Life Balance) นน เปนความสามารถของบคคลในการบรหารจดการเวลาระหวางการท�างานและกจกรรมอน เชน ชวตสวนตว ชวตครอบครวเวลาวางการพกผอนไดอยางมประสทธภาพสามารถท�าหนาทในบทบาททงสองอยางไดประสบความส�าเรจ มความเหมาะสม (HudsonHighlandGroup, 2005) ทงน ความสมดลระหวางงานและชวตไมไดวดจากปรมาณของเวลาทใชในทงสองสวนวาตองเทากนแตวดจากคณภาพของการท�างานและคณภาพชวตวามความเหมาะสมหรอไมเชนพนกงานทมครอบครวสามารถใชชวตครอบครวไดอยางไมขาดตกบกพรองและในขณะเดยวกนกสามารถท�างานไดดมผลการปฏบตงานในระดบสงเปนตน
ดงนนการสรางความสมดลระหวางงานกบชวตจงเปนปจจยหนงทมความส�าคญทสงผลดตอทงตวพนกงานเองและองคการกลาวคอพนกงานมความสขและความพงพอใจในการท�างานเกดแรงจงใจในการท�างานน�าไปสผลการปฏบตงานระดบสงนอกจากน พนกงานจะมเวลาเพยงพอในการท�ากจกรรมทสนใจ เชน การออกก�าลงกาย กจกรรมทางสงคม การศกษาตอ ซงถอเปนการพฒนาบคลากรไดอกทางหนง ชวยลดปญหาคาใชจายในการบรหารทรพยากรบคคล ไดแก การลาออกการขาดงาน เปนตนซงปจจยเหลานลวนสงผลใหองคการมความสามารถในการแขงขนอกดวย
กจกรรม 14.3.1
ในระดบบคคลสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานไดอยางไรบาง
แนวตอบกจกรรม 14.3.1
เราสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชกบการท�างานในระดบบคคล ไดดงน 1) สรางทศนคตเชงบวก2)การตงเปาหมายในการท�างาน3)แรงจงใจ4)ความสขในการท�างานและการจดการความเครยด5)มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอนและ6)การรกษาสมดลระหวางงานกบชวต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-49จตวทยากบการท�างาน
เรองท 14.3.2
การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม
การท�างานในองคการแมวาพนกงานแตละคนจะมบทบาทหนาทความรบผดชอบทระบไวชดเจนแตเปนทแนนอนวาพนกงานแตละคนจะตองมการตดตอสอสาร ประสานงานกบพนกงานคนอนๆ ในองคการเพราะแมวาการประยกตใชหลกจตวทยาในระดบบคคลจะมประสทธภาพเพยงใดแตเมอลกษณะของการท�างานทตองอาศยปฏสมพนธกบบคคลอน การประยกตใชจตวทยาเพอสรางแรงจงใจและผลการปฏบตงานทเปนเลศอาจจะไมเพยงพอ แตตองสามารถจงใจกลมพนกงานเพอใหสามารถรวมมอรวมแรงรวมใจท�างาน เพอใหผลการปฏบตงานในภาพรวมออกมาด โดยความส�าคญของการท�างานรวมกบผอนนนจะเนนใหเกดการท�างานทเปนทม(Team)มากกวาการท�างานเปนกลม(Group)กลาวคอใหสมาชกในทมทกคนรบรวาตนเปนสวนหนงของทม ตนเองมความส�าคญกบทม สงผลใหเกดการรวมแรงรวมมอกนใหงานของทมประสบความส�าเรจการใชจตวทยาเพอใหเกดการท�างานเปนทม
ทงน เราตางรดวาพนกงานทมาท�างานรวมกนนนมความแตกตางหลากหลายทางดานลกษณะสวนบคคล เชน เพศ เชอชาตศาสนาวฒนธรรม เปนตนตลอดจนความแตกตางทางดานจตวทยาไมวาจะเปนเรองของบคลกภาพความคด คานยมทศนคต ฯลฯซงเมอคนทมความแตกตางกนมาท�างานรวมกนนนอาจมขอดในแงทวาทมงานจะประกอบไปดวยพนกงานทมความรความสามารถและทกษะการท�างานทหลากหลายแตบางครงความแตกตางอาจกอใหเกดความขดแยงไดเชนเดยวกนเพราะแมแตตวเรายงสามารถเกดความขดแยงในตวเองไดดงนนการใชจตวทยาเพอท�างานเปนทมจงมความส�าคญเพอจดการกบความหลากหลายและความขดแยงจนสามารถท�างานรวมกนไดอยางราบรนสรางผลการปฏบตงานทดและพนกงานท�างานรวมกนอยางมความสข โดยแนวทางในการใชจตวทยาเพอท�างานรวมกบผอนนนสามารถอธบายไดตอไปน
1. ความเขาใจตนเอง พนกงานตองเขาใจตนเองอยางถกตองตามความเปนจรงซงความเขาใจตนเองนนประกอบไปดวย
เขาใจเกยวกบขอดหรอจดเดนของตนเอง และเขาใจขอจ�ากดรวมทงจดดอยของตนเอง เหตผลทเราตองเขาใจตนเองนน เพอใหเราทราบวาเราถนดสงใด เราสามารถท�าสงใดไดดทสด ขอจ�ากดของเราคออะไรเราจะท�าอยางไรเพอไมใหขอจ�ากดเปนปญหาเมอตองท�างานรวมกบผอน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-50 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
กรณตวอยาง 1.1
วทยา เขาเปนพนกงานทมความสามารถในการท�างานสงมากอกทงยงมความรบผดชอบในการท�างาน แตเขามความมนใจในตนเองมากจนเกนไป และมอารมณฉนเฉยว โมโหงาย เขาจะไมคอยรบฟงความคดเหนของผอนและยดมนกบแนวคดและแนวปฏบตของตนเองสงผลใหเกดปญหาในการท�างานตามมาคอความขดแยงกบเพอนรวมงานและผลงานไมเปนไปในระดบทควรจะเปน
จากกรณของวทยาแนวทางในการแกปญหาสามารถใชทฤษฎตวตนของคารลโรเจอร(CarlRoger)กลาวคอตวตนทวทยามองตนเองและตวตนทบคคลอนมองวทยายงมความแตกตางกนโดยวทยามความเขาใจตนเองวา เขาเองมความสามารถทหลากหลาย แตเพอนรวมงานจะมองวทยาวา เขามความมนใจในตวเองทมากเกนไปและอารมณฉนเฉยวโมโหงายดงนนจงเกดปญหาในการท�างานรวมกนวทยาเองตองเขาใจตนเองวาความมนใจในตนทมากเกนไปและอารมณฉนเฉยวโมโหงายของเขานนเปนขอจ�ากดทท�าใหเกดปญหากบเพอนรวมงาน เขาตองลดความมนใจของตนเองลง เปดใจรบฟงคนอน พฒนาความฉลาดทางอารมณ เขาอาจถนดในบางเรองแตในขณะเดยวกนกตองมบางเรองทมคนอนถนดมากกวาและท�าไดดกวาเขา หากท�าไดเชนนน ความสามารถทเขามและความสามารถในการรวมงานกบผอนไดอยางราบรน
ดงนน หากพนกงานทกคนเขาใจตนเอง จะรบรขอดและสงทตนเองถนดและปฏบตไดด รบร ขอจ�ากดของตนเองและไมท�าใหขอจ�ากดนนเปนสาเหตทท�าใหเกดปญหาในการท�างานพนกงานทกคนจะสามารถท�างานรวมกนไดอยางมความสขและมผลการปฏบตงานทด
2. ความเขาใจผอน ในทนขอมงเนนไปทการเขาใจขอเสยหรอลกษณะทางลบของผอน เนองจากโดยปกตทวไปเรา
สามารถยอมรบขอดของผอนไดและคาดหวงใหผอนแสดงออกตอเราเพยงดานดเทานน แตในความเปนจรงเรามกจะพบปญหาเกยวกบความไมพอใจบคคลอนทไมเปนไปตามทเราคาดหวงสงส�าคญทตองค�านงถงคอเราไมสามารถเปลยนใครไดลกษณะบคลกภาพของแตละบคคลเกดจากการเลยงดและสงแวดลอมทแตกตางกนดงนนขอใหเราคดไวเสมอวาการทผอนมลกษณะทท�าใหเราไมพอใจเปนทการเลยงดและสงแวดลอมทเขาอยนนหลอหลอมใหเขาเปนคนเชนนน เราคงไมสามารถเปลยนเขาได สงทเราเปลยนไดคอความคดของเราทมตอผอนหากตวเราสามารถมองขามและคดไดวาทกคนในโลกแมกระทงตวเราเองมทงขอดและขอเสยเราจะสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางมความสขรบรเฉพาะดานดของบคคลนนๆ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-51จตวทยากบการท�างาน
กรณตวอยาง 2.1
ยกตวอยางเชนวทยาเปนพนกงานทมความรความสามารถและทกษะในการท�างานทดมากแตเขามกจะไมคอยรบฟงความคดเหนของผอนและอารมณฉนเฉยวใจรอนโมโหงาย
ในฐานะทเราเปนเพอนรวมงานหากเราตองรวมงานกบวทยา เปนทแนนอนวาเราจะเกดความไมพอใจหากเขามบคลกมนใจในตนเองสงและอารมณรอนจนไมสามารถแกไขไดการทเราจะสามารถท�างานกบเขาไดราบรนนน สงแรกทเราตองท�าคอ การเขาใจและยอมรบในสงทเขาเปนวาเกดจากการเลยงดและสงแวดลอมเปนการยากทจะใหเขาเปลยนแปลงตนเองทศนคตทเรามตอเขาคอพยายามมองหาขอดทเขาม ไดแก ความรความสามารถและทกษะในการท�างาน หากเขาไมยอมรบฟงความคดเหนของเรา เราตองหาขอมลอางองและชแจงใหเหนวา ความคดเหนทแตกตางของเรานนมขอดอยางไรการพดคยเจรจาควรใหเหตผลในการพดคยหากเขาใจรอนเราเองกไมควรใจรอนตามแตใหวางเฉยหากเขาพดจาดวยเหตผลและแสดงถงความมวฒภาวะเรากใหความชนชมซงเปนหลกของจตวทยาการเรยนรวาพฤตกรรมทไมไดรบการตอบสนองจะลดลงและหายไป
ความเขาใจผอนจะท�าใหเรามองเพอนรวมงานอยางเปนกลางไมมเพอนรวมงานคนใดทดและไมดไปเสยทกอยางแตเราจะใหความสนใจเพยงพฤตกรรมทด สงใดทไมดไมเหมาะสมนนเราคงไมสามารถเปลยนแปลงเขาไดทกอยาง เราตองยอมรบและเปลยนความคดเพอใหสามารถท�างานรวมกนไดอยางมความสขและท�าใหงานประสบความส�าเรจ
3. ความแตกตางระหวางบคคลความแตกตางระหวางบคคล ไดแก ความแตกตางในดานลกษณะประชากร เชน เพศ เชอชาต
อายศาสนาวฒนธรรมเปนตนและความแตกตางทางดานจตวทยาเชนบคลกภาพความคดนสยสวนบคคลเปนตนสงส�าคญคอเราตองใหเกยรตและยอมรบในความแตกตางระหวางบคคลกลาวคอไมตดสนลกษณะของบคคลทแตกตางจากเราเปนไปในทางลบเพอปองกนการเกดอคตกบบคคลอน
จากทกลาวมาขางตนลวนมจดมงหมายทส�าคญคอการยอมรบความเปนปจเจกบคคลหากเราไมสามารถยอมรบผอนไดเรากจะไมสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางมความสขในล�าดบถดไปจะอธบายการใชหลกจตวทยาเพอการท�างานเปนทมและกอใหเกดพลงของทมโดยในการสรางทมทเปนเลศมแนวปฏบตเพอเพมประสทธภาพในการท�างานดงน(ชชยสมทธไกร,2554)
3.1 การสรางทม จะตองมการคดเลอกสมาชกโดยมจ�านวนทเหมาะสม เนองจากหากมสมาชกจ�านวนนอยเกนไปภาระงานและความรบผดชอบของสมาชกแตละคนจะมากเกนไป ความคดสรางสรรคของทมจะไมหลากหลายแตในขณะเดยวกนหากมสมาชกจ�านวนมากเกนไปจะเกดการกนแรงองานซงเปนสาเหตของความขดแยงในทมอาจน�าไปสผลการปฏบตงานทลมเหลวไดและการตดตอสอสารระหวางสมาชกในทมจะไมทวถงขาดความผกพนของสมาชกในทม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-52 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ลกษณะของสมาชกในทมตองมความหลากหลายในดานทกษะความรความสามารถเนองจากการท�างานตองใชความรทกษะและความสามารถทหลากหลาย
3.2การก�าหนดวตถประสงค จดมงหมายของทม สมาชกทกคนตองมสวนรวมในการก�าหนดวตถประสงคและจดมงหมายของทม สมาชกในทมควรไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน การตดสนใจเพอใหสมาชกในทมเกดความรสกวาเปาหมายทรวมกนก�าหนดขนนน ตนเองเปนผรวมก�าหนดและเกดการยอมรบเปาหมายนน
3.3การสรางแรงจงใจใหกบทมใชการสรางแรงจงใจภายในใหสมาชกทมรสกวาตนมความส�าคญในการประสบความส�าเรจของทม หากทมสามารถบรรลวตถประสงคทก�าหนดไว การใหรางวลตองใหสมาชกในทมทกคนไดรบรางวลโดยทวถงกน เพราะความส�าเรจของทมเกดจากความรวมแรงรวมใจของสมาชกในทมทกคน
3.4การจดการความขดแยงทเกดขนภายในทม ตองควบคมความขดแยงใหเกดขนในระดบทเหมาะสมเพราะเปนธรรมดาของการทคนหลายคนมาอยรวมกนความแตกตางของแตละบคคลอาจน�าไปสความขดแยงภายในทม ซงความขดแยงภายในทมทอยในระดบทเหมาะสมนนจะน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงเนองจากความคดเหนทแตกตางน�าไปสความคดทหลากหลายมการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ท�าใหทมมการพฒนาไปในทางทดขน แตหากความขดแยงในระดบสงเกนไปจนไมสามารถควบคมไดจะท�าลายความรวมมอของสมาชกในทม
แนวทางในการแกไขความขดแยงมหลากหลายวธ เชน การประนประนอม การแกปญหาดวยความรวมมอรวมใจ เปนตน แตวธการแกไขความขดแยงบางวธอาจจะตองใชความระมดระวง เชน การหลกเลยงการยนยอมหรอการใชก�าลงขมขบงคบเพราะอาจจะเพมระดบของความขดแยงใหสงมากยงขน
3.5ภาวะผน�า(Leadership)เปนปจจยส�าคญของทมเนองจากผน�าทดจะสามารถสรางแรงจงใจใหกบสมาชกในทม สามารถกระตนใหสมาชกในทมรวมแรงรวมใจท�างาน ผน�าแตกตางจากหวหนาในประเดนของบทบาทหวหนาทมคอผไดรบการแตงตงแตผน�าคอบคคลใดกตามทสามารถสรางการชกน�าใหสมาชกในทมรวมแรงรวมใจในการบรรลวตถประสงคของทม
จากแนวคดการสรางทมงานทเปนเลศมงเนนทสมาชกในทมสามารถท�างานรวมกนไดโดยความส�าคญคอ การทสมาชกทกคนรวมกนแสดงความคดเหน รวมกนก�าหนดเปาหมายของทม มการจดการความขดแยงทเกดขนใหมความคดสรางสรรค ใชการสอสารทเหมาะสม และมภาวะผน�าทสามารถสรางความรวมมอใหเกดขนในการท�างาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-53จตวทยากบการท�างาน
กรณตวอยาง 3.1
วราพร เปนเจาของกจการรานอาหาร เธอมหนสวนทงหมด 2 คนคอ วรดา และวรวร ในการ ทเธอจะสามารถบรหารกจการใหมผลประกอบการทดนน สงแรกทเธอท�าคอการแบงงานใหกบหนสวนทง2 คน ซงเธอเหนวา วรดา เปนคนทมความละเอยดรอบคอบ เธอจงใหวรดาดแลเรองการเงนของราน สวนวรวรเปนคนทมทกษะในการสรางมนษยสมพนธ และมความคดสรางสรรค เธอจงใหวรวรเปนผดแลเกยวกบการใหบรการลกคา
เมอเธอมอบหมายงานใหตรงกบความถนดของคนแลว สงตอมาคอ การรวมกนบรหารกจการโดยมจดมงหมายรวมกนคอผลประกอบการและก�าไรทดแตในขณะทท�างานรวมกนมความขดแยงเกดขนจากการประสานงานกนเธอใชวธการพดคยอยางตรงไปตรงมาถงปญหากบทกคนในทมเพอใหรบทราบปญหารวมกนและหาแนวทางแกไขปญหา แมแตละคนจะมความคดเหนไมตรงกนแตในทสดจะใหแตละคนอธบายเหตผลและหาทางออกรวมกนไดในทสดเปนตน
จากกรณวราพรจะเหนไดวาทมงานของเธอจะมความสามารถและความถนดทแตกตางกน เธอจงมอบหมายหนาทและความรบผดชอบใหเหมาะสมกบแตละคน จากนนไดมการก�าหนด จดมงหมายทมรวมกนและใชการจดการความขดแยงทเกดขนโดยใชเหตผล
กลาวไดวาการน�าหลกจตวทยาไปประยกตในการเพมประสทธภาพในการท�างานระดบกลมหรอทมงานโดยสงแรกทสดในการท�างานรวมกบผอนคอตวเราตองสามารถยอมรบความเปนปจเจกบคคลใหไดไมมใครดหรอเลวไปหมดเสยทกอยางแตการทมาท�างานรวมกนจะตองมการปรบตวเขาหากนจากนนจงสรางทมงานทมความเปนเลศ โดยมปจจยประกอบ ไดแก ความเหมาะสมของจ�านวนสมาชก ความหลากหลายของความรทกษะและความสามารถการสรางแรงจงใจและความรสกเปนสวนหนงของทมเพอใหรสกวาตนส�าคญกบความส�าเรจของทมการจดการความขดแยงและการสรางภาวะผน�า
กจกรรม 14.3.2
การน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานระดบกลมตองด�าเนนการอยางไรบาง
แนวตอบกจกรรม 14.3.2
เราสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานระดบกลม โดยการเขาใจตนเอง การเขาใจ ผอนและความตระหนกในความแตกตางระหวางบคคลตลอดจนการสรางแนวทางทมประสทธภาพในการท�างานไดแกการสรางทมการก�าหนดวตถประสงคการสรางแรงจงใจใหกบทมการจดการความขดแยงทเกดขนภายในทมและภาวะผน�า
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-54 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
เรองท 14.3.3
การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ
การใชจตวทยาในระดบองคการนน จะตองมการศกษาถงลกษณะทส�าคญขององคการทเรยกวาพฤตกรรมองคการ(OrganizationalBehavior)ซงหมายถงพฤตกรรมของพนกงานทเกดขนในองคการและปฏกรยาทเกดขนจากการทพนกงานมปฏสมพนธซงกนและกนการศกษาพฤตกรรมองคการมงศกษาถงปจจยทสงผลตอการกระท�าของพนกงาน กลมพนกงานและการบรหารงานภายในองคการ เพอน�าไปพฒนาองคการใหเกดประสทธผลยงขนการน�าหลกจตวทยาเพอประยกตการท�างานในระดบองคการหรอหนวยงานดงน
1. การสรางความผกพนตอองคการ สามารถสรางไดตงแตพนกงานเขามาท�างาน โดยการเคารพความแตกตางระหวางบคคล
มอบหมายงานใหตรงกบความถนดของบคคลและใหความส�าคญกบคณภาพชวตในการท�างานเชนการขยายงาน(JobEnlargement)ใหพนกงานท�างานหลากหลายหนาทการเพมคณคางาน(JobEnrichment)คอใหโอกาสพนกงานไดพฒนาการท�างานโดยการควบคมและรบผดชอบตนเองนอกจากน ตองจายคาตอบแทนการจดสวสดการและการใหโอกาสเจรญเตบโตและกาวหนาในอาชพสงส�าคญอกประการหนงคอ จรยธรรม โดยไมใชเพยงแคการปฏบตตามกฎหมายเทานน แตตองค�านงถงพนกงานใหมากทสด ตวอยางเชน การจดสวสดการใหกบพนกงานเพมเตมจากทกฎหมายแรงงานก�าหนด การจดสวสดการประกนสขภาพกลมพนกงานนอกเหนอจากสทธประกนสงคมเปนตนซงปจจยเหลานจะสงผลใหพนกงานมความผกพนกบองคการสงผลใหองคการมทรพยากรมนษยทมคณคาและมความสามารถในการแขงขน
2. วฒนธรรมองคการ ความหมายของวฒนธรรมองคการนน หมายถง สงทเกดจากจตส�านก และทศนคตรวมกนของ
คนภายในองคกรเกดเปนแนวปฏบตตอๆกนมาเพอชน�าใหคนในองคการตระหนกวาทศนคตคานยมอดมการณ และพฤตกรรมแบบใดทเหมาะสมและควรยดถอปฏบต (ภเบศร สมทรจกร, 2553) ตวอยางเชน บรษท เฟซบค (Facebook) มวฒนธรรมองคการแบบแบนราบ (Flat Organization) ทเขาถง ผบรหารไดงายขนโดยออกแบบส�านกงานแบบเปนทเปดโลงเพอใหเพอนรวมงานรวมทงผบรหารสามารถแลกเปลยนความคดเหนอยางอสระ(ASTVผจดการออนไลน,2558)เปนตนซงจะเหนไดวาวฒนธรรมองคการทเหมาะสมและสอดคลองกบพฤตกรรมของคนในองคการจะชวยใหองคการสามารถพฒนาไปไดอยางรวดเรวดงนนจงควรสงเสรมใหคนในองคการไดมสวนรวมในการก�าหนดและตระหนกถงวฒนธรรมองคการ อนจะเปนกลไกในการผลกดนใหคนในองคการรวมแรงรวมใจและทมเทท�างานไปในทศทางเดยวกนโดยทศทางของวฒนธรรมองคการในปจจบนเนนไปทการปรบโครงสรางใหสะดวกตอการบรหาร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-55จตวทยากบการท�างาน
จดการลดขนตอนการท�างานทซบซอนสงเสรมความสมพนธของคนในองคการเปนไปในทางบวกรวมแรงรวมใจสามารถแสดงออกความคดเหนไดอยางอสระและยอมรบฟงความคดเหนทแตกตางของพนกงานการสรางทมงานเพอรวมกนท�างานใหบรรลวตถประสงคขององคการ เพอใหสามารถตดสนใจและท�างานไดอยางอสระมากขนและชวยใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ
3. การมสวนรวมและอสระในการท�างาน องคการทเปดโอกาสใหพนกงานเขามามสวนรวมและแสดงความคดเหนเกยวกบนโยบายจดมงหมาย
และวตถประสงคขององคการ เพราะจะท�าใหพนกงานรสกถงการมสวนรวมและเปนเจาของความคดเหนนนๆ อนจะสงผลใหพนกงานเกดความพงพอใจและยอมรบนโยบายตางๆ จนน�าไปสความตงใจท�างานและการไดรบอสระในการท�างานจะท�าใหพนกงานเกดความพงพอใจในการท�างานและเพมโอกาสเรยนรทจะพฒนาการท�างานตอไป
4. ความสมพนธของพนกงานในองคการ ความสมพนธของพนกงานในองคการเปนปจจยหนงทมความส�าคญทงในดานของการท�างานคอ
ชวยใหเกดเครอขายในการท�างาน สามารถรวมมอและประสานการท�างานกนไดอยางมประสทธภาพ อกทงความสมพนธทดในองคการกบเพอนรวมงานหรอหวหนางาน จะสงผลใหพนกงานเกดความรสกเตมใจทจะมาท�างานมความสขกบสงคมทท�างานและตงใจท�างานอยางเตมความสามารถ
5. ปฏสมพนธของคนในองคการอนเปนผลจากเทคโนโลย การน�าเทคโนโลยเขามาใชใน
องคการองคการทน�าเทคโนโลยเขามาใชในองคการตองค�านงถงพนกงานเนองจากเทคโนโลยท�าใหเกด
ความเปลยนแปลงในคานยมของพนกงานและเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในการท�างานการน�าเทคโนโลยเขามาใชในองคการเปรยบเสมอนดาบสองคม ดานดคอการชวยใหองคการสามารถขบเคลอนไปขางหนาไดอยางรวดเรว แตผลกระทบทอาจจะตามมาคอพนกงานอาจไมสามารถปรบตวกบเทคโนโลยได สงผลใหเกดการตอตาน นอกจากน ยงสงผลตอการลดจ�านวนพนกงานหากมการใชเทคโนโลยเขาไปแทนทแรงงานหรอการคดแทนทมนษย โดยแนวทางในการปองกนผลกระทบของการน�าเทคโนโลยมาใชใน การท�างานนน ไดแก การเขาใจงานของพนกงานทท�าอย เพอปองกนการตอตานเทคโนโลย ระมดระวงผลกระทบของเทคโนโลยทมตอพนกงานคอ ความมศกดศรและความพงพอใจในงาน การใหพนกงานมสวนรวมในการใชเทคโนโลย ใหพนกงานรบรการเปลยนแปลง รวมทงซอสตยกบพนกงาน ในกรณท จะเลกจางพนกงานทไมสามารถท�างานรวมกบเทคโนโลยได(ทพทนนาสมทรานนท,2549)
การวเคราะหระดบองคการนนเปนระดบทใหญและมความส�าคญเพราะแมวาการใชหลกจตวทยาเพอสรางเสรมการปฏบตงานในระดบบคคลและในระดบกลมจะมประสทธผลการรบสมครพนกงานมระบบทด ไดพนกงานทมความรความสามารถ ระบบการจายคาตอบแทนเหมาะสมและเปนธรรม มผน�าทด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-56 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ทสามารถน�าทมงานและสรางแรงจงใจใหพนกงานไดด แตหากนโยบายระดบองคการหรอสภาพแวดลอมโดยรวมขององคการไมสามารถตอบสนองได การใชหลกจตวทยาระดบบคคล ระดบกลม จะไมสามารถกระท�าไดอยางมประสทธภาพและในทสดองคการจะอยในสภาวะทพนกงานไมตงใจท�างานขาดแรงจงใจในการท�างานพนกงานเกดความเครยดในการท�างานความขดแยงเกดขนภายในองคการ เนองจากการบรหารงานทขาดความเปนธรรมน�าไปสการลาออกของพนกงานซงสงผลเสยตอองคการ
จะเหนไดวาในชวตการท�างานนน เราน�าหลกการทางจตวทยามาประยกตใชอยางหลากหลาย ทงในระดบบคคลกลมและระดบองคการเพราะการท�างานนนลวนเกยวของกบผคนทมความรสกความคดทศนคตทแตกตางกน จงตองท�าความเขาใจกบปจจยทางจตวทยาทงหลายเหลาน เพอทจะสงเสรมใหคนท�างานมคณภาพชวตทด และองคการกไดประโยชนจากการมบคลากรทมคณภาพ อนจะน�ามาซงความส�าเรจใหกบองคการตอไปเพราะการท�างานคอชวงเวลาของการเตบโตและการสรางคณคาใหกบชวตรวมทงการพฒนาความรความคดตลอดจนทกษะตางๆทจะน�าไปสการพฒนาศกยภาพจนเปนมนษยทสมบรณ
กจกรรม 14.3.3
การน�าจตวทยาในการท�างานมาประยกตใชในระดบองคการไดอยางไรบาง
แนวตอบกจกรรม 14.3.3
การน�าจตวทยาในการท�างานมาประยกตใชในระดบองคการโดยการสรางความผกพนตอองคการสรางวฒนธรรมองคการ การมสวนรวมและอสระในการท�างาน ความสมพนธของพนกงานในองคการ ตลอดจนปฏสมพนธของคนในองคการอนเปนผลจากเทคโนโลย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-57จตวทยากบการท�างาน
บรรณานกรม
จราภา เตงไตรรตน, นพมาศ องพระ (ธรเวคน), รจร นพเกต, รตนา ศรพานช, วารณ ภวสรกล, ศรเรอน แกวกงวาน, ศนสนย ตนตวท, และสรอร วชชาวธ. (2550). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ส�านกพมพ แหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ชชยสมทธไกร.(2554).จตวทยาอตสาหกรมและองคการ.กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทพทนนา สมทรานนท. (สงหาคม 2549). เอกสารประกอบการสอนวชาจตวทยากบการท�างาน 01459474.
ภาควชาจตวทยาคณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ทองฟศรวงศ.(2554).พฤตกรรมองคการ(พมพครงท2).กรงเทพฯ:ส�านกสงเสรมและฝกอบรมมหาวทยาลย
เกษตรศาสตร.ไทยเซฟตเวรค. (2554).ความหมายและองคประกอบของสงแวดลอมการท�างาน.จากhttp://www.thaisafe-
tywork.com/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%82/
ไทยพบเอส.(2559).พบสถตต�ารวจฆาตวตายสง. จากhttp://news58.thaipbs.or.th/content/%E0%B8%9E%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%86%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%87
ไทยรฐออนไลน.(2557).ชาวนวยอรกโลงอก! หมอหนมหายจากตดเชออโบลาแลว.จากhttp://www.thairath.co.th/content/462689
ภเบศรสมทรจกร.(2553).วฒนธรรมองคการ กลยทธการควบคมองคกร ไมใชแคสภาพแวดลอมภายใน.จากhttp://www.dpu.ac.th/laic/upload/content/file/article_instrctor/ta57/15_85_2553.pdf
เยาวลกษณกลพานช.(2533).สภาพแวดลอมกบประสทธภาพของงาน.ขาราชการ,35,16-18.วภาพร มาพบสข. (2547). เอกสารประกอบการเรยนวชาจตวทยาการท�างาน 3000-1602. กรมอาชวศกษา.
กรงเทพฯ:ส�านกพมพศนยสงเสรมวชาการ.เวบไซตต�ารวจไทย. (2559).ความเครยด และการฆาตวตายของต�ารวจ.จากhttp://thaicop.blogspot.com/
2013/09/blog-post_23.htmlสรอร วชชาวธ. (2553). จตวทยาอตสาหกรรมและองคการเบองตน. กรงเทพฯ: ส�านกพมพแหงมหาวทยาลย
ธรรมศาสตร.สทธ ศรบรพา. (2549). เออรกอนอมกส : มนษยปจจย (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: บรษท ส. เสรมมตร
การพมพจ�ากด.สภททา ปณฑะแพทย. (2551).การประกอบอาชพและการเลอกอาชพ. จาก http://www.supatta.haysamy.
com/daily_biz_ch3.html
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
14-58 จตวทยาเพอการด�ารงชวต
ศรเรอน แกวกงวาล. (2551).ทฤษฎจตวทยาบคลกภาพ รเขา-รเรา (พมพครงท 15). กรงเทพฯ: ส�านกพมพ หมอชาวบาน.
อ�านาจธระวนช.(2552).หลกการจดการ.นนทบร:มาเธอรบอสแพคเกจจงจ�ากดASTVผจดการออนไลน.(2558).เรยบงายเหลอเชอ “ซคเคอรเบรก” ผกอตงเฟซบกโชวโตะท�างานตวเอง. จาก
http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9580000104444BarbaraHansenLemme.(2002).Development in Adulthood.Boston:AllynandBacon.Hackman, J. R. andG.R.Oldham. (1980).Work Redesign.NewYork:NY:Addison-Wesley
PublishingCompanyInc.HudsonHighlandGroup. (2005).The Case for Work/Life Balance: Closing the Gap between
Policy and Practice.Australia:HudsonHighlandGroup.Maslow,A.H.(1943).A theory of Human Motivation.PsychologicalReview,Vol50(4),Jul1943,
370-396.Schultz, D. P, and S. E. Schultz. (2010). Psychology and Work Today: An Introduction to
Industrial and Organizational Psychology(10thed.).Boston:PrenticeHall.Shermerhorn,J.R.,Jr.,Hunt,J.G.,andOsborn,R.N.(2008).Organizational Behavior (10thed.).
NewJersy,NJ:JohnWiley&Sons.
top related