มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

หนวยท 14

จตวทยากบการท�างาน

อาจารยนฤมล เพชรทพย

ชอ อาจารยนฤมลเพชรทพยวฒ วท.ม.(การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,MasterofArts(ConflictAnalysisand Management)RoyalRoadsUniversity,Canadaต�าแหนง อาจารยประจ�าภาควชาจตวทยาคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรหนวยทเขยน หนวยท14

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-2 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา จตวทยาเพอการด�ารงชวต

หนวยท 14 จตวทยากบการท�างาน

ตอนท14.1 แนวคดเกยวกบจตวทยากบการท�างาน14.2ลกษณะทางจตวทยากบการท�างาน14.3การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างาน

แนวคด1. การท�างานนนเปนสวนหนงของชวตมนษยทกคนเพราะมนษยตองประกอบการงานเพอการ

ด�ารงชวตรวมทงเพอสรางคณคาใหกบตนเองทงนนกจตวทยาไดใหความสนใจและท�าการศกษาในประเดนทเกยวของกบการท�างานอยางกวางขวางทงลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน เพอน�าผลการศกษามาใชพฒนาคณภาพชวตของคนท�างานใหดยงขน และองคการกจะไดประโยชนจากการมบคลากรทมคณภาพตอไปซงความส�าคญของจตวทยากบการท�างานไดแบงออกเปน3ระดบไดแกระดบบคคลระดบกลมและระดบองคการ

2. จตวทยาไดมการศกษาถงลกษณะสวนบคคลทเกยวของกบการท�างาน ไดแก การเรยนร แรงจงใจบคลกภาพความถนดอารมณการปรบตวขวญและก�าลงใจทศนคตความเครยดในการท�างานและความฉลาดทจะน�าไปประยกตใชกบการท�างาน และยงครอบคลมไปถงลกษณะงานและสภาพแวดลอมกบการท�างานทมผลกระทบตอการท�างานในแตละสาขาอาชพ

3. การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างานสามารถน�ามาประยกตใชในหลายระดบ ทงระดบบคคล อนมแนวทางในการสรางทศนคตในเชงบวกและสรางความสขในการท�างานของผปฏบตงาน การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม เพอใหการท�างานรวมกนอยางมประสทธภาพการยอมรบความแตกตางระหวางบคคลและการท�างานรวมกนเปนทมการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการโดยมงศกษาถงปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของกลมพนกงานและการบรหารงานภายในองคการ เพอน�าไปพฒนาองคการใหเกดประสทธผลยงขน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-3จตวทยากบการท�างาน

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท14จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความส�าคญของจตวทยากบการท�างานได2.จ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานได3.ระบประเภทของสภาพแวดลอมในการท�างานได4.อธบายลกษณะงานทกอใหเกดแรงจงใจการท�างานได5.ระบสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมได6.อธบายการประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างานได

กจกรรมระหวางเรยน1.ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท142.ศกษาเอกสารการสอนตอนท14.1-14.33.ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน4.ฟงรายการวทยกระจายเสยง(ถาม)5.ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)6.เขารบบรการสอนเสรม(ถาม)7.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท14

สอการสอน1.เอกสารการสอน2.แบบฝกปฏบต3.วดทศน(ถาม)4.รายการสอนทางวทยกระจายเสยง(ถาม)5.รายการสอนทางวทยโทรทศน(ถาม)6.การสอนเสรม(ถาม)7.สอเสรมอนๆ(ถาม)

การประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3.ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 14 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-4 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ตอนท 14.1

แนวคดเกยวกบจตวทยากบการท�างาน

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง14.1.1ความส�าคญของจตวทยากบการท�างาน14.1.2 ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน

แนวคด1. จตวทยาเปนศาสตรทมความส�าคญตอการศกษาพฤตกรรมของมนษยโดยในสวนของ

การท�างานนนมมนษยเปนผปฏบตงาน ความรทางจตวทยาจงมความส�าคญอยางมากตอการศกษาพฤตกรรมทสงผลตอการท�างานทงในระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ

2. ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานเปนปจจยส�าคญตอการท�างานโดยลกษณะงานนนสามารถจ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานไดออกเปน 5 ประเภท สวนสภาพแวดลอมในการท�างาน คอสงทอยรอบๆ ตวผปฏบตงาน โดยแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก ปจจยสงแวดลอมทางกายภาพ ปจจยสงแวดลอมทางเคม ปจจย สงแวดลอมทางชวภาพและปจจยสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม

วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความส�าคญของจตวทยากบการท�างานได2.จ�าแนกประเภทของลกษณะงานได3.ระบประเภทของสภาพแวดลอมในการท�างานได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-5จตวทยากบการท�างาน

เรองท 14.1.1

ความส�าคญของจตวทยากบการท�างาน

การท�างานนนเปนสวนหนงของชวตมนษยทกคน ดงททานพทธทาสภกขเทศนาค�าสอนไววา “การงานนนมนคกบชวต หรอมนเปนอนเดยวกบชวต ชวตตองเปนการเปนงาน การงานตองเปนชวต ถาไมมการงานชวตมนกอยไมได”เพราะมนษยตองประกอบการงานเพอการด�ารงชวตรวมทงเพอสรางคณคาใหกบตนเอง ลองถามตวเราเองวาถาหากเราท�างานมต�าแหนงเปนผบรหาร มเงนเดอนถงเดอนละหลายแสนบาทเราจะยงคงท�างานนนตอไปหรอไมจากการสอบถามผคนสวนใหญค�าตอบคอพวกเขายงคงท�างานตอไปแมวาจะมความมนคงทางฐานะการเงนแลวกตาม สาเหตกเพราะการท�างานนนไมไดให ผลตอบแทนเพยงคาจางทเราไดรบ แตยงชวยใหบคคลไดพฒนาทกษะ รวมทงเรยนรประสบการณใหมๆจนไดเตมเตมความส�าเรจอนน�ามาซงความภาคภมใจในชวตดงนนการท�างานไมไดเพยงแคเพอใหมเงนเพอสรางฐานะความเปนอยทดขน แตยงชวยใหบคคลไดพฒนาการเหนคณคาในตนเอง (Self-esteem)เชนผทประกอบอาชพครอาจารยนอกจากจะไดเงนเดอนเปนสงตอบแทนเพอการด�ารงชพแลวเมอลกศษยจบการศกษาหรอไปประกอบอาชพทดครเองกภาคภมใจและรสกวาตนเองมคณคาทไดพฒนาคนใหประสบความส�าเรจไดท�าประโยชนใหกบสงคมเปนตน

ในทางตรงกนขาม ถาหากงานทเราท�าเปนงานทซ�าซากจ�าเจ นาเบอหนาย หรออยในสภาพแวดลอมทอนตรายการท�างานนนอาจน�ามาซงความเครยดความทกขความวตกกงวลจนเกดความรสกไมพงพอใจในการท�างานซงจากการศกษาพบวา การท�างานนนมความสมพนธกบอารมณ ความเครยดและสขภาพของผปฏบตงาน บคคลทมความพงพอใจในงานสง มแนวโนมทจะมชวตยนยาวกวาบคคลทไมพงพอใจในงาน(Schultz&Schultz,2010)จะเหนไดวาการท�างานนนใหทงคณคาและผลกระทบในเชงลบกบคนท�างานหากไมสามารถจดการกบปญหาทเกดขนจากการท�างานไดอยางเหมาะสมเชนเมอเครยดจากการท�างานกหนไปดมสราจนเมามายอนน�ามาซงการทะเลาะเบาะแวงกบคนในครอบครวหรอพฤตกรรมตดงาน (Workaholic)ทใหความสนใจเฉพาะเรองของการท�างานจนละเลยความสมพนธกบคนรอบขางเปนตนจากตวอยางดงกลาวจะเหนวาการท�างานนนสามารถสงผลกระทบในเชงลบใหกบคนท�างานไดมากมายทเดยว

“การท�างาน” เปนชวงเวลาทยาวนานถงหนงในสามของชวตมนษย หรอส�าหรบบางคนอาจจะยาวนานมากกวานนการท�างานจงเปนสวนหนงทจะมาเตมเตมใหชวตมนษยสมบรณดวยประสบการณทหลากหลายซงสามารถเกดขนไดทงประสบการณทดและประสบการณทไมดดงนนการไดท�างานทตนเองพงพอใจ งานทสามารถตอบสนองความตองการทงชวตสวนตวและชวตการท�างานไดอยางลงตวนนเปนสงทนกจตวทยาใหความสนใจและท�าการศกษาในประเดนทเกยวของกบการท�างานอยางกวางขวาง เชนการศกษาถงปจจยทสรางความพงพอใจในการท�างาน การออกแบบสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบการท�างานเปนตนเพอสงเสรมใหคนท�างานมคณภาพชวตทดและองคการกไดประโยชนจากการมบคลากรท

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-6 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

มคณภาพอนจะน�ามาซงความส�าเรจใหกบองคการตอไป“จตวทยา”จงเขามามบทบาทส�าคญเนองจากเปนศาสตรทศกษาในดานพฤตกรรมการกระท�าหรอกระบวนการทางจตใจของมนษยโดยตรงโดยมสาขาทศกษาเกยวกบพฤตกรรมมนษยกบการท�างานโดยเฉพาะไดแกสาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ(Industrial andOrganizational Psychology) ซงใหความส�าคญกบการท�างานของมนษยเปนอยางมากเพราะการท�างานคอชวงเวลาของการเตบโตและการสรางคณคาใหกบชวตรวมทงการพฒนาความรความคดตลอดจนทกษะตางๆทจะน�าไปสการพฒนาศกยภาพจนเปนมนษยทสมบรณ

การท�างานนนสงผลตอชวตมนษยในทกระดบทงระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ จงขออธบายถงความส�าคญของจตวทยากบการท�างานโดยแบงออกเปน3ระดบดงตอไปน

1. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบบคคล ในระดบบคคลนน การท�างานนบวาเปนสวนหนงของพฒนาการของมนษย โดยจะเรมเขาสการ

ท�างานในวยผใหญตอนตนแตกอนหนานนในวยเดกและวยรนคนเราไดเตรยมความพรอมในการเขาสการท�างานโดยเลอกศกษาในสงทตนเองชอบและสนใจเพอเตรยมน�าไปประกอบอาชพในอนาคตโดยศาสตรทางดานจตวทยาไดเขาไปมบทบาทส�าคญตงแตการแนะแนวอาชพทตรงกบความถนดและความสนใจของแตละบคคล อยางเชน ครแนะแนวไดมการใหค�าปรกษา รวมทงอาจมการใชแบบทดสอบความสนใจในอาชพ เพอใชวดแววความถนด ทศนคตและความสนใจและประกอบการตดสนใจศกษาตอในอนาคต โดยทงหมดนนเปนการเตรยมความพรอมไปสการท�างาน เปนตน บราบารา เฮนเซน เลมม (BarbaraHansenLemme,2002)ไดแบงวงจรการประกอบอาชพ(CareerCycle)ไวดงน

1.1 ชวงเรยนในมหาวทยาลยมการเลอกสายอาชพทชอบเรมวางแผนรวบรวมความรวาดฝนตงเปาหมาย และเตรยมตวส�าหรบอาชพนนๆ ซงอตราการแขงขน รวมทงความยากงายในการเรยนในแตละสาขาอาชพกแตกตางกนออกไป

1.2 ชวงอาย 20ปตนๆ เปนชวงของการเรมท�างานในต�าแหนงแรกของสาขาอาชพทเลอกและเรมเรยนรเกยวกบงานนนมการพฒนาทกษะความรทศนคตทเหมาะสมกบการท�างานมากขน

1.3 ชวงพนกงานมอใหม เปนชวงทไดรบคาจาง มความสามารถในงานเพมขนและเลอนขน เลอนต�าแหนงจงเปนชวงของการเตบโตในสายงาน

1.4 ชวงวยกลางคน เปนชวงของการประเมนผลความกาวหนาในงาน ประเมนความส�าเรจและความลมเหลว แลวท�าการประเมนความเหมาะสมของอาชพทเลอกอกครง อาจจะมการเปลยนอาชพในชวงน

1.5 ชวงวย50-60ปเปนชวงเรมเตรยมตวส�าหรบการเกษยณอายโดยมความสนใจในงานอดเรกและกจกรรมยามวางเพมขนนอกเหนอจากการท�างานประจ�าทท�าอย

1.6 ชวงเกษยณอาย 60-65ป เปนชวงของการเปลยนแปลงในชวตอกครง โรเบรต แอทชเลย(Robert Atchley, 1976) เรยกขนนวาขนดมน�าผงพระจนทร (TheHoneymoon Phase) โดยหลงเกษยณอายใหมๆจะรสกเปนสข เพราะไมตองอยในกรอบของการท�างานทเคยท�ามากวาสามสบหรอสสบปแตหลงจากนนจะพบความจรงวาความสนกสนานจากการเกษยณมนอยลงเพราะไดสญเสยรายไดต�าแหนงหรอสงคมทเคยม นนจงเปนเหตผลวาท�าไมบางครง เราจงเหนผทเกษยณอายแลวยงออกมาท�างาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-7จตวทยากบการท�างาน

นอกบาน เชน เปนแมบาน เปนคนขบรถแทกซ เปนตน ซงนอกจากเหตผลทางดานรายไดแลว ถอวาเปนการปรบตวเพอใหเกดความพงพอใจในชวตหลงเกษยณมากขนดวย จนกระทงท�างานไมไหวแลวจงเขาสระยะปลดเกษยณอยางแทจรง(TheTerminationPhase)

จะเหนไดวา การท�างานคอสวนหนงของชวต โดยเรมตนการท�างานในชวงอายยสบปตนๆหรอส�าหรบบางคนอาจจะเรมตนเรวกวานนและท�างานกนจนกวารางกายจะไปไมไหวนนเปนเพราะการท�างานเปนสวนหนงของการสรางรายไดและคณคาใหกบชวตมนษยนนเอง แตทงนทงนน การท�างานกสามารถสรางปญหาใหกบเราไดเชนเดยวกน ทงทางสขภาพกายและสขภาพจต ศาสตรทางดานจตวทยาจงไดมการศกษาเรองของผลกระทบของมนษยจากการท�างานตลอดจนปจจยตางๆทจ�าเปนตอผปฏบตงานเพอน�าไปสการสงเสรมสขภาพจตทดและความพงพอใจในในการท�างานตวอยางเชนความเครยดอนเนองมาจากการท�างาน(Work-RelatedStress)เปนตน

จากวงจรประกอบอาชพจะพบวา คนเราสามารถเครยดไดทกชวงวยของการท�างาน ตงแตเรมเรยนหนงสอเพอเตรยมความพรอมในการท�างานจนไปถงวยเกษยณอายโดยความเครยดอนเนองมาจากการท�างานนนเปนความรสกของคนท�างานทมความไมสบายใจขบของใจกดดนเบอหนายอาจแสดงออกทงทางดานจตใจอาจรสกกงวลใจอดอดหรอแสดงออกทางดานรางกายเชนมอสนปากสนกลามเนอตงเครยดเปนตนซงมสาเหตอาจเกดจากการท�างานเชนการท�างานทยากหรองายจนเกนไปซงเราอาจจะลมนกไปวา การท�างานทงายจนเกนไป กอาจจะเปนสาเหตทท�าใหคนท�างานเครยดไดเชนเดยวกนเพราะเราจะรสกวาเรามความสามารถมากกวานนเหตใดจงไมไดรบมอบหมายงานทพฒนาศกยภาพอยางแทจรง เปนตน หรอการท�างานทอยภายใตสภาพแวดลอมทกดดน การแขงขน สภาพการท�างานทเสยงอนตรายซงความเครยดเหลานสามารถกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของคนท�างานไดตวอยางเชนอาชพต�ารวจซงเปนอาชพทมความเครยดสงมากอาชพหนง โดยสถตการฆาตวตายของขาราชการต�ารวจของไทยในป2557นนมถง34ราย(ไทยพบเอส,2559)ทงนความเครยดของต�ารวจนนมาจากหลายปจจยเชนเนองจากแรงกดดนจากผบงคบบญชาความคาดหวงจากประชาชนการท�างานทเสยงอนตรายรวมทงปจจยทางเศรษฐกจเปนตน(เวบไซตต�ารวจไทย,2559)ดงนนถาบคคลไมสามารถจดการความเครยดอนเกดจากการท�างานไดกจะท�าใหผลการปฏบตงานอยในระดบต�าน�าไปสการขาดงานการลาออกและสามารถสงผลตอสขภาพและชวตของผปฏบตงานดงเชนกรณของขาราชการต�ารวจดงทยกตวอยางมาขางตน

อยางไรกตามความเครยดนนกมประโยชนอยเชนกนเพราะถาหากความเครยดนนอยในระดบทเหมาะสมจะชวยกระตนใหบคคลใชความพยายามในการท�างานแตหากไมมความเครยดเลยจะท�าใหเกดความเบอหนายในการท�างาน เพราะไมมแรงกระตนหรอแรงกดดนใดๆทจะตองพยายามดงนนความรทางจตวทยาจงมบทบาทส�าคญในการชวยใหผปฏบตงานรจกวธการจดการความเครยดทเกดขนจากการท�างาน เชน การสรางแบบสอบถามความเครยด การใหค�าปรกษา เปนตน รวมทงชวยใหองคการหาแนวทางในการออกแบบงานและสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชน สภาพแวดลอมทางกายภาพ แสงไฟ สองสวางอณหภมการจดกจกรรมเพอใหพนกงานมโอกาสไดพดคยปรกษาและหาทางออกในการแกไขปญหา เพอปองกนปญหาความเครยดสะสมใหกบพนกงานในองคการ เปดโอกาสใหพนกงานไดอธบายเกยวกบปญหาทเกดขนในการท�างานและแกไขปญหารวมกนเปนตนดงนนประเดนหลกๆทนกจตวทยา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-8 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ใหความส�าคญกบผปฏบตงานนนจะท�าการศกษาครอบคลมตงแตการชวยใหบคคลไดท�างานทเหมาะสมกบความรความสามารถ การหาแนวทางทจะชวยลดความเครยดจากการท�างาน ศกษาแนวทางในการสรางแรงจงใจและเพมความพงพอใจในการปฏบตงาน เพอใหชวตการท�างานนนเปนไปอยางราบรนและ มความสข

2. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบกลม การท�างานในองคการแมวาพนกงานแตละคนจะมบทบาทหนาทความรบผดชอบทระบไวชดเจน

แตเปนทแนนอนวาการท�างานจ�าเปนตองมการตดตอสอสาร การพบปะสงสรรคกบพนกงานคนอนๆ ในองคการตลอดจนการแลกเปลยนความคดเหนกบผทเกยวของไมวาจะเปนเพอนรวมงานผบงคบบญชาผใตบงคบบญชาตลอดจนลกคาทอาจจะตดตอกนเพราะหนาทการงานหรอมความสมพนธใกลชดอยางไมเปนทางการซงความสมพนธเหลานนเองเปนปจจยทสงผลตอผลผลตและประสทธภาพในการท�างานเชนถาเราตองท�างานรวมกบบคคลทเราไมชอบเราคงไมอยากจะตดตอสอสารกบเขาทนอกเหนอไปจากเรองงานในทางกลบกนหากพนกงานรสกสนทสนมกลมเกลยวกนความรวมมอและการแกปญหาตางๆกสามารถเกดขนไดงาย ดงนน ความสมพนธทดของคนในองคการจงเปนปจจยทมความส�าคญทจะชวยสรางบรรยากาศทดในการท�างานและเปนแรงจงใจใหพนกงานอยากจะมาท�างานมากขนเพราะมกลมทางสงคม(Socialgroup)ทคอยสนบสนนท�าใหเกดความสบายใจในการท�างาน

โดยกลมในองคการนน เปนการรวมตวของบคคลตงแต 2 คนขนไป เพอมาท�างานรวมกน มปฏสมพนธระหวางกน (อ�านาจ ธระวนช, 2552) ซงแนนอน บคคลทมาท�างานดวยกนนนลวนมความ แตกตางกนตงแตพนธกรรมการเลยงดเพศอายการศกษาหรอสงแวดลอมเปนตนซงความแตกตางเหลานอาจเปนอปสรรคหรอกอใหเกดความขดแยงในการท�างานรวมกนไดเชนพนกงานทวยแตกตางกนอาจจะมความคดความเหนหรอทศนคตทแตกตางกนจนเกดเปนปญหาชองวางระหวางวย(GenerationGap)เกดขนในทท�างานเปนตนหรอเมอท�างานในต�าแหนงทสงขนไปกยอมตองเรยนรวธการในการเปนผน�าและการสรางแรงจงใจใหกบผใตบงคบบญชาเพอใหพวกเขาท�างานไดอยางเตมศกยภาพทมซงไมวาจะท�างานในต�าแหนงใดหรออาชพใดกตาม ไมวาจะเปนวศวกร โปรแกรมเมอร นกบญช แมบาน หรอเจาของธรกจสวนตวกยอมตองใชทกษะในการตดตอสมพนธกบบคคลอนซงหลายครงทความลมเหลวในการท�างานเกดขนเพยงเพราะเขากบเพอนรวมงานไมไดดงนนมนษยสมพนธจงเปนเรองทส�าคญอยางยงทสามารถตดสนความลมเหลวหรอความส�าเรจในงานไดเลยทเดยว

ดงนน จตวทยาจงเขามามบทบาทส�าคญในศกษาเพอท�าความเขาใจ เรมตงแตความแตกตางระหวางบคคลศกษาเรองของพฤตกรรมกลมการพฒนาภาวะผน�ามนษยสมพนธในการท�างานกจกรรมกลมสมพนธ การสรางทมงาน เพอพฒนาความสมพนธของคนในกลม อนจะน�าไปสบรรยากาศทดและความพงพอใจในการท�างานมากยงขนเพราะหากวาความสมพนธในกลมไมดอาจกอใหเกดการกลนแกลงความขดแยงการท�ารายกนได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-9จตวทยากบการท�างาน

3. ความส�าคญของจตวทยากบการท�างานในระดบองคการในระดบองคการนน สงทองคการตองการจากบคคลหรอพนกงานนนกคอความร ความสามารถ

ทกษะทจะชวยพฒนาองคการใหเจรญกาวหนาตอไป ดงนน จตวทยากจะเขามามบทบาทตงแตการ คดเลอกสรรหาพนกงานเพอใหเหมาะสมกบต�าแหนงงานนนๆดงค�ากลาวทวา“Puttherightmanontherightjob”อนหมายถงการวางคนใหเหมาะสมกบต�าแหนงงานเพราะถาหากการสรรหาคดเลอกนนผดพลาดหรอไดท�างานทไมตรงกบความรความสามารถเชนตองเขาไปท�างานทตองใชภาษาองกฤษในการสอสาร แตทกษะทางภาษาของพนกงานนนยงไมดพอ กอาจจะท�าใหพนกงานรสกกดดนและเครยดจากการท�างานรวมทงบรษทเองกไมไดผลงานทเตมศกยภาพจากพนกงานเปนตนซงความเกยวของนเองจะตองใชความรดานจตวทยามาประยกตใชในการท�างาน โดยใหความส�าคญกบประเดนหลก3ประเดนดงน1)การคดเลอกพนกงานทมคณสมบตทเหมาะสมกบงาน2)พนกงานทเขามาท�างานสามารถท�างานอยางเตมความสามารถ ท�าใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสง น�าไปสผลการด�าเนนงานขององคการ 3)พนกงานขององคการมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างานน�าไปสความผกพนตอองคการดงน

3.1 การคดเลอกพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมกบงาน ในการทองคการจะเปดรบสมครพนกงานใหมนนองคการจะมการคดเลอกคนทเหมาะสมกบต�าแหนงงานโดยจะมการวเคราะหงาน(JobAnalysis)เพอใหไดค�าอธบายลกษณะงาน(JobDescription)ซงจะเปนขอความบรรยายลกษณะงานทปฏบตของแตละต�าแหนง และคณสมบตของบคคลทปฏบตงานในต�าแหนงนน (Job Specification) ซงจะก�าหนดคณสมบตของพนกงานเชนวฒการศกษาประสบการณในการท�างานความรทกษะความสามารถของบคคลทปฏบตงานจากนนจะเขาสกระบวนการสรรหาและคดเลอกบคลากร(Recruitment&Selection)โดยใชวธการคดเลอกซงมหลากหลายวธ ขนอยกบวาองคการตองการขอมลใดของผสมคร เชน หากตองการวดความรความสามารถขนพนฐานของผสมครจะใชการสอบขอเขยนการทดสอบสตปญญาการทดสอบความถนด การทดสอบความสนใจ เปนตน ซงในกระบวนการน เครองมอส�าคญคอการใชแบบทดสอบเพอกระตนใหผสมครแสดงถงความรระดบสตปญญาความถนดความสนใจออกมาผานการท�าแบบทดสอบ

เมอสามารถคดเลอกผสมครทผานการคดเลอกเบองตนจากการท�าแบบทดสอบแลว จะน�าไปสกระบวนการคดเลอกในขนตอนตอไป โดยทวไปแลวผสมครทผานการทดสอบความรความสามารถทางดานสตปญญาความถนดความสนใจจะถกคดเลอกโดยการประเมนทกษะทางสงคมอารมณทศนคตและคานยมในขนตอนตอไปเพอคดเลอกผสมครทมความรความสามารถและมลกษณะบคลกภาพทศนคตและคานยมทเหมาะสมกบงานมากทสด

3.2พนกงานทเขามาท�างานสามารถท�างานอยางเตมความสามารถท�าใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสงน�าไปสผลการด�าเนนงานขององคการเมอองคการไดคดเลอกผสมครทมความรความสามารถและคณลกษณะอนๆ เหมาะสมกบงานในต�าแหนงทเปดรบสมครแลว ผสมครผนนจะไดรบการบรรจเปนพนกงานขององคการหนาทขององคการในขนตอนตอไปคอการกระตนใหพนกงานท�างานอยางเตมความสามารถเพอใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสง โดยปจจยทสงผลใหพนกงานปฏบตงานอยางเตมความ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-10 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

สามารถนน ประกอบไปดวยแนวคดทางจตวทยาหลายแนวคด จงขอสรปแนวคดทมความส�าคญดงน (ชชยสมทธไกร,2554)

3.2.1 แรงจงใจ(Motivation)หมายถงพลงจากภายในและภายนอกตวบคคลทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมในการท�างาน โดยแรงจงใจม 2 ประเภท คอ แรงจงใจจากภายนอก (ExtrinsicMotivation)เชนรางวลเงนคาตอบแทนโบนสเปนตนและแรงจงใจจากภายใน(IntrinsicMotivation)เชนความภาคภมใจในการท�างานประสบความส�าเรจ เปนตนแรงจงใจในการท�างานจงมความส�าคญตอผลการปฏบตงาน เนองจากผลการปฏบตงานของบคคลขนกบปจจย 2 ประการ คอ ความสามารถของบคคลและแรงจงใจของบคคลหากบคคลขาดอยางใดอยางหนงจะไมสามารถปฏบตงานไดอยางเตมความสามารถ

3.2.2 ขวญและก�าลงใจในการท�างาน(Morale)หมายถงสถานการณทางจตใจของบคคลทมตอสภาพแวดลอมและแสดงออกในรปแบบของพฤตกรรมตางๆเชนความขยนหมนเพยรความตงใจความรสกมสวนรวมในการท�างาน เปนตนขวญและก�าลงใจในการท�างานมความส�าคญคอพนกงานเกดความรวมมอในการท�างานเตมใจทจะปฏบตงานเพอใหเกดผลการปฏบตงานในระดบสงแตหากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจในการปฏบตงาน จะแสดงออกในรปแบบพฤตกรรมทางลบ เชน ความเฉอยชา เพกเฉย เฉยเมย ขาดความเชอมน ขวญและก�าลงใจมความส�าคญกบพนกงาน เพราะท�าใหพนกงานมระเบยบวนยกระตอรอรนมความเขมแขงและพรอมทจะเผชญปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการท�างาน

3.2.3 การฝกอบรม (Training)หมายถง การจดการเรยนรอยางเปนระบบเพอเพมความรทกษะความสามารถทส�าคญส�าหรบการปฏบตงานการฝกอบรมอาจด�าเนนการไดสองระดบคอการฝกอบรมเพอการเรยนรงานกอนจะปฏบตงานการอบรมและสอนงานเพอเพมพนความรทกษะความสามารถในระหวางการปฏบตงานเพอพฒนาผลการปฏบตงาน

จากทกลาวมานนจะเหนไดวาหลกจตวทยาสามารถน�ามาประยกคใชเพอชวยใหพนกงานปฏบตงานไดอยางเตมความสามารถมผลการปฏบตงานในระดบสงเปนทนาพอใจโดยตองสรางแรงจงใจทงแรงจงใจภายนอกและแรงจงใจภายในสรางขวญก�าลงใจในการท�างานการฝกอบรมเพอเพมพนความรทกษะและความสามารถของพนกงานและการสอนงานเพอพฒนาทกษะในการท�างานใหมระดบผลการปฏบตงานทเปนไปตามทก�าหนด

3.3พนกงานขององคการมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างานน�าไปสความผกพนตอองคการเมอพนกงานไดเขามาท�างานกบองคการสงหนงทองคการตองใหความส�าคญนอกจากการท�าใหพนกงานปฏบตงานอยางเตมความสามารถใหเกดผลการปฏบตงานจนเปนทนาพอใจแลวองคการตองสรางความผกพนตอองคการเพอใหพนกงานมความเตมใจทจะเปนสมาชกขององคการและปฏบตงานใหองคการเหตผลส�าคญทองคการตองรกษาพนกงานใหเกดความผกพนกบองคการคอหากพนกงานไมมความผกพนกบองคการ จะน�าไปสการตดสนใจลาออก ซงสงผลกระทบอยางมากตอองคการในดานของการสญเสยทรพยากรบคคลทมคณคา สญเสยเวลาและคาใชจายในการสรรหาคดเลอกพนกงานใหม การฝกอบรมและพฒนาพนกงานใหมใหสามารถปฏบตงานได และสงผลตอการด�าเนนงานขององคการ นอกจากน การลาออกยงสงผลเสยตอพนกงานทยงคงปฏบตงานอย เชน การรบภาระงานจากพนกงานทลาออก

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-11จตวทยากบการท�างาน

การสญเสยขวญก�าลงใจเปนตนโดยอาจน�าไปสการลาออกตอไปอกดวยดงนนการสรางความผกพนตอองคการใหกบพนกงานจงมความส�าคญอยางมาก โดยสรปประเดนทางจตวทยาทน�าไปสความผกพนตอองคการดงน

3.3.1 ความพงพอใจในการท�างาน(Satisfaction)หมายถงความรสกของพนกงานทมตองานตลอดจนองคประกอบอนๆ ในการท�างาน เชน ลกษณะงาน ผน�า เพอนรวมงาน สภาพแวดลอมในการท�างานเปนตน

3.3.2 ความสขในการท�างาน (Happiness) หมายถง ความรสกของพนกงานทมตอสถานการณตางๆทเกดขนในองคการทงงานเพอนรวมงานองคการท�าใหเกดความรสกวาอยากท�างานมชวตชวาในการท�างานความสขในการท�างานสามารถสรางไดโดยมปจจยตางๆคอปจจยสวนบคคลของพนกงาน ไดแก บคลกภาพ ความคด ทศนคต คานยมทมตองาน องคการ และเพอนรวมงาน ปจจย สงแวดลอมในการท�างานเชนลกษณะงานสภาพแวดลอมทางกายภาพเปนตน

3.3.3 คณภาพชวตในการท�างาน (QualityWorkLife)หมายถงการทพนกงานไดรบการตอบสนองความตองการในดานตางๆไดแกความมนคงในอาชพรายไดและคาตอบแทนทเหมาะสมสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมโอกาสเจรญเตบโตในหนาทการงานความสมดลระหวางงานกบชวตสวนตวท�าใหพนกงานเกดความพงพอใจคณภาพชวตในการท�างานถอเปนปจจยทมความส�าคญและน�าไปสความผกพนตอองคการของพนกงาน

3.3.4 ความผกพนตอองคการ(OrganizationalCommitment)หมายถงความรสกของพนกงานทเตมใจจะเปนสมาชกขององคการตอไปเตมใจทจะทมเทแรงกายแรงใจในการปฏบตงานเชอมนและยอมรบในเปาหมายทองคการตงไวและพยายามปฏบตงานเพอใหองคการบรรลเปาหมาย

การสรางความผกพนตอองคการใหกบพนกงานสามารถสรางไดตงแตพนกงานเขามาท�างานการจายคาตอบแทนการจดสวสดการและการใหโอกาสเจรญเตบโตและกาวหนาในอาชพหากสามารถสรางความผกพนในองคการไดจะสงผลใหองคการมทรพยากรมนษยทมคณคาองคการเกดความแขงแกรงและมการด�าเนนงานทมประสทธภาพ

กลาวโดยสรปคอหลกจตวทยาน�ามาใชในการท�างานตงแตกระบวนการสรรหาคดเลอกการสรางทรพยากรมนษยทมคณคาใหสามารถปฏบตงานใหกบองคการไดอยางมประสทธภาพ และมความผกพนกบองคการ พรอมและเตมใจปฏบตงานกบองคการ องคการทสามารถน�าหลกจตวทยาไปประยกตใชไดอยางเหมาะสมจะชวยสนบสนนผลการปฏบตงานขององคการและน�าไปสการบรรลเปาหมายทองคการตงไวในทสด

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-12 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กจกรรม 14.1.1

จตวทยามความส�าคญตอการท�างานอยางไร

แนวตอบกจกรรม 14.1.1

จตวทยามความส�าคญตอการท�างานทงในระดบบคคลนนคอหากบคคลสามารถรบรความถนดของตนจะชวยใหบคคลสามารถเลอกอาชพทเหมาะสมกบความรความสามารถชวยลดความเครยดจากการท�างานตลอดจนสรางแรงจงใจและความพงพอใจในการปฏบตงานท�าใหบคคลมชวตการท�างานอยางมความสขในระดบกลมชวยใหบคคลเขาใจความแตกตางระหวางบคคลสามารถพฒนาภาวะผน�ามนษย-สมพนธในการท�างาน กจกรรมกลมสมพนธเพอสรางขวญและก�าลงใจในการท�างาน ตลอดจนการสราง ทมงานเพอพฒนาความสมพนธของคนในกลมท�าใหเกดบรรยากาศทดและสรางความพงพอใจในการท�างาน

สดทายความส�าคญของจตวทยาตอการท�างานในระดบองคการชวยในการคดเลอกพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมกบงานชวยเพมประสทธภาพขณะปฏบตงาน เพอผลการด�าเนนงานทดขององคการและชวยสรางความพงพอใจและคณภาพชวตในการท�างานเพอความผกพนตอองคการ

เรองท 14.1.2

ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน

ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานนน ในทางจตวทยาจะใหความส�าคญกบผลกระทบตอรางกายและจตใจจงเนนทการสรางความปลอดภยของงานแตละประเภทโดยมจดมงหมายเพอใหเกดผลการปฏบตงานทดและปองกนผลกระทบจากการไดรบอนตรายจากการท�างานทงผลกระทบดานรางกายเชน ไดรบบาดเจบพการสญเสยชวต เปนตนและผลกระทบดานจตใจ เชนความเครยดความกดดนความคบของใจเปนตน

1. ลกษณะงาน การประกอบอาชพในปจจบนมความแตกตางจากในอดตและมความหลากหลายมากขน จากใน

อดตทแตละครอบครวจะประกอบอาชพเกษตรกรรมเชนปลกขาวท�าไรท�าสวนท�าประมงเปนตนตอมาไดมการขยายมาสภาคอตสาหกรรม เชน พนกงานโรงงาน รบจาง เปนตน โดยทสามจะท�าหนาทเปน เสาหลกของครอบครว โดยการออกมาท�างานนอกบานเพอหาเลยงครอบครวสวนภรรยานนจะรบหนาทคนดแลครอบครวเปนแมบานดแลจดการงานบานตางๆเลยงดบตรหลาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-13จตวทยากบการท�างาน

เมอยคสมยสภาพเศรษฐกจและสงคมเปลยนแปลงไปภรรยาเรมมบทบาทในการท�างานนอกบานมากขนเพอชวยแบงเบาภาระของสามโดยอาจจะเขาสภาคอตสาหกรรมเชนท�างานเปนพนกงานโรงงานท�างานในส�านกงานเปนตนหรออาจจะประกอบอาชพอสระเชนการเปนเจาของกจการคาขายเปนตนอกทงในยคปจจบนเทคโนโลยมความเจรญกาวหนามากขนสงผลใหเกดการประกอบอาชพในรปแบบของสอสงคมออนไลนเชนการคาขายสนคาผานทางสอสงคมออนไลนเปนตนซงจะเหนไดวาอาชพนนมความหลากหลายมากขนและมลกษณะทแตกตางกนแตไมวาจะอาชพใดกตามผประกอบอาชพลวนแตมความมงหวงประการแรกเชนเดยวกนคอการหารายไดเพอมาเลยงดตนเองและครอบครว

การจ�าแนกประเภทของอาชพตามลกษณะงานจ�าแนกได3ประเภท(บทเรยนออนไลนวชาการงานอาชพและเทคโนโลยอางในสภททาปณฑะแพทย,2551)ไดแก1)อาชพรบราชการเชนขาราชการครขาราชการทหารขาราชการต�ารวจเปนตน2)อาชพลกจางเชนพนกงานรานอาหารพนกงานโรงงานอตสาหกรรมเปนตนและ3)อาชพสวนตวหมายถงการประกอบอาชพทมการลงทนดวยตนเองหรอรวมกบผอน ลกษณะการท�างานมความเปนอสระ เปนนายจางตนเอง ยงสามารถจ�าแนกได เปนอาชพ การสรางผลผลต (Production Procrssing Sector) เปนอาชพทด�าเนนการเพอใหเกดผลผลตส�าหรบจ�าหนายใหแกผบรโภคอาชพการสรางผลผลตแบงไดเปนธรกจ2ประเภทคอธรกจการเกษตร(Agricul-turalProcessing)และธรกจอตสาหกรรม(IndustrialBusiness)อาชพการคา(TradingSector)เปนอาชพทผประกอบการท�าหนาทน�าสนคาหรอซอสนคาจากผผลตแลวน�าไปจ�าหนาย ไดแก ธรกจคาสง(WholesaleBusiness)และธรกจคาปลก (RetailBusiness)อาชพการใหบรการ (ServiceSector)เปนอาชพทอ�านวยความสะดวกใหแกผซอหรอลกคาเชนบรการตดผมบรการซกรดขบรถรบจางเปนตน

ลกษณะงานนบเปนปจจยทมความส�าคญกบผปฏบตงานอยางมาก โดยงานแตละประเภทจะมความเสยงและอนตรายในสภาพแวดลอมทแตกตางกน และอาจจะน�ามาซงความเครยดหรออนตรายท อาจจะเกดขนไดดงน

1.1 การท�างานกบเครองจกร หากผใชเครองจกรขาดความช�านาญหรอขาดความระมดระวง จะสงผลใหเกดอนตรายตอผปฏบตงานได

1.2 การท�างานทเกยวของกบสารเคมหากพนกงานไมมการปองกนตนเองอาจไดรบผลกระทบจากสารเคม เชน สารเคมสะสมในรางกายจนเกดโรคมะเรง สารเคมรวไหลออกจากโรงงานสงผลเสยตอประชาชนทอาศยใกลกบโรงงานเปนตน

1.3 การท�างานทมความเสยงภยเชนคนเชดกระจกบนตกสงคนงานกอสรางชางไฟฟาเปนตนอาจเสยงตอการเกดอนตรายหากไมมการปองกนและมระบบความปลอดภยทเพยงพอ

1.4 การท�างานซ�าเดมเปนเวลานานเชนพนกงานเกบคาทางดวนพนกงานขายตวหนาโรงหนงพนกงานขบรถประจ�าทางอาจสงผลใหคนท�างานเกดความรสกเบอหนายความเครยดและคบของใจจากการท�างาน

1.5 งานทเกยวของกบความพงพอใจของผรบบรการอนมความเกยวของกบชวตมนษย เชนพนกงานบรการพยาบาลหองฉกเฉนเจาหนาทกภย เปนตนอาจสงผลใหเกดความเครยดความกดดนอนเนองมาจากความคาดหวงของผทมาใชบรการ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-14 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

จากเนอหาทกลาวขางตนจะพบวาไมวาจะเปนลกษณะงานแบบใดลวนแตมความเสยงอาจเกดอนตราย รวมถงสงผลกระทบตอคนท�างานไดทงสน ทงผลกระทบตอรางกายและผลกระทบตอจตใจ ดงนนจงควรหาแนวทางปองกนผลกระทบตางๆทอาจจะเกดขนเชนการใหความรเกยวกบการใชเครองมอการปองกนสารเคมการใชอปกรณนรภยเพอปองกนผลกระทบตอรางกายการสลบเปลยนหมมเวยนคนท�างานการใหเวลาพกระหวางท�างานเพอปองกนผลกระทบตอจตใจเปนตน

2. สภาพแวดลอมในการท�างานสภาพแวดลอมในการท�างานนน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวผประกอบอาชพหรอคนงานใน

ขณะท�างานสวนหนงทส�าคญคอสภาพแวดลอมทางกายภาพเชนวสดอปกรณในการปฏบตงานสถานทท�างานแสงสวางเสยงอณหภมความสนสะเทอนความรอนฝนละอองสารเคมเชอโรคและสตวตางๆเปนตน และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม เชน สภาพการท�างานทซ�าซาก การเรงรบท�างานความสมพนธกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน คาตอบแทนสวสดการ ชวโมงการท�างาน และสภาพแวดลอมอนๆ(เยาวลกษณกลพานช,2533,น.16)ดงนนหากสภาพแวดลอมในการท�างานไมมความเหมาะสมกอาจกอใหเกดอนตรายจากการท�างานไดเชนเดยวกน

สภาพแวดลอมในการท�างานสามารถแบงออกเปน4ประเภทไดแกปจจยสงแวดลอมทางกายภาพปจจยสงแวดลอมทางเคมปจจยสงแวดลอมทางชวภาพและปจจยสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม(ไทยเซฟตเวรค,2554)โดยทกการท�างานนนยอมไดรบผลกระทบจากสงแวดลอมทง4ประเภทนแตจะมากนอยเพยงใดขนอยกบลกษณะงานนนๆโดยปจจยสงแวดลอมทง4ประเภทนนสามารถอธบายไดดงตอไปน

2.1 สภาพแวดลอมทางกายภาพคอสงทอยรอบๆตวผปฏบตงานในขณะท�างานเชนเสยงความสนสะเทอนความรอนความกดอากาศแสงสวางรวมไปถงเครองมอเครองจกรอปกรณการท�างานและบรเวณหรอสถานทท�างาน เปนตน เราจะเหนไดวาอาชพตางๆ นนมสภาพการท�างานทแตกตางกน ออกไปเชนพนกงานตอนรบบนเครองบนตองตอสกบความกดอากาศและแรงดงดดของโลกรวมทงภาวะเครองบนตกหลมอากาศเพราะสภาพอากาศแปรปรวน พนกงานกวาดถนนตองคอยหลบเลยงผคนและรถยนตทขบมาอยางรวดเรว พนกงานทท�างานในโรงงานอตสาหกรรมตองท�างานกบเครองจกร หรอพนกงานดบเพลงตองเผชญกบความรอนและการเขาไปชวยเหลอคนทตดอยในอนตรายเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-15จตวทยากบการท�างาน

คนท�างาน

ปจจยทางกายภาพ

ปจจยทางเคม

ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม

ปจจยทางชวภาพ

ความรอนแสงเสยงรงสฯลฯ

สารเคมโลหะหนกฯลฯ

แบคทเรยไวรสฯลฯ

ชวโมงการท�างานสมพนธภาพระหวางบคคลสภาพการท�างานฯลฯ

ภาพท 14.1 สงแวดลอมในการท�างานและปจจยทางสงแวดลอมทเปนอนตรายตอสขภาพทมา:ไทยเซฟตเวรค.(2554).

2.2 สภาพแวดลอมทางเคมเราจะพบวาปจจบนมสารเคมมากมายอยรอบตวเรารวมทงในสภาพแวดลอมในการท�างาน อาจจะอยในรปของสารเคมทน�ามาใชในกระบวนการผลต เชน เกษตรกรใชปยวทยาศาสตรบ�ารงพชผลหรอใชสารเคมในการก�าจดแมลงและวชพช เปนตน หรอเคมทอยในรปของกาซไอเสยฝนละอองดงนนอาชพบางประเภท เชนคนขบรถโดยสารประจ�าทางมสภาพการท�างานทตองเผชญกบฝนควนบนทองถนนซงมสารเคมเจอปนอยในอากาศพนกงานถายเอกสารตองเสยงกบสารเคมทเปนอนตรายทมาจากฝนผงหมกเปนตน

2.3 สภาพแวดลอมทางชวภาพอาจจะรวมทงสงมชวตหรอไมมชวตสงแวดลอมทางชวภาพทมชวตไดแกไวรสแบคทเรยเชอราพยาธหรอสตวอนๆเชนววสนขไกเปนตนสวนสงแวดลอมทางชวภาพทไมมชวต เชนฝน เมลดพชตางๆ เปนตนซงลกษณะงานบางอาชพนนมความเสยงตอเชอโรคตางๆ ตวอยางเชน อาชพแพทยและพยาบาลทมโอกาสตดเชอโรคตางๆ เนองจากสภาพแวดลอมใน โรงพยาบาลทเตมไปดวยเชอโรคอนมาจากความเจบปวยดงทแพทยชาวอเมรกนตดเชอไวรสอโบลาขณะก�าลงดแลผปวยในทประเทศกน (ไทยรฐออนไลน, 2557) หรอเกษตรกรทเลยงสตวกมโอกาสตดเชอ ไดงายหากมโรคระบาดเกดขนเชนไขหวดนกเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-16 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

2.4 สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม หมายถง สงแวดลอมทเกยวของกบลกษณะทางสงคมเชนความเชอขนบธรรมเนยมประเพณความเปนอยสมพนธภาพระหวางบคคลเปนตนดงนนการท�างานในสภาพสงคมทแตกตางกน ยอมสงผลตอบรรยากาศและรปแบบการท�างานทตางกนออกไปดวย เชน การท�างานในเมองหลวงทตองใชชวตอยางรบเรง มการแขงขนสง รวมทงคาครองชพทสงกวาการท�างานในชนบททมวถชวตเรยบงายและเรงรบนอยกวาเปนตน

ดงนนลกษณะของงานและสภาพแวดลอมในการท�างานจงเปนปจจยทสงผลอยางมากตอผปฏบตงานเพราะสภาพแวดลอมในการท�างานสามารถกอใหเกดความเครยด ความกดดนและอนตรายทเกดจาก การท�างาน ศาสตรทางจตวทยาจงมการศกษาปจจยตางๆ ทสงผลตอคณภาพชวตทดของผปฏบตงาน ดงจะเหนไดตงแตอดต ทนกจตวทยาไดท�าการศกษาผลกระทบของสภาพแวดลอมในการท�างานทมตอประสทธภาพการท�างานของคนงาน เชน การศกษาของเอลตน เมโย (EltonMayo) ทรจกกนในนามของHawthorneStudiesหรอการศกษาของลเลยนมอลเลอรกลเบรธ(LilianMollerGilbreth)ซงเปนนกจตวทยาคนแรกทตระหนกถงผลกระทบจากความเครยดและความเหนอยลาของคนงาน เปนตนอนเปนจดเรมตนของการศกษาผลกระทบจากสภาพแวดลอมในการท�างานในปจจบนตวอยางเชนจตวทยาสภาพแวดลอม(EnvironmentalPsychology)และการยศาสตร(Ergonomic)ทเปนศาสตรทวาดวยการปรบเปลยนสภาพงานใหเหมาะสมกบผปฏบตงานเปนตน

กจกรรม 14.1.2

1. ลกษณะงานมกประเภทอะไรบาง2. สภาพแวดลอมในการท�างานมอะไรบาง

แนวตอบกจกรรม 14.1.2

1. ลกษณะงานม5ประเภทไดแก1)งานกบเครองจกรหากผใชเครองจกรขาดความช�านาญหรอขาดความระมดระวง จะสงผลใหเกดอนตรายตอผปฏบตงานได 2) งานทเกยวของกบสารเคม หากพนกงานไมมการปองกนตนเอง อาจไดรบผลกระทบจากสารเคม 3) งานทมความเสยงภย เชน คนเชดกระจกบนตกสงนกอสรางชางไฟฟาเปนตนทตองมการปองกนและระบบความปลอดภยทเพยงพอ4)งานซ�าเดมเปนเวลานาน เชน พนกงานเกบคาทางดวน พนกงานขบรถประจ�าทาง อาจท�าใหคนท�างานเกดความรสกเบอหนาย ความเครยด และคบของใจจากการท�างาน และ 5) งานทเกยวของกบความ พงพอใจของผรบบรการอนมความเกยวของกบชวตมนษย เชน พนกงานบรการ พยาบาลหองฉกเฉน เจาหนาทกภยซงอาจท�าใหเกดความเครยดความกดดนอนเนองมาจากความคาดหวงของผทมาใชบรการ

2. สภาพแวดลอมในการท�างาน แบงได 4 ประเภท คอ 1) สภาพแวดลอมทางกายภาพ เชนแสงสวาง 2) สภาพแวดลอมทางเคม เชน ผงหมกจากเครองถายเอกสาร หรอสารเคมจากยาฆาแมลง 3)สภาพแวดลอมทางชวภาพเชนไวรสแบคทเรยพยาธและ4)สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมเชนขนบธรรมเนยมประเพณสมพนธภาพระหวางบคคลเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-17จตวทยากบการท�างาน

ตอนท 14.2

ลกษณะทางจตวทยากบการท�างาน

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.2แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 14.2.1 ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยากบการท�างาน14.2.2ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน

แนวคด1. ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยานนมความส�าคญตอการท�างานไมวาจะเปนการเรยนร

แรงจงใจ บคลกภาพ ความถนด อารมณ การปรบตว ขวญและก�าลงใจ ทศนคตความเครยดในการท�างานและความฉลาดโดยประเดนเหลานจะสงผลตอพฤตกรรมในการท�างานซงมการน�าไปประยกตใชในการท�างานอยางแพรหลาย

2. เนอหาสวนนจะอธบายถงความเกยวของระหวางลกษณะงานและสภาพแวดลอมกบการท�างาน ตลอดจนการออกแบบสภาพแวดลอมทเอออ�านวยตอการท�างาน ทท�าใหเกดความปลอดภยและสงผลตอประสทธภาพการท�างาน

วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. บอกลกษณะสวนบคคลทสงผลกระทบตอการท�างานได2. อธบายลกษณะงานทกอใหเกดแรงจงใจการท�างานได3. ระบสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสมได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-18 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เรองท 14.2.1

ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยากบการท�างาน

ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยาทเกยวของกบการท�างานทส�าคญ ไดแก 1) การเรยนร 2) แรงจงใจ 3) บคลกภาพ 4) ความถนด 5) อารมณ 6) การปรบตว 7) ขวญและก�าลงใจ 8) ทศนคต 9)ความเครยดในการท�างานและ10)ความฉลาด

1. การเรยนร (Learning)การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร ซงเกดจากไดรบประสบการณและ

การฝกฝน พฤตกรรมทไมถอวาเปนการเรยนร ไดแก พฤตกรรมทเปลยนแปลงชวคราว วฒภาวะสญชาตญาณพฤตกรรมทเกดจากผลของการไดรบยา (จราภา เตงไตรรตน และคณะ, 2550, น. 122) การเรยนรของบคคลสามารถจ�าแนกได4ทฤษฎ(สรอรวชชาวธ,2553,น.148)ดงตอไปน

1.1 ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสก (Classical Conditioning Theory)ซงทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกเปนแนวคดของอวานพาฟลอฟ(IvanP.Pavlov)ทอธบายวาการเรยนรของบคคลเกดจากการทบคคลตอบสนองตอสงเราทวางเงอนไข เชน สมชาย เจาหนาทฝายบญช มหนาทสรปยอดคาใชจายของบรษทใหกบหวหนางาน เมอหวหนางานตองการพบเขา หวหนางานจะโทรศพทตามเขาไปพบทหองและทกครงทเขาไปพบหวหนางานในหองเขาจะโดนต�าหนในเรองของการท�างานและผลทตามมาคอเขาจะรสกกลวและมอาการใจเตนแรงเมอโดนต�าหนเมอเวลาผานไปเพยงแคเขาไดยนเสยงโทรศพทดงเขาจะรสกกลวและมอาการใจเตนแรงทงทยงไมรวาเปนหวหนางานหรอผอนทตองการพบเขา นเปนการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสกของสมชาย

1.2 ทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�า (Operant Conditioning Theory) ทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�าเปนแนวคดของ บ เอฟ สกนเนอร (B. F. skinner) นกจตวทยาชาวอเมรกนแนวคดทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท�ามงเนนผลจากการแสดงพฤตกรรมโดยพฤตกรรมของบคคลเกดจากผลกรรม(Consequences)ทไดรบโดยผลกรรมม2ประเภทไดแกตวเสรมแรง(Reinforcer)ซงใชเพมพฤตกรรมและตวลงโทษ(Punisher)ซงใชลดพฤตกรรม

ตวอยางของตวเสรมแรง เชนสมศรแมคาขายลกชนและน�าอดลม เธอจะเขนรถเขนไปขายของหนาโรงเรยนเวลาเลกเรยนเนองจากเปนชวงเวลาทผปกครองมารบลกกลบบานเธอคดจะเพมรายไดจากการขายเธอจงเพมสนคาคออาหารตามสงและของเลนเดกผลปรากฏวาอาหารตามสงมลกคาซอมากมายแตของเลนเดกเธอขายไมไดเลย ในวนตอมา เธอจงเพมอาหารตามสงและไมขายของเลน ผลปรากฏวาเธอมรายไดเพมขนหลงจากนนเธอจงตดสนใจขายเพยงแคอาหารและเครองดมเทานนแตในขณะเดยวกนหากเธอไดรบการลงโทษเชนเธอโดนเทศกจจบและปรบเงนเนองจากรานคาท�าใหการจราจรตดขดเธอ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-19จตวทยากบการท�างาน

จะลดการขายอาหารหรออาจจะไมมาขายอาหารอกเปนตนเพราะสมศรรวาพฤตกรรมใดไดรบการเสรมแรงซงกคอผลก�าไรจากการขายและพฤตกรรมใดทไดรบตวลงโทษคอการโดนเทศกจจบและปรบเงนนนเอง

1.3 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเปนแนวคดของ อลเบรต แบนดรา (Albert Bandura) โดยมแนวคดวาการเรยนรทเกดขนแลวนน อาจไมตองพจารณาจากพฤตกรรมทแสดงออกแลวแตการไดรบความรใหม(Acquired)ถอวาการเรยนรเกดขนแลวและจะแสดงพฤตกรรมเมอมโอกาสทเหมาะสม

การเรยนรทางสงคมอาจเกดจากการสงเกต (Observational Learning) โดยบคคลจะเรยนรเงอนไขน�าและผลกรรมจากบคคลอน แลวเกดการเลยนแบบพฤตกรรม และถาตวแบบเปนบคคลทมคณสมบตพเศษเชนมความนาเชอถอมความสามารถมผลการปฏบตงานทดเปนตนจะมโอกาสทผอนจะเลยนแบบมากขน จงมการน�าแนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคมไปประยกตใชในการท�างานอยาง แพรหลาย เชน การสรางแบบอยางทดใหกบพนกงาน โดยการมอบรางวลพนกงานดเดน การใหคาจาง คาตอบแทนทสงขนหากพนกงานมผลการปฏบตงานในระดบสง การประกาศตอสาธารณะเพอชมเชยพนกงานเมอท�าความดเปนตนซงจะชวยใหเกดแบบอยางทดแกพนกงานผอนและสรางขวญและก�าลงใจใหกบพนกงานทท�าดอกดวย

1.4 ทฤษฎการเรยนรโดยใชปญญา (Cognitive Learning Theory) ทฤษฎการเรยนรโดยใชปญญาเปนแนวคดของนกจตวทยากลมเกสตอลท(Gestaltpsychology)มแนวคดวาการเรยนรเกดขนจากการใชสตปญญาในการคดวเคราะห โดยบคคลมการเรยนรดวยวธการและรปแบบทแตกตางกน โดยในการท�างานนนพนกงานแตละคนทมต�าแหนงหนาทงานแตกตางกนหรอต�าแหนงหนาทงานเดยวกนจะมรปแบบการเรยนรทแตกตางกน ผบรหารจะตองสงเกตวาพนกงานแตละคนมความเหมาะสมกบรปแบบการเรยนรแบบใดเพอทจะไดจดการอบรมการเพมพนความรทกษะความสามารถในการปฏบตแลวเกดประสทธภาพมากทสด โดยการน�าหลกจตวทยาการเรยนรเพอประยกตใชในองคการ จ�าแนกได 2ประเดนหลกดงน

1.4.1 การปรบพฤตกรรมในการท�างานของพนกงานทงเพมพฤตกรรมทเหมาะสมและลดพฤตกรรมในการท�างานทไมเหมาะสมโดยอาจจะเกดจากบคลกภาพหรอลกษณะสวนบคคลของพนกงานแตละคน และในขณะเดยวกนกสามารถเกดจากการเรยนรไดเชนกน ดงนน ผบรหารหรอนกทรพยากรบคคลซงเปนผมความรดานจตวทยาตองสามารถใชหลกการเรยนรเพอสรางพฤตกรรมทเหมาะสมและยตพฤตกรรมทไมเหมาะสมได

1.4.2การเรยนรเพอเพมพนความรทกษะและความสามารถในการท�างานจะเกดขนไดดเมอผเรยนหรอตวพนกงานมความพรอมทจะเรยนร มความเตมใจและเปดกวางในการยอมรบความรใหมและรปแบบการเรยนรมความเหมาะสมกบตนเองมทศนคตทดตอการเรยนรถอเปนสงส�าคญในการพฒนาพนกงาน เชน งานของวศวกรระดบผปฏบตงานควรใชการปฏบต การพฒนาทกษะการเปนหวหนางานอาจใชการอบรมเปนตนเพอใหการเรยนรเกดประสทธผลสงสดสรางประโยชนกบทงองคการและพนกงาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-20 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

2. แรงจงใจ (Motivation)แมวาในองคการจะประกอบดวยพนกงานทมความรความสามารถในระดบสง แตกลบพบปญหา

วาผลการปฏบตงานทเกดขนนนไมเปนไปตามทองคการคาดหวงไว (ชชย สมทธไกร, 2554) ในขณะทพนกงานทมระดบความรความสามารถในระดบทไมสงมาก แตกลบมผลการปฏบตงานอยในระดบด ซงปจจยทางจตวทยาปจจยหนงทอาจท�าใหเกดผลการปฏบตงานทแตกตางกนนนไดแก“แรงจงใจ”

แรงจงใจ หมายถง พลงภายในตวบคคลทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมโดยใชความพยายาม(Effort)เพอใหบรรลสงทตนตองการแรงจงใจประกอบดวย3องคประกอบไดแกความตอเนองของการแสดงพฤตกรรม (Persistence) ความเขมหรอระดบของการแสดงพฤตกรรม (Level) และทศทางของพฤตกรรม(Direction)(ทองฟศรวงศ,2554,น.134)

ระดบผลการปฏบตงานของบคคลขนกบปจจยส�าคญ 2 ประการ คอ ความรความสามารถของบคคลและแรงจงใจในการท�างาน(ชชยสมทธไกร,2554)โดยทง2ปจจยตางมความส�าคญมากขาดปจจยใดปจจยหนงไมได

ทมาของแนวคดแรงจงใจในการท�างานของบคคลนนในระยะแรกมความเชอวาการจายคาตอบแทนในระดบทสงเพยงพอกบความพอใจของพนกงานจะสามารถจงใจพนกงานใหปฏบตงานไดผลการปฏบตงานระดบสง แตในระยะตอมา เรมใหความส�าคญกบความสขและสภาพแวดลอมในการท�างานการสรางขวญและก�าลงใจในการท�างาน เชน การใหค�าชมเชย การไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงาน เปนตน คาตอบแทนจงไมใชแรงจงใจทดทสดซงตอมาไดมการใหความส�าคญกบการใหอสระในการท�างานความสามารถในการตดสนใจไดดวยตนเองและการกระจายอ�านาจ(Empower)อยางไรกตามปจจบนยงไมมขอสรปวาอะไรคอสงจงใจทดทสดเพราะการสรางแรงจงใจพนกงานแตละคนตองใชสงจงใจทแตกตางกน

แรงจงใจสามารถจ�าแนกได 2 ประเภทหลก ไดแก แรงจงใจภายนอก ไดแก เงนคาจาง คาตอบแทน วตถสงของทสามารถจบตองได และแรงจงใจภายใน ไดแก ความภาคภมใจในการท�างานความรสกประสบความส�าเรจ เปนตนซงแรงจงใจทง 2ประเภทตางกสามารถสรางแรงจงใจใหกบบคคลไดเชนกนทฤษฎแรงจงใจทส�าคญไดแก

2.1 แรงจงใจตามทฤษฎมาสโลว (Maslow’s Hierarchy of needs)มาสโลวแบงความตองการของมนษยออกเปน5ขนโดยมนษยจะพยายามตอบสนองความตองการในระดบต�ากอนแลวจงตอบสนองความตองการในระดบสงขนไปแรงจงใจจะเกดจากความตองการทยงไมไดรบการตอบสนองความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจะไมสามารถกอใหเกดแรงจงใจ แตหากมนษยเคยตอบสนองความตองการในระดบใดแลวปรากฏวาความตองการทไดรบการตอบสนองนนไมคงอยมนษยจะกลบมาตอบสนองความตองการในระดบนนอกครงประกอบดวยรปแบบความตองการ5ระดบดงน

ขนท1 ความตองการดานสรระ(PhysiologicalNeeds)คอความตองการขนพนฐานทจะไดรบปจจยทส�าคญตอการมชวตอยเชนคาตอบแทนคาจางเปนตน

ขนท2ความตองการความมนคงปลอดภย(SafetyNeeds)คอความตองการความมนคงในการจางงานวาจะไมถกเลกจาง ความตองการสวสดการทจ�าเปนส�าหรบความปลอดภยในชวต เชน คารกษาพยาบาลจากการเจบปวยหรอบาดเจบจากการท�างานเงนประกนชวตเงนชดเชยในกรณสญเสยชวตจากการท�างานเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-21จตวทยากบการท�างาน

ขนท3ความตองการทางสงคม (Love and Belongingness Needs) คอความตองการเปนสวนหนงขององคการเชนกลมเพอนรวมงานความสมพนธทดกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงานเปนตน

ขนท4ความตองการการยอมรบ (EsteemNeeds) บคคลจะมความตองการไดรบการยอมรบ2รปแบบคอความภาคภมใจในตนเอง(Self-esteem)และไดรบการยอมรบจากผอน(SocialEsteem)เชนงานทท�าใหเกดความเชอมนในความรทกษะความสามารถของตนเองการยอมรบจากเพอนรวมงานการไดรบรางวลหรอการยกยองวาเปนบคคลทมความร ทกษะ ความสามารถ การไดรบรางวล ยกยองเชดชเกยรตรางวลพนกงานดเดนเปนตน

ขนท5ความตองการความส�าเรจในชวต (Self-actualization) เปนความตองการขนทสงสดบคคลจะตองการพฒนาตนไปสจดสงสดเชนการท�างานททาทายความรความสามารถเปนตน

กลาวไดวาทฤษฎความตองการใชหลกแนวคดทวาบคคลตองสามารถตอบสนองความตองการพนฐานกอนจงจะตอบสนองความตองการในระดบทสงขนไปบคคลทรบรวางานทท�าอยนนคาตอบแทนไมเพยงพอตอการด�ารงชพไมมความมนคงในหนาทการงานไมมสวสดการทเหมาะสมจะไมสามารถท�างานไดเตมศกยภาพ น�าไปสการลาออกจากงานเพอหาองคการทสามารถตอบสนองความตองการของตนเองตอไปดงนนองคการตองสรางความมนใจใหกบพนกงานในดานของคาตอบแทนความมนคงสวสดการพนกงานพรอมทจะทมเทใหกบการท�างาน

2.2 แรงจงใจตามทฤษฎสองปจจย (Two Factors Theory) ของ เฟรดเดอรค เฮอรซเบรก(FrederickHerzberg)ไดแบงปจจยทมอทธพลตอแรงจงใจของพนกงานเปน2ปจจยไดแก

ปจจยแรก คอปจจยจงใจ (Motivator Factors) เปนปจจยทสรางแรงจงใจและน�าไปสความ พงพอใจในการท�างานท�าใหพนกงานเกดแรงจงใจและความพงพอใจในงานเชนความส�าเรจความกาวหนาและเตบโตในงานเปนตน

ปจจยทสองคอปจจยสขอนามย(HygieneorMaintenanceFactors)ซงจะชวยปองกนไมใหเกดความไมพงพอใจในงานเชนเงนเดอนสวสดการสภาพแวดลอมในการท�างานทงทางกายภาพและทางจตใจ เงอนไขการท�างาน นโยบายของบรษท และความสมพนธกบเพอนรวมงานและผบงคบบญชาเปนตน

กลาวไดวาการสรางแรงจงใจในการท�างานนน ผบรหารจ�าเปนตองปรบปรงปจจยสขอนามยใหมความเหมาะสมเพอปองกนไมใหเกดความไมพงพอใจ และใชปจจยจงใจในการสรางแรงจงใจและความ พงพอใจในงานใหกบพนกงานตวอยางเชนฝายผลตของบรษทผลตยางรถยนตแหงหนงไดปรบปรงสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมมแสงสวางและการระบายอากาศทเพยงพอพนกงานมชวงเวลาพกทเหมาะสมจดอาหารกลางวนและน�าดมเปนสวสดการใหกบพนกงานจายคาตอบแทนเหมาะสมและมโบนสพเศษใหพนกงานทไมเคยหยดงานเปนตนซงปจจยเหลานคอปจจยสขอนามยทไมไดมผลโดยตรงในการจงใจพนกงานใหท�างานตวอยางเชนการจดน�าดมใหกบพนกงานไมไดชวยใหพนกงานทมเทในการท�างานมากขน แตถาไมมน�าดม พนกงานกอาจจะรสกไมพอใจทบรษทไมดแลและใสใจสวสดภาพของพวกเขาเปนตน สวนปจจยจงใจนน บรษทสามารถน�าหลกการดงกลาวมาประยกตใช เชน เมอถงสนป บรษทมการมอบรางวลพนกงานดเดนแกผทมความประพฤตทดตงใจท�างานโดยในสวนของการท�างานหวหนางาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-22 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ควรเปดโอกาสใหพนกงานปฏบตงานไดอยางอสระไดมโอกาสแสดงความสามารถเพอใหพนกงานไดรบรถงความส�าเรจในงานทเขารบผดชอบ เปนตน หากบรษทสามารถบรหารปจจยทงสองไดท�างานอยางเหมาะสมพนกงานจะเกดแรงจงใจในการปฏบตงานจนมผลการปฏบตงานในระดบทบรษทพงพอใจ

2.3 แรงจงใจตามทฤษฎแมคเคลแลนด (David Mcclelland) ไดอธบายวาแรงจงใจของบคคลเกดขนจากการเรยนรและประสบการณในชวต และความตองการนจะกระตนใหบคคลเกดพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการความตองการของบคคลแบงเปน3รปแบบไดแกแรงจงใจใฝสมฤทธแรงจงใจใฝสมพนธและแรงจงใจใฝอ�านาจ

กลาวไดวา พนกงานทมแรงจงใจทแตกตางกนเหมาะสมกบลกษณะงานตางประเภทกน เชนพนกงานทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจะมความเหมาะสมกบงานทมดชนชวดความส�าเรจชดเจนเชนพนกงานขายนกธรกจบคคลทมแรงจงใจใฝสมพนธสงจะเหมาะสมกบงานประเภทการใหบรการการสอนการเปนทปรกษา และพนกงานทมแรงจงใจใฝอ�านาจจะมความเหมาะสมกบการเปนผบรหาร เปนตน ดงนน ในการคดเลอกบคคลเขามาท�างาน การมอบหมายงาน การเลอนต�าแหนงใหพนกงาน ควรวเคราะหจากลกษณะความตองการและแรงจงใจของบคคลประกอบดวยเพอใหเกดความเหมาะสมกบลกษณะงานและต�าแหนง

2.4 แรงจงใจตามทฤษฎความคาดหวง (Expectancy Theory)โดยทฤษฎนวคเตอรเอชวรม(VictorH.Vroom) อธบายวา แรงจงใจเกดจากการทพนกงานเชอมนในความรความสามารถของตนและหากใชความพยายามในระดบสงจะน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงและผลการปฏบตงานในระดบสงจะน�าไปสรางวลทตนตองการ

การประยกตใชทฤษฎความคาดหวงเพอสรางแรงจงใจของพนกงานนนจะตองสรางความเชอมนของพนกงานเกยวกบความสามารถของตนเองถาท�าเตมความสามารถแลวจะประสบผลส�าเรจและสรางความเชอมนวาผลการปฏบตงานในระดบสงน�าไปสรางวลดงเชนสภาษตทวา“ท�าดยอมไดด”และรางวลหรอสงจงใจนนตองมคณคากบพนกงานหรอสอดคลองกบความตองการของพนกงาน

2.5 การประยกตใชทฤษฎแรงจงใจเพอการท�างานมดงน2.5.1 สงจงใจทสามารถใชสรางแรงจงใจในแตละบคคลนนมความแตกตางกน ดงนน การ

ทจะสรางแรงจงใจตองรบรถงความตองการคานยมของพนกงาน2.5.2 สรางแรงจงใจใหกบพนกงานทงแรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอกเพราะแรงจงใจ

ภายนอกไดแก เงนคาตอบแทนสงของแมวาอาจจะสามารถใชสรางแรงจงใจไดรวดเรว เหนผลออกมาชดเจน แตมความคงทนนอยกวาแรงจงใจทมาจากภายในตวบคคล แรงจงใจทจะประสบความส�าเรจ แรงจงใจทตองการไดรบการยอมรบ สงผลใหพนกงานตงใจท�างาน ตองการทจะประสบความส�าเรจดวยตนเองน�าไปสผลการปฏบตงานทดตอไป

2.5.3 สรางความยตธรรมในองคการ เพอสรางขวญและก�าลงใจการท�างาน หากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจในการท�างานแลว สงจงใจทมมลคามหาศาลเพยงใด กยากทจะสรางแรงจงใจของพนกงานใหกลบคนมา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-23จตวทยากบการท�างาน

3. บคลกภาพ (Personality) เราอาจจะเคยไดยนวารปรางหนาตาธรรมดาแตบคลกภาพดท�าใหดดขนไดซงน�าไปสขอสงสย

วาบคลกภาพคออะไร เหตใดบคลกภาพจงมความส�าคญ และในการท�างานนน บคลกภาพมความส�าคญอยางไรจงขออธบายถงบคลกภาพและความส�าคญของบคลกภาพทมตอการท�างานดงน

บคลกภาพหมายถงลกษณะทแตกตางของบคคลมความคงทมนคงแมในสถานการณทแตกตางกนบคลกภาพม2ประเภทคอบคลกภาพภายนอกสามารถสงเกตเหนไดงายเชนการแตงกายการพดจาลกษณะทาทาง เปนตน และบคลกภาพภายในซงไมสามารถสงเกตเหนไดหรออาจจะสงเกตเหนไดยากสามารถรบรไดจากการอนมานเชนทศนคตความเชอความคดเปนตน(ศรเรอนแกวกงวาน,2551,น.7)ปจจยก�าหนดบคลกภาพไดแกพนธกรรมและสภาพแวดลอมภายนอก(ทองฟศรวงศ,2554,น.41)

บคลกภาพมความส�าคญตอการท�างาน กลาวคอ บคลกภาพทแตกตางกนเหมาะสมกบงานในต�าแหนงทตางกนเชนนกบญชตองมความละเอยดรอบคอบแพทยพยาบาลตองมความรความสามารถมความอดทนมระเบยบวนย และมวฒภาวะพนกงานตอนรบตองราเรงแจมใส เขากบผอนงาย ชอบใหบรการจตรกรตองมจนตนาการมความคดสรางสรรคเปดรบประสบการณใหมเปนตน

นอกจากนการยอมรบความแตกตางทางบคลกภาพของพนกงานชวยใหพนกงานสามารถท�างานรวมกนไดมประสทธภาพมากขนเพราะเปนเรองปกตทอาจจะมความคดเหนความเขาใจทไมตรงกนแตสงส�าคญทสดคอตองเขาใจยอมรบและปรบตวเขาหากนเพอใหสามารถท�างานรวมกนไดอยางราบรนและมความสข

4. ความถนด (Aptitude)เราอาจเคยไดยนค�ากลาวทวาหากมนษยไดท�าสงทตนมความถนดจะสามารถท�าไดดหรออาจ

เคยท�าแบบทดสอบวดความถนดทางการเรยนความถนดทางอาชพเปนตนจงเปนประเดนทนาสนใจวาความถนดคออะไรและมความส�าคญกบการท�างานอยางไรและท�าไมการทดสอบกอนเขาเรยนมหาวทยาลยหรอกอนเขาท�างานจ�าเปนตองไดรบการทดสอบความถนด

ความถนดคอความสามารถของบคคลในปจจบนมอทธพลตอความสามารถในอนาคตหากบคคลไดรบการเรยนร ฝกฝน ประสบการณ หากบคคลมความถนดในดานใดและไดรบการเรยนร การฝกฝนประสบการณบคคลจะสามารถปฏบตไดด

ตวอยางเชน อารยา มความถนดดานภาษา เมอเธอไดรบการฝกฝนโดยการเรยนในหลกสตรนานาชาต เธอจะสามารถพฒนาความสามารถดานภาษาไดด แตอารย มความถนดในดานการค�านวณหากไดรบการฝกฝนและไดเรยนรในสาขาดานคณตศาสตร จะสามารถเรยนรไดด และพฒนาจนมความช�านาญไดดเปนตนหากจะเปรยบเทยบความถนดกบการใชมอขางซายหรอมอขางขวาคนทถนดมอขางซายนน หากใชมอขางซายในการหยบจบสงของ จะสามารถหยบจบไดสะดวกคลองแคลว แตเมอใชมอขางขวาจะไมสามารถหยบจบไดคลองแคลวหรอบางอยางอาจไมสามารถท�าไดเลยเชนการเขยนหนงสอดวยมอขางขวาเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-24 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ดงนน ความถนดของพนกงานจงมความส�าคญในแงของการคดเลอกพนกงานเขามาท�างาน ซงองคการตองทดสอบความถนดเพอพจารณาวา พนกงานทผานการคดเลอก เมอพบสถานการณในการท�างานจรงจะสามารถเรยนรงานไดมากนอยเพยงใดและมอบหมายงานทพนกงานมความถนดเพอพฒนาใหเกดศกยภาพในการท�างานสงสด

5. อารมณ (Emotions)อารมณคอความรสกของบคคลและแสดงออกผานพฤตกรรม(ทองฟศรวงศ,2554,น.118)

อารมณและการท�างานไมสามารถแยกออกจากกนได สงผลตอกนและกน กลาวคออารมณสงผลตอการท�างานและในขณะเดยวกนการท�างานกสงผลตออารมณ

อารมณมความเกยวของกบการท�างานคออารมณของพนกงานซงจ�าแนกได 2ประเภทหลก(ทองฟศรวงศ,2554,น.122)ไดแกอารมณทางบวกและอารมณทางลบโดยอธบายจากแผนภาพดงน

การตอบสนองทางอารมณ• อารมณทางบวก• อารมณทางลบ

สภาพแวดลอมในการท�างาน• ลกษณะงาน• การสงการ• ขอก�าหนดทางอารมณ

สถานการณของงาน

แนวโนมทางอารมณของบคคล• บคลกภาพสวนบคคล• ความรสก

ความพงพอใจในงาน

ผลการปฏบตงาน

ภาพท 14.2 ทฤษฎการตอบสนองทางอารมณทมา:Shermerhorn,Hunt,andOsborn.(2008).

จากแผนภาพสรปไดวาสภาพแวดลอมในการท�างานและสถานการณของงานสงผลตออารมณของพนกงานโดยตอบสนองทางอารมณได2รปแบบโดยมปจจยก�ากบการตอบสนองคอลกษณะบคลกภาพและความรสกสวนบคคลการตอบสนองทางอารมณสงผลตอผลการปฏบตงานและความพงพอใจในงาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-25จตวทยากบการท�างาน

อารมณมความส�าคญกบการท�างานดงน5.1 ความสามารถในการรบรและจดการอารมณของตนเองและผอน การควบคมการแสดงออก

ทางอารมณอยางเหมาะสมพนกงานยอมมอารมณทไมเหมาะสมเกดขนได เชน อารมณโกรธ เกลยด เบอหนาย เปนตน แตตองรจกการควบคมไว เพอใหเกดผลการปฏบตงานทมประสทธภาพและความสขในการท�างาน

5.2อารมณสงผลตอระดบผลการปฏบตงาน แมบคคลจะมระดบความรความสามารถและความช�านาญในการท�างานแตหากมสภาวะอารมณดานลบอยจะไมสามารถปฏบตงานไดเตมศกยภาพทตนเองมหรอพนกงานทไมมอารมณความรสกตอการท�างานเลยกจะมความเฉอยชาไรแรงจงใจไมสามารถท�างานไดเตมท

5.3ลกษณะการแสดงออกทางอารมณทแตกตางกนของพนกงานแตละคนสามารถท�านายพฤตกรรมในการท�างานไดจงตองจดพนกงานใหมความเหมาะสมกบลกษณะงานเชนงานใหบรการลกคาทางโทรศพทพนกงานตอนรบตองใชพนกงานทมทกษะในการควบคมอารมณเปนตน

อารมณเปนปจจยทมความส�าคญเพราะน�ามาซงปจจยอน ไดแก ความพงพอใจในการท�างานความเครยดในการท�างาน รวมทงผลการปฏบตงาน ผบรหารควรสงเกตพนกงานวามสภาวะทางอารมณเปนอยางไร มปญหาในการท�างานหรอไม อาจมการจดหลกสตรฝกอบรมเกยวกบการจดการสภาวะทางอารมณและการแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมเพอสรางบรรยากาศการท�างานทเหมาะสมองคการทนาอยและพนกงานพรอมในการปฏบตงานอยางเตมศกยภาพทม

6. การปรบตว (Adjustment)ทฤษฎการคดเลอกโดยธรรมชาตกลาววาเมอสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไปสงมชวตทสามารถ

ด�ารงชวตอยไดจะตองมการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ส�าหรบพนกงานตองมการ ปรบตวเพอเผชญสถานการณใหมๆในองคการตงแตตอนเรมเขาไปท�างานในองคกรพนกงานจะตองพบกบสภาพแวดลอมใหม ไดแก สถานทท�างาน ลกษณะงาน กฎระเบยบองคการ เพอนรวมงาน เปนตนหากสามารถปรบตวใหไดเรวจะสงผลใหท�างานอยางมประสทธภาพและมความสขหากไมสามารถปรบตวกบสภาพแวดลอมใหมได พนกงานผนนจะไมสามารถท�างานในองคการไดหรอท�างานไดแตไมมความสขอนสงผลใหผลการปฏบตงานต�ากวาทควรจะเปนและน�าไปสการลาออกจากองคการในทสด

การปรบตวในการท�างาน คอการทพนกงานเปลยนแปลงตนเอง เพอใหสามารถเขากบสภาพแวดลอมในการท�างานได เชน นกศกษาทจบใหมและเพงเขาท�างานเปนทแรก ตองตนเชาเพอไปท�างานใหทนเวลา การเขารวมกจกรรมของบรษท เปนตน หรอในกรณของพนกงานทเปลยนทท�างานกตอง ปรบตวกบทท�างานใหม เปนตน โดยทกษะทางดานสมพนธภาพ เปนทกษะทส�าคญของพนกงานในการปรบตว(ทพทนนาสมทรานนท,2549)ไดแกการตดตอสอสารความสมพนธระหวางบคคลการแกไขความขดแยงนอกจากนพนกงานตองมความรบผดชอบมจตส�านกสามารถท�างานเปนทมเตรยมพรอมยอมรบการเปลยนแปลงซงปจจยเหลานมความส�าคญเทาๆกบความสามารถทางความคดความเขาใจ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-26 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กลาวไดวาการปรบตวเปนปจจยทางดานจตวทยาทมความส�าคญอกปจจยหนงทสามารถท�านายถงความส�าเรจในการท�างานของพนกงานไดในสวนขององคการตองประเมนความสามารถในการปรบตวของผสมครงานดวย เพราะผสมครงานทมความรความสามารถเพยงอยางเดยวแตไมสามารถปรบตวไดกไมสามารถประสบความส�าเรจในการท�างานได แตผสมครงานทปรบตวไดด อาจจะเรยนรงานไดและท�างานไดมประสทธภาพมากกวา การปรบตวของพนกงาน อาจสงเกตจากประสบการณระหวางเรยนมหาวทยาลย เชน การเขารวมกจกรรม เปนตน ส�าหรบพนกงาน ตองเรยนรทจะปรบตวใหเขากบผอนโดยการยอมรบในตนเองรบรขอดและขอจ�ากดของตนเองพยายามใชขอดของตนเองใหมากและปรบปรงขอจ�ากดของตนเองใหดขนยอมรบขอดขอจ�ากดของผอนดวยเชนกนและรจกสรางสมพนธภาพกบบคคลอน เพราะไมมใครทจะสามารถท�างานไดดโดยตวคนเดยว หากปรบตวไดดจะท�าใหสามารถท�างานไดด มความสขในการท�างานเมอมความสขกสงผลใหท�างานไดดเชนกน

7. ขวญและก�าลงใจ (Morale)ขวญและก�าลงใจของพนกงานเปนสภาวะทางจตใจของพนกงานซงแสดงออกตอสภาพแวดลอม

ในการท�างาน แสดงผานความขยนหมนเพยร ความกระตอรอรนในการท�างาน องคการใดทพนกงานมขวญและก�าลงใจในระดบสงจะสงผลดตอการปฏบตงาน(วภาพรมาพบสข,2547)กลาวคอพนกงานจะตงใจทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานเกดผลการปฏบตงานในระดบสงในทางตรงกนขามหากพนกงานขาดขวญและก�าลงใจพนกงานจะไมทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานท�างานลาชาผลการปฏบตงานจะออกมาในระดบต�า

อาจกลาวไดวา สงส�าคญทสงผลตอการท�างานคอ สรางขวญและก�าลงใจในการท�างานใหกบพนกงานโดยวธการตางๆไดแกการสรางทศนคตทดตองานและองคการจดสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมใหการชนชมพนกงานเมอสามารถท�างานไดด ใหก�าลงใจเมอพนกงานท�างานผดพลาดการมระบบการบรหารงานทมความยตธรรม มสวสดการทเหมาะสมใหกบพนกงาน และสรางสมพนธภาพ ทดระหวางพนกงานในองคการเปนตน

8. ทศนคต (Attitude)ทศนคต คอความรคด ความเชอ ทมตองานทปฏบต มแนวโนมทจะสงผลตอพฤตกรรมในการ

ท�างาน (สรอร วชชาวธ, 2553,น. 233) โดยทศนคตถอเปนปจจยทมความส�าคญอกปจจยหนง เพราะหากพนกงานมความรความสามารถในการท�างานสงแตทศนคตทมตองานเปนไปในทางลบพนกงานจะไมสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตวอยางเชน งานบรการ หากพนกงานมทศนคตตองานวา ขาดความทาทาย ซ�าซาก นาเบอ ตองรองรบอารมณลกคา และไมจ�าเปนตองใชความรความสามารถมากมายนกพนกงานจะไมตงใจปฏบตงานในทางตรงกนขามหากพนกงานมทศนคตวางานมความส�าคญสงผลตอผลการปฏบตงานโดยรวมขององคการเปรยบเสมอนตวแทนขององคการพนกงานจะตงใจท�างานอยางเตมความสามารถ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-27จตวทยากบการท�างาน

ทศนคตทดตองานจงถอเปนปจจยทควรสรางใหเกดขนเปนสงแรกเพราะหากมทศนคตทดตองานตอองคการจะน�ามาซงปจจยอนไดแกแรงจงใจขวญก�าลงใจและความตงใจทจะท�างานออกมาใหประสบความส�าเรจไดในทสด นอกจากนแลว ทศนคตทไมดตอการท�างานมความสมพนธตอสขภาพกายและสขภาพจตผลผลตตกต�าการขาดงานการลาออกและอบตเหตในการท�างาน(สรอรวชชาวธ,2553,น.235)

9. ความเครยดในการท�างาน (Job Stress)ความเครยดในการท�างานคอ ความรสกของพนกงานทมความไมสบายใจ ขบของใจ กดดน

เบอหนายอาจแสดงออกทางจตใจเชนรสกกงวลอดอดและทางรางกายเชนมอสนปากสน เปนตนซงสาเหตอาจเกดจากการท�างานหรอจากปญหาสวนตว

ความเครยดตอการท�างานในระดบทเหมาะสมนนจะชวยกระตนใหพนกงานใชความพยายามในการท�างานน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงแตหากพนกงานไมสามารถควบคมระดบความเครยดใหอยในระดบทเหมาะสมจะน�าไปสผลกระทบตอการปฏบตงานมผลการปฏบตงานในระดบต�าน�าไปสการขาดงาน การลาออก ซงสงผลเสยตอองคการดวย ดงนน สงส�าคญทสดคอ ตองกระตนใหพนกงานเกดความเครยดในระดบทเหมาะสมเพราะหากไมมความเครยดเลยจะท�าใหเกดความเบอหนายในการท�างานและจดสภาพแวดลอมในองคการใหมความเหมาะสมกบสภาพการท�างานรวมทงมการจดกจกรรมเพอใหพนกงานมโอกาสไดพดคย ปรกษา และหาทางออกในการแกไขปญหา เพอปองกนปญหาความเครยดสะสมใหกบพนกงานในองคการเปดโอกาสใหพนกงานไดอธบายเกยวกบปญหาทเกดขนในการท�างานและรวมกนแกไขปญหา

10. ความฉลาด (Intelligence) เราอาจจะคนเคยกบค�าวาความฉลาดทางสตปญญาหรอIQ(IntelligenceQuotient)ซงหมายถง

ความสามารถในการเรยนร การท�างาน และความฉลาดทางอารมณหรอ (EmotionalQuotient: EQ)ซงเปนความสามารถในการอยรวมกบผอน และมกจะมค�ากลาวเสนอวา IQ และ EQ ตองมาควบคกนเพราะคนทท�างานเกงแตหากไมสามารถควบคมอารมณของตนจะไมสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางราบรนและมความสขแตทงนทง2สวนยงไมเพยงพอตอการท�างานในยคปจจบนเพราะในการท�างานนนจ�าเปนตองมคณสมบตทส�าคญอก3คณสมบตรายละเอยดดงน

อตราสวนความทกขยากหรอAQ(AdversityQuotient)หมายถงความสามารถในการฟนฝาอปสรรคซงเปนความอดทนตอความยากล�าบากทงทางกายและอดกลนทางจตใจตอเหตการณตางๆ จนสามารถผานพนความยากล�าบากในการท�างานไดในทสดเปรยบเสมอนการขนภเขาหากไมมความอดทนกจะไมสามารถขนไปสยอดเขาได แตหากมความอดทน จะสามารถปนภเขาทสงชนจนสามารถขนไปถงยอดเขาและไดเหนทวทศนทสวยงาม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-28 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ความฉลาดทางจรยธรรมหรอMQ (MoralQuotient)หมายถง สามารถแยกแยะผดชอบชวดปฏบตตนไดอยางถกตองตามครรลองคลองธรรมสอดคลองกบคานยมในสงคม

ความฉลาดทางความคดสรางสรรคหรอCQ(CreativityQuotient)หมายถงคอความสามารถในการคดสรางสรรคสงใหมๆคณสมบตนเหมาะสมกบงานทกประเภททงงานส�านกงานอาชพอสระซงการคดนอกกรอบจะชวยใหสามารถคดสรางผลงานใหมๆทนาสนใจออกมา

ความฉลาดทง5ดานจงมความส�าคญคนทท�างานควรตองมความฉลาดครบทง5ดานไดแกเกงการท�างานบรหารจดการอารมณอดทนตออปสรรครจกผดชอบชวดและมความคดสรางสรรค

กจกรรม 14.2.1

ลกษณะสวนบคคลทสงผลกระทบตอการท�างานมอะไรบางอยางไร

แนวตอบกจกรรม 14.2.1

ลกษณะสวนบคคลทางจตวทยาทเกยวของกบการท�างานทส�าคญไดแก1.การเรยนรมผลตอการท�างานของบคคลซงหากบคคลไดรบแรงเสรมจะชวยใหท�างานไดดขน

หากบคคลถกลงโทษจะไมอยากท�างานนนๆหรอบคคลอาจเลยนแบบการท�างานจากตวอยางทไดรบผลทนาพอใจกได

2. แรงจงใจ เปนพลงภายในทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรม ทอาจเปนไปตามทฤษฎความตองการ 5 ขนของมาสโลว หรอตามทฤษฎสองปจจยทบคคลมปจจยจงใจคอความส�าเรจของงานหรอปจจยสขอนามยทเกยวกบสวสดการหรอสภาพแวดลอมในการท�างานกได

3. บคลกภาพ เปนสงทแสดงออกเกยวกบความเปนตวตนของบคคลใหผอนเหน ซงจะมผลตอลกษณะทแตกตางกน

4. ความถนดเปนความสามารถของบคคลทหากไดรบการฝกฝนดวยจะยงพฒนาขนได5. อารมณสงผลตอการปฏบตงานของบคคลทงความรสกตอการท�างานและสภาพแวดลอมของ

ทท�างานได6. การปรบตว เปนความสามารถในการเปลยนแปลงตนของบคคลเพอใหเขากบทท�างาน ซงม

ผลตอทงตวบคคลเองและประสทธผลของงานโดยรวม7. ขวญและก�าลงใจ ชวยใหพนกงานมพฤตกรรมทดตอองคการ ทงความกระตอรอรนในการ

ท�างานและความขยนซงเปนสงส�าคญทองคการตองค�านงถง8. ทศนคตเปนความรคดความเชอทสงผลตอการท�างานและยงสงผลตอปจจยสวนบคคลอนๆ

ทงแรงจงใจขวญก�าลงใจและความตงใจในการท�างาน9. ความเครยดในการท�างานเปนความรสกทไมสบายใจในการท�างานคบของใจกดดนซงหาก

มในระดบเหมาะสมจะชวยใหพนกงานกระตอรอรนทจะกาวขามอปสรรคในการท�างานนไปได แตหากมมากสงผลเสยตอองคการได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-29จตวทยากบการท�างาน

10. ความฉลาดหากองคการใดมพนกงานทมความฉลาดทง 5ดาน ไดแก ท�างานเกง จดการทางอารมณไดด อดทนตออปสรรค รจกผดชอบชวด และมความคดสรางสรรค องคการนนยอมประสบความส�าเรจและเจรญกาวหนา

เรองท 14.2.2

ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน

ปจจยทสงผลตอการท�างานนนมดวยกนทงหมดหลากหลายปจจยเชนลกษณะงานเพอนรวมงานหวหนางานเปนตนซงเปนเพยงสวนหนงเทานนปจจยส�าคญอกหนงปจจยทเราไมสามารถปฏเสธไดวามผลกระทบตอการท�างานอยางมาก นนกคอ ลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน โดยจะขอ ยกตวอยางทแสดงใหเหนถงความเกยวของระหวางลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานดงน

ปกปอง ท�างานเปนนกบนซงเปนงานทมความส�าคญและผดพลาดไมไดเพราะชวตของผโดยสารเปนสงส�าคญทสดแมวาจะมเงนเดอนทสงแตเขากลบพบวาเขามปญหาทางดานจตใจคอเกดความเครยดและความวตกกงวล

ปมปยท�างานเปนนกวทยาศาสตรทตองทดลองเกยวกบสารเคมเธอมรายไดสงแตในการท�างานเธอตองนงในหองทดลองตลอดทงวนซงอากาศไมคอยถายเทและมหลายครงทเธอตองยนตดตอกนเปนเวลานานสงผลใหเธอมปญหาปวดหวเขาและมอาการผนแพจากสารเคม

ปนปนท�างานเปนพนกงานเกบคาทางดวนเธอตองเขาเวรทชองเกบคาทางดวนวนละ8ชวโมงซงสภาพหองท�างานของเธอจะมความคบแคบตองเผชญกบมลภาวะเชนฝนละอองควนพษจากทอไอเสยเปนตนอกทงมความเสยงหากเกดอบตเหตรถพงชนชองเกบทางดวนแทบไมมวนไหนเลยทเธอจะท�างานอยางสบายใจและรสกปลอดภยนอกจากนการทเธอนงประจ�าทเปนเวลานานนนสงผลใหเธอมอาการปวดกลามเนอเปนประจ�า

ปลาบปลม ท�างานเปนพนกงานเชดกระจกตามตกสงในกรงเทพมหานคร เขาตองท�างานโดยมเพยงลวดสลงยดตวเขาไวเขาท�างานทเสยงอนตรายมากและเขารสกวาเงนเดอนทเขาไดรบนนไมคมคากบความเสยงอนตรายทอาจจะเกดขนเลย

จากตวอยางขางตน จะเหนไดวาผลกระทบจากลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานสามารถเกดขนไดในกบทกงานทกอาชพ ดงนน การศกษาทางทางจตวทยาจงมการศกษาในเชงลก เกยวกบงานและสภาพแวดลอมในการท�างาน ทงจตวทยาสภาพแวดลอม (Environmental Psychology)การยศาสตร (Ergonomic) เปนตน โดยมวตถประสงคหลกๆ คอ 1) เพมประสทธผลใหกบการท�างานเพมผลผลต สามารถท�างานไดงายมากขน ลดขอผดพลาดจากการท�างาน และ 2) เพมประโยชนใหกบ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-30 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

คนท�างานไดแกความปลอดภยในการท�างานลดความเหนอยลาและความเครยดในการท�างานเพมความพงพอใจความสขและคณภาพชวตในการท�างาน(สทธศรบรพา,2549)

อาจกลาวไดวาการจดการลกษณะงานและสงแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมนน เพอใหเกดผลประโยชนตอคนและงานดงค�ากลาวทวา“คนส�าราญงานส�าเรจ”ดงน

1. ลกษณะงานกบการท�างานงานแตละประเภทนนจะมความแตกตางกนเชนงานบางอยางมความซบซอนตองใชพนกงานท

มความเชยวชาญเฉพาะดานตองส�าเรจการศกษาเฉพาะทางและตองผานการฝกปฏบตเชนแพทยวศวกรนกบญช เปนตนงานบางอยางอาจใชประสบการณและความเคยชนในการปฏบตจงจะสามารถท�างานไดเชนแมครวชางไมพนกงานทท�างานกบสายพานในโรงงานเปนตน

ไมวาจะเปนอาชพใดหรองานลกษณะใดสงส�าคญทสดคอการมงเนนใหคนทท�างานหรอประกอบอาชพนนมทศนคตทดและความสขในการท�างาน ตงใจท�างานเพอใหเกดผลงานทออกมาด เชน แพทยสามารถรกษาคนไขไดอยางถกตองคนไขมอาการทเลาจากความเจบปวยวศวกรสามารถออกแบบอาคารไดแขงแรง มนคง หรอแมครวสามารถปรงอาหารไดรสชาตด ถกสขอนามย ท�าใหมลกคามาก เปนตนทงนการทคนท�างานทกคนจะมความสขในการท�างานพรอมทมเทแรงกายแรงใจในการท�างานอาจไมไดงายนกเนองจากงานทท�าอยภายใตความเครยดและความกดดนเชนแพทยพยาบาลทตองรบผดชอบชวตของคนไข เปนตน งานทมความซ�าซอนขาดความทาทาย เชน พนกงานถายเอกสาร พนกงานเกบคาทางดวนงานทมอนตรายและความเสยงเชนพนกงานกอสรางพนกงานเชดกระจกบนตกสงพนกงานกวาดถนน เปนตน ซงจากลกษณะงานทกลาวมาขางตน หากผทประกอบอาชพหรอท�างานนนขาดแรงจงใจมความคดวางานทท�าไมมความกาวหนาเสยงอนตรายไมคมคากบรายไดทไดรบสงผลใหเกดการลาออกจากงานปญหาทตามมาคอการขาดคนท�างานในต�าแหนงนนๆ

ดงนนไมวาจะเปนงานลกษณะใดกตามตองมการสรางแรงจงใจใหคนอยากทจะท�างานนนความรดานจตวทยาจงมความส�าคญทจะน�าไปใชในการสรางแรงจงใจใหกบลกษณะงานทแตกตางกน โดยม รายละเอยดดงน

ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างานประกอบดวย3องคประกอบหลก(Hack-manandOldham,1980)ดงน

1.1 การรบรคณคาของงาน (ExperiencedMeaningfulness ofWork) หมายถง พนกงานหรอผทประกอบอาชพนนรบรวางานหรออาชพของตนมความส�าคญตองใชความรความสามารถความเชยวชาญประสบการณตนไดเปนคนรบผดชอบหรอท�างานนนดวยตนเองและงานนนสงผลตอสวสดภาพและความปลอดภยของผอนจงจ�าเปนทตนจะตองทมเทความสามารถและความตงใจเชนแพทยรบรวาการรกษาของตนมความส�าคญกบชวตคนไขแมคาอาหารรบรวาลกคาคาดหวงจะไดรบประทานอาหารทอรอยและถกสขอนามย พนกงานรกษาความปลอดภยรบรวาตนมความส�าคญตอความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผอนเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-31จตวทยากบการท�างาน

1.2 การรบรความรบผดชอบผลของงาน (ExperiencedResponsibility)หมายถงความรสกภาคภมใจหรอผดหวงของพนกงานหรอคนท�างานเมองานนนประสบความส�าเรจหรอลมเหลวซงจะเกดจากการทพนกงานรบรวาผลของงานทเกดขน ไมวาจะส�าเรจหรอลมเหลวขนกบการกระท�าของตนเองตนมอสระในการตดสนใจหรออสระในการท�างาน ยกตวอยางเชน แพทยทสามารถรกษาคนไขไดดเชอวา ความส�าเรจนนเกดจากความสามารถในการวนจฉยของตน แมครวทมลกคาสงอาหารจ�านวนมากมายมความเชอวาเกดจากการทตนเองตงใจท�าอาหารและพฒนาฝมออยสม�าเสมอพนกงานรกษาความปลอดภย เชอวาการทพนทหรออาคารทตนดแลไมมเหตรายเกดขนนนเปนผลมาจากการทตนไมบกพรองตอหนาทตงใจสอดสองดแลความปลอดภยเปนตน

1.3 การรบรผลของงาน(KnowledgeofResults)หมายถงการทไดรบรเกยวกบผลจากการท�างานของตนเองวาประสบความส�าเรจหรอมผลตอบรบอยางไรเชนแพทยรบรอาการของผปวยหลงจากไดรบการรกษาวาดขนหรอไมมอาการแทรกซอนหรอไมแมครวไดรบค�าชมจากลกคาวาอาหารอรอยหรอรสชาตยงไมถกปากลกคาหรอไม พนกงานรกษาความปลอดภยไดรบทราบวามเหตรายเกดขนหรอไมเปนตน

หากจะเปรยบเทยบเพอใหเกดความเขาใจไดงายขนจะขอเปรยบเทยบกบการเรยนของนกศกษาหากการเรยนหนงสอเปรยบเสมอนอาชพหนง การทนกศกษาจะมผลการเรยนทดนน สงแรกทนกศกษาตองท�าคอการรบรถงความส�าคญของการเรยนวาเรยนไปเพออะไรจ�าเปนหรอไมเมอนกศกษารบรถงความจ�าเปนทตองเรยนแลวนกศกษาตองเชอวาผลการเรยนทเกดขนนนเกดขนจากตวนกศกษาเองนกศกษาทตงใจและมงมนอานหนงสอจะตองมผลการเรยนแตกตางจากนกศกษาทไมมงมนและไมพยายามอยางแนนอนและสงส�าคญทสดซงนกศกษารอคอยคอผลการเรยนทดลองสงเกตตนเองวาหากรวาผลการเรยนก�าลงจะประกาศวาผานหรอไมผานนกศกษาจะรสกตนเตนและอยากรบรวาทตนเองท�าขอสอบนนผลออกมาเปนเชนไรหากไมมการประกาศผลสอบนกศกษาคงไมมแรงจงใจทอยากเรยนหรออานหนงสอ

ดงนนจากลกษณะงานทแตกตางกนและหลากหลายปญหาทเกดขนจากการท�างานยอมมความแตกตางกนไมวาจะประกอบอาชพใดลวนมปญหาและความเครยดทเกดขนทงสนแตสงส�าคญสงหนงในการจงใจคนใหอยากท�างานและอาชพนน คอการสรางการรบรคณคาของงาน รบรวาผลของงานจะเปนอยางไรขนกบตวคนท�างานเปนส�าคญและมการรบรผลจากการท�างานของตน

เนองจากลกษณะงานบางอยางแมจะมความทาทายและจงใจใหพนกงานอยากท�างานนน แตส�าหรบงานบางอยาง ปจจยดานลกษณะงานเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอ เชน งานทเสยงอนตราย งานทตองท�างานกบเครองจกร สารเคม ปจจยตอมาทมความส�าคญคอสงแวดลอมในการท�างาน ซงจะอธบายรายละเอยดในหวขอตอไป

2. สภาพแวดลอมกบการท�างานสภาพแวดลอมในการท�างานคอสงตางๆ ทอยรอบตวผประกอบอาชพหรอคนงานในขณะท�างาน

ไดแกสงแวดลอมทางกายภาพสงแวดลอมทางเคมสงแวดลอมทางชวภาพและสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมโดยสภาพแวดลอมในการท�างานนนมความสมพนธกบการท�างานโดยตรงเพราะสงผลกระทบตอประสทธภาพและประสทธผลในการท�างานของพนกงานเชนเครองจกรทมความซบซอนหากพนกงาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-32 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ขาดความรความเขาใจเกยวกบวธใชจะสงผลใหกระบวนการผลตขาดประสทธภาพและพนกงานเองกอาจไดรบอนตรายจากการท�างาน หรอในกรณของหองท�างานทแออด อากาศไมถายเทนนสามารถสงผลตอสขภาพของพนกงานจนเกดความเจบปวยขนได เปนตน ดงนน การจดการสภาพแวดลอมในการท�างานใหเหมาะสมจงเปนสงทจ�าเปน เพอสรางความพงพอใจและความปลอดภยใหกบพนกงาน โดยสามารถจ�าแนกตามประเภทของสงแวดลอมในการท�างานไดแกสภาพแวดลอมทางกายภาพสภาพแวดลอมทางเคมสภาพแวดลอมทางชวภาพและสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมดงรายละเอยดตอไปน

2.1 สภาพแวดลอมทางกายภาพ ควรจดสภาพแวดลอมเหลานใหมความเหมาะสม เชน มแสงสวางทเพยงพอมพนทไมแออดจนเกนไปสามารถเคลอนไหวรางกายไดสะดวกมอากาศถายเทมอณหภมทเหมาะสมหากมเครองจกร ตองใหมสภาพทเหมาะสมกบพนกงาน และควรมการอบรมใหความรถงวธการใชและปองกนอนตรายจากเครองจกร รวมทงมระบบรกษาความปลอดภยใหกบพนกงาน เชน ระบบเตอนอคคภยระบบเตอนแผนดนไหวอปกรณสวมใสเพอความปลอดภยเปนตน

ภาพท 14.3 การท�างานกบเครองจกร ทมา:http://teerachaigroup.com/index.php?m=1&p=6&ln=th

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-33จตวทยากบการท�างาน

ภาพท 14.4 อปกรณเตอนอคคภย ทมา:https://functionhouseforyou.wordpress.com/

LeftHanded

RightHanded

LeftHanded

ภาพท 14.5 วสดอปกรณ ควรออกแบบเพอใหเหมาะสมกบคนถนดขวาและถนดซายทมา:http://www.cosmenet.in.th/cosme-intrend/21501/9

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-34 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

หากเปนอาชพทอยภายนอกอาคารสถานทควรเลอกบรเวณทมความปลอดภยเชนการตงรานคาควรตงบรเวณทไมเสยงตอการเกดอนตรายหรอหากไมสามารถหลกเลยงการท�างานในบรเวณทมอนตรายควรมระบบปองกนอนตรายทไดมาตรฐาน เชนนกผจญเพลงคนงานตดตนไมเกาะกลางถนนพนกงานท�าความสะอาดรมถนนคนเชดกระจกบนตกสงเปนตน

ภาพท 14.6 พนกงานการไฟฟาตองท�างานบนทสง มโอกาสไดรบอนตรายจากกระแสไฟฟาทมา:http://www.sentangsedtee.com/news_detail.php?rich_id=2751&section=1

ภาพท 14.7 นกผจญเพลง ตองมเครองแตงกายและอปกรณทไดมาตรฐานทมา:http://world.kapook.com/pin/53673ee738217a683f000000

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-35จตวทยากบการท�างาน

ภาพท 14.8 คนงานเชดกระจกบนตกสง มลวดสลงปองกนอนตรายทมา:http://www.cleanplusthailand.com/

2.2 สภาพแวดลอมทางเคม ทงนอาชพบางอยางตองปฏบตงานกบสารเคมทมอนตรายแมสารเคมบางอยางอาจจะไมแสดงอนตรายทนทแตหากไดรบการสดดมและสะสมในรางกายจะกอใหเกดความเจบปวยในอนาคต รวมทงหากสารเคมทใชไมไดรบการก�าจดอยางถกตอง จะสงผลตอสภาพแวดลอมภายนอกของชมชนทอยโดยรอบอกดวย

ดงนน ในการจดการสภาพแวดลอมทางเคม ผปฏบตงานตองมการปองกนตนเองจากสารเคมไดแก การสวมถงและปดจมกขณะปฏบตงาน และทางดานผประกอบการตองจ�ากดสารเคมอยางถกตองตามมาตรฐานเพอปองกนปญหาสงแวดลอม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-36 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ภาพท 14.9 การปองกนตนเองจากสารเคมทมา:http://law58333601014.blogspot.com/

2.3 สภาพแวดลอมทางชวภาพตวอยางอาชพทตองเกยวของกบสภาพแวดลอมทางชวภาพเชนคนช�าแหละเนอสตว แพทยและพยาบาล เปนตน ในการจดการสภาพแวดลอมทางชวภาพ ผปฏบตงานตองปองกนตนเองจากการตดเชอหรอไดรบอนตรายจากสงมชวตเชนการรกษาความสะอาดของรางกายหลงจากสมผสกบสตวการสวมถงมอและผาปดจมกเปนตน

ภาพท 14.10 การสวมชดปองกนเชอโรคขณะช�าแหละเนอสตวทมา:http://www.foodnetworksolution.com/

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-37จตวทยากบการท�างาน

ภาพท 14.11 หมอและพยาบาลสวมชดปองกนขณะผาตดทมา: http://pantip.com/topic/30784018

2.4 สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมในการจดการสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมถอวาเปนดานทเกยวของกบการใชความรดานจตวทยามากทสดโดยมวตถประสงคเพอใหพนกงานมความพงพอใจในการท�างานและสงผลตอประสทธผลในการท�างาน ในทนจะเสนอการออกแบบสภาพแวดลอมดานเศรษฐกจและสงคมโดยจ�าแนกเปน3ปจจยส�าคญ(สทธศรบรพา,2549)ดงน

2.4.1 พนทวางสวนบคคล (Personal Space or Buffer Zone) เนองจากพนกงานยอมตองการพนทในการท�างานทเพยงพอสะดวกสบายไมแออดและมระยะหางจากบคคลอนอยางเหมาะสม

2.4.2 อาณาเขตการท�างาน (Territoriality)เปนความรสกทางจตใจของพนกงานเกยวกบพนทสวนตวทตนรสกวาเปนเขตของตนเอง อาจมการแบงขอบเขตโดยใชรวกน บอรดกน กระถางตนไมเปนตน

2.4.3 ความเปนสวนตว (Privacy) คอ ความเปนอสระทจะสามารถท�าภารกจสวนตวไดตามทตนตองการสามารถเลอกไดวาจะมปฏสมพนธหรอสอสารกบบคคลอนหรอไม

ตวอยางเชน โตะท�างานของอ�านาจ ตงอยทางเขาของหองท�างานรวม ซงมกจะมบคคลอนมาใชวางของมานงพดคยทโตะเขาเปนประจ�าท�าใหบรเวณทท�างานของอ�านาจขาดความเปนสวนตวเปนตน

ในชวตการท�างานจรงอาจจะเปนเรองยากทพนกงานทกคนจะมความเปนสวนตวทกอยางแตอยางนอยทสดควรมพนทในการท�างานและจดเกบขาวของทเพยงพอมความเปนสวนตวอยางเหมาะสมเพอไมใหพนกงานรสกถกรกล�าถกรบกวนการท�างานอนจะสงผลเสยตอประสทธผลในการท�างาน

ส�าหรบอาชพทท�างานนอกอาคารสภาพแวดลอมทางสงคมอาจหมายถงบคคลทอยโดยรอบเชนแมคาทขายสนคาประเภทเดยวกนในบรเวณเดยวกน อาจสงผลใหเกดความขดแยงและเกดการแขงขน ดงนนควรมการวางแผนกอนทจะตดสนใจเลอกพนทขายสนคาเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-38 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

จากเนอหาในสวนของลกษณะงานและสภาพแวดลอมในการท�างานท�าใหเราพบวาไมวาลกษณะงานประเภทใดตองสามารถสรางแรงจงใจในการท�างานใหเกดขน โดยการรบรความส�าคญของงานรบรวาตนเปนผเลอกวธการท�างานใหเกดผลดทสด รบรผลจากการท�างานทเกดขนและตองมสภาพแวดลอมในการท�างานทเหมาะสม หากสภาพแวดลอมในการท�างานไมเอออ�านวยตองปรบสภาพแวดลอม หรอสภาพแวดลอมทเสยงอนตรายจะตองมวธการปองกนอนตรายทอาจเกดขนหากสามารถปฏบตไดจะสงผลดคอคนท�างานจะมความพงพอใจและทมเทแรงกายแรงใจท�างานอยางสดความสามารถมความปลอดภยในการท�างานและสงผลดตอประสทธผลในการท�างานในทสด

กจกรรม 14.2.2

1.ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างานคออะไร2.อธบายสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการท�างาน

แนวตอบกจกรรม 14.2.2

1.ลกษณะงานทสามารถกอใหเกดแรงจงใจในการท�างาน ประกอบดวย 1) การรบรคณคาของงานซงหากพนกงานรบรวางานทตนท�ามความส�าคญตองใชความรความสามารถและประสบการณจะท�าใหเขาท�างานดวยความรบผดชอบ ตงใจ และทมเทท�างานนนๆ 2) ความรบผดชอบของผลของงานเปนความภาคภมใจของพนกงานเมอประสบความส�าเรจ และความผดหวงเมองานนนลมเหลว ซงขนอยกบการกระท�าของพนกงานนนๆ และ 3) การรบรผลของงาน เปนการไดรบรเกยวกบผลจากการท�างานของตนเองวาประสบความส�าเรจหรอมผลตอบรบอยางไร

2. สภาพแวดลอมทเหมาะสมในการท�างาน ไดแก 1) สภาพแวดลอมทางกายภาพควรจดใหมความเหมาะสมเชนมแสงสวางทเพยงพอมพนทไมแออดจนเกนไปสามารถเคลอนไหวรางกายไดสะดวกมอากาศถายเทมอณหภมทเหมาะสม2)สภาพแวดลอมทางเคมบางอาชพตองปฏบตงานกบสารเคมทมความอนตราย ซงผปฏบตงานตองระมดระวงและผลของอนตรายทจะตามมา เชนการสวมถงและปดจมกขณะปฏบตงานและทางดานผประกอบการตองจ�ากดสารเคมอยางถกตองตามมาตรฐานเพอปองกนปญหาสงแวดลอม3)สภาพแวดลอมทางชวภาพผปฏบตงานตองปองกนตนเองจากการตดเชอหรอไดรบอนตรายจากสงมชวต เชนการรกษาความสะอาดของรางกายหลงจากสมผสกบสตวหรอเชอการสวมถงมอและผาปดจมก 4) สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม ซงเกยวของกบพนทวางสวนบคคล เนองจากพนกงานยอมตองการพนทในการท�างานทเพยงพอสะดวกสบาย ไมแออดและมระยะหางจากบคคลอนอยางเหมาะสมอาณาเขตการท�างานเปนความรสกทางจตใจของพนกงานเกยวกบพนทสวนตวทตนรสกวาเปนเขตของตนเองอาจมการแบงขอบเขตโดยใชรวกนบอรดกนกระถางตนไมและความเปนสวนตวคอความเปนอสระทจะสามารถท�าภารกจสวนตวไดตามทตนตองการ สามารถเลอกไดวาจะมปฏสมพนธหรอสอสารกบบคคลอนหรอไม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-39จตวทยากบการท�างาน

ตอนท 14.3

การประยกตใชจตวทยาเพอเพมประสทธภาพในการท�างาน

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท14.3แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง14.3.1 การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล14.3.2การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม14.3.3การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ

แนวคด1. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล โดยศกษาถงแนวทางในการน�า

หลกจตวทยามาประยกตใชในระดบบคคล ไดแก การสรางทศนคตในเชงบวก การตงเปาหมายในการท�างาน การสรางแรงจงใจ ความสขในการท�างานและการจดการความเครยดในการท�างานมนษยสมพนธในการท�างานและการรกษาสมดลระหวางงานและชวต

2. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม โดยอธบายถงแนวทางในการใชจตวทยาเพอท�างานรวมกบผอน ไดแก การสรางทม การสรางแรงจงใจใหกบทม การจดการความขดแยงและภาวะผน�าเปนตนพรอมทงท�าความเขาใจผานกรณตวอยาง

3. การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ ไดแก การสรางความผกพนตอองคการ วฒนธรรมองคการ การมสวนรวมและอสระในการท�างาน ความสมพนธของพนกงานในองคกรปฏสมพนธของคนในองคกรอนเปนผลจากเทคโนโลย

วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคลได2.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลมได3.อธบายการประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-40 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เรองท 14.3.1

การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบบคคล

ในระดบบคคล มการน�าหลกจตวทยามาประยกตใชเพอการท�างาน โดยมวตถประสงคเพอการท�างานไดอยางมประสทธภาพ และมความสขในการท�างาน โดยไดสรปประเดนทางจตวทยาทน�ามาประยกตในระดบบคคลอนมแนวทางดงตอไปน

1. การสรางทศนคตเชงบวก การสรางทศนคตเชงบวกเปนสงส�าคญประการแรกทเราตองท�าทศนคตคอความรสกของบคคล

ทมตองานหรอองคการซงจะน�าไปสพฤตกรรมทแสดงออก หากเรามทศนคตตองานหรอองคการเชงบวกเราจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมแตหากเรามทศนคตทางลบจะแสดงออกมาในรปแบบของพฤตกรรมทไมเหมาะสม

กรณตวอยาง 1.1

วทยาเปนพนกงานตอนรบของโรงแรมแหงหนงเขามทศนคตตองานของเขาวาเปนงานทมความส�าคญในการสรางความพงพอใจใหกบลกคาทมารบบรการ หากเขาท�าหนาทไดด บรการอยางสภาพออนนอม ดแลเอาใจใสลกคาทเขามารบบรการ จะสงผลใหลกคาประทบใจ อกทงสงผลดตอภาพลกษณ ของโรงแรม

จากกรณของวทยา ทศนคตเชงบวกเกดจากการรบรวา สงส�าคญคอภาพลกษณของโรงแรม ซงเกดจากพฤตกรรมในการใหบรการทเขาแสดงออกจงสงผลใหเกดพฤตกรรมทเหมาะสม

กรณตวอยาง 1.2

ปกปองท�างานเปนพนกงานรกษาความปลอดภยของบรษทแหงหนงเขามความคดวาอาชพของเขามความส�าคญเพราะหากบรษทขาดพนกงานรกษาความปลอดภยอาจเกดเหตรายเชนการลกขโมยการบกรกสถานทเปนตนเขาจงตงใจปฏบตหนาททกครงทเขาเวรไมเคยหลบในเวลางานและคอยสงเกตเมอมความผดปกตเกดขน

จากกรณของปกปอง ทศนคตเชงบวกตองานเกดจากการรบรถงความส�าคญของความปลอดภยในชวตและทรพยสนของบรษทและพนกงานบรษทเขาจงแสดงออกผานพฤตกรรมของการตงใจท�างาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-41จตวทยากบการท�างาน

กรณตวอยาง 1.3

วทวสเปนพนกงานใหบรการลกคาทางโทรศพทของบรษทเครอขายโทรศพทมอถอเขามทศนคตตองานของเขาวาไมทาทายนาเบอใครกสามารถท�างานนไดและงานไมท�าใหเขามความกาวหนาในหนาทการงานขอมลของเครอขายลกคาสามารถหาไดจากอนเทอรเนตไมจ�าเปนตองโทรศพทมาสอบถามจากการทเขามทศนคตทางลบตองานจงแสดงออกผานพฤตกรรมการท�างานคอเขาไมตงใจในการตอบค�าถามไมเตรยมขอมลในการตอบค�าถาม ไมสามารถควบคมอารมณเมอไดรบแรงกดดนจากลกคา และเมอเปนเชนนบอยครงเขามกจะโดนลกคารองเรยนและท�าใหเขาขาดงานบอยครง

จากกรณของวทวส พฤตกรรมทเปนปญหาของเขานนเกดจากทศนคตทไมดตองาน กลาวคอ งานไมมความส�าคญ ไมจ�าเปนตองใชคนทมความรความสามารถและความเชยวชาญเฉพาะอยาง และลกษณะงานไมทาทายความสามารถสงผลใหขาดโอกาสและความกาวหนาในงาน

การแกไขพฤตกรรมทเปนปญหาโดยการปรบทศนคตสามารถกระท�าไดโดยการสรางการรบรถงความส�าคญของงานทเขาท�าเชนความพงพอใจของลกคาภาพลกษณขององคการจะเกดขนไดจากการใหบรการของเขาหากเขาใหบรการไดดและเหมาะสมจะสงผลทางบวกตอภาพลกษณของบรษทแตหากเขาใหบรการไมเหมาะสมลกคาไมพอใจเกดขอรองเรยนจะสงผลทางลบตอภาพลกษณของบรษทเปนตน

จากกรณตวอยางทกลาวมาขางตน จะเหนไดวาทศนคตมความส�าคญกบการท�างานอยางมากการสรางทศนคตเชงบวกกบงานคอ การพงระลกไวเสมอในชวตการท�างานวาทกงานมความส�าคญ เทาเทยมกน ไมสามารถขาดใครหรองานใดไปได งานสายหลกขององคการและงานสายสนบสนนลวนมความส�าคญในการผลกดนองคการใหกาวหนาทงสนและทกงานทกอาชพในสงคมลวนแตมความส�าคญในรปแบบของงานและอาชพแตละประเภทหากเปรยบเทยบองคการหรอสงคมนเหมอนมอขางหนงพนกงานในแตละต�าแหนงหรอแตละอาชพในสงคมเปรยบเสมอนนวแตละนว นวแตละนวลวนแตมความถนดและความส�าคญทแตกตางกน หากขาดนวใดนวหนงจะขาดความสมบรณ ไมสามารถหยบจบสงของไดถนดหรอหากเปรยบแตละอาชพเปนเสมอนฟนเฟอง สงคมจะกาวไปขางหนาไดนน ตองอาศยฟนเฟองทกตวใหหมนไปในทศทางเดยวกนหากขาดฟนเฟองตวใดตวหนงหรอเกดปญหากบฟนเฟองตวใดตวหนงสงคมทเราอยคงไมสามารถขบเคลอนไปได

เมอสามารถสรางทศนคตทดตองานตออาชพไดดงนนเมอไดรบมอบหมายหนาทในต�าแหนงใดหรอไมวาเราจะประกอบอาชพใดกตาม เราตองภมใจในงานทท�าและท�าหนาทใหดทสด ดงค�ากลาวทวา“ไมมงานไหนต�าถาท�าดวยใจสง”

2. การตงเปาหมายในการท�างาน เปนสงส�าคญในล�าดบตอมาจากการสรางทศนคตทดตองานเราอาจเคยไดยนค�ากลาวทวา“การ

เดนทางตองมเขมทศการใชชวตตองมจดหมาย”ความส�าคญของการตงเปาหมายในการท�างาน เพอใหเราทราบถงความคาดหวงทตองการไปใหถงพฤตกรรมหรอการกระท�าแบบใดทจะท�าใหไปถงเปาหมายทตงไวเมอเวลาผานไปเรากมองยอนวาเราสามารถท�าตามความคาดหวงทเราตงใจไวเพยงใดและสาเหต

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-42 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ทท�าใหเรายงไปไมถงสงทคาดหวงทตงไวคออะไรและส�าหรบการตงเปาหมายใหเรมจากตงเปาหมายระยะสนทตองบรรลใหไดในระยะเวลาอนใกลและเปาหมายระยะยาวซงมองไปในอนาคตทงความเจรญเตบโตในหนาทการงาน การพฒนาทกษะในการท�างาน หากจะเปรยบเทยบการตงเปาหมายกคงเหมอนการวางแผนการเดนทางทเรามจดมงหมายจะไปสถานทใดทหนงนนเอง

กรณตวอยาง 2.1

ราตร ท�าธรกจจ�าหนายเสอผาทางอนเทอรเนตเธอเปนคนออกแบบเสอผาดวยตนเองในชวงแรกเธอเนนออกแบบเสอผาส�าหรบวยรนเธอมลกคามากมายทงซอไปใสเองและซอไปจ�าหนายเธอตงเปาหมายในการท�าธรกจวา นอกจากจะมรายไดและผลประกอบการทดแลว เสอผาทเธอสงออกจะตองพฒนาและมความทนสมยสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดทกชวงวยเธอลองศกษารปแบบเสอผาส�าหรบคนท�างานโดยเนนรปแบบทมความทนสมยและสภาพในทสดเธอลองจ�าหนายผานทางเฟซบค(Facebook)ซงไมคอยไดรบความนยมมากนก เธอจงลองพจารณาสาเหตทท�าใหสนคาของเธอไมไดรบความนยมและพบวา การโฆษณาไมสามารถเขาถงกลมลกคาไดมากนก เธอจงเปลยนวธการโฆษณาใหมโดยลองฝากจ�าหนายในรานทขายเสอผาวยรนสนคาของเธอเปนทรจกมากขนและในทสดเธอสามารถขยายกลมลกคาไดตามทตองการ เมอเปาหมายแรกประสบความส�าเรจ เธอคาดหวงในระยะยาวทจะขยายธรกจโดยเปดรานของตวเอง

จากกรณของราตรจะเหนไดวาเปาหมายของเธอคอยอดขายเสอผาเธอพยายามทจะสรางยอดขายโดยพยายามเขาถงกลมลกคาทมากขน กระบวนการในการตงเปาหมายและไปสเปาหมาของเธอประกอบดวยขนตอนไดแก1)การวางแผนโดยตดเยบเสอผาททนสมยรวมทงใชการโฆษณาผานเฟซบคซงตนทนนอยและนาจะเขาถงลกคาไดมาก 2) ลงมอปฏบต โดยออกแบบและตดเยบเสอผา จากนนใช การโฆษณาผานทางเฟซบค3)การประเมนผลทเกดขนปรากฏวาเสอผาของเธอไมสามารถสรางยอดขายไดตามทเธอตงเปาหมายไว เธอพจารณาถงสาเหตและตดสนใจวางแผนใหมอกครง และลองปฏบตตามแผนทวางไวปรากฏวาเสอผาของเธอไดรบความนยมและมยอดขายทดขน

กรณตวอยาง 2.2

มารวย เปนเจาของกจการรานกาแฟทหนาบรษท ทกวนเขาจะมความสขกบการเตรยมของไปขายและไดพบเจอลกคาขาประจ�าทมาซอกาแฟ เขาตงใจและคาดหวงทจะสรางความพงพอใจใหกบลกคาคอ นอกจากกาแฟทอรอย ราคาถก เขาจะใหความส�าคญกบการใหบรการรายละเอยดเลกนอยของลกคาเพอน�าไปสความพงพอใจของลกคาและรายไดจากการขายทมากขนเขาสามารถจดจ�ารายละเอยดลกคาไดทกคน เชน ชอลกคา รสชาตทลกคาทานประจ�า เปนตน สงผลใหเขามลกคาขาประจ�าทมาซอกาแฟ และทกครงทบรษทมการจดการประชม จะสงกาแฟกบรานของเขาเสมอ ท�าใหเขามรายไดเพมขน และ ในระยะยาวเขาคาดหวงวาจะขยายสาขาเพอใหกจการมความมนคงมากขนอกดวย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-43จตวทยากบการท�างาน

จากกรณของมารวยเปาหมายของเขาคอรายไดจากการขายโดยวธการทเขาใชเพอไปสเปาหมายคอ รสชาตกาแฟทอรอยเปนทพงพอใจของลกคา ประกอบกบความเอาใจใสรายละเอยดของลกคาซงผลปรากฏวาวธการทเขาใชสามารถสรางความพงพอใจใหลกคาไดสงผลใหมยอดขายทดตรงตามเปาหมายทเขาตงไว

กรณตวอยาง 2.3

วชระเปนอาจารยมหาวทยาลยเมอเขามาท�างานเขาคาดหวงในการท�างานคอสอนนกศกษาโดยไมใหมนกศกษาสอบตก เขาจงมการเตรยมการสอนทด ตงใจสอนหนงสอ ใหค�าปรกษาเกยวกบการเรยนเมอนกศกษาไมเขาใจบทเรยนปรบปรงการสอนของตนเองทนกศกษาเขาใจไดยาก เมอเขาสามารถบรรลเปาหมายทคาดหวงไวคอมทกษะและความเชยวชาญในการสอนทดไมมนกศกษาคนใดสอบตกในรายวชาทสอนเขาวางแผนระยะยาวตอไปคอความกาวหนาในหนาทการงานเชนผลงานวจยผลงานทางวชาการต�าแหนงทางวชาการเปนตน

จากกรณของวชระจะเหนวาเขามการก�าหนดเปาหมายทงเปาหมายระยะสนและเปาหมายระยะยาวโดยเขาจะพยายามบรรลเปาหมายระยะสนกอนจากนนจงพยายามบรรลเปาหมายระยะยาวตอไป

จะเหนไดวา การตงเปาหมายในการท�างาน จะน�าไปสการวางแผนการท�างาน และการประเมนวาสามารถบรรลเปาหมายไดมากนอยเพยงใด หากยงไมสามารถบรรลเปาหมายได กตองกลบมาพจารณาวาปจจยทเปนสาเหตใหไมสามารถบรรลเปาหมายคออะไรเปาหมายทตงไวสงเกนความสามารถหรอไมหรอวธการท�างานอาจไมมประสทธภาพมากพอในการไปสเปาหมายหรอไม

3. แรงจงใจ แรงจงใจในทนเนนการสรางแรงจงใจทมาจากตนเองไมวาจะเราจะประกอบอาชพใดหรอมบทบาท

หนาทและความรบผดชอบใด เปนทแนนอนวาหากสามารถท�างานไดส�าเรจ เราจะไดรบผลตอบแทนคอ คาตอบแทนคาจางค�าชมเชยหรอการยกยองเชดชจากเพอนรวมงานเปนตนซงแรงจงใจทกลาวมาขางตนนน เปนแรงจงใจทไดรบจากบคคลอน แตสงส�าคญคอแรงจงใจจากภายใน เชน ความภาคภมใจในตนเองความส�าเรจในบทบาทและหนาทเปนตนเนองจากแรงจงใจภายในจะสงผลใหเรามความพยายามตงใจมงมนในการท�างานและเมอเราบรรลเปาหมายความภาคภมใจในตนเองจะคงอยกบเราอยางยาวนานแมวาจะไมมผอนยกยองชมเชยเลยกตาม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-44 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กรณตวอยาง 3.1

พชรา เธอเปนนกศกษาปรญญาตรของมหาวทยาลยแหงหนงทตองท�างานพเศษจากการท�างานรานสะดวกซอเพอหารายไดสงเสยตนเองเรยนหนงสอเธอเคยคดนอยใจทไมมโอกาสไดเรยนหนงสออยางสบายและใชชวตวยรนเหมอนเพอนคนอน แตในทสดเธอสามารถปรบมมมองใหกบตนเองวา ไมใชทกคนท จะมโอกาสไดท�างานพรอมไปกบการเรยนเธอมองเหนโอกาสในการฝกบรหารจดการเวลาเธอมการวางแผนการเรยนเปนอยางด เพอใหสามารถท�างานควบคไปไดโดยไมกระทบทงสองอยาง แมเธอจะมความยากล�าบากอยมากพอสมควรแตเธอกลบภมใจทสามารถดแลตนเองไดรวมทงมรายไดสงใหครอบครวทอยตางจงหวดทกเดอนเมอวางจากการท�างานเธอจะใชเวลากบการตงใจอานหนงสอเพอเตรยมตวสอบแมอปสรรคจะมากมายเธอจะใหก�าลงใจตวเองเสมอทกครงทไปท�างานเธอจะตงใจท�างานแมในวนหยดเธอกเตมใจทจะท�างานลวงเวลา โดยมแรงจงใจคออนาคตทรอเธออย เธอจงมก�าลงใจทจะท�างานตอไป ในทสด เธอกสามารถหารายไดสงเสยตนเองเรยนจนส�าเรจการศกษาและสามารถเลยงดครอบครวไดในทสด

จากกรณของพชราจะเหนไดวาแมเธอจะมความล�าบากทตองท�างานหารายไดเพอสงเสยตนเองเรยนหนงสอแตเธอกลบมองวาเปนโอกาสในชวตทเธอไดรบแรงจงใจภายนอกทเธอไดรบคอคาตอบแทนจากการท�างาน อกทงยงมแรงจงใจจากภายในตนเองคอ ความรสกภาคภมใจทสามารถหารายไดสงเสยตนเองดงนนไมวาจะประสบปญหาและอปสรรคเธอจะมแรงจงใจทกระตนใหเธอใชความพยายามอดทนจนเธอสามารถท�างานและเรยนหนงสอจนสามารถประสบความส�าเรจไดในทสด

กรณตวอยาง 3.2

วชร เปนแพทยดานอายรกรรม เธอมงมนตงใจท�างานรกษาผปวยอยางเตมความสามารถ เธอสรางแรงจงใจใหกบตนเองวาการทผปวยหายขาดจากความเจบปวยหรออาการดขนเธอมความภาคภมใจทไดสรางความสขและรอยยมใหผอน แมจะไมมคนชนชมหรอมอบรางวลใหเธอ แตเธอยงคงตงใจปฏบตหนาทตอไปเพราะเธอภมใจมความสขทไดเหนผอนมรอยยมเปนแรงจงใจทเธอสรางใหกบตนเอง

จากกรณของ วชร แรงจงใจทเธอมคอการไดเหนรอยยมของผปวยและญาตผปวย ซงเปนแรง ผลกดนใหเธอตงใจปฏบตหนาทโดยทท�าใหสามารถมองขามเรองคาตอบแทนหรอรางวลจากผอนแตเธอกยงคงตงใจท�าหนาทอยางเตมความสามารถตอไป

4. ความสขในการท�างานและการจดการความเครยดในการท�างาน ความสขในการท�างานเปนสงททกคนคาดหวงใหเกดขนเชนรายไดและคาตอบแทนทเหมาะสม

สภาพแวดลอมในการท�างานและเพอนรวมงานทด เปนตน แตในความเปนจรงนน เปนไปไดยากทชวตการท�างานจะพบเจอแตความสขเพยงอยางเดยว เพราะความเครยดในการท�างานนนเปนสงทคนท�างานไมสามารถหลกเลยงได สาเหตของความเครยดในการท�างานอาจมาจากความขดแยงกบเพอนรวมงานความผดพลาดในการท�างานฯลฯซงเปรยบเสมอนการเดนทางทอาจไมไดพบเจอถนนทราบเรยบตลอดเวลา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-45จตวทยากบการท�างาน

แตจะมบางชวงทตองเจอถนนทขรขระมพายฝนท�าใหการเดนทางมอปสรรคแตทายทสดเราทกคนตองเดนทางไปใหถงจดหมายปลายทางในทสด

กรณตวอยาง 4.1

จากตวอยางของพชราในหวขอท3เมอเธอส�าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรแลวเธอจงสมครงานและไดงานประจ�าเปนพนกงานของธนาคารแหงหนงในชวงแรกเธอมองภาพของการท�างานวาเธอจะไดท�างานทสบายมากขนมโตะท�างานประจ�าไมตองคอยยนคดเงนใหลกคามเวลาเขางานเลกงานทแนนอนและมรายไดทสงขน แตเมอเธอเขามาท�างานจรง เธอตองพบกบภาระงานทหนก มลกคามาขอรบบรการจ�านวนมาก อกทงเธอตองท�ายอดขายบตรเครดตใหไดตามจ�านวนทหวหนางานก�าหนด ในทสดเธอกเกดความเครยดและความกดดนในการท�างาน เนองจากภาพงานทสบายทเธอเคยนกไวในความเปนจรงกลบไมเปนเชนนนแตในทสดเธอสรางก�าลงใจใหกบตนเองวาล�าบากกวานเธอกเคยผานมาไดแลวเธอใชทกษะความอดทน การแบงเวลา และทกษะการใหบรการทเธอเคยท�างานบรการมา ในงานสวนทเธอไมเขาใจกอาศยการเรยนรงานจากเพอนรวมงานในทสดเธอกสามารถปรบตวได

ในกรณของ พชรา จะเหนไดวาความสขในการท�างานสามารถสรางได โดยการปรบการรบรทมตอปญหาและอปสรรควา เราไมใชคนเดยวทตองประสบปญหาและอปสรรค อกทงชวตเราสามารถกาวผานปญหามาแลวจากนนพจารณาปญหานนดวยเหตและผลเพอหาวธการแกไขปญหา

กรณตวอยาง 4.2

พชรเธอตดสนใจลาออกจากงานประจ�าของบรษทเอกชนเพอมาเปดรานอาหารเนองจากเธอชอบงานทเปนอสระเปนเจานายตวเองในชวงแรกเธอวาดฝนทไดท�างานทอสระสามารถควบคมเวลาในการใชชวตไดดวยตนเอง เธอตดสนใจกเงนมาเปดราน แตเมอเธอเรมเปดราน กลบพบวาอสระทเธอหวงไว นนกลบไมอสระแบบทเธอคดรานของเธอมลกคานอยมากผานไป1 เดอนรายไดของรานไมคอยด เธอกงวลวาเธอจะตองปดกจการ สงผลใหเกดความเครยดตามมา ในทสดเธอลองตงหลกใหม พจารณาวา รานเธอลกคานอยเพราะอะไรเธอจงพบวาเธอขาดการประชาสมพนธอกทงทตงของรานอยในซอยเธอจงใชการประชาสมพนธทางสอสงคมออนไลน (SocialMedia) เชน เฟซบค (Facebook) ไลน (Line) อนสตาแกรม (Instagram) เปนตน รวมทงจดโปรโมชนเพอดงดดลกคา สงผลใหรานของเธอมลกคา เพมขน ในทสดเธอสามารถเปดกจการไดตอไปแมจะมอปสรรคบาง แตเธอกเขมแขงและมความสขทไดท�างานทตวเองรก

กรณของ พชร การสรางความสขในการท�างานของเธอคอการปรบเปลยนวธคดวา ปญหาและอปสรรคเกดขนไดกบทกงานและอาชพแตการทไดท�าสงทเธอรกและถนดเปนความสขทเธอตองการ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-46 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

การสรางความสขนน จะตองเรมตนจากการจดการความเครยดหรอปญหาทเกดขน ซงสามารถท�าไดโดยการใชสตปญญาและเหตผลในการแกไขปญหาทเกดขน ยอมรบวาปญหาในการท�างานเกดขนโดยทเราไมสามารถหลกเลยงไดดงนนปญหาทเกดขนมไวเพอใหเราแกไขโดยการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางในการแกไขเรมจากการแกไขดวยตนเองและยอมรบความชวยเหลอจากผอนไมวาจะสามารถแกไขปญหาไดสมบรณครบถวนตามทคาดหวงหรอไมใหเรายอมสงทเกดขนหากเราไดพยายามอยางเตมความสามารถ ไมเครงเครยดหมกมนกบงานจนเกนไป แบงเวลาในการผอนคลายความเครยดโดยการหากจกรรมทสนใจเชนออกก�าลงกายการทองเทยวเปนตน

5. มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอน มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอน ไดแก การยอมรบผอน การยอมรบตนเอง

พฒนาปรบปรงตนเองเพอใหสามารถอยรวมกบผอนได เชน การแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมการมวฒภาวะ ความเขมแขงทางจตใจ การพฒนาตนเองในดานของการท�างาน เพอไมใหเกดปญหาในการท�างานหรอเปนภาระผอนเปนตนการสรางมนษยสมพนธใหเราพงระลกเสมอวาไมมใครทจะเปนไปตามทเราคาดหวงไดทกอยางแมแตตวเราเองยงไมเปนไปตามทตวเราคาดหวงไดทงหมดไมวาเราจะท�าอาชพอะไร เราตองสรางความสมพนธทดกบผอน ทงเพอนรวมงาน กบลกคาหรอผรบบรการ เพอใหสามารถท�างานสะดวกอกทงเพอนรวมงานและลกคาคอสงส�าคญสงหนงทท�าใหเรามความสขในการท�างาน

กรณตวอยาง 5.1

นตยา เปนพนกงานฝายบญชของบรษทแหงหนง เธอจะตองตดตอประสานงานกบทกแผนกในบรษท เธอมบคลกภาพแบบเกบตว ไมคอยชอบเขาสงคม แตดวยต�าแหนงหนาทการงาน เธอจงปรบตวโดยการสรางมนษยสมพนธกบทกคนทตองตดตอประสานงานจากทไมคอยพดเธอพดคยเกงขนสงผลใหเธอสามารถท�างานไดอยางราบรนหากพบปญหาและอปสรรคกจะไดรบความรวมมอจากผอนเสมอ

กรณของ นตยา แสดงใหเหนความส�าคญของมนษยสมพนธในการท�างาน ไมวาเราจะมความรความสามารถแตเรากจ�าเปนตองสรางมนษยสมพนธกบบคคลอนเพอใหสามารถท�างานได

6. การรกษาสมดลระหวางงานและชวต เนองจากมนษยเราทกคนจะมบทบาทหนาทและความรบผดชอบหลายอยางในบคคลเดยวเรม

ตงแตเมอเราเกดมาเราจะมบทบาทเปนลกโดยมพอแมแตเมอเราเตบโตขนจนถงวยเขาโรงเรยนเรากจะมบทบาทนกเรยน และในขณะเดยวกนเรากยงคงจะมบทบาทเปนลกอยเชนเดม เมอเราเรยนจบระดบมหาวทยาลย เรากจะมบทบาทพนกงานขององคการ และในขณะเดยวกนหากเราแตงงานมครอบครว กจะมบทบาทเปนพอแมเปนหวหนาครอบครวดวย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-47จตวทยากบการท�างาน

เมอมนษยเรามบทบาทหลกสองประการไดแกบทบาทครอบครวและบทบาทของการท�างานสงทตามมาคอความขดแยงระหวางสองบทบาท เชนพนกงานทมภาระการเลยงดลก เลยงดพอแมอาจสงผล กระทบตอการท�างานหรอหวหนาครอบครวททมเทใหกบการท�างานอาจไมมเวลาใหครอบครวเปนตน

โดยกอนทจะอธบายถงการรกษาความสมดลระหวางงานและชวตนนขอยกตวอยางพนกงานในองคการ ซงมเคาโครงมาจากเรองจรง เพอใหนกศกษาเขาใจและลองพจารณาวา ความแตกตางระหวางพนกงาน2คนวามความเหมอนและความแตกตางกนในเรองของชวตการท�างานชวตครอบครวและความไมสมดลทเกดขนอยางไรดงน

กรณตวอยาง 6.1

กรรณการเปนพนกงานฝายทรพยากรบคคลของโรงพยาบาลรฐบาลแหงหนงเธอมครอบครวแลวสามของเธอท�างานเปนวศวกรดแลระบบไฟฟาของหนวยงานตางๆเธอมลกสาว2คนคนแรกอาย4ขวบซงเขาโรงเรยนแลวคนทสองอาย1ขวบเธอใชสทธลาคลอดบตรและกลบมาท�างานในขณะทลกสาวคนเลกอายเพยง4เดอนเทานน

ในการใชชวตการท�างานควบคไปกบชวตคณแม เธอและสามจะตนตงแตต 5 เพอเตรยมตวไปท�างานและสงลกสาวคนโตไปโรงเรยน สวนลกสาวคนเลกเธอไดน�าไปฝากเลยงกบศนยเดกเลกของ โรงพยาบาลรฐบาลแหงหนงซงเปนโรงพยาบาลเฉพาะทางเกยวกบดานการดแลเดกและอยตดกบทท�างานของเธอ เธอจะไปสงลกกอนเวลาเขางานเปนเวลา 1 ชวโมง และเธอมเวลาเตรยมน�านมใหลกไวเพยงพอส�าหรบ1วนจากนนเธอจะเขามาท�างานตามปกตจนกระทงใกลเวลาเลกงานเธอจะไปรบลกและเตรยมตวกลบบานเธอใชชวตแบบนจนกระทงปจจบนลกสาวคนเลกอาย1ขวบ

ในสวนของการท�างานเธอสามารถรบผดชอบงานทไดรบมอบหมายไดตามทหวหนางานคาดหวงแตปญหาทเกดขนกบการท�างานคอในบางครงน�านมทเตรยมไวชวงเชาไมเพยงพอเธอตองใชเวลางานไปเตรยมน�านมใหกบลกสาวสงผลใหงานบางอยางลาชาแตเธอโชคดทมเพอนรวมงานเขาใจท�าใหอปสรรคผานพนไปไดไมยากนก

กรณตวอยาง 6.2

ปทมา คณแมลกหนงเธอมลกชาย1คนอาย7ขวบเธอท�างานในต�าแหนงเลขานการของบรษทตางชาตบรษทหนงยานสาทรบานของปทมาอยอ�าเภอบางใหญจงหวดนนทบรเธออาศยกบสามและลกชายเธอใชชวตเดนทางไปท�างานและกลบบานเปนเวลาหลายปจงไมมปญหาในการแบงเวลาใหกบครอบครว

ป 2556 ปทมาตดสนใจเขาศกษาตอปรญญาโทภาคค�า เพราะเธอตองการความกาวหนาในการท�างานเธอเชอวาเธอสามารถบรหารจดการบทบาททง3บทบาทไดแกบทบาทแมบทบาทพนกงานและบทบาทนกศกษาปรญญาโทไดในชวงแรกเปนการเรยนปรบพนฐานความรเธอสามารถบรหารจดการเวลาไดด ประกอบกบเปนชวงทลกชายของเธอปดเทอม เธอใชเวลาวนจนทรถงวนศกรไปกบการท�างานและ การเรยนและใชเวลาวนเสาร-อาทตยกบครอบครวเธอคดวาไมนามปญหาอะไรเกดขน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-48 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เมอถงเวลาเปดเทอมจรงและเปนชวงทลกชายของเธอเปดเทอมเธอเรมพบปญหาของการบรหารจดการเวลา เธอใชเวลาเดนทางจากทท�างานไปเรยนไมล�าบากนก แตเมอเลกเรยน เธอใชเวลาเดนทางนานมากกวาจะกลบถงบานกดกมากและเธอตองท�าการบานทบทวนบทเรยนกวาจะไดนอนกเปนเวลาหลงเทยงคน และเธอตองตนเชาเพอเตรยมตวไปท�างาน เธอเรมรสกวาเธอมเวลาใหครอบครวนอยลง เธอตองทมเทเวลาใหกบการท�างานและการเรยนมากขน โชคดทเธอเปนคนเกงและมความสามารถเธอสามารถท�างานไดดเชนเดมและผลการเรยนของเธอกเปนทนาพอใจแตปญหาคอการใชเวลากบครอบครวทมนอยลง

จากกรณศกษาทงสองกรณความคลายกนคอทงสองคนมปญหาเรองของความสมดลระหวางชวตสวนตวและชวตการท�างานแตความแตกตางของทงสองคอคนหนงชวตสวนตวไปกระทบการท�างานแตอกคนหนงชวตการท�างานไปกระทบชวตสวนตวดงนนทงสองคนตองพยายามหาความสมดลระหวางชวตสวนตวและการท�างานใหได ความสมดลระหวางงานและชวต (Work-Life Balance) นน เปนความสามารถของบคคลในการบรหารจดการเวลาระหวางการท�างานและกจกรรมอน เชน ชวตสวนตว ชวตครอบครวเวลาวางการพกผอนไดอยางมประสทธภาพสามารถท�าหนาทในบทบาททงสองอยางไดประสบความส�าเรจ มความเหมาะสม (HudsonHighlandGroup, 2005) ทงน ความสมดลระหวางงานและชวตไมไดวดจากปรมาณของเวลาทใชในทงสองสวนวาตองเทากนแตวดจากคณภาพของการท�างานและคณภาพชวตวามความเหมาะสมหรอไมเชนพนกงานทมครอบครวสามารถใชชวตครอบครวไดอยางไมขาดตกบกพรองและในขณะเดยวกนกสามารถท�างานไดดมผลการปฏบตงานในระดบสงเปนตน

ดงนนการสรางความสมดลระหวางงานกบชวตจงเปนปจจยหนงทมความส�าคญทสงผลดตอทงตวพนกงานเองและองคการกลาวคอพนกงานมความสขและความพงพอใจในการท�างานเกดแรงจงใจในการท�างานน�าไปสผลการปฏบตงานระดบสงนอกจากน พนกงานจะมเวลาเพยงพอในการท�ากจกรรมทสนใจ เชน การออกก�าลงกาย กจกรรมทางสงคม การศกษาตอ ซงถอเปนการพฒนาบคลากรไดอกทางหนง ชวยลดปญหาคาใชจายในการบรหารทรพยากรบคคล ไดแก การลาออกการขาดงาน เปนตนซงปจจยเหลานลวนสงผลใหองคการมความสามารถในการแขงขนอกดวย

กจกรรม 14.3.1

ในระดบบคคลสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานไดอยางไรบาง

แนวตอบกจกรรม 14.3.1

เราสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชกบการท�างานในระดบบคคล ไดดงน 1) สรางทศนคตเชงบวก2)การตงเปาหมายในการท�างาน3)แรงจงใจ4)ความสขในการท�างานและการจดการความเครยด5)มนษยสมพนธในการท�างานและการอยรวมกบผอนและ6)การรกษาสมดลระหวางงานกบชวต

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-49จตวทยากบการท�างาน

เรองท 14.3.2

การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบกลม

การท�างานในองคการแมวาพนกงานแตละคนจะมบทบาทหนาทความรบผดชอบทระบไวชดเจนแตเปนทแนนอนวาพนกงานแตละคนจะตองมการตดตอสอสาร ประสานงานกบพนกงานคนอนๆ ในองคการเพราะแมวาการประยกตใชหลกจตวทยาในระดบบคคลจะมประสทธภาพเพยงใดแตเมอลกษณะของการท�างานทตองอาศยปฏสมพนธกบบคคลอน การประยกตใชจตวทยาเพอสรางแรงจงใจและผลการปฏบตงานทเปนเลศอาจจะไมเพยงพอ แตตองสามารถจงใจกลมพนกงานเพอใหสามารถรวมมอรวมแรงรวมใจท�างาน เพอใหผลการปฏบตงานในภาพรวมออกมาด โดยความส�าคญของการท�างานรวมกบผอนนนจะเนนใหเกดการท�างานทเปนทม(Team)มากกวาการท�างานเปนกลม(Group)กลาวคอใหสมาชกในทมทกคนรบรวาตนเปนสวนหนงของทม ตนเองมความส�าคญกบทม สงผลใหเกดการรวมแรงรวมมอกนใหงานของทมประสบความส�าเรจการใชจตวทยาเพอใหเกดการท�างานเปนทม

ทงน เราตางรดวาพนกงานทมาท�างานรวมกนนนมความแตกตางหลากหลายทางดานลกษณะสวนบคคล เชน เพศ เชอชาตศาสนาวฒนธรรม เปนตนตลอดจนความแตกตางทางดานจตวทยาไมวาจะเปนเรองของบคลกภาพความคด คานยมทศนคต ฯลฯซงเมอคนทมความแตกตางกนมาท�างานรวมกนนนอาจมขอดในแงทวาทมงานจะประกอบไปดวยพนกงานทมความรความสามารถและทกษะการท�างานทหลากหลายแตบางครงความแตกตางอาจกอใหเกดความขดแยงไดเชนเดยวกนเพราะแมแตตวเรายงสามารถเกดความขดแยงในตวเองไดดงนนการใชจตวทยาเพอท�างานเปนทมจงมความส�าคญเพอจดการกบความหลากหลายและความขดแยงจนสามารถท�างานรวมกนไดอยางราบรนสรางผลการปฏบตงานทดและพนกงานท�างานรวมกนอยางมความสข โดยแนวทางในการใชจตวทยาเพอท�างานรวมกบผอนนนสามารถอธบายไดตอไปน

1. ความเขาใจตนเอง พนกงานตองเขาใจตนเองอยางถกตองตามความเปนจรงซงความเขาใจตนเองนนประกอบไปดวย

เขาใจเกยวกบขอดหรอจดเดนของตนเอง และเขาใจขอจ�ากดรวมทงจดดอยของตนเอง เหตผลทเราตองเขาใจตนเองนน เพอใหเราทราบวาเราถนดสงใด เราสามารถท�าสงใดไดดทสด ขอจ�ากดของเราคออะไรเราจะท�าอยางไรเพอไมใหขอจ�ากดเปนปญหาเมอตองท�างานรวมกบผอน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-50 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กรณตวอยาง 1.1

วทยา เขาเปนพนกงานทมความสามารถในการท�างานสงมากอกทงยงมความรบผดชอบในการท�างาน แตเขามความมนใจในตนเองมากจนเกนไป และมอารมณฉนเฉยว โมโหงาย เขาจะไมคอยรบฟงความคดเหนของผอนและยดมนกบแนวคดและแนวปฏบตของตนเองสงผลใหเกดปญหาในการท�างานตามมาคอความขดแยงกบเพอนรวมงานและผลงานไมเปนไปในระดบทควรจะเปน

จากกรณของวทยาแนวทางในการแกปญหาสามารถใชทฤษฎตวตนของคารลโรเจอร(CarlRoger)กลาวคอตวตนทวทยามองตนเองและตวตนทบคคลอนมองวทยายงมความแตกตางกนโดยวทยามความเขาใจตนเองวา เขาเองมความสามารถทหลากหลาย แตเพอนรวมงานจะมองวทยาวา เขามความมนใจในตวเองทมากเกนไปและอารมณฉนเฉยวโมโหงายดงนนจงเกดปญหาในการท�างานรวมกนวทยาเองตองเขาใจตนเองวาความมนใจในตนทมากเกนไปและอารมณฉนเฉยวโมโหงายของเขานนเปนขอจ�ากดทท�าใหเกดปญหากบเพอนรวมงาน เขาตองลดความมนใจของตนเองลง เปดใจรบฟงคนอน พฒนาความฉลาดทางอารมณ เขาอาจถนดในบางเรองแตในขณะเดยวกนกตองมบางเรองทมคนอนถนดมากกวาและท�าไดดกวาเขา หากท�าไดเชนนน ความสามารถทเขามและความสามารถในการรวมงานกบผอนไดอยางราบรน

ดงนน หากพนกงานทกคนเขาใจตนเอง จะรบรขอดและสงทตนเองถนดและปฏบตไดด รบร ขอจ�ากดของตนเองและไมท�าใหขอจ�ากดนนเปนสาเหตทท�าใหเกดปญหาในการท�างานพนกงานทกคนจะสามารถท�างานรวมกนไดอยางมความสขและมผลการปฏบตงานทด

2. ความเขาใจผอน ในทนขอมงเนนไปทการเขาใจขอเสยหรอลกษณะทางลบของผอน เนองจากโดยปกตทวไปเรา

สามารถยอมรบขอดของผอนไดและคาดหวงใหผอนแสดงออกตอเราเพยงดานดเทานน แตในความเปนจรงเรามกจะพบปญหาเกยวกบความไมพอใจบคคลอนทไมเปนไปตามทเราคาดหวงสงส�าคญทตองค�านงถงคอเราไมสามารถเปลยนใครไดลกษณะบคลกภาพของแตละบคคลเกดจากการเลยงดและสงแวดลอมทแตกตางกนดงนนขอใหเราคดไวเสมอวาการทผอนมลกษณะทท�าใหเราไมพอใจเปนทการเลยงดและสงแวดลอมทเขาอยนนหลอหลอมใหเขาเปนคนเชนนน เราคงไมสามารถเปลยนเขาได สงทเราเปลยนไดคอความคดของเราทมตอผอนหากตวเราสามารถมองขามและคดไดวาทกคนในโลกแมกระทงตวเราเองมทงขอดและขอเสยเราจะสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางมความสขรบรเฉพาะดานดของบคคลนนๆ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-51จตวทยากบการท�างาน

กรณตวอยาง 2.1

ยกตวอยางเชนวทยาเปนพนกงานทมความรความสามารถและทกษะในการท�างานทดมากแตเขามกจะไมคอยรบฟงความคดเหนของผอนและอารมณฉนเฉยวใจรอนโมโหงาย

ในฐานะทเราเปนเพอนรวมงานหากเราตองรวมงานกบวทยา เปนทแนนอนวาเราจะเกดความไมพอใจหากเขามบคลกมนใจในตนเองสงและอารมณรอนจนไมสามารถแกไขไดการทเราจะสามารถท�างานกบเขาไดราบรนนน สงแรกทเราตองท�าคอ การเขาใจและยอมรบในสงทเขาเปนวาเกดจากการเลยงดและสงแวดลอมเปนการยากทจะใหเขาเปลยนแปลงตนเองทศนคตทเรามตอเขาคอพยายามมองหาขอดทเขาม ไดแก ความรความสามารถและทกษะในการท�างาน หากเขาไมยอมรบฟงความคดเหนของเรา เราตองหาขอมลอางองและชแจงใหเหนวา ความคดเหนทแตกตางของเรานนมขอดอยางไรการพดคยเจรจาควรใหเหตผลในการพดคยหากเขาใจรอนเราเองกไมควรใจรอนตามแตใหวางเฉยหากเขาพดจาดวยเหตผลและแสดงถงความมวฒภาวะเรากใหความชนชมซงเปนหลกของจตวทยาการเรยนรวาพฤตกรรมทไมไดรบการตอบสนองจะลดลงและหายไป

ความเขาใจผอนจะท�าใหเรามองเพอนรวมงานอยางเปนกลางไมมเพอนรวมงานคนใดทดและไมดไปเสยทกอยางแตเราจะใหความสนใจเพยงพฤตกรรมทด สงใดทไมดไมเหมาะสมนนเราคงไมสามารถเปลยนแปลงเขาไดทกอยาง เราตองยอมรบและเปลยนความคดเพอใหสามารถท�างานรวมกนไดอยางมความสขและท�าใหงานประสบความส�าเรจ

3. ความแตกตางระหวางบคคลความแตกตางระหวางบคคล ไดแก ความแตกตางในดานลกษณะประชากร เชน เพศ เชอชาต

อายศาสนาวฒนธรรมเปนตนและความแตกตางทางดานจตวทยาเชนบคลกภาพความคดนสยสวนบคคลเปนตนสงส�าคญคอเราตองใหเกยรตและยอมรบในความแตกตางระหวางบคคลกลาวคอไมตดสนลกษณะของบคคลทแตกตางจากเราเปนไปในทางลบเพอปองกนการเกดอคตกบบคคลอน

จากทกลาวมาขางตนลวนมจดมงหมายทส�าคญคอการยอมรบความเปนปจเจกบคคลหากเราไมสามารถยอมรบผอนไดเรากจะไมสามารถท�างานรวมกบผอนไดอยางมความสขในล�าดบถดไปจะอธบายการใชหลกจตวทยาเพอการท�างานเปนทมและกอใหเกดพลงของทมโดยในการสรางทมทเปนเลศมแนวปฏบตเพอเพมประสทธภาพในการท�างานดงน(ชชยสมทธไกร,2554)

3.1 การสรางทม จะตองมการคดเลอกสมาชกโดยมจ�านวนทเหมาะสม เนองจากหากมสมาชกจ�านวนนอยเกนไปภาระงานและความรบผดชอบของสมาชกแตละคนจะมากเกนไป ความคดสรางสรรคของทมจะไมหลากหลายแตในขณะเดยวกนหากมสมาชกจ�านวนมากเกนไปจะเกดการกนแรงองานซงเปนสาเหตของความขดแยงในทมอาจน�าไปสผลการปฏบตงานทลมเหลวไดและการตดตอสอสารระหวางสมาชกในทมจะไมทวถงขาดความผกพนของสมาชกในทม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-52 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ลกษณะของสมาชกในทมตองมความหลากหลายในดานทกษะความรความสามารถเนองจากการท�างานตองใชความรทกษะและความสามารถทหลากหลาย

3.2การก�าหนดวตถประสงค จดมงหมายของทม สมาชกทกคนตองมสวนรวมในการก�าหนดวตถประสงคและจดมงหมายของทม สมาชกในทมควรไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน การตดสนใจเพอใหสมาชกในทมเกดความรสกวาเปาหมายทรวมกนก�าหนดขนนน ตนเองเปนผรวมก�าหนดและเกดการยอมรบเปาหมายนน

3.3การสรางแรงจงใจใหกบทมใชการสรางแรงจงใจภายในใหสมาชกทมรสกวาตนมความส�าคญในการประสบความส�าเรจของทม หากทมสามารถบรรลวตถประสงคทก�าหนดไว การใหรางวลตองใหสมาชกในทมทกคนไดรบรางวลโดยทวถงกน เพราะความส�าเรจของทมเกดจากความรวมแรงรวมใจของสมาชกในทมทกคน

3.4การจดการความขดแยงทเกดขนภายในทม ตองควบคมความขดแยงใหเกดขนในระดบทเหมาะสมเพราะเปนธรรมดาของการทคนหลายคนมาอยรวมกนความแตกตางของแตละบคคลอาจน�าไปสความขดแยงภายในทม ซงความขดแยงภายในทมทอยในระดบทเหมาะสมนนจะน�าไปสผลการปฏบตงานในระดบสงเนองจากความคดเหนทแตกตางน�าไปสความคดทหลากหลายมการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ท�าใหทมมการพฒนาไปในทางทดขน แตหากความขดแยงในระดบสงเกนไปจนไมสามารถควบคมไดจะท�าลายความรวมมอของสมาชกในทม

แนวทางในการแกไขความขดแยงมหลากหลายวธ เชน การประนประนอม การแกปญหาดวยความรวมมอรวมใจ เปนตน แตวธการแกไขความขดแยงบางวธอาจจะตองใชความระมดระวง เชน การหลกเลยงการยนยอมหรอการใชก�าลงขมขบงคบเพราะอาจจะเพมระดบของความขดแยงใหสงมากยงขน

3.5ภาวะผน�า(Leadership)เปนปจจยส�าคญของทมเนองจากผน�าทดจะสามารถสรางแรงจงใจใหกบสมาชกในทม สามารถกระตนใหสมาชกในทมรวมแรงรวมใจท�างาน ผน�าแตกตางจากหวหนาในประเดนของบทบาทหวหนาทมคอผไดรบการแตงตงแตผน�าคอบคคลใดกตามทสามารถสรางการชกน�าใหสมาชกในทมรวมแรงรวมใจในการบรรลวตถประสงคของทม

จากแนวคดการสรางทมงานทเปนเลศมงเนนทสมาชกในทมสามารถท�างานรวมกนไดโดยความส�าคญคอ การทสมาชกทกคนรวมกนแสดงความคดเหน รวมกนก�าหนดเปาหมายของทม มการจดการความขดแยงทเกดขนใหมความคดสรางสรรค ใชการสอสารทเหมาะสม และมภาวะผน�าทสามารถสรางความรวมมอใหเกดขนในการท�างาน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-53จตวทยากบการท�างาน

กรณตวอยาง 3.1

วราพร เปนเจาของกจการรานอาหาร เธอมหนสวนทงหมด 2 คนคอ วรดา และวรวร ในการ ทเธอจะสามารถบรหารกจการใหมผลประกอบการทดนน สงแรกทเธอท�าคอการแบงงานใหกบหนสวนทง2 คน ซงเธอเหนวา วรดา เปนคนทมความละเอยดรอบคอบ เธอจงใหวรดาดแลเรองการเงนของราน สวนวรวรเปนคนทมทกษะในการสรางมนษยสมพนธ และมความคดสรางสรรค เธอจงใหวรวรเปนผดแลเกยวกบการใหบรการลกคา

เมอเธอมอบหมายงานใหตรงกบความถนดของคนแลว สงตอมาคอ การรวมกนบรหารกจการโดยมจดมงหมายรวมกนคอผลประกอบการและก�าไรทดแตในขณะทท�างานรวมกนมความขดแยงเกดขนจากการประสานงานกนเธอใชวธการพดคยอยางตรงไปตรงมาถงปญหากบทกคนในทมเพอใหรบทราบปญหารวมกนและหาแนวทางแกไขปญหา แมแตละคนจะมความคดเหนไมตรงกนแตในทสดจะใหแตละคนอธบายเหตผลและหาทางออกรวมกนไดในทสดเปนตน

จากกรณวราพรจะเหนไดวาทมงานของเธอจะมความสามารถและความถนดทแตกตางกน เธอจงมอบหมายหนาทและความรบผดชอบใหเหมาะสมกบแตละคน จากนนไดมการก�าหนด จดมงหมายทมรวมกนและใชการจดการความขดแยงทเกดขนโดยใชเหตผล

กลาวไดวาการน�าหลกจตวทยาไปประยกตในการเพมประสทธภาพในการท�างานระดบกลมหรอทมงานโดยสงแรกทสดในการท�างานรวมกบผอนคอตวเราตองสามารถยอมรบความเปนปจเจกบคคลใหไดไมมใครดหรอเลวไปหมดเสยทกอยางแตการทมาท�างานรวมกนจะตองมการปรบตวเขาหากนจากนนจงสรางทมงานทมความเปนเลศ โดยมปจจยประกอบ ไดแก ความเหมาะสมของจ�านวนสมาชก ความหลากหลายของความรทกษะและความสามารถการสรางแรงจงใจและความรสกเปนสวนหนงของทมเพอใหรสกวาตนส�าคญกบความส�าเรจของทมการจดการความขดแยงและการสรางภาวะผน�า

กจกรรม 14.3.2

การน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานระดบกลมตองด�าเนนการอยางไรบาง

แนวตอบกจกรรม 14.3.2

เราสามารถน�าจตวทยามาประยกตใชในการท�างานระดบกลม โดยการเขาใจตนเอง การเขาใจ ผอนและความตระหนกในความแตกตางระหวางบคคลตลอดจนการสรางแนวทางทมประสทธภาพในการท�างานไดแกการสรางทมการก�าหนดวตถประสงคการสรางแรงจงใจใหกบทมการจดการความขดแยงทเกดขนภายในทมและภาวะผน�า

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-54 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เรองท 14.3.3

การประยกตใชจตวทยาในการท�างานระดบองคการ

การใชจตวทยาในระดบองคการนน จะตองมการศกษาถงลกษณะทส�าคญขององคการทเรยกวาพฤตกรรมองคการ(OrganizationalBehavior)ซงหมายถงพฤตกรรมของพนกงานทเกดขนในองคการและปฏกรยาทเกดขนจากการทพนกงานมปฏสมพนธซงกนและกนการศกษาพฤตกรรมองคการมงศกษาถงปจจยทสงผลตอการกระท�าของพนกงาน กลมพนกงานและการบรหารงานภายในองคการ เพอน�าไปพฒนาองคการใหเกดประสทธผลยงขนการน�าหลกจตวทยาเพอประยกตการท�างานในระดบองคการหรอหนวยงานดงน

1. การสรางความผกพนตอองคการ สามารถสรางไดตงแตพนกงานเขามาท�างาน โดยการเคารพความแตกตางระหวางบคคล

มอบหมายงานใหตรงกบความถนดของบคคลและใหความส�าคญกบคณภาพชวตในการท�างานเชนการขยายงาน(JobEnlargement)ใหพนกงานท�างานหลากหลายหนาทการเพมคณคางาน(JobEnrichment)คอใหโอกาสพนกงานไดพฒนาการท�างานโดยการควบคมและรบผดชอบตนเองนอกจากน ตองจายคาตอบแทนการจดสวสดการและการใหโอกาสเจรญเตบโตและกาวหนาในอาชพสงส�าคญอกประการหนงคอ จรยธรรม โดยไมใชเพยงแคการปฏบตตามกฎหมายเทานน แตตองค�านงถงพนกงานใหมากทสด ตวอยางเชน การจดสวสดการใหกบพนกงานเพมเตมจากทกฎหมายแรงงานก�าหนด การจดสวสดการประกนสขภาพกลมพนกงานนอกเหนอจากสทธประกนสงคมเปนตนซงปจจยเหลานจะสงผลใหพนกงานมความผกพนกบองคการสงผลใหองคการมทรพยากรมนษยทมคณคาและมความสามารถในการแขงขน

2. วฒนธรรมองคการ ความหมายของวฒนธรรมองคการนน หมายถง สงทเกดจากจตส�านก และทศนคตรวมกนของ

คนภายในองคกรเกดเปนแนวปฏบตตอๆกนมาเพอชน�าใหคนในองคการตระหนกวาทศนคตคานยมอดมการณ และพฤตกรรมแบบใดทเหมาะสมและควรยดถอปฏบต (ภเบศร สมทรจกร, 2553) ตวอยางเชน บรษท เฟซบค (Facebook) มวฒนธรรมองคการแบบแบนราบ (Flat Organization) ทเขาถง ผบรหารไดงายขนโดยออกแบบส�านกงานแบบเปนทเปดโลงเพอใหเพอนรวมงานรวมทงผบรหารสามารถแลกเปลยนความคดเหนอยางอสระ(ASTVผจดการออนไลน,2558)เปนตนซงจะเหนไดวาวฒนธรรมองคการทเหมาะสมและสอดคลองกบพฤตกรรมของคนในองคการจะชวยใหองคการสามารถพฒนาไปไดอยางรวดเรวดงนนจงควรสงเสรมใหคนในองคการไดมสวนรวมในการก�าหนดและตระหนกถงวฒนธรรมองคการ อนจะเปนกลไกในการผลกดนใหคนในองคการรวมแรงรวมใจและทมเทท�างานไปในทศทางเดยวกนโดยทศทางของวฒนธรรมองคการในปจจบนเนนไปทการปรบโครงสรางใหสะดวกตอการบรหาร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-55จตวทยากบการท�างาน

จดการลดขนตอนการท�างานทซบซอนสงเสรมความสมพนธของคนในองคการเปนไปในทางบวกรวมแรงรวมใจสามารถแสดงออกความคดเหนไดอยางอสระและยอมรบฟงความคดเหนทแตกตางของพนกงานการสรางทมงานเพอรวมกนท�างานใหบรรลวตถประสงคขององคการ เพอใหสามารถตดสนใจและท�างานไดอยางอสระมากขนและชวยใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ

3. การมสวนรวมและอสระในการท�างาน องคการทเปดโอกาสใหพนกงานเขามามสวนรวมและแสดงความคดเหนเกยวกบนโยบายจดมงหมาย

และวตถประสงคขององคการ เพราะจะท�าใหพนกงานรสกถงการมสวนรวมและเปนเจาของความคดเหนนนๆ อนจะสงผลใหพนกงานเกดความพงพอใจและยอมรบนโยบายตางๆ จนน�าไปสความตงใจท�างานและการไดรบอสระในการท�างานจะท�าใหพนกงานเกดความพงพอใจในการท�างานและเพมโอกาสเรยนรทจะพฒนาการท�างานตอไป

4. ความสมพนธของพนกงานในองคการ ความสมพนธของพนกงานในองคการเปนปจจยหนงทมความส�าคญทงในดานของการท�างานคอ

ชวยใหเกดเครอขายในการท�างาน สามารถรวมมอและประสานการท�างานกนไดอยางมประสทธภาพ อกทงความสมพนธทดในองคการกบเพอนรวมงานหรอหวหนางาน จะสงผลใหพนกงานเกดความรสกเตมใจทจะมาท�างานมความสขกบสงคมทท�างานและตงใจท�างานอยางเตมความสามารถ

5. ปฏสมพนธของคนในองคการอนเปนผลจากเทคโนโลย การน�าเทคโนโลยเขามาใชใน

องคการองคการทน�าเทคโนโลยเขามาใชในองคการตองค�านงถงพนกงานเนองจากเทคโนโลยท�าใหเกด

ความเปลยนแปลงในคานยมของพนกงานและเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในการท�างานการน�าเทคโนโลยเขามาใชในองคการเปรยบเสมอนดาบสองคม ดานดคอการชวยใหองคการสามารถขบเคลอนไปขางหนาไดอยางรวดเรว แตผลกระทบทอาจจะตามมาคอพนกงานอาจไมสามารถปรบตวกบเทคโนโลยได สงผลใหเกดการตอตาน นอกจากน ยงสงผลตอการลดจ�านวนพนกงานหากมการใชเทคโนโลยเขาไปแทนทแรงงานหรอการคดแทนทมนษย โดยแนวทางในการปองกนผลกระทบของการน�าเทคโนโลยมาใชใน การท�างานนน ไดแก การเขาใจงานของพนกงานทท�าอย เพอปองกนการตอตานเทคโนโลย ระมดระวงผลกระทบของเทคโนโลยทมตอพนกงานคอ ความมศกดศรและความพงพอใจในงาน การใหพนกงานมสวนรวมในการใชเทคโนโลย ใหพนกงานรบรการเปลยนแปลง รวมทงซอสตยกบพนกงาน ในกรณท จะเลกจางพนกงานทไมสามารถท�างานรวมกบเทคโนโลยได(ทพทนนาสมทรานนท,2549)

การวเคราะหระดบองคการนนเปนระดบทใหญและมความส�าคญเพราะแมวาการใชหลกจตวทยาเพอสรางเสรมการปฏบตงานในระดบบคคลและในระดบกลมจะมประสทธผลการรบสมครพนกงานมระบบทด ไดพนกงานทมความรความสามารถ ระบบการจายคาตอบแทนเหมาะสมและเปนธรรม มผน�าทด

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-56 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ทสามารถน�าทมงานและสรางแรงจงใจใหพนกงานไดด แตหากนโยบายระดบองคการหรอสภาพแวดลอมโดยรวมขององคการไมสามารถตอบสนองได การใชหลกจตวทยาระดบบคคล ระดบกลม จะไมสามารถกระท�าไดอยางมประสทธภาพและในทสดองคการจะอยในสภาวะทพนกงานไมตงใจท�างานขาดแรงจงใจในการท�างานพนกงานเกดความเครยดในการท�างานความขดแยงเกดขนภายในองคการ เนองจากการบรหารงานทขาดความเปนธรรมน�าไปสการลาออกของพนกงานซงสงผลเสยตอองคการ

จะเหนไดวาในชวตการท�างานนน เราน�าหลกการทางจตวทยามาประยกตใชอยางหลากหลาย ทงในระดบบคคลกลมและระดบองคการเพราะการท�างานนนลวนเกยวของกบผคนทมความรสกความคดทศนคตทแตกตางกน จงตองท�าความเขาใจกบปจจยทางจตวทยาทงหลายเหลาน เพอทจะสงเสรมใหคนท�างานมคณภาพชวตทด และองคการกไดประโยชนจากการมบคลากรทมคณภาพ อนจะน�ามาซงความส�าเรจใหกบองคการตอไปเพราะการท�างานคอชวงเวลาของการเตบโตและการสรางคณคาใหกบชวตรวมทงการพฒนาความรความคดตลอดจนทกษะตางๆทจะน�าไปสการพฒนาศกยภาพจนเปนมนษยทสมบรณ

กจกรรม 14.3.3

การน�าจตวทยาในการท�างานมาประยกตใชในระดบองคการไดอยางไรบาง

แนวตอบกจกรรม 14.3.3

การน�าจตวทยาในการท�างานมาประยกตใชในระดบองคการโดยการสรางความผกพนตอองคการสรางวฒนธรรมองคการ การมสวนรวมและอสระในการท�างาน ความสมพนธของพนกงานในองคการ ตลอดจนปฏสมพนธของคนในองคการอนเปนผลจากเทคโนโลย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-57จตวทยากบการท�างาน

บรรณานกรม

จราภา เตงไตรรตน, นพมาศ องพระ (ธรเวคน), รจร นพเกต, รตนา ศรพานช, วารณ ภวสรกล, ศรเรอน แกวกงวาน, ศนสนย ตนตวท, และสรอร วชชาวธ. (2550). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ส�านกพมพ แหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชชยสมทธไกร.(2554).จตวทยาอตสาหกรมและองคการ.กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทพทนนา สมทรานนท. (สงหาคม 2549). เอกสารประกอบการสอนวชาจตวทยากบการท�างาน 01459474.

ภาควชาจตวทยาคณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ทองฟศรวงศ.(2554).พฤตกรรมองคการ(พมพครงท2).กรงเทพฯ:ส�านกสงเสรมและฝกอบรมมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร.ไทยเซฟตเวรค. (2554).ความหมายและองคประกอบของสงแวดลอมการท�างาน.จากhttp://www.thaisafe-

tywork.com/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%82/

ไทยพบเอส.(2559).พบสถตต�ารวจฆาตวตายสง. จากhttp://news58.thaipbs.or.th/content/%E0%B8%9E%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%86%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%87

ไทยรฐออนไลน.(2557).ชาวนวยอรกโลงอก! หมอหนมหายจากตดเชออโบลาแลว.จากhttp://www.thairath.co.th/content/462689

ภเบศรสมทรจกร.(2553).วฒนธรรมองคการ กลยทธการควบคมองคกร ไมใชแคสภาพแวดลอมภายใน.จากhttp://www.dpu.ac.th/laic/upload/content/file/article_instrctor/ta57/15_85_2553.pdf

เยาวลกษณกลพานช.(2533).สภาพแวดลอมกบประสทธภาพของงาน.ขาราชการ,35,16-18.วภาพร มาพบสข. (2547). เอกสารประกอบการเรยนวชาจตวทยาการท�างาน 3000-1602. กรมอาชวศกษา.

กรงเทพฯ:ส�านกพมพศนยสงเสรมวชาการ.เวบไซตต�ารวจไทย. (2559).ความเครยด และการฆาตวตายของต�ารวจ.จากhttp://thaicop.blogspot.com/

2013/09/blog-post_23.htmlสรอร วชชาวธ. (2553). จตวทยาอตสาหกรรมและองคการเบองตน. กรงเทพฯ: ส�านกพมพแหงมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.สทธ ศรบรพา. (2549). เออรกอนอมกส : มนษยปจจย (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: บรษท ส. เสรมมตร

การพมพจ�ากด.สภททา ปณฑะแพทย. (2551).การประกอบอาชพและการเลอกอาชพ. จาก http://www.supatta.haysamy.

com/daily_biz_ch3.html

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

14-58 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ศรเรอน แกวกงวาล. (2551).ทฤษฎจตวทยาบคลกภาพ รเขา-รเรา (พมพครงท 15). กรงเทพฯ: ส�านกพมพ หมอชาวบาน.

อ�านาจธระวนช.(2552).หลกการจดการ.นนทบร:มาเธอรบอสแพคเกจจงจ�ากดASTVผจดการออนไลน.(2558).เรยบงายเหลอเชอ “ซคเคอรเบรก” ผกอตงเฟซบกโชวโตะท�างานตวเอง. จาก

http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9580000104444BarbaraHansenLemme.(2002).Development in Adulthood.Boston:AllynandBacon.Hackman, J. R. andG.R.Oldham. (1980).Work Redesign.NewYork:NY:Addison-Wesley

PublishingCompanyInc.HudsonHighlandGroup. (2005).The Case for Work/Life Balance: Closing the Gap between

Policy and Practice.Australia:HudsonHighlandGroup.Maslow,A.H.(1943).A theory of Human Motivation.PsychologicalReview,Vol50(4),Jul1943,

370-396.Schultz, D. P, and S. E. Schultz. (2010). Psychology and Work Today: An Introduction to

Industrial and Organizational Psychology(10thed.).Boston:PrenticeHall.Shermerhorn,J.R.,Jr.,Hunt,J.G.,andOsborn,R.N.(2008).Organizational Behavior (10thed.).

NewJersy,NJ:JohnWiley&Sons.