โบราณสถานตะโละมาเนาะ

อาฟณย หะยฮาแว

ศลปนพนธเลมนเปนสวนหนงของรายวชา 277-404 สาขาศลปศกษา

แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2556

ก

หวขอศลปนพนธ : โบราณสถานตะโละมาเนาะ

ผท าการศกษา : อาฟณย หะยฮาแว

สาขาวชา : ศลปศกษา

อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.อศวน ศลปเมธากล

ปการศกษา : 2556

คณะกรรมการทปรกษาประจ าตวนกศกษาและคณะกรรมการไดรบพจารณา

ศลปนพนธเลมนแลว เหนสมควรเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต

สาขาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยา

เขตปตตาน

คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธ

............................................ประธานกรรมการ

( ผชวยศาสตราจารย ดร.อศวน ศลปเมธากล ) ........................................................กรรมการ

( ผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ )

........................................................กรรมการ

( รองศาสตราจารยวฒ วฒนสน ) ........................................................กรรมการ

( รองศาสตราจารย ดร.อมพร ศลปเมธากล) ........................................................กรรมการ

(อาจารยประทป สวรรณโร)

อนมตเมอวนท.........เดอน..................................พ.ศ. ....................

ข

ค าน า

การศกษาศลปนพนธชด “โบราณสถานตะโละมาเนาะ” เปนสวนหนงของการเรยน

รายวชา 277-404 (ศลปะนพนธสาขาศลปศกษา) แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะ

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

เนอหาของศลปะนพนธฉบบน ผจดท าวจยไดศกษาคนควาขอมลเอกสารมาจากแหลง

ความรหองสมดมหาลย ต าราตางๆ อนเตอรเนตและไดไปถายรปจากสถานทจรงของมสยด ซง

เกยวของกบประวตความเปนมา โดยเนอหาจะกลาวถงความรทวไปเกยวกบทมาของมสยด

องคประกอบตางๆของมสยด และกลาวถงผกอตงมสยดแหงน

ขาพเจาหวงเปนอยางยงวา เนอหาในศลปนพนธจะเปนประโยชนแกผทสนใจไมมากก

นอย หากเนอหามความบกพรองประการใด ขาพเจายนดรบขอเสนอแนะเพอปรบปรงตอไป

อาฟณย หะยฮาแว

29 มกราคม 2557

ค

บทคดยอ

การศกษาศลปนพนธหวขอ “โบราณสถานตะโละมาเนาะ” ผศกษาไดตงประสงคดงน

เพอศกษาคนควารเกยวกบมสยด รปรางรปทรงและความโดดเดนสวยงามของลวดลายตกแตงม

ลวดลายใดบางทสามารถน ามาตกแตงและถกตองบนพนฐานอสลาม

ลวดลายทใชในการตกแตงมสยดแหงนคอ 1. ศลปะไทย 2. ศลปะมลาย 3. ศลปะจน ม

จดประสงคหลกเพอเปนขอมลในการสราสรรคผลงานจตรกรรมสอะครลกบนผาใบ ในรปแบบ

การจดวางองคประกอบศลป โดยมสถาปตยกรรมมสยดสวนตางๆทสวยงาม การสรางสรรค

ผลงานทงหมดจ านวน 3 ชน มแนวคดทแตกตางกนของในแตละผลงาย

ชนท 1 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ1 ขนาด 80 X 100 เซนตเมตร เปน

การน าเสนอความคดโดยการจดองคประกอบเกยวกบลวดลายของรปแบบสถาปตยกรรมมสยด

และมการเพนทภาพมสยดทบบนลายทเปนพนหลง มลกษณะเดนทรปรางรปทรงของมสยดโดย

มการวาดแสงเงามาจดในรปแบบการวางองคประกอบศลป เพอใหเหนถงความสวยงามรปราง

รปทรงทเปนเอกลกษณ

ชนท 2 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ2ขนาด 80X 100 เซนตเมตร เปน

การน าเสนอรปรางรปทรงของมสยดทมมสยดทงหมด 4 หลง ทถกมาจดวางซอนกนมเพยงความ

สงบนง ความศรทธาเทานนเปนแสงน าพาชวตของคนคนหนงใหสวางไสว โดยมพนหลงเปน

ภาพชายคนหนงก าลงขอพรตอพระผเปนเจา

ชนท 3 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ3 ขนาด 80 X 100 เซนตเมตร เปน

การน าเสนอความคดเกยวกบความงามของรปรางรปทรงของมสยดมาจดองคประกอบทมความ

แตกตางจากมสยดทวไป โดยมลกษณะเดนตรงทหลงคา

ง

กตตกรรมประกาศ

การศกษาวจยและศลปนพนธในครงน “โบราณสถานตะโละมาเนาะ ” สามารถส าเรจ

ลลวงไปไดดวยดทงนเนองจากไดรบอนเคราะหจากหลายๆทาน หลายๆฝาย ไดรบความ

ชวยเหลอจากคณาจารยแผนกวชาเอกศลปศกษาภาควชาการศกษาคณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตานทไดใหค าปรกษาและคอยชวยเหลอใหการ

สนบสนนอกทงยงใหความรในหลายๆดานไมวาจะเปนขอมลตางๆการท างานตลอดจน

ขอเสนอแนะในการท าศลปนพนธ

ขอบขอบพระคณบดามาดารดวยความเคารพและนบถออยางยงซงเปนผใหก าเนดอบรม

สงสอนเลยงดพสาวพชายผใหการสนบสนนใหความชวยเหลอ

ขอบขอบพระคณคณาจารยประจ าแผนกวชาศลปศกษาและ ผชวยศาสตราจารยอศวน

ศลปเมธากล ทปรกษาศลปนพนธทคอยใหค าปรกษาขอแนะน าขอคดตางๆและยงถายทอดองค

ความรในการจดท าศลปนพนธจนท าใหมผลงานศลปะส าเรจส าบรณทกประการ

ขอขอบคณเพอนๆพๆนองๆวชาเอกศลปศกษาทกคนทคอยกระตนและเปนแรงบนดาล

ใจในการแนะน า จนท าใหมความคดสรางสรรคจนมผลงานศลปนพนธฉบบนเสรจสมบรณ

สดทายขอขอบคณแหลงวชาการทใหขอมลเนอหา ในการท าศลปนพนธครงนจนส าเรจ

ลลวงไปดวยด

จ

สารบญ

เรอง หนา

หนาอนมต ก

ค าน า ข

บทคดยอ ค

กตตกรรมประกาศ ง

สารบญ จ -ช

สารบญภาพ ซ

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญ 1

วตถประสงค 2

ขอบเขตการวจย 2

วธการด าเนนการศกษาวจย 2

นยามศพทเฉพาะ 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

บทท 2 เอกสารทเกยวของ

มสยด 4

ความหมายของมสยด 4

ประวตความเปนมาของมสยดตะโละมาเนาะ 8

องคประกอบตางๆของมสยดตะโละมาเนาะ 10

หนาทของมสยด 14

เทคนค 19

ความหมายของจตรกรรม 19

สน ามน 21

ฉ

สารบญ(ตอ)

เรอง หนา

องคประกอบศลป 28 เสน 32 ส 34 คาน าหนก 40 รปรางรปทรง 41 พนผว 43

หลกการจดองคประกอบศลป 44 สดสวน 44 ความสมดล 45 จงหวะลลา 45 การเนน 46 เอกภาพ 47

บทท 3 วธการด าเนนงาน

แนวความคดและแรงบนดาลใจ 49

แนวการพฒนาสรางสรรคผลงาน 49

ขนตอนการด าเนนงาน 49

วสดอปกรณในการเขยนสน ามน 50

ขนตอนการสรางสรรคผลงาน 51

ช

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บทท 4 โครงการสอนและแผนการจดการเรยนร

โครงการสอน 58

หนวยการเรยนร 62

แผนการจดการเรยนรท 1 63

แผนการจดการเรยนรท 2 66

แผนการจดการเรยนรท 3 69

แผนการจดการเรยนรท 4 72

แผนการจดการเรยนรท 5 75

แผนการจดการเรยนรท 6 79

แผนการจดการเรยนรท 7 83

แผนการจดการเรยนรท 8 87

บทท 5 สรปผล ปญหา และขอเสนอแนะ 90

บรรณานกรม 94

ประวตผเขยน 96

ซ

สารบญภาพ

ภาพประกอบ หนา

ภาพประกอบท 1 แสดงภาพเขยนแสดงองคประกอบทางสถาปตยกรรมของมสยด 11

ภาพประกอบท 2 แสดงภาพจดภาพโดยตดจดสนใจ 27

ภาพประกอบท 3 แสดงภาพต าแหนงของจดสนใจของภาพ 28

ภาพประกอบท 4 แสดงภาพการจดภาพหนนง 28

ภาพประกอบท 5 แสดงภาพลกษณะของเสน 33

ภาพประกอบท 6 แสดงภาพคาน าหนก 40

ภาพประกอบท 7 แสดงภาพรปรางรปทรง 41

ภาพประกอบท 8 แสดงภาพรปเรขาคณต 41

ภาพประกอบท 9 แสดงภาพรปอนทรย 42

ภาพประกอบท 10 แสดงภาพรปอสระ 42

ภาพประกอบท 11 แสดงภาพอปกรณในการสรางสรรคผลงาน 50

ภาพประกอบท 12 แสดงภาพเฟรมทเรยบรอยแลว 51

ภาพประกอบท 13 แสดงภาพงานชนท 1 52

ภาพประกอบท 14 แสดงภาพงานชนท 2 53

ภาพประกอบท 15 แสดงภาพงานชนท 3 54

ภาพประกอบท 16 แสดงภาพผลงานชนท 1 โบราณสถานตะโละมาเนาะ1 55

ภาพประกอบท 17 แสดงภาพผลงานชนท 2 โบราณสถานตะโละมาเนาะ 2 56

ภาพประกอบท 18 แสดงภาพผลงานชนท 3 โบราณสถานตะโละมาเนาะ3 57

บทท 1

บทน า

หลกการและเหตผล

มสยดเปนองคกรทส าคญยงในอสลาม เปนองคกรทมสวนส าคญตอการพฒนาคนใหเปน

มนษยและพฒนามสลมใหเปนมมนทสมบรณ มสยดตงแตอดตจนถงปจจบนไดกลายเปน

สญลกษณทโดดเดนของชมชนมสลม และเปนสญลกษณทสามารถบงบอกถงความเจรญรงเรอง

และความเสอมถอยของชมชนนนๆไดเปนอยางดพระราชบญญตการบรหารองคกรศาสนาอสลาม

พ.ศ. 2540 มาตรา 4 ไดใหความหมายของมสยดไววา มสยด หมายถง สถานทซงมสลมใชประกอบ

ศาสนกจโดยจะตองมการละหมาดวนศกรเปนปกต และเปนสถานทสอนศาสนาอสลาม

มสยดตามความหมายนมสาระส าคญอย2 ประการ คอ

1. เปนสถานททมการละหมาดวนศกรเปนปกต ซงหมายความวาเปนมสยดทอยใน

ชมชน มสปปรษจ านวนมากพอสมควรสงกด

2. เปนสถานทสอนศาสนาอสลาม ซงหมายความวาเปนมสยดทมกจกรรมการ

เรยนการสอนศาสนาอสลามใหกบปวงสปปรษ (เสาวนย จตตหมวด ,2527: 2)

มสยดในความหมายดงกลาวมลกษณะเฉพาะหลายประการ เชน

1. เปนองคกรสาธารณะ

2. มฐานะเปนนตบคคล (มาตรา13)

3. มคณะกรรมการประจ ามสยด ไดรบการคดเลอกจากปวงสปปรษประจ า

มสยด (มาตรา30วรรค2) 4. มอ านาจหนาททจะตองปฏบตอยางชดเจน 12 ขอ (มาตรา35)

ตนก าเนดของศาสนาอสลามอยทประเทศซาอดอาระเบย เมอประมาณพทธศตวรรษท 12 ชาว

อาหรบเปนชนชาตทบทบาทอยางสงของการก าเนดศาสนาอสลาม และมบทบาทตอการสรางสรรค

ศลปะอสลาม

ศลปะของศาสนาอสลามแตกตางกบศาสนาอนๆอยางเดนชดตรงทศลปะอสลามไมมรปเคารพ ไม

วาดานจตรกรรมหรอประตมากรรมกตาม ทงนเปนไปตามบทบญญตทางศาสนาทหามจ าลองบคคล

เพอการเคารพ จงไมปรากฏภาพอลลอฮหรอทานศาสดามฮมมด ดวยเหตนตามศาสนสถานอสลาม

จงตงรปเคารพใหสกการบชา ลวดลายแทบไมปรากฏรปคน รปสตว แตใชลวดลายอนๆแทน เชน

2

ในมสยดแหงนกจะมลายทเปนศลปะมลาย ศลปะจน และศลปะไทย (ปญญา เทพสงห ,2548: 125)

ดงนนผท าวจยไดเหนความส าคญและความสวยงามของลวดลายศลปะเหลาน กได

สรางสรรคมาเปนงานศลปะ เพอใชเปนสอการเรยนการสอนตอไป

วตถประสงค

1.เพอศกษาประวตความเปนมาของมสยดตะโละมาเนาะ

2.เพอศกษาขอมลศลปะเทคนคจตรกรรมสอผสม

3.เพอสรางสรรคผลงานศลปะเทคนคจตรกรรมสน ามนบนผาในหวขอ “โบราณสถานตะ

โละมาเนาะ ”

ขอบเขตการวจย

1.ขอบเขตของพนท

ศกษามสยดตะโละมาเนาะ 2.

ขอบเขตของเนอหา

2.1ศกษาความหมายและความส าคญของมสยด

2.2ศกษาลกษณะและองคประกอบตางๆของมสยด

2.3ศกษาการออกแบบลวดลาย

2.4ศกษาลวดลายตางๆ

3.ขอบเขตดานการปฏบตการ

เพอสรางสรรคผลงานศลปะดวยจตรกรรมสน ามนบนผาใบขนาด 80x100

เซนตเมตร จ านวน 3 เฟรม

ชนท 1 ชอภาพตะโละมาเนาะ1

ชนท 2 ชอภาพ ตะโละมาเนาะ2

ชนท 3 ชอภาพตะโละมาเนาะ3

วธการด าเนนการวจย

1.ศกษาคนควาเอกสาร และเกบรวบรวมขอมล หรอคนควาทางอนเตอร

2.ลงภาคสนามเพอเกบภาพตามแหลงศกษา

3.ออกแบบตามความคดและแรงบนดาลใจ

4.ปฏบตการสรางสรรคผลงาน

5.น าเสนอผลงานจากการศกษาคนควา

3

นยามศพทเฉพาะ

มสยด เปนค าทบ

ศพทจากภาษาอาหรบค าวา Masjid ซงหมายถง สถานทโนมกายลงพน เพอ สกการะพระอลลอฮ

(เสาวนย จตตหมวด , 252:2)

อลลอฮ คอพระนาม

ของพระเจาในศาสนาอสลาม หลงพระนามพระองคมสลมจะกลาววา “ซบฮานะฮวาตะอาลา”

หมายถง มหาบรสทธผทรงไวซงความสงสด ( เสาวนย จตตหมวด , 2527:4)

ศาสดามฮมมด คอ

ศาสดาหรอผประกาศศาสนาอสลาม โดยไดรบโองการจากพระเจาในการกลาวนามของทาน มสลม

จะกลาวค าสรรเสรญตอทายวา “ศอลลอลลอฮฮอะลยฮวะซลลม” ซงมความหมายวา ขอความสนต

สขจากพระองคอลลออจงมแดทานศาสดามฮมมด ( เสาวนย จตตหมวด , 2527:3)

มสยดตะโละมาเนาะ

คอ มสยดทเกาแกแหงหนงทพบในสามจงหวดชายแดนภาคใตอนประกอบดวยจงหวด

ปตตาน จงหวดยะลา และจงหวดนราธวาสแมวาจะไมมบนทกเวลาการกอสรางมสยดแตเชอวา

มสยดแหงนเปนมสยดทเกาแกและมความสวยงามอกแหงหนงในภมภาคมลาย (Nusantara) อาย

ของมสยดแหงน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.ไดศกษาประวตความเปนมาและความส าคญของมสยดตะโละมาเนาะ

2.ไดศกษาคณลกษณและอตลกษณของมสยดตะโละมาเนาะ

3.ไดสรางสรรคผลงานจตรกรรมสอผสมใหมา 1 ชน 3 เฟรม

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

ความหมาย

มสยดเปนองคกรทส าคญยงในอสลามเปนองคกรทมสวนส าคญตอการพฒนาคนใหเปน

มนษยและพฒนามสลมใหเปนมอมนทสมบรณมสยดตงแตอดตจนถงปจจบนไดกลายเปน

สญลกษณทโดดเดนของชมชนมสลมและเปนสญลกษณทสามารถบงบอกถงความเจรญรงเรองและ

ความเสอมถอยของชมชนนนๆ ไดอยางดการใหความส าคญกบมสยดในฐานะองคกรพฒนาชมชน

นบเปนประเดนรวมสมยและนาสนใจเปนอยางยงบทความนจงขอมสวนรวมในการใหความ

กระจางตอประเดนดงกลาว เพยงหวงวาชมชนมสลมในปจจบนจะไดหนมาใหความส าคญกบ

องคกรมสยดไมใชในฐานะแคเพยงเปนสถานทละหมาดเทานนแตในฐานะขององคกรทจะตองม

บทบาทในการพฒนาชมชนในดานตางๆตามศาสนบญญตอกดวย มสยดในความหมายนจ ากดเฉพาะสถานททถกสรางขนมาเพอใชส าหรบการละหมาดและ

การประกอบศาสนกจอนๆดวย เรยกมสยดในความหมายนวาเปนบานของอลลอฮกไดมสยดตามท

ปรากฏในพระราชบญญตการบรหารองคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 มาตรา4 มดงน: มสยด

หมายความวาสถานทซงมสลมใชประกอบศาสนกจโดยจะตองมการละหมาดวนศกรเปนปกตและ

เปนสถานทสอนศาสนาอสลาม(เสาวนย จตตหมวด , 2527: 35-38)

มสยดตามความหมายนมสาระส าคญอย2 ประการ คอ

1.)เปนสถานททมการละหมาดวนศกรเปนปกตซงหมายความวาเปนมสยดทอยใน

ชมชนมสปปรษจ านวนมากพอสมควรสงกด

2.)เปนสถานทสอนศาสนาอสลามซงหมายความวาเปนมสยดทมกจกรรมการเรยน

การสอนศาสนาอสลามใหกบปวงสปปรษ มสยดในความหมายดงกลาวคอมสยดในสงคมมสลมไทยทผเขยนหมายถงในบทความน

เนองจากมลกษณะเฉพาะหลายประการเชน

1.เปนองคกรสาธารณะ

2.มฐานะเปนนตบคคล

3.มคณะกรรมการประจ ามสยด ไดรบการคดเลอกจากปวงสปปรษประจ ามสยด

5

4. มอ านาจหนาททจะตองปฏบตอยางชดเจน ส าหรบมสยดในความหมายทกวางออกไปเชน ศาลาละหมาด บาไลเซาะฮ หรอมศอลลา

หรอศนยตางๆ ทมอยทวไป อาจจะมขอจ ากดบางประการในแงของกฎหมายท าใหไมสามารถแสดง

บทบาทของมสยดไดอยางเดนชด มสยดใน

ประวตศาสตรอสลาม หาก

ยอนไปดมสยดในประวตศาสตรของอสลามโดยเฉพาะอยางยงในยคสมยของทานรอซลลลอฮ และ

บรรดาเศาะฮาบะฮกจะพบวามสยดในสมยดงกลาวไมไดมบทบาทเฉพาะ เปนเพยงสถานทปฏบต

ศาสนกจเทานนแตมสยดยงถกใชเปนสถานทประชมและปรกษาหารอในกจการตางๆสถานท

ตดสนคดความ สถานทพกคนเดนทาง สถานพยาบาลผบาดเจบจากสงครามสถานทประกอบพธ

สมรส สถานทพบปะสงสรรคระหวางญาตสนทมตรสหายสถานทบญชาการรบ และสถานทศกษา

มสยดจงเปนศนยกลางของการปฏบตศาสนกจศนยกลางของการเรยนการสอนและศนยกลางของ

การบรหารและการปกครองในขณะเดยวกน บทบาทของมสยดดงกลาวไดมอยางตอเนองในยค

สมยของเคาะลฟะฮทง 4 และยคสมยตอๆมา โดยเฉพาะอยางยง บทบาทในดานการศกษามสยด

หลายแหงไดกลายเปนมหาวทยาลยทมชอเสยง เชน มหาวทยาลยอลอซฮรในอยปต มหาวทยาลย

อซซยตนะฮ ในตนเซย และมหาวทยาลยอลเกาะรอวยนในโมรอกโก เปนตน(Hillenbrand , 1994:

31)

บทบาทของมสยดในปจจบนตอการพฒนาชมชน เมอหนมาดบทบาทของมสยดในปจจบนพบวามปจจยเกอหนนหลายประการทสามารถท า

ใหมสยดเปนศนยกลางในการพฒนาชมชนทย งยนไดเชน ปจจยทางดานกฎหมายทก าหนดให

มสยดเปนนตบคคลปจจยทางดานบคลากรในชมชน และคณะกรรมการมสยด ทมวฒการศกษา

สงขนปจจยดานขอมลขาวสารและสงอ านวยความสะดวกตางๆ เปนตน ในทนขอยกตวอยาง

บทบาทของมสยดทส าคญทสงผลตอการพฒนาชมชนอยางย งยนดงน บทบาทใน

การสงเสรมการศกษา มสยดตองมบทบาทในการสงเสรมการศกษาศาสนาทง 2 ภาค คอภาคฟรฏอยนและภาค

ฟรฏกฟายะฮ ในสวนของภาคฟรฏอยนนน ควรมงเนนการศกษาภาษาอลกรอานโดยเฉพาะในดาน

การอานและการทองจ า มสยดควรก าหนดมาตรฐานของเดกมสลมในชมชนเกยวกบการอานและ

การทองจ าซเราะฮตางๆของอลกรอาน วาควรจะมมาตรฐานแคไหนอยางไร เชนเดยวกบความร

ศาสนาในภาคฟรฏอยนกควรจะก าหนดมาตรฐานขนต าวาควรจะตองเรยนจบแคไหน อยางไรทงน

6

เพอใหสมาชกในชมชนมเอกภาพทางดานการศกษาศาสนา ในสวนของภาคฟรฏกฟายะฮนนมสยด

ควรมแผนในการสงเสรมเยาวชนในชมชนใหไดเรยนศาสนาในระดบสงขนทงในประเทศ และ

ตางประเทศ พรอมทงใหโอกาสเยาวชนเหลานนในการแสดงความสามารถในรปของการอานค

ตบะฮ การเปนอหมามน าละหมาดและการบรรยายศาสนธรรม เปนตน

ส าหรบการศกษาภาคสามญและวชาชพนน แมวาค านยามมสยดใน พ.ร.บ.การบรหาร

องคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 จะไมไดระบไวแตกถอเปนหนาทของมสยดทจะตองเขาไปดแล

สงเสรมใหสมาชกในชมชนมโอกาสศกษาวชาชพและวชาสามญเกนภาคบงคบและควรเปดโอกาส

ใหคนกลมนไดเขามามสวนรวมในการพฒนามสยดใหมากขนนอกเหนอจากการสงเสรมการศกษา

ดงกลาวซงเปนการศกษาในระบบแลวมสยดจะตองสงเสรมการศกษานอกระบบ และการศกษาตาม

อธยาศยอกดวยซงการศกษาทงสองระบบนมความส าคญเปนอยางยงตอการพฒนาการศกษาของ

ชมชนมสลมในปจจบนเนองจากสปปรษสวนใหญไมไดอยในวยและสถานภาพทจะศกษาในระบบ

ได ดงนนมสยดจงตองสงเสรมใหมการเรยนการสอน การอบรมในวาระตางๆตามความเหมาะสม

อาทเชน การอบรมศาสนาประจ าเดอน การอบรมเยาวชนประจ าป (คายอบรมเยาวชนภาคฤดรอน)

การอบรมมอลลฟ(มสลมใหม)การอบรมกลมมสลมะฮแมบานการอบรมกอรและการอบรมวชาชพ

ตางๆเปนตน สอทส าคญอก

ประการหนงของมสยดทจะตองมบทบาทในเรองนคอ สอคตบะฮโดยเฉพาะ คตบะฮทจะตองอาน

ทกวนศกรเปนหนาทของมสยดทตองพฒนาและปรบปรงคตบะฮวนศกรใหเปนคตบะฮทมคณภาพ

และมชวตชวาสามารถเปลยนแปลงและสรางสรรคสงคมในชมชนใหเปนสงคมทดได

ส าหรบสถาบนหรอสวนงานยอยท

ชมชนมสยดทกชมชนควรมเพอภารกจในการสงเสรมการศกษาของชมชน ไดแก ศนยพฒนาเดก

เลกกอนวยเรยนศนยอบรมศาสนาอสลามและจรยธรรมประจ ามสยด โรงเรยนสอนศาสนาภาคฟรฏอยนหองสมดประจ ามสยด และลานกฬา สวนทงหมดนนาจะเปนมาตรฐานทนาพอใจส าหรบ

ชมชนทกชมชนทมมสยดเปนศนยกลาง

บทบาทในการพฒนาทองถน มสยดในปจจบนควรจะมการประสานงานในเชงรกกบหนวยงานตางๆ ของภาครฐตงแต

ระดบทองถนถงระดบชาต อาทเชน องคการบรหารสวนต าบล หรออ.บ.ต.องคการบรหารสวน

จงหวดหรอ อ.บ.จ. ส านกงานเขตหรอส านกงานอ าเภอ สภาจงหวด และกรมการศาสนากระทรวง

วฒนธรรม เปนตนทงนเพอขอรบการสนบสนนในกจการตางๆ ดานสงเสรมการศกษา และ

7

นนทนาการเชนโครงการคายอบรมเยาวชนภาคฤดรอน โครงการอบรมแกไขปญหายาเสพตด

โครงการลานกฬา และเพอสนบสนนในดานสาธารณปโภคตางๆ ในทองถน เชน ถนนหนทาง

ไฟฟา น า และโทรศพทสาธารณะ เปนตนมสยดควรจะตองรวมมอกบหนวยงานตางๆของรฐในการ

พฒนาสงแวดลอมในชมชนโดยเรมตนทมสยดเปนตวอยาง ท าใหบรเวณมสยดมสภาพแวดลอมท

รมรน สะอาดและเจรญหเจรญตา เปนบรเวณปลอดบหร ปลอดอบายมขและสงมนเมาและปลอด

จากสงตองหามทงปวงตามศาสนบญญต นอกเหนอจากการ

ประสานงานและการใหความรวมมอกบหนวยงานตางๆแลวมสยดจะตองสรางความสมพนธทดกบ

นกการเมอง นกการปกครองสวนทองถน ก านนผใหญบาน กรรมการชมชน และกรรมการ

การศกษาในทองถนทงนเพอมสยดจะไดรบความรวมมอจากบคคลดงกลาวในภารกจตางๆของการ

พฒนาชมชนตอไป(Frishman , 1994: 30) บทบาทในการปองกนและแกไขปญหาชมชน

ปญหาของชมชนมสยดอาจแบงเปน 3 ประเภท

ดงน 1. ปญหาอาชญากรรม

2. ปญหายาเสพตดและอบายมขอนๆ

3.ปญหาความแตกแยกและการทะเลาะววาท ปญหาเหลานมสยดจะตองมบทบาทโดยตรงในการ

ปองกนและในการแกไขทงในระยะสนและในระยะยาวโดยใชกระบวนการทส าคญดงน มสยดในยคปจจบนคงจะมใชเปนสถานท

ประกอบศาสนกจแตเพยงอยางเดยวแตจะตองเปนสถานทเอนกประสงคทกจกรรมทกอยางม

เปาหมายเพออลลอฮเพอความยงใหญของอลลอฮ และเพอเชดชศาสนาของอลลอฮ บทบาทของ

มสยดทพงประสงคเปนหนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการมสยดทจะตองชวยกน

ขบเคลอนใหเปนไปตามเจตนารมณและพระประสงคอนยงใหญแหงเอกองคอลลอฮซบฮานะฮวะ

ตะอาลาขออลลอฮไดทรงประทานทางน าและความส าเรจแกผบรหารมสยดและแกพนองมสลมทก

คนอามน(อบดลลอฮ ลออแมน , 2532: 38)

ประวตความเปนมาของมสยดตะโละมาเนาะ มสยดวาดลฮสเซน ตงอยทบานตะโละมาเนาะ อยในอ าเภอบาเจาะจงหวดนราธวาสมสยด

แหงนถอวาเปนมสยดทเกาแกแหงหนงทพบในสามจงหวดชายแดนภาคใตอนประกอบดวยจงหวด

8

ปตตาน จงหวดยะลา และจงหวดนราธวาสแมวาจะไมมบนทกเวลาการกอสรางมสยดแตเชอวา

มสยดแหงนเปนมสยดทเกาแกและมความสวยงามอกแหงหนงในภมภาคมลาย (Nusantara) อาย

ของมสยดแหงน นบวาเปนการยากทจะค านวญอายทแทจรงมทงทกลาววา 380 ป ซงจรงๆแลวอาย

นนอาจจะไมถงกไดเพราะมขอสงสยและยงหาขอพสจนยงไมได ผเขยนเองเปนลกหลานชนท 7

ของทานวนฮสเซน อส-ซานาว ผกอสรางมสยด (ซงจรงๆผกอสรางตองมหลายคนอยแลว ทง

ชาวบาน นายชาง บรรดาผน าหรอผทไดรบการนบถอมกสง หรอ ชนวอยางเดยว แตไมรท าไมพอม

การบนทกทไร ชอผสรางมกเปนชอเดยวๆของผใดคนหนง)จากทผเขยนไดวงไป วงมานบครงไม

ถวน พดคย สมภาษณ บนทกค าพดคยของฮจญ อบดลฮามด หรอรจกในนามของปะดอดก จากบาน

ดก แปะบญหรออ าเภอบาเจาะ ไดกลาววามสยดตะโละมาเนาะสรางโดยบรรพบรษของเขาทชอ

วนฮสเซน ซานาว นกการศาสนาผทองจ าอล-กรอานทงเลมแหงบานสะนอ อ าเภอยะรงจงหวด

ปตตานวนฮสเซนเปนพนองปของนกการศาสนาทมชอเสยงของปตตานทมชอวาเชคดาวด อล-ฟา

ตาน วนฮสเซนถอวาเปนบคคลแรกทบกเบกบานตะโละมาเนาะถาดอยางผวเผนไมวาดตวจรงหรอ

รปถาย สถาปตยกรรมและโครงสรางอาคารมสยดเกาแกแหงนมสวนคลายคลงกบสถาปตยกรรม

และโครงสรางของมสยดก าปงลาอตซงอายของมสยดแหงนนกไมรแนชดไมสามารถอธบายไดวา

ทงสองมสยดนมความเกยวพนกนหรออยางนอยทงสองมสยดนกอสรางในระยะเวลาทใกลเคยงกน

จนกระทงรปแบบสถาปตยกรรมมสวนคลายกนมากบานตะโละมาเนาะเปนหมบานทตงอยบรเวณ

เทอกเขาบโดในจงหวดนราธวาสซงเปนเทอกเขาใหญและส าคญเรมจากบานตนไทรทางดานทศ

เหนอตงทอดยาว จรดถงยงอทางดานทศใตสวนทางทศตะวนออกนนเปนทงนากวางใหญส าหรบ

ทศตะวนตกเปนภเขาแหงเทอกเขาบโด กลางหมบานตะโละ

มาเนาะมธารน าสายหนงไหลมาจากภเขาลงสไรนาทตงมสยดและบรรดาบานเรอนตงอยดานเหนอ

ของธารน าสวนดานใตของธารน าเปนบรเวณสสานทกวางปราศจากพมไมชอมสยดเชอวามาจากชอ

ตนไมชนดหนงจากการสอบถามชาวบานไดความวาในบรเวณสายธารนนมตนไมทชาวบานเรยกวา

ตนมาเนาะขาพเจาเชอวาตะโละมาเนาะนาจะมาจากชอตนไม(ตนมาเนาะ)มากกวาทจะมาจากค าวา

มาเนาะทเปนค ามลายโบราณทแปลวานกหรอ ไก ปจจบน ค าวามาเนาะ (manok)ทแปลวา ไก ยงคง

มการใชอยเชนในภาษาตากาลอก (ฟลปปนส), ภาษาบายาว (bajau)ในรฐซาบะหรวมทงชาวมอแกน

ในแถบจงหวดอนดามนของไทยกใชค าน ส าหรบชอมสยดนไมเปนทปรากฎวามการใช

ชอมสยดวาดลฮสเซนตงแตเมอไรผเขยนเคยคนเอกสารเกาๆบนทวาการอ าเภอกปรากฎวาพบค าวา

มสยดตะโละมาเนาะหรอแมวา Tan Sri Mubin Sheppard ในหนงสอทชอวา Taman Inderaพมพป

9

1972 ซงเขาเดนทางมาทมสยดแหงนถงสองครงในหนงสอดงกลาวกไมปรากฎวาเขยนชอมสยดวา

ดฮสเซนจะมกแตมสยดตะโละมาเนาะ แถมม footnote เขยนวามสยดแหงนมอายประมาณ 200 ป

ถงแมวามสยดนจะเลก (เมอเปรยบเทยบกบบรรดามสยดสมยปจจบน)แตเสาและไมโครงทใหญ

และมองแลวไมสมดลกบความกวางและความยาวของมสยดไมทงหมดเปนไมตะเคยนทไดจาก

ภเขาบโดซงอยใกลบรเวณนนไมเหลานไมไดใชเลอยแตท าใหเรยบโดยใชเครองมอชนดหนงท

เรยกวาขวานเลก (Beliung) เกอบทงหมดของอาคารมสยดไมใชตะป ส าหรบบรเวณทตองใชตะป

ตะปทใชเปนตะปทผลตเองโดยชางตเหลกในพนทจากค าบอกเลาของปะดอดกเปนเวลา 100 ป ท

สรางมสยดนคงใชหลงคามงจากเฉกเชนเดยวกนกบบานในอดตภายหลงเมอมอฐสงขลา หลงคามง

จากจงถกแทนทหลงคาจ าเปนตองใชเพราะการใชอฐสงขลา หลงคามงจากจงถกแทนทหลงจาก

จ าเปนตองใชเพราะการใชอฐสงขลาน ซงท ามาจากปนผสมกบน าตาลมะพราวและยางมะตอย

กอนทจะเปลยนมาเปนซเมนตดงเชนปจจบนน เมอป 1997/98 กลมนกศกษามหาวทยาลยเทคโนโล

ยมาเลเซยไดท าการศกษาสถาปตยกรรมของมสยดแหงนเปนเวลา 1 เดอน โดยมผเขยนเปนพเลยง

ของกลมนกศกษาดงกลาว จากการศกษาครงนนมการคนพบการสลกชอผแกะสลกดอกไมประดบ

มสยด

กอนทมการบกเบกเปนหมบานตะโละมาเนาะเปนพนทปาสมบรณ เปนทลากวางและสตว

อน ๆชาวบานในทองถนทไดพบมากลาวถงเรองราวทสนกสนานในการลาสตวของบรรพบรษของ

พวกเขาไดเลาวามกวางจ านวนมากในปาเทอกเขาบโดในขณะทลานนบรรดาสตวเหลานบางครงวง

หนไปใตถนมสยด จนถงปจจบน (ดภาพ)นอกจากนนยงไดกลาวถงสงของซงเปนสมบตของมสยด

คมภรอล-กรอานเขยนดวยมอ 7 เลม ต าราศาสนาเกาซงเขยนดวยมอเชนกน (หนงสอตนฉบบ),

ขวานเลก, กระทะใหญ 1 ใบ สามารถหงขาวใหบรรดาแขกกนไดถง 300 คนและอน ๆ อก

นอกเหนอจากขวานเลกทสรรพสงมชวตไมอาจท าลายไดสมบตทงหมดของมสยดไดเกดความเสย

หายไปแลวคมภรอล-กรอานและบรรดาต าราศาสนาถกสภาพสงแวดลอมท าหายไป และบางเลมได

หายไปสวนกระทะใหญทถกเกบรกษาไวใตถนมสยดเกดเปนรรวและตอมาเกดแตกราวเปนชน ๆ

จนไมสามารถน ามาใชประโยชนไดอกตอไปนบตงแตกระทะใหญของมสยดเกดความเสยหายเรา

ไมเคยเหนกระทะใหญขนาดเทากระทะใบนนอกเลย” ชาวบานคนหนงไดกลาวไวเขาไดบอกวา

กระทะดงกลาวส าหรบใชในการท าพธส าคญ ๆทางศาสนาทมสยด

พนทบรเวณมสยดเคยเปนทพกอาศยของบรรดานกศกษาปอเนาะในสมยทฮจญอบดกาเดร เปน

อหมามมสยดพรอมทงเปนโตะครปอเนาะเขาเปนหนงในบรรดานกปราชญศาสนาปตตาน ถงแมวา

10

ไมมชอเสยงมากนกซงเคยท าการสอนศาสนาทนครมกกะหเปนเวลาถง 20 ปกอนกลบมายงสาม

จงหวดชายแดนภาคใต ปอเนาะแหงนมอายไดไมนานนกบทบาทของปอเนาะแหงนอาจมนอยกวา

ปอเนาะบางแหงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ความจรงแลวกอนหนานมสยดตะโละมาเนาะไมเปนทรจกกนมากนกบางคนอาจไมเหน

ความส าคญดวยซ าไป การสรางชอเสยงหรอการเผยแพรชอเสยงของมสยดแหงนแมผเรมตนคงม

ความตองการใชกระแสทางการเมองเพอสนบสนนตนเองในการสมครรบเลอกตงเปนส.ส.ของ

จงหวดนราธวาส แตเราไมอาจปฏเสธไดวา ถานายเสนย มะดากะกลอดตอาจารยคณะมนษยศาสตร

และสงคมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตานไมท าการเผยแพรชอเสยงมสยด

แหงนโดยการจดงานครบรอบ 350 ป (ผเขยนไมเหนดวยกบอายดงกลาว แตเชอวาการท าใหอายแก

กวาความเปนจรงกเปนวธการหนงในการสรางความขลงใหกบมสยด)วนนผคนกอาจยงไมรจก

มสยดแหงนปจจบนมการจ าลองมสยดตะโละมาเนาะเกบไวในพธภณฑอสลามในกรง

กวลาลมเปอรประเทศมาเลเซย(อบดลลอฮ ลออแมน , 2532: 38)

องคประกอบตางๆของมสยด ในคมภรอลกรอานและบนทกอลหะดษไมไดระบกฎเกณฑเกยวกบการออกแบบ

มสยดไว แตมสลมไดใชหลกค าสอน จากคมภรอลกรอาน และบนทกอลหะดษเปนแนวทางในการ

ด าเนนกจกรรมทเกยวของกบมสยด การวางผง และการจดองคประกอบตางๆ จงเกดจากความ

จ าเปนทางดานประโยชนใชสอย และความเปนระเบยบเรยบรอยสวยงาม โดยมมสยดของทาน

ศาสดา มฮมมด (ซ.ล.) เปนตนแบบ รปแบบของมสยดไดพฒนาใหสอดคลองกบยคสมยและสถาน

ทตง จนเกดเปนรปแบบทางสถาปตยกรรมทมเอกลกษณ

โดยทวไปมสยดทวโลกมองคประกอบทส าคญดงตอไปน

11

ภาพประกอบท 1 ภาพเขยนแสดงองคประกอบทางสถาปตยกรรมของมสยด

1. โถงละหมาด

โถงละหมาดเปนสวนประกอบส าคญของมสยด ทใชส าหรบแสดงความภกดตอพระเจา

รวมกนตามแนวทศทางกบละฮ มความสะอาด สงบ เปนสดเปนสวน และปลอดภยจากสงรบกวน

ตางๆ พนทในการท าละหมาดส าหรบ 1 คนมขนาดประมาณ 0.50-0.60 x 1.20 เมตร เมอท าละหมาด

รวมกน อหมามจะยนอยดานหนาสด เพอเปนผน าละหมาด และใหผละหมาดตามทยนเรยงแถวหนา

กระดานอยดานหลง ละหมาดตามโดยพรอมเพรยงกน เมอผละหมาดแถวแรกเตม จงจะเรมแถว

ใหมตอไปเรอยๆ ทางดานหลง ผทมาละหมาดกอนใน 2 แถวแรกจะถอวา มความประเสรฐมากกวา

แถวหลง ดงนนมสยดหลายแหงจงวางผงใหมความกวางมากกวาความลก เพอจะไดมแถวละหมาด

ทยาว และมโอกาสละหมาดใน 2 แถวแรกมากขน อยางไรกตาม ทกคนจะมสวนรวมในการท าพธ

ในมสยด ดวยความเทาเทยมกน โดยไมแบงแยกต าแหนงหรอฐานะ แตจะแบงพนทส าหรบชายและ

หญงเปนสดเปนสวน เพอความเปนระเบยบเรยบรอย ผงของหองจงมกเปนสเหลยมผนผา หรอ

รปทรงเรขาคณตทจคนไดจ านวนมาก เชน หกเหลยม แปดเหลยม

2.มหรอบ

มหรอบเปนองคประกอบทใชระบทศทางกบละฮ หรอทศทมสลมทวโลกหนไปเวลา

ละหมาด โดยมกะอบะฮ (แทนหนด า) เปนศนยกลาง มหรอบอาจมลกษณะเปนซมโคงเวาเขาไปใน

ผนงคลาย niche ของโรมน หรอ apse ของโบสถครสต หรอเปนเพยงผนงตางระนาบทตกแตงอยาง

สวยงาม เพอใหเปนทสงเกต เนองจากมหรอบอยบรเวณดานหนาของการละหมาด จงมกไมประดบ

12

ตกแตงมาก จนอาจไปรบกวนสมาธของผละหมาด และมกไมมชองเปดทท าใหผละหมาดเสยสมาธ

จากการมองเหนกจกรรมทเกดขนภายนอก

3.มมบร

มมบรเปนองคประกอบส าคญ ส าหรบใหอหมามหรอคอเตบขนกลาวคตบะฮ แจงขาวสาร หรอ

ปราศรย ในโอกาสทมการละหมาดรวมกนในวนศกร ในสมยของทานศาสดามฮมมด (ซ.ล.) ไดยก

พนทส าหรบยนใหสงขน เพอใหคนทอยไกลไดมองเหน และไดยนเสยงทานอยางทวถง เวลาตอมา

จงไดพฒนารปแบบเปนแทนยน ทมทนงพก และมบนไดทางขน โดยอาจมซมโคง เพอเนนทางขน

และมหลงคาคลมสวนทยน ซงไดรบอทธพลจากตวอยางของสถาปตยกรรมทมอยเดม เชน บลลงก

ของบาทหลวง ในอาณาจกรไบแซนไทน บลลงกของแมทพในอาณาจกรซซซาเนยน โดยทวไป

มมบรมกจะวางอยกลางหรออยดานขวาของมหรอบ เมอเสรจจากการกลาวคตบะฮแลว อหมามหรอ

คอเตบจะลงมาละหมาดรวมกบทกคนในระดบทเทาเทยมกน

4.มกซรท

ในยคตนๆ ของศาสนาอสลาม โดยเฉพาะในสมยอมยยะฮ (พ.ศ. 1204 – 1293) ภายใน

มสยดมกม มกซรท ซงเปนฉากไม หรอโลหะ ทท าเปนลวดลาย ส าหรบใชกนพนทหนาซมมหรอบ

โดยเฉพาะ เพอปองกนอหมามซงมกเปนผปกครอง ใหปลอดภยจากการถกลอบท ารายหรอลอบ

สงหาร พนทบรเวณมกซรทจงมกจะมชองทางพเศษ ใหอหมามสามารถเขาสมสยดไดเปนการ

สวนตว โดยทวไปวงของผน าในสมยนนมกสรางอยตดกบมสยดทางดานผนงกบละฮ เชน

พระราชวงอคอยดร (Ukhaydir) ในประเทศอรก 5.

แทนส าหรบผขานสญญาณ

เปนสถานทส าหรบให “มบลลก” หรอผขานสญญาณสงเสยงใหสญญาณตอจากอหมาม เพอใหคน

ทอยไกลสามารถไดยนสญญาณ และละหมาดพรอมเพรยงกน ในกรณทมผมาละหมาดเปนจ านวน

มาก มกเปนพนทเลกๆ สงประมาณ 1 ชน อาจอยบรเวณหนาแทนมมบร หรอกลางโถงละหมาด

หรอกลางลานโลงภายนอก ปจจบนแทนนลดความส าคญลง เมอมเครองขยายเสยง ทท าใหไดยน

เสยงอหมามกนทวทงมสยด

6. ลานอเนกประสงค หรอโถงอเนกประสงค

ลานอเนกประสงค หรอโถงอเนกประสงค ท าหนาทรองรบคนทเขาออกจากโถงละหมาด

13

ทงในวนปกตและวนส าคญ ทมคนมากเปนพเศษ นอกจากนยงใชจดกจกรรมทางสงคม ทไมขดตอ

หลกศาสนาอกดวยในพนททมภมอากาศรอนแหง เชน นครมกกะฮ ในประเทศซาอดอาระเบย พนท

สวนนมกเปนลานโลงตามแบบอยาง ททานศาสดามฮมมด (ซ.ล.) ไดสรางไว ซงเปนรปแบบท

เหมาะสมกบสภาพภมอากาศทรอนแหง มแสงแดดแรง และมฝ นมาก ภายในลานจงเปนพนททเปน

สดเปนสวนแยกออกมาจากภายนอก ลอมรอบดวยเสา ทางเดน โดยมโถงละหมาดอยดานกบละฮ

กลางลานอาจมสระน าหรอน าพซงอาจมการประดบตกแตงอยางสวยงาม ส าหรบใหคนอาบน า

ละหมาดกอนการท าละหมาด มสยดในประเทศทมอากาศหนาว เชน ประเทศตรก พนทสวนนอาจ

เปนโถงอเนกประสงคทมดชดกวา สวนมสยดในประเทศทมอากาศรอนชน เชน ประเทศมาเลเซย

ประเทศไทย โถงอเนกประสงคอาจเปดโลงใหอากาศถายเทไดด มชายคายนยาวกนแดดกนฝน และ

เชอมตอกบสนามหรอลานของมสยด เพอใชรองรบการจดกจกรรมตางๆ ในวนเทศกาล ทมคน

จ านวนมากดวย และในกรณทภายในโถงละหมาดไมสามารถรองรบคนไดแลว อาจใชพนทสวนน

เพมเตม จงจ าตองรกษาความสะอาดเชนเดยวกบบรเวณโถงละหมาด และไมควรสวมรองเทาเขามา

ในพนทดงกลาว

7. ทอาบน าละหมาด

ขอบญญตของศาสนาอสลามก าหนดใหมการอาบน าละหมาดกอนการละหมาด ซงเปนการ

ท าความสะอาดสวนตางๆ ของรางกาย เชน มอ ใบหนา แขน เทา โดยอาจอาบน าละหมาดมาจาก

สถานทอนแลวเดนทางมามสยด หรอจะมาท าทมสยดกได ท

ส าหรบอาบน าละหมาดมกอยในพนทอเนกประสงค ผทอาบน าละหมาดแลว จะเดนผานเขตของ

มสยดทสะอาด เขาสโถงละหมาดไดโดยตรง โดยไมสวมรองเทา พนทสวนนมกเตรยมไวส าหรบ

ใหอาบน าละหมาดไดหลายๆ คนพรอมกน โดยอาจเปนน าพ บอน า หรอกอกน า ทอาบน าละหมาด

ในมสยดบางแหงประดบตกแตงอยางสวยงาม เชน ท าเปนศาลา อาคารหลงคาโดม หรออาจอยกลาง

ลาน เชน มสยดสลตานหะซน ในกรงไคโร ประเทศอยปต ซงมลกษณะคลายกบลานทมน าพ ใน

พระราชวงของอาหรบ เพอสรางบรรยากาศทเยนสดชน หรออาจท าเปนสวนหนงของสวนกลาง

มสยด เชน มสยดในประเทศอนเดย มสยดในประเทศอหราน

14

8.หออะซาน (หอคอยประกาศเรยกละหมาด)

หออะซานเปนสถานทส าหรบใหผประกาศเวลาละหมาด หรอทเรยกวา มอซซน ขนไปอะ

ซานใหไดยนไปไกลทสด การอะซานเปนการเรยกใหมาละหมาด เมอถงเวลาละหมาดประจ าวน

วนละ 5 เวลา เมอไดยนเสยงอะซาน หรอการประกาศใหทราบวา เขาสเวลาละหมาด ผทไดยนกจะ

มาละหมาดรวมกนทมสยด พนททอยในรศมเสยงอะซาน จงมกเปนตวก าหนดขอบเขตพนทของ

ชมชน หออะซานมกสรางเปนหอสงทมรปทรงทโดดเดน และเปนสญลกษณของมสยด ทมองเหน

ไดในระยะไกล

ในสมยของทานศาสดามฮมมด (ซ.ล.) ยงไมมหออะซานในมสยด แตจะใหมอซซนขน

ไปอะซานบนบานทสงทสดในยานนน ตอมาเมอประชากรมจ านวนเพมขน จงสรางหอคอยใหม

ความสงมากขน เพอใหกระจายเสยงไดไกลยงขน การสรางหอคอยตดกบมสยดเกดขนเปนครงแรก

ทกรงดามสกส ประเทศซเรย และแพรหลายไปจนกลายเปนองคประกอบสากล โดยเฉพาะในชวง

ครสตศตวรรษท 14 - 15 ในปจจบน แมหออะซานจะลดความส าคญลง เนองจากมเครองกระจาย

เสยง ทท าใหไดยนไปไกล แตหออะซานยงคงเปนสญลกษณส าคญทท าใหมองเหนต าแหนงของ

มสยด และชมชนมสลมไดจากระยะไกล 9.

ซมประต

มสยดโดยทวไปมกมการก าหนดขอบเขต ส าหรบแยกพนทภายในทสงบ ออกจากสงรบกวน

ภายนอก โดยอาจสรางก าแพง หรอคน า ลอมรอบ เพอแยกเปนสดสวน และมซมประตเปนตว

เชอมตอทบงบอกถงการเขามาภายในมสยด ตลอดจนเปนตวเนนมมมองใหสมพนธกบแกนกลาง

ของมสยด ซมประตจงมกเปนสวนทมการประดบตกแตงอยางงดงาม เชนเดยวกบโดม และหออะ

ซาน หนาทของ

มสยดและบทบาท

บทบาทของมสยดในปจจบนตอการพฒนาชมชน

เมอหนมาดบทบาทของมสยดในปจจบน พบวามปจจยเกอหนนหลายประการทสามารถท า

ใหมสยดเปนศนยกลางในการพฒนาชมชนทย งยนได เชน ปจจยทางดานกฎหมายทก าหนดให

มสยดเปนนตบคคล ปจจยทางดานบคลากรในชมชน และคณะกรรมการมสยด ทมวฒการศกษา

สงขน ปจจยดานขอมลขาวสารและสงอ านวยความสะดวกตางๆ เปนตน ในทนขอยกตวอยาง

บทบาทของมสยดทส าคญทสงผลตอการพฒนาชมชนอยางย งยน ดงน

15

บทบาทในการสงเสรมการศกษา

มสยดตองมบทบาทในการสงเสรมการศกษาศาสนาทง 2 ภาค คอภาคฟรฏอยน และภาค

ฟรฏกฟายะฮ ในสวนของภาคฟรฏอยนนน ควรมงเนนการศกษาภาษาอลกรอาน โดยเฉพาะในดาน

การอานและการทองจ า มสยดควรก าหนดมาตรฐานของเดกมสลมในชมชน เกยวกบการอานและ

การทองจ าซเราะฮตางๆของอลกรอาน วาควรจะมมาตรฐานแคไหน อยางไร เชนเดยวกบความร

ศาสนาในภาคฟรฏอยน กควรจะก าหนดมาตรฐานขนต าวาควรจะตองเรยนจบแคไหน อยางไร ทงน

เพอใหสมาชกในชมชนมเอกภาพทางดานการศกษาศาสนา ในสวนของภาคฟรฏกฟายะฮนน

มสยดควรมแผนในการสงเสรมเยาวชนในชมชนใหไดเรยนศาสนาในระดบสงขน ทงในประเทศ

และตางประเทศ พรอมทงใหโอกาสเยาวชนเหลานน ในการแสดงความสามารถในรปของการอาน

คตบะฮ การเปนอหมามน าละหมาด และการบรรยายศาสนธรรม เปนตน

ส าหรบการศกษาภาคสามญและวชาชพนน แมวาค านยามมสยดใน พ.ร.บ. การบรหาร

องคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 จะไมไดระบไว แตกถอเปนหนาทของมสยดทจะตองเขาไปดแล

สงเสรมใหสมาชกในชมชนมโอกาสศกษาวชาชพ และวชาสามญเกนภาคบงคบ และควรเปด

โอกาสใหคนกลมนไดเขามามสวนรวมในการพฒนามสยดใหมากขนนอกเหนอจากการสงเสรม

การศกษาดงกลาวซงเปนการศกษาในระบบแลว มสยดจะตองสงเสรมการศกษานอกระบบ และ

การศกษาตามอธยาศยอกดวย ซงการศกษาทงสองระบบน มความส าคญเปนอยางยงตอการพฒนา

การศกษาของชมชนมสลมในปจจบน เนองจากสปปรษสวนใหญไมไดอยในวยและสถานภาพทจะ

ศกษาในระบบได ดงนนมสยดจงตองสงเสรมใหมการเรยนการสอน การอบรมในวาระตางๆ ตาม

ความเหมาะสม อาทเชน การอบรมศาสนาประจ าเดอน การอบรมเยาวชนประจ าป (คายอบรมเยาว

ชนภาคฤดรอน) การอบรมมอลลฟ(มสลมใหม) การอบรมกลมมสลมะฮแมบานการอบรมกอรและ

การอบรมวชาชพตางๆ เปนตน

สอทส าคญอกประการหนงของมสยดทจะตองมบทบาทในเรองนคอ สอคตบะฮ

โดยเฉพาะ คตบะฮทจะตองอานทกวนศกร เปนหนาทของมสยดทตองพฒนาและปรบปรงคตบะฮ

วนศกรใหเปนคตบะฮทมคณภาพ และมชวตชวา สามารถเปลยนแปลงและสรางสรรคสงคมใน

ชมชนใหเปนสงคมทดได

ส าหรบสถาบนหรอสวนงานยอยทชมชนมสยดทกชมชนควรม เพอภารกจในการสงเสรม

การศกษาของชมชนไดแกศนยพฒนาเดกเลกกอนวยเรยน ศนยอบรมศาสนาอสลามและจรยธรรม

ประจ ามสยดโรงเรยนสอนศาสนาภาคฟรฏอยน หองสมดประจ ามสยด และลานกฬาสวนทงหมดน

16

นาจะเปนมาตรฐานทนาพอใจส าหรบชมชนทกชมชนทมมสยดเปนศนยกลาง

บทบาทในการพฒนาทองถน

มสยดในปจจบนควรจะมการประสานงานในเชงรกกบหนวยงานตางๆ ของภาครฐ ตงแต

ระดบทองถนถงระดบชาต อาทเชน องคการบรหารสวนต าบล หรอ อ.บ.ต.องคการบรหารสวน

จงหวดหรอ อ.บ.จ. ส านกงานเขตหรอส านกงานอ าเภอ สภาจงหวด และกรมการศาสนากระทรวง

วฒนธรรม เปนตน ทงนเพอขอรบการสนบสนนในกจการตางๆ ดานสงเสรมการศกษา และ

นนทนาการ เชนโครงการคายอบรมเยาวชนภาคฤดรอน โครงการอบรมแกไขปญหายาเสพตด

โครงการลานกฬา และเพอสนบสนนในดานสาธารณปโภคตางๆ ในทองถน เชน ถนนหนทาง

ไฟฟา น า และโทรศพทสาธารณะ เปนตน มสยดควรจะตองรวมมอกบหนวยงานตางๆของรฐใน

การพฒนาสงแวดลอมในชมชน โดยเรมตนทมสยดเปนตวอยาง ท าใหบรเวณมสยดม

สภาพแวดลอมทรมรน สะอาด และเจรญหเจรญตา เปนบรเวณปลอดบหร ปลอดอบายมขและสง

มนเมา และปลอดจากสงตองหามทงปวงตามศาสนบญญต

นอกเหนอจากการประสานงานและการใหความรวมมอกบหนวยงานตางๆแลว มสยด

จะตองสรางความสมพนธทดกบนกการเมอง นกการปกครองสวนทองถน ก านน ผใหญบาน

กรรมการชมชน และกรรมการการศกษาในทองถน ทงนเพอมสยดจะไดรบความรวมมอจากบคคล

ดงกลาวในภารกจตางๆ ของการพฒนาชมชนตอไป บทบาทใน

การปองกนและแกไขปญหาชมชน ปญหาของชมชนมสยดอาจ

แบงเปน 3 ประเภท ดงน 1. ปญหาอาชญากรรม

2. ปญหายาเสพตด และอบายมขอนๆ

3. ปญหาความแตกแยก และการทะเลาะววาท

ปญหาเหลานมสยดจะตองมบทบาทโดยตรงในการปองกนและในการแกไขทงใน

ระยะสนและในระยะยาว โดยใชกระบวนการทส าคญดงน 1. การใหการศกษา

และอบรมสงสอน มสยดจะตองให

การศกษาและอบรมสงสอนแกปวงสปปรษอยางสม าเสมอและตอเนอง โดยเนนการใชสอท

สามารถเขาถงบคคลไดงาย สอทส าคญคอ ก. คตบะฮวนศกร

ควรเปนคตบะฮทน าเสนอ

ปญหาของชมชนมสยด และควรใหสปปรษทกคนไดตระหนกถงการรบผดชอบรวมกนในการ

17

ปองกนและแกไขปญหาของชมชน เนองจากการลงโทษของอลลอฮในโลกดนยาแกคนทไมดนน

จะครอบคลมคนดดวย มสยดควรแบงเขตชมชนและมอบหมายใหกรรมการแตละคนมหนาท

สอดสองดแลในเขตทรบผดชอบ ข. เสยงตามสาย

มสยดควรมเสยงตามสายเพออะซานบอกเวลาละหมาด และเพอประชาสมพนธกจการตางๆ

ของมสยด นอกเหนอจากนนแลว มสยดควรใชเสยงตามสายใหเกดประโยชนในดานการอบรมสง

สอน การแนะน าและการตกเตอน เพอปองกนและแกไขปญหาตางๆในชมชน การใชเสยงตามสาย

ควรค านงถงความเหมาะสมในหลายๆดาน เชน ชวงระยะเวลาของการใช และความหลากหลาย

ของชมชนทมผนบถอศาสนาแตกตางกน เปนตน

ค. การเยยมเยยนเปนรายบคคล

การเยยมเยยนสปปรษทมปญหาเปนรายบคคล หรอเรยกมาพดคยทมสยด หรอทบาน เปนอก

วธหนงทจะปอมปรามและแกไขปญหาของชมชนได ดงนนอหมาม และคณะกรรมการมสยดจง

ควรมเวลาส าหรบภารกจน 2. การท าสตยาบนรวมกน

(บยอะฮ) มสยดควรใหมสตยาบน

รวมกนระหวางสปปรษในชมชนทงโดยวาจา และลายลกษณอกษร เรยกในภาษาอาหรบวาการท า

บยอะฮ (بيعة) รปแบบของบยอะฮนกคอการรางค าบยอะฮเปนลายลกษณอกษร เพอใหสปปรษ

ทกคนในชมชนไดลงลายมอ และกลาวเปนวาจาพรอมๆกน โดยมอหมามเปนผน ากลาว ส าหรบ

หวขอของบยอะฮควรประกอบดวย สามสวนคอ 1. เรองทจะตองปฏบต

2. เรองทจะตองออกหางและ

ตอตาน 3. บทลงโทษส าหรบผละเมดบยอะฮ

ทง 3 หวขอนจะตองครอบคลมสวนเฉพาะ

บคคล และสวนรวม การท าบยอะฮนมสยดจะตองใหมผลในทางปฏบต โดยเฉพาะในแงของการ

ลงโทษ ทงนเพอเปนการปองปรามและแกไขปญหาของชมชน

ส าหรบปญหาความแตกแยกและการ

ทะเลาะววาทนน มสยดควรใชวธการไกลเกลย และประนประนอม แตหากเปนปญหาทเกยวกบ

ศาสนา มสยดควรจะตองมจดยนทแนนอน และไมควรสนบสนนใหมการถกเถยงกนในปญหาค

ลาฟยะฮ อนจะน าไปสความแตกแยกและความราวฉานในชมชนได

3. การประสานงานกบหนวยงานรฐ

ทมหนาทเกยวกบความสงบเรยบรอยในบานเมอง เชน สถานต ารวจนครบาล สถาน

18

ต ารวจภธร เพอใหมาสอดสองดแล และจบกมผกระท าความผด ไปลงโทษตามกฎหมาย ผเขยนเชอ

วาหากไดมการประสานงานอยางดระหวางมสยดกบสถานต ารวจทรบผดชอบในพนท ปญหาตางๆ

ของชมชนมสยดทเกยวกบยาเสพตดและอาชญากรรมกจะลดลงได

บทบาทในดานสวสดการชมชน

มสยดในปจจบนควรจะมบทบาทในดานสวสดการชมชน โดยการจดตงกองทนอยางนอย 2

กองทน คอ

1. กองทนการกศลเพอสงเคราะหผยากไร

2. กองทนซะกาตเพอสวสดการชมชน

กองทนการกศลเพอสงเคราะหผยากไรนนเปนกองทนจากการบรจาคทวๆไป ของผมจตศรทธา เพอ

น าไปชวยเหลอ และสงเคราะหผยากไรในชมชน เชน ผประสบภยทางธรรมชาต ทงอทกภย อคคภย

และภยอนๆ ผพการและทพลภาพ เดกก าพราและแมหมายทขาดผดแลและชวยเหลอ หรอ

สงเคราะหในการจดการศพทไรญาตและขาดแคลนทรพยเปนตน

ส าหรบกองทนซะกาตเพอสวสดการสงคมนน เปนกองทนทไดจากการจายซะกาตของสปปรษใน

ชมชนและทอนๆ กองทนท าหนาทเปนตวกลางหรอเปนตวแทนเพอน าซะกาตไปมอบใหแกผม

สทธรบซะกาตตามศาสนบญญตทอยในชมชน

อยางไรกตามหากมสยดสามารถระดมเงนซะกาตจากผมฐานะในชมชนหรอทอนๆได มสยดกจะ

สามารถหยบยนสวสดการใหกบชมชนได ตวอยางเชน สวสดการการศกษา ซงเปนสวสดการท

ส าคญในปจจบน มสยดสามารถทจะมอบเงนซะกาตใหกบลกหลานของสปปรษในชมชนทเรยนด

แตขลาดแคลนใหมโอกาสไดเรยนตอในระดบทสงขนได ดงนนชมชนกจะมนกเรยนทงภาคศาสนา

และภาคสามญไดเรยนตอดวยทนซะกาตของมสยด บคคลเหลานเมอจบการศกษากจะมความรสก

ผกพนกบมสยด เขาจะรสกวามสยดสรางเขา เขากจะตองสรางมสยดเพอเปนการตอบแทน ระบบน

กจะท าใหมสยดมบทบาทในการพฒนาชมชนอยางย งยนดวยอนมตจากอลลอฮ

จตรกรรม ( Painting )

งานจตรกรรมเปนศลปกรรมอยางหนงทมนษยใชเปนสอแสดงอารมณความรสกความคด

19

ความเชอ ในขณะนนสามารถแสดงรายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ ทเกดขนในประวตศาสตร

สามารถแสดงอารมณของผสรางงานจตรกรรมนน ๆ ได มนษยสรางงานจตรกรรมมาตงแตสมยยง

อยในถ ารองรอยขดเขยนในถ าตาง ๆ ทพบเหนในปจจบนเกดจากฝมอของมนษยโบราณไดสราง

ผลงานจตรกรรมไว การสรางงานจตรกรรมมในทกชนเผาทวโลกงานจตรกรรมบางครงท าหนาท

เปนภาษาภาพ และใชในการตดตอสอสารระหวางกนใชสอสารกบจต วญญาณ ความเชอประเพณ

วฒนธรรมของแตละกลมชนงานจตรกรรมจงไมใชเพยงการเขยนภาพเพอใหเหมอนหรอเกบขอมล

รายละเอยดของภาพใหมากทสดจงถอวาเปนผลงานทมคณภาพถาเปนเชนนนผลงานจตรกรรมกคง

ไมตางกบ ภาพถายบนทกเหตการณทวไปเทานนงานจตรกรรมทดจะแสดงตวตน ความเปนตวเอง

ของผสราง บอกถงอารมณความรสกแสดงความคด ของผนนไดอยางด

ส าหรบบคคลทวไปทก าลงจะเรมฝกฝนเรยนในการท างานจตรกรรมในเบองตนกยงเปนการยากท

จะเขาใจลกซงลงไปในเรอง จตวญญาณ อารมณ ความรสก ทนอกเหนอจากการเหนดวนตา แตการ

ฝกฝนหมนเรยนรหาประสบการณ กจะท าให สามารถเกดความเขาใจและรสกไปในผลงานทแสดง

อารมณความรสกมากขน

งานจตรกรรมโดยทวไปกจะหมายถงผลงานทสามารถมองเหนไดเพยงดานเดยวอาจจะอยบน

กระดาษ บนผนง บนกระดานหรอบนผาใบ โดยใชเทคนคตาง ๆ เชน สน า สฝ น สน ามน สอะครลก

สโปสเตอรสไม สเทยน สชอลก หรอใชวสด ตาง ๆ ปะปดผสมผสานลงไปบนผลงานการเรมตน

เรยนจตรกรรมควรจะตองท าความรจกสวนประกอบตางๆในโครงสรางงานจตรกรรม ดงตอไปน

1. พน

งาน

2. ภกน

3. สและวสดทใชผสมส

4. ขาหย งเขยนภาพ

1. พนงาน

คอสวนทใชรองรบสหรอวสดตาง ๆทน ามาใชในงานจตรกรรม ถาเปนจตรกรรมสน า

โดยทวไปมกจะใชกระดาษเปนแผนพนงาน รองรบสน า แตถาเปนสน ามนโดยทวไปจะใช Canvas

เปนพนรองรบสน ามน ปจจบนสามารถหาซอแบบทขงไวกบโครงไมส าเรจแลวซงพอจะหาซอ

ส าเรจได ถาไมใชขนาดใหญมากหมายถงขนาดทใหญกวา 1 เมตร อาจจะตองสงท าบาง ส าหรบพน

ของผาใบเหลานนจะถกรองพนดวยสทใชรองพนในการเขยนภาพโดยเฉพาะจะมคณสมบตดพอจะ

20

เขยนสน ามนไดไมดดซมน ามนโดยทวไปผาใบทดไมควรดดซมน ามนมาก สวนพนงานทใชกบสอ

ครายลกไมจ าเปนตองมเฉพาะเนองจากคณสมบตของสอะครายลกสามารถเกาะยดกบวสดไดหลาย

ชนดไมวาจะบนกระดาษหรอผาใบโดยทวไปจะนยมเรยกผาใบทขงบนไมกรอบแลววา " เฟรม " (

Frame ) หรอกรอบ

2. ภกน

ภกนทใชในการท างานจตรกรรมม 2 ประเภทใหญ ๆ คอภกนกลม กบภกนแบน และทง 2

ชนดนมลกษณะขนนม กบขนแขงโดยทวไปภกนทมขนนมมสปรงด จะเหมาะกบการเขยนสน า

และภกนขนแขงจะใชในการเขยนสน ามน แตกไมเสมอไป บางคนอาจใชแตกตางจากนเนองจาก

ปรบใหเหมาะสมกบเทคนคของแตละคนส าหรบการเขยนสน ามนยงสามารถใช" เกรยง " แทนภกน

ไดอกดวย เพราะสน ามนมความขนมาก พอทเกรยงจะปาดปายสไดเกรยงคอแผนเหลกบาง ๆ มดาน

จบ เอาไวใชปายส หรอผสมส ในจานสไดภกนทควรมไวในการเขยนสน ามน อาจใชภกนเบอร 4,

8, 10, 12, ควรเปนภกนขนแขง เพอใชในการขนรป หรอลงสในระยะแรกพกนขนแขงจะเหมาะกบ

เทคนคการเขยนโดยใชสหนา ๆ ใชเนอสมากขนภกนทแขงจะเปนแรงพยงส ใหเกาะตดกบเนอ

ผาใบไดดพกนทมขนออนกสามารถเขยนสน ามนได เหมาะส าหรบการเขยนสบางผสมสใหเหลว

หนอย และจะสามารถเกลยเนอสใหเรยบเขากนได งายดนมนวลขอควรระวงส าหรบการขนรป บน

ผาใบ ส าหรบการใชพกนควรใชพกนขนแขงและไมควรมราคาแพงเกนไป เพราะการขนรปใน

ระยะแรก บนผาใบจะท าใหพกนสกหรอมากเรยกกวาพกนแบน และ พกนกลม เกรยง 3. สและวสด

ทใชในการผสมส สทใชในการ

ท างานจตรกรรมสามารถใชสไดหลากหลาย ในการน ามาท าเปนจตรกรรม เชนสน า สน ามน สฝ น

สโปสเตอร สอะครลก ฯลฯ ส าหรบสน ามนคอสทมสวนผสมระหวางเนอสกบน ามน มคณสมบต

แหงชาแตสามารถเกาะตดวตถไดแนน ไมผสมกบน า และไมสามารถลางน าออกไดปจจบนม

จ าหนายทวไป บรรจในหลอดขนาดตาง ๆ รวมทงชนดบรรจกระปองเวลาใชงานตองปบเอาออก

จากหลอด ลงบนจานส หลงใชพกนจม " น ามนลนสด " " Linseed Oil " ผสมลงจานสพรอมกบการ

ผสมสตาง ๆ น ามนลนสดเปนน ามนทสกดจากพชเพอใชส าหรบผสมกบสน ามนโดยเฉพาะ

ปจจบนมจ าหนายบรรจเปนขวดขนาดตาง ๆเมอตองการจะลางภกนสามารถลางไดโดยน ามนสน (

Turpentine ) เปนตวลางจานสสามารถท าขนเองเพอใหเหมาะสมกบการใชงานของแตละคนไดหรอ

อาจซอส าเรจรปไดจากรานตาง ๆ ไดเชนกนการท าจานสควรใชแผนกระดานขนาดพอเหมาะ หรอ

ประมาณ ขนาดกระดาษ A4 - A3 หรออาจเปนกระดาษแขงทมความหนาและแขงแรง ควรมพนขาว

21

หรอสเรยบหมดวยกระดาษไขเมอจะเปลยนกเพยงแตฉกกระดาษไขทงไปแลวหมใหมแตถาไมใช

กระดาษไขจะใชแผนพลาสตกหรอ ถงพลาสตกสวมแทนกสามารถท าไดหรออาจใชกระดาน ท

แผนหนาบโฟเมกา หรอแผนแขงทน าซมไมได เปนจานสกไดและควรมผาไวส าหรบเชดภกนดวย

สรปวาวสดทใชใน

การเขยนภาพสน ามนควรม ภกน, เกรยง ,น ามนลนสด , น ามนสน , จานส , ผาเขดภกน,สทใชเปนส

น ามน ( Oil Colors ) และควรมสตาง ๆไวใชโดยทวไปนยมใชสขาว Win Sor and Newton , Le

France ฯลฯ 4. ขาหยงเขยนภาพ

ขาหย งเขยนภาพเปนอปกรณในการเขยนภาพอกชนดหนงและมความจ าเปนพอสมควรส าหรบการ

เขยนภาพสน ามนนอกสถานท ควรเปนชนดทสะดวกตอการพกพาเคลอนยายไดงายและ

แขงแรงพอส าหรบการยดจบกรอบภาพ( Frame ) สน ามน

(Oil Colour)

การเขยนภาพจตรกรรมสน ามน

ส าหรบผทเรมตนศกษาการเขยนภาพสน ามนควรฝกการรางภาพดวยดนสอ และสามารถลงน าหนก

ขาว - ด าและสามารถสงเกตสดสวน ความแตกตางของขนาดวตถ ทจะเขยนไดพอสมควรถงแมการ

เขยนสน ามนจะเปนการเขยนสในลกษณะตาง ๆแตเนองจากเราจะเรมฝกฝนจากการสงเกต

ธรรมชาต เชนการเขยนหนนงอยางงาย ๆมวตถอยในหนไมมากนก เชนเปนสม , แจกนดอกไม , ผา

ตาง ๆผเรยนจะตองสงเกตขนาดและความแตกตาง ๆ ของรปทรง สและพนผว แสงเงา ตาง ๆจาก

แบบเพอใชในการฝกฝนโดยเรมจากการรางภาพดวยดนสอ หรออาจเปนชอลกหรอบางคนทมความ

ช านาญอาจรางดวยสน ามนเลยกไดเมอรางภาพและจดภาพใหไดสดสวนและสวยงามแลว อาจเรม

ผสมสทผสมจากแบบโดยค านงถงสภาพสสวนรวมและผสมสและลนสดในจานสโดยใชภกนทม

ขนาดใหญพอประมาณ เพอขนรปภาพทงภาพเพอสรางสภาพสสวนรวมและบรรยากาศของภาพใน

ชนแรกนไมควรใชสขาวมากจนเกนไปเพราะจะท าใหความสดของสหมนลงมากส าหรบสวนทเปน

แสงมากระทบวตถอาจจะเวนเนอผาใบไวกอนระยะตอมาใหสงเกตสวนทเปนแสงใหมากขนแลว

ผสมสใหออนลงโดยใชสขาว , เหลอง, หรอสทเปนลกษณะของแสงบนวตถนน ในขณะนน ตอมา

อาจลดขนาดของภกนลงและสงเกตรายละเอยดตาง ๆ จากแบบใหมากขนเพอใหเกดความสมบรณ

ของสตาง ๆในแสงและเงา

22

ทฤษฎส (Theory of Colors )

ความรเกยวกบทฤษฎสเปนสงส าคญ ในการเขยนภาพเพราะจะท าใหผเรยนสามารถใช

ความรความสามารถและปฏกรยาทสะทอนกลบมายงตาเรา เปนภาพทสวยงามได สยงแสดงอารมณ

และความรสกตาง ๆ อกมากมาย แมสวตถธาต ( Pigmentary

Primaries ) หมายถงสทจบตอง

ไดสมผสไดเชนเปนฝ น , ผง , แทง , หรออยในรปของเหลวและสามารถน ามาผสม รวมกนไดแตจะ

มสอกประเภทหนงทจะมแมสทแตกตางกนออกไป เชนแมสแสงอาทตยและแมสวทยาศาสตร

แมสวตถธาต คอ

สน าเงน ( Prussian blue )

แดง ( Crimson lake )

เหลอง ( Gamboge tint )

สทง 3 นเมอผสมในสดสวนเทา ๆกนจะเกดเปนสส าคญ 3 ส เปนวงสขนท 2

แดง + น าเงน = มวง ( Violet )

แดง + เหลอง = สม ( Orange )

เหลอง + น าเงน =เขยว ( Green )

น าเงน + แดง +เหลอง เทา ๆ กน = สกลาง ( Neutral tint )

ถามความเขมของเนอสมากกจะเปนสด าแตในปจจบนไมจ าเปนตองผสมสเหลานจากแมส

แลวเนองจากมการผสมสเหลานจากแมสไวจ าหนายแลว แมสจากแสงอาทตย (

Spectrum primaries ) ตางจากแมสวตถธาต

เปนสทอยในอากาศแตเปนผลของสแดง , น าเงน , เหลองจบคกนมอย 3 สคอ

สสมแดง ( Vermillion )

สมวง ( Violet )

สเขยว ( Smerald )

เมอผสมกบ 3 สนรวมกนแสง

สวางในอากาศทว ๆ ไปซงจะดคลายสขาว หรอไมมสแตกตางจากแมสในวตถธาต

กฎของสตามธรรมชาต ( Natural Order of Colour ) หรอวงจรสธรรมชาตวงจรนเกดขนตามหลกการผสมส ตามธรรมชาต ซงเกดจากการผสม

23

กนของแมส ธรรมชาตเกดเปนส 12 สดวยกนดงน เมอสทง 12 สนจดเลยงกนตามน าหนกออนแก เรมจากสเหลองแลวไปจบทสมวงเปนสทเขมทสด เปนการจดน าหนกสตามธรรมชาต( Values ) ทเราสามารถพบเหนได ตามดอกไมใบหญาและธรรมชาตทวไป ซงมผลกบการท าความเขาใจในเรองสเพอใชในการเขยนภาพ วงจรส 12 สนเมอน ามาจดเรยงกนตามน าหนกออนแกจะสามารถแยกสออกเปน 2 กลม หรอ วรรณะ คอวรรณะ รอน คอ เหลอง , สม , สมแดง , แดงสม ,แดง ,และมวงแดง (Warm Tone ) วรรณะเยน คอ ขาว , เขยว , เขยวฟา , ฟา , น าเงน , มวง วรรณะของส ( Tone ) คอความแตกตางของสทสามารถแยกออกไดเปน 2 กลม คอ วรรณะ รอน และวรรณะเยน สในกลมวรรณะรอนเชนสเหลอง ,แดง , สม สวนสวรรณะเยน เชน สฟา คราม เทา มวงน าเงนความตางกนของวรรณะ มผลตออารมณความรสก ในภาพ เชน เมอตองการแสดงก าลงอ านาจ ความกระชบกระเฉง ตนเตน สทใชควรอยในวรรณะรอนแตถาตองการความสงบเยอกเยน เงยบ เชองชา กควรใชสในวรรณะเยนแตทกลาวมาแลวมใชตองการใชสวรรณะใดวรรณะหนง เทานน ในภาพเราอาจใชทง 2 วรรณะ แตควรรจกใชวรรณะใดวรรณะหนงเปนสวนรวมของภาพ คาของส ( Valves ) ความหมายความออนแกของสแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. คาของสหลายส ( Valves of DiffereutColours ) คอคาของสออนแกแตมสตางกน เชน เหลอง สม สมแดง แดง หรอเขยวออน เขยวเขยวฟา เรยงตามวงจรส 2. คาของสสเดยว ( Values of SingieColours ) คอคาของสสเดยวแตมคาออนแกเรยงล าดบการรจกจดล าดบความออนแกของสนอกจากจะเรยนรทางทฤษฎแลวตองอยทการฝกฝนทดลองใชจะท าใหการเขยนภาพทตองการความลก ปรมาตร ความกลม หรอความมมตเกดขนไดอยางสวยงาม และขนอยกบความช านาญ ในการจดระดบ ความออน แก ของสในทง 2 ลกษณะน การประสานสอยางงายๆ ( Simple Harmonies ) การประสานสอยางงาย ๆเปนหลกเบองตนของการระบายส โดยอาศยทอยในต าแหนงขางเคยงกน ในวงจรส 2-4,5,6 แตไมควรเลยไปถงล าดบท 7 เพราะจะเปนสคตดกนหรอสคตรงกนขาม การประสานสตางวรรณะ (Harmonies of Different Tones ) คอการใชสทง 2 วรรณะในภาพเดยวกน แตพยายามใหเกดความกลมกลน โดยใชสในวรรณะใดวรรณะหนงมปรมาณเปนเปอรเซนตสงเชน 70% -80% สวนอกวรรณะหนงใหมปรมาณนอยลงหรอประมาณ 20% - 30% สวรรณะทมเปอรเซนต70 %-80% นนเปนวรรณะหลกในภาพสวนส 20% -30% เปนรอง ภาพทงหมดจะกลมกลนกนไดเชนเมอเราเขยนภาพทวทศนตนไมสภาพสวนรวมใน

24

ภาพจะเปนสเขยวสวนใหญแตเมอในกลางวนแสงออกแรงมาก กจะมสเหลอง สสมเขามารวมดวยแสงแดดเปนการใชสในลกษณะ 2 วรรณะรวมกนอยางกลมกลน สคตดกนอยางแทจรง ( Complementaries of True Contrasts ) สคตดกนอยางแทจรงคอสแมส 3 ส และประกอบดวยสทมการผสมกบคส ของแมสธรรมชาต ในวงจรส 12 ส และเมอจบคผสมกนจะเปนสกลางคอ สเหลอง ( Yellow ) สค สมวง ( Violet ) สสมเหลอง ( Orauge ) สค สน าเงนมวง ( Uitramarine ) สสม ( Vermillion ) สค สน าเงน ( Cobalt ) สสมแดง ( Scariet ) สค สเขยว ( Green ) สมวงแดง ( Purple ) สค สเขยวเหลอง ( Yellow - Green ) สคเหลาน คอสคตดกนอยางแทจรงแตยงมสคตดกนอยางธรรมดา ( Ordinary Contrasts ) เปนขาวกบด าเหลองกบน าเงน เปนตน จะตดกนเนองจากมน าหนกสทแตกตางกนมากแตน าหนกของสแตกตางกนนอยหรอไกลเคยงกนเราเรยกวาคาของสหลายส ( Values of Colours ) การใชสตดกนอยางแทจรง การใชสตดกนในภาพเปนเรองทจะตองศกษาจากทฤษฏ เละประสบการณในการท างานเพราะถาคสตดกนอยในภาพโดยมปรมาณเทากน ท าใหภาพดฉดฉาดหรออาจแบงแยกจากกนได จงควรศกษาวธใชดงน วธใชสตรงกนขาม ใชโดยควบคมปรมาณและสดสวนของคสใหอยในปรมาณทเหมาะสมเชน สแดง 80% สเขยว 20% ของพนทภาพการใชโดยลดคาสลง ดวยการลดคาสคตดกนทมเนอทเทากนอาจจะลดความสดใสของสใดสหนงลงการใสลวดลายเลก ๆบนสคตดกนสลบกนไปกสามารถใชไดอยางสด ๆ ได โดยทสจะผสานกนไปเองการใชเสนสเขมตดขอบนอกของลอยตดกนของคสคลายกบการประดบกระจกส (Staine Glasses) เสนทตดกนตรงรอยตอของคสจะชวยลดความรนแรงของสลงได การท าใหสคตดกนทง2สลดคาของสลงได การผสมซงกนและกนกจะลดความรนแรงในการตดกนของสลงได หลกทฤษฎในการใชสคตดกนทกลาวมาน อาจมวธการอนๆ อกซงจะสามารถคนพบ ดวยการฝกฝน ทดลอง และประสบการณของผเรยนเอง

วรรณะสสวนรวม ( Tonalities ) คอสภาพของสทผสมกลมกลนกนสในภาพดวยวธตาง ๆ เกดเปนสภาพสสวนรวมของสตาง ๆ เชนวรรณะสสวนรวมของสเขยวเมอเหนภาพทวทศนตนไมแตเมอลกลงไปในรายละเอยดแลว ในภาพอาจมจดมรอยแตมสหรอสวนของรปทรงยอย ๆทไมใชสเขยวแตอาจเปนกลมส

25

ขางเคยงเชน เหลอง ฟา มวง น าเงน หรอสมน าตาล อยในภาพกได ซงจะคลายคลงกบเรองวรรณะรอน วรรณะเยนแตผสมผสานสหลากหลายมากกวาและยงคงสะภาพของสสวนรวมนน ๆ ไวดวยสเอกรงค ( Monochromes ) สเอกรงค คอส ๆเดยวหรอสทแสดง อทธพลออกมาอยางเดนชด เพยงสเดยว คลายกบวรรณะรอน วรรณะเยนแตการใชสเอกรงคนน คอการเจอสหลก สใดสหนงใหมครอบคลมไปทกสในกรณทใชหลายส เชนจะใชสเหลองเปนสหลกและตองการใชสแดงและสเขยวเพมจะตองน าสเหลองผสมลงในสแดงและสเขยวดวยเปนอกวธการหนงในการท าใหภาพมความประสานกลมกลน สวยงาม การกลบคาสของส ( Discord ) หรอสขด การกลบคาสหรอสขดเปนการใชสเพอลดความเรยบงาย หรอวรรณะของสทมความกลมกลนกนมากจนเกดความเบอหนาย เปนการสรางความขดแยงขนในภาพเพอใหเกดความหนาสนใจไมนาเบอจนเกนไป เชน ลกสม สเหลองผวเงางาม จดทเปนจดสวาง ( High Light ) อาจเปนสมวงบาง ๆ ทงนเพราะอทธพลของสเหลองทอยรอบจดสวางทใหเกดสคตรงขามนนเองสสวางในทมด ( Intensity ) การใชส Intensity หรอการใชสสวางในทมด หรอการใชสสดใสทมปรมาณไมเกน 10 % ของพนทในภาพ ใหทานสงเกตภาพแสงไฟในทวทศนจรง ยามกลางคน กลางทงทมแสงไฟ เพยง 2 ดวงเปนจดเลก ๆในภาพเขยนมกจะใชส Intensity ในการแกปญหาสภาพสสวนรวมทหมนมว ใหมบรรยากาศไมทบตน สเลอมพราย ( Scintillation or Vibration ) สเลอมพรายเปนการใชสใหเกดปฎกรยา สนสะเทอน เคลอนไหวตอสายตาโดยอาศยสตรงขาม และสสวนประกอบ เปนตวน าใหเกดปฎกรยาทางสายตาในงานจตรกรรมการเขยนโดยเกลยสจนเรยบอาจท าใหภาพนาเบอเรยบงายเกนไปการใชสเลอมพรายคอการ จด แตม ระบาย เปนสวนเลก ๆ หลายสสลบกนดวยสสด ๆเชนเมอตองการใหมองเหนเปนสเขยวอาจใชวธแตมสน าเงนสลบกบสเหลองหรอตองการใหรสกเคลอนไหวอาจใชสเขยว ( Emeraid ) และสมวง ( Violet ) ซงเปนสวนประกอบของสน าเงน มาจดสลบปะปนกน และใชสคของสน าเงนคอสสมจดลงไปดวย จะเกด Vibration ของสน าเงนขนทนท

การน าสสวนประกอบ ( Compoment ) หรอสค ( Complementaey )ของสทตองการมาระบายเปนจด ๆ สลบกน สควรใชสแทสด ๆจะท าใหเกดปฎกรยา เปนประกายเดนชดขนถาใชสททบหรอเขมหมนกจะท าใหเปนสกลางได การใชสใหเกด Vibration นนจ าเปนตองรถงสสวนประกอบของส พรอมทงสคของแตละสดวย ซงมดงน

26

ส

( Colour )

สวนประกอบ

( Components )

สค

( Complementaries )

yellow Vermilion + Emerald Violet

Yellow - green Yellow - blue purple

green Yellow - blue Crimson

Blue - green Yellow - blue Scarlet

Cobalt - blue Emerald + Violet Vermilion

Ultramarine Blue + Crimson Orange

Violet Blue + Crimson Yellow

Purple Blue + Crimson Yellow - green

Crimson Violet + Vermilion Green

Scarlet Crimson + Yellow Blue - green

Vermilion Crimson + Yellow Coblat – Blue

Crane Crimson + Yellow Ultramarine

อยางไรกตาม การศกษาเรองสเพยงการอานเทานนไมสามารถท าความเขาใจการใชสใน

งานจตรกรรมไดทานจะตองทดลองใชและฝกฝนวธใชเพอเพมความเขาใจและเกดความช านาญท า

ใหการใชสในงานจตรกรรมสงเสรมงานของทานใหสมบรณขน

เมอเรมเรยนจตรกรรมหลายทานทเรมเรยนจตรกรรม สวนใหญแลวกจะเปนคนรกงาน

ศลปะแตยงขาดทกษะ ในการท างานเปนสวนใหญ สวนอนตองเขาใจกนกอนวาการท างาน

จตรกรรมไมใชการเขยนภาพเหมอน ภาพถาย หรอการบนทกภาพ จากกลองถายภาพงานจตรกรรม

ไมใชการทนทกภาพโดยตรง แตเปนการบนทกอารมณความรสกความคดจากธรรมชาต แตไมใช

27

การเรยนแบบธรรมชาต ภาพทงดงามตางๆททานเหนเปนภาพทศลปนใชความคดและทกษะความ

ช านาญสรางผลงานเหลานขนมาจากธรรมชาต

เมอเรมเขยนภาพการรางภาพเปนเรองส าคญอนดบแรกเพอไมใหเกด ความสนเปลองส

และวสดอนๆ ทจะตามมาทหลงการรางภาพสน ามนบน "เฟรม" โดยทวไปเราจะใชดนสอในการ

รางภาพเราสามารถรางภาพไดทงดนสอด า ดนสอสหรออาจจะใชสน ามนในการรางภาพกได

การรางภาพควรค านงถงสดสวนของสวนตางๆ ททานก าลงเขยนอย โดยใชหลก

องคประกอบศลปหรอหลกการจดภาพ โดยค านงถงจดสนใจของภาพสวนรวมของภาพก าหนดให

อยในต าเหนงทเหมาะสม เชน ในการเขยน ภาพแจกนทมดอกไมในแจกนแตทานกลบจดภาพ โดย

ตดจดสนใจและแจกน ใหขาดหายไป

ภาพประกอบท 2 จดภาพโดยตดจดสนใจ

ทานควรจดภาพใหจดสนใจอยในต าเหนงทเปนประธานของภาพได เชน ( ตามตวอยาง )

28

ภาพประกอบท 3 ต าแหนงของจดสนใจของภาพ

ในการจดภาพหนนงขนาดของภาพควรจดอยในต าแหนง และ ขนาดทเหมาะสม

ภาพประกอบท 4 การจดภาพหนนง

และเมอทานเรมลงสทานกไมควรระวงเรองความเหมอนจนท าใหทานไมกลาทจะเลนกบการใชสการแตมภกนสรางรองลอยตาง ๆ ซงจะท าใหผลงานมรสชาต และสวยงามแตกตางไปจากภาพเหมอนตามธรรมชาตและสดทายเมอทานสามารถควบคมการใชสการใชพกนของทานใหเปนไปตามททานตองการแลว ทานกจะเปนผสรางฝนจากธรรมชาต ดวยตวทานเองเรองส าคญคอทานจะตองฝกฝนใหมากพอ องคประกอบศลป มนษยเรารบรถงความสวยความงาม ความพอใจ ของสงตางๆไดแตกตางกบ ระดบความพอใจของแตละบคคล กแตกตางกนออกไปทงนอาจขนกบรสนยม สภาพสงคม ศาสนา ความเชอและสงแวดลอมทผรบรนนด ารงชวตอย หากแตวาผรบรนนไดเขาใจถงกระบวนการ องคประกอบและพนฐานทส าคญของสงทไดสมผส กยอมท าใหรบรถงความงาม ความพอใจนนๆเกดขนไดอยางแทจรง

ศลปะนนดเหมอนวาจะไมมกฎเกณฑอะไรมากนก เพราะอาศยแตความสนทรยะทางอารมณเพยงประการเดยว แตหากวาไดศกษาถงความสนทรยะอยางลกซงแลว จะเหนวามนมกฎเกณฑในตวของมนเอง ซงผเรยนจะตองศกษาถง องคประกอบตางๆเหลานนทประกอบกนขน

29

เปนงานศลปะ หรอกลาวอกนยหนงกคอผเรยนจะตองเขาใจในหลก องคประกอบของศลปะ เปนพนฐานเสยกอนจงจะสามารถสรางสรรคงานศลปะทมคณคาและรบรถงความงามทางศลปะ ไดอยางถกตอง

1. ความหมายขององคประกอบศลปองคประกอบของศลปะหรอ(Composition )นนมาจากภาษาละตน โดยค าวา Post นนหมายถง การจดวาง และค าวา Comp หมายถง เขาดวยกน ซงเมอน ามารวมกนแลวในทางศลปะ Composition จงหมายความถง องคประกอบของศลปะ การจะเกดองคประกอบศลปไดนน ตองเกดจากการเอาสวน ประกอบของศลปะ (Element ofArt) มาสรางสรรคงานศลปะเขาดวยหลกการจดองคประกอบศลป (Principle of Art) จงจะเปนผลงานองคประกอบศลป ความหมายขององคประกอบศลปนนไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายเอาไว ซงพอสรปไดดงน ค าวาองคประกอบ ตามความหมายพจนานกรมราชบณฑตยสถานคอ สวนตางๆทประกอบกนท าใหเกดรปรางใหมขนโดยเฉพาะ องคประกอบศลป หมายถง สงทศลปนและนกออกแบบใชเปนสอในการแสดงออกและสรางความหมาย โดยน ามาจดเขาดวยกนและเกดรปรางอนเดนชด (สวนศรศรแพงพงษ:82) องคประกอบศลปหมายถง เครองหมายหรอรปแบบทน ามาจดรวมกนแลวเกดรปรางตางๆ ทแสดงออกในการสอ ความหมายและความคดสรางสรรค (สทธศกด ธญศรสวสดกล : 56) องคประกอบศลป หมายถงศลปะทมนษยสรางขนเพอแสดงออกทางอารมณ ความรสก ความคดหรอความงาม ซงประกอบดวย สวนทมนษยสรางขนและสวนทเปนการแสดงออกอนเปนผลทเกดจาโครงสรางทางวตถ (ชลด นมเสมอ :18) องคประกอบศลปหมายถง สวนประกอบตางๆของศลปะ เชน จด เสน รปราง ขนาด สดสวน น าหนก แสง เงา ลกษณะพนผว ทวางและส (มานต กรนพงศ:51) องคประกอบศลปคอความงาม ความพอด ลงตว อนเปนรากฐานเนอหาของศลปะ อกทงยงเปนเครองมอทส าคญ ทางศลปะใหผสรางสรรคไดสอสารความคดของตนเองไปสบคคลอน (สชาต เถาทอง,สงคม ทองม,ธ ารงศกด ธ ารงเลศ ฤทธ,รอง ทองดาดาษ: 3) จากความหมายตางๆขางตน พอสรปไดวา องคประกอบศลป หมายถงสงทมนษยใชเปนสอ ในการแสดงออกอยางสรางสรรค โดยน าสวนประกอบของศลปะมาจดวางรวมกนอยางสอดคลองกลมกลนและมความหมาย เกดรปรางหรอรปแบบตางๆอนเดนชดซงจากความหมายขางตน จะเหนไดวาการทจะเกดผลงานศลปะดๆสกชนนนผสรางสรรคจะตองใชกระบวนการ ทหลากหลายมาประกอบกนไดแก องคประกอบพนฐานทางศลปะ องคประกอบของศลปะ และการจดองคประกอบ ของศลปะ มาถายทอดลงในชนงานหรอผลงานนนๆเพอใหไดผลงานทมคณคาทงดานความงามและมคณคาทางจตใจ อนเปนจดหมายส าคญทศลปนทกคนมงหวงใหเกดแกผชมทงหลาย

30

2.ความส าคญขององคประกอบศลปในการสรางสรรคผลงานศลปะในสาขาตางๆไมวาจะเปนสาขาวจตรศลป หรอประยกตศลป ผสรางสรรคนนตองมความรเบองตนดานศลปะมากอน และศกษาถงหลกการองคประกอบพนฐาน องคประกอบทส าคญ การจดวางองคประกอบเหลานน รวมถงการก าหนดส ในลกษณะตางๆเพมเตมใหเกดความเขาใจ เพอเวลาทสรางผลงานศลปะ จะไดผลงานทมคณคา ความหมายและความงามเปนทนาสนใจแกผพบเหนหากสรางสรรคผลงานโดยขาดองคประกอบศลป ผลงานนนอาจดดอยคา หมดความหมายหรอไมนาสนใจไปเลย ดงนน จะเหนไดวาองคประกอบศลปนนมความส าคญอยางมากในการสรางงานศลปะมนกการศกษาดานศลปะหลายทานไดใหทรรศนะในดานความส าคญขององคประกอบศลปทมตอการสรางงานศลปะไว พอจะสรปไดดงน การสรางสรรคงานศลปะใหไดดนน ผสรางสรรคจะตองท าความเขาใจกบองคประกอบศลปเปนพนฐานเสยกอน ไมเชนนนแลวผลงานทออกมามกไมสมบรณเทาไรนกซงองคประกอบหลกของศลปะกคอรปทรงกบเนอหา (ชลด นมเสมอ) องคประกอบศลปเปนเสมอนหวใจดวงหนงของการท างานศลปะ เพราะในงานองคประกอบศลปหนงชน จะประกอบไปดวย การรางภาพ(วาดเสน) การจดวางใหเกดความงาม (จดภาพ) และการใชส(ทฤษฎส) ซงแตละอยางจะตองเรยนรสรายละเอยดลกลงไปอก องคประกอบศลปจงเปนพนฐานส าคญทรวบรวมความรหลายๆอยางไว ดวยกน จงตองเรยนรกอนทจะศกษาในเรองอนๆ (อนนตประภาโส) องคประกอบศลป การจดองคประกอบและการใชส เปนหลกการทส าคญในการสรางสรรคใหงานศลปะ เกดความงาม ไมวาจะเปนจตรกรรม วาดเขยน ประตมากรรม สถาปตยกรรมและการพมพภาพ หากปราศจากความร ความเขาใจเสยแลวผลงานนนๆกจะไมมคาหรอความหมายใดๆเลย (สวนศร ศรแพงพงษ) องคประกอบศลปจดเปนวชาทมความส าคญส าหรบผศกษางานศลปะ หากวาขาดความรความเขาใจในวชานแลว ผลงานทสรางขนมากยากทประสบความส าเรจ โดยเฉพาะอยางยงงานศลปะสมยใหมทมการแสดงเฉพาะ เสน ส แสง เงา น าหนก พนผว จงหวะ และบรเวณทวาง มความจ าเปนอยางยงตองน าหลกการองคประกอบศลปมาใช หลกการจดองคประกอบศลปมความส าคญและเกยวของกบงานทศนศลปโดยตรง ทงวจตรศลปและประยกตศลป การจดภาพหรอออกแบบสรางสรรคผลงานทศนศลปใหเกดคณคาความงามนน การจดองคประกอบศลปจะมบทบาทส าคญ มากทสด (จรพนธสมประสงค: 15) จากทรรศนะตางๆ สรปไดวา องคประกอบศลปเปนหวใจส าคญของงานศลปะทกสาขา เพราะงานศลปะใดหากขาด การน าองคประกอบศลปไปใช กจะท าใหงานนนดไมมคณคา ทงดานทางกายและทางจตใจของผดหรอพบเหนขณะเดยวกน กจะบงบอกถงภมความร ความสามารถของผสรางสรรคผลงานนนดวย

31

การทจะเขาถงศลปะ(Appreciation) นน จะตองผานการฝกฝนและหาทางดเพอใหเกดความเขาใจ ทงจะตองม รสนยมทดพอสมควร การฝกฝน การท าซ าๆอยางสนใจ เมอนานเขากจะเกดความเขาใจ ท าดวยความคนเคยกบสงเหลานน จงจะเขาใจ รเหนในคณคาของศลปะนนๆไดด องคประกอบพนฐานดานนามธรรมของศลปะ องคประกอบพนฐานดานนามธรรมของศลปะ เปนแนวคด หรอจดก าเนดแรกทศลปนใชเปนสงก าหนดทศทาง ในการสรางสรรค กอนทจะมการสรางผลงานศลปะ ประกอบดวย เนอหากบเรองราว 1.เนอหาในทางศลปะ คอ ความคดทเปนนามธรรมทแสดงใหเหนไดโดยผานกระบวนการทางศลปะ เชน ศลปนตองการเขยนภาพทมเนอหาเกยวกบชนบท กจะแสดงออกโดยการเขยนภาพทวทศนของชนบท หรอภาพวถชวตของคนในชนบทเปนตน 2.เรองราวในทางศลปะ คอสวนทแสดงความคดทงหมดของศลปนออกมาเปนรปธรรมดวยกระบวนการทางศลปะ เชนศลปนเขยนภาพชอชาวเขา กมกแสดงรปเกยวกบวถชวต หรอกจกรรมสวนหนงของชาวเขา นนคอเรองราว ทปรากฏออกมาใหเหน ประเภทของความสมพนธของเนอหากบเรองราวในงานทศนศลปนน เนอหากบเรองราวจะมความสมพนธกน นอยหรอมาก หรออาจไมสมพนธกนเลย หรออาจไมมเรองเลยกเปนไปไดทงนน โดยขนกบลกษณะของงาน และเจตนา ในการแสดงออกของศลปน ซงเราสามารถแยกไดดงตอไปนคอ (1) การเนนเนอหาดวยเรอง (2) เนอหาทเปนผลจากการผสมผสานกนของศลปนกบเรอง (3) เนอหาทเปนอสระจากเรอง (4) เนอหาไมมเรอง 1. การเนนเนอหาดวยเรอง ไดแก การใชเรองทตรงกบเนอหา และเปนตวแสดงเนอหาของงานโดยตรง ตวอยางเชน เมอศลปนตองการใหความงามทางดานดอกไมเปนเนอหาของงาน เขากจะหาดอกไมทสวยงามมาเปนเรองสสนและความออนชอยของกลบดอกจะชวยใหเกดความงามขนในภาพ 2. เนอหาทเปนผลจากการผสมผสานระหวางศลปนกบเรอง ในสวนนศลปนจะเสนอความเหนสวนตว หรอผสม ความรสกสวนตวเขาไปในเรอง เปนการผสมกนระหวางรปลกษณะของเรองกบจนตนาการของศลปน เชนเรองความงาม ของดอกไม โดยศลปนผสมความรสกนกคดของตนเองลงไปในเรองดวย เขาจะดดแปลง เพมเตมรปรางของดอกไม ใหงามไปตามทศนะของเขาและใชองคประกอบทางศลปะเปนองคประกอบทางรปทรงใหสอดคลองกบความงามของเรอง 3. เนอหาทเปนอสระจากเรอง เมอศลปนผสมจนตนาการของตนเองเขาไปในงานมากขน ความส าคญของเรองจะลดลง ดอกไมทสวยทเปนแบบอาจถกศลปนตดทอนขดเกลา หรอ เปลยนแปลงมากทสด จนเรองดอกไม

32

นนหมดความส าคญไปอยางสนเชง เหลอแตเนอหาทเปนอสระ การท างานแบบนศลปนอาศยเพยงเรอง เปนจดเรมตนแลว เดนทางหางออกจากเรองจนหายลบไป เหลอแตรปทรงและตวศลปนเองทเปนเนอหาของงาน กรณนเนอหาภายในซง หมายถงเนอหาททเกดขนจากการประสานกนของรปทรงจะมบทบาทมากกวาเนอหาภายนอก หรอบางครงจะไมแสดงเนอหา ภายนอกออกมาเลย 4. เนอหาไมมเรอง ศลปนบางประเภท ไมมความจ าเปนตองใชเรองเปนจดเรมตน งานของเขาไมมเรอง มแตรปทรง กบเนอหา โดยรปทรงเปนเนอหาเสยเองโดยตรง เปนเนอหาภายในลวนๆ เปนการแสดงความคด อารมณ และบคลกภาพ ของศลปนแทๆ ลงไปในรปทรงทบรสทธ งานประเภทนจะเหนไดชดในดนตรและงานทศนศลปทเปนนามธรรม และแบบนอนออบเจคตฟ องคประกอบพนฐานดานรปธรรมของศลปะองคประกอบพนฐานดานรปธรรมของศลปะ คอสงทแสดงแนวคดเกยวกบ เนอหาและเรองราวของศลปนใหเหนหรอรบรผานผลงานศลปะ ประกอบดวย เอกภาพ ดลยภาพ และจดเดน 1. เอกภาพหมายถงการน าองคประกอบของศลปะมาจดเขาดวยกนใหแตละหนวยมความสมพนธ เกยวของซงกนและกน ประสานกลมกลนเกดเปนผลรวมทแบงแยกไมได โดยถายทอดเปนผลงานศลปะดวยกระบวนการศลปะ 2.ดลยภาพ คอการน าองคประกอบของศลปะมาจดเขาดวยกนใหเกดความเทากนหรอสมดล โดยมเสนแกนสมมต 2 เสน เปนตวก าหนดดลยภาพเสนแกนสมมตจะท าหนาทแบงภาพออกเปนดานซายและดานขวา หรอดานบนและดานลาง เพอใหผลงานศลปะทปรากฏเกดความสมดลในลกษณะใดลกษณะหนง เชนแบบซายขวาเหมอนกนและแบบซายขวาไมเหมอนกน 3. จดเดน คอ สวนทส าคญในภาพ มความชดเจนสะดดตาเปนแหงแรก รบรไดดวยการมองผลงานทส าเรจแลว จดเดนจะมลกษณะการมอ านาจ ตระหงาน ชดเจนกวาสวนอนทงหมด โดยเกดจากการเนนใหเดนในลกษณะใดลกษณะนง เชน จดเดนทมความเดนชด หรอจดเดนท

แยกตวออกไปใหเดน เสน คอ รองรอยทเกดจากเคลอนทของจด หรอถาเราน าจดมาวางเรยงตอ ๆ กนไป กจะเกดเปนเสนขนเสนมมตเดยว คอ ความยาว ไมมความกวาง ท าหนาทเปนขอบเขต ของทวาง รปราง รปทรงน าหนก ส ตลอดจนกลมรปทรงตาง ๆ รวมทงเปนแกนหรอ โครงสรางของรปรางรปทรง

เสนเปนพนฐานทส าคญของงานศลปะทกชนด เสนสามารถใหความหมาย แสดง ความรสก และอารมณไดดวยตวเองและดวยการสรางเปนรปทรงตาง ๆ ขน เสนม 2 ลกษณะคอ เสนตรง (Straight Line) และ เสนโคง (Curve Line)เสนทงสองชนดน เมอน ามาจดวางในลกษณะตาง ๆ กน จะมชอเรยกตาง ๆและใหความหมาย ความรสก ทแตกตางกนอกดวย

33

ภาพประกอบท 5 ลกษณะของเสน

ลกษณะของเสน

1. เสนตงหรอเสนดง ใหความรสกทางความสง สงา มนคง แขงแรง หนกแนน เปนสญลกษณของความซอตรง 2. เสนนอน ใหความรสกทางความกวางสงบราบเรยบ นง ผอนคลาย 3. เสนเฉยง หรอ เสนทแยงมม ใหความรสก เคลอนไหว รวดเรว ไมมนคง 4. เสนหยก หรอ เสนซกแซก แบบฟนปลา ใหความรสก เคลอนไหว อยางเปน จงหวะ มระเบยบไมราบเรยบ นากลวอนตราย ขดแยง ความรนแรง 5. เสนโคง แบบคลน ใหความรสก เคลอนไหวอยางชา ๆ ลนไหล ตอเนอง สภาพ ออนโยน นมนวล6. เสนโคงแบบกนหอย ใหความรสกเคลอนไหว คลคลาย หรอเตบโตในทศทางท หมนวนออกมาถามองเขาไปจะเหนพลงความเคลอนไหวทไมสนสด 7. เสนโคงวงแคบ ใหความรสกถงพลงความเคลอนไหวทรนแรง การเปลยนทศทาง ทรวดเรว ไมหยดนง 8. เสนประ ใหความรสกทไมตอเนองขาดหายไมชดเจน ท าใหเกดความเครยด

ความส าคญของเสน 1. ใชในการแบงทวางออกเปนสวน ๆ 2. ก าหนดขอบเขตของทวาง หมายถง ท าใหเกดเปนรปราง (Shape) ขนมา 3. ก าหนดเสนรอบนอกของรปทรง ท าใหมองเหนรปทรง (Form) ชดขน 4. ท าหนาทเปนน าหนกออนแก ของแสดงและเงา หมายถง การแรเงาดวยเสน

34

5. ใหความรสกดวยการเปนแกนหรอโครงสรางของรป และโครงสรางของภาพ ทฤษฎส ความเปนมาของส สเปนสงทมความส าคญอยางหนงในการด ารงชวตซงมนษยรจกสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวนมาตงแตสมยดกด าบรรพในอดตกาล มนษยไดคนพบสจากแหลงตางๆจากพชสตวดนและแรธาตนานาชนดจากการคนพบสตางๆเหลานนมนษยไดน าเอาสตางๆมาใชประโยชนอยางกวางขวางโดยน ามาระบายลงไปบนสงของภาชนะเครองใชหรอระบายลงไปบนรปปนรปแกะสลกเพอใหรปเดนชดขนมความเหมอนจรงมากขนรวมไปถงการใชสวาดลงไปบนผนงถ าหนาผา กอนหนเพอใชถายทอดเรองราวและท าใหเกดความรสกถงพลงอ านาจทมอยเหนอสงตางๆทงปวงการใชสทาตามรางกายเพอกระตนใหเกดความฮกเหมเกดพลงอ านาจหรอใชสเปนสญลกษณในการถายทอด ความหมายอยางใดอยางหนงในสมยเรมแรก มนษยรจกใชสเพยงไมกส สเหลานนไดมาจากพช สตว ดน แรธาตตางๆรวมถงขเถาเขมาควนไฟเปนสทพบทวไปในธรรมชาตน ามาถ ทาตอมาเมอท าการยางเนอสตวไขมน น ามนทหยดจากการยางลงสดนท าใหดนมสสนนาสนใจสามารถน ามาระบายลงบนวตถและตดแนนทนนานดงนนไขมนนจงไดท าหนาทเปนสวนผสม (binder) ซงมความส าคญในฐานะเปนสารชนดหนงทเปนสวนประกอบของสท าหนาทเกาะตดผวหนาของวสดทถกน าไปทาหรอระบาย นอกจากไขมนแลวยงไดน าไขขาวขผง (Wax) น ามนลนสด (Linseed)กาวและยางไม (Gum arabic) เคซน (Casein: ตะกอนโปรตนจากนม)และสารพลาสตกโพลเมอร (Polymer) มาใชเปนสวนผสมท าใหเกดสชนดตางๆ ขนมา องคประกอบของส แสดงไดดงน เนอส (รงควตถ) + สวนผสม = สชนดตาง ๆ ในสมยตอมา เมอมนษยมววฒนาการมากขน เกดคตนยมในการรบร และชนชมใน ความงามทางสนทรยศาสตร (Aesthetics) สไดถกน ามาใชอยางกวางขวาง และวจตรพสดารจากเดมทเคยใชสเพยงไมกส ซงเปนสตามธรรมชาต ไดน ามาซงการประดษฐ คดคน และผลตสใหม ๆ ออกมาเปนจ านวนมาก ท าใหเกดการสรางสรรคความงามอยางไมมขดจ ากด โดยม การพฒนามาเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง

ทมาของส สทมนษยใชอยทวไป ไดมาจาก 1. สสารทมอยตามธรรมชาตและน ามาใชโดยตรงหรอดวยการสกดดดแปลงบางจากพช

สตว ดนแรธาตตาง ๆ 2. สสารทไดจากการสงเคราะหซงผลตขนโดยกระบวนการทางเคม เปนสารเคมทผลตขนเพอใหสามารถน ามาใชไดสะดวกมากขนซงเปนสทเราใชอยทวไปในปจจบน

35

3. แสง เปนพลงงานชนดเดยวทใหสโดยอยในรปของรงส (Ray) ทมความเขมของแสงอยในชวงทสายตามองเหนได ความส าคญของส ส คอลกษณะของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส (พจนานกรมฉบราชบณฑตยสถาน)ในทางวทยาศาสตรใหค าจ ากดความของสวา เปนคลนแสงหรอความเขมของแสงทสายตาสามารถมองเหนในทางศลปะสคอทศนธาตอยางหนงทเปนองคประกอบส าคญของงานศลปะและใชในการสรางงานศลปะโดยจะท าใหผลงานมความสวยงาม ชวยสรางบรรยากาศ มความสมจรง เดนชดและนาสนใจมากขน สเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของงานศลปะและเปนองคประกอบทมอทธพลตอความรสก อารมณและจตใจไดมากกวาองคประกอบอนๆในชวตของมนษยมความเกยวของสมพนธกบสตางๆอยางแยกไมออกโดยทสจะใหประโยชนในดานตางๆเชน 1. ใชในการจ าแนกสงตางๆเพอใหเหนชดเจน 2.ใชในการจดองคประกอบของสงตางๆ เพอใหเกดความสวยงามกลมกลนเชนการแตง กาย การจดตกแตงบาน 3. ใชในการจดกลมพวกคณะดวยการใชสตางๆเชนคณะสเครองแบบตาง ๆ 4. ใชในการสอความหมายเปนสญลกษณหรอใชบอกเลาเรองราว 5. ใชในการสรางสรรคงานศลปะเพอใหเกดความสวยงามสรางบรรยากาศสมจรงและนาสนใจ 6. เปนองคประกอบในการมองเหนสงตางๆของมนษยการใชสในยคสมยตาง ๆ อยปตโบราณ ในสมยอยปตโบราณ การใชสมความสมพนธกบพธกรรมและเรองราวทเกยวกบศาสนา การระบายสไมเกยวกบความเปนจรงทางทศนยวทยา หรอหลกความเปนจรงเปนภาพทไมมแสงเงา เปนรปแบนระบายสทสวางสดใสมองเหนชดเจนโดยใชเทคนคสฝ นผสมไขขาว (egg tempera) หรอใชไขขาวเคลอบบนผวทเขยนดวยสฝ นผสมน า

กรซโบราณ ผลงานในสมยกรซโบราณ ทเหนชดเจนจะไดแกงานประตมากรรมและสถาปตยกรรม จะพบเหนงานจตรกรรมคอนขางนอย ไมคอยปรากฏงานจตรกรรมฝาผนง แตจะพบในงานวาดภาพระบายส ตกแตงเครองปนดนเผาจะนยมใชสเพยง 2 - 3 ส คอ ขาว เหลอง แดง และเคลอบด า โรมนโบราณ

36

นยมสรางภาพบนผนงและพนหองประดบดวยโมเสก (Mosaic) ส าหรบการวาดภาพใชเทคนค ผสมไข (Encaustic painting) ซงเปนการใชสผสมกบไขระบายในขณะทยงรอน ๆ จากการคนพบ หลกฐานผลงานในสมยโรมนหลาย ๆ แหง นยมสรางเปนภาพในเมอง ชนบท ภเขา ทะเล การตอส กจกรรมของพลเมอง การคาขาย กฬาเรองเกยวกบนนายปรมปรา และประวตศาสตร ครสเตยนยคแรก ในยคไบเซนไทน (Bizentine) ซงเปนยคเรมตนของครสเตยนนยมสรางภาพโดยใชโมเสก กระจก( Glass Mosaic) ท าเปนภาพบคคลส าคญในพระคมภรไบเบล ประดบตกแตงภายในโบสถ โดยมากมจดมงหมายเพอแสดงถงความศรทธาอยางสงตอศาสนาครสต การใชสในจตรกรรมไทย จตรกรรมไทย เปนงานวจตรศลปทมความสวยงามเปนเอกลกษณเฉพาะสะทอนใหเหนถงวฒนธรรมอนดงามของชาต มคณคาทางศลปะและเปนประโยชนตอการศกษาคนควาเรองราวทางประวตศาสตรศาสนาและโบราณคด จตรกรรมไทยแบงออกได 2 ประเภท คอ 1. จตรกรรมไทยแบบประเพณ (Thai Traditional painting) เปนงานจตรกรรมทแสดงความรสกชวตจตใจและความเปนไทยทมความละเอยดออนชอยงดงามสรางสรรคสบตอกนมาตงแตอดต และสงเคราะหจนไดลกษณะประจ าชาต ทมรปแบบเปนพเศษเฉพาะตว เปนงานศลปะในแบบอดคต (Idialistic Art) นยมเขยนเปนภาพทเกยวเนองกบเรองราวตางๆ คอ 1.1 พทธประวตและเรองราวอนเกยวเนองกบศาสนาพทธ 1.2 พงศาวดาร ต านานเรองราวเกยวกบพระมหากษตรย เรองคตนยมอนเปนมงคล 1.3 วถชวตความเปนอยขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ ลกษณะของผลงานเปนภาพจตรกรรม ระบายสแบนเรยบดวยสทคอนขางสดใสแลวตดเสนมขอบทคมชดใหความรสกเปนภาพ 2 มตมลกษณะในการจดวางภาพแบบเลาเรองเปนตอนๆจากบนลงลางมวธการใชสแตกตางกนออกไปตามยคสมยทงสเอกรงคและพหรงค 2. จตรกรรมไทยรวมสมย (Thai Contemporary painting) เปนงานจตรกรรมทแสดงออกถงวฒนธรรมใหมแนวความคดใหม ทปรากฏอยในปจจบนเปนรปแบบทไดรบอทธพลจากงานศลปะตะวนตกทน ามาผสมผสานกบรปลกษณแบบไทยๆแลวสรางสรรคเปนรปแบบใหมขนสทชางน ามาใชในงานจตรกรรมแตเดมนนมนอยมาก มกใชสเดยว ทเรยกวา "เอกรงค" โดยใชสขาว สด าและสแดงเทานนท าใหเกดความกลมกลนกนมาก ตอมาสทใชในภาพจตรกรรมกมมากขนมการเขยนภาพทเรยกวา"เบญจรงค"คอใชส 5 สไดแก สเหลองเขยวหรอคราม แดงชาด ขาว และด า การวาดภาพทใชหลายๆส เรยกวา "พหรงค" สทใชลวนไดมาจากธรรมชาตเปนสวนใหญ และมทก าเนดตางๆกนบางสเปนธาตจากดนบางสไดจากสตวจากกระดกเขา งา เลอดบางสไดจากพชลกษณะของสทน ามาใชมกจะท าเปนผงละเอยดซงเรยกวาสฝ น ( Tempera)น ามาผสมกบวสดอน

37

เพอใหยดเกาะผวหนาวตถไดดไดแก กาวหรอยางไมทนยมใชคอยางของตนมะขวดและกาวกระถนลกษณะเดนของจตรกรรมไทยอกอยางหนงคอ การปดทองค าเปลวในบางสวนของภาพทมความส าคญเชนเปนเครองทรงหรอเปนผวกายของของบคคลส าคญในเรองเปนสวนประกอบของปราสาทราชวงหรอสถาปตยกรรมทส าคญๆในภาพเปนตน ชนดของส สน า ( Water Colour) สน า เปน สทใชกนมาตงแตโบราณทงในแถบยโรปและเอเชยโดยเฉพาะจนและญปนซงมความสามารถในการระบายสน าแตในอดตการระบายสน ามกใชเพยงสเดยว คอสด าผทจะระบายไดอยางสวยงามจะตองมทกษะการใชพกนทสงการระบายสน าจะใชน าเปนสวนผสมและท าละลายใหเจอจางในการใชสน าไมนยมใชสขาวผสมเพอใหมน าหนกออนลงและไมนยมใชสด าผสมใหมน าหนกเขมขนเพราะจะท าใหเกดน าหนกมดเกนไปแตจะใชสกลางหรอสตรงขามผสมแทน ลกษณะของภาพวาดสน าจะมลกษณะใสบางและสะอาดการระบายสน าตองใชความช านาญสงเพราะผดพลาดแลวจะแกไขยากจะระบายซ าๆทบกนมากๆไมไดจะท าใหภาพออกมามสขนๆไมนาดหรอทเรยกวา สเนาสน าทมจ าหนายในปจจบนจะบรรจในหลอด เปนเนอสฝ นทผสมกบกาวอะราบค ซงเปนกาวทสามารถละลายน าได มทงลกษณะทโปรงแสง ( Transparent ) และกงทบแสง ( Semi-Opaque ) ซงจะมระบ ไวขางหลอด สน านยมระบายบนกระดาษทมผวขรขระหยาบสโปสเตอร (Poster Colour) โปสเตอร เปนสชนดสฝ น (Tempera) ทผสมกาวน าบรรจเสรจเปนขวด การใชงานเหมอน กบสน า คอใชน าเปนตวผสมใหเจอจาง สโปสเตอรเปนสทบแสง มเนอสขน สามารถระบายใหม เนอเรยบได และผสมสขาวใหมน าหนกออนลงไดเหมอนกบสน ามน หรอสอะครลค สามารถ ระบายสทบกนได มกใชในการวาดภาพ ภาพประกอบเรอง ในงานออกแบบตาง ๆ ไดสะดวก ในขวดสโปสเตอรมสวนผสมของกลเซอรน จะท าใหแหงเรว

สชอลค ( Pastel) สชอลค เปนสฝ นผงละเอยดบรสทธน ามาอดเปนแทงใชในการวาดภาพมากวา 250 ปแลว ปจจบนมการผสมขผงหรอกาวยางไมเขาไปดวยแลวอดเปนแทงในลกษณะของดนสอสแตมเนอ ละเอยดกวาแทงใหญกวาและมราคาแพงกวามากมกใชในการวาดภาพเหมอน สฝน (Tempera) สฝ น เปนสเรมแรกของมนษย ไดมาจากธรรมชาตดนหน แรธาต พช สตว น ามาท าใหละเอยดเปนผงผสมกาวและน ากาวท ามาจากหนงสตว กระดกสตว ส าหรบชางจตรกรรมไทยใช ยางมะขวดหรอกาวกระถนซงเปนตวชวยใหสเกาะตดพนผวหนาวตถไมหลดไดโดยงายในยโรปนยมเขยนสฝ นโดยผสมกบ

38

กาวยางกาวน าหรอไขขาวสฝ นเปนสทมลกษณะทบแสงมเนอสคอนขางหนาเขยนสทบกนไดสฝ นมกใชในการเขยนภาพทวไปโดยเฉพาะภาพฝาผนงในสมยหนงนยมเขยนภาพ ฝาผนงทเรยกวา สปนเปยก (Fresco) โดยใชสฝ นเขยนในขณะทปนทฉาบผนงยงไมแหงดเนอสจะซมเขาไปในเนอปนท าใหภาพไมหลดลอกงายสฝ นในปจจบนมลกษณะเปนผงเมอใชงานน ามาผสมกบน าโดยไมตองผสมกาวเนองจากในกระบวนการผลตไดท าการผสมมาแลวการใชงานเหมอนกบสโปสเตอรดนสอส (Crayon) ดนสอส เปนสผงละเอยด ผสมกบขผงหรอไขสตว น ามาอดใหเปนแทงอยในลกษณะของดนสอ เพอใหเหมาะส าหรบเดก ๆ ใชงาน มลกษณะคลายกบสชอลค แตเปนสทมราคาถก เนองจากมสวนผสม อน ๆ ปะปนอยมาก มเนอสนอยกวาปจจบนมการพฒนาใหสามารถละลายน า หรอน ามนได โดยเมอใช ดนสอสระบายสแลวน าพกนจมน ามาระบายตอท าใหมลกษณะคลายกบภาพสน า ( Aquarelle ) บางชนด สามารถละลายไดในน ามน ซงท าใหกนน าไดสเทยน ( Oil Pasel) สเทยนหรอสเทยนน ามน เปนสฝ นผงละเอยด ผสมกบไขมนสตวหรอขผง แลวน ามาอดเปนแทง มลกษณะทบแสงสามารถเขยนทบกนได การใชสออนทบสเขมจะมองเหนพนสเดมอยบาง การผสมส อน ๆใชการเขยนทบกน สเทยนน ามนมกไมเกาะตดพน สามารถขดสออกได และกนน า ถาตองการให สตดแนนทนนาน จะมสารพนเคลอบผวหนาส สเทยนหรอสเทยนน ามน มกใชเปนสฝกหดส าหรบเดก เนองจากใชงาย ไมยงยาก ไมเลอะเทอะเปรอะเปอน และมราคาถกสอะครลค (Acrylic Colour) สอะครลค เปนสทมสวนผสมของสารพลาสตกโพลเมอร ( Polymer) จ าพวก อะครลค( Acrylic ) หรอ ไวนล ( Vinyl ) เปนสทมการผลตขนมาใหมลาสดเวลาจะใชน ามาผสมกบน าใชงานไดเหมอนกบสน าและสน ามน มทงแบบโปรงแสงและทบแสงแตจะแหงเรวกวาสน ามน1 - 6 ชวโมงเมอแหงแลวจะมคณสมบตกนน าไดและเปนสทตดแนนทนนานคงทนตอสภาพดนฟาอากาศสามารถเกบไวไดนานๆยดเกาะตดผวหนาวตถไดดเมอระบายสแลวอาจใชน ายาวานช(Vanish ) เคลอบผวหนาเพอปองกนการขดขดเพอใหคงทนมากยงขสอะครลคทใชวาดภาพบรรจในหลอดมราคาคอนขางแพง สน ามน ( Oil Colour) สน ามน ผลตจากการผสมของสฝ นกบน ามนซงเปนน ามนจากพชเชนน ามนลนสด (Linseed ) ซงกลนมาจากตนแฟลกซ หรอน ามนจากเมลดปอบปสน ามนเปนสทบแสงเวลาระบายมกใชสขาวผสมใหไดน าหนกออนแก งานวาดภาพสน ามนมกเขยนลงบนผาใบ(Canvas ) มความคงทนมากและกนน า ศลปนรจกใชสน ามนวาดภาพมาหลายรอยปแลวการวาดภาพสน ามนอาจใชเวลาเปนเดอนหรอเปนปกไดเนองจากสน ามนแหงชามากท าใหไมตองรบรอนสามารถวาดภาพสน ามนทมขนาดใหญๆและสามารถแกไขงานดวยการเขยนทบงานเดมสน ามนส าหรบเขยนภาพจะบรรจในหลอดซงมราคาสงต าขนอยกบคณภาพการใชงานจะผสม

39

ดวยน ามนลนสดซงจะท าใหเหนยวและเปนมนแตถาใชน ามนสนจะท าใหแหงเรวขนและสดานพกนทใชระบายสน ามนเปนพกนแบนทมขนแขง ๆสน ามน เปนสทศลปนสวนใหญนยมใชวาดภาพ มาตงแตสมยเรอเนซองสยคปลาย คาน าหนก คาน าหนก คอ คาความออนแกของบรเวณทถกแสงสวางและบรเวณทเปนเงาของวตถหรอ ความออน- ความเขมของสหนงๆหรอหลายสเชน สแดงมความเขมกวาสชมพหรอสแดงออนสน าเงนเปนตนนอกจากนยงหมายถงระดบความเขมของแสงและระดบความมดของเงาซงไลเรยงจากมดทสด(สด า)ไปจนถงสวางทสด(สขาว)น าหนกทอยระหวางกลางจะเปนสเทาซงมตงแตเทาแกทสดจนถงเทาออนทสดการใชคาน าหนกจะท าใหภาพดเหมอนจรงและมความกลมกลนถาใชคาน าหนกหลายๆระดบจะท าใหมความกลมกลนมากยงขนและถาใชคาน าหนกจ านวนนอยทแตกตางกนมากจะท าใหเกดความแตกตางความขดแยง แสงและเงา (Light & Shade) เปนองคประกอบของศลปทอยคกนแสงเมอสองกระทบกบวตถจะท าใหเกดเงา แสงและเงาเปนตวก าหนดระดบของคาน าหนกความเขมของเงาจะขนอยกบความเขมของแสงในททมแสงสวางมากเงาจะเขมขนและในททมแสงสวางนอยเงาจะไมชดเจน ในททไมมแสงสวางจะไมมเงาและเงาจะอยในทางตรงขามกบแสงเสมอคาน าหนกของแสงและเงาทเกดบนวตถสามารถจ าแนกเปนลกษณะทตางๆไดดงน 1. บรเวณแสงสวางจด (Hi-light) เปนบรเวณทอยใกลแหลงก าเนดแสงมากทสดจะมความสวางมากทสดในวตถทมผวมนวาวจะสะทอนแหลงก าเนดแสงออกมาใหเหนไดชด 2. บรเวณแสงสวาง (Light) เปนบรเวณทไดรบแสงสวางรองลงมาจากบรเวณแสงสวางจด เนองจากอยหางจากแหลงก าเนดแสงออกมา และเรมมคาน าหนกออน ๆ

3. บรเวณเงา (Shade) เปนบรเวณทไมไดรบแสงสวางหรอเปนบรเวณทถกบดบงจากแสงสวางซงจะมคาน าหนกเขมมากขนกวาบรเวณแสงสวาง 4. บรเวณเงาเขมจด (Hi-Shade) เปนบรเวณทอยหางจากแหลงก าเนดแสงมากทสด หรอ เปนบรเวณทถกบดบงมากๆหลายๆชนจะมคาน าหนกทเขมมากไปจนถงเขมทสด 5. บรเวณเงาตกทอด เปนบรเวณของพนหลงทเงาของวตถทาบลงไปเปนบรเวณเงาทอยภายนอกวตถและจะมความเขมของคาน าหนกขนอยกบความเขมของเงาน าหนกของพนหลง ทศทางและระยะของเงา ความส าคญของคาน าหนก 1. ใหความแตกตางระหวางรปและพน หรอรปทรงกบทวาง 2. ใหความรสกเคลอนไหว

40

3. ใหความรสกเปน 2 มต แกรปราง และความเปน 3 มตแกรปทรง 4. ท าใหเกดระยะความตน- ลก และระยะใกล – ไกลของภาพ 5. ท าใหเกดความกลมกลนประสานกนของภาพ

ภาพประกอบท 6 คาน าหนก

รปรางและรปทรง

41

ภาพประกอบท 7 รปรางรปทรง

รปราง (Shape) คอ รปแบนๆม 2 มต มความกวางกบความยาวไมมความหนาเกดจากเสนรอบนอกทแสดงพนทขอบเขตของรปตางๆเชนรปวงกลม รปสามเหลยมหรอรปอสระทแสดงเนอทของผวทเปนระนาบมากกวาแสดงปรมาตรหรอมวล รปทรง (Form) คอ รปทลกษณะเปน3 มตโดยนอกจากจะแสดงความกวางความยาวแลว ยงมความลกหรอความหนานนดวย เชนรปทรงกลมทรงสามเหลยมทรงกระบอกเปนตนใหความรสกมปรมาตรความหนาแนนมมวลสารทเกดจากการใชคาน าหนกหรอการจดองคประกอบของรปทรงหลายรปรวมกนรปรางและรปทรงเปนรปธรรมของงานศลปะทใชสอเรองราวจากงานศลปะไปสผชม

ภาพประกอบท 8 รปเรขาคณต

รปเรขาคณต (Geometric Form) มรปทแนนอนมาตรฐานสามารถวดหรอค านวณไดงายมกฎเกณฑเกดจากการสรางของมนษยเชน รปสเหลยม รปวงกลม รปวงร นอกจากนยงรวมถงรปทรงของสงทมนษยประดษฐคดคนขนอยางมแบบแผนแนนอนเชนรถยนตเครองจกรกลเครองบนสงของเครองใชตางๆทผลตโดยระบบอตสาหกรรมกจดเปนรปเรขาคณต เชนกนรปเรขาคณตเปนรปทใหโครงสรางพนฐานของรปตางๆดงนนการสรางสรรครปอน ๆควรศกษารปเรขาคณตใหเขาใจถองแทเสยกอน

42

ภาพประกอบท 9 รปอนทรย

รปอนทรย (Organic Form) เปนรปของสงทมชวตหรอคลายกบสงมชวตทสามารถ เจรญเตบโตเคลอนไหวหรอเปลยนแปลงรปได เชนรปของคนสตว พช

ภาพประกอบท 10 รปอสระ

รปอสระ (Free Form) เปนรปทไมใชแบบเรขาคณตหรอแบบอนทรยแตเกดขนอยางอสระ

ไมมโครงสรางทแนนอนซงเปนไปตามอทธพลและการกระท าจากสงแวดลอมเชนรปกอนเมฆกอน

หนหยดน าควนซงใหความรสกทเคลอนไหวมพลงรปอสระจะมลกษณะขดแยงกบรปเรขาคณตแต

กลมกลนกบรปอนทรยรปอสระอาจเกดจากรปเรขาคณตหรอรปอนทรยทถกกระท า จนม

รปลกษณะเปลยนไปจากเดมจนไมเหลอสภาพเชน รถยนตทถกชนจนยบเยนทงคนเครองบนตกตอ

ไมทถกเผาท าลาย หรอซากสตวทเนาเปอยผพง

ความสมพนธระหวางรปทรง

เมอน ารปทรงหลายๆรปมาวางใกลกนรปเหลานนจะมความสมพนธดงดดหรอผลกไสซง

43

กนและกนการประกอบกนของรปทรงอาจท าไดโดยใชรปทรงทมลกษณะใกลเคยงกนรปทรงท

ตอเนองกนรปทรงทซอนกนรปทรงทผนกเขาดวยกนรปทรงทแทรกเขาหากนรปทรงทสานเขา

ดวยกนหรอรปทรงทบดพนกนการน ารปเรขาคณตรปอนทรยและรปอสระมาประกอบเขาดวยกน

จะไดรปลกษณะใหมๆอยางไมสนสด

พนผว (Texture)

หมายถงสงทตาเหนหรอสมผสไดดวยมอบนระนาบผวตอนหนาหรอรอบๆวตถซงม

ลกษณะตางๆกนเชนหยาบละเอยดขรขระ ดาน มน เรยบเปนตนฉะนนวตถทกอยางจะตองม

คณสมบตของพนผวเกดขนพรอมกบรปรางและเกดจากเสนสคาน าหนกออนแกดวยในงาน

สถาปตยกรรมมการรวมเอาลกษณะตางๆของพนผววสดหลายอยางไวดวยกนเชนอฐ ไม เหลก

กระจก คอนกรตซงเปนพนผวของวตถทขดแยง (Contrast) แตสถาปนกไดอาศยความแตกตางของ

พนผวนเพอสรางความงามขนการตกแตงผวใหเรยบคลายๆกนในงานสถาปตยกรรมการใชพนผว

ของวสดตางๆขนอยกบหนาทประโยชนใชสอยดวย

พนผว (Texture)ของวสด

ทใชในงานศลปะ มความส าคญตอความงามในดานสนทรยภาพลกษณะของพนผวคอ

ลกษณะชองบรเวณพนผวของสงตางๆทสามารถจบตองหรอมองเหนแลวมความรสกวาเรยบหยาบ

ขรขระเปนเสนเปนจด เปนตนลกษณะพนผวสามารถแบงออกได 2 ชนดคอ 1.

ลกษณะพนผวทรบรไดดวยตา (Visual Texture)คอ ลกษณะงานสองมต ทรสกไดจากการมองเหน

ดวยตาอนเปนผลมาจากการสะทอนของแสงการดดซมแสงของผวพนนนความแตกตางของ

ผวสมผสกอใหเกดความรสกวาจะสมผสไดดวยมอซงเมอไดสมผสแลวกลบไมมความแตกตาง

ตามทเหนผวสมผสประเภทนแบงไดเปน 3 ชนดดงน 1.1

ผวสมผสทเกดจากการตกแตง 1.2

ผวสมผสทเกดจากธรรมชาต 1.3

ผวสมผสทเกดจากเครองมอ

ผวสมผสทมองเหนดวยตาแตไมมความรสกแตกตางเมอสมผสดวยมอ เปนผวสมผส 2 มต

สามารถผลตไดหลายวธเชน การเขยนลวดลายหรอระบายสดวยดนสอปากกาหรอพกน ,การพมพ

การลอกการถ ,การพนการหยดการเท สทเปนของเหลว, การแตมสการยอมวสดทดดซมไดด ,การ

รมควนและการเผา, การขดขดการตดเปนชนเลกชนนอย เปนตน 2. ลกษณะ

พนผวทสมผสไดดวยมอ (Tactile Texture) ผวสมผสประเภทนไมเพยงแตมองเหนไดดวยตาแต

44

สามารถสมผสไดดวยมอ ผวสมผสทสมผสไดดวยมอนเปนภาพนนต า (Base relief) ระดบงานสาม

มต แบงเปน 3 ชนดดงน

2.1 ผวสมผสทหาไดในธรรมชาต เชน ใบไม หน โลหะ เปนตน

2.2 ผวสมผสธรรมชาตทเปลยนแปลง

2.3 ผวสมผสทจดขนใหม วสดทวไปมกจะมลกษณะชนเลกๆ เปนแผน หรอเสน เพอเพมความ

หลากหลายของผวสมผส

หลกการจดองคประกอบศลป

สดสวน

สดสวน หมายถง ความสมพนธกนอยางเหมาะสมระหวางขนาดขององคประกอบท

แตกตางกนทงขนาดทอยในรปทรงเดยวกนหรอระหวางรปทรงและรวมถงความสมพนธกลมกลน

ระหวางองคประกอบทงหลายดวยซงเปนความพอเหมาะพอดไมมากไมนอยขององคประกอบ

ทงหลายทน ามาจดรวมกนความเหมาะสมของสดสวนอาจพจารณาจากคณลกษณะดงตอไปน

1.1 สดสวนทเปนมาตรฐานจากรปลกษณะตามธรรมชาตของคนสตว พชซงโดยทวไปถอ

วาสดสวนตามธรรมชาตจะมความงามทเหมาะสมทสดหรอจากรปลกษณะทเปนการสรางสรรค

ของมนษย เชน Gold section เปนกฎในการสรางสรรครปทรงของกรกซงถอวา "สวนเลกสมพนธ

กบสวนทใหญกวาสวนทใหญกวาสมพนธกบสวนรวม"ท าใหสงตางๆทสรางขนมสดสวนท

สมพนธกบทกสงอยางลงตว

1.2 สดสวนจากความรสกโดยทศลปะนนไมไดสรางขนเพอความงามของรปทรงเพยง

อยางเดยว แตยงสรางขนเพอแสดงออกถงเนอหาเรองราวความรสกดวยสดสวนจะชวยเนนอารมณ

ความรสกใหเปนไปตามเจตนารมณและเรองราวทศลปนตองการลกษณะเชนนท าใหงานศลปะของ

ชนชาตตางๆมลกษณะแตกตางกนเนองจากมเรองราว อารมณและความรสกทตองการแสดงออก

ตางๆกนไปเชน กรกนยมในความงามตามธรรมชาตเปนอดมคตเนนความงามทเกดจากการ

ประสานกลมกลนของรปทรงจงแสดงถงความเหมอนจรงตามธรรมชาต สวนศลปะแอฟรกนดงเดม

เนนทความรสกทางวญญาณทนากลว ดงนนรปลกษณะจงมสดสวนทผดแผกแตกตางไปจาก

ธรรมชาตทวไป

ความสมดล

ความสมดลหรอดลยภาพหมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบไมเอนเอยงไปขางใด

ขางหนงในทางศลปะยงรวมถงความประสานกลมกลนความพอเหมาะพอดของสวนตางๆใน

45

รปทรงหนงหรองานศลปะชนหนงการจดวางองคประกอบตางๆลงในงานศลปกรรมนนจะตอง

ค านงถงจดศนยถวงในธรรมชาตนนทกสงสงททรงตวอยไดโดยไมลมเพราะมน าหนกเฉลยเทากน

ทกดานฉะนนในงานศลปะถามองดแลวรสกวาบางสวนหนกไป แนนไปหรอเบาบางไปกจะท าให

ภาพนนดเอนเอยง และเกดความรสกไมสมดเปนการบกพรองทางความงามดลยภาพในงานศลปะ

ม 2 ลกษณะคอ

1. ดลยภาพแบบสมมาตร (Symmetry Balance) หรอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกน

คอ การวางรปทงสองขางของแกนสมดลเปนการสมดลแบบธรรมชาตลกษณะแบบนในทางศลปะม

ใชนอย สวนมากจะใชในลวดลายตกแตงในงานสถาปตยกรรมบางแบบหรอในงานทตองการดลย

ภาพทนงและมนคงจรง ๆ 2.

ดลยภาพแบบอสมมาตร (Asymmetry Balance) หรอความสมดลแบบซายขวาไมเหมอนกนมกเปน

การสมดลทเกดจาการจดใหมของมนษยซงมลกษณะททางซายและขวาจะไมเหมอนกนใช

องคประกอบทไมเหมอนกนแตมความสมดลกนอาจเปนความสมดลดวยน าหนกขององคประกอบ

หรอสมดลดวยความรสกกไดการจดองคประกอบใหเกดความสมดลแบบอสมมาตรอาจท าไดโดย

เลอนแกนสมดลไปทางดานทมน าหนกมากวาหรอเลอนรปทมน าหนกมากวาเขาหาแกนจะท าให

เกดความสมดลขนหรอใชหนวยทมขนาดเลกแตมรปลกษณะทนาสนใจถวงดลกบรป ลกษณะทม

ขนาดใหญแตมรปแบบธรรมดา

จงหวะลลา

จงหวะลลา หมายถง การเคลอนไหวทเกดจาการซ ากนขององคประกอบเปนการซ าทเปน

ระเบยบจากระเบยบธรรมดาทมชวงหางเทากนมาเปนระเบยบทสงขนซบซอนขนจนถงขนเกดเปน

รปลกษณะของศลปะโดยเกดจากการซ าของหนวยหรอการสลบกนของหนวยกบชองไฟหรอเกด

จากการเลอนไหลตอเนองกนของเสน ส รปทรงหรอน าหนกรปแบบๆหนงอาจเรยกวาแมลายการ

น าแมลายมาจดวางซ าๆกนท าใหเกดจงหวะและถาจดจงหวะใหแตกตางกนออกไปดวยการเวนชวง

หรอสลบชวงกจะเกดลวดลายทแตกตางกนออกไปไดอยางมากมายแตจงหวะของลายเปนจงหวะ

อยางงายๆใหความรสกเพยงผวเผนและเบองายเนองจากขาดความหมายเปนการรวมตวของสงท

เหมอนกนแตไมมความหมายในตวเองจงหวะทนาสนใจและมชวตไดแก การเคลอนไหวของคน

สตว การเตบโตของพชการเตนร าเปนการเคลอนไหวของโครงสรางทใหความบนดาลใจในการ

สรางรปทรงทมความหมาย

เนองจากจงหวะของลายนนซ าตวเองอยตลอดไปไมมวนจบและมแบบรปของการซ า

46

ทตายตวแตงานศลปะแตละชนจะตองจบลงอยางสมบรณและมความหมายในตวงานศลปะทกชนม

กฎเกณฑและระเบยบทซอนลกอยภายในไมสามารถมองเหนไดชดเจนงานชนใดทแสดงระเบยบ

กฎเกณฑทชดเจนเกนไปงานชนนนกจะจ ากดตวเองไมตางอะไรกบลวดลายทมองเหนไดงายไมม

ความหมายใหผลเพยงความเพลดเพลนสบายตาแกผชม

การเนน

การเนนหมายถง การกระท าใหเดนเปนพเศษกวาธรรมดาในงานศลปะจะตองมสวนใด

สวนหนงหรอจดใดจดหนงทมความส าคญกวาสวนอนๆเปนประธานอยถาสวนนนๆอยปะปนกบ

สวนอนๆและมลกษณะเหมอนๆกนกอาจถกกลนหรอถกสวนอนๆทมความส าคญนอยกวาบดบง

หรอแยงความส าคญความนาสนใจไปเสยงานทไมมจดสนใจหรอประธานจะท าใหดนาเบอ

เหมอนกบลวดลายทถกจดวางซ ากนโดยปราศจากความหมายหรอเรองราวทนาสนใจดงนนสวน

นนจงตองถกเนนใหเหนเดนชดขนมาเปนพเศษกวาสวนอนๆซงจะท าใหผลงานมความงามสมบรณ

ลงตว และนาสนใจมากขนการเนนจดสนใจสามารถท าได 3 วธคอ

1. การเนนดวยการใชองคประกอบทตดกน (Emphasis by Contrast) สงทแปลกแตกตางไป

จากสวนอนๆของงานจะเปนจดสนใจดงนนการใชองคประกอบทมลกษณะแตกตางหรอขดแยง กบ

สวนอนกจะท าใหเกดจดสนใจขนในผลงานไดแตทงนตองพจารณาลกษณะความแตกตางท

น ามาใชดวยวากอใหเกดความขดแยงกนในสวนรวมและท าใหเนอหาของงานเปลยนไปหรอไมโดย

ตองค านงวาแมมความขดแยงแตกตางกนในบางสวนและในสวนรวมยงมความกลมกลนเปน

เอกภาพเดยวกน

2. การเนนดวยการดวยการอยโดดเดยว (Emphasis by Isolation) เมอสงหนงถกแยก

ออกไปจากสวนอนๆของภาพหรอกลมของมนสงนนกจะเปนจดสนใจเพราะเมอแยกออกไปแลวก

จะเกดความส าคญขนมาซงเปนผลจากความแตกตางทไมใชแตกตางดวยรปลกษณะแตเปนเรองของ

ต าแหนงทจดวางซงในกรณนรปลกษณะนนไมจ าเปนตองแตกตางจากรปอนแตต าแหนงของมนได

ดงสายตาออกไปจงกลายเปนจดสนใจขนมา

3. การเนนดวยการจดวางต าแหนง (Emphasis by Placement) เมอองคประกอบอนๆชน ามายงจดใดๆจดนนกจะเปนจดสนใจทถกเนนขนมาและการจดวางต าแหนงทเหมาะสมกสามารถท าใหจดนนเปนจดส าคญขนมาไดเชนกนพงเขาใจวาการเนนไมจ าเปนจะตองชแนะใหเหนเดนชดจนเกนไปสงทจะตองระลกถงอยเสมอคอเมอจดวางจดสนใจแลว จะตองพยายามหลกเลยงไมใหสงอนมาดงความสนใจออกไปจนท าใหเกดความสบสนการเนนสามารถกระท าไดดวยองคประกอบ

47

ตางๆของศลปะไมวาจะเปนเสน ส แสงเงา รปราง รปทรงหรอ พนผวทงนขนอยความตองการในการน าเสนอของศลปนผสรางสรรค เอกภาพ (Unity) หมายถง ความเปนอนหนงอนเดยวกน ความสามคค, เอกภาพ,กลมกลน (สอ เสถบตร 2531:819) หมายถง ความเปนอนหนงอนเดยวกนเนองจากแตละองคประกอบมความสมพนธเชอมโยงประกอบกนจนอยในลกษณะหลอมรวมกนเปนกลมกอนและในองคประกอบศลปกรรมอยในสภาวะของเอกภาพแลว จะเพมหรอตดทอนสวนประกอบใด สวนประกอบหนงจากความเปนเอกภาพแลวมไดซงถาเพมหรอตดทอนแลวเอกภาพนนจะเปลยนไป (ประเสรฐ ศลรตนา, 2525 : 64) หมายถง ความเปนอนเดยวกน การประกอบกนของสวนตางๆเพอใหเกดความเปนอนหนง อนเดยวขนอยางสมบรณ กฎของเอกภาพเปนสากล เปนกฎของความสมดล(Balance) กฎของการรวมกน (Cohesion) มระเบยบ(Order)จากสวนทใหญทสดคอจกรวาลจนกระทงสวนทเลกทสดคอ อณลวนอยในกฎของเอกภาพอนเดยวกนองคประกอบศลปเหมอนกบองคประกอบของชวตเปนการสรางเอกภาพขนมาจากความสบสนยงเหยงจดสรรสงทขดแยงกนใหเขากนได (ชลด นมเสมอ 2526 : 27) วธน าไปสเอกภาพ (Way to Achieve Unity) 1. น ามาใกลชดกน (Proximity) วธการงายๆ ทจะท าใหเกดเอกภาพคอการน าเอาองคประกอบทอยแยกกนมาท าใหเหมอน เปนเรอง เดยวกน โดยการน าเอามาอยใกลชดกน 2. การซ ากน (Repetition) เปนวธการทใชมากและไดผลมากทสดในการสรางเอกภาพทางสายตา คอ การซ า(Repetition) 3. การกระท าตอเนอง(Continuation) เปนการกระท าทด าเนนตอไปมกจะเปนพลงของแนวเสนของรปทรงใหทศทางจากทหนงไปอกทหนงสายตาของคนดจะคอยมองผานจากองคประกอบหนงไปยงอกอนหนง

4. เอกภาพดวยความหลากหลาย (Unity with Variety) เชน รปทรงตางๆอาจซ ากนได แตเปนขนาดตางกนสกอาจซ ากนไดแตตางระดบสไมใชการซ าอยางธรรมดาแตเปนความหลากหลาย

48

บทท 3

วธการด าเนนงาน

แนวความคดและแรงบนดาลใจ แรงบนดาลใจทผศกษาไดท าการศกษาในหวขอเรอง โบราณสถานตะโละมาเนาะ ซงโบราณสถานแหงนเปนมสยดทเกาแก และเปนมสยดทมการสรางดวยไมตะเคยนทงหลง มสยดแหงนมความโดดเดนในของการออกแบบรวมถงลวดลายดวย มสยดแหงนมลกษณะแตกตางจากมสยดทวไปคอ เปนอาคารไม2หลงตดตอกน มการสรางดวยไมตะเคยนทงหลงและมลวดลายทเปนศลปะจน ศลปะมลายและศลปะไทย ลกษณะการสรางจะใชไมสลกแทนตะป รปทรงของอาคารเปนแบบไทยพนเมองประยกตเขากบศลปะจนและศลปะมลายออกแบบไดลงตว สวนทเดนทสดของอาคารคอเหนอหลงคาจะมฐานมารองรบจวบนหลงคาอยชนหนง สวนหออาซานซงมลกษณะเปนเกงจนกตงอยบนหลงคาสวนหลง ฝาเรอนใชไมทงแผนแลวเจาะหนาตาง สวนชองลมแกะเปนลวดลายใบไม ดอกไมสลบลายจน รปแบบการสรางสรรคผลงาน รปแบบการสรางสรรคผลงานจะอยในรปแบบของการจดองคประกอบศลป และลวดลาย น ามาสรางสรรคเปนผลงานศลปะ ในหวขอ “โบราณสถานตะโละมาเนาะ” จ านวน 3 ชน ขนาด 80 x 100 เซนตเมตร ขนตอนการด าเนนงาน 1 .น าเสนอหวขอเรอง 2. ศกษาคนควาขอมลทเกยวของจากแหลงขอมล 3. รวบรวมขอมล 4.ออกแบบชนงานรางแบบ Sketch 5. จดเตรยมวสดอปกรณ 6.ลงมอปฏบตงาน 7.ตกแตงและเกบรายละเอยดใหผลงานมความสมบรณมากยงขน เทคนค จตรกรรมสอผสมบนผาใบโดยมจดเดนคอรปรางรปทรงมสยดตะโละมาเนาะ รวมถงสสนและลวดลายทแสดงเปนเอกลกษณ สวนรปแบบในการน าเสนอใชรปแบบการสรางสรรคดวยเทคนคจตรกรรมสอผสม โดยรปแบบการจดองคประกอบทเปนเอกลกษณเฉพาะตว

50

วสด อปกรณในการสรางสรรคผลงาน

1.เฟรม

2.ผา

3.สน ามน

4.น ามนลนซด

5.น ามนสน

6.จานส

7.พกน

ภาพประกอบท 11 อปกรณในการสรางสรรคผลงาน

51

ขนตอนการสรางสรรคผลงาน

น าเฟรมขนาด 80 x 100 เซนตเมตร จ านวน 3 ชน มาขงผาใบ จะไดเฟรมดงรป

ภาพประกอบท 12 เฟรมทเรยบรอยแลว

52

เกบรายละเอยดผลงานทง 3 ชน

ภาพประกอบท 13 ภาพงานชนท 1

53

ภาพประกอบท 14 ภาพงานชนท 2

54

ภาพประกอบท 15 ภาพงานชนท 3

55

ภาพประกอบท 16 ผลงานชนท 1 โบราณสถานตะโละมาเนาะ1

ชนท 1 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ1 ขนาด 80 X 100 เซนตเมตร เปนการน าเสนอ

ความคดโดยการจดองคประกอบเกยวกบลวดลายของรปแบบสถาปตยกรรมมสยดและมการเพนท

ภาพมสยดทบบนลายทเปนพนหลง มลกษณะเดนทรปรางรปทรงของมสยดโดยมการวาดแสงเงามา

จดในรปแบบการวางองคประกอบศลป เพอใหเหนถงความสวยงามรปรางรปทรงทเปนเอกลกษณ

56

ภาพประกอบท 17 ผลงานชนท 2 โบราณสถานตะโละมาเนาะ 2

ชนท 2 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ2ขนาด 80X 100 เซนตเมตร เปนการน าเสนอ

รปรางรปทรงของมสยดทมมสยดทงหมด 4 หลง ทถกมาจดวางซอนกนมเพยงความสงบนง ความ

ศรทธาเทานนเปนแสงน าพาชวตของคนคนหนงใหสวางไสว โดยมพนหลงเปนภาพชายคนหนง

ก าลงขอพรตอพระผเปนเจา

57

ภาพประกอบท 18 ผลงานชนท 3 โบราณสถานตะโละมาเนาะ3

ชนท 3 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ3 ขนาด80 X 100 เซนตเมตร เปนการ

น าเสนอความคดเกยวกบความงามของรปรางรปทรงของมสยดมาจดองคประกอบทม

ความแตกตางจากมสยดทวไป โดยมลกษณะเดนตรงทหลงคา

บทท 4

โครงการสอนและแผนการจดการเรยนร

วชา ศ 31101 : ทศนศลป ชนประถมศกษาปท 6

เวลาเรยน 1 คาบ / สปดาห 2 หนวยการเรยน

ค าอธบายรายวชา

มความรความเขาใจองคประกอบศลป ทศนธาต สรางและน าผลงานทางทศนศลปจาก

จนตนาการ โดยสามารถใชอปกรณทเหมาะสม รวมทงสามารถใชเทคนค วธการของศลปนในการ

สรางงานไดอยางมประสทธภาพ วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป เขาใจความสมพนธ

ระหวางทศนศลป ประวตศาสตร และวฒนธรรม เหนคณคางานศลปะทเปนมรดกทางวฒนธรรม

ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล ชนชม และประยกตใชในชวตประจ าวน

วตถประสงค

1. เพอนกเรยนมความเขาใจเกยวกบองคประกอบศลป

2. เพอใหนกเรยนสามารถปฏบตงานทศนศลป

3. เพอใหนกเรยนเหนคณคางานศลปะของภมปญญาทองถน

59

โครงการสอน

สปดาหท ชวโมง ชอหนวย/ชอเรอง กจกรรม

1 1 1.ปฐมนเทศกอนเรยน 2.รายละเอยดรายวชา 3.ขอตกลงเบอง

-แนะน าตว -อธบายรายวชา -แนะน ากจกรรมการเรยนการสอน -เปดโอกาสใหนกเรยนซกถาม

2 1 1.ความรทวไปเกยวกบศลปะ -ความหมายของศลปะ -คณคาของศลปะ

-ซกถามความรทวไปเกยวกบศลปะ -แจกใบความรและอธบายเพมเตมจากใบความร -รายงาน อภปรายและสรปเปนสาระส าคญ

3 1 1ความรทวไปเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ -ความหมาย -ลกษณะ

-ซกถามนกเรยนความรเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ -แจกใบความร -อธบายเนอหาเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะจากใบความร -ปฏบตการสรางสรรคผลงาน -สรปบทเรยน

4-5 2 1.ความรทวไปเกยวกบจตรกรรม -ความหมาย -ประเภท -เทคนคทางจตรกรรม

-ซกถามความรทวไปเกยวกบจตรกรรม -แจกใบความร -ครอธบายเนอหาเกยวกบจตรกรรม -ดตวอยางภาพประกอบ -นกเรยนสรางสรรคผลงานพรอมน าเสนอหนาชน

60

6-7 2 1.หลกการจดองคประกอบศลป 2.งานจตรกรรม -องคประกอบศลป -หลกการจดองคประกอบศลป

-แจกใบความร -อธบายเนอหาเกยวกบการจดองคประกอบศลป -นกเรยนดภาพตวอยาง -นกเรยนบอกองคประกอบศลป -ปฏบตการสรางสรรคผลงาน -น าเสนอผลงาน -สรปบทเรยนและครใหขอเสนอแนะ

8-10 3 1.การสรางสรรคผลงานจตรกรรม -รปแบบการสรางสรรคผลงานจตรกรรม -ขนตอนการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

-ครชแจงหวขอตางๆในการสรางสรรคผลงานจตรกรรม -ดตวอยางผลงาน -อธบายขนตอนและวธการท า -ปฏบตการสรางสรรคผลงาน -ตรวจผลงานและประเมนผล

11-13 3 1.จตรกรรมสน ามน -การเขยนภาพสน ามน -เทคนควธการ -วสดอปกรณ -ขนตอนการสรางสรรคผลงาน

-แจกใบความรเกยวกบสน ามน -อธบายวธการและเทคนคการเขยนสน ามน -ครสาธตการเขยนสน ามน -นกเรยนสรางสรรคผลงาน -น าเสนอผลงาน -สรปบทเรยน

61

14-16 3 1.การสรางสรรคผลงานเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ -การสรางสรรคผลงานสน ามนเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ -รปแบบของมสยดตะโละมาเนาะ

-บททวนเนอหาเกยวกบสน ามน -อธบายขนตอนการเขยนภาพมสยดตะโละมาเนาะ -แสดงภาพตวอยาง -นกเรยนสรางสรรคผลงาน -สรปผลงาน

17-18

2 1.สรปผลงานนกเรยน -แนวความคด -รปแบบผลงาน -ประเมนผล

-ผลงานนกเรยน -ผลงานครผสอน

62

การวดและการประเมนผล

คะแนนระหวางภาค : คะแนนปลายภาค 70 : 30

คะแนนระหวางภาค

1. เขาชนเรยน 10 คะแนน

2. ผลงานระหวางเรยน 50 คะแนน

3. ใบงาน 10 คะแนน

คะแนนปลายภาค

4. ผลงานสรป 30 คะแนน

เกณฑการประเมน

คะแนน ผลการเรยน

80 – 100 4

70 – 79 3

60 – 69 2

50 – 59 1

0 – 49 0

*หมายเหต การประเมนผลอาจเปลยนแปลงตามสภาพของการเรยนการสอน

63

แผนการจดการเรยนรท 1

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง ความรขนพนฐานวชาทศนศลป

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 1 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคดสรางสรรค

วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตองานศลปะ

อยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

เขาใจกฎการเรยนรพรอมเขาใจถงวตถประสงคการเรยนการสอนเกยวกบศลปะ

และมความตระหนกรคณคาการน าไปใชประโยชนในชวตประจ าวน

ผลการเรยนรทคาดหวง

รหลกการสอนรายวชาศลปะ และมความรสกประทบใจเกยวกบการเรยนการสอน

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

มความรความเขาใจและสามารถอธบายถงประโยชน คณคาของศลปะได

จดประสงคน าทาง

1. นกเรยนสามารถบอกประโยชนของศลปะ

2. นกเรยนมความเขาใจวตถประสงคการเรยนรรายวชาศลปะ

3. นกเรยนมความตระหนกถงคณคาของรายวชาศลปะ

สาระการเรยนร

1. รายวชาศลปะ

2. กฎและจดประสงคการเรยนการสอนรายวชาศลปะ

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

1. ครแนะน าตนเองและท าความรจกกบนกเรยนแตละคน โดยใหนกเรยนแนะน า

ชอและทอยของตนเองตามล าดบเลขท

64

2. ครสรางความคนเคยกบนกเรยนโดยการจดกจกรรมนนทนาการเพอใหเกด

ความสมพนธระหวางครกบนกเรยน

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครแจงขอตกลงเบองตนในการเรยนการสอนของรายวชาศลปะพรอมเขยน

วตถประสงคการเรยนรบนกระดานด าแลวใหนกเรยนเขยนลงในสมด

2. ครอธบายเกยวกบการเรยนการสอนในรายวชาศลปะและใหนกเรยนบอกความ

หมายของศลปะในความคดของนกเรยนและประโยชนของวชาศลปะ

3. ครสมนกเรยนออกมาหนาชนเรยนโดยทใหนกเรยนบอกความหมายของศลปะ

ในความคดของนกเรยนและประโยชนของวชาศลปะใหเพอนๆฟง

ขนสรปการเรยนร

ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงความตระหนกรคณคาการน าไปใชประโยชน

ในชวตประจ าวน

สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

2. หนงสอประกอบการเรยนการสอน

3. สมดจด

4. กระดานด า

การวดการประเมนผล

วธการ

- สงเกตการรวมกจกรรม

- สงเกตการณสนทนาซกถาม

- ประเมนพฤตกรรมระหวางเรยน

เครองมอ

- แบบประเมนความเขาใจรายวชา

เกณฑ

- การแสดงความคดเหนของนกเรยน

65

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

66

แผนการจดการเรยนรท 2

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง องคความรทางศลปะ

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 1 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

เรยนรเรองเกยวกบองคความรศลปะเพอใหนกเรยนมความเขาใจ สนกสนาน เปน

การน าสความคดสรางสรรคผลงานและสามารถน าไปใชในชวตประจ าวน

ผลการเรยนรทคาดหวง

มความร ความคด และเขาใจเกยวกบองคความรทางศลปะ

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

นกเรยนสามารถอธบายถงความหมายของศลปะและองคประกอบศลปได

จดประสงคน าทาง

1. นกเรยนสามารถบอกประเภทของศลปะได

2. นกเรยนมความเขาใจเกยวกบองคประกอบศลปและกลวธในการ

สรางสรรคศลปะ

3. นกเรยนสามารถน าความรมาสรางสรรคและน าไปใชในชวตประจ าวน

สาระการเรยนร

สาระการเรยนรดานทศนศลป

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

1เกรนน าเขาสบทเรยน

67

2. ครแสดงรปภาพใหนกเรยนดเพอดงดดความสนใจ

3. ครซกถามนกเรยนวา “รปภาพเหลานเกยวของกบเรองใด” ใหนกเรยนตอบ

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครซกถามนกเรยนเกยวกบความรทวไปทางศลปะ

2. ครแจกใบความรทวไปเกยวกบศลปะ

3. น าเสนอขอมลโดยการอธบายจากใบความรเพอกระตนใหนกเรยนตอบค าถาม

ขนสรปการเรยนร

1. ครสมนกเรยน 3-5 คน ใหสรปบทเรยนทไดเรยนมา

2. ครสรปความหมายของศลปะ สรางสรรคผลงานศลปะและสามารถน าไปใชใน

ชวตประจ าวน

สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

2. รปภาพหรอผลงาน

3. สมดจด

4. กระดานด า,ชอลก การ

วดการประเมนผล

วธการ

- สงเกตการแสดงความคดเหนในกจกรรม

- สงเกตการสนทนาซกถาม

เครองมอ

- แบบประเมน

เกณฑ

- ความสนใจระหวางเรยน และความเขาใจของนกเรยน

68

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

69

แผนการจดการเรยนรท 3

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง ความรทวไปเกยวกบมสยด

ตะโละมาเนาะ

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 1 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

การเรยนรเรอง มสยดตะโละมาเนาะ ทมคณคาทางศลปะเพอใหนกเรยนมความ

เขาใจ พฒนาความคดจนตนาการ และสามารถประยกตใชในดานการเรยนร

ผลการเรยนรทคาดหวง

นกเรยนสามารถน าความรเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะไปประยกตใชในการเรยน

ศลปะ

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

นกเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ

จดประสงคน าทาง

1. นกเรยนสามารถอธบายความหมายเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะได

2. นกเรยนสามารถบอกประเภทและคณคาเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ

ได

3. นกเรยนมความตระหนกถงคณคาของมสยดตะโละมาเนาะสาระการ

เรยนร

1. มสยดตะโละมาเนาะ

2. บทบาทและความส าคญ

70

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

1. ครซกถามนกเรยนเรอง ความรทวไปเกยวกบมสยดตะโละมาเนาะ

2. ครแสดงรปภาพมสยดตะโละมาเนาะใหนกเรยนดเพอดงดดความสนใจ

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครแจกใบความรเกยวกบประวตมสยดตะโละมาเนาะ

2.ครอธบายประวตความเปนมา บทบาทและความส าคญของมสยดตะโละมาเนาะ

โดยสงเขป

3. ครใหนกเรยนดวดโอเรองบทบาทและความส าคญของมสยดตะโละมาเนาะ

4. ครใหน าเสนอสอการสอนในรปแบบการจดบอรดอยางถกตองและสวยงาม

ขนสรปการเรยนร

ครสรปเนอหามสยดตะโละมาเนาะและความตระหนกถงคณคาของสอการเรยน

การสอนทสามารถประยกตใชในดานการเรยนร

สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

2. ใบความรเรองประวตมสยดตะโละมาเนาะ

3. สมดจด การ

วดการประเมนผล

วธการ

- การแสดงความคดเหนในกจกรรมการเรยน

- สงเกตการสนทนาซกถาม

เครองมอ

- แบบสงเกต

เกณฑ

- ประเมนความเขาใจระหวางเรยน

- มความรบผดชอบ

71

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

72

แผนการจดการเรยนรท 4

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง ความรทวไปเกยวกบจตรกรรม

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 2 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

ศกษาความรทวไปเกยวกบจตรกรรม

ผลการเรยนรทคาดหวง

1.มความรความเขาใจและบอกลกษณะงานจตรกรรมได

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

1. มความร ความเขาใจและบอกลกษณะงานจตรกรรมได

จดประสงคน าทาง

1. มความรความเขาใจเกยวกบงานจตรกรรม

2. นกเรยนสามารถอธบายลกษณะงานจตรกรรม

3. การปฏบตงานเกยวกบงานจตรกรรมทชอบ

สาระการเรยนร

1. ความหมาย

2. ประเภท

3. ลกษณะงานจตรกรรม

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

1. ครเกรนน าเขาสบทเรยนโดยการน าภาพจตรกรรมสน ามนใหนกเรยนด

73

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครซกถามนกเรยนเกยวกบความรทวไปเกยวกบจตรกรรม

2.ครอธบายเนอหาทจะเรยนและใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน ตอจากนนแจก

ใบความรเกยวกบจตรกรรมและครใหนกเรยนท าความเขาใจ จากนนใหตวแทนกลม

ออกไปน าเสนอหนาชนเรยน

3. ครอธบายเนอหาจตรกรรมและน าภาพประกอบไดแก ภาพสน ามน ภาพมสยด

ตะโละมาเนาะ ใหนกเรยนดเปนตวอยาง

4. ครใหสงงานใหนกเรยนวาดรป ครแจกกระดาษ 100 ปอนด ขนาด A4 ให

นกเรยนวาดภาพจตรกรรมกบนกเรยนในหวขอเรอง มสยดตะโละมาเนาะ ดวยสน ามน

ขนสรปการเรยนร

1. ครใหนกเรยนน าเสนอผลงาน

2. ครใหตวแทนหองออกมาสรปความรทวไปเกยวกบจตรกรรม

สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

2. ภาพประกอบผลงานจตรกรรม

3. กระดาษ 100 ปอนด

4. สน ามน

การวดการประเมนผล

วธการ

- สงเกตการณแสดงความคดเหนของนกเรยน

- สงเกตการสนทนาซกถาม

- สงเกตพฤตกรรมขณะท างาน

เครองมอ

- ผลงาน

เกณฑ

- ความตงใจในการท างาน

- ตรวจงาน

74

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

75

แผนการจดการเรยนรท 5

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง หลกการจดองคประกอบศลป

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 2 คาบ

มาตรฐาน ท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

ศกษาความรทวไปเกยวกบหลกการจดองคประกอบศลปในงานจตรกรรม

ผลการเรยนรทคาดหวง

1.มความรความเขาใจและสามารถสรางสรรคผลงานโดยใชหลกการจด

องคประกอบศลปได

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

มความร ความเขาใจและสามารถสรางสรรคผลงานโดยใชหลกการจด

องคประกอบศลปได

จดประสงคน าทาง

1. มความรความเขาใจในหลกการจดองคประกอบศลปในงานจตรกรรม

2. นกเรยนสามารถอธบายลกษณะงานจตรกรรม

3. การปฏบตงานเกยวกบงานจตรกรรมทชอบ

สาระการเรยนร

1. ความหมาย

2. ประเภท

3. ลกษณะงานจตรกรรม

76

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

ครกลาวค าทกทายกบนกเรยน ครใชค าถามน าเสนอ เชน หลกการจดองคประกอบ

ศลปในงานจตรกรรม และแจกใบความรหลกการจดองคประกอบศลป ขน

จดกจกรรมการเรยนร

1. ครอธบายเนอหาความรทวไปเกยวกบหลกการจดองคประกอบศลปในงาน

จตรกรรมใหนกเรยนฟง

2.ครใหนกเรยนดตวอยางภาพประกอบ ภาพจตรกรรมสน ามนรปภาพมสยดตะ

โละมาเนาะ ภาพดอกไมและภาพทวทศน

3. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเรอง องคประกอบศลปในงานจตรกรรม

4. ครใหนกเรยนสรางสรรคผลงาน ครแจกกระดาษ 100 ปอนด ขนาด A4 ให

นกเรยนสรางสรรคผลงานเรอง รปราง รปทรง โดยทครใหนกเรยนวาดรปธรรมชาตแล

สงแวดลอม แลววาดภาพรปราง รปทรงในธรรมชาตและสงแวดลอมมาอยางละ 1 ภาพ

พรอมระบายสใหสวยงาม

ขนสรปการเรยนร

ครและนกเรยนท าการสรปบทเรยนเรองหลกการจดองคประกอบศลปในงาน

จตรกรรมและขอเสนอแนะเกยวกบผลงาน

สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. ใบความร หลกการจดการองคประกอบศลปในงานจตรกรรม

2. ภาพตวอยาง จตรกรรมสน ามน รปมสยดตะโละมาเนาะ ภาพดอกไม

ภาพทวทศน

3. กระดาษ 100 ปอนด

4. สน ามน

5. ผลงานจรง

การวดการประเมนผล

วธการ

- สงเกตการแสดงความคดเหนในกจกรรม

- สงเกตการน าเสนอความคดเหน

77

- ประเมนความสนใจระหวางเรยน

เครองมอ

- ผลงาน

เกณฑ

- ความตงใจในการท างาน

- ความสมบรณ

78

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

79

แผนการจดการเรยนรท 6

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง การสรางสรรคผลงานจตรกรรม

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 3 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

ศกษาความรทวไปเกยวกบการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

ผลการเรยนรทคาดหวง

มความรความเขาใจขนตอนในการท างานและสามารถสรางสรรคผลงาน

จตรกรรม จดประสงค

การเรยนร

จดประสงคปลาย

1.มความร ความเขาใจขนตอนในการท างานและสรางสรรคผลงาน

จตรกรรมได

จดประสงคน าทาง

1. เขาใจขนตอนและการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

2. สามารถบอกขนตอนและวธการสรางสรรคผลงานจตรกรรมแบบตางๆ

3. มทกษะการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

สาระการเรยนร

1. รปแบบการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

2. วธการใชอปกรณ

3. ขนตอนในการสรางสรรคผลงาน

80

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

ครกลาวค าทกทายกบนกเรยน ครบอกถงหวขอตางๆในการสรางสรรคผลงาน

จตรกรรม

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครใหนกเรยนดภาพตวอยางประกอบ ภาพจตรกรรมสน ามน สอะครลคและ

จตรกรรมสอผสม

2.ครใชสอการสอนในรปแบบบอรดและบอกอปกรณสน ามน สอะครลคและ

วธการใชอปกรณในการสรางสรรคผลงานศลปะ

3. ครอธบายพรอมปฏบตขนตอนวธการราง การลงส แสงเงา และการเกบ

รายละเอยด การสรางสรรคผลงานดวยสน ามนอยางละเอยดใหนกเรยนดและครสงงานให

นกเรยนสรางสรรคผลงานดวยสน ามนบนกระดาษ 100 ปอนด

4. ครใหสงงานใหนกเรยนวาดรป ครแจกกระดาษ 100 ปอนด ขนาด A4 ให

นกเรยนวาดภาพจตรกรรมกบนกเรยนในหวขอเรอง มสยดตะโละมาเนาะ ดวยสน ามน

ขนสรปการเรยนร

1. ครใหตวแทนออกมาน าเสนอผลงานและบอกสงทไดรบจากการปฏบตงานใน

ชนเรยน

2. ครใหค าแนะน าและขอเสนอแนะ สอการ

เรยนร/แหลงการเรยนร 1.

ภาพประกอบผลงานจตรกรรม 2.

ผลงานจรง 3.

กระดาษ 100 ปอนด 4. ส

น ามน การวดการ

ประเมนผล

วธการ

- สงเกตการสนทนาซกถาม

81

- ประเมนความสนใจการเรยน

เครองมอ

- ผลงาน

เกณฑ

- ความตงใจในการท างาน

- ความรบผดชอบ

82

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

83

แผนการจดการเรยนรท 7

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 เรอง จตรกรรมสน ามน

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 3 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ

ศกษาความรทวไปเกยวกบการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามน

ผลการเรยนรทคาดหวง

มความรความเขาใจและสามารถสรางสรรคผลงานเกยวกบจตรกรรมสน ามนได

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคปลาย

1.มความร ความเขาใจขนตอนในการท างานและสรางสรรคผลงาน

จตรกรรมได

จดประสงคน าทาง

1. มความรความเขาใจเกยวกบจตรกรรมสน ามน

2. สามารถบอกขนตอนและเทคนควการเกยวสน ามน

3. สรางสรรคผลงานสน ามน สาระการเรยนร

1. การเรยนรสน ามน

2. วธการใชอปกรณในการเขยนภาพ

3. ลกษณะเดนของสน ามน

4. การเกบรกษาภาพวาดสน ามน

84

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

ครกลาวค าทกทายกบนกเรยน ครซกถามนกเรยนเกยวกบงานจตรกรรมสน ามน

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน ตอนนครแจกใบความรเกยวกบจตรกรรม

สน ามน แลวใหนกเรยนท าความเขาใจแลวใหตวแทนกลมไปน าเสนอหนาชนเรยน

2.ครอธบายเนอหาบทเรยนเรองจตรกรรมสน ามน

3. ครบอกวธการและเทคนคในการเขยนสน ามน

4. ครสาธตการเขยนสน ามนนกเรยนดพรอมกบอธบายขนตอนวธการ การราง การ

ลงส แสงเงาและการเกบรายละเอยด

5. ครใหนกเรยนฝกเขยนสน ามน โดยทครไดจดวางหนนงแลวใหนกเรยนวาดบน

เฟรมใหสวยงาม

6. ครใหนกเรยนลงมอปฏบตงานจรง ครมอบหมายงานใหนกเรยนวาดรปมสยด

ตะโละมาเนาะบนเฟรมดวยสน ามน

ขนสรปการเรยนร

1. น าผลงานมาสง

2. ครใหนกเรยนน าเสนอผลงานและการจดภาพหนาชนเรยน

3. ครใหค าแนะน า สอการ

เรยนร/แหลงการเรยนร 1.

เอกสารประกอบการสอนเรองจตรกรรมสน ามน 2.

ภาพตวอยางผลงานจตรกรรม 3.

เฟรมผาใบส าหรบเขยนสน ามน 4.

อปกรณสน ามน การวดการ

ประเมนผล

วธการ

- แสดงความคดเหนในกจกรรม

- สงเกตการสนทนาซกถาม

85

- ประเมนความสนใจการเรยน

เครองมอ

- ผลงาน

เกณฑ

- ความตงใจในการท างาน

- ความรบผดชอบ

- การสงงาน

86

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

87

แผนการจดการเรยนรท 8

กลมสาระการเรยนรศลปะ วชา ทศนศลป ชวงชนท 3 มธยมศกษาปท 4

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 หนวยการเรยนรท 1 สรปผลงานนกเรยน

วน ……………………ท……….เดอน………………พ.ศ. ………..เวลาเรยน 2 คาบ

มาตรฐานท ศ. 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคด

สรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตอ

งานศลปะอยางอสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจ าวน

สาระส าคญ ผล

การเรยนรทคาดหวง

บอกแนวความคดในการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามนทเกยวกบมสยดตะ

โละมาเนาะและสามารถปรบไปใชในการเรยนการสอน จดประสงค

การเรยนร

จดประสงคปลายทาง

บอกแนวความคดในการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามนทเกยวกบ

มสยดตะโละมาเนาะและสามารถปรบไปใชในการเรยนการสอน

จดประสงคน าทาง

1. แนวความคดในการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามนทเกยวกบ

มสยดตะโละมาเนาะ

2. บอกคณคาของการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามนทเกยวกบ

มสยดตะโละมาเนาะ

3. มเทคนควธการสรางสรรคผลงาน สาระการ

เรยนร

1. แนวความคดในการสรางสรรคผลงานจตรกรรมสน ามนทเกยวกบมสยดตะโละ

มาเนาะ

2. วจารณผลงานและสรป

88

กระบวนการจดการเรยนร

ขนน าเขาสบทเรยน

ครกลาวค าทกทายกบนกเรยน

ขนจดกจกรรมการเรยนร

1. ครมการทบทวนการเขยนสน ามนเรองมสยดตะโละมาเนาะ

2.ครใหอธบายแนวความคดและแรงบนดาลใจ

3. ครใหนกเรยนน าเสนอผลงานหนาชนเรยนพรอมอธบายแนวความคด

ขนสรปการเรยนร

1. ครใหนกเรยนแสดงความคดเหนและวพากษวจารณถงผลงานของตนเองและ

เพอนๆ สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

1. ผลงานนกเรยน

การวดการ

ประเมนผล

วธการ

- สงเกตการแสดงความคดเหนในกจกรรม

- การเขาชนเรยน

- ประเมนความสนใจระหวางเรยน

เครองมอ

- ผลงาน

เกณฑ

- ความตงใจในการท างาน

- ความรบผดชอบ

- การสงงาน

89

รายงานบนทกหลงการเรยนการสอนและแนวการด าเนนการท าวจยชนเรยน (Case Study)

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ………………………………………….ครผสอน

(นางสาวอาฟณย หะยฮาแว)

การตรวจแผนการจดการเรยนร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ หวหนากลมสาระ ลงชอ วชา

(……………………………….) ( ………………………..)

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยน

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ลงชอ ผบรหารโรงเรยน

( ……………………………………………..)

บทท 5

สรปผลและขอเสนอแนะ

สรปผล

จากการไดท าการศกษาและการสรางสรรคผลงานศลปะนพนธในหวขอวจยเรอง

โบราณสถานตะโละมาเนาะ ครงน มวตถประสงคคอ

1.เพอศกษาประวตความเปนมาของมสยดตะโละมาเนาะ

2.เพอศกษาขอมลศลปะเทคนคจตรกรรมสอผสม

3.เพอสรางสรรคผลงานศลปะเทคนคจตรกรรมสน ามนบนผาในหวขอ “โบราณสถานตะ

โละมาเนาะ ”

ผลการศกษาสรปไดวา มสยดนมชอวามสยดวาดอลฮเซน หรอ มสยดตะโละมา

เนาะ บางครงเรยกวามสยด 300 ป จากการสอบถามและคนควา ทราบวา นายวนฮเซนอส-ซานาว

ผอพยพมาจากบานสะนอยานยา จงหวดปตตาน เปนผสรางเมอ พ.ศ.2167 เรมแรกสรางหลงคามง

ใบลาน ตอมาเปลยนเปนกระเบองดนเผาลกษณะของมสยดมความแตกตางจากมสยดทวไป คอเปน

อาคาร 2 หลงตดตอกนสรางดวยไมตะเคยนทงหลง ลกษณะการสรางจะใชไมสลกแทนตะป

รปทรงของอาคารเปนแบบไทยพนเมองประยกตเขากบศลปะจนและมลายออกมาไดลงตว

สวนเดนทสดของอาคาร คอเหนอหลงคาจะมฐานมารองรบจวบนหลงคาอยชนหนงสวนหออาซาน

ซงมลกษณะเปนเกงจน กตงอยบนหลงคาสวนหลงฝาเรอนใชไมทงแผนแลวเจาะหนาตาง สวนชอง

ลมแกะเปนลวดลาย ใบไมดอกไมสลบลายจน มสยดเปน

องคกรทส าคญยงในอสลามเปนองคกรทมสวนส าคญตอการพฒนาคนใหเปนมนษยและพฒนา

มสลมใหเปนมมนทสมบรณมสยดตงแตอดตจนถงปจจบนไดกลายเปนสญลกษณทโดดเดนของ

ชมชนมสลม และเปนสญลกษณทสามารถบงบอกถงความเจรญรงเรอง และความเสอมถอยของ

91

ชมชนนนๆไดเปนอยางด พระราชบญญตการบรหาร

องคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 มาตรา 4 ไดใหความหมายของมสยดไววา มสยด หมายถง สถานท

ซงมสลมใชประกอบศาสนกจโดยจะตองมการละหมาดวนศกรเปนปกต และเปนสถานทสอน

ศาสนาอสลาม

มสยดตามความหมายนมสาระส าคญอย2 ประการ คอ

1. เปนสถานททมการละหมาดวนศกรเปนปกต ซงหมายความวาเปนมสยดทอยในชมชน ม

สปปรษจ านวนมากพอสมควรสงกด

2. เปนสถานทสอนศาสนาอสลาม ซงหมายความวาเปนมสยดทมกจกรรมการเรยนการสอน

ศาสนาอสลามใหกบปวงสปปรษ

มสยดในความหมายดงกลาวมลกษณะเฉพาะหลายประการ เชน

1. เปนองคกรสาธารณะ

2. มฐานะเปนนตบคคล (มาตรา13)

3. มคณะกรรมการประจ ามสยด ไดรบการคดเลอกจากปวงสปปรษประจ ามสยด (มาตรา30วรรค

2)

4. มอ านาจหนาททจะตองปฏบตอยางชดเจน 12 ขอ (มาตรา35)

มสยดตะโละมาเนาะเปนเรอนไมเกาแกทหาชมไดยาก ตงอยบนเสนทางถนนสายปตตาน-

นราธวาส หางจากตวจงหวดนราธวาสประมาณ 28 กโลเมตร หางจากอ าเภอบาเจาะ 2 กโลเมตร

ประชาชนในหมบานเปนชาวไทยมสลม มอาชพท านาและเปนหมบานอาสาพฒนาและปองกน

ตนเอง (อพป.) ทกวนนมผคนสนใจเดนทางไปชมกนมากทงชาวไทยและชาวตางประเทศ

92

เพราะนอกจากจะไดชมมสยดทมลกษณะพเศษแลว ยงจะไดชมวถชวตความเปนอยของ

ชาวบานดวยเอกสารอางอง

(1.มาโนชญ บญญานวตร,สารานกรมวฒนธรรมภาคใต. มลนธสารานกรมวฒนธรรมไทย.

ธนาคารไทยพาณชย, 2542

2.อบดลลอฮ ลออแมน, คณะกรรมการฝายวชาการ. ทระลกครบรอบ 370 ป มสยดวา

ดอลฮเซน (ตะโละมาเนาะ). 2532.

3.ส านกจฬาราชมนตร. ศาสนาอสลามในประเทศไทย)

การสรางสรรคผลงานจตรกรรม ขาพเจาไดสรางสรรคผลงานดวยเทคนคสน ามนบนผาใบ

จ านวน 3 ชน

ชนท 1 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ1 ขนาด 80 X 100 เซนตเมตร เปนการน าเสนอ

ความคดโดยการจดองคประกอบเกยวกบลวดลายของรปแบบสถาปตยกรรมมสยดและมการเพนท

ภาพมสยดทบบนลายทเปนพนหลง มลกษณะเดนทรปรางรปทรงของมสยดโดยมการวาดแสงเงามา

จดในรปแบบการวางองคประกอบศลป เพอใหเหนถงความสวยงามรปรางรปทรงทเปนเอกลกษณ

ชนท 2 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ2 ขนาด 80X 100 เซนตเมตร เปนการน าเสนอ

รปรางรปทรงของมสยดทมมสยดทงหมด 4 หลง ทถกมาจดวางซอนกนมเพยงความสงบนง ความ

ศรทธาเทานนเปนแสงน าพาชวตของคนคนหนงใหสวางไสว โดยมพนหลงเปนภาพชายคนหนง

ก าลงขอพรตอพระผเปนเจา

93

ชนท 3 ชอภาพ โบราณสถานตะโละมาเนาะ3 ขนาด80 X 100 เซนตเมตร เปนการน าเสนอ

ความคดเกยวกบความงามของรปรางรปทรงของมสยดมาจดองคประกอบทมความแตกตางจาก

มสยดทวไป โดยมลกษณะเดนตรงทหลงคา

ปญหาและการเสนอแนะ

ในการท าการศกษาและการสรางสรรคผลงานศลปนพนครงนกวาจะส าเรจลลวง

ไปดวยดทงในเรองการท ารปเลมศลปนพนธและการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาไดประสบปญหา

ระหวางการท างานมากมายดงน

1.1 การรางลวดลายทไมคอยมความเหมอนจรง ตอนแรกนนไดรางลวดลายอยางเดยวแต

ไมคอยลงตว จากนนแกโดยการรางรปรางรปทรงของมสยดใหม

1.2 การใชสทไมถนด ท าใหรสกไมแนใจในการผสมส เวลาทาสตองทาซ ากนหลายๆครง

1.3 การลงลวดลายตองใชเวลานาน ตองใจเยนและมสมาธมาก

1.4 การวาดลวดลายคอนขางเปนงานทยากมากตองมการรางหลายๆครง ลองผดลองถก

ขอเสนอแนะ

1.การศกษาและการการสรางสรรคผลงานศลปนพนธในหวขอ โบราณสถานตะโละมา

เนาะมความละเอยดในเรองลวดลาย ดงนนตองขยนในการเกบรายละเอยดของลวดลาย

2. การสรางสรรคตองค านงถงเทคนคความถนดของตนเอง เราตองมการรางหลายๆครง

กอนทจะลงในงานจรง

บรรณานกรม

ชะลด นมเสมอ (2539). องคประกอบศลป. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพาณช

ทพย ปทมานนท (2535). การจดวางองคประกอบและทวางในการออกแบบพนฐาน.

กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ประเสรฐ ศรรตนา (2538). การออกแบบลวดลาย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร

ปญญา เทพสงห (2548). ศลปะเอเชย. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

พนาลน สารยา (2549). การออกแบบลวดลาย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร

สมศกด ธญศรสวสดกล (2529). การออกแบบลวดลาย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร

เสาวนย จตตหมวด (2527). หนาทของมสยดตอสงคมมสลมในภาคกลาง. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร

สมชาย พรหมสวรรณ (2548). หลกการทศนศลป. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

อบดลลอฮ ลออแมน. บทบาทมสยดในชมชน (ออนไลน). สบคนจาก:

http://www.islammore.com/main/content.php?page=sub&category=61&id=377 [15 พ.ย. 56]

หนงสอภาษาองกฤษ

Bloom, Jonathan. 1989. Minaret Symbol of Islam. Oxford University. Firshman, Martin. 1994. Islam and the Forum of the moque. In MatinFirshman and

HasanUddinKhan(eds), The Mosque: History, Architectural Development and Relational Diversitty. Thameand Hudson.

ประวตผเขยน

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวอาฟณย หะยฮาแว

ทอย 34 หม 3 ต.โคกเคยน อ.เมอง จ. นราธวาส 96000

ตดตอ finee_b@hotmail.com

ประวตการศกษา

ระดบประถมศกษา โรงเรยนบานบอราเปะจ.นราธวาส

ระดบมธยมศกษาตน โรงเรยนอตตรกยะหอสลามยะหจ.นราธวาส

ระดบมธยมศกษาปลาย โรงเรยนอตตรกยะหอสลามยะห จ.นราธวาส

ระดบอดมศกษาปรญญาตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ประวตการแสดงงาน

พ.ศ.2553 แสดงงานนทรรศการ 5 ชนป ณ ตกแผนกศลปศกษา

พ.ศ.2554 แสดงงานนทรรศการ 5 ชนป ณ ตกแผนกศลปศกษา แสดงงาน วชาคอมโพส

พ.ศ.2555 แสดงงานจตรกรรมสน ามน