T ARTlŞMALI İLMİ TOPLANTlLAR DiZİSİ - 40

GENÇLİK DÖNEMİ

Ve EGİTİMİ-11 Tartışmalı ilmi Toplantı

18-20 Nisan 2003

BURSA

Prof. Dr. Mehmet Emin AY * Dr. Turgay GÜNDÜZ

Prof. Dr. Ahmet GÜÇ * Yrd. Doç. Dr. Naci KULA

Doç. Dr. Faruk KARACA * Doç. Dr. Talip KÜÇÜKCAN

Prof. Dr. Veysel BOZKURT * Doç. Dr. Mehmet BA YYiGİT

Yrd. Doç. Dr. Mustafa AYDIN • Qr. İbrahim GÜRSES

Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖCAL • Dr. Nermin ÇİFTÇİ

Dr. Halil EKŞİ

İstanbul 2003

GENÇLİK DÖNEMi v~ E(; iTiM i

EN SAR NEŞRİY AT: 74 İSLAMf İLİMLER ARAŞTIRMA V AKFI

Tartışmalı İlıni Toplantılar Dizisi: 40

Tebliğierin

Muhteva ve dil bakımından sorumluluğu Tebliğ sahiplerine aittir

Editör: Prof. Dr. Hayati HÖKELEKLİ

Yayma Hazırlayanlar: Dr. İsmail KURT

Seyit Ali TÜZ

Baskı:

Step Ajans Davut Paşa Cd.

Kale İş Merkezi, 224 0212 482 13 41

ISBN 975-6794-18-6

EN SAR NEŞRİY AT TİCARET A.Ş. Süleymaniye Caddesi, 1 1 Süleymaniye/İstanbul

e-mail: cıısarv(öi.ttııct.nct.tr- Web site: www.ensar.org Tel-Faks: +90 (0212) 513 43 41-513 03 09-513 09 90

AHiRET iNANCININ ÖGRETİMİNDE YENİ BİR YÖNTEM ÖNERİSİ

A. GİRİŞ:

1- Problem

Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖCAL1

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ile İmam-Hatip Lisesi Meslek Ders­leri öğretmenliği yapanlar bilirler ki; okullarda İslam dininin temel i­nanç esaslarından birisi olan i\hirete iman konusunun öğretimi, diğer bazı iman esaslarının öğretimine göre daha zordur. Zorluk, konunun gayba ait olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü, çocuk ve gençlerden bir kısmı; ölüp, toprağa karışan canlıların ve özellikle insanların tekrar nasıl dirileceğini bir türlü kavrayamamakta ve kendi zihinlerinde izahını yapamamaktadırlar. Onlar bu konuda herkese sorular yöneltmekte, bil­hassa Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İmam-Hatip Lisesi Meslek Ders­leri öğretmenlerini, aşağıda örneklerini vereceğimiz sorular ve benzerle­ri ile adeta terletmektedirler. Çünkü, zaman, zemin ve şartlar ne olursa olsun, her devirde olduğu gibi günümüzde de ecel, ölüm, kabir, ahiret, cennet, cehennem ... vb. çocukların ve gençlerin zihinlerini en çok meş­gul eden kavramlarınikonuların başında gelmektedir.

Bunun bir sebebi; ölüm ötesi ahiret aleminin, cennet ve cehen­nemin gayb1 olması bir başka ifade ile somut olarak ortada bulunınama­sı, yani görünmezliği ve bilinmezliğidir. Bir diğer sebebi ise; aile içeri­sinde anne-babaların, okullarda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ile İmaın­Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin, camilerde ise viiiz ve ha­tiplerin böylesine gayba ait ve herhangi bir somut kanıt aramaksızın kesin ve tereddütsüz inanınayı gerektiren konuları çocuklara, gençlere ve halka anlatımlarında kullandıkları yöntemlerdir. Çünkü; söz konusu eğitim ve öğretim kurumlarında hala klasik ilmihal bilgilerinin aynı yöntemlerle çocuk, genç ve yetişkinlere naklinden başka bir şey yapıl­mamaktadır. Bu ise, zamanımız çocuklarını ve gençlerini tatmin ede-

1 Uludağ Üniversitesi İIJ.hiyat Fakültesi Din Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi.

318 GENÇLİK DÖNEMİ ve EÖİTİMİ-11

memektedir. İşte bu durum; mutlaka çözümlenmesi gereken bir problem olarak karşımızda durmaktadır.

Probleınin çözümü; yeni anlatım/öğretim yöntemleri geliştirmek­ten geçmektedir. Yeni öğretim yöntemleri geliştirerek bunları ebeveyn­lerirniz, öğretmenlerimiz ve vaizlerirnizin ilgi alanlarına sunmak duru­munda olanlar ise, öncelikle ilahiyat Fakültelerirnizde görev yapan Din Eğitimi Anabilim Dalı öğretim elemanlarıdır. İşte bu düşünceden hare­ketle bir Din Eğitimeisi/Din Eğitimi Anabilim Dalı öğretim elemanı o­larak biz, ahirete iman konusunun öğretimi için yeni ve çizirnli bir anla­tım/öğretim yöntemi geliştirmeye çalıştık. Uzun süreli düşünce ve tasa­rımlar sonucu geliştirmeye çalıştığımız bu yeni yöntemi anlatmaya geçmeden önce, çocuk ve gençlerin ahiret konusundaki düşünce ve i­nançlarının neler olduğuna bir bakmamız gerekmektedir.

2- Çocuk ve Gençlerin Ölüm, Kabir, Ahiret Alemi, Cennet ve Cehennem İle İlgili Soruları

Teorik olarak "problern"i ortaya koyduktan sonra, şimdi bir de konumuzia ilgili olarak çocuk ve gençlerin kafalarındaki problerne, yani onların soru ve sorunlarına bakalım. Çocuk ve gençlerin kafalarında o­luşan ahiretle ilgili soru ve sorunların tespitinde doğrudan uygulamanın içindeki öğretmenlerimizden yararlandık Şöyle ki;

Milli Eğitim Bakanlığı 'nca muhtelif illerde ve yıllarda ilk ve orta öğretim kururnlarında görev yapan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğret­menleri için düzenlenen Hizmet İçi Eğitim Kurslarının bazılarında "öğ­retim elemanı" olarak görev yaptık. Bu kurslara katılanlar arasında İ­mam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenleri de vardı.2 Ayrıca, iki ayrı yılda da, ilkokuliilköğretim okulları "sınıf öğretınenleri" için dü­zenlenen "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Formasyon Kazandırma Kur­su"nda da aynı görevi i fa ettik. 3

Görev yaptığımız söz konusu kurslara katılan toplam 2000 (ikibin) civarındaki öğretmene bazı yıllar anketler uyguladık, bazı yıl­larda ise doğrudan özel birtakım sorular yönelttik. Sorularımızdan birisi

2 Öğretim elemanı olarak görev yaptığımız ve söz konusu soruları tespit ettiğimiz Din Kültürü ve Ahlıik Bilgisi Öğretmenleri Hizmet İçi Eğitim Kurslarının yapıldığı yerler ve yıllar şöyledir: Edirne (I 982), Bursa (I 982 ve I 983 ), Samsun (I 988), Kütahya (I 989), Van (I 990), Bartın (I 99 I ve 2000), İstanbul (Karta! Anadolu İmam-Hatip Li­sesi) (1999).

3 Öğretim elemanı

GENÇLİK VE SATANİZM 3!9

ile; "Öğrencileri tarafından kendilerine en çok hangi konularda so­rular yöneltildiğini, bunlardan ilginç buldukları bazılarını yazarak vermelerini..." istedik. Bu şekilde tespit ettiğimiz yüzlerce sorudan, ahiret alemi, cennet ve cehennemle aliikalı olanlarından bazıları şunlar­dır;

- Münker, Nekir Melekleri soru sormak amacıyla kabire nasıl

gelmektedirler? (İ. 5. ve 7. sınıf). - Kab ir, nasıl cennet bahçelerinden bir bahçe oluyor? (İ. 5. ve

7.sınıt).

- İnsan ölünce, ruh bedeni terk edip nereye gidiyor? Kabirde tek­rar cesede mi dönüyor? (İ. 7 .sınıf).

- Kabir aleminde ruh-beden ilişkisi nasıldır? Azabı veya mükafatı birlikte mi çekiyorlar? (İ. 7.sınıt).

- Ahirette yeniden dirilmede herkes aynı yaşta mı olacak? (İ. 7.sınıfK.).

- Cennete gidersek, anne babamızı orada görebilecek miyiz? (Er.­Kız muhtelif sınıflardan).

- Dünyada evli olan çiftler, cennette de evli mi olacaklar? (Er.­Kız muhtelif sınıflardan).

- Cennette aile hayatı var mı? Orada da çocuklarımız olacak mı? (L. 2.sınıt)

-- Dünyada evli olan erkekler, nasıl oluyor da cennette de hurilerle evleniyorlar? (Er.-Kız muhtelif sınıflardan).

- Erkeklere cennette güzel hilriler verileceğini söylüyorsunuz, peki kadınlara da yakışıklı erkeler verilecek mi? (L.l. ve L.3.sınıfKız).

- Hz. İsa gökte mi? Kıyameteyakın gelecek mi? (L. !. Er). - İnsan ölünce ruhlar nereye gider? Bazı geceler geri gelir mi?

(Er.-Kız muhtelif sınıflardan). - Bir kimse ölünce ruhu başka insana geçer mi? (L. 3. Kız). - Allah şeytanı yaratmasa daha iyi olmaz mıydı? Biz de günaha

girmekten kurtul urduk. (İ. 8.sınıf Kız). - Şeytan, ateşten yaratıldığına göre, cehennemde nasıl yanacak?

(İ. 7.sınıfEr). - Allah küçük çocukları da cehenneme atar mı? (İ. 5. sınıf Kız). - Çocuk yaşta ölenlerin dirilişlerinde durumu ne olacak? (L. I.

sınıf Kız).

- Başı açık gezen bayanların saçının her teli için cehennemde 100 sene yanacağı doğru mu? (İ. 8. sınıf Kız).

320 GENÇLİK DÖNEMİ ve E(;iTiMi~IJ

- Bir kişi inançsız ama iyi davranışlarla bu dünyadaki ömrünü tamamlasa, cennetlik mi, cehennemlik mi olur? (L. 2.sınıf).

- 100 tane insan öldürüp, tövbe eden insan cennetlik oluyor da, insanlığa en büyük hizmetlerden birini yapan Edison ... vb. cehennemlik oluyor, neden? (L. 3.sınıfKız).

- Şu anda cennet, cehennem var mıdır? Varsa nerede? Mahiyetini açıklar mısınız? (İ. 8 sınıf).

- Öldükten (kıyametten) sonraki dirilişiınizde, dünyada sahip ol­duğumuz bedenimizle mi vücut bulacağız, yoksa benzeri mi olacak? .. (İ. ?.sınıf).

- Modern fizik, uzaydaki seslerin hep zapt edildiğini belirtiyor. Bunun haşr ile veya Kiramen Katibin Melekleri ve aınel defteri ile ilgisi var mı? (L. 3.sınıfEr).

- Bir tek Azrail, birden fazla canı aynı anda nasıl alabiliyor? ( İ. 7.sınıfEr., L. 2.sınıfKız).

- Niçin her şey ölüme bağlıdır? (L. 2. sınıf Er). - İnsan cehennemde nasıl yanar? Kül olmaz ını? Olursa ondan

sonra işi biter mi? - Kıyamette hayvanlar da dirilecekler mi? - Ölen insana niçin "telkin" verilir. Ölürrün bundan haberi olur

mu? (L. 2.sınıf Er). - Cinsiyeti belli olmayanın (hünsa), cenaze namazının niyeti ve

yapılması gereken muamelat nasıldır? (L. 3. sınıf Er). - Ruh nedir? Nasıldır? Nereden gelip, nereye gidiyor? (L. 2.sınıf

Kız).

- Hristiyanlık ve Yalındilik İlahi din değil midir? Onlara uyanla­rın suçu nedir? Onlar öldüklerinde cennete gitmeyecekler midir? (Er. Kız muhtelif sınıflardan).

- Cehennem bu kadar insanı nasıl alacaktır? (İ. 7.sınıfEr).

İşte öğretmenierimize ölüm ve ölüm ötesi yani kabir, ahiret, cen­net ve cehennemle ilgili olarak yöneltilen sorulardan bazıları ... Öğret­menlerimiz bu ve benzeri soruların cevaplarını, karşılarında bilgisayar­la, internetle, televizyon ve radyo yayınları ile her şeyden haberdar olan çocuklara ve gençlere onların anlayabilecekleri şekilde açıklamak du­rumundadırlar.

Biz burada, ahirete iman konusunun çocuklara ve gençlere öğre­timi konusunda -tarafımızdan geliştirilen- yeni bir çizimli anlatım yön­tem önerisi sunmaya çalışacağız. Sunacağımız bu öğretim yöntemi öne-

GENÇLİK VE SATANİZM 321

risi, 1990'Iı yılların başındaiı beri Uludağ Üniversitesi ilahiyat Fakültesi öğrencilerine "Özel Öğretim Metotları" derslerinde tekrar tekrar anlatı­larak denenmiş ve tartışılmıştır. Ayrıca bu yöntem, aynı yıllarda "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi" derslerini okuttuğumnz U.Ü. Eğitim Fakül­tesi Sınıf Öğretmenliği Bölümünde de denenmiş ve oradaki öğrencilerle de tartışılmıştır. Keza; aynı öğretim yöntemi, yukarıda söz konusu etti­ğimiz ve I 990-2000 yılları arasında düzenlenen Din Kültürü ve Ahliik Bilgisi Öğretmenleri Hizmet İçi Eğitim Kurslarında da 4-5 defa denen­miş ve kursiyer öğretmenlerimizin de katkılarıyla sunacağımız çizim ve anlatıma son şekli verilmiştir.

Kendi geliştirdiğimiz bu çizimli anlatım yöntemini, fakülte öğre­nimleri esnasında kendilerine sınıf ortamında ve yazı tahtası üzerinde çizerek anlattığımız ve şimdi öğretmen olan eski mezunlarımizdan yüz­lercesi okullarında denediklerini, çok faydalı olduğunu ve öğrencilerin konuyu çok daha kolay bir şekilde aniayabildiklerini ifade etmişlerdir.

Umarız, ahirete iman konusunun öğretimi ile ilgili olarak geliş­tirmeye çalıştığımız ve powerpoint'le ilk defa sunumunu gerçekleştirdi­ğimiz• bu çizimli yeni anlatım yöntemi önerimiz, bu alanda bir başlan­gıç oluşturur ve meslektaşlarımız tarafından, hem bu konuda ve hem de diğer iman ve ibadet konnlarının öğretiminde yeni anlatım yöntemleri geliştirilir.

4 Bu bildirinin powerpoint'le ilk sunurnu 18-20 Nisan 2003 günlerinde Bursa'da düzen­lenen "Gençlik Dönemi ve Eğitimi IL" konulu Tartışmalı İlıni Toplantı (Sempoz­yum)'da yapılmıştır. Ancak, bildiri metinleri yayınianmadan önce iki ayrı sunum daha gerçekleştirilmiştir. Bunlardan:

Birincisi; Ensar Vakfı tarafından 24-25 Mayıs 2003 tarihleri arasında "Din Eği­timi ve Öğretiminde Din Kültürü ve Ahlfı.k Bilgisi Dersleri Çalışına Toplantısı-I." a­dıyla İstanbul'da düzenlenen Sempozyumun sonunda katılımcı meslektaşlarımızın gö­rüş ve eleştirilerinin alınması amacıyla yapılmıştır.

İkincisi ise; 5-6 Haziran 2003 günlerinde Bursa'da düzenlenen ve bütün İHihiyat Fakülteleriınİzin Din Eğitimi Anabilim Dalı ve İlköğretim Din Kültürü ve Ahlfik Bil­gisi Öğretmenliği Bölümü öğretim elemanlarının katıldığı ve kendi alanlarının sorun­larını tartıştıklan toplantıda yapılmış ve katılımcı meslektaşlarımızın görüş ve eleştiri­leri alınmıştır.

Bütün bu sunumların sonrasında ortaya çıkan görüşler ve yapılan eleştiriler dik­kate alınarak bildiriye/tebliğe ve çizimiere son şekli verilmiştir.(M. Öcal).

322 GENÇLİK DÖNEMİ ve EGİTİMİ"Ii

B. AHiRETE iMAN ÖGRETİMİNDE YENİ BİR YÖNTEM ÖNERİSİ

1 - Önce bir durum tespiti yapılmalı

Müslüman bir ailede doğup büyüyen çocukların genellikle ahirete iman konusunda tereddütleri yoktur. Ancak gençlerden -çok az da olsa­bazılarının tereddütleri olabilir. Onların tereddütlerinin bir sebebi; yaş­ları gereği içinde bulundukları ruhsal halleri olabileceği gibi, bir diğer sebebi de; bu konuda kendilerine büyükleri tarafından yanlış bilgiler verilmesi veya konunun anlatımında kullanılan yöntem hataları olabilir. Bunun için ahirete iman konusunu anlatacak olan öğretmen önce, çocuk ve gençlere/anlatacağı kişilere sorular yöneltmek suretiyle bir durum tespiti yapmalıdır. Mesela;

Ahiret hakkında onlar neler düşünüyor veya nelere inanıyorlar? Ahiretle ilgili olarak ailelerinden ve çevrelerinden duydukları ve öğren­dikleri doğru bilgiler mi, yoksa yanlış veya bir takım hurafelere mi i­nandırılmışlar? .. Radyo, tv. bilgisayar, internet onların ahiret inancı ve anlayışiarına ne gibi etkiler yapmaktadır? İçinde bulundukları yaş dö­nemi, onları konu ile ilgili olarak neleri sormaya yöneltmektedir? .. vb. İşte böylesine bazı tespitler yapıldıktan sonra, öncelikle onların sahip oldukları bilgilerin doğru olanları onaylanarak netleştirilebilir. Ardından yanlış bilgi, düşünce ve inançlar ise, yeri geldikçe düzeltilir ve böylece ahirete iman öğretiminin birinci kadeınesi gerçekleştirilmiş olur.

2- Ecel, Ölüm, Kabir ve Ahiret Konusunda Ön Bilgiler Verilmelidir

Çocuklara ve gençlere ahirete iman konusu anlatılırken fazla de­taylara girilıneınelidir. Onlara; dünya hayatının geçici yani sonlu olduğu ve belli süre zarfında adeta bir sınava hazırlanır gibi bu dünyada bu­lunmak zorunda olduğumuz, eceliıniz geldiğinde (vadeıniz yettiğinde) öleceğiıniz, kıyametten sonra ise, mutlaka tekrar dirileceğimiz kısaca anlatılınalıdır.

Öğrenciler, "ecel" kelimesini kavramakta güçlük çekebilirler. "Tayin edilen/belirlenen bir zaman veya belli bir sürenin sonu, bir can­lının hayatının kesin olarak son bulması için Allah Teaiii'nın ezelde

GENÇLİK VE SA TANİZM 323

takdir etmiş olduğu sürenin sona ermesi"' şeklinde tanımlanan ecelle il­gili şu açıklamalar yapılabilir:

Yüce Yaratıcı tarafından, her canlı için belirlenmiş bir ecel var­dır. Buna "ölüm vakti" de diyebiliriz. Her kim nerede ve nasıl yaşıyorsa yaşasın, ecel vakti gelince mutlaka ölecektir. Yani Kur'an-ı Kerim'de "Ölüm Meleği"6 olarak adlandırılan Azrail tarafından insanın ruhu be­deninden ayınlmak suretiyle dünyadaki hayatına son verilecektir. Ölüm olayı, Allah Teaiii tarafından önceden belirlenen vakte göre; ne bir saat ileri alınacak ve ne de geri bırakılacak, tam ecel vakti gerçekleşecektir. 7

Kur'an-ı Kerim'den edindiğimiz bu bilgiler çocuklara ve gençlere uy­gun ifadelerle anlatılabilir.

Ecel kavramı açıklandıktan hemen sonra, inancımıza göre ölü­mün, bir son ve yok oluş değil, gerçek ve yeni bir hayatın başlangıcı ol­duğuna vurgu yapılabilir. Bir benzetme ile ifade edersek; ölüm ve yeni­den diriliş, trenin tünele veya metronun yer altına girip, bir müddet son­ra tekrar aydınlığa çıkıp yoluna devam etmesi gibidir. Bir başka ben­zetme ile; tıpkı güz mevsiminde ağaçların, ilkbaharda yeniden ve daha gür bir şekilde canlanmak üzere yapraklarını dökerek, kış uykusuna daldıkları gibi, insanların da dünyadaki hayatlarını tamamladıktan sonra kabirde geçici bir süre kalacakları, kıyamet koptuktan sonra ise, Yüce Allah'ın huzurunda yargılanmak üzere yeniden diriltilecekleri anlatıla­bilir.

Yeniden diriltilişlerinde ise insanların; "mahşer"de Yüce Allah'ın huzurunda yargılan dıktan sonra, dünyada Allah 'a ve ahiret gününe i­nanmalarının ve yaptıkları iyiliklerinin karşılığı olarak cennete gidecek­leri ve orada en çok sevdikleri insanlarla birlikte olacakları anlatılabilir. Ayrıca çocukları özendirınek için, cennetle ilgili geniş tasvirler yapıla­bilir, yapılmalıdır da ...

Buna karşılık; dünyada iken Allah' a ve ahiret gününe inanmayan, kötü ve yanlış işler yapanların ise; cehenneme gidecekleri ve orada kö­tülüklerinin cezasını çekecekleri söylenmekle yetinilınelidir. Özellikle küçük yaştaki çocuklara kıyamet alametleri ile kabir (berzah) hayatı ge-

5 Bk. Kılavuz, A Saiın~Köten, Akif-Çetin,Osman-Aigül,Hüseyin, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi -Kaynak Kitap Marifet Yay. İstanbul, ts. sh. 200-201.

6 Bk. Secde, 32/1 !. . 7 Bk. Mün3fıkün, 63/1 1; Yunus, 10/49; A'raf, 7/34, Hicr, [5/5 ..

324 GENÇLİK DÖNEMİ ve EGiTiMi-II

nışçe anlatılmamalıdır. Ayrıca ahiret aleminde günahkar insanlarla, ı­

nançsızlara uygulanacak muamelelerden uzun uzun bahsedilerek onlar korkutulmamalıdır. Ancak, konu eğer gençlere ve yetişkinlere anlatılı­yorsa, elbette ki biraz daha geniş bilgiler verilebilir.

3- Ahirete İman Öğretiminde Yeni Bir Yöntem Önerisi

Yukarıda ifade etmeye çalıştığımız gibi çocuklara ve gençlere bazı ön bilgiler verildikten sonra, ahirete iman öğretimi, A, B ve C kişi­ler olarak nitelendirdiğimiz muhayyel üç ayrı insanın hayat çizgisi ü­zerinden aşağıdaki şekilde geliştinneye çalıştığımız çizimler yardımıy­la anlatılabilir. Anlatıma, insanların doğumlarında sahip oldukları bazı özelliklere ve yeteneklerine (fıtratlarına) dikkat çekilerek başlanabilir. Şöyle ki:

Örnek olarak kullanacağımız muhayyel kişilerin her üçünün de, l929'da ana rahmine düştüklerini (Bk. Çizinı: lll, 2/1, 3/1.) ve 1930 yı­lında dünyaya geldiklerini varsayalım. (Bk. Çizinı: 1/2., 2/2., 312.) On­lar dünyaya, -zengin-fakir, köylü-şehirli, kız veya erkek, beyaz veya si­yah ırktan, Müslim veya gayr-i Müsliın bir anne-babadan ... kısaca her kimden, nasıl veya ne zaman dünyaya gelmiş olurlarsa olsunlar- "fıtrat"

üzeredirler8 Yani her üçü de doğuştan, "hakkı, gerçeği kabul ve idrak etme yeteneğine" sahiptir9 Saf, tertemiz ve kendilerine verilecek, doğ­ru veya yanlış, iyi veya kötü her şeyi alıp benimsemeye yetenekli ol­dukları gibi, yöneltilecekleri her şeyi yapmaya da hazırdırlar. 10 Ayrıca kendilerine, büyüdükçe geliştirerek kullanabilecekleri akıl ile cüz'i ama hür/özgür irade verilmiştir. (Bk. Çizinı: 1/3, 213, 313.)

Öte yandan, Yüce Allah tarafından önceden gönderilmiş olan Kur'an-ı Kerim'de yer alan emir ve yasaklar Peygamber vasıtasıyla in­sanlara bildirilmiş, (Bk. Çizinı: 114, 214, 3/4) o bilgileri de anne ve ba­bası ile din eğitimcileri, viiizler ve diğer bazı büyükler kendisine anlat­mıştır. (Bk. Çizinı: 115, 215, 315.)

8 Sk. Buhıiri', Tefsir, St'ire, 30; Kader, 3; Müsliın, Kader, 23, 25; Sünnet, 18; Tirmizi, Kader, 5; Ahmed b.

Hanbel, Müsned, fV. 24. 9 Bk. Yazır, Elınalılı M. Haındi, Hak Dini Kur'an Dili, ts. c. VI. sh. 3824. 10 Bk. Gaz5.11, ihyau Uh1mi'd-din, c. III. sh. 56.

GENÇLİK VE SATANİZM 325

Yaklaşık olarak 1945 yılında yani 15 yaşında büluğa erdiklerini kabul ettiğimiz bu gençler/kişiler, bu süre zarfında her konuda olduğu gibi, dini bilgiler, tutum ve davranışlar geliştirme açİsından da -yeterli veya yetersiz- bir öğrenme, alışıırma ve hazırlık devresi geçirmişlerdir. Yani, genel eğitimlerinin yanında ailesi ve yakın çevreleri tarafından kendilerine birtakım dini bilgiler ve ahlaki tutum ve davranışlar kazan­dınlmıştır. Ayrıca, önceki sınıflarda gördükleri Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri ile belli ölçüde dini bilgilerini geliştirmişlerdir.'

Neticede bu gençler/kişiler 15 yaşında bir yol ayrımının başına getirilip, orada akıl ve hür/özgür iradeleri ile baş başa bırakılmışlardır. (Bk. Çizim: 116., 216., 316.) Buraya kadar büyüklerinin sorumlulukları altında iken, artık kendi kendilerine sorumlulukları ile baş başa kalmış­lardır. Bu yaştan itibaren her ne söyler ve yaparlarsa sorumluluklan kendilerine aittir.

Gençlerin karşılarına çıkarılan yol ayınmı, iki farklı istikamete giden yol değil, tıpkı karayollarında ( - - - - ) şeklindeki kesik çizgilerle ayrılmış bir ayırım (şeritler) gibi düşünülmüştür. Yani inanan veya i­nanmayan toplumdaki bütün insanların içli-dışlı birlikte yaşadıkları bir ortamdır. Gençlere, kendi aKıl ve hür/özgür iradelerini kullanarak bu yollardan/şeritlerden birini tercih etme hakkı tanınmış ve onlar da ter­cihlerini yapmışlardır.

Birinci genç (A); daha baştan tam bir inançliman sahibi olmuş, ömür boyu ibadetlerini eksiksiz yapmış, ahlaklı bir insan olarak yaşamış ve hiçbir büyük günah işlememiştir.

İkinci genç (B); baştan itibaren inanç/iman sahibi olmakla birlik­te, ibadetlerin bazılarını veya bazen yapmış, bazılarını veya bazen yap­mamıştır. Bazı büyük günahları işlernekten kaçınmamış, zaman zaman ahlak dışı davranışları olmuştur.

Üçüncü genç (C) ise; Allah'a ve diğer inanç esaslarına inanma­mış ve doğal olarak ibadet yapmamıştır. Hayatını İslam dininin öngör­düğü inanç, düşünce ve hayat tarzının dışında sürdürmüş ve öyle ta­mamlamıştır. İslam'a göre bu kişi, inançsız/kafir olarak nitelendirilir. Şayet inanmadığı halde, Müslümanlar yanında inanan bir insan gibi davranıyor ve iki yüzlülük yapıyorsa ona da münafik denir ki, İsliim'a göre o da inançsız!kafir hükmündedir.

326 GENÇLİK DÖNEMİ ve EGİTİMİ-11

Şimdi konumuzun bundan sonraki kısmını bu üç insanın 15. yaş­larından ölümlerine kadar olan hayat çizgileri üzerinden, öldükten sonra da kabir hayatından başlayarak ahiret aleminde karşılaşacakları durum­lar üzerinden anlatmaya çalışalım:

a) Birinci Gencin (A kişinin) Dünyada Tercih Ettiği Yol ve Ahirette Kavuşacağı Nimetler

Çizimimize göre; birinci genç (A kişi), inançlı olduğu için, yolun sağ tarafını yani iyi ve doğru yolu tercih etmiştir. (Bk. Çizim 1/7.) Çünkü o, çocukluğundan itibaren Allah ve Peygamber veya bir başka ifade ile din adına anlatılan her şeyi kendi akıl ve hür iradesi ile olduğu gibi kabul etmiştir. Ömür boyu ibadetlerini eksiksiz yapmış ve büyük günahlardan kaçınmıştır. Doğumundan ölümüne kadar, bütün hayatı Kiramen Katibin adlı melekler tarafından "amel defteri"ne kaydedil­miş, yani adeta gizli kamera ile filme alınmıştır. (Bk. Çizim: 1/8.) Neti­cede iyi bir mümin ve Müslüman olarak 2003 yılında 73 yaşında ölmüş ve kabire konulmuştur. (B k. Çizim: 119).

Bu insanın cesedi kabire konulduktan sonra, kendisini sorgula­maya gelen Münker ve Nekir adlı meleklerin sorularına doğru cevaplar verir. Bunun üzerine kendisine kıyametten sonra gideceği yer olan cen­net gösterilmeye başlanır. Bu durumu Peygamberimiz; "Sizden biriniz öldüğü zaman gideceği yer sabah akşam kendisine gösterilir. Cennetlik­lerden ise cennet, cehennemliklerden ise cehennem gösterilir ve kişiye: "İşte bu, Allah 'ın seni kıyametten sonra göndereceği yerdir" denir," 11

şeklindeki ifadesiyle açıklamaktadır. (Bk. Çizim: 1/10.) Ayrıca Pey­gamberiıniz; "kabir; ya cennet bahçelerinden bir bahçe veya cehennem çukurlarından bir çukurdur" 12 hadisiyle de ölen insanların kabirdeki hallerine/durumlarına dikkat çekınektedir.

Naklettiğimiz hadisleri şerh eden bir başka ve uzunca hadisinde ise Peygamberimiz, anlatıldığı şekilde imanlı ve iyi bir Müslüman ola­rak ölen kişinin kabirdeki durumuna şöyle bir benzetme yaparak açıklık getirmektedir:

11 Buhari, Ceniiiz, 90. 12 Tirmizi, Kıyamet, 26; Aclüni, Keşfu'l-Hata, c. IL sh. 136.

GENÇLİK VESATANİZM 327

"Ölü mezara konulunca, birine Miinker, diğerine Nekir adı veri­len siyah renkli ve mavi göziii iki melek gelir. Ona derler ki: "Şu (Mu­hammed denilen) zat hakkında ne dersin?" O da şöyle cevap verir:

"0, Allah 'ın kulu ve Resiiliidiir. Ben şahitlik ederim ki, Allah 'tan başka tanrı yoktur. Muhammed de O 'nun kulu ve elçisidir." Bunun üze­rine melekler:

"Biz, senin böyle diyeceğini zaten bilnıekte idi k" derler. Sonra onun mezarını yetmiş arşın geniş/etir/er. Daha sonra mezarı ışık/andı­rarak aydınfatır/ar ve ölüye:

"Yat ve uyu! ... " derler. O da:

"Ai!eme gidin de, durumu haber verin" der. Melekler ona:

"Zifdfa!gerdeğe giren ve sadece en çok sevdiği kişi tarafindan uyandırılan şahıs gibi, mahşer gününe kadar sen uyumana devam et!" derler. "13

1) Konu çocuklara anlatdıyorsa:

Ahirete imanı ve dolayısıyla kabir hayatını çocuklara anlatmak durumunda olan din eğitimcileri, öncelikle ölüm olayının doğal olduğu­nu ve sırası gelen herkesin mutlaka öleceğini onlara açıklamalıdırlar.

Çocukların en çok merak ettikleri ve çoğu zaman da korktukları şey; mezar/kabirdir. Onlar, henüz somut düşünme döneminde oldukları için, ölüm olayı ile birlikte ruhun cesetten ayrıldığını kolaylıkla kavra­yamazlar. Toprağın altına gömülen ve orada tek başına terk edilen ölüyü canlı olarak tahayyül edebilirler. Ölen kişilerin, gecenin karanlı­ğında veya kışın sağuğunda toprak altında nasıl kalabilecekleri çocukla­rın zihinlerinde çözeınedikleri problem olarak uzun süre devam eder. Hatta bazen kendilerinin ölmüş ve mezara konularak orada tek başlarına terk edilmiş olduklarını düşünürler. Daha çok gece vakti, yatağa girdik­lerinde ve uyumadan önce bu düşünceler bir kilbus olarak onların üzer­lerine çöker ve müthiş bir korkuya kapılırlar. O korku ile yatağın içeri­sinde gizlenmeye çalışarak, yorganı başlarına çekerler. Hele, aile çevre­sinde veya halk arasında, kabirde Münker ve Nekir adlı meleklerin

13 Tinnizl, Cenfı.iz, 70.

. 328 GENÇLİK DÖNEMİ ve EÖİTİMİ-11

ölüyü sorgulamaları ile ilgili olarak abartılı bir şekilde anlatılan: "Sorgu meleklerinin sorularına doğru cevap veremeyenlere, melekler ellerinde­ki demir topuzia vurunca beynini parçalar, yedi kat yerin dibine sokar, sonra çeker çıkarır, yeniden vurur. .. " gibi ifadeleri hatırladıkça korku­dan çıldıracak hale gelirler. Onun için ilköğretim okullarının 7. sınıfında yani somut düşünceden soyula geçiş dönemindeki çocuklara bu konuyu anlatacak öğretmeniere büyük görev ve sorumluluklar düşmektedir. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi öğretmenler, çocukların bu konuda ne­leri doğru bilip, neleri yanlış öğrendiklerini ve nelere, nasıl inandıklarını veya inandırıldıklarını tespit ederek öğretime başlamalıdırlar. Şayet bahsetmeye çalıştığımız gibi bazı yanlış ve korkutucu bilgiler edinmiş­lerse, önce onları izale ederek öğretime geçilmelidir. Sonra da, nakledi­len hadislerin birinci kısımları yani "kabrin bir cennet bahçesi" olması üzerinde ağırlıklı durmalıdırlar.

- Çocuklara, kabrin inanan ve iyi insanlar için bir cennet bah­çesi olarak genişletilmesi, orada huzur ve mutluluk içerisinde kıyame­tin beklenmesi şöyle bir benzetme ile açıklanabilir:

· "- Çocuklar, gece yatağınıza yatmış ve güzel rüya görerek mışıl mışıl uyuduğunuzu düşünün. Rüyanızda, güzel yerlerde geziniyorsunuz, gülüp eğleniyorsunuz. Allah'ın lütfettiği her tür nimetten yiyor ve içi­yorsunuz. Sabah olduğunda ise, dinlenmiş olarak, gülümseyerek ve hu­zur duyarak uyanıyorsunuz. İçinizden; "keşke uyanmasaydım da o rüya aleminde yaşamaya devam etseydim!. .. " diyorsunuz.

Şimdi düşünelim; rüyanızda gördüğünüz o olayları gerçekte yata­ğınızdan kalkıp, oralara giderek yaşadınız mı? Hayır ... O olayları sadece rüya aleminde yaşadınız. İşte, ölüp kabire konulmuş ve kıyametten son­ra cennete gitmeyi hak etmiş insanın hali de böyledir ... inanarak ölen insanların ruhları, tıpkı güzel rüya gören kimseler gibi huzur içerisinde kıyameti bekleyeceklerdiL Çünkü kabir, gerçekte ne genişletilmektedir ve ne de dünyadaki gibi aydınlatılmaktadır. Ölü vücut üzerinde herhan­gi bir işlem yapılmamaktadır. Kabir (berzah) hayatında yaşananlar, ruh­la ilgilidir. Kıyametten sonra cennete gidecek olan kişinin rubunun hu­zur ve sükıru bulması ve rabata ermesi ve o şekilde kıyameti bekleme­sinden ibarettir. .. vb. şeklinde anlatılabilir.

GENÇLİK VE SATANİZM 329

2) Konu gençlere ve yetişkin/ere anlatılıyorsa:

Konu çocuklara değil de, gençlere veya yetişkin insanlara anlatı­lıyorsa, hadiste geçen; "evlenip zifafa/gerdeğe giren ve ertesi sabah sa­dece en çok sevdiği kişi tarafından uyandırılan kişi gibi malışer gününe kadar kabirde uyumaya devam etmesi.," hususuna dikkat çekilebilir.

Peygamberimiz burada gerçekten çok ilginç bir benzetme ile ko­nuya açıklık getirmiştir. Din eğitimcileri de aynı benzetme ile, inanarak ölen insanların kabirde kıyameti beklemedeki hallerini anlatabilirler. Nasıl ki evlenen çiftler, hayatlarının en mutlu geceleri olan ilk/zifaf ge­celerini mutluluk içerisinde geçirerek, sabah olunca en çok sevdiği kişi olan eşi ( erkekse karısı, kadın ise kocası) tarafından u yandırılırken bü­yük bir huzur ve mutluluk duyarlarsa, iyi bir mürnin ve Müslüman ola­rak ölen kimselerin de kabirde ayuı huzur ve mutluluk duyguları içeri­sinde kıyameti bekleyeceklerine ve kıyametten sonra da o şekilde diri­leceklerine vurgn yapılabilir.

3) Kıyamet kopması ve Mahşerde Allah'ın huzurunda yargı­lanma;

Dünyanın sonunun gelip, kıyamet kopması yaklaştığı zaman bazı aliimetlerin belireceği çocuklar için çok kısa ve özet olarak, gençlere ve yetişkinlere ise biraz geniş şekilde açıklanabilir. Arkasından, dört büyük melekten İsrafil'in "Sur'\ı üflemesinden sonra kıyametin kopacağı 14

(Bk. Çizim: Illi.) ve -Allah hariç- bütün canlıların ölecekleri anlatılabi­lir. Aradan, belli bir süre geçtikten sonra İsrafil'in ikinci defa "Sfır"u üf­leyeceği, bunun üzerine, ilk insandan son insana kadar bütün insanların dirilip, kabirierinden kalkıp, Rablerine doğru koşarak gidecekleri 15 ve "Mahşer" denilen yerde toplanacakları, 16 (B k. Çizim: 1112.) burada bü­tün insanların bizzat Yüce Rabbimiz tarafından yargılanacakları açıkla­nabilir.

14 Bk. Kıyamet, 75/1-15; Nebe', 78/1-18. 15 Bk.Yiis!n, 36/5 I; Züıner, 39/68. 16 Bk. Kamer, 54/7-8; Meryem, 19/85; Yunus, 10/45.

330 GENÇLİK DÖNEMİ ve EGiTiMi-II

İnsanların Mahşerde yargılanması da, çocuklara özet halinde, gençlerle yetişkinlere ise; biraz daha geniş bilgiler verilmek suretiyle anlatılabilir. Bu kısım anlatılırken şu tür açıklamalar yapılabilir:

Mahşerde, müıninlerin yüzleri parlayacak, inanmayanla­rın/kafirlerin ise kararacaktır. 17 Dünyada iken, Kiramen Katibin adlı melekler tarafından insanların yaptıkları bütün işlerin ve konuştukları bütün sözlerin yazılarak kaydedildiği ve "amel defteri" olarak adlandı­rılan defterler inananlara sağ taraflarından, inanmayanlara ise sol veya arka taraflarından verilecektir. Kiramen Katibin melekleri insanların hayatını adeta gizli kaıneralarla baştan sona filme almışlardır. İnsanların dünyada iken yaptıkları her şeyin ve söyledikleri her sözün kaydedildiği amel defterleri mahşerde önlerine konulacak" ve doğumlarından ölüm­lerine kadarki hayatlarının tamamını bir film halinde (CD lerden) seyre­deceklerdiL (Bk. Çizim: 1/13.).

Ondan sonra bütün insanlar bizzat Allah Teaiii tarafından:

l) Ömürlerini nerede tükettikleri nden,

2) Gençfiğini nasıl geçirdiklerinden,

3) Mallarını/paralarım nerede kazandıklarından,

4) Mallarmı/paralarını nerelerde harcadıklarından,

5) Bildiklerini uygulayıp uygulamadık/arından sorguya çekile­ceklerdir. 19

Nihayet kişi, Yüce Allah tarafından yargılamp, İlahi adalet terazi­sinde arnelleri yani dünyada iken yaptığı güzel veya çirkin, doğru veya· yanlış bütün işleri/amelleri tartılacaktır. Ancak bu (A) kişi zaten dünya­da hiç bir büyük günah işlemediği için kurtuluşa erecek ve cehennemin (Bk. Çizim: 1/14,) üzerinde kurulmuş olan "Sırat" denilen köprüden geçerek20 (Bk. Çizim: 1/15.) doğrudan cennete" gidecek (Bk. Çiziın: 1116.) ve ebedi/sonsuz olarak orada kalacaktır.

17 Bk. Abese, 80/34-42. '"Bk. İsrii, 17/13-14: Kehf, 18/49. 19 Bk. Tirmizi, Kıyamet, l. 20 Bk. Buhar!, Ezan,\29; Tevhid, 24; Müslim, iman, 81; Ahmed b.Hanbel, Müsned,

11.293.

GENÇLİK VE SATANİZM 33

Doğrudan cennete gitmeyi hak edenlerin, cehennem üzerine ku rulınuş sırat'tan geçirilınelerinin amacı şudur: Onlar sıraltan geçerker cehennemİ ve oradaki insanların acıktı hallerini görecekler ve Allah 'ı inanmanın ve iyi insan olarak yaşamanın karşılığında kendilerine cen· nette verilecek nimetierin kıyınetini anlayacaklar ve Allah'a daha ço1 şükredeceklerdir. Onun için ahirete iman konusu anlatılırken, çocukları özendirmek amacıyla mümkün olduğu kadar geniş cennet tasvirleri ya­pılıp, orada kavuşacakları nimetler hakkında bilgiler verilmelidir.

Cennete girmeyi hak edenler için Allah Tei\li\ şöyle buyurmakta­dır: "Rab 'lerinin (azabından) korunanlar da bölük bölük cennete sevk edildiler. Oraya varıp da (cennetin) kapıları açıldığında bekçileri onla­ra: "Selam size, (ne) hoşsunuz, ebedf kalmak üzere buraya girin!" dedi­ler. (Cennet/ik/er) de: "Bize verdiği sözü yerine getiren ve bizi diledi­ğimiz yerde oturacağımız bu cennet yurduna varis kılan Allah 'a hamd olsun. (Allah için) çalışanların ücreti ne güzelmiş!" dediler."22

b) İkinci Gencin (B Kişinin) Dünyada Tercih Ettiği Yol

ve Ahirette Kavuşacağı Nimetler

İkinci genç (B kişi) de; yol ayırımının başından itibaren kendisine din adına anlatılanları kabul etmiştir. (Bk. Çizim: 2/6.) Allah'a, Pey­gambere, ahiret gününe ve diğer iman esaslarına inanmıştır. Ancak iba­detleri bazen veya bazılarını yapmış, bazen veya bazılarını yapmamıştır. Zaman zaman yalancılık, hırsızlık, zina ... vb. birtakım büyük günahlar işlemiştir. Yani yolda hatalı sollamalada şeritleri ihlal ederek, kötü ve yanlış yola "git-gel"ler yapmıştır.

Şayet bu kişi, hayatının herhangi bir anında hatalı sollamalar ve şerit ihlalleri yaparken bir daha doğru yola dönmemiş ve baştan beri i­nandıklarını inkar etmiş olsa idi, geçmişteki inancı ve yaptığı ibadetler boşa gidecek ve İslam dinine göre "ki\fir" durumuna düşecekti. Fakat o, yanlış birtakım işler yapmış olmakla birlikte inancını koruduğu için,

21 Cennet'in kelime anlamı: "Bahçe, bitki ve ağaçlada örtülü yer"dir. Bk. Kılavuz, A Saim ve arkadaşları, age. sh. 191.

22 Züıner, 39/73-74.

332 GENÇLİK DÖNEMİ ve EÖİTİMİ-ll

günahkar bir mü.min ve Müslüman olarak hayatını tamamlamıştır. Neti­cede o da 2003 yılında ölmüş ve kabire girmiştir. (Bk. Çizim: 219).

İslam'a göre; bu kişi Allah'a ve diğer iman esaslarına inandığın­dan inançlı fakat günahkar bir Müslüman olarak ölmüştür. Bundan do­layı, yani inançlı olarak öldüğü için bu insan da ölüp, kabire konulduk­tan sonra, kabri cennet bahçelerinden bir bahçe gibi olacak ve orada kı­

yameti bekleyecektir. (B k. Çizim: 211 0.)

Kıyametten sonra herkes gibi o da, malışer'de bizzat Yüce Rabbimiz tarafından yargılanacaktır. Şayet bu (B) kişi, daha ölmeden ve sağlığı yerinde iken işlediği günahlardan dolayı pişmanlık duymuş ve içtenlikle tevbe etmiş ve bir daha benzer günahlar işlememişse, yargı­lanma sonucunda Yüce Allah'ın affına mazhar olabilecektir.23 Ayrıca Peygamberimizini Peygamberlerin şefaat etmeleri ( affedilmeleri için Yüce Rabbimize yakarmaları)24 üzerine de Allah Teaiii geniş af ve mer­hameti ile bu insan veya bunun gibi olanlardan dilediğinin günahlarının tamamını, dilediğinin de bir kısmını affedecektir. Buna rağmen affedil­memiş günahları kalan kişiler ise -tıpkı dünyada iken yasakları çiğne­yen ve suç işleyen insanların belli süre hapis cezası çektikten sonra öz­gürlüklerine kavuştukları gibi- Sırat'tan geçerken cehenneme düşecek­ler (Bk. Çizim: 2115.) ve orada günahlarının cezasını çekeceklerdir. Ancak ondan sonra kendilerine açılan kapıdan cennete geçebilecekler­dir. (Bk. Çizim: 2117.). Bu konuda Yüce Rabbimiz şöyle buyurmakta­dır: "Kim zerre kadar hayır (iyilik) yapmışsa onun mükafatı­

nı/karşılığını görecektir. Kim de zerre miktarı şer (kötülük) işlemişse

onun cezasınıikarşılığını görecektir. " 25

c) Üçüncü Gencin (C kişinin) Dünyada Tercih Ettiği Yol ve Ahirette Göreceği Karşılık

Örnek olarak varsaydığımız üçüncü insan (C kişi) ise; dünyada iken yol ayırımının başından yani büluğa erdiği çağdan itibaren ölünce-

23 Tevbe edenlerin affedilebileceklerine dair bazı ayetler için bk: Bakara, 21160; Al-i İrnran, 3/135-136; N isa, 4117-18, ll O; Miiide, 5/39-40; Tevbe, 9/104, 112; Hiid, 1113; İsnl, 17/25; Meryem, 19/60; Furkan, 25/70-71; Tahriın, 66/8.

24 Bk. Bakara, 2/255; Enbiya, 21/28; Müddessir, 74/48. Ayrıca konu ile ilgili bazı hadis­ler için bk. Buhiirl, Daavat, l; MUslim, iman,86; Ebu Davud, Sünnet, 21; Tirmiz'i, Kıyamet, 11, İbni M&ce, Zühd, 37.

25 Zizal, 99/7-8.

GENÇLİK VE SA TANİZM 333

ye kadar inanç bakımından kötü ve yanlış yolda hayatını sürdürmüştür. Allah'a inanınadan, Kutsal Kitabı (Kur'an-ı Kerim'i) ve Peygamberi reddederek, ahireti inkar ederek yaşamıştır.(Bk. Çizim:317). inanmadığı için ibadet yapması da söz konusu olmamıştır. İslarn'a göre yanlış bir­takım davranışlar içerisinde bnlnnrnnştnr. Yani o, ömür boyu yolun ya­sak ve tehlikelerle dolu olan şeridinde yaşarnayı tercih etmiştir. Ancak buna rağmen o, zaman zaman yolun sağ şeridine girip-çıkmayı da ihmal etmemiş yani iyi ve insani tutum ve davranışları da olmuştur.

Buna rağmen bu kişi, hayatının belli bir döneminde türnden şerit değiştirmiş yani inançsızlığından/inkarından vazgeçerek Allah'a, Pey­gambere, ahirete ve diğer inanç esaslarına inanmış olsa idi, geçmiş yıl­lardaki inançsızlığı ve bütün günahları yok sayılacak ve affedilecekti. Yalnızca inanmaya başladığı günden sonraki hayatından sorumlu ola­caktı. Ancak bu kişi ömür boyu inançsızlığını devarn ettirmiş ve netice­de o da 2003 yılında ölmüş ve kabire konulmuştur. (Bk. Çizinı: 3/9.).

Dünyadaki yaşantısına bakıldığında bu insan da bir çok diğer in­sanlardan farklı değildir. Varlığına inanmamakla birlikte o da, Allah'ın insanlara verdiği her tür nimetten istifade ederek yaşamıştır. 26 Ancak o, dünya hayatını sadece yiyip-içmek, oyun ve eğlenceden ibaret olarak algılarnıştır. Onun için yalnızca maddi zevkleri ve çıkarları peşinde koşrnuştur. Bir maddi zevkten ötekine yönelrniştir. Bu arada yaptığı iyi­likler ve insim1 tutum ve davranışları sebebiyle dünyada iken zaman zaman mutluluğu !atmıştır. Ancak dünyada !attığı mutluluklar -inanç yokluğundan dolayı- kendisinin iihiret aleminde ebedi mutluluğa erme­sine yetmeyecektir.

Bu insan da, ölüp kabire konulduğunda Münker ve Nekir adlı me­lekler tarafından sorgulanacaktır. Ancak, dersine hiç çalışmayan bir öğ­rencinin sınav esnasında hiçbir soruya doğru cevap veremernesi gibi, meleklerin sorularına doğru cevap vererneyecektir. Bunun üzerine bu kişiye de her gün kabirde, sabah-akşam kıyametten sonra gideceği yer gösterilecek, kabir kendisi için cehennem çukurlarından bir çukur ola­cak ve huzursuz bir şekilde kıyarneti bekleyecektir. (B k. Çizinı: 311 0).

Bu şekilde yani inançsız olarak ölen insanların kabirdeki halini Peygamber Efendimiz -yukarıda naklettiğimiz ve inanan insanların ka-

26 Hud, 11/6.

334 GEN,"LiK DÖNEMi ve EGiTiMi-U

birdeki hallerini anlatan/şerheden- hadisinin ikinci kısmında şöyle an­latmaktadır.

Münker ve Nekir adlı meleklerin; "Şu (Muhammed denilen) Zat hakkznda ne dersin?" sorusuna karşılık, eğer ölü münafık -ve tabii i­nançsız- ise, meleklere şöyle der: "Halkın Muhammed hakkında bir şeyler söylediklerini işitmiş, ben de onlar gibi !wnuşmuştum. Başka bir şey bilmiyorum." Melekler ona: "Böyle diyeceğini zaten biliyorduk" derler. Daha sonra yere: "Bu adamı olabildiğince sıkıştır!" diye sesle­nir/er. Yer de, başlar adamı cendere gibi sıkıştırmaya ... O kadar ki, kemikleri !ıurdalıaş olur. Malışer oluncaya kadar mezarda böyle işken-

.. .. ,]7 ce gorur ...

- Hadisin bu ikinci kısmıııı naklettikteli sonra şunları ifade et­mek isteriz:

Ahirete iman konusu küçük çocuklara veya ilköğretim okulu öğ­rencilerine anlatılırken, hadisin bu kısmı üzerinde fazla durulmamalıdır. Çünkü bu kısımda söz konusu edilen hususlardan, özellikle küçük yaş­taki çocuklar müthiş bir korku ve paniğe kapılabilirler.

İnançsız ve münafık insanların kabirdeki durumları da çocuklara rüya benzetmesi ile anlatılabilir. Yani, hadiste nakledildiği gibi, ka birin gerçekte insanların cesedini bir cendere gibi sıkmadığı, sadece yatağın­da uyurken kötü ve korkulu rüya gören insanlar gibi ORtarın ruhlarının sıkıntı çekecekleri ifade edilmekle yetinilmelidir. Yukarıda da ifade et­tiğimiz gibi, ağırlıklı olarak cennet ve nimetleri hakkında bilgiler veril­melidir.

Böylelikle onların umutları artar, hayatı severler ve iyi insanlar olarak yaşamaya gayret ederler. Aksi takdirde, yani ölümün, kabir haya­tının ve ahiret aleminin ürkütücü ve korkutucu yönleri abartılarak tasvir edilir ve anlatılırsa; o zaman çocuklar bu korku ile hayata küserek içle­rine kapanabilirler. Ümitsiz, ürkek ve çekingen birer insan haline gele­bilirler.

İnançsız olarak ölen insanların durumları gençlere ve yetişkinlere anlatılıyorsa; hadisin ikinci kısmı olduğu gibi aktarılabilir ve anlatılabi­lir. Ancak, anlatılan insanlar arasında inkarcı veya ateist kişilerin olabi­leceği de dikkate alınarak daha dikkatli konuşma ve açıklamalar yapı!-

27 Tirmizi, Cenfıiz, 70.

GENÇLİK VE SATANİZM 335

malıdır. Çünkü -yine yukarıda ifade edildiği gibi- bu tür insanlardan is­teyen veya bir başka ifade ile Allah'ın hidiiyet nasip edeceği kişiler ha­yatlarının herhangi bir döneminde pişmanlık duyup, o güne kadar sürdüregeldikleri inkarlarından vazgeçerek tevbe edip, Allah' a yönele­bilir, Allah da onların tevbelerini kabul edebilir." Onun için bu husus, yani İslam'da tevbe kapısının her zaman ve herkese açık olduğu özellik­le vurgulanmalıdır. Burada Mevlana'nın meşhur daveti de hatırlatılabi­lir:

Gel, gel, her ne isen yine gel,

İster kafır, ister putperest, ol yine gel!

Bizim kapımız umutsuzluk kapısı değildir,

Yüz kere tevbeni bozmuş o/san, yine gel! ..

- İnançsız olarak ölen insanlarm kıyametten sonraki durumla­rına gelince;

Dünyada Allah'a ve O'nun inanmamızı istediği şeylere inanma- · dan kafir veya münafık olarak yaşayıp ölenler de kıyametten sonra Mahşerde (Ek. Çizinı: 3112.) Yüce Allah'ın huzurunda yargılanacaklar­dır. Bu yargılanma neticesinde, Allah'a inanmadıkları için -dünyada i­ken hiçbir zaman affedilmeyecek büyük suçlar işlediği için müeb­bet/ömür boyu hapis cezasına çarptırılanlar gibi- onlar Sırat'ı geçeıne­yerek cehenneme düşecekler ve orada sonsuz olarak ceza çekeceklerdir. (Ek. Çizinı: 3/14.).

Bu konuda Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır: "İnkiir edenler bölük bölük cehenneme sürüldüler. Oraya geldikleri zaman, cehenne­min kapıları açıldı. Cehennemin bekçileri onlara şöyle dedi: "Kendi aranızdan, Rabbinizin iiyetlerini size okuyan ve sizi bu gününüz/e karşı­laşacağınız hakkında uyaran elçiler gelmedi mi?" "Evet, geldi" dedi­ler. Ama kiifirlere azab sözü hak oldu. " "O halde, içinde ebedf kalmak üzere cehennemin kapılarından girin. Kibirfenen/erin yeri ne kötüy­nıüş ! ... " denildi." 29

2 ı; Al~ i İmran, 3/86~89. 19 Züıner, 39/71-72. Ayrıca b k. Al-i İınran, 3/90-9 1; Ne be', 78/2 1-30, 40.

336 GENÇLİK DÖNEMİ ve EGiTiMi-II

B. SONUÇ

Baştan beri anlatılanlardan sonra ifade etmek isteriz ki, ahirete iman konusu da diğer iman esaslarının anlatımında olduğu gibi, çocuk ve gençlerin yaş, gelişim ve zeka düzeyleri dikkate alınarak anlatılmalı­dır. Anlatımda, korku değil sevgi, ümit ve müjde, bir başka ifade ile ce­hennem değil, cennet öne çıkarılmalıdır. Öyle ki, bu konuyu dikkatle dinleyip anlayan çocuk ve gençte ümit ve yaşama sevinci ve heyecanı artabilmelidir. O, bütün sevdiklerine, güzelliklere, ruh ve beden bakı­mından haz duyduğu bütün arzularına ebed! alemde kavuşacağını düşü­nerek, daima ümitli ve mutlu olabilınelidir.30

Neticede çocuk ve genç Allah'a tam bir inançla bağlanabilmeli ve O'ndan korkınak yerine O'na sığınmanın gereğine inanmalıdır. Bu dün­yada elde etmek istediklerine çalışarak ve helili yoldan kavuştuğu tak­dirde, ahiret aleminde daha güzellerine ve iyilerine kavuşabileceğine i­nanabilmelidir. Gerçek mutluluğun geçici olan bu dünyada değil, son­suz olan ahiret aleminde tadılacağı bilincine ulaşabilmelidir. Bu dünya­da iyi veya kötü yapılan bütün işlerin Mutlak Hakim'in (Allah'ın) huzu­runda değerlendirileceğini, orada iyilerin mükiifatlandırılacağını, kötü­lerin ise cezalandırılacağını içtenlikle kabul edebilmelidir.

Kanaatimizce, ahirete iman konusunda çocuklara ve gençlere ka­zandırılması gereken duygu ve inançlar bunlar olabilmelidir. Çocuk ve gençlere böylesine duygu ve inancın kazandırılmasının aynı zamanda onlara önemli ölçüde sorumluluk duygusunun kazandırılmış olması de­mek olduğu.da unutulınamalıdır.3 ı

30 Bkz. Ayhan, Halis, Din Eğitimi ve Öğretimi (İman-ibadet), DİB.Yay. Ankara, 1985, sh. 140.

31 Bk. Öcal, Mustafa, Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar, T.Diyanct Vakfı Yay. An­kara, I 999, sh.88.

(Aj Kişi : GÜNAHsiZ (BÜYÜK GÜNAH iŞLEMEMiŞ) MUMiN

:ennelllkler Için Yüce Rabl;>lmlz şöyıe buyuruyor:

- +-'

+- +- +- +- .....,_ Yonıış Vol

Rab'lerinin azabindan korunanlar bölük bölük cennete sevkedlldller.· Otaya \tanp da cennetin kaption açtldi(Jinda bekçifert onlara: Selôm size, ne hoşsunuz, ebedl kolmak üzere buraya r;;lrlnl" dediler. Cennetilkler de: "Bize verdiği sözü yerine getiren ve bizi dilediğimiz erde oturocoğtmız bu cennet yurduna vôris kılan Allah'o homd olsun. Allah için çalişaniann ücreti ne güzelm/şl" dediler.

(Zümer; 39/73·74).

~·---, Sırol Kôpıüsü -----,

ÇiZiM 2 : ILKOGRETIM OKULLARIIÇIN IBI KiŞi : BÜYÜK GÜNAHLARI OLAN MÜMiN .

+- ... _

- t:; -~- t]-+- +- +-

Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor:

Kim ze"e miktan hayır (iyilik) yapmışsa onun mükafatım görecektir. Kim de zerre miktan şer (kötüfOk) işlerse onun cezasını gOrecektir.

Zilzal9917-8

C KIŞi : INANÇSIZ VEYA MÜNAFIK INSAN

····~· 111'1~

Cehennemilkler için Yüce Robbirniz pöyle buyuruyor:

Inkar eden'er bölük bölük cehenneme sUrJk:JU!e~ Oraya geldikleri zomon, cehennemin koption oçJidJ. Cehennemtn bekçileri on/oro şöyle dedi. Xendi cronJıdon Rabbif)IZin ayetlerint size okuyon ve sizi bu gUnOnVıte korşJtoşocoğrnız hakkmdo uyaran elçller gelmedi miT "Evet. geldi" dediler. Ama kofir/ere azap sozv hak oldu ~o halde. içinde ebedl ka/mal< üzere cehennemin kopJ!ormdon gir! n. Kibir/enenierin yer/ ne kötüymüşl ... "denlfdl.

Zümer; 39171-72

ÇiZiM l : GENÇLER VE YETiŞKiNLER iÇiN

(A) KiŞi : GÜNAHSIZ (BÜYÜK GÜNAH iŞLEMEMiŞ) MÜMiN

Cennefllkler Için Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor:

Rob'lerinin azabindon korunanlar bölük bölük cennete sevkedildiler. Oraya vanp da cennetin kapilan OÇ!Idiğlnda bekçileri onlara: MSe!ôm size, ne hoşsunuz. ebeci! kalmak üzere buraya gtr/nl" dediler. Cennetlikler de: ''Bize verdlğf. sözü yerine getiren ve ·bizi dilediğimiz yerde oturocağımiz bu cennet yurduna v6ris kılan Allah'o hamd b/sun. Afloh için çoflşanlonn ücreti ne güzelmişr dedf/er. ·

(Zümer: 39/73-74).

Ç!3) Kişi.: BÜYÜK GÜNAHLARI OLAN MÜMi.N

+-

Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor:

+- ,_

b ... +. - 1..7 - -v---.,_

Kim zerre miktan hayır (iyilik) yapmışsa onun mükafatım görecektir. Kim de zerre miktan şer {kötülük) işlerse onun cezasmt görecektir.

Zilzal 99!7~8

e Smti4Mi

Cehennemfikfef ıçin Yüce Rabbimiz~ buyutUyOr:

ÇIZIM 3, : GENÇLER VE YETIŞKINLER IÇIN

C Kişi : iNANÇSIZ VEYA MÜNAFIK iNSAN

ink.Ot edenter bölük bölük cetıenneme sürüldii1ef. Oraya geldilderi zomorı, cetıememln kOplion OÇitdı. Cehennemirı bekçi/efi orıloro şöyle (j$(j/. "Kerıdf_Gf_(Jr)JZda!J Rr::Jt::;blrılzln ayetlerini SiZe okuyarı ve sizi bu gürıünüzle k.arş!faşcxx:ığrnız tx::ıkkJnda vyorarı elÇiler gelmedi mrr "Evet, geldiM dediler. JJ.ma katiriere ozop sözü hoJ< oldu. "O h<Jk:Je, iÇinde et:>edl kOlmak üzere ce/ıeflf"lemln k.Of)llonndorı girin Klbiftenenlerln yeri ne köt(jyrrıı]Ş! ... M denildi.

Zümer; 3'1/71·72