AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 1

โรคขอสนหลงอกเสบยดตด หากตนนอนตอนเชาพรอมอาการปวดและเกรงคออาจเปนผลจากการหกโหมงาน

แตอยาชะลาใจถาอาการยงไมหาย

โดยเฉพาะถาคณเปนชายหนมและรสกเจบปวดตรงขอตออยบอยครง

เปนสญญาณบงบอกวาเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดและตองเขารบค าปรกษาจากแพทยทนท

โรคขอสนหลงอกเสบยดตด (AS) เปนไขรมาตกอกเสบชนดหนงทเกดจากภมคมกนทผดปรกต

ผปวยมากกวารอยละ 90 มสารกอภมตานทานชนด HLA-B27 อยในรางกาย ผปวย AS

สวนใหญเปนผชาย และอาการจะเรมตงแต วยรนถงวย 40 ป เนอเยอออนของผปวยรอบ ๆ

สนหลงเชนเอนกลามเนอและเอนยดจะจบตวเปนหนและแขงตวเนองจากมอาการอกเสบ

เมอผานไปซกพก อาการอกเสบเรอรงของสนหลงจะสงผลใหเกดการเชอมขอกระดกสนหลง

ทงรางกายจะแขงตวเหมอนไมไผ ท าใหสญเสยการเคลอนไหว

และทพลภาพหรอล าตวมลกษณะโนมตวไปดานหนา

โรคขอสนหลงอกเสบยดตดท าใหเนอเยอหรออวยวะอน ๆ มอาการอกเสบไดเชนกน

เชนอาการอกเสบทมานตาและล าไส

คนทวไปยงไมรจกโรคนเทาไหรนกและสวนใหญวนจฉยเปนอาการปวดหลงทวไปหรออาการสก

หรอในระยะเรมตนเทานน ตองใชเวลาหลายปถงจะวนจฉยวาเปนโรคน

ซงความเสยหายทเกดขนอาจไมสามารถแกไขไดแลว ปจจบน ยงไมมวธรกษาโรค AS

อยางไรกตาม หากวนจฉยตงแตเนน ๆ และไดรบการรกษาทเหมาะสมและน ายาตวใหมมาใช

โรคดงกลาวจะควบคมไดดวยการหยดไมใหขอตอเปลยนรป

และใหผปวยกลบไปใชชวตประจ าวนและการท างานไดตามปกต

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 2

1. โรคขอสนหลงอกเสบยดตดคออะไร

โรคขอสนหลงอกเสบยดตดเปนโรคอกเสบเรอรงและเปนโรคไขขออกเสบชนดหนงทเกดจากควา

มไมสมดลของระบบภมคมกนของรางกายทสงผลกระทบตอสนหลงและกระดกขอตอกนกบ

กระดกขอตอกนกบอยตรงหลงชวงลางทกระดกใตกระเบนเหนบและกระดกปกสะโพกบรรจบกน

ซงเปนสวนของรางกายทจะเปนจดเรมตนของโรคดงกลาว

อาการอกเสบจะเขาโจมตกระดกขอตอกนกบและกระดกชนใหมจะกอตวเปนสวนหนงของรางกา

ยเพอท าการรกษา เมอผานไปซกพก

อาการอกเสบเรอรงจะสงผลเกดซเมนตตดกระดกสนหลงและน าไปสการสญเสยการเคลอนไหวข

องสนหลง เมออาการย าแยลง ล าคอ กระดกหลงตอนบน

และแมกระทงกระดกสนหลงตอนลางจะไดรบผลกระทบตามมา

เอนยดทเชอมกบกระดกสนหลงจะแขงตวและเชอมสวนตาง ๆ ของกระดกสนหลงเขากน

ท าใหผปวยไมสามารถกมและขยบตวได เมอผานไปซกพก กระดกสนหลงสวนลาง สะโพก

แมกระทงหวไหลและสนเทาจะไดรบผลกระทบ และทงรางกายจะแขงตว

ประมาณรอยละ 40 ของผปวยจะมอาการอกเสบทมานตาพรอมกน (สวนทเปนสของตา)

และขออกเสบขออกเสบของโรคล าไสอกเสบ สงผลใหเกดอาการปวดสวนทองและอาการทองรวง

2. ปจจยเสยงทท าใหเกดโรคขอสนหลงอกเสบยดตดมอะไรบาง

ปจจยเสยงสงมดงน:

ชาย: ผชายมโอกาสทจะเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดมากกวาผหญง

สดสวนของผปวยอยท ผชาย 3 ตอผหญง 1

อาย: ปกตแลวอาการในระยะเรมตนเกดขนตงอาย 16 ถง 40 ป

และกลมอายทเกดขนบอยทสดคอ 20 ถง 30 ป

กรรมพนธ: งานวจยพบวาผปวยทเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดสวนใหญมยนทเรยกวา

HLA-B27 หากสมาชกครอบครวมโอกาสเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตด

มความเปนไปไดทสมาชกครอบครวคนอนจะมยนดงกลาวดวยเชนกน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 3

3. มวธปองกนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดอยางไร

ปจจบน ยงไมมวธรกษาโรคขอสนหลงอกเสบยดตดใหหายขาด

หากสมาชกครอบครวมโอกาสเปนโรคดงกลาว

คณตองคอยสงเกตอาการทกลาวมาขางตนและขอค าปรกษาจากแพทยผเชยวชาญทนทหากมอา

การทคลายกนเกดขน

4. อะไรคอสาเหตของโรคขอสนหลงอกเสบยดตด

ยงไมเปนททราบแนชดวาอะไรคอสาเหตของโรคขอสนหลงอกเสบยดตด ทวาสารกอภมตานทาน

HLA-B27 เปนหนงในสาเหต อยางไรกตาม จากสถต คนทเปน

HLA-B27-บวกทมญาตทเปนโรคดงกลาวมโอกาสรอยละ 2 ทจะเปน AS ในทางกลบกน คนทเปน

HLA-B27-บวกทไมมญาตทเปนโรคดงกลาว ปจจยเสยงของพวกเขาเพมขนเพยงรอยละ 20

เปนทเชอกนวานอกจากสารกอภมตานทาน HLA-B27 มปจจยอน ๆ

ทท าใหเกดโรคขอสนหลงอกเสบยดตด เชนการตดเชอแบคทเรย

5. อาการโรคขอสนหลงอกเสบยดตดเปนทสงเกตงายหรอไม

ระยะเรมตนของโรคประกอบไปดวย:

อาการปวดและเมอยตรงหลงสวนลางนานเกน 3 เดอน โดยเฉพาะตอนเชา

(เรยกวาขอฝดขดตอนตนนอน) และหลงจากมการเคลอนไหวนอยไปซกระยะหนง

อาการปวดจะบรรเทาลงหลงขยบและเคลอนไหวรางกาย

คนทเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดจะรสกปวดมากกวาเดมหลงจากทพกผอน

ตางจากคนทเปนโรคปวดหลงทสมพนธกบใชงาน

ระยะเรมตนของอาการปวดจะปรากฏเปนครงแรกตรงกระดกใตกระเบนเหนบทอยระหวาง

กระดกใตกระเบนเหนบ (กระดกทอยเหนอกระดกกนกบ) และกระดกปกสะโพก

(กระดกตรงทงสองขางของกน) หลงจากนนอาการจะลกลามขนไปทสะโพก หลงสวนบน

หนาอกสวนหนา และล าคอ

เนองจากมอาการปวดหลงจงเปนสงกดขวางในการนอนหลบตอนกลางคน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 4

การเคลอนไหวของกระดกสนหลงของผปวยจะแยลงเรอย ๆ และผนงทรวงอกจะไดรบผลกระทบ

และจ ากดความจและการท างานของปอด อาการอน ๆ นอกจากนประกอบไปดวย:

ออนลา

ขอตอตรงสวนบนและสวนลางของรางกายจะมอาการฝดและบวม รวมไปถงตรงหวไหล

ขอศอก สะโพก เขา และสนเทา

อาการปวดตรงสนเทาดานหลง

อาการอกเสบทมานตา (ยเวยอกเสบ): มอาการตาแดงและปวดตา

โดยเฉพาะเมอมองไปทแสงจาท าใหการมองเหนผดปกต

ลกษณะโนมตวไปดานหนา

เบออาหาร

อณหภมในรางกายสงเลกนอย

น าหนกลด

อาการล าไสอกเสบ

ผปวยแตละรายจะมอาการทแตกตางกน บางอาการไมรนแรงขณะทบางอาการเฉยบพลน

หากคณประสบกบอาการปวดทอธบายไมไดและไมสามารถกมตวลง

คณควรขอค าปรกษากบแพทยผเชยวชาญทนท

จากรายงานของสมาคมโรคขอในกลมประเทศแถบยโรป (EULAR)

หากใครกตามทประสบกบอาการสในหาอาการตอไปน มโอกาสรอยละ 92

ทอาการดงกลาวจะเปนอาการปวดหลงอกเสบ (เมอเทยบกบอาการปวดหลงประเภทอน):

อาการปวดตอนกลางคน

โรคเรมตนแบบคอยเปนคอยไป

อายของโรคเรมตนไมเกน 40 ป

อาการดขนเมอออกก าลงกาย

อาการไมดขนหลงพกผอน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 5

6. มวธตรวจหาและวนจฉยโรคขอสนหลงอกเสบยดตดอยางไรบาง

อายรแพทยโรคขอจะสอบถามอาการและประวตทางการแพทยของครอบครวของผปวย

การตรวจทางคลนคจะเนนไปทหลง กระดกเชงกราน กระดกขอตอกนกบ และสนเทา

พรอมกบการเคลอนไหวของกระดกขอตอกนกบและลกษณะการเดน

อาจตองท าการตรวจเพมเตม:

เอกซเรย:

เอกซเรยชวยตรวจสอบระดบของอาการในขอตอ

แตอาการของโรคขอสนหลงอกเสบยดตดอาจยงไมชดเจนในระยะเรมตน

เครองเอกซเรยคอมพวเตอร (ซท) หรอเครองสนามแมเหลกไฟฟา (เอมอารไอ)

ชวยตรวจหาโรคขอสนหลงอกเสบยดตดในระยะเรมตน

ตรวจเลอด:

o อตราการตกตะกอนของเมดเลอดแดง (อเอสอาร) หรอซ-รแอคทฟ โปรตน (ซอารพ):

ตรวจหาสญญาณของอาการอกเสบและถาผลการตรวจอยในอตราทสง

อาการอกเสบดงกลาวจะเปนทแนชด

o การตรวจความสมบรณของเมดเลอดแดง (ซบท):

โรคขอสนหลงอกเสบยดตดอาจกอใหเกดโลหตจาง

ซบทชวยระบวาเปนโลหตจางหรอไม

o สารกอภมตานทาน HLA-B27: การมสารกอภมตานทาน HLA-B27

บงบอกวาเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตด อยางไรกตาม คนทม

HLA-27-บวกไมไดแปลวามโอกาสเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตดเสมอไป

ตองท าการยนยนดวยการตรวจดวยวธอน ๆ

เกณฑการวนจฉย Modified New York Criteria ป 1984

เปนเกณฑทผเชยวชาญทางการแพทยใชในการวนจฉย ซงประกอบไปดวย:

1. อาการปวดหลงสวนลางและความฝดอยางนอย 3

เดอนทดขนดวยการออกก าลงกายแตอาการไมบรรเทาดวยการพกผอน

2. ขอจ ากดของการเคลอนไหวของกระดกสนหลงเอว (สวนลางของหลง)

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 6

ทกมไปขางหนาและดานขาง

3. ขอจ ากดของการขยายของหนาอกทสอดคลองกบคาสหสมพนธทวไปส าหรบอายและเพศ

4. เอกซเรยแสดงการเปลยนแปลงเลกนอยหรออาการทแยลงของกระดกขอตอกนกบทงสองขาง

หรอการเปลยนแปลงปานกลางตอขางใดขางหนง

หากขอท 4 เกดขนพรอมกบขอ 1, 2 หรอ 3 แสดงเปนเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตด

ในเมอเอกซเรยไมสามารถตรวจหาโรคขอสนหลงอกเสบยดตดในระยะเรมตน เมออาการปรากฎ

โรคดงกลาวบงบอกไดวากอตวมาซกพกแลว

ดงนนจงมเกณฑสากลใหมตงขนเพอวนจฉยโรคในระยะเรมตน

องคกรสากลดานการประเมนโรคขอสนหลงอกเสบยดตด (ASAS) ไดวางแนวทางใหมในป 2009

โดยระบเกณฑการวนจฉยโรคขอสนหลงอกเสบยดตดเอาไวดงน:

1. ปวดหลงตอเนองเปนเวลาเกน 3 เดอน

2. โรคระยะเรมตนเกดขนเมออายนอยกวา 45 ป

3. การตรวจดวยเอกซเรยหรอเอมอารไอบงบอกวาเปนอาการอกเสบ

พรอมกนกบอาการทางคลนคอกหนงอาการ*; หรอ

HLA-B27-บวกพรอมกนกบอาการทางคลนคสองอาการ*

*อาการทางคลนคประกอบไปดวยอาการปวดหลงอกเสบ ขออกเสบ

จดเกาะเอนทยดตดกบกระดกอกเสบ ยเวยอกเสบ โรคสะเกดเงน โรคโครหน

การตอบสนองทดตอยาตานการอกเสบชนดทไมใชสเตยรอยด (NASAIDs) ทมประวตครอบครว

ระดบซ-รแอคทฟ โปรตนทสงขน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 7

7. มวธรกษาโรคขอสนหลงอกเสบยดตดอยางไร

วธรกษาโรคขอสนหลงอกเสบยดตดประกอบไปดวยการใหยาและการออก าลงกายทชวยบรรเทา

อาการปวดและความฝด ท าใหเคลอนไหวสนหลงไดดขนและปองกนกระดกสนหลงผดรป

โรคนควบคมไดและไมตองรบประทานยาอกตอไปหากผปวยไดรบการรกษาทางการแพทยกอนท

จะเกดอาการขอตอผดรปและมอาการดขน อยางไรกตาม

หากมอาการขอตอผดรปท าใหเคลอนไหวไมได ผปวยตองเขารบการผาตด

1. ยารกษาโรค

ยาตานการอกเสบชนดทไมใชสเตยรอยด (NASID)

ยารกษาอนดบแรกชนดทใชบอยทสดเพอบรรเทาอาการอกเสบ อาการปวด และความฝด

แตรกษาใหหายขาดไมไดหรอกลบไปเคลอนไหวไมได

ยารกษาทใชบอยทสดประกอบไปดวยอนโดเมทาซนและนาพรอกเซน

และมผลขางเคยงไดแกปวดทอง เลอดออกในทางเดนอาหาร

และในบางรายถงกบมปญหากบตบและไต

ยาปรบเปลยนการด าเนนโรครมาตอยด (DMARD)

ชวยปรบปรงระบบภมคมกน

ควบคมสาเหตหลกทท าใหเกดขออกเสบและชะลอความเสยหายตอขอตอ

ยาทใชบอยประกอบไปดวยซลฟาซาลาซนและเมโธเทรกเซท

บางรายมผลขางเคยงเปนภมแพทผวหนง ทองไสปนปวน

ความเสยหายตอตบและความผดปกตเลอด

ทเมอรนโครซสแฟกเตอร (แอนต-ทเอนเอฟ)

ถา NASID ไมไดผลจะเปลยนมาใชสารทางชวภาพอยางแอนต-ทเอนเอฟ

ทเอนเอฟเปนเซลลโปรตนทท าหนาทเปนสารตานการอกเสบในโรคไขขออกเสบ

โปรตนตวนท าการบลอกและชวยลดอาการปวด ความฝด ขอตอเปราะบางหรอบวม

เพมการเคลอนไหวของสนหลง ปองกนไมใหขอตอผดรป

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 8

รวมไปถงควบคมยเวยอกเสบและโรคทางเดนอาหารอกเสบ

ยารกษาทใชบอยประกอบไปดวยยาอะดาลมแมบ、ยาอทาเนอรเซบต และยาอนฟลซแมบ

อยางไรกตาม

ผลขางเคยงของยาอาจสงผลใหภาวะหวใจวายและเพมความเสยงทจะตดเชอ

ผปวยทเปนวณโรคและโรคปลอกประสาทอกเสบไมควรรบประทานยาเหลาน

กอนทจะใชสารชวภาพ

ผปวยควรตรวจหาวณโรคแฝงเพอตรวจวาเคยเปนวณโรคหรอไมและตรวจเลอดและการ

ท างานของตบเปนประจ าระหวางรบประทานยารกษา

2. กายภาพบ าบด

เนองจากเนอเยอทยดตดกบขอตอไมยดหยนเนองจากไมมการเคลอนไหว

การออกก าลงกายมความส าคญอยางมากตอผปวยทเปนโรคขอสนหลงอกเสบยดตด

การออกก าลงกายตามทนกกายกายภาพบ าบดหรอนกกจกรรมบ าบดเชนซตอพ พชอพ

ยนและนงตวตรงชวยรกษาความยดหยนของขอตอและกลามเนอ

วารบ าบดเปนวธออกก าลงกายทแนะน าใหใชและออกก าลงกายในน าอน ๆ

ผปวยสามารถเคลอนไหวในน าไดอยางเปนอสระและความดนน าจะท าใหกลามเนอและเอนกลาม

เนอแขงแรงรวมไปถงบรรเทาความฝดของขอตอ

ตองอดทนออกก าลงกายเปนประจ าทกวน

หามออกก าลงกายเปนครงคราวและท าใหรางกายเหนอยลา

ชวงเวลาออกก าลงกายทดคอตอนตนนอนตงแตเชาตรและกอนเขานอนตอนกลางคน

เนองจากกลามเนอและขอตออยในสภาพออนลาและมความฝด

การออกก าลงกายชวยสรางความยดหยนและเพมความแขงแรงของรางกาย

ผปวยควรหยดพกออกก าลงกายหากเกดอาการขออกเสบเฉยบพลน

เอาเจลเกบความเยนหรอน าอน ๆ มาประคบทขอตอเพอบรรเทาความฝด

กลบมาออกก าลงกายตามล าดบทนทเมอความปวดบรรเทาลง

3. การผาตด

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 9

เมอขอตอสะโพกของผปวยผดรป เขาหรอเธออาจตองเขารบการผาตดเปลยนขอตอเทยม

หลงผาตด ขอตอสะโพกจะกลบมายดหยนและอาการปวดและอกเสบบรรเทาลง นอกจากน

ผปวยสามารถเดนตวตรงโดยไมอยในลกษณะโนมตวไปดานหนา

หากผปวยโนมไปขางหนามากจนคางอยใกลหรอบรรจบกบหนาอก (เรยกวาอาการโคงงอผดรป)

ไมสามารถยกศรษะขน อาจตองผาตดศลยกรรมตดตอกระดก ระหวางการผาตด

ตองท าการกระดกเพอแกไของศาทผดรป ปลายกระดกจะเรยงตอกนและสมานแผล

อาจตองใชการยดกระดกโดยเครองมอพรอมกบศลยกรรมตดตอกระดกเพอใหสนหลงคงทระหวา

งพกฟน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 10

8. โรคขอสนหลงอกเสบยดตดมอาการแทรกซอนอะไรบาง

รอยโรคในปอด หากโรคดงกลาวย าแยลงจะสงผลใหชองอกผดรป

ท าใหปอดขยายไมไดและท าใหมอาการไอและหายใจตดขด

บางรายเกดอาการเยอหมปอดอกเสบและโรคปอดอกเสบเรอรง

ยเวยอกเสบ: ลกษณะของยเวยอกเสบคออาการตาแดงและปวดตา

โดยเฉพาะเมอมองไปทแสงจาและท าใหการมองบกพรอง

หากอาการย าแยลงจะท าใหเกดโรคจดรบภาพจอประสาทตาบวม (ซเอสซ)

หรอความดนลกตา (ไอโอพ) ทเพมขน สงผลใหเปนตอหนและตาบอดในบางราย

โรคหวใจและหลอดเลอด:

โรคขอสนหลงอกเสบยดตดน าไปสรอยในลนหวใจและท าใหลนเอออรตกรวไหลหรอภาวะหว

ใจหองบนสนพลว

ล าไสอกเสบ: ผปวยบางรายกลายเปนโรคกระเพาะอาหาร ท าใหเกดอาการปวดสวนทอง

อาการทองรวง และเลอดไหลเมอล าไสขยบ

ไตอกเสบ: มผปวยไมกรายทเปนโรคไตอกเสบชนดไอจเอ

ท าใหเกดภาวะพบเมดเลอดแดงในปสสาวะ

เปนอาการทางการแพทยทบงบอกวามเลอดปรมาณเลกนอยในปสสาวะ

9. ผปวยโรคขอสนหลงอกเสบยดตดมวธดแลตวเองอยางไร

โรคขอสนหลงอกเสบยดตดเปนโรคเรอรงทอาการเดยวดเดยวราย

ผปวยควรปฏบตตามค าแนะน าของผเชยวชาญทางการแพทยและเขารบการตรวจและรบประทา

นยาเปนประจ า นอกจากการรบประทานยา เปนสงส าคญทผปวยตองออกก าลงกายเปนประจ า

อยในลกษณะตวตรงและใชชวตทดตอสขภาพ ขอแนะน ามดงน:

1. ออกก าลงกายเปนประจ า

กจกรรมออกก าลงกายประกอบไปดวยการหายใจลก ๆ

เพอขยายปอดและออกก าลงกายยดตวเพอปรบปรงการเคลอนไหวสนหลงและขอตอ

เลนกฬาวายน า โดยเฉพาะในน าอน ๆ เพอบรรเทาอาการปวดและความฝด นอกจากน โยคะ ไทช

และแอโรบคลวนปรบความยดหยนของขอตอใหดขน

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 11

ไมใชทกกจกรรมออกก าลงกายจะดส าหรบผปวยโรคขอสนหลงอกเสบยดตด

โดยเฉพาะกฬาทกระทบกระทงสงเชนยโดหรอบาสเกตบอล วงเหยาะ ๆ

น าไปสอาการอกเสบของเอนกลามเนอตรงดานหลงของสนเทาไดเชนกน

ผปวยควรปรกษาผเชยวชาญทางการแพทยกอนออกก าลงกาย

2. รกษาทาทางทด

เมอก าลงยน นง หรอนอน เปนสงส าคญทตองตองตงตวใหตรงเพอใหสามารถบรหารแผนหลง

ผปวยควรนอนราบลงบนเสอทมขนาดหนาเพอไมใหสนหลงโคงงอ

ใหพชอพเพอบรหารชวงหลงเปนเวลา 20 นาทตอนเชาตรหรอกอนเขานอน

ผปวยไมควรถอของหนกและหลกเลยงการอยในทาเดมเปนเวลานาน หยดพกทก 10

นาทเมอท างานกบเครองคอมพวเตอร

หากสภาพแวดลอมการท างานของผปวยบงคงใหตองกมตวบอยครง

เขาหรอเธอควรขอค าปรกษาจากแพทยผเชยวชาญวาควรรบงานอนหรอไม

3. นอนหลบบนเตยงหรอโซฟา

หลกเลยงการใชหมอนสงและทนอนนมเพอปองกนไมใหสนหลงโคงงอ

เลอกเกาอทมพนกตรงเพอเอนพงและหามใชโซฟานม

4. หยดการสบบหร

หลกเลยงการสบบหรเพราะเปนการเพมความเสยงทจะเกดรอยในปอดและล าบากในการหายใจ

5. ระวงการเปลยนแปลงทางรางกาย

ตดตามการขยบและเคลอนไหวของหลงสวนลาง กระดกสนหลง

และขอตอเชนความฝดตอนเชาอยางใกลชด หากอาการย าแยลง ใหพบแพทยผเชยวชาญทนท

6. รบประทานอาหารเพอสขภาพ

รบประทานอาหารเพอสขภาพและมความสมดลท าใหรางกายแขงแรงและลดความเสยงของอากา

รล าไสอกเสบ

AS / Thai Copyright © 2018 Hospital Authority. All rights reserved 12

7. กลมสนบสนนของผปวย

ผปวยขอขอมลเรองการพยาบาลและวธรกษาไดจากการสมมนาและกจกรรมทกลมผปวยเปนผจด

และเปนเวทในการแบงปนประสบการณและกลมสนบสนนกนเอง