J.U. UNIVERZITET U TUZLIPRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTETODSJEK: HEMIJA

SEMINARSKI RADADICIJA H-X NA ALKENE

STUDENT:Irma Jusufovic

Struktura alkana

bočnim preklapanjem p orbitala nastaje Л-veza

šest ugljikovih atomaleže u istoj ravnini

Duljina veze i kutovi Hibridne orbitale imaju veći udio s karaktera. Dvostruka je veza kraća od jednostruke. Nema slobodne rotacije oko C=C veze što je u skladu s pojavama geometrijske.

Etilen Etan

Sterička napetost u alkenima

u cis izomeru dolazi dosteričkih smetnji

trans izomer ne posjeduje steričke smetnje

cis-but-2-en trans-but-2-en

Adicija HX Protoniranjem dvostruke veze nastaje karbokation.

+ Br_

+

+CH3 C

CH3

CH CH3

H

CH3 C

CH3

CH CH3

H

H Br

CH3 C

CH3

CH CH3

Mehanizam reakcije

CH3 C

CH3

CH CH3

H Br

CH3 C

CH3

CH CH3

H+

+ Br_

CH3 C

CH3

CH CH3

H+

Br_

CH3 C

CH3

CH CH3

HBr

Elektrofilna adicija HBr na but-2-en s

lob

od

na e

nerg

ija

tijek reakcije

intermedijer

Prijelazna stanja i intermedijeri

intermedijeri

prijelazno stanje

intermedijeri

prijelazno stanjePrijelazna stanja posjeduju parcijalno nastalu vezu.

Intermedijeri posjeduju potpuno nastalu vezu.

Regiospecifičnost Markovnikovljevo pravilo: Kod ionske adicije

kiseline na dvostruku vezu alkena vodik kiseline se veže na C atom koji ima veći broj vodikovih atoma.

Pri elektrofilnoj adiciji kiseline na alken, adicija elektrofila se odvija tako da nastane stabilniji intermedijar.

HCl, HBr, i HI se adiraju na alkene po Markovnikovljevu pravilu.

Terc-butil kation nastaje brže i stabilniji je.

tijek reakcije

slo

bod

na e

nerg

ija

izobutil kation

razlika u stabilnosti prijelaznih

stanja

razlika u stabilnosti

karbokationa

terc-butil kation

Adicija slobodnih radikala, adicija HBr

U prisutnosti peroksida, HBr se adira na alken pri čemu nastaje “anti-Markovnikovljev” produkt.

Samo HBr posjeduje povoljnu energiju disocojacije veze.

Veza HCl je presnažna. HI se cijepa heterolitički.

Inicijacijski stupanj Peroksidna se O-O veza homolitički cijepa i nastaju

slobodni radikali.

HBr privlači vodikov atom.

O OR R +R O O RToplina

+R O H Br R O H + Br

Propagacijski stupanj

C

Br

CC CBr +

Bromov se radikal adira na dvostruku vezu:

H se atom adira na alkil slobodni radikal:

+C

Br

C H Br+ C

Br

C

H

Br

Anti-Markovnikov ?? Tercijarni je radikal stabilniji, pa intermedijar brže

nastaje.

CH3 C

CH3

CH CH3 Br+

CH3 C

CH3

CH CH3

Br

CH3 C

CH3

CH CH3

Br

X

Literatura: Organska hemija-Teorija i riješeni problemi;

Prof.Dr.Božo Banjanin Organska Hemija;K. Peter,C.Vollhardt,Kalifornijski

univerzitet,Berkli ; Neil E.Schore,Kalifornijski univerzitet,Dejvis.