Süt İşleme Tesislerinde Modernizasyon

Halil APAYDINGıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Ziraat Y. Mühendisi

2

AB Müzakereleri

Türkiye; 2005 yılında AB'ye katılım müzakerelerine başlamıştır.

Katılım Müzakereleri, Türkiye'nin AB Müktesebatını ne kadar sürede

kendi iç hukukuna aktarıp, yürürlüğe koyacağının ve etkili bir şekilde

uygulayacağının belirlendiği süreçtir.

Türkiye ile AB arasındaki Katılım Müzakereleri 35 başlık altında

yürütülmektedir.

Bunlardan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı” 12 inci faslı

oluşturmakta ve bu faslın müzakereleri Gıda Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığı koordinasyonunda yürütülmektedir.

3

AB Müzakereleri

AB Komisyonunca 12 nci faslı oluşturan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik

ve Bitki Sağlığı” konusu ile ilgili tarama sonu raporu hazırladı.

Tarama raporunda Türkiye’nin;

- birincil kanunlar,

- veterinerlik ve gıda güvenilirliği hizmetlerinin düzenlenmesi,

- hayvan hastalıkları için kontrol önlemleri ve

- tarımsal-gıda kuruluşlarına yönelik hijyen kuralları,

Bu konularda ciddi boşlukların bulunduğu belirlenmiş, mevcut durum

ve AB ile Türkiye’deki farklılıklar ortaya konmuştur.

4

AB Müzakereleri

Tarama raporundaki en önemli konularından biri, gıda işletmelerinin AB

mevzuatına uygun üretim yapmalarını sağlayacak çalışmaların yapılmasıdır.

Gıda işletmelerinin AB mevzuatına uyumu 12. faslın açılış ve kapanış kriterleri

arasında yer almaktadır.

Bu amaçla gıda işletmelerinin uyması gereken kurallarla ile ilgili ülkemiz

mevzuatının AB mevzuatına uyumlaştırılması geçiş hükümleri haricinde

tamamlanmıştır. Gıda işletmelerimizin bu mevzuata uygun üretim

yapmalarının sağlanması gerekmektedir.

AB’ne katılım müzakerelerinin başarılı sonuçlanması, gıda sektörü için önemli

ihracaat fırsatları yaratacak ve rekabeti artıracaktır.

5

AB Mevzuatı

AB mevzuatına (178/2002, 852/2004, 853/2004) göre işletme tipleri

dikkate alınarak gıda işletmelerin kayıt veya onay altına alınması

gerekmektedir.

AB mevzuatına göre et işletmeleri, süt işletmeleri, su ürünleri tesisleri

ve hayvansal yan ürün işleyen işletmeler onay, bitkisel orijinli gıda

işleyen tesisler, kayıt altına alınmakta, alınmaktadır.

Ülkemizdeki gıda işletmeleri de AB mevzuatımdaki gibi işletme tipleri

göre kayıt ve onay altına alınmaktadır.

6

AB Mevzuatı

Yeni uyumlaştırılan mevzuata göre AB’de olduğu gibi gıda

işletmelerinin genel hijyen kuralları, mikrobiyolojik kriterler, soğuk

zincirin korunması, numune alınması ve analiz gibi gereklilikleri

yerine getirmeleri beklenmektedir.

Ayrıca gıda işletmelerinin kendi sorumlulukları altındaki gıda

ürünlerinin güvenilirliğini izlemek için HACCP ilkelerine dayanan oto

kontrol mekanizmaları oluşturmaları ve bunu uygulamaları

gerekmektedir.

7

5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem

Kanunu (178/2002 komisyon tüzüğü)

• Yayım tarihi: 13 Haziran 2010

• RG Sayısı : 27610

• Yürürlük tarihi: 13 Aralık 2010

Uyumlaştırılan mevzuat

8

• Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik (17.12.2011 tarih 28145 RG)

• Gıda Hijyeni Yönetmeliği (EC, 852/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)

• Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği (EC , 853/2004 ), (27.12.2011 tarih 28155 RG)

• Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik(EC, 854/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)

• Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik(EC, 882/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)

Uyumlaştırılan mevzuat

Uyumlaştırılan Mevzuat - Geçiş Hükümleri

- AB mevzuatı ile uyumlaştırılan mevzuatımızın çiğ sütün toplam

bakteri ve somatik hücre sayıları ile ilgili mevzuat hükümleri

31/12/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

- Yönetmeliğin yayımından önce faaliyet gösteren;

Onay kapsamındaki işletmelerin:

31.12.2012 tarihine kadar onay alması gerekmekteydi. Onay

alamayan ancak modernizasyon planı sunan işletmelerin, onay

alma süresi planda belirtilen süre dikkate alınarak uzatılmıştır. (Bu

süre maksimum 31.12.2013 tarihidir.) 9

10

2011 yılı TUİK verilerine göre ülkemizde;

Üretilen çiğ süt miktarı 15 milyon ton/yıl’dır.

Sanayide işlenen süt miktarı 7 milyon ton/yıl’dır

Büyükbaş hayvan sayısı 12.483.969 adettir.

Sağılan büyükbaş hayvan sayısı 4.801.360 adettir.

Çiftlik Sayısı: 1.752.328 (BB) + 311.148 (KB) = 2.063.476 adettir.

Çiftliklerin %80,9’unda 1-10 baş hayvan bulunmaktadır.

Çiftliklerin %1,4 ‘ünde 51 baş ve üzeri hayvan bulunmaktadır.

Mevcut Durum

11

2008-2009 yılları arasında AB mevzuatı dikkate alınarak gıda

işletmeleri üzerinde “gıda işletmelerinin sınıflandırılması”

kapsamındaki bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada;

Mevcut Durum

SEKTÖR UYGUN UYGUN DEĞİL TOPLAM

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ 69 2153 2222

ET VE ET ÜRÜNLERİ 183 2482 2665

SU ÜRÜNLERİ 119 71 190

HAYVANSAL YAN ÜRÜNLER 31 48 79

TOPLAM 402 4754 5156

12

Buna göre 5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmesinin 402’ü

yani %7,9’unun AB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir.

Geri kalan 4754 adet gıda işletmesinin yani %92,2’sinin, AB

mevzuatına uygun olmadığı belirlenmiştir.

5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmelerinin 2.222 tanesini

süt işletmeleri oluşturmak olup, bu işletmelerin 69 tanesinin yani

%3,1’nin AB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir.

Mevcut Durum

13

Süt işleme tesislerimizin;

- % 28,86’sını günde 5 tondan az,

- %57,15’ini günde 5-30 ton arasında,

- % 5,48’ini ise günde 30-50 ton arasında

- %8,51’i ise günde 50 ton ve üzeri

Çiğ süt işleme kapasitesine sahip işletmeler oluşturmaktadır.

Buna göre süt işletmelerimizin çoğunluğunu küçük ve orta işletme

büyüklükteki işletmeler oluşturmaktadır.

Mevcut Durum

14

16.01.2013 tarihi itibariyle 5996 sayılı Kanun kapsamında

17.12.2011 tarihinden bu yana onay almış süt işletme sayısı

Mevcut Durum

ONAY ALMIŞ TOPLAM İŞLETME SAYISI 1551

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ 607

- İŞLEME TESİSİ 498

- TOPLAMA MERKEZİ 109

15

Modernizasyon Nedir?

16

Modernizasyon : Çağdaşlaşma, iyileştirme, yenileme, uygun duruma

getirme, yenileştirme olarak tanımlanabilmektedir.

Modernizasyon aslında değişim yönetimi ve yatırım sürecidir.

Modenizasyon Nedir?

17

Gıda işleme bağlamında modernizasyon;

- işletme binalarını,

- uygulanan teknolojiyi,

- tesis ve proses ekipmanlarını,

- tedarik zincirini,

- personel eğitimini ve

- ilgili prosedürel hususları içerecek şekilde ele alınmaktadır.

Bu hususlar gıda güvenilirliğini ve üretilen gıda maddelerinin kalite

standartlarını etkileyen hususlardır. Gıda işlemenin ağırlıklı kısmını

oluşturmaktadır.

Modenizasyon Nedir?

18

Gıda İşletmelerinin Modernizasyonunun genel amacı;

- AB ve diğer ticaret ortaklarının gıda güvenilirliği ve çevre ile ilgili

gerekliliklerine uyan

- aynı zamanda yurt içi talebi karşılayan

- katma değerli, kaliteli gıda ürünleri sağlayan,

- uluslararası rekabet gücüne ve piyasa odaklı işletmelerden oluşan

sağlam bir gıda işleme sektörünün geliştirilmesi ve yüksek düzeyde

gıda güvenilirliği ve kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bir çerçeve

sunmak olmalıdır.

Niçin Modernizasyon

19

Her gıda işletmenin modernizasyon planı farklıdır ve o işletmeye

özgüdür. Bu nedenle gıda işletmesi, modernizasyon planını

ihtiyaçlarını belirleyerek kendisi hazırlamalıdır.

Modernizasyon planının hazırlanmasında; mevcut ve gelecekteki

olası piyasa ihtiyaçları ve hem dağıtım hem hammaddeler dahil

olmak üzere tedarik zinciri kapasitesi dikkate alınmalıdır.

Modernizasyon

20

Modernizasyon planında, zaman çizelgesi, finansal kaynaklar,

kabul edilen yasal önlemler, insan kaynakları, uyum durumundaki

değişimlerle ilgili düzenli güncellemeleri içermelidir.

Gıda işletmesinin modernizasyonu; yapılacak olan yatırımın gıda

güvenilirliği gereklilikleri, işletmenin stratejik amaçları ve çevresel

hususların yönetimine uygun olmalıdır.

Modernizasyon mevzuata göre gıda işletmesinin eksikliklerinin

giderilmesine yönelik olmalıdır.

Modernizasyon

21

Gıda işletmelerinde genel olarak tespit edilmiş olan eksiklikler genel

şu şekilde sıralanabilir.

- Proses ve prosedür ile ilgili eksiklikler,

- Kalitesiz ve uygun olmayan ekipman kullanımı,

- Bina yerleşim planlarının ve koşullarının uygunsuzluğu

- Personel eğitimi

- Bilgi ve motivasyon eksikliği

Modernizasyon

22

17.12.2011 tarihinde Yönetmeliklerin Yayım tarihinden sonra Genel

Müdürlüğümüzce;

Taşra teşkilatımızda görevli personelimizle Antalya, İzmir, Konya,

İstanbul, Bursa, Erzurum, Samsun, Afyonkarahisar illerinde

İl Müdürlüklerimizin Yem ve Gıda Şubesi ve Hayvan Sağlığı ve Su

Ürünleri Yetiştiricileri Şubesi Müdürlüleri ile Genel Müdürlükte

Yine süt sektör temsilcilerinin katılımı ile Genel Müdürlükte

toplantılar yapılmıştır.

Eğitim/Bilgilendirme

23

Bu toplantılarda, 5996 sayılı Kanuna istinaden yayımlanan Yönetmelik

Hükümleri ve Gıda işletmelerinin Modernizasyonu hakkında bilgi

alışverişinde bulunulmuştur.

Süt işletmelerinin onay işlemlerinin il müdürlüklerince mevzuat

hükümlerine uygun yürütülüp yürütülmediği ile ilgili İzmir, Aydın,

Afyonkarahisar, Konya ve Eskişehir il müdürlüklerimizde tetkikler

yapılmıştır.

Eğitim/Bilgilendirme

24

Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programınca

süt ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması tedbiri kapsamında

aşağıdaki illerde faaliyet gösteren süt işletmeleri (10-70 ton/gün

kapasiteli) yatırımları için proje sunmaları halinde destekleme

yapılabilmektedir.

Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Ankara, Amasya, Ardahan, Aydın,

Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Elazığ, Erzurum,

Isparta, Kahramanmaraş, Karaman, Kars, Konya, Kütahya, Malatya,

Manisa, Mersin, Muş, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Uşak, Yozgat.

Finansal Kaynak

25

31.12.2012 tarihi itibariyle modernizasyon planı veren gıda

işletmelerinin Genel Müdürlüğümüzce izlenmesini sağlamak

amacıyla bir veri tabanına girişi yapılmaktadır.

Bu veri tabanı ile gıda işletmelerinin modernizasyon planlarında

belirttiği aşama ve tarihlere uyup uymadığı kontrol edilebilecek,

uymayarak kapanan işletmelerin sayıları belirlenebilecektir.

Modernizasyon İzleme

26

Gıda işleme tesislerinin yeterli miktarda ve kalitede hammaddeye

düzenli olarak ulaşabilirlik rekabetçilik açısından temel

gerekliliklerden birisidir.

Bu amaçla süt işleme tesislerinin modernizasyonunun yanı sıra bu

tesislere yeterli miktarda ve kalitede çiğ süt temin edecek çiftliklerin

bulunması gerekmektedir.

Ülkemiz süt hayvancılığı işletmelerinin yapısı ve çiğ sütün kalitesi,

toplanması gibi hususlar dikkate alındığında süt çiftliklerinin de

modernizasyona ihtiyacı bulunmaktadır.

Hammadde

27

Çiğ sütün doğrudan son tüketiciye yada son tüketiciye doğrudan

satış yapan yerel parekendecilere satışına ilişkin düzenlemeler

ve küçük miktarlarının belirlenmesi,

Hijyen kuralları dikkate alınarak geleneksel süt ürünlerinin

üretiminde altyapı, alet, ekipman ve üretim yöntemi ile piyasaya

arzına ilişkin istisna hükümler,

Çıkarılacak Mevzuat

28

Hijyen gerekliliklerinin yerine getirilmesi hususunda Coğrafi

kısıtları bulunan bölgelerle ilgili istisnai hükümler,

Süt işletmelerinin yerel, marjinal ve sınırlı faaliyetlere ilişkin

miktarlarının belirlenmesi,

konularında mevzuat çalışmaları yapılacaktır.

Çıkarılacak Mevzuat

29

Dikkatiniz İçinTeşekkür Ederim