aischylos - monologi gynaikon

ΒΒΑΑΣΣΙΙΛΛΗΗΣΣ ΡΡΙΙΤΤΣΣΟΟΣΣ

ΜΜΟΟΝΝΟΟΛΛΟΟΓΓΟΟΙΙ ΑΑΡΡΧΧΑΑΙΙΟΟΥΥ ΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΙΙΚΚΟΟΥΥ

ΔΔΡΡΑΑΜΜΑΑΤΤΟΟΣΣ ΓΓΥΥΝΝΑΑΙΙΚΚΩΩΝΝ

ΤΤρρααγγωωδδίίαα

ΑΑιισσχχύύλλοοςς

2

ΑΙΣΧΥΛΟΣ Μετάφραση : Ι. Ν. ΓΡΥΠΑΡΗΣ

ΠΠ ΕΕ ΡΡ ΣΣ ΑΑ ΙΙ

Η Βασίλισσα, Άτοσσα στο Χορό.

Επεισόδιο Πρώτο.

ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ Μες σ' όνειρα πολλά περνώ τις νύχτες μου όλες, από τότε παρμάτωσε στρατόν ο γυιός μου και πήε τη χώρα να υποτάξη των Ιώνων, μ' ακόμα τόσο φανερό δεν είδα κι άλλο, σαν τη νύχτα που πέρασε, και θα τακούσης. Μου φάνηκε μπροστά μου δυο καλοντυμένες πως βγήκανε γυναίκες, στολισμένη η μια τους με περσικούς κ' η δεύτερη με δώριους πέπλους, πολύ απ' τις τωρινές ξεχωριστές στο μπόι και στην ασύγκριτη ομορφιά, κι απ' το ίδιο γένος αδερφές, της μιας έδωσε πατρίδα ό κλήρος την Ελλάδα, της άλλης τη γη των βαρβάρων. Μου φάνηκε λοιπόν σαν κάποια ανάμεσό τους νάχανε στήση άμαχη αυτές, κι ως το είδε ό γυιός μου, να τις κράτηση επάσκιζε και τις μερέψη, ως που τις ζέβει στο άρμα του και ζυγολούρια στο σβέρκο των περνά- κορδώνουνταν η μια τους με τα στολίδια αυτά κ' έδινε υπάκουο στόμα στα γκέμια της, ενώ φτερνοκοπιόνταν η άλλη και μια τα σύνεργα του δίφρου θρυμματίζει, και με βια τον ξεσέρνει δίχως χαλινάρια, ως που τέλος σε δυο το ζυγό σπα στη μέση. Και πέφτει ο γυιός μου κι ο πατέρας του κοντά του φτάνει γεμάτος λύπηση κι άμα τον βλέπει σκίζει τα ρούχα επάνω του που φόραε ο Ξέρξης. Αυτά είναι, λέγω, τα όνειρα που είδα τη νύχτα. Μ' αφού πάνω σηκώθηκα κι από καθάρια πηγή τα χέρια μου έβρεξα, προσφορές παίρνω και πήγα στο βωμό μπροστά, να τις προσφέρω στους αποτρόπαιους τους θεούς, που τους ανήκουν αυτ' οι εξιλασμοί, και, να, βλέπω να φεύγη ένας αητός προς το βωμό του Φοίβου, στέκω βουβή απ' το φόβο, φίλοι μου, κ' ευτύς αμέσως βλέπω να χύνη επάνω του ένα κιρκινέζι γοργόφτερο και να μαδάη την κεφαλή του με τ' αρπάγια του, εκείνος τίποτ' άλλο, μόνο του παρατούσε ζαρωμένος το κορμί του. Τρόμος για μέν' αυτά να δω, και να τ' ακούτε όμοια και σεις. Γιατί, το ξέρετε, που ο γυιός μου, αν θα πετύχη, δόξα ασύγκριτη θα πάρη, μα κι αν του έρθουν ενάντια, δεν έχει να δώση λόγο στη χώρα του και, φτάνει νάρθη πίσω, το ίδιο πάντα ρήγας της κι αφέντης θάναι.

3


ΕΕΠΠΤΤΑΑ ΕΕΠΠΙΙ ΘΘΗΗΒΒΑΑΣΣ

Η Αντιγόνη, στον Κήρυκα και στο Χορό.

Έξοδος.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ Μα κ' εγώ λέω σ' αυτούς τους άρχοντες της Θήβας : κι αν σε βρεθή κανείς μαζί μου να τον θάψη, πάνω μου εγώ τον κίντυνο μόνη θα πάρω τον αδερφό μου θάβοντας, κι ούτε ντροπή μου τόχω να δείξω αντάρτισσα γνώμη στη πόλη. Πολύ ισχυρός δεσμός το κοινό σπλάχνο, απ' όπου έχομε γεννηθή, τέκνα μιανής μητέρας δυστυχισμένης κι ενός άμοιρου πατέρα. Λοιπόν, ψυχή μου, θέλοντας σταθέλητά του πάρε μέρος κακά και, ζωντανή εσύ, δείξε όλη σου την καρδιά αδερφής στον πεθαμένο. Όχι, δε θα γευτούν οι λιμάντεροι λύκοι τις σάρκες του - κανείς στο νου του ας μην το βάλη. Εγώ τον τάφο, εγώ το λάκκο να του σκάψω, αν και γυναίκα, θα βρω τρόπο και θα φέρω στου βύσσινου του πέπλου μου τον κόρφο χώμα να τον σκεπάσω, και μην πης αλλοιώς πως θάναι, τρόπο - θα βρη το θάρρος μου για να το πράξη.

4


ΠΠΡΡΟΟΜΜΗΗΘΘΕΕΥΥΣΣ ΔΔΕΕΣΣΜΜΩΩΤΤΗΗΣΣ

Η Ιώ στον Προμηθέα.

Επεισόδιο Τρίτο.

ΙΩ Ποια χώρα; τι έθνος; ποιος τάχα είναι αυτός που τον βλέπω σ' αυτόν τον γκρεμνό καρφωτό να τον δέρνουνε τέτοιες φουρτούνες; Σαν τι κρίμα πλερώνεις μ' αυτή την ποινή, που κακοθανατάς; Πε μου, ω πε μου, σε ποια χώρα γης να πλανήθηκα η μαύρη;

Αχ ! Αχ ! Πάλι την άθλια με κεντά ένας οίστρος... να το, του Άργου το φάντασμα του γίγαντα,

βόηθα θεέ ! τον βλέπω, να, ο βοσκός με μύρια μάτια πόρχεται και σκιαχτά τριγύρω του τηρά, που και νεκρό δεν τόνε κρύβει η γης,

μ' απ' τον κάτω κόσμο βγαίνοντας σαλαγάει και με γυρνά στην άμμο του γιαλού την άθλια νηστικιά. Και το σουραύλι του βαριά σουρίζει ένα σκοπό Που σα νανούρισμα ύπνο φέρνει. Αλλοίμονό μου αλλοί ! πού πάλι με τραβούν Οι μακροπεριπλάνητοι παραδαρμοί; Σε τι με βρήκες νάφταιξα, του Κρόνου γυιέ, σε τι; και μες σε τέτοιες συμφορές μ' έζεψες, ωιμέ,

κ' έτσι με τυραγνάς τη μαύρη με άγριας τρέλλας σκιάξιμο έξω νου;

Φωτιά ρίξε και κάψε με, ή χώσε με στη γης, δόσε με στα θεριά του πέλαου να με φαν, μα μη αποστρέψης, θε μου τις ευχές μου,

και νά μη ξέρω πού τέλος θα βρουν οι συμφορές μου. Ακούεις της βοϊδοκέρατης παρθένας τη φωνή; Πούθ' έχεις του πατέρα μου τόνομα συ ακουστά; πε μου της πολυπαθιασμένης, ποιος είσαι, ποιός; πού, ω δύστυχε, στην δύστυχην εμέ μου τάπες έτσι αληθινά και τη θεόσταλτη ωνομάτισες αρρώστεια, που με μαραίνει αλείφοντας με μανιακά κεντριά κ' ήρθα μ' ακράτηγη φορά σκιρτόντας νηστικιά

από θεόργητες βουλές κατατρεμένη. Μ' απ' τους δυστυχισμένους ποιοι

τόσα τραβούνε όσα εγώ; Φανέρωσε μου ξάστερα τι άλλο με περιμένει, νάναι να υπάρχη λυτρωμός και της αρρώστειας γιατρικό;

5δείξε μου συ, αν το ξέρης. Μίλα μου, φώτισε με εσύ την άθλια την παραδαρμένη.

6


ΠΠΡΡΟΟΜΜΗΗΘΘΕΕΥΥΣΣ ΔΔΕΕΣΣΜΜΩΩΤΤΗΗΣΣ

Η Ιώ στον Προμηθέα.


ΙΩ Δε ξέρω πώς μπορώ να μη σας υπακούσω. Ένα προς ένα, ξάστερα, θακούσετε όλα που ζητάτε από με, κι αν με ντροπή θα λέγω τη θεόργητή μου συμφορά και της μορφής μου το παράλλαμ' αυτό, πώς με βρήκε, τη μαύρη!

Συχνά τη νύχτα στην παρθενική μου κλίνη ερχόνταν υπνοφαντασιές και με πλανεύαν με λόγια δολερά: «ω τρισευτυχισμένη, πώς κάθεσαι τόσον καιρό παρθένα ακόμη, ενώ σε περιμένει η πιο μεγάλη τύχη; γιατ' έχει ο Δίας φλογιστή απ' του έρωτά σου τα βέλη, και να μοιραστή ποθεί μαζί σου τη γλύκα της αγάπης σου, μα μη αποστρέψης του Δία τους γάμους κ' έβγα, κόρη, στα λειβάδια της Λέρνας, στου πατέρα σου τα βοσκοτόπια, για να χόρταση ο πόθος σου του Δία το μάτι.» Τέτοια όνειρα με τάραζαν όλες τις νύχτες την άμοιρη, ως που τόλμησα να κάμω λόγο στον πατέρα γι' αυτά των ύπνων μου τα σκιάχτρα. Και κείνος στέλνει στην Πυθώ και στη Δωδώνη συχνούς θεοπρόπους, για νά μάθη, τι αν θα κάμη ή τι αν θα πη, τους θεούς θέλει ευχαρίστηση. Μα δυσοπείκαστους χρησμούς γυρνόντας φέρνουν, σκοτεινά και τυφλά κι αξεδιάλυτα λόγια. ως που μες στα πολλά ξάστερος ήρθε λόγος στον Ίναχο, προστάζοντας και λέγοντας του έξω απ' τα σπίτια κι απ' τη χώρα να με διώξη για να πλανιέμαι απολυτή στης γης τις άκρες. κι αν δε θελήση, κεραυνός φωτιά απ' το Δία θαρθή π' όλο το γένος του θα ξολοθρέψη. Σε τέτοιους του Λοξία χρησμούς υποταγμένος μ' έβγαλε και μ' απόδιωξε μες απ' το σπίτι άθελ' αυτός άθελα εγώ, μα να το πράξη με βία του Δία τον έσφιγγε το χαλινάρι. Κι αμέσως μου παράλλαξε η μορφή κι ο νους μου. κ' έτσι με κέρατα στο μέτωπο, ώς με βλέπεις, μ' οξύ κεντρί βοϊδόμυιγας φαρμακεμένη με ξώφρενα σκιρτήματα κατά το ρέμμα της Κέρχνης χύμηξα και τις πηγές της Λέρνας. και βοϊδολάτης γίγαντας ατόφυος, ο Άργός, ξακλούθα με είχε ο αμέρωτος με μύρια μάτια πίσω απ' τα χνάρια μου, ως που απάντεχος ο Χάρος τον πήρε ξάφνου, μα με θεϊκιά βουκέντρα μυιγοκέντητη εγώ σε γη από γης πλανιούμαι. Άκουσες όσα τράβηξα· τώρ' αν γνωρίζης να πης όσα μου λείπουνται, φανέρωσε τα,

7δίχως να θες από έλεος να με θερμάνης με ψευτοπαρηγόριες· γιατί, λέω, δεν είναι άλλη πιο αισχρή απ' τα πλαστά τα λόγια αρρώστεια.

8


ΑΑ ΓΓ ΑΑ ΜΜ ΕΕ ΜΜ ΝΝ ΩΩ ΝΝ

Η Κλυταιμνήστρα στο Χορό.


ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ο Ήφαιστος ! στέλλοντας τρανή λάμψη απ' την Ίδα. και πάνω επανωτές φωτιές αγγαρεμένες ξεπροβοδούν ίσα μ' έδώ τη φλόγα: η Ίδα στον κάβο Ερμή της Λήμνου κι από κείθε τρίτη η άγια τ' Άθου κορφή το φως παραλαβαίνει. Και ολότρανη, που πάνω απ' του πελάου τη ράχη να προσπηδήση της φωτιάς της ταξιδεύτρας η δύναμη, σα χρυσοφέγγισμα ήλιου η πεύκα στις βίγλες του Μακίστου αγγάρεψε τη λάμψη. Και κείνος όχι ανάμελος ουδ' απ' τον ύπνο νικημένος ξαστόχησε το χρέος που είχε. μα πέρα η φλόγα στου Εύριπου το ρέμμα φτάνει και στου Μεσσάπιου τους σκοπούς τα νέα φέρνει. και τούτοι αντιφωτούν και τα ξεπροβοδίζουν πιο μπρος, ανάβοντας ξερά τα ρείκια στοίβες. Και πάντα ορθή και δίχως ν' αδρανίζη η φλόγα, τους κάμπους τ' Ασωπού σα μελιχρό φεγγάρι περνά και στις ψηλές κορφές του Κιθαιρώνα φωλιά καινούρια η γοργοδρόμα η λάμψη στήνει, και δεν αρνιέται η βίγλα κι απ' το προσταγμένο πιότερο ανάβοντας πιο πέρα να τη στείλη κ' ή φλόγα δρασκελόντας τη Γοργώπη λίμνη και πέφτοντας στο Αιγίπλαγκτο μηνάει την τάξη να μη αμελούνε της φωτιάς, κι ευτύς με ζήλο γλώσσες φλογών σηκώνουν τέτοιες, που τον κάβο να ξεπεράσουν του, Σαρωνικού του κόλπου, κι ορμά σαν κεραυνός κι ως έδώ φτάνει η λάμψη στις βίγλες τις γειτονικές μας του Αραχναίου, ως που σ' αυτές χτυπά των Ατρειδών τις στέγες το φως, που πρόπαππο έχει τη φωτιά της Ίδας. Τέτοιους εγώ λαμπαδοφόρων έχω νόμους, να παίρνη και να δίνη ο ένας με τον άλλο κι ο πρώτος που έτρεξε νικά κι ο τελευταίος. Αυτά σου λέω συνθήματα και τα σημάδια πόχει απ' την Τροία ο άντρας μου στείλη σε μένα. Δική τους έχουν σήμερα την Τροίαν οι Αχαιοί ! φαντάζομαι, τι ασύσμιχτη βουή στην πόλη! καθώς σα χύσης μες σ' ένα πινάκι λάδι και ξύδι, να ταράζουνται θα δης ανάρια, έτσι χώρια των νικητών και νικημένων ξεφωνητά θάχης νακούς ανόμοιας μοίρας. Αυτοί απ' εδώ πεσμένοι απάνω στα κουφάρια αντράδων κι αδερφών και των παιδιών των γέροι γονιοί θενά θρηνούνε των αγαπημένων τη συμφορά, μα μ' όχι πια λεύτερο στόμα. Τους άλλους πάλι νηστικούς από τη μάχη νυχτοπλάνητος κόπος φέρνει στα τραπέζια

9της πόλης και τους στρώνει δίχως καμμιά τάξη, μα μ' όποιον ο καθένας τους λαχνό τραβήξη. Τώρα τα σκλαβωμένα σπίτια τους στεγάζουν των Τρώων και γλυτωμένοι απ' τ' ανοιχτού του κάμπου τις παγωνιές και τις δροσιές, όλη τη νύχτα, ω τι χαρά τους! ξέγνοιαστοι θα κοιμηθούνε. Κι αν σεβαστούνε τους θεούς τους πολιούχους της νικημένης γης και τάγια των θεών της, μια που νικήσαν δε θα νικηθούνε πάλι. φτάνει μην πέση στο στρατό κακός πριν πόθος ναρπάζη όσα δεν πρέπει από αγάπη κέρδους, γιατί για τον καλό στο σπίτι γυρισμό του έχει και τάλλο χέρι του σταδίου να στρίψη, κι αν δίχως κρίμα στους θεούς γυρίσουν πίσω, μα πάλι ακοίμητο μπορεί των σκοτωμένων το αίμα να μένη, κι άλλη συμφορά αν δεν λάχη. Αυτά 'πο μένα, μια γυναίκα, είχες νακούσης. Μ' άμποτε το καλό έτσι ας νικά ως το τέλος κι απ' τα τόσα αγαθά τη χάρη αυτή θα ευχόμουν.

10




Επεισόδιο Δεύτερο.

ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Απ' τη χαρά μου ερέκαξα και τότε αμέσως που ήρθε το πρώτο μήνυμα της φλόγας, νύχτα, κ' είπε της Τροίας το πάρσιμο κ' είπε το τέλος. Και κάποιος με περίπαιξε: Σ' αυτές τις φλόγες δίνεις πίστη πως κιόλα πάρθηκ' η Τρωάδα; Ω πόσο τόχει ο νους να πετά της γυναίκας! Μ' αυτά τα λόγια για λαφρόμυαλη με παίρναν, μα εγώ θυσίες επρόσταξα κι όπως ορίζει ο γυναίκειος νόμος, σήκωσαν στην πόλη ολούθε ιερόν ολολυγμό μες στων θεών τις έδρες, ενώ τις φάουσες κοίμιζαν μυριστές φλόγες. Και τώρα τι τα πιότερα θέλω από σένα; του ίδιου του βασιλιά θακούσω όλα τα πάντα και θα βιαστώ να κάμω τα καλύτερα μου για τα καλά του σεβαστού μου αντρός δεξίμια, γιατί ποιο φως καλύτερο θα ιδή γυναίκα παρ' απ' τον πόλεμο ο θεός τον άντρα αν σώση, τις πόρτες να τανοίξη; — Πήγαινε και πε του ναρθή το γρηγορώτερο η χαρά της χώρας, και νάβρη, όπως την άφησε, πιστή γυναίκα μες στα παλάτια που τα φύλαγε σα σκύλα για κείνον άγρυπνη και τρόμος στους εχθρούς του, κι όμοια σ ' όλα τα πάντα, δίχως να του λύσω καμιά σφραγίδα όσον καιρό τώρα που λείπει, κι άνομη τέρψη, ή ξένου κακοφήμισμ' άντρα πιότερο απ' του χαλκού το βάψιμο δε ξέρω. Έτσι αν καυχιούμαι, οι λόγοι μου γιομάτοι αλήθεια δεν είν' αταίριαστοι για μια ευγενή γυναίκα.

11





ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Γέροντες σεβαστοί, μες στο Άργος πρώτοι απ' όλους, δε θα ντραπώ να πω σε σας την τόση αγάπη που αιστάνομαι του αντρός μου, γιατ' ο χρόνος σβήνει τη συστολή απ' τον άνθρωπο, δεν τάχω ακούσει απ ' άλλους, τα δικά μου θενά πω τα πάθη τόσον καιρό πόλειπ' αυτός κάτω στην Τροία: Και πρώτα δίχως άντρα κ' έρμη μες στο σπίτι είναι φριχτό κακό να κάθεται η γυναίκα κ 'όλο ν' ακούη πολλά συφοριασμένα λόγια, που μόλις μπαίνει ο ένας με κακά μαντάτα, χειρότερη άλλη συμφορά να φέρνη ο άλλος , κι αν τόσες ήταν οι λαβωματιές του, όσες καθημερνά μας έφερνε στο σπίτι η φήμη, θάταν να πης πιο τρύπιος κι από δίχτυ αλήθεια, κι αν ήταν, όσες φορές τόπαν, σκοτωμένος, τρίδιπλο ντύμα γης πως πήρε θα καυχιόνταν πεθαίνοντας και μια φορά στο κάθε σχήμα. Γι' αυτές λοιπόν και για τις τέτοιες κακιές φήμες πολλές κρεμάθρες άλλοι γύρ' άπ' το λαιμό μου με το στανιό μου λύσανε που είχα σφιγμένες, γι' αυτό δε βρίσκεται κ' εμπρός σου εδώ κι ο γυιός σου, ο εγγυητής της πίστης μου και της δικής σου, ο Ορέστης, καθώς έπρεπε, και μη απορήσης, γιατί τον θρέφει καλοθελητής μας φίλος απ' τη Φωκίδα ο Στρόφιος, προλέγοντας μου διπλά ενδεχόμενα κακά: και το δικό σου κάτω στην Τροία κίντυνο, ή μήπως ρίξη κάποια αναρχία του λαού τη Γερουσία, ως καθώς τόχουν φυσικό οι άνθρωποι πάντα πιότερο να ποδοπατούν έναν που πέση. Μια τέτοια βέβαια πρόφαση δεν κρύβει απάτη, μα εμένα οι άφθονες πηγές των δάκρυών μου έχουν στερέψη κι ουδέ στάλα πια δε μένει, και ταργοκοίμητα μου βλάβηκαν τα μάτια να κλαίω τις παραμελημένες φωταψίες που πρόσμεν' από σένα· και στα ονείρατά μου από τανάλαφρο του κουνουπιού ξυπνούσα φτεροσουσούρισμα, γιατ' έβλεπα για σένα πιότερα πάθη κι απ' του ύπνου μου τις ώρες. Τώρα πια ξέγνοιαστη, που πέρασ' όλα τούτα, πώς να μη λέω τον άντρα αυτό: σκύλο της στάνης, άγκυρα σωτηρίας του πλοίου, και ψηλής στέγης στύλο στερεό, μονάκριβο παιδί πατέρα, στεριά πού βλέπει ανέλπιστα ο θαλασσομάχος, μέρα λαμπρότατη ύστερ' από κακωσύνη, τρεχάμενο νερό στο δρομομαχισμένο; Χαρά σ' τον, που ο,τι αφεύγατο κακό ξεφύγη!

12Τέτοιων λοιπόν χαιρετισμών τιμή του αξίζει κι ας λείπη ο φθόνος. φτάνουνε τα περασμένα που τραβήξαμε ! — Τώρα, αγαπητό κεφάλι, κατέβαιν' άπ' τ' αμάξι σου, δίχως να 'γγίξης το πόδι καταγίς, που ανάτρεψε την Τροία. Δούλες, τι στέκεστε; πόχω το χρέος προστάξη να στρώσετε χαλιά στου δρόμου του τη στράτα; Ευτύς ας γίνη πορφυρόστρωτος ο δρόμος κι ας τον φέρη στ' ανέλπιστα παλάτια ή Δίκη ! Για τάλλα, η έγνοια μου άγρυπνη θενά οδηγήση σε δίκιο τέλος, πρώτα ο θεός, τα πεπρωμένα.

13



Η Κασσάντρα στο Χορό.

Επεισόδιο Τέταρτο.

ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ Αλλοί μου αλλοί ! ωχ ωχ, κακά ! πάλι ο φριχτός ό πόνος της ορθομαντείας μ' απαίσιο προανάκρουσμα μ' αναταράζει. Βλέπετ' εδώ τους νέους αυτούς τους καθισμένους δίπλ' απ' το σπίτι κι όμοιους με μορφές ονείρων; θάλεγες σαν παιδιά πόχουν δικοί σφαγμένα, με χέρια απ' το φαΐ γιομάτα των σαρκών τους, μαζί άντερα και σπλάχνα—γιόμισμα τρισάθλιο φαίνονται να κρατούν που γεύτηκε ο πατέρας! Γι' αυτά, σου λέω, εκδίκηση μελετά κάποιος λέοντας δειλός, που στρέφεται μες στα κρεβάτια και καρτεράει στο σπίτι, ωιμέ, πότε να στρέψη ο αφέντης — ναι ο αφέντης μου, μια που είμαι σκλάβα. Κι ο στόλαρχος κι ο χαλαστής της Τροίας δε ξέρει τι με της γλώσσας της τα χάδια και τα λόγια τα πρόσχαρα τού μαγειρεύει η μαύρη η σκύλα, σαν την κρυμμένη συμφορά, κακιά του μοίρα! Τέτοια τολμά! γυναίκα φόνισσα ενός άντρα! και ποιο όνομα να βρω στο μισητό το τέρας να του ταιριάζει; αμφίσβαινα ή τάχα Σκύλλα που μες τους βράχους θρήνος των ναυτών φωλιάζει; μάννα του Χάρου αλλόφρενη που των δικών της κρατάει άμαχη ασύβαστη; και ρέκαξε έτσι σα νάχε εχθρούς η απόκοτη κατατρόπωση και λέει πως τάχα απ' τη χαρά του γυρισμού του! Είπα κι αν με πιστεύης ή όχι, το ίδιο κάνει, θαρθή που θάρθη και συ μάρτυρας σε λίγο σωστή πολύ προφήτισσα θε να με κλάψης.

14



Η Κασσάντρα στο Χορό.


ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ Αλλοί μου! ω ποια φωτιά χυμίζει και μ' αδράχνει! Ω πω, πω, πω! λύκειε Απόλλωνα, ωιμένα! Αυτή, λιόντισσα με δυο πόδια, που κοιμάται με λύκο, ενώ το αρχοντικό λιοντάρι λείπει, θα με σκοτώση τη φτώχεια κι ως να ετοιμάζη φάρμακο, θενά χύση, μέσα στην οργή της, και τη δικιά μου πληρωμή κ' ενώ ακονίζει το σπαθί για τον άντρα της, θενά εγκωμιάζη πως γιατί μ' έφερε μαζί τον εκδικιέται. Και τι λοιπόν τα θέλω αυτά σα να μ' εμπαίζουν τα σκήπτρα και τα μαντικά στεφάνια εμπρός μου; Εσένα πριν του τέλους μου θα σε χαλάσω. Στην κάταρα! έτσι καταγής να! πώς πληρώνω. Στολίσετε άλλη συμφοράν αντίς για μένα. Να! με τα χέρια του ο Απόλλωνας μου βγάζει το μαντικό το φόρεμα κι αφού είδε πρώτα και μ' όλη αυτή μου τη στολή τα περιγέλοια που φίλοι εχθροί μου κάνανε, βέβαια του κάκου, κι υπόφερα σα μια ζητιάνα γυρολόγα να με λεν λιμασμένη, στρίγγλα, ψωμοζήτα — και τώρα ο μάντης μάντισσα που μ' έχει κάμη μ' ωδήγησε σ' αυτές τις θανάσιμες τύχες! Κι αντί ο βωμός στο πατρικό παλάτι μέσα, το κρεατοσάνιδο προσμένει, να το βάψη κόκκινο το θερμό το γαίμα της σφαγής μου. Μ' απλέρωτο οι θεοί το αίμα μου δε θαφήσουν, γιατ' άλλος πάλι εκδικητής θαρθή δικός μας νά πάρη πίσω από τη μάννα που τον γέννα του πατέρα το γαίμα, κ' έρχεται διωγμένος πλανημένος κι απόξενος αυτής της χώρας, κορώνα στου σπιτιού τις συμφορές να βάλη. Γιατ' έχει από τους θεούς στεριώσει μέγας όρκος να εκδικηθή το πέσιμο νεκρού πατέρα. Μα γιατί τάχα εδώ παντοτεινά να κλαίω, μια που είδα με τα μάτια μου του Ιλίου την πόλη να πάθη ο,τι έπαθε, και κείνοι που την πήραν έτσι με των θεών την κρίση βγαίνουν πέρα; Πηγαίνω στο γραφτό μου και στο θάνατό μου και χαιρετάω αυτές εδώ του Άδου τις πύλες. Μόνο άμποτε μια και καλή πληγή να λάβω που να μπορέσω ασφάδαστη και με χυμένο το γαίμα ευκολοθάνατη να ξεψυχήσω.

15





ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Απ' όλα που έχω πριν από σκοπού ειπωμένα Δε θενά το ντραπώ να πω τα ενάντια τώρα. Γιατί και πώς αλλοιώς κανείς, σαν ετοιμάζη τον όλεθρο του εχθρού του, που περνά για φίλος, να περίφραξη στέρια του χαμού τα δίχτυα σε ύψος που νάναι αδύνατο να το πηδήση; Χρόνια τον έχω αυτόν φροντίσει τον αγώνα κ' ήρθε της νίκης, αν κι αργά, ο θρίαμβος τέλος, και τώρα στέκω εδώ που χτύπησα, νικήτρα! Μ' άκου λοιπόν πώς έκαμα, που από το χάρο να μην μπόρεση να διαφεντευτή ή ξεφύγη: Με σκέπασμ' αξεπέραστο σα ψαριών δίχτυ, τονέ τυλίγω – αρχοντικό φόρεμα ολέθρου — και δυο φορές τονέ χτυπώ. Και με δυο βόγγους πέφτει παράλυτο κορμί και, και, σωριασμένος, τρίτη από πάνω του βαρώ, ταμμένη χάρη του Δία σωτήρα των νεκρών κάτω στον Άδη. Έτσι ξερνάει πεσμένος κάτω τη ψυχή του και το αίμα του, σαν ψιλή σφήνα ξεπετόντας, με μαύρες στάλες φονικής δροσιάς με ραίνει κ' εύφρανε τη ψυχή μου όχι πιο λίγο απ' ο,τι του θεού η βροχούλα τα σπαρτά στο πλούμισμά τους. Έτσι λοιπόν, πρόκριτοι σεβαστοί του Άργούς, κι αν σας βολή, χαρήτε. Καύχημα εγώ τόχω, κι αν σε νεκρούς ήταν σωστό σπονδές να κάνουν, δίκαια σ' αυτόν θα ταίριαζε και παραδίκαια με τόσα το κροντήρι γιόμισε στο σπίτι κατάρατα κακά κ' ήρθε και τόπιε ό ίδιος.

16


ΧΧ ΟΟ ΗΗ ΦΦ ΟΟ ΡΡ ΟΟ ΙΙ

Η Ηλέκτρα στο Χορό.


ΗΛΕΚΤΡΑ Πιστές μου σκλάβες, των σπιτιών μας κυβερνήτρες, αφού μαζί μου συνοδεία της λιτανείας αυτής έχετ' έρθη, ζητώ τη συμβουλή σας, τώρα που αυτές τις νεκρικές χοές στο μνήμα θα χύσω του πατέρα μου: ποια ευχή να κάμω που να τού 'ναι καλόδεχτη; να λέγω τάχα πως στον καλό τον άντρα της απ' την καλή του γυναίκα— τη μητέρα μου—του φέρνω δώρα; Δεν έχω θάρρος αχ! και τι να πω δε ξέρω, ενώ τις προσφορές στον τάφο του θα χύνω. Ή τα λόγια να λέω που η συνήθεια ορίζει: καλή να δίνη αντίχαρη σ' αυτούς που στέλλουν τη χάρη αυτή —κι άξιο μισθό στα κρίματά των; ή έτσι χωρίς μιλιά και καταφρονεμένα, καθώς και κείνος χάθηκε, στη γης να χύσω να τις ρουφήξη τις χοές, κ' ευτύς πετόντας την υδρία να φύγω, σαν ένας πού ρίχτει καθάρματα, χωρίς να στρέψω μάτι πίσω; Πάρτε και σεις μέρος στη σκέψη αυτή μου, φίλες, αφού μια έχθρα κοινή στα σπίτια μάς ενώνει. Ανοίξετέ μου τις καρδιές σας δίχως φόβο, γιατ' όμοια μοίρα κ' ένα ελεύτερο προσμένει κ' εκείνον που 'ναι σ' αλλουνού εξουσία σκλάβος. Λέγε, να ζης, αν τίποτε πιο καλό ξέρεις.

17





ΗΛΕΚΤΡΑ Κήρυκα μέγιστε και ουρανού και του Άδη, γενού μου επάκουος, χθόνιε Ερμή, και κήρυξέ μου στου κάτω Κόσμου τους θεούς να τις ακούσουν αυτές μου τις ευχές, που επάνω αυτοί αγρυπνούνε στο αίμα του πατέρα μου, να τις ακούση κ' η ίδια η μάννα μας Γη, που όλα γεννά και θρέφει κι απ' αυτά πάλι δέχεται το σπέρμα πίσω. Κ' ενώ εγώ χύνω στους νεκρούς τις χοές τούτες, κράζω και λέω του πατέρα μου: Ελεήσου και με και τον Όρέστη σου, για να γενούμε κύριοι ξανά στα σπίτια μας. Γιατ' έτσι τώρα σαν πουλημένοι από την ίδια μας τη μάννα γυρνούμε αλήτες, κι άλλαξε άντρα αντίς εσένα τον Αίγιστο, του φόνου σου συνένοχό της. Κ' ενώ για δούλα εγώ περνώ κι ο Ορέστης είναι απ' ταγαθά του εξόριστος, μες στα δικά σου τα κόπια εκείνοι απόκοτα χαροκοπούνε. Μ' άκου, πατέρα, τις ευχές μου εσύ και κάμε νά φέρη τον Όρέστη εδώ κάποια μας τύχη. Δόσε κ' εγώ από τη μητέρα μου να γίνω πιο ενάρετη πολύ κι αγνότερη στα χέρια. Για μας είν' οι ευχές αυτές. Για τους εχθρούς μας είθε ας φανή, πατέρα μου, ο εκδικητής σου, που νάβρουν δίκαιο θάνατο με τη σειρά τους. Αυτά στη μέση της καλής ευχής μου βάζω λέγοντας τις κακές για κείνους τις κατάρες. Μα στα παιδιά σου εμάς στέλλε καλά εδώ πάνω με τη βοήθεια των θεών, της Γης και Δίκης. Σε τέτοιες πάνω ευχές τις σπονδές τούτες χύνω. Και σεις, όπως ορίζει ο νόμος, ράνετέ τις με θρήνους, ψάλλοντας του νεκρού τον παιάνα.

18





ΗΛΕΚΤΡΑ Και μένα στην καρδιά μου ανέβηκ' ένα κύμα χολής, σα να με πέρασε σπαθί για πέρα, κι από τα μάτια μου καυτές μου πέφτουν στάλες αβάσταγες, σα χειμωνιάτικης πλημμύρας, ότ' είδα την, πλεξίδ' αυτή. Γιατί ποιανού άλλου να φανταστώ πως ημπορεί νάν' αυτή η κόμη; και βέβαια δεν την έκοψεν η φόνισσά του, η μάννα μας! που ταιριαστή δεν έχει γνώμη μ' αυτό η κακούργα τόνομα για τα παιδιά της. Μα και πώς πάλι να παραδεχτώ πως είναι του Ορέστη δώρο τακριβό στολίδι τούτο, του φίλτατου μας; κι αχ πώς με χαϊδεύ' η ελπίδα! Αλλοίμονο, δεν ήταν νάχε μίλημα και κρίση ανθρώπου, να μη δερνόμουν δίγνωμη μες σε ναι κι όχι, μα ή την πετούσα αδίσταχτα μακριά με φρίκη, αν από εχθρού μας κεφαλή θάταν κομμένη, ή αν ήταν πάλι από δικό, να κλαίη μαζί μου, στόλισμα και τιμή σ' αυτόν τον τάφο επάνω. Μα εσείς, θεοί, που ξέρετε, μάρτυρες είστε μέσα σε ποιους χειμώνες σα θαλασσομάχοι παραδέρνομ' εμείς. Μ' αν είναι να σωθούμε, δέντρο τρανό κι από μικρό φουντώνει σπόρο. Μα να και πατησιές—δεύτερο αυτό σημάδι, όμοιες και παραλλάζουνε με τις δικές μου. κ' είναι τα χνάρια δυο ποδιώ στη γης γραμμένα, του ίδιου εκείνου αυτά και κάποιου συντρόφου του. φτέρνες και γύροι των ποδιών να μετρηθούνε, με τα σημάδια συμφωνούν των εδικών μου. Ω πόνος που με παίρνει και το νου μου χάνω!

19



Η Βυζάστρα στο Χορό.

Επεισόδιο Δεύτερο.

ΒΥΖΑΣΤΡΑ Τον Αίγιστο η βασίλισσα πρόσταξε αμέσως να τρέξω για τους ξένους που ήρθαν να καλέσω κι άντρας απ' άντρα νάρθη ο ίδιος να εξετάση πιο καθαρά το νέο το μήνυμα που φέραν. Και μπρος στους δούλους έκανε τη λυπημένη, μα μέσα κρύβανε τα μάτια τη χαρά της, γιατ' όλα στο καλύτερο βγήκαν για κείνη, ενώ τα σπίτια αυτά κακήν του κακού πάνε με τα σωστά που φέρανε μαντάτα οι ξένοι. Α, πώς θα ευφράνη βέβαια τη ψυχή του εκείνος σα μάθη αυτή την είδηση. Ω αλλοίμονό μου, πόσο οι παλιές και τόσες συμφορές, που ετύχαν αβάσταγες μες στα παλάτια αυτά του Ατρέα, μου σπάραζαν τα σωθικά μέσα στα στήθια! μα άλλη μια τέτοια δε δοκίμασα ως τα τώρα, γιατί με υπομονή τα τράβηξα όλα τάλλα. Μα τον Ορέστη μου, την έγνοια της ψυχής μου, π' από μάννας κοιλιά δέχτηκα κ' εθρεψά τον — πόσα ξενύχτια ορθή στο πόδι απ' τις φωνές του και πόσα βάσανα ανωφέλευτα για μένα δεν πέρασα! γιατί, σα δεν αιστάνεται, είναι σαν κουτάβι, που πρέπει με το νου να βρίσκης ο,τι χρειάζεται, και μες στα σπάργανα του το βρέφος δε μιλά για να σου πη αν έχη ή πείνα ή δίψα ή άλλη προς νερού του ανάγκη, μα μόνη της δουλεύεται η κοιλιά του βρέφου. Κ' έπρεπε μάντης νάμουνα, μα πάντα βέβαια γελιόμουν και πολλές φορές κι ανάγκη τότε νάπλυνα τα σκουτιά, η ίδια πλύστρα και βάγια, και μ' αυτές που είχα πάνω μου τις διπλές τέχνες του ανάλαβα του βασιλιά μας τον Ορέστη. Τώρα μαθαίνω η άμοιρη το θάνατό του, και πάω νάβρω αυτόν πόχει ρημάξη τούτα τα σπίτια. Αχ, τι χαρά θα κάμη σαν τ' ακούση.

20


ΕΕ ΥΥ ΜΜ ΕΕ ΝΝ ΙΙ ΔΔ ΕΕ ΣΣ

Η Προφήτισσα Πυθία στο Κοινό.

Πρόλογος.

ΠΡΟΦΗΤΙΣΣΑ ΠΥΘΙΑ Πρώτα δοξάζω απ' τους θεούς στη δέηση μου τη Γαία την πρωτομάντισσα, κι απ' αυτή πάλι τη Θέμιδα, που δεύτερη, όπως είναι λόγος, στης μητέρας της κάθησε το αρχαίο μαντείο, και τρίτη στη σειρά, με συγκατάθεση της, δίχως κανείς ναναγκαστή, το πήρεν άλλη θυγατέρα της Γης, η τιτανίδα η Φοίβη, που πάλι αυτή το χάρισε γενέθλιο δώρο στο Φοίβο, πόχει τόνομα της παρανόμι. Κι αφήνοντας τη λίμνη και τους Δήλιους βράχους, άραξε στους γιαλούς τους πλόιμους της Παλλάδας κ' ήρθ' από κει σ' αυτή του Παρνασού τη χώρα, όπου τον ξεπροβόδισαν με πολύ σέβας οι γυιοί του Ηφαίστου ανοίγοντας να διαβή στράτα κ' ήμερη κάνοντας τη γη, που ήταν πριν άγρια, και με τιμές τον δέχτηκε ο λαός μεγάλες κι ο βασιλιάς Δελφός της χώρας κυβερνήτης. Κι ο Δίας στο νου του εμπνέοντας τη θεία την τέχνη τον βάζει μάντη τέταρτο σ' αυτούς τους θρόνους κ' είναι του Δία πατέρα του ο Λοξίας προφήτης. Άπ' αυτούς πρώτα τους θεούς οι ευχές μου αρχίζουν, μα ξέχωρα και την Προναία Παλλάδα βάζω και προσκυνώ τις νύφες του Κωρύκειου άντρου που τα πουλιά αγαπούν και που θεοί συχνάζουν, — δεν το ξεχνώ, του τόπου ο Βρόμιος κύριος είναι από τότε που ωδήγησε ο θεός τις Βάκχες κ' έβαλε σα λαγό να σκίσουν τον Πενθέα. Και καλόντας ακόμα τις πηγές του Πλείστου, τη δύναμη του Ποσειδώνα κ' έξω απ' όλους το Δία τον Ύψιστο, που τα πάντα τελειώνει, έπειτα μάντισσα στους θρόνους πάω ν' ανέβω. Και τώρ' ας δώσουν από πριν πολύ πιο κάλλια να μου συντύχη το έμπασμα κι όσοι είναι ας έρθουν για χρησμό με τον κλήρο τους, κατά το νόμο. Γιατ' όσα προφητεύω εγώ, ο θεός μού εμπνέει.

Ω ! φρίκη να το πης, φρίκη να δης στα μάτια αυτό που απ' τους ναούς του Φοίβου μ' έχει διώξει, που όρθια να μη μπορώ να στήσω το κορμί μου και τρέχω με τα χέρια αντίς με γοργό πόδι, γιατ' είναι τίποτα η γρηά, μωρό, στο φόβο. Μόλις στο πολυστέφανο τάδυτο μπήκα και να, μπροστά στον Ομφαλό βλέπω έναν άντρα πεσμένο ικέτη, μόλυσμα του αγίου του τόπου, που αίμα τα χέρια του έσταζαν και το σπαθί του γυμνό κρατούσε κ' ένα ελιάς ψηλό κλωνάρι σεμνά περιζωσμένο με μακρυές ταινίες,

21μ' άσπρο μαλλί —για να το πω σωστά πως ήταν. Και μπρος στον άντρ' αυτό —θάμα να δης—κοιμάται κοπάδι από γυναίκες, στα θρονιά γερμένες. Όχι γυναίκες, μα Γοργόνες λέω πως είναι. Μα ούτε και πάλι με Γοργόνες παρομοιάζω, γιατί τις έχω κάπου ιδή ζωγραφισμένες ν ' αρπάζουν του Φινέα το δείπνο. Μ' αυτές όμως φτερά δεν έχουν, μαύρες και βδελύγματα είναι κ' έτσι αγκομαχητά ρουχνίζουν, που να φεύγης. τα μάτια τους σταζοβολούν αιμάτινο έμπυο κ' είναι η στολή τους να μην πλησιάζουν ούτε σε αγάλματα θεών ούτε σε ανθρώπων στέγες. Δε γνώρισα ποτέ της φάρας των τη φύτρα κι ουδέ ποια γη καυχάται νάθρεψε το γένος άβλαβ' αυτό, χωρίς τον κόπο της να κλάψη. Μα για τα επίλοιπ' ας γνοιαστή κι ο ίδιος τώρα του ναού τούτου ο κύριος Λοξίας ο μέγας, που γιατρόσοφος μάντης και τερατοσκόπος ξέρει να διώχνει το κακό κι απ' άλλων σπίτια.

22



Η το Φάντασμα της Κλυταιμνήστρα στο Χορό των Ερινυών.

Πρόλογος.

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑΣ Κοιμάστε, ωιμέ! και σαν κοιμάστε, ποια σας χρεία; μα εγώ από σας σε τέτοιο τρόπο ατιμασμένη, κάτω στον Άδη, για το φόνο πόχω κάμει, δε λέει να πάψη των νεκρών η καταφρόνια κι άτιμη τριγυρνώ. Γιατ' έχω, ξέρετε το, την πιο από μέρους τους μεγάλη κατηγόρια. Μα πόπαθα τέτοιο κακό απ' τους πιο ζεστούς μου, κανείς θεός δεν είπε να οργιστή για μένα που μάννα, σφάχτηκ ' απ ' τα χέρια του παιδιού μου! Να, δήτε αυτές μου τις πληγές με την καρδιά σας, Γιατ' η ψυχή λαμπρότερα βλέπει στον ύπνο, που έτσι δεν είναι οξύθωρη στο φως της μέρας. Κι όμως πόσα δεν έχετε γευτή από μένα κι ακράσωτες χοές και προσφορές καθάριες και δείπνα που σεμνά τα ετοίμαζα τη νύχτα σ' ώρες που για κανέν' άλλο θεό δεν είναι. Μα όλ' αυτά τώρα βλέπω ποδοπατημένα και κείνος πάει και ξέφυγε σαν το ζαρκάδι κ' έτσι αλαφρά καταμεσίς απ' τα πλεμμάτια με πολύ περιγέλοιο σας πηδάει και πάει. Μ ' ακούσετε μου κ ' είναι αυτά για τη ψυχή μου όσα είπα. Και ξυπνήστε, θεές του Κάτω κόσμου, που όνειρο τώρα κράζω σας, η Κλυταιμνήστρα.

23



Η Αθηνά στο Χορό των Ερινυών.


ΑΘΗΝΑ Από μακρυά άκουσα φωνή που με καλούσε πέρ' απ' τις όχθες του Σκαμάντρου, ενώ της χώρας έπαιρνα κατοχή, που οι αρχηγοί κ' οι πρώτοι των Αχαιών μού χάρισαν άπ' του πολέμου τα λάφυρα, πλούσια μερίδα, να την έχω συθέμελη με τα όλα της δικιά μου πάντα, χάρισμα διαλεχτό για του Θησέα τα τέκνα. Από κει πηρ' ακούραστο το πόδι κ' ήρθα δίχως φτερά, σφυροκοπόντας στον αγέρα τη φουσκωμένη αιγίδα μου κ' έχοντας κάτω απ' τ' άρμ' αυτό πουλάρια αδάμαστα ζεμμένα. Μα βλέπω επίσκεψη παράξενη εδώ τώρα, που όχι φοβούμαι, μα μου ξάφνισε το μάτι. Ποιοι τάχα νάστε; σ' όλους σας το λέω στη μέση: στον ξένο αυτό, που στ' άγαλμά μου έχει προσπέσει και σε σας, που δε μοιάζετε πλάσμα κανένα κι ούτε μες στις Θεές ποτέ οι Θεοί σας είδαν ούτε μ' ανθρώπινες μορφές παρόμοιες είστε. Μα να προσβάλλη άλλον κανείς για ελάττωμα του που ο ίδιος δεν έχει, δίκιο ούτε σωστό δεν είναι.

24





ΑΘΗΝΑ Αν κανείς τόχη πιο βαρύ για να το κρίνουν θνητοί το πράμ' αυτό, μα και για με δε στέκει βαρύοργες δίκες φονικές νά ξεδιαλύνω- μάλιστ' αφού και συ στα πάντα ετοιμασμένος, μου ήρθες ικέτης καθαρός και δίχως βλάβη και βρίσκω και πως άφταίγος στη πόλη μου είσαι. Μα κι αυτές πάλιν εύκολα κανείς δε διώχτει, που τέτοιο έχουν αξίωμα, κι αν δεν νικήσουν θα στάξη αργότερα σ' αυτή τη γη φαρμάκι το χόλιασμά τους, μαύρη αβάσταγη αρρώστεια. Έτσ' είναι. Κ' είτε μείνουνε κ' είτε τις στείλω, κι απ' τα δυο κίντυνος βαρύς, που άκρη δε βρίσκω. Μα μια που εδώ κατάντησε νάρθη το πράμα, ορκωτούς φόνων δικαστές θενά διαλέξω, που έξω από τον όρκο δεν πατούν μ' άδικη γνώμη, κι αυτόν θα ορίσω το θεσμό αιώνιος νάναι. Σεις φέρτε ως τόσο μαρτυρίες κι αποδείξεις της δίκης βοηθήματα μ' όρκους δεμένα. Κι εγώ τους πιο άξιους αφού εκλέξω απ' το λαό μου θαρθώ, να πάρ' η απόφαση της δίκης τέλος.

25





ΑΘΗΝΑ Ακούετε τώρα το τι ορίζω εδώ, Αθηναίοι: Πρώτη φορά σήμερα εσείς κρίνετε δίκη για αίμα χυμένο. Μα το Βουλευτήριο τούτο των δικαστών θα μείνη πια στο έξης για πάντα στου Αιγέα τη χώρα. Πάνω στου Άρη αυτό το βράχο, που οι Αμαζόνες είχαν στήσει τις σκηνές των, όταν από έχτρα του Θησέα κίνησαν κ' ήρθαν για πόλεμο και πύργωσαν στο κάστρο ενάντια καινούργιο κάστρο, τον ψηλόπυργο αυτόν τότε, και κάμανε -θυσίες στον Άρη, κ' έτσι ως τώρα κρατάει κι ο βράχος τόνομά του, Άρειος πάγος, —σ' αυτόν επάνω ο Σεβασμός κι ο αδερφός Φόβος θα συγκρατούνε το λαό μέρα και νύχτα να μη αδικούν. Φτάνει να μην παραμορφώνουν με νέες τους νόμους αλλαγές οι ίδιοι οι πολίτες. Όταν μολύνης καθαρό νερό με λάσπες και βρωμερ' αποχύματα, να πιης δε θάχης. Ούτε δεσποτισμό μα ούτε αναρχία να στρέγη —κ' έγνοια του ας τόχη — το λαό μου συμβουλεύω, κι ουτ ' απ ' την πόλη κάθε φόβο να εξορίζη. Σα δε φοβάται τίποτα, ποιος θάναι δίκιος; Τέτοιο ιερό θεσμόν αν σέβεστε όπως πρέπει, κάστρο θε νάχη η χώρα σας για να τη σώζη, που όμοιο του δε θα βρίσκεται σ' όλο τον κόσμο, ούτε στου Πέλοπα τα μέρη ούτε στους Σκύθες. Αδιάφθορο και σεβαστό μ' αυστηρή γνώμη στήνω το Βουλευτήριο αυτό μέσα στη χώρα, που όταν κοιμάται φρουρός άγρυπνος της νάναι. Τις συμβουλές εμάκρυνα που είχα νά δώσω για το μέλλον στη πόλη μου. Μα καιρός τώρα να σηκώνεστ' εσείς να ρίξετε στις κάλπες τη ψήφο σας και ξεδιαλύνετε την κρίση μ' όλο το σέβας του όρκου σας. Είπα ο,τι είχα.

26





ΑΘΗΝΑ Εμέν' ακούτε, μην το παίρνετε το πράμα κατάκαρδα έτσι, και δεν είστε σεις χαμένες. Με ισοψηφία μόνο και χωρίς νοθείες κρίθηκε η δίκη, κι όχι για ταπείνωση σας. Μα ήταν του Δία οι ολότρανες οι μαρτυρίες κι ο ίδιος εδώ τις έφερε που στον Ορέστη έδωσε το χρησμό, πως τίποτα δεν έχει κακό να πάθη, αν έκανε, ο,τι έχει κάμη. Μα εσείς στη χώρ' αυτή βαρειά χολή ξερνάτε. Σκεφτήτε, μη σας παίρν' η οργή, μηδέ τους κάμπους Κάμετ' άκαρπους στάζοντας αφρό απ' το στόμα Μ' αχνούς καυτούς που ανήμερα τις σπορές φτείρουν. Γιατ ' άφευχτα σας τάζω εγώ, πως στη γη τούτη θε νάχετε άδυτα άξια σας να κατοικήτε και στους λιπαροθρόνους σας βωμούς επάνω θα σας τιμά με σεβασμό βαθύ ο λαός μου. Κανείς δε σας ταπείνωσε και μη με τόση οργή θελήσετε, θεές, θνητών ανθρώπων έρμη τη γη να κάμετε . Και γω στο Δία τα θάρρη μου έχω — μα ποια ανάγκη να το λέγω; κ ' εγώ μονάχ ' απ ' τους θεούς τα κλειδιά ξέρω του μέρους πούναι οι κεραυνοί του σφραγισμένοι. Μ ' αχρείαστοι νάναι, κ ' έλα πίστεψε μου έμενα. Μη βγάζη άστοχα η γλώσσα σου γι ' αυτή τη χώρα λόγια , που καρπό φέρουνε φθορά στα πάντα . Κοίμησε την πικρή χολή ταναβρασμού σου κι ως θάσαι πολυοτίμητη συγκάτοική μου στη χώρα τη μεγάλη εδώ, προφαντές θάχης θυσίες στις γέννες και σε κάθε χαρά γάμου, που θα ευλογής για πάντα αυτές τις συμβουλές μου.

27





ΑΘΗΝΑ Δε θα συνεριστώ την τόση οργή , γιατ ' είσαι στα χρόνια μεγαλύτερη· μα όσο κι αν ξέρης από με βέβαια πιο πολλά, όμως και μένα μου έδωσε ο Δίας να μπορώ σωστά να κρίνω . Αν φύγετε σ ' αλλόφυλη να πάτε χώρα, θα θυμηθήτε αυτής της γης , σας το προλέγω . Γιατί τα χρόνια πουν ' ναρθούν πιο δοξασμένα θάναι για το λαό μου αυτό , κι όταν συ θάχης σεβαστήν έδρα πλάι εδώ στον Ερεχθέα, τόσα θάναι να βρης κι απ' άντρες και γυναίκες όσα πουθενά αλλού ποτέ σου απ' άλλους θάχες. Μα έτσι και συ μη σπείρης σε δικούς μου τόπους ζιζάνια φονικά, που τα σπλάχνα ρημάζουν των νέων και με χωρίς κρασί τους ξεφρενώνουν, μηδέ φωτιές μες στου λαού μου συδαυλίζεις, σαν νάν' κοκόρια, τις καρδιές κι αμάχη στήσης, που άγρια να πολεμούν αδέρφια με ταδέρφια. Με τους απ' έξω ας είν' ο πόλεμος, που νάτος, έρχετ' ως που να πης και τον τρανό της δόξας έρωτ' ανάβει, κι όχι να μου λες για μάχες που στις αυλές τα σπιτικά τα ορνίθια στήνουν. Λοιπόν τέτοια να βρης, αν θες, μπορεί από μένα: νάχης μαζί μου αυτή την άγια χώρα, μ' όσες θα σου πρέπουν τιμές για όσα καλά της κάμης.

28





ΑΘΗΝΑ Δε θαποστάσω να μιλώ για το καλό σου, για να μην πης πως από με νεώτερη σου, διώχτηκες συ, παλιά θεά, κι απ' το λαό μου έτσι αφιλόξεν' απ' εδώ κι ατιμασμένη. Μ' αν της Πειθώς τη δύναμη τιμάς την άγια που με τη γλώσσα μου σκορπά γητειές και μάγια, τότε θα μείνης. Μ' αν δε θες να μείνης πάλι δε θάταν δίκιο νάριχτες σ' αυτή τη χώρα έχθρα ή εκδίκηση ή ζημιά για το λαό μου, ενώ στο χέρι σου είναι νάχης και συ μέρος στη γης την κατοχή μ' όσες τιμές σου πρέπουν. Κι ευχές της χώρας μου ψάλε που σε κακές συνερισιές να μη αποβλέπουν, μα τέτοιες: Όλ' οι αέρηδες όσοι φυσούνε κι από στεριά κι απ' ουρανό κ' υγρά πελάγη, με ήλιους να πνέουν καλόβουλους πάν' απ' τη χώρα. Κι άφτονος απ ' τη γη καρπός κι απ ' τα κοπάδια χρόνο ας μην παύη να φτουρά για το λαό μου. Γλύτων ' άπ ' το κακό τανθρώπινα τα φύτρα, μα των ανόμων τη σπορά ριξιμιά κάνε. Γιατί σα φυτουργός καλός την έγνοια μου έχω να μη βλαφτή απ' αυτούς και των δικαίων το γένος. Τέτοια από σένα. Μα όσο για τους ματοβρέχτους λαμπρούς αγώνες, είμ' εγώ που δε θα στρέξω καμιά άλλη πόλη την τιμή της νίκης νάχη.

29





ΑΘΗΝΑ Τέτοια η έγνοια μου εμένα γι' αυτό το λαό κατορθώνει! να μείνουν στη χώρα του εδώ οι τρανές με τη δύσκολη γνώμη θεές. Γιατί, όλα τανθρώπινα ωρίστηκε αυτές να ρυθμίζουν κι αν ένας βαρειές τις θεές δε συντύχη, υποψία δε βάζει από πού ξαφνικές στη ζωή του ξεσπούν οι πληγές. Γιατί, τονέ σέρνουν μπροστά τους παλιές αμαρτίες γονέων και βουβή η συμφορά, όσο νάχη μεγάλη φωνή με σκληρότατη οργή τον ξεκάνει. Τακούτε λοιπόν της χώρας φρουροί τι θα φέρουν σε τέλος, γιατ' οι σεβαστές δύναμ' έχουν μεγάλη οι Ερινύες και κοντά στους θεούς τουρανού κι όσοι κάτ' απ' τη γης. Κ' είν' αυτές που με τέλεια εξουσία φανερή στους ανθρώπους επάνω, στον ένα χαρές και τραγούδια του δίνουν, στον άλλο ζωή μες στο μαύρο το δάκρυ πνιγμένη. Για τη χώρα μου τέτοια με γνώμη αγαθή ν' ασφαλίζουν, μεγάλη μου δίνει χαρά και την άγια τη χάρη ευλογώ της Πειθώς, που μου ωδήγα το στόμα και τη γλώσσ' αντικρύ στ' άγριό τους το πείσμα. Όμως νίκησ' ο Δίας του λόγου ο θεός κι απ' τη συνερισιά μας αυτή στο καλό βγαίνω εγώ κερδημένη για πάντα.

30





ΑΘΗΝΑ Ποιος θα πη πως ο φρόνιμος δε θενά βρη και το δρόμο που φέρνει σε γλώσσα καλή; Από τα τρομερά τους τα πρόσωπα εγώ βλέπω κέρδος μεγάλο γι' αυτό το λαό· γιατ' αν πρόθυμες, πρόθυμοι πάντα και σεις τις τιμάτε όπως πρέπει, θακούεστε παντού πως η πόλη κ ' η χώρα σας ίσια τραβά τον ορθό και το δίκαιο το δρόμο.

Και σεις χαίρετε. Τώρα θα πάω εγώ εμπρός να σας δείξω τα σπίτια που θάχετ' εδώ. ενώ αυτή θα μας φέγγη η ιερή συνοδειά. Προχωρήτε μ' αυτά τα καθάρια σφαχτά κι απ' τη γη που θα μπήτε, το κάθε κακό μακριά μας κρατάτε, και στέλλετ' εδώ μόνο ο,τ' είναι καλό και για δόξα της χώρας. Και λοιπόν, Κραναΐδες, τις ξένες που εδώ στη δική σας την πόλη θα μένουνε πια προβοδίστε τις. Κ' είθε ο λαός μου καλή στο καλό νάχη πάντα τη γνώμη. Τους καλούς λόγους δέχομαι και τις ευχές σας και με φεγγόβολες λαμπάδες θα οδηγήσω το δρόμο σας στης γης μες στους βαθείς τους τόπους μαζί με τις ιέρειες που τάγαλμά μου φυλάγουν. Κ' είναι δίκιο. Γιατί πρέπει τάνθος όλης της χώρας του Θησέα ναρθή μαζί μας, τ' αρχοντολόι το διαλεχτό, κόρες, γυναίκες και συνοδεία κ' οι σεβαστές οι πρεσβυτέρες με πορφυροβαμένους στολισμένες πέπλους τιμάτε τις θεές. Εμπρός, κι ας ξεχυθούνε τα φέγγη της φωτιάς, που έτσι να πρέπη πάντα καλόγνωμη κ' η παρουσία των στη γη μας με τάνθισμα γενιάς αντρείας κ' ευτυχισμένης.

31

ΤΤ ΕΕ ΛΛ ΟΟ ΣΣ

aischylos - monologi gynaikon

Documents