ahozko literatura

14

Upload: martasena

Post on 01-Jul-2015

1.989 views

Category:

Design


3 download

TRANSCRIPT

•Idazkera asmatu baino lehen ahozko literatura existitu.

•Horren bidez herri jakinduria gorde.

•Homerok eta Hesidiok bere garaiko ahozko literatura bildu.

•Erdi Aroan oso gustuko ipuinak.

•XIX.mendean folklorea eta herri jakintza aztertu.

EZAUGARRIAK:

•Anonimoa.

•Belaunaldiz belaunaldi transmititua.

•Gai eta teknika zaharrekin eginak.

•Erabilera mundiala.

•Herri memoriaren giltzarria.

GENEROAK

•Poesian: baladak, sehaska-kantak, igarkizunak.

•Narratiban: ipuinak, kondairak, txisteak.

BILDUMAK

•Idazkera asmatu zen arren, ahozko literatura ez zen desagertu.

•Hainbat ipuin-biduma, “Mila eta bat gau”

•Herrian jaio.

•Oroimenean oinarritu eta ahoz aho transmititu.

•Baserri eta elizetan gehienbat erabili:

-Baserrian: Amonak ipuinak eta istorioak kontatu.

-Elizan: sermoietan bertsoak erabili.

EZAUGARRIAK

•Errimak, erritmoak, kantuak eta gorputz espresioak garrantzitsuak.

•Gizartearekin loturiko gaiak landu.

•Bat-batekoa izan eta helburu pedagogikoa.

GENEROAK•KOPLA ZAHARRAK

•ERROMANTZEAK.

•BERTSOAK

•PASTORALAK.

•SEHASKA KANTAK

•ESAERA ZAHARRAK

•IGARKIZUNAK

.

BILTZAILEAK•Ahozko literaturari buruzko bilduma gutxi.

•Lehenengoa XVI.mendean. Garibayrena “Conpendio Historial de las Cronicas”.

•XIX.mendeko biltzaile nagusiak:

• Azkue (1918) “Cancionero Popular Vasco”

• Aita Donostia (1922) “Cancionero Vasco”;

• Barandiaran (1924) ;

• Lekuona (1935) “Literatura Oral Vasca”;

• Zabala (1998) Euskal Erromantzeak”.

ZER DIRA?

•Herri-filosofiaren bildumak.

•Aristotelesek hau esan: “Esaera zaharrak laburrak eta atseginak direlako gorde direla eta gordetzeko eran asmatu eta antolatuak izan direla.”

NOIZ SORTU?

•Antzinatik izan dira erabiliak Euskal Herrian.

NON ERABILTZEN ZIREN?

•Euskal Herriko edozein tabernetan nahiz, kalean.

NOLAKOAK DIRA?

•Laburrak, gogoratzeko errazak eta errimadunak.

•Herri-jakinduria bildu.

•Gaiak, mota askotakoak.

NOIZ ARGITARATU?

•1596an “Refranes y Sentencias” izeneko esaera zaharren bilduma argitaratuzen Iruñan.

•Oihanartek 1657an “Les Proverbes Vasces” argitaratu zuen.

ADIBIDEAK

•Eroriz ikasten da oinez.

•Inor ez da ikasia jaiotzen.

•Gezurrak hanka motza du.

•Nerea nere eta zurea gure.

•Nork bere opilari ikatza.

•Hobe da oinez eta segurora, eta ez zaldiz eta zulora.