akademia dostępne finanse − podsumowanie i odsłony · prezentacja multimedialna wyświetlana w...
TRANSCRIPT
Adam Tochmański, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego NBP
Warszawa, 17 maja 2016 r.
Akademia Dostępne Finanse
− podsumowanie I odsłony
■ Geneza i cele programu
■ Realizacja I odsłony programu w latach 2012-2016
■ Efekty programu i innych działań w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 2
Agenda
■ Geneza i cele programu
■ Realizacja I odsłony programu w latach 2012-2016
■ Efekty programu i innych działań w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 3
Agenda
■ Niski poziom ubankowienia polskiego społeczeństwa i korzystania
z bezgotówkowych instrumentów płatniczych.
■ Wyniki badań przeprowadzonych w latach 2009-2011 wskazujące bariery
dla wzrostu ubankowienia i rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce.
■ Projekt rządowego „Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na
lata 2011-2013” rekomendujący podjęcie przez NBP działań edukacyjnych w
zakresie ograniczenia wykluczenia finansowego poprzez pogłębienie wiedzy o
obrocie bezgotówkowym i zwiększenie zaufania do niego.
■ Uznanie, że dotychczasowa formuła działań edukacyjnych DSP podejmowanych
z Centrali NBP w Warszawie nie jest wystarczająca i wymaga dotarcia
bezpośredniego do osób nieubankowionych i niekorzystających z obrotu
bezgotówkowego.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 4
Geneza programu Akademia Dostępne Finanse – 2011 rok
Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca w latach 2001 – 2010
5 Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: dane EBC, 2010 r.
0,45 0,48
0,52 0,58
0,62 0,67
0,76
0,90 0,93
0,99 1,04 1,04 1,04 1,04 1,05
1,08 1,10 1,13
1,16 1,19
1,20 1,20 1,20 1,14
1,21 1,21 1,26 1,24 1,26
1,29
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Polska
Strefa EURO
UE
Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w 2010 r.
6 Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: dane EBC, 2010 r.
7,5
1
3,2
2,9
5
2,9
1
2,8
9
2,8
4
2,3
9
2,2
8
2,2
2,1
5
2,0
8
1,8
1,6
1
1,5
3
1,4
5
1,1
9
1,1
9
1,1
9
1,1
6
1,1
3
1,0
2
0,9
9
0,9
8
0,6
7
0,6
2
0
1
2
3
4
5
6
7
8(1
) M
alt
a
(2)
Lu
ksem
bu
rg
(3)
Gre
cja
(4)
Fin
lan
dia
(5)
Lit
wa
(6)
Cyp
r
(7)
Po
rtu
ga
lia
(8)
Szw
ecja
(9)
Ło
twa
(10)
Wie
lka B
ryta
nia
(11)
Esto
nia
(12)
Irla
nd
ia
(13)
Sło
wacja
(14)
Belg
ia
(15)
Ho
lan
dia
EU
(16)
Fra
nc
ja
(17)
Au
str
ia
(18)
Sło
wen
ia
(19)
Nie
mcy
(20)
Ru
mu
nia
(21)
Węg
ry
(22)
Po
lska
(23)
Czech
y
(24)
Wło
ch
y
(25)
His
zp
an
ia
Średnia UE 1,29
Posiadanie konta osobistego, rachunku oszczędnościowo-
rozliczeniowego (ROR) w banku lub SKOK przez osoby powyżej 18 lat
7 Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
77%
23%
posiada
nie posiada
Źródło: badanie Departamentu Systemu Płatniczego NBP, 2011-2012, n=1000.
Posiadanie konta osobistego/ROR w zależności od wieku
przez osoby powyżej 18 lat
8 Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
70%
93% 96% 88%
68%
43%
30%
7% 4% 12%
32%
57%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
do 24 lat 25-34 lata 35-44 lata 45-54 lata 55-64 lata 65 lat i więcej
nie posiada
posiada
Źródło: badanie Departamentu Systemu Płatniczego NBP, 2011-2012, n=1000.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 9
Ubankowienie polskiego społeczeństwa w 2011 r.
45
53
71 73 74
78 80 81 81
85 88
90 93 94 95 95 96 97 97 97 97 97 98 99 99 100 100
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Źródło: A. Demirguc-Kunt, L. Klapper, Measuring Financial Inclusion, World Bank, Policy Research Working Paper 6025, April 2012.
70
87
Posiadanie rachunku bankowego w krajach UE w 2011 r. przez osoby powyżej 15 lat (%)
10
Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca w 2010 r.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: dane EBC, 2010 r.
0,38 0,45
0,41 0,47
0,53
0,63 0,70
0,79 0,87
0,84
1,06 1,11 1,14 1,16
1,30 1,34
1,43 1,46 1,45 1,43 1,18
1,25 1,31
1,22
1,33 1,37
1,41 1,46 1,45 1,45
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Polska
Strefa Euro
UE
Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w 2010 r.
11 Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: dane EBC, 2010 r.
2,6
4
2,3
7
2,1
5
1,8
5
1,8
2
1,7
9
1,7
3
1,7
1
1,6
4
1,5
6
1,5
5
1,4
5
1,3
5
1,3
4
1,3
2
1,3
1
1,3
0
1,2
8
1,2
6
1,2
5
1,1
6
1,0
8
1,0
1
0,9
4
0,9
0
0,8
9
0,8
4
0,5
9
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
(1)
Lu
ksem
burg
(2)
Wie
lka B
ryta
nia
(3)
Szw
ecja
(4)
Port
ug
alia
(5)
Ho
lan
dia
(6)
Belg
ia
(7)
Sło
wenia
(8)
Cypr
(9)
Ma
lta
(10)
Nie
mcy
(11)
His
zp
ania
EU
(12)
Dania
(13)
Esto
nia
(14)
Fin
land
ia
(15)
Fra
ncja
(16)
Litw
a
(17)
Austr
ia
(18)
Gre
cja
(19)
Irla
nd
ia
(20)
Wło
chy
(21)
Łotw
a
(22)
Bułg
ari
a
(23)
Sło
wacja
(24)
Cze
ch
y
(25)
Węg
ry
(26)
Pols
ka
(27)
Rum
unia
Średnia UE 1,45
Posiadanie i korzystanie z kart płatniczych przez posiadaczy kont korzystanie z kart płatniczych
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 12
Źródło: badanie Departamentu Systemu Płatniczego NBP, 2011-2012, n=771.
14%
81%
4%
Nie mam
Mam i korzystam
Mam i nie korzystam
13
Ilościowa struktura sposobów płatności Polaków
82%
17%
2%
Gotówka
Karta
Przelew
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: badanie Departamentu Systemu Płatniczego NBP, 2011-2012
14
Szczegółowa struktura płatności gotówkowych Polaków
40%
34%
26%
płatności gotówkowe osóbnieposiadających kart płatniczych
płatności gotówkowe posiadaczy kartpłatniczych, dokonane w miejscachnieakceptujących kart
płatności gotówkowe posiadaczy kartpłatniczych, dokonane w miejscachakceptujących karty
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Źródło: badanie Departamentu Systemu Płatniczego NBP, 2011-2012
mentalne – brak zaufania do banków, przywiązanie do gotówki,
przyzwyczajenia, stereotypy
edukacyjne – brak wiedzy nt. finansów i korzyści z posiadania konta
i korzystania z nowoczesnych form płatności
funkcjonalne – postrzeganie korzystania z kart płatniczych i płatności
bezgotówkowych jako skomplikowane
techniczne – negatywne nastawienie do nowych technologii, brak dostępu
do Internetu
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 15
Bariery w korzystaniu z instrumentów bezgotówkowych wynikające
z badania postaw Polaków wobec obrotu bezgotówkowego
Źródło: Raport „Badanie postaw Polaków wobec obrotu bezgotówkowego”, prof. Dominika Maison, NBP, marzec 2010 r.
■ Mam zbyt małe dochody, aby się opłacało posiadanie konta, wszystkie
pieniądze wydaję na bieżąco, więc nie ma sensu trzymać ich na koncie.
■ Nie widzę sensu w posiadaniu konta – wszystkie sprawy załatwiam
gotówką, musiałbym cały czas wypłacać pieniądze z bankomatu.
■ Płacąc kartą, udostępnia się sklepowi swoje dane osobowe oraz numer
konta bankowego.
■ Podczas płacenia kartą w sklepie klient płaci prowizję.
■ Nie znam się na tym, bałbym się, że coś zrobię nie tak i stracę wszystkie
pieniądze.
■ Nie ufam bankom, nie chcę, żeby były tam moje pieniądze.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 16
Wybrane postawy i stereotypy na temat konta, kart i banków
Źródło: Raport „Postawy Polaków wobec obrotu bezgotówkowego”, Dominika Maison, marzec 2010 r.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 17
Cele programu Akademia Dostępne Finanse
Ambasadorzy obrotu bezgotówkowego
Edukacja finansowa
Promocja obrotu bezgotówkowego
■ Przekonanie osób nieubankowionych, że przechowywanie pieniędzy na koncie w banku jest bezpieczniejsze niż trzymanie ich w domu.
■ Przekazanie wiedzy na temat funkcjonowania rachunków bankowych, bankomatów i kart płatniczych.
■ Uświadomienie bezpieczeństwa środków przechowywanych w bankach, tj. depozyty w bankach są gwarantowane przez BFG do 100 tys. euro.
■ Wskazanie korzyści z posiadania konta i otrzymywania świadczeń na konto zamiast w gotówce.
■ Zwiększenie zaufania do banków jako podmiotów regulowanych i nadzorowanych przez państwo oraz do bezgotówkowych instrumentów płatniczych.
■ Zachęcenie do otwarcia rachunku bankowego oraz korzystania z kart płatniczych i bankowości internetowej poprzez poszukanie oferty banku najbardziej korzystnej z punktu widzenia własnych potrzeb.
■ Zachęcenie osób już posiadających konto do płacenia bezgotówkowo każdego rodzaju płatności.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 18
Cele działań edukacyjnych podejmowanych w ramach programu
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 19
Dotychczasowa formuła działań edukacyjnych DSP w zakresie
obrotu bezgotówkowego
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 20
Akademia Dostępne Finanse – kluczowa rola Oddziałów Okręgowych NBP
■ Geneza i cele programu
■ Realizacja I odsłony programu w latach 2012-2016
■ Efekty programu i innych działań w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 21
Agenda
sierpień 2011 r. – powstanie koncepcji programu i jego akceptacja.
II połowa 2011 r. – przygotowanie programu we współpracy z DEW i DKP.
początek 2012 r. – pozyskanie patronów honorowych programu i partnerów
współpracujących.
kwiecień 2012 r. – marzec 2016 r. - cykliczne, coroczne szkolenia dla Oddziałów
Okręgowych NBP.
maj 2012 r. – marzec 2016 r. - kwartalne spotkania inaugurujące ADF (pierwsze
w województwie zachodnio-pomorskim, ostatnie w województwie mazowieckim.)
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 22
Kalendarium realizacji programu Akademia Dostępne Finanse
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 23
Akademia „Dostępne Finanse”
I
Inauguracje
II
„Echo”
III
Media
Formy realizacji Akademii Dostępne Finanse
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 24
Olsztyn 16.06.2014
Rzeszów 22.09.2014
Zielona Góra 24.11.2014
Katowice 23.03.2015
Gdańsk 1.06.2015
Łódź 14.09.2015
Bydgoszcz 23.11.2015
Radom 14.03.2016
Szczecin 21.05.2012
Poznań 17.09.2012
Opole 26.11.2012
Lublin 25.03.2013
Białystok 17.06.2013
Wrocław 9.09.2013
Kielce 25.11.2013
Kraków 17.03.2014
Akademia Dostępne Finanse – inauguracje
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 25
Akademia Dostępne Finanse – Ambasadorzy
■ samorządowcy
■ pracownicy szkół wyższych
■ bibliotekarze
■ pracownicy ZUS i KRUS
■ policjanci , strażacy
■ przedstawiciele organizacji zrzeszających osoby starsze
■ harcerze
■ działkowcy
■ „latarnicy”
■ numizmatycy
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 26
16
spotkań inaugurujących
1000
Ambasadorów
690
spotkań echa ADF
36 621
osób przeszkolonych
4 000 000 osób poznało ideę ADF dzięki mediom
Akademia Dostępne Finanse w liczbach
■ Wykłady na Uniwersytetach Trzeciego Wieku.
■ Spotkania w bibliotekach, świetlicach, klubach działkowców.
■ Spektakl teatralny „A konto ma każdy”.
■ Konkurs fotograficzny „Ja i obrót bezgotówkowy”.
■ Konkurs na filmy o obrocie bezgotówkowym.
■ Warsztaty komputerowe „Moja rodzina płaci kartą”.
■ Prezentacja multimedialna wyświetlana w salach obsługi klienta ZUS.
■ "ABC przedsiębiorczości na wsi - edukacja finansowa mieszkańców wsi i małych miast„.
■ Warsztaty z edukacji finansowej obejmujące instruktaż oraz ćwiczenia praktyczne, m.in. jak zachować się przy bankomacie i jak bezpiecznie płacić bezgotówkowo z wykorzystaniem karty płatniczej.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 27
Echo ADF
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 28
Świadectwo uczestników ADF
Już teraz wiem, że wiele jest korzyści
z posiadania internetowego konta
bankowego, trzeba być tylko ostrożnym
tzn. zachować ostrożność w Internecie
Dzięki spotkaniom rozwiałem swoje obawy
związane z płaceniem kartą, to przecież
takie proste i całkiem bezpieczne
Po takim spotkaniu wątpliwości
o niebezpieczeństwie korzystania
z różnych form obrotu bezgotówkowego
zostały zażegnane
Teraz już wiem, że przy korzystaniu
z bankowości elektronicznej muszę zwrócić
uwagę na zielona belkę i zamkniętą kłódeczkę
Teraz już wiem, że nie mogę
odpowiadać na mailowe prośby
„banku” o zalogowanie się do konta
Po takim wykładzie
wątpliwości płacenia
kartą zbliżeniową
zostały wyjaśnione
Obsługa bankomatu
nie jest tak strasznie
skomplikowana jak
wcześniej myślałam
Po takim spotkaniu wszystko jest proste
i zrozumiałe. Szkoda że na stronie mojego
banku nie ma takich informacji”.
Zawsze wcześniej po wpływie emerytury
wypłacałam ją jednorazowo na codzienne
potrzeby w okienku w banku, a teraz wiem, że
moje pieniądze przechowywane na rachunku są
bezpieczniejsze niż te trzymane w gotówce
■ Geneza i cele programu
■ Realizacja I odsłony programu w latach 2012-2016
■ Efekty programu i innych działań w zakresie rozwoju obrotu
bezgotówkowego
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 29
Agenda
Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w poszczególnych
krajach UE w 2014 r.
30
9,7
7
3,1
3
3,1
2
3
2,8
2,5
9
2,5
9
2,3
3
2,0
5
1,9
1,8
4
1,8
1,7
6
1,6
9
1,6
1,5
8
1,5
7
1,3
3
1,2
2
1,1
9
1,1
1
1,0
1
b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
Średnia UE: 1,29
Średnia dla 22 krajów UE *: 1,9
0
2,5
5
7,5
10
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu
Brak danych dla Bułgarii, Chorwacji, Austrii, Rumunii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 31
Źródło: A. Demirguc-Kunt, L. Klapper, D. Singer, P. Van Oudheusden, The Global Findex Database 2014, World Bank Group, Policy Research Working Paper 7255, April 2015.
61 63
72
77 78
82
86 87 87 88 90 90 90
95 96 96 97 97 97 98 98 98 99 99 99 100 100 100
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
78
90
Ubankowienie polskiego społeczeństwa w 2014 r.
Posiadanie rachunku bankowego w krajach UE w 2014 r. przez osoby powyżej 15 lat (%)
2011 2015
70% 78%
8 pkt %
Akademia „Dostępne Finanse” − podsumowanie I odsłony 32
Wzrost ubankowienia w Polsce w latach 2011-2014 dla osób
powyżej 15 lat według badania Banku Światowego
Źródło: A. Demirguc-Kunt, L. Klapper, D. Singer, P. Van Oudheusden, The Global Findex Database 2014, World Bank Group, Policy Research Working Paper 7255, April 2015.
Źródło: A. Demirguc-Kunt, L. Klapper, Measuring Financial Inclusion, World Bank, Policy Research Working Paper 6025, April 2012.
2011 2014
Wzrost ubankowienia w Polsce w latach 2012-2015 dla osób
powyżej 15 lat według badania dla DEW NBP
33
Źródło: „Raport z badania pt. „Diagnoza stanu wiedzy ekonomicznej Polaków oraz obszarów realnych potrzeb edukacyjnych w tym zakresie””,
DEW NBP, 2015 r., n=1200 (2012), n=2000 (2015) osób w wieku 15 lat i więcej
27%
73%
2012
nie posiada
posiada
22%
78%
2015
nie posiada
posiada
Akademia „Dostępne Finanse” − podsumowanie I odsłony
5 pkt %
Posiadanie konta osobistego/ROR w zależności od wieku
53%
83% 91%
85% 78%
47%
17% 9%
15% 22%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
15-24 25-34 35-44 45-54 55+
nie posiada
posiada
Źródło: „Raport z badania pt. „Diagnoza stanu wiedzy ekonomicznej Polaków oraz obszarów realnych potrzeb edukacyjnych w tym zakresie”,
DEW NBP, 2015 r., n=2000 osób w wieku 15 lat i więcej
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 34
■ Program ADF w jego I odsłonie, skierowanej do osób starszych, dotarł
do bardzo wielu Polaków i zwiększył ich wiedzę o finansach, w wielu
przypadkach skłaniając do otwarcia rachunku bankowego, posiadania
i wykorzystania karty płatniczej, a w efekcie zmieniając również
dotychczasowe przyzwyczajenia płatnicze, co należy uznać za sukces.
■ Program ADF i inne działania w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego
zmieniły postawy wobec pieniądza i nowoczesnych form płatności,
i w efekcie zwiększyły poziom włączenia finansowego wśród osób
starszych.
Akademia Dostępne Finanse − podsumowanie I odsłony 35
Wnioski