Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα τηςΚρήτης

Κλεόνικος ΣταυριδάκηςΥπεύθ. Α/θμιας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου

Εισαγωγή

Σεμινάριο Βάμος 25-11-2008Γεωργία- Διατροφή- Ποιότητα ζωής

ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ

Η Χλωρίδα της Κρήτης

Η Κρήτη συνιστά αναμφίβολα ένα εξαίρετο φυσικό

περιβάλλον, το οποίο προσδιορίζει ένα χώρο τόσο πλούσιο

σε φυτοποικιλότητα ώστε να θεωρείται ότι έχει μια από τις

πιο ενδιαφέρουσες χλωρίδες του κόσμου.

Έχει τόσα είδη και υποείδη φυτών, περίπου 1800, από

τα οποία τα 192 είναι ενδημικά, όσα σχεδόν και η Αγγλία,

αν και είναι τριάντα πέντε φορές μικρότερη (Ζ.

Κυπριωτάκης, 2005)

Βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης

Ο πλούτος της οφείλεται:

Γεωγραφική θέση (η απομόνωση οδήγησε στην ειδογένεση)

Αρκετά οικοσυστήματα με αποτέλεσμα ναδημιουργούνται ποικίλοι βιότοποι με διαφορετικάμικροκλίματα (παραθαλάσσια ζώνη, πεδινή ζώνη, ημιορεινή ζώνη, ορεινή ζώνη, φαράγγια, υγρότοποι, …)

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα Την συναντούμε από την παραθαλάσσια έως καιορεινή ζώνη.

Καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδαςτης Κρήτης σε καλλιεργήσιμη γη, αλλά και σεπετρώδη εδάφη, σε βραχώδεις ακτές και σεχέρσα χωράφια .

Ένα μεγάλο μέρος της, μας δίνει εντυπωσιακάλουλούδια.(Εικόνα 1)

Εικόνα 1

Βρώσιμα φυτά: ποια θεωρούνται βρώσιμα;(Εικόνα 2)διαχωρισμός θεραπευτικών βοτάνωνμε βρώσιμα φυτά.

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα

Εικόνα 2

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑΤΩΝ ΑΓΡΙΩΝ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΦΥΤΩΝ (1/2)

Η Κρητική διατροφή στη μεγάλη της πλειονότητααποτελείται από άγρια βρώσιμα φυτά.

Τα φυτά αυτά περιέχουν βιταμίνες, διαιτητικές ίνες, πρωτεΐνες και είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες, συστατικά απαραίτητα για ένα ισορροπημένο καιυγιεινό διατροφικό πρότυπο.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της έρευνας του ΕθνικούΚέντρου Διατροφής της Εθνικής Σχολής ΔημόσιαςΥγείας οι ευεργετικές ιδιότητες των «χόρτων»εξακολουθούν να υφίστανται και στα σύνθετατρόφιμα.

Τα ραδίκια βρίσκονται στις τέσσερις πρώτες θέσεις απόάποψη διατροφικής αξίας σύμφωνα με το USDA (Αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας). Έχουν επίσηςπολλές φαρμακευτικές ιδιότητες.

Τα χορτοφάγα ζώα, άγρια ή ήμερα, τρώγοντας ταπερισσότερα από τα βρώσιμα φυτά μας μεταφέρουνστο τραπέζι μας ένα κρέας υψηλής ποιότητας.

Τα περισσότερα από τα βρώσιμα φυτά υπάρχουν σε όλητην Ελλάδα, πολλά δε από αυτά στις χώρες τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης.

Απώτερος σκοπός αποτελεί η ευρύτερη γνωριμία τωνάγριων βρώσιμων φυτών στο νέο ΕυρωπαϊκόΠεριβάλλον και στη συνέχεια στο Παγκόσμιο.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑΤΩΝ ΑΓΡΙΩΝ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΦΥΤΩΝ (2/2)

Ανθρώπινες επεμβάσεις στις παραθαλάσσιες περιοχές (εικόνα 3)

Σημερινά προβλήματα

Σημερινά προβλήματαΚατάργηση των λεγόμενων ανοιχτών χωραφιών μεπυκνές φυτεύσεις ελαιοδέντρων εξαιτίας της κακήςδιαχείρισης των επιδοτήσεων (εικόνα 4, εικόνα 5)

Oι ψεκασμοί σε αγροτικές εκτάσεις.(Εικόνα 6)

Σημερινά προβλήματα

Σημερινά προβλήματαΕισβολή επιγενών φυτών στη χλωρίδα της Κρήτης(η ξυνήθρα-oxalis) καλύπτει τους ελαιώνες και όχι μόνοτην άνοιξη σε τέτοιο βαθμό που διακρίνεται σε δορυφορικέςλήψεις.(Εικόνα 7)

Έχει προσαρμοστεί τέλεια στο κρητικό περιβάλλον, πολλαπλασιάζεται με βολβίσκους, ευνοείται με ταοργώματα των τρακτέρ(φρέζες) και εξαπλώνεται ραγδαία. (Εικόνα 8,9)

Σημερινά προβλήματα

Σημερινά προβλήματα

Εξάπλωση ορισμένων φυτών σε βάρος άλλων πχ. Οάρτυκας, η λαψάνα. (Εικόνα 10, 11, 12, 13)

Λαψάνες

Σημερινά προβλήματα

Υπερβόσκηση. (Εικόνα 14,15)

Σημερινά προβλήματαΥπερσυλλογή. Οι περισσότεροι δεν διαθέτουν την τεχνογνωσία τηςσυλλογής, αλλά και τη λογική της μακρόχρονης παραγωγής (αειφορία). Δενγίνεται αειφορική διαχείριση του φυσικού αποθέματος με αποτέλεσμα ταβρώσιμα φυτά, ως φυσικός πόρος, να εξαντλούνται.Το σταμναγκάθι (Gichorioum spinosum), o ασκόλυμπρος (scolymus hispanicus), εκπέμπουν σήμα SOS

σταμναγκάθι

Προτάσειςγια διάσωση και αύξηση της βρώσιμης χλωρίδας

Καλλιέργεια ψυχανθών φυτών

Προτάσειςγια διάσωση και αύξηση της βρώσιμης χλωρίδας

Καλλιέργεια των αγρών τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια (στουςκαλλιεργημένους αγρούς συναντούμε μεγάλους πληθυσμούςβρώσιμων φυτών)

Δημιουργία φυσικών φραχτών στους αγρούς ώστε ναμετριάζεται η μεταφορά επιγενών φυτών

Να χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια των αγρών μικρό αλέτρικαι όχι φρέζα η οποία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό τωναγροστώδων φυτών.

Καλύτερη επάνδρωση των υπηρεσιών Διεύθυνσης Γεωργίας, ώστε να υπάρχει καλύτερη ενημέρωση στους αγρότες σχετικά μετην προστασία της χλωρίδας

Αύξηση του πληθυσμού των βρώσιμων φυτών με μεταφοράσπόρων είτε από τη φύση είτε από το εμπόριο.

ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΦΥΤΑΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Εντοπίστηκαν 102 είδη βρώσιμων φυτών (ποώδηφυτά, θάμνοι, δέντρα, μήκυτες και φύκια) με180 διαφορετικές ποικιλίες

Για τα άγρια ραδίκια πχ. εντοπίστηκαν 33 διαφορετικές ποικιλίεςΓια τις Συρίδες ή Σταρίδες ή Σιταρίδες 24 διαφορετικές ποικιλίες.

Τα άγρια βρώσιμα φυτά της Κρήτης προσφέρουνμια ποικιλία θεμάτων για τα σχολικάπρογράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσηςκαι Αγωγής Υγείας, στην Α/θμια και Β/θμιαΕκπαίδευση.

Ενδεικτική ξενάγησηστην άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης

Παπαρούνα ή Κουτσουνάδα (Papaver rhoeas)

Ενδεικτική ξενάγηση

Παπαρούνα ή Κουτσουνάδα (Papaver rhoeas)

Ενδεικτική ξενάγηση

Πηγουνίτης ή Μουσαφίρης (Tragopogon porrifolius)

Ενδεικτική ξενάγηση

Πηγουνίτης (Tragopogon porrifolius)

Ενδεικτική ξενάγηση

Αγριόπρασο ή Πρασάκι (Allium ampeloprasum)

Ενδεικτική ξενάγηση

Ασκόλυμπρος ή γούλα (Scolymus hispanicus)

Ενδεικτική ξενάγηση

Πετρομαρούλα ή Μαρουλίδα ή Πετροφυλλιά (Petromarula pinnata) ενδημικό φυτό της Κρήτης

Ενδεικτική ξενάγηση

Πετρομαρούλα (Petromarula pinnata) ενδημικό φυτό της Κρήτης

Crocus oreocreticus Crocus laevigatus

Ενδεικτική ξενάγησηΟ Κρόκος ή η Γλυκόριζα ή η Ζαφορά

Ενδεικτική ξενάγησηΟ βολβός της γλυκόριζας

Η κουδουμαλιά ήΚουδουμαλέ(Crataegus azarolus)

Καρπός της Κουδουμαλιάς

Μύκητας: Το χαρουπολάχανοή Σκαρολάχανο

φύκια: η σαλάτα του γιαλού(Ρolysyphonia)

Η συνειδητοποίηση της ήπιας διαχείρισης των φυτών αυτών, των απειλών αλλά

και των προτάσεων γι’ αυτά θα βοηθήσει να διατηρηθεί η ποικιλότητα του

τοπίου, η αειφορική διαχείριση του φυσικού αποθέματος αλλά και να συμβάλλει

θετικά στην προσπάθεια για βελτίωση της απόκρισης της κοινωνίας αλλά και

των πολιτών σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας.