มนุษย์และสังคม โครงสรางทางสังคม...

1

มนษยและสงคม โครงสรางทางสงคม สถาบนทางสงคม ค าถามชวนคด 1.เพราะเหตใดจงถอวามนษยเปนสตวสงคม 2.ใหนกเรยนยกตวอยางองคประกอบของโครงสรางทางสงคม 3.ใหนกเรยนอธบายถงความหมายของสถาบนทางสงคมพรอมทงยกตวอยางสถาบนทางสงคมทง7 เนอหา มนษยกบสงคม สงคมวทยา มนษยกบสงคม ความตองการของมนษย ความเหมอนและความแตกตางของมนษยกบสตวอน โครงสรางสงคม สถาบนทางสงคม ความหมาย องคประกอบของโครงสรางทางสงคม กลมสงคม และ สถาบนทางสงคม มนษยกบสงคม ในทางสงคมวทยาแบงสตวออกเปน 2 ประเภทคอ สตวโลก และ สตวสงคม 1. สตวสงคม เปนสตวทอยรวมกนเปนกลม เพอชวยเหลอพงพาอาศยกนและกน เชน ผง แตน ตอ ชาง เปนตน 2. สตวโลก เปนสตวทด ารงชวตตามล าพงไดโดยไมตองอยรวมกนเปนกลมกได เชน จระเข แมว สนข แรด เปนตน สงคม หมายถง กลมของสงมชวตทมาอยรวมกนโดยมความสมพนธกนในลกษณะคงทนถาวร สงคมมนษย หมายถง กลมชนทอาศยอยรวมกนในดนแดนหนง มความสมพนธกนภายใตระเบยบและกฎเกณฑเดยวกน มลกษณะวฒนธรรมเหมอนกน 1. อยรวมกนเปนกลม 2. มการพงพาอาศยซงกนและกน 3. มความสมพนธกนทางสงคม 4. มการจดระเบยบทางสงคม สงทมนษยตางจากสตวอน 1. มมนสมองขนาดใหญ ท าใหมสตปญญาเฉลยวฉลาด 2. มรางกายตงตรงกบพนโลก สามารถใชมอไดอยางมประสทธภาพ 3. มหวแมมออยตรงขามกบนวอน ๆ และไมตดกน 4. มดวงตาอยดานหนา สามารถมองเหนสงตาง ๆ ไดด 5. มความตองการทางเพศไมจ ากดฤดกาล 6. มระบบประสาททสลบซบซอน สงคมมนษย มนษยหมายถงผทมจตใจสง ลกษณะทส าคญของสงคม 1. มอาณาเขต บรเวณทอยอาศยทแนนอน

2

2. ประกอบดวยกลมคนทอยรวมกนอยางถาวรทกเพศทกวย 3. มความสมพนธทางสงคม และพงพาอาศยกน 4. เปนกลมคนทมอสระในการประกอบอาชพและเลยงตวเองได 5. กลมด าเนนไปเรอย ๆ ด ารงอยและสบทอดโดยอนชนรนหลง 6. มวฒนธรรมหรอวถชวตเดนชดเปนของตนเอง สาเหตทมนษยอยรวมกนเปนสงคม 1. เพอสนองความตองการพนฐาน ไดแก - ความตองการทางกายภาพ เชน ตองการสงอ านวยความสะดวกสบายในการด ารงชวต - ความตองการทางชวภาพ เชน อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค - ความตองการทางจตใจ เชน ความรก ความอบอน - ความตองการทางสงคม เชน ตองการเปนทยอมรบของคนในสงคม อนท าใหเกดอ านาจ เกยรตยศชอเสยง 2. เพอท าใหมความเปนมนษยสมบรณ 3. เพอสรางความเจรญใหกบตนเองและสงคม หนาทของสงคมมนษย 1. ผลตสมาชกใหมและท านบ ารงสมาชกเกา 2. ผลตสนคาและบรการเพอสนองความตองการ 3. อบรมสมาชกใหเรยนรระเบยบกฎเกณฑของสงคม ลกษณะทมนษยเหมอนกบสตวอน 1. ตองอาศยสงแวดลอมทงทางชวภาพ และทางธรรมชาตเพอบ าบดความตองการตาง ๆ 2. มลกษณะคลายผใหก าเนดหรอบรรพบรษ 3. สามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมได ผทปรบต

มนษยเปนสตวสงคม

เราเรยกสตวทมการด ารงชวตอยรวมกนเปนกลม โดยมการกระท าระหวางกนทางสงคมวา สตวสงคม (social animals) สตวสงคมมหลายประเภท ทงทเปนสตวชนต าไมมกระดกสนหลง เชน สตวจ าพวกแมลง ไดแก ผง มด แตน ตอ และสตวชนสงทมกระดกสนหลง เชน นกบางชนด ชาง ลงบาบน มนษย เปนตน สตวสงคมจงมลกษณะทส าคญ คอ มการด ารงชวตอยรวมกนเปนกลม และมการกระท าระหวางกนทางสงคม มนษยรจกรวมตวเปนหมเหลา โดยระยะแรก ๆ ไดรวมตวกนอยอยางงาย ๆ แลวจงคอย ๆ ววฒนาการมาตามล าดบจนกลายเปนสงคม เปนบานเมองอยางทกวนน เหตทมนษยตองรวมกนอยเปนกลมกอนหรอเปนสงคมนน กเพราะมนษยตองพงพาอาศยกนในการด ารงชพ เชน ชวยกนหาหรอผลตอาหาร ชวยกนสรางบานหรอทอยอาศย ชวยกนสรางเครองมอหรออาวธ ชวยปองกนภยทอาจเกดขนจากธรรมชาตหรอจากการรกรานของมนษยดวยกน และมนษยยงมความตองการอน ๆ จากกนและกนอกมาก อรสโตเตล (Aristotle) นกปราชญชาวกรก กลาววา มนษยเปนสตวสงคม ทงนเขาเชอวา มนษยโดยสภาพธรรมชาตจะตองมชวตอยรวมกนกบบคคลอน ๆ ตดตอสมพนธซงกนและกน ไมสามารถด ารงชวตอยอยางอสระตามล าพงแตผเดยวได สงคมจงเกดขนอทย หรญโต ไดเสนอไววา มนษยทกคนยอมเกดมาในหมคน ด ารงชวตอยในหมคน และตองมความสมพนธเกยวของกบคนอน มนษยจะอยโดดเดยวไมสมพนธกบคนอนไมได โดยเฉพาะอยางยงในวยทารก วยเดก

3

จากแนวคดของนกสงคมวทยา มความเหนวา สงคมกบมนษยจะแยกจากกนไมได เพราะมนษยเรมเกดมากตองอาศยสงคม ตองพงพาอาศยมนษยดวยกน ตองมความสมพนธกน และกระท าตอกนทางสงคมเพอประโยชนแหงตนและสงคมในการด ารงชวตไดมากเพยงนน สงคมมนษย สงคมมนษยมมานานแลว และไดววฒนาการมาโดยล าดบ จากสงคมทผคนอยรวมกนอยางงาย ๆ จากการมอาชพทางการลาสตวและเกบของปา ยงไมมผปกครอง ยงไมมการแบงงานกนอยางเดนชดพฒนาไปเปนสงคมทสลบซบซอนขน ดงเชนทพบเหนในปจจบน ความหมายและลกษณะของสงคม นกวชาการไดเสนอแนวคดเกยวกบความหมายของสงคมแตกตางกนไป เชน พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน ไดอธบายความหมายของสงคม ดงน สงคม (society) หมายถง คนจ านวนหนงทมความสมพนธตอเนองกนตามระเบยบ กฎเกณฑ โดยมวตถประสงคส าคญรวมกน ศาสตราจารย พระยาอนมานราชธน (เสฐยรโกเศศ) ไดกลาวถงความหมายของสงคม ดงน มนษยทรวมกนอยเปนหมคณะ มทงหญงและชาย ตงภมล าเนาเปนหลกแหลง ณ ทใดทหนงเปนประจ าเปนเวลานานตามสมควร พอจะเรยนรและปรบปรงตนเองแตละคนได และประกอบการงานเขากนไดด มความสนใจรวมกนในสงอนเปนมลฐานแหงชวต มการครองชพ ความปลอดภยทางรางกาย ความมอนามย และความมไมตรจตตอกน และมความรสกวาคนแตละคนเปนหนวยหนงของสวนรวม มนษยทรวมกนเปนหมคณะตามเงอนไขทกลาวมาน เรยกวา สงคม เจมส บ. แมคค (James B. Mckee) อธบายวา สงคม หมายถง ประชากรซงด ารงชวตรวมในอาณาเขตเดยวกน โดยมระบบทเชองโยงและควบคมกลมคนตาง ๆ ในดนแดนดงกลาวใหมความสมพนธเกยวของกนจนมความเปนสมาชกรวมกน และเปนอสระจากการควบคมของกลมประชากรอน ๆ ภายนอกสงคมนน สงทมนษยแตกตางจากสตวอน 1.มนษยมสมองขนาดใหญ เมอเปรยบเทยบกบขนาดล าตวและน าหนกของรางกาย ซงท าใหเกดผลส าคญ คอมนษยมสตปญญาในระดบสงกวาสตวอน ๆ สามารถประดษฐคดคนสงใหม ๆ เพอน ามาใชในการด ารงชวต นอกจากสงประดษฐทางวตถแลว มนษยยงสามารถคดคนระบบความสมพนธระหวางสมาชกในสงคมไดอยางสลบซบซอน 2.มนษยมความสามารถจดจ าและเรยนรสงตาง ๆ ได สามารถจดจ าประสบการณทไดรบในอดต แลวน ามาปรบปรงแกไขปญหาตาง ๆ ในการด ารงชวต 3.มนษยมความสามารถในการสรางและใชสญลกษณตางๆสญลกษณ (symbol) หมายถงสงใดๆกตาม ทใชแทนความหมายของอกสงหนง อาจใชแทนความหมายของ สงทเปนวตถ เชน เครองหมายกากบาทในการจราจรใชแทนความหมายของถนน 2 สายทตดกนเปนสแยก เปนตน สญลกษณอาจใชแทนความหมายของ สงทไมใชวตถ เชน เครองหมายไมกางเขนใชแทนศาสนาครสต เปนตน สญลกษณเปนสงทมนษยสรางขนมาเพอใชในการตดตอสอสารระหวางกน เราอาจจ าแนกสญลกษณไดเปน 3 ประเภท ดงน 1.ภาษาเปนสญลกษณส าคญทมนษยน ามาใชเพอถายทอดประสบการณความรสกนกคดและการตดตอสอสารระหวางกน ซงมทงภาษาพดและภาษาเขยน มนษยสามารถก าหนดความหมายของถอยค าตาง ๆ ไดมากมาย และสามารถประดษฐภาษาเขยนซงอ านวยประโยชนตอการตดตอสอสารระหวางสมาชกในสงคม 2.สญลกษณทางวตถ คอ สงประดษฐทางวตถทมนษยสรางขน เพอใชแทนความหมาย ของสงตาง ๆ เชน ธงชาต อนสาวรย เครองหมายการจราจร เปนตน 3.สญลกษณทเปนการกระท าและกรยาทาทางเปนสญลกษณโดยการแสดงออกดวยการเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายและก าหนดความหมายใหเปนทเขาใจรวมกน เชน ในสงคมไทยการไหวเปนการแสดงถงการทกทาย และเปนการแสดงความเคารพตอบคคลนน การเตนร าบางจงหวะแสดงถงความสนกสนานราเรง เปนตน มนษยมพฤตกรรมทเกดขนจากสงคมและวฒนธรรม พฤตกรรมของมนษยเปนสงทมนษย

4

แสดงออกโดยการกระท าระหวางกนทางสงคม ซงมลกษณะสลบซบซอน ทงนเปนผลมาจากการทมนษยด ารงชวตอยรวมกนในสงคม มการปลกฝง ถายทอด และปรบปรงแนวความประพฤตใหสมาชกในสงคมปฏบตตามวฒนธรรมทสมาชกสวนใหญในสงคมยอมรบ เพอใหสอดคลองเหมาะสมกบการด ารงชวตอยรวมกน สงทมนษยไดเปรยบสตวอน ความไดเปรยบทส าคญของมนษย พจารณาจากลกษณะตาง ๆ ไดดงน

1. มนษยมความสามารถในการเรยนร การสอความหมาย ท าใหมนษยสามารถพฒนาตนเองปรบตวตอสงแวดลอมได รจกใชเหตผลในการแกปญหาและถายทอดวฒนธรรมได

2. มนษยมลกษณะทางรางกายทเออตอการใชประโยชนในการด ารงชวต เชน มมนสมองทใหญท าใหสตปญญา รางกายตงตรงกบพนโลกท าใหเดนไดรอบตวและรวดเรว มนวมอทแยกจากกนท าใหหยบจบสะดวก มตาอยในต าแหนงทมองไดไกลและเหนชดเจน

3. มนษยมอายยนท าใหสามารถเรยนร สะสมประสบการณและถายทอดกนไดจนถงชนลกหลาน 4. มนษยชอบอยรวมกนเปนกลม จงมโอกาสสรางสมประสบการณไดดกวาอยเพยงคนเดยว 5. มนษยมลกษณะพเศษ คอ กนอาหารไดมากมายหลายประเภท เนอกนได พชกนได สงทมนษยเสยเปรยบสตวอน มนษยเปนสตวทมลกษณะพเศษแตกตางไปจากสตวอน ๆ หลายประการ และเปนลกษณะทไดเปรยบในขณะเดยวกนมนษยมความเสยเปรยบสตวอน ๆ ดวยเชน ในวยเยาวจ าเปนตองพงพาอาศยผอนในการเลยงด ในการตอบสนองความตองการพนฐาน ดานอาหาร ทอยอาศย ความปลอดภย และการอบรมจะใชเวลายาวนานกวาของสตว จงแตกตางไปจากสตวอนทเกดออกมาแลวกสามารถเคลอนไหวและหาอาหารเลยงตนเองได มนษยไมมเขยวเลบในการฉกกนเนอและพช ขยายพนธในแตละครงไดจ านวนต ากวาสตวหลายชนด การฟง การดมกลน ดอยกวาสตวบางชนด

โครงสรางของสงคม (Social Structure) ความหมาย

โครงสราง (Structure) หมายถง สวนประกอบทรวมกนเปนรปแบบใดรปแบบหนง เชน โครง สรางบานเรอน ซงประกอบดวย พน เสา คาน หลงคา เปนตน

โครงสรางสงคม (Social Structure) พจนานกรมศพทสงคมวทยาภาษาองกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน กลาววา

โครงสรางหมายถง องคประกอบทมสวนตาง ๆ สมพนธกนอยางมระเบยบ และด ารงอยไดถาวรตามสมควร โครงสรางของสงคม คอระบบความสมพนธของสถาบนตาง ๆ ของสงคมในขณะใดขณะหนง

มารวน อ. ออลเซน (Marvin E. OlsenX) ไดอธบายความหมายโครงสรางของสงคม ซงสรป ไดวา โครงสรางของสงคม คอ ลกษณะของสวนประกอบตาง ๆ ของสงคม ซงเปนเสมอนการจ าลองภาพนงของระบบความสมพนธในสงคมมนษยในขณะใดขณะหนง เนองจากกระบวนการทสมาชกในสงคมมการกระท าระหวางกนเปนสงเคลอนไหวอยเสมอ

เจมส ดบเบลย. แวนเดอร ซานเดน (James W. Vander Zanden) กลาววา โครงสราง ของสงคม หมายถง เคาโครงสรางของความสมพนธระหวางสมาชกในสงคมทมความเชอมโยงผกพนระหวางกน

ศาสตราจารย ดร.ประสาท หลกศลา ไดเปรยบเทยบลกษณะโครงสรางของสงคมมนษยไวเหมอน กบลกษณะโครงสรางของบานแตละหลง สรปไดวา โครงสรางของสงคม คอ “ลกษณะความสมพนธตอกนของกลมตาง ๆ ทประกอบกนเขาเปนสงคมมนษย ท านองเดยวกบโครงสรางของบาน” สรปไดวา โครงสรางของสงคม หมายถง สวนตาง ๆ ทประกอบกนเปนระบบความสมพนธของสงคมมนษย สวนประกอบดงกลาวจะตองเปนเคาโครงทปรากฏในสงคมมนษยทก ๆ สงคม แมวาจะมรายละเอยดปลกยอยแตกตางกนไปในแตละสงคมกตาม ลกษณะส าคญของโครงสรางสงคมมนษยมลกษณะส าคญ 4 ประการ 1.มกลมคนจ านวนหนงทมการตดตอสมพนธกน โดยมการแบงหนาท ความรบผดชอบ ประสทธภาพในการท างาน 2.การตดตอสมพนธกนเปนไปอยางมระเบยบกฎเกณฑ โดยยดหลกประโยชนสงสดของสงคม

5

3.มวตถประสงคในการตดตอสมพนธกน เชน การมกนมใช การสนองความตองการทางเพศ การตองการความร 4.มการเคลอนไหวเปลยนแปลงไดเสมอเชน จ านวนคน รปแบบความสมพนธ สภาพแวดลอม องคประกอบของโครงสรางของสงคม

1. กลมสงคม (social group) หมายถง กลมทสมาชกส านกวาเปนพวกเดยวกน มความสมพนธทางสงคมตอกน มอทธพลตอกนทงในดานความคด ความรสก และการกระท า นอกจากนนกลมสงคมยงมความหมายหลายประการคอ

1.1 หมายถง บคคลซงรวมกน หรอผกพนกนเนองจากมลกษณะบางประการรวมกน 1.2 หมายถงกลมบคคลทมกจกรรมแบบเดยวกนและสนบสนนหรอคดคานนโยบายอยางใดอยาง

หนง 1.3 หมายถงกลมอทธพลทมงใหเกดการกระท า หรอการก าหนดนโยบายอยางใดอยางหนง 1.4 หมายถง ครอบครวหรอบคคลทมความสมพนธในลกษณะกลมปฐมภม 1.5 หมายถง กลมอาชพหรอกลมผลประโยชนทมความตองการอยางใดอยางหนง ฝงชน (Crowds) หมายถง คนจ านวนหนงซงมารวมตวกนในเวลาชวคราว โดยมจดหมายและความตงใจรวมกน คลนชน (Mobs) หมายถง กลมคนทรวมตวกนจากการถกกระตน หรอถกเราทางอารมณ โดยมเปาหมายหนงอยางรวดเรว สาธารณชน (Publics) หมายถง กลมคนทจะกระจายอยทวไป แตมความสนใจรวมกนในสงเดยวกน

ประเภทของกลมคนแบบตาง ๆ มดงนคอ 1. กลมทแบงตามความสมพนธ ม 2 กลม ไดแก

- กลมปฐมภม (Primary Group) มลกษณะคอ เปนกลมขนาดเลกสมาชกมความคนเคยกนและตดตอสมพนธกน พบปะกนโดยตรง มความสมพนธแนนแฟนลกซงเปนสวนตว ความสมพนธยากทจะสนสดเหนอกเหนใจและเกอหนนกนตลอดไป การกระท าตอกนทางสงคมอาศยความพงพอใจเปนหลกและความพงพอใจนเปนหลกของการแกปญหามากกวาการใชเหตผล เชน กลมเพอนรวมชนเรยน เพอนบาน ครอบครว

- กลมทตยภม (Secondary Group) เปนกลมคนทประกอบดวยผคนจ านวนมาก สมพนธภาพทางสงคมของสมาชกเปนไปตามแบบแผน ขาดความเปนกนเอง เปนกลมคนทรวมตวกนโดยมการจดระเบยบ มการแบงหนาทการรบผดชอบ การรวมตวกนมเปาหมายอาศยหนาทมากกวาเปนการสวนตว การตดตอมกมระยะสนขาดความเหนอกเหนใจ การชวยเหลอซงกนและกนมงหวงผลประโยชน ความจรงใจตอกนมจ ากด การตดสนใจของกลมอาศยเหตผลยดความถกตองเปนหลก เมอกลมตดสนใจแลวสมาชกทกคนปฏบตตาม

2. กลมทแบงตามทอยอาศย - กลมชมชนชนบท (rural group) เปนกลมทมชวตในชนบทมอาชพทางการเกษตรความ

เปนอยงาย ๆ ขนอยกบธรรมชาต - กลมชมชนเมอง (urban group) เปนกลมคนทรวมตวกนในเขตทมผคนอยหนาแนนม

อาชพทางดานบรการและงานอาชพอนทมใชอาชพการเกษตร ชวตขนอยกบเวลาและแบงแยกงานรบผดชอบโดยเฉพาะความสมพนธผคนเปนไปตามหนาทรบผดชอบ


- กลมปฐมภม (Primary Group) มลกษณะคอ เปนกลมขนาดเลกสมาชกมความคนเคยกนและตดตอสมพนธกน พบปะกนโดยตรง มความสมพนธแนนแฟนลกซงเปนสวนตว ความสมพนธยากทจะสนสดเหนอกเหนใจและเกอหนนกนตลอดไป การ

6

กระท าตอกนทางสงคมอาศยความพงพอใจเปนหลกและความพงพอใจนเปนหลกของการแกปญหามากกวาการใชเหตผล เชน กลมเพอนรวมชนเรยน เพอนบาน ครอบครว






- กลมปฐมภม (Primary Group) มลกษณะคอ เปนกลมขนาดเลกสมาชกมความคนเคยกนและตดตอสมพนธกน พบปะกนโดยตรง มความสมพนธแนนแฟนลกซงเปนสวนตว ความสมพนธยากทจะสนสดเหนอกเหนใจและเกอหนนกนตลอดไป การกระท าตอกนทางสงคมอาศยความพงพอใจเปนหลกและความพงพอใจนเปนหลกของการแกปญหามากกวาการใชเหตผล เชน กลมเพอนรวมชนเรยน เพอนบาน ครอบครว





กลมทแบงตามฐานะเศรษฐกจ ไดแก กลมทถอฐานะความมงคงร ารวยในการจดชนชน 7. กลมทแบงตามความสนใจทจะท าหนาทเฉพาะอยาง เปนกลมทสมาชกรวมตวกนเพอรวม

ท างานหรอเพอแกปญหาใหลลวงไป เชน สมาคม พรรคการเมอง กลมสหกรณ กลมผสงสนคาออก เปนตน

2. สถาบนสงคม (Social Institution) พอล บ. ฮอรตน และ เชสเตอร แอล. ฮนต (Paul B. Horton and Chester L. Hunt) กลาววา สถาบนสงคม หมายถง ระบบของความสมพนธทางสงคม ซงประกอบไปดวยมาตรฐานของแบบแผนพฤตกรรม เพอสนองความตองการพนฐานของสงคม

7

พจนานกรมศพทสงคมวทยาองกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน กลาวไววาหมายถงยอดรวมของรปแบบความสมพนธ กระบวนการและวตถอปการณทสรางขน เพอสนองประโยชนส าคญ ๆ ทางสงคมเรองใดเรองหนง จงอาจกลาวไดวา สถาบนสงคม หมายถง รปแบบพฤตกรรมของสมาชกในสงคมเพอสนองความตองการรวมกนในดานตาง ๆ และเพอการคงอยของสงคมโดยสวนรวม แบบแผนพฤตกรรมตาง ๆ เปนไปตามบรรทดฐานทางสงคมทมความชดเจนแนนอน และเปนไปตามวฒนธรรมของสงคม

จากความหมายของสถาบนสงคมทกลาวมาแลว อาจสรปลกษณะส าคญของสถาบนสงคม ไดดงน 1. สถาบนสงคมเปนนามธรรม สถาบนสงคมไมใชตวบคคลหรอกลมคน สถาบนสงคมไมใชวตถสงของ

ทจบตองได แตเปนแบบแผนพฤตกรรมซงก าหนดขนเพอเปนแบบแผนในการประพฤตปฏบตรวมกนของสมาชกทกคน

2. สถาบนสงคมเกดจากการเชอมโยงบรรทดฐานตาง ๆ ทางสงคม ซงไดแก วถชาวบาน จารตและกฎหมาย โดยเปนสวนของวฒนธรรมในสงคมนน

3. สถาบนสงคมเกดขนเพอสนองความตองการในดานตาง ๆ รวมกนของสมาชกในสงคม และเพอการคงอยของสงคมนน

4. สถาบนสงคมเกดจากการยอกรบรวมกนของสมาชกในสงคม สถาบนสงคมจงเปนรปแบบแผนพฤตกรรมทชดเจนและเปลยนแปลงไดยาก เนองจากเกดขนโดยการยอมรบรวมกนของสมาชกในสงคม เชน สถาบนการเมองการปกครองของสงคมไทยมรปแบบทส าคญ คอ การยดถอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ผใดทละเมดแบบแผนการปกครองดงกลาว ยอมไดรบการตอตานจากคนในสงคม และมความผดตามกฎหมายบานเมอง

องคประกอบของสถาบนทางสงคม ม 4 ประการคอ 1. ต าแหนงทางสงคมหรอองคการ หมายถง คณะบคคลทเกยวของกนตามต าแหนงของบคคลใน

สถาบนหนง ๆ เชน พอ แม ลก นายธนาคาร เปนตน 2. หนาทหรอองคมต หมายถง จดมงหมายวาจะท าเรองใดเพออะไรเปนภาระผกพนทสถาบนจะตอง

กระท าการบางอยางเพอตอบสนองความตองการทเปนของสงคมโดยผมหนาท คอ ผทด ารงต าแหนงทางสงคมนนเอง เชน พอแมมหนาทใหก าเนด อบรม เลยงด

3. แบบแผนการปฏบตหรอพธการ หมายถง กฎเกณฑขอบงคบแบบแผนในการคดและการกระท าของสมาชกในสงคม ซงแบงออกเปน 4 ประเภท คอ

- บรรทดฐานทางสงคม ไดแก กฎ ระเบยบ แบบแผนความประพฤตตาง ๆ - คานยม คอ สงทสงคมหนงเหนวามคาควรกระท า - ความเชอ คอ แบบของความคดเกยวกบตวเราทเกดขนมความสมพนธกบสงแวดลอม

4. สญลกษณหรอองควตถ หมายถง สถานททเกยวของกบการจดระเบยบ เชน พระพทธรป ประเภทของสถาบนทางสงคม แบงเปน 7 ประเภทคอ 1. สถาบนครอบครว (Family Institutions) เปนสถาบนทปรากฏในทกสงคม และเปนจดเรมตน

ของสถาบนตาง ๆ สถาบนครอบครว หมายถง กลมคนตงแต 2 คนขนไป มความเกยวพนกนทางสายโลหต ทางการสมรส และเปนสถาบนแรกของมนษยในการถายทอดวฒนธรรม

การเกดครอบครว มนษยมความเปนอยแตกตางจากสตวประเภทอน ๆ จงมระบบความเปนอย ของตนเองเรยกวา “ครอบครว”

ความจ าเปนตองมครอบครว สามารถพจารณาไดดงน 1. ในทางชววทยา มเหตผล คอ - มนษยมสภาพการเปนทารกนาน ขณะเปนทารกชวยเหลอ

ตวเองไมได มการเจรญเตบโตชา 2. ความเจรญทางพฤตกรรม อารมณ ของมนษยเกดจากการเรยนร 3. มนษยตองการสบพนธเพอมบตรหลานไวสบสกล 4. มนษยมความตองการทางเพศและเกดความรบผดชอบทางสงคม

8

5. มนสมองของมนษยมระบบซบซอนของการสอสาร ประเภทของครอบครว จดตามรปแบบ ไดแก 1. ครอบครวเดยว ถอเปนครอบครวพนฐาน สมาชกประกอบดวย พอ แม ลก มลกษณะ

เปนกลมปฐมภม

2. ครอบครวขยาย มกปรากฏในสงคมเกษตรกรรม สมาชกประกอบดวย พอ แม ลก และ วงศาคณาญาต

3. ครอบครวซอน หรอครอบครวหลายผวหลายเมย หรอเรยกวา พหคครอง (Polygamy) มกปรากฏในสงคมดอยความเจรญ เชน ชายมภรรยาหลายคน เปนตน

ต าแหนงทางสงคมของสถาบนครอบครว ไดแก พอ แม ลก พนอง เครอญาต หนาท

1. ใหก าเนดสมาชกใหมเพอใหเปนประชากรในสงคมตอไป 2. ใหการเลยงดสมาชกใหมในสงคมเพอใหอยรอด 3. ใหการอบรมสงสอนแกสมาชกใหมใหรจกระเบยบของสงคมเพอเปนสมาชกทดตอไป 4. ใหความรกความอบอน 5. ก าหนดสถานภาพ เชน เปนลกคร ลกผพพากษา เปนตน 6. บ าบดความตองการทางเพศ ซงออกมาในรปการสมรส

แบบแผนการปฏบต ปฏบตตามกฎหมายครอบครว วาดวยการหมน การสมรส เปนตน

2. สถาบนศาสนา (Religion Institution) สถาบนนจะแตกตางกนไปแตละสงคม แตสถาบนศาสนาถอกนวาเปนแบบแผนของความเชอและ

ศาสนาทมนคง สถาบนศาสนาจงเปนสวนหนงของวฒนธรรมและกอใหเกดแบบแผนแหงความประพฤตของสมาชกในสงคมสรางความผกพนทางจตใจระหวางสมาชกใหยดถอเปนหลกการด าเนนชวตรวมกน

ต าแหนงทางสงคมของสถาบนศาสนา ไดแก พระพทธเจา สมเดจพระสงฆราช บาทหลวง โตะ- คร สามเณร แมช มรรคนายก ลกศษยวด เปนตน หนาท

1. สรางความเปนปกแผนใหแกสงคม ท าใหเกดความสามคคเปนอนหนงอนเดยวกน 2. สรางเสรมและถายทอดวฒนธรรมแกสงคม เชน โบราณสถาน โบราณวตถทางศาสนา 3. กอใหเกดพฤตกรรมทเปนคณประโยชนในมวลมนษย เชน ความเออเฟอเผอแผ ความ

เมตตากรณา เปนตน 4. เปนพนฐานของกฎศลธรรมของสงคมและเปนพนฐานของหลกจรยธรรมซงเปนเครองก าหนด

แนวทางและนโยบายของสงคม แบบแผนการปฏบต

แตละศาสนาสมาชกจะปฏบตตามหลกธรรมของศาสนาทคนนบถอ เชน ศาสนาพทธจะเนนตาม หลกค าสอนเรอง อรยสจ 4 ขนธ 5 ไตรลกษณ เปนตน

3. สถาบนเศรษฐกจ (Economic Institution)เปนสถาบนทเกยวของกบแผนการสนองความตองการเกยวกบความจ าเปนทางวตถ เพอการด ารงชพตงแตการผลตของกนของใช การแลกเปลยนหรอการแบงสนปนสวน รวมทงการใหบรการตาง ๆ ระหวางสมาชกของสงคม ต าแหนงทางสงคมของสถาบนเศรษฐกจ ไดแก สถาบนทเปนแหลงผลต แหลงกระจายผลผลต แหลงบรโภค เชน ไรนา โรงงาน ตลาด พอคา ชาวไร ชาวนา ประชาชนผบรโภค

หนาท 1. ท าหนาทสรางรายไดใหแกประชาชน 2. ชวยเหลอในเรองการกนอยของประชาชน

9

3. ชวยสรางมาตรฐานการครองชพของประชาชนใหสงขน 4. บรการในดานเครองอปโภคบรโภคแกสมาชกอยางเพยงพอ 5. อ านวยความสะดวกเพอผลประโยชนทางเศรษฐกจ เชน การใชเงนตรา การแลกเปลยน

สนคา ฯลฯ อนงหนาทของสถาบนเศรษฐกจจะมประสทธภาพมากนอยเพยงใดขนอยกบสถาบนการเมองการปกครอง แบบแผนการปฏบต

1. ความสมพนธทางเศรษฐกจในกลมปฐมภม จะมลกษณะทจะชวยเหลอเกอกลกนเปนสวนตว 2. ความสมพนธทางเศรษฐกจในกลมปฐมภม จะมความสมพนธในลกษณะเปนทางการ อาศย

หลกเกณฑหรอกฎหมายเขามาเกยวของ 4. สถาบนการปกครอง (Governmental Institutions)

สถาบนนจ าเปนตอทกสงคม เปนแบบแผนของการปฏบตเกยวกบความมนคง ปลอดภย ความเปน ระเบยบเรยบรอยของสงคม ชวยใหสมาชกของสงคมกระท าใหสงทท าใหสงคมเจรญกาวหนาและสงบสข ต าแหนงทางสงคมของสถาบนการปกครอง ไดแก

1. ฝายนตบญญต เชน รฐสภา สภาผแทนราษฎร 2. ฝายบรหาร เชน ท าเนยบรฐบาล คณะรฐบาล กระทรวง 3. ฝายตลาการ เชน ศาล ผพพากษา

หนาท 1. ขจดความขดแยงของคนในสงคม 2. คมครองบคคลใหปลอดภย พนจากการละเมดตาง ๆ 3. ออกกฎหมายและควบคมใหมการปฏบตตามกฎหมาย 4. รกษาความสงบเรยบรอย สงเสรมความมนคงภายในประเทศ 5. พจารณาคดตาง ๆ ใหเกดความยตธรรม 6. ตดสนลงโทษผกระท าผด 7. ก าหนดแนวนโยบาย และแนวปฏบตใหประชาชนปฏบตตาม

แบบแผนการปฏบต การปฏบตหนาทของเจาหนาทฝายสถาบนการปกครองมดงน 1. ซอสตยสจรตตอหนาท 2. ปฏบตหนาทดวยความขยนขนแขง มความรบผดชอบ 3. ใหความเปนธรรมแกประชาชน 4. มความคดสรางสรรค พฒนากจการใหเจรญกาวหนา หนาทของประชาชนมดงตอไปน 1. เคารพกฎหมาย กฎเกณฑ 2. เสยภาษอากร 3. ออกเสยงเลอกตง 4. ชวยเหลอเปนหเปนตาใหแกบานเมอง 5. ประกอบอาชพสจรต

5. สถาบนการศกษา (Education Institution) เปนสถาบนท 2 จากสถาบนครอบครว ท าหนาทถายทอดความร ความคดใหแกสมาชกในสงคม โดยมจดมงหมายส าคญทจะใหสมาชกของสงคม มความรความสามารถ มวฒนธรรม มคณธรรม ท าประโยชนใหสงคมสวนรวม ต าแหนงทางสงคมของสถาบนการศกษา ไดแก ครอาจารย นกเรยน นกศกษา นกวจย นกวชาการ โรงเรยน วทยาลย ฯลฯ

10

หนาท 1. ถายทอดความร วฒนธรรม จรยธรรม สอนชนรนหลง 2. ปลกฝงคานยมอนดงาม ใหความรเกยวกบกฎเกณฑทางสงคมแกสมาชก 3. ฝกหดฝกฝนการประกอบอาชพใหสมาชกมความสามารถในอาชพตาง ๆ 4. สงเสรมใหมสขภาพอนามยแขงแรง 5. สงเสรมใหรจกใชความคดและสตปญญาในการแกปญหา และพฒนาตนเองจนสงคมใหดขน 6. พฒนาทรพยากรมนษยใหแกสงคม

แบบแผนการปฏบต 1. แบบแผนการปฏบตทงลกษณะทเปนความสมพนธทงทเปนทางการและไมเปนทางการ 2. มลกษณะของความเมตตากรณา ความรกใครเอนด 3. ผเรยนมความเคารพยกยองคร อาจารย เหนคณคาของการเรยน

6. สถาบนสอสารมวลชน การสอสารมวลชนเปนการสอสารขาวสารเกยวกบเหตการณตาง ๆ ทเกดขน

เพอสงตอไปยงผรบสาร จดเปนสถาบนทชวยใหสมาชกในสงคมมความรมากขน ต าแหนงทางสงคมของสถาบนสอสารมวลชน ไดแก สถานวทยกระจายเสยง สถานวทยโทรทศนส านกพมพ นกขาว นกหนงสอพมพ นกเขยน ฯลฯ หนาท

1. ถายทอดขาวสารใหประชาชนทราบเพอเปนพนฐานใหประชาชนมความรในเหตการณทเกดขน

2. เปนแหลงแลกเปลยนความคดเหนและแสดงทศนคตตาง ๆ 3. เปนผน ามวลชนในการปลกฝงความคดและคานยมตาง ๆ 4. เปนแหลงความบนเทงแกประชาชน 5. เปนแหลงถายทอดวฒนธรรมใหแกประชาชน

แบบแผนการปฏบต 1. ใหขาวสารขอมลตามขอเทจจรง 2. เปนแบบอยางของวฒนธรรมทดงาม 3. เสรมสรางเอกลกษณและปลกฝงคานยมทถกตอง 4. ใชภาษาทถกตอง 5. สงเสรมความสามคค 6. ใหความรและความบนเทง 7. เปนตวกลางในการเผยแพรความคดเหน

7. สถาบนนนทนาการ การนนทนาการ หมายถง การพกผอนหยอนใจของประชาชนในสงคม เพอ ผอนคลายความตงเครยดทไดรบจากการประกอบอาชพ ต าแหนงทางสงคมของสถาบนนนทนาการ ไดแก สนามกฬา โรงภาพยนต สวนสาธารณะ โรงละคร งานมหกรรม งานเฉลมฉลองในพธการตาง ๆ นกรอง นกแสดง นกกฬา นกดนตร ผชมการแสดง ผรวมแขงขนกฬา ฯลฯ หนาท

1. ชวยใหสมาชกของสงคมมรางกายแขงแรง จตใจสดชน แจมใส เปนสมาชกทดของสงคมสามารถประกอบหนาทการงานดวยด

2. ชวยเสรมสรางความสามคค 3. ชวยปลกฝงความมระเบยบวนยใหแกสมาชกของสงคม 4. ใหความเพลดเพลน ชวยใหรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน

11

แบบแผนการปฏบต 1. ปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑ 2. สงเสรมการมวนย ความรบผดชอบ 3. สรางความสามคค มน าใจ มความอดทน กลาหาญ รแพ รชนะ 4. สงเสรมการพกผอนหยอนใจทถกวธ 5. จดหาสถานทพกผอนหยอนใจใหเพยงพอและเหมาะสม กลาวโดยสรป สถาบนสงคมทง 7 สถาบน ตางมความสมพนธซงกนและกน เชน สถาบนครอบ

ครวจะชวยสงเสรมสถาบนการศกษาเปนแหลงนนทนาการของสมาชก เปนแหลงขาวสาร เปนหนวยทางเศรษฐกจ รวมทงบางครงกใชเปนสถานทประกอบพธกรรมทางศาสนาดวย ดงนน สถาบนสงคมจงนบวามสวนส าคญยงในการเสรมสรางความมนคงของโครงสรางสงคมและการจดระเบยบในสงคม การจดระเบยบทางสงคม (social organization) ความหมาย

พจนานกรมศพทสงคมวทยา ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน ไดกลาวถงความหมายของการจดระเบยบสงคมดงน การจดระเบยบสงคม หมายถง การจดหนวยหรอกลมของสงคมเปนสวนยอยอยางมระบบโดยค านงถงเรองเพศ อาย เครอญาต อาชพ ทรพยสน เอกสทธ อ านาจ สถานภาพ ฯลฯ แตละสวนยอยยอมมหนาทเกยวของสมพนธกน โดยมแบบอยาง กฎหมาย ระเบยบ รวมทงประเพณเปนแนวด าเนนหรอปฏบต สงคมตาง ๆ เมอมองในแงสงคมวทยาสามารถตความไดวา สงคมกคอระบบองคการทซบซอนนนเอง มารวน อ. ออลเซน (Marvin E. Olsen) กลาววา การจดระเบยบสงคมเปนกระบวนการ

ทน าไปสความมระเบยบในการด ารงชวตของมนษยในสงคม สรปไดวา การจดระเบยบสงคมเปนกระบวนการทสมาชกไดพฒนาการกระท าระหวางกนทางสงคมอยางมระเบยบ โดยสมาชกสวนรวมของสงคมไดยอมรบเปนแนวความประพฤตรวมกน และปฏบตสบทอดจนเปนบรรทดฐานในการด าเนนชวตรวมกนของสมาชกในสงคม สาเหตทจะตองมการจดระเบยบทางสงคม

1. เพอใหการตดตอสมพนธกนทางสงคมเปนไปอยางเรยบรอย 2. ขจดขอขดแยงและปองกนความขดแยงในสงคม 3. ชวยใหสงคมด ารงอยไดอยางสงบสข เปนปกแผน

การจดระเบยบสงคมครอบคลมสง 2 ประการคอ 1. กลมคนทเปนระเบยบ หมายถง กลมคนทมความสมพนธทางสงคมตอกน มรปแบบในการปฏบต

มเปาหมายหรอหนาททก าหนด และมการควบคมทางสงคม 2. กระบวนการจดระเบยบทางสงคม ประกอบดวย บรรทดฐานทางสงคม สถานภาพ

บทบาท และการควบคมทางสงคม องคประกอบของการจดระเบยบสงคม

1. บรรทดฐานทางสงคมหรอปทสถาน (Norms) หมายถง มาตรฐานทคนสวนใหญใน กลมยดถอเปนแนวทางในการปฏบต ไดแก กฎ ระเบยบ แบบแผนความประพฤตตาง ๆประเภทของบรรทดฐานทางสงคม แบงเปน 3 ประเภท คอ

1. วถประชา หรอ วถชาวบาน (Folkways) 2. กฎศลธรรม หรอ จารต (Morals) 3. กฎหมาย (Laws)

1. วถประชา หรอ วถชาวบาน (Folkways) หมายถง แนวทางการปฏบตของบคคล ในสงคมซงปฏบตตามความเคยชน และเปนทยอมรบในสงคม เชน การลกใหคนชรานงในรถประจ าทาง วถประชา ยงหมายถง มารยาททางสงคม งานพธตาง ๆ ตามสมยนยม เชน การแตงกาย การรบประทานอาหาร การอาบน าวนละ 2 ครง เปนตน ผทละเลยไมปฏบตตามแนวทางดงกลาวจะไดรบการตเตยน เยาะเยยถากถาง หรอการนนทาจากผอนท าใหสมาชกตองปฏบตตาม

12

2. กฎศลธรรม หรอ จารต (Morals) หมายถง ระเบยบแบบแผนทสมาชกในสงคม ปฏบตโดยเครงครดมความส าคญมากกวาวถประชาหากผใดฝาฝนจะถกสงคมประณามอยางรนแรง กฎศลธรรมมกเปนขอหาม เปนกฎขอบงคบ และมเรองของศลธรรมความรบผดชอบชวดเขามาเกยวของดวยมาก ตวอยางของกฎศลธรรมหรอจารตของไทย เชนหามพอแตงงานกบลกสาว ลกจะทบตพอแมไมได 3 . กฎหมาย (Laws) หมายถง กฎเกณฑหรอขอบงคบทรฐบญญตขนเปนลายลกษณ อกษรโดยองคการทางการเมองการปกครองและไดรบการรบรองจากองคการของรฐ เพอควบคมบคคลในสงคมหากผใดฝาฝนยอมไดรบการลงโทษตามกฎหมายไดแก ระเบยบ ขอบงคบ พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา และพระราชบญญต เปนตน กฎหมายทดตองทนตอเหตการณ หรอเปนกฎหมายทคาดการณขางหนาได ความส าคญของบรรทดฐานตอการจดระเบยบทางสงคม คอ

1. เปนแนวทางพฤตกรรมของมนษยททกคนมความเขาใจรวมกน ท าใหมการประพฤต ปฏบตในแนวเดยวกน

2. มไวควบคมสมาชกในสงคมใหอยในกรอบของสงคม ไมเปนอนตรายตอสงคม เพราะมนษยนนสามารถท าทงสงทดงามและชวราย

2. สถานภาพ (Status) เปนต าแหนงหรอฐานะทไดจากการเปนสมาชกของกลมสงคม สถานภาพ จะก าหนดสทธและหนาทของบคคลทมตอผอน เพอใหการตดตอสมพนธกนทางสงคมมระเบยบแบบ

แผนและบคคลเดยวอาจมหลายสถานภาพได สถานภาพมลกษณะส าคญ ดงน 1. เปนสงเฉพาะบคคล ท าใหบคคลนนแตกตางไปจากผอน เชน สชาตเปนคร นารเปนนกเรยน สมภพเปนแพทย เปนตน

2. บคคลหนงอาจมหลายสถานภาพ เชน สชาตมสถานภาพเปนคร เปนพอและเปนขาราชการเปนตน 3.เปนสทธและหนาททงหมดทบคคลมอยในการตดตอเกยวของกบผอนและสงคมสวนรวม 3. เปนตวก าหนดวาบคคลนนมหนาทและความรบผดชอบอยางไรในสงคม ท าใหตาง

คนตางรสทธและหนาทของตน ประเภทของสถานภาพ ในทางสงคมศาสตรจ าแนกสถานภาพออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สถานภาพทตดตวมาโดยสงคมเปนผก าหนด ไดแก สถานภาพทางญาตกน ทางเพศ

อาย ทางเชอชาต และถนก าเนด เชน เดกชาย เดกหญง วงศตระกล ลกหลาน นองสาว ฯลฯ 2. สถานภาพทไดมาโดยความสามารถ หรอเพมเตมจากสถานภาพเดม ไดแก สถานภาพจากการศกษา การประกอบอาชพ จากบดามารดา หรอจากการสมรส เชน เปนพ นกเรยน นกกฬา นกรอง ทหาร คร นกธรกจ นายกรฐมนตร ฯลฯ

3. บทบาท (Roles) หมายถง การปฏบตตามหนาทและสทธของตนตามสถานภาพในสงคม เชน สถานภาพเปนนกเรยนกจะตองมบทบาทเรยนหนงสอ ขยนหมนเพยร เปนคนด เชอฟงค าสงสอนของคร เปนตน บทบาทขดกน (Roles Conflicts) หมายถง การทคนคนหนงมบทบาทหลายอยางในเวลาเดยวกนและขดกนเอง ท าใหยากตอการปฏบตตามบทบาทใดบทบาทหนง เชน เปนต ารวจทจะตองจบกมลกหลานของตนซงเปนโจร เปนตน ขอสงเกตทเกยวกบบทบาท มดงน

1. หากสมาชกแสดงบทบาทไดเหมาะสมกบสถานภาพ กยอมจะเกดผลดตอตวเอง 2. เมอบคคลมอายมากขนยอมมบทบาทมากขนตามสถานภาพ 3. ถาสมาชกทกคนแสดงบทบาทไดเหมาะสม สงคมโดยสวนรวมยอมเกดความเปน

ระเบยบเรยบรอย 4. ในกรณทบคคลมหลายสถานภาพในเวลาเดยวกน อาจท าใหเกดบทบาทขดแยง

13

(Conflict Role) ขนได ประโยชนของสถานภาพและบทบาท มดงนคอ 1. ท าใหบคคลรจกฐานะของตนเองในสงคม 2. ท าใหเกดการแบงหนาทกนในกลมสมาชก 3. ท าใหบคคลมความรบผดชอบในหนาทของตน 4. ชวยใหสงคมเปนระเบยบเรยบรอย สถานภาพและบทบาทเปนสงทมความสมพนธกน สถานภาพเปนตวก าหนดบคคลใหรจก

หนาทและความรบผดชอบ บทบาทเปนตวก าหนดพฤตกรรมและคาดหมายใหบคคลกระท า เชน สถานภาพนกเรยนบทบาทในสงคมกคอ เคารพเชอฟง และปฏบตตามค าสงสอนอบรมของคร เปนตน

4. สทธและเสรภาพ สทธ ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง อ านาจอนชอบธรรม

ในกฎหมายรฐธรรมนญไดก าหนดถงสทธหนาทของบคคลไว ซงสทธนเปนการควบคมดวยกฎหมายเพอใหบคคลละเมดสทธของผอน สทธยงแยกคนเปนหนวย ๆ เชน ผผลต ผบรโภค แลวสรางขอบเขตใหทกคนอยแยกทางกน เมอไมมาเกยวของกนในเรองทก าหนดไวกไมมปญหาววาทกน แนวคดเรองสทธนตองพงระวงเพราะถาบคคลก าหนดความคดเรองสทธผดจะกลายเปนการค านงถงตวเองเปนทตงมงเอาประโยชนของตนมากกวาจะคดใหประโยชนใคร จะเหนการไดเปรยบเปนเรองด เปนการเพาะนสยหวาดระแวงวาผอนจะมาละเมดสทธของตน เสรภาพ ความมอสระภายใตกฎหมายทก าหนด ความมเสรภาพเปนการก าหนดถงบทบาทหนาทของบคคลเพอกระท าตามสทธของตน เชน เสรภาพในการนบถอศาสนา เปนตน ความมเสรภาพจะตองไมท าใหบคคลอนเดอดรอน

5. การควบคมทางสงคม (Social control) พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานใหความหมายการควบคมทางสงคมวา หมายถง

กระบวนการตาง ๆทางสงคมทมงหมายใหสมาชกของสงคมยอมรบ และปฏบตตามบรรทดฐานของสงคม ความเปนระเบยบของสงคมนอกจากเกดขนจากบรรทดฐานทางสงคม สถานภาพทางสงคมและบทบาททางสงคม ยงเกดขนโดยการทสงคมใชวธการตาง ๆ เพอควบคมพฤตกรรมของสมาชกในสงคมใหประพฤตปฏบตตามกฎเกณฑทสมาชกยอมรบรวมกน 1.การควบคมทางสงคมโดยการจงใจใหสมาชกปฏบตตามบรรทดฐานทางสงคม ไดแก การยกยองชมเชย ใหรางวลแกผทปฏบตตามบรรทดฐานทางสงคมตามสถานภาพและบทบาททางสงคมทตนด ารงอย เชน เดก ๆ ทปฏบตตามค าสงสอนของบดามารดา จะไดรบค าชมเชยวาเปนเดกด นกเรยนทประพฤตตามระเบยบวนยของโรงเรยน จะไดรบค าชมเชยหรอใบประกาศเกยรตคณท าใหสมาชกเกดก าลงใจทจะปฏบตตนตามบรรทดฐานทางสงคม

14

2.การควบคมทางสงคมโดยการลงโทษสมาชกทละเมดฝาฝนบรรทดฐานทางสงคม ไดแก 2.1 ผทละเมดฝาฝนวถชาวบาน จะไดรบปฏกรยาตาง ๆ จากสมาชกผอน ไดแก การต ฉนนนทา การเยาะเยย เชน ผทแตงกายผดบรรทดฐานทางสงคม จะไดรบการวากลาวจากผอนวาเปนผแตงกายไมสภาพ ผทไมปฏบตตามมารยาทของสงคมจะไดรบการตฉนนนทาจากผอนวา เปนผไมมมารยาท เปนตน 2.2 ผทละเมดฝาฝนจารต จะไดรบการตอตานจากสมาชกผอนรนแรงกวาผทละเมดวถาวบาน เชน โดยการประชาทณฑหรอก าจดขบไลออกไปจากทองถน บางครงอาจถอวาเปนความรนแรงมากกวาการลงโทษดวยกฎหมาย เนองจากจารตผลตอจตใจของสมาชกเปนอยางมาก เพราะไดรบการอบรมสงสอนมาเปนเวลาชานาน

2.3ผทฝาฝนกฎหมาย จะไดรบการลงโทษตามทกฎหมายก าหนด โดยหนวยงานของรฐ และเจาหนาทเปนผควบคมบทลงโทษอยางชดแจง

6. กระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) หมายถง กระบวนการปลกฝง บรรทดฐานของกลมใหเกดขนในตวบคคล ซงเปนสมาชกของสงคม เพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดดวยด ฉะนนการขดเกลาทางสงคมจงเปนวธการถายทอดวฒนธรรม

ขนตอนในการขดเกลาทางสงคมหรอการอบรมสงสอน 1. ขนปฐมภม เปนการอบรมขดเกลาทไดรบในวยเดกนบตงแตคลอดออกมา โดยไดจาก

ครอบครว โรงเรยน เพอน ท าใหเกดบคลกภาพเปนของตนเองโดยเฉพาะ 2. ขนทตยภม เปนการอบรมขดเกลาทไดรบในชวงประกอบอาชพ เพอเปลยนแปลง

บคลกภาพของตน เชน เปนคร เปนแพทย เปนนกธรกจ รปแบบการอบรม

1. โดยตรง (Direct Socialization) พบเหนในหมครอบครว โรงเรยน และวด เปนการ เรยนรอยางแจมแจง

2. โดยออม (Indirect Socialization) เปนการลอกเลยนแบบมาปฏบต เชน พอแมชอบ ใชค าหยาบ ลกกจะพดค าหยาบดวย พนฐานของกระบวนการขดเกลาทางสงคม มาจาก

1. มนษยตองพงพาผอนในวยเดก ท าใหเกดความผกพนรกใครพอใจจะขดเกลาให 2. มนษยมการตดตอระหวางกนทางสงคม จ าตองไดรบการขดเกลาและอบรมสงสอนมากอน 3. มนษยมความสามารถในการเรยนร จงท าใหการขดเกลาไดผลตามทสงคมคาดหวง 4. การทมนษยสามารถสรางภาษาขนใช ท าใหมนษยสามารถใชเปนสอในการขดเกลา อบรมสงสอน

เขาใจตรงกน ความมงหมายของกระบวนการขดเกลาทางสงคม

1. เปนการปลกฝงระเบยบวนยแกสมาชกในสงคม 2. เปนการปลกฝงความมงหวงทสงคมยกยอง 3. สอนสมาชกในสงคมใหรจกบทบาทและหนาทของตนตามกาลเทศะและความเหมาะสม 4. สอนใหสมาชกในสงคมเกดความช านาญหรอทกษะทจะรวมกจกรรมกบผอนในสงคม

เครองมอทใชในการอบตมสงสอนหรอขดเกลาทางสงคม ไดแก 1. บรรทดฐาน (Norms) 2. คานยม (Values) 3. ความเชอ (Beliefs)

15

ทมา 1. วชรา คลายนาทรและคณะ,ส401 สงคมศกษา ส านกพมพวฒนาพานช 2. วทย วศทเวทยและคณะ,หนงสอเรยนสงคมศกษารายวชา ส401 ส านกพมพอกษรเจรญทศน 3. สพตรา สภาพและคณะ,หนงสอเรยนสงคมศกษา ส401 ส านกพมพไทยวฒนาพานช 4. www.google.com 5. พระมหาสนอง ปจโจปการ. (2553). มนษยกบสงคม . พมพครงท 1, กรงเทพฯ:ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 6. ภาควชาสงคมวทยาและมนษยวทยาคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สงคมและวฒนธรรม . พมพครงท 1, กรงเทพฯ:ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เอกสารประกอบการเรยนรายวชา ส30103 หนาทพลเมอง ชนมธยมศกษาปท 6

http://www.google.com/

มนุษย์และสังคม โครงสรางทางสังคม...

Documents