การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน

พระใบฎกาอนชา อมมรธมโม (บญมายอง)

ศกษาศาสตรมหาบณฑต

บณฑตศกษา มหาวทยาลยเนชน มกราคม 2559

การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน

พระใบฎกาอนชา อมมรธมโม (บญมายอง)

วทยานพนธ7นเสนอต8อบณฑตศกษาเพอเป9นส8วนหนงของการศกษาตาม

หลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต

บณฑตศกษา มหาวทยาลยเนชน มกราคม 2559

School Management upon Eight Basic Morals in General Buddhist

Scripture School, Lamphun Province

PhrabaidiKa Anucha Amarathammo

This Thesis is Submitted in Partial Fulfillment of

the Requirements for the Master’s Degree of Education

(Educational Administration)

Graduate School

Nation University

January 2016

การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน

พระใบฎกาอนชา อมรธมโม (บญมายอง)

วทยานพนธ2นได4รบการพจารณาอนมตให4นบเป5นส6วนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาการบรหารการศกษา

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ2

....................................................................................................ประธานกรรมการ

(อาจารย2 ดร. สจรา หาผล)

.................................................................................................... กรรมการ

(อาจารย2 ดร. พรสนต2 เลศวทยาววฒน2)

.................................................................................................... กรรมการ

(อาจารย2 ดร. พสษฐ2 ยอดวนด)

© ลขสทธของมหาวทยาลยเนชน

มกราคม 2559

ก

ชอเรอง การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน

ชอผ�เขยน พระใบฎกาอนชา อมรธมโม (บญมายอง)

ปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการศกษา)

อาจารย�ทปรกษา อาจารย2 ดร. พสษฐ2 ยอดวนด

บทคดย�อ

การวจยครงนมวตถประสงค2เพอศกษาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน กล6มตวอย6าง ได8แก6 นกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย จานวน 175 รป เครองมอทใช8รวบรวมขอมลเป=นแบบสอบถาม วเคราะห2ข8อมลโดยใช8สถต ได8แก6 ค6าความถ (Frequency) ค6าร8อยละ (Percentage) ค6าเฉลย (Mean) และ ส6วนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และคานวณหาค6า f – test ผลการวจยพบว6า การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในจงหวดลาพน โดยภาพรวมมความคดเหนอย6ในระดบปานกลางเมอพจาณาเป=นรายด8ายพบว6า ทกด8านมความคดเหนในระดบปานกลาง โดยเรยงลาดบจากมากไปหาน8อยได8แก6ด8านความขยน ด8านความมวนย และด8านความมนาใจ ส6วนค6าเฉลยน8อยทสด คอด8านความสะอาด การเปรยบเทยบความคดเหนของนกเรยนเกยวกบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน จาแนกตามระดบชน พบว6าโดยรวมและรายด8านแตกต6างกนอย6างไม6มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ยกเว8นด8านความสะอาดแตกต6างกนอย6างมนยสาคญทางสถตท .05

คาสาคญ: การบรหารโรงเรยน, หลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ, โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ข

Thesis Title School Management upon Eight Basic Morals in General

Buddhist Scripture School, Lamphun Province

Author PhrabaidiKa Anucha Amarathammo

Degree Master of Education (Educational Administration)

Advisor Dr. Pisit Yodwandee

Abstract

This research aimed to study management upon eight basic morals in general Buddhist scripture school in Lamphun province. The number of 175 samples was recruited from novice monk students of grade levels at high school in the area. The instrument was questionnaire with a statistical treatment analyzed by frequency, percentage, mean, standard deviation, and f-test. The results showed that the overall level of opinions toward school management upon eight basic morals in the area was moderate. When considered in each aspect, the value of moderate level on the opinions from the most to the least accordingly: Dillgence, Discipline, Good Spirit, and Tidiness. The comparison of student opinions toward the school management upon eight basic morals among grade levels was found that overall and each aspect were different at the non-significance level of 0.05,except for Tidiness that was different with the significance level of 0.05

Keyword: School Management, Eight Basic Morals, General Buddhist Scripture School

ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธ�ฉบบนสาเรจได�ด�วยความอนเคราะห�ของบคคลหลายท"าน ซงไม"อาจจะนามากล"าวในทนได�ทงหมดผ�มพระคณท"านแรกทผ�วจยใคร"ขอเจรญพรขอบคณคอ ดร.สจรา หาผล ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ� ดร.พรสนต� เลศวทยาววฒน� กรรมการสอบวทยานพนธ� และ อาจารย� ดร. พสษฐ� ยอดวนด กรรมการทปรกษา ทได�ให�ความร�คาแนะนาตรวจทาน และแก�ไขข�อบกพร"องต"าง ๆ ด�วยความเอาใจใส"ทกขนตอน เพอให�งานวจยฉบบนสมบรณ�ทสด ผ�วจยใคร"ขอเจรญพรขอบคณเป6นอย"างสง ไว� ณ โอกาส นด�วย นอกจากน ผ�วจยใคร"ขอขอบคณ คณะครนกเรยนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ทกท"าน ทได�ให�ความอนเคราะห�ในการเกบข�อมลการวจยครงนตลอดถงคณาจารย�ประจาสาขาวชา การบรหารการศกษา มหาวทยาลยเนชน ทกท"าน และรวมถงผ�เชยวชาญทกท"านทได�ให�คาปรกษาเสยสละในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจยในครงน ขอขอบคณคณะศรทธาญาตโยมทกท"านทคอยเป6นกาลงใจให�ผ�วจยในการศกษาครงน ทาให�ผ�วจยมแรงผลกดน ฟ<นฟ=าอปสรรค จนทาให�งานวจยครงนสาเรจลล"วงไปด�วยด และ สดท�ายนผ�วจยขอขอบพระคณ คณแม"ทองคา บญมายอง ซงเป6นโยมมารดาของผ�วจย ทอย"เบองหลงในความสาเรจทได�ให�ความช"วยเหลอสนบสนนและให�กาลงใจตลอดมาและผ�วจยขอน�อมราลกถงคณของอป<ชฌาย�อาจารย�ทกท"าน ทอย"เบองหลงในการวางรากฐานการศกษาให�กบผ�วจย ตงแต"อดตจนถงป<จจบน ผ�วจยหวงว"าวทยานพนธ�ฉบบน จะเป6นประโยชน�ต"อหน"วยงานทเกยวข�อง และต"อผ�สนใจทจะศกษาวจยเกยวกบเรองเช"นเดยวกนน อานสงส�อนจะพงเกดขนจากงานวจยฉบบนทงหมด ผ�วจยขอน�อมอทศไปให� คณพ"อใจหล�า บญมายอง ซงเป6นโยมบดาของผ�วจยเองทได�ถงแก"กรรมไปแล�วนน ขอให�ท"านจงมความสขในสคตสมปรายภพด�วยเทอญ

พระใบฎกาอนชา อมรธมโม (บญมายอง)

ง

สารบญ

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ข

กตตกรรมประกาศ ค

สารบญ ง

สารบญตาราง ฉ

สารบญภาพ ช

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 5

1.3 สมมตฐานการวจย 5

1.4 ขอบเขตของการวจย 5

1.5 กรอบแนวคดในการวจย 6

1.6 นยามศพทเฉพาะ 7

1.7 ประโยชนทไดรบจากการวจย 8

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม 9

2.1 แนวคด ทฤษฎทเกยวของ 11

2.2 บรบทของสนามทศกษา 53

2.3 งานวจยทเกยวของ 54

บทท 3 ระเบยบวธวจย 64

3.1 ประชากร และกลมตวอยาง 64

3.2 การสรางเครองมอในการวจย 66

3.3 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 66

3.4 การเกบรวบรวมขอมล 68

3.5 สถตทใชในการวเคราะหขอมลและเกณฑทใชในการอภปรายผล 68

จ

บทท 4 ผลการวจย 70

4.1 ขอมลทวไป (ของผตอบแบบสอบถาม) 71

4.2 ผลการวเคราะหขอมลจากตวแปรตาม 72

4.3 การทดสอบสมมตฐาน ระหวางตวแปรตน กบตวแปรตาม 90

บทท 5 บทสรป 93

5.1 สรปผลการวจย 93

5.2 อภปรายผลการวจย 97

5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย 106

บรรณานกรม 108

ภาคผนวก 113

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม 114

ภาคผนวก ข หนงสอขอความอนเคราะหเปนผเชยวชาญ 120

ภาคผนวก ค แบบตอบรบเปนผเชยวชาญ 126

ภาคผนวก ง การตรวจสอบความเทยงตรง 132

ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหทดลองใชเครองมอ 136

ภาคผนวก ฉ การหาความเชอมน 138

ภาคผนวก ช หนงสอขออนญาตเกบขอมลการวจย 141

ภาคผนวก ซ หนงสอขอความอนเคราะหจดเกบขอมลเพอการวจย 143

ประวตผวจย 152

ฉ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 ตารางแสดงจ านวนประชากรและกลมตวอยาง 65 4.1 ตารางแสดงจ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถาม 69 4.2 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน โดยรวมและรายดาน 72 4.3 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรม พนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความขยน 73 4.4 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความประหยด 74 4.5 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความซอสตย 75 4.6 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความมวนย 76 4.7 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความสภาพ 77 4.8 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความสะอาด 78 4.9 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความสามคค 79

ช

4.10 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน

ดานความมน าใจ 80 4.11 ผลการวเคราะห การเปรยบเทยบ การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชน โดยรวมและรายดาน 81

4.12 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความขยน 82

4.13 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความประหยด 83

4.14 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความซอสตย 84

4.15 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมวนย 85

4.16 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสภาพ 86

4.17 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสะอาด 87

4.18 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสามคค 88

4.19 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมน าใจ 89 4.20 การวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรม พนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชน โดยรวมและรายดาน 90 4.21 การเปรยบเทยบรายคการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชนดานความสะอาดโดยรวม 92

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 กรอบแนวคดในการวจย 6

บทท 1

บทนา

1.1 ความเป�นมาและความสาคญของป�ญหา

จากสภาพแวดล�อมของสงคมไทยในป�จจบน ได�มการเปลยนแปลงอย!บ!อยครง ไม!ว!าจะเป$นการเปลยนแปลงไปตามกระแสของสงคมโลก การซมซบของวฒนธรรมจากหลากหลายประเทศ มสอและเทคโนโลยทไร�ขดจากดทางด�านการตดต!อสอสาร ส!งผลกระทบต!อวถชวตความเป$นอย!ของสงคมไทยเป$นอย!างยง ทงน สบเนองมาจากความเจรญก�าวหน�าของเทคโนโลยสารสนเทศ ตลอดถงเทคโนโลยการสอสารเข�ามามบทบาทในสงคมแทบทกด�าน และการเปลยนแปลงทางโครงสร�างเศรษฐกจสงคมของประเทศไทย จากภาคเกษตรกรรมส!ภาคบรการและภาคอตสาหกรรม ส!งผลทาให�พฤตกรรมของผ�คนในสงคมไทยเปลยนแปลงไปจากสงคมชนบทส!สงคมเมอง จากลกษณะของครอบครวขยายส!ครอบครวเดยว มพฤตกรรมความประพฤตล!อแหลมขาดหลกคณธรรม จากวฒนธรรมนยมกลายเป$นวตถนยมและบรโภคนยม การแพร!ระบาดของอบายมข สารเสพตด การก!ออาชญากรรมในรปแบบต!าง ๆ ตลอดทงการหลงไหลเข�ามาของวฒนธรรมต!างชาตทไม!เหมาะสมกบวถชวตความเป$นอย!ของสงคมไทย สถานการณ9ดงกล!าวก!อให�เกดผลกระทบต!อวถชวตของคนและสงคมไทยอย!างรวดเรว ทาให�วฒนธรรมทดงามของชาตถกละเลย ครอบครวขาดความอบอ!น ชมชนขาดความเข�มแขง ก!อให�เกดป�ญหาสงคมตามมา ส!งผลกระทบถงพระพทธศาสนาซงถอเป$นศาสนาประจาชาตเกดการเปลยนแปลงไปตามกระแสของสงคมโลก อทธพลของวฒนธรรมต!างประเทศ รวมถงการประพฤตปฏบตของพระภกษสามเณรในป�จจบนขดต!อหลกพระธรรมวนย สร�างความเสอมเสยให�เกดขนในพระพทธศาสนา ดงเช!นทปรากฏเป$นทประจกษ9 จนเกดเป$นวกฤตการณ9ทางพระพทธศาสนาขน ดงทศาสตราจารย9กตตคณปรชา ช�างขวญยน ผ�อานวยการศนย9พทธศาสน9ศกษา จฬาลงกรณ9วทยาลย ได�กล!าวไว�ในในหนงสอพมพ9ไทยโพสต9 เมอวนท 25 มถนายน พ.ศ. 2556 ไว�ว!า “พระสงฆ9ไทยในป�จจบนประพฤตตวไม!เหมาะสมอย!บ!อยครง กระทงกระทาผดกฎหมายว!า ยคนถอเป$นยคทศาสนาพทธอย!ในขนวกฤตมากทสด เนองจากมพระสงฆ9บางรปปฏบตตวไม!เหมาะสมกบการทได�ชอว!าเป$นผ�สบทอดศาสนา ผ�ซงมฐานะเป$นตวแทนของพระพทธเจ�า แต!กลบปฏบตตวไม!ให�เป$นท

2

เคารพของชาวบ�าน ส!งผลให�ศาสนาเกดความมวหมอง และในระยะยาวจะทาให�ศาสนาเสอมหายไปในทสด”

ป�จจบนพทธศาสนาในประเทศไทยได�เกดวกฤตศรทธาซงมสาเหตมาจากหลาย ๆ ด�าน นอกจากเรองของพระภกษทปฏบตนอกพระธรรมวนย กอปรเรองของเทคโนโลย ความร� รวมถงค!านยมต!าง ๆ ทมาจากวฒนธรรมทหลากหลายอนมผลมาจากเศรษฐกจ การเมอง การปกครองส!งผล ให�สงคมไทยกลายเป$นสงคมทนนยมทาให�ประชากรเกดการแข!งขนทางด�านเศรษฐกจ โดยมวตถประสงค9ในด�านการบรโภควตถ เสพตด วฒนธรรมทไม!ใช!วฒนธรรมดงเดมของชาตพนธ9 รปแบบวฒนธรรมอนเป$นลกษณะจนเจอของสงคมไทย ยดตดความคดเชงสญลกษณ9 ขาดคณธรรม จรยธรรมอนเป$นจารตทดงามของสงคม อกประการหนง ในเรองของระบบการศกษาของไทยทเน�นในองค9ความร� ทใช�ตอบสนองระบบทนนยมและระบบอตสาหกรรม ซงเป$นผลมาจากการทสงคมไทยปรบเปลยนลกษณะทางสงคมเป$นสงคมเทคโนโลยอย!างเตมตวในป�จจบน ทาให�เยาวชน ได�รบการศกษาทโน�มเอยงไปในด�านความร�ทางเทคโนโลย และเครอข!ายทางสงคมในด�านเทคโนโลยการสอสาร โดยไม!ตระหนกการพฒนาทางด�านจตใจ จากวชาปรชญา ศลธรรมและจรยธรรม ซงถอเป$นองค9ความร�สาคญทหน!วยงาน ภาครฐขาดการให�นาหนก เพราะองค9ความร�เหล!านจะเป$นรากฐานของสงคมทอดมไปด�วยคณธรรมอย!างแท�จรง และจะทาให�สงคมเกดความเข�มแขง ทาให�มความตระหนกในคณธรรม จรยธรรม ซอสตย9สจรต มจตสาธารณะ เหนแก!ประโยชน9ส!วนรวมมากกว!าส!วนตน ดงคากล!าวของ ศาสตราจารย9กตตคณปรชา ช�างขวญยน (2556:บทความ) “จะเหนได�ว!าคนสมยนไปวดกนมากขน เพราะต�องการหาทพงทางจตใจ เนองจากในชวตมแต!วตถสงของเท!านน ทว!าส!วนใหญ!ได�แต!ทาบญ แต!กลบไม!ได�ธรรมะ ซงถอเป$นสงสงสดทควรได�รบจากการไปวด แม�แต!พระสงฆ9หลายรปเองกตาม กไม!สามารถเข�าถงหลกธรรมทแท�จรงทเป$นเจตนารมณ9ของพระพทธเจ�าได�เลย เพราะไม!มการปฏบตอย!างแท�จรง คนทเข�าวดควรมองหาธรรมะมากกว!าแค!การทาบญ ส!วนพระเองกควรศกษาหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจ�าให�แตกฉานแล�วนามาอบรม เผยแผ!แก!ชาวบ�านต!อไป ไม!ใช!อย!างทกวนนทพบว!าพระหลายรปเล!าเรยนทางด�านศาสนาไปเพอต�องการเลอนชนยศและต�องการใบปรญญาบตรเพอใช�ประกอบอาชพในอนาคตต!อไปเมอสกออกมาแล�วเท!านน รวมถงยงประพฤตตวไม!ให�เป$นทน!าเคารพต!อผ�คนอย!างเช!นข!าวคราวออฉาวทปรากฏในหน�าสอมวลชนบ!อยครงในขณะนในอนาคตตนมองว!าแก!นแท�ของศาสนาจะหายไป เหตเพราะในป�จจบนคนเลอกมองแต!เรองวตถภายนอก โดยมองข�ามเรองภายในจตใจทพระพทธเจ�าได�สอนเอาไว�อย!างลกซง ควรค!าแก!การศกษาอย!างยงแต!พบว!าหลายวดกลบตอบสนองชาวบ�านทางด�านวตถและพธกรรมต!างๆ เช!น เครองรางของขลง นามนต9 ขอหวย แก�บน ฯลฯ มากกว!า ซงขดกบหลกธรรมอย!างมาก ถอเป$นเรองทน!าเป$นห!วงอย!างยงในวกฤตทเกดขนกบศาสนาประจาชาตของบ�านเรา จงอยากฝากให�พทธศาสนกชนหนมาสนใจหวใจหลกของ

3

ธรรมะในเรองภายใน มากกว!าวตถสงของเช!นป�จจบนเสยท เพอเป$นการรกษาศาสนาพทธให�อย!ค!สงคมไทยต!อไป”

ทงนอาจกล!าวได�ว!าสถาบนทให�ความร�ขดเกลาทางสงคมในทกชนชาตศาสนาคอสถาบนทางการศกษา กระทรวงศกษาธการ ตระหนกถงป�ญหาทส!งผลกระทบต!อพฤตกรรม และค!านยมของเดกและเยาวชนดงกล!าวจงได�มนโยบายในการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ. 2552-2561 ได�ประกาศนโยบายเร!งรด การปฏรปการศกษา เพอพฒนาคนไทยยคใหม! โดยยดหลกคณธรรม นาความร� เพราะการพฒนาคนโดยใช�คณธรรมเป$นพนฐานของกระบวนการเรยนร�ทเชอมโยงความร!วมมอของสถาบนครอบครบ ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบนการศกษา เพอพฒนาเยาวชนให�เป$นคนด คนเก!ง มความร� และอย!ดมสข โดยคณธรรมพนฐาน 8 ประการ อนประกอบด�วย 1)ความขยน 2) การประหยด 3) ความซอสตย9 4) ความมวนย 5) ความสภาพ 6) ความสะอาด 7) ความสามคค และ 8) ความมนาใจ

จากนโยบายเร!งรดการปฏรปการศกษา 8 นโยบาย ซงการยกระดบคณธรรม จรยธรรมซงเป$นคณธรรมพนฐาน 8 ประการ รวมอย!ในนโยบายข�างต�น สถานศกษาจงควรตระหนกในการปลกฝ�งคณธรรมพนฐาน 8 ประการเพอพฒนา เยาวชนของชาต ให�เป$นไปตามเปQาหมายหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ กล!าวคอผ�เรยน เก!ง ด มสข ก�าวส!สงคมคณธรรมนาความร� โดยขอความร!วมมอจากสถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบนการศกษาอน ๆ เพอให�การดาเนนการประสบความสาเรจสามารถนาไปส! ยทธศาสตร9ทสาคญ นาไปส!ความสาเรจตามวตถประสงค9ทวางไว�ทกฝRายจะต�องมความตงใจ และลงมอปฏบตอย!างจรงจง ตามกฎกระทรวง แบ!งส!วนราชการสานกงานพระพทธศาสนาแห!งชาต พทธศกราช 2549 กาหนดให�สานกงานพระพทธศาสนาแห!งชาต มอานาจหน�าทในการทานบารงพทธศาสนา ศกษาเพอพฒนาความร�ค!คณธรรม โดยมกองพทธศาสนศกษาเป$นหน!วยงานย!อย ในการประสานและดาเนนการเกยวกบการควบคมดแลจดการศกษาวชาการพระพทธศาสนา การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาศกษา และรบผดชอบงานการศกษาของคณะสงฆ9 โดยมาตรา 12 แห!งพระราชบญญตการศกษาแห!งชาต พทธศกราช 2542 และทแก�ไขเพมเตม (ฉบบท 2) พทธศกราช 2545 และตามกฎกระทรวง ว!าด�วย สทธในการจดการศกษา ขน พนฐานโดยสถาบนพระพทธศาสนา พทธ ศกราช 2548 ได� ให�สทธสถาบนพระพทธศาสนา จดการศกษาขนพนฐานแก!พระภกษและสามเณร การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาศกษา เป$นการจดการศกษาขนพนฐานทรฐกาหนดให�มขนตามความประสงค9ของคณะสงฆ9 เพอให�พระภกษสามเณร มความร�ทงทางโลกและทางธรรมควบค!กนไป เป$นการจดการศกษาทม!งเน�นให�พระภกษสามเณร เป$นศาสนทายาททด มความร�ตามมาตรฐานการศกษาของชาต และมความร�ความเข�าใจในหลกธรรมคาสอน น�อมนาหลกธรรม และพระวนยไปประพฤตปฏบต เพอให�เกดประโยชน9สขแก!ชวต เกดป�ญญาสามารถดารงอย!ในสงคมได�อย!างมความสข และช!วยสบทอด ปกปQอง

4

รกษาพระพทธศาสนาให�เจรญร!งเรอง และส!งเสรมให�เกดสนตสขแก!สงคมไทยและสงคมโลกสบไป ด�วยเหตน สานกงานพระพทธศาสนาแห!งชาต จงส!งเสรมให�วดทมความพร�อมในทก ๆ ด�าน จดตงโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาศกษา และขยายชนเรยนในระดบสงขน เพอสร�างประโยชน9แก!สงคม พระพทธศาสนา และประเทศ

ดงนน โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาศกษา ทจดการศกษาโดยยดหลกธรรมทเน�นด�านคณธรรม จรยธรรมและค!านยมทดงามของมนษย9เป$นแบบอย!างทด ในสงคม ตามความม!งหมายในการพฒนาการศกษาของชาต ตามความในพระราชบญญตการศกษาแห!งชาต พทธศกราช2542 แก�ไขเพมเตม ฉบบท 2 พทธศกราช 2545 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 มาตราท 6 ทจดการศกษาเพอพฒนาคนไทยให�เป$นมนษย9ทสมบรณ9 ทงร!างกาย จตใจ สตป�ญญา ความร� คณธรรมจรยธรรม และวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอย!ร!วมกบผ�อนในสงคมได�อย!างปกตสข และพฒนาสงคมไทยให�เป$นสงคมทมความเข�มแขง มดลยภาพ เนองจากพระพทธศาสนามบทบาทและอทธพลต!อวถชวตความเป$นอย!ของสงคมไทย หลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ถอเป$นหลกธรรมทสาคญในการบรหารจดการศกษา เพราะจะส!งผลให�ผ�เรยนมความประพฤตทดงามได�

คณะสงฆ9ของจงหวดลาพน ร!วมกบ สานกพระพทธศาสนาจงหวดลาพน ซงเป$นหน!วยงานทกากบดแลการจดการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ได�จดให�มการประชมคณะสงฆ9จงหวดลาพน ร!วมกบผ�บรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน ขนในวนท 18 กรกฎาคม 2557 ตามระเบยบวาระการประชมของคณะสงฆ9จงหวดลาพน ระเบยบวาระท 2 เรอง “การประพฤตปฏบตของพระภกษสามเณรทไม!เหมาะสมกบสมณะสารป” ทงนเพอปQองกนความเสอมเสยทจะเกดขนแก!พระพทธศาสนา ในการประพฤตปฏบตไม!เหมาะสมของพระภกษสามเณร ซงในทประชมกได�มมตเหนชอบให�เจ�าคณะพระสงฆาธการทกระดบชน ตลอดจนถงผ�บรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน ได�เข�มงวดกวดขนเรองเกยวกบการประพฤตปฏบตทไม!เหมาะสมของพระภกษสามเณร นอกจากนนทประชมยงแจ�งให�แก!ผ�บรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในเขตพนทจงหวดลาพน ได�ทราบถงป�ญหาทเกดขน และได�ตระหนกถงการปลกฝ�งคณธรรมจรยธรรมให�กบนกเรยน เพราะในป�จจบนยงมพระภกษสามเณรโดยเฉพาะพระภกษสามเณรทศกษาอย!ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา บางรปยงมความประพฤตปฏบตทไม!เหมาะสมกบสมณะสารปหลายประการ เช!นการแต!งกายทไม!สภาพ การไปในสถานทอโคจร และการออกจากวดในเวลาวกาล การไปเล!นเกมส9คอมพวเตอร9ในร�านเกมส9 ในขณะทยงอย!ในเวลาเรยน ส!งผลสบเนองไปถงพฤตกรรมในการเรยน คอทาให�ใช�จ!ายฟRมเฟUอย ขเกยจ ไม!ตงใจเรยน และขาดกจกรรมของโรงเรยนอย!บ!อยครง หลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ จงเป$นหลกธรรมทโรงเรยนพระปรยตธรรม สามารถนามาใช�เป$นแนวทางในการบรหารสถานศกษา เพอให�เกดกระบวนการเรยนร� และการประพฤตปฏบตของพระภกษสามเณรทดงามเหมาะสมกบสมณะ

5

ส า ร ป อ น ก! อ ใ ห� เ ก ด ศ ร ท ธ า ใ น พ ร ะ พ ท ธ ศ า ส น า ใ ห� เ ก ด ข น แ ก! พ ท ธ ศ า ส น ก ช น ไ ด�

จากเหตผลดงกล!าว ทาให�ผ�วจยสนใจ ทจะศกษาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ โดยการศกษาและเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ เพอนาผลทได�จากการวจย ไปใช�ปรบปรง แก�ไข พฒนา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ อนจะเป$นประโยชน9ต!อโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา และหน!วยงานทเกยวข�อง สามารถนาไปประยกต9ใช�ในการพฒนาการบรหารในหน!วยงานของตนได�

1.2 วตถประสงค!ของการวจย 1. เพอศกษาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน 2. เพอเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จาแนกตามระดบชนของผ�ตอบแบบสอบถาม 1.3 สมมตฐานของการวจย

การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จาแนกตามระดบชนของผ�ตอบแบบสอบถาม มความแตกต!างกน 1.4 ขอบเขตของการวจย

1.4.1 ขอบเขตเนอหา ในการวจยครงน ผ�วจยม!งศกษาถง การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8

ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน จานวน 8 ด�าน คอ 1) ด�านความขยน 2) ด�านความประหยด 3) ด�านความซอสตย9 4) ด�านความมวนย 5) ด�านความสะอาด 6) ด�านความสภาพ 7) ด�านความสามคค และ 8) ด�านความมนาใจ ตามระดบชนของประชากรทใช�ในการวจย ตวแปรต�น (Independent Variable) ประกอบ ด�วย 1. ระดบชน จาแนกออกเป$น ชนมธยมศกษาปbท 4 ชนมธยมศกษาปbท 5 ชนมธยมศกษาปbท 6 ตวแปรตาม (Dependent Variable ) ได�แก!การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน ทง 8 ด�าน ประกอบด�วย

6

1) ความขยน 2) ความประหยด 3) ความซอสตย9 4) ความมวนย 5) ความสภาพ 6) ความสะอาด 7) ความสามคค 8) ความมนาใจ 1.4.2 ขอบเขตประชากร และกล*มตวอย*าง 1) ประชากรทใช�ในการวจย ประกอบด�วยนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปbท 4- 6 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จานวน 8 โรงเรยน ในปbการศกษา 2557 มจานวนนกเรยน ทงสน 320 รป 2) กล!มตวอย!างทใช�ในการวจยครงน ได�กาหนดขนาดของกล!มตวอย!างประชากรนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปbท 4 – 6 ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ตามตารางกาหนดขนาดกล!มตวอย!างของ R.V. Krejcie and Morgan. (1970 : 607- 608) อ�างใน อเทน ป�ญโญ (2557 : 140) ได�ขนาดกล!มตวอย!าง จานวน 175 รป 1.5 กรอบแนวคดในการวจย

การวจยเรอง “การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน” ผ�วจยได�ศกษาเอกสารเกยวกบ แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวข�อง นามากาหนดเป$นกรอบแนวคดในการวจย ดงแผนภาพต!อไปน ตวแปรต.น ตวแปรตาม

ภาพ 1.1 กรอบแนวคดในการวจย

ระดบชน

1) ระดบชนมธยมศกษาปbท 4 2) ระดบชนมธยมศกษาปbท 5 3) ระดบชนมธยมศกษาปbท 6

คณธรรมพนฐาน 8 ประการ

1) ด�านความขยน 2) ด�านความประหยด 3) ด�านความซอสตย9 4) ด�านความมวนย 5) ด�านความสะอาด 6) ด�านความสภาพ 7) ด�านความสามคค 8) ด�านความมนาใจ

7

1.6 นยามศพท!เฉพาะ การบรหารโรงเรยน หมายถง การส!งเสรม และการพฒนาผ�เรยนให�มความร� และความประพฤตปฏบ ตตนทเหมาะสม ตามแนวคดเ กยวกบคณธรรมขนพนฐาน 8 ประการ ของกระทรวงศกษาธการ คณธรรม หมายถง แนวปฏบต และอปนสยอนดงาม ทสงสมอย!ในจตใจ ของบคคล อปนสยอนนได�มาจากความสานกร� ความพยายาม และการประพฤตปฏบตทดตดต!อกนมาเป$นเวลานาน คณธรรมขนพนฐาน 8 ประการ หมายถง แนวคดเกยวกบหลกประพฤต และการปฏบตตนของผ�เรยนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ทกระทรวงศกษาธการกาหนด ไว� 8 ประการ ดงน ความขยน หมายถง ความตงใจ เพยรพยายาม ทาหน�าทการงานอย!างต!อเนอง สมาเสมอ ความขยนต�องปฏบตควบค!กบการใช�สตป�ญญาแก�ป�ญหาจนเกดผลสาเรจ ความประหยด หมายถง การร�จกเกบออม ถนอมใช�ทรพย9สน สงของแต!พอควร ใช�ให�เกดประโยชน9ค�มค!า ไม!ฟRมเฟUอย ฟQงเฟQอ ความซอสตย! หมายถง การกระทาทซอตรง และจรงใจ ทงทางกาย วาจา และใจ ทงต!อตนเอง สงคม และหน�าทการเงน โดยยดหลกแห!งความยตธรรม ไม!ลาเอยง หรออคต และมแบบแผนทถกต�อง ดงาม ความมวนย หมายถง การยดมนในระเบยบแบบแผน ข�อบงคบ และข�อปฏบตของสถานศกษา สถาบน องค9กร สงคมและประเทศ ซงมทงวนยในตนเอง และวนยต!อสงคมโดยทตนเองยนดปฏบตตามอย!างเตมใจ และตงใจ ความสภาพ หมายถง ความเรยบร�อย อ!อนโยน ละมนละม!อมมกรยามารยาททดงาม และมสมมาคารวะต!อบดา มารดา ผ�ใหญ! ครอาจารย9 และผ�อน ความสะอาด หมายถง ปราศจากความมวหมองทงกายใจ และสภาพแวดล�อม ความผ!องใส เป$นทเจรญตา ทาให�เกดความสบายใจแก!ผ�พบเหน ความสามคค หมายถง ความพร�อมเพรยงกน กลมเกลยว ปรองดอง ร!วมใจกนปฏบตงานให�บรรลผลตาม ทต�องการ ปฏบตงานด�วยความสร�างสรรค9 ปราศจากการทะเลาะววาทไม!เอารดเอาเปรยบกนเป$นการยอมรบความมเหตผล และ ความแตกต!าง หลากหลายทางความคดและเชอชาต หรอเรยกว!า มความสมานฉนท9 ความมนาใจ หมายถง การมความจรงใจทไม!เหนแก!เพยงตนเอง หรอเรองของตนเอง แต!เหนอกเหนใจผ�อน เหนคณค!าในเพอนมนษย9 มความเอออาทร เอาใจใส! ให�ความสนใจในความต�องการ ความจาเป$น ความทกข9สขของผ�อน และพร�อมทจะให�ความช!วยเหลอเกอกลซงกนและกน

8

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา หมายถง โรงเรยนทจดการเรยนการสอนเฉพาะพระภกษสามเณร ในระดบมธยมศกษาตอนต�น และตอนปลาย นกเรยน หมายถง ผ�เรยนทกาลงศกษาอย!ในระดบชนมธยมศกษาปbท 4 – 6 ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดลาพน ระดบชน หมายถง ระดบชนของมธยมศกษาตอนปลายนกเรยนโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ตงแต!ชนมธยมศกษาปbท 4 ชนมธยมศกษาปbท 5 และชนมธยมศกษาปbท 6 ประจาปbการศกษา 2557 1.7 ประโยชน!ทได.รบจากการวจย 1. ผ�บรหารโรงเรยนได�ข�อมลเกยวกบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน 2. ผ�บรหารได�ผลการเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จาแนกตามระดบชนของผ�ตอบแบบสอบถาม

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

การวจย เรอง การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน มเอกสารทเกยวข-องประกอบด-วย แนวคด ทฤษฎ

และงานวจยทเกยวข-องมรายละเอยด ดงต0อไปน

2.1 แนวคด ทฤษฏ และงานวจยทเกยวข-อง

2.1.1 การบรหารสถานศกษา

1) ความหมายของการบรหาร

2) ความสาคญของการบรหาร

3) ทฤษฎการบรหาร

2.1.2 การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

2.1.3 หลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

1) ความหมายของคณธรรม

2) ความสาคญของคณธรรม

3) ทมาของคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

4) ความสาคญของคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

5) นโยบายการปลกฝ<งคณธรรมพนฐาน 8 ประการในสถานศกษา

2.2 บรบทของสนามทศกษา

2.3 งานวจยทเกยวข-อง

งานวจยในประเทศ

งานวจยต0างประเทศ

10

2.1 แนวคด ทฤษฎ ทเกยวข�อง

2.1.1 การบรหารสถานศกษา

ความหมายของการบรหาร

การบรหาร คอ การจดการบรหารขององค?กร เพอให-การบรหารนน ประสบผลสาเรจ

แนวคดในการบรหาร อ-างใน วรช วรชนภาวรรณ (2545:39) กล0าวว0า การบรหารคอ “แนวทางหรอ

วธการควบคมดแลกนภายในกล0ม” เพอให-เกดความสขและความสงบเรยบร-อย สภาพเช0นนได-ม

ววฒนาการตลอดมา โดยผ-นากล0มขนาดใหญ0 เช0น ในระดบประเทศของภาครฐ ในป<จจบนอาจเรยกว0า

“ผ-บรหาร” ขณะทการควบคมดแลกนภายในกล0มนน เรยกว0า การบรหาร หรอการบรหารราชการ

ด-วยเหตผลเช0นน มนษย?จงไม0อาจหลกเลยงจากการบรหารหรอการบรหารราชการได-ง0าย และทาให-กล0าวได-

อย0างมนใจว0า “ทใดมประเทศ ทนนย0อมมการบรหาร”

คาว0า การบรหาร มรากศพท?มาจากภาษาลาตนหมายถงช0วยเหลอ หรออานวยการ การ

บรหารมความสมพนธ?หรอมความหมายใกล-เคยงกบคาว0า “minister” ซงหมายถง การรบใช-หรอผ-รบ

ใช- หรอผ-รบใช-รฐ คอ รฐมนตร สาหรบความหมายดงเดมของคาว0า administer หมายถง การตดตาม

ดแลสงต0าง ๆ

การบรหาร บางครงเรยกว0า การบรหารจดการ หมายถง การดาเนนงาน หรอการปฏบต

งานใด ๆ ของหน0วยงานของรฐ และ หรอ เจ-าหน-าทของรฐ ถ-าเปTนหน0วยงานภาคเอกชน หมายถงของ

หน0วย งาน และ หรอ บคคลทเกยวข-องกบคน สงของและหน0วยงาน โดยครอบคลมเรองต0าง ๆ เช0น

(1) การบรหารนโยบาย (2) การบรหารอานาจหน-าท (3) การบรหารคณธรรม (4) การบรหารท

เกยวข-องกบสงคม (5) การวางแผน) (6) การจดองค?การ) (7) การบรหารทรพยากรมนษย? (8) การ

อานวยการ (9) การประสานงาน (10). การรายงาน และ (11) การงประมาณ เช0นน เปTนการนา

“กระบวนการบรหาร” หรอ “ป<จจยทมส0วนสาคญต0อการบรหาร” ทเรยกว0า แพมส?-โพสคอร?บ

(PAMS-POSDCORB) แต0ละตวมาเปTนแนวทางในการให-ความหมาย

พร-อมกนน อาจให-ความหมายได-อกว0า การบรหาร หมายถง การดาเนนงาน หรอการ

ปฏบตงานใด ๆ ของหน0วยงานของรฐ และ/หรอ เจ-าหน-าทของรฐ ทเกยวข-องกบ คน สงของ และ

หน0วยงาน โดยครอบคลมเรองต0าง ๆ เช0น (1) การบรหารคน (2) การบรหารเงน (3) การบรหารวสด

อปกรณ? (4) การบรหารงานทวไป (5) การบรหารการให-บรการประชาชน (6) การบรหารคณธรรม

11

(7) การบรหารข-อมลข0าวสาร (8) การบรหารเวลา และ (9) และการบรหารการวดผล เช0นน เปTนการนา

“ป<จจยทมส0วนสาคญต0อการบรหาร” ทเรยกว0า 9 M แต0ละตวมาเปTนแนวทางในการให-ความหมาย

การให-ความหมายทง 2 ตวอย0างทผ0านมาน เปTนการนาหลกวชาการด-านการบรหาร คอ

“กระบวนการบรหาร” และ “ป<จจยทมส0วนสาคญต0อการบรหาร” มาใช-เปTนแนวทางหรอกรอบ

แนวคดในการให-ความหมาย ซงน0าจะมส0วนทาให-การให-ความหมายคาว0าการบรหารเช0นนครอบคลม

เนอหาสาระสาคญทเกยวกบการบรหาร ชดเจน เข-าใจได-ง0าย เปTนวชาการ และมกรอบแนวคดด-วย

นอกจาก 2 ตวอย0างนแล-ว ยงอาจนาป<จจยอนมาใช-เปTนแนวทางในการให-ความหมายได-อก เปTนต-นว0า

3 M ซงประกอบด-วย การบรหารคน (Man) การบรหารเงน (Money) และการบรหารงานทวไป

(Management) และ 5 ป ซงประกอบด-วย ประสทธภาพ ประสทธผล ประหยด ประสานงาน และ

ประชาสมพนธ? เพอช0วยเพมความเข-าใจการบรหารมากขน จงขอนาความหมายคาว0า การบรหาร การ

จดการ และการบรหารจดการ มาแสดงไว-ด-วย เช0น

สมพงศ? เกษมสน (2514 : 13-14) มความเหนว0า การบรหาร หมายถง การใช-ศาสตร?และ

ศลปeนาเอาทรพยากรบรหาร เช0น คน เงน วสดสงของ และการจดการ มาประกอบการตาม

กระบวนการบรหาร เช0น POSDCORB MODEL ให-บรรลวตถประสงค?ทกาหนดไว-อย0างม

ประสทธภาพ

สมพงศ? เกษมสน (2523:5-6) กล0าวไว-ว0า คาว0า การบรหารนยมใช-กบการบรหารราชการ

หรอการจดการเกยวกบนโยบาย ซงมศพท?บญญต ว0า รฐประศาสนศาสตร? และคาว0า การจดการ

นยมใช- กบการบรหารธรกจเอกชน หรอการดาเนนการตามนโยบายทกาหนดไว- สมพงศ? เกษมสน

ยงให-ความหมายการบรหารไว-ว0า การบรหารมลกษณะเด0นเปTนสากลอย0หลายประการ ดงน

1) การบรหารย0อมมวตถประสงค?

2) การบรหารอาศยป<จจยบคคลเปTนองค?ประกอบ

3) การบรหารต-องใช-ทรพยากรการบรหารเปTนองค?ประกอบพนฐาน

4) การบรหารมลกษณะการดาเนนการเปTนกระบวนการ

5) การบรหารเปTนการดาเนนการร0วมกนของกล0มบคคล

6) การบรหารอาศยความร0วมมอร0วมใจของบคคล กล0าวคอ ความร0วมใจจะก0อให-เกดความ

ร0วมมอของกล0มอนจะนาไปส0พลงของกล0มทจะทาให-บรรลวตถประสงค?

7) การบรหารมลกษณะการร0วมมอกนดาเนนการอย0างมเหตผล

12

8) การบรหารมลกษณะเปTนการตรวจสอบผลการปฏบตงานกบวตถประสงค?

9) การบรหารไม0มตวตน แต0มอทธพลต0อความเปTนอย0ของมนษย?

อนนต? เกตวงศ? (2523 : 27) ให-ความหมายการบรหาร ว0า เปTนการประสานความพยายาม

ของมนษย? (อย0างน-อย 2 คน) และทรพยากรต0าง ๆ เพอทาให-เกดผลตามต-องการ

ไพบลย? ช0างเรยน (2532:17) ให-ความหมายการบรหารว0า หมายถง ระบบทประกอบไป

ด-วยกระบวนการในการนาทรพยากรทางการบรหารทงทางวตถและคนมาดาเนนการเพอบรรล

วตถประสงค?ทกาหนดไว-อย0างมประสทธภาพและประสทธผล

ตน ปรชญพฤทธ (2535:8) มองการบรหารในลกษณะทเปTนกระบวนการโดยหมายถง

กระบวนการนาเอาการตดสนใจ และนโยบายไปปฏบต ส0วนการบรหารรฐกจหมายถงเกยวข-องกบการ

นาเอานโยบายสาธารณะไปปฏบต

บญทน ดอกไธสง (2537:1) ให-ความหมายว0า การบรหาร คอ การจดการทรพยากรทมอย0

ให-มประสทธภาพมากทสดเพอตอบสนองความต-องการของบคคล องค?การ หรอประเทศ หรอการ

จดการเพอผลกาไรของทกคนในองค?การ

วรช วรชนภาวรรณ (2545:36-38) แบ0งการบรหาร ตามวตถประสงค?หลกของการจดตง

หน0วยงานไว- 6 ส0วน ดงน

ส0วนทหนง การบรหารงานของหน0วยงานภาครฐ ซงเรยกว0า การบรหารรฐกจ หรอการ

บรหารภาครฐ มวตถประสงค?หลกในการจดตง คอ การให-บรการสาธารณะ ซงครอบคลมถงการ

อานวยความสะดวก การรกษาความสงบเรยบร-อย ตลอดจนการพฒนาประชาชนและประเทศชาต

เปTนต-น การบรหารส0วนนเปTนการบรหารของหน0วยงานของภาครฐ ไม0ว0าจะเปTนหน0วยงานทงใน

ส0วนกลาง ส0วนภมภาค และส0วนท-องถน เช0น การบรหารงานของหน0วยงานของสานกนายกรฐมนตร

กระทรวง กรม หรอเทยบเท0า การบรหารงานของจงหวดและอาเภอ การบรหารงานของหน0วยการ

บรหารท-องถน หน0วยงานบรหารเมองหลวง รวมตลอดทงการบรหารงานของหน0วยงานของ

รฐวสาหกจ เปTนต-น

ส0วนทสอง การบรหารงานของหน0วยงานภาคธรกจ ซงเรยกว0า การบรหาร ธรกจ หรอการ

บรหารภาคเอกชนหรอการบรหารของหน0วยงานของเอกชน ซงมวตถ ประสงค?หลกของการจดตงเพอ

การแสวงหากาไร หรอการแสวงหากาไรสงสด ในการทาธรกจ การค-าขาย การผลตอตสาหกรรม หรอ

13

ให-บรการ เหนตวอย0างได-อย0างชดเจนจากการบรหารงานของ บรษท ห-างร-าน และห-างห-นส0วน

ทงหลาย

ส0วนทสาม การบรหารของหน0วยงานทไม0สงกดภาครฐ ซงเรยกย0อว0า หน0วยงาน เอนจโอ

(NGO) เปTนการบรหารงานของหน0วยงานทไม0แสวงหาผลกาไร มวตถประสงค?หลกในการจดตง คอ

การไม0แสวงหาผลกาไร (non - profit) เช0น การบรหารของมลนธ และสมาคม

ส0วนทส การบรหารงานของหน0วยงานระหว0างประเทศ มวตถประสงค?หลกของการจดตง

คอ ความสมพนธ?ระหว0างประเทศ เช0น การบรหารงานของสหประชาชาต องค?การค-าระหว0างประเทศ

และกล0มประเทศอาเซยน

ส0วนทห-า การบรหารงานขององค?กรตามรฐธรรมนญ การบรหารงานขององค?กรส0วนน

เกดขนหลงจากประกาศใช-รฐธรรมนญแห0งราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) โดยบทบญญตของ

รฐธรรมนญได-กาหนดให-มองค?กรตามรฐธรรมนญขน เช0น การบรหารงานของศาลรฐธรรมนญ ศาล

ปกครอง คณะกรรมการปmองกนและปราบปรามการทจรตแห0งชาต คณะกรรมการการเลอกตง และ

ผ-ตรวจการแผ0นดนของรฐสภา เปTนต-น องค?กรดงกล0าวนถอว0าเปTนหน0วยงานของรฐเช0นกน แต0ม

ลกษณะพเศษ เช0น เกดขนตามบทบญญตของรฐธรรมนญดงกล0าว และมวตถประสงค?หลกในการ

จดตงเพอปกปmองค-มครองและรกษาสทธเสรภาพของประชาชน ตลอดจนควบคมตรวจสอบการ

ปฏบตงานของหน0วยงานของรฐและเจ-าหน-าทของรฐ

ส0วนทหก การบรหารงานของหน0วยงานภาคประชาชน มวตถประสงค?หลกในการจดตงเพอ

ปกปmองรกษาผลประโยชน?ของประชาชนโดยส0วนรวมซงเปTนประชาชนส0วนใหญ0ของประเทศและถก

เอารดเอาเปรยบตลอดมา เช0น การบรหารงานของหน0วยงานของเกษตรกร กล0มผ-ใช-แรงงาน และกล0ม

ผ-ให-บรการ (วรช วรชนภาวรรณ, การบรหารเมองหลวงและการบรหารท-องถน : สหรฐอเมรกา

องกฤษ ฝรงเศส ญปoน และไทย (กรงเทพมหานคร : สานกพมพ?โฟร?เพซ, 2545), หน-า 36-38)

วรช วรชนภาวรรณ (2545:39) มความเหนว0า การบรหารในฐานะทเปTนกระบวนการ หรอ

กระบวนการบรหาร เกดได-จากหลายแนวคด เช0น โพสคอร?บ (POSDCORB) เกดจากแนวคดของ ล

เทอร? กลค (Luther Gulick) และ ลนดอลเออร?วค (LyndallUrwick) ประกอบด-วยขนตอนการ

บรหาร 7 ประการ ได-แก0 การวางแผน การจดองค?การ การบรหารงานบคคล การอานวยการ การ

ประสานงาน การรายงาน และการงบประมาณ ขณะทกระบวนการบรหารตามแนวคดของ เฮนร ฟา

14

โยล (Henry Fayol) ประกอบด-วย 5 ประการ ได-แก0 การวางแผน การจดองค?การ การบงคบการ

การประสานงาน และการควบคมงาน หรอรวมเรยกว0า พอคค? (POCCC)

Herbert A. Simon (1947 : 3) กล0าวถงการบรหารว0าหมายถง กจกรรมทบคคลตงแต0 2

คนขนไป ร0วมกนดาเนนการเพอให-บรรลวตถประสงค?

Frederick W. Taylor อ-างใน สมพงศ? เกษมสน (2523 : 27) ให-ความหมายการบรหารไว-

ว0า งานบรหารทกอย0างจาเปTนต-องกระทาโดยมหลกเกณฑ? ซงกาหนดจากการวเคราะห?ศกษาโดย

รอบคอบ ทงน เพอให-มวธทดทสดในอนทจะก0อให-เกดประสทธภาพในการผลตมากยงขนเพอ

ประโยชน?สาหรบทกฝoายทเกยวข-อง

Peter F. Drucker อ-างใน สมพงศ? เกษมสน (2523:6) กล0าวว0า การบรหาร คอ ศลปะใน

การทางานให-บรรลเปmาหมายร0วมกบผ-อน การทางานต0าง ๆ ให-ลล0วงไปโดยอาศยคนอนเปTนผ-ทา

ภายในสภาพองค?การทกล0าวนน ทรพยากรด-านบคคลจะเปTนทรพยากรหลกขององค?การทเข-ามา

ร0วมกนทางานในองค?การ ซงคนเหล0านจะเปTนผ-ใช-ทรพยากรด-านวตถอน ๆ เครองจกร อปกรณ?

วตถดบ เงนทน รวมทงข-อ มลสนเทศต0าง ๆ เพอผลตสนค-าหรอบรการออกจาหน0ายและตอบสนองความพอใจ

ให-กบสงคม

Harold Koontz อ-างใน สมพงศ? เกษมสน (2523:6) ให-ความหมายของการจดการ

หมายถง การดาเนนงานให-บรรลวตถประสงค?ทตงไว-โดยอาศยป<จจยทงหลาย ได-แก0 คน เงน วสด

สงของ เปTนอปกรณ?การจดการนน อ-างใน สมพงศ? เกษมสน (2523:6) (การบรหาร, พมพ?ครงท 7,

กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช,)

ธงชย สนตวงษ? (2543:21-22) กล0าวถงลกษณะของงานบรหารจดการไว- 3 ด-าน คอ

1) ในด-านทเปTนผ-นาหรอหวหน-างาน งานบรหารจดการ หมายถง ภาระหน-าทของบคคลใด

บคคลหนงทปฏบตตนเปTนผ-นาภายในองค?การ

2) ในด-านของภารกจหรอสงทต-องทา งานบรหารจดการ หมายถง การจดระเบยบ

ทรพยากรต0าง ๆ ในองค?การ และการประสานกจกรรมต0าง ๆ เข-าด-วยกน

3) ในด-านของความรบผดชอบ งานบรหารจดการ หมายถง การต-องทาให-งานต0าง ๆ สาเรจ

ลล0วงไปด-วยดด-วยการอาศยบคคลต0าง ๆ เข-าด-วยกน

วรช วรชนภาวรรณ (2548 : 5) กล0าวไว-ว0า การบรหารจดการ การบรหารการพฒนา

แม-กระทงการบรหารการบรการ แต0ละคามความหมายคล-ายคลงหรอใกล-เคยงกนทเหนได-อย0าง

15

ชดเจนมอย0างน-อย 3 ส0วน คอ หนง ล-วนเปTนแนวทางหรอวธการบรหารงานภาครฐทหน0วยงานของรฐ

และ/หรอ เจ-าหน-าทของรฐ นามาใช-ในการปฏบตราชการเพอช0วยเพมประสทธภาพในการบรหาร

ราชการ สอง มกระบวนการบรหารงานทประกอบด-วย 3 ขนตอน คอ การคด หรอการวางแผน การ

ดาเนนงาน และการประเมนผล และ สาม มจดหมายปลายทาง คอ การพฒนาประเทศไปในทศทางท

ทาให-ประชาชนมคณภาพชวตทดขน รวมทงประเทศชาตมความเจรญก-าวหน-าและมนคงเพมขน

สาหรบส0วนทแตก ต0างกน คอ แต0ละคามจดเน-นต0างกน กล0าวคอ การบรหารจดการเน-นเรองการนา

แนวคดการจดการของภาค เอกชนเข-ามาใช-ในการบรหารราชการ เช0น การม0งหวงผลกาไร การ

แข0งขน ความรวดเรว การตลาด การประ ชาสมพนธ? การจงใจด-วยค0าตอบแทน การลดขนตอน และ

การลดพธการ เปTนต-น ในขณะทการบรหารการพฒนาให-ความสาคญเรองการบรหารรวมทงการ

พฒนานโยบาย แผน แผนงาน โครงการ หรอกจกรรมของหน0วยงานของรฐ ส0วนการบรหารการ

บรการเน-นเรองการอานวยความสะดวกและการให-บรการแก0ประชาชน

สรป มนษย?เปTนสตว?สงคม และการทมนษย?มาอย0รวมกนเปTนกล0ม จะต-องมการบรหาร

จดการเพอให-สงคมของมนษย?นนมระเบยบวนย มความสงบสขเกดขนในสงคม ทงนในการบรหาร

จดการสงคมของมนษย?นนต-องคานงถงหลกของสทธมนษยชนด-วย และการบรหารจดการทดกต-อง

นาเอาหลกของคณธรรมมาเปTนกรอบในการบรหารจงจะทาให-เกดสนตสขขนในสงคมได-

คาว0า การบรหาร มรากศพท?มาจากภาษาลาตน หมายถง ช0วยเหลอ หรออานวยการ การ

บรหารมความสมพนธ?หรอมความหมายใกล-เคยงกบคาว0า “minister” ซงหมายถง การรบใช-หรอผ-รบ

ใช- หรอผ-รบใช-รฐ คอ รฐมนตร สาหรบความหมายดงเดมของคาว0า administer หมายถง การตดตาม

ดแลสงต0าง ๆ

Barnard (1972) กล0าวว0า “การบรหาร หมายถง การทางานของคณะบคคลตงแต0 2

คนขนไป ทร0วมกนปฏบตการให-บรรลเปาหมายร0วมกน”

Terry (1968) ให-ความหมายว0า “การบรหารเปTนกระบวนการต0างๆ ซงประกอบด-วย การ

วางแผน การจดหน0วยงาน การอานวยการ การควบคม ทถกพจารณาจดกระทาขนเพอให-บรรล

วตถประสงค? โดยใช-กาลงคน และทรพยากรทมอย0

Peter F. Drucker (nd) ให-ความหมายว0า “การบรหารคอการทาให-งานต0าง ๆ ลล0วงไปโดย

อาศยคนอนเปTนผ-นา”

16

Dejon (1978) ให-ความหมายว0า “การบรหารเปTนกระบวนการทจะทาให-วตถประสงค?

ประสบความสาเรจโดยผ0านทางบคคลและการใช-ทรพยากรอน กระบวนการดงกล0าวรวมถง

องค?ประกอบของการบรหารอนได-แก0 การกาหนดวตถประสงค? การวางแผน การจดองค?กร การ

กาหนดนโยบาย การบรการ และการควบคม”

รจร? ภ0สาระ และ จนทราน สงวนนาม (2545 : 4-5) กล0าวถงการบรหารว0า เปTนเรองของ

การทากจกรรมโดยผ-บรหารและสมาชกในองค?กรเพอให-บรรลวตถประสงค?อย0างมประสทธภาพ ด-วย

การใช-ทรพยากร และเทคโนโลยให-เกดประโยชน?สงสด นกบรหารหลายคนจงมความคดตรงกนว0า

“การบรหารเปTนกระบวน การทางานร0วมกนของคณะบคคล โดยมวตถประสงค?เฉพาะทแน0นอนใน

การทางาน” บางคนเหนว0าการบรหารเปTนศลปะของการเปTนผ-นาทจะนาผ-อนให-ทางานตาม

วตถประสงค?ได- และได-กล0าวถงลกษณะเด0นทเปTนสากลของการบรหารไว- 9 ประเดน คอ

1. การบรหารต-องมวตถประสงค?หรอเปmาหมาย

2. การบรหารต-องอาศยป<จจยเปTนองค?ประกอบสาคญ

3. การบรหารต-องใช-ทรพยากรการบรหารเปTนองค?ประกอบพนฐาน

4. การบรหารต-องมลกษณะการดาเนนการเปTนกระบวนการทางสงคม

5. การบรหารต-องเปTนการดาเนนการร0วมกนระหว0างกล0มบคคลตงแต0 2 คน ขนไป

6. การบรหารต-องอาศยความร0วมมอร0วมใจเพอให-การปฏบตตามภารกจบรรลวตถประสงค?

7. การบรหารเปTนการร0วมมอดาเนนการอย0างมเหตผล

8. การบรหารมลกษณะเปTนการตรวจสอบผลการปฏบตงานกบวตถประสงค?ทกาหนดไว-

9. การบรหารไม0มตวตน แต0มอทธพลต0อความเปTนอย0ของมนษย?

หลกการบรหารของ Fayol เปTนหลกการทมความยดหย0น และสามารถปรบให-เข-ากบความ

ต-องการได-ตลอดเวลามความเข-าใจวธการ โดยใช-สตป<ญญาประสบการณ? การตดสนใจมหลกการ 14

ประการ

1. การแบ0งงานกน มอบหมายงานให-ตรงกบความสามารถของแต0ละบคคล แบ0งงานให-

เสมอภาคด-วยความยตธรรมให-กาลงใจในการทางานอย0างทวถง

2. อานาจหน-าทและความรบผดชอบ อานาจการสงการของผ-บรหารมความแตกต0างกน

ระหว0างอานาจผ-บรหาร ทอย0 ใน ททางานกบอานาจทเกดจากบคลกภาพรวมถงสตป<ญญา

ประสบการณ? ความเปTนผ-นา

17

3. ความมวนย ให-บคลากรได-ร-จกโครงสร-างสายงาน มความสามคค ความมวนย เปTนหนง

เดยวเพอให-องค?กรบรรลถงวตถประสงค?

4. ความมเอกภาพ ในการบงคบบญชาควรถอตามคาสงจากผ-บงคบบญชาเพยงผ-เดยว

เท0านน

5. ความมเอกภาพในการอานวยการ ในการจดกจกรรมกล0มควรมหวหน-าเพยงคนเดยวต0อ

หนงกจกรรม

6. ความสนใจของบคคลต-องเปTนรองความสนใจของคนส0วนรวม ความสนใจของผ-ปฏบตหนง

คนไม0นามาเปTนความสนใจของคนอนทเกยวข-องในกจกรรมมการยอมรบข-อตกลงจากส0วนรวมให-มากทสด

7. การให-ผลตอบแทน ควรเปTนธรรมและให-เกดความพงพอใจต0อบคลากรในองค?การ

8. การรวมอานาจไว-ทส0วนกลาง ขนอย0กบสภาพขององค?การในขณะนนรวมถงคณลกษณะ

ด-านคณธรรมของผ-บรหาร

9. สายการบงคบบญชา เปTนการแสดงความห0างกนระหว0างผ-มอานาจสงสดกบผ-ใต-บงคบบญชา

ถ-าไม0จาเปTนกไม0ควรม

10. คาสง ผ-รบคาสงจาเปTนต-องอย0ในบรเวณทรบคาสง และผ-ปฏบตต-องอย0ในทมการสงการ

11. ความเสมอภาค ผ-บรหารต-องให-ความเมตตาและให-ผลตอบแทนทเปTนธรรมกบทกคน

12. ความมนคง ในหน-าทการงานให-บคลากรในองค?การได-ใช-เวลาในการทางานโดยอาศย

ประสบการณ?เดมทเขามดงออกมาใช-ในการปฏบตงานจะทาให-การทางานขององค?การมนคงขน

13. ความคดรเรม การคดแตกต0างไม0ก0อให-เกดความขดแย-ง แต0เปTนการสร-างสรรค?งานให-

สาเรจได-เปTนการเพมความเข-มแขงให-กบองค?การอกทางหนง

14. ความสามคค ต-องสร-างให-เกดขนกบบคคลในองค?การจะทาให-การดาเนนงานของ

องค?การประสบความสาเรจ

สรป การบรหาร คอ ศลปะในการจดการอย0างเปTนระบบ โดยมการวางแผน กาหนด

วตถประสงค? การจดการ การดาเนนงานตามแผนและมระบบควบคมดแลเพอให-บรรลวตถประสงค?

ขององค?กรนน ๆ

ความสาคญของการบรหาร

การบรหาร เปTนกระบวนการดาเนนงานเพอให-บรรลจดม0งหมายขององค?การ ซงเปTนหน-าท

โดยตรงของผ-บรหารสถานศกษา ในการนาเอาทรพยากร และ การบรหารมาประกอบกนตาม

18

กระบวนการ อนประกอบด-วย การวางแผน การจดการองค?การ การอานวยการ การควบคม รวมถง

กระประสาน ตดตาม โดยใช-เทคนควธการต0างๆ เพอให-สถานศกษาบรรลเปmาหมายทสาคญ ส0งผลให-

ผ-เรยนมการพฒนาทางด-านร0างกาย สตป<ญญา อารมณ?และสงคม อย0างมคณภาพตามเกณฑ?มาตรฐาน

และให-สอด คล-องกบความม0งหมายของการจดการศกษา ซงสอดคล-องกบ

สมพงศ? เกษมสน (2513 : 4-5, อ-างใน สทธพงษ? จรเทยบ 2545 :69) ได-ชให-เหนถง

ความสาคญของการบรหารไว-ดงต0อไปน

1. การบรหารนนได-เจรญเตบโตควบค0มากบการดารงชวตของมนษย?และเปTนสงทช0วยให-

มนษย?ดารงชพอย0ร0วมกนอย0างผาสก

2. จานวนประชากรทเพมขนอย0างรวดเรว เปTนผลทาให-องค?การต0าง ๆ ต-องขยายงานด-าน

บรหารให-กว-างขวางยงขน

3. การบรหารเปTนเครองบ0งชให-ทราบถงความเจรญก-าวหน-าของสงคมความก-าวหน-าทาง

วทยาการ ในด-านต0าง ๆ โดยเฉพาะในด-านอตสาหกรรม ทาให-การบรหารเกดการเปลยนแปลงและ

ก-าวหน-าอย0างรวดเรว

4. การบรหารเปTนมรรควธทสาคญในอนทจะนาสงคมและโลกไปส0ความเจรญก-าวหน-า

5. การบรหารจะช0วยชให-ทราบถงแนวโน-มทงในด-านความเจรญ และความเสอมของสงคม

ในอนาคต

6. การบรหารมลกษณะการทางานร0วมกนของกล0มบคคลในสงคม ฉะนนความสาเรจของ

การ บรหารจงขนอย0กบป<จจยสภาพแวดล-อมและวฒนธรรมทางการเมองอย0เปTนอนมาก

7. การบรหารมลกษณะต-องการใช-วนจฉยสงการเปTนเครองมอ ซงนกบรหารจาเปTนต-อง

คานงถงป<จจยแวดล-อมต0าง ๆ และการวนจฉยสงการน เองเปTนเครองมอแสดงให-ทราบถง

ความสามารถของนกบรหารและความเจรญเตบโตของการบรหาร

8. ชวตประจาวนของมนษย?ไม0ว0าจะในสานกงานหรอครอบครวย0อมมส0วนเกยวพนกบการ

บรหารอย0เสมอ ดงนน การบรหารจงเปTนเรองทน0าสนใจและจาเปTนต0อการดารงชพอย0างฉลาด

9. การบรหารกบการเมองเปTนสงค0กน ดงทกล0าวกนว0า การเมองกบการบรหารนนเปรยบ

เสมอนคนละด-านของเหรยญอนเดยวกนฉะนนการศกษาวชาการบรหารจงต-องคานง ถง

สภาพแวดล-อมและวฒนธรรมทางการเมองด-วย

19

พะยอม วงศ?สารศร (2534 : 35) อ-างใน สมศกด ดลประสทธ (2548:ออนไลน?) ได-กล0าวถง

ความสาคญของการบรหารไว-ดงน

1. การบรหารจดการเปTนสมองขององค?การ การทองค?การจะประสบผลสาเรจตาม

เปmาหมายทกาหนดไว-นน จาเปTนต-องมกระบวนการทด เช0น มการวางแผนและตดสนใจโดยผ0านการ

กลนกรองจากฝoายจดการทได-พจารณาข-อมลต0าง ๆ อย0างใช-ดลยพนจ ใช-สตป<ญญาพจารณา

ผลกระทบต0าง ๆ ทจะเกดขนกบองค?การนน

2. การบรหารจดการเปTนเทคนควธการททาให-สมาชกในองค?การเกดจตสานกร0วมกนในการ

ปฏบตงาน มความตงใจ เตมใจช0วยเหลอให-องค?การประสบผลสาเรจ ทงนเพราะมกระบวนการสร-าง

ขวญ และกาลงใจในการทางาน นาทางให-องค?การไปส0ความสาเรจ

3. การบรหารจดการเปTนการกาหนดขอบเขตในการทางานของสมาชกในองค?การ ไม0ให-ซา

ซ-อนกนทาให-การปฏบตงานเปTนไปด-วยความราบรนรวดเรวและมประสทธภาพ

4. การบรหารจดการเปTนการแสวงหาวธการทดทสดในการปฏบตงานทาให-องค?การเกด

ประสทธผลและประสทธภาพสงสด

วจตร ศรสอ-าน แนวคดเกยวกบการวจยการบรหารการศกษา:ประมวลสาระชดวชาการ

วจยการบรหารการศกษา (2536 : 4) กล0าวถง ความสาคญของการบรหารว0า เปTนขนตอนการทางาน

ของผ-บรหารทดาเนนการจนทาให-งานสาเรจตามวตถประสงค?ทกาหนดไว- และการบรหารเปTน

กระบวนการทมขนตอนทต0อเนองกน การบรหารทดต-องอาศยกระบวนการบรหาร โดยเฉพาะ

สถานศกษาทมนกเรยน เปTนเปmาหมายสาคญ

สมเดช สแสง ค0มอการบรหารโรงเรยนประถมศกษา (2543 : 8) กล0าวถง ความสาคญของ

การบรหาร ว0า เปTนการทางานร0วมกนโดยการสร-างความตระหนกในเปmาหมาย และวตถประสงค?ของ

การ ศกษา การให-บรการทางสงคมซงเปTนเรองทเกยวข-องกบบคคล ได-แก คร นกเรยน ผ-ปกครองและ

ประชาชน เพอให-เกดความร0วมมอระหว0างบคคลเหล0าน และการใช-ทรพยากรได-ประโยชน?สาหรบ

การศกษามากทสดบรรลวตถประสงค? โดยผ0านวธการของการจดองค?การ การอานวยความสะดวก

และการปรบปรงการทาเพอ ให-บรรลเปmาหมายการศกษา

วรช วรชนภาวรรณ (2550 : 2) กล0าวถงความสาคญของการบรหารจดการตามแนว

คณธรรม ว0า คณธรรมเปTนสงดงาม สาคญ จาเปTน รวมทงมประโยชน?ต0อชมชน สงคม ประเทศชาต

และต0อการบรหาร จดการในชมชน ดงนน เมอการบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมได-นาคณธรรม

20

มาใช-จงย0อมเพมความ สาคญให-แก0การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมมากขนด-วย ในทนได-แสดง

ให-เหนถงความสาคญของการบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมไว- 10 ประการ ซงบางประการม

ความสมพนธ?และอาจคาบเกยวกนได- ดงต0อไปน

1) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมเปTนการบรหารจดการทให-ความสาคญกบ

คณธรรม โดยคณธรรมนนเปTนตวกาหนด ควบคม หรอบงคบให-พฤตกรรมของคนเปTนไปในด-านดหรอ

ประพฤตด อนจะเปTนประโยชน?ต0อตวบคคลเอง เช0น ทาให-จตใจผ0องใส มความซอสตย?สจรตรวมทง

เปTนประโยชน?ต0อส0วน รวมตลอดจนการบรหารจดการด-วย เมอเปTนเช0นน การบรหารจดการตาม

แนวทางคณธรรมจงมส0วนส0งเสรมให-ประชาชนมคณธรรมเพมมากขนและยงสอดคล-องกบสภาพท

เปTนอย0ของสงคมไทยอกด-วย

2) คณธรรมเปTนตวชวดระดบความเจรญความเสอมของชมชน สงคม และประเทศชาต ซง

ครอบ คลมตวชวดด-านจตใจทแสดงว0ามนษย?มคณค0าของความเปTนมนษย?แตกต0างจากสตว?ทวไป และ

ยงครอบคลมตวชวดการพฒนาคณภาพชวต รวมตลอดทงความมนคงปลอดภยในชวตและทรพย?สน

ของประชาชนด-วย ตวชวดดงกล0าวนมความสาคญและจาเปTนสาหรบการบรหารจดการตามแนวทาง

คณธรรม โดยเฉพาะเมอมการประเมนผลคณภาพหรอบรการด-านจตใจของการบรหารจดการ ทาให-

การบรหารจดการเปTนระบบและตอบสนองความต-องการด-านจตใจของชมชน

3) คณธรรมมส0วนทาให-ประชาชนอย0ร0วมกนอย0างมนคง เข-มแขง และสนตสข ดงนน การ

บรหารจดการทยดแนวทางคณธรรม นอกจากจะทาให-การบรหารจดการมแนวโน-มทจะบรหารจดการ

ได-ง0ายขนและมประสทธภาพเพมขนแล-ว ยงจะช0วยเพมความสาคญให-แก0การบรหารจดการตาม

แนวทางคณธรรมอกด-วย

4) คณธรรมเปTนแนวทาง ยทธศาสตร? หรอมรรควธ ทนาไปส0จดหมายปลายทาง ในทศทางท

เปTนประโยชน?ต0อชมชน สงคม และประเทศชาตเมอการบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมได-เน-น

เรองคณธรรมย0อมทาให-การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมดาเนนไปในทศทางทเปTนประโยชน?

ต0อชมชน สงคม และประเทศชาตด-วยเช0นกน

5) คณธรรมเปTนหวใจหรอเปTนป<จจยสาคญของการพฒนาและบรหารจดการทงหลาย เปTนต-น

ว0า การพฒนาทยงยน การบรหารจดการตามแนวทางการบรหารกจการบ-านเมองทด และการบรหาร

จดการตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมได-เน-นเรองคณธรรม

21

จงทาให-การบรหารจดการนตรงประเดน สอดคล-องกบสภาพของชมชน สงคม ประเทศชาต และยงม

ความสาคญเพมขนอกด-วย

6) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมย0อมเน-นในเรองคณธรรมซงมส0วนช0วยให-คนคดด

ทาด ยงมคณธรรมมากกยงทาให-คนมแนวโน-มคดและทาความดเพมมากขน หากแต0ละคนได-รบการ

ปลกฝ<งคณธรรมและบารงให-เจรญงอกงามขนโดยทวกนแล-ว คณธรรมจะมส0วนช0วยให-ชมชน สงคม

และประเทศชาตเกดความร0มเยนเปTนสขพร-อมทงมโอกาสปรบปรงหรอพฒนาให-มนคงก-าวหน-าและ

ยงยนต0อไปได- ด-วยความสาคญของคณธรรมดงกล0าวน ย0อมทาให-การบรหารจดการทเน-นแนวทาง

คณธรรมมความสาคญเพมมากขนอก

7) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมมส0วนช0วยให-การบรหารจดการเกดความเปTนธรรม

รอบคอบ และคานงถงผลประโยชน?ของส0วนรวมเปTนหลก

8) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมมส0วนช0วยทาให-ผ-บรหาร ผ-มอานาจหรอผ-มส0วนได-

ส0วนเสยทกระดบบรหารจดการไปในทศทางทเปTนประโยชน?ต0อส0วนรวม

9) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมมส0วนทาให-เกดความสมดลในการบรหารจดการ

ระหว0างด-านวตถกบด-านจตใจ โดยช0วยยบยง ชะลอ หรอช0วยให-การบรหารจดการด-านวตถรอบคอบ

มากขน ในเวลาเดยวกน การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมยงมส0วนส0งเสรมความสาคญของการ

บรหารจดการด-านจตใจเพมมากขนด-วย

10) การบรหารจดการตามแนวทางคณธรรมมส0วนสาคญทาให-คนและบคลากรทมคณธรรมใน

หน0วยงานได-รบการยอมรบและยกย0องเพมมากขน อนจะเปTนประโยชน?ต0อการบรหารจดการตรงกน

ข-าม หากบคลากรขาดคณธรรมแม-จะมยศถาบรรดาศกดหรอมความร-ความสามารถ กจะถกดถกด

หมนได-

สรปได-ว0า ความสาคญของการบรหาร อนเนองมาจากการทมนษย?เปTนสตว?สงคม จงมธรรม

ชาตของการอาศยร0วมกนเปTนกล0ม และทางานร0วมกนในองค?การหรอสถาบนสงคม ซงมภารกจ

หลากหลาย จงต-องมการจดระบบว0าด-วยการทางานร0วมกนอนเปTนรปแบบของการบรหารและการท

มนษย?มสญชาตญาณ แห0งความทะเยอทะยาน ต-องการเสาะแสวงหาสงทดกว0า โดยไม0มทสนสด ทาให-

มนษย?ใช-ความพยายามทจะปรบปรงและพฒนาระบบและวธการบรหารให-ดยงขนโดยการศกษาวจย

ค-นคว-า ทดลอง หาวธการทางานใหม0ๆ ทมประสทธภาพยงขน เทคนคและวธการบรหารจงพฒนามา

22

โดยไม0หยดยง ความเจรญหรอความเสอมถอยขององค?การจงเปTนผลโดยตรงจากความสามารถและ

วธการบรหารเปTนสาคญ

ทฤษฎการบรหาร

1) ทฤษฎการบรหารเชงสถานการณ' ทฤษฎการบรหารเชงสถานการณ?นนเปTนแนวคดการ

บรหารจดการทผ-บรหารจะปฏบต ซงขนอย0กบสถานการณ? หรอเปTนแนวคดซงเปTนทางเลอกของ

ผ-บรหารในการกาหนดโครงสร-างและระบบควบคมองค?การ โดยขนอย0กบสถานการณ?และลกษณะต0าง

ๆ ของสภาพแวดล-อมภายนอกทมผลกระทบต0อการดาเนนงานขององค?การ หรอเปTนวธการ ทกล0าวถง

องค?การทมลกษณะแตกต0างกนซงต-องเผชญกบสถานการณ?ทแตกต0างกน และต-องใช-วธการบรหาร

จดการทแตกต0างกนด-วย ทฤษฎการบรหารเชงสถานการณ?เปTนการประสมประสานแนวคดในการ

บรหารจดการทสาคญ 4 ประการคอ (1) แนวคดแบบดงเดม (2) แนวคดเชงพฤตกรรม (3) แนวคดเชง

ปรมาณ (4) แนวคดเชงระบบ

ทฤษฎองค?การตามสถานการณ?และกรณ เรมมบทบาทประมาณปลายป� ค.ศ.1960 เปTน

ทฤษฎทพฒนามาจากความคดอสระ ทว0าองค?การทเหมาะสมทสดควรจะเปTนองค?การทมโครงสร-าง

และระบบทสอดคล-องกบสภาพแวดล-อม และสภาพความเปTนจรงขององค?การ ตงอย0บนพนฐาน

การศกษาภาพแวดล-อมทแตกต0างกนของมนษย? ทฤษฎองค?การตามสถานการณ?และกรณนมอสระ

มากโดยมธรรมชาต เปTนตวแปรและเปTนป<จจยสาคญในการกาหนดรปแบบ กฎเกณฑ? และระเบยบ

แบบแผน มลกษณะเปTนเหตเปTนผลและสอดคล-องกบสภาพความเปTนจรง สภาพแวดล-อม เปmาหมาย

ขององค?การโดยส0วนรวมและเปmาหมายของสมาชกทกคนในองค?การ โดยมข-อสมมตฐานว0า องค?การท

เหมาะสมทสดคอ องค?การทมโครงสร-างและรปแบบทสอดคล-องกบสภาพแวดล-อมของสงคมนน ๆ ซง

รวมถงสภาพภมศาสตร? วฒนธรรม ค0านยม ความเชอ การสนบสนน และความต-องการของสมาชกในองค?การนนด-วย

บคคลทกาหนดชอทฤษฎองค?การตามสถานการณ? และกรณ คอ Fiedler นอกจากนนกม

Woodward, Lawrence และ Lorsch ได-ทาการวจยศกษาเรองน

การบรหารตามสถานการณ? เปTนแนวคดทว0าไม0มทฤษฎหรอวธการทางการบรหารวธใดทจะ

นาไปใช-ได-ทกสถานการณ?หรอไม0มรปแบบการบรหารแบบใดดทสด การบรหารแต0ละแบบและแต0ละ

วธจะก0อให-เกดผลแตกต0างกนตามสภาวะแวดล-อมแต0ละอย0าง การเลอกแบบใดให-เหมาะสมขนอย0กบ

สถานการณ? เพราะแต0ละวธกมข-อดและข-อจากดอย0ในตว การบรหารทมประสทธภาพจะให-

ความสาคญต0อการเลอกใช-การจดการให-เหมาะสมกบแต0ละสถานการณ?ทเกดกบป<ญหาแต0ละป<ญหา ม

23

ความเชยวชาญทจะจาแนกวเคราะห? และแก-ไขแต0ละสถานการณ? ซงเปTนความจรงว0าป<ญหาแต0ละ

เรองมสถานการณ?แตกต0างกน ทาให-การบรหารเปTนเรองทยากและไม0มข-อตายตว แนวความคดของ

การบรหารตามสถานการณ?จงถอเอาความสมพนธ?ต0าง ๆ เปTนสาคญ ไม0ว0าจะเปTนความสมพนธ?ของ

ป<จจยในองค?กร ความสมพนธ?ระหว0างป<จจยนอกองค?กรและความสมพนธ?ระหว0างองค?กรกบ

สภาพแวดล-อม และเกดประโยชน?สงสดต0อองค?การ การจดการวธนมใช-กนในหลายองค?การ โดย

พจารณาว0า ถ-าสถานการณ?เปTนเช0นนน แล-วจงเลอกกลวธทคดว0าเหมาะสมกบสถานการณ?นน

การบรหารเชงสถานการณ? หรอทฤษฎอบตการณ? การบรหารในยคนค0อนข-างเปTนป<จจบน

ปรชญาของการบรหารเรมเปลยนแปลงไปจากการมองการบรหารในเชงปรชญา ไปส0การมองการ

บรหารในเชงสภาพข-อเทจจรง เนองจากในป<จจบนมนษย?ต-องประสบกบป<ญหาอย0เสมอ

Fred E.Fiedler (1967) ได-เสนอแนวความคดการบรหารเชงสถานการณ? หรอทฤษฎ

อบตการณ? ซงถอเปTนทฤษฎการบรหารทขนอย0กบในเชงสภาพข-อเทจจรงด-วยแนวคดทว0าการเลอก

ทางออกทจะไปส0การแก-ป<ญหาทางการบรหารถอว0าไม0มวธใดทดทสด หากแต0สถานการณ?ต0างหากท

จะเปTนตวกาหนดว0าควรจะหยบใช-การบรหารแบบใดในสภาวการณ?เช0นนน หลกคดง0ายๆ ของการ

บรหารเชงสถานการณ? นนถอว0าการบรหารจะดหรอไม0ขนอย0กบสถานการณ? สถานการณ?จะเปTนตว

กาหนดการตดสนใจ และรปแบบการบรหารทเหมาะสม และผ-บรหารจะต-องพยายามวเคราะห?

สถานการณ?ให-ดทสด โดยเปTนการผสมผสานแนวคดระหว0างระบบป�ดและระบบเป�ด และยอมรบ

หลกการของทฤษฎระบบว0าทกส0วนของระบบจะต-องสมพนธ? และมผลกระทบซงกนและกน คอ

ม0งเน-น ความสมพนธ?ระหว0างองค?การกบสภาพแวดล-อมขององค?การ สถานการณ?บางครงจะต-องใช-

การตดสนใจอย0างเฉยบขาด บางสถานการณ?ต-องอาศยการมส0วนร0วมในการตดสนใจ บางครงกต-อง

คานงถงหลกมนษย?และแรงจงใจ บางครงกต-องคานงถงเปmาหมายหรอผลผลตขององค?กรเปTนหลก

การบรหารจงต-องอาศยสถานการณ?เปTนตวกาหนดในการตดสนใจการบรหารเชงสถานการณ?จะ

คานงถงสงแวดล-อมและความต-องการของบคคลในหน0วยงานเปTนหลกมากกว0าทจะแสวงหาวธการอน

ดเลศมาใช-ในการทางาน โดยใช-ป<จจยทางด-านจตวทยาในการพจารณาด-วย โดยเน-นให-ผ-บรหารร-จกใช-

การพจารณาความแตกต0างทมอย0ในหน0วยงาน เช0น ความแตกต0างระหว0างบคคล ความแตกต0าง

ระหว0างระเบยบกฎเกณฑ? วธการ กระบวนการ และการควบคมงาน ความแตกต0างระหว0าง

ความสมพนธ?ของบคคลในองค?กร หรอความแตกต0างระหว0างเปmาหมายการดาเนนงานขององค?การ

เปTนต-น

24

ทฤษฎทางการบรหารเชงสถานการณ? สามารถนาทฤษฎของ Fiedler มาประยกต?ใช-ใน

สถานการณ?ป<จจบน ซงทฤษฎนได-กล0าวไว- ม 2 ลกษณะดงน

1. การศกษารปแบบของผ-นาทม0งความสมพนธ? เปTนผ-นาทม0งความสมพนธ?กบเพอน

ร0วมงาน ผ-นาจะสร-างความไว-วางใจ ความเคารพนบถอ และรบฟ<งความต-องการของพนกงาน เปTน

ผ-นาทคานงถงผ-อนเปTนหลก

2. ผ-นาทม0งงาน เปTนผ-นาทม0งความสาเรจในงาน ซงจะกาหนดทศทางและมาตรฐานในการ

ทางานไว-อย0างชดเจน มลกษณะคล-ายกบผ-นาแบบทคานงถงตวเองเปTนหลก ก า ร บ ร ห า ร เ ช ง

สถานการณ? สามารถใช-ทกทฤษฎมาประกอบกบประสบการณ? เพอทาให-การตดสนใจดทสด

โดยเฉพาะในยคทมการเปลยนแปลงและการแข0งขนสงเช0นป<จจบน นบเปTนความท-าทายและโอกาสใน

การใช-การบรหารเชงสถานการณ?ในมมของผ-บรหารทจะพลกวกฤตเปTนโอกาสให-ได- เปTนการใช-ความร-

ความ สามารถทงศาสตร?และศลปeต0างๆทมอย0ในตวผ-นาท0านนนให-ประจกษ?ออกมาใช-ได-อย0างเตม

สมรรถภาพจรงๆทเขามอย0 เพราะสถานการณ?แต0ละอย0างแตกต0างกน ทฤษฎกบบางสถานการณ?ก

แตกต0างกน แล-วแต0ผ-นาแต0ละท0านจะเลอกใช- ดงนนการบรหารเชงสถานการณ? น0าจะเปTนการใช-

ความร-ความสามารถทงศาสตร?และศลปe ทฤษฎการบรหารเชงสถานการณ? องค?การไม0ได-เหมอนกน

ทกองค?การ ป<ญหามกจะเกดขนเมอองค?การมการปฏบตทคล-ายคลงกนในกรณของการบรหารจดการ

แบบวทยาศาสตร?และหลกการบรหารจดการทพยายามออกแบบองค?การทงหมดให-มความเหมอนกน

สรปว0าได- โครงสร-างและระบบของการทางานในแต0ละฝoายนนกไม0สามารถนามาประยกต?ใช-

ในระบบการทงานได-ทงหมด จาเปTนต-องปรบให-เหมาะสมกบแต0ละสถานการณ? ดงนน ผ-บรหารควร

คานงถงความเหมาะสมในการตดสนใจดาเนน เพอให-สอดคล-องกบความต-องการขององค?การและ

ความพงพอใจของพนกงาน การบรหารเชงสถานการณ?ย0อมมวถทางทดทสดในสภาพแวดล-อมทางการ

บรหารทเหมาะสมกบแต0ละองค?การไม0มวธแก-ป<ญหาได-ดทสดวธเดยว หรอแก-ป<ญหาด-วยวธเดยวกน

หากแต0มหลากหลายวธในการแก-ไขป<ญหาทเกดขนในองค?การ

2) ทฤษฎบรหารเชงระบบ

วธการเชงระบบ การดารงชวตของมนษย? ถ-าหากพจารณาแล-วจะเหนว0าทกอย0างเกดขน

อย0างเปTนระบบเกอบทงสน ไม0ว0าจะเปTนปรากฏการณ?ของธรรมชาตหรอการทางานของมนษย?เองก

ตาม มนษย?เรายงไม0มการเรยนร-ว0าสงเหล0านคอ ระบบ จนได-มการสงเกตและรวบรวมจดเปTนหมวดหม0

และได-นามาศกษาอย0างละเอยดลกซงเพมขน จงเกดเปTนทฤษฎระบบ ซงหมายถง การพจารณา

25

ปรากฏการณ?ต0างๆ ทงระบบ เพอจะได-เหนความสาคญและลกษณะขององค?ประกอบต0างๆทสมพนธ?

กนเปTนหนงเดยว บทความนกล0าวถงเฉพาะวธการเชงระบบหรอเทคนคเชงระบบ

ความเปTนมาของวธการเชงระบบ กล0มนกคด นกทฤษฎรวมทงนกปฏบตทสนใจแนวคด

ทฤษฎระบบ เข-ามามบทบาทในการพฒนาสร-างเสรมองค?ความร-เกยวกบองค?การและการบรหาร ต0าง

มความเชอมนว0าจะส0งผลให-องค?การตามแนวทางแห0งองค?ความร-ในมตใหม0สามารถดาเนนกจการได-

อย0างมประสทธผลอย0สมาเสมอ แม-สภาพแวดล-อมจะเปลยนแปลง

Scot (1967:122) เปTนผ-นาแนวคดและทฤษฎระบบเข-ามามบทบาทกาหนดแนวคด ทฤษฎ

หลกการและเทคนคต0างๆ เกยวกบองค?การและการบรหารในช0วงปลายครสต?ศวรรษท 20 ได-เน-นให-

มององค?การในสภาพทเปTนระบบ

Chester Barnard (nd) ผ-เขยนหนงสอด-านการบรหารงาน โดยใช-วธการเชงระบบ

ขณะเดยวกน Herbert simon (nd) ผ-ซงมององค?การในสภาพทเปTนระบบทมการตดสนใจต0างๆ

ความสบสน ความซบซ-อนภายใน เขาพยายามศกษาค-นคว-า หาแนวทางนาความร-ใหม0ๆ เข-ามา

ประยกต?ใช-เปTนรากฐานกาหนดทฤษฎองค?การ ความร-ใหม0ทเขาสนใจคอ วธการเชงระบบนนเอง สาหรบ

Churchman(nd)และคณะสนใจและสนบสนนให-ใช-วธการเชงระบบ ในการศกษาวเคราะห?

ข-อแก-ป<ญหาเกยวกบการดาเนนงาน อ-างใน Kast and Rosensweig (1985 : 109 ) เขาเปTนคนแรกท

นาการวจยดาเนนงานมาใช-ในระยะแรก เขาได-ใช-วธทางคณตศาสตร?มาวเคราะห?องค?การทาง

การทหารในช0วงสงครามโลกครงท 1 และในช0วงสงครามโลกครงท 2 กเรมใช-ในการป<ญหาการ

ดาเนนงาน ซงจะเหนว0าเปTนการใช-แนวทางวธการเชงระบบนนเอง

ความหมายของทฤษฎเชงระบบ

Bowditch (1973:16-17) วธการเชงระบบหรอเทคนคเชงระบบ หมายถง วธการนาเอา

ความร-เรองระบบเข-ามาเปTนกรอบช0วยในการค-นหาป<ญหา กาหนดวธการแก-ป<ญหาและใช-แนวทาง

ความคดเชงระบบช0วยในการตดสน ใจแก-ป<ญหา

อทย บญประเสรฐ และ Henry lenman ( 2529 : 20 ) อ-างใน สรพนธ? ยนต?ทอง ( 2533 :

60 ) ได-ให-อธบายความหมายของวธการเชงระบบไว-ดงน

1. เปTนวธการแก-ป<ญหาทนาเอาวธการทางวทยาศาสตร?มาใช-

2. เปTนวธการพฒนาการแก-ป<ญหา ทกระทาอย0างเปTนระบบ เปTนขนเปTนตอน

26

3. เปTนกระการทขจดความลาเอยง โดยไม0ยดถอเอาความคดของคนใดคนหนงมาตดสน

โดยไม0มเหตผลเพยงพอ

4. เปTนวธการแก-ป<ญหาเปTนขนๆอย0างมเหตผล

5. เปTนการดาเนนงานโดยกล0มบคคล ไม0ใช0คนใดคนหนงแต0เพยงผ-เดยว

6. มการวางแผนล0วงหน-าก0อนการดาเนนการแก-ป<ญหาทกครง ว0าจะดาเนนการทละขน

อย0างไร และเมอกาหนดแล-วจะไม0มการเปลยนแปลงแก-ไขภายหลง หรอไม0ดาเนนการตามขนตอนท

กาหนดไว-เปTนอนขาด นอกจากเปTนเหตสดวสย

7. ระหว0างการดาเนนงาน ถ-าต-องมการแก-ไขป<ญหาทเกดขนในระบบ ต-องแก-ไขทนทให-

เสรจ แล-วจงดาเนนงานขนต0อไป แต0ทงนต-องอย0ในแผนทกาหนดด-วย

8. ไม0มการบอกยกเลก ยกเว-นข-ามขนหรอหยดกลางคน แล-วนาผลทยงไม0ได-ดาเนนการไป

ถงจดสดท-ายเมอบรรลวตถประสงค?ของการแก-ไขป<ญหามาใช-เท0านน

ก0อ สวสดพานช (อดสาเนา :16) ได-ให-ความหมายของทฤษฎเชงระบบว0า เปTนกลวธอย0าง

หนงซงใช-ในการวเคราะห? การออกแบบและการจดการ เพอให-บรรลจดม0งหมายทวางไว-อย0าง

สมฤทธผลและมประสทธภาพ

Schoderbek and Othors (1990 : 6-10) เสนอว0า การแก-ป<ญหาในป<จจบน จาเปTนต-อง

มองทระบบมากกว0าพจารณารายละเอยดของแต0ละป<ญหา ตวอย0างการใช- Systems Approach ใน

การแก-ป<ญหา ได-แก0 ระบบการขนส0ง ต-องมการออกแบบระบบทางสญจรทด ซงจะช0วยลดการ

สนเปลองเชอเพลงได- หรอการออกแบบเครองบนทสามารถบรรจผ-โดยสารได-จานวนมาก แต0

สนามบนขาดสงอานวยความสะดวก ดงนนจงจาเปTนต-องมองป<ญหาโดยรวมหรอทเรยกว0า Systems

view or Systems Approach นอกจากนเขายงได-ขยายความว0า วธการเชงระบบ มความแตกต0าง

กบ วธการเชงวเคราะห? (Analytical approach) ตรงท วธการเชงระบบเปTนกระบวนการแยกแยะ

จากส0วนรวมทงหมด ออกเปTนส0วนๆทเลกกว0า เพอให-เข-าใจการทาหน-าทของส0วนร0วม วธการเชง

ระบบอย0บนพนฐานของทฤษฎระบบทวไป ซงสมพนธ?เกยวข-องกบการรวมเอาแนวทางปฏบตต0างๆ

ได-แก0 การวจยดาเนนงาน การวเคราะห?ระบบ การควบคมระบบ และวศวกรระบบ มารวมกนเข-าเพอ

การแก-ป<ญหาอย0างเปTนระบบจากความหมายของนกการศกษาหลายท0าน จงอาจสรปได-ว0า วธการเชง

ระบบ ( Systems approach ) หมายถง วธการทางความคดทเปTนรปแบบ ซงแสดงให-เหนวธการ

แก-ป<ญหาอย0างเปTนระบบ โดยเน-นการมองป<ญหาอย0างองค?รวม ทงนรปแบบของวธการหาความร-

27

เกยวข-องโดยตรงกบการวเคราะห? สงเคราะห?และวางรปแบบการดาเนนการ โดยต-องเกยวพนกบ

รปแบบปฏบตทงภายในและภายนอกโดยใช-ระบบเป�ดเปTนพนฐานความคด

ความสาคญของวธการเชงระบบ ความสาคญของวธการเชงระบบสามารถสรปได- 4 ประการคอ

1. มความสาคญในฐานะทเปTนวธคดทสามารถจดการกบป<ญหาทมความย0งยากซบซ-อนได-

อย0างมประสทธภาพ

2. มความสาคญในฐานะทเปTนเครองมอส0งเสรมวธคดของบคคลทวไป

3. มความสาคญในฐานะทเปTนเครองมอสาหรบพฒนาองค?ความร-ในศาสตร?สาขาแขนง

ต0างๆทงวทยาศาสตร?

4. มความสาคญในฐานะทเปTนเครองมอสาหรบการบรหารงานในองค?การหรอหน0วยงาน

ด-านการวางแผน นโยบายและอนๆ

ขนตอนของวธการเชงระบบ วธการเชงระบบมขนตอนทสาคญเพอในการศกษาวเคราะห?เกยวกบ

การบรหารและการแก-ป<ญหา จงขอนาขนตอนวธการเชงระบบของนกการศกษา 3 ท0านทน0าสนใจคอ โอ

เบยน และ อทย บญประเสรฐ และ Henry lenman ซงมขนตอนวธการเชงระบบกล0าวคอ โอเบยน

จากมหาวทยาลยอสเทอร?นวอชงตน ได-ระบไว-ในหนงสอ Management Information Systems : A

managerial and user perspective ถงวธการเชงระบบกบการแก-ป<ญหาโดยทวไปว0า วธการเชงระบบ

คอการปรบ ( Modify ) วธการทางวทยาศาสตร? ( the scientific method ) ซงเน-นทการแก-ป<ญหา โดย

วธการเชงระบบนมกจกรรมสาคญ 7 สาคญ ซงสมพนธ?กบการแก-ป<ญหาทวๆไป โดยเปรยบเทยบให-เหน

ขนตอนทงสองส0วนคอ

วธการเชงระบบ การแก-ป<ญหาทวไป

1. ทาความเข-าใจป<ญหา ระบป<ญหา/โอกาสในเชงบรบทของระบบ

2. รวบรวมข-อมลเพออธบายป<ญหาและโอกาส พฒนาทางเลอก

3. ระบทางแก-/ทางเลอกในการแก-ป<ญหา

4. ประเมนในแต0ละทางเลอก

5. เลอกทางแก-ทดทสด ปฏบตการแก-ป<ญหา

6. ปฏบตการตามทางแก-ทเลอกไว-

7. ประเมนความสาเรจของการปฏบตตาม ทางเลอก

28

อทย บญประเสรฐ (2529:14-15) กล0าวถงวธการหรอเทคนคเชงระบบว0า เปTนการทางาน

จากสภาพทเปTนอย0ไปส0สภาพทต-องการของงานนนทงระบบ โดยขนตอนทสาคญ ใๆนเทคนคเชงระบบ ได-แก0

1) กาหนดป<ญหาทต-องการแก-ไขและความต-องการในการพฒนาของระบบให-ชดเจน

2) การกาหนดวตถประสงค?ย0อยทสมพนธ?กบป<ญหาและความต-องการในการพฒนาและ

สมพนธ?กบวตถประสงค?รวมของระบบใหญ0ทงระบบเพอสร-างกรอบหรอขอบเขตในการทางาน

3) ศกษาถงสงแวดล-อมหรอข-อจากดในการทางานของระบบและทรพยากรทหามาได-

4) สร-างทางเลอกในการแก-ป<ญหาหรอวธการในการพฒนา

5) ตดสนใจเลอกทางทเหมาะสม ด-วยวธการทมเหตผลเปTนระบบ เปTนไปตามกฎเกณฑ?ท

เหมาะสมคานงถงความเปTนไปได-ในการปฏบต

6) ทดลองปฏบตทางเลอกทได-ตดสนใจเลอกไว-

7) ประเมนผลการทดลองหรอผลการทดสอบ

8) เกบรวบรวมข-อมลปmอนกลบอย0างเปTนระบบเพอปรบปรงระบบนนให-เหมาะสมยงขน

9) ดาเนนการเปTนส0วนของระบบปกต

Henry lenman (2529 : 20) ได-เสนอขนตอนของวธการเชงการระบบไว-ดงน อ-างใน

สนนท? ป<ทมาคม (อดสาเนา) 1) ป<ญหา 2) วตถประสงค? 3) ข-อจากด 4) ข-อเสนอทางแก-ป<ญหา 5)

การเลอกข-อเสนอ 6) ทดลองปฏบต 7) ประเมนผล 8) ปรบปรงและนาไปใช-

จากแนวคดจากการนาเสนอขนตอนวธการเชงระบบของนกการศกษาหลายๆท0านทกล0าว

มาข-างต-นนน พอจะสรปเปTนขนตอนหลกๆได- 5 ขนตอนคอ

1. ระบป<ญหาทต-องการแก-ไข

2. ระบทางแก-หรอทางเลอกเพอแก-ไขป<ญหา

3. เลอกทางแก-ไข

4. ปฏบตตามแนวทางทได-เลอกไว-

5. ประเมนความสาเรจของการปฏบตตามทางเลอกและนาไปปรบปรง

การประยกต?ใช-วธการเชงระบบ การประยกต?ใช-วธการเชงระบบในภาพรวมนน อทย บญ

ประเสรฐ ได-สรปขนตอนสาคญๆไว- 5 ขนตอน ดงต0อไปน

1. จะต-องทราบป<ญหาทจะต-องแก-ไขให-แจ-งชด ว0าเปTนป<ญหาของระบบนนทแท-จรง

29

2. คดหาวธการหรอแนวทางเลอก ในการแก-ไขอนเปTนผลมาจากการวเคราะห?ระบบและ

ทาความเข-าใจถงพฤตกรรมของระบบ ตลอดจนข-อจากดต0างๆทมต0อการทางานของระบบ

3. เลอกวธการใดวธหนงทพจารณาว0าเหมาะสมทสด ดทสด และนาออกปฏบต

4. ประเมนผลการปฏบต เพอทราบผล และเพอให-ข-อมลปmอนกลบ

5. รบข-อมลปmอนกลบและปรบระบบต0อไป

วธการเชงระบบนน หากพจารณาในด-านประโยชน?ทนามาใช-งานด-านต0างๆแล-วจะพบว0า

เหมาะกบป<ญหาทมความซบซ-อนและลกซง เพราะจะทาให-มองงานนนทงภาพรวมและส0วนปลกย0อย

อย0างทวถงสมพนธ?กน เราสามารถนาแนวคดของวธการเชงระบบไปประยกต?กบการบรหารจดการใน

องค?การประเภทต0างๆได-เปTนอย0างด โดยยดสาระสาคญและขนตอนการดาเนนงานของวธการเชง

ระบบเปTนสาคญ ในทนขอเสนอตวอย0างการประยกต?ใช-วธการเชงระบบของนกการศกษา ได-แก0

ตวอย0างท 1 การประยกต?ใช-วธการเชงระบบเพอออกแบบการเรยนการสอน ซงสามารถ

ดาเนนการดาเนนการเปTน 5 ขนตอน คอ อ-างใน Husen and Postlethwaite (1994 )

ขนท 1 กาหนดป<ญหา โดยดาเนนการวเคราะห?ข-อมลในด-านงานหรอกจกรรมเนอหาวชา

และผ-เรยน กาหนดเปTนป<ญหาโดยแสดงในรปจดประสงค?การเรยนการสอน

ขนท 2 วเคราะห?ป<ญหา เพอกาหนดทางเลอกในรปวธการหรอสอเพอการแก-ป<ญหาการ

เรยนการสอนทกาหนดไว-

ขนท 3 เลอกและออกแบบทางเลอกเพอแก-ป<ญหา เพอกาหนดเปTนแผนการเรยนการสอนซง

เปTนระบบของวธการหรอสอ

ขนท 4 นาแผนการเรยนไปใช-และทดสอบ เพอหาผลทได-จากการปฏบต

ขนท 5 ทาการประเมนผลเพอปรบปรง เพอปรบปรงระบบก0อนนาไปใช-จรง

ตวอย0างท 2 การนาวธการเชงระบบไปใช-ในกองทพเรอแคนาดา อ-างใน Romiszowski,

(1970 : 34-36) กองทพเรอแคนาดา ได-จดทาโครงการอบรมขนในกองทพเพอเพมประสทธภาพใน

การทางาน โดยมฐานความคดว0า การจดอบรมควรต-องเกดจากความต-องการของผ-เข-ารบการอบรม

วธการอบรมต-องใหม0ๆ มเทคนคใหม0 แต0ไม0ทราบว0านกบนหรอลกเรอของเขาต-องการพฒนาในเรองใด

จงมการนาวธการเชงระบบมาใช- โดยมหลกการดงน 1) รวบรวมข-อมล 2) การตดสนใจสงการ 3)

การบนทกรายงานเพอการตดต0อสอสาร 4) ประเมนการฝ�กอบรม

ซงการกาหนดความต-องการและเกณฑ?ในการตดสนใจในการฝ�กอบรม ต-องมการดาเนนการ 8 ขนตอนคอ

30

1. กาหนดความต-องการปฏบตงาน โดยการวเคราะห?งาน

2. กาหนดทกษะความร- และ คณลกษณะของผ-เข-ารบการอบรม

3. กาหนดวตถประสงค?ของการจดอบรม โดยเน-นทการปฏบตของผ-เข-ารบการอบรม ในการ

ทจะนาผลการอบรมไปใช-ให-เปTนมาตรฐาน

4. กาหนดเกณฑ?วด เพอตรวจสอบความสามารถของผ-เข-ารบการอบรม ว0า บรรลตาม

วตถประสงค?หรอไม0

5. สงเคราะห?การออกแบบฝ�กอบรมจากเอกสารและวธการต0างๆรวมทงการพฒนา

เครองมอทใช-ในการโครงการฝ�กอบรม

6. นาโครงการไปใช-ในการตดสนใจจดฝ�กอบรม

7. ประเมนประสทธผลของการฝ�กอบรม โดยนาเสนอข-อมลทางสถต

8. นาผลการประเมนมาตรวจสอบเพอหาจดบกพร0อง เช0น อาจต-องมการปรบปรง

วตถประสงค?ของการฝ�กอบรมใหม0 นนกคอ Feedback นนเอง

สรป การศกษาวธการเชงระบบ เปTนกระบวนการหนงทสามารถนาไปประยกต?ใช-กบการ

บรหารงานในองค?การประเภทต0างๆ โดยทพจารณาการบรหารในลกษณะองค?รวมทมเปmาหมาย

กระบวนการ ระบบย0อย และองค?ประกอบต0างๆทมปฏสมพนธ?กน มการปฏบตงาน แลกเปลยน

ข0าวสาร เพอบรรลเปmาหมายทางการบรหาร ประโยชน?จากการใช-วธการเชงระบบคอ วธการนจะเปTน

การประกนว0า การดาเนนงานจะดาเนนต0อไปตามขนตอนทวางไว- โดยช0วยให-การทางานตามระบบ

บรรลตามเปmาหมาย โดยใช-เวลางบ ประมาณ และบคลากรอย0างมประสทธภาพและค-มค0ามากทสด

แบบจาลองระบบจะช0วยปmองกน การลงทนทไม0จาเปTนได-มาก แนวคดวธการเชงระบบเปTนอกแนวทาง

หนงทจะมบทบาทในการสร-างสรรค?งานและแก-ป<ญหาในองค?การได-เปTนอย0างดและมการพฒนาวธการ

คดนในการแก-ป<ญหาทหลากหลายแต0ขนตอนหลกๆจะไม0แตกต0างกนมากนก

โรงเรยน เปTนองค?กรหนงทเปTนระบบย0อยของการศกษา มองค?ประกอบหลายส0วน คอ

บคลากร (ผ-บรหาร ครผ-สอน นกเรยน ลกจ-างประจา ลกจ-างชวคราว ) อาคารสถานท วสดอปกรณ?

เงนทน ทรพย?สน เทคโนโลย ทเปTนองค?ประกอบหลกในการจดการศกษา ส0วนองค?ประกอบอนถอว0า

เปTนกระบวนการในการผลต คอ นโยบายของโรงเรยน หลกสตร กระบวนการจดการเรยนการสอน

การจดกจกรรมต0าง ๆ ทงในหลกสตรและเสรมหลกสตร พร-อมมการตดตามประเมนผล

31

เชงระบบ เปTนกระบวนการบรหารงานทจะช0วยเพมประสทธ ภาพของการปฏบตงาน ตาม

ลกษณะการบรหารงานและการทางานโดยวธการเชงระบบทประสานสอดคล-องกนทงโรงเรยน

นอกจากจะทาให-ผลงานมประสทธภาพและประสทธผลทชดเจนแล-ว บคลากรทกฝoายสามารถนาผล

การปฏบตงานมารวบรวมเขยนรายงาน เพอศกษาและเปTนแนวทางการพฒนา ซงจะส0งผลในการ

พฒนางาน ทงในองค?กร และพฒนาตนเองได-ด-วย

2.1.2 การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา อย0ในความรบผดชอบของกองพทธศาสนศกษา

สานกงานพระพทธศาสนาแห0งชาต ดาเนนการจดการศกษาทางวชาการพระพทธศาสนา แผนกนกธรรม-

ภาษาบาล และหลกสตรการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ในระดบมธยมศกษาตอนต-น (ม.1-ม.3) และ

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-ม.6) ให-แก0พระภกษสามเณร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษาจดตงขนเนองมาจากการจดตงโรงเรยนบาลมธยมศกษาและบาลวสามญศกษาของมหาวทยาลยสงฆ?

ทง 2 แห0ง คอ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ?ราชวทยาลย และมหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย ซงเป�ด

ดาเนนการมาตงแต0 พ.ศ. 2432 และ พ. ศ. 2489 ตามลาดบ ต0อมามหาจฬาลงกรณ?ราชวทยาลยได-จด

การศกษาแผนกมธยมศกษาขน เรยกว0า “ โรงเรยนบาลมธยมศกษา” เมอโรงเรยนบาลมธยมศกษาได-

แพร0หลายออกไป ทางคณะสงฆ?โดยองค?กรศกษา จงได-กาหนดให-เรยกโรงเรยนประเภทนว0า “ โรงเรยน

บาลวสามญศกษา สาหรบนกเรยน” โดยสงฆมนตร จากนนกระทรวงศกษาธการได-ออกเปTนระเบยบ

กระทรวงศกษาธการตงแต0ป� พ. ศ. 2500 ต0อมาป� พ. ศ. 2507 ได-มการปรบปรงหลกสตรการศกษาพระ

ปรยตธรรม แผนกบาลขนใหม0เรยกว0า “ บาลศกษาสามญและปรยตศกษา” พร-อมทงยกเลก ระเบยบสงฆ

มนตรว0าด-วยการศกษาของโรงเรยนบาลวสามญศกษาสาหรบนกเรยน ต0อมาพจารณาเหนว0า การศกษา

ทางโลกเจรญก-าว หน-ามากขนตามสภาพการเปลยนแปลงของโลก จงเหนควรให-มโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษาขน เพอให-ผ-ศกษาได-บาเพญตนให-เปTนประโยชน?ทงทางโลกและทางธรรมควบค0กนไป

จงได-มระเบยบกระทรวงศกษาธการว0าด-วยโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เมอวนท 20

กรกฎาคม พทธศกราช 2514 รองรบ และระเบยบกระทรวงศกษาธการว0าด-วยโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา พทธศกราช 2535 ซงใช-อย0ในป<จจบน (วชย ธรรมเจรญ : 2543 : 4)

ตามระเบยบกระทรวงศกษาธการว0าด-วยโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ .

ศ.2535 (วชย ธรรมเจรญ : 2543 : 26–30; อ-างองจากกระทรวงศกษาธการ.2535 : 35 ) กาหนดว0า

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา หมายถง โรงเรยนทจดตงขนในวด หรอทธรณสงฆ?หรอ

32

ทดนของมลนธทางพระพทธศาสนา เพอให-การศกษาแก0พระภกษสามเณร ตามหลกสตรของกระทรวง

ศกษาธการ สาหรบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาจะจดตงขนได-กต0อเมอได-รบอนญาต

จากกระทรวงศกษาธการ และด-วยความเหนชอบของประธานสภาการศกษาสงฆ? โรงเรยนต-องจดการ

เรยนการสอนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการโดยสานกงานพระพทธศาสนาแห0งชาต ( เดม

กรมการศาสนา) จะให-การสนบสนนเปTนเงนอดหนนตามกาลงงบประมาณ และเปTนไปตามหลกเกณฑ?

ทคณะกรรมการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากาหนด

ป<จจบนมการศกษาสงฆ?มอย0 3 แผนก ได-แก0 แผนกธรรม แผนกบาล และแผนกสามญศกษา

แผนกธรรม และแผนกบาลนน เปTนการจดการศกษาเฉพาะด-านหลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนา

ล-วน ๆ ไม0มวชาสามญศกษาเข-าไปปะปน ส0วนแผนกสามญศกษานน เปTนการจดการศกษาท

ผสมผสานกนทงหลกสตรแผนกธรรม แผนกบาล และหลกสตรสามญศกษาของกระทรวงศกษาธการ

เข-าด- วยกน แต0หลกสตรแผนกธรรมบาล ไม0 เข-มข-นมากนก แต0 กย ง ม เนอหามากกว0 าวชา

พระพทธศาสนาในโรงเรยน ดงนนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาจงเปTนหลกสตรท

เหมาะสมกบเยาวชนยคป<จจบน เพราะสามารถบรณาการนาเอาการศกษาสงฆ?ทง 3 แผนกมาหลอม

เปTนหนงเดยว ซงเปTนการศกษาแผนกเดยวททกคนย0อมรบว0า เปTนการศกษาขนพนฐานของคณะสงฆ?

ตาม พ.ร.บ.การศกษาแห0งชาต

ตามแผนยทธศาสตร?การพฒนาการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาของกองศาสน

ศกษา สานกงานพระพทธศาสนาแห0งชาต (2553-2562 : 33) ได-กล0าวไว-ดงน

แผนยทธศาสตร?การพฒนาการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ประกอบด-วย

องค?ประกอบของทศทางยทธศาสตร?การพฒนา ระบบวดผลทางยทธศาสตร? และระบบปฏบตการ

ยทธศาสตร?ดงต0อไปน

ทศทางยทธศาสตร?การพฒนาการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา

วสยทศน? (Vision) วสยทศน?เปTนเข-มทศนาทางส0อนาคต เปTนการพฒนาไปส0อนาคตทระบบ

การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จะใช-เปTนแนวทางในการพฒนา จงได-กาหนดวสยทศน?

ดงน “ส0งเสรมพระพทธศาสนาให-เจรญงอกงามด-วย ศาสนทายาท ทเป��ยมป<ญญาพทธธรรม ผลกดนให-

ประเทศไทยเปTนศนย?กลางการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาของโลกทมคณภาพ

มาตรฐาน”

33

พนธกจ (Mission) พนธกจเปTนกรอบ และแนวทางในการดาเนนงานตามหน-าท และตาม

วสยทศน?ทได-กาหนด ซงประกอบด-วยพนธกจ ดงน

1. จดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาเพอผลต และพฒนาศาสนทายาทท

เป��ยมป<ญญาพทธธรรม

2. พฒนาระบบบรหารโรงเรยนให-เข-มแขง เปTนโรงเรยนคณภาพมาตรฐานของไทยทเปTน

ศนย?กลางการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาของโลก

3. เผยแผ0และทานบารงพทธศาสนาให-เจรญงอกงาม และร0วมสร-างสงคมพทธธรรมทม

ความเข-มแขง

ประเดนยทธศาสตร? ประเดนยทธศาสตร? เปTนประเดนสาคญ ตามพนธกจ ทจะอาศยการ

ขบเคลอนด-วยวธการทางยทธศาสตร?ให-มการพฒนาทแตกต0าง โดนเด0น และก-าวกระ โดด

ประกอบด-วย 4 ประเดนยทธศาสตร? ดงน

1. การสร-างและพฒนาผ-เรยน ให-เปTนศาสนทายาททมคณภาพ

2. การพฒนาระบบบรหารโรงเรยนให-เข-มแขง และมมาตรฐานเปTนโรงเรยนคณภาพทยงยน

3. การเสรมสร-างศกยภาพให-ประเทศไทยเปTนศนย?กลางการศกษาพระปรยตธรรม แผนก

สามญศกษาของโลก

4. การทานบารง เผยแผ0พระพทธศาสนาให-เจรญงอกงาม

เปmาประสงค? (Goal) เปmาประสงค?เปTนผลสมฤทธทเปTนผลผลตของการดาเนนงานตาม

ประเดนยทธศาสตร? ทม0งหวงจะให-เกดการบรรลผลในอนาคต ประกอบด-วย เปmาประสงค? ดงน

1. ผ-เรยนเปTนศาสนทายาททเป��ยมป<ญญาพทธธรรมและมคณลกษณะปรยตสามญตามทพง

ประสงค?

2. ระบบการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษามอตลกษณ?พทธธรรม และมคณภาพ

มาตรฐานเปTนทยอมรบ และเชอมนของสงคม

3. ประเทศไทยเปTนศนย?กลางของโลกในการเรยนร-และการศกษาระดบพนฐานพระพทธ ศาสนา

4. พระพทธศาสนามความเจรญงอกงาม สงคมเข-มแขงอดมป<ญญาพทธธรรม

ผลผลตของแผนยทธศาสตร? (Strategic Pian output) ผลผลตเปTนผลสมฤทธทเปTนผลผลต

โดยตรงจากการใช-ทรพยากรเพอการขบเคลอนแผนยทธศาสตร? ประกอบด-วยผลผลต ดงน

1. ผ-จบการศกษามธยมศกษาตอนต-น และมธยมศกษาตอนปลายเพมขนทงปรมาณและคณภาพ

34

2. มผ-เรยนทสอบผ0านหลกสตรนกธรรม – บาล เพมมากขน

3. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษามการจดการศกษาทได-คณภาพ มาตรฐาน

4. มโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนสามญศกษานานาชาต ต-นแบบ

5. มผ-จบการศกษาทดารงอย0ในบรรพชตมากขน

6. มชมชนพทธธรรมทเข-มแขงทวประเทศ และเพมขนอย0างต0อเนอง

จงพอสรปได-ว0า โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปTนโรงเรยนทจดตงขนเพอให-

การ ศกษาอบรมแก0เยาวชนทเข-ามาบวชในพระพทธศาสนา โดยใช-หลกธรรมคาสอนแห0งพระพทธ

ศาสนาเปTนหลกสตรการอบรมเพอให-ผ-ได-รบการอบรมมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม สมกบท

ประเทศไทยเปTนเมองแห0งพระพทธศาสนา และจากแนวนโยบายการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมของ

กระทรวงศกษาธการทเหนสมควรให-ปลกฝ<งคณธรรมพนฐาน 8 ประการแก0เยาวชนไทย อนได-แก0ขยน

ประหยด ซอสตย? มวนย สภาพ สะอาด สามคค มนาใจ โดยมจดเน-นเพอพฒนาเยาวชนให-เปTนคนด ม

ความร- และอย0ดมสข ด-วยการใช-คณธรรมเปTนพนฐานของกระบวนการเรยนร-ทเชอมโยงกบความ

ร0วมมอของสถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบน การศกษา การปลกฝ<งคณธรรมจง

หมายถง การจดสภาพการเรยนร- เพอ ให-ผ-เรยนมองเหนคณค0าของการมศลธรรมและจรยธรรมใน

ด-านต0างๆ และนาไปส0การเปลยนแปลงทศนคต ค0านยม ความเชอ และพฤตกรรมทดงาม สามารถ

เข-าใจเหตป<จจยและแก-ไขป<ญหาได- มความประพฤตทเปTนมาตรฐานในสงคม มจตใจทผ0องใส เบกบาน

เปTนอสระทงภายนอกและภายใน ดบความทกข? ความเดอดร-อนทเกดขนกบตนสามารถเปTนทพงให-กบ

ตนเองได-

2.1.3 หลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

1) ความหมายของคณธรรม

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (2538:189) ให-ความหมายว0า คณธรรม

หมายถง สภาพคณงามความด

พระธรรมป�ฎก (ป.อ.ยตโต) (2540:14) ได-กล0าวว0าคณธรรมเปTน ภาพของจตใจกล0าวคอ

คณสมบตทเสรมสร-างจตใจให-ดงาม ให-เปTนจตใจทสง ประณตและประเสรฐ เช0น เมตตา คอ ความรก

ปรารถนาด เปTนมตรอยากให-ผ-อนมความสข กรณา คอ ความสงสารอยากช0วยเหลอผ-อนมความสข

มทตา คอ ความพลอยยนดพร-อมทจะส0งเสรมสนบสนนผ-ทประสบความสาเรจให-มความสขหรอความ

35

ก-าวหน-าในการทาสงทดงาม อเบกขา คอ การวางตววางใจเปTนกลาง เพอรกษาธรรมเมอผ-อนควร

จะต-องรบผดชอบต0อการกระทาของเขาตามเหตและผล จาคะ คอ ความมน าใจเสยสละ

เออเฟ��อเผอแผ0 ไม0เหนแก0ตว

วศน อนทสระ (2541:106,113) กล0าวตามหลกจรยศาสตร?ว0า คณธรรม คอ อปนสยอนด

งามซงสงสมอย0ในดวงจต อปนสยอนนได-มาจากความพยายามและความประพฤตตดต0อกนมาเปTน

เวลานาน คณธรรมสมพนธ?กบหน-าทอย0างมาก เพราะการทาหน-าทจนเปTนนสยจะกลายเปTนอปนสย

อนดงามทสงสมในดวงจตเปTนบารม มลกษณะอย0างเดยวกนน ถ-าเปTนฝoายชว เรยกว0า “อาสวะ” คอ

กเลสทหมกหมมในดวงจต ย-อมจตให-เศร-าหมองเกรอะกรงด-วยความชวนานาประการกลายเปTน

สนดานชว ทาให-แก-ไขยากสอนยาก กล0าวโดยสรป คณธรรมคอความลาเลศแห0งอปนสยซงเปTนผลของ

การการะทาหน-าทจนกลายเปTนนสยนนเอง

พระเมธธรรมาภรณ? (ประยร ธมมจตโต) (2538: 15-16) กล0าวว0า คณธรรมคอคณสมบตทด

ของจตใจถ-าปลกฝ<งเรองคณธรรมได-จะเปTนพนฐานจรรยาบรรณ จรรยาบรรณนเปTนเรองพฤตกรรมใน

การทจะพฒนาต-องตความออกไปว0า พฤตกรรมเหล0านมพนฐานจากคณธรรมข-อใด เช0น เบญจศลเปTน

จรยธรรม เบญจธรรมเปTนคณธรรมคอ ความเมตตากรณา ถ-ามความเมตตากรณาจะมฐานของศลข-อท

1 เปTนต-น ส0วนจรยธรรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 (2538:216) ให-ความหมาย

ว0า “จรยธรรมหมายถง ธรรมทเปTนข-อประพฤตปฏบต ศลธรรม กฎศลธรรม”

พระเมธธรรมาภรณ? (ประยร ธมมจตโต) (2535: 81-82) กล0าวว0าจรยธรรม คอ หลกแห0ง

ความประพฤต หรอแนวทางการปฏบต หมายถง แนวทางของการปฏบต หมายถง แนวทางของการ

ประพฤตปฏบตจนทาให-เปTนคนดเพอประโยชน?สขของตนเองและส0วนรวม

นอกจากนพระเมธธรรมาภรณ? (ประยร ธมมจตโต) (2538: 2) ยงให-แนวคดว0าจรยธรรมคอ

หลกแห0งความประพฤตดงามสาหรบทกคนในสงคม ถ-าเปTนข-อปฏบตทวไป เรยกว0าจรยธรรม ถ-าเปTน

ข-อควรประพฤตทมสาสนาเข-ามาเกยวข-อง เราเรยกว0า ศลธรรม แต0ทงนมได-หมายความว0า จรยาธรรม

องอย0กบหลกคาสอนทางศาสนาเพยงอย0างเดยว แท-ทจรงนนยงหยงรากอย0บนขนบธรรมเนยม

ประเพณ แม-นกปราชญ?คนสาคญ เช0น อรสโตเตล คานท? มหาตมะคานธ กมส0วนสร-างจรยธรรม

สาหรบเปTนแนวทางในการดารงชวตของคนจานวนหนง

จากทศนะของพระเมธธรรมภรณ? ดงกล0าวข-างต-นน จะเหนได-ว0าจรยธรรมไม0แยกเดดขาด

จากศลธรรม แต0มความหมายกว-างกว0าศลธรรม ศลธรรมเปTนหลกคาสอนทว0าด-วยความประพฤตชอบ

36

ส0วนจรยธรรม หมายถง หลกแห0งความประพฤตดประพฤตชอบอนวางรากฐานอย0บนหลกคาสอนของ

ศาสนา ปรชญา และขนบธรรมเนยมประเพณ ท0านผ-นมองจรยธรรมในฐานะทเปTนระบบ อนม

ศลธรรมเปTนส0วนประกอบสาคญ แต0กมแนวคดปรชญา ค0านยม ตลอดจนธรรมเนยมประเพณเข-ามา

เกยวข-องด-วย จากทกล0าวมาทงหมดพอสรปได-ว0า คาว0า คณธรรม จรยธรรม สองคานเปTนคาทม

ความหมายเกยวข-องกนในด-านคณงามความด กล0าวคอ จรยธรรมคอความประพฤตทถกต-องดงามทง

กายและวาจา สมควรทบคคลจะประพฤตปฏบต เพอให-ตนเองและคนในสงคมรอบข-างมความสข

สงบ เยอกเยน จรยธรรมเปTนเรองของการฝ�กนสยทด โดยกระทาอย0างต0อเนองสมาเสมอจนเปTนนสย

ผ-มความประพฤตดงามอย0างแท-จรงจะต-องเปTนผ-มความร-สกในด-านดอย0ตลอดเวลา คอ มคณธรรม

อย0ในจตใจหรออาจกล0าวได-ว0าจรยธรรมเปTนเรองของการประพฤตปฏบตเปTนพฤตกรรมภายนอก ส0วน

คณธรรมเปTนสภาพคณงามความดภายในจตใจ ซงทงสองส0วนต-องเกยวข-องสมพนธ?กน พฤตกรรมของ

คนทแสดงออกมาทงทางกายและวาจานน ย0อมเกยวเนองสมพนธ?และเปTนไปตามความร-สกนกคดทาง

จตใจและสตป<ญญา การพฒนาคณธรรมจรยธรรมของบคคลจงต-องพฒนาทง 3 ด-าน ควบค0กนไป คอ

การพฒนาด-านสตป<ญญา ด-านจตใจ และด-านพฤตกรรม

2) ความสาคญของคณธรรม

คณธรรมนบว0าเปTนพนฐานทสาคญของคนทกคน และทกวชาชพ หากบคคลใดหรอวชาชพ

ใดไม0มคณธรรมจรยธรรมเปTนหลกยดเบองต-นแล-วกยากทจะก-าวไปส0ความสาเรจแห0งตนและแห0ง

วชาชพนนๆ ได- ทยงกว0านนกคอการขาดคณธรรมจรยธรรมทงในส0วนบคคลและในวชาชพ อาจม

ผลร-ายต0อตนเอง สงคม และวงการวชาชพในอนาคตได-อกด-วย ดงจะพบเหนได-จากการเกดวกฤต

ศรทธาในวชาชพหลายแขนงในป<จจบน ทงวงการวชาชพคร แพทย? ตารวจ ทหาร นกการเมองการ

ปกครอง ฯลฯ จงมคากล0าวว0าเราไม0สามารถสร-างครดบนพนฐานของคนไม0ด และไม0สามารถสร-าง

แพทย? ตารวจ ทหารและนกการเมองทด ถ-าบคคลเหล0านนมพนฐานทางนสยและความประพฤตทไม0ด

ดงพระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจ-าอย0หวภมพลอดลยเดชฯ ในพระราชพธบวงสรวงสมเดจ

พระมหากษตรยาธราช ณ ท-องสนามหลวง เมอวนจนทร?ท 5 เมษายน พ. ศ.2525 ไว- ดงน

“การจะทางานให-สมฤทธผลทพงปรารถนา คอให-เปTนประโยชน?และเปTนธรรมด-วยนน จะ

อาศยความร-แต0เพยงอย0างเดยวมได- จาเปTนต-องอาศยความสจรต ความบรสทธใจ และความถกต-อง

เปTนธรรม ประกอบด-วย เพราะเหตว0าความร-นน เสมอนเครองยนต?ททาให-ยวดยานเคลอนทไปได-

37

ประการเดยว ส0วนคณธรรมดงกล0าวแล-ว เปTนเสมอนหนงพวงมาลยหรอหางเสอ ซงเปTนป<จจยทนาทาง

ให-ยวดยานดาเนนไปถกทางด-วยความสวสด คอ ปลอดภย บรรลจดประสงค?”

คณธรรมจงเปTนสงสาคญในสงคม ทจะนาความสขสงบและความและความเจรญก-าวหน-า

มาส0สงคมนนๆ เพราะเมอคนในสงคมมจรยธรรม จตใจกย0อมสงส0ง มความสะอาด และสว0างในจตใจ

จะทาการงานใดกไม0ก0อให-เกดความเดอดร-อน ไมก0อให-เกดทกข?แก0ตนเองและผ-อน เปTนบคคลมคณค0า

มประโยชน? และสร-าง สรรค?คณงามความด อนเปTนประโยชน?ต0อบ-านเมองต0อไป

วศน อนทสระ (2541: 6-9) ได-กล0าวถงความสาคญ และประโยชน?ของจรยธรรม ดงจะ

กล0าวโดยย0อดงน

1. จรยธรรมเปTนรากฐานอนสาคญแห0งความเจรญร0งเรอง ความมนคงและความสงบสขของ

ป<จเจกชน สงคมและประเทศชาตอย0างยง รฐควรส0งเสรมประชาชนให-มจรยธรรมเปTนอนดบแรก

เพอให-เปTนแกนกลางของการพฒนาด-านอนๆ ทงเศรษฐกจ การศกษา การเมองการปกครอง ฯลฯ

การพฒนาทขาดจรยธรรมเปTนหลกยดย0อมเกดผลร-ายมากกว0าด เพราะผ-มความร-แต0ขาดคณธรรม

ย0อมก0อให-เกดความเสอมเสยได-มากกว0าผ-ด-อยความร- โดยท0านกล0าวว0า “ ผ-มความร-แต0ไม0ร-วธทจะ

ประพฤตตน ย0อมก0อให-เกดความเสอมเสยได-มากกว0าผ-มความร-น-อย ถ-าเปรยบความร-เหมอนดน

จรยธรรมย0อมเปTนเหมอนนา ดนทไม0มนายดเหนยวเกาะกมย0อมเปTนฝoนละอองให-ความราคาญ

มากกว0าให-ประโยชน? คนทมความร-แต0ไม0มจรยธรรมจงมกเปTนคนทก0อความราคาญหรอเดอดร-อน

ให-แก0ผ-อนอย0เนอง ๆ”

2. การพฒนาบ-านเมอง ต-องพฒนาจตใจคนก0อน หรออย0างน-อยกให-พร-อม ๆ ไปกบการ

พฒนาเศรษฐกจ สงคม การศกษาวชาการอน ๆ เพราะการพฒนาทไม0มจรยธรรมเปTนแกนนานนจะ

สญเปล0าและเกดผลเสยเปTนอนมากทาให-บคคลล0มหลงในวตถและอบายมข การทเศรษฐกจต-องเสอม

โทรม ประชาชนทกข?ยาก เพราะคนในสงคมละเลยจรยธรรม กอบโกยทรพย?สนเปTนประโยชน?ส0วนตว

มากเกนไปขาดความเมตตาปราณ แล-งนาใจในการดาเนนชวตซงกนและกน

3. จรยธรรม มได-หมายถง การถอศล กนเพล เข-าวดฟ<งธรรม จาศลภาวนา โดยไม0ช0วยเหลอ

ทาประโยชน?ให-แก0สงคม แต0จรยธรรมหมายถงความประพฤต การกระทาและความคดทถกต-อง

เหมาะสมการทาหน-าทของตนอย0างถกต-องสมบรณ? เว-นสงควรเว-น ทาสงควรทา ด-วยความฉลาด

รอบคอบ ร-เหตร-ผลถกต-องตามกาลเทศะ และบคคล ดงนนจะเหนว0าจรยธรรมจงจาเปTนและมคณค0า

สาหรบทกคนในทกวชาชพทกสงคม สงคมจะอย0รอดด-วยจรยธรรม

38

4. การทจรต คดโกง การเบยดเบยนกนในรปแบบต0างๆอนเปTนเหตให-สงคมเสอมโทรม ม

สาเหตมาจากการขาดจรยธรรมของคนในสงคม ทรพยากรธรรมชาตในโลกนน0าจะพอเลยงชาวโลกไป

ได-อกนาน ถ-าชาวโลกช0วยกนละทงความละโมบโลภมาก แล-วมามชวตอย0อย0างเรยบง0าย ช0วยกน

สร-างสรรค?สงคม ยดเอาจรยธรรมเปTนทางดาเนนชวต ไม0ใช0ยดเอาลาภยศความมหน-ามตาในสงคมเปTน

จดหมาย ถ-าสงนนจะเกดขนกถอเปTนเพยงผลพลอยได-และนามาใช-เปTนเครองมอในการประพฤตธรรม

เช0น อาศยลาภผลเปTนเครองมอในการบาเพญสาธารณประโยชน?อาศยยศและความมหน-ามเกยรตใน

สงคมเปTนเครองมอในการจงใจคนผ-เคารพนบถอเข-าหาธรรม

5. จรยธรรมสอนให-เราเลกดหมนกดขคนจน ให-เอาใจใส0ดแลเอออาทรต0อผ-สงอาย ซงเปTน

บพการของชาต สอนให-เราถ0อมตวเพอเข-าหากนได-ดกบคนทงหลาย และไม0วางโตโอหงอวดดหรอ

ก-าวร-าวผ-อน สอนให-เราลด ทฏฐมานะ ลงให-มาก ๆ เพอจะได-มองเหนสงต0าง ๆ ตามความจรง ไม0หลง

สาคญตวว0าร-ดกว0า มความสามารถกว0าใคร ผ-นาทมจรยธรรมสงย0อมเปTนทเคารพกราบไหว-ของ

ทงหลายได-อย0างสนทใจ เราควรเลอกผ-นาทสามารถนาความสงบสขทางใจมาส0มวลชนได-ด-วย เพอ

สนตสขจะเกดขนทงภายในและภายนอก ความแขงแกร0งทางกาลงกายกาลงทรพย?และอาวธนน ถ-า

ปราศจากความแขงแกร0งทางจรยธรรมเสยแล-ว บคคลหรอประเทศชาตจะมนคงอย0ได-ไม0นาน สงคมท

เจรญมนคงต-องมจรยธรรมเปTนเครองรบรอบหรอเปTนแกนกลาง เหมอนถนนทมนคงหรอตกทแขงแรง

เขาใช-คอนกรตเสรมเหลกแม-เหลกจะไม0ปรากฏออกมาให-เหนภายนอก แต0มความสาคญอย0ภายในนาย

ช0างย0อมร-ด ทานองเดยวกนกบบณฑตย0อมมองเหนอย0างแจ0มแจ-งว0าจรยธรรมมความสาคญในสงคม

เพยงใด

สรปได-ว0าคณธรรมเปTนรากฐานทสาคญในการพฒนาคน ป<ญหาของสงคมไทยทประสบพบเหน

อย0ทกวนนเกดจาก “คน” ป<ญหาเรมต-นท “คน” และมผลกระทบถง “คน “ การแก-ป<ญหาสงคมไทยจง

ต-องแก-ด-วย “การพฒนาคน” เพอให-คนมป<ญญา มความร-มคณธรรมและมทกษะในการแก-ป<ญหาชวต

ป<ญหาจงอย0 ทว0าเราจะพฒนาคนอย0างไรเพอให-คนมชวตทดงามสามารถใช-ความร-และแก-ป<ญหาได-

สร-างสรรค?ได- ปฏบตต0อเทคโนโลยอย0างถกต-อง อย0ในระบบการแข0งขนทางเศรษฐกจได- บรโภคผลผลต

ด-วยป<ญญา ร-อะไรด อะไรชว มทศนคตทางจรยธรรมทเหมาะสม ทงหมดนเปTนคณสมบตของคนทม

คณธรรม การจดการศกษาคงต-องยดหลกสาคญ คอ ให-ความร-ค0คณธรรม สงคมไทยจงจะมสมาชกของ

สงคมทเปTนทงคนเก0ง และคนด

39

3) ทมาของคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

กระทรวงศกษาธการเหนสมควรให-ปลกฝ<งคณธรรมพนฐาน 8 ประการแก0เยาวชนไทย อน

ได-แก0 ขยน ประหยด ซอสตย? มวนย สภาพ สะอาด สามคค มนาใจ โดยมจดเน-นเพอพฒนาเยาวชนให-

เปTนคนด มความร- และอย0ดมสข ด-วยการใช-คณธรรมเปTนพนฐานของกระบวนการเรยนร-ทเชอมโยง

กบความร0วมมอของสถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบน การศกษา การปลกฝ<ง

คณธรรมจงหมายถง การจดสภาพการเรยนร- เพอให-ผ-เรยนมองเหนคณค0าของการมศลธรรมและ

จรยธรรมในด-านต0างๆ และนาไปส0การเปลยนแปลงทศนคต ค0านยม ความเชอ และพฤตกรรมทดงาม

การพฒนามนษย?ตามหลกพทธศาสนา ได-กล0าวถงการฝ�กฝนพฒนามนษย?ให-สมบรณ?ตาม

หลกไตรสกขา อนประ กอบด-วย ศล สมาธ ป<ญญา หรออกนยหนงคอ พฤตกรรม จตใจ และป<ญญา

ไปพร-อมกน โดยเน-นทการพฒนาป<ญญาเปTนแกนหลกสาคญของกระบวนการศกษา โดยเฉพาะอย0าง

ยงการฝ�กฝนให-เกดความร-ความเข-าใจในสงทงหลายตามทเปTนจรง สามารถเข-าใจเหตป<จจยและแก-ไข

ป<ญหาได- มความประพฤตทเปTนมาตรฐานในสงคม มจตใจทผ0องใส เบกบาน เปTนอสระทงภายนอก

และภายใน ดบความทกข? ความเดอดร-อนทเกดขนกบตน สามารถเปTนทพงให-กบตนเองได-

4) ความสาคญของคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

การจดการเรยนร-ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ม0งปลกฝ<งด-านป<ญญา พฒนา

กระบวนการคดของผ-เรยนให-มความสามารถในการคดสร-างสรรค? คดอย0างมวจารณญาณ และม0ง

พฒนาความสามารถทางอารมณ? โดยการปลกฝ<งให-ผ-เรยนเหนคณค0าของตนเอง เข-าใจตนเอง เหนอก

เหนใจผ-อน สามารถแก-ป<ญหาขดแย-งทางอารมณ?ได-อย0างถกต-องเหมาะสม ดงนน การจะพฒนา

เยาวชนให-เปTนคนด มความร- และดาเนนชวตทด มความสข คณธรรมพนฐานสาคญทควรเร0งปลกฝ<งม

8 ประการ ประกอบด-วย

1. ขยน คอ ความตงใจเพยรพยายามทาหน-าทการงานอย0างต0อเนอง สมาเสมอ อดทนไม0

ท-อถอยเมอพบอปสรรค ความขยนต-องควบค0กบการใช-ป<ญญา แก-ป<ญหาจนเกดผลสาเรจตามความม0ง

หมาย ผ-ทมความขยน คอ ผ-ทตงใจทาอย0างจรงจงต0อเนองในเรองทถกทควร เปTนคนส-งาน มความ

พยายาม ไม0ท-อถอย กล-าเผชญอปสรรค รกงานททา ตงใจทาหน-าทอย0างจรงจง

2. ประหยด คอ การร-จกเกบออมถนอมใช-ทรพย?สนสงของให-เกดประโยชน?ค-มค0า ไม0ฟoมเฟ�อย ฟmงเฟmอผ-ทมความประหยด คอ ผ-ทดาเนนชวตเรยบง0ายร-จกฐานะการเงนของตน คดก0อนใช-

40

คดก0อนซอ เกบออม ถนอมใช-ทรพย?สนสงของอย0างค-มค0า ร-จกทาบญชรายรบ-รายจ0ายของตนเองอย0เสมอ 3. ซอสตย? คอ ประพฤตตรง ไม0เอนเอยง ไม0มเล0ห?เหลยม มความจรงใจ ปลอดจากความร-สกลาเอยงหรออคต ผ-ทมความซอสตย? คอ ผ-ทมความประพฤตตรง ทงต0อหน-าท ต0อวชาชพ ตรงต0อเวลา ไม0ใช- เล0ห?กล คดโกง ทงทางตรงและทางอ-อม รบร-หน-าทของตนเองและปฏบตอย0างเตมทถกต-อง 4. มวนย คอ การยดมนในระเบยบแบบแผน ข-อบงคบ และข-อปฏบต ซงมทงวนยในตนเอง

และวนยต0อสงคม ผ-ทมวนย คอ ผ-ทปฏบตตนในขอบเขต กฎระเบยบของสถานศกษา สถาบน/

องค?กร/สงคม และประเทศ โดยทตนเองยนดปฏบตตามอย0างเตมใจและตงใจ

5. สภาพ คอ เรยบร-อย อ0อนโยน ละมนละม0อม มกรยามารยาททดงาม มสมมาคารวะ ผ-ท

มความสภาพ คอ ผ-ทอ0อนน-อมถ0อมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ ไม0ก-าวร-าว รนแรง วางอานาจข0ม

ผ-อน ทงโดยวาจาและท0าทาง แต0ในเวลาเดยวกนยงคงมความมนใจในตนเอง เปTนผ-ทมมารยาท วางตน

เหมาะสมตามวฒนธรรมไทย

6. สะอาด คอ ปราศจากความมวหมอง ทงกาย ใจ และสภาพแวดล-อม ความผ0องใส เปTนท

เจรญตา ทาให-เกดความสบายใจแก0ผ-พบเหน ผ-ทมความสะอาด คอ ผ-รกษาร0างกาย ทอย0อาศย

สงแวดล-อมถกต-องตามสขลกษณะ ฝ�กฝนจตใจมให-ข0นมว มความแจ0มใสอย0เสมอ

7. สามคค คอ ความพร-อมเพรยงกน ความกลมเกลยวกน ความปรองดองกน ร0วมใจกน

ปฏบตงานให-บรรลผลตามทต-อง การ เกดงานการอย0างสร-างสรรค? ปราศจากการทะเลาะววาท ไม0เอา

รดเอาเปรยบกน เปTนการยอมรบความมเหตผล ยอมรบความแตกต0างหลากหลายทางความคด ความ

หลากหลายในเรองเชอชาต ความกลมเกลยวกนในลกษณะเช0นน เรยกอกอย0างว0า ความสมานฉนท? ผ-

ทมความสามคค คอ ผ-ทเป�ดใจกว-างรบฟ<งความคดเหนของผ-อน ร-บทบาทของตน ทงในฐานะผ-นาและ

ผ-ตามทด มความม0งมนต0อการรวมพลง ช0วยเหลอเกอกลกน เพอให-การงานสาเรจลล0วง แก-ป<ญหาและ

ขจดความขดแย-งได- เปTนผ-มเหตผล ยอมรบความแตกต0างหลากหลายทางวฒนธรรม ความคด ความ

เชอ พร-อมทจะปรบตวเพออย0ร0วมกนอย0างสนต

8. มนาใจ คอ ความจรงใจทไม0เหนแก0เพยงตวเองหรอเรองของตวเอง แต0เหนอกเหนใจ เหนคณค0าในเพอนมนษย? มความเอออาทร เอาใจใส0 ให-ความสนใจในความต-องการ ความจาเปTน ความทกข?สขของผ-อน และพร-อมทจะให-ความช0วยเหลอเกอกลกนและกน ผ-ทมนาใจ คอ ผ-ให-และผ-อาสาช0วยเหลอสงคม ร-จกแบ0งป<น เสยสละความสขส0วนตน เพอทาประโยชน?แก0ผ-อน เข-าใจ เหนใจ ผ-ทม

41

ความเดอดร-อน อาสาช0วยเหลอสงคมด-วยแรงกาย สตป<ญญา ลงมอปฏบตการ เพอบรรเทาป<ญหาหรอร0วมสร-างสรรค?สงดงามให-เกดขนในชมชน 5) นโยบายการบรหารการจดการคณธรรมพนฐาน 8 ประการในสถานศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2543) ได-กล0าวไว-ว0า ด-วยภาวะวกฤตทางการเมอง เศรษฐกจสงคม ซงประเทศไทยต-องเผชญอย0ขณะนเมอพจารณาอย0างรอบด-านหนทางทจะผ0อนคลายคนไทยทกคนกควรหนหน-าเข-าหากน ร0วมคดร0วมแรง ร0วมทา ร0วมแก-ป<ญหา ทกฝoายยอมลดเปmาหมายเพอพบกนครงทาง เพอความอย0รอดปลอดภย ความเจรญของประเทศอย0างต0อเนองและยงยน จะด-วยวธใดกตามสงสาคญทจะช0วยพฒนาคนในชาตให-เปTนมนษย?ทสมบรณ?ด-วยกาย วาจา ใจ การศกษากมความสาคญต0อการพฒนาประเทศ การแข0งขนทางเศรษฐกจในยคโลกาภวฒน?กขนอย0กบการศกษา การพฒนาการเมองกขนอย0กบการศกษา สงคมกาลงเสอมโทรมกต-องหนไปพงการศกษา การพฒนาการศกษาจงเปTนเงอนไขสาคญของการพฒนาประเทศ ในการนกระทรวงศกษาธการได-ประกาศนโยบายเร0งรดการปฏรปการศกษาโดยยดคณธรรมนาความร-สร-างความตระหนกสานกในคณค0าของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ความสมานฉนท? สนตวธ วถประชาธปไตย พฒนาคนโดยใช-คณธรรมเปTนพนฐานของกระบวนการเรยนร- ทเชอมโยงความร0วมมอของสถาบนครอบครว ชมชน สถาบน การศกษาเพอพฒนาเยาวชนให-เปTนคนด มความร- และอย0ดมสขโดยคณธรรม 8 ประการ พนฐานประกอบด-วย 1) ขยน คอ ผ-ทมความตงใจเพยรพยายามทาหน-าทการงานอย0างจรงจงและต0อเนองในเรองทถกทควร ส-งาน มความพยายาม ไม0ท-อถอย กล-าเผชญอปสรรค รกงานททา ตงใจทาหน-าทอย0างจรงจง 2) ประหยด คอ ผ-ทดาเนนชวตความเปTนอย0อย0างเรยบง0าย ร-จกฐานะการเงนของตน คดก0อนใช- คดก0อนซอ เกบออมถนอมใช-ทรพย?สนสงของอย0างค-มค0า ไม0ฟoมเฟ�อย ฟmงเฟmอ ร-จกทาบญช รายรบ รายจ0าย ของตนเองอย0เสมอ 3) ซอสตย? คอ ผ-ทมความประพฤตตรงทงต0อเวลา ต0อหน-าท ต0อวชาชพมความจรงใจปลอดจากความร-สกลาเอยงหรออคต ไม0ใช-เล0ห?กลคดโกงทงทางตรงและทางอ-อม รบร-หน-าทของตนเองปฏบตอย0างเตมทและถกต-อง 4) มวนย คอ ผ-ทปฏบตตนในขอบเขต กฎ ระเบยบของสถานศกษา สถาบน องค?กรและประเทศ โดยทตนยนดปฏบตอย0างเตมใจและตงใจ ยดมนในระเบยบแบบแผนข-อบงคบและข-อปฏบตรวมถงการมวนยทงต0อตนเองและสงคม 5) สภาพ คอ ผ-ทมความอ0อนน-อมถ0อมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ มสมมาคารวะเรยบร-อยไม0ก-าวร-าว รนแรง หรอวางอานาจ ข0มผ-อนทงโดยวาจา และท0าทางเปTนผ-มมารยาทดงามวางตนเหมาะสมกบวฒนธรรมไทย

42

6) สะอาด คอ ผ-ทรกษาร0างกาย ทอย0อาศย และสงแวดล-อมได-อย0างถกต-องตามสขลกษณะ ฝ�กฝนจตไม0ให-ข0นมว มความแจ0มใสอย0เสมอ ปราศจากความมวหมองทงกาย ใจ และสภาพ แวดล-อมมความผ0องใสทเจรญตาทาให-เกดความสบายใจแก0ผ-พบเหน 7) สามคค คอ ผ-ทเป�ดใจกว-าง รบฟ<งความคดเหนของผ-อน ร-บทบาทของตนทงในฐานะผ-นา และผ-ตามทด มความม0งมนต0อการรวมพลง ช0วยเหลอเกอกลกน เพอให-การงานสาเรจลล0วงสามารถแก-ป<ญหาและขจดความขดแย-งได- เปTนผ-มเหตมผลยอมรบความแตกต0าง ความหลากหลายทางวฒนธรรม ความคดและความเชอ พร-อมทจะปรบตวเพออย0ร0วมกนอย0างสนตและสมานฉนท? 8) มนาใจ คอ ผ-ให-และผ-อาสาช0วยเหลอสงคม ร-จกแบ0งป<น เสยสละความสขส0วนตวเพอทา ประโยชน?ให-แก0ผ-อน เหนอกเหนใจ และเหนคณค0าในเพอนมนษย?และผ-ทมความเดอดร-อน มความเอออาทรเอาใจใส0 อาสาช0วยเหลอสงคมด-วยแรงกายและสตป<ญญา ลงมอปฏบตการเพอบรรเทาป<ญหาหรอร0วมสร-าง สรรค?สงทดงามให-เกดขนในชมชน ด�านความขยน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2525) ได-ให-ความหมายของความขยน ไว-ว0า หมายถงการทางานอย0างแขงขน ไม0ปล0อยปละละเลย ทาหรอประพฤตเปTนปกตสมาเสมอไม0เกยจคร-าน สพตรา สภาพ (2531) ได-ให-ความหมายของความขยนหมนเพยรไว-ว0า หมายถง การไม0ย0อท-อต0ออปสรรคทงปวง ต0อความยากลาบากและมความมานะอดทน ไพโรจน? ปานอย0 (2536) ได-ให-ความหมายของความขยนหมนเพยรไว-ว0า หมายถง พฤตกรรมทนกเรยนแสดงออกโดยการทาการบ-านและงานสมาเสมอ ตงใจทางานทมอบหมาย มความกระตอรอร-นในการเรยนและเข-าร0วมกจกรรมต0าง ๆ McGregor (1960) ได-กล0าวถงทฤษฎ X และทฤษฎ Y เปTนเรองทเกยวกบพฤตกรรมของบคคลในองค?การ ซง McGregor ได-ศกษาแนวคดเกยวกบแนวคด ทฤษฎการจงใจทรวมการจงใจของผ-ปฏบตงานไว- 2 ทฤษฎ คอ 1) ทฤษฎ X กล0าวว0า 1.1) ผ-ปฏบตงานส0วนมากเกยจคร-าน ไม0ชอบทางาน และพยายามหลกเลยงการทางานทกอย0างเท0าทจะทาได- 1.2) วธการควบคมผ-ปฏบตงานต-องใช-วธรนแรง การใช-อานาจบงคบ หรอการข0บงคบ การควบคม การเข-มงวด เพอให-งานสาเรจตามวตถประสงค? 1.3) ไม0มความรบผดชอบในการทางาน มความกระตอรอร-นน-อย แต0ต-องการความปลอดภยมาก ลกษณะของบคคลตามทฤษฎ X ชให-เหนว0า โดยธรรมชาตแล-ว มนษย?ไม0ชอบทางานพยายามหลกเลยงงานเมอมโอกาส แต0ในขณะเดยวกนมนษย?สนใจประโยชน?ส0วนตวไปด-วย

43

ดงนน ผ-บรหารจะต-องพยายามกาหนดมาตรฐานในการควบคมผ-ใต-บงคบบญชา อย0างใกล-ชดมการสงการโดยตรง การจงใจจะเน-นค0าตอบแทนด-านรางวลและผลประโยชน?อน ๆ การใช-ระเบยบหน-าท และคกคามด-านการลงโทษทผ-บรหารจะเหนว0าจดสาคญของการจงใจ คอ การตอบสนองความต-อง การของคนด-วยความต-องการขนพนฐานเท0านน 2) ทฤษฎ Y กล0าวว0า 2.1) ผ-ปฏบตงานชอบทจะท0มเทกาลงกายใจให-กบงาน และถอว0าการทางานเปTนการเล0นสนกหรอการพกผ0อน ทงนย0อมขนอย0กบลกษณะของการควบคมงาน 2.2) ผ-ปฏบตงานกล0มนไม0ชอบการข0บงคบ ทกคนปรารถนาทจะเปTนตวของตวเองชอบคาพดทเปTนมตร และทางานตามวตถประสงค?ทเขามส0วนผกพน 2.3) มความรบผดชอบในกาปฏบตงาน มความกระตอรอร-น และมความคดรเรมสร-างสรรค?ในสงต0าง ๆ รวมทงยงแสวงหาความรบผดชอบเพมขนด-วยลกษณะของบคคลตามทฤษฏ Y เปTนแนวความคดทคานงถงจตวทยาของบคคลอย0างลกซง และเปTนการมองพฤตกรรมของบคคลในองค?การจากสภาพความเปTนจรง โดยเชอว0า การมสภาพแวดล-อม และการใช-แนวทางทเหมาะสม จะทาให-บคคลสามารถปฏบตงานได-ประสบความสาเรจตามเปmาหมายของตนเอง และเปmาหมายขององค?การ กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2543 : 34) ได-ให-ความหมายของความขยนหมนเพยรไว-ว0า หมายถงผ-ทมความตงใจเพยรพยายามทาหน-าทการงานอย0างจรงจงและต0อเนองในเรองทถกทควร ส-งานมความพยายามไม0ท-อถอย กล-าเผชญอปสรรค รกงานททา ตงใจทาหน-าทอย0างจรง จงสรปได-ว0า ความขยนหมนเพยร หมายถง ความมานะพยายาม เอาใจใส0ต0อการทางานด-วยความกระตอรอร-น ไม0นงเฉยปล0อยเวลาให-ล0วงเลยไปโดยเปล0าประโยชน? และมได-ย0อท-อต0ออปสรรคต0าง ๆ เพอให-งานประสบความสาเรจตามความม0งหมายหรอความต-องการ ด�านความประหยด พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานอ-างถงใน ประเสรฐ เออนครนทร? (2524) ได-ให-ความ หมายของความประหยดไว-ว0า หมายถง การยบยง ระมดระวง เช0น ประหยดปาก ประหยดคา ใช-จ0ายแต0พอควรแก0ฐานะ สมศกด สนธระเวชญ? และคณะ (2529) ให-ความหมายว0าประหยด หมายถง การร-จกใช-ทรพย?สนของทมอย0ตามความจาเปTนให-เกดประโยชน?และคณค0ามากทสด โดยอาศยหลกความพอดการประหยดทรพย? ประหยดเวลา ประหยดแรงงาน ประหยดทรพยากรธรรมชาต ส0วนในเอกสารชดการสอนปลกฝ<งและสร-างเสรมค0านยมพนฐานการประหยด และออม (หน0วยงานศกษานเทศก?) กรมวชาการ อ-างถงในสมยศ นาวการ (2539) ได-ให-ความหมายความประหยดไว-ว0า การร-จกใช-สงต0าง ๆ ให-เกดประโยชน?มยอมให-หมดเปลองไปโดยเปล0าประโยชน? เปTนต-นว0า การ

44

ประหยดเวลา การประ หยดทรพย? ซงหมายถงการร-จกใช-เวลาและร-จกใช-เวลาและร-จกใช-ทรพย?ให-ถกต-องเหมาะสม รจร? ภ0สาระ (2541) ได-ให-ความหมายว0า ความประหยด หมายถง การใช-จ0ายตามความจาเปTนหรอใช-จ0ายอย0างเหมาะสมกบสภาพของตนเองและครอบครว กรมสามญศกษา (2542) ได-นยามคาว0า ประหยดและออมไว- ดงน การประหยดและออม หมายถง การร-จกออมทรพย?สน เวลา ทรพยากร ทงส0วนตนและสงคมตามความจาเปTนให-เกดประโยชน? และค-มค0าทสด รวมทงร-จกดารงชวตให-เหมาะสมกบสภาพฐานะความเปTนอย0ส0วนตนและสงคม โดยแบ0งการประหยดออกเปTน 3 ส0วน คอ 1) การประหยดเวลา หมายถง การทนกเรยนร-จกวางแผนใช-เวลาของตนและใช-เวลาให-เกด ประโยชน?ค-มค0ามากทสด ในเรองการใช-เวลาเดนทางไปโรงเรยนและเดนทางกลบบ-าน การใช-เวลาในการศกษาเล0าเรยน ทาแบบฝ�กหดทบบวนบทเรยน และหาความร-เพมเตม การใช-เวลาทาธรกจส0วนตว การใช-เวลานอน การพกผ0อน การใช-เวลาในการช0วยเหลองานบ-าน ชมชน สงคม 2) ประหยดเงน หมายถง การทนกเรยนร-จกการวางแผนการใช-จ0ายเงนใช-เงนให-เกดประโยชน?ค-มค0ามากทสด เหมาะสมกบรายรบ และมการเกบออม ยบยงความต-องการของตน อนมผลทาให-เงนอย0ในขอบเขตทพอเหมาะพอควร ตดสนใจใช-เงนโดยคานงถงประโยชน?ความค-มค0า ความจาเปTนของตนเองอย0างรอบคอบ ไม0ตระหนถเหนยวจนเกนไป 3) การประหยดในด-านสงของเครองใช-หมายถงการทนกเรยนร-จกใช-เครองใช-สงของเครองใช- ทงของตนเองและส0วนรวมให-ได-ประโยชน?ค-มค0ามากทสด รกษา ซ0อมแซมสงของเครองใช-ของตนเองและส0วน รวมให-ใช-งานได-อย0เสมอ ไม0ใช-จ0ายสงของเครองใช-อย0างฟoมเฟ�อยเกนความจาเปTนด-วยความเคยชนหรอความสะดวกสบายของตน ให-ความร0วมมอในการประหยดไฟฟmาและนาประปาของส0วนรวม สรปได-ว0า ความประหยด หมายถง การร-จกยบยง ระมดระวง การร-จกเกบออมถนอมใช-ทรพย?สนสงของแต0พอควร พอประมาณ ให-เกดประโยชน?อย0างค-มค0า ไม0ฟoมเฟ�อย ฟmงเฟmอ ด�านความซอสตย' ววฒน? อศวาณชย? (2532) ได-ให-ความหมายของความซอสตย? คอไม0คดโกง ถ-าแสดงออกทางใจจะเปTนนาใสใจจรง ไม0มเงอนงาซ0อนไว-ในใจ ทางกายเปTนการทาจรง ไม0ใช0ทาดเพอลวงให-คนอนตดกบทางวาจา คอ พดจรง พดคงเส-นคงวา เปTนทเชอถอและไว-วางใจได- และยงอธบายถงความซอสตย?สจรตของบคคลเปTนข-อ ๆ ว0า 1) ต-องซอสตย? ไม0คดโกงหรอหลอกลวงเขากน ประกอบอาชพในทางสจรต สงททจรตผด ศลธรรม จะต-องเลกอย0างเดดขาด 2) ต-องซอสตย?ต0อตนเอง ต0อครอบครว และมตรสหาย และต-องมความจงรกภกดต0อประ เทศชาตไม0คดทรยศ

45

3) ต-องซอสตย?ในทถกทางโดยเฉพาะทางทเปTนประโยชน?และดงามเท0านนทางทจะเปTนการ ทาลายประโยชน?ให-เกดความเสยหายแล-ว ไม0ควรทาอย0างยง เช0นการซอสตย?ต0อบคคลทาลายชาต 4) ต-องรกษาคาพดของตนให-มคณค0าน0าเชอถอได- ให-เปTนคนมวาจาสทธ ว0าจะให-ความช0วยเหลอใครแล-ว ต-องเปTนไปตามทพด บรชย ศรมหาสาคร (2546) ได-กล0าวว0า ความซอสตย?สจรตเปTนคณธรรมทจาเปTนในการอย0ร0 วมกนในส งคมเพราะถ- า ทกคนมความ ซอสตย?ต0อตนเองและผ- อนส งคมย0อมมความสข พระบาทสมเดจพระเจ-าอย0หวภมพลอดลยเดชรชกาลท 9 ทรงเน-นถงความซอสตย?สจรตมาก ดงจะเหนได-จากพระบรมราโชวาท ซงพระราชทานแก0ปวงชนชาวไทย 4 ประการคอ 1) การรกษาความซอสตย? ความจรงใจต0อตวเอง ทจะประพฤตปฏบตแต0สงทเปTนประโยชน?และเปTนธรรม 2) การร-จกข0มใจตนเอง ฝ�กใจตนเอง ให-ประพฤตปฏบตอย0ในความสตย? 3) การอดทน อดกลน และอดออมทจะไม0ประพฤตปฏบตล0วงความสตย?สจรต ไม0ว0าด-วยเหตประการใด 4) การร-จกละวางความชว ความทจรต และร-จกสละประโยชน?ส0วนน-อยของตนเพอประโยชน?ส0วนใหญ0ของบ-านเมอง สมนก แกระหน (มปป) ให-ความหมายความซอสตย? ดงน 1) ร-และเข-าใจหลกการเกยวกบความด ความงาม การรกษาสขภาพจต 2) มความสามารถในการวเคราะห? วจารณ? แก-ป<ญหา กล-าแสดงออกและทางานร0วมงานกบผ-อนได- 3) มความเสยสละ สามคค มวนย ซอสตย? กตญ�กตเวท รกการทางานเหนคณค0าของการออกกาลงกาย 4) สนใจแสวงหาความร- และรปแบบการทางานใหม0 ๆ มความคดรเรมสร-างสรรค? นาความร-มาใช-ในการตดสนใจในการดารงชวต 5) ปรบปรงตนเองอย0เสมอให-มคณลกษณะอนพงประสงค? สามารถนาความร-ไปแก-ป<ญหาและพฒนาบคลกภาพของตนเองได- ขนตยา กรรณสตร และคณะ ( 2547) ได-ศกษาความสมพนธ?ขององค?ประกอบการขดเกลาทางสงคมและลกษณะทางจตใจกบพฤตกรรมความซอสตย?ของคนไทยโดยศกษาจากผ-ปกครองและนกเรยน กล0มตวอย0าง คอ คนไทยทนบถอศาสนาพทธ ศาสนาครสต?และศาสนาอสลาม พบว0านกเรยนมพฤตกรรมความซอสตย?ในระดบตา คอ การกระทาเพอให-พ-นการถกลงโทษกบการกระทาเพอต-องการรางวล และระดบสงสด คอ การทาตามเกณฑ?สงคม

46

เสาวนจ นจอนนต?ชย (2547) ศกษาการปลกฝ<งคณธรรมความซอสตย?ในชมชนพทธครสต?อสลามในประเทศไทย การศกษาเปTนการศกษาเชงคณภาพ โดยใช-หลก คอ แนวคดความซอสตย? โครงสร-างสงคม กระบวนการขดเกลาทางสงคม หลกคาสอนของศาสนา หลกการศาสนาในโรงเรยนศาสนา พบว0าคณธรรมความซอสตย?ทเข-มแขงเกดจากการอบรมเลยงดทใกล-ชดของพ0อแม0ความรบผด ชอบและการพงตน เองเรวตงแต0วยเดก พ0อแม0 ผ-ปกครอง ครและพระเปTนแบบอย0างและอย0างมความร- พระวเทศธรรมรงส (2550) ได-กล0าวถงลกษณะของความซอสตย?นนต-องประ กอบด-วย 1) ซอสตย?ต0อตวเอง 2) ซอสตย?ต0อหน-าทการงาน 3) ซอสตย?ต0อกาลเวลา 4) ซอสตย?ต0อเวลาพด 5) ซอสตย?ต0อบคคล และ 6) ซอสตย?ต0อความด จงสรปได-ว0า ความซอสตย? หมายถง ความซอสตย?ทงต0อตนเองและผ-อน หรอการประพฤตตรงไม0เอนเอยง ประพฤตอย0างตรงไปตรงมา ตรงต0อเวลา ตรงต0อหน-าท ไม0มเล0ห?เหลยม มความจรงใจ ปลอดจากความร-สกลาเอยงหรออคต ด�านความมวนย สาโรช บวศร (2522) กล0าวว0า ความมวนย หมายถง การมความเคารพซงกนและกนโดยทกคนจะต-องให-เกยรตซงกนและกนทงกาย วาจา และความคด ชวล นาคทต (2524) ได-ให-ความหมายของการมวนยในตนเองไว-ว0า หมายถง ความสามารถของบคคลในการควบคมพฤตกรรมและมความรบผดชอบ โดยเกดจากการสานกขนมาเอง ไม0เฉพาะอย0ภายใต-เงอนไขทบงคบจากภายนอกเท0านน และบคคลจะต-องยอมรบการกระทาของตนเองแม-จะมอปสรรค กคงไม0เปลยนแปลงพฤตกรรมนน ๆ พนส หนนาคนทร? (2529) ได-ให-ความหมายของการมวนยในตนเองไว-ว0า หมายถงการร-จกปกครองตนเอง การกระทาตามระเบยบข-อบงคบต0าง ๆ ด-วยความสมครใจของผ-ปฏบต ธวชชย ชยจรฉายากล (2529) ได-ให-ความหมายของความมวนยในตนเองไว-ว0า หมายถง การควบคมตนเองให-กระทาการและปฏบตตนอย0ในกรอบหรอทศทางทเหมาะสม ราชบณฑตยสถาน (2542) ผ-ทมคณธรรมในด-านของความมวนยนนเรยนร-ทประพฤตตนโดยยดมนในระเบยบแบบแผน ข-อบงคบ และ ข-อปฏบต โดยการยดมนนนไปด-วยความยนด เตมใจ และ ตงใจ สชา จนทร?เอม และสรางค? จนทร?เอม (2542) ได-แบ0งวนยออกเปTน 2 ประเภท คอ 1) วนยในตนเอง คอ กระบวนการหรอวธการควบคมตนเองโดยตนเปTนผ-แนะนาตนเองให-ประพฤตไปตามแนวทางทเลอกว0าด 2) วนยทางสงคมและวนยในหม0คณะ หมายถง การใช-ระเบยบข-อบงคบ กฎหมายหรอกฎเกณฑ?เพอเปTนเครองมอรกษาความเปTนระเบยบเรยบร-อยและความสงบสขในสงคม วนย พฒนรฐ และคณะ (2543) กล0าวว0า ความมระเบยบวนย หมายถงการประพฤตปฏบตตามกฎ ข-อบงคบ และกตกาต0าง ๆ ทสงคมกาหนดขนเพอให-เปTนแนวทางในการปฏบตและใช-ควบคม

47

ความประพฤตของคนในสงคม เช0นกฎหมาย คาสง ประกาศ ระเบยบของโรงเรยนและกล0าวถงพฤตกรรมทแสดงออกถงความมระเบยบวนยไว- ดงน 1) ร-จกรบผดชอบต0อตนเองและผ-อน 2) เคร0งครดในระเบยบวนยอย0เสมอ 3) ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม 4) ปฏบตหน-าท ทได-รบมอบหมายด-วยความม0งมน รอบคอบและถกต-อง จากการศกษาความหมายและพฤตกรรมทเกยวกบความมระเบยบวนย สรปได-ว0า ความมระเบยบวนย หมายถง การปฏบตตาม กฎ ข-อบงคบ และกตกาของสงคม โดยมพฤตกรรมทแสดงออกถงความมระเบยบวนย ได-แก0 ร-จกรบผดชอบต0อตนเองและผ-อน เคร0งครดในระเบยบวนยอย0เสมอและปฏบตตามกฎระเบยบทสงคมกาหนด ประภาศร สหอาไพ (2543) ได-อธบายว0า คณธรรมเปTนเครองกาหนดหลกปฏบตในการดารง ชวตเปTนแนวทางให-อย0ร0วมกนอย0างสงบเรยบร-อย ประกอบด-วยองค?ประกอบดงต0อไปน 1) ระเบยบวนย เปTนองค?ประกอบทสาคญยง สงคมทขาดกฎเกณฑ?ทกคนสามารถทาทกอย0างได-ตามอาเภอใจ ย0อมเดอดร-อนระสาระสาย ขาดผ-นาผ-ตาม ขาดระบบทกระชบความเข-าใจเปTนแบบแผนให-ยดถอปฏบต การหย0อนระเบยบวนยให-เกดการละเมดสทธและหน-าทตามบทบาทของแต0ละบคคล ชาตใดไร-ระเบยบวนยย0อมยากทจะพฒนาไปให-ทดเทยมชาตอนจงควรประพฤตตามจารตประเพณของสงคม 2) สงคม เปTนการรวมกล0มกนประกอบกจกรรมอย0างมระเบยบแบบแผนก0อให-เกด ขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม มวฒนธรรมอนเปTนความมระเบยบเรยบร-อยและศลธรรมอนดของประชาชน 3) อสรเสร คอ ความมสานกในมโนธรรมทพฒนาเปTนลาดบให-เกดความอสระ สามารถดารงชวตตามสงทได-เรยนร-จากการศกษาและประสบการณ?ในชวต มความสขอย0ในระเบยบวนยและสงคมของตน เปTนค0านยมสงสดทคนได-รบการขดเกลาแล-วสามารถบาเพญตนตามเสรภาพเฉพาะตนได-อย0างอสระ สามารถปกครองตนเองและชกนาตนเองให-อย0ในทานองคลองธรรมสามารถปกครองตนเองได- วลลภา จนทร?เพญ (2544) ได-แบ0งวนยออกเปTน 2 ประเภท ได-แก0

1) วนยภายนอก หมายถง การทบคคลใดบคคลหนงซงประพฤตปฏบตโดยเกรงกลวอานาจหรอการลงโทษเปTนการปฏบตทบคคลดงกล0าวไม0มความเตมใจตกอย0ในภาวะจายอมถกควบคม วนยภายนอกเกดจากการใช-อานาจบางอย0างบงคบให-บคคลปฏบตตามซงบคคลอาจกระทาเพยงชวขณะเมออานาจนนคงอย0 แต0เมออานาจบงคบหมดไป วนยกจะหมดไปด-วยเช0นกน

48

2) วนยในตนเอง หมายถง การทบคคลใดบคคลหนงเลอกข-อประพฤตปฏบตสาหรบตนโดยสมครใจ ไม0มใครบงคบหรอถกควบคมจากอานาจใด ๆ และข-อประพฤตปฏบตต-องไม0ขดกบความสงบสขของสงคม วนยในตนเองเกดขนจากความสมครใจของบคคลทผ0านมาการเรยนร-อบรมและเลอกสรรไว-เปTนหลกปฏบตประจาตน กรมวชาการค0มอการจดกจกรรมพฒนาผ-เรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน (2545) กล0าวว0า ความมระเบยบวนย หมายถง การใช-ชวตอย0างสงบสขเคารพกฎหมายและข-อกาหนดของสงคมมเหตผล ปฏบตตามวฒนธรรมประเพณของชมชน กระทรวงศกษาธการ (สานกงานเลขาธการศกษา2550) เดกและเยาวชนผ-ทได-รบการบ0มเพาะคณธรรมในด-านความมวนยจะสามารถควบคมดแลตนเองให-ประพฤตปฏบตมสขนสยอนดมความอดทน อดกลน ควบคมตนเอง และแสดงออกถงพฤตกรรมทเหมาะสม พจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน (2554) ได-นยามคาว0า มวนยหมายถง การควบคมปฏกรยาโต-ตอบฉบไวตามแรงกระต-น (Impulse) เพอให-เกดพฤตกรรมทถกต-องในระยะยาว หรอควบคมตนเอง ให-ประพฤตปฏบตในทศทางทถกต-อง จงสรปได-ว0า ความมวนย หมายถง การประพฤต ปฏบตอย0างมระเบยบของบคคล ซงจะกระทาสงใดสงหนงตามกฎระเบยบของสงคม ความยดมนในระเบยบแบบแผนข-อบงคบและข-อปฏบตซงมทงวนยในตนเองและมวนยต0อสงคม และวนยยงแบ0งออกเปTน 2 ประเภท คอ วนยใน ซงเปTนสงทตนเองประพฤตปฏบตด-วยความเตมใจ และ วนยภายนอก เกดจากสภาพแวดล-อมและกฎเกณฑ?ของสงคม เปTนสงกาหนด ด�านความสภาพ ดษฎมาลา มาลากล มรรยาทเล0มน-อยและมารยาทอนเปTนวฒนธรรมตามประเพณของไทย (2514) ได-ให-ความหมายมารยาทไว-ว0า “มารยาท คอ กรยา วาจา ทถอว0า สภาพเรยบร-อย อนประ กอบด-วยการเสยสละ ความพอใจส0วนตว เพอทาความพอใจให- ผ-อน” ชาตไทยได-ชอว0าเปTนชาตทมมารยาทงดงามทสดในโลก ทงนเพราะบรรพบรษของไทยได-วางแบบอย0างมารยาทไว-เหมาะสมแบบ อย0างมรรยาทของชาตไทยเปTนหลกการทไม0ล-าสมย จงปฏบตได-ทกโอกาสทกสมยและทกสถานท นาไปปฏบตในสงคมของขาตอนได-อย0างถกต-องและเหมาะสม พว อนรกษ?ราชมณเฑยร วฒนธรรมและประเพณไทย (2534) ได-กล0าวถง มารยาทไทยว0า ความมมารยาทหมายถง การมกรยา วาจา ใจ สภาพเรยบร-อย สงคมไทยได-กาหนดแบบอย0างของมารยาทไว-หลายชนดทงมารยาทในอรยาบถต0าง ๆ การยน เดน นง การแสดงความเคารพฯลฯ ล-วนแต0เหมาะสมและอาจดดแปลงแก-ไขให-สอดคล-องกบสงแวดล-อมและกาลสมย กรยามารยาทของไทยใน แต0ละท0า แต0ละแบบล-วนไม0ขดกบการใช-อวยวะประกอบท0าทาง จงเปTน ท0าทางทงดงามและถกต-องตามลกษณะของกายวภาคทงสนกลบตรกลธดาไม0ว0าชาตใด ถ-าได-รบการศกษาและอบรมมาด

49

แล-วทงกาย วาจา ใจ ย0อมได-ชอว0าเปTนสภาพชน สภาพชนจะร-จกเหนยวรงใจตนเอง มความละอายใจตนเอง ไม0ยอมประพฤตการทไม0เหมาะสมและสานกในเรองกรยามารยาทของตนเองอยเสมอ ทพวรรณ หอมพล ได-กล0าวถงในหนงสอมารยาทและการสมาคม (2534) กล0าวถงมารยาท หมายถง กรยาและวาจาสภาพเรยบร-อย เพราะกรยาและวาจานอกจากจะเปTนการแสดงออกของนสยใจคอแล-ว ยงแสดงถงการมวฒนธรรมนนด-วย เช0น ความสภาพในกรยา คอ การวางตวด หมายถง การทางานให-เหมาะสม กบเวลา สถานท และบคคลทเราสมาคมด-วย พร-อมทงกรยา ท0าทางทละมนละม0อมอ0อนโยนให-เหมาะสมกบบคคล เช0น เมอพบผ-ใหญ0กทาความเคารพ ความสภาพในวาจา คอ พดจาด-วยอ0อนหวาน สภาพเรยบร-อยและพดแต0สงทน0าฟ<งเท0านน และร-จกคาพดให-เหมาะสมแก0กาลเทศะ ราชบณฑตยสถาน (2542) ระบว0าผ-ทมคณธรรมในด-านของความสภาพนนเรยนร-ทจะประ พฤตตนอย0างอ0อนน-อมถ0อมตนเหมาะสมกบสถานภาพ กาลเทศะและ วฒนธรรมไทย แม-จะมความมนใจในตนเอง แต0บคคลเหล0านกไม0แสดงพฤตกรรม ก-าวร-าว รนแรง หรอวางอานาจข0มข0ผ-อนไม0ว0าจะเปTนทางวาจาหรอท0าทาง กรรณย? ถาวรสข การพฒนาบคลกภาพและการแต0งกาย (2543) บคลกภาพในทางสงคมหมายถง ภาพของแต0ละบคคลทปรากฏในด-านการแต0งกาย ท0วงทกรยา การแสดงออก ทจะทาให-ผ-พบเหนเกดความประทบใจทงในด-านบวกหรอด-านลบ ผ-ทปรากฏกายอย0างดทงด-านการแต0งกายและมารยาทสงคมอนด จะเปTนทประทบใจใคร0คบหาสมาคมนยมชมชน บคลกภาพเปTนสงทสามารถพฒนาได-ด-วยการฝ�กฝน เช0น การฝ�กท0วงทกรยาทดดแต0งกายให-เหมาะสมกบกาลเทศะ การมมารยาทสงคมทด พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2554) ได-ให-ความหมายคาว0า ความสภาพ หมายถง เรยบร-อย เช0นเขาแต0งกายสภาพตามกาลเทศะและตามนยม อ0อนโยน ละมนละม0อม เช0น เขาพดด-วยนาเสยงสภาพ ไม0กระโชกโฮกฮาก สภาพชนผ-แต0งกายเรยบร-อย ผ-ทมกรยามารยาทอ0อนโยน พดจาเรยบร-อยร-กาล เทศะ เช0น สภาพชนย0อมไม0เสยงดง สรปได-ว0า ความสภาพ หมายถง การมกรยา วาจา ใจ สภาพเรยบร-อย มความเรยบร-อยอ0อนโยน ทกรยามารยาททดงาม มสมมาคารวะ พดจาสภาพ ไพเราะ อ0อนหวาน ด�านความสะอาด พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช (2542:1155) ให-ความหมายว0า ผ-ทมคณธรรมในด-านของความสะอาดเรยนร-ทจะดแลตนเองให-ปราศจากความมวหมองทงกายและใจ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (กรงเทพมหานคร : สานกพมพ?มตชน ,2547:1196) ได-ให-ความหมายของคาว0า สะอาด ไว- 2 ลกษณะ ความหมายแรกนนม0งเน-นลกษณะทางกายภาพ ซง

50

นยามว0า สะอาดกคอ ไม0สกปรก อนหมายรวมถงการมความผ0องใส เปTนทเจรญตา ทาให-เกดความสบายใจแก0ผ-พบเหนความหมายทสองนนม0งเน-นลกษณะของจตใจ ซงสะอาด กคอ การมจตใจบรสทธ พจนานกรมฉบบมตชน (กรงเทพมหานคร : สานกพมพ?มตชน ,2547 : 854) ได-ให-ความ หมายว0า สะอาด หมายถง เกลยงเกลาบรสทธ ไร-มลทน กระทรวงศกษาธการ ,ข-อมลสถตขนพนฐานการศกษาโดยรวมของแต0ละป�การศกษา 2550 ได-ให-ความหมายของความสะอาดว0าหมายถง ไม0สกปรกไม0มตาหน ผ0องใสบรสทธ ไม0ทจรต เราสามารถจาแนกความสะอาดได-ดงน 1) ความสะอาดทางด-านร0างกาย คอ ร0างกายไม0สกปรก เสอผ-าสะอาด และรบประมานอาหารทสะอาด มสขนสยส0วนบคคลทด 2) ความสะอาดสงแวดล-อมคอบ-านเรอนสะอาด ห-องเรยนสะอาดสงของเครองใช-สะอาดและโรงเรยนสะอาด 3) จตใจสะอาด คอ คดด ทาด พดด ยดหลกศล 5 ของพระพทธศาสนา มาเปTนหลกปฏบต กระทรวงศกษาธการสานกงานเลขาธการการศกษา.(2550), รปแบบการปลกฝ<งคณธรรมจรยธรรม ค0านยมและคณลกษณะทพงประสงค? ได-ระบว0าเดกและเยาวชนผ-ทได-รบการบ0มเพาะคณธรรมในด-านความสะอาดและใจจะรกษาร0างกายและสภาพแวดล-อมให-สะอาดปราศจากความมวหมอง พร-อมทงดแลจตใจของตนให-กรอปไปด-วยความคดทดต0อผ-อน ไม0ม0งร-ายไม0อจฉารษยา ความสะอาดทงสองลกษณะเปTนคณธรรมทสาคญอย0างยงต0อสงคมป<จจบนความสะอาดกายจะเปTนเกราะเสรมทจะช0วยให-เดกและเยาวชนมสขอนามยทแขงแรงอนเปTนทมาของความพร-อมต0อการเจรญเตบโตงอกงามในทกๆ ด-าน นวลศร เปาว?โรหต ,จตวทยาชวตครอบครว : ทาอย0างไรให-พ0อ แม0 ลก และทกคนในครอบ ครวอย0ร0วมกนอย0างมความสข เข-าใจ และเหนใจซงกนและกน (2550:13 ) กล0าวว0าความสะอาดร0างกายเพยงอย0างเดยวคงยงไม0เพยงพอต0อการเสรมสร-างความงอกงามทางจตใจของเดกและเยาวชน อนาคตของชาตกล0มนควรทจะได-รบการปลกฝ<งและฝ�กฝนให-มความบรสทธสะอาดของจตใจ ไม0ม0งร-ายหรออจฉารษยาผ-อนมองและคดถงสงต0าง ๆ ในแง0ด เปTนรากฐานทแขงแกร0งในการเสรมสร-างสภาวะทางจตใจของเดกและเยาวชนต0อไป สรป ได-ว0า ความสะอาด หมายถง ความสะอาดทง กาย วาจา ใจ ซงต-องการให-คณธรรมด-านความสะอาดเกดขนในตวของนกเรยนทกคน ด�านความสามคค อดล สาระบาล (2536) กล0าวว0าความสามคค หมายถง การแสดงออกซงความสามารถในการทางานเปTนกล0มด-วยใจรก มความร0วมแรงร0วมใจ เพอสร-างสรรค?และแก-ป<ญหาเพอให-การปฏบตงานสาเรจลล0วงด-วยดและมประสทธภาพ

51

กตตพนธ? รจรกล (2540) กล0าวว0า ความสามคคหมายถง ความพร-อมเพรยงเปTนนาหนงใจเดยวกน ร0วมมอกระทากจการให-สาเรจลล0วงด-วยด โดยเหนแก0ประโยชน?ส0วนรวมมากกว0าส0วนตวความหมายสามคคดงกล0าวผ-ศกษาสรปว0า ความสามคค หมายถง การแสดงออกซงความสามารถในการทางานเปTนหม0คณะด-วยใจรก มการร0วมแรงร0วมใจกนในการทางานเพอให-งานสาเรจด-วยดและมประสทธภาพพฤตกรรมการแสดงถงความสามคคม ดงน 1) ยอมรบฟ<งความคดเหนของผ-อน ไม0ยดความคดเหนตนเองเปTนใหญ0 2) มความเกรงใจซงกนและกนมนาใจช0วยเหลอกจกรรมในกล0มไม0ผลกภาระให-ผ-อนไม0เหนแก0ตว 3) ปรบตนเองเข-ากบผ-อนได-ดรบผดชอบต0อส0วนรวมมากกว0าส0วนตน 4) มส0วนร0วมอย0างแขงขนในกจการของส0วนรวม 5) เปTนผ-ประสานความสามคคในหม0คณะไม0แบ0งแยกเปTนพวกเขาพวกเรา รกหม0คณะ 6) ช0วยเหลอเกอกลในทางไม0ผดศลธรรม มองคนอนในแง0ดเสมอ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ได-นยามคาว0า สามคค ไว-ว0า ความพร-อมเพรยงสมานฉนท? ร0วมมอร0วมใจ ปรองดองกน ราชบณฑตยสถาน (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช 2542 : 1175) ระบว0าผ-ทมคณธรรมได-ด-านความสามคคจะได-รบการปลกฝ<งให-ม0งมนในการรวมพลงช0วยเหลอเกอกลกน เพอให-การงานสาเรจลล0วง แก-ป<ญหาและขจดความขดแย-งได- บคคลเหล0านเปTนผ-มเหตผล มใจเป�ดกว-าง ยอมรบความแตกต0างหลากหลายทางวฒนธรรม ความคด ความเชอ พร-อมทจะปรบตวเพออย0ร0วมกนอย0างสนต กระทรวงศกษาธการ (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา 2550) ระบถงมมมองเดก และเยาว ชนผ-ทได-รบการบ0มเพาะคณธรรมในด-านความสามคคจะมจตใจเป�ดกว-าง ไม0เหนแต0ประโยชน?ส0วนตนพร-อมทจะเอออานวยให-เกดความสาเรจแก0หม0คณะ และรกษาไว-ซงความสมพนธ?อนดระหว0างกนบคคลเหล0านทางานร0วมกบผ-อนได-เปTนอย0างด รบบทบาทผ-นาและผ-ตามได-เหมาะสม มพฤตกรรมร0วมมอร0วมใจทางานอนเปTนประโยชน?ต0อส0วนรวม ไม0สร-างความแตกแยก และไม0ใช-ความรนแรงในการแก-ป<ญหา จงสรปได-ว0า ลกษณะพฤตกรรมทแสดงออกถงความสามคค ได-แก0 การรวมกาลงเปTนอนหนงอนเดยวกนเพอทางานงานอย0างใดอย0างหนงให-สาเรจตามวตถประสงค?ของกล0ม ยอมรบฟ<งความคด เหนของผ-อนมความเกรงใจซงกนและกน มนาใจช0วยเหลอกจกรรมในกล0มไม0ผลกภาระให-ผ-อน ไม0เหนแก0ตวร0วมรบผด ชอบและปรบปรงงานของกล0ม ใช-สตป<ญญาและเหตผลในการตดสนใจแก-ป<ญหาร0วม กน และร0วมกนทางานทได-รบมอบหมายจนสาเรจทได-รบมอบหมายจนสาเรจ

52

ด�านความมนาใจ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542) ได-นยามคาว0า ความมนาใจ ไว-ว0า ความเออเฟ��อ อดหนน เจอจาน หรอแสดงนาใจแก0ผ-อน ราชบณฑตยสถาน (2542) ผ-ทมคณธรรมในด-านความมนาใจจะได-รบการปลกฝ<งให-ม0งเน-นแต0เพยงประโยชน?ส0วนตว หากแต0มความเหนอกเหนใจ เหนคณค0าในเพอมนษย? มความเอออาทร เอาใจใส0ในความสนใจ ความต-องการ ความจาเปTน หรอความทกข?ของผ-อน และพร-อมทจะช0วยเหลอเกอกลผ-อนตามความเหมาะสม พจนานกรมฉบบมตชน (2542) ได-ให-ความหมาย นาใจ หมายถง ความร-สกในใจโดยปรยายหมายถงการแสดงออกความร-สกเอออาทร กมาร ชชชวงษ? (2548) กล0าวถง ความมนาใจเปTนคณธรรมทสาคญอย0างยงต0อสงคมป<จจบนซงมการไหลบ0าของวฒนธรรมตะวนตกเข-ามาอย0างรวดเรว ซงม0งเน-นความเปTนป<จเจกชนนเมอผนวกเข-ากบการแก0งแย0งแขงขน เพอทจะได-มาซงทรพยากรต0าง ๆ ในสงคม อาจจะส0งผลให-เดกและเยาวชนกลายเปTนผ-มจตใจแขงกระด-างใส0ใจแต0ความต-องการของตนเองแต0เพยงฝoายเดยว มได-มจตใจเอออาทรพร-อมทจะสร-างความรดหน-าเจรญพฒนาให-แก0ผ- อนไปพร-อมๆ กบตนเอง การยดแต0ประโยชน?ส0วนตนเปTนทตง นหากเกดขนในทก ๆ หม0เหล0าในสงคมใดแล-ว คงเปTนการยากทสงคมนน ๆ จะดาเนนอย0ต0อไปได- กระทรวงศกษาธการ (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา 2550) ได-ระบถงมมมองเดกและเยาวชนผ-ทได-รบการบ0มเพาะคณธรรมในด-านความมนาใจจะร-จกการให-และการเสยสละโดยไม0หวงการตอบแทนอนเปTนผลจากการมนาใจทด ร-จกเอาใจเขามาใส0ใจเรา มความเหนอกเหนใจต0อผ-อน นวลศร เปาว?โรหต (2550) กล0าวว0ามความจาเปTนอย0างยงทจะต-องปลกฝ<งคณธรรม ความมนาใจแก0เดกและเยาวชน จงสรปได-ว0า ความมนาใจ หมายถง การร-จกยอมละประโยชน?ส0วนตนเพอส0วนรวม มความจรงใจทไม0เหนแก0เพยงตวเอง หรอเรองของตนเอง แต0เหนอกเหนใจผ-อน เหนคณค0าในเพอนมนษย? มความเอออาทรเอาใจใส0ในความสนใจในความต-องการ ความจาเปTน ความทกข?ของผ- และพร-อมทจะช0วยเหลอเกอกลกนและกน สรปจากนโยบายเร0งรดการ ปฏรปการศกษา 8 คณธรรมพนฐาน ข-างต-น สถาบนการศกษาจงควรเร0งรดนาไปปลกฝ<งคณธรรมพฒนา ให-กบเยาวชนของชาต เพอให-เปTนคนด มความร- และอย0ดมสข ก-าวส0สงคมคณธรรมนาความร- โดยขอความร0วมมอจาก สถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบนการศกษาอนๆ เพอให-การดาเนนการประสบความสาเรจสามารถนาไปส0การปฏบตยทธศาสตร?ทสาคญทจะนาไปส0ความสาเรจนนทกฝoายจะต-องมความตงใจ และลงมอปฏบตอย0างจรงจง ผ-ใหญ0ควรเปTนตวอย0างทดแก0เยาวชน พ0อแม0ต-องดแลเอาใจใส0ลกอย0างใกล-ชด ครต-องม

53

จตสานกและวญญาณของความเปTนครเพมขน ภาครฐและเอกชน องค?การศาสนา และสอมวลชน ต-องตนตว กระตอรอร-น และผนกกาลงเพอการพฒนาไปส0ความก-าวหน-าอย0างมนคงอย0างน-อยทสดทกคนควรทางานให-เตมกาลง เตมความสามารถ และเตมเวลาด-วย 8 คณธรรมพนฐานคอ ขยน ประหยด ซอสตย? มวนย สภาพ สะอาด สามคค และมนาใจ หากเกดขนกบครอบครว ชมชน หน0วยงาน สถาบน ตลอดจนประเทศใดแล-ว โดยเฉพาะประเทศไทยนนกจะพ-นวกฤตทงทางด-านการเมอง เศรษฐกจ สงคม พฒนาชาตให-มความเจรญก-าวหน-า เปTนสงคมคณธรรมนาความร- ชวตของคนในชาต คงจะดกว0าเดม สงคมไทยจะสงบสขกว0าน ประเทศไทยกคงเปTนไทยอย0ตลอดไป มการพฒนาอย0างรดหน-าไม0ด-อยกว0าประเทศใดในโลกนทงในป<จจบนและอนาคตอย0างแน0นอน

2.2 บรบทของสนามทศกษา ในการวจยครงน ผ-วจยได-ศกษานกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ทมความคดเหนต0อการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของผ-บรหาร และครผ-สอน ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จานวน 8 โรงเรยน ดงน 1. โรงเรยนปรยตธรรมวดบ-านโฮ0งหลวง ตงอย0เลขท 5 หม0ท 2 ตาบลบ-านโฮ0ง อาเภอบ-านโฮ0ง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 12 รป 2. โรงเรยนโสภณวทยาวดบ-านแจ0ม ตงอย0เลขท 92 หม0ท 3 ตาบลมะเขอแจ- อาเภอเมอง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 52 รป 3. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดพระธาตห-าดวง ตงอย0เลขท 1 หม0ท 5 ตาบลล อาเภอล จงหวดพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 63 รป 4. โรงเรยนอนทะวทยา วดบ-านรว ตงอย0หม0ท 8 ตาบลหนองหนาม อาเภอเมอง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด16 รป 5. โรงเรยนหอปรยตศกษา วดพระธาตหรภญชยวรวหาร ตงอย0เลขท 335 คณะสะดอเมอง ถ.อนทยงยศ ตาบลในเมอง อาเภอบ-านเมอง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 63 รป 6. โรงเรยนพระปรยตธรรมพระเจ-าตนหลวง วดพระเจ-าตนหลวง ตงอย0เลขท 228 หม0ท 1 ตาบลศรเตย อาเภอบ-านโฮ0ง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 45 รป 7. โรงเรยนพรหมจกรสงวร วดพระพทธบาทตากผ-า ตงอย0เลขท 279 หม0ท 6 ตาบลมะกอก อาเภอปoาซาง จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 35 รป 8. โรงเรยนชยวงศาพฒนา วดพระพทธบาทห-วยต-ม ตงอย0เลขท 499 หม0ท 8 ตาบลนาทราย อาเภอล จงหวดลาพน มจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงหมด 49 รป

54

2.3 งานวจยทเกยวข�อง งานวจยในประเทศ ผ-วจยได-รวบรวมงานการศกษาทเกยวข-องกบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ดงน ทองพน สวสดรกษ? (2556: 120) ได-ศกษา การประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในสถานศกษา อาเภอไพศาล จงหวดนครสวรรค? ผลการวจยพบว0า ความคดเหนของผ-บรหารและครผ-สอน ในภาพรวมอย0ในระดบมากทกด-าน มค0าเฉลย เท0ากบ 3.93 เมอพจารณาเปTนรายด-านสามารถทจะนามาอภปราย ดงน 1) ด-านการครองตน จากการศกษาพบว0า ผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอนมความคดเหนเกยวกบการประยกต?ใช-หลกพทธธรรม มค0าเฉลยอย0ในระดบมาก เท0ากบ 4.03 แสดงให-เหนว0า ทางานด-วยความจรงใจ ทาหน-าทอย0างเตมศกยภาพของตนจนเกดประสทธภาพในการทางานในสถานศกษามใจฝ<กใฝoแสวงหาความร- เพอพฒนา และปรบปรงตนเอง ให-มความเจรญก-าวหน-า ทางานด-วยความซอตรง ซอสตย? โปร0งใสสามารถตรวจสอบได- มความตรงต0อเวลาใช-เวลาให-เปTนประโยชน? และค-มค0ามากทสด ในการทางาน ข0มใจ ไม0หวนไหว บงคบควบคมอารมณ? และระงบความร-สก เมอมคนอนมากล0าวหาว0าร-าย ใช-เหตผล ควบคมอารมณ? ข0มใจตนเอง เมอมเหตการณ?ททาให-เกดความแตกแยกและแตกความสามคคในสถานศกษา มความอดทนต0อความลาบากตรากตราในการทางาน ท0านกลางสภาพ ดนฟmา อากาศ สามารถอดทนได-ไม0ย0อท-อ รกษาระเบยบ วนย ปฏบตตนเปTนแบบอย0างทดแก0เพอนร0วมงาน และนกเรยน ทางานอย0างเตมทตามศกยภาพทตนม เพอประโยชน?สงสดต0อการเรยนร-ของผ-เรยน เปTนผ-เสยสละเวลาส0วนตน พร-อมทจะรบฟ<ง ความทกข?ความคดเหนและความต-องการของผ-อน ร-จกเสยสละความสขสบาย และผลประโยชน?ส0วนตน ไม0คบแคบเหนแก0ตนหรอเอาแต0ใจตนเอง ร-จกเสยสละแบ0งป<นสงของๆ ตน และมนาใจช0วยเหลอเออเฟ��อ เผอแผ0ต0อผ-อน ซงมความสอดคล-องกบ สรตน? ม0งองกลาง ได-ศกษาวจยเรอง การศกษาคณธรรมตามแนวพทธธรรมของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดนครราชสมา โดยม วตถประสงค? 1) เพอศกษาคณธรรมตามแนวพทธธรรม ในการครองตน ครองคน และครองงาน ของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดนครราชสมา ตามทศนะ ของครฝoายกจการนกเรยน ครผ-สอน และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 2)เพอเปรยบเทยบคณธรรมตามแนวพทธธรรมในการครองตน ครองคน และ ครองงาน ของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดนครราชสมา ตามทศนะของครฝoายกจการนกเรยน ครผ-สอน และคณะกรรมการสถานศกษา ขนพนฐาน และ 3) เพอศกษาความสมพนธ?ระหว0างคณธรรมตามแนวพทธธรรมในการครองตน ครองคน และครองงาน ของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษาจงหวดนครราชสมาตามทศนะของครฝoายกจการนกเรยน ครผ-สอน และคณะกรรมการ

55

สถานศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบว0า 1) คณธรรมตามแนวพทธธรรมในการครองตน ครองคนและครองงานของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถม ศกษาจงหวดนครราชสมา ตามทศนะของ ครฝoายกจการนกเรยน ครผ-สอน และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมและรายด-าน อย0ในระดบมากด-านทมระดบค0าเฉลยมากทสด ได-แก0 คณธรรมในการครองตน รองลงมาคอคณธรรมในการครองคน และคณธรรมในการครองงาน 2) การเปรยบ เทยบคณธรรมตามแนวพทธธรรมในการครองตน ครองคน และ ครองงาน ของผ-บรหารโรงเรยนประถม ศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดนครราชสมา ตามทศนะของครฝoายกจการนกเรยน ครผ-สอน และคณะ กรรมการสถานศกษา ขนพนฐานโดยรวมและรายด-าน แตกต0างกนอย0างมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และ 3) ความสมพนธ?ระหว0างคณธรรมตามแนวพทธธรรมในการครองตน ครองคน และครองงานของผ-บรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดนครราชสมา มความสมพนธ?ในเชงบวกกบคณธรรมตามแนวพทธธรรมในภาพรวมอย0างมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และเมอพจารณาความสมพนธ?เปTนรายค0ของคณธรรมตามแนวพทธธรรมทงสามด-าน พบว0า มความสมพนธ?ในเชงบวก อย0างมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทกค0 2) ด-านการครองคน จากการศกษาพบว0า ผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอนมความคดเหน

เกยวกบการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ 3.90 แสดงให-เหนว0า มความเปTนกลยาณมตร และเออเฟ��อเผอแผ0กบเพอนร0วมงาน ให-ความช0วยเหลอเพอนร0วมงาน โดยไม0หวงสงตอบแทน ยกย0องเพอนร0วมงานทปฏบตหน-าทโดยสจรต ขยน อดทน ให-ปรากฏแก0เพอนร0วมงานมวจารณญาณในการตดสนป<ญหาโดยชอบธรรม มความปรารถนาด ไม0คดเบยดเบยนประทษร-ายกบเพอนร0วมงาน รบฟ<งความคดเหน และเหตผลของผ-อนเสมอ เปTนผ-รบฟ<งทด เมอเพอนร0วมงานเกดผดใจกบเพอนร0วมงานด-วยกน เคารพสทธและศกดศรความเปTนมนษย?ของเพอนร0วมงาน สนบสนนเพอนร0วมงานทมความสามารถให-มความเจรญก-าวหน-า ให-กาลงใจ ชแนะสงทเปTนประโยชน? และสงทมโทษให-กบเพอนร0วมงานอย0างจรงใจ ไม0แสดงอาการดใจ หรอเสยใจจนเกนเหต เมอเพอนร0วมงานประสบความสาเรจ หรอประสบความเดอดร-อน พลอยยนดกบเพอนร0วมงานทประสบความสาเรจในการปฏบตหน-าท ไม0คดอจฉารษยาทเหนคนอนได-ดกว0า ซงมความสอดคล-องกบ บญช แสงสข ได-ศกษาวจยเรอง ทรรศนะของบคลากรทางการศกษาตามคณธรรมและจรยธรรม โดยศกษาทรรศนะของบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระบรทมต0อการปฏบตจรง ตามคณธรรมและจรยธรรมของผ-บรหารสถานศกษา ใน 3 ด-าน คอ ด-านการครองตน ด-านการครองคนและด-านการครองงาน และได-ศกษาเพอเปรยบเทยบทรรศนะระหว0างผ-บรหารสถานศกษา คร และประธานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระบร ทมต0อการปฏบตจรง ตามคณธรรมและจรยธรรมของผ-บรหารสถานศกษาในด-านการครองตน การครองคน และการครองงาน โดยใช-ระเบยบวธวจยเชงสารวจจากกล0มตวอย0าง คอ ผ-บรหาร

56

สถานศกษา คร และประธานคณะกรรมการสถานศกษา ขน พนฐาน ในส ง กดสานกงาน การประถมศกษาจงหวดสระบร พบว0า 1.ทรรศนะของบคลากรทางการศกษาในสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระบรทมต0อการปฏบตจรง ตามคณธรรมและจรยธรรมของผ-บรหารสถานศกษาในด-านการครองตน การครองคนและการครองงาน โดยภาพรวมอย0ในระดบมากทกด-าน 2. ผลการเปรยบเทยบทรรศนะของผ-บรหารสถานศกษา คร และประธานคณะกรรมการสถาน ศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดสระบร ทมต0อการปฏบตจรง ตามคณธรรมและจรยธรรมของผ-บรหารสถานศกษาแตกต0างกนอย0างมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงในด-านการครองตน การครองคน และการครองงาน 3. ด-านการครองงาน จากการศกษาพบว0า ผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอนมความคดเหนเกยว กบการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมอย0ในระดบมาก ค0าเฉลย เท0ากบ 3.84 แสดงให-เหนว0ามกใคร0ครวญถง ผลดผลเสย ทจะเกดขน เพอวางแผนการทางานอย0เสมอ ให-ความสาคญกบการตดสนใจภายใต-มตของทประชม มใจรกใคร0ต0องานและหน-าททท0านปฏบตอย0 ปฏบตงานด-วยความกระตอรอร-น และต0อเนองในการทจะให-งานประสบผลสาเรจ เมอพบป<ญหาทเกดขนจากการทางาน ข-าพเจ-าจะพยายามหาแนว ทางแก-ไขป<ญหานนอย0างเร0งด0วน มการวางแผนการปฏบตงานไว-ล0วงหน-าเสมอ และพจารณาอย0างรอบคอบในการดาเนนงานในโครงการทเกดขนภายในสถานศกษาคดและสร-างสรรค?สงใหม0 ๆ ให-กบสถานศกษา และอทศเวลาให-กบ การทางาน และกจกรรมภายในสถานศกษา มความภาคภมใจทเปTนส0วนหนงในการขบเคลอนองค?กรน เตมใจปฏบตงานทได-รบมอบหมาย ทางานนนอย0างเตมศกยภาพ จนประสบผลสาเรจ สามารถปฏบตงานได-ทนทเมอถงเวลาและควบคมตวเองให-ปฏบตงานได-เปTนอย0างด คดและวางแผนการทางานอย0างต0อเนองเพอให-การดาเนนงานเปTนไปอย0างมประสทธภาพขณะปฏบตงานท0านมสมาธจดจ0อกบงานอย0ตลอดเวลา ซงสอด คล-องกบ วศวนาถ ชานาญเนาว? ได-ศกษาวจยเรอง การศกษาพฤตกรรมของหวหน-าสถานศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดบรรมย? พบว0า 1.พฤตกรรมของหวหน-าสถานศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดบรรมย? รวมทกด-านอย0ในระดบมากและเปTนรายด-านกอย0ในระดบมากเช0นเดยวกน เมอพจารณาตามสถานภาพตาแหน0ง พบว0า พฤตกรรมของหวหน-าสถานศกษาตามความคดเหนของหวหน-าสถานศกษา ผ-ช0วยหวหน-าสถานศกษา และครผ-สอน รวมทกด-านต0างกเหนว0าอย0ในระดบมากและเปTนรายด-านกอย0ในระดบมากเช0นเดยวกน แต0เมอพจารณาเปTนรายข-อและรายด-านจะพบว0า มพฤตกรรมบางอย0างทหวหน-าสถานศกษา ผ-ช0วยหวหน-าสถานศกษาและครผ-สอนมระดบความคดเหนต0างกว0าข-ออนๆ ดงน ด-านการครองตน ได-แก0 พฤตกรรมทเกยวกบการศกษาศาสนา ให-มความร- ความเข-าใจ และนาไปปฏบต และพฤตกรรมทเกยวข-องกบอบายมขด-านการครองคน ได-แก0 พฤตกรรมเกยวกบการให-สงของแก0ผ-ใต-บงคบ บญชาในบางโอกาส และพฤตกรรมเกยวกบ

57

การเปTนผ-มนาใจต0อผ-ใต-บงคบบญชาด-านการครองงาน ได-แก0 พฤตกรรมเกยวกบเทคนคในการสร-างทมงานทมคณภาพ การตดตาม กากบงานทมอบหมายให-ผ-อนปฏบตและพฤตกรรมการใช-แผนเปTนเครองมอในการบรหาร 2. ผลการเปรยบเทยบระดบพฤตกรรมของหวหน-า สถานศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดบรรมย? ตามความคดเหนของหวหน-าสถานศกษาผ-ช0วยหวหน-าสถานศกษาและครผ-สอน รวมทกด-านและในแต0ละด-าน พบว0า แตกต0างกนอย0างมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยหวหน-าสถานศกษามระดบความคดเหนสงกว0าครผ-สอนและผ-ช0วย หวหน-าสถานศกษามระดบความคดเหนสงกว0าครผ-สอน ไชยพร เรองแหล- (2556 : บทคดย0อ) การวจยครงนมวตถประสงค? 1) เพอศกษาบทบาทของสถานศกษาในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยนโรงเรยนประถมศกษา สานกงานเขตพนท การประถมศกษาขอนแก0น เขต 2 2)เพอเปรยบเทยบบทบาทในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยนโรงเรยนประถมศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 จาแนกตามสถานภาพ และประสบการณ? และ 3)เพอศกษาแนวทางในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยนโรงเรยนประถมศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 ประชากรและกล0มตวอย0างทใช-ในการศกษา ได-แก0 ผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอน จานวน 437 คน ได-มาโดยวธส0มตามแบบง0าย เครองมอทใช-ในการเกบรวบรวมข-อมลเปTนแบบสอบถาม สถตทใช-ในการวเคราะห?ข-อมล ได-แก0 ความถ (Frequency) ร-อยละ (Percentage) ค0าเฉลย (Mean) และส0วนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) แบบสอบถามปลายเป�ดเกยวกบการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมวเคราะห?ข-อมลด-วยวธการเชงพรรณนา ผลการวจยพบว0า บทบาทของสถานศกษาในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถม ศกษาขอนแก0น เขต 1 โดยภาพรวมมความคดเหนในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ 4.02 เมอพจารณาเปTนรายด-านพบว0า ทกด-านมความเหนในระดบมากทสด โดยเรยงจากมากไปหาน-อย ได-แก0 ด-านความซอสตย? สจรต ค0าเฉลย เท0ากบ 4.80 ด-านรกชาต ศาสน? กษตรย? ค0าเฉลย เท0ากบ 4.75 และด-านการใฝoร-ใฝoเรยน ค0าเฉลย เท0ากบ 4.68 การเปรยบเทยบความคดเหนของผ-บรหารและคร เกยวกบบทบาทของสถานศกษาใน การส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยน สงกดสานกงานเขตพนทประถมศกษา ขอนแก0น เขต 1 จาแนกตามตาแหน0ง พบว0า กล0มตวอย0างทมตาแหน0งหน-าทต0างกนมความคดเหนไม0แตกต0างกนทกด-าน จงปฏเสธสมมตฐานทตงไว- กล0มตวอย0างทมประสบการณ?ต0างกนมความคดเหนเกยวกบบทบาทของผ-บรหารและคร ในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมของนกเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 ในภาพรวมไม0แตกต0างกน ซงไม0เปTนไปตามสมมตฐานทตงไว- แนวทางในการส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 พบว0า ควรมการจดกจกรรมส0งเสรมคณธรรมจรยธรรมแก0นกเรยน

58

อย0างหลากหลายครอบ คลมลกษณะอนพงประสงค? ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทง 8 ด-าน และเมอพจารณาค0าร-อยละสงสดของแต0ละด-าน พบว0า 1) ด-านรกชาต ศาสน? กษตรย? จะเปTนกจกรรมเข-าแถวเคารพธงชาต 2) ด-านความซอสตย? สจรต จะเปTนกจกรรมการอบรมคณธรรมจรยธรรมในวนศกร?ทกสปดาห? 3) ด-านการมวนย จะเปTนกจกรรมทปฏบตตามกฎ ระเบยบ ของโรงเรยน 4) ด-านใฝoร-ใฝoเรยน จะเปTนกจกรรมเข-าใช-ห-องสมด 5) ด-านอย0อย0างพอเพยง จะเปTนกจกรรมการออมทรพย?สาหรบนกเรยนทกคน 6) ด-านความม0งมนในการทางาน จะเปTนกจกรรมการทาความสะอาดบรเวณรบผดชอบ 7) ด-านรกความเปTนไทย จะเปTนกจ กรรมการแต0งกายชดพนบ-านในวนศกร? และ 8) ด-านมจตสาธารณะ จะเปTนกจกรรมการพฒนาหม0บ-านร0วมกบชมชนในวนสาคญ ประครอง พงษ?ชนะ (2555 : 102-104) ได-ศกษาการบรหารงานบคคลตามหลกฆราวาสธรรมของผ-บรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 ผลการ วจยพบว0า 1) ด-านสจจะ จากการศกษาพบว0า ความคดเหนของผ-บรหารสถานศกษา และครผ-สอนโรงเรยนในเขตพนท อาเภอบ-านฝาง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 โดยภาพรวมมความคดเหนอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ 3.99 ข-อค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0าผ-บรหาร ให-ความสาคญกบการนาหลกฆราวาสธรรม ด-านสจจะมาใช-ในการบรหารสถานศกษา โดยนาคณธรรมททาให-มนษย? ประสบความสาเรจในสงทปรารถนาได- และการปลกฝ<งสจจะให-เกดขนในจตใจของตนเพอจะได-นาไปใช-ในการบรหารตนและบรหารคนให-ประสบความสาเรจ ถ-านาหลกฆราวาสธรรม ด-านสจจะมาประยกต?ใช-ในการบรหารสถานศกษาของผ-บรหาร กจะเปTนหลกการอย0ร0วมกนอย0างมความสข คณธรรมททาให-มนษย?ประสบความสาเรจในสงทปรารถนาได- ผ-ทเปTนนกบรหารจงควรปลกฝ<งสจจะให-เกดขนในจตใจของตนเพอจะได-นาไปใช-ในการบรหารตนและบรหารคนให-ประสบความสาเรจ 2) ด-านทมะ จากการศกษาพบว0า ความคดเหนของผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอน สถานศกษาในเขตพนท อาเภอบ-านฝาง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 โดยภาพรวมมความคดเหนอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ 3.93 ข-อค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0าผ-บรหารให-ความสาคญกบการนาหลกฆราวาสธรรม ด-านทมะ มาใช-ในการบรหารสถานศกษา โดยนาคณธรรมมาฝ�กฝนตนเอง พยายามควบคมจตใจด-วยการใช-ป<ญญาการฝ�กตน ผ-อย0ครองเรอน ต-องมการพฒนาตนเองอย0ตลอดเวลา เพอจะมความร-ใหม0ๆ มาบรหารในครอบครวให-เจรญก-าวหน-าต0อไปการฝ�กตนมทงทางด-านร0างกายและจตใจและทกษะอย0างอนทเกยวข-องกบการดาเนนชวต ในการบรหารจดการและยดหลกการบรหารแบบมส0วนร0วม โดยทคณลกษณะของผ-บรหารสถานศกษาทดจะส0งผลทาให-เปTนทยอมรบจากบคลากรทกฝoาย ทาให-การดาเนนงานมประสทธภาพสง ทาให-บคลากรครมขวญกาลงใจทด และผ-เรยนได-รบการพฒนาเตมตามศกยภาพสงทผ-บรหาร สถานศกษาต-องพบเหนเกยวกบการทางานของบคลากรภายในสถานศกษา คอ

59

บคลากรมศรทธาในวชาชพ ตงใจสอน มคณธรรม ม0งมน ท0มเท เสยสละ รกลกศษย?เหมอนลกหลาน และ ปฏบตงานด-วยความเอาใจใส ผ-บรหารเหนความ สาคญของการบรหารแบบมส0วนร0วมสามารถ ช0วยให-งานสาเรจและบคลากรมความสขในการทางานแบบ “ร0วมคด ร0วมทา ร0วมปรบปรงแก-ไข และร0วมภาคภมใจ” สงททาให-ผ-บรหารรสกพอใจในการบรหาร งานของตน คอ การยดมนในคณธรรม ให-การสนบสนนบคลากรและส0งเสรมการศกษาของผ-เรยน และจากคากล0าวทว0าผ-บรหารทดจาเปTนต-องมคณธรรมควบคกบการทางาน ผ-บรหารเหนด-วย และให-เหตผลสนบสนนว0าคณธรรมเปTนหวใจสาคญในการบรหาร สามารถสร-างความศรทธา และเปTนพนฐานททาให-เกดความรก ความสามคคในหมคณะ หากผ-บรหารมคณธรรมประกอบกบการ ทางานด-วยย0อมทาให-ครมสขภาพจตทด และเกดบรรยากาศในการทางานอย0างมความสขอนจะส0งผลต0อความสามารถในการจดการเรยนการสอนให-ดและมคณภาพต0อผ-เรยนในทสดถ-านาหลกฆราวาสธรรม ด-านทมะ มาประยกต?ใช-ในการบรหารสถานศกษาของผ-บรหารกจะเปTนหลกการอย0ร0วมกนอย0างมความสข การใช-ป<ญญาการฝ�กตน ผ-อย0ครองเรอน ต-องมการพฒนาตนเองอย0ตลอดเวลา เพอจะมความร-ใหม0ๆ มาบรหารในครอบครวให-เจรญก-าวหน-าต0อไปการฝ�กตนมทงทางด-านร0างกายและจตใจและทกษะอย0างอนทเกยวข-องกบการดาเนนชวต 3) ด-านขนต จากการศกษาพบว0า ความคดเหนของผ-บรหารสถานศกษาและครผ-สอนโรงเรยนในเขตพนท อาเภอบ-านฝาง สงกดสานก งานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 โดยภาพรวมมความคดเหนอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ 3.79 ข-อค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0า บรหารให-ความสาคญกบการนาหลกฆราวาสธรรม ด-านขนต มาใช-ในการบรหารสถานศกษา โดยนาคณธรรมทต-องฝ�กฝนตนให-มความ อดทนอดกลนเมอมป<ญหาเกดขนหรอมอปสรรคเกดขนไม0ว0าจะเปTนความอดทนต0อความลาบากทางด-านร0างกาย ต-องอดทนต0อความลาบากทางใจ ถ-านาหลกฆราวาสธรรม ด-านขนต มาประยกต?ใช-ในการบรหารสถานศกษาของผ-บรหาร กจะเปTนหลกการอย0ร0วมกนผ-บรหารต-องมความอดทนอดกลนเมอมป<ญหาเกดขนหรอมอปสรรคเกดขนไม0ว0าจะเปTนความอดทนต0อความลาบากทางด-านร0างกาย ต-องอดทนต0อความลาบากทางใจ เช0น เมอมเรองความขดแย-งมากระทบจตใจทาให-จตใจเศร-าหมองข0นมว อดทนต0อคาด0าว0ากล0าวตกเตอนจากคนในครอบครว ถ-าผ-บรหารมขนตความอดทนจะทาให-การบรหารงานมประสทธภาพ 4) ด-านจาคะ จากการศกษาพบว0า ความคดเหนของผ-บรหารสถานศกษา และครผ-สอน โรงเรยนในเขตพนท อาเภอบ-านฝาง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแก0น เขต 1 โดยภาพรวมมความคดเหนอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ3.79 ข-อค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0า ผ-บรหารให-ความสาคญกบการนาหลกฆราวาสธรรม ด-านจาคะ มาใช-ในการบรหารสถานศกษา โดยนาคณธรรมในการฝ�กฝนตนเองให-มความเสยสละ ความแบ0งป<น การมนาใจ เสยสละประโยชน?ส0วนตวเพอผลประโยชน?ส0วนรวมผ-ทมจาคะนนจะเปTนเครองเสรมสร-างไมตรให-เกดความสมพนธ?อนดในสงคมได- ถ-านาหลกฆราวาสธรรม ด-านจาคะ มาประยกต?ใช-ในการบรหารสถานศกษาของผ-บรหาร ให-มความเสยสละ ความแบ0งป<น การมน-าใจ เสยสละ

60

ประโยชน?ส0วนตวเพอผลประโยชน?ส0วนรวมผ- ทมจาคะนนจะเปTนเครองเสรมสร-างไมตรให-เกดความสมพนธ?อนดในสงคมได- เพญนภา พลก (2556:134) ได-ศกษาการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษา : กรณศกษาผ-บรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 42 มวตถประสงค?ของการวจย ผลการวจยพบว0า ระดบความคดเหนของผ-บรหารสถานศกษาทมต0อการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษา โดยภาพรวมอย0ในระดบมาก มค0าเฉลย เท0ากบ4.19 เมอพจารณาเปTนรายด-านสรปได-ดงน 1) ด-านการครองตน ตามหลกสปปรสธรรม 7 ของผ-บรหารสถานศกษาทมต0อการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษา โดยภาพรวม อย0ในระดบมาก ค0าเฉลย เท0ากบ 4.09 S.D เท0ากบ 0.675 เมอพจารณาเปTนรายด-านพบว0า ผ-บรหารสถานศกษามการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม 7 อย0ในระดบมากทกข-อเปTนลาดบ 2) ด-านการครองคน ตามหลกสงคหวตถ 4 ของผ-บรหารสถานศกษาทมต0อการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษา โดยภาพรวม อย0ในระดบมาก ค0าเฉลย เท0ากบ 4.22 S.D. เท0ากบ 0.589 เมอพจารณาเปTนรายด-านพบว0า ผ-บรหารสถานศกษามการประยกต?ในหลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษาตามหลกสงคหวตถ 4 อย0ในระดบมากทกข-อเปTนลาดบ 3) ด-านการครองงาน ตามหลกอทธบาท 4 ของผ-บรหารสถานศกษาทมต0อการประยกต?ใช- หลกธรรมพทธธรรมในการบรหารสถานศกษา โดยภาพรวม อย0ในระดบมาก ค0าเฉลย เท0ากบ 4.26 S.D. เท0ากบ 0.640 เมอพจารณาเปTนรายด-านพบว0า ผ-บรหารสถานศกษามการประยกต?ใช-หลกพทธธรรมในการบรหารสถานศกษาตามหลกอทธบาท 4 อย0ในระดบมากทกข-อเปTนลาดบ พระมหาลาพง ธรป�โญ (เพญภ0) (2554 : 88) ได-ศกษา การบรหารงานตามหลกธรรมา ภบาลของโรงเรยนนวมนทราชทศมชฌม จงหวดนครสวรรค? ผลการวจย พบว0า ในการบรหารงานโรงเรยนใช-การบรหารงานธรรมาภบาลส0วนใหญ0อย0ในระดบมากทกข-อ ค0าเฉลย เท0ากบ 3.72 ข-อค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0าบคลากรได-ทาตามความร-ความสามารถทเหมาะสม เปTนไปตามระเบยบของทางราชการและตามเกณฑ?การประเมนผลการปฏบตงาน และการบรหารกจการนกเรยนเปTนไปตามระเบยบของทางหน0วยงาน โดยการปกครองนกเรยนมการกาหนดมาตรฐานการปฏบตอย0างเคร0งครด มการปฏบต ผ-บรหารสถานศกษาให-ความสาคญในการบรหารงานวชาการซงเน-นความเปTนธรรม ตามระเบยบงานธรการ การเงน งบประมาณ พสดให-เปTนไปตามระเบยบของทางราชการ การบรหารตามหลกนตนธรรมนเปTนแนวทางให-ข-าราชการไม0ว0าจะเปTนผ-บรหารสถานศกษาหรอครผ-สอนจะต-องนามาเปTนแนวทางในการปฏบตงานให-เปTนไปในทางเดยวกน สร-างความเปTนระเบยบวนยให-เกดขนในสถานศกษาทกคนจะต-องยอมรบกฎระเบยบ ข-อบงคบทได-ร0วมกนกาหนดขนและปฏบตตามอย0างเคร0งครดโดยเฉพาะผ-บรหารสถานศกษาจะต-องคอยกากบดแลส0งเสรมให-บคลากรปฏบตตาม

61

ระเบยบข-อบงคบต0าง ๆ อนจะส0งผลให-การดาเนนงานด-านต0าง ๆ ของสถานศกษาเปTนไปอย0างมระบบและมประสทธภาพ ซงสอดคล-องกบผลงานงานวจยของ เฉลมชย สมท0า ได-ศกษาการบรหารงานโดยใช-หลกธรรมาภบาลของผ-บรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของครปฏบตการสอนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 พบว0า การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผ-บรหารอย0ในระดบมาก ด-านคณธรรม จากการศกษาพบว0า โรงเรยน ผ-บรหารสถานศกษาใช-การบรหารงานตามหลกคณธรรมอย0ในระดบมากทกข-อ ค0าเฉลย เท0ากบ 3.94 ผลค-นพบดงกล0าวแสดงให-เหนว0า ใช-หลกคณธรรมในการบรหารงานบคคล โดยยดหลกคณธรรม มความซอสตย?สจรต เทยงธรรม ให-การสนบสนนบคลากรอย0างทวถง บคลากรโรงเรยน ปฏบตหน-าทด-วยความเทยงธรรม โดยการรณรงค?จดกจกรรมส0งเสรมความมคณธรรมและลกษณะอนพงประสงค?แก0นกเรยนตามนโยบายของหน0วยงาน นอกจากนกใช-หลกคณธรรมในการบรหารงานความสมพนธ?ชมชน โดยใช-หลก มนษย?สมพนธ? การบรหารงานวชาการ โดยยดหลกคณธรรมมภาวะความเปTนผ-นา และปฏบตตนเปTนแบบอย0างทดแก0ผ-อย0ใต-บงคบบญชา บรหารงานอาคารสถานทต0าง ๆ ให-มความสะดวกปลอดภย สะอาด สวยงาม มบรรยากาศและสงแวดล-อมทดสาหรบครผ-สอนใช-หลกคณธรรมในการบรหารงานสถานศกษาอย0ในระดบดทกด-านจะเหนได-ว0าทงผ-บรหารและครผ-สอนให-ความ สาคญในการบรหารงานในสถานศกษานอย0ในระดบทสงเช0นกน การบรหารงานตามหลกคณธรรมนบว0าเปTนสงทมความสาคญมากในการบรหารองค?กรและสถานศกษา ถ-าผ-บรหารและครผ-สอนหรอบคลากร ยดหลกคณธรรมในการทางานจะสร-างความรก ความสามคคขนในองค?กร โดยเฉพาะอย0างยง ผ-บรหารสถานศกษาต-องยดหลกคณธรรมนเปTนสาคญ ให-ความรกความเมตตา เหนอกเหนใจ ปฏบตงานด-วยความซอสตย?สจรต มความขยนอดทน ยดมนในความถกต-องดงาม และเปTนแบบอย0างทดต0อบคลากรในองค?กรหรอสถานศกษา อนจะส0งผลให-บคลากรตงใจปฏบตงานให-บรรลเปmาหมาย สอดคล-องกบงานวจยของ ปราการ บตรโยจนโท พบว0า การปฏบตตนเกยวกบคณธรรมและจรยธรรมของผ-บรหารสถานศกษาทง 6 งาน โดยภาพรวมอย0ในระดบมาก ซงการประพฤตตนจะต-องปฏบตตวดจงจะได-ชอว0าเปTนผ-บรหารทมคณธรรม ส0งผลให-เปTนทรกใคร0 เคารพนบถอ ยกย0อง ศรทธาของครผ-สอน นกเรยน ผ-ปกครอง ตลอดถงชมชน จงสรปได-ว0า คณธรรม มความสาคญเปTนอย0างยงสาหรบการบรหารสถานศกษา เพราะถ-าหากผ-บรหารสถานศกษา คร และเจ-าหน-าท นาหลกธรรมมาบรณาการในการบรหารงานหรอในหน-าทการงานกจะส0งผลให-การดาเนนงานหรอการบรหารงานในองค?กร มแต0ความสข ความเรยบร-อย และจะส0งผลให-ผ-เรยนเปTนผ-ทมหลกธรรมเปTนแบบแผนในการดาเนนชวต เพราะได-รบการอบรมจากผ-บรหาร คร และเจ-า หน-าท ทนาเอาหลกคณธรรมมาเปTนแนวทางในการปฏบตงาน เปTนแบบอย0างให-กบนกเรยนได-เปTนอย0างดยง

62

งานวจยต<างประเทศ Magnuson (1971) อ-างใน พระสกล ฐานธมโม (อนทร?คล-าย) (2556 : 51) ได-วจยเรองคณลกษณะของผ-บรหารโรงเรยนทประสบความสาเรจในการบรหารโรงเรยน พบว0า ควรมคณลกษณะทางด-านส0วนตว คอควรมความยตธรรม มความซอสตย? มอารมณ?มนคง มความรอบร- มความเปTนกนเอง มอารมณ?ขน เป�ดเผย เข-าใจง0าย มความเยอกเยนและร-จกเหนใจผ- อน และคณลกษณะด-านวชาชพ เช0น มความสามรถตดต0อกบผ-อนได-ด มความร-ในการบรหารด ร-จกการมอบหมายงาน สามารถทางานร0วมกบผ-อนได-ด มความสามารถในการตดสนใจทด มความสามารถต0อการรบฟ<งความคดเหนของผ-อนได-ด มการวาง แผนงานและการจดหน0วยงานทด ให-ความสาคญต0อผ-ร0วมงาน ร-จกใช-อานาจอย0างเหมาะสม Mark Bernarda Mason (nd) อ-างใน พระมหาลาพง ธรป�โญ (เพญภ0) (2554 : 54) ได-ศกษาเรองจรยธรรมแห0งบรณาการ: การปmองกนหลกการทเปTนแกนของการศกษาในยคทนสมยตอนปลาย ในระดบปรญญาเอก พบว0า จรยธรรมเชงบรณาการม0งเน-นให-เอกตบคคลนบถอตนเองเหนว0าตนเองดเพยงพอ สง0างาม น0าเคารพนบถอ เปTนการนาเอาจรยธรรมไปใช-ประโยชน?ในการปฏบตงานได-จรงจง ซงเปTนเรองทนสมยเหมาะกบกาลเทศะสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการเรยนการสอน ชให-นกเรยนถงประโยชน?ของการประพฤตตนด มคณธรรมตงแต0เลก จนเตบโตเปTนผ-ใหญ0 Magnuson (1971) อ-างใน สรธร วชตนาค (2555: 38) ได-วจยถงเรองคณลกษณะของผ-จดการโรงเรยนทประสบความสาเรจ โดยจาแนกคณลกษณะของผ-จดการโรงเรยนออกเปTน 2 ลกษณะ คอ คณลกษณะด-านอาชพ ประกอบด-วย มความสามารถในการตดต0อและเข-ากบผ-อนได- มความร-ในสาขาวชาชพเปTนอย0างด ร-จกมอบหมายให-ผ-อนทา ทางานร0วมกบผ-อนได- ให-ผ-ร0วมงานมส0วนร0วมในการตดสนใจ เปTนผ- ทน0าเข-าใกล-และมเวลาสาหรบผ-ร0วมงาน ให-ความสนใจบคคลอน ๆมความสามารถในการวางแผนและการจดระเบยบงาน รบฟ<งความคดเหนจากผ-อนร-จกใช-ช0องทางแห0งอานาจหน-าท คณลกษณะส0วนตวประกอบด-วย คณลกษณะทสาคญ คอ มวจารณญาณและมความยตธรรม ซอสตย? และจงรกภกด มความร-กว-างขวาง มสตไม0ใช-อารมณ? จรงใจ เปTนมตร อารมณ?ขน ใจกว-างและเป�ดเผยเสมอต-นเสมอปลาย เมตตาปราณและเอออาทรต0อผ-อน Smith, (1974) อ-างใน สรธร วชตนาค (2555:38) ได-ทาการวจยเรองคณลกษณะของครใหญ0ทมประสทธภาพและด-อยประสทธภาพ ผลการวจยพบว0า พฤตกรรมของครใหญ0ททาให-งานเกดประสทธภาพนนเรยงตามลาดบจากมากไปหาน-อยได-ดงน 1) สร-างสมพนธ?ภาพระหว0างผ-บรหารระดบสงกว0าโรงเรยนกบคณะกรรมการ 2) วางแผนและร0วมมออย0างใกล-ชดกบคณะครโรงเรยน 3) สร-างความเข-าใจและการตดต0อทมระหว0างบ-านกบโรงเรยน 4) กระต-นให-ครมการพฒนาทงด-านอาชพและด-านส0วนตว 5) ทาให-เกดความมนคงและความเชอมนตนเองในบรรยากาศของโรงเรยน 6)มอปการคณ 7) ร0วมมอในกจกรรมทก0อให-เกดประสทธผลและให-ความถกต-องและยตธรรม 8) พฒนา

63

ตนเองในด-านวชาการ 9) สร-างความสามคคและร0วมมอกบครส0งเสรมโรงเรยนของตน 10) ทางานตามโครงการพฒนาต0าง ๆของโรงเรยนอย0างต0อเนอง 11) ทางานอย0างมสมพนธภาพอนดยงกบชมชน 12) เปTนผ-นาในทางวชาการ 13) แสดงความสามารถในการสอนและการบรหารโรงเรยนให-ประจกษ? 14) ทาให-นกเรยนมพฤตกรรมทด และมวนย 15) มความสมพนธ?อย0างดกบนกเรยน Eckgardt (1978) อ-างใน สรธร วชตนาค (2555 : 39) ได-ศกษาหลกเกณฑ?การเลอกครใหญ0ในโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษาของคณะกรรมการการศกษารฐอลลนอยส? พบว0า คณะกรรมการศกษาของโรงเรยนมหลกเกณฑ?ในการคดเลอกครใหญ0โรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยน มธยมศกษาไม0แตกต0างกน โดยมความต-องการครใหญ0ทอย0ในหลกเกณฑ? ดงน การรบร-ในตาแหน0งหน-าท มความมนคงทางอารมณ? มทกษะในการตดสนใจ มทกษะในการสอสาร มบคลกภาพด มการปรบตวโดยรอบ มลกษณะทางศลธรรม มสตป<ญญา มสขภาพดมนษย?สมพนธ? สรปได-ว0าผ-บรหารโรงเรยนทประสบความสาเรจในการบรหารโรงเรยนได-นนต-องใช-หลกของคณธรรมในการบรหาร และหลกของการมส0วนร0วมในการบรหารจดการ

บทท 3

ระเบยบวธวจย การวจยเรองการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน เป,นการวจยเชงสารวจ (survey research) โดยมวตถประสงค: 1) เพอศกษาถงการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาจงหวดลาพน และ 2) เพอเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยน ตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จาแนกตามระดบชนของผ>ตอบแบบสอบถาม เพอนาไปพฒนาและปรบปรงแก>ไขปAญหาข>อบกพรBองในการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาจงหวดลาพน และหนBวยงานทเกยวข>อง ให>เกดประโยชน:สงสดตBอไป ผ>วจยได>ดาเนนการตามขนตอน ดงน 3.1 ประชากร และกลBมตวอยBาง 3.2 การสร>างเครองมอในการวจย 3.3 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 3.3.1 ตรวจสอบความเทยงตรง 3.3.2 การหาคBาความเชอมน 3.4 การเกบรวบรวมข>อมล 3.5 สถตทใช>ในการวเคราะห:ข>อมล และเกณฑ:ทใช>ในการอภปรายผล 3.1 ประชากร และกล�มตวอย�าง ประชากรทใช>ในการวจย ประกอบด>วย นกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปKท 4 - 6 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน จานวน 8 โรงเรยน ในปKการศกษา 2557 มจานวนนกเรยน ทงหมด 320 รป กลBมตวอยBางทใช>ในการวจยครงน ได>กาหนดขนาดของกลBมตวอยBางประชากรนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปKท 4 – 6 ของโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ตามตารางกาหนดขนาดกลBมตวอยBางของ R.V.Krejcie and Morgan. ( 1970:607- 608) (อ>างใน อเทน ปAญโญ, 2557: 140) ได>ขนาดกลBมตวอยBาง จานวน 175 รป

65

ตารางท 3.1 แสดงจานวนประชากร และกลBมตวอยBาง ดงน

ลาดบ ชอโรงเรยน/ระดบชนเรยน ประชากร

(รป) สดสBวน กลBมตวอยBาง

1 พระปรยตธรรมวดบ>านโฮBงหลวง ม.4 4 1.25 3 พระปรยตธรรมวดบ>านโฮBงหลวง ม.5 5 1.56 3 พระปรยตธรรมวดบ>านโฮBงหลวง ม.6 3 0.94 2 2 โสภณวทยา ม.4 17 5.31 9 โสภณวทยา ม.5 19 5.94 10 โสภณวทยา ม.6 16 5 9 3 พระปรยตธรรมพระธาต 5 ดวง ม.4 19 5.94 10 พระปรยตธรรมพระธาต 5 ดวง ม.5 13 4.06 7 พระปรยตธรรมพระธาต 5 ดวง ม.6 16 5 9 4 อนทะวทยา ม.4 4 1.25 3 อนทะวทยา ม.5 10 3.12 5 อนทะวทยา ม.6 2 0.62 1 5 หอปรยตศกษา ม.4 20 6.25 11 หอปรยตศกษา ม.5 21 6.56 11 หอปรยตศกษา ม.6 22 6.88 12 6 พระปรยตธรรมพระเจ>าตนหลวง ม.4 17 5.31 9 พระปรยตธรรมพระเจ>าตนหลวง ม.5 15 4.69 8 พระปรยตธรรมพระเจ>าตนหลวง ม.6 13 4.06 7 7 พรหมจกรสงวร ม.4 10 3.13 5 พรหมจกรสงวร ม.5 13 4.06 7 พรหมจกรสงวร ม.6 12 3.75 7 8 พระปรยตธรรมพระชยวงศาพฒนา ม.4 16 5 9 พระปรยตธรรมพระชยวงศาพฒนา ม.5 18 5.63 10 พระปรยตธรรมพระชยวงศาพฒนา ม.6 15 4.69 8

รวม 320 100 175

66

3.2 การสร#างเครองมอในการวจย 3.2.1 เครองมอเกบรวบรวมข#อมล เครองมอรวบรวมข>อมลในการวจยครงน คอแบบสอบถาม ประมาณคBา 5 ระดบ ของ ลเคร:ท สอบถามระดบความคดเหนของผ>ตอบแบบสอบถาม เกยวกบการบรหารโรงเรยนตามหลกธรรมคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ซงม 2 ตอนประกอบด>วย ตอนท 1ข>อมลทวไปของผ>ตอบแบบสอบถาม เป,นแบบตรวจสอบรายการ (Check List) เกยวกบระดบชนของผ>ตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบระดบความคดเหนตBอการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาศกษา จงหวดลาพน ลกษณะเป,นแบบสอบถามประมาณคBา (Rating Scale) 5 ระดบ จาแนกเป,น 1) ด>านความขยน 2) ด>านความซอสตย: 3) ด>านความประหยด 4) ด>านความมวนย 5) ด>านความสะอาด 6) ด>านความสภาพ 7) ด>านความสามคค และ 8) ด>านความมนาใจ

โดยลกษณะของแบบสอบถาม เป,นการสอบถามระดบความคดเหนเป,นแบบมาตราสBวนประมาณคBา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยมเกณฑ:การให>คะแนน ดงน ระดบ 5 หมายถง มการปฏบตอยBในระดบมากทสด ระดบ 4 หมายถง มการปฏบตอยBในระดบมาก ระดบ 3 หมายถง มการปฏบตอยBในระดบปานกลาง ระดบ 2 หมายถง มการปฏบตอยBในระดบน>อย ระดบ 1 หมายถง มการปฏบตอยBในระดบน>อยทสด

3.3. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ผ>วจย ได>ดาเนนการตามขนตอนดงน 3.3.1 การตรวจสอบความเทยงตรง 1) ศกษาข>อมลตBางๆ จากเอกสารข>อมลทเกยวข>องกบระดบชนของผ>ตอบแบบสอบถาม ตามกลBมของประชากรทกาหนด 2) ศกษาความหมาย แนวคด ทฤษฏ และหลกการ เกยวกบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เพอนามากาหนดเป,นนยามศพท:ในการวจย และนานยามเชงปฏบตการมาเป,นแนวทางในการสร>างเครองมอตามกรอบแนวคดการวจย

67

3) นาแบบสอบถามฉบบรBาง ทจดทาขนเสนออาจารย:ทปรกษา เพอตรวจสอบการใช>ภาษาทเหมาะสม และพจารณาความเหมาะสมทวไปของเครองมอ เพอแก>ไขปรบปรง 4) นาแบบสอบถามทผBานการพจารณาจากอาจารย:ทปรกษาเสนอผ>เชยวชาญ จานวน 5 ทBาน ดงน 1. พระครสนทรพมลศล ตาแหนBง ประกลBมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลBมท 5 2. พระมหาอนสอน คณวฑโฒ ตาแหนBง ผ>อานวยการโรงเรยนดอยสะเกดผดงศาสน: 3. รศ.อเทน ปAญโญ ตาแหนBง นกวจยแหBงชาต , นกวชาการอสระ 4. นายสรชย ขยน ตาแหนBง ผ>อานวยการสานกงานพระพทธศาสนาจงหวดลาพน 5. นายไพรนทร: ณ วนนา ตาแหนBง รองผ>อานวยการวทยาลยสงฆ:ลาพน (มจร.) เพอตรวจสอบแบบสอบถามทใช>ในการเกบรวบรวมข>อมล แล>วนาแบบสอบถามไปหาคBาดชนความสอดคล>องระหวBางข>อคาถามกบวตถประสงค:ของการวจย (Index of Item-Objective Congruence: IOC) (บญชม ศรสะอาด, 2545: 63 ) โดยพจารณาข>อทมความสอดคล>องตงแตB 0.05 ขนไป ซงได>คBาดชนความสอดคล>อง เทBากบ 0.98 เกณฑ:การให>คะแนน ดงน +1 เมอแนBใจวBาข>อคาถามนน สามารถวดลกษณะการบรหารนน ๆได> 0 เมอไมBแนBใจวBาข>อคาถามนน สามารถวดลกษณะการบรหารนน ๆ ได> - 1 เมอแนBใจวBาข>อคาถามนน ไมBสามารถวดลกษณะการบรหารนน ๆ ได> 5) นาแบบสอบถามทได>รบมาปรบปรง ตามข>อเสนอแนะของผ>เชยวชาญเมอปรบปรงแก>ไขแล>วนาเสนออาจารย:ทปรกษาเพอตรวจพจารณาอกครงหนง

3.3.2 การหาค�าความเชอมน 1) นาแบบสอบถามทผBานการทดลองใช>แล>ว มาวเคราะห:หาคBาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบและรายข>อด>วยวธการหาคBาสมประสทธแอลฟvา ตามวธการของ Cronbach’s Alpha coefficient (อ>างในบญชม ศรสะอาด, 2535: 96) ได>คBาความเชอมน เทBากบ 0.98 โดยคBาทยอมรบ ได>คอ 0.70 ขนไป 2) นาแบบสอบถามทจดทาสมบรณ:แล>วไปทดลองใช> (Try-out) กบกลBมประชากรทมใชBกลBมตวอยBาง จานวน 30 รป จากนกเรยนโรงเรยนดอยสะเกดผดงศาสตร: ตาบลเชงดอย อาเภอ ดอยสะเกด จงหวดเชยงใหมB 3) จดทาแบบสอบถามฉบบสมบรณ:เพอเตรยมสBงเครองมอไปยงกลBมตวอยBางในการวจยตBอไป

68

3.4 การเกบรวบรวมข#อมล ผ>วจยดาเนนการเกบรวบรวมข>อมลดงตBอไปน 3.4.1 ขอหนงสอจากคณะสงคมศาสตร: และมนษย:ศาสตร: มหาวทยาลยเนชน ถงผ> อานวยการสานกงานพระพทธศาสนา จงหวดลาพน เพอขออนญาตและขอความรBวมมอในการเกบรวบรวมข>อมลการวจย 3.4.2 ผ>วจยขอหนงสอจากผ>อานวยการสานกงานพระพทธศาสนา จงหวดลาพน ถงผ>อานวยการโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน เพออนญาตให>ผ>วจยได>เข>าเกบข>อมลการวจย 3.4.3 ผ>วจย ดาเนนการเกบรวบรวมข>อมลด>วยตนเอง 3.4.4 นาแบบสอบถามทได>รบคนทงหมดมาตรวจสอบความสมบรณ:ทกฉบบ 3.4.5 จาแนกแบบสอบถามโดยการคดแยกฉบบตามระดบชนของผ>ตอบแบบสอบถามแล>วนาข>อมลจากแบบสอบถามทได>บนทกลงในโปรแกรมสาเรจรป เพอทาการวเคราะห:ข>อมลตBอไป 3.5 สถตทใช#ในการวเคราะห1ข#อมล และเกณฑ1ทใช#ในการอภปรายผล การวจยนจะประมวลผลในการหาคBา ความถ คBาร>อยละ คBาเฉลย และสBวนเบยงเบนมาตรฐาน ในการวจยการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดลาพน ผ>วจยได>ดาเนนการวเคราะห:ข>อมลดงน 3.5.1 วเคราะห:สภาพทวไปของของผ>ตอบแบบสอบถาม จาแนกตามระดบชนของผ>ตอบแบบสอบถาม โดยหาคBาความถ (Freguency) และคBาร>อยละ (Percent) เสนอในรปแบบตาราง 3.5.2 วเคราะห: การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาจงหวดลาพน 8 ด>านได>แกB ด>านความขยน ด>านความ

ประหยด ด>านความซอสตย: ด>านความมวนย ด>านความสภาพ ด>านความสะอาด ด>านความสามคค

และด>านความมนาใจ ผ>วจยได>ดาเนนการหาคBาเฉลย X (Mean) และสBวนเบยงเบนมาตรฐาน

(Standard Devaition) เป,นรายด>านและโดยรวม เสนอในรปแบบตาราง

การแปลผลของข>อมลทได>จากแบบสอบถามมาตรสBวนประมาณคBา 5 ระดบ (อ>างใน

บญชม ศรสะอาด, 2543 : 103) ดงน

ระดบ 4.51 - 5.00 หมายถง มการบรหารอยBใน ระดบมากทสด

ระดบ 3.51 - 4.50 หมายถง มการบรหารอยBใน ระดบมาก

ระดบ 2.51 - 3.50 หมายถง มการบรหารอยBใน ระดบปานกลาง

ระดบ 1.51 - 2.50 หมายถง มการบรหารอยBใน ระดบน>อย

69

ระดบ 1.00 - 1.50 หมายถง มการบรหารอยBใน ระดบน>อยทสด

3.5.3 การทดสอบสมมตฐาน ผ>วจยได>นาผลการวเคราะห:ข>อมลในตอนท 2 ของแบบสอบถาม นามาคานวณหาคBา f-test เพอทดสอบนยสาคญของความแตกตBางของคBาเฉลยกลBมตวอยBาง 3 กลBมขนไปแตกตBางกนตามระดบชนเรยน ของผ>ตอบแบบสอบถาม เมอพบรายคBคBาเฉลยกลBมตวอยBางทมความแตกตBางกนอยBางมนยสาคญ จงจะได>ทาการทดสอบความแตกตBางรายคBด>วยวธการของ Scheffe

บทท 4

ผลการวจย

งานวจยเรอง “การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน” โดยมวตถประสงคของการวจยเพอศกษาและ

เปรยบเทยบ ถงการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยต

ธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพนซงผวจยไดน าเสนอผลการวเคราะหขอมลดงตอไปน

สญลกษณทใชในการวจย

ผวจยก าหนดสญลกษณทใชในการวเคราะห ดงน

n แทน จ านวนกลมประชากร

แทน คาคะแนนเฉลย

S.D แทน สวนความเบยงเบนมาตรฐาน

f แทน คาสถตทใชพจารณาใน f = distribution

df แทน ชนของความเปนอสระ (Degree of Freedom)

* แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ.05

4.1 ขอมลทวไป (ของผตอบแบบสอบถาม)

4.2 ผลการวเคราะหขอมลจากตวแปรตาม

4.3 การทดสอบสมมตฐานระหวางตวแปรตามกบตวแปรตน

ผวจยไดน าเสนอล าดบชนการเสนอผลการวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 การวเคราะหความคดเหนตอการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8

ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน

71

4.1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ปรากฏรายละเอยดดงน

ตาราง 4.1 แสดงจ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถาม

ระดบชนผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ มธยมศกษาปท 4 42 24.00 มธยมศกษาปท 5 48 27.40 มธยมศกษาปท 6 85 48.60

รวม 175 100.00

จากตาราง 4.1 พบวา ผตอบแบบสอบถามมจ านวนทงสน 175 รป พบวาจ าแนกตามระดบ

ชนอยในชนมธยมศกษาปท 6 มจ านวนรอยละ 48.60 ชนมธยมศกษาปท 5 มจ านวนรอยละ 27.40

และชนมธยมศกษาปท 4 มจ านวนรอยละ 24.00

72

4.2 ผลการวเคราะหขอมลจากตวแปรตาม

ตอนท 2 การวเคราะหระดบความคดเหนตอการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8

ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน

ตาราง 4.2 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน โดยรวมและรายดาน

การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน

ระดบการบรหาร(N = 175)

S.D. ระดบ ล าดบ

1. ดานความขยน 3.50 .35 ปานกลาง 1 2. ดานความประหยด 3.47 .32 ปานกลาง 7 3. ดานความซอสตย 3.48 .30 ปานกลาง 4 4. ดานความมวนย 3.49 .23 ปานกลาง 2 5. ดานความสะอาด 3.45 .28 ปานกลาง 8 6. ดานความสภาพ 3.47 .26 ปานกลาง 5 7. ดานความสามคค 3.47 .28 ปานกลาง 6 8. ดานความมน าใจ 3.48 .26 ปานกลาง 3

รวม 3.47 .13 ปานกลาง

จากตาราง 4.2 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ท

คาเฉลย 3.47 เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานทคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก คอ ดานความขยน

อยทระดบปานกลางทคาเฉลย 3.50 รองลงมาคอ ดานความมวนย ทคาเฉลย 3.49 และดานความม

น าใจ ทคาเฉลย 3.48 คาเฉลยนอยทสด ดานความสะอาด อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.45

73

ตาราง 4.3 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความขยน

ดานความขยน

ระดบการบรหาร(N = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1. ครปฏบตหนาทดวยความขยนขนแขง 3.46 .53 ปานกลาง 6 2. ครมความรบความรบผดชอบตอหนาท 3.53 .50 มาก 2 3. ครมาเรมปฏบตหนาทตรงตามเวลา 3.58 .50 มาก 1 4. ครท างานทไดรบมอบหมายไดเปนอยางด 3.47 .50 ปานกลาง 4 5. ครมการแสวงหาความรอยตลอดเวลา 3.47 .53 ปานกลาง 5 6. ครมความเพยรในการสงสอนอบรมนกเรยน 3.46 .53 ปานกลาง 6 7. ครมความเอาใจใสตอการจดการศกษา 3.51 .50 มาก 3

รวม 3.50 .35 ปานกลาง

จากตาราง 4.3 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความขยน โดยรวมอยในระดบปานกลาง ท

คาเฉลย 3.50 เมอพจารณาเปนรายประเดนพบวา ประเดนทมคาเฉลยมาก 3 ล าดบ แรกคอ ครมา

ปฏบตหนาทตรงตามเวลา อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.58 รองลงมาคอ ครมความรบผดชอบตอ

หนาท อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.53 และครมความเอาใจใสตอการจดการศกษา อยในระดบมาก

เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.51 ดานทมคาเฉลยนอยทสดคอ ครปฏบตหนาทดวยความขยนขนแขง และ

ครมความเพยรในการสงสอนอบรมนกเรยน ทคาเฉลย 3.46

74

ตาราง 4.4 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความประหยด

ดานความประหยด

ระดบการบรหาร(n= 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1. ครเปนแบบอยางทดส าหรบนกเรยนในการประหยดทรพยากรธรรมชาต

3.50

.50

ปานกลาง

2

2. ครใชทรพยากรทมอยอยางประหยด 3.63 .48 มาก 1 3. มการใชจายงบประมาณในการจดการศกษาอยางคมคา 3.49 .50 ปานกลาง 4 4. มการจดกจกรรมออมทรพยขนในสถานศกษา 3.31 .54 ปานกลาง 7 5. มการน าทรพยากรทใชแลวกลบมาใชอก 3.40 .58 ปานกลาง 6 6. มการสงเสรมใหนกเรยนประหยดพลงงานไฟฟา 3.50 .51 ปานกลาง 3 7. มการสรางจตส านกในการใชทรพยากรธรรมชาต 3.47 .51 ปานกลาง 5

รวม 3.47 .32 ปานกลาง

จากตาราง 4.4 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความประหยด โดยรวมอยในระดบ

ปานกลาง ทคาเฉลย 3.47เมอพจารณาเปนรายประเดนพบวา ประเดนทมคาเฉลยมาก 3 ล าดบแรก

คอ ครใชทรพยากรทมอยอยางประหยด อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.63 รองลงมาคอ ครเปน

แบบอยางทดส าหรบนกเรยนในการประหยดทรพยากรธรรมชาต อยในระดบปานกลางเชนเดยวกน

ทคาเฉลย 3.50 และ มการสงเสรมใหนกเรยนประหยดพลงงานไฟฟา อยในระดบปานกลาง

เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.50 ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด มการจดกจกรรมออมทรพยขนใน

สถานศกษาทคาเฉลย 3.31

75

ตาราง 4.5 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8

ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความซอสตย

ดานความซอสตย

ระดบการบรหาร(n= 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1.ครของโรงเรยนปฏบตหนาทดวยความเทยงตรง เทยงธรรม 3.44 .50 ปานกลาง 4 2.ครของโรงเรยน บรหารงานโดยยดหลกความถกตองและเปนธรรม

3.50 .50 ปานกลาง 2

3.ครของโรงเรยนมความซอสตยสจรตทงตอตนเองและผอน 3.58 .49 มาก 1 4.ครของโรงเรยนเปนทไววางใจของบคคลอนไดเสมอ 3.43 .50 ปานกลาง 5 5. มการพจารณาความดความชอบดวยความเปนธรรม และยตธรรม

3.43 .50 ปานกลาง 5

6. มการสงเสรมใหนกเรยนมความซอสตยตอตนเองและผอน 3.45 .50 ปานกลาง 3 7. มการสงเสรมใหนกเรยนไมทจรตในการท าขอสอบ 3.50 .50 ปานกลาง 2

รวม 3.48 .30 ปานกลาง

จากตาราง 4.5 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความซอสตย โดยรวมอยในระดบปาน

กลาง คาเฉลย 3.48 เมอพจารณาเปนรายประเดนพบวา ประเดนทมคาเฉลยมาก 3 ล าดบ แรกคอ

ครของโรงเรยนมความซอสตยสจรตทงตอตนเองและผอน อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.58 รองลงมา

คอ ครของโรงเรยนบรหารงานโดยยดหลกความถกตองและเปนธรรม และมการสงเสรมใหนกเรยนไม

ทจรตในการท าขอสอบ อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.50 และประเดน มการสงเสรมใหนกเรยน

มความซอสตยตอตนเองและผอน อยในระดบปานกลาง เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.45 ประเดนทม

คาเฉลยนอยทสด ครของโรงเรยนเปนทไววางใจของบคคลอนไดเสมอ และประเดนทมการพจารณา

ความดความชอบดวยความเปนธรรม และยตธรรม คาเฉลย 3.43

76

ตาราง 4.6 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความมวนย

ดานความมวนย

ระดบการบรหาร(n = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1.โรงเรยนมระเบยบแบบแผนในการปฏบตงาน 3.58 .49 มาก 2 2.แตงกายไดถกตองตามระเบยบปฏบตของโรงเรยน 3.59 .52 มาก 1 3.ตรงตอเวลา ตอหนาททรบผดชอบ 3.50 .51 มาก 4 4.เปนแบบอยางทดในความประพฤตปฏบต 3.30 .54 ปานกลาง 7 5. รจกเคารพกฎระเบยบปฏบตของขององคกร และสงคม 3.45 .57 ปานกลาง 6 6. สงเสรมใหนกเรยนปฏบตตามขอตกลงของโรงเรยน 3.52 .50 มาก 3 7. สงเสรมใหนกเรยนไดปฏบตตามค าสงสอนของผปกครอง 3.46 .50 ปานกลาง 5

รวม 3.49 .23 ปานกลาง

จากตาราง 4.6 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมวนย โดยรวมอยในระดบปาน

กลาง ทคาเฉลย 3.49เมอพจารณาเปนรายประเดนพบวา ประเดนทมคาเฉลยมาก 3 ล าดบ แรกคอ

ประเดนแตงกายไดถกตองตามระเบยบปฏบตของโรงเรยน อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.59

รองลงมาคอ โรงเรยนมระเบยบแบบแผนในการปฏบตงาน อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.58 และ

สงเสรมใหนกเรยนปฏบตตามขอตกลงของโรงเรยน อยในระดบมากเชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.52

ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด คอ เปนแบบอยางทดในความประพฤตปฏบต คาเฉลย 3.30

77

ตาราง 4.7 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8

ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความสภาพ

ดานความสภาพ

ระดบการบรหาร(n = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1.มสมมาคารวะ และการประพฤตปฏบตเปนแบบอยางทด

3.42 .49 มาก 4

2.ครของโรงเรยนรจกใหเกยรตบคคลอนอยเสมอ 3.47 .50 ปานกลาง 2 3.ครของโรงเรยนมกรยามารยาทดยมแยมแจมใส สภาพเรยบรอย

3.53 .50 มาก 1

4.ครของโรงเรยนรจกออนนอมถอมตนตอผใหญ 3.37 .48 ปานกลาง 6 5. ครของโรงเรยนมกรยาวาจาทไพเราะสภาพ ออนหวาน

3.44 .50 ปานกลาง 3

6. ครของโรงเรยน มการแตงกายทเรยบรอย 3.42 .56 ปานกลาง 5 7. สงเสรมใหนกเรยนนงหมเรยบรอยตามระเบยบของโรงเรยน

3.47 .50 ปานกลาง 2

รวม 3.45 .28 ปานกลาง

จากตาราง 4.7 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสภาพ โดยรวมอยในระดบปาน

กลาง ทคาเฉลย 3.45 เมอพจารณาเปนรายประเดน พบวา ประเดนทมคาเฉลยมาก 3 ล าดบ แรกคอ

ครของโรงเรยนมกรยามารยาทดยมแยมแจมใส สภาพเรยบรอย อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.53

รองลงมาคอ ครของโรงเรยนรจกใหเกยรตบคคลอนอยเสมอ และสงเสรมใหนกเรยนนงหมเรยบรอย

ตามระเบยบของโรงเรยน อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.47 และครของโรงเรยนมกรยาวาจาท

ไพเราะสภาพ ออนหวาน อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.44 ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด คร

ของโรงเรยนรจกออนนอมถอมตนตอผใหญ ทคาเฉลย 3.37

78

ตาราง 4.8 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรม

พนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความ

สะอาด

ดานความสะอาด

ระดบการบรหาร(n = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1.โรงเรยนมการมอบหมายหนาทใหครรบผดชอบอยางชดเจน 3.49 .50 ปานกลาง 1 2. มการตรวจสขภาพอนามยของนกเรยน 3.47 .50 ปานกลาง 3 3. จดเรยงเอกสารบนโตะท างานอยางเปนระเบยบเรยบรอย 3.46 .50 ปานกลาง 4 4. มการจดเกบขยะแบบแยกขยะ 3.48 .50 ปานกลาง 2 5. โรงเรยนมการสงเสรมการจดกจกรรม Big cleaning day 3.47 .50 ปานกลาง 3 6. โรงเรยนมการจดเวรใหนกเรยน ในการรกษาความสะอาดสถานท 3.42 .50 ปานกลาง 6 7. ในชนเรยนไดจดใหมเวรดและรกษา ความสะอาด 3.46 .53 ปานกลาง 5

รวม 3.47 .26 ปานกลาง

จากตาราง 4.8 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสะอาด โดยรวมอยในระดบปาน

กลางทคาเฉลย 3.47 เมอพจารณาเปนรายประเดน พบวา ประเดนทมคาเฉลยสง 3 ล าดบแรกคอ

โรงเรยนมการมอบหมายหนาทใหครรบผดชอบอยางชดเจน อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.49

รองลงมาคอ มการจดเกบขยะแบบแยกขยะ อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.48 และโรงเรยนมการ

สงเสรมการจดกจกรรม Big cleaning day และมการตรวจสขภาพอนามยของนกเรยน อยในระดบ

ปานกลาง เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.47 ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด โรงเรยนมการจดเวรใหนกเรยน

ในการรกษาความสะอาดสถานท คาเฉลย 3.42

79

ตาราง 4.9 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความสามคค

ดานความสามคค

ระดบการบรหาร(n = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1.ครมความรกใครปรองดองกนไมแบงพรรคแบงพวก 3.48 .50 ปานกลาง 3 2.ครใหความรวมมอรวมแรงรวมใจกนในการบรหารโรงเรยน 3.47 .51 ปานกลาง 4 3.ครเหนแกประโยชนของสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน 3.49 .50 ปานกลาง 2 4.ใหความส าคญตอกจกรรมทโรงเรยนจดขน และเขารวมทกครง 3.45 .50 ปานกลาง 6 5. กระตนเตอนคนรอบขางใหอยรวมกนแบบสามคค 3.47 .53 ปานกลาง 5 6. มการแลกเปลยนความคดเหนในการจดการเรยนการสอน 3.50 .50 ปานกลาง 1 7. สงเสรมใหนกเรยนมความรกใครสามคคปรองดองกน 3.45 .50 ปานกลาง 6

รวม 3.47 .28 ปานกลาง

จากตาราง 4.9 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสามคค โดยรวมอยในระดบปาน

กลางทคาเฉลย 3.47 เมอพจารณาเปนรายประเดน พบวา ประเดนทมคาเฉลยสง 3 ล าดบแรกคอ ม

การแลกเปลยนความคดเหนในการจดการเรยนการสอน อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.50

รองลงมาคอ ครเหนแกประโยชนของสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน อยในระดบปานกลาง

คาเฉลย 3.49 และครมความรกใครปรองดองกนไมแบงพรรคแบงพวก อย ในระดบปานกลาง

เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.48 ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด สงเสรมใหนกเรยนมความรกใครสามคค

ปรองดองกน และใหความส าคญตอกจกรรมทโรงเรยนจดขน และเขารวมทกครง คาเฉลย 3.45

80

ตาราง 4.10 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน

8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในจงหวดล าพน ดานความมน าใจ

ดานความมน าใจ

ระดบการบรหาร(n = 175)

S.D. ระดบ อนดบ

1. ครใหความชวยเหลอเกอกลแกผอนอยเสมอ 3.47 .50 ปานกลาง 5 2. รจกเสยสละความสขสวนตน เพอประโยชนของสวนรวม 3.51 .51 มาก 1 3. ชวยเหลอผตกทกขไดยาก โดยไมหวงสงตอบแทน 3.45 .50 ปานกลาง 6 4. แบงเบาภาระงานของเพอนรวมงานดวยไมตรจตทด 3.48 .50 ปานกลาง 4 5. อาสาสมครท างานทไมใชหนาทของตน โดยมงประโยชนขององคกรเปนหลก

3.48 .50 ปานกลาง 4

6. ครมน าใจส าหรบนกเรยนอยเสมอ 3.50 .50 ปานกลาง 2 7. ครมน าใจตอเพอนครอยตลอดเวลา 3.49 .50 ปานกลาง 3

รวม 3.48 .26 ปานกลาง

จากตาราง 4.10 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมน าใจ โดยรวมอยในระดบปาน

กลางทคาเฉลย 3.48 เมอพจารณาเปนรายประเดน พบวา ประเดนทมคาเฉลยสง 3 ล าดบแรกคอ

รจกเสยสละความสขสวนตน เพอประโยชนของสวนรวม อยในระดบมาก ทคาเฉลย 3.51 รองลงมา

คอ ครมน าใจส าหรบนกเรยนอยเสมอ อยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.50 และครมมน าใจตอเพอคร

อยตลอดเวลา อยในระดบปานกลาง เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.49 ประเดนทมคาเฉลยนอยทสด

ชวยเหลอผตกทกขไดยาก โดยไมหวงสงตอบแทน ทคาเฉลย 3.45

81

การวเคราะหผลการเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรง เร ยนพระปรย ต ธ รรม แผนกสามญศกษา จ งหวดล า พน จ าแนกตามระดบช น ตาราง 4.11 ผลการวเคราะห การเปรยบเทยบ การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชนโดยรวมและรายดาน ดงน การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาจงหวดล าพน

ระดบการบรหาร มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D.

ระดบ S.D.

ระดบ

1. ดานความขยน 3.56 .39 มาก 3.51 .34 มาก 3.46 .34 ปานกลาง

2. ดานความประหยด 3.42 .33 ปานกลาง

3.47 .32 ปานกลาง

3.50 .32 ปานกลาง

3. ดานความซอสตย 3.50 .31 ปานกลาง

3.52 .30 มาก 3.44 .29 ปานกลาง

4. ดานความมวนย 3.46 .23 ปานกลาง

3.46 .25 ปานกลาง

3.51 .22 มาก

5. ดานความสภาพ 3.49 .30 ปานกลาง

3.38 .28 ปานกลาง

3.46 .27 ปานกลาง

6. ดานความสะอาด 3.58 .29 มาก 3.40 .25 ปานกลาง

3.45 .23 ปานกลาง

7. ดานความสามคค 3.49 .28 ปานกลาง

3.47 .29 ปานกลาง

3.46 .27 ปานกลาง

8. ดานความมน าใจ 3.54 .25 มาก 3.50 .28 ปานกลาง

3.44 .25 ปานกลาง

รวม 3.51 .14 มาก 3.46 .14 ปานกลาง

3.46 .11 ปานกลาง

จากตาราง 4.11พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน โดยรวมอยในระดบปานกลาง จ าแนกตามระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท4อยในระดบมากทคาเฉลย 3.51 รองลงมาคอระดบชนมธยมศกษาปท5 อยในระดบปานกลางทคาเฉลย 3.46 และระดบชนมธยมศกษาปท6 อยในระดบปานกลางเชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.46

82

ตาราง 4.12 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความขยน

ดานความขยน

ระดบการบรหาร มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1. ครปฏบตหนาทดวยความขยนขนแขง

3.57 .50 มาก 3.50 .55 ปานกลาง

3.38 .53 ปานกลาง

2. ครมความรบความรบผดชอบตอหนาท

3.57 .50 มาก 3.54 .50 มาก 3.49 .50 ปานกลาง

3. ครมาเรมปฏบตหนาทตรงตามเวลา

3.62 .49 มาก 3.58 .50 มาก 3.55 .50 มาก

4. ครท างานทไดรบมอบหมายไดเปนอยางด

3.60 .50 มาก 3.38 .49 ปานกลาง

3.46 .50 ปานกลาง

5. ครมการแสวงหาความรอยตลอดเวลา

3.48 .59 ปานกลาง

3.44 .54 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

6. ครมความเพยรในการสงสอนอบรมนกเรยน

3.55 .50 มาก 3.54 .54 มาก 3.38 .53 ปานกลาง

7. ครมความเอาใจใสตอการจดการศกษา

3.52 .51 มาก 3.56 .50 มาก 3.48 .50 ปานกลาง

รวม 3.56 .39 มาก 3.51 .34 มาก 3.46 .34 ปานกลาง

จากตาราง 4.12 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความขยนในภาพรวมอยในระดบมาก

เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อยในระดบ

มากทคาเฉลย 3.56 รองลงมาเปนระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบมากทคาเฉลย

3.51 และระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยในระดบปานกลางทคาเฉลย3.46 ตามล าดบ

83

ตาราง 4.13 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความประหยด

ดานความประหยด

ระดบการบรหาร มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1. ครเปนแบบอยางทดส าหรบนกเรยนในการประหยดทรพยากรธรรมชาต

3.50 .51 ปานกลาง

3.52 .50 มาก 3.48 .50 ปานกลาง

2. ครใชทรพยากรทมอยอยางประหยด

3.67 .48 มาก 3.56 .50 มาก 3.65 .48 มาก

3. มการใชจายงบประมาณในการจดการศกษาอยางคมคา

3.36 .48 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

3.56 .50 มาก

4. มการจดกจกรรมออมทรพยขนในสถานศกษา

3.17 .58 ปานกลาง

3.35 .48 ปานกลาง

3.35 .55 ปานกลาง

5. มการน าทรพยากรทใชแลวกลบมาใชอก

3.36 .62 ปานกลาง

3.36 .53 ปานกลาง

3.44 .59 ปานกลาง

6. มการสงเสรมใหนกเรยนประหยดพลงงานไฟฟา

3.40 .54 ปานกลาง

3.50 .51 ปานกลาง

3.54 .50 มาก

7. มการสรางจตส านกในการใชทรพยากรธรรมชาต

3.50 .51 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

3.45 .52 ปานกลาง

รวม 3.42 .33 ปานกลาง

3.47 .32 ปานกลาง

3.50 .32 ปานกลาง

จากตาราง4.13 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความประหยด ในภาพรวมอยใน

ระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยโดยรวมสง

ทสดอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.50 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอย

ในระดบปานกลาง 3.47 และระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลย อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย

3.42

84

ตาราง 4.14 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความซอสตย

ดานความซอสตย

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ

S.D. ระดบ

1.ครของโรงเรยนปฏบตหนาทดวยความเทยงตรง เทยงธรรม

3.33 .48 ปานกลาง

3.56 .50 มาก 3.42 .50 ปานกลาง

2.ครของโรงเรยน บรหารงานโดยยดหลกความถกตองและเปนธรรม

3.52 .51 มาก 3.56 .50 มาก 3.45 .50 ปานกลาง

3.ครของโรงเรยนมความซอสตยสจรตทงตอตนเองและผอน

3.60 .50 มาก 3.60 .49 มาก 3.56 .50 มาก

4.ครของโรงเรยนเปนทไววางใจของบคคลอนไดเสมอ

3.50 .51 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

3.38 .49 ปานกลาง

5. มการพจารณาความดความชอบดวยความเปนธรรม และยตธรรม

3.60 .50 มาก 3.40 .50 ปานกลาง

3.38 .49 ปานกลาง

6. มการสงเสรมใหนกเรยนมความซอสตยตอตนเองและผอน

3.45 .50 ปานกลาง

3.50 .51 ปานกลาง

3.42 .50 ปานกลาง

7. มการสงเสรมใหนกเรยนไมทจรตในการท าขอสอบ

3.50 .51 ปานกลาง

3.54 .50 มาก 3.47 .50 ปานกลาง

รวม 3.50 .31 ปานกลาง

3.52 .30 มาก 3.44 .29 ปานกลาง

จากตาราง4.14 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความซอสตย ในภาพรวมอยในระดบ

ปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อย

ในระดบมาก ทคาเฉลย 3.52 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยอยในระดบปาน

กลางทคาเฉลย 3.50 และระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยในระดบปานกลางคาเฉลย 3.44

85

ตาราง 4.15 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมวนย

ดานความมวนย

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1.โรงเรยนมระเบยบแบบแผนในการปฏบตงาน

3.55 .50 มาก 3.65 .48 มาก 3.56 .50 มาก

2.แตงกายไดถกตองตามระเบยบปฏบตของโรงเรยน

3.57 .55 มาก 3.54 .50 มาก 3.62 .51 มาก

3.ตรงตอเวลา ตอหนาททรบผดชอบ

3.55 .50 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.51 .53 ปานกลาง

4.เปนแบบอยางทดในความประพฤตปฏบต

3.24 .43 ปานกลาง

3.27 .61 ปานกลาง

3.35 .55 ปานกลาง

5. รจกเคารพกฎระเบยบปฏบตของขององคกร และสงคม

3.43 .59 ปานกลาง

3.38 .57 ปานกลาง

3.49 .57 ปานกลาง

6. สงเสรมใหนกเรยนปฏบตตามขอตกลงของโรงเรยน

3.50 .51 ปานกลาง

3.46 .50 ปานกลาง

3.56 .50 มาก

7. สงเสรมใหนกเรยนไดปฏบตตามค าสงสอนของผปกครอง

3.38 .49 ปานกลาง

3.50 .51 ปานกลาง

3.47 .50 ปานกลาง

รวม 3.46 .23 ปานกลาง

3.46 .25 ปานกลาง

3.51 .22 มาก

จากตาราง 4.15 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมวนย ในภาพรวมอยในระดบ

ปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อย

ในระดบมาก ทคาเฉลย 3.51 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบปาน

กลาง ทคาเฉลย 3.46 และระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกน ท

คาเฉลย 3.46

86

ตาราง 4.16 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสภาพ

ดานความสภาพ

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D.

ระดบ S.D. ระดบ

1.มสมมาคารวะ และการประพฤตปฏบตเปนแบบอยางทด

3.48 .51 ปานกลาง

3.40 .49 ปานกลาง

3.40 .49 ปานกลาง

2.ครของโรงเรยนรจกใหเกยรตบคคลอนอยเสมอ

3.48 .51 ปานกลาง

3.42 .50 ปานกลาง

3.51 .50 มาก

3.ครของโรงเรยนมกรยามารยาทดยมแยมแจมใส สภาพเรยบรอย

3.67 .48 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.49 .50 ปานกลาง

4.ครของโรงเรยนรจกออนนอมถอมตนตอผใหญ

3.48 .51 ปานกลาง

3.27 .45 ปานกลาง

3.36 .48 ปานกลาง

5. ครของโรงเรยนมกรยาวาจาทไพเราะสภาพ ออนหวาน

3.48 .51 ปานกลาง

3.33 .48 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

6. ครของโรงเรยน มการแตงกายทเรยบรอย

3.24 .66 ปานกลาง

3.40 .49 ปานกลาง

3.53 .53 มาก

7. สงเสรมใหนกเรยนนงหมเรยบรอยตามระเบยบของโรงเรยน

3.64 .48 มาก 3.42 .50 ปานกลาง

3.42 .50 ปานกลาง

รวม 3.49 .30 ปานกลาง

3.38 .28 ปานกลาง

3.46 .27 ปานกลาง

จากตาราง 4.16 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสภาพ ในภาพรวมอยในระดบ

ปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด

อยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย 3.49 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยใน

ระดบปานกลางทคาเฉลย 3.46 และระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง

เชนเดยวกน ทคาเฉลย 3.38

87

ตาราง 4.17 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสะอาด

ดานความสะอาด

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1. โรงเรยนมการมอบหมายหนาทใหครรบผดชอบอยางชดเจน

3.64 .48 มาก 3.44 .51 ปานกลาง

3.45 .50 ปานกลาง

2. มการตรวจสขภาพอนามยของนกเรยน

3.57 .50 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.44 .50 ปานกลาง

3. จดเรยงเอกสารบนโตะท างานอยางเปนระเบยบเรยบรอย

3.61 .49 มาก 3.35 .48 ปานกลาง

3.45 .50 ปานกลาง

4. มการจดเกบขยะแบบแยกขยะ 3.62 .49 มาก 3.40 .49

ปานกลาง

3.46 .50 ปานกลาง

5. โรงเรยนมการสงเสรมการจดกจกรรม Big cleaning day

3.60 .50 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.41 .50 ปานกลาง

6. โรงเรยนมการจดเวรใหนกเรยน ในการรกษาความสะอาดสถานท

3.48 .51 ปานกลาง

3.35 .48 ปานกลาง

3.44 .50 ปานกลาง

7. ในชนเรยนไดจดใหมเวรดและรกษา ความสะอาด

3.52 .51 มาก 3.33 .56 ปานกลาง

3.49 .53 ปานกลาง

รวม 3.58 .29 มาก 3.40 .25 ปานกลาง

3.45 .23 ปานกลาง

จากตาราง 4.17 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสะอาด ในภาพรวมอยในระดบ

ปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อย

ในระดบมาก ทคาเฉลย 3.58 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยในระดบปาน

กลางทคาเฉลย 3.45 และระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบปานกลางเชนเดยวกนท

คาเฉลย 3.40

88

ตาราง 4.18 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสามคค

ดานความสามคค

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1.ครมความรกใครปรองดองกนไมแบงพรรคแบงพวก

3.52 .51 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.47 .50 ปานกลาง

2.ครใหความรวมมอรวมแรงรวมใจกนในการบรหารโรงเรยน

3.43 .50 ปานกลาง

3.52 .50 มาก 3.47 .51 ปานกลาง

3.ครเหนแกประโยชนของสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน

3.48 .51 ปานกลาง

3.46 .50 ปานกลาง

3.52 .50 มาก

4.ใหความส าคญตอกจกรรมทโรงเรยนจดขน และเขารวมทกครง

3.55 .50 มาก 3.40 .49 ปานกลาง

3.42 .50 ปานกลาง

5. กระตนเตอนคนรอบขางใหอยรวมกนแบบสามคค

3.62 .58 มาก 3.40 .54 ปานกลาง

3.45 .50 ปานกลาง

6. มการแลกเปลยนความคดเหนในการจดการเรยนการสอน

3.43 .50 ปานกลาง

3.58 .50 มาก 3.48 .50 ปานกลาง

7. สงเสรมใหนกเรยนมความรกใครสามคคปรองดองกน

3.40 .50 ปานกลาง

3.50 .51 ปานกลาง

3.44 .50 ปานกลาง

รวม 3.49 .28 ปานกลาง

3.47 .29 ปานกลาง

3.46 .27 ปานกลาง

จากตาราง4.18 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความสามคค ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง

เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อยในระดบ

ปานกลาง ทคาเฉลย 3.49 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง

ทคาเฉลย 3.47 และระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกน ท

คาเฉลย 3.46

89

ตาราง 4.19 ผลการวเคราะหการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมน าใจ

ดานความมน าใจ

ระดบการบรหารจดการ มธยม 4 มธยม 5 มธยม 6

S.D. ระดบ S.D. ระดบ S.D. ระดบ

1.ครใหความชวยเหลอเกอกลแกผอนอยเสมอ

3.45 .50 ปานกลาง

3.60 .49 มาก 3.40 .49 ปานกลาง

2.รจกเสยสละความสขสวนตน เพอประโยชนของสวนรวม

3.60 .50 มาก 3.52 .50 มาก 3.46 .50 ปานกลาง

3.ชวยเหลอผตกทกขไดยาก โดยไมหวงสงตอบแทน

3.57 .50 มาก 3.40 .49 ปานกลาง

3.41 .50 ปานกลาง

4.แบงเบาภาระงานของเพอนรวมงานดวยไมตรจตทด

3.60 .50 มาก 3.52 .50 มาก 3.40 .49 ปานกลาง

5. อาสาสมครท างานทไมใชหนาทของตน โดยมงประโยชนขององคกรเปนหลก

3.56 .48 มาก 3.54 .50 มาก 3.51 .50 มาก

6. ครมน าใจส าหรบนกเรยนอยเสมอ

3.64 .48 มาก 3.42 .50 ปานกลาง

3.48 .50 ปานกลาง

7. ครมน าใจตอเพอนครอยตลอดเวลา

3.60 .50 มาก 3.52 .50 มาก 3.41 .50 ปานกลาง

รวม 3.54 .25 มาก 3.50 .28 ปานกลาง

3.44 .25 ปานกลาง

จากตาราง 4.19 พบวาการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน ดานความมน าใจ ในภาพรวมอยในระดบ

ปานกลาง เมอพจารณาเปนระดบชน พบวา ชนมธยมศกษาปท 4 มคาเฉลยโดยรวมสงทสด อยใน

ระดบมาก ทคาเฉลย 3.54 รองลงมา คอ ระดบชนมธยมศกษาปท 5 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง

ทคาเฉลย 3.50 และระดบชนมธยมศกษาปท 6 มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกน ท

คาเฉลย 3.44

90

4.3 การทดสอบสมมตฐาน ระหวาง ตวแปรตน กบตวแปรตาม

ตาราง 4.20 การวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการ ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชน โดยรวมและรายดาน

การบรหารโรงเรยนตามหลก คณธรรมพนฐาน 8 ประการ

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F P

1.ดานขยน

ระหวางกลม 2 .272 .136 1.085

.340 ภายในกลม 172 21.598 .126

รวม 174 21.870 2.ดานประหยด

ระหวางกลม 2 .155 .077 .738

.479 ภายในกลม 172 18.011 .105

รวม 174 18.166 3.ดานความซอสตย

ระหวางกลม 2 .229 .114 1.278

.281 ภายในกลม 172 15.389 .089

รวม 174 15.614 4.ดานความมวนย

ระหวางกลม 2 .106 .053 .970

.381 ภายในกลม 172 9.364 .054

รวม 174 9.469 5.ดานความสภาพ

ระหวางกลม 2 .299 .145 1.885

.155 ภายในกลม 172 13.190 .077

รวม 174 13.479 6.ดานความสะอาด

ระหวางกลม 2 .776 .388 6.019

.003 * ภายในกลม 172 11.090 .009

รวม 174 11.866 7.ดานความสามคค

ระหวางกลม 2 .019 .009 .123

.884 ภายในกลม 172 13.192 .077

รวม 174 13.211 8.ดานความมน าใจ

ระหวางกลม 2 .343 .172 2.602

.077 ภายในกลม 172 11.348 .066

รวม 174 11.691

รวม ระหวางกลม 2 0.54 .027

1.694 .187 ภายในกลม 172 2.738 .016

รวม 174 2.792

91

* มนยส าคญทางสถตทระดบ P< .05

จากตาราง 4.20 พบวา ผลการวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชนของการศกษา โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ยกเวนดานความสะอาด แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.5 จงไดด าเนนการทดสอบหาความแตกตางเปนรายคดวยวธการ ของเชฟเฟ (ตามตาราง4.21) ดงน

92

ตาราง 4.21 การเปรยบเทยบรายคการบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชนดานความสะอาด

โดยรวม

ระดบชน ม.4 ม.5 ม.6 3.58 3.40 3.45

ม.4 3.58 - .1794* .1312* ม.5 3.40 - .0482 ม.6 3.45 -

*มนยส าคญทางสถตทระดบ p < .05

จากตาราง 4.21 พบวา การบรหารโรงเรยนตามหลกคณธรรมพนฐาน 8 ประการของโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จงหวดล าพน จ าแนกตามระดบชนดานความสะอาดโดยรวม

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จ านวน 2 ค คอระดบชนมธยมศกษาปท 4 กบ

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 ทคาเฉลย ( =3.58) กบ ( =3.40)และระดบชนมธยมศกษาปท 4กบ

ระดบชนมธยมศกษาปท 6 ทคาเฉลย ( =3.58) กบ ( =3.4

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และข�อเสนอแนะ

การวจยเรอง การดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง ครงน มวตถประสงค�เพอศกษาสภาพการดาเนนงาน ป)ญหาและความต+องการของบคลากรและเปรยบเทยบประสบการณ�การทางานในการพฒนาตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง สรปผลการวจย 1. สภาพการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง ทง 4 ด+าน โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาเป6นรายประเดนพบว5า ประเดนทมค5าเฉลยสงสดใน 2 ลาดบ แรกคอ ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ รองลงมาคอ ด+านการมส5วนร5วม ประเดนทมเฉลยทน+อยทสด คอ ด+านการบรหารจดการ 1.1 ด+านการบรหารจดการ โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาเป6นรายประเดนพบว5า ประเดนทมค5าเฉลยสงสดใน 2 ลาดบ แรกคอ มหวหน+า กศน.ตาบล ปฏบตงานประจาตามสญญาจ+างอย5ในระดบมาก รองลงมาคอภาคเครอข5ายมส5วนร5วมในการจดกจกรรม ประเดนทมค5าเฉลยทน+อยทสด คอ มการใช+สอการสอน อปกรณ�การเรยน ครอบคลมทก หลกสตร 1.2 ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาเป6นรายประเดนพบว5า ประเดนทมค5าเฉลยสงสดใน 2 ลาดบ แรกคอ มการจดกจกรรมการศกษานอกระบบ ในระดบการศกษาขนพนฐานอย5ในระดบมาก รองลงมาคอ มการจดกจกรรมการศกษาตามอธยาศย เช5น การส5งเสรมการอ5าน จดบรการสอต5างๆ ประเดนทมค5าเฉลยทน+อยทสด คอ มการจดทา Website กศน. ตาบล เพอเผยแพร5ข+อมลเพอการเรยนร+ของชมชน 1.3 ด+านการมส5วนร5วม โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาเป6นรายประเดนพบว5า ประเดนทมค5าเฉลยสงสดใน 2 ลาดบ แรกคอ มการสารวจและรวบรวมแหล5งเรยนร+ และภมป)ญญาไว+เป6นป)จจบนอย5ในระดบมาก รองลงมาคอ ชมชนมส5วนร5วมในการประชาสมพนธ�งาน กศน.ให+กบประชาชน และทกภาคส5วน ประเดนทมค5าเฉลยทน+อยทสด คอ ชมชนมส5วนร5วมในการจดหาบคลากรช5วยปฏบตงาน กศน. ตาบล

104

1.4 ด+านการตดตาม ประเมนผลและรายงานผล โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาเป6นรายประเดนพบว5า ประเดนทมค5าเฉลยสงสดใน 2 ลาดบ แรกคอ มการรายงานผลการดาเนนงานต5อหน5วยงานต+นสงกด อย5ในระดบมาก รองลงมาคอ มการจดทาสรปผลการดาเนนงานประจาปG ประเดนทมค5าเฉลยทน+อยทสด คอ มแผนการนเทศตดตามผล 2. การเปรยบเทยบการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง ตามประสบการณ�การทางาน โดยรวมอย5ในระดบมาก เมอพจารณาตามประสบการณ�การดาเนนงาน กศน.ตาบล ตงแต5 9 ปGขนไป รองลงมาคอ ช5วงอายประสบการณ�การดาเนนงาน กศน.ตาบล อาย 3 - 8 ปG มค5าเฉลยโดยรวมสงสด รองลงมาช5วงอายประสบการณ�การดาเนนงาน กศน.ตาบล อายน+อยกว5า 3 ปG ตามลาดบ เปรยบเทยบประสบการณ�การดาเนนงานของผ+ปฏบตหน+าท กศน.ตาบล จงหวดลาปาง โดยรวมและรายด+าน พบว5า ผลการวเคราะห�ความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบประสบการณ�การดาเนนงาน กศน.ตาบล จงหวดลาปาง จาแนกตามรายมาตรฐาน กศน.ตาบล โดยรวมและด+านการบรหารจดการ ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ ด+านการมส5วนร5วม และด+านการตดตาม ประเมนผล และรายงาน แตกต5างกนอย5างไม5มนยสาคญทางสถตท .05

3. ป)ญหาการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง สรปได+ดงน

3.1 ด+านบรหารจดการ พบว5ามป)ญหาคอ หนงสอแบบเรยนส5วนใหญ5ไม5เพยงพอกบจานวนนกศกษาทลงทะเบยนเรยนแต5ละภาคเรยน สอคอมพวเตอร�ทใช+ในการสอนยงล+าสมยและไม5เพยงพอต5อความต+องการของนกศกษา สญญาณอนเตอร�เข+าไม5ถงนกศกษาไม5สามารถสบค+นข+อมลทางอนเตอร�เนตได+ และการให+บรการอปกรณ�สานกงานไม5ทนสมยและไม5เพยงพอต5อให+บรการแก5นกศกษาและประชาชนทาให+เกดความล5าช+าต5อการทางาน

3.2 ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ พบว5ามป)ญหาคอ กศน.ตาบลไม5มระบบสญญาณ Internet ในการจดทา Website กศน.ตาบลและบคลากร กศน.ตาบลบางรายไม5มความร+ในการจดทา Website กศน.ตาบลทาให+ขาดการรายงานมลข5าวสาร งานประชาสมพนธ�ของ กศน.ตาบลไม5เป6นป)จจบน

3.3 ด+านการมส5วนร5วม พบว5ามป)ญหาคอ การจดหาบคลากรช5วยปฏบตงานพบว5า ชมชนขาดผ+มจตอาสาฯในการเข+ามามส5วนร5วมในการจดกจกรรมของ กศน.ตาบลเนองจาก กศน.ไม5มงบประมาณในการจดจ+าง ชมชนภาคเครอข5ายยงไม5เข+าใจบทบาทภารกจงานของ กศน.และชมชนไม5เหนความสาคญของงาน กศน.ตาบลทาให+การจดกจกรรมการพฒนาชมชนไม5ต5อเนองและไม5มประสทธภาพ

105

3.4 ด+านการตดตาม ประเมนผลและรายงาน พบว5ามป)ญหาคอ กศน.ตาบลไม5ได+ดาเนนการนเทศตดตามงาน ตรงตามแผนทได+กาหนดไว+ เครอข5ายไม5เข+าใจบทบาทหน+าทภาระงานของ กศน. จงทาให+เครอข5ายไม5เหนความสาคญของงาน กศน.ทาให+ กศน.ตาบลไม5ได+รบการพฒนาอย5างต5อเนอง

4. ความต+องการของบคลากรในการพฒนางานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลของผ+ปฏบตในจงหวดลาปาง สรปได+ดงน

4.1 ด+านบรหารจดการ พบว5า กศน.ตาบลต+องการให+หน5วยงาน กศน.ต+นสงกดจดสรรงบประมาณในการสนบสนนสอการสอน อปกรณ�สานกงานและอปกรณ�การเรยนให+เพยงพอกบจานวนนกศกษา กศน.แต5ละตาบล เพอพฒนาสอการสอนให+สอดคล+อง ทนสมยตรงต5อความต+องการของกล5มเปPาหมาย โดยมการสารวจความต+องการของนกศกษาและกล5มเปPาหมายอย5างต5อเนองเพอนาข+อมลทได+มาสรปวเคราะห�

4.2 ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ พบว5า กศน.ตาบลต+องการให+หน5วยงานต+นสงกดจดอบรมให+ความร+การจดทา Website ให+กบครผ+ปฏบตงานเพอการรายงานข+อมลให+เป6นป)จจบนและตดตงระบบสญญาณ Internet ให+กบ กศน.ตาบลทกตาบล 4.3 ด+านการมส5วนร5วม พบว5า กศน.ตาบลควรมการประสานงาน การประชาสมพนธ�ร5วมกบผ+นาชมชนภาคเครอข5ายในการจดหาผ+มจตอาสาฯช5วยพฒนางาน กศน. และการมส5วนร5วมกาหนดแผนการจดกจกรรม การนเทศตดตามของ กศน.อกทง กศน.ต+นสงกดควรมการสร+างความร+ความเข+าใจเกยวกบบทบาทหน+าทงานของ กศน.ให+กบชมชนและภาคเครอข5ายได+รบทราบ

4.4 ด+านการตดตาม ประเมนผลและรายงาน พบว5า กศน.ตาบลควรมการวางแผนการนเทศตดตามร5วมกบเครอข5ายในการกาหนดแผนการนเทศทชดเจนเสนอขออนญาตดาเนนงานตามแผนจาก กศน.อาเภอ เพอการการนเทศตดตามงานของ กศน.อย5างต5อเนองแล+วนาผลไปปรบปรงพฒนางาน อกทงมการสร+างความร+ความเข+าใจบทบาทหน+าทงาน กศน.ให+กบเครอข5ายในการร5วมพฒนางานของ กศน.ตาบล

อภปรายผลการวจย

ผลการวจยการดาเนนงานมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง มประเดนสาคญทนามาอภปรายดงน สภาพการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง พบว5า การดาเนนงานตามมาตรฐานของ กศน.ตาบล ทง 4 ด+าน โดยรวมอย5ในระดบมาก ซงสอดคล+องกบผลงานวจยของพนจ5าตร ปกาศต ตราชนต+อง (2548) ได+ทาการวจยเรองสภาพดาเนนการบรหารจดการศนย�การเรยนชมชน สงกดสานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน

106

ในเขตกรงเทพมหานครใน 5 ด+าน ได+แก5 ด+านการวางแผน ด+านการจดสรรทรพยากรทางการบรหารด+านการกระต+น ด+านการประสานงาน และด+านการประเมนผล สรปได+ว5าผ+อานวยการสถานศกษา ครประจาศนย�การเรยนชมชนและประธานคณะกรรมการศนย�การเรยนชมชน มความคดเหนเกยวกบสภาพดาเนนการบรหารจดการศนย�การเรยนชมชนโดยรวมอย5ในระดบมาก และเมอพจารณารายด+าน พบว5าอย5ในระดบมากทกด+าน

เปรยบเทยบการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลจงหวดลาปางตามประสบการณ�การทางาน พบว5าประสบการณ�การทางาน น+อยกว5า 3 ปG จานวน 14 คน ประสบการณ�ทางานระหว5าง 3-8 ปG จานวน 54 คน และประสบการณ�ทางาน ตงแต5 9 ปG ขนไป จานวน 12 คน เมอพจารณาช5วงอายประสบการณ�การทางานของผ+ปฎบตงาน กศน.ตาบล จงหวดลาปาง โดยรวมอย5ในระดบมค5าเฉลยโดยรวมสงสดมาก คอประสบการณ�การดาเนนงาน กศน.ตาบล ตงแต5 9 ปGขนไป ซงสอดคล+องกบไพศาล ทองโชต, 2554. “ศกษาความพงพอใจของผ+เรยนต5อการจดการศกษาของศนย�การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยจงหวดตราด” พบว5า ความพงพอใจ ของผ+เรยนต5อการจดการศกษาของศนย�การศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศยจงหวดตราด จาแนกตามอาย แตกต5างกนอย5างไม5มนยสาคญทางสถต และสอดคล+องกบพนคส (Pincus,1985)ศกษาป)จจยเบองต+นของความผกพนต5อองค�การในโรงพยาบาล ได+แก5 คณลกษณะส5วนบคคล เจตคตในการทางาน เจตคตในการปรบตว พบว5าป)จจยเบองต+นทง 3 ตวแปรดงกล5าวมความสมพนธ�พหคณกบความผกพนต5อองค�การและสามารถพยากรณ�ได+อย5างมนยสาคญทางสถต แต5มความแตกต5างกนในแต5ละตวแปร เจตคตในการทางานเป6นตวแปรทมความแปรปรวนมากทสด และมความสมพนธ�ทางบวกกบความผกพนต5อองค�การมากทสด โดยการมส5วนร5วมในงาน ความเข+าใจแบบแผนการทางาน และมการกระจายอานาจมอทธพลต5อความผกพนต5อองค�การ ในขณะท ความไม5เป6นอสระในหน+าท ความผกพนต5อสงใดสงหนงเพยงอย5างเดยว (Union Commitment) ไม5มความสมพนธ�กบความผกพนต5อองค�การ คณลกษณะส5วนบคคลทพบว5ามความผกพนต5อองค�การ คออายทางาน แต5การศกษาไม5มนยสาคญทางสถตกบความผกพนต5อองค�การ ดงนนประสบการณ�การทางานของผ+ปฏบตงานส5งผลให+ผ+ปฏบตงานมความเข+าใจในบทบาทภาระหน+าทงานทได+รบมอบหมายทาให+การดาเนนงานตามมาตรฐานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลบรรลตามวตถประสงค�

การอภปรายผลประเดนป)ญหาและความต+องการของผ+ตอบแบบสอบถามผ+วจยจะดาเนนการควบค5กนโดยจะพจารณาผลการวจยและข+อเสนอแนะเพอพฒนาผลการวจยและข+อเสนอแนะเพอพฒนาการดาเนนงานตามมาตรฐาน กศน.ตาบล ตามลาดบ ดงน

1. ด+านบรหารจดการ พบว5า สอการสอน อปกรณ�การเรยน ครอบคลมทก หลกสตร มค5าเฉลยน+อยทสดเนองจากหนงสอแบบเรยนส5วนใหญ5ไม5เพยงพอกบจานวนนกศกษาทลงทะเบยน

107

เรยนแต5ละภาคเรยน สอคอมพวเตอร� สญญาณอนเตอร�เนตทใช+ในการสอนยงไม5ทนสมยและไม5เพยงพอต5อความต+องการของนกศกษาและประชาชน ไม5สามารถสบค+นข+อมลทางอนเตอร�เนตได+ ครผ+ปฏบตหน+าท กศน.ตาบลจงมความต+องการให+หน5วยงาน กศน.ต+นสงกดจดสรรงบประมาณในการสนบสนนสอการสอน อปกรณ�สานกงานและอปกรณ�การเรยนให+เพยงพอกบจานวนนกศกษา กศน.แต5ละตาบล เพอพฒนาสอการสอนให+สอดคล+อง ทนสมยตรงต5อความต+องการของกล5มเปPาหมาย โดยมการสารวจความต+องการของนกศกษาและกล5มเปPาหมายอย5างต5อเนองเพอนาข+อมลทได+มาสรปวเคราะห� ซงสอดคล+องกบของวจตรา วเศษ (2545) วจยเรองป)ญหาในการจดการศกษานอกโรงเรยนสายสามญและความต+องการในการรบบรการของนกศกษาศนย�บรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภออบลรตน� จงหวดขอนแก5น ผลการวจยด+านป)ญหาในการจดการศกษานอกโรงเรยน โดยป)ญหาอนดบแรกของแต5ละด+าน ด+านสอแบบเรยนพบว5า สอหนงสอแบบเรยนไม5เพยงพอให+นกศกษายม และสอดคล+องกบผลการศกษาของจฬารตน� เพชรจนทก (2541) ทได+ศกษาการบรหารศนย�การเรยนชมชนกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการทได+รบรางวลดเด5นระดบจงหวด เฉพาะกรณศกษาศนย�การเรยนชมชนตาบลหนโคน อาเภอจกราช จงหวดนคราชสมา พบว5าขาดวสดอปกรณ� สอการเรยน ขาดงบประมาณสนบสนนการจดกจกรรมการศกษาตามอธยาศย ส5งผลให+การจดการศกษาตามอธยาศยยงไม5บรรลวตถประสงค�ของศนย�การเรยนชมชน ดงนน สอการสอน อปกรณ�การเรยน ควรมความสอดคล+องและทนสมยเพยงพอต5อความต+องการของกล5มเปPาหมายซงมความสาคญต5อการพฒนาผ+เรยนให+มประสทธภาพและบรรลตามวตถประสงค�ของกศน.

2. ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ พบว5ามการจดทา Website กศน. ตาบล เพอเผยแพร5ข+อมลเพอการเรยนร+ของชมชนเฉลยทน+อยทสดเนองจาก กศน.ตาบลไม5มระบบสญญาณ Internet ในการจดทา Website กศน.ตาบลและบคลากร กศน.ตาบลบางรายไม5มความร+ในการจดทา Website กศน.ตาบลทาให+ขาดการรายงานมลข5าวสาร งานประชาสมพนธ�ของ กศน.ตาบลไม5เป6นป)จจบน ครผ+ปฏบตหน+าท กศน.ตาบลต+องการให+หน5วยงานต+นสงกดจดอบรมให+ความร+การจดทา Website ให+กบครผ+ปฏบตงานเพอการรายงานข+อมลให+เป6นป)จจบนและตดตงระบบสญญาณ Internet ให+กบ กศน.ตาบลทกตาบล สอดคล+องกบงานวจยของจส Just,1999. กลลคสน และคณะ (Gullickson and others. 1999) สามารถสรปป)ญหาในด+านต5าง ๆได+ดงน 1) ป)ญหาด+านบคลากร เช5น จานวนบคลากรในการพฒนาเวบไซต�มจานวนไม5เพยงพอบคลากรไม5มเวลาพฒนาความร+ความสามารถในการพฒนาเวบไซต� และบคลากรต+องรบผดชอบงานมากกว5า 1 อย5าง 2) ป)ญหาด+านเทคนค เช5น มรปภาพมากและแฟPมข+อมลมขนาดใหญ5 ทาให+เข+าถงสารสนเทศได+ช+า การจดทาเวบไซต�ไม5มมาตรฐานเนองจากต5างฝkายต5างรบผดชอบในการทาเวบไซต�ของตนเอง 3) ป)ญหาด+านงบประมาณ เช5น ขาดแคลนงบประมาณสนบสนนการพฒนาความร+ความสามารถของบคลากร

108

ดงนน การจดทา Website กศน.ตาบล เพอเผยแพร5ข+อมลการเรยนร+ของชมชนนนหน5วยงานต+นสงกดควรมการจดสรรงบประมาณในการส5งเสรมให+บคลากรมความร+ความสามารถในการทาWebsite และสนบสนนงบประมาณในการตดตงระบบสญญาณอนเตอร�เนตเพอการเผยแพร5บรการข+อมลข5าวสาร งานประชาสมพนธ�ของกศน.ให+เป6นป)จจบนและมประสทธภาพ

3. ด+านการมส5วนร5วม พบว5าชมชนมส5วนร5วมในการจดหาบคลากรช5วยปฏบตงาน กศน. ตาบลมค5าเฉลยน+อยทสดเนองจากชมชนขาดผ+มจตอาสาฯในการเข+ามามส5วนร5วมในการจดกจกรรมของ กศน.ตาบลเนองจาก กศน.ไม5มงบประมาณในการจดจ+าง ชมชนภาคเครอข5ายยงไม5เข+าใจบทบาทภารกจงานของ กศน.และชมชนไม5เหนความสาคญของงาน กศน.ตาบลทาให+การจดกจกรรมการพฒนาชมชนไม5ต5อเนองและไม5มประสทธภาพ ครผ+ปฏบตหน+าท กศน.ตาบลควรมการประสานงาน การประชาสมพนธ�ร5วมกบผ+นาชมชนภาคเครอข5ายในการจดหาผ+มจตอาสาฯช5วยพฒนางาน กศน. และการมส5วนร5วมกาหนดแผนการจดกจกรรม การนเทศตดตามของกศน.อกทงกศน.ต+นสงกดควรมการสร+างความร+ความเข+าใจเกยวกบบทบาทหน+าทงานของ กศน.ให+กบชมชนและภาคเครอข5ายได+รบทราบ สอดคล+องกบงานวจยของอษยา พรมสามส (2543) วจยเรองศกษาสภาพป)ญหาและแนวทางการแก+ป)ญหาการดาเนนงานศนย�การเรยนร+ชมชน จงหวดศรสะเกษ พบว5า ขาดความร5วมมอจากชมชนและองค�การบรหารส5วนตาบล สาเหตมาจาก ชมชนไม5เหนความสาคญของการศกษา ขาดความร5วมมอจากองค�การบรหารส5วนตาบล ชมชนไม5เข+าใจบทบาท หน+าทของศนย�การเรยนชมชน

ดงนนการสร+างความร+ความเข+าใจบทบาทภารกจงาน กศน.ให+กบชมชนมความสาคญทจะทาให+ชมชนเหนความสาคญและการเข+ามามส5วนร5วมการพฒนางาน กศน.ส5ชมชน 4. ด+านการตดตาม ประเมนผลและรายงาน พบว5า กศน.ตาบลมแผนการนเทศตดตามผลมค5าเฉลยน+อยทสดเนองจาก กศน.ตาบลไม5ได+ดาเนนการนเทศตดตามงาน ตรงตามแผนทได+กาหนดไว+ เครอข5ายไม5เข+าใจบทบาทหน+าทภาระงานของ กศน. จงทาให+เครอข5ายไม5เหนความสาคญของงาน กศน.ทาให+ กศน.ตาบลไม5ได+รบการพฒนาอย5างต5อเนอง ครผ+ปฏบตหน+าท กศน.ตาบลควรมการวางแผนการนเทศตดตามร5วมกบเครอข5ายในการกาหนดแผนการนเทศทชดเจนเสนอขออนญาตดาเนนงานตามแผนจาก กศน.อาเภอ เพอการการนเทศตดตามงานของ กศน.อย5างต5อเนองแล+วนาผลไปปรบปรงพฒนางาน อกทงมการสร+างความร+ความเข+าใจบทบาทหน+าทงาน กศน.ให+กบเครอข5ายในการร5วมพฒนางานของ กศน.ตาบลสอดคล+องกบผลการศกษาของโสภณ พลสมบต (2551) ได+ศกษาการพฒนาระบบการนเทศภายใน โรงเรยนบ+านภดน อาเภอปทมรตน�จงหวดร+อยเอด พบว5า สภาพก5อนการพฒนา ไม5มระบบ และขนตอนการดาเนนงานทชดเจนแผนงานโครงการระบวตถประสงค� และกจกรรมการนเทศไม5ชดเจน เครองมอการนเทศภายในไม5ได+มาตรฐาน และมไม5ครบ ครยงไม5มความร+ ความเข+าใจเรองการพฒนาระบบนเทศภายในการดาเนนการนเทศไม5ต5อเนองและไม5มการสรปรายงานผลการดาเนนการนเทศ

109

ดงนนการตดตาม ประเมนผลและรายงาน มความสาคญต5อการพฒนางานให+มประสทธภาพ กศน.จงควรสร+างความร+ความเข+าใจให+กบครและเครอข5ายในการร5วมวางแผนชดเจนและการมส5วนร5วมในการพฒนางาน กศน.อย5างต5อเนอง โดยสรปจากการศกษาการดาเนนงานตามมาตรฐานศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จงหวดลาปาง พบว5าข+อมลทได+จากแบบสอบถามและแบบสมภาษณ�มความสอดคล+องกนทาให+ผ+วจยทราบถงสภาพป)ญหาการดาเนนงานตลอดจนความต+องการในการพฒนางานของผ+ปฎบตหน+าทของศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลในด+านการบรหารจดการเรองสออปกรณ�การสอนทไม5เพยงพอและไม5ทนสมย ป)ญหาการจดทา Website กศน. ตาบล เพอการประชาสมพนธ�เผยแพร5ข+อมลข5าวสารเนองจากกศน.ตาบลไม5มระบบสญญาณInternet และผ+ปฎบตหน+าทของกศน.ตาบลบางรายไม5มความร+ในการทา Website กศน. ตาบล การมส5วนร5วมของชมชนภาคเครอข5ายยงไม5เข+าใจบทบาทภารกจงานของ กศน.และชมชนไม5เหนความสาคญของงาน กศน.ตาบลทาให+การจดกจกรรมการพฒนาชมชนไม5ต5อเนองไม5มประสทธภาพ และกศน.ตาบลไม5ได+ดาเนนการนเทศตดตามงาน ตรงตามแผนทได+กาหนดไว+ทาให+เป6นป)ญหาในการพฒนางานทเป6นป)จจบน ดงนนผ+ปฎบตหน+าทของกศน.ตาบลมความต+องการให+หน5วยงานต+นสงกดสนบสนนงบประมาณในการพฒนาสออปกรณ�ให+เพยงพอและทนสมยตรงตามความต+องการของผ+เรยน อบรมบคลากรให+มความร+ในการจดทาWebsite กศน. และผ+ปฎบตหน+าทของศนย�การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลควรสร+างความร+ความเข+าใจของภาระบทบาทหน+าทงานกศน.และควรมการวางแผนงานทชดเจน

ข�อเสนอแนะ ข+อเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช+ ข�อเสนอแนะสาหรบ กศน.ตาบล

1.ด+านการบรหารจดการกศน.ตาบลมการสารวจความต+องการสอ อปกรณ�ของกล5มเปPาหมายแล+วรายงานให+ กศน.ต+นสงกดเพอการวางแผนจดสรรงบประมาณในการสนบสนนสอการสอน อปกรณ�สานกงานและอปกรณ�การเรยนให+เพยงพอกบจานวนนกศกษา กศน.แต5ละตาบล เพอพฒนาสอการสอนให+สอดคล+อง ทนสมยตรงต5อความต+องการของกล5มเปPาหมาย

2.ด+านการจดกจกรรมการเรยนร+ เพอเผยแพร5ข+อมลการเรยนร+ของชมชน กศน.ตาบลควรมการรายงานป)ญหาอปสรรคและความต+องการทจะพฒนางานต5อหน5วยงานต+นสงกดเพอขอรบการจดสรรงบประมาณในการส5งเสรมให+บคลากรมความร+ความสามารถในการทาWebsite และสนบสนนงบประมาณในการตดตงระบบสญญาณอนเตอร�เนตเพอการเผยแพร5บรการข+อมลข5าวสาร งานประชาสมพนธ�ของ กศน.ให+เป6นป)จจบนและมประสทธภาพ

110

3.ด+านการมส5วนร5วม กศน.ตาบลควรมการประสานงานกบชมชนเครอข5ายอย5างต5อเนองเพอสร+างความเข+าใจในและทาให+ชมชนเหนความสาคญของบทบทหน+าทภาระงาน กศน. ในการเข+ามส5วนร5วมในการพฒนางาน กศน.ส5ชมชน

4.ด+านการตดตาม ประเมนผลและรายงาน กศน.ตาบลควรทาความเข+าใจในการจดทาแผนการนเทศตดตามและปฏบตงานตามแผนทกาหนดพร+อมทงสร+างความร+ความเข+าใจให+กบภาคเครอข5ายในการร5วมพฒนางาน กศน.อย5างต5อเนอง ข�อเสนอในการทาวจยครงต%อไป 1. ควรมการศกษาวจยเรอง ป)จจยทส5งผลต5อการดาเนนงานตามมาตรฐาน กศน.ตาบล ในจงหวดลาปาง 2. ควรมการศกษาวจยเกยวกบการมส5วนร5วมของชมชนกบงาน กศน.ตาบล ในจงหวดลาปาง

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ กรมวชาการ.(2543). การปฏรปการเรยนรของกระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ:

โรงพมพครสภาลาดพราว.

ขตตยา กรรณสต และคณะ. (2547). รายงานการวจยคณธรรม พฤตกรรมความซอสตยของคนไทย.

กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต.

ตน ปรชญพฤทธ. (2535). ศทพรฐประศาสนศาสตร. กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธงชย สนตวงษ .(2543). องคการและการบรหาร. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

ธวชชย ชยจรฉายากล. (2529) . การพฒนาหลกสตร จากแนวคดสอการปฏบต.กรงเทพฯ:อกษรบณฑต.

บญทน ดอกไธสง. (2537). การจดองคการ.กรงเทพฯ: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ประภาศร สหอาไพ. (2543). พนฐานการศกษาทางศาสนาและจรยธรรม.กรงเทพฯ:สานกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Peter F. Drucker, อางในสมพงศ เกษมสน.(2523) การบรหาร.พมพครงท 7.

กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

แผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการพฒนาการศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา.

(2553-2562). กองพทธศาสนา สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.

แผนพฒนาการศกษา กระทรวงศกษาธการ ฉบบท 11(2555-2559) สานกปลดกระทรวงศกษาธการ.

พระเมธธรรมมาภรณ. (2535).พทธศาสนากบปรชญา. กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระเมธธรรมาภรณ. (2538). จรรยาบรรณของขาราชการ. กรงเทพฯ : มลนธพทธธรรม.

พนส หนนาคนทร. (2529). หลกการบรหารโรงเรยน. กรงเทพฯ : วฒนาพาณช.

พจนานกรม.(2542). ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : นานมบคพบลเคชนส จากด.

ไพบลย ชางเรยน. (2532). วฒนธรรมกาบรหาร. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

ราชบณฑตยสถาน.(2525). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

ราชบณฑตยสถาน.(2530). พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : นานมบคส.

ราชบณฑตยสถาน. (2525).พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน ฉบบมตชน.(2547).แนวทางการพฒนาจรยธรรมไทย.

กรงเทพฯ : ไทยพฒนาพานช.

109

วศน อนทสระ. (2541).พทธจรยศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพทองกวาว.

วรช วรชนภาวรรณ. (2548). การบรหารจดการและการบรหารการพฒนาองคกรตามรฐธรรมนญ

และหนวยงานของรฐ. กรงเทพฯ: สานกพมพนตธรรม.

วนย พฒนรฐ และคณะ. (2533). แบบเรยนมาตรฐานฉบบพเศษ สลน 6 กรงเทพฯ: (ม.ป.พ.)

สมพงศ เกษมสน. (2514). การบรหารพมพครงท 3.กรงเทพฯ: สานกพมพเกษมสวรรณ.

สมพงศ เกษมสน. (2523). การบรหาร พมพครงท 7.กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

สพตร สภาพ. (2531). ปญหาสงคม. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพาณชย.

เสาวนจ นจอนนตชย. (2547). การปลกฝงคณธรรมความซอสตยชมชนพทธ ครสต อสลาม.

กรงเทพฯ.

สาโรช บวศร. (2522). จรยธรรมไทยในปจจบน. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

สชา จนทรเอม. (2542). จตวทยาพฒนาการ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

อนนต เกตวงศ. (2523). การบรหารการพฒนา.กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร.

Frederick W. Taylor (อางถงใน สมพงศ เกษมสน)(2523)การบรหาร. พมพครงท 7.

กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

Harold Koontz,(อางถงใน สมพงศ เกษมสน, “การบรหาร. พมพครงท 7. (2523) กรงเทพฯ:

ไทยวฒนาพานช.

จารภทร ธฆมพร,และคณะ (2555)การสงเสรมคณธรรมจรยธรรมนกเรยน ดวยโครงการสวดมนตหม

สรรเสรญพระรตนตรย ท านองสรภญญะของกระทรวงวฒนธรรมกรณศกษาส านกงาน

วฒนธรรมจงหวดพระนครศรอยธยา. งานวจยของสานกงานวฒนธรรมจงหวดพระนครศร

อยธยา กลมสงเสรมศาสนาศลปะและวฒนธรรม.

ชวล นาคทต . (2524). อทธพลของกระบวนการกลมสมพนธตอผลสมฤทธทางการเรยนและความ

มวนยแหงตน.ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ไชยพร เรองแหล. (2556). บทบาทของสถานศกษาในการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมแกนกเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการประถมศกษา ขอนแกน เขต 1. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ทองพน สวสดรกษ. (2556). การประยกตใชหลกพทธธรรมในสถานศกษา. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

110

ประครอง พงษชนะ. (2555). การบรหารบคคลตามหลกฆราวาสธรรมของผบรหารสถานศกษา .สงกด

สานกงานเขตพนทการประถมศกษา เขต 1 ขอนแกน. วทยานพนธปรญญามหาบญฑต

มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ประเสรฐศร เออนครนทร. (2524). การทดลองใชเทคนคแมแบบเพอพฒนาจรยธรรมดานความ

ประหยด.วทยานพนธปรญญาหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรจนประสานมตร.

พระมหาอาจรยพงษ คาตน.(2554).การปฏบตตนดานคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพง

ประสงค ของนกเรยนโรงเรยนมธยมศกษาในเขตจงหวดนครปฐม.วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑตมหาวทยาลยศลปากร.

พระครประทปธรรมนาถ. (ชตนธโร), (2555).การจดกจกรรสงเสรมคณธรรม และจรยธรรม

ของนกเรยน.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระครบวรกจวธาน (ลาดวน รอดทม).(2553).การพฒนาคณธรรมนกเรยนโรงเรยนมธยมศกษา.

สานกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา เขต 6 ฉะเชงเทรา-สมทรปราการ.ปรญญา

มหาบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระมหาลาพง ธรปญโญ (เพญภ),2553. การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของโรงเรยนนวมน

ทราชทศมชฌม.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

เพญนภา พลก(2556). การประยกตใชหลกพทธธรรมในสถานศกษา: กรณศกษาผบรหารสถาน

ศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 42.วทยานพนธปรญญา

มหาบญฑต มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ไพโรจน ปานอย. (2536). ผลของการสอนโดยการใชกลมสมพนธกบวธสอนตามปกต ทมตอ

พฤตกรรมเชงจรยธรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

มหาวทยาลยนเรศวร.

รชทตา เชยกลน.(2553).บทบาทผบรหารกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของโรงเรยนคณธรรม

ชนน าส านกงานเขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต 1.ปรญญามหาบณฑตมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย.

วนเพญ เนตรประไพ. (2553).การประเมนความตองการจ าเปนในการพฒนาคณลกษณะอนพง

ประสงคของนกเรยน โรงเรยนมารยอปถมภ อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.

111

วาสนา พลวเศษ. (2555).หลกธรรมทสงเสรมการจดกจกรรมเขาคายคณธรรมจรยธรรม ตาม

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

วลลภา จนทรเพญ. (2544). การพฒนารปแบบการจดกจกรรมเพอพฒนาจรยธรรมของนกศกษา

ชางอตสาหกรรม ตามแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา.วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

สรธร วชตนาค. (2555). คณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพของผบรหารสถานศกษา : ตาม

ความคาดหวงของครผสอน สงกดส านกงานเขตพนทการประถมศกษาพษณโลก เขต 1.

คนควาอสระปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร.

สมนก แกระหน. (2541). พฤตกรรมเชงจรยธรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนใน

สงกดส านกงานการประถมศกษาอ าเภอค าชะอ ส านกงานการประถมศกษา

จงหวดสมกดาหาร. การคนควาอสระ กศ.ม. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

การน าหลกธรรมมาใชในการด ารงชวตเพอเสรมสรางมนษยสมพนธ. (ออนไลน)

เขาถงเมอ 16 พฤศจกายน 2557 จาก https://wiki.stjohn.ac.th

ความหมายของคณธรรม. (ออนไลน) เขาถงเมอ 18 พฤศจกายน 2557

http://www.baanjomyut.com/library_3/extension-2/ethics/01.html

คณธรรมจรยธรรม และความเปนไทย.(ออนไลน). เขาถงเมอ 20 ธนวาคม 2557

https://sites.google.com/site/matviset/kickrrm-3d/2-kunthrrm-criythrrm-laea-

khwam-pen-thiy-decency

คณธรรมพนฐาน 8 ประการ. (ออนไลน) เขาถงเมอ 21 ธนวาคม 2557

http://taamkru.com/th/

ความรพนฐานเกยวกบคณธรรมจรยธรรม. (ออนไลน) เขาถงเมอ 17 มกราคม 2558

http://www.baanjomyut.com/libray_3/extension-2/ethics/02.html

คณธรรมจรยธรรม และความเปนไทย.(ออนไลน) เขาถงเมอ 16 พฤศจกายน 2557

จาก https://sites.google.com/site/matviset/kickrrm-3d/2-khunthrrm-criythrrm-laea-

khwam-pen-thiy---decency

112

ปฏรปการศกษากบ 8 คณทควรปลกฝง.(ออนไลน). เขาถงเมอ 18 มกราคม 2558

http://www.vcharkarn.com/varticle/32103

ประไพประดษฐ สขถาวร. 2557 (ออนไลน) คณธรรมพนฐาน 8 ประการ. เขาถงเมอ 18 ต.ค. 57

จาก http://www.vcgarkarn.com

พระพทธศาสนาวกฤต จขจดพระนอกรต.(ออนไลน) เขาถงเมอ 20ตลาคม 2557

http://www.thaipost.net/x-cite/250613/75500

พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. (ออนไลน) เขาถงเมอ 19 มกราคม 2558

จาก http://84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=161