abc służby cywilnej - ebook
DESCRIPTION
ABC służby cywilnej - ebookAutor: Wojciech Drobny, Marcin Mazuryk, Piotr Zuzankiewicz Data wydania: 01.02.2010Wydawca: Wolters Kluwer PolskaNiniejsza publikacja koncentruje się na praktycznych aspektach organizacji i funkcjonowania służby cywilnej. Wiedza została przedstawiona w niej w sposób aplikacyjny, przystępny i łatwy do zastosowania w trakcie pracy zawodowej czy naukowej. Obok części opisowej dużą część opracowania stanowią użyteczne wzory pism i dokumentów, dotyczące różnych aspektów funkcjonowania służby. Załączono również wybór podstawowych aktów prawnych związanych ze służbą cywilną. Dzięki temu ABC służby cywilnej stanowi swoiste kompendium, niezbędne dla wszystkich osób zainteresowanych tym zagadnieniem.Pełna wersja:http://epartnerzy.com/ebooki/abc_sluzby_cywilnej_-_ebook_p12611.xmlTRANSCRIPT
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
rozdział 1. służba cywilna – zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.1. Modelesłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.1.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.1.2. Modelkarieryamodelpozycyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.1.3. Modelesłużbycywilnejwpaństwacheuropejskich . . . . . 171.1.4. Polskimodelsłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.2. PolskasłużbacywilnaaUniaEuropejska iprawomiędzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.2.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.2.2. Służbacywilnajakoprzedmiotregulacjiprawa
europejskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.2.3. Przepisyprawaeuropejskiegomającewpływ
nafunkcjonowaniesłużbycywilnejwPolsce . . . . . . . . . . . 191.2.4. Zagadnienierównegotraktowaniaiochrony
przeddyskryminacjąwprawiemiędzynarodowym iprawieUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.2.5. Obywatelstwopolskiejakowarunekwstąpienia dopolskiegokorpususłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.3.Służbacywilnawhistoriipolskiegoprawaurzędniczego . . . . . . . . 231.4.Konstytucjonalizacjapolskiejsłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
rozdział 2. Organizacja służby cywilnej w polsce na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej . . . . . . . . . . . . . . 312.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312.2. Ustrójkorpususłużbycywilnejpodjurysdykcjąustawy
zdnia21listopada2008r.osłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . 322.2.1. SzefSłużbyCywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332.2.2. RadaSłużbyCywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372.2.3. Dyrektorgeneralnyurzędu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
6 SPIStREśCI
rozdział 3. Nawiązanie stosunku pracy w służbie cywilnej . . . . . . . . . 453.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453.2. Nabórdosłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
3.2.1. Umowaopracęwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493.2.2. Służbaprzygotowawczawsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . 503.2.3. Pierwszaocenawsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503.2.4. Mianowaniewsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523.2.5. Wyższestanowiskawsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
rozdział 4. Ocena okresowa członków korpusu służby cywilnej . . . . . 604.1. Podstawowezasadysporządzaniaocenyokresowejczłonków
korpususłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604.2. Sprzeciwodocenyokresowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624.3. Ocenaokresowaarozwójzawodowyczłonkówkorpususłużby
cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624.4. Kryteriaocenyokresowejczłonkakorpususłużbycywilnej
zatrudnionegonastanowiskupracyniebędącymwyższym stanowiskiemwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
4.5. Kryteriaocenyokresowejczłonkakorpususłużbycywilnej zatrudnionegonastanowiskupracybędącymwyższym stanowiskiemwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
4.6. trybsporządzaniaocenyokresowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
rozdział 5. Wartościowanie i opis stanowisk pracy w korpusie służby cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695.1. Opisstanowiskpracywsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705.2. Wartościowaniestanowiskpracywsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . 70
rozdział 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna członka korpusu służby cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 776.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 886.2. Karydyscyplinarnewkorpusiesłużbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . 776.3. KomisjadyscyplinarnaIinstancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796.4. WyższaKomisjaDyscyplinarnaSłużbyCywilnej . . . . . . . . . . . . . . 806.5. Rzecznikdyscyplinarny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 816.6. Składyorzekającekomisjidyscyplinarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 836.7. Postępowanieprzedkomisjądyscyplinarną . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
rozdział 7. postępowanie kwalifikacyjne w służbie cywilnej . . . . . . . . 887.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
7
7.2. Wymogiformalnedlaosóbuczestniczącychwpostępowaniu kwalifikacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
7.3. Zgłoszeniedopostępowaniakwalifikacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . 917.4. Zakrestematycznyorazorganizacjapostępowania
kwalifikacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
rozdział 8. szkolenie i rozwój w służbie cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 968.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 968.2. Kategorieszkoleńwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
8.2.1. Szkoleniacentralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 978.2.2. Szkoleniapowszechne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 998.2.3. Szkoleniawramachindywidualnegoprogramurozwoju
zawodowegoczłonkakorpususłużbycywilnej . . . . . . . . . . 1008.2.4. Szkoleniaspecjalistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
8.3. Źródłafinansowaniaszkoleńwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . 1028.4. Organizacjaszkoleńwsłużbiecywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1048.5. Aplikacjalegislacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
rozdział 9. rola Krajowej szkoły Administracji publicznej w systemie służby cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1129.1. Informacjeogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1129.2. OrganizacjaKrajowejSzkołyAdministracjiPublicznej . . . . . . . . . 1139.3. NabórsłuchaczydoKrajowejSzkołyAdministracjiPublicznej . . . . 1159.4. PrawaiobowiązkisłuchaczyKrajowejSzkołyAdministracji
Publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Załączniknr1.Przykładowewzorypismdotyczących
służbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Załączniknr2.Przykładowewzoryumówdotyczących
służbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144Załączniknr3.Przykładowewzorydokumentówdotyczących
służbycywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149Załączniknr4.Słownikpojęćzwiązanychzesłużbącywilną . . . . . . . . 179Załączniknr5.Pytaniatestowedotyczącesłużbycywilnej . . . . . . . . . 191Załączniknr6.Wykazaktówprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Załączniknr7.Pytaniawykorzystanewsprawdzianiewiedzy
wramachpostępowaniakwalifikacyjnegowsłużbiecywilnej w2009r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
SPIStREśCI
WyKAz sKrótóW
Akty prawne
k.c. – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny(Dz.U.Nr16,poz.93zpóźn.zm.)
Konstytucja – ustawazdnia2kwietnia1997r.–KonstytucjaRzeczy-pospolitejPolskiej(Dz.U.Nr78,poz.483zpóźn.zm.)
k.p. – ustawazdnia26czerwca1974r.–Kodekspracy(tekstjedn.:Dz.U.z1998r.Nr21,poz.94zpóźn.zm.)
r.s.p.p.k. – rozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia24stycz-nia2007r.wsprawiesposobuprzeprowadzaniapostę-powania kwalifikacyjnego w służbie cywilnej (Dz.U.Nr13,poz.82zpóźn.zm.)
r.s.s.c. – rozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia25kwiet-nia2007r.wsprawieszkoleńwsłużbiecywilnej(Dz.U.Nr76,poz.507)
tWE – traktatustanawiającyWspólnotęEuropejską–wersjaskonsolidowana(Dz.Urz.UEC321Ezdnia29grudnia2006r.)
u.f.p. – ustawazdnia30czerwca2005r.ofinansachpublicznych(Dz.U.Nr249,poz.2104zpóźn.zm.)
u.m.w.p. – ustawazdnia10października2002r.ominimalnymwyna-grodzeniuzapracę(Dz.U.Nr200,poz.1679zpóźn.zm.)
u.p.u.p. – ustawazdnia16września1982r.opracownikachurzę-dówpaństwowych(tekstjedn.:Dz.U.z2001r.Nr86,poz.953zpóźn.zm.)
u.p.z.k. – ustawazdnia24sierpnia2006r.opaństwowymzaso-bie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych(Dz.U.Nr170,poz.1217zpóźn.zm.)
u.s.c. – ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej(Dz.U.Nr227,poz.1505)
10 wykaz skrótów
z.z.d.o.s. – zarządzenie Nr 81 Prezesa Rady Ministrów z dnia1sierpnia2007r.wsprawiezasaddokonywaniaopisówi wartościowania stanowisk pracy w służbie cywilnej(M.P.Nr48,poz.566zpóźn.zm.)
publikatory
OSP – OrzecznictwoSądówPolskichOSPiKA – OrzecznictwoSądówPolskichiKomisjiArbitrażowychPPPubl. – PrzeglądPrawaPublicznegoRPEiS – RuchPrawniczy,EkonomicznyiSocjologicznySł.Cyw. – SłużbaCywilnaSł.Prac. – SłużbaPracownicza
inne skróty
EtS – EuropejskitrybunałSprawiedliwościKSAP – KrajowaSzkołaAdministracjiPublicznejUE – UniaEuropejska
Wstęp
Niniejszapublikacja,którejproblematykadotyczysłużbycywilnej,powołanejwceluzapewnieniazawodowego,rzetelnego,bezstronnegoipolitycznieneutralnegowykonywaniazadańpaństwa,macharakterprzedewszystkimpraktyczny.Opracowaniekoncentrujesiębowiemnapraktycznychaspektachorganizacji i funkcjonowaniasłużbycywilnej,nieograniczasię jedyniedoanalizyprzepisówprawnych.Informacjedotyczącesłużbycywilnejzawartewprezentowanejpublikacjizostałyprzedstawionewsposóbaplikacyjny,przystępny,łatwydowykorzystaniawtrakciepracyzawodowejlubnaukowej.Istotnącechąopracowaniajestto,żeopróczczęściopisowejznaczny
jejfragmentstanowiąużytecznewzorypismidokumentówdotyczącychróżnychaspektówfunkcjonowaniasłużbycywilnej.Wpublikacjiznaj-dujesięrównieżwybórpodstawowychaktówprawnychzwiązanychzesłużbącywilną,niezbędnydlawszystkichosóbzainteresowanychtymza-gadnieniem.„ABCsłużbycywilnej”jestkompleksowymopracowaniem,integrującymwsobieróżnemetodyprzekazywaniawiedzy,m.in.zesta-wieniatabelaryczneiwykresy.Publikacjajestkierowanadoszerokiegogronaodbiorców–zarów-
noosóbzatrudnionychwsłużbiecywilnej(m.in.pracownikówkomórekkadrowych,członkówkomisjidyscyplinarnych,osóbprzystępującychdopostępowaniakwalifikacyjnego),jakiosóbstarającychsięozatrudnie-niewadministracjirządowejorazprzedstawicieliśrodowisknaukowych,zajmującychsięproblematykąadministracjipublicznejikorpususłużbycywilnej(m.in.pracownikównaukowychistudentówwydziałówprawa,administracjioraznaukpolitycznych),atakżewszystkichzainteresowa-nychprzedmiotowąproblematyką.Autorzymająnadzieję,żepublikacjatapozwoliCzytelnikomzrozu-
miećzasadyorganizacjiimechanizmydziałaniasłużbycywilnej,azara-zemstanowićbędzieużytecznenarzędziepracy.
Autorzy
rozdział 1
służbA cyWilNA – zAgAdNieNiA OgólNe
Istnieniesłużbycywilnej,którejfunkcjonowanieopartejestnaaksjoma-tachzawodowości,rzetelności,bezstronnościczyneutralnościpolitycznejjeststandardemwprawiemiędzynarodowym.Wpolskimporządkupraw-nymzasadytezostałyprzyjętenapodstawiepostanowieńustawyzdnia2kwietnia1997r.–KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiejorazustawyzdnia21listopada2008r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr227,poz.1505).terminsłużbacywilnawjęzykuprawniczymjestdefiniowanyjestjako
stosunekprawnyłączącydanąosobęipaństwo,polegającynazatrud-nieniutejosobywaparaciepaństwowymwceluwykonywaniazawyna-grodzeniem,wsposóbciągłyistały,czynnościzwiązanychbezpośredniozrealizacjąfunkcjipaństwowych.Bezwątpienianiejesttopojęcietożsa-mezterminem„służbapubliczna”,któregoznaczenieterminologicznejestszerszeioznaczasytuacjęosóbpracującychwewszystkichwyróżnio-nychkonstytucyjniewładzach.Nastatuskorpususłużbycywilnejzasadniczywpływwywierająnastę-
pująceelementy:– jednostronneustalenieprzezpaństwo,wformieustawy,warunkówsłużby(tj.prawiobowiązkówczłonkakorpususłużbycywilnej);
– publicznoprawnycharakterstosunkusłużby,wyrażającysięwnawią-zaniustosunkupracywdrodzemianowaniaprzyzachowaniuzasaddobrowolnościwstąpieniadosłużby;
– trwałośćstosunkusłużbowego,oznaczającawkonsekwencjiznaczniedalejidącą,niżprzyinnychformachzatrudnienia,stabilizacjęstatusuurzędnika;
– podporządkowanie urzędnikawyrażające się w nałożonych przezprawoobowiązkachiograniczeniach,aobejmującepodległośćwła-dzyprzełożonego,dyspozycyjnośćorazpodporządkowanieinteresówosobistychurzędnikainteresompaństwa;
ROZDZIAł114
– wzmocnionerygoryodpowiedzialnościfunkcjonariuszazajegodzia-łania,przedewszystkimodpowiedzialnośćdyscyplinarna;
– istnieniepostronieurzędnika,będącegowsłużbiepaństwowej,okre-ślonychuprawnień,mającychniekiedycharakterprzywilejów,stano-wiącychswegorodzajurekompensatęzapoświęceniesłużbie.ZgodniezKonstytucjąsłużbacywilnawPolscemacharakterzawodowy,
rzetelny,bezstronnyipolitycznieneutralny.Charakterzawodowyoznaczaprofesjonalizmogólniewymaganywramachregulacjiprawnychodpra-cownikówiurzędnikówsłużbycywilnej,zaśdlazajmowaniakonkretnegostanowiska–posiadaniepewnychkwalifikacjiszczególnych.Zawodowewy-konywaniezadańpaństwaoznaczazatemkoniecznośćzatrudnianiaosób,które traktująwykonywanie tych zadań jako zawód, czyli zatrudnieniewramachsłużbycywilnejniemadlanichcharakteruprzejściowego,leczstanowistałeźródłoutrzymaniaorazmiejscepracy,zapewniająceosobomkompetentnymmożliwośćrealizacjikarieryzawodowej.Natomiasttermin„rzetelny”znajdujedookreślenieprzedewszystkimwobowiązkachczłonkakorpususłużbycywilnej.Womawianymzakresieosobatakarealizujeswojezadaniawsposóbracjonalnyekonomicznie,sprawnieiterminowo.Dwapozostałeaksjomaty,naktórychustawodawcaoparłideęfunkcjonowaniasłużbycywilnej,sąwzasadziejednoznaczne.Zasadabezstronności wswo-imznaczeniuterminologicznymwistociezawierarównieżzakresznacze-niowypojęcianeutralnościpolitycznej.Przezbezstronnośćnależyrozumiećtakisposóbrealizacjizadań,wktórymjedynym,wyłącznympryzmatem,przezktóryrozważasięsposóbzałatwieniasprawy,jestnormaprawna,napodstawiektórejwydajesiędecyzję,zuwzględnieniemzasadyjednako-wegotraktowaniapodmiotówwsprawieidziałaniawsposóbobiektywny.Analogiczneznaczenieterminologicznemapojęcie„neutralny”.Funkcjonowaniewramachpaństwademokratycznegonowoczesnej,
konstytucyjnejsłużbycywilnejjestmożliwejedyniewtedy,gdyspełnionesąłącznienastępującewarunki:– zapewnionejestoddzieleniesferypublicznejodsferyprywatnej;– zapewnionyjestrozwójindywidualnejsolidnościpracownikówtychsłużb;
– zapewnionajestodpowiedniatrwałośćiochronapracyoraznależy-tegopoziomuzarobków;
– zapewnionesązasadynaboruiawansowaniaopartenawiedzyiumie-jętności.
15SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE
1.1. Modele służby cywilnej
1.1.1. informacje ogólne
Zasadyfunkcjonowaniasłużbycywilnejdopełniaprzyjętywdanympaństwiemodelsłużbycywilnej,którydeterminujesystemowerozłożenieakcentunatakieaksjomaty,jakzawodowość,rzetelność,bezstronnośćineutralnośćpolityczna.Wyróżnićmożnatrzymodelesystemuorgani-zacjisłużbycywilnej,tj.:1) pozycyjny,2) kariery,3) mieszany.Różnice pomiędzy tymi typami dotyczą zarówno samej koncepcji
kształtowaniasłużbycywilnej,jakirozwiązańszczegółowychodnoszą-cychsiędojejzasięgupodmiotowego,sposobuadministrowanianiąorazmożliwościawansuwtejsłużbie.
1.1.2. Model kariery a model pozycyjny
generalnąróżnicąpomiędzymodelemkarieryamodelempozycyj-nymjestzałożenie,żewpierwszymprzypadkuzatrudnienienastępujedoszerokopojętegokorpususłużbycywilnej,awdrugim–nakonkretnestanowiskowkorpusiesłużbycywilnej.Wprzypadkumodelu„kariery”głównaróżnicamiędzyurzędnikiem
cywilnymakażdyminnymobywatelempoleganatym,żeczłonkowikor-pususłużbycywilnejpowierzonoprzygotowanieiwykonanieprogramurządowego.tafunkcjauzasadniastosowaniespecjalnychstandardówiwy-magańwobecpracownikówsłużbycywilnej.Pracownicysłużbycywilnej,jakoistotnyelementwładzywykonawczej,nacodzieństosująlubegze-kwująprawo.Dlastosowanianormprawnychwsposóbprawidłowy,toznaczyrzetelny,bezstronnyineutralnypolitycznie,niezbędnejestzapew-nienieochronyichstosunkupracy.Wobectegozadaniakorpusu,rozu-mianeszerokojakoochrona,kierowanielubregulacjażyciaspołecznego,implikująkoniecznośćzapewnieniaspecjalnegostatusuurzędników.Wmodelu„pozycyjnym”państwoprzestajestawiaćsięponadspołe-
czeństwemizajmujepozycjęobokniego.Wkoncepcjitejnieznajduje
ROZDZIAł116
uzasadnieniatwierdzenie,żefunkcjepublicznerealizowaneprzezpaństwomająwiększąwartośćodfunkcjirealizowanychprzezsektorprywatny.
schemat nr 1.Cechycharakterystycznemodelisystemówsłużbycywilnej
cec
hy m
odel
u ka
rier
yc
echy
mod
elu
pozy
cyjn
ego
publicznoprawnaumowaopracęistosowaniemianowania
mianowaniejedynienapierwszestanowiska
ustawoweokreśleniewymogówwykształceniawarunkującego podjęciepracy
ograniczoneuznawaniepraktykizawodowejnabytej wsektorzeprywatnym
systemywynagrodzeńustalanewustawie (awanswedługstażupracy)
kodeksetykiurzędnikówcywilnych (wtymspecjalneprzepisydyscyplinarne)
dożywotniapraca
procespracybardziejnakazowyniżukierunkowanynacele
podrzędnapozycjazasadosiąganiawyników
nacisknasumienność,uczciwośćiprzestrzeganieprawa
specjalnesystemyemerytalne
rekrutacjanakonkretnestanowiskopracy
stosunkikontraktoweregulowaneczęściowo przepisamiprywatnoprawnymi
konkretnyzasóbwiedzywodniesieniudokonkretnegostanowiska
łatwośćprzenoszeniasię
wustalaniuwysokościpłacnieobowiązujezasadastażupracy
braksformalizowanegosystemuawansowania
pracaniemacharakterudożywotniego
brakspecjalnegosystemuemerytalnego
zarządzaniewynikami/umowydocelowe
uznawaniedoświadczeńzawodowychnabytychwsektorzeprywatnym
Źródło: D.Bossaert,Ch.Demmke,Służba cywilna w państwach akcesyjnych. Tendencje i wpływ proce-sów integracyjnych, łódź2003
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 17
1.1.3. Modele służby cywilnej w państwach europejskich
Przyjęciemodelukarierylubpozycyjnegozwiązanejestbezpośrednioztradycjąnarodowąwdanymkrajuorazzdefinicjąipojmowaniemrolipaństwawjegostosunkachzespołeczeństwem.Modelkarieryprzyjmu-jezapunktodniesieniazałożenie,żeadministracjapubliczna,wprze-ciwieństwiedosektoraprywatnego,realizujeinne,szczególnieistotnezadania.Dlategosystemtenzostałwdrożonywpaństwach,wktórychgłębokozakorzenionajestświadomośćprawnaiszczególneprzywiązaniedoproceduradministracyjnychihierarchii.Natomiastsystempozycyjnyznalazłzastosowaniewpaństwach,wktórychdlafunkcjiadministracjipublicznej,wświadomościspołecznej,niemauzasadnieniadlaspecjal-negowyodrębnieniaodfunkcjiinnychpodmiotów,wtymrównieżpod-miotówsektoraprywatnego.Wtymmodelubardziejlicząsięzdolnościzarządczeimenedżerskieniżformalnekwalifikacje.Wadąsystemuka-rieryjestbrakmotywacjidopoprawyjakościpracywwynikusztywnegosystemuwynagrodzeńibrakukonkurencjiorazwysokiekosztysłużbycywilnej,będąceskutkiemstosowaniagwarancjizatrudnieniaiwynagro-dzenia.Natomiastjakosłabestronysystemukarierypodnosisięsłabepowiązanieurzędnikazinstytucją,wktórejpracujeorazdużąpodatnośćnaczynnikizewnętrzne,niezawszezwiązanezinteresempaństwa.
schemat nr 2.Występowaniemodelisłużbycywilnejwporządkachprawnychpaństweuropejskich
Model kariery
Model pozycyjny
Belgia,Niemcy,grecja,Hiszpania, Francja,Irlandia,luksemburg,Austria,
Portugalia
Dania,Szwecja,Finlandia,Holandia, WielkaBrytania,Włochy
Źródło: M.Mróz,Służba cywilna w państwach Unii Europejskiej (system awansowy i pozycyjny w bada-niach Europejskiego Instytutu Administracji Publicznej),KancelariaSejmu,BiuroStudiówiEksper-tyz,Informacjanr746,listopad2000
ROZDZIAł118
1.1.4. polski model służby cywilnej
Waspekcieomawianychwyżejmodelipolskisystemsłużbycywilnejniejestjednorodny.Zasadypostępowaniarekrutacyjnegoczykwalifikacyjnegoniepozwalająnajednoznaczneprzypisaniegodomodelukarierylubtypupozycyjnego.Dlategomodeltennależyzakwalifikowaćjakomieszany.Jed-nocześnienależyzauważyć,żecodozasadymodelesłużbycywilnejwczy-stejformiewystępująbardzorzadko.ObecniemodelkarierywklarownejformiewystępujeweFrancji,amodelpozycyjnywWielkiejBrytanii.
1.2. polska służba cywilna a unia europejska i prawo międzynarodowe
1.2.1. informacje ogólne
PrzedstawieniewsposóbprzeglądowysystemusłużbycywilnejwPolsce,zewzględunaczłonkostwotegokrajuwUniiEuropejskiej,wymagaodnie-sieniasiędokwestiiwpływutegoczłonkostwanazasady,standardyisposóbfunkcjonowaniasłużbycywilnej.UnięEuropejskąstworzyłypaństwaczłon-kowskiepodpisująctraktatyzałożycielskie,któremogąbyćzmienianeprzywykorzystaniuprocedurrewizyjnychzawartychwtraktacieoustanowieniuUniiEuropejskiej(Dz.U.z2004r.,Nr90,poz864/0).Państwaczłonkow-skiepowierzałystopniowo(kolejnymitraktatami)WspólnocieEuropejskiejiUniiEuropejskiejokreślonekompetencjeizadania,zarównowsferzewewnętrznej,jakiwsferzestosunkówzewnętrznych;wszerokimzakresiekompetencjedostanowieniaprawawokreślonychdziedzinach,wmniej-szymstopniukompetencjewładzywykonawczejisądowniczej.
1.2.2. służba cywilna jako przedmiot regulacji prawa europejskiego
Należy zauważyć, że choćWspólnota niemawyrażonychwprostuprawnieńdoregulacjisłużbycywilnej,tojednakprocesintegracjimaogromnywpływnastandardy i zasady jej funkcjonowania.Szczegól-niewymownymprzykłademwpływuprawodawstwaUEiorzecznictwa
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 19
EtSjestinterpretacjaart.39tWE.EuropejskitrybunałSprawiedli-wościskonstruowałzłożonąwykładniętejnormy,którastawiaprzedpaństwamiczłonkowskimiobowiązekotwarciaswojejsłużbycywilnejnaobywateliinnychpaństwczłonkowskich.Wyłączonespodtejnormysą stanowiska związane z tzw.wykonywaniemuprawnieńpubliczno-prawnych iochronąogólnego interesupaństwa, couzasadnione jestkoniecznościązapewnieniaochronytożsamościnarodowejorazzaufa-niaobywatelidopaństwa.
1.2.3. przepisy prawa europejskiego mające wpływ na funkcjonowanie służby cywilnej w polsce
Rozważającpodziałkompetencjiwzakresiewładzywykonawczejpo-międzyUniąEuropejskąaPolskąnależyzauważyć,żestosowanieiwy-konywanieprawawspólnotowegonależywzasadziedopaństwczłonkow-skich.Mogąonesamodzielniekształtowaćzasadypostępowaniasłużącewykonywaniuprawawspólnotowego.Związanesąjednakzasadąjedno-litegostosowaniaprawawspólnotowegoilojalnościwobecUniiEuro-pejskiej.Nieistniejezatemogólnewspólnotoweprawopostępowaniaadministracyjnegoaniprawoprocesowe,któremogłobybyćstosowaneprzezkrajoweurzędy.Jednakintegracjaeuropejskawpraktycemadużywpływnaadministracjępublicznąisłużbęcywilną,wszczególnościpo-przezustawodawstwo,współpracęadministracyjnąiorzecznictwoEtS.
tabela nr 1.Wykazdyrektywmającychwpływnasłużbęcywilnąwpaństwachczłon-kowskich–przykłady
zasada równości Kwestie transgraniczne Warunki pracy
DyrektywaRady2000/43/WEzdnia29czerwca2000r.wprowadzającawżyciezasadęrównegotraktowaniaosóbbezwzględunapochodze-nierasowelubetniczne(Dz.Urz.UEl180zdnia19lipca2000r.,s.22zpóźn.zm.)
RozporządzenieRady(EWg)nr1612/68zdnia15października1968r.wsprawieswobodnegoprzepływupracownikówwewnątrzWspólnoty(Dz.Urz.UEl257zdnia19października1968r.,s.2zpóźn.zm.)
DyrektywaRady89/391(EWg)zdnia12czerw-ca1989r.wsprawiewprowadzeniaśrodkówwcelupoprawybez-pieczeństwaizdrowiapracownikówwmiejscupracy(Dz.Urz.UEl183zdnia29czerwca1989r.,s.1zpóźn.zm.)
ROZDZIAł120
Dyrektywa76/207/EWgzdnia9lutego1976r.wsprawiewprowadzeniawżyciezasadrówne-gotraktowaniakobietimężczyznwzakresiedostępudozatrudnienia,awansowania,kształceniaiawansuzawodowegoorazwarunkówpracy(Dz.Urz.UEl39zdnia14lutego1976r.,s.40zpóźn.zm.)
DyrektywaRady75/117/EWgzdnia10lute-go1975r.wsprawiezbliżeniaustawodawstwPaństwczłonkowskichdotyczącychstosowaniazasadyrównościwyna-grodzeńdlamężczyznikobiet(Dz.Urz.UEl45zdnia19lutego1975r.,s.19zpóźn.zm.)
DyrektywaRady2000/78/WEzdnia27listopada2000r.ustanawiającaogólnewarunkiramowerównegotraktowaniawzakresiezatrudnieniaipracy(Dz.Urz.UEl30zdnia4lutego2000r.,s.37)
DyrektywaRady86/378/EWgzdnia24lipca1986r.wsprawiewpro-wadzeniawżyciezasadyrównegotraktowaniakobietimężczyznwsys-temachzabezpieczeniaspołecznegopracowni-ków(Dz.Urz.UEl225zdnia12sierpnia1986r.,s.40zpóźn.zm.)
RozporządzenieRady(EWg)nr1408/71zdnia14czerwca1971r.wsprawiestosowaniasystemówzabezpieczeniaspołecznegodopracow-nikównajemnychiichrodzinprzemieszczają-cychsięweWspólnocie(Dz.Urz.UEl149zdnia5lipca1971r.,s.2zpóźn.zm.)
DyrektywaRady89/48(EWg)zdnia21grudnia1988r.wspra-wieogólnegosystemuuznawaniadyplomówukończeniastudiówwyż-szych,przyznawanychpoukończeniukształceniaiszkoleniazawodowego,trwającychconajmniejtrzylata(Dz.Urz.UEl19zdnia24stycznia1989r.,s.16zpóźn.zm.)
DyrektywaRady92/51/EWgzdnia18czerw-ca1992r.wsprawieogólnegosystemuuznawaniakształceniaiszkoleniazawodowego,uzupełniającadyrektywę89/48/EWg(Dz.Urz.UEl209zdnia24lipca1992r.,s.25zpóźn.zm.).
czas pracy
DyrektywaRady93/104(WE)zdnia23listo-pada1993r.dotyczącaniektórychaspektóworganizacjiczasupracy(Dz.Urz.UEl307zdnia13grudnia1993r.,s.18zpóźn.zm.)
DyrektywaRady96/34(WE)zdnia31czerw-ca1996r.wsprawieporozumieniaramowegodotyczącegourlopurodzicielskiegozawarte-goprzezUNICE,CEEPorazEtUC(Dz.Urz.UEl145zdnia19czerwca1996r.,s.4zpóźn.zm.)
DyrektywaRady97/81/WEzdnia15grud-nia1997r.dotyczącaPorozumieniaramowe-godotyczącegopracywniepełnymwymia-rzegodzinzawartegoprzezEuropejskąUnięKonfederacjiPrzemy-słowychiPracodawców(UNICE),EuropejskieCentrumPrzedsię-biorstwPublicznych(CEEP)orazEuropejskąKonfederacjęZwiązkówZawodowych(EtUC)(Dz.Urz.UEl14zdnia20stycznia1998r.,s.9zpóźn.zm.).
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 21
umowy zatrudnienia
DyrektywaRady1999/70(WE)zdnia28czerw-ca1999r.dotyczącaPorozumieniaramowegowsprawiepracynaczasokreślony,zawartegoprzezEuropejskąUnięKonfederacjiPrzemy-słowychiPracodawców(UNICE),EuropejskieCentrumPrzedsiębiorstwPublicznych(CEEP)orazEuropejskąKonfederacjęZwiązkówZawodowych(EtUC)(Dz.Urz.UEl175zdnia10lipca1999r.,s.43zpóźn.zm.)
Źródło: D.Bossaert,Ch.Demmke,Służba cywilna w państwach akcesyjnych. Tendencje i wpływ proce-sów integracyjnych,łódź2003
1.2.4. zagadnienie równego traktowania i ochrony przed dyskryminacją w prawie międzynarodowym
i prawie unii europejskiej
Powinnośćrównegotraktowaniaiochronyprzeddyskryminacjąwza-trudnieniutoistotnezasadyprawapracy,zawartem.in.wtakichaktachprawnychjakMiędzynarodowyPaktPrawObywatelskichiPolitycznychzdnia19grudnia1966r.(Dz.U.z1977r.Nr38,poz.167)orazKon-wencja(Nr111)dotyczącadyskryminacjiwzakresiezatrudnieniaiwyko-nywaniazawoduz25czerwca1958r.(Dz.U.z1961r.Nr42,poz.218).Weuropejskimsystemieprawnymwłaściwemustosowaniuzasadyrów-nościiniedyskryminacjisłużądwarodzajezabezpieczeńprawnych.Popierwszezasadyniedyskryminacjinietraktujesięjakoautonomicznegoprawa,ajejnaruszenierozpatrujesięwkoniecznymkontekścienaru-szeniajakiegośsubstancjalnegoprawachronionego.Podrugiezasadaniedyskryminacjiniewykluczaróżnicwtraktowaniu,podwarunkiem,żejestpotemuobiektywneuzasadnienie.Arbitralna,bezpodstawnadys-kryminacjajestniedopuszczalna.
ROZDZIAł122
NatomiastwprawieUniiEuropejskiejdotyczącymrównegotrakto-waniaiochronyprzeddyskryminacjąmożnawskazaćm.in.:dyrektywęzdnia9lutego1976r.wsprawiewprowadzeniawżyciezasadyrówne-gotraktowaniakobietimężczyznwzakresiedostępudozatrudnienia,kształceniaiawansuzawodowegoorazwarunkówpracy(Dz.Urz.UEl39zdnia14lutego1976r.,s.40zpóźn.zm.)orazdyrektywęRady2000/78/WEzdnia27listopada2000r.ustanawiającąogólnewarunkiramowerównegotraktowaniawzakresiezatrudnieniaipracy(Dz.Urz.UElz2000r.Nr303,s.16).Problematyce ochrony praw kobiet poświęcona jest ratyfikowana
przezPolskęKonwencjamiędzynarodowaozakaziepracynocnejko-bietzatrudnionychwprzemyśle,podpisanawBernie26września1906r.(Dz.U.z1922r.Nr19,poz.158)orazczęśćIpkt8iczęśćIIart.8Eu-ropejskiejKartySpołecznej(Dz.U.z1999r.Nr8,poz.67).NatomiastwprawieUniiEuropejskiejprzedmiotowegozakresudotyczą:Dyrekty-waRady92/85/EWgzdnia19października1992r.wsprawiewprowa-dzeniaśrodkówochronysłużącychwspieraniupoprawywmiejscupracybezpieczeństwaizdrowiapracownicwciąży,pracownic,któreniedaw-norodziłyipracownickarmiącychpiersią(Dz.Urz.UEl348zdnia28listopada1992r.,s.1zpóźn.zm.)orazDyrektywaRady96/34/WEzdnia3czerwca1996r.wsprawieporozumieniaramowegodotyczące-gourlopurodzicielskiegozawartegoprzezUNICE,CEEPorazEtUC(Dz.Urz.l145zdnia19czerwca1996r.,s.4zpóźn.zm.).
1.2.5. Obywatelstwo polskie jako warunek wstąpienia do polskiego korpusu służby cywilnej
Zgodniezart.5u.s.c.dyrektorgeneralnyurzędu,upowszechniającinformacje owolnych stanowiskach pracy,wskazuje, za zgodą SzefaSłużbyCywilnej,stanowiska,októrepozaobywatelamipolskimimogąubiegaćsięobywateleUniiEuropejskiejorazobywateleinnychpaństw,którymnapodstawieumówmiędzynarodowych lubprzepisówprawawspólnotowegoprzysługujeprawopodjęciazatrudnienianaterytoriumRzeczypospolitejPolskiej.Jednocześnieustawadookreśla,żeosobanie-posiadającaobywatelstwapolskiegomożezostaćzatrudnionanastano-wiskupracy,naktórymwykonywanapracaniepoleganabezpośrednim
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 23
lubpośrednimudzialewwykonywaniuwładzypublicznejifunkcjima-jącychnaceluochronęgeneralnychinteresówpaństwa,jeżeliposiadaznajomość języka polskiego potwierdzoną dokumentem określonymwrozporządzeniuPrezesaRadyMinistra.Przywołanyprzepiszawieradyspozycję,którejadresatemjestosoba
ubiegającasięowstąpieniedokorpususłużbycywilnej,odnoszącąsiędokoniecznościlegitymowaniasięznajomościąjęzykapolskiego.Do-kumentypotwierdzająceznajomośćjęzykazostaływskazanewRozpo-rządzeniuPrezesaRadyMinistrówzdnia23kwietnia2009r.wsprawierodzajówdokumentówpotwierdzającychznajomość językapolskiegoprzezosobynieposiadająceobywatelstwapolskiego,ubiegającesięoza-trudnieniewsłużbiecywilnej(Dz.U.Nr64,poz.539).Najegopodstawiedokumentamipotwierdzającymiznajomośćjęzykapolskiegoprzezoso-bynieposiadająceobywatelstwapolskiego,ubiegającesięozatrudnieniewsłużbiecywilnej,są:a)certyfikatznajomościjęzykapolskiegopoświadczającyzdanyegzaminzjęzykapolskiegonapoziomieśrednimogólnymlubzaawansowa-nym,wydanyprzezPaństwowąKomisjęPoświadczaniaZnajomościJęzykaPolskiegojakoObcego;
b)dokumentpotwierdzającyukończeniestudiówwyższychprowadzo-nychwjęzykupolskim;
c)świadectwodojrzałościuzyskanewpolskimsystemieoświaty;d)świadectwonabyciauprawnieńdowykonywaniazawodutłumaczaprzysięgłegowydaneprzezMinistraSprawiedliwości.
1.3. służba cywilna w historii polskiego prawa urzędniczego
IdeasłużbycywilnejpojawiłasięwhistoriiprawaurzędniczegowPol-scewokresiemiędzywojennym.Postanowieniamiustawyzdnia17lutego1922r.opaństwowejsłużbiecywilnej(tekstjedn.:Dz.U.z1949r.Nr11,poz.72)ustawodawcanadałsłużbiecywilnejcharakterpublicznopraw-ny,stwierdzając,żestosunekpaństwowejsłużbycywilnejmacharakterpublicznoprawnyimożebyćzmieniony,zawieszonylubrozwiązanywy-łącznieprzyzastosowaniuprzepisówprawapublicznego.takakwalifi-kacjaprawnastosunkusłużbowegobyławkomponowanawpodstawo-
ROZDZIAł124
wezałożeniesystemuprawnegoIIRzeczypospolitejzpodziałemprawanaprywatneipubliczneorazzprzynależnościąprzepisówregulującychumowyopracęistosunkipracydoprawaprywatnego.Wtakichwarun-kachstosuneksłużbowy,atakżekreującygoaktnominacji,miałycechyinstytucjipublicznoprawnych,zwyłączeniemstosowania„prywatnego”prawapracy.Ustawaz1922r.do1939r.byłanowelizowanaczternaścierazy.CałeprawourzędniczePolskimiędzywojennejregulowałoformal-nie,wsposóbścisłyirygorystyczny,całośćstosunkusłużbyurzędnikaijejprzebieg.Ustawaopaństwowejsłużbiecywilnejswojąjurysdykcjąobjęłanietyl-
kourzędnikówadministracjirządowej,alerównieżurzędnikówzatrudnio-nychmiędzyinnymiwKancelariiCywilnejPrezydentaRzeczypospolitej,KancelariiSejmuorazwNajwyższejIzbieKontroli.Przywołanyaktprawnywprowadzałpodziałfunkcjonariuszynadwiegrupy:urzędnikówiniższychfunkcjonariuszypaństwowych.Wstosunkachurzędowychzinteresantamiurzędnikmiałzachowywaćnależytąpowagęikierowaćsiębezstronnością.Zanaruszenieobowiązkówsłużbowychfunkcjonariuszpaństwowyponosiłodpowiedzialnośćsłużbową,atakżekarnąicywilną.Wykreowanyprzywołanymaktemprawnymcharaktersłużbycywilnej
trwalewpisałsięwtradycjęprawaurzędniczegowPolsce,arozwiązaniaprawneanalogicznedostworzonychwówczassąwidocznewewspółcze-snychaktachprawnychregulującychustrójsłużbycywilnejwPolsce.Podrugiejwojnieświatowejustawaopaństwowejsłużbiecywilnej
znalazłasięwśródtejczęściustawodawstwaokresumiędzywojennego,którazostałarecypowanaprzeznowąwładzę.Wrazzlicznymizmianamimającyminaceluadaptacjęzawartychwniejrozwiązańdoówczesnychwarunkówipotrzebustrojowychustawaprzetrwałado1974r.,kiedytozostałazdniem31grudnia1974r.formalnieuchylonaprzezusta-węzdnia26czerwca1974r.–PrzepisywprowadzająceKodekspracy(Dz.U.Nr24,poz.142)Odtworzeniefunkcjonowaniaadministracjirządowejopartejnapra-
cownikachwypełniającychswojeobowiązkizuwzględnieniemkryteriówstanowiącychobecniestandardwpaństwachdemokratycznych(neutral-nośćpolitycznaibezstronność),nastąpiłowzwiązkuzprzyjęciemustawyzdnia5lipca1996r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr89,poz.402).Ustawaz1996r.obowiązywałatylkoprzezrok.Nieobejmowałaswoimiregula-cjamiwszystkichpracownikówadministracjirządowej,określałabowiem
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 25
prawaiobowiązkiwyłączniemianowanychurzędnikówsłużbycywilnej,tworzącychkorpus służby cywilnej i dokonywała ich rozróżnienianaczterykategorieurzędniczewzależnościodwykonywanejfunkcjiizadańorazkwalifikacji.Ustawaosłużbiecywilnejz1996r.wykreowałasystemsłużbycywilnejopartynanastępującychinstytucjachipodmiotach:1) RadaSłużbyCywilnej,będącaorganemopiniodawczymidoradczymPrezesaRadyMinistrówiSzefaSłużbyCywilnej;
2) komisjesłużbycywilnej,tj.KomisjaKwalifikacyjnadoSłużbyCywil-nejprzeprowadzającapostępowaniekwalifikacyjnedoposzczegól-nychkategoriiurzędniczych;KomisjaOdwoławczaSłużbyCywilnej,doktórejnależałorozpatrywanieodwołańurzędnikówsłużbycywil-nejwsprawachokreślonychwustawieWyższaKomisjaDyscyplinar-naSłużbyCywilnej,doktórejnależałorozpatrywanieodwołańodorzeczeńkomisjidyscyplinarnychurzędów;
3) SzefSłużbyCywilnej,będącycentralnymorganemadministracjirzą-dowejwłaściwymwsprawachsłużbycywilnejipodlegającyPrezeso-wiRadyMinistrów,wykonującyswojezadaniaprzypomocyUrzę-duSłużbyCywilnej,doktóregozadańnależała realizacjapolitykipaństwawobecsłużbycywilnejorazkoordynacjadziałańwzakresieplanowaniaiwykorzystaniaśrodkówzwiązanychzfunkcjonowaniemsłużbycywilnej;
4) dyrektorzygeneralniurzędów,doktórychzadańnależałozapewnie-niefunkcjonowaniaurzędów,warunkówichdziałania,organizacjapracy,atakżedokonywanieczynnościzzakresuprawapracywobecurzędnikówsłużbycywilnej.Kolejneuregulowaniadotyczącesłużbycywilnejwprowadziłaustawa
zdnia18grudnia1998r.osłużbiecywilnej(Dz.U.z1999r.Nr483,poz.49zpóźn.zm.),którejkształtzdeterminowanybyłpostanowieniamiKonstytucji.Zakrespodmiotowyustawyobejmowałosobyzatrudnionenastanowiskachurzędniczychw:1) KancelariiPrezesaRadyMinistrów;2) urzędachministrów i przewodniczących komitetów wchodzącychwskładRadyMinistróworazurzędachcentralnychorganówadmini-stracjirządowej;
3) urzędachwojewódzkichorazinnychurzędachstanowiącychaparatpomocniczyterenowychorganówadministracjirządowejpodległychministromlubcentralnymorganomadministracjirządowej;
ROZDZIAł126
4) RządowymCentrumStudiówStrategicznych;5) komendach, inspektoratach i innych jednostkachorganizacyjnychstanowiącychaparatpomocniczykierownikówzespolonychsłużb,in-spekcjiistrażywojewódzkichorazkierownikówpowiatowychsłużb,inspekcjiistraży.Wprzeciwieństwiedopostanowieńustawyosłużbiecywilnejz1996r.
przedmiotowaustawaregulowałasytuacjęprawnązarównourzędników,jakipracownikówsłużbycywilnej.ZgodniezniącentralnymorganemadministracjirządowejwłaściwymwsprawachsłużbycywilnejbyłSzefSłużbyCywilnej.NamocyustawyosłużbiecywilnejukonstytuowanorównieżRadęSłużbyCywilnej,nadającjejcharakterorganudoradczegoPrezesaRadyMinistrówwsprawachsłużbycywilnej.Podobniejakwpo-przedniejustawieutworzonostanowiskodyrektorageneralnegourzędu,podlegającebezpośredniowłaściwemuministrowi,kierownikowiurzę-ducentralnegolubwojewodzie.Ustawa,októrejmowa,wprowadzaładosystemusłużbycywilnejwyższestanowiskawsłużbiecywilnej.Ob-sadzaniewyższychstanowiskwsłużbiecywilnejodbywałosięwdrodzekonkursu.Ustawazdnia24sierpnia2006r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr170,
poz.1218zpóźn.zm.)dokonałazasadniczejzmianywstosunkudoswo-jejpoprzedniczki.Zakładaławszczególnościwyłączeniezesłużbycywil-nejwyższychstanowiskwadministracjirządowej,likwidacjęstanowiskaSzefaSłużbyCywilnej,UrzęduSłużbyCywilnej,atakżeRadySłużbyCywilnej oraz powołanie państwowego zasobu kadrowego. Ustawazdnia24sierpnia2006r.osłużbiecywilnejkreowałaorganizacjęsłużbycywilnejwoparciuodeklarowaneaksjomatyzawodowości,rzetelności,bezstronnościipolitycznejneutralności.Swoimzakresempodmiotowymprzywołanyaktprawnyobejmowałpracownikówzatrudnionychnasta-nowiskachurzędniczychśredniegoszczeblazarządzania,koordynują-cych,samodzielnych,specjalistycznychiwspomagającychw:1) KancelariiPrezesaRadyMinistrów;2) urzędachministrów i przewodniczących komitetów wchodzącychwskładRadyMinistróworazurzędachcentralnychorganówadmini-stracjirządowej;
3) urzędachwojewódzkichorazinnychurzędachstanowiącychaparatpomocniczyterenowychorganówadministracjirządowejpodległychministromlubcentralnymorganomadministracjirządowej;
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 27
4) komendach, inspektoratach i innych jednostkachorganizacyjnychstanowiącychaparatpomocniczykierownikówzespolonychsłużb,in-spekcjiistrażywojewódzkichorazkierownikówpowiatowychsłużb,inspekcjiistraży,chybażeodrębneustawystanowiąinaczej;
5) głównymInspektoracieInspekcjiHandlowej;6) UrzędzieRejestracjiProduktówleczniczych,WyrobówMedycznychiProduktówBiobójczych;
7) BiurzeNasiennictwaleśnego.Ponadtoobejmowałatakżepowiato-wychigranicznychlekarzyweterynariiorazichzastępców.Wmyślkoncepcji,stanowiącejpodstawęorganizacjisłużbycywilnej,
PrezesRadyMinistrówsprawowałnadzórnadsłużbącywilnąwzakresiezawodowego,rzetelnego,bezstronnegoipolitycznieneutralnegowyko-nywaniazadańpaństwa.ZjegoupoważnieniazadaniazzakresusłużbycywilnejrealizowałSzefKancelariiPrezesaRadyMinistrów.Przedmiotowaustawawswojejtreściodnosiłasięrównieżdopozy-
cjisystemowejKrajowejSzkołyAdministracjiPublicznej.Zgodniezjejpostanowieniamidokompetencjitejinstytucjinależałoprowadzeniepo-stępowaniakwalifikacyjnegodlapracownikówsłużbycywilnejubiegają-cychsięomianowanie.Ustawadokonywałarozróżnieniapracownikównadwiekategorie,tj.pracownikówzatrudnionychnapodstawieumowyopracęorazurzędnikówsłużbycywilnej,którychstosunekpracyzostałprzekształconywmianowanie.MianowańdokonywałPrezesRadyMi-nistrówwimieniuRzeczypospolitejPolskiej,natomiastdyrektorgene-ralnyurzęduprzyznawałurzędnikowisłużbycywilnejnajniższystopieńsłużbowyprzysługującyoddniamianowania.Zanaruszenieobowiązkówczłonekkorpususłużbycywilnejodpowiadałdyscyplinarnie.Dorozpo-znawaniasprawdyscyplinarnychczłonkówkorpususłużbycywilnejpo-wołanezostały:1) wIinstancji–komisjadyscyplinarna;2) wIIinstancji–WyższaKomisjaDyscyplinarnaSłużbyCywilnej.SzefKancelariiPrezesaRadyMinistrówtworzyłpojednejkomisji
dyscyplinarnej dlaconajmniejtrzechurzędów,natomiastWyższąKo-misjęDyscyplinarnąpowoływałPrezesRadyMinistrów.Jednocześnie,obokustawyzdnia24sierpnia2006r.osłużbiecywilnej
wkrajowymporządkuprawnymfunkcjonowałaustawazdnia24sierp-nia2006r.opaństwowymzasobiekadrowymiwysokichstanowiskachpaństwowych(Dz.U.z2006r.,Nr170,poz.1217),któraodnosiłasię
ROZDZIAł128
dopaństwowegozasobukadrowego,wyższychstanowiskpaństwowychorazpozycjisystemowejdyrektorageneralnegourzęduorazRadySłużbyPublicznej.
schemat nr 3. Wykaz podstawowych aktów prawnych regulujących służbę cywilnąwPolsce–ujęciehistoryczne
Ustawazdnia21listopada2008r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr227,poz.1505)
Ustawazdnia24sierpnia2006r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr170,poz.1218)
Ustawaosłużbiecywilnejzdnia18grudnia1998r.(Dz.U.z1999r.Nr49,poz.483)
Ustawazdnia5lipca1996r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr89,poz.402)
Ustawazdnia17lutego1922r.opaństwowejsłużbiecywilnej(tekstjedn.:Dz.U.z1949r.,Nr11,poz.72)
Źródło: M.Kallas,Historia ustroju Polski X–XX,Warszawa 1997;D. Janicka,Ustrój administracji w nowożytnej Europie,toruń2002;E.Ura,Prawo urzędnicze,Warszawa2007
1.4. Konstytucjonalizacja polskiej służby cywilnej
Artykuł153KonstytucjiRPstanowi,żewceluzapewnieniazawodo-wego,rzetelnego,bezstronnegoipolitycznieneutralnegowykonywaniazadańpaństwawurzędachadministracjirządowejdziałakorpussłużbycywilnej.Wszystkiewskazanewprzywołanymkonstytucyjnymprzepisiecelefunkcjonowaniasłużbycywilnejpowinnybyćrealizowanełącznie,a ichosiągnięcie zagwarantowanenapoziomieaktuprawnego rangiustawy.Instrumentemprawnymstanowiącymgwarancjęosiągnięciasta-nupożądanegoideklarowanegoprzezKonstytucję,wzakresiesłużbycy-wilnejjestustawaosłużbiecywilnejzdnia21listopada2008r.Wskazanyaktprawnystanowiszerokieiprecyzyjnedookreślenieprzedmiotowychpostanowień.WszczególnościwpełnikorespondujezpostanowieniamiKonstytucjiwzakresieaksjomatów,naktórychosadzonazostałapolskasłużbacywilna.Stantakijestuznawanyprzezdoktrynęprawakonstytu-cyjnegozakonstytucjonalizacjękorpususłużbycywilnej.Konstytucjo-
SłUżBACyWIlNA–ZAgADNIENIAOgólNE 29
nalizacjasłużbycywilnejnadajejejszczególnycharakterwsystemieor-ganizacyjno-prawnymadministracjiorazkrajowymporządkuprawnymistanowiprzejawintencjiustrojodawcydozagwarantowaniawypełnianiazadańpaństwaprzezkorpusurzędniczydziałającynapodstawieprzyję-tychaksjomatów,takichjakzawodowość,rzetelność,bezstronnośćipo-litycznaneutralnośćwwykonywaniuzadańpaństwaprzezadministracjęrządową.Jesttorównieżwyraztroskiustrojodawcyozapewnieniestabil-nościisprawnegodziałaniapaństwa.OczywiścieKonstytucjaniewska-zujeszczegółowychzasadnaborudosłużbycywilnej,jejfunkcjonowaniaczykwalifikacjiosobistychlubfachowychosóbwchodzącychwskładkor-pususłużbycywilnej.Przesądzajednakokoniecznościpowołaniatakie-gokorpusuwramachstrukturyadministracjirządowejorazprecyzyjnieokreślaczterypodstawowecele,dlaktórychjesttworzona.
Więcejnatentemat:a) akty prawne– ustawazdnia2kwietnia1997r.–KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej(Dz.U.Nr78,poz.483)
– ustawazdnia21listopada2008r.osłużbiecywilnej(Dz.U.Nr227,poz.1505)
– traktatoustanowieniuUniiEuropejskiej(Dz.U.z2004r.,Nr90,poz.864/30)
– MiędzynarodowyPaktPrawObywatelskichiPolitycznychzdnia19grudnia1966r.(Dz.U.z1977r.Nr38,poz.167)
– Konwencja (Nr 111) dotycząca dyskryminacji w zakresie za-trudnienia i wykonywania zawodu z dnia 25 czerwca 1958 r.(Dz.U.z1961r.Nr42,poz.218)
– dyrektywaRadyzdnia9lutego1976r.wsprawiewprowadzeniawżyciezasadyrównegotraktowaniakobietimężczyznwzakresiedostępudozatrudnienia,kształcenia iawansuzawodowegoorazwarunkówpracy(Dz.Urz.UEl39zdnia14lutego1976r.,s.40)
– dyrektywaRady2000/78/WEzdnia27listopada2000r.ustana-wiającaogólnewarunkiramowerównegotraktowaniawzakresiezatrudnieniaipracy(Dz.Urz.UEl303zdnia2grudnia2000r.,s.16)
– rozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia23kwietnia2009r.wsprawierodzajówdokumentówpotwierdzającychznajomośćję-
ROZDZIAł130
zykapolskiegoprzezosobynieposiadająceobywatelstwapolskie-go,ubiegającesięozatrudnieniewsłużbiecywilnej(Dz.U.Nr64,poz.539)
b) publikacje– BossaertD.,DemmkeCh.,Służba cywilna w państwach akcesyj-
nych. Tendencje i wpływ procesów integracyjnych,łódź2003– CzaputowiczJ.,Implikacje integracji z Unią Europejską dla polskiej
służby cywilnej,Sł.Cyw.2000/2001,nr1– CzaplińskiW.,I filar Unii Europejskiej – integracja gospodarcza(w:)J.Barcz(red.),Prawo Unii Europejskiej, Zagadnienia systemowe,Warszawa2003
– DębickaA.,DębickiM.,DmochowskiM.,Status prawny urzędni-ków Unii Europejskiej,Sł.Cyw.2004/2005,nr9
– Janicka D.,Ustrój administracji w nowożytnej Europie, toruń2002
– KallasM.,Historia ustroju Polski X–XX,Warszawa1997– KudryckaB.,Zmiany w pozycji i statusie urzędników administracji
publicznej. Nowe wyzwania i trendy,Sł.Cyw.2002,nr4– Rydlewskig.,Służba cywilna w Polsce . Przegląd rozwiązań na tle
doświadczeń innych państw i podstawowe akty prawne,Warszawa2001
– SamolS.,W sprawie sytuacji prawnej członków korpusu służby cy-wilnej na podstawie przepisów ustawy o służbie cywilnej z 2006 r.,RPEiS2007,nr3
– UraE.,Prawo urzędnicze,Warszawa2007– WitkowskiZ.(red.),galsterJ.,gronowskaB.,SzyszkowskiW.,Bień-KacałaA.,CieszyńskiA.,Prawo konstytucyjne, toruń2002
– SkrzydłoW.,Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,Kra-ków1998
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.