Етістіктің райлары туралы түсінік

Сабақтың мақсаты: Білімділік – етістіктің райлары және оның жасалуы мен ерекшеліктері жайлы білім беру. Дамытушылық – оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін жетілдіру, алған білімді қолдана және талдай білуге үйрету, аз сөзбен түйіндеуге дағдыландыру, таным көкжиегін кеңейту. Тәрбиелік – сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, адамгершілікке, ынтымақтастыққа қазақ халқының ұлттық құндылықтарының бірі шешендік өнерді бағалауға баулу, сонымен бірге, туған жерін елін құрметтеуге, имандылыққа, қайрымды бола білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: талдау, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс Көрнекілігі: тірек-сызба, интерактивті тақта 

Үйге берілген тапсырма:

«Мектептес достар» немесе «Кім болам?»

деген тақырыптардың бірін таңдап, шағын шығарма жазып келу

Аукцион әдісі бойынша сұрақтарға жауап береміз.1) Етістікке сипаттама беріңіз.2) Қалып етістіктерін атаңыз3) Есімшенің жұрнақтарын атаңыз.4) Көсемшенің жұрнақтарын атаңыз.5) Етістіктің шақтарын атаңыз.6) Етіс түрлері.7) Осы шаққа мысал келтіріңіз.8) Келер шаққа мысал келтіріңіз.9) Өткен шаққа мысал келтіріңіз.10)Құттықтаймын! Ұтысқа ие болдыңыз!11)Жедел өткен шаққа мысал келтіріңіз.12)Ауыспалы осы шақ пен ауыспалы келер шақты қалай ажыратамыз?13)Тұйық етістікке мысал келтіріңіз.14) 15)Синонимдес тұрақты тіркестерді табыңыз.Бетінің оты шықты, көзі алақандай болды, қас пен көздің арасында, иманы қалмады, құлқын сәріде, жүрегі тас төбесіне шықты.

«Болашақ» тобы

«Энергия» тобы

ЭКСПО – 2017 негізгі тақырыбы – «Болашақ энергиясы». Ол халықаралық қоғамдастықтың планетаға күн өткен сайын әсер етіп отырған энергия тұтыну проблемасына алаңдаушылығын білдіреді. Көрменің басты мақсаты – жауаптылыққа шақыру, пікірталастар тудыру және адамдардың табиғат үшін келетін зиянды барынша азайтып энергия тұтынуды жоспарлап бақылау білуге үйрету білімін қалыптастыру.

Жаңа сабақ

Ашық рай Бұйрық рай

Қалау рай Шартты рай

Етістіктің райлары

Ашық рай

айтып отыр

барармыз

жарысты

Етістіктің шақтары

Бұйр

ық

рай

Мыс: жаз

-айын, (-айық)

-, (-ыңдар)

-ыңыз, -ыңыздар

-сын

Осы

сөз

діайт-...-қ

қолда-...-ңыз

айтқыз-...-м

айтыс-...-ңыздар

айтпа-...

іс оңға басар еді

Қалау райдың жасалу жолдары:1.Негізгі және туынды түбір етістікке, етіске, болымсыз етістікке -ғы, -гі, -қы, -кі жұрнағы жалғанып, тәуелдік (кейде көптік) жалғаулары үстеліп, есімше, көсемше тұлғалы кел көмекші етістігі тіркеледі.2. Шартты рай тұлғасы игі еді сөздерінің жіктеліп келген түрімен тіркеседі.3. Негізгі және туынды түбір етістікке, етіске, болымсыз етістікке -ғай, -гей, -қай, -кей жұрнағы жалғанып, ІІ және ІІІ жақта жіктеліп келеді.Ескерту: І жақта жіктелмейді!

Мысалдар

Ата- ананың қадірін білмесең, басқа біреудің жақсылығына баға бере алмайсың

Адамдар қоршаған ортаны бүлдірмегей

Берекені көктен тілеме, еңбектен тіле

Өз ұлтымның жанашыры боламын

Ашық рай Бұйрық рай Шартты рай Қалау рай

Семантикалық картамен жұмыс

100-ГЕ ЖУЫҚ ЕЛ

10.06-10.09

5 000 000 КҮН, ЖЕЛ, ТЕҢІЗ, МҰХИТ, СУ

174 ГЕКТАР

144-жаттығу. Тапсырманы көшіріп жазып, етістіктердің жасалуына, қай шақта тұрғанына көңіл бөліңдер.

Киіз үйдің төрінде бір топ

ауыл ақсақалдары қымыз

ішіп отыр. Әкем дастарқан

шетінде қымыз құйып

отыр. Әкем басымнан

сипап: «Жарайсың, балам,

әдепті бала сүйтеді», – деді.

Көпшілікке қол қусырып

тұрып:

«Ассалаумағалейкум,

аталар!» – деп әр сөзді

қадап-қадап айттым. Бұған,

әрине, бәрі күлісіп жатыр.

Қазақстанның Экспо-ға қатысуы туралы не білеміз?

145-жаттығу. Мәтінді оқыңдар.Етістіктерді теріп жазып,

морфологиялық талдау жасаңдар.

Жапония. «Табиғат даналығы», 2005.

Испания Корольдігі «Су және тұрақты даму», 2008.

Қытай Халық Республикасы «Астана – Еуразия жүрегі», 2010.

Суреттер сөйлейді

Биылғы көрменің басты символын білесіз бе? Берілген етістіктерді жіктеңдер

1. Барсаңдар.2. Айтармыз.3. Барыңдар.

1. Жазсаңыз.2. Жазғызсам.3. Болғайсың.

Лондондағы Хрусталь сарайы

Париждегі Эйфель мұнарасы

Париждегі Александр ІІІ көпірі

?

177-жаттығу. Төмендегі кесте бойынша 3 сөйлемнен жазып шығыңыздар.

Іс-әрекеттің өз қалауыңды, пікіріңді білдіруі

Іс-әрекетті жасауды міндеттеп бұйыру

Жүзеге асырылған қимыл әрекетті бүкпесіз хабарлау

ЭКСПО-2017 көрмесінің басты символы Қазақстан павильоны болмақ. Ол бірнеше қабаттан тұратын шар пішіндес ғимарат. Алып «шардың» диаметрі 150 метр, жалпы аумағы 24 мың шаршы метрді құрайды. Шар тәріздес пішін жердің биосферасын еске түсіреді. Болашақта бұл шар-ғимарат қоршаған ортамен үндестікте өмір сүретін адамзат нәсілінің символына айналмақ. 

«Ойланудың алты қалпағы» әдісі 

Үйге тапсырма:1. Ережені жаттау. 2. 177-жаттығу. Өлең жолдарындағы етістіктерді көшіріп жазып, морфологиялық талдау жасаңыздар.3. Рай түрлерін қатыстырып «Атаның баласы ғана емес, адамның баласы болсам...» деген тақырыпқа шығарма жазу

Кері байланыс:«Мұғалімге хат жазу»

  Астана қаласы туралы қызықты деректер:   Қызықты мәліметтер 1998 жылы ЮНЕСКО шешімі Астана

қаласын «Бейбітшілік қаласы» деген атауға сай деп танып, медальмен марапаттады.

Астана – Азия елдерінің ішіндегі солтүстікте орналасқан қала. Астана – әлемдегі суық астаналардың қатарында. Ұлан-Батор

қаласынан жылырақ, ал Оттавадан суық. Әлемдегі екі астана атауы «Астана» деген мағына береді: Сеул және

Астана қалалары. Әлемдегі екі елдің астанасы Солтүстік Мұзды мұхит бассейнінде

орналасқан. Моңғолия астанасы Ұлан-Батор қаласы Енисей, ал Астана Есіл

өзенінде орналасқан.

Бас бармақ жаттығуы

Басбармақ жоғарыға қарай = Мен түсінемін.

Басбармақ көлденең = Мен түсінгендеймін.

Басбармақ төмен қарай = Мен түсінбедім.

Бағалау.31-40 ұпай – «5»21-30 ұпай – «4»11-20 ұпай – «3»

3 4

5