Етістіктің райлары туралы түсінік

30
Сабақтың мақсаты: Білімділік – етістіктің райлары және оның жасалуы мен ерекшеліктері жайлы білім беру. Дамытушылық – оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін жетілдіру, алған білімді қолдана және талдай білуге үйрету, аз сөзбен түйіндеуге дағдыландыру, таным көкжиегін кеңейту. Тәрбиелік – сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, адамгершілікке, ынтымақтастыққа қазақ халқының ұлттық құндылықтарының бірі шешендік өнерді бағалауға баулу, сонымен бірге, туған жерін елін құрметтеуге, имандылыққа, қайрымды бола білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: талдау, сұрақ-жауап, шығармашылық

Upload: bilim-all

Post on 11-Apr-2017

101 views

Category:

Education


23 download

TRANSCRIPT

Page 1: Етістіктің райлары туралы түсінік

Сабақтың мақсаты: Білімділік – етістіктің райлары және оның жасалуы мен ерекшеліктері жайлы білім беру. Дамытушылық – оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін жетілдіру, алған білімді қолдана және талдай білуге үйрету, аз сөзбен түйіндеуге дағдыландыру, таным көкжиегін кеңейту. Тәрбиелік – сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, адамгершілікке, ынтымақтастыққа қазақ халқының ұлттық құндылықтарының бірі шешендік өнерді бағалауға баулу, сонымен бірге, туған жерін елін құрметтеуге, имандылыққа, қайрымды бола білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: талдау, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс Көрнекілігі: тірек-сызба, интерактивті тақта 

Page 2: Етістіктің райлары туралы түсінік
Page 3: Етістіктің райлары туралы түсінік
Page 4: Етістіктің райлары туралы түсінік

Үйге берілген тапсырма:

«Мектептес достар» немесе «Кім болам?»

деген тақырыптардың бірін таңдап, шағын шығарма жазып келу

Page 5: Етістіктің райлары туралы түсінік

Аукцион әдісі бойынша сұрақтарға жауап береміз.1) Етістікке сипаттама беріңіз.2) Қалып етістіктерін атаңыз3) Есімшенің жұрнақтарын атаңыз.4) Көсемшенің жұрнақтарын атаңыз.5) Етістіктің шақтарын атаңыз.6) Етіс түрлері.7) Осы шаққа мысал келтіріңіз.8) Келер шаққа мысал келтіріңіз.9) Өткен шаққа мысал келтіріңіз.10)Құттықтаймын! Ұтысқа ие болдыңыз!11)Жедел өткен шаққа мысал келтіріңіз.12)Ауыспалы осы шақ пен ауыспалы келер шақты қалай ажыратамыз?13)Тұйық етістікке мысал келтіріңіз.14) 15)Синонимдес тұрақты тіркестерді табыңыз.Бетінің оты шықты, көзі алақандай болды, қас пен көздің арасында, иманы қалмады, құлқын сәріде, жүрегі тас төбесіне шықты.

Page 6: Етістіктің райлары туралы түсінік

«Болашақ» тобы

«Энергия» тобы

Page 7: Етістіктің райлары туралы түсінік

ЭКСПО – 2017 негізгі тақырыбы – «Болашақ энергиясы». Ол халықаралық қоғамдастықтың планетаға күн өткен сайын әсер етіп отырған энергия тұтыну проблемасына алаңдаушылығын білдіреді. Көрменің басты мақсаты – жауаптылыққа шақыру, пікірталастар тудыру және адамдардың табиғат үшін келетін зиянды барынша азайтып энергия тұтынуды жоспарлап бақылау білуге үйрету білімін қалыптастыру.

Page 8: Етістіктің райлары туралы түсінік

Жаңа сабақ

Page 9: Етістіктің райлары туралы түсінік

Ашық рай Бұйрық рай

Қалау рай Шартты рай

Етістіктің райлары

Page 10: Етістіктің райлары туралы түсінік

Ашық рай

айтып отыр

барармыз

жарысты

Етістіктің шақтары

Page 11: Етістіктің райлары туралы түсінік

Бұйр

ық

рай

Мыс: жаз

-айын, (-айық)

-, (-ыңдар)

-ыңыз, -ыңыздар

-сын

Page 12: Етістіктің райлары туралы түсінік

Осы

сөз

діайт-...-қ

қолда-...-ңыз

айтқыз-...-м

айтыс-...-ңыздар

айтпа-...

іс оңға басар еді

Page 13: Етістіктің райлары туралы түсінік

Қалау райдың жасалу жолдары:1.Негізгі және туынды түбір етістікке, етіске, болымсыз етістікке -ғы, -гі, -қы, -кі жұрнағы жалғанып, тәуелдік (кейде көптік) жалғаулары үстеліп, есімше, көсемше тұлғалы кел көмекші етістігі тіркеледі.2. Шартты рай тұлғасы игі еді сөздерінің жіктеліп келген түрімен тіркеседі.3. Негізгі және туынды түбір етістікке, етіске, болымсыз етістікке -ғай, -гей, -қай, -кей жұрнағы жалғанып, ІІ және ІІІ жақта жіктеліп келеді.Ескерту: І жақта жіктелмейді!

Page 14: Етістіктің райлары туралы түсінік

Мысалдар

Ата- ананың қадірін білмесең, басқа біреудің жақсылығына баға бере алмайсың

Адамдар қоршаған ортаны бүлдірмегей

Берекені көктен тілеме, еңбектен тіле

Өз ұлтымның жанашыры боламын

Ашық рай Бұйрық рай Шартты рай Қалау рай

Семантикалық картамен жұмыс

Page 15: Етістіктің райлары туралы түсінік

100-ГЕ ЖУЫҚ ЕЛ

10.06-10.09

5 000 000 КҮН, ЖЕЛ, ТЕҢІЗ, МҰХИТ, СУ

174 ГЕКТАР

Page 16: Етістіктің райлары туралы түсінік

144-жаттығу. Тапсырманы көшіріп жазып, етістіктердің жасалуына, қай шақта тұрғанына көңіл бөліңдер.

Киіз үйдің төрінде бір топ

ауыл ақсақалдары қымыз

ішіп отыр. Әкем дастарқан

шетінде қымыз құйып

отыр. Әкем басымнан

сипап: «Жарайсың, балам,

әдепті бала сүйтеді», – деді.

Көпшілікке қол қусырып

тұрып:

«Ассалаумағалейкум,

аталар!» – деп әр сөзді

қадап-қадап айттым. Бұған,

әрине, бәрі күлісіп жатыр.

Page 17: Етістіктің райлары туралы түсінік

Қазақстанның Экспо-ға қатысуы туралы не білеміз?

145-жаттығу. Мәтінді оқыңдар.Етістіктерді теріп жазып,

морфологиялық талдау жасаңдар.

Page 18: Етістіктің райлары туралы түсінік

Жапония. «Табиғат даналығы», 2005.

Испания Корольдігі «Су және тұрақты даму», 2008.

Қытай Халық Республикасы «Астана – Еуразия жүрегі», 2010.

Page 19: Етістіктің райлары туралы түсінік

Суреттер сөйлейді

Page 20: Етістіктің райлары туралы түсінік

Биылғы көрменің басты символын білесіз бе? Берілген етістіктерді жіктеңдер

1. Барсаңдар.2. Айтармыз.3. Барыңдар.

1. Жазсаңыз.2. Жазғызсам.3. Болғайсың.

Page 21: Етістіктің райлары туралы түсінік

Лондондағы Хрусталь сарайы

Париждегі Эйфель мұнарасы

Париждегі Александр ІІІ көпірі

?

Page 22: Етістіктің райлары туралы түсінік

177-жаттығу. Төмендегі кесте бойынша 3 сөйлемнен жазып шығыңыздар.

Іс-әрекеттің өз қалауыңды, пікіріңді білдіруі

Іс-әрекетті жасауды міндеттеп бұйыру

Жүзеге асырылған қимыл әрекетті бүкпесіз хабарлау

Page 23: Етістіктің райлары туралы түсінік

ЭКСПО-2017 көрмесінің басты символы Қазақстан павильоны болмақ. Ол бірнеше қабаттан тұратын шар пішіндес ғимарат. Алып «шардың» диаметрі 150 метр, жалпы аумағы 24 мың шаршы метрді құрайды. Шар тәріздес пішін жердің биосферасын еске түсіреді. Болашақта бұл шар-ғимарат қоршаған ортамен үндестікте өмір сүретін адамзат нәсілінің символына айналмақ. 

Page 24: Етістіктің райлары туралы түсінік
Page 25: Етістіктің райлары туралы түсінік

«Ойланудың алты қалпағы» әдісі 

Page 26: Етістіктің райлары туралы түсінік

Үйге тапсырма:1. Ережені жаттау. 2. 177-жаттығу. Өлең жолдарындағы етістіктерді көшіріп жазып, морфологиялық талдау жасаңыздар.3. Рай түрлерін қатыстырып «Атаның баласы ғана емес, адамның баласы болсам...» деген тақырыпқа шығарма жазу

Page 27: Етістіктің райлары туралы түсінік

Кері байланыс:«Мұғалімге хат жазу»

Page 28: Етістіктің райлары туралы түсінік

  Астана қаласы туралы қызықты деректер:   Қызықты мәліметтер 1998 жылы ЮНЕСКО шешімі Астана

қаласын «Бейбітшілік қаласы» деген атауға сай деп танып, медальмен марапаттады.

Астана – Азия елдерінің ішіндегі солтүстікте орналасқан қала. Астана – әлемдегі суық астаналардың қатарында. Ұлан-Батор

қаласынан жылырақ, ал Оттавадан суық. Әлемдегі екі астана атауы «Астана» деген мағына береді: Сеул және

Астана қалалары. Әлемдегі екі елдің астанасы Солтүстік Мұзды мұхит бассейнінде

орналасқан. Моңғолия астанасы Ұлан-Батор қаласы Енисей, ал Астана Есіл

өзенінде орналасқан.

Page 29: Етістіктің райлары туралы түсінік

Бас бармақ жаттығуы

Басбармақ жоғарыға қарай = Мен түсінемін.

Басбармақ көлденең = Мен түсінгендеймін.

Басбармақ төмен қарай = Мен түсінбедім.

Page 30: Етістіктің райлары туралы түсінік

Бағалау.31-40 ұпай – «5»21-30 ұпай – «4»11-20 ұпай – «3»

3 4

5