บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม ในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

อทศ ทาหอม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2554

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

ชอผเขยน อทศ ทาหอม ชอปรญญา ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม) ปการศกษา 2554

การศกษาครงนมวตถประสงค 3 ประการคอ ประการแรก เพอศกษาบทบาทของครดาน

ผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ประการทสอง เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม ประการทสาม เพอศกษาแนวโนมในอนาคตตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา การเกบรวบรวมขอมลใชแบบสอบถาม จากกลมตวอยางนกศกษาระดบอดมศกษาทง 4 สถาบนการศกษา ในจงหวดอบลราชธาน คอ มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน มหาวทยาลยราชธาน แหงละ 100 คน รวมเปน 400 คน และสถตในการวเคราะหขอมล ไดแก สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ในการวเคราะหขอมลทวไป ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Arithmetic Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และสถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) เพอทดสอบสมมตฐาน ไดแก t-test และ F-test ผลการศกษาพบวา

1. นกศกษาสวนใหญเปนเพศหญง อาย 18 - 21 ป จบชนมธยมศกษาปท 6 มผลการเรยนในเทอมสดทาย 2.50 - 3.00 กาลงศกษาอยชนปท 2 ศกษาคณะบรหารธรกจ ภมลาเนาอยทจงหวดอบลราชธาน

2. ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม ในภาพรวมอยในระดบเหนดวย คาเฉลยเทากบ 3.88 เมอพจารณาเรยงตามลาดบคาเฉลย ( X ) ของทศนะในดานตางๆ

(4)

พบวา ดานวชาชพ คาเฉลยเทากบ 3.92 ดานชมชน คาเฉลยเทากบ 3.87 และดานผเรยน คาเฉลยเทากบ 3.85

3. ปจจยทมอทธพลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม ไดแก สาขาทจบกอนเขาศกษา ผลการเรยนในเทอมสดทาย คณะทกาลงศกษา สถาบนทกาลงศกษา อาชพของบดา อาชพของมารดา ความเกยวของกบคร กจกรรมพเศษ ความชนชอบในอาชพคร และความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา สวนปจจยทไมมอทธพล ไดแก เพศ อาย ระดบชนปทศกษา ภมลาเนา ระดบการศกษาของบดา ระดบการศกษาของมารดา รายไดของบดา รายไดของมารดาและการรบรขอมลขาวสาร ขอเสนอแนะทไดจากการวจย

1. กระทรวงศกษาธการควรประกาศเปนนโยบายใหครและบคลากรทางการศกษา พฒนาการเรยนการสอนทมงเนน “ความรคคณธรรม” มงใหมการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในทกรายวชาทสอน

2. ผบรหารสถานศกษา ควรนาหลกปรชญาของโรงเรยน นามาปฏบตใหเหนเปนรปธรรม พรอมทงจดทาแผนยทธศาสตรของโรงเรยนเนนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบคร และนกเรยน โดยทาคมอรปแบบการบรหารจดการบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมใหกบครทกๆ คน

3. สถาบนการศกษาทผลตบณฑตครทก ๆ แหง ควรเนนกระบวนการดานคณธรรมจรยธรรมทงในทางภาคทฤษฏและกภาคปฏบตไปควบคกนดวย เชน การจดกจกรรมคายอาสาพฒนาชมชนใหนกศกษา

ABSTRACT

Title of Thesis Role of Teachers as Morality Leaders in View of Undergraduate Students Author Utis Tahom Degree Master of Arts (Social Development Administration) Year 2011

The purposes of this study were aimed to investigate teachers’ role as morality leaders in

view of undergraduate students, to explore factors influencing role of teachers as morality leaders in view of undergraduate students, and to study the future tendency of teachers’ role as morality leaders in view of undergraduate students.

Questionnaire was used as the research instrument. The data were gathered by using accidental sampling. Sample groups comprised undergraduate students from 4 institutions in Ubon Ratchathani Province; Ubon Ratchathani University, Ubon Ratchathani Rajabhat University, and Eastern Management and Technology Universtiy. The total participants were 400 persons -100 persons per each university.

The statistical instrument for analyzing the data included descriptive statistics. Frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, inferential statistics, t-test, and F-test were used for analyzing general data. The Results were found as follows:

1. The majority of students were at the age of 18-21 years old. The participants included the students who graduated secondary education level, Mathayomsuksa 6, with grade point average at 2.50-3.00, and who have been studying in second year at business administration faculty. They have been living in Ubon Ratchathanee Province as their hometown.

2. The average mean on the issue of the students’ attitude on teacher role as morality leader was at 3.88. According to each item, it was found that the item of profession morality was

(6)

at the mean of 3.92. The item of community morality was at the mean of 3.87. The item of learner morality was shown at the mean of 3.85.

3. Factors influencing the students’ attitude on teacher role as morality leader included programs, grade point averages, faculties, institution, parents’ occupation, relation to teacher, special activities, profession satisfaction and importance of educational personnel provision. Factors which didn’t have influence in role of teachers as morality leaders included gender, age, class, hometown, parents’ education and income, teacher, and information acknowledge. The Suggestions were shown as follows:

1. Ministry of Education should announce policies to teachers in developing their instructions emphasizing on knowledge and morality, and on implantation morality into every courses.

2. The administrators should apply philosophy principal of school to concrete practical. Moreover, strategic plan should be focused on fostering morality to teachers and students. Guidebooks on administrative pattern of attitude on teacher role as morality leader should be sent to teachers.

3. Every institute educating educational bandits should emphasize on implanting of morality in both sides of theory and practice as rural for volunteer development camp.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเรอง บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา สาเรจลลวงไดเนองจากผเขยนไดรบความชวยเหลอในการใหขอมล คาปรกษา ขอแนะนา ความคดเหน และกาลงใจจากนองๆ นกศกษาทง 4 สถาบนการศกษาในจงหวดอบลราชธาน ทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ทาใหไดผลการศกษาทเปนประโยชนตองานวจยครงน ผเขยนขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. สากล จรยวทยานนท ผซงเปนอาจารยทปรกษาและอาจารยผควบคมวทยานพนธของผเขยน ทไดกรณาสละเวลาใหคาปรกษา ขอชแนะ ขอแนะนาและขอคดเหนทเปนประโยชนตอการทาวทยานพนธในทกขนตอนจนเสรจสมบรณ รวมทง ไดสอนสงท เปนแรงบนดาลใจในการเรยน รเพมเตม ซงสามารถคดตอยอดใหเหนมมมองในเรองทศกษาไดกวางขน ตลอดจนใหกาลงใจแกผเขยนในการทาวทยานพนธเลมนตลอดมา และขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.สรสทธ วชรขจร และรองศาสตราจารย ดร.พชาย รตนดลก ณ ภเกต ทไดใหคาแนะนา พจารณาตรวจสอบ รวมไปถงการแกไขปรบปรงวทยานพนธนจนเสรจสมบรณมากยงขน

ขอขอบพระคณคณาจารยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรทมคณคาอยางยงใหกบผเขยน และขอขอบคณเจาหนาทของคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมทคอยใหคาแนะนาและอานวยความสะดวกในการดาเนนการตางๆ จนวทยานพนธเสรจสมบรณ อกทงขอขอบคณเพอนๆ ทกคน สาหรบกาลงใจและความชวยเหลอทมใหมาโดยตลอด ทายสดขอขอบคณและขอมอบความสาเรจทงหมดจากการทาวทยานพนธเลมนแดครอบครวทคอยใหคาปรกษาและใหกาลงใจในการศกษาเสมอมา จนทาใหการศกษาครงนประสบผลสาเรจไดตามทตงใจ อทศ ทาหอม กมภาพนธ 2555

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3) ABSTRACT (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (10) สารบญภาพ (15) บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 4 1.3 ขอบเขตของการศกษา 4 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 แนวคด ทฤษฏ และผลงานวจยทเกยวของ 6 2.1 แนวคดทฤษฏเกยวบทบาท 6 2.2 แนวคดทฤษฏเกยวกบบทบาทครอาจารย 14 2.3 แนวคดทฤษฏเกยวกบผนาและภาวะผนา 26 2.4 แนวคดทฤษฏเกยวกบคณธรรมจรยธรรม 42 2.5 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาคณธรรม 57 2.6 แนวคดทฤษฏเกยวกบทศนคต 62 2.7 แนวคดทฤษฏเกยวกบความคดเหน 68 2.8 แนวคดทฤษฎเกยวกบการศกษาระดบอดมศกษา 75 2.9 ผลงานวจยทเกยวของ 82

บทท 3 กรอบแนวความคด และวธการศกษา 96 3.1 กรอบแนวความคดในการศกษา 96

(9)

3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ 98 3.3 สมมตฐานทางการศกษา 100 3.4 ประชากรในการศกษา 102 3.5 เครองมอทใชในการศกษา 102 3.6 การทดสอบเครองมอทใชในการศกษา 104 3.7 การรวบรวมขอมล 104 3.8 การวเคราะหขอมล 105

บทท 4 ผลการศกษา 106 4.1 ขอมลปจจยสวนบคคล 106 4.2 ขอมลปจจยดานครอบครว 109 4.3 ขอมลปจจยดานอน ๆ 112 4.4 ขอมลเกยวกบบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 115 ในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา 4.5 การทดสอบสมมตฐาน 120 4.6 ขอเสนอแนะตางๆ 143

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 144 5.1 สรปผลการศกษา 145 5.2 ผลการทดลองสมมตฐาน 145 5.3 อภปรายผล 148 5.4 ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา 159 5.5 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 160

บรรณานกรม 161 ภาคผนวก 169

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม 171 ประวตผเขยน 179

สารบญตาราง ตารางท หนา

2.1 การเปรยบเทยบผนา 28 2.2 ในทฤษฎพฒนาการทางคณธรรมของ Kohlberg แบงเหตผลเชงคณธรรม 60

เปน 3 ระดบ ม 6 ขน 4.1 ขอมลปจจยสวนบคคล 108 4.2 ขอมลปจจยดานครอบครว 111 4.3 ขอมลปจจยดานอนๆ 113 4.4 จานวน คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และสรประดบบทบาทของ 115 ครดานผน าทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา 4.5 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของ 116 นกศกษาระดบอดมศกษา ดานวชาชพแยกเปนรายขอ 4.6 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของ 118 นกศกษาระดบอดมศกษา ดานผเรยนแยกเปนรายขอ 4.7 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของ 119 นกศกษาระดบอดมศกษา ดานชมชนแยกเปนรายขอ 4.8 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรม 120 จรยธรรมจาแนกตามเพศ 4.9 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรม 121 จรยธรรม จาแนกตามอาย 4.10 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรม 122 จรยธรรม จาแนกตามสาขาทจบกอนเขาศกษาตอ 4.11 ผลการวเคราะหความแปรปรวนเพอหาความแตกตางทศนะของ 122 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม

จาแนกตาม สาขาทจบกอนเขาศกษาตอ

(11)

4.12 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษา 122 ตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสาขาท

จบกอนเขาศกษาตอ 4.13 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 123 จาแนกตามผลการเรยนในเทอมสดทาย 4.14 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 123 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตาม ผลการเรยนในเทอมสดทาย 4.15 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 124 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามผลการเรยนในเทอมสดทาย 4.16 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 124 จาแนกตามระดบชนป 4.17 ผลการวเคราะหความแปรปรวนเพอหาความแตกตางทศนะของ 125 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามระดบชนป 4.18 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 126 จาแนกตามคณะทกาลงศกษา 4.19 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 126 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามคณะทกาลงศกษา 4.20 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 127 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามคณะทกาลงศกษา 4.21 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 128 จาแนกตามสถาบนการศกษา 4.22 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 128 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามสถาบนการศกษา

(12)

4.23 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 128 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม สถาบนการศกษา 4.24 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 129 จาแนกตามภมลาเนา 4.25 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 129 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามภมลาเนา 4.26 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 130 จาแนกตามระดบการศกษาของบดา 4.27 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 130 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามระดบการศกษาของบดา 4.28 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 131 จาแนกตามระดบการศกษาของมารดา 4.29 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 131 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามระดบการศกษาของมารดา 4.30 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 132 จาแนกตามอาชพของบดา 4.31 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 132 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามอาชพของบดา 4.32 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 132 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามอาชพของบดา 4.33 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 133 จาแนกตามอาชพของมารดา

(13)

4.34 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 133 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามอาชพของมารดา 4.35 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 134 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามอาชพของมารดา 4.36 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 134 จาแนกตามรายไดของบดาตอเดอน 4.37 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 135 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามรายไดของบดาตอเดอน 4.38 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 135 จาแนกตามรายไดของมารดาตอเดอน 4.39 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 136 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามรายไดของมารดาตอเดอน 4.40 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 136 จาแนกตาม ความเกยวของกบคร 4.41 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 137 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามความเกยวของกบคร 4.42 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 137 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามความเกยวของกบคร 4.43 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 138 จาแนกตามกจกรรมพเศษ 4.44 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 139 จาแนกตามความชนชอบในอาชพคร

(14)

4.45 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 139 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามความชนชอบในอาชพคร 4.46 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 139 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามความชนชอบในอาชพคร 4.47 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 140 จาแนกตามการรบรขอมลขาวสาร 4.48 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 141 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามการรบรขอมลขาวสาร 4.49 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม 142 จาแนกตามนโยบายของรฐบาลปจจบน 4.50 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของ 142 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามนโยบายของรฐบาลปจจบน 4.51 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของ 142 นกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนก

ตามนโยบายของรฐบาลปจจบน

 

 

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 แสดงหลกจรยธรรม การอธบายคณคา และองคประกอบของจรยธรรม 56 2.2 แสดงองคประกอบของทศนคต 66 2.3 แสดงความสมพนธระหวางสงเรา เจตคต ความคดเหนและการแสดงเหตผล 72 2.4 สามเหลยมแหงการเรยนร 77 3.1 แสดงกรอบแนวความคดในการศกษา 97

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

สงคมไทยในอดต คนทมความรความสามารถและมประสบการณมากจะทาหนาทเปนผทถายทอดความรความสามารถใหคนรนตอไปดวย ไมวาจะเปนเรองขนบธรรมเนยมประเพณวถชวต ศลปะปองกนตวและการทามาหากน สวนคนทมหนาทถายทอดความรเราเรยกวา คร ซงแปลวา ผทมความหนกแนนมคณธรรมจรยธรรม ประพฤตตวเปนทนาเคารพจากศษย ในสงคมไทยสมยกอนครเปนผทมความรบผดชอบสงกวาคนอนในสงคม เพราะนอกจากจะทามาหาเลยงชพแลวยงตองทาหนาทอบรมสงสอนศษยดวย ครในยคแรกๆ นน การเรยนการสอนจะเนนไปในทางการถายทอดความรใหกบคนรนหลง เพอเปนการสบทอดไมใหวชาความรสญหายไป ไมไดเนนในเรองคาตอบแทนเปนวตถสงของ หรอสนจาง เนองจากในยคนนการเรยนการสอนยงไมเปนอาชพ แตเปนการสอนกนตามความรความสามารถของแตละบคคล เนองจากครมากจากหลากหลายอาชพ จากบคคลทมความชานาญและมประสบการณและไดรบการยกยองจากคนในสงคมใหเปนคร เชน ครสอนดนตร คนสอนการแสดง ครสอนมวย เปนตน ตอมาเมอไดมการพฒนาทางการศกษาใหเปนระบบมากขนและไดจดเกณฑมาตรฐานในการรองรบบคลากรทางการศกษา ตลอดจนอตราคาตอบแทนเพอเปนแรงจงใจในการประกอบอาชพขาราชการคร จากเจตนารมณตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กใหความสาคญและถอวา คร เปนผมความสาคญตอการจดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพ เปนพนฐานของการพฒนาประเทศชาต จงมบทบญญตวา ครซงเปนบคลากรวชาชพหลกดานการเรยนการสอน และการสงเสรมกระบวนการเรยนรตองผานระบบการควบคมเพอใหเปนครอาชพ เชน การใหมใบอนญาตประกอบวชาชพ มองคกรวชาชพคร มมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพรวมทงการพฒนาวชาชพคร เพอใหเปนครอาชพอยางแทจรง โดยมกลไกทจะสงเสรมใหคร มการพฒนาศกยภาพอยางตอเนอง มระบบการบรหารงานบคคลของขาราชการคร

2

และกฎหมายวาดวยเงนเดอน มคาตอบแทน สวสดการและสทธประโยชนเกอกลอน เพอใหมรายไดทเพยงพอและเหมาะสมกบฐานะทางสงคมและวชาชพเปนการเฉพาะ (สมศกด ดลประสทธ, 2543: 5) ครสงคมไทยสมยกอนจงมบทบาทมาก เชน เปนครมวย ครรา ครสอนดนตร ครสอนขนมไทย เปนตน ซงโดยทวไปนนจะหมายถง ครทสอนในระบบโรงเรยน หรอครอาชพ คนไทยเคารพผทเปนครเหมอนกบทใหความเคารพนบถอพระ มคากลาวยกยองเชดชครวาเปน “ปชนยบคคล” ซงหมายถงบคคลทควรเคารพแกการกราบไหวบชา ในฐานะผประสทธประสาทวชาความรให (รง แกวแดง, 2543: 130) ในยคแรกอาชพครเปนอาชพทไดรบการใหเกยรตจากผคนในสงคม ครในสมยนนเปนผทเกงและเปนคนดนาเคารพและมความเชยวชาญในความร คนสวนใหญในสมยนนใหความสนใจเกยวกบประกอบอาชพครอยางมาก จนมสถาบนอดมศกหลายแหงไดเปดทาการเรยนการสอนเปนสถาบนหลกในการผลตครและบคลากรทางการศกษา เชน สถาบนราชภฏทกแหงทวประเทศททาการมงเนนในเรองน จนทาใหครเปนทนยมมาก ครเปนผทาหนาทผลตคนทมคณภาพใหแกสงคม เพราะวาคนเปนทรพยากรทสาคญตอการพฒนาประเทศ กญแจสาคญของการพฒนาอยทการพฒนาคน ถาเราพฒนาคนใหฉลาดสามารถเรยนร คดเปน ทาเปน และตงอยในความดได ประเทศกจะพฒนา ซงการทจะพฒนาคนตองพฒนาดวยการศกษา โดยเรมจากแรกเกดไปจนตลอดชวต ในปจจบนนอาชพครเปนอาชพทมบทบาทในดานผนาคณธรรมจรยธรรมลดนอยลงไปเรอย เนองจากสภาพของสงคมเปลยนแปลงไป จนเกดผลกระทบตอการประพฤตปฏบตของคร ทาใหคณธรรมของครตกตา จนเกดวพากษวจารณเกยวกบวชาชพครในขณะน จนสงผลตอบทบาทของครทดในสวนรวม ทงยงมการจากดอตราของครในการเขาบรรจเปนขาราชการและมคาตอบแทนนอยและทางานหนก ตลอดจนทาใหบณฑตทจบการศกษาเกยวกบครจานวนมากวางงานและไมมงานทา ทาใหคนสวนใหญในปจจบนปรบเปลยนทศนะคตเกยวกบอาชพคร ซงเปนการมองวาครเปนอาชพทเสยงตอการตกงานและโอกาสเขาถงแหลงงานนอยกวาอาชพอน ไมเหมอนอาชพพวกวงการแพทย วงการสารสนเทศ วศวกรรม เปนตน นกศกษาบางคนถงกบเลอกเรยนคร เปนอนดบสดทายจากสาขาวชาอน จนมคากลาวทวา คนทเรยนครเปนคนทเรยนอะไรไมไดแลว

ปจจ บน มการยอมรบกนอย างกว างขวางว าการพฒนาคนเปนหวใจสา คญในกระบวนการพฒนาทกๆ ดาน โดยกาลงคนเหลานนตองเปนคนทมคณภาพและกาลงคนจะมคณภาพเพยงใดขนอยกบประสทธภาพในการจดการศกษา ดงนนการศกษาจงเปนเครองมอทมบทบาทสาคญทสดประการหนงในการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงประเทศไทยจะตองมการพฒนาการศกษาใหมประสทธภาพสงยงขน เพอทาใหศกยภาพทมอยในตวคนไดรบการพฒนาอยางเตมท ทาใหคนรจกคด วเคราะห รจกแกปญหา มความคดรเรมสรางสรรคตามพระราชบญญต

3

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 6 ระบไววา “การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวตสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข” (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2542: 5 อางถงในมาล ควรคะนง, 2545: 1) จากความคาดหวงของสงคม และบคลากรหลายระดบทหวงใหครมบทบาทหนาทสาคญและมคณลกษณะทพงประสงค เพอเปนแบบอยางและเปนกลไกสาคญในการพฒนาประเทศและพฒนาพลเมองของชาตใหมความเจรญกาวหนาทดเทยมอารยะประเทศทงทางดานคณธรรม ความร และความสามารถตางๆ แตกยงมครบางคนทพยายามประพฤต ปฏบตตนผดวนย จรรยาบรรณของครทด เปนทเสอมเสยตอสถาบนวชาชพครเปนอยางมาก ดงทเปนขาวในหนาหนงสอพมพอยบอยๆ เชน ครลงโทษนกเรยนดวยวธรนแรง ครขมขนและทาอนาจารลกศษย ครขายยาเสพตด เปนตน ซงพฤตกรรมเหลานเปนพฤตกรรมทรายแรงทสด ทนกเรยนทกคนไมพงประสงคใหมในตวคร แตยงมพฤตกรรมบางอยางทครทวๆไป ชอบประพฤตปฏบตดวยความเคยชน เปนพฤตกรรมทนกเรยนไมพงประสงคใหครกระทาเชนกน ไดแก ดานการสอน ครสอนโดยยดตวครเปนสาคญครเปนใหญแตเพยงผเดยว ครเปนคนถกเสมอครไมเคยเปนผผด ดานวชาการ ครสอนแตในตาราเรยนครมความรแคบไมกวางไกล ดานสขภาพกายและจต ครชอบใชอารมณและแสดงอารมณฉนเฉยวกบนกเรยนโดยไมมเหตผล ดานมนษยสมพนธ ครพดจากบนกเรยนดวยถอยคาทไมสภาพใชคาทรนแรง ดานบคลกลกษณะ ครบางคนแตงกายไมสภาพนงกระโปรงสนเกนไป ดานการอบรมและการปกครอง ครไมคอยใหความยตธรรมกบนกเรยนเทาทควร ดานการเปนพลเมองดในสงคมประชาธปไตย ครบางคนไมคอยมความรบผดชอบตอหนาทชอบละทงหนาทและเขาสอนไมตรงเวลา ซงพฤตกรรมเหลานสงผลตอภาพลกษณดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทดของครในทศนะของนกศกษาทมองวาคร คอ แมพมพของชาต เปนตนแบบทดของนกเรยนเปนอยางมาก ควรจะเปนแบบอยางใหกบนกเรยนนกศกษาทจะนาความรไปใชในการพฒนาสงคม ตลอดจนการพฒนาประเทศชาตใหเจรญยงขน อกทงยงตองสงผลตอแรงจงใจในการประกอบอาชพขาราชการคร ดวยเหตนจงทาใหผศกษาสนใจและตองการศกษาบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

4

1.2 วตถประสงค

1. เพอศกษาบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

2. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม

3. เพอศกษาแนวโนมในอนาคตตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

1.3 ขอบเขตของการศกษา

1. ขอบเขตดานพนท ศกษา สถาบนอดมศกษาในจงหวดอบลราชธาน ไดแก มหาวทยาลย

ราชภฏอบลราชธาน มหาวทยาลยราชธาน มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน

2. ขอบเขตประชากร ไดแก นกศกษาระดบอดมศกษาใน จงหวดอบลราชธาน ไดแก มหาวทยาลยอบลราชธาน 7,352 คน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน 11,300 คน มหาวทยาลยราชธาน 2,378 คน และมหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน 3,494 คน ทกาลงศกษาในสถาบนการศกษาทง 4 สถาบนรวมนกศกษาทง 4 สถาบน จานวนทงสน 24,524 คน

3. ขอบเขตเนอหา เปนการศกษาถงบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

4. ขอบเขตดานระยะเวลาในการศกษาครงนใชระยะเวลาในการศกษาตงแตเดอนมกราคมถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2553

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอทราบถงบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา 2. เพอทราบถงปจจยทมอทธพลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทาง

คณธรรมจรยธรรม

5

3. เพอทราบถงบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาในปจจบน

4. สามารถนาผลการศกษาไปใชในการแปลงเปลยนบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเรองบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา ผ ศกษาขอเสนอแนวคดทฤษฏ และผลงานวจยทเกยวของ ดงน

2.1 แนวคดทฤษฎเกยวบทบาท

2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาทครอาจารย

2.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบผ นาและภาวะผ นา

2.4 แนวคดทฤษฎเกยวกบคณธรรมจรยธรรม

2.5 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาคณธรรม

2.6 แนวคดทฤษฎเกยวกบทศนคต

2.7 แนวคดทฤษฎเกยวกบความคดเหน

2.8 แนวคดเกยวกบการศกษาระดบอดมศกษา

2.9 ผลงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาท

2.1.1 ความหมายคาวา “บทบาท”

สพตรา สภาพ (2528: 30 อางถงในยนด รกสนท, 2545: 5) ไดใหความหมายของคาวา

บทบาท (Role) คอการปฏบตตามสทธและหนาทของสถานภาพ (ตาแหนง) เชน มตาแหนงเปนพอ

บทบาท คอ ตองเล ยงดลก เปนคร บทบาท คอ ส งสอน อบรมนกเรยนใหด เปนคนไขบทบาท คอ

ปฏบตตามหมอส ง

Robinchon and Scott (1969: 52-57 อางถงในเพญศร พมเทยง, 2545: 11) ใหความหมายวา

"บทบาท" (Role) หมายถง พฤตกรรมทกระทาตามความคาดหวงของคนสวนใหญทยดถอไวเปน

บรรทดฐานโดยท ขอบงคบน นจะกลาวเฉพาะทแตละคนน นตองกระทา

7

ฑตยา สวรรณะชฎ (2527: 4 อางถงในอปสร ยงเจรญ, 2543: 14) บทบาท หมายถง ลกษณะ

ของพฤตกรรมทถก ก าหนดโดยฐานะตาแหนงและเปรยบเทยบ "บทบาท" และ "ตาแหนง" เปน

เสมอนหนง เหรยญสลง กลาวคอ ดานหนงเปน “ตาแหนง” คอ เปนผลรวมของสทธหนาท แตอก

ดาน หนงเปน "บทบาท" คอ เปนการประพฤตตามสทธและหนาทน น และย งไดแบงบทบาท

ออกเปน

1) บทบาทตามอดมคต (Ideal Role) หรอบทบาททผ ด ารงตาแหนงทางสงคมควร

2) บทบาททปฏบตจรง (Actual Role) หรอบทบาททผ ด ารงตาแหนงทางสงคม

จะดองปฏบตจรง และย งไดกลาวไววา "บทบาททปฏบตจรง" น เปนผลรวมของบทบาทตามอดมคต

บคลกภาพของผ ด ารงตาแหนงอารมณขณะแสดงบทบาทและอปกรณของผ ด ารงตาแหนงทมอย

ปฏกรยาของผ ทเกยวของ

พศวง ธรรมพฒนา (2523: 63 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 8) ไดใหความหมาย

บทบาทวา เปนการปฏบตหนาทหรอการแสดงออกตามความคดหรอคาดหวงเมออยภายใต

สถานการณทางสงคม โดยถอเอาฐานะหรอหนาททางสงคมเปนมลฐาน

สวทย บญชวย (2525: 16 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 8) ใหทศนะวา บทบาทเปน

พฤตกรรมของบคคลทกระทาหรอแสดงออกมาตามสทธและหนาทของตาแหนงทตวเองเปนอยจะ

โดยถกบงคบหรอตามความพอใจของตน

Levingson (1964: 284-285 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 8) ไดสรปความหมายของ

บทบาทไว ดงน

1) บทบาท หมายถง ปทสถาน ความคาดหวง ขอหาม ความรบผดชอบหรออนๆ

ทมลกษณะในทานองเดยวกน ซ งผกพนอยก บตาแหนงทางสงคมทกาหนดให บทบาทตาม

ความหมายน คานงถงตวบคคลนอยทสด แตมงไปถงการบงช หนาทอนควรกระทา

2) บทบาท หมายถง ความเปนไปของบคคลของผ ด ารงตาแหนงทคดและกระทา

เมอดารงตาแหนงน นๆ

3) บทบาท หมายถง การกระทาของบคคลแตละคนทสมพนธกบโครงการสราง

ทางสงคมหรอกลาวอกนยหนง คอ แนวทางทบคคลพงกระทาเมอดารงตาแหนงอนๆ

Linton (1934: 113-115 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 9) เปนนกมานษยวทยาคน

แรกทใหแนวความคดเรองฐานะตาแหนง (Status) บทบาท (Role) ของฐานะตาแหนงนน เขาเหนวา

สถานภาพเปนนามธรรม หมายถง ฐานะหรอตาแหนงน นๆ วาตาแหนงน จะมภากจหนาทอยางไร

บาง ดงน นเมอมตาแหนงเกดขนสงทควบคมากบตาแหนง หรอบทบาทจะเปนสงทควบคกบ

ตาแหนงเปรยญเสมอนเหรยญ คอ ดานหน ง คอ ตาแหนง อกดานหนงของเหรยญคอ บทบาท

น นเอง

8

เพญศร พมเทยง (2545: 12) “บทบาท” หมายถง แบบแผนหรอพฤตกรรมของบคคลทพง

กระทาตามสถานภาพ หรอฐานะของตนในครอบครวหรอสงคม โดยแบบแผนหรอพฤตกรรมน น

ตองสอดคลองกบบรรทดฐาน ขนบธรรมเนยม ประเพณ และความคาดหวงของสงคม

ณรงค เสงประชา (2538: 17 อางถงในนองนช ประสมคา, 2546: 21) ไดให ความหมายของ

บทบาทไววา บทบาทเปนสวนหนงของโครงสรางสงคม (Social Structure) ทชวยเสรมสรางและ

พยงค าจนกลมสงคมใหม นคง และเจรญกาวหนา และผ คนอยรวมกนไดอยางสนตสข แตท งน

หมายถงวา ผ คนเหลาน นไดแสดง บทบาทอยางเหมาะสม ไมเกดปญหาการขดแย งระหวางคบทท

แสดง ไมละเมดตอสทธและหนาท ทควรจะปฏบตไมสรางอ านาจในบทบาทของตนใหเหนอไป

จากบรรทดฐานของสงคมจนเกดผลเสยแกสงคม หรอมบทบาทหนาท แตไมแสดง

บทบาทตามความรบผดชอบ

พทยา สายห (2516: 47 อางถงในยนด รกสนท, 2545: 5) ไดอธบายวา บทบาทหนาท คอ

สงททาใหเกดเปนบคคล และเปรยบเสมอนบทของตวละครทกาหนดใหผ แสดงในบทละครเรอง

น น ๆเปนตวอะไร มบทบาททตองแสดงอยางไร ถาแสดงผดบทหรอไมสมบทกอาจถกเปลยนตว

ไมใหแสดงไปเลย

อทย หรญโต (2526: 199 อางถงในนองนช ประสมคา, 2546: 22) อธบายวาบทบาท คอ

หนาท (Function) หรอพฤตกรรมอนพงคาดหมาย (Expected Behavior) ของบคคลแตละคนในกลม

หรอในสงคมหนง ๆ หนาท หรอพฤตกรรมดงกลาวโดยปกตเปนสงทกลม หรอสงคม หรอ

วฒนธรรมบางกลมหรอสงคมน นกาหนดข น ฉะน นบทบาทจงเปนแบบแหงความประพฤตของ

บคคลในสถานะหนงทพงมตอบคคลอนในสถานะอกอยางหนงในสงคมเดยวกน

สวทย บญชวย (2525: 16 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 8) ใหทศนะวาบทบาทเปน

พฤตกรรมของบคคลทกระทาหรอแสดงออกมาตามสทธและหนาทของตาแหนงทตวเองเปนอย จะ

โดยถกบงคบหรอตามความ พอใจของตน

จรญ พรหมอย (2532: 28 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 9) ไดใหความหมายของ

บทบาทไววา คอพฤตกรรมทปฏบตตามสถานภาพ เชน ครตองสอนนกเรยน ตารวจตองพทกษสนต

ราษฎร ทหารตองเปนร วของชาต

สวสด แกวสมบรณ (2525: 15 อางถงในทศพร อนจาปา, 2547: 56) ไดกลาวถง บทบาทวา

หมายถง พฤตกรรมทเกดข นตามเงอนไข และอานาจหนาทความผดชอบทตองกระทาเมอบคคลเขา

มาดารงตาแหนงใดตาแหนงหนงและบทบาทหนาททก าหนดไวน นตองเปนทรจกและเขาใจกน

ระหวาง บคคลผ ด ารงตาแหนงเอง กบบคคลอนทเกยวของดวย

9

อมรา พงศาพชญ (2541: 7 อางถงในทศพร อนจาปา, 2547: 56) ไดแสดงความเหนไววา

บทบาท คอ สงททาใหเกดเปนบคคล และเปรยบไดเสมอน “บท” ของตวละคร ซงก าหนดใหผ

แสดงละครน นๆ เปน “ละคร” อะไร มบทบาททตองแสดงอยางไร ถาแสดงผดบทหรอแสดงไมสม

บทบาท กอาจถกเปลยนตวไมใหแสดงไปเลยในความหมายเชนน “บทบาท” กคอ การกระทาตางๆ

ท “บท” ก าหนดใหผ แสดงตองทาตราบใดทย งอยในบทน น

อานนท อาภาภรมย (2541: 8 อางถงในทศพร อนจาปา, 2547: 57) มความเหนวา โดยปกต

วสยแลวสถานภาพและบทบาทเปนสวนควบคกนไป แตอยางไรกดบทบาทหนาทยอมข นอยก บ

บคคลทเขาด ารงตาแหนงน นๆ เพราะฉะน น บทบาทจงเปนรปการ (Aspect) ทเคลอนไหวหรอ

รปการทางพฤตกรรมของตาแหนง

จากแนวคดเกยวกบความหมายของบทบาทดงกลาวพอสรปความหมายของบทบาทไดวา

บทบาทหมายถง พฤตกรรมทมนษยแสดงออกมาตามหนาทหรอสถานภาพของแตละบคคล ซงเปน

พฤตกรรมทสงคมกาหนดและคาดหมายใหมนษยปฏบตตามตามบทบาทของตนอยางเหมาะสม

โดยมขอบงคบ กฎเกณฑ ว ฒนธรรมทางสงคมทไดรบมาตามสทธและหนาทของตนเอง เพอการอย

รวมกนในสงคม

2.1.2 ลกษณะของบทบาท

Cohen (1979: 35 อางถงในจานงค อญญวรวทย, 2546: 10) ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบ

บทบาทไวดงน

1) บทบาททถกกาหนด (Prescribed Role) เปนบทบาททสงคมกาหนดไวใหตอง

ปฏบตหนาทตามบทบาทหนงแมวาบคคลบางคนจะไมไดประพฤตปฏบตตามบทบาททคาดหวง

โดยผ อน เรากย งคงยอมรบวาบคคลจะตองปฏบตไปตามบทบาททสงคมกาหนดให

2) บทบาททปฏบตจรง (Enacted Role) เปนวธการทบคคลไดแสดงหรอปฏบต

ออกมาจรงตามตาแหนง

3) บทบาททกระทาจรงเปนบทบาททเจาของสถานภาพไดกระทาจรง ซงอาจจะ

เปนบทบาททสงคมคาดหวงหรอเปนบทบาททตนเองคาดหวงดวย

ฑตยา สวรรณะชฏ (2527: 4 อางถงในทศพร อนจาปา, 2547: 57) ไดแสดงความคดเหน

เกยวกบบทบาทไววาบทบาทเปนลกษณะของพฤตกรรมทถกกาหนดโดยฐานะตาแหนง และย งได

แบงบทบาทออกเปนบทบาทตามอดมคต (Ideal Role) หรอบทบาททผด ารงตาแหนงทางสงคมควร

ปฏบต และบทบาททปฏบตจรง (Actual Role) หรอบทบาทผด ารงตาแหนงทางสงคม จะตองปฏบต

จรงโดยเขากลาววาบทบาททปฏบตจรงน เปนผลรวมของ

10

1) บทบาทตามอดมคต

2) อารมณขณะแสดงบทบาทและอปกรณของผ ด ารงตาแหนงทมอย

3) ปฏบตกรยาของผ เกยวของ

อยางไรกตามฑตยา สวรรณะชฏ ไดกลาวสรปฐานะตาแหนงและบทบาททางสงคมดงน

1) มสถานภาพ (Status) อยจรงในทกสงคม และมอยกอนทตวคนจะเขาไปครอง

2) มบทบาททจะเปน (Ought To Be Role) ประจาอยในแตละตาแหนง

3) วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณในสงคมน นๆ เปนสวนหนงซงสาคญใน

การกาหนดฐานะตาแหนงและบทบาททควรจะเปน

4) การทคนเราจะทราบถงฐานะตาแหนงและบทบาทน น ไดจากสถานการณใน

สงคมน นๆ

5) บทบาททควรเปนน นไมแนนอนเสมอวา จะเหมอนกบพฤตกรรมจรงๆ ของ

คนทครองฐานะตาแหนงอนๆ เพราะพฤตกรรมจรงน นเปนผลปฏกรยาของคนทครองฐานะ

ตาแหนงทมตอบทบาททควรจะเปนบคลกภาพของตนเอง และบคลกภาพของผ อนๆ ทเขารวมใน

พฤตกรรมและเครองกระตน (Stimulus) ทอยในเวลา และสถานทเกดการตดตอทางสงคม

2.1.3 แนวคดเกยวกบบทบาท

นอกจากนมนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดเกยวกบบทบาท ซงอธบายโดยนกจตวทยา

ในแงของความสมพนธของกลมชน และนกสงคมวทยาในแงของสถาบน ตามทศนะดงตอไปน

ทศนะของนกมานษยวทยา หลกใหญของมานษยวทยา คอ บรรดาพฤตกรรมตางๆ ของคน

น นถกกาหนดโดยวฒนธรรม (Manifestation of Culture) ซงเปนเสมอนแกนกลางอนเปนกาลงหมน

ตวจกรท งหลาย มนกมานษยวทยาถอวา ว ฒนธรรมเปนผลเนองจากปฏกรยาของพฤตกรรมปกปด

(Cover Behavior) และพฤตกรรมเปดเผย (Overt Behavior) ของคนทมตอสงแวดลอมเพอการอย

รวมกนของคนในรปของสงคม

Linton (1936 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 13) ใหแนวคดในเรองฐานะ ตาแหนง

(Status) และบทบาท (Role) ของฐานะตาแหนง โดยถอวาสงคมต งอยบนรากฐานของการปฏบต

และการโตตอบจากสงคม ถาหากคนในสงคมน นๆ ตอบโตและใหความ เหนวาฐานะตาแหนงเปน

นามธรรม หากจะกลาวถงตาแหนงหนงตาแหนงใดแลว จะมตาแหนงอนมาเกยวของทนท เชน จะ

มตาแหนงผบงคบบญชาไมไดถาไมมตาแหนงผ ใตบงคบบญชา ท งสองตาแหนงนจะตองคกน

เหมอนเหรยญสองดาน ดานหนงเปนตาแหนง อกดานหนงเปนบทบาทเมอตาแหนงเปนผลรวมของ

สทธและหนาท บทบาทกเปนความประพฤตความสทธน นๆ

11

Nadel (1958: 29 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 13) นกมานษยวทยาชาวองกฤษไมเหน

พองกบ Linton ในตอนทกลาวถง “บทบาท” ทางสงคม Nadel กลาววาบทบาทท Linton ไดกลาว

ขางตนเปนเพยงการกลาวอยางกวาง ๆ ถงหลกทเปนแนวทางของพฤตกรรมของตน (Governing

Factor) Nadel ไดใหสตรเกยวกบบทบาทของคนไวดงน

p = a,b,c …….n.

P = บทบาท

a,b,c…n. = สวนประกอบทสงผล

a = สวนประกอบทสงเสรมบทบาท

b = สวนประกอบทมผลสาคญตอบทบาทและขาดไมได

c = สวนประกอบทเปนไปตามกฎหมาย

Nadelไดแบงสวนประกอบทสงผลของบทบาทออกเปน 3 ชนด คอ

1) สวนประกอบทสงเสรมบทบาท (Peripheral Attributes) ไดแก สวนประกอบ

ของบทบาทชนดทแมจะขาดหายไปกไมทาใหบทบาทผดไป

2) สวนประกอบทมผลสาคญตอบทบาทและจะขาดไมได (Requited Attributes)

ไดแก สวนประกอบชนดทขากแลวจะทาใหบทบาทน นผดไปจากบทบาททฐานะตาแหนงน น

ตองการ ท งย งจะเกดปฏกรยาเรยกรองสวนประกอบอนน น

3) สวนประกอบทเปนไปตามกฎหมายและกฎขอบงคบทปรากฏไวอยางชดแจง

(Legitimating or Pivotal Attributes) ถาหากบทบาทใดขาดสวนประกอบขอนและจะทาใหบทบาท

ซงเกดจากฐานะตาแหนงเปลยนรปเปนบทบาทในฐานะตาแหนงอยางอนๆ

ทศนะของนกสงคมวทยา Parson (1968: 64 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 13) ม

ความเหนเชนเดยวกน Linton วาฐานะตาแหนงและบทบาทของบคคลเปนสงทมอยแลว บคคลผ อย

ในฐานะตาแหนงยอมจะทาหนาท ทจะใหฐานะตาแหนงนนมบทบาทไปตามแบบฉบบ

นอกจากน น Parson ย งถอวาระบบของสงคมคอระบบของการปฏบตตอกน (Social Actor) ไมใชสง

เดยวกน เพราะบคลกภาพ เปนรปแบบของพฤตกรรมของคนใดคนหน งทมความสอดคลอง

เชนเดยวกบบคลกภาพผ เปนเอตทคคะตะในทางพฤตกรรมของคนซงมพฤตกรรมทแสดงออกจรง

ของคน Merton เปนผ เพมแนวความคดเรองฐานะตาแหนงและบทบาท เขาไดนาเอาเวลาและ

สถานทซงเปนตวแปรเปลยน (Variable) เขามาใชใหเกดแนวความคดเกยวกบชดของฐานะตาแหนง

(Status-Set) และชดของบทบาท (Role-Set) กลาวคอ คนๆ หนงจะตองมฐานะตาแหนงทจะตองเขา

ด ารงเปนชด สวนทจะมมากนอยแตไหนแลวแตคนๆ น น และชนดของสงคมทคนๆ น นเปนสมาชกอย

ถาคนๆ น นอยในสงคมธรรมดาเชนอยในสงคมชนบทฐานะตาแหนงคนน นยอมจะมจ านวนนอย

กวาคนทอยในสงคมเมอง

12

ทศนะของนกจตวทยาสงคม จตวทยาสงคมน นเปนวชาทประสานวชาสงคมวทยาและ

จตวทยาเขาดวยกน วชาน นมงทจะทาความเขาใจและอธบายวาความคดกด ความรสกกดหรอ

พฤตกรรมของคนน นมความสมพนธเกยวของกบการปรากฏตวของคนอน หรอสงอนๆ หรอ

ความคดทวาคนอนและสงแวดลอมเขามา เกยวของกบพฤตกรรมของคนอยางไรบาง นกจตวทยา

สงคมยอมรบวาฐานะตาแหนงและบทบาทน นเปนสงทมอยแลว กอนทตวคนจะเขาสวมตาแหนง

น น จตวทยาเปนการศกษาถงปฏกรยาซงเปนพฤตกรรมทเกดข นระหวาง “ตว” (Self) กบฐานะ

ตาแหนงและบทบาท

นกจตวทยาถอวาตาแหนง (Position) เปนแตเพยงระบบของการคาดหวงบทบาท (System

of Role Expectation) พฤตกรรมของคนจรงๆ ทปรากฏน นเปนผลเนองมาจากปฏกรยา (Product of

Interaction) ระหวาง “ตวตน” กบ “บทบาท” ทนททคนๆ หนงทราบวาตวถกคาดหวงวาจะทา

บทบาทคนๆ น นกจะเกดความหวงบทบาทจากผทจะมพฤตกรรมตอซงเรยกวา การคาดหวงบทบาท

ปฏกรยา (Reciprocal Role Expectation of Self) ดงพฤตกรรมของคนเราจะเปนไปไดถกตอง

หรอไมข นอยกบสงตอไปน คอ

1) ความถกตองแนนอนในการคาดหวงบทบาท ซงข นอยกบการคาดการณของ

ตาแหนงของตวเองและผ ทจะมปฏกรยาตอ

2) ความสนทนในการดาเนนบทบาท ซงข นอยกบประสบการณทมลกษณะ

คลายคลงกบเหตการณในขณะมปฏกรยาเชนเดยวกบผ แสดงละครทเคยแสดงบทบาทในบทบาท

หนง แลวจะสามารถแสดงไดดกวาบทบาททตนไมเคยแสดง

3) สภาพของ “ตวตน” ของคนๆ น น ซงหมายถง จตจะเปนผลตอการคาดหวง

บทบาทและความสมพนธสนทดในการดาเนนการบทบาท ซงหมายถงวา ถาหากในขณะทแสดง

บทบาทน น หากผ แสดงบทบาทอารมณไมดกยอมแสดงไดแตกตางจาการแสดงขณะอารมณดน น

หมายถง คนมความรความสามารถในบทบาทเฉพาะยอมแสดงไดดกวาคนทไมมความสามารถใน

เรองน นๆ

จากความคดดงกลาวขางตน อาจสรปไดวา บทบาท พฤตกรรมตางๆ ทมนษยแสดงออกมา

เปนพฤตกรรมทมความแตกตางกน เปนผลเนองจากปฏกรยาของมนษยทมตอสงแวดลอม ทาให

เกดความมระเบยบ มนษยทกคนรจกหนาทของตนเองสงผลใหเกดความสงบสขในสงคม

2.1.4 ปจจยทมอทธพลตอการแสดงบทบาท

Allport (1967: 181-184 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 16) ไดกลาววา บคคลจะแสดง

พฤตกรรมในขณะดารงตาแหนงข นอยกบปจจย 4 ประการ คอ

13

1) บทบาททคาดหวง (Role Expectation) คอ บทบาทตามความคาดหวงทบคคล

อนหรอสงคมคาดหวงใหบคคลอนปฏบต เมอดารงตาแหนงหนงในสงคม

2) มโนทศนของบทบาท (Role Conception) คอ การทบคคลมองเหนบทบาทตาม

ความรบรของตนเอง หรอตามความคาดหวงของตนเอง วามบทบาทเปนอยางไรตามวถทางของ

ตนเอง ซงอาจจะสอดคลองกบความคาดหวงและมโนทศนของบทบาท

3) การยอมรบบทบาท (Role Acceptance) คอ การยอมรบบทบาทของบคคลจะ

เกดข นภายหลง เมอมความสอดคลองกนเองของบทบาททคาดหวงและมโนทศนของบทบาท

4) การปฏบตตามบทบาท (Role Performance) คอ การแสดงบทบาทตามสภาจรง

(Actual Role) ซงอาจจะแสดงตามบทบาททคาดหวง ตามการรบรและเขาใจของตนเองตลอดจน

การทบคคลจะแสดงบทบาทไดดเพยงใดยอมข นอยกบการยอมรบบทบาทน นๆ ของบคคลทครอง

ตาแหนงอยหรอเนองมา จากความสอดคลองของบทบาทตามความคาดหวงของสงคมและตามการ

รบรบทบาทของตนเอง

สมยศ นาวการ (2521: 142 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 17) ไดกลาวถงปจจยทม

อทธพลตอการปฏบตงานของบคคลไว ดงน

1) ปจจยทางดานสถานการณ (Situation Factors) อนประกอบดวย

(1) สภาพแวดลอมในการทางานโดยทผ บรหารจะมอทธพลโดยตรงตอปจจย

(2) อปกรณและวสดทใชในการดาเนนงาน รวมท งผ ปฏบตงานดวย

2) การรบรทางดานบทบาท (Role Perception) หมายถง แนวทางทบคคลให

ความหมายงานของเขาประเภทของกาลงความพยายามทเขาเชอวามความสาคญตอผลการ

ปฏบตงานทมประสทธภาพ

3) ความสามารถและทกษะ (Ability and Skills) โดยมความสามารถเปนลกษณะ

ของบคคลและทกษะ หมายถง ระดบความเชยวชาญในงานเฉพาะอยางจะเรยนรทกษะทเกยวพนได

ดกวา

4) กระบวนการจงใจ (The Motivation Process) การจงใจอาจนบไดวาเปนปจจย

ทเปนตวก าหนดการปฏบตงานของบคคลใดบคคลหนง ทมผลตอการปฏบตงานในสถานการณท

ก าหนดให

2.1.5 ปจจยทสงผลถงบทบาทของบคคลนน

มผ ใหความเหนไวหลายประการดงน

1) ปจจยสวนบคคล ไดแกคณลกษณะเฉพาะตวของบคคลน น ๆณรงค เสงประชา

(2530: 90 อางถงในนองนช ประสมคา, 2546: 25) กลาววาตาแหนงเดยวกน ผ ด ารงตาแหนงคนละ

14

คน อาจมบทบาทหนาทตางกนไป เพราะตางคนตางนสย ความคด ความสามารถ การอบรม

ก าลงใจ มลเหตจงใจ ความพอใจในสทธหนาท สภาพของรางกายและจตใจไมเหมอนกน สพตรา

สภาพ (2536: 30 อางถงในนองนช ประสมคา, 2546: 25) กลาววา ยงสงคมซบซอนข นเทาใด

บทบาทยงแตกตางไปมากข นเทาน น

2) ปจจยทางสงคม ไดแก ปจจยทมาจากการกาหนดและคาดหวง ของสงคมใหแก

บคคลทดารงตาแหนง หรอสถานภาพน น ๆไดปฏบตตาม ณรงค เสงประชา (2530: 90 อางถงใน

นองนช ประสมคา, 2546: 25) ไดกลาววา บทบาทเปนพฤตกรรมทสงคมกาหนด และคาดหมายให

บคคลกระทา นอกจากน แลวย งข นอยกบลกษณะสวนบคคลของผ น นอกดวยปจจยทสงผลตอ

บทบาทของบคคลในสงคม ประกอบดวยสถานภาพและบทบาท ซงเปนปจจยสงเสรมซงกนและ

กนในการยกระดบคณภาพของบคคลในสงคม กลาวคอ สถานภาพจะเปนตวก าหนดบทบาทในการ

แสดงพฤตกรรมของบคคลในสงคม และผลของการแสดงพฤตกรรมจะชวยสงผลสะทอน กลบไป

สงเสรมสถานภาพของบคคลใหปรากฏชดในสงคม

2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาทครอาจารย

2.2.1 ความหมายของคาวา “คร”

ค าวา คร ซงแตเดม มรากศพทมาจากคาวา “ คร – คร ” ในภาษาบาลและสนสกฤตซง

แปลวาผ มความหนกแนน, ผ ควรศษยเคารพ, ผ ส งสอน ซงกคลายคลงกบความหมายในพจนานกรม

ราชบณฑตยสถาน ฉบบพทธศกราช 2525 (อนถา ศรวรรณ, 2551: 2) ทวา “ คร ” คอ ผ ส งสอนศษย

ผ ถายทอดความรใหแกศษย ไดแกผ ททาหนาทส งสอนใหการศกษาแกผ อน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ไดพระราชทานแกครอาวโสในโอกาสทเขา

เฝาฯ รบพระราชทานเขมเครองหมายเชดชเกยรตมขอความทเกยวกบลกษณะของครทดไว ตอน

หนงวา "ครทแทน น ตองเปนผ กระทาแตความด คอ ตองหม นขย นและอตสาหะพากเพยร ตอง

เออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนน อดกล นและอดทน ตองรกษาวนย สารวมระวงความ

ประพฤตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนอนดงาม ตองปลกตวปลกใจออกจากความสบาย และ

ความสนกรนเรงทไมควรแกเกยรตภม ตองต งใจใหม นคงและแนวแน ตองซอสตยรกษาความ

จรงใจ ตองเมตตาหวงด ตองเมตตาหวงด ตองวางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอานาจคต ตองอบรม

ปญญาใหเพมพนสมบรณข นท งในดานวทยาการและความรในเหตผล (อนถา ศรวรรณ, 2551: 2)

พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา (2546 อางถงในวศน กาญจนวณชยกล,

2549: 108) “คร” หมายความวา บคคลซงประกอบวชาชพหลกทางดานการเรยนการสอนและการ

15

สงเสรมการเรยนรของผ เรยนดวยวธการตางๆ ในสถานศกษาปฐมวยข นพนฐานและอดมศกษาทต า

กวาปรญญาท งของรฐและเอกชน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2, 2545 อางถงใน

วศน กาญจนวณชยกล, 2549: 108) “คร” หมายความวา บคลากรวชาชพซงทาหนาทหลกทางดาน

การเรยนการสอนและการสงเสรมการเรยนรของผ เรยนดวยวธการตางๆ ในสถานศกษาและของรฐ

และเอกชน

พทธทาสภกข (2527: 92 อางถงในอนถา ศรวรรณ, 2551: 3) กลาววา ค าวา "คร" เปนคาท

สงมาก เปนผ เปดประตทางวญญาณ แลวกนาใหเกดทางวญญาณไปสคณธรรมเบองสง เปนเรอง

ทางจตใจโดยเฉพาะ มไดหมายถงเรองวตถ

อ าไพ สจรตกล (2534: 47-48 อางถงในอนถา ศรวรรณ, 2551: 3) กลาววา ค าวา "คร" "ป

คร" "ตคร" และ "ครบา" ในสมยโบราณ หมายถง พระสงฆผ ท าหนาทสอนกลบตรทกระดบอาย

ต งแตว ยเดก จนถงวยรน สอนท งดานอกขรวธ ท งภาษาไทย และภาษาบาล สอนใหเปนคนดม

วชาชพ ตลอดจนความรทางพระพทธศาสนา แมเมอศษยมอายครบบวชแลว กย งคงศกษาในวดหรอ

สานกน นๆ ตอไป จนมความรความชานาญ สามารถถายทอดวชาทไดรบการส งสอนฝกฝนจากคร

บาของตนใหแกศษยรนหลงของสานกตอไป หรออาจลาไปแสวงหาความรความชานาญตอจาก

พระสงฆหรอครบา หรอตคร ณ สานกอน เมอเชยวชาญแลวกกลบมาชวยสอนในสานกเดมของตน

จนเปนครบาสบทอดตอไป

พทธทาสภกข (2521: 100-111 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 18) ไดใหความหมายและ

ความสาคญของคร ดงนครเปนผ ท าหนาทอนประเสรฐ ครเปนผ นาทางวญญาณของสตวโลกไปส

จดมงหมายปลายทางทพงปรารถนา ครเปนสถาบนใหญทครองโลก ครเปนผ อ านวยการศกษา คร

เปนปชนยบคคลเปนเจาหน ทยงใหญ ครเปนทเคารพสกการะของมนษย เปนผ ป นโลกใหงดงามให

ความสงบสขและใหมคา

ปญญานนทภกข (2521: 1-4 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 18) ไดใหความหมายและ

ความสาคญของครวา “คร” คอผ กมความเปนความตายของชาตไวในมอ เปนผ คมชะตาของ

บานเมองและของโลก ครคอพระซ งแปลวาผ ประเสรฐ ครไมใชลกจาง งานทครทาน นเพอ

ประโยชนแกสงคมเปนงานทมเกยรต

ปน มทกนต (2525: 243 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 18) ไดใหความหมายและ

ความสาคญของครไว 3 ประเภท คอ ครประจาบาน ไดแก บดา มารดา นบเปนครแรกของชวตทให

การอบรมส งสอนเล ยงดเปนครพเศษ ครประจาโรงเรยน ไดแก คร อาจารยททาการอบรมส งสอน

เยาวชน ตามสถานศกษาตางๆ เปนครมหนาทสาคญและหนกมาก และครประจาโลก ไดแก

16

พระสงฆ ผ ส งสอน พระศาสนาจากพระธรรมทพระพทธเจาทรงตรสร และเปนครทอบรมส งสอน

ใหคนท งหลายเปนคนด มความสขความเจรญ เปนความรมเยนแหงชวต

ยนต ชมจต (2526: 49-50 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 18) กลาวถงบทบาทของครวา

บทบาทของครในอดต คอ ครเปนผ อบรมส งสอนใหบตรหลานมความรความสามารถอานออก

เขยนได คดเลขเปน ครเปนแมพมพทดทงดานความรสกและความประพฤต ครเปนผ พ ฒนา

คณธรรมจรยธรรม และคานยมใหแกนกเรยน

จากความหมายขางตนพอสรปไดวา คร คอ บคลากรทางการศกษาในสถานศกษา ต งแต

ระดบการศกษาข นพนฐานถงระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร ทาหนาทหลกในการจดการเรยน

การสอนใหตรงตามความตองการของผ เรยนและตรงตามหลกสตรสถานศกษาภายใตโครงสราง

หลกสตรแกนกลาง โดยมกระบวนการจดการเรยนการสอนทแตกตางกน เชน การจดการเรยนการ

สอนโดยการใชสอ การเรยนการสอนจากการแหลงเรยนรท

2.2.2 บทบาทของคร

รง แกวแดง (2543: 130) ไดกลาวถงบทบาทครไววา ครมบทบาทและความสาคญอยางยง

ในฐานะผ ใหการศกษาของชาต ครคอผ ทก าหนดอนาคตของชาตในชาต ชาตใดกตามทไดครเปน

คนมความร เปนคนเกง เปนคนเสยสละ ต งใจทางานเพอประโยชนของนกเรยน ชาตน นไดพลเมอง

ทเกงและฉลาด มศกยภาพและมความสามารถทจะแขงขนกบทกประเทศในโลกได

Havinghuerst and Levine (อางถงในรตนวด โชตกพนช, 2550: 25–27) ไดกลาวถง บทบาท

ครไว 2 ดานคอ

1) บทบาทของครในชมชน มหลายบทบาท เชน

(1) ผ นาการเปลยนแปลงและนกปฏรปสงคม

(2) ผ รเรมบกเบกความคด

(3) ผ ผดงรกษาวฒนธรรม

(4) ผ ควรแกการยกยอง

(5) ผ ใหบรการสาธารณะ

2) บทบาทของครในโรงเรยน มหลายบทบาท เชน

(1) ผ อบรมเล ยงดหรอสรางสงคมประกต

(2) ผ เปนตวกลางหรอผ กอใหเกดการเรยนร

(3) ผ รกษาวนย

(4) ผ เปนเสมอนพอแม

17

(5) ผ ตดสนหรอรกษากตกา

(6) ผ เปนทพงของเดก

Johnson (อางถงในรตนวด โชตกพนช, 2550: 25–27) ไดเสนอบทบาทของครไว 7

ประการ คอ

1) ผนาของเดก

2) ทปรกษาของเดก

3) ผช านาญในการสอน

4) มตรของเดก

5) ผก าหนดจดประสงค

6) ผว ดผลและประเมนผล

7) ผกระตนใหเดกปรบตวเขากบสงคม

Barr and Others (อางถงในรตนวด โชตกพนช, 2550: 25–27)ไดพจารณาในการวดผลและ

พยากรณ ประสทธผลของครผานบทบาทหนาท 4 ดาน คอ

1) ครในฐานะผ อ านวยการสอน

2) ครในฐานะเพอนและผ ใหค าปรกษาแกนกเรยน

3) ครในฐานะสมาชกคนหนงของชมชนโรงเรยน

4) ครในฐานะสมาชกของสมาคมวชาชพ

Dictionary of Education (ยนต ชมจต 2531: 49–55 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 18)

ไดใหความหมายของความรบผดชอบไววา “หนาทประจาของแตละบคคล เมอเขาไดรบมอบหมาย

ใหทางานอยางใดอยางหนง” สวนความหมายของคร ในทน จะอธบายตามรปคาภาษาองกฤษ คอ

“Teachers” โดยสรปจากคาอธบายของยนต ชมจต ในหนงสอ ความเปนคร ดงน

T – Teaching (การสอน) หมายถง บทบาทในการทาหนาทส งสอนศษยใหเปน คน

ดมความร ในวชาการท งปวง ซงถอวาเปนงานหลกของครทก คน ทกระดบช นทสอน ดงน น ครทก

คนจงควรตระหนกในเรอง การสอนเปนอนดบแรก โดยถอวา หวใจความเปนคร คอ การ อบรมส ง

สอนศษยใหเปนคนดมความรในวทยาการท งปวง

E – Ethics (จรยธรรม) หมายถง การทครมหนาทและความรบผดชอบใน การ

สงเสรมจรยธรรมใหแกนกเรยน ซงถอวาเปนหนาทและ ความรบผดชอบทสาคญอกประการหนง

ของคร นอกจากคร อาจารยจะตองอบรมสงเสรมใหนกเรยนเปนผ มจรยธรรมแลว ครทกคนก

จะตองประพฤตปฏบตตนใหเปนผ มจรยธรรมอนด งามเหมาะสมดวย เพอเปนตวอยางทดแกลก

ศษย

18

A – Academic (วชาการ) หมายถง การทครตองมหนาทและความรบผดชอบ

ในทางวชาการ ท งของตนเองและของลกศษย ดงน น คร อาจารยทกคนตองศกษาหาความรเพมเตม

อยเปนประจา หาก ไมทาเชนน น กจะเปนคนทลาสมย ไมทนตอวทยาการใหม ๆ ซงมอยมากมายใน

ปจจบนน

C – Cultural Heritage (การสบทอดวฒนธรรม) หมายถง คร อาจารยตองทา หนาท

และรบผดชอบในการสบทอดวฒนธรรมจากคนรนหนง ไปย งคนอกรนหนง ซงครอาจทาได 2 ทาง

คอ

1) การปฏบตตนตามขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของชาต เชน แตง

กายใหถกตอง เหมาะสมกบโอกาสและสถานทหรอการแสดงความเคารพและกรยามารยาทแบบ

ไทยๆ หรอการจดงานพธตาง ๆเชน งานแตงงาน งานบวช เปนตน

2) การอบรมส งสอนใหลกศษยเขาใจในวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

ประเพณไทยทด

H – Human Relationship (มนษยสมพนธ) หมายถง ครอาจารยตองทาตวใหม

มนษยสมพนธทดตอบคคลท ว ๆ ไป เพราะการมมนษยสมพนธทดจะชวยใหครสามารถปฏบต

หนาทการงานไดอยาง มประสทธภาพท งในสวนตวและสวนรวม การมมนษยสมพนธของคร

สามารถจาแนกออกไดดงน

1) มนษยสมพนธระหวางครกบนกเรยน ครควรสอนใหลกศษยมความร

ในวชาการตางๆ ม ความประพฤตทด เปนทปรกษาของลกศษย พยายามหาทางชวยเหลอถาลกศษย

มปญหา

2) มนษยสมพนธระหวางครกบคร ครทกคนควรมความสามคคกน ถา

สถานศกษาใดม ครอาจารยทสมานสามคคกนการพฒนาโรงเรยนและ วชาการกจะเจรญกาวหนาไป

รวดเรว

3) มนษยสมพนธระหวางครกบผ ปกครองและชมชน ผ ปกครองนกเรยน

เปนบคคลกลมหนงทมบทบาท สาคญตอการเรยนการสอนและการพฒนาโรงเรยน

E – Evaluation (การประเมนผล) หมายถง การประเมนผลการเรยนการสอน ของ

นกเรยน หนาทและความรบผดชอบในดานน ถอวาม ความสาคญยงประการหน ง เพราะการ

ประเมนผลการเรยนการ สอนเปนการวดความเจรญกาวหนาของลกศษยในดานตาง ๆหากครสอน

แลวไมมการวดผล ครกไมสามารถรไดวาลกศษย ของตนเองจะมความเจรญกาวหนามากนอยพยง

ใด ดงน นครจงควรระลกเสมอวา “ทใดมการสอน ทน นตองมการสอบดวย” สาหรบการประเมนผล

ของนกเรยน สามารถทาได หลาย แบบ

19

1) การสงเกต

2) การสมภาษณ

3) การสอบ

4) การศกษาเปนรายบคคล

5) การใชแบบสอบถามและแบบสารวจ

6) การบนทกยอและระเบยนสะสม และอน ๆ อก

R – Research (การวจย) หมายถง การทครตองเปนนกแกปญหา เพราะการ วจย

เปนวธการแกปญหาและการศกษาหาความรความจรงท เชอถอไดโดยใชวธการทเชอถอได

S – Service (การบรการ) หมายถง การใหบรการแกศษย ผ ปกครองและ ชมชน

เชน การใหบรการความรแกคนในทองถน ท งในดาน ความรทางอาชพ สขภาพอนามย การให

ค าปรกษาหารอ และ การรวมกนแกปญหาของชมชน เปนตน

กลาวโดยสรป ครเปนผ ทมบทบาทสาคญอยางยงในทางการศกษา ไมวาจะเปนแบบอยาง

ในการเรยนการสอนใหแกศษย แบบอยางในการประพฤตปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรม

ตลอดจนการถายทอดวชาการความรใหแกศษยโดยไมปดบงอ าพาง เปนผ เสยสละสวนรวมมากวา

สวนตว และตองเปนผ รกในการสอน ซงการสอนเปนหวใจของความเปนคร ควบคไปกบการ

สงเสรมคณธรรมจรยธรรมใหแกศษยใหตงม นอยในคณงามความด อกท งย งเปนผ ทมความรด

พยายามหาความรอยเสมอ เพอนามาพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพมากข น และเปนผ ท

มนษยสมพนธทดตอบคคลผ พบเหนซงจะชวยใหการทางานหรอการทาหนาทในท งสวนรวมและ

สวนตวประสบความสาเรจได

2.2.3 บทบาทของครทตองปรบเปลยน

รง แกวแดง (2543: 137) ครไดเปนกาลงสาคญและมบทบาทในการใหการศกษากบเยาวชน

ในระบบโรงเรยนอยางตอเนองมาเปนเวลากวารอยปแตอนาคตตอจากน ไป บทบาทของครจะตอง

เปลยนไปจากเดม เพราะการเรยนการสอนในปจจบนไมสอดคลองกบความกาวหนาของสงคมใน

ยคขอมลขาวสารดวยเหตผลอยางนอย 2 ประการ คอ

1) ครเนนวธสอนแบบนาความรมาบอกนกเรยน กจกรรมสวนใหญในหองเรยน

จงเปนของครผ สอน ดงไดกลาวแลวในเรองการปฏวตกระบวนการเรยนร เมอแนวคดใหมเนนให

ผ เรยนไดเรยนดวยตนเอง และลดบทบาทการบอกของครลง จงจ าเปนอยางยงทจะตองปรบบทบาท

ของครใหม

20

2) บทบาทของเทคโนโลยในการเรยนร การเรยนการสอนสวนใหญใช

เทคโนโลยเกอบท งหมด โลกยคปจจบนเปนโลกของเทคโนโลยคอมพวเตอร ซ งไดเขามาม

ผลกระทบอยางมากตอกระบวนการเรยนการสอน ในโลกยคใหมนกเรยนจะเรยนดวยตนเองไดโดย

อาศยคอมพวเตอรและอนเตอรเนตจงถงทบทบาทของครจะตองเปลยนแปลง

2.2.4 หนาทและความรบผดชอบของครทวไป

อนถา ศรวรรณ (2551: 56–57) ไดใหความหมายไววา หนาทความรบผดชอบ ของครท วไป

หมายถง พฤตกรรมของครทตองแสดงออกใหเหมาะสมกบตาแหนงหนาทการงาน โดยมขอบเขต

ของการกระทาตามกฎหมายตามทสงคมคาดหวงและจากสามญสานกของเรา เนองจากครเปนผกอ

ให เกดความรและพฒนาตนทกๆ ดาน ท งย งเปนผ มคณธรรม จรยธรรมเชนเดยวกบคนด ท วไปๆ

ไป จงมผ กลาว ถงบทบาทหนาท ความรบผดชอบของครไวหลายลกษณะ อาจพจารณาในแงของ

ภาวะหนาทตามกฎหมายหรอภาวะหนาทตามทสงคมคาดหวงหรออาจพจารณาตามบทบาทหนาท

ความรบผดชอบของครครอบคลมหมดทกๆ ดาน โดยท วไปมนกเรยน เปนตน

1) รกการอาน รกการศกษา ปรบปรงตนเองใหทนสมย มความเชอม นและศรทธา

ในอาชพคร

2) ความคดเปนของตนเอง กลาแสดงออกเพอเผยแพรความคดเหนหรอ ความร

ใหม ๆ สาธารณะ

3) พฤตกรรมและวางตนอยในกรอบศลธรรมจรรยา อนเปนบรรทด ฐานท

ยอมรบกนท วไปในชมชน

4) ประกอบอาชพเพอหารายไดเลยงชพทพอสมควรแกอตภาพมานะบากบ น

มธย สถ

5) รกษาความสามคคระหวางคร ไมแบงแยกสถาบน และวฒ

6) ชวยรกษาผลประโยชนใหแกเพอนครดวยกน

7) เปนทปรกษาความรและวทยาการใหมๆ ใหเปนทปรกษา แนะนาด เมอเพอน

ครประสบปญหาหรอความเดอดรอน

2.2.5 หนาทและความรบผดชอบของตอสถานศกษา ควรปฏบตดงน (อางถงในอนถา

ศรวรรณ, 2551: 56-57) คอ

1) ชวยสรางศรทธาจากประชาชนใหกบโรงเรยนของตน

2) จดหาวสดอปกรณการเรยนการสอนและเทคโนโลยใหม ๆใหกบโรงเรยน

21

3) ชวยพฒนาโรงเรยนใหสะอาด สวยงามนาอย

4) เอาใจใสรกษาผลประโยชนของโรงเรยน

5) ชวยปกปองภยพบตอนอาจจะเกดกบโรงเรยน

6) ชวยรกษาชอเสยงของโรงเรยนใหมความกาวหนาท งทางดานวชาการ กจกรรม

ตางๆ

7) ชวยกจการตางๆ ของโรงเรยนใหลลวงไปดวยด

8) ชวยสงเสรมจรยธรรมและศลธรรมอนดงามใหแกบคคลของโรงเรยน

2.2.6 หนาทและความรบผดชอบของครตอเพอนคร (อางถงในอนถา ศรวรรณ, 2551: 56

-57) ควรปฏบตดงน คอ

1) เออเฟอ ชวยเหลอสวนตวเทาทสามารถจะกระทาได

2) รกษาชอเสยงของคณะครและใหเกยรตแกกน

3) ปฏบตหนาทแทนเมอเพอนครตองมภาระอนทางราชการหรอ เจบปวยไข

4) ชวยปองกนอนตรายท งปวง อนอาจมแกเพอนคร

2.2.7 หนาทและความรบผดชอบของครตอผ ปกครองนกเรยน (อนถา ศรวรรณ, 2551: 56

-57)

ครกบผ ปกครองหากไดรวมมอกนแลว กจะไดชวยกนแกปญหา และพฒนาตนไดอยาง

ถกตอง หรอชวยแกปญหาอนอาจจะเกดข นแกตวเดกหรอผ ปกครอง ครจงควรเออเฟอชวยเหลอ

ดงน

1) รวมมอกบผ ปกครองเพอชวยแกปญหาของเดกอนอาจจะเกดข นหรอความ

ประพฤต

2) ใหค าแนะนาหรอเปนทปรกษาแกผ ปกครองเกยวกบการศกษา การเลอกอาชพ

ของนกเรยน

3) รวมมอกบผ ปกครองในการอบรมส งสอน

4) ใหความเออเฟอชวยเหลอในกจกรรมบางอยางของผ ปกครองตามเหมาะสม

5) ชวยเหลอแกไขปญหาตางๆ อนเกดข นกบผ ปกครอง

6) รายงานผลการศกษาของเดกใหผ ปกครองทราบเปนระยะ

7) แสวงหาทนการศกษาตอใหแกเดกทฐานะทางเศรษฐกจของผ ปกครองไมด

22

2.2.8 หนาทและความรบผดของครตอผ บงคบบญชา (อางถงในอนถา ศรวรรณ, 2551: 56

-57) ควรปฏบตดงน คอ

1) แสดงความเคารพผบงคบบญชาดวยใจจรง

2) สนบสนนนโยบายทผ บงคบบญชากาหนดไวดวยความสจรตใจ

3) ไมกลาววาเทจ หรอรายงานเทจตอผ บงคบบญชา

4) ไมรวมกลมสนบสนนผบงคบบญชาใหปฏบตผดตอระเบยบแบบแผนทาง

ราชการ

5) ปกปองอนตรายท งปวงอนอาจจะเกดข นกบผ บงคบบญชา

6) ปฏบตงานทไดรบมอบหมายจากผ บงคบบญชาในฐานะเปนเพอนรนเดยวกน

7) ไมแสวงหาประโยชนจากผ บงคบบญชาในฐานะเปนเพอนรนเดยวกน

8) ไมเอาอามสของขวญอนมคามอบใหผ บงคบบญชาเพอหวงลาภยศ

9) ไมผกขาดความรก ความเคารพ ความใกลชดตอผ บงคบบญชามากจนเกนไป

10) ไมกระทาใหผ บงคบบญชาตองเสอมเสยในดานความประพฤตและศลธรรม

2.2.9 คณลกษณะของครอาจารยทด (พระราชวรมน) (ประยทธ ปยตโต), 2528: 238)

ความดน นเปนหลกสากล สามารถทจะทอแสงแหงความดน นไดในสถานภาพหรอภาวะ

ตางๆ ดงน นครดกจะมลกษณะทคลายคลงกบคนดประเภทอนๆ เชน ทหารด ตารวจด นกธรกจด

นกการเมองด จะตางกเฉพาะรายละเอยดกจกรรมตามแบบวชาชพน นๆ อนเปนทแสดงออกหรอ

ปรากฏของความดเทาน น

ในแงของพระพทธศาสนาไดมหลกทแสดงใหเปนลกษณะของความเปนครดไว มากมายจะ

ขอยกมากลาวเพยงบางประการพอสงเขป กลาวคอ ครทดตองมกลยาณมตรธรรม 7 ประการ ซง

พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต), 2528: 238) ไดก าหนดคณลกษณะครทดไว ดงน

1) เปนกลยาณมตร ประกอบดวยองคคณของกลยาณมตรหรอกลยาณธรรม 7

ประการ คอ

(1) ปโย คอ การทาตวใหเปนทรกแกศษย และบคคลท วไป

(2) ครนาเคารพ คอ การเปนบคคลทมความหนกแนน มจตทม นคง มความ

ประพฤตสมควรแกฐานะทาใหรสกอบอนใจ เปนทพงไดและปลอดภย

(3) ภาวนโย นาเจรญใจ คอ มความรจรงทรงภมปญญาแทจรงเปนผ ฝกอบรม

อยเสมอ เปนทนายกยองสรรเสรญเอาอยาง

23

(4) วตตา รจกพด คอ รจกช แจงใหเขาใจ รวาเมอไรควรพด อยางไร แนะนา

วากลาวตกเตอนอยางไร เปนทปรกษาทด

(5) วจนกขโม คอ ความเปนผ มความอดทนตอถอยคาโดยมเจตนาดเปนทต ง

(6) คมภรญจะ กถง กตตา คอ การรจกสอนจากงายไปหายากหรอมความคด

ลกซงข นโดยลาดบ

(7) โน จฏฐาเน นโยชเย คอ การรจกแนะนาในทางทถกทควรไมชกจงไป

ในทางทเสอมเสย แนะนาในทางดเสมอ

2) ต งใจประสทธ ประสาธนความร โดยต งตนอยในธรรมทเรยกวา ธรรมเทสก

ธรรม 5 ประการคอ

(1) อนปพพกกถา สอนใหมข นตอน ถกล าดบ คอ แสดงหลกธรรมหรอ

เนอหาตามลาดบความงายยาก ลมลก มเหตผลสมพนธตอเนองกนไปโดยลาดบ

(2) ปรยายทสสาว จบจดสาคญมาขยายใหเขาใจเหตผล คอ ช แจงยกเหตผล

มาแสดงใหเขาใจในแตละแงประเดน ใหมองเหนกระจางตามแนวเหตผล

(3) อนทยตา ต งจตเมตตาสอนดวยความปรารถนาด คอ สอนดวยเมตตามง

ประโยชนแกผ รบคาสอน

(4) อนามสนดร ไมเหนแกอามสสนจาง คอ สอนเขามใชมงทจะไดลาภ หรอ

ผลประโยชนตอบแทน

(5) อนปหจจ วางจตตรงไมกระทบตนและผอน คอ สอนตามหลกเนอหามง

แสดงอรรถ แสดงธรรมไมยกตนเสยดสผ อน

3) การดาเนนลลาครท งส ครทสามารถมลลาของนกสอน ดงน

(1) สนทสสนา ช ชด จะสอนอะไรกช แจงแสดงเหตผลแยกแยะอธบาย ให

ผ ฟงเขาใจแจมแจง ดงจงมอไปดใหเหนกบตา

(2) สมาทปนา ชวนใหปฏบต คอ ส งใดควรทากบรรยายใหมองเหน

ความสาคญและซาบซ งในคณคาเปนสมจรง จนผ ฟงยอมรบอยากลองทา หรอนาไปปฏบต

(3) สมตเชนา เราใหกลา คอ ปลกใจใหคกคกเกดความกระตอรอรน ม

ก าลงใจ เขมแขงม นในทจะทาใหสาเรจ ไมกลวเหนดเหนอยหรอยากลาบาก

(4) สมปหงสนา ปลกใหราเรง คอ ทาบรรยากาศใหสนกสดชนแจมใสเบก

บานใจใหผ ฟงแชมชนมความหวง มองเหนผลดและทางสาเรจ

4) มหลกตรวจสอบสามอยาง เมอพดอยางรวบรดทสดครอาจตรวจสอบตนเอง

ดวยลกษณะการสอนของบรมคร 3 ประการ คอ

24

(1) สอนดวยความรจรง ทาไดจรงจงสอนเขา

(2) สอนอยางมเหตผล ใหเขาพจารณาเขาใจแจมแจงดวยปรญญาของเขาเอง

(3) สอนใหไดผลจรง สาเรจความมงหมายของเรองทสอนน น เชน ใหเขาใจ

ไดจรงเหนความจรง ทาไดจรงนาไปปฏบตไดผลจรงเปนตน

(4) ทาหนาทของครตอศษย คอ ปฏบตตอศษยโดยอนเคราะหตามหลกธรรม

เสมอนเปนทศเบองขวา ดงน

(4.1) แนะนาฝกอบรมใหเปนคนด

(4.2) สอนใหเขาใจแจมแจง

(4.3) สอนศลปวทยาใหสนเชง

(4.4) สงเสรมยกยองความดงามความสามารถใหปรากฏ

(4.5) สรางเครองคมภยในสารทศ คอ ฝกสอนใหสามารถใชวชาเล ยงชพ

และรจกดารงรกษาตนในอนทจะดาเนนชวตไปดวยด

เฉลยว บรภกดและคณะ (2520: 367-374 อางถงในนรนดร กมลาพร, 2549: 21) สรปได

ลกษณะของครทด วามล าดบความสาคญดานตาง ๆ คอ

1) คณธรรมและความประพฤต

2) การเปนพลเมองด

3) การอบรมแนะแนว

4) การสอน

5) มนษยสมพนธ

6) บคลกลกษณะ

7) สขภาพจต

8) วชาการ

สาหรบครทมความชอบมากทสด คอ ครทต งใจสอน เขาใจสอน เขาใจและเปนกนเอง ม

ความยตธรรม ตรงตอเวลา เสยสละและมเมตตาธรรม

จากผลงานวจยเกยวกบลกษณะของครทดของเฉลยว บรภกดและคณะ (2520: 363-465) ได

แสดงความคดเหนและใหอนดบความสาคญของลกษณะครทนกเรยนชอบมากทสดไวดงน

1) สอนใหเขาใจแจมแจง

2) เปนกนเองกบนกเรยน

3) เขาใจและพยายามเขาใจปญหานกเรยน

4) ใจสงบ รกการสอน

25

5) ใหความยตธรรมไมอ าเอยง

6) เอาใจใสนกเรยน ตรงตอเวลา พดจากสภาพออนนอม

7) ราเรง แจมใส ไมบดบง ไมถอตว มความเปนกนเอง

8) รจกและสนใจนกเรยนโดยท วถงทกคน

9) มวธสอนทแปลกๆ ทดและมกจกรรม

10) ใชเหตผลในการตดสนปญญา

11) มอารมณขน

12) รบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมาย มความรดตามหลกสตร

13) ประพฤตเรยบรอย ใหความรกแกเดก เมตตากรณาตอเดก

14) เออเฟอ ใจด

2.2.10 หลกพทธธรรมสาหรบคร ยนต ชมจต (2531: 141–142) หลกพทธธรรมทคร

อาจารยและนกศกษาควรมความรความเขาใจและนาไปปฏบต เชน

1) หร โอตตปปะ หร คอความละอายตอบาปและความช วท งปวง สวน

โอตตปปะ คอ ความเกรงกลวบาปและความช วท งปวง ธรรมคน เปนธรรมทชวยใหโลกมความเปน

ระเบยบเรยบรอย ไมเดอดรอนและสบสนวนวาย ดงน นจงเรยกธรรมคน วาเปน “ธรรมคมครอง

โลก”

2) ขนต โสรจจะ ขนต คอ ความอดทน โสรจจะ คอ ความสงบเสงยมมอธยาศย

งาม ธรรมท งสองน เรยกวาเปน “ธรรมททาใหงาม”

3) สต สมปชญญะ สต คอ ความระลกไดกอนจะทา กอนจะพด กอนจะคด สวน

สมปชญญะ คอ ความรตววาก าลงทา ก าลงพด ก าลงคด คนทมธรรมท งสองประการน อยเสมอ

เวลาทางานใดๆ จะไมผดพลาดหรอผดพลาดไดนอย ดงน นจงเรยกธรรมคน วาเปน “ธรรมมอปการ

มาก”

4) สจรต 3 ความสจรตเปนความประพฤตดประพฤตชอบม 3 ทาง

(1) กายสจรต คอ ความประพฤตชอบทางกาย 3 ประการ ไดแกการไมรงแก

สตว การไมลกขโมย และการไมประประพฤตผดทางประเวณ

(2) วจสจรต คอ ความประพฤตชอบทางวาจา 4 ประการ ไดแก การไมพดปด

ไมพดสอเสยด ไมพดคาหยาบ และไมพดเพอเจอ

(3) มโนสจรต คอ ความประพฤตชอบทางใจ 3 ประการ ไดแก ความไมโลภ

ไมพยาบาท(โกรธ) และไมหลงหรอเหนผดจากทานองคลองธรรม

26

5) สงคหวตถ 4 คอ หลกธรรมทใชเปนเครองยดเหนยวจตใจคน เปนหลกธรรมท

กอใหเกดความสามคค มดงน

(1) ทาน คอ การใหปนสงของ ตลอดจนการใหความรและคาแนะนา

(2) ปยวาจา คอการพดดวยถอยคาสภาพออนหวาน มประโยชนเหตผล

(3) อตถจรยา คอ การทาตนใหเปนประโยชน

(4) สมานตตตา คอ การทาตนเสมอตนเสมอปลาย

6) อคต 4 คอ ความลาเอยงจากเหต 4 ประการผ ทเปนครอาจารยหรอผ ทปกครอง

ไมควรมอยในตนเองคอ

(1) ฉนทาคต ล าเอยงเพราะความชอบพอกน

(2) โทสาคต ล าเอยงเพราะความโกรธเกลยดชงกน

(3) โมหาคต ล าเอยงเพราะหลงผดเพราะเขลา

(4) ภยาคต ล าเอยงเพราะความกลว หลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนาดง

ไดนามากลาวขางตนน ถอวาเปนเพยงสวนนอยทครอาจารยควรนาไปยดถอปฏบต เพอทจะ

กอใหเกดประโยชนสขแกตนเองและสวนรวม

กลาวโดยสรป ลกษณะของครทด ตองอาศยปจจยภายนอกและปจจยภายในของตวของคร

ดวย ปจจยภายนอกไดแกบคลกหอคณลกษณะอนแสดงออกทางพฤตกรรม เชน การแตงกาย การ

พดจา เปนตน

สวนปจจยภายใน ไดแก คณธรรมจรยธรรม อนเปนคณลกษณะทแสดงถงความดงามของ

จตใจ เชน ความมเมตตา ความกรณา มทตา และอเบกขา ตลอดจนความยตธรรม ในการประกอบ

อาชพคร ในแงของพระพทธศาสนาจะนาเอาหลกของกลยาณมตร คอ มตรอนดงาม (Good Friends)

ตอศษย คอยตกเตอนใหประพฤตปฏบตในคณงามความด ชวยเหลอใหลกศษยในทางทถกตอง ท ง

สองอยางน ตองอาศยปจจยทเกอกลซงกนและกน หากขาดอยางใดอยางหนงแลว กย งไมอาจนบได

วาไมเปนครทดและสมบรณได

2.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบผ นาและภาวะผ นา

2.3.1 ความหมายของผ นา

เปนทยอมรบกนแลววา ผ นา (Leader) เปนปจจยทสาคญยงประการหนงตอความ สาเรจ

ขององคการท งน เพราะผ นามภาระหนาท และความรบผดชอบโดยตรงทจะตองวางแผนส งการ

ดแลและควบคมใหบคลากรขององคการปฏบตงานตางๆ ใหประสบความสาเรจตามเปาหมายและ

27

ว ตถประสงคทต งไว ปญหาทเปน ทสนใจของนกวชาการและบคคลท วไปอยตรงทวา ผ นาทา

อยางไรหรอมวธการนาอยางไรจงทาใหผ ใต บงคบบญชาหรอผ ตามเกดความผกพนกบงานแลว

ทมเทความสามารถ และพยายามทจะทาใหงานสาเรจดวยความเตมใจ ในขณะทผ นาบางคนนา

อยางไร นอกจากผ ใตบงคบบญชาจะไมเตมใจในการปฏบตงานใหสาเรจอยางมประสทธภาพแลว

ย งเกลยดชงและพรอมทจะรวมกนขบไลผ นาใหไปจากองคการเพอใหเขาใจภาวะผ นา (Leadership)

และผ นา (Leader) ดข น จงเสนอความหมายของผ นา (Leader) ไว ดงน

กว วงศพฒ (2539: 14-15) ไดสรปแนวคดเกยวกบผ นาไว 5 ประการ คอ

1) ผนา หมายถง ผ ซ งเปนศนยกลางหรอจดรวมของกจกรรมภายในกลม

เปรยบเสมอนแกนของกลม เปนผ มโอกาสตดตอสอสารกบผ อนมากกวาทกคนในกลม มอทธพล

ตอการ ตดสนใจของกลมสง

2) ผนา หมายถง บคคลซงนากลมหรอพากลมไปสว ตถประสงคหรอสจดหมายท

วางไว แมแตเพยงช แนะใหกลมไปสจดหมายปลายทางกถอวาเปนผ นาท งน รวมถงผ นาทนากลม

ออกนอกลนอกทางดวย

3) ผนา หมายถง บคคลซงสมาชกสวนใหญคดเลอกหรอยกใหเขาเปนผ นาของ

กลมซงเปนไปโดยอาศยลกษณะทางสงคมมตของบคคลเปนฐาน และสามารถแสดงพฤตกรรมของ

ผ นาได

4) ผนา หมายถง บคคลซงมคณสมบตเฉพาะบางอยางคอสามารถสอดแทรก

อทธพลบางประการอนกอใหเกดการเปลยนแปลงของกลมไดมากทสด

5) ผนา หมายถง บคคลผ ซงสามารถนากลมไปในทางทตองการ เปนบคคลทม

สวนรวมและเกยวของโดยตรงตอการแสดงบทบาทหรอพฤตกรรมความเปนผ นา

DuBrin (1998 อางถงในรงสรรค ประเสรฐศร, 2544: 12) กลาวถงผ นา (Leader) วาเปน

บคคลททาใหองคการเจรญกาวหนาและบรรลผลสาเรจโดยเปนผ ทมบทบาทแสดงความสมพนธ

ระหวางบคคลทเปนผ ใตบงคบบญชา หรอเปนบคคลทกอใหเกดความม นคงและชวยเหลอผ อน

เพอใหบรรลเปาหมายของกลม

Likert (1967 อางถงในสมยศ นาวการ, 2540: 193) การแยกประเภทความเปนผ นาของ

Likert เปนไปดงน

ระบบท 1 ผ นาแบบเผดจการ ผ นาแบบน จะไมแสวงหาความคดเหนของผ อยใต

บงคบบญชาพวกเขาตดสนใจทกอยางดวยตวเอง พวกเขาจงใจดวยความกลวและการลงโทษ

ระบบท 2 ผ นาแบบเผดจการอยางมศลปะ ผ นาประเภทน แสวงหาคาแนะนาจากผ

ใต บงคบบญชาในบางคร ง แตพวกเขาตดสนใจทสาคญดวยตนเอง พวกเขาใชท งความกลวและ

รางวลในการจงใจ

28

ระบบท 3 ผ นาแบบปรกษาหารอ ผ นาประเภทน มความเชอม นผ อยใตบงคบบญชา

ของพวกเขาตามสมควรมอบหมายงาน สนบสนนใหผ อยใตบงคบบญชาทาขอเสนอแนะ และใช

รางว ลมากกวาการลงโทษในการจงใจ

ระบบท 4 ผ นาแบบมสวนรวม–กลม ผ นาประเภทน แสวงหาการมสวนรวมของ

กลม ผ อยใตบงคบบญชาในกระบวนการตดสนใจ พวกเขามอบหมายอานาจหนาท และใชรางว ล

ไมใชการลงโทษในการจงใจ

Likert (1967 อางถงในสมยศ นาวการ, 2540: 193) สนบสนนระบบท 4 หรอการบรหาร

แบบมสวนรวม – กลมเปนอยางมาก การวจยหลายอยางของเขาเสนอแนะวา ความเปนผ นาทให

ความสาคญกบผ อยใตบงคบบญชามประสทธภาพมากกวาระบบท 1 2 หรอ 3 ในการบรรลถง

เปาหมายของกลม

ผ บรหารสองคนทมแบบของความเปนผ นาอยางเดยวกนเหมอนกนทเดยวจะไมม เพราะวา

ความแตกตางทางบคลกภาพ แบบของความเปนผ นาจะแตกตางกนดวย ตามการวเคราะหของ

Likert แลว แบบของความเปนผ นาปลายสดท งสองสามารถระบได เผดจการและมสวนรวมในทาง

ปฏบตแลวผ นาสวนใหญจะอยระหวางน และไมมแบบเผดจการอยางเตมท และแบบมสวนรวม

อยางเตมท ตารางตอไปน จะเปรยบเทยวระหวางความเปนผ นาสองแบบ

ตารางท 2.1 การเปรยบเทยบผ นา

ผ นาแบบเผดจการ ผ นาแบบมสวนรวม

คกคามเจาหนาท “ตองบรรลถงเปาหมายใหได

หรอมฉะน นแลวจะถกไลออก ลดตาแหนง

โยกย าย ลงโทษ

พดและคดถง “ผม” ผลกาลงบรรลถงเปาหมาย

เอาความดชอบความชอบท งหมดในกรณท

ประสบความสาเรจ “ดวยความพยายามของผม

เทาน นเราจงสามารถแกปญหาได”

ตาหน เ จาหนาทในกรณท ลมเหลว “ คณไม

รบผดชอบปญหา คณเคยฟงผมและทาตามทพด

หรอไม”

สนบสนนเจาหนาท “บรรลถงเปาหมายแลวคณ

จะไดรางว ล”

พดและคดถง “เรา” “เรา (กลม) ก าลงบรรลถง

เปาหมาย” ใหความดความชอบกบเจาหนาทใน

กรณทประสบความสาเรจ “คณสมควรไดความ

ดความชอบสาหรบความสาเรจของเรา ความ

พยายามของคณทาใหเปนไปได

ยอมรบความรบผดชอบในกรณทลมเหลว “ผม

รบผดชอบเตมท ผมบรหารงานน อยางถกตอง

หรอไม”

29

ตารางท 2.1 (ตอ)

ผ นาแบบเผดจการ ผ นาแบบมสวนรวม

ทาใหการทางานนาเบอ “ผมรวางานน นาเบอ แต

คณไดรบคาจางเพอทางานน ดงน นจงทางาน”

ตดสนใจในเปาหมายและวธการทางานทกอยาง

ดวยตนเอง “นคอสงทคณควรจะทา และน คอ

วธการทคณควรจะใช

รคาตอบทกอยาง “วธการของผมดทสด”

ทาใหการทางานเปนเกม “จงสนกสนานกบการ

ทางานน”

ขอใหเจาหนาทชวยตดสนใจในเปาหมายและ

วธการทางาน “คณรสกวาคณสามารถทาอะไร

ไดดทสด? และคณควรจะทาอยางไร

ขอคาแนะนาจากเจาหนาท “ขอเสนอแนะของ

ค ณ ค อ อ ะ ไ ร ?เ ร า ม ว ธ ก า ร ท ง า ย แ ล ะ ม

ประสทธภาพมากกวาน ในการบรรลถงเปาหมาย

หรอไม?

แหลงทมา: สมยศ นาวการ, 2540: 194.

วภาดา คปตานนท (2544: 237) กลาววา ผ นา (Leader) หมายถง บคคลทมความสามารถใน

การทจะทาใหองคการดาเนนไปอยางกาวหนาและบรรลเปาหมาย โดยการใชอทธพลเหนอทศคต

และการกระทาของผ อน

เสนาะ ตเยาว (2543: 5) กลาววา ความเปนผ นาเปนเรองเกยวกบการใชอ านาจ หรออทธพล

กาหนดพฤตกรรมและความรสกของคนอนไมวาจะเปนอทธพลทมตอบคคลแตละคน หรอตอกลม

ความพยายามทจะมอทธพลตอคนอนน นมกจะเปนอทธพลทมผลตออารมณของคนเหลาน น เชน

ทาใหคนมความรสกกระตอรนรน ทจะทางานหนง ซงแตกอนไมยอมทจะทางานน น หรอเหนวา

งานน นนาเบอหนาย

บญทน ดอกไธสง (2535: 266 อางถงในมลลกา ตนสอน, 2544: 47) ไดกลาวไววา ผ นา

(Leader) หมายถง

1) ผมอทธพล มศลปะ มอทธพลตอกลมชน เพอใหพวกเขามความต งใจทจะ

ปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามตองการ

2) เปนผ นาและแนะนา เพราะผ นาตองคอยชวยเหลอกลมใหบรรลเปาหมาย

สงสดตามความสามารถ

30

3) ผนาไมเพยงแตยนอยเบองหลงกลมทคอยแตวางแผนและผลกดน แตผ นา

จะตองยนอยขางหนากลม และนากลมปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย

เนตรพณณา ยาวราช (2550: 7-9) ไดกลาวไววา ผ นา (Leader) หมายถง บคคลทไดรบการ

ยอมรบและยกยองจากบคคลอน หมายถงบคคลซงไดรบการแตงต งข นมา หรอไดรบการยกยองให

เปนหวหนาในการดาเนนไปอยางบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค และนาพาหนวยงานไปสความ

เจรญกาวหนา

อดม ทมโฆสต (2544: 230 อางถงในมลลกา ตนสอน, 2544: 47) ผ นา หมายถง บคคลทม

ความสามารถในการบรหารจดการและเปนบคคลทมอ านาจเหนอผอนสามารถใชอทธพลกาหนด

พฤตกรรมและความรสกของคนอน เพอใหบคคลอนๆ ทาตามเปาประสงคขององคการ

Nelson and Quick (1997: 346 อางถงในมลลกา ตนสอน, 2544: 47) ใหความหมายของ

ภาวะผ นา (Leadership) วาหมายถง กระบวนการในการแนะแนวและนาทางพฤตกรรมของคนใน

สภาพของการทางาน

Ivancevich and Donnelly (1997: 272 อางถงในมลลกา ตนสอน, 2544: 48) มองภาวะผ นา

(Leadership) ในเชงปฏสมพนธ ระหวางกนของสมาชกในกลม โดยมผ นาเปนตวแทนในการ

เปลยนแปลง เปนบคคลทมอทธพลตอบคคลอนๆ ในกลม ภาวะผ นาจงเกยวของกบการใชอทธพล

และปฏสมพนธระหวางบคคล เปนตวแทนของการเปลยนแปลงทมผลกระทบตอพฤตกรรมและ

การปฏบตงานของสมาชกคนอนในกลม ท งน การเปลยนแปลงน นตองมงไปสการบรรลเปาหมาย

ของกลมดวย

ผ นาอาจจะเปนบคคลทมตาแหนงอยางเปนทางการหรอไมเปนทางการกได ซงเรามกจะ

รบรเกยวกบผ นาทไมเปนทางการอยเสมอ เนองจากบคคลน นมลกษณะเดนเปนทยอมรบของ

สมาชกในกลม ทาใหสมาชกแสดงพฤตกรรมทมน าหนกและเปนเอกภาพ โดยเขาจะใชภาวะผ นาใน

การปฏบตการและอานวยการโดยใชกระบวนการตดตอสมพนธกน เพอมงบรรลเปาหมายของกลม

จากความคดดงกลาวขางตน อาจสรปไดวา ผ นา หมายถง บคคลทมอ านาจหรออทธพล

เหนอบคคลอนๆ ภายในกลม อาจถกแตงต งข นมาหรอไดรบการยกยอง มความสามารถในการ

ปฏบตหนาทใหเกดความพงพอใจ และเปนบคคลทสามารถใชอ านาจหรออทธพลทมอยน น

ก าหนดพฤตกรรมและความรสกของคนอน ๆภายในกลม ใหปฏบตงานในหนาทของสมาชกแตละ

คนใหบรรลเปาหมายได

1) คณสมบตของผ นา Likert (1967 อางถงในสมยศ นาวการ, 2540: 194)

(1) ดานอานาจหนาทตามตาแหนงอยางเปนทางการ (Authority) ในดานของ

การดารงตาแหนง ผ นาอาจไดรบการยกยองใหเปนผ นาโดยทมตาแหนงรองรบอยางเปนทางการ

31

เปนความตองการและการสนบสนนของกลมคนทตองการบคคลทจะมานาหรอเปนตวแทนในการ

ปฏบตตามแนวความคดหรอตอบสนองความตองการของกลม

(2) ดานการยอมรบ (Acceptance) ผ นาน นเปนบคคลทไดรบการยอมรบโดย

บคคลหรอกลมคนใหเปนในทศทางทสมาชกเหลาน นเหนดวย ผ นาสามารถตอบสนองความ

ตองการของกลมไดโดยทาใหเปนทพอใจของกลมคน

(3) ดานศกยภาพความสามารถ (Competency) หมายถง ผ นา เปนบคคลทม

ความรความเชยวชาญ (Expert) และประสบการณสง เปนบคคลทไดรบการยอมรบจากกลมคน

ดงน นผ นาจงผ มทความสามารถ มความร มประสบการณ มความสามารถหรอบคลกภาพพเศษททา

ใหสมาชกยกยองและยอมรบใหเปนผ นาพาไปในทศทางตางๆ ในดานความสามารถทเกดจาก

ตนเองมคณสมบตสวนตวหรอคณลกษณะ (Traits) ทสามารถนาพาไดเชน มความกระตอรอรน ม

ความคดรเรม มความกลา มความเชอม นในตวเอง มความซอสตยสจรต มความเขมแขงเดดขาด สง

เหลาน อาจไมมในผ บรหารบางคนกได

(4) ดานความสมพนธกบผ อน (Relationship) นอกจากความร ความสามารถ

และประสบการณความเชยวชาญแลว ผ นาอาจมความสมพนธกบบคคลรอบขางหรอบคคลอน ใน

ลกษณะของความไววางใจ ความเชอถอ การยอมรบจากบคคลตางๆ

2) บทบาทของภาวะผ นา

ภาวะผ นามบทบาททแบงอยางกวางๆ ออกเปน 4 ประการ (พรทพย อยยมาพนธ,

2547: 68) ไดแก 1. การกาหนดแนวทางหลก (Pathfinding) ผ นาควรเรมตนดวยการกาหนด

เปาหมายและแนวความคดทชดเจน บทบาทดงกลาวจะชวยใหผ นาสรางแผนงานแมแบบ

(Blueprint of Action) ทต งอยบนพนฐานของหลกการกอนจะลงมอปฏบตตามแผน นอกจากน นไม

เพยงแตตองรถงวธการกาหนดทศทางและเปาหมายเทาน น แตผ นาตองไดรบการสนบสนนและ

ความมงม นจากพนกงานในการบรรลถงเปาหมายดวย ผ นาตองมความสามารถนาใหผ อนมสวน

รวมในการสรางพนธกจ (Mission) วสยทศน (Vision) และสอสารอยางชดเจนถงความแตกตางและ

ผลประโยชนทพนกงานจะไดรบจากความสาเรจในอนาคต อกท งยงสามารถทาใหพนกงานม

แรงจงใจและรสกตนเตนกบทศทางใหมน ดวย 2.การสรางระบบการทางานทมประสทธผล

(Aligning) การสรางระบบการทางานทมประสทธผลหรอการทาใหองคการดาเนนไปในทศทาง

เดยวกน คอการลงมอสรางแผนหลกทก าหนดข นในข นตอนทหนง ทกระดบช นขององคการควรม

การดาเนนการไปในทศทางเดยวกนเพอบรรลว ตถประสงคเดยวกน ในฐานะผ นาตองเปลยนแปลง

ระบบการทางาน ข นตอนการทางาน และโครงสรางองคการใหสอดคลองกบจดมงหมายของ

องคการทไดวางไวแลว 3.การมอบอานาจ (Empowering) หากผ นามการมอบอานาจใหแกพนกงาน

32

อยางจรงจงจะทาใหบรรยากาศในการทางานมความไววางใจซงกนและกน การสอสารระหวาง

บคคลและระหวางกลม เกดประสทธผลและเกดผลลพธใหมๆทสรางสรรค ซงมาจากการทสมาชก

ของกลมหรอพนกงานสามารถแสดงความคดเหน และศกยภาพของตนไดอยางอสระ โดยผ นาตอง

สรางสภาวะทจะกระตนการสรางเสรมและปลดปลอยความคดรเรมสรางสรรคความ สามารถพเศษ

เฉพาะตว ความ สามารถและศกยภาพทมอยในบคคลทกคน วธการน จะชวยใหบคคลสามารถ

ปฏบตหนาทไดดยงข นในองคการ 4.การสรางตวแบบ (Modeling) หวใจของการเปนผ นาคอตอง

สรางความนาเชอถอ เพราะไมเพยงแตรวาจะตองปฏบตหนาท อยางไรเทาน น แตผ นาย งตองม

คณสมบตของผ นาทดดวย กลาวคอ ตองเขาใจถงความสาคญของดลยภาพระหวางคณลกษณะ

(Characteristics) กบความรความสามารถ (Competence) เพราะไมวาบคคลจะมความสามรถ

เพยงใดกไมสามารถจะเปนผ นาทแทจรงได หากปราศจากซงคณลกษณะทเหมาะสม

3) แนวคดผ นาเชงคณภาพ ( Trait Approach )

แนวคดน ไดมงอธบายบคลกลกษณะของผ นา โดยเชอวาผ นาจะมคณสมบตท

แตกตางจากบคคลท วไป นกวชาการกลมแนวคดน จงมงศกษาคณสมบตทแตกตางดงกลาว จาก

การศกษาผ นาทมความโดดเดนหลายๆคน สามารถแบงคณสมบตทคนพบไดเปน 3 กลม คอ 1)

ลกษณะทางกายภาพ เชน ความสง รปรางภายนอก อาย เปนตน 2) ลกษณะทางความสามารถ เชน

ความเฉลยวฉลาด ความร ความสามารถในการพดในทสาธารณะ เปนตน 3) ลกษณะบคลกภาพ

เชน การควบคมอารมณและการแสดงออกทางอารมณ บคลกภาพแบบเปดเผย-เกบตว เปนตน

(Bryman, 1992 อางถงในวภาดา คปตานนท, 2544: 241) แตกมงานวจยมากมายทขดแย งกนและกน

จนไมสามารถพบขอสรปทชดเจน อกท งย งมการศกษาทพบวาคณสมบตของผ นาไมสามารถใชได

กบทกสถานการณอกดวย

4) แนวคดผ นาเชงพฤตกรรม (Behavioral Approach)

แนวคดน ศกษาถงพฤตกรรมทผ นาแสดงออกเพอนาไปสการปฏบตและ

ประสทธผลตามทผ นาตองการ โดยผ นาแตละคนจะมพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป มหาวทยาลย

และสถาบนตางๆ ในสหรฐอเมรกาไดใหความสนใจและทาการวจยเกยวกบพฤตกรรมของผ นา

โดยทาการศกษาถงพฤตกรรมของผ นาทมประสทธภาพ ซงผลสรปทสาคญๆ มดงตอไปน (วภาดา

คปตานนท, 2544: 242-247) 1. ภาวะผ นาแบบประชาธปไตยและผ นาแบบเผดจการ (Democratic

Leadership – Autocratic Leadership) Tannenbaum and Schmidt อธบายวา ผ นาแบบประชาธปไตย

นยมกระจายอานาจ มอบหมายงานใหสมาชก และเปดโอกาสใหสมาชกเขามามสวนรวมในการ

ตดสนใจ ในทางตรงกนขาม ผ นาแบบเผดจการมกนยมใชดลยพนจและการตดสนใจดวยตวเอง

และมกไมเปดโอกาสใหสมาชกเขามามสวนรวมในการตดสนใจ 2) การศกษาของ University of

33

Michigan ไดแจกแจงพฤตกรรมของผ นาทแตกตางกนใน 3) ลกษณะอยางเหนไดชด คอ 1)

พฤตกรรมผ นาทมงคน (People-Oriented Behaviors) ทใหความสาคญตอสมาชกหรอพนกงาน เขา

ใจความแตกตางและยอมรบความสาคญของพนกงาน มการเปดโอกาสใหพนกงานมสวนรวมใน

การตดสนใจ อกท งย งสนใจและเขาใจความตองการของคนงาน 2.พฤตกรรมของผ นาทมงงาน

(Task-Oriented Behaviors) ทผ นาเนนความสาเรจของการทางาน เนนการสรางงานและผลผลตทม

มาตรฐานสง เนนการใชกฎ ระเบยบ ขอปฏบตเพอ ใหงานบรรลเปาหมาย 3. การศกษาของ Ohio

State University ไดสรปวาพฤตกรรมของผ นาสามารถแบงไดเปน 2 ดาน คอ 1. พฤตกรรมทมง

สรางโครงสราง (Initiation Structure) ทผ นาใหความสาคญกบกฎเกณฑ การบงคบบญชา เนน

บทบาทหนาทตามตาแหนง และเนนผลงานทเกดจากการทางานตามโครงสราง 2. พฤตกรรมทมง

ความสมพนธ (Consideration) ผ นาจะใหความสาคญกบการมความสมพนธภาพทดกบสมาชกและ

มสวนรวมในการทางานของสมาชก 4. Managerial Grid เปนตวอยางหนงของการศกษาพฤตกรรม

ของผ นาทผนวกแนวคดทางพฤตกรรมตางๆเขาดวยกน โดย Blake and Mouton ไดสรางตาราง 2

มต โดยใหแกนนอนแทนผนาทมงผลงาน (Production-Oriented Leader) และแกนต งแทนผนาทมง

คน (People-Oriented Leadership) ซงผ นาทมประสทธภาพสงสด ไดแกผ นาทมงท งงานและคน

(มลลกา ตนสอน, 2544: 52)

5) แนวคดผ นาเชงสถานการณ (Situational Approach)

เปนการศกษาทเนนการปรบสภาพการนา หรอการปฏบตตนใหสอดคลองกบ

สถานการณทเปลยนแปลงไป ลกษณะของการนากจะเปลยนแปลงไป แนวคดน จะหารปแบบการ

นาทเหมาะสมและเกดผลดในสถานการณตางๆ (ดลก ถอกลา, 2547: 71) 1. ภาวะผ นาทม

ประสทธภาพจะข นอยกบความเหมาะสมระหวางพฤตกรรมของผ นา สมาชก และสถานการณใน

การปฏบตงาน กลาวคอ สงแวดลอมจะมอทธพลตอการแสดงพฤตกรรมของผ นา (มลลกา ตนสอน,

2544: 54) 2. ทฤษฎมงสเปาหมาย (Path-Goal Theory) ทฤษฎน พยายามอธบายผลกระทบของ

พฤตกรรมผ นาทมตอการจงใจ ความพงพอใจ และการปฏบตงานของสมาชก มการเนนทเปาหมาย

โดยดพฤตกรรมของผ นาทแสดงออก เพอใหสมาชกประสบความสาเรจตามเปาหมายของบคคล

และองคการ ผ นาทมประสทธผลจะชวยใหสมาชกบรรลเปาหมายสวนบคคลและองคการ ผ นา

สามารถเพมแรงจงใจ ความพงพอใจแกผ ตามได โดยการใหรางว ล 3. การศกษาของ Hersey-

Blanchard ไดนาแนวคดของมหาวทยาลยโอไฮโอ มาประยกต คอ พฤตกรรมทมงสรางโครงสราง

(Initiation Structure) และพฤตกรรมทมงความสมพนธ (Consideration) และอธบายวา ภาวะผ นา

แบบตางๆ ประกอบกบความพรอมของสมาชกทาใหเกดรปแบบของการทางานของผ นา 4 รปแบบ

คอ การบอกกลาว (Telling) การนาเสนอความคด (Selling) การมสวนรวม (Participation)และการ

มอบหมายงาน (Delegation)

34

6) แนวคดภาวะผ นาสมยใหม

นอกจากแนวคดท งสามกลมทกลาวมาแลว ในปจจบนย งมการพฒนาและ

เปลยนแปลงแนวคดเกยวกบภาวะผ นาอยตลอดเวลา จงเกดเปนแนวคดทสาคญๆ (มลลกา ตนสอน,

2544: 54) ดงน 1. ภาวะผ นาแบบแลกเปลยนและแบบเปลยนแปลง (Transactional and Transformational

Leadership) ผน าแบบแลกเปลยน คอ ผ นาแบบเดมทใชการแลกเปลยนโดยรางวลตางๆ เปน

เครองมอในการชกจงใหผ บงคบบญชาปฏบตงานใหไดตามเปาหมายทตองการ ซงตางฝายตางก

ไดรบผลประโยชนทแลกเปลยนกน สวนผ นาแบบเปลยนแปลงน นจะใชความสามารถเปลยนความ

เชอ ทศนคตของสมาชก เพอใหสมาชกทางานไดบรรลเหนอกวาเปาหมายทตองการ โดยผ นาจะ

ถายทอดความคด ประสบการณ และกระตนทางดานความคดตางๆใหแกสมาชกอยางตอเนองและ

เปนระบบ 2) ทฤษฎความสามารถพเศษของผ นา (Charismatic Theory) เปนการกลาวถงบคลกภาพ

ของผ นาทมลกษณะเฉพาะแตกตางไปจากบคคลอน รงสรรค ประเสรฐศร (2544: 55) กลาววา ผ นา

ทมความ สามารถพเศษ ควรมลกษณะดงน คอ เปนผ ทมวสยทศน มความสามารถดานทกษะการ

สอสาร ความสามารถททาใหผ อนไววางใจ ความสามารถทาใหผ อนเหนวาตนเองมความสามารถ ม

พลงและมงการปฏบตใหบรรลผล แสดงอารมณไดอยางเหมาะสมและเอออาทรแกผ อน ชอบทเสยง

สรางกลยทธใหมๆเพอใหบรรลเปาหมาย มการโฆษณาตวเองและทาใหการขดแย งภายในเกดข น

นอยทสด กระแสในปจจบนไดมงใหความสนใจกบภาวะผ นาแบบเปลยนแปลง (Transformational

Leadership) และภาวะผ นาทมความสามารถพเศษ (Charismatic Leadership) ซ งแนวคดเหลาน ได

พยายามอธบายวาผ นาประสบความสาเรจในระดบสงในการจงใจสมาชก ความผกพนตอองคการ

ความเคารพนบถอ ความไววางใจ ความชนชมในตวผ นา การอทศตนในการทางาน ความจงรกภกด

และการปฏบตงานของสมาชกไดอยางไรและย งพยายามอธบายอกวา ผ นาบางคนสามารถนา

องคการหรอหนวยงานของตนประสบความสาเรจอยางยอดเยยมไดอยางไร เนองจากการดาเนน

ธรกจขององคการในยคโลกาภว ตนทมการลงทนหรอดาเนนธรกจขามประเทศ ทาใหหลายๆ

องคการมงสรางผ นาทสามารถบรหารและจดการคนในประเทศทไปลงทนหรอดาเนนธรกจ

ประกอบกบแนวคดทมอยย งอาจไมเพยงพอตอการสรางรปแบบภาวะผ นาทมประสทธภาพสงสด

จงนาไปสการพฒนาแนวคดการแลกเปลยนทางวฒนธรรม (Cross-Cultural Perspectives) ข น

(Hartog and Koopman, 2001: 167)

7) แนวคดการแลกเปลยนทางวฒนธรรม (Cross-Cultural Perspectives)

นกวชาการทศกษาเกยวกบภาวะผ นา หลายๆ ทานทไดวพากษวจารณแนวคด

เกยวกบภาวะ ผ นาทมอยจากอดตถงปจจบนวามความเฉพาะเจาะจงทางสงคมและวฒนธรรม เพราะ

แนวคดและทฤษฎสวนใหญมาจากการศกษาวจยและทดลองในประเทศสหรฐอเมรกา แคนาดา

35

หรอประเทศทางยโรปเพยงบางประเทศเทาน น ดงเชนท House (1995 อางถงใน Hartog and

Koopman, 2001: 178) ไดกลาววา ทฤษฎภาวะผ นาสวนใหญมกจะมพนฐานทางวฒนธรรมของ

ประเทศแถบทวปอเมรกาเหนอ โดยเฉพาะวฒนธรรมอเมรกนทลกษณะบางอยางแตกตางจาก

วฒนธรรมในประเทศอนๆ เชน การเนนทปจเจกบคคล ในขณะทบางวฒนธรรมลกษณะการรวม

กลมทางสงคมจะมความโดดเดนกวา แตกย งมการนาทฤษฎเหลาน มาตความโดยปราศจากการ

ประยกตทเหมาะสม โดยเฉพาะประเทศทกาลงพฒนาทคอนขางจะมความแตกตางอยางเหนไดชด

จากประเทศสหรฐอเมรกาหรอประเทศทพฒนาแลวอนๆ นอกจากน น Kanungo and Mendonca

(1996 อางถงใน Hartog and Koopman, 2001: 178) ย งไดอภปรายวา ในประเทศทกาลงพฒนาควร

ใหความสาคญกบการเปลยนแปลงองคการมากกวาการใหความสาคญกบการรกษาสภาพทเปนอย

ในปจจบน จากขอมลดงกลาวจงมการแสดงความคดเหนวาบทบาทของผ นาทมความสามารถพเศษ

(Charismatic Leadership Role) มความสาคญตอองคการ ในประเทศกาลงพฒนาโครงการวจย

GLOBE ทเปนการศกษาในระยะยาวใน 60 ประเทศมว ตถประสงคเพอคนหาคณสมบตรวมของ

ภาวะผ นาทเหมอนกนในทกวฒนธรรม และเพอคนหาคณสมบตของภาวะผ นาทเปนทยอมรบใน

ตางวฒนธรรม ซงไดผลโดยสรปวา หลายๆคณสมบตทเหมอนๆกนในทกวฒนธรรมสะทอนภาวะ

ผ นาแบบใชความสามารถพเศษ สรางแรงบนดาลใจ และมวสยทศนกว างไกล (Charismatic,

Inspirational, and Visionary Leadership) นอกจากน นผ นาทมงการทางานเปนทม (Team-oriented

Leadership) มงความเปนเลศ (Being Excellence Oriented) เดดขาด (Decisive) เฉลยวฉลาด

(Intelligent) และใชวธแกปญหาแบบ win-win (A Win-win Problem Solver) Hartog et al., 1999

อางถงใน Hartog and Koopman, 2001: 179) กมลกษณะเปนคณสมบตรวมเชนกน จากผล

การศกษาของ Graen and Wakabayashi ทศกษาความแตกตางทางวฒนธรรมญป นและอเมรกน ใน

บรษททมการลงทนขามชาต โดยประกอบดวยพนกงานท งญป นและอเมรกนทางานรวมกน

ปรากฏวา ผ จ ดการของท งสองชาตมลกษณะของวฒนธรรมในการทางานบางอยางทแตกตางกน ซง

ไดมการเสนอทางออกโดยการใหท งสองฝายตางเรยนรว ฒนธรรมของกนและกน แลวรวมกนสราง

ว ฒนธรรมขององคการซงเปนวฒนธรรมรวมกนข นมา House, Wright and Aditya (1997) and

Bond and Smith (1996) ไดอภปรายวา ความแตกตางทางวฒนธรรมมอทธพลตอความคาดหวงและ

การต งสมมตฐานเกยวกบสงแวดลอมของบคคล ทศนคตทมตอคนวฒนธรรมอน และรปแบบการม

ปฏสมพนธทางสงคม อกท งอทธพลทางวฒนธรรมย งมผลกระทบตอรปแบบภาวะผ นาทม

ประสทธผล ซงแสดงใหเหนวารปแบบภาวะผ นาทประสบความสาเรจควรจะตองข นกบปจจยดาน

วฒนธรรมดวย ต งแตมการเรมตนศกษาภาวะผ นาอยางเปนแบบแผนตามระเบยบวธการทาง

วทยาศาสตรมาจนถงปจจบน กปรากฏวามการศกษาและแนวคดเกดข นมากมาย แตอยางไรกตามก

ย งไมมผ ใดสามารถสรปไดวา รปแบบผนาแบบใดทจะทาใหผ นามประสทธภาพสงสด (ธงชย สนตวงษ,

36

2540: 205) ท งน เพราะภาวะผ นาน นเปนเรองทสมพนธกบตวแปรอกมากมายซงไมไดหยดนง

หากแตเปลยนแปลง เคลอนไหวอยเสมอ

8) คณลกษณะของผ นาตามหลกพระพทธศาสนา

หากพจารณาถงสงคมของประเทศไทย พระพทธศาสนาถอเปนศาสนาหลกประจา

ชาต การนาเอาหลกธรรมคาส งสอนของพระพทธศาสนามาประยกตใชกนาจะเออกบวฒนธรรม

ไทยไมมากกนอย การนาหลกธรรมมาประยกตใชกเพอการเปนผ นาทด และคาส งสอนทสาคญๆ

ของพระพทธองคทแสดงใหเหนถงลกษณะของผ นาทด หรอวถทางของการทจะเปนผ นาทดเพอใช

สาหรบเปนแนวทางทจะนาไปปฏบต (พงศ หรดาล, 2546: 163) ไดแก ทศพธราชธรรม 10 ประการ,

อธษฐานธรรม 4, พรหมวหารธรรม 4, อคต 4, คหสข 4, สงคหะวตถ 4, ขนตโสรจจะ หรโอตปปะ,

อทธบาท 4, เวสารธชกรณะ 5, ยตธรรม 5, อปรหานยธรรม 7, นาถกรณธรรม 10, กลยาณมตรธรรม

7 และบารม 10 ประการ (ทศบารม) ซงสามารถนามาประยกตใชกบการบรหารและจดการสมยใหม

ไดใสขอความทไมจดรปแบบทนโดยจะขอยกตวอยางเพยงบางหลกธรรมมาอธบายดงน

อคตธรรม 4 (Prejudice) คอ ความโอนเอยงแหงอารมณ ผดข นมาจากความเหลอม

ล าต าสง และชองวางในสงคม 4 ประการ

1) ฉนทาคต (Prejudice Caused by Love or Desire) ล าเอยงโดย

สนบสนนพรรคพวกทชอบพอ หรอผ จายสนจางแกตน

2) โทสาคต (Prejudice Caused by Hatred or Enmity) ล าเอยงเขาขางหรอ

ลงโทษฝายทตนเกลยดชงใหหนกกวาฝายทตนชอบพอ

3) โมหาคต (Prejudice Caused by Delusion or Stupidity) ล าเอยงเสย

ความยตธรรมเพราะโฉดเขลา ไมรทนเหตการณทแทจรง

4) ภยาคต (Prejudice Caused by Fear) ขาดดลยอมรวมดวยเพราะเกรง

อานาจอทธพลหรอกลวจะขาดผลประโยชน

สงคหวตถ 4 (Base of Sympathy) ธรรมเพอใหครเปนทรกของคน ซงไดแก

1) ทาน (Giving Offering) คอการให เสยสละ แบงปนแกผ อน เชน การ

ใหรางว ลสวสดการทด เปนตน

2) ปยวาจา (Kindly Speech) คอ พดจาดวยถอยคาสภาพ นมนวล เหมาะ

แกบคคล เวลา สถานท พดในสงทเปนประโยชน พดในทางสรางสรรค และเกดกาลงใจ เชน การ

ควบคม การจงใจ เปนตน

3) อตถจรยา (Useful Conduct) ทาตนใหเปนประโยชน ตามกาลงสตปญญา

ความรความสามารถ ก าลงทรพย และเวลา เชน การพฒนาคน การบรหารงานตามวตถประสงค

เปนตน

37

4) สมานตตตา (Even and Equal Treatment) คอทาตนใหเสมอตนเสมอ

ปลาย วางตนเหมาะสมกบ ฐานะ ตาแหนงหนาทการงาน ไมเอาเปรยบผ อน รวมทกขรวมสข เชน

การสอสาร การมอบอานาจ เปนตน

หลกธรรมท งหลายน หากผ นาและบคคลใดนาไปปฏบตกจะเกดความม นคงและ

กาวหนาในหนาทการงาน เปนทรกและเคารพของผ อน ผ นาทมประสทธภาพในยคโลกาภว ตน

9) เครองมอปองกนความลมเหลวสาหรบผ นา (Skyhook for Leadership Model)

มกดา สนทรรตน (2547: 49-50) กลาววา ACSG (THAILAND) CO., LTD ไดแสวงหารปแบบการ

พฒนาภาวะผ นาทเหมาะสมกบองคการ และเลอกใชรปแบบของ Skyhook for Leadership Model

ซงเปนผลงานวจยของ John A Shtocren โดยไดศกษาผลงานและจากการเปนทปรกษาใหกบบรษท

ขนาดใหญระดบโลกหลายๆ บรษท อาท AT&T, Coca Cola, Ford, 3M, และUniversity of

Michigan เปนตน แลวสรปแนวทางการบรหารเพอความสาเรจ 7 ข นตอน ดงน

(1) การกาหนดวสยทศน (Vision) ผ นาตองมความฝนและจดมงหมายท

ชดเจนเพอจะสามารถนาทมไปสจดหมายน น ๆได

(2) การใหความนาเชอถอแกทม (Trust) ในการทางานรวมกนจะประสบ

ผลสาเรจไดตองมความไววางใจซงกนและกน เชอม นในความสามารถของทมงาน โดยยดผลงาน

เปนหลก (Production Oriented) และกระบวนการทางานจะยดพนกงานเปนศนยกลาง โดยจะมการ

ใหความรในงานแกพนกงานอยางตอเนอง

(3) การสอสารแบบเปด (Open Communication) ค านงถงความสาคญของ

การสอสาร สรางระบบการทางานทสอสารขอมลใหพนกงานทราบถงวสยทศน กลยทธ และมสวน

รวมในการกาหนดแผนงานและเปาหมายในการทางาน

(4) การสรางงานใหมคณคา (Meaningful Work) ท งกบตวผ นาและทมงาน

สนกกบงานเพราะไดปฏบตงานททาทาย มอบหมายงานทเหมาะสมกบความร ความสามารถของ

พนกงาน มการจดคนใหเหมาะกบงาน ประกอบกบผ นาเปนผ สอนงานทด ตลอดจนใหค าปรกษา

เมอพนกงานเกดปญหา

(5) การมอบอานาจ (Empowerment) การใหพนกงานไดรบผดชอบงานแบบ

เบดเสรจ โดยสรางมาตรฐานระเบยบปฏบตทชดเจน ใหพนกงานมสวนรวมในการบรหารงาน

แสดงการยอมรบและเชอม น ผ นาตองไมปฏบตงานแบบ Routine แตตองกระจายใหพนกงาน

(6) การทางานเปนทม (Teamwork) เปนการผลกดนใหผ นาตระหนกถง

ความสาคญของทมงาน และพฒนาทมงานโดยการกาหนดแนวทางและขอบเขตการปฏบตงานอยาง

ชดเจน เชอม นในความสามารถของทมงาน ใหความสาคญกบการทางานขามสายงาน (Cross

38

Function) อกท งผ นาย งตองสามารถประสานความแตกตางของคนในทมเขาดวยกนดวย เพอ

ประโยชนสงสดแกองคการ

(7) การรจกเปลยนแปลงใหเหมาะสม (Transformation) ผ นาตองวเคราะห

ชองวางระหวางวสยทศนและสภาพการณปจจบนขององคการ เพอวางกลยทธและแผนปฏบต

นาไปสการเปลยนแปลงใหไดตามเปาหมาย มกดา สนทรรตน (2547: 49 - 50) ไดสรปวา การ

พฒนาภาวะผ นาเปรยบเสมอนการสงเสรมความแขงแกรงในการบรหารงานแกองคการ “การนา

เครองมอปองกนความลมเหลว” มาประยกตใชจะเปนเครองมอในการพฒนาองคการไปส

ความกาวหนาตอไป

2.3.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบภาวะผ นา

2.3.2.1 ความหมายของภาวะผ นา

ภาวะผ นา (Leadership) หรอความเปนผ นา ซงหมายถง ความสามารถในการนา จง

เปนสงสาคญยงสาหรบความสาเรจของผ นา ภาวะผ นาไดรบความสนใจ และมการศกษามาเปน

เวลานานแลว เพอใหรวาอะไรเปนองคประกอบท จะชวยใหผ นามความสามารถในการนา หรอม

ภาวะผ นาทมประสทธภาพ

การศกษาน นไดศกษาต งแตคณลกษณะ (Traits) ของผ นาอ านาจ (Power) ของผ นา

พฤตกรรม (Behavior) ของผ นาแบบตาง ๆ และอนๆ ในปจจบนน กย งมการศกษาภาวะผ นาอย

ตลอดเวลาและพยายามจะหาภาวะผ นาทมประสทธภาพในแตละองคการและในสถานการณตางๆ

กน

ความหมายของภาวะผ นา ไดมผ ใหความหมายของภาวะผ นาไว หลากหลายและ

แตกตางกน

Bass (1981: 7-14 อางถงในเสรมศกด วศาลาภรณ, 2530: 8–9) ไดรวบรวมความหมาย

ของภาวะผ นา ตามทมผ ใหไว และจาแนกความหมายของภาวะผ นาออกเปน 11 กลม คอ

1) ภาวะผ นาในฐานะทเปนกระบวนการกลม (Group Process) ภาวะผ นาเปน

ผลของการเปลยนแปลงของกลมและกจกรรมของกลม

2) ภาวะผ นาในฐานะเปนบคลกภาพและผลของบคลกภาพ ภาวะผ นาเปน

การผสมผสานของคณลกษณะตาง ๆ(Traits) ทชวยใหสามารถจงใจบคคลอนใหปฏบตภารกจทไดรบ

มอบหมาย ใหสาเรจ

3) ภาวะผ นาในฐานะเปนศลปะทกอใหเกดการยนยอมตาม (Compliance)

ภาวะผ นาททาใหสมาชกกลมทาตามทผ นาตองการ

39

4) ภาวะผ นาในฐานะทเปนการใชอทธพล เปนการทผ นามอทธพลตอ

พฤตกรรมตางๆของสมาชกกลม ความสมพนธระหวางผ นากบผ ตามเปนไปตามความสมครใจ มใช

การข เขญบงคบ

5) ภาวะผ นาในฐานะทเปนพฤตกรรม ภาวะผ นาเปนพฤตกรรมของบคคลท

เกยวของกบการควบคม ส งการกจกรรมของกลม

6) ภาวะผ นาในฐานะทเปนรปแบบของการจงใจ (Persuasion) ภาวะผ นาเปน

ศลปะในการเกล ยกลอม จงใจหรอดลใจ สมาชกของกลมใหรวมมอในการปฏบตภารกจเพอให

บรรลว ตถประสงค เปนการจงใจใหบคคลอนทาตามมใชบงคบข เขญหรอใชอ านาจ

7) ภาวะผ นาในฐานะทเปนความสมพนธของอานาจ (Power Relation) ภาวะ

ผ นาเปนความแตกตางระหวางอ านาจของผ นากบผ ตาม ผ นายอมใชอ านาจทางหนงทางใดใหผ ตาม

ปฏบตตาม

8) ภาวะผ นาในฐานะเปนเครองมอในการบรรลเปาหมาย ตามแนวคดน ภาวะ

ผ นาเปนเครองมอทสาคญและจาเปนเพอการบรรลเปาหมายของกลม

9) ภาวะผ นาในฐานะทเปนผลของปฏสมพนธ ภาวะผ นาเปนผลของการ

กระทาของกลมซงเกดจากปฏสมพนธระหวางผ นากบผ ตาม และปฏสมพนธระหวางผ ตามดวยกน

10) ภาวะผ นาเปนความแตกตางของบทบาท บทบาทของผ นาแตกตางจาก

บทบาทของผ ตาม บทบาทของภาวะผ นาเปนการประสานความสมพนธบทบาทตางๆในกลมและ

ควบคมช นา กจกรรมของกลมเพอการบรรลเปาหมาย

11) ภาวะผ นาในฐานะทสงเสรมความสมพนธระหวางบคคล ผ นาทาหนาท

ก าหนดขอบขายและสงเสรมความสมพนธระหวางบคคล ก าหนดชองทางและเครอขายของการ

ตดตอสอสาร ตลอดจนกระบวนการของการตดตอสอสารระหวางบคคล ภาวะผ นาเปนผลของ

ปฏสมพนธในกลม

ประพนธ ผาสกยด (2541: 87) ไดศกษาเกยวกบ ความสามารถในการนาหรอภาวะ

ผ นาวา เปนคณสมบตหรอทกษะสวนตวของแตละบคคลทสามารถสรางข นได หากไดรบการ

พฒนาฝกฝน ผ นาทเราพบเหนกนอยทกว นน อาจจะไมมความสามารถในการนาทดพอกได จงทาให

เกดปญหาข นมากมายท งในระดบองคกรและในระดบประเทศ พดงายๆ กคอ คนททาหนาทเปน

ผ นา (Leader) น น ไมไดหมายความวาเขาจะเพยบพรอมซงคณสมบต แลการสามารถในการนา

(Leadership) เสมอไป แตในทางตรงกนขาม ใครกามทมภาวะผ นา (Leadership) เขาน นแหละม

ความพรอม และเหมาะสมอยางยงทจะทาหนาทเปนผ นา (Leader)

ดงน นถาจะกลาวถงความหมายท วไปของผ นาทประสบความสาเรจในกระแสของ

ความเปลยนแปลงคอ ผ ทจงใจคนอนใหทาบางสงบางอยางใหสาเรจโดยการช ใหเหนถงประโยชน

40

ของการบรรลเปาหมายน น และผ นะย งตองเปนผ ช ใหเหนวธการทจะทางานน นใหสาเรจอกดวย

ความหมายทลกของผ นาน น มไดจ ากดอยแคเพยงการกาหนดเปาหมาย หรอการกาหนดการปฏบต

วาเรน เบนนส ผ สอนภาวะเรองผ นาทมหาลยเซาเทรน แคลฟอเนย กลาววาพนฐานของภาวะผ นา

คอความสามารถในการเปลยนกรอบความคดและจตใจของผ อน ซงกคอผ นาพาคนอนไปใหถง

เปาหมายโดยการชวยใหเขามองโลกดวยมมมองทแตกตางไปจากเดมตามความหมายทกลาวโดย

เบนนส ผ นามความหมายครบคมกวางขวางมากกวาการมตาแหนงใหญโตในองคเทาน น

2.3.2.2 หนาทของผ นา (อางถงใน นพพงษ บญจตราดล , 2551: 112-113)

1) ผรกษาหรอประสานใหสมาชกในกลมอยรวมกน (Maintenance of

Membership) หรอหมายถง ผ นาจะตองอยใกลชดกบกลม มความสมพนธและเปนทยอมรบของคนใน

กลม ทาใหกลมมความสามคคกลมเกลยวกน

2) ผนางานของกลมใหบรรลว ตถประสงค (Objective Attainment) หมายถง

ผ นาจะตองมความรบผดชอบในกระบวนวธการปฏบตงานดวยความม นคง เขาใจไดและจะตองทาให

กลมทางานใหบรรลเปาหมาย

3) ผอ านวยใหเกดการตดตอสมพนธในกลม (Group Interaction Facilitation)

หมายถงจะตองปฏบตงานในทางทจะอานวยความสะดวกใหเกดการปฏสมพนธ และการปฏบตงาน

รวมกนดวยดของสมาชกในกลมการตดตอสอสารทดเปนสงสาคญและจาเปนในการชวยใหหนาทน

บรรลเปาหมาย

2.3.2.3 ลกษณะประจาตวผน า (อางถงใน นพพงษ บญจตราดล, 2551: 112-113)

1) ผนาจะตองเปนผ ทมความสามารถ (Capacity) ซงประกอบดวยความม

สตปญญาไหวพรบการใชเวลาและภาษาทถกตอเปนผ ทมความคดรเรมสรางสรรคและเปนผ มการ

ตดสนปญหาทด

2) ผนาจะตองเปนผ ทมความสาเรจ (Achievement) มความสาเรจทางดาน

วชาการ หรอดานอน ๆ

3) ผนาจะตองเปนผ มความรบผดชอบ (Responsibility) จะตองเปนผ ท

บคคลอนพงพาได มความสมาเสมอ อดทน กลาพดกลาทา มความเชอมนในตนเอง และมความ

ปรารถนาทจะเปนเลศหรอทะเยอทะยานในทางทด

4) ผนาจะตองเปนผ ทเขาไปมสวนรวม (Participation) ในดานกจกรรมดาน

สงคมจะตองใหความรวมมอรจกปรบตวและมอารมณขน

5) ผนาตองเปนผ ทมฐานะทางสงคม (Status) มต าแหนงฐานะทางสงคมเปน

ทรจกท วไป(Popularity)

41

6) ผนาตองเปนผ รสภาพการณ (Situation) รสภาวะทางจตใจของบคคล

ระดบตางๆ รความตองการและความสนใจของผ ใตบงคบบญชา รในวตถประสงคขององคการทจะตอง

ทาใหสาเรจมผ กลาววาผ นาทดจะตองรจกการเปนผ ตามทดดวย

2.3.2.4 วเคราะหผน าจากบทบาทและรปแบบทแสดงออก พจารณาแหลงทมาของ

อานาจของผ นาแบงเปน 3 ประเภทคอ (อางถงใน นพพงษ บญจตราดล, 2551: 112-113)

1) ผ นาตามกฎหมาย (Legal leader) เปนผ นาทมอ านาจตามกฎหมาย เชน

ตาแหนงตางๆ ทต งข นมาตามกฎหมาย

2) ผ นาตามบคลกภาพสวนตว (Charismatic leader) ผ นาทมอ านาจตดตวมา

เพราะมบคลกด การศกษาสง ฐานะและตระกลด ผ นาประเภทน ไมจ าเปนตองใชอ านาจทางกฎหมายใน

การโนมนาวจตใจคน

3) ผ นาทเปนสญลกษณของกลม (Symbolic leader) ผ นาประเภทน เปน

สญลกษณของกลมททกคนยอมรบและยกยองเทดทน ทานองเดยวกบสถาบนพระมหากษตรย ซงเปน

ผ นาสงสดของประเทศ และเปนผ นาทจะรกและยดกลมของตนเปนหลกดวย ผ นาประเภทน จงมอ านาจ

และบารมมาก

2.3.2.5 พจารณาจากการใชอ านาจของผ นา แบงไดเปน 3 ประการ (อางถงในนพพงษ

บญจตราดล, 2551: 112-113) คอ

1) ผนาแบบเผดจการ (Autocratic) ผ นาประเภทน เปนผ ส งงานเฉยบขาด ไม

คานงถงผ อน ไมมการแบงงาน รวบอานาจแบบเผดจการ จะตดสนใจดวยตนเอง ยดม นในความคดของ

ตนเองเปนใหญ สรางบรรยากาศแหงความกลวใหเกดข นในหนวยงาน

2) ผนาแบบตามสบาย (Laissez-Faire) ผ นาประเภทน จะใหผ ใตบงคบบญชา

ปฏบตงานกนไปตามใจชอบ ตามบญตามกรรม ไมมการนเทศตรวจตราตดตามผลงาน การตดสนใจ

ข นอยกบผ ใตบงคบบญชาทจะเหนดเหนชอบกนไป จะทาอยางไรกไดตามใจชอบ ถาไดลกนองดงานก

จะออกมาดได ถาลกนองไมดงานกเสยหายและการปฏบตงานกทากนไปวน ๆหนง

3) ผนาแบบประชาธปไตย (Democratic) ผ นาประเภทน จะใชอ านาจตาม

วถทางประชาธปไตย การตดสนใจจะถอความเหนของสวนใหญ มการประชมปรกษาหารอกอนการ

ตดสนใจ มการกระจายอานาจ รบฟงความคดเหน ไมใชอ านาจกดข การแกปญหากเปดโอกาสใหทกคน

ไดรวมกนพจารณา เคารพในสทธและหนาทของแตละบคคล

จากความหมายดงกลาวขางตน พอสรปไดวา ภาวะผ นา หมายถง ความสามารถใน

การนา ช แนะ ส งการ หรออานวยการ ซงเปนกระบวนการของผ นา ตอผ อยใตบงคบบญชาให

ปฏบตงานอยางเตมใจ เพอใหเกดประสทธภาพในการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย ตลอดจนมความ

กระตอรอรนในการปฏบตงานงานจบประสบความสาเรจตามจดมงหมายของหนวยงาน

42

2.4 แนวคดทฤษฏเกยวกบคณธรรมจรยธรรม

2.4.1 ความหมายของคณธรรมหรอศลธรรม (Moral)

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2525 (ราชบณฑตยสถาน, 2525: 187) ให

ความหมายของคณธรรมไววา เปนสภาพคณงามความด

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานหลกคณธรรมสาหรบคนไทยในพระราชพธ

บวงสรวงสมเดจพระบรพมหากษตรยาธราชเจา ณ ทองสนามหลวง วนจนทรท 5 เมษายน พ.ศ.

2525 ทงน เพอยดถอปฏบตมอย 4 ประการ คอ (ภมพลอดลยเดช, พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา,

2531: 6-9)

ประการแรก คอการรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเอง ทจะประพฤตปฏบตแต

สงท เปนประโยชนและเปนธรรม

ประการทสอง คอการรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเอง ใหประพฤตปฏบตอยในความ

สจ ความดน น

ประการทสาม คอ การอดทน อดกล น และอดออม ทจะไมประพฤตลวงความสจ

สจรต ไมวาจะดวยเหตประการใด

ประการทส คอ การรจกละวางความช ว ความสจรต และรจกสละประโยชนสวน

นอยของตนเพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง

คณธรรมท ง 4 ประการน จะชวยใหประเทศชาตบงเกดความสขรมเยน โดยเฉพาะผ ทเปนคร

จ าเปนตองยดถอปฏบตเพอประโยชนของตนเองและผ อน

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), (2539: 18) กลาววา จรยธรรม หมายถง ระบบการดาเนน

ชวตทดงามตามธรรมชาต ซงประกอบดวยปจจย 3 ประการ คอ

1) ดานพฤตกรรมภายนอกทมสมพนธกบสงแวดลอมท งทางดานสงคมและวตถ

ตลอดธรรมชาตน น ไดแก ศล

2) ดานจตใจทม นคง เพราะการมจตใจทม นคงเปนแกนสาคญในการพฒนา

ไดแก สมาธ

3) ดานความร ความเขาใจในความเปนจรง การมองเหตผล ตลอดจนเขาถงความ

เปนจรงของธรรมชาต ไดแก ปญญา ปจจย 3 ประการ น จะสงผลตอกนและเสรมซงกนและกน ใน

ระบบความสมพนธแหงเหตปจจยในการดาเนนชวต

กระทรวงศกษาธการ (2543: 2) ใหความหมาย คณธรรม ไววา สงทบคคลสวนใหญยอมรบ

วาดงาม ซงสงผลใหเปนประโยชนและความดงามทดทแทจรงตอสงคม สวนจรยธรรม หมายถง สง

ทบคคล หรอสงคมยดถอเปนเครองมอชวยตดสนและกาหนดการกระทาของตนเอง

43

กรต บญเจอ (2538: 105) ไดใหความหมายวา “คณธรรม เปนคณสมบตของบคคล ซงทาให

ผ มคณธรรมรจกแสวงหาคณงามความดและทาใหเขาไดบรรลถงจดมงหมายอนดเลศ ท งในดาน

ความประพฤตท วไปหรอขอบเขตทจากดแหงความประพฤต”

สมบรณ พรรณนาภพ (2526: 64) ไดใหความหมายของจรยธรรมและคณธรรม ดงน ค าวา

“จรยธรรม” เปนคาทสอแสดงถงคณภาพของจตใจคน เปนเรองทอยภายในคนซงยาก แกการท

ผ อนจะหย งร แตผ อนกสามารถรบรไดจากการไดใกลชด คบหาสมาคมหรอสงเกตไดจาก

พฤตกรรมทแสดงออกมา เชน จากการพด จากการแสดงความคดเหน การปฏบตตอผ อน เปนตน

“คณธรรม” หมายถง คณงามความด เปนคาสอนทสอแสดงความหมายถงคณภาพของจตใจ

เชนเดยวกบจรยธรรม แตขณะเดยวกนกสอแสดงถงความมตวตนของมนเองอกดวย

ประภาศร สหอาไพ (2535: 25) ไดกลาวไววา คณธรรม คอ หลกธรรมจรยาทสรางความรสก

ผดชอบช วดในทางศลธรรม มคณงามความดภายในจตใจอยในข นสมบรณจนเตมเปยมไปดวย

ความสขความยนด การกระทาทดยอมมผลตผลของความด คอ การชนชมยกยองในขณะทการ

กระทาช วยอมนาความเจบปวดมาให การเปนผ มคณธรรม คอ การปฏบตตนอยในกรอบทดงาม

ความเขาใจเรองการกระทาดมคณธรรมเปนกฎเกณฑสากลทตรงกน เชน การไมฆาสตว ไม

เบยดเบยน ไมลกขโมย ไมประพฤตผดในกาม เปนตน สภาพการณของการกระทาความด คอ

ความเหมาะความควรตอเหตการณทเกดข น สามารถตดสนใจแกไขปญหาไดอยางเหมาะสมดวย

หลกจรยธรรมทสามารถจาแนกความถกผด สามารถส งสอนอบรมใหปฏบตตามมาตรฐานของ

พฤตกรรมทถกตอง มสตสมปชญญะ รบผดชอบช วด ตามทานองคลองธรรม มจตใจลกษณะนสย

และความต งใจหรอเจตนาทดงาม

ศลธรรม คอ ขอปฏบตอนเปนผลผลตทางสงคมทเกยวของกบความถกตองในการปฏบต

ตอกน ขจดสงขดแย งและสงเสรมความสมพนธในสงคมวางมาตรการทก าหนดขอบเขตของ

ปรชญาคณธรรม (Moral Philosophy) ทาใหสงคมมกฎหรอระเบยบของความประพฤต มระเบยบ

วนย ทาใหบคคลเปนสมาชกทดของสงคม มสานกอสระในแนวทางจรยธรรม ซงเปนองคประกอบ

สาคญของการกระทาด

คณธรรมหรอศลธรรม เปนหลกธรรมจรยา (Morality) ทปลกฝงระเบยบความประพฤต

ดานศลธรรมจรรยา เปนกฎความประพฤตตามอดมคตทถกตองเหมาะสม เปนเรองของการ

ประกอบคณงามความดและบญกศล คณธรรมหรอศลธรรมมความสมพนธเปนอนหนงอนเดยวกน

อยในจรยธรรม ในดานระเบยบวนยทใชกบสงทเรยกวา ความดความช วตามคานยมทางศลธรรม

อนเปนหลกความประพฤตทควบคมบคคลหรอกลมชน

สชพ ปญญานภาพ (2506: 180-205 อางถงในสพรรณ ไชยอาพร, 2550: 25) ทศนะทาง

พทธศาสนา พระพทธศาสนาเปนศาสนาอเทวนยมเกดข นในชมพทวป (ประเทศอนเดย) โดยพระ

44

สมณโคดมเปนศาสนา ผ ประกาศปรชญาในแนวคดน เนนหลกธรรมทเปนสจธรรม โดยเฉพาะใน

การใชปญญาพจารณาเหตผลหลกธรรมทเปนหวใจพระพทธศาสนาทนามาส งสอนม 3 ประการ คอ

1) ใหเว นความช วท งปวง

2) ใหทาความด

3) ใหชาระจตใจใหสะอาดบรสทธ

ในหลกธรรมทพระพทธเจาสมณโคดมไดนามาประกาศเปนคณธรรมทมความสอดคลอง

เชอมโยงกนไดท งหมด หมายถง การปฏบตตามธรรมขอใดขอหนงยอมเกยวขอไดขอธรรมอน

ตามมา เปนแนวคดทางจรยศาสตรทก าหนดขอประพฤตปฏบตทางกายวาจาและทางจตใจโดยเรม

ต งแตสงทเปนขอประพฤตปฏบตข นพนฐานทางการกระทาทางกายไปสข นสงทเปนขอประพฤต

ปฏบตทางความคดทมงสความบรสทธ หลดพนทางจตใจในหลกจรยศาสตรของศาสนาพทธม 3 ข น

กลาวคอ

จรยศาสนาข นมลฐาน ประกอบดวยศล 5 ธรรม 5 ไดแก

1) เว นจากการเบยดเบยนทารายชวตสตวหรอมนษย (เปนศล) ม เมตตากรณาตอ

สตวและมนษย (เปนธรรม)

2) เว นจากการลกฉอทรพย (เปนศล) เออเฟอเผอแผประกอบอาชพสจรต (เปน

ธรรม)

3) เว นจากการประพฤตผดในกาม (เปนศล)สารวมในกาม (เปนธรรม)

4) เว นจากการพดปด (เปนศล) พดจรง (เปนธรรม)

5) เว นจากการเสพดมสราเมรย (เปนศล) มสต สารวมระวง (เปนธรรม)

จรยศาสตรข นกลาง ประกอบดวยกศลกรรมบถ 10 ประการ ไดแก กาย 3 ขอ

1) เว นจากการฆาสตวหรอมนษย หรอเบยดเบยนทารายชวต

2) เว นจากการลกทรพย

3) เว นจากการประพฤตผดในกาม

วาจา 4 ขอ คอ

1) เว นจากการพดปด

2) เว นจากการพดยยงใหแตกราวกน

3) เว นจากการพดคาหยาบ

4) เว นจากการพดเหลวไหล เพอเจอ

ทางใจ 3 ขอ คอ

1) ไมโลภอยากไดของผ อนมาเปนของตน

2) ไมคดปองรายผ อน หรอคดใหเขาถงความพนาศ

45

3) ไมเหนผดจากทานองคลองธรรมโดยมความเหนถกตอง (วาทาดไดด ทาช วได

ช วมารดาบดามคณ เปนตน)

จรยศาสตรข นสง ประกอบดวยอรยมรรค แปลวา ทางอนประเสรฐหรอทางสายกลาง ม 8

ประการ ไดแก

1) ปญญาอนเหนชอบ คอ อรยสจ 4

2) ดารชอบ คอ ด ารออกจากกาม ดารในการไมปองราย/ ไมพยาบาท ดารในการ

ไมเบยดเบยน

3) เจรจาชอบ คอ เว นวจทจรต 4 ไมพดปด ไมพดสอเสยดหรอยยงใหแตกราว

ไมพดคาหยาบ ไมพดเพอเจอ

4) ทาการงานชอบ คอเว นจากกายทจรต 3 ไมฆาสตวหรอมนษยไมลกฉอทรพย

ไมประพฤตผดในกาม

5) เล ยงชพชอบ คอ เว นจากการเล ยงชวตโดยทางทผด ไมหาเล ยงชพในทางท

ผดทมโทษ ประกอบอาชพชอบธรรม

6) เพยรชอบ คอ ระลกในสตปฏฐาน 4 ต งสตพจารณารางกายเวทนา (ความรสก

ทกข ตลอดจนไมทกขไมสข) จตและธรรม ใหรเทาทน เหนท งความเกดดบ

7) ต งใจไวชอบ คอ เจรญในฌานท ง 4 การทาจตใจใหสงบเปนสมาธอยางแนวแน

ทเรยกวาไดฌาน 4 กศลมล เปนรากเหงาทจะกอใหเกดคณธรรม สาเหตของความเปนคนด

Walter and Others (1966: 801 อางถงในสพรรณ ไชยอาพร, 2550: 34) ไดใหความหมาย

ของคณธรรมวา คณธรรมเปนคณภาพทางศลธรรมเฉพาะอยาง หรอนสยทด

Good (1976: 641 อางถงในสพรรณ ไชยอาพร, 2550: 34) ไดใหความหมายของคณธรรม

ไว 2 ประการ

1) คณธรรม หมายถง ความดงามของลกษณะนสยหรอพฤตกรรมทไดกระทาจน

เคยชน

2) คณธรรม หมายถง คณภาพทบคคลไดกระทาตามความคดและมาตรฐานของ

สงคม ซงเกยวของกบความประพฤตและศลธรรม

Longman (1978: 1226 อางถงในสพรรณ ไชยอาพร, 2550: 34) ไดใหความหมายของ

คณธรรมไว 2 ประการดงน

1) คณธรรม หมายถง ความด ความสงา และความมคณคาของนสยซ ง

แสดงออกโดยการการประพฤตทถกตอง

2) คณธรรม หมายถง คณภาพทดของอปสยของการประพฤต

46

จากแนวความคดดงกลาวขางตน พอสรปไดวา คณธรรม คอ คณงามความดทอยภายใน

จตใจของมนษยทเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตในทางทดในทางทชอบ เปนประโยชนตอ

ตนเองและสงคม รจกผดชอบช วด ตามทานองคลองธรรม ไมทาผดศลธรรมอนดงานม เชน การไม

ฆาสตว การไมลกทรพย การไมประพฤตผดในกาม การไมพดเทจ การไมเสพสงเสพตด เปนตน

คณธรรมเปนเครองทจะประกอบคณงามความดของมนษย เปนนามธรรมไมใชเปน

รปธรรม เพราะเนองจากมนอยในสภาพของจตใจไมไดแสดงออกมาเปนการประพฤตปฏบต แต

ในทางตรงกนขามถาหากเราจะแสดงออกมา เรยกวา จรยธรรม เพราะตวจรยธรรม เปนการ

ประพฤตออกมาใหเปนรปธรรม ซงท งคณธรรมและจรยธรรมมความหมายใกลเคยงกนแตคนละ

ความหมาย คณธรรมเปนเรองของความดงามภายในจตใจ แตจรยธรรมเปนการประพฤตหรอแสดง

ออกมาใหเหน

2.4.2 ความสาคญของคณธรรม

ตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครสภา ซงไดจากการประชมสมมนาวชาชพครคร งท 6

ระหวางว นท 27–28 เมษายน พ.ศ. 2532 ไดสรปวา บคคลทประกอบวชาชพครมลกษณะพนฐาน

4 ประการ คอ รอบร สอนด มคณธรรมตามจรรยาบรรณและมงม นพฒนาตนเอง(ภมพลอดลยเดช,

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา, 2531: 6–9) ในทน จะนามากลาวเฉพาะในสวนทเปนขอ

คณธรรมตามจรรยาบรรณ ซงมครสภากาหนดไว 9 ขอ ดงตอไปน

1) มเมตตากรณา พฤตกรรมหลก คอ มความเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเพอน

รวมงานและสงคม มความสนใจและหวงใยในการเรยนและความประพฤตของนกเรยน สวน

พฤตกรรมบงช คอ ไมนงดดายและเตมใจชวยเหลอผ อนตามกาลงความสามารถ ใหความรกความ

เอาใจใสชวยเหลอดแลเดกใหไดรบความสขและพนทกข เปนกนเองกบนกเรยน เพอใหนกเรยนม

ความรสกเปดเผยไววางใจ และเปนทพงของนกเรยน

2) มความยตธรรม พฤตกรรมหลก คอ มความเปนธรรมตอนกเรยนและมความ

เปนกลาง สวนพฤตกรรมบงช คอ เอาใจใสและปฏบตตอนกเรยนทกคนอยางเสมอภาคและไม

ล าเอยง ตดสนปญหาของนกเรยนดวยความเปนกลาง ยนดชวยเหลอนกเรยน ผรวมงานและ

ผ บรหารโดยไมเลอกทรกมกทชง

3) มความรบผดชอบ พฤตกรรมหลก คอ มงม นในผลงาน ใชเวลาอยางคมคา

และปฏบตหนาทครบถวน สวนพฤตกรรมบงช คอ มวธการทจะปฏบตงานใหบรรลว ตถประสงค

วางแผนการใชเวลาอยางเหมาะสม และปฏบตงานใหทนเวลา ใชเวลาคมคาและมประสทธภาพ

วางแผนการปฏบตงานอยางมระบบ ปฏบตงานตามแผนไดเสรจและมประสทธภาพ มความ

47

รอบคอบ ระมดระวงในการปฏบตหนาททกดาน ปฏบตภารกจทกดานไดครบตามความสามารถ

และประเมนผลการปฏบตงานไดอยางเหมาะสม

4) มวนย พฤตกรรมหลก คอ มวนยในตนเอง และปฏบตตามกฎและระเบยบ

สวนพฤตกรรมบงช คอ ควบคมตนเองใหปฏบตตนอยางถกตองตามทานองคลองธรรม มวธ

ทางานทเปนแบบอยางทดแกผ อนได ปฏบตตามกฎและระเบยบของหนวยงานและสถานศกษา

ปฏบตหนาทการงานเปนไปตามข นตอน

5) มความขย น พฤตกรรมหลก คอ มความต งใจและมความพยายาม สวน

พฤตกรรมบงช คอกระตอรอรนและปฏบตงานเตมความสามารถอยางสม าเสมอ ไมทอถอยตอ

อปสรรคในการทางาน และมความพยายามทจะสอนเดกใหบรรลจดหมาย

6) มความอดทน พฤตกรรมหลก คอ อดทนเมอเกดอปสรรค และมความสามารถ

ในการควบคมอารมณ สวนพฤตกรรมบงช คอ ปฏบตงานเตมไมทงขวางกลางคน ไมโกรธงาย

และสามารถควบคมอารมณไดอยางเหมาะสม และอดทนอดกล นคาวพากษวจารณ

7) มความประหย ด พฤตกรรมหลก คอ รจกประหย ดและออมและใชของใหคมคา

สวนพฤตกรรมบงช คอ ชวยรกษาและใชของสวนรวมอยางประหย ด ไมใชจายฟ มเฟอยเกนฐานะ

ของตน รจกเกบออมทรพย เพอความม นคงของฐานะ และรจกใชและเกบรกษาของอยางถกวธ

8) มความรกและศรทธาในอาชพคร พฤตกรรมหลก คอ เหนความสาคญของ

อาชพครและรกษาชอเสยงวชาชพคร สวนพฤตกรรมบงช คอ สนบสนนการดาเนนงานขององคกร

วชาชพคร เขารวมกจกรรมวชาชพคร รวมมอและสงเสรมใหมการพฒนามาตรฐานวชาชพคร ต งใจ

ปฏบตหนาทใหเกดผลดและเกดประโยชนตอสวนรวมเปนสาคญ รกษาความสามคคและชวยเหลอ

ซงกนและกนในหนาทการงาน ปกปองและสรางความเขาใจอนดตอสงคมเกยวกบวชาชพคร

9) มความเปนประชาธปไตยในการปฏบตงานและการดารงชวตพฤตกรรมหลก

คอ รงฟงความคดเหนของผ อน และมเหตผล สวนพฤตกรรมบงช คอ เปดโอกาสใหผ อนแสดง

ความคดเหน รบฟงความคดเหนและขอโตแย งของผ อน ยอมรบและปฏบตตามความคดทมเหตผล

โดยคดถงประโยชนสวนรวมเปนหลก และใชหลกการและเหตผลในการตดสนใจและแกปญหา

ตอมาในป พ.ศ. 2539 ครสภาประกาศใชจรรยาครใหม ว นท 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2539

เพอใหเหมาะสมกบครไทยในยคปจจบน จะเหนไดวาจรรยาบรรณ 5 ขอแรก มความสาคญในระดบ

ทคร “ตอง” กระทาหรอไมกระทา สวน 4 ขอหลงมน าหนกลดหล นกนลงมา แตกสาคญและจาเปน

ตอความเปนคร โดยเฉพาะอยางยงครระดบ “มออาชพ” จรรยาบรรณแตละขอมขอความทกระชก

กะทดรดและเจาะจง แตการตความและความเขาใจของแตละคนอาจแตกตางกนบางในรายละเอยด

ดงน นครสภาจงไดจดทาค าอธบายข น เพอช ใหเหนเจตนารมณและความมงหมายของจรรยาบรรณ

ครแตละขอเพอใหผ เกยวของทกฝายเขาใจตรงกน (สานกงานเลขาธการครสภา, 2544: 12-20)

48

จรรยาบรรณขอท 1

ครตองรกและเมตตาศษย โดยใหความเอาใจใสชวยเหลอสงเสรม ใหก าลงใจใน

การศกษาเลาเรยนแกศษยโดยเสมอหนา

จรรยาบรรณขอท 2

ครตองอบรม ส งสอน ฝกฝน สรางเสรมความร ทกษะ และนสยทถกตองดงาม

ใหแกศษยอยางเตมความสามารถดวยความบรสทธ ใจ

จรรยาบรรณขอท 3

ครตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกศษย ทงทางกาย วาจา และจตใจ

จรรยาบรรณขอท 4

ครตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณ

สงคมของศษย

จรรยาบรรณขอท 5

ครตองไมแสวงประโยชนอนเปนอามสสนจางจากศษย ในการปฏบตหนาท

ตามปกตและไมใชศษยกระทาการใดๆ อนเปนการหาประโยชนใหแกตนโดยมชอบ

จรรยาบรรณขอท 6

ครยอมพฒนาตนเองท งในดานวชาชพ ดานบคลกภาพ และวสยทศน ใหทนตอ

การพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคมและการเมองอยเสมอ

จรรยาบรรณขอท 7

ครยอมรกและศรทธาในวชาชพคร และเปนสมาชกทดขององคการวชาชพ

จรรยาบรรณขอท 8

ครพงชวยเหลอเกอกลครและชมชนในทางสรางสรรค

จรรยาบรรณขอท 9

ครพงประพฤต ปฏบตตน เปนผ นาในการอนรกษ และพฒนาภมปญญาไทยและ

วฒนธรรมไทย

ดงน นผ ทเปนครจงตองมคณธรรมซงเปนคณธรรมของคร หมายถง คณสมบตทเปนความด

ความถกตอง เหมาะสม ซงมอยภายในจตใจของคร และเปนแรงผลกดนใหครกระทาหนาทของคร

อยางถกตองเหมาะสมไดอยางสมบรณซง ยนต ชมจต (2531 : 141–142) ไดสรปความสาคญของ

คณธรรมของครไว 4 ดานคอ

1) ดานตวคร

สมมาสงกปปะ การดารชอบ หมายถง การคดอยางฉลาด รอบคอบ รจก

ไตรตรอง เปนผ มวธคด รจกใชความคดในทางทถกตองดงาม คดในทางสรางสรรค และเปน

ประโยชนท งตอตนเอง ตอศษย และตอสงคม

49

สมมาวาจา การพดจาชอบ หมายถง การไมพดจาสอเสยด ไมเพอเจอไมพด

หยาบและไมพดปดพดเทจ วธพดของครมผลตอความรสกและจตใจของศษยเสมอ หากครพดดวย

ความจรงใจ ออนโยน ไพเราะ ยอมทาใหศษยมความเคารพและรกนบถอ

สมมากมมนตะ การทาการงานชอบ หมายถง การกระทากจการตางๆ ดวย

ความเตมใจ และต งใจอยางเตมความสามารถ เพอใหเกดผลดตอผ เกยวของ

สมมาอาชพ การเล ยงชวตชอบ หมายถง การทาอาชพสจรต และไมผด

กฎหมายทงหลาย

สมมาวายามะ การเพยรชอบ หมายถง การมงม นพยายามในทางด ครตองม

ความเพยร คอ พยายามศกษาหาความรอยเสมอ มมานะพยายามสรางความกาวหนาในชวตและ

หนาทการงานตามทานองคลองธรรม

สมมาสต การระลกชอบ หมายถง การพจารณาไตตรองในทางทถก ท งม

สตปญญาเฉยบแปลมรอบคอบ ในการผจญปญหาตางๆ

สมมาสมาธ ความต งใจม นชอบ หมายถง การต งอยในความสงบ ไมปลอย

ใหกเลสท งหลายเกดข นจนทาใหหลงผด หากครผ มความต งใจม นชอบยอมเปนผ ประสพ

ความสาเรจในการดาเนนอาชพคร

2) พรหมวหาร 4 เปนธรรมทค าจนโลก ครจะตองมธรรมประจาใจอนประเสรฐน

เพอเปนหลกประพฤตปฏบตตนทดงาม ไดแก

เมตตา คอ ความรกใคร ปรารถนาดอยากใหเขามความสข มจตใจทดงาม ผ

ทเปนครอาจารยจะตองมเมตตาเปนทต ง

กรณา ความสงสาร เอนดศษย พงชวยเหลอใหพนจากความทกขและความไมร

มทตา คอ ความชนชมยนดเมอศษยไดด และยกยองเชดชใหปรากฏ อนเปน

การใหก าลงใจและชวยใหเกดความภมใจในตนเอง

อเบกขา คอ การวางตววางใจเปนกลาง อนจะใหด ารงอยในธรรมตามท

พจารณาเหนดวยปญญา มจตเรยบตรงเพยงธรรมดจตราช ง ไมเอนเดยงดวยรกหรอชง พรอมทจะ

วนจฉยและปฏบตไปตามธรรม พรอมทจะใหความชวยเหลอเกอกลเมอผ อนรอนเปนทกข

3) ฆราวาสธรรม 4 เปนหลกธรรมทใหแนวคดเกยวกบการครองเรอน และ

หลกการครองชวตของคฤหสถ ม 4 ประการ คอ

สจจะ คอ ความจรง ความซอตรง ซอสตย และจรงใจ ซงจ าแนกออกได

เปนสจจะตอตนเอง ตอผ อน ตอหนาทการงาน และตอประเทศชาต

ทมะ คอ การฝกฝน การขมใจ ฝกนสย รจกควบคมจตใจ แกไข

ขอบกพรอง ต งม นในจดหมาย ไมทอถอย

50

จาคะ คอ การเสยสละ การใหรจกละกเลส มใจกราวพรอมทจะรบฟงความ

ทกข ความคดเหน แสดงความตองการของผ อน พรอมทจะรวมมอ ชวยเหลอ เออเฟอเผอแผแก

ผ อน

4) สงคหวตถ 4 เปนหลกธรรมทใหแนวคดเกยวกบการยดเหนยวจตใจบคคล

และการประสานความสามคคในกลมคน ประกอบดวย

ทาน หมายถง การให ครอาจารยจะตองใหค าแนะนาส งสอน ใหความรและ

ความเขาใจในเรองตางๆ

ปยวาจา หมายถง พดจาดวยน าใจหวงด มงใหเปนประโยชนและเกดผลด

ทาใหเกดความเชอถอและเคารพนบถอ

อตถจรยา หมายถง การประพฤตอนเปนประโยชน การขวนขวายชวยเหลอ

กจการสาธารณประโยชน ตลอดจนชวยแกไขปรบปรงสงเสรมในทางจรยธรรมแกผ อน

สมานตตตา หมายถง การทาตนใหเสมอตนเสมอปลาย ตลอดจนการวางตว

ใหเหมาะแกฐานะ ภาวะ บคคล เหตการณและสงแวดลอม

5) อทธบาท 4 เปนหลกธรรมททาใหทางานประสพความสาเรจ ประกอบดวย

ฉนทะ คอ ความพงพอใจ ความตองการทจะทา ใฝใจรกจะทาสงน นอย

เสมอ และปรารถนาทาใหไดผลดยงๆ ข นไป

วรยะ คอ ความเพยร ขย นหม นเพยรประกอบสงน นๆ ดวยความพยายาม

เขมแขงอดทน

จตตะ คอ ความคดต งจตรบรในสงททาและทาสงน นดวยความคด เอาจต

ฝกใฝไมปลอยใจใหฟ งซานจากสงทตองรบผดชอบ

วมงสา คอ ความไตรตรอง หมนใชปญญาพจารณาใครครวญตรวจหา

เหตผล และมการวางแผน ปรบปรงงานอยเสมอ

2.4.3 การพฒนาคณธรรมของคร ประภาศร สหอาไพ (2535: 11-12)

คณธรรมเปนอปนสยอนดงามทสะสมอยในจตใจ ซงไดมาจากความเพยรพยายามทจะ

ประพฤตปฏบตในสงทถกตอง ดงาม ตดตอกนมาเปนเวลานาน คณธรรมจะมความสมพนธกบ

หนาท เพราะกระทาหนาทจนเปนนสย พฒนาคณธรรมของครควรจะเรมตนท

1) คณธรรมทางสตปญญา รวมท งความรทางทฤษฎ และแนวทางในการปฏบต

หนาทสงผลตอความมเหตผลในการทาหนาท

51

2) คณธรรมทางศลธรรม คอ ความมจตสานกในสงทดงามและเหตผลคณธรรม

ทางศลธรรมไมไดเกดข นเองตามธรรมชาต หรอตดตวมาแตก าเนด หากแตสรางข นดวยความรสก

ผดชอบช วดในทางศลธรรม ซงจะสะสมอยภายในจตใจของคร

2.4.4 ความหมายของจรยธรรม (Ethic)

อนถา ศรวรรณ (2544: 18) ไดกลาวไววา จรยธรรม หมายถง หลกความประพฤตทอบรม

กรยาและปลกฝงลกษณะนสยใหอยในครรลองของคณธรรมหรอศลธรรม คณคาทางจรยธรรม

ชใหเหนความเจรญงอกงามในการดารงชวตอยางมระเบยบแบบแผนตามวฒนธรรมของบคคลทม

ลกษณะทางจตใจทดงามอยในสภาพแวดลอมทโนมนาใหบคคลมงกระทาความด ละเว นความช ว ม

แนวทางความประพฤตอยในเรองของความด ความถกตอง ความควรในการปฏบตตนเพออยใน

สงคมไดอยางมสงบเรยบรอย และเปนประโยชนตอผ อน มคณธรรมและมโนธรรมทจะสราง

ความสมพนธอนดโดยมสานกทจะใชสทธและหนาทของตนตามคานยมทพงประสงค

การศกษาดานจรยธรรมมความสาคญอยางย งในการสรางสนตสข ท งน เพราะวา

ความสมพนธของมนษยกบสงแวดลอมน นมลกษณะทเปนอนตรกรยา (Interaction) กลาวคอ มการ

ปฏบตตอกนท งทางสรางสรรคและบอนทาลาย การปลกฝงจรยธรรมจงเปนการสรางคนใหเปนคน

มจตใจประเสรฐสมบรณ ขยายชอบเขตคณงามความด โอบเออไปถงการชวยเหลอผ อนใหพบกบสง

ทดงาม มความสขโดยท วกนดวยความรกและเมตตาธรรม “จรยธรรมจงเปนเครองคมครองโลก

เปนฝายธรรมะทจะชนะอธรรม ถาปราศจากจรยธรรมเสยแลว กจะไมมเครองมอทจะควบคม

พฤตกรรมของมนษย ทาใหมนษยไมตางอะไรไปจากสตว”

การศกษาเรองจรยธรรมเปนวชาทวเคราะหเรองพฤตกรรมของมนษยตความคณคาของ

ความด ความถกตอง ความควรประพฤตปฏบต มเกณฑการตดสนคณคาทางจรยธรรม การศกษา

เรองน เปนปรชญาสาขาหน งทวาดวยความประพฤตและการครองชวตเรยกวา จรยศาสตร ม

จดประสงคของการศกษา คอ การมความสข พนจากความทกขโดยมเกณฑตดสนคณคานยมท

ยอมรบในสงคม

จรยศาสตรเปนวชาทศกษาเกยวกบปรชญาของความด จรยธรรม คอ ธรรมโดยมการ

วเคราะหโดยพจารณาวา ความดเปนคณคา สวนการระบคณคาวา มองคประกอบอยางไรบางท

เปนจรยศาสตร ลกษณะของจรยศาสตรมรายละเอยดความรเกยวกบคณคาของพฤตกรรมมนษยทา

ความเขาใจคณคามนษย การศกษาทางจรยศาสตรตางจากการศกษาทางสงคมศาสตรในแงทวาท ง

จรยศาสตรและสงคมศาสตรใหความรเรองพฤตกรรมมนษยแตสงคมศาสตรใหความรเกยวกบ

ขอเทจจรงของพฤตกรรมเปนหลกใหญ สวนจรยศาสตรเปนวชาทศกษาพฤตกรรมของมนษยทาง

52

คณคา นาพงปรารถนา นานยม คณคาจงเปนคานยมทเปนทยอมรบในสงคมสภาพหรอการกระทา

ทควรยดถอเพอใหไดบรรลว ตถประสงค คอ คณงามความดดวยการพจารณาการกระทาและสภาพ

ท วไป

จรยศาสตร หมายถง ความประพฤตตามคานยมทพ งประสงค โดยใชจรยศาสตรศกษา

พฤตกรรมดานคณคา สามารถวเคราะหคานยมทเปนคกน (Dichotomy) สามารถแยกแยะไดวาสงใด

ควรกระทา และสงใดช วควรละเว น ทาใหตดสนคณคาของการปฏบตตนในแนวทางทดงามไดตาม

ความดระดบตาง ๆ

จรยศาสตรมาจากภาษากรกวา Ethos แปลวา ลกษณะนสยทสามารถตดสนคณคาไดตาม

ความหมายของความด ความงาม และความสขความด คอ กศลธรรม ซงเปนมาตรฐานในการ

ประพฤตกรรมท งทางกาย วาจา ใจ มการกระทาในการดารงชวตโดยสจรตธรรมเกอกลกน ไม

เบยดเบยนกนไมทาราย ไมลวงละเมดกนไมพยาบาทอาฆาตจองจา โดยใหพจารณาวาทาดไดด ทา

ช วไดช ว กรรมดทาแลวไมเดอดรอนภายหลง กลบทาใหหวใจแชมชนเบกบานกอปรดวยความรก

ความเมตตากรณากน นาสนตสขมาใหสวนกรรมช วทาแลวยอมเดอนรอน ซบเซา ไมเกดประโยชน

ความดเปนกศล เปนบญ เปนทางนาไปสสคตคนคนดจงหมายถง คนมศล มธรรม ไมมความโลภ

ความโกรธ ความหลง

ความงาม คอ ความรสกประทบใจทเกดจากคณธรรม นาความเปนระเบยบเรยบรอย

ประพฤตปฏบตในวนยเปนทเลอมใส มศลเปนอาภรณประเสรฐสดทาใหงาม และความช วเพราะ

เหนงามในความด มจตใจงามถงพระธรรมทงดงามในเบองตนงามในทามกลางและงามในทสด

ความงามทพงประสงค คอ การกาหนดรในกลยาณธรรมจนรแจงไมพวยดตดในโลกเปนทสด

ความสข คอ ความรสกสบายใจ สบายกาย เปนเวทนาชนดสขเวทยาเกดจากผ สสะมา

กระทบอายตนะ มความสขข นต า คอ สขในกามคณ ประกอบดวยความสขในรปทรทางตา นา

ปรารถนา นาใคร นาพอใจ เกดกาหนด ความสข ในเสยงทรทางห กลนทางจมก รสทางล น

โผฏฐพพะทางกาย สวนความสขสงสด คอ ความสขทประณตสงดจากกาม สงดจากอกศลธรรม ม

ความตรก (วตก) ความตรอง (วจาร) ความอมใจ (ปตสข) เปนภาวะแหงจตอนเปนสมาธ วางเฉยดวย

สตสมปชญญะจนเปนอเบกขา เปนความสขในฌานทเปนฌาน และเปนความสขในนโรธสมบต

ลกษณะความสขในพระพทธศาสนา ถอวา จตทไมเดอดรอนมการสงบระงบแหงสงขาร

เปนสข ความไมเบยดเบยนกนเปนสข การละเหตแหงทกข ความโลภ โทสะ โมหะ ระงบตณหา

ความทะยานอยากเสยได เปนสขในทท งปวง ความรกความเมตตากรณาตอกน ยอมหลบและตน

เปนสข ความสขยงกวาความสงบไมม

53

2.4.5 ปรชญาการศกษาดานจรยศกษา

ประภาศร สหอาไพ (2535: 11-12) จรยศกษาคานงถงเนอหาความรดานจรยธรรมทมงให

ผ เรยนนาไปประพฤตปฏบตดวยปรชญาความรคคณธรรม การปลกฝงหลกจรยธรรมจะตองแสดง

ใหเหนคณคาทก าหนดเปนคานยมในสงคม ใหผ เรยนมความเชอในการกระทาตามจารตประเพณท

ดงามในสงคม มความคดไตรตรองใครครวญในคณคาความด ความควรมเหตผลวเคราะหแยกแยะ

สงช วด มเจตคตทดตอการกระทาความด และมความสนใจทจะปฏบตตนเปนคนด การศกษาดาน

จรยธรรม มพนฐานการจดการศกษาทสาคญ 3 ประการคอ

2.4.5.1 ความรเรองหลกจรยธรรม (ประภาศร สหอาไพ, 2535: 11-12)

1) อตวนจ (Self) เปนการวเคราะหไดจากตนเอง มองเหนมาตรการและ

วธการทจะดาเนนชวตในแนวทางทถกตอง การกลอมเกลาขดเกลาพนฐานของจตใจใหม นคงใน

คณธรรม เปนคนดมประโยชนตอสงคม ความมหร โอตตปปะ ถาทกคนมหลกเฉพาะตนเชนน โลก

ยอมไมมการเบยดเบยนทารายทาลายกน

2) การแลกเปลยน (Exchange) รจกการให คนเราถารจกใหแลกเปลยน

ไมเอาเปรยบกน เตมสงทบคคลขาดตกบกพรองใหสมบรณ ความขาดแคลนยากไรเดอดรอน

ลาเคญกจะลดนอยลง ปญหาคอบางคนเหนแกได เอาแตประโยชนสวนตนไมรจกใหผ อน เกงแต

จะคอยรบ การแลกเปลยนกไมสมบรณ ไมมสงใดทถกตกตวงไปจะไมหมดสน การแลกเปลยน

กนจะทาใหมสภาพทสมบรณ

3) สมพนธภาพ (Relationship) ความสมพนธทผกพนกนโดยทางเครอ

ญาต การตดตอคนเคยกนหรอโดยกจกรรมทางสงคม ทาใหแนวความคดขยายขอบเขตกวางออก

จากตนเอง เผอแผไปย งผ อน รจกเออเฟอ เสยสละ กตญ กตเวท

4) ระบบสงคม (Social System) คานยมทวเคราะหคณคาความถกผด

ช วดจนเปนหลกการ กฏเกณฑก าหนดแนวศลธรรมใหยดถอปฏบต ถาถงระดบเขมขนกจะเปน

ลทธศาสนามศาสดาเปนผ ช นาแนวทางความประพฤต กอตวเปนกลมสงคมใหญ ไดแก ชาต รวม

อารยธรรมวฒนธรรมอนเปนวถทางในการดารงชวตของสงคม

5) การบาเพญประโยชนและพนธะสญญาประชาคม (Utility and Social

Contract) เปนการปฏบตตามระเบยบกอใหเกดความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชาต มความสมพนธเปนมตรไมตร ตางแสดงความสามารถตามบทบาทของตน ใชสทธ

และหนาททาใหเกดความสงบสขและสามคค สามารถควบคมการรกรานลวงล าอธปไตยโดยม

ชอบได

54

6) สากลธรรม (Universal) หลกมโนธรรมสากลทครอบคลมไดท งโลก

เปนขอยนย นคณความดของทกศาสนาวาลวนมงวางแนวทางใหคนหรอศาสนกชนของตนบาเพญ

อยในคณงามความดตามทไดสรางสรรคหลกธรรมไว มการกลอมเกลาจตใจใหศรทธาแนวแนใน

การบาเพญตนใหมสาระ มงถงเปาหมายของความเชอสงสดทยดม น ซงลวนเปนสคตหรอหนทาง

ทดงาม ไมตกต าทกขรอน สากลธรรมนาสนตสข หลกธรรมทขยายขอบเขตจากจดเลกสด คอ

เฉพาะตนไปจนถงสากลโลกเปนเสมอนสายฝนทกอตวเปนกอนเมฆ แลวตกกระจายสาดไปท วพน

พภพฉะน น

2.4.5.2 การอธบายคานยม (Value Clarification) ประภาศร สหอาไพ (2535: 11-

13)

1) การเลอกคณ (Choosing) การดาเนนชวตมวถทางใหเลอกมากมาย

ข นอยกบสถานการณ เหตการณ ความเหมาะสมทจะเลอกกระทาหรอละเว นการกระทาสงใด

2) การกาหนดคณคา (Prizing) ก าหนดน าหนกช งดวาควรจะเลอกสงท

ควรกระทาเรยงล าดบไปจากมากลงมาหานอย สงใดทประสงคหรอตองการเลอกมากทสดจงยดถอ

ในสงน น การตคาน นข นอยกบผ ก าหนด ของสงหนงอาจมคาตอคนหนงมากกวาผ อน การกาหนด

คณธรรมจงตองเปนสากลจงจะเกดความเขาใจในแนวทางเดยวกน

3) การปฏบตตามคณคา (Acting) กรรม คอ การกระทาจากสงทเลอก

แลว ก าหนดคาไวแลววาดทสด บคคลพงปฏบตตามและอธบายคานยมทตนยอมรบปฏบตน นให

ได ถาเปนสงคมทกวางข น ควรมระบบระเบยบเปนกฏเกณฑใหชดเจน

2.4.5.3 องคประกอบของจรยธรรม (Moral Elements) จรยธรรมเปนเครอง

กาหนดหลกปฏบตในการดารงชวตเปนแนวทางใหอยรวมกนอยางสงบเรยบรอย ประกอบดวย

องคประกอบตอไปน

1) ระเบยบวนย (Discipline) เปนองคประกอบทสาคญยง สงคมทขาด

กฏเกณฑ ทกคนสามารถทาทกอยางไดตามอาเภอใจ ยอมเดอดรอนระส าระสาย ขาดผ นาผ ตาม

ขาดระบบทกระชบความเขาใจ เปนแบบแผนใหยดถอปฏบต การหยอนระเบยบวนยทาใหเกดการ

ละเมดสทธและหนาทตามบทบาทของแตละคน ชาตใดไรระเบยบวนย ยอมยากทจะพฒนาไปได

ทดเทยมชาตอนจงควรประพฤตตามจารตประเพณของสงคม

2) สงคม (Society) การรวมกลมกนประกอบกจกรรมอยางมระเบยบ

แบบแผน กอใหเกดขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม มว ฒนธรรมอนเปนความมระเบยบเรยบรอย

และศลธรรมอนดของประชาชน เปนกลมชนทขยายวงกวางเรยกวา สงคม

55

3) อสรเสร (Autonomy) ความมสานกในมโนธรรมทพฒนาเปนลาดบ

กอใหเกดความอสระ สามารถดารงชวตตามสงทไดเรยนรจากากรศกษาและประสบการณในชวต

มความสขอยในระเบยบวนยและสงคมของตนเปนคานยมสงสดทคนไดรบการขดเกลาแลวสามารถ

บาเพญตนตามเสรภาพเฉพาะตนไดอยางอสระ สามารถปกครองตนเองและชกนาตนเองใหอยใน

ทานองครองธรรม สามารถปกครองตนเองได

จากการไดอธบายของหลกจรยธรรม การอธบายคานยม และองคประกอบของจรยธรรม

อาจจะพอสรปใหเขาใจในหลกจรยธรรมทเปนแผนภาพททาใหเกดความเขาใจชดเจน ไดดงน

56

(Moral Education)

ภาพท 2.1 แสดงหลกจรยธรรม การอธบายคณคา และองคประกอบของจรยธรรม

แหลงทมา: ประภาศร สหอาไพ, 2535: 13

จากความหมายขางตนพอสรปไดดงน จรยธรรม มาจากคาวา จรย คอ การประพฤต การ

ปฏบต ธรรม คอ ดงาม งอกงาม รวมกนแลว แปลวา การประพฤตปฏบตในทางดงาม เปน

จรยศกษา

1. หลกจรยธรรม (Moral

Principles)

- การลงโทษและเชอ

ฟงในสวนตน (Self)

- การแลเปลยนแตละ

บคคลทปฏบตตอกน

(Exchange)

- ความสมพนธกน

(Relationship)

- ระบบสงคม

(Social System)

- สทธหนาทเพอใช

ประโยชนรวมกนตาม

สญญา (Utility and

Contract)

- หลกสากลทเปน

มโนธรรม (Universal)

2. การอธบายคณคา

(Value Clarification)

- การเลอก

(Choosing) จากตวเลอก

หลายทางความตอเนอง

ทควรเลอกไดดวยตนเอง

- การกาหนดคา

(Prizing) ยนย นในสงท

ตนเลอกไดวามคณคา

เพยงไร

- การปฏบต

(Acting) นาสงทเลอก

และตราคาคณคาแลวมา

ประพฤตเปนแบบแผน

ในการดาเนนชวต

3. องคประกอบของ

จรยธรรม (Moral

Elements)

- ระเบยบวนย

(Discipline) ความ

ประพฤตทเปนไปตาม

ขอตกลงของสงคม

ไดแก กฎหมาย จารต

ประเพณ

- สงคม (Society)

มนษยเปนสตวสงคม

ตองเหนแกประโยชน

สวนรวม กระทาในสงท

สงคมยอมรบ

- มอสรภาพทจะ

ปกครองตนเองได

(Autonomy) มเสรภาพ

สวนบคคล มสานกและ

มโนธรรมทแทจรง

57

มาตรฐานในการประพฤตกรรมท งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ด ารงตนในทางทสจรต ไมเบยดเบยน

ไมทารายคนอน ไมพยาบาลอาฆาตจองจา โดยพจารณาวา ทาดไดด ทาช วไดช ว ประพฤตปฏบต

ตนไมทาใหตนเอง และผ อนเดอนรอน เปนตน

2.4.5 ความสมพนธของจรยธรรมกบศาสนาจรยธรรมมเนอหาครอบคลมเรอง (ประภาศร

สหอาไพ, 2535: 13)

ความด ความงาม ความสข การกาหนดคณคาของคณธรรมและจรยธรรมเปนหลกการ

ปฏบตคณงามความดดงกลาวแลวจรยธรรมและศาสนาเปนสงทแยกกนไดยาก เพราะมาจากกนและ

กน จรยธรรมมพนฐานการตดสนคณคาอยในเกณฑของศาสนาและศาสนากมคณธรรมเปนรากฐาน

อยางไรกดปรชญาจรยธรรมสามารถวเคราะหเชงจรยศาสตรโดยไมเปนสวนหนงของศาสนา

2.5 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาคณธรรม

การพฒนาคณธรรมของมนษยมการพฒนาเปนลาดบจากวยทารกจนถงตลอดชวตตน

กาเนดของแหลงทกอใหเกดการพฒนาทางคณธรรมมาจากอทธพลของสงคมและพนธกรรมคาวา

สงคม ในทน คอ สงแวดลอมรอบตวเดกท งทเปนบคคล และสภาพแวดลอมตามธรรมชาตอนๆ สวน

พนธกรรม ไดแก ความสามารถในการรคด และพฒนาข นตามลาดบขนอาย วฒภาวะหรอ

ประสบการณทผ น นประสบอย การพฒนามลกษณะทฤษฎทสาคญแบงเปน 3 แนวทางใหญคอ

(ประภาศร สหอาไพ, 2543: 29-37)

2.5.1 ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic Theory)

ไดรบอทธพลจากแนวคดของ Freud เชอวา คณธรรมกบมโนธรรม เปนอนหนงอนเดยวกน

มนษยอยในสงคมกลมใดกจะเรยนรความผดชอบช วดจากสงแวดลอมในสงคมน น จนมลกษณะ

พเศษของแตละสงคมทเรยกวาเอกลกษณ เปนกฎเกณฑใหประพฤตปฏบตตามขอกาหนดโดย

อตโนมต คนททาช วแลวรสกสานกเกดหรโอตตปปะละอายใจตนเองถอวาไดรบการลงโทษดวย

ตนเอง เมอสานกแลวพงละเว นไมปฏบตอกโดยไมตองมสงควบคมจากภายนอก เปนการสรางมโน

ธรรมข นมาโดยไมจ าเปนตองสนใจองคประกอบของลาดบข นพฒนาการทางคณธรรม

ในลกษณะทฤษฎเชนน บทบาทของการศกษาคอ การพฒนาทางดานจตใจเพอเสรมสราง

กาลงคนทมคณภาพและประสทธภาพตามทระบบเศรษฐกจและสงคมตองการ ปจจยทสาคญทสด

คอการศกษาเพออบรมฝกฝนการนาสตปญญาไปใชเปนประโยชนแกกลายงข น พยายามแสวงหา

58

จดมงหมายเพออบรมฝกฝนการนาสตปญญาไปใชเปนประโยชนแกกลายงข น พยายามแสวงหา

จดมงหมายใหแกชวต คอ ความเปนอยอยางดทสด หรอการมอสรภาพ กรศกษาจงเปนกจกรรมของ

ชวต โดยชวต เพอชวต เปนความสามารถเพอปรบตวใหเขากบสงแวดลอม และรจกเกยวของ

สมพนธกน (พระราชวรมน, 2518: 71)

2.5.2 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory)

เปนกระบวนการสงคมประกต โดยการซมซาบ กฎเกณฑตางๆ จากสงคมทเตบโตมารบเอา

หลกการเรยนรเชอมโยงกบหลกการเสรมแรง และการทดแทนสงเรา รบแนวคดของทฤษฎจต

วเคราะหเปนรปแบบ โดยยดถอวาการเรยนร คอ การสงเกตเลยนแบบจากผ ใกลชดเพอแรงจงใจ คอ

เปนทรกทยอมรบในกลมพวกเดยวกบกลมตนแบบเพอเปนพวกเดยวกน

ในลกษณะเชนสถาบนหรอกลมสงคมมอทธพลตอการปลกฝงและเสรมสรางคณธรรม

โดยเฉพาะอยางยงคอโรงเรยน จะไดรบความคาดหวงจากสงคมอยางมากในการเปนสถาบนท

ปลกฝงรปแบบและเสรมสรางการเลยนแบบจากตวอยางในสงคมใหแกนกเรยนพงระมดระวง ใน

การสอน เพราะถาขาดความสามารถในการอธบายเหตผลใหเดกเลยนแบบ ใชอารมณและ

วางอานาจแทน จะทาใหเดกรสกเปนศตรตอผ ควบคมพฤตกรรมทกระดบ ต งแตบดามารดา คร ไป

จนถงตารวจ พงอบรมใหเดกรจกผดชอบช วด รสกละอายททาช ว ความคดเหตผลและความ

สมาเสมอในการลงโทษและใหรางว ลเดก เปนทยอมรบวาโรงเรยนเปนสถานศกษาทอบรมกลอม

เกลาใหนกเรยนมคณธรรมเปนพลเมองทมคณภาพของสงคมและประเทศชาตจงมหนาทตองจด

และพฒนาสภาพแวดลอมภายในโรงเรยนใหเอออ านวยตอการปลกฝงและเสรมสรางคณธรรม

(ชาเลอง วฒจนทร, 2524: 140-142)

2.5.3 ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญา (Cognitive Theory)

แนวคดของนกจตวทยากลมน เหนวาคณธรรมเกดจากแรงจงใจในการปฏบตตนสมพนธ

กบสงคม การพฒนาคณธรรมจงตองมการพจารณาเหตผลเชงคณธรรมตามระดบสตปญญาของแต

ละบคคล ซงมวฒภาวะสงข นการรบรคณธรรมกพฒนาข นตามลาดบนกจตวทยาทสนใจศกษาใน

แนวทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาคอ Piaget และ Kohlberg

Piaget (1932 อางถงในประภาศร สหอาไพ, 2543: 30-35) เปนผเรมศกษาพฒนาการทาง

คณธรรมของเดก และมความคดวาพฒนาการทางคณธรรมของมนษยน นข นอยกบความฉลาดใน

การทจะรบรเกณฑและลกษณะตางๆ ทางสงคม ดงน นพฒนาการทางคณธรรมของบคคลจงข นอย

กบพฒนาการทางสตปญญาของบคคลน นๆ และไดแบงช นของมนษยออกเปน 3 ข น คอ

59

1) ข นกอนคณธรรม (ต งแตแรกเกดจนถง 2 ป) ย งไมเกดคณธรรม แตสามารถ

เรยนรจากประสาทสมผ สและมพฒนาการทางสตปญญาในข นตน

2) ข นเชอฟงคาส ง (อาย 2-8 ป) เชอฟงและปฏบตตามคาส งสอนของผ ใหญ มการ

คดกอนปฏบตการตามคาส ง ซงในขณะแรกเรมจะไมคานงถงเหตผลของคาส งน น

3) ข นยดหลกแหงตน (อาย 8-10 ป) เกดหลกความคดพฒนาการทางสตปญญา

สงข นตามประสบการณทางสงคม คลายความเกรงกลวอ านาจภายนอก เรมมความคดเปนตวของ

ตวเองมากข น จดประสงคหลกของ Piaget คอ การสารวจธรรมชาตในการตดสนคณธรรมของเดก

ไดทาวจยในเจนวาโดยศกษาเดกเปนรายบคคลในเรอง ตอไปน

1) เจตคตของเดกทมตอกฎ

2) การตดสนของเดกเกยวกบความถกตองและความผด

3) การประเมนคาความยตธรรมในการตดสน

Piaget (1932 อางถงใน ประภาศร สหอาไพ, 2543: 30-35) เรมกาหนดวาความงอกงามใน

การตดสนดานคณธรรมมลาดบพฒนาการเปนระยะๆ โดยข นอยกบการวางรปแบบใน

ความกาวหนาในการเรยนร มากกวาการเรยนรกฎโดยการใหรางว ลและการลงโทษ คอการ

ลอกเลยนแบบอยางเทาน น และไดกลาวอกวา คณธรรมประกอบข นดวยระบบของกฎและการคงอย

ของคณธรรม จะคนหาไดจากความเชอถอ ซงแตละรายบคคลพยายามทรบกฎเหลาน น

Kohlberg (1981 อางถงในประภาศร สหอาไพ, 2543: 30-31) เปนนกการศกษาดาน

คณธรรมทมชอเสยงมาก เปนผ นาทฤษฎจรยศกษาทสงเคราะหเอาขอบเขตความรทางปรชญา

จตวทยา สงคมวทยา และศกษาศาสตรมาประกอบกนข นเปนทฤษฎบรณาการ (Integrated Theory)

และนาเอามาใชในการจดการดานจรยศกษา (Moral Education) Kohlberg ไดศกษาพฒนาการทาง

คณธรรมตามแนวของ Piaget และไดแบงระดบของคณธรรมออกเปน 3 ระดบ ซงท ง 3 ระดบ

จดเปนข นพฒนาการทางคณธรรมได 6 ข น (ดงแสดงในตารางท 2.2)

60

ตารางท 2.2 ในทฤษฎพฒนาการทางคณธรรมของ Kohlberg แบงเหตผลเชงคณธรรมเปน 3 ระดบ

ม 6 ข น

ระดบของคณธรรม ขนการใหเหตผลเชงคณธรรม

1. กอนเกณฑ (2-10 ป)

2. ตามเกณฑ (10-16 ป)

3. เหนอเกณฑ (16 ปเปนตนไป)

1. การเชอฟงและการลงโทษ (2 - 7 ป)

2. การแสวงหารางวล (8 - 10 ป)

3. การทาตามความเปนชอบของผ อน

4. การทาตามหนาทในสงคม

5. การทาตามกฎเกณฑและขอสญญา

6. การยดในมโนธรรมตามหลกสากล

แหลงทมา: ประภาศร สหอาไพ, 2543: 30–31.

Kohlberg วเคราะหหลกคณธรรมวาเปนลาดบหรอระบบของแนวทางสาหรบเผชญการ

เลอกทจะปฏบตในสงทมใหเลอกอยางหลากหลายวธ พฒนาการทางคณธรรมม 6 ล าดบข นทอาจ

นาไปใชในรปแบบตางๆ ทจะเลอกไดในสถานการณของการพจารณาสงทเปนคณธรรมลาดบข น

ของการพฒนาการทางคณธรรม มดงตอไปน

1) การเชอฟงและการลงโทษ พจารณาในดานประเดนของการถอเอาอตราของ

ตวเองเปนใหญ

2) การแสวงหารางวล เปนเปาหมายตามลกษณะเฉพาะรายบคคล และการ

แลกเปลยนกนอยางเสมอภาคทตกลงกน เพอจะยอมรบความคดเหนของกนและกนในสงคม เพอ

แสวงหารางวล

3) การทาความเหนชอบของผ อน ความสมพนธและการทาตามรปแบบตามท

ผ อนเหนชอบเปนการแลกเปลยนกนในความคาดหวง การตดตอประสานงานและความศรทธายด

ม นไววางใจตอผ อน โดยการปฏบตทดงามตอกนตามบทบาทและหนาทของตน

4) การทาตามหนาทในสงคม ระบบสงคมและความมสตรบผดชอบทจะใหมการ

ดาเนนการตามหนาททตนกระทาในสงคมน น เพอรกษาระเบยบทางสงคมทาหนาทของสงคมจง

ตองรกษาสถาบนใหด าเนนไปอยางราบรนโดยสวนรวม

5) การทาตามกฎเกณฑและขอสญญา สทธพนฐานและพนธสญญาทางสงคมทจะ

ใชกบประชาชนโดยสวนรวม จะตองยดถอคานยมซงมมากมายแตกตางกนไป รวมท งความคดเหน

ซงมอยเฉพาะกลม นามารวมกนเปนพนธสญญาของสงคมรวมกน

61

6) การยดในมโนธรรมตามหลกสากล หลกคณธรรมสากลถอเปนการแนะ

แนวทางใหมนษยชาตกระทาตามขอกาหนดของสงคมพนฐานของแตละแหงโดยภาพกวางและลก

การถอเอาความเคารพนบถอในบคคลอนเปนจดหมายมใชเปนวธการ ความยตธรรมคอสจธรรม ไม

ข นกบวฒนธรรมเฉพาะแหงหรอสงคมใดสงคมหนงเทาน น

การวเคราะหคณธรรมของโคลเบอรก เปดเผยใหเหนถงเรองสาคญ คอ

1) หลกคณธรรม เปนขอปฏบตหรอแนวทางเมอตองเผชญกบทางเลอกใน

คณธรรมหลายทาง และการปฏบตคณธรรมตาง ๆ

2) การตดสนทเปนมาตรฐานจนยดเปนกฎเกณฑในการแกปญหาขดแย งตางๆ ได

ตามความตองการ หลกคณธรรมจงตองเปนไปตามหลกสากลและเปนคานยมทไดรบการยอมรบ

นบถอโดยท วไป

Dewey (1975 อางถงในประภาศร สหอาไพ, 2543: 35-36) เสนอประเดนทวา หลก

คณธรรมจะไมแยกออกจากชวตในสงคมของมนษย ตราบใดทย งมการสมาคมรวมกนอยดงน น

โรงเรยนจงเปนรปแบบของชวตในสงคม มใชเปนการเตรยมตวสาหรบบคคลใดบคคลหน ง

โดยเฉพาะคณธรรมคอ หลกความประพฤตทมการฝกอบรมใหเปนความประพฤตของพลเมองด

โดยเนนทรายบคคลเทากบทตระหนกถงผลทางสงคมทจะดารงรปแบบของสงคมน น ดงน นหลก

คณธรรมจงไมมใครคนใดคนหน งผกขาดการตดสน ไมใชเรองเหนอธรรมชาตไมสรางรปแบบ

เฉพาะภมภาคหรอวถชวตเพยงใดอยางหนง การแปลความหมายคณธรรมในชวตสงคมซงเตมไป

ดวยการเรงรดหนาทจะสรางลกษณะนสยของบคคลโดยเนนความสาคญในดานจตวทยาในการ

จดจรยศกษา อปกรณการใหความรทางคณธรรมมความรสกรบผดชอบเปนสวนชวยไดมาก

ผลงานของโรงเรยนตดสนไดจากความสาเรจในการพฒนาความสามารถในการตดสนคณธรรมของ

แตละบคคลได นกการศกษาจะตองจดกจกรรมนกเรยนโดยการเสรมสรางพลงในการดาเนน

กจกรรมดวยตวนกเรยนเอง ใชสตปญญาโดยไมละทงหลกคณธรรมทนามาประยกตใชดวยตนเอง

อยางมประสทธภาพ

Wilson (1985 อางถงในประภาศร สหอาไพ, 2543: 37) ไดเสนอหลกการใชเหตผลอยางม

ระบบวา คณธรรม คอ ระดบในการกาหนดคณสมบตของคนในสงคมตามความรสก ความสนใจท

ว ดไดจากคนอน ดงน นการจดการศกษาจงเกยวของกบเรองของศาสนาและอารมณของมนษยไดแก

เจตคต ความเชอถอ และความคดทางคณธรรม ซงตรงกบความสนใจของผ อน

หลกคณธรรมสามารถจากดความเหมอนคาวา คานยม (Values) เขมทศทเปนตวช บอก

คณคา คอ ความเชอ ความเหน เจตคต ความสนใจ หรอการปฏบตทบคคลทาอยางแยกตวเปนอสระ

ออกมาใหผ อนไดรวาก าลงดาเนนการวางรปแบบของคานยมข นมา คานยมเปนผลผลตของ

ประสบการณสวนตวดวยอยางหนง

62

จากทฤษฎและแนวคดตางๆ ทเกยวกบพฒนาการทางคณธรรม สรปไดวา การพฒนา

คณธรรมจรยธรรมตองอาศยการพฒนาอยางตอเนองสงทสาคญตองปลกฝงคณธรรมจรยธรรม

ต งแตเดกจนถงโตอบรมส งสอน ขดเกลา ใหรจกผดชอบชวด รจกผด รจกถก โดยปลกฝงใหรจกใช

สตปญญาในการดานกระบวนการคดหาเหตผลตามลาดบของอาย ใหใชชวตอยในสงคมตาม

คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม ตลอดจนประพฤตปฏบตตนใหมจตใจงดงาม โอบออมอาร

ชวยเหลอเพอนมนษยทตกทกไดอยาง รจกเสยสละความสขสวนตว เพอนประโยชนสขของ

สวนรวม

2.6 แนวคดทฤษฎเกยวกบทศนคต

2.6.1 ความหมายของทศนคต

ราชบณฑตยสถาน (2424: 33) ไดใหความหมายไววา ทศนคต หมายถง แนวโนมทบคคล

ไดรบหรอเรยนรมา และเปนแบบอยางในการแสดงปฏกรยาสนบสนนหรอเปนปฏปกษตอบางสง

บางอยางหรอตอบคคลบางคน ทศนคตน เหนไดจากพฤตกรรมซงอาจเปนแบบเขาส (Approach)

หรอถอนตวออกกได

ลดดา กตตวภาค (2525: 1 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 43) ใหความหมาย

วา ทศนคต คอ ความคดทมอารมณเปนสวนประกอบ ซงทาใหเกดความพรอมทจะมปฏกรยา

โตตอบ ในทางบวกหรอในทางลบตอสงหนงสงใด

กมลรตน หลาสวงษ (2527: 172 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 43) ให

ความหมายไววา ทศนคต คอ ความรสกของบคคลทไดจากการเรยนรและประสบการณ แลวแสดง

สภาวะรางกายและจตใจในดานความพรอมทจะตอบสนองตอบคคลหรอสงของตางๆ ในลกษณะ

ใดลกษณะหน ง 2 ลกษณะ คอ แสดงความพรอมทจะเขาไปหาเมอเกดความรสกชอบ เรยกวา

ทศนคต ทดหรอ บวก หรอแสดงความพรอมทจะหลกหนเมอเกดความรสกไมชอบ เรยกวาทศนะ

คตทไมตอหรอทางลบ

ณรงค สนสวสด (2518: 4-7 อางถงในรงสรรค วรรณศร, 2541: 12) ใหความหมายวา

ทศนคต คอการทบคคลคดถงสงใดสงหนง หรอคนใดคนหนง หรอการกระทาอยางใดอยางหนงใน

ทานองทวาดหรอสมควรหรอไมสมควร ทศนคตมความเกยวของกบสงตางๆ หลายสงหลายอยาง

เปนตนวา ความเชอ (Belief) คานยม (Values) บคลกภาพ (Personality) และความคดเหน (Opinion)

ความเชอ คานยม บคคล บวกกบสงกระตนจะมอทธพลตอทศนคตของพฤตกรรมของมนษย

63

ประภาเพญ สวรรณ (2530: 1 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 43) ไดสรปคา

จ ากดความของคาวาทศนคตไวรวม ๆ ดงน ทศนคตเปนความคดเหนซงอารมณเปนสวนประกอบ

เปนสวนทพรอมจะมปฏกรยาเฉพาะอยางตอสถานการณภายนอก

ศกด ไทย สรกจบวร (2545: 138 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 44) ให

ความหมายของทศนคตไววา ทศนคต คอ สภาวะความพรอมทางจตทเกยวของกบความคด

ความรสก และแนวโนมของพฤตกรรมบคคลทมตอบคคล สงของ สถานการณตางๆ ไปในทศทาง

ใดทศทางหนง และสภาวะความพรอมทางจตน จะตองอยนานพอสมควร

โสภา ชพกลชย (2521: 15 - 16 อางถงในรงสรรค วรรณศร, 2541: 12) กลาววา ทศนะคต

เปนการรวบรวมความรสก นกคด ความเชอ ความคดเหน และความจรง รวมท งความรสกทเราเรยก

การประเมนคาท งในทางบวกและทางลบ ซงท งหมดจะเกยวพนกนและจะบรรยายใหทราบถงจด

แกนกลางของวตถน นความรสกทมแนวโนมทจะกอใหเกดพฤตกรรมชนดใดชนดหนงน น

เฉลมชย ผวเรองนนท (2522: 11 อางถงในรงสรรค วรรณศร, 2541: 13) ทศนคตทกอข นใน

จตใจของคนน นจะตองไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมหลายอยาง นบต งแต ประสบการณในอดต

การรบฟงขาวสารจากภายนอก การเรยนรและการจดจาสงตางๆ แลวนามาผสมผสานกนจนเกด

ทศนคตข นในรปของนามธรรม จบตองหรอมองเหนไมได แตจะทราบทศนคตทเกดข นไดโดย

การอานขอความทเขาเขยน ฟงขอความทเขาพด พรอมท งสงเกตพฤตกรรมทเขาแสดงออกมาการ

ทราบทศนคตของบคคล ชวยใหเราสามารถคาดการณเกยวกบพฤตกรรมของบคคลไดเปนสวน

ใหญ เพราะทศนคตคงเสนคงวา (Consistency) เปลยนแปลงไดยาก ดงน น การศกษาทศนคตจงเปน

ประโยชนมาก

Thurstone (1987: 77 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 44) ไดใหความหมาย

วา ทศนคตหมายถง ผลสรปของความโนมเอยง (Inclination) ความรสกอคต (Prejudicial or Bias)

ขอสงเกต (Perceived Notation) ความคด (Ideas) ความหวาดกลว (Fears) และจดยนทแนนอน

(Convictions) ตอเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ

สรางค โควตระกล (2541: 366-367) ใหความหมายของทศนคตวาเปนอชฌาศย (Disposition)

หรอ เปนแนวโนมทมอทธพลตอพฤตกรรมการสนองตอบตอสงแวดลอมหรอ สงเรา ซงอาจจะ

เปนไปได ท งคน ว ตถ สงของ หรอความคด (Ideas) ทศนคตอาจเปน บวก หรอลบ ถาบคคลม

ทศนคตบวกตอสงใด กจะม พฤตกรรมทจะเผชญตอสงน น ถามทศนคต ลบกจะหลกเลยง ทศนคต

เปนสงทเรยนร และเปนการแสดงออก ของคานยมและความเชอ ของบคคล ซงไดสรปลกษณะของ

ทศนคต ไว ดงน

64

1) ทศนคตเปนสงทเรยนร

2) ทศนคตเปนแรงจงใจทจะทาใหบคคลกลาเผชญกบสงเราหรอหลกเลยง ดงน น

ทศนคต จงมท งบวกและลบ

3) ทศนคตประกอบดวยองคประกอบ 3 อยาง คอ องคประกอบเชงความรสก

อารมณ (Affective Component) องคประกอบเชงปญญาหรอการรคด (Cognitive Component)

องคประกอบเชงพฤตกรรม (Behavioral Component)

4) ทศนคตเปลยนแปลงไดงาย การเปลยนแปลงทศนคตอาจเปลยนแปลงจากบวก

เปนลบหรอจากลบเปน บวก ซงบางคร งเรยกวา การเปลยนแปลงทศทางของทศนคต หรออาจจะ

เปลยนแปลงความเขมขน (Intensity) หรอความมากนอย ทศนคตบางอยางอาจจะ หยดเลกเลยกได

5) ทศนคตเปลยนแปรตามชมชนหรอสงคมทบคคลนนเปนสมาชกเนองจาก

ชมชนหรอสงคมหนง ๆอาจจะเปนคานยมทเปนอดมการณพเศษเฉพาะ ดงน นคานยมเหลาน จะม

อทธพลตอทศนคต ของบคคลทเปนสมาชก ในกรณทตองการเปลยนทศนคต จะตองเปลยนคานยม

6) สงคมประกต (Socialization) มความสาคญตอพฒนาการทศนคตตอเดก

โดยเฉพาะทศนคตตอ ความคด และหลกการทเปนนามธรรม เชน อดมคต ทศนคตตอเสรภาพใน

การพด การเขยน เดกทมาจาก ครอบครวทมสภาพเศรษฐกจสงคมสง จะมทศนคตบวกสงสด

2.6.2 ลกษณะของทศนคต ไพบลย อนทรวช (2515: 11 อางถงในรงสรรค วรรณศร, 2541:

15)

ทศนคตเปนเรองของอารมณ ความรสก การตอบสนองตอสงเราโดยเหนไดจากการท

นกวชาการไดใหความหมายแตกตางกนออกไป แตเปนทยอมรบกนวาทศนคตมลกษณะสาคญ 4

ประการคอ

1) ทศนคตเปนสภาวะกอนทจะมพฤตกรรมโตตอบ ตอเหตการณหรอสงใดสง

หนงโดยเฉพาะหรอจะเรยกวาเปนสภาวะพรอมทจะมพฤตกรรมจรง

2) ทศนคตจะมความคงตงอยในชวงระยะเวลา แตไมไดหมายความวาจะไมมการ

เปลยนแปลง

3) ทศนคตเปนตวแปรแฝงทนาไปสความสอดคลองระหวางพฤตกรรมกบ

ความรสกนกคด ไมวาจะเปนในรปแบบของการแสดงออกโดยวาจาหรอการแสดงความรสก

ตลอดจนการทจะตองเผชญหรอหลกเลยงตอสงใดสงหน ง ซงหมายความตอไปถงการกาหนด

ทศทางของพฤตกรรมจรงดวย

65

ไพบลย อนทรวช (2515: 11 อางถงในรงสรรค วรรณศร, 2541: 15) ไดศกษาไวดงน

1) ทศนคตเปนสงทเกดข นจากการเรยนร หรอเกดจากประสบการณของแตละ

บคคล หาใชสงทมตดตวบคคลมาแตก าเนด

2) ทศนคตเปนสภาพของจตใจทมอทธพลตอการคด และการกระทาของบคคล

เปนอนมาก เพราะมนเปนสวนประกอบทกาหนดแนวทางไววา ถาบคคลประสบสงใดแลวบคคล

น นๆ จะมทาทตอสงน นในลกษณะอนจากด

3) ทศนคตเปนสภาพของจตใจทมความถาวรพอสมควร ท งน เนองมาจากบคคล

แตละคนตางกไดรบประสบการณไดรบความร และผานการเรยนรมามาก อยางไรกตามทศนคต

อาจมการเปลยนแปลงได อนเนองมาจากอทธพลของสงแวดลอมตาง ๆ

จากลกษณะดงกลาวขางตนพอสรปไดวา ทศนคต คอ ความรสกหรอทาททจะกระทาตอ

บางสงบางอยางในสงแวดลอมรอบตวเรา เพอสนบสนนหรอตอตานกบสงเหลาน น มผลใหมการ

แสดงพฤตกรรมออกมา โดยทศนคตจะแสดงใหเหนถงทศทางความรสกตอสงเหลาน นวาเราม

ความรสกอยางไร รสกในทางบวกหรอทางลบ ชอบหรอไมชอบ ดหรอไมด

2.6.3 องคประกอบของทศนคต

ทศนคตประกอบดวยองคประกอบทสาคญ 3 ประการคอ (ฑตยา สวรรณะชฏ, 2527: 79

อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 45)

1) สวนของความรสก (Affective Component) หมายถง บรรดาความรสกทชอบ

ไมชอบ รก หรอเกลยด หรอกลว ซงเปนเรองของอารมณของบคคล

2) สวนของสตและเหตผล (Cognitive Component) เปนเรองของการใชเหตผล

ของบคคลในการจาแนกแยกแยะความแตกตาง ตลอดจนผลตอเนอง ผลได ผลเสย ถาจะพจารณา

อยางลกซ ง กคอการทบคคลสามารถนาเอาคณคาทางสงคม ทไดรบการอบรมถายทอดมาใชในการ

วเคราะหพจารณาประกอบเหตผลของการทตนประเมน

3) สวนของแบบพฤตกรรม (Behavioral Component) หมายถง แนวโนมในอนท

จะมพฤตกรรม (Action tendency) เปนสวนทบคคลพรอมจะมปฏกรยาแสดงออกตอเหตการณหรอ

สงใดสงหนง แนวโนมทจะมพฤตกรรม จะมความสมพนธตอเนองกบสวนของความรสกและสวน

ของสตและเหตผล

องคประกอบของทศนคตทแยกเปน 3 อยางขางตน สามารถแยกไดในทางวชาการเพอ

ประโยชนในการศกษา แตในขอเทจจรงเปนการยาทจะแยกใหเหนไดอยางชดเจน เพราะม

ความสมพนธกนและซอนทบกนอยางแยกไมออก และบางทองคประกอบท งสามย งมความเขมขน

แตกตางกนออกไป

66

ภาพท 2.2 แสดงองคประกอบของทศนคต

แหลงทมา: กฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 4.

2.6.4 การเกดทศนคต

ทศนคตเกดจากการเรยนรและประสบการณ โดยมองคประกอบ ทมอทธพลตอการสราง

ทศนคตดงตอไปน (สชา จนทรเอม, 2534: 83 อางถงในกฤษฏา นนทเพชร, พระมหา, 2540: 45-46)

1) วฒนธรรม (Culture) ว ฒนธรรมมอทธพลตอชวตของทกๆ คน ต งแตเกดจน

กระท งตาย

2) ครอบครว (Family) ครอบครวเปนแหลงแรกในการอบรมเล ยงดเดก จงม

อทธพลมากทสดในการสรางทศนคตใหแกเดก

3) กลมเพอน (Social Group) เดกทจากพอแมมาอยกบกลมเพอนต งแตเดกๆ จะ

ไดรบอทธพลจากลมเพอนมาก เพราะเดกตองการการยอมรบจากเพอน ตองการคาแนะนาและความ

ชวยเหลอจากเพอน

4) บคลกภาพ (Personality) บคคลทมบคลกภาพตางกน เชน พวกชอบสงคม

พวกเกลยดสงคม จะมทศนคตไมเหมอนกน

2.6.5 การเปลยนแปลงทศนคต (สทธโชค วรานสนตกล, 2532: 116–136 อางถงในสภ

ลกษณ พฆนกล, 2546: 16-17)

ความรสก

(Affection)

สงเรา : บคคล

สถานการณ กลม

ปญหาสงคม และอน ๆ

สต เหตผล

(Cognition)

แบบพฤตกรรม

(Behavior)

ค าพดทแสดงถง

ความรสก

การรบร ค าพดท

แสดงถงความเชอ

เหตผล

ปฏกรยาท

แสดงออก

ทศนคต

67

1) แนวทางการเปลยนแปลงทศนคตโดยการใชสอความหมายม 4 ข นตอน ดงน

ข นตอนท 1 สรางความใสใจ (Attention) สารทสงไปเพอเปลยนแปลงทศนคต

ตอทาใหผ รบใสใจกอน

ข นตอนท 2 การทาความเขาใจ (Comprehension) ผ สงสอจะตองทาใหผ รบ

เกดความเขาใจความหมายของสารใหไดหลงจากผ รบเกดความใสใจแลว

ข นตอนท 3 การยอมรบ (Acceptance) ผลของการสอความหมายสอทสงไป

ย งผ รบตองพยายามใหมความหมายตรงกบความตองการของเขา เขาจงจะยอมรบสอ

ข นตอนท 4 การจดจา (Retention) ตองทาใหผ รบสอจาได

2) แนวทางการเปลยนแปลงทศนคต โดยอาศยแรงจงใจ ทจะผลกดนใหคนเรา

เปลยนทศนคตหรอความคดเหนข นเมอบคคลมความเครยด (Tension) ซงเกดจากสภาพขาดสมดล

เพราะวาองคประกอบความคด (Cognitive Element) หลายองคทมตอสงเดยวกน ไมสามารถสมาน

กนได จงตองมการทาอยางใดอยางหนงใหภาวะขาดดลยนเขาสสภาวะสมดลจงจะอยไดอยางสบาย

3) แนวทางการเปลยนแปลงทศนคตแบบอนๆ

(1) การรบรตนเอง (Self-Perception) คนเราเรยนรทศนคตโดยการสงเกตด

พฤตกรรมทตนแสดงออกมา เชน ไมชอบฟงเพลงคลาสสคเพราะเราสงเกตวาเมอเราหมนคลนวทย

ไปอยางไมเจาะจงสถานพอไดยนเพลงคลาสสคเรากหมนคลนตอไปอก

(2) การโนมนาวชกจงใจตนเอง (Self- Persuasion) เชน เมอเราตองการจะ

เปลยนทศนคตของเราใหเปนคนมทศนคต เหนแกประโยชนสวนรวม สงทเราควรกระทากคอ

หม นบอกตวเองวา “ฉนเปนคนเหนแกประโยชนสวนรวม” และตองหาโอกาสทจะแสวงหา

พฤตกรรมทเปนประโยชนแกสวนรวมออกไปใหปรากฏท วไป ซงจะม 2 ประการ คอ ประการ

แรก การกระทาเชนน นชวยใหเราเองเกดการรบรตนเองจากพฤตกรรมทแสดงออกไป ประกาท

สองเปนการกระทาใหเราตองปรบทศนคตภายในของเราใหเขารองเขารอยกบพฤตกรรมภายนอกท

คนอนๆ เขาสมผ สอย ถาเราไมปรบทศนคตของเราใหสอดคลองกบทาททแสดงออกไปแลวเราจะ

เกดความเครยดข นมา

(3) การกระทาทมเหตมผล (The Reasoned Action) ไมวาจะเปนการเปลยนแปลง

ทศนคต ปทสถาน เจตนา หรอพฤตกรรม เราตองพยายามเปลยนแปลงทความเชอ อนเปน

องคประกอบของทศนคตเสยกอน ทศนคตมใชตวแปรสาคญทจะทาใหเกดพฤตกรรมไดหรอไมคอ

ความต งใจหรอเจตนา (Intention)

68

2.7 แนวคดทฤษฏเกยวกบความคดเหน

2.7.1 ความหมายเกยวกบความคดเหน

ความคดเหนตามความหมายในพจนานกรมของ Webster (1967: 301) ไดสรปวา ความ

คดเหนคอ ความเชอทไมไดต งอยบานความแนนอน หรอความรอนแทจรงทอยภายในจตใจ

ความเหนและการลงความคดเหนของแตละบคคลนาจะเปนจรงหรอตรงตามทคดไว นอกจากน

ความคดเหนย งมความหมายทแตกตางกนได มผ ใหความหมายของความคดเหนทศนะดวยกน

ดงเชน

Kolasa (1969: 386 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 32) ไดใหความหมายของความเหนไววา

ความคดเหนเปนการแสดงออกซงการประเมนผล (Evaluation) สงใดสงหน งจากสถานการณ

สงแวดลอมตาง ๆ ความคดเหนเปนการตอบสนองตอสงเราทถกจ ากด แตเปนสงเราทไดรบอทธพล

มาจากความโนมเอยง

อทย หรญโต (2519: 80-81 อางถงในปยนช คนคงด, 2546: 5-6) ใหความหมายไววา ความ

คดเหนของคนมหลายระดบ คอ อยางผวเผนกม อยางลกซ งกม สาหรบความคดเหนทเปนทศนคต

(Attitude) เปนความคดเหนอยางลกซ งและตดตวไปเปนเวลานานเปนความคดเหนท วๆ ไป ไม

เฉพาะอยาง ซงประจาตวของบคคลทกคนสวนความคดเหนทไมลกซ งและเปนความคดเหนเฉพาะ

อยาง และมอยเปนระยะเวลาอนส น เรยกวา Opinion เปนความคดเหนประเภทหนง ทไมต งอยบน

รากฐานทเพยงพอแกการพสจนมความรแหงอารมณนอย เกดข น

สชา จนทรเอมและสรางค จนทรเอม (2520: 104 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33) กลาววา

ความคดเหนเปนสวนหนงของทศนคต เราไมสามารถแยกความคดเหนและทศนคตออกจากกนได

เพราะความคดเหนมลกษณะคลายทศนคต แตความคดเหนแตกตางจากทศนคตตรงททศนคตน น

เปนความพรอมทางดานจตใจทมตอสงหนงสงใดทแสดงออกมาท งคาพดและการกระทา ทศนคต

ไมเหมอนกบความคดเหนตรงทไมใชสงเราทจะแสดงออกมาไดอยางเปดเผยหรอตอบสนองอยาง

ตรงๆ และลกษณะของความคดเหนไมลกซ งเหมอนทศนคตอยางงาย แตสลายเรว

Maier (1955: 52 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 32) กลาววา ความคดเหน (Opinion) เปน

การแสดงออกของทศนคตสวนหนงและเปนการแปลความหมายของขอเทจจรง (Fact) อกสวนหนง

ซงการแปลความหมายยอมข นอยกบอทธพลและทศนคตทมตอสงน น

Molasa (1969: 386 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 32) ไดใหความหมายของความคดเหนไว

วา ความคดเหนเปนการแสดงออกซงการประเมนผล (Evaluation) สงใดสงหนง จากสถานการณ

สงแวดลอมตางๆ ความคดเหนเปนการตอบสนองตอสงเราทตองถกจ ากด แตเปนสงเราทไดรบ

อทธพลจากความโนมเอยง

69

Kolesnlk (1970: 320 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33) ไดสรปความหมายของความ

คดเหนวา ความคดเหนเปนการแสดงออกซ งการตดสนใจจากการประเมนคา (Evaluation

Judgment) หรอทศนะ (Point of View) เกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ และความคดเหนยอม

ไดรบอทธพลของทศนคต

ประเสรฐ แย มกลนฟ ง (2509: 31 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33)) ไดกลาวไววา ทศนคต

จะปรากฏอยในความคดเหน ซงเปนเรองการตดสนใจเฉพาะในประเดนใดประเดนหน ง การ

เรยงล าดบจากคานยมไปสทศนคตและความคดเหนเปนการกาวจากเรองท วไป ไปย งเรองเฉพาะ

จากสภาพจตหรอความโนมเอยง ทเรมกวางและแคบเขาจนในทสดแสดงออกมาเปนความคดเหน

เฉพาะเรอง ความคดเหนข นอยกบสถานการณ ความคดเหนมกจะเปนผลทสลบซบซอนของ

ทศนคตหลายอยาง ความคดเหนของบคคลทแสดงถงความกดดนในสถานการณหนงจะไมมผล

ผกพนจรงจง ดงจะเหนไดจากกรณสมาชกสภานตบญญต ซงเปลยนความคดเหนของคนไปตาม

อานาจของกลมตางๆ และบรรยากาศความคดเหนทเปลยนแปลงอยเสมอ

ประสาท หลกศลา (2511: 399 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33) สรปวา ความคดเหนตางๆ

ของคนเราน นเกดไดจากปะทะสงสรรคประจาว นของคนเรา แตคนเรากมภมหลงทางสงคมจากดอย

ภมหลงทางสงคมของแตละคนยอมเปนผลถงการทคนเรากระทาตอบสนองตอเหตการณน น เปน

ตนวา ในสมยเรมสงครามโลกคร งทสอง ชาวไทยไดรบการศกษาจากยโรปและอเมรกา สวนมากไม

เชอวาญป นจะเปนฝายมชยในสงคราม พวกน มกมทศนคตทไมดตอญป น สวนหนมสาวราษฎร

ท วไปนยมญป นมาก ราษฎรทไดรบการศกษาด มความเหนสนบสนนอเมรกาและยโรปมากกวา

ราษฎรทไดรบการศกษานอย

สชา จนทรเอมและสรางค จนทรเอม (2520: 104 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33) กลาวไว

วา ความคดเหนเปนสวนหนงของทศนคต เราไมสามารถแยกความคดเหนและทศนคตออกจากกน

ได เพราะความคดเหนมลกษณะคลายทศนคต แตความคดเหนแตกตางจากทศนคตตรงททศนคต

น น เปนความพรอมทางจตใจทมตอสงใดสงหนงทอาจแสดงออกไดอยางเปดเผย หรอตอบสนอง

อยางตรงๆ และลกษณะของความคดเหนไมลกซ งเหมอนทศนคต

กฤษณ มหาวรฬห (2531: 37-38 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 33) เปนการแสดงออกดาน

ความรสกตอสงหนง สงใด เปนความรสกเชอถอทไมอยบนความแนนอนหรอความจรง แตข นอย

กบจตใจ บคคลจะแสดงออกโดยมขออาง หรอการแสดงเหตผลสนบสนนหรอปกปองความคดน น

ความคดเหนบางอยางเปนผลของการแสดงความหมายของขอเทจจรง ซ งข นอยคณสมาบต

ประจาตวของแตละบคคล เชน พนความรประสบการณในการทางาน สภาพแวดลอม ฯลฯ และม

อารมณเปนสวนประกอบสาคญ การแสดงความคดเหนอาจจะไดรบการยอมรบหรอปฏเสธจากคน

อนๆ กได

70

โยธน คนสนยทธและคณะ (2522: 46 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 34) กลาววา การศกษา

ความคดเหนมความสาคญและประโยชนอยางมาก เพราะทาใหเราทราบความตองการของบคคล

ตางๆ ในสงคม สะทอนใหเหนพฤตกรรมของผ กระทา จากผทถกกระทาดหรอไมดอยางไร

ความเหนจากผ ทไดรบประโยชนผ กระทาในการปรบปรงพฤตกรรม ทศนคตของผ ถกกระทาให

ดกวาเดม ตวอยาง ทเหนไดงาย เชน กจการคาของบรษทเอกชน โดยเฉพาะสถานโทรทศน จะ

สอบถามความคดเหนของผ ชมตอรายการโทรทศนตางๆ อยเสมอ ทาใหเจาของกจการทราบความ

ตองการ ความชอบ ของผ ชมเพอนามาปรบปรงรายการใหดกวาเดม

ประภาเพญ สวรรณ (25206: 3 อางถงในปยนช คนคงด, 2546: 6) กลาววา ความคดเหนถอ

ไดวา เปนการแสดงออกทางดานทศนคตอยางหนง แตการแสดงความคดเหนมกจะมอารมณเปน

สวนประกอบ และเปนสวนทพรอมทจะมปฏกรยาเฉพาะอยางยงตอสภาพการณภายนอก

จรว ฒน วงศสวสดว ฒน (2536: 133) กลาวถง ความสมพนธระหวางทศนคตและพฤตกรรม

ไววา พฤตกรรม หมายถง การแสดงออกทสามารถสงเกตเหนได มกสนนษฐานกนวา พฤตกรรม

ของบคคลทแสดง ออกตอสงใดสงหนงน น สวนใหญถกกาหนดโดยทศนคตของบคคล ทมตอสง

น น

ทศนคต หมายถง สงทเกดจากการเรยนรและพรอมทจะตอบสนองตอสงน นในลกษณะ

ชอบหรอ ไมชอบท คอนขางจะคงท ซงแสดงถงความเกยวโยงอยางแนนแฟนระหวางทศนคตและ

พฤตกรรม ดวยเหตน เองการ ศกษาในระยะตน ๆจงเชอวา ถาสามารถศกษาและทราบทศนคตของ

บคคลตอสงใดสงหนง จะสามารถ อธบายหรอทานายพฤตกรรมได แตความจรงไมเปนเชนน น

เพราะผลงานวจยทศกษาเกยวกบความสมพนธ ระหวางสองตวแปรน สวนใหญพบวา ม

ความสมพนธต า พฤตกรรมของ มนษยจะบงช ไดจากเจตจานงทจะกระทา (Intention) มากกวา

แมวาทศนคตของบคคลตอสงใดสงหนง จะสมพนธกบพฤตกรรมรวมทมตอสงน น ทศนคตเพยง

อยางเดยว ไมเพยงพอ ทจะทานายพฤตกรรมของบคคลได ย งมสงอนทจะบงคบใหบคคลแสดง

อยางอน ทไมสอดคลองกบทศนคต และ Triandis ไดเสนอตวแปร 4 ตว เพอทานายพฤตกรรม ดงน

คอ ทศนคต ปทสถานทางสงคม นสย และความคาดหวงผลทจะเกดตามมา และเชอวาเมอศกษาท ง

สตวแปรจะพบวา ทศนคตและพฤตกรรมม ความสมพนธทแนนอนพอทจะเชอถอไดระดบหนง

Nunnally (1959: 258 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 35) กลาววา ความคดเหนน น จะใชได

ในเรองทเกยวกบความเหน (Judgments) และความร (Knowledge) ขณะท ทศนคตจะใชกนมากใน

เรองทเกยวกบความรสก (Feeling) ความชอบ (Preference) และเรามกจะใชค าวา ความคดเหน

มากกวา ทศนคต

71

Munn (1962: 77 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 35) กลาววา ทศนคต หมายถง ความรสก

(Feeling) และความคดเหน (Opinion) ทบคคลมตอสงของ บคคล สถานการณ สถาบน และ

ขอเสนอใด ๆ ในทางทยอมรบหรอปฏเสธ ซงมผลทาใหบคคลพรอมทจะแสดงปฏกรยาตอบสนอง

ดวยพฤตกรรมอยางเดยวกนตลอดไป

Thurstone (1987: 77 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 35) กลาววา ทศนคตเปนแบบรวมท งหมด

ของมนษยเกยวกบความรสก ความคดเหน ความกลวตอบางสงบางอยาง การแสดงออกทางดาน

คาพด ความคดเหน และความเหนทเปนสญลกษณของทศนคต ดงน น ถาเราอยากวดทศนคตเราก

ทาไดโดย ว ดความคดเหนของบคคลทมตอสงตางๆ

ทศนคต และความคดเหนมความหมายทคลายกนมาก ยากทจะแยกออกจากกนใหชดเจน

แตกมนกจตวทยาหลายทาน พยายามทจะแยกความหมาย และความแตกตางของคาวา ทศนคต

และความคดเหนออกจากกน

Brembrek and Howell (1953: 99-100 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 35-36) กลาววา

ทศนคตเปนการแสดงออกถงความรสกภายในของแตละคนในการตอบเกยวกบแนวความคดของ

แตละคน เกยวกบสงตางๆ ซงเปนการแสดงออกถงการกระทา สวนความคดเหนเปนทศนคตท

แสดงออกมาเปน คาพด จงอาจจะสอดคลอง หรอไมสอดคลอง กบทศนคตกได

กมลรตน หลาสวงษ (2524: 25 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 36) กลาววา ความคดเหนไม

เหมอนเจตคตทไมจ าเปน ตองแสดงความรสกอารมณ หรอกระท งการแสดงพฤตกรรม ทจะ

ตอบสนองหรอไมตอบสนองตอสงใดสงหนง ทเปนเพยงคาพดพรอมเหตผลทบคคลข นมา และถาม

คนไมเหนดวย บคคลน นกจะเปลยนคาพดดงกลาวได เชน บคคลหนงมความคดเหนน น โดยการยก

เหตผลมาคดคานมากมายในทสดบคคลน นยอมเปลยนความคดเหนได

สงวน สทธเลศอรณและคณะ (2522: 99 อางถงในอนชา มลคา, 2548: 36-37) กลาววา เจตคต

เปนสงทเกยวของกบความคดเหนอยมาก ความคดเหนหรอการแสดงออกซงวจารณญาณทมตอ

เรองใดเรองหนง โดยเฉพาะความคดเหน มความหมายทแคบกวา เจตคต เพราะความเหนของบคคล

เปลยนแปลไปตามขอเทจจรง และเจตคตของบคคลแสดงสภาพความรสกท วๆ ไปเกยวกบสงใดสง

หนง ความคดเหนจะเปนการอธบายเหตผลตอสงใดสงหนงโดยเฉพาะ

เจตคตของบคคลสามารถกาหนดชกนาใหบคคลอนๆ เหนดวยตามเจตคตน นๆ ได ไมวา

ขอเทจจรงจะเปนเชนไร ตวอยางคนทมเจตคตล าเอยงตอปญหาตอเรองเชอชาตใด ไมวาคนทมเชอ

ชาตน นจะทาตวอยางไรกเหนเปนของไมด เชน ถาเรามเจตคตตอพวกยวในทางทไมด เนองจากเรา

เคยอานในหนงสอซงเขยนไววา พวกยวเปนพวกเหนแกตว ดงน นถาเราเหนใครมพฤตกรรมเหนแกตว

กจะเรยกพวกน นวาพวกยว เปนตน ท งน เพราะอทธพลของเจตคตทาใหเราคดเหนอยางน น เจตคต

72

ทาใหพฤตกรรมของเราเปลยนแปลงไป ไมอาจบงคบหรอหามบคคลมใหบคคลมเจตคตได เพราะ

ทกคนมความคดเหน ความรสกผดชอบช วด ดงน น เราจงไมควรสกดก นมใหบคคลมเจตคต แตเรา

จะตองพยายามหาทางปรบปรงเจตคต เพราะเจตคตของบคคลเกยวของกบเรองชอบ ไมชอบ และ

เกยวกบอารมณของบคคลน นเปนสาคญ (แผนภมภาพท 2.3)

ภาพท 2.3 แสดงความสมพนธระหวางสงเรา เจตคต ความคดเหนและการแสดงเหตผล

แหลงทมา: อนชา มลคา, 2548: 37.

จากตารางแสดงใหเหนวา ความคดเหนเกดจากการแบงขอเทจจรง หรอสงทไดเหนมา แต

ลกษณะการแบงขอเทจจรงน นๆ ยอมเปนไปตามเจตคตของบคคล และเมอคนน นถกถามวา ทาไม

จงมความคดเหนอยางน น เราจะพยายามใหเหตผลไปตามทเขาคด

2.7.2 ประเภทของความคดเหน

Remmer (1954: 6-7 อางถงในปยนช คนคงด, 2546: 7) กลาววาความคดเหนม 2 ประการ

ดวยกน คอ

1) ความคดเหนเชงบวกสด – เชงลบสด (Extreme Opinion)เปนความคดเหนท

เกดจากการเรยนรและประสบการณ ซงสามารถทราบทศทางได ทศทางบวกสด ไดแก ความรก

จนหลงทศทางลบสด ไดแก ความรงเกยจ ความคดเหนน รนแรงเปลยนแปลงยาก

2) ความคดเหนจากความรความเขาใจ (Cognitive Contents) การมความเหนตอ

สงใดสงหน งข นอยกบความรความเขาใจทมตอสงน น เชน ความรความเขาใจในทางทด ชอบ

ยอมรบ เหนดวย ความรความเขาใจในทางทไมด ไดแก ไมชอบ ไมยอมรบ ไมเหนดวย

2.7.3 ปจจยทมอทธพลตอความคดเหน

การแสดงความคดเหนเปนเรองของแตละบคคล ซงความคดเหนของแตละคนตอเรองใด

เรองหนงแมเปนเรองเดยวกน ไมจ าเปนตองเหมอนกนเสมอไปและอาจแตกตางกนออกไป ท งน

ข นอยกบปจจยพนฐานของแตละบคคลทไดรบมาจนมอทธพลตอการแสดงความคดเหน

สงเราบคคล

สถานการณ

ขอเทจจรง

การกระทา

เจตคต ความคดเหน การแสดงเหตผล

73

Oskamp (1977: 119-133 อางถงในศศพรรณ บวทรพย, 2547: 10) ไดสรปปจจยททาใหเกด

ความคดเหนดงน

1) ปจจยทางพนธกรรมและรางกาย (Genetic and Physiological Factors ) เปน

ปจจยตวแรกทไมคอยจะไดพดถงมากนก โดยมการศกษาพบวา ปจจยดานพนธกรรม จะมผลตอ

ระดบความกาวราวของบคคล ซงจะมผลตอการศกษา เจตคต หรอความคดเหนของบคคลน นๆได

ปจจยดาน รางกาย เชน อาย ความเจบปวย และผลกระทบจากการใชยาเสพยตดจะมผลตอความ

คดเหนและเจตคตของบคคล เชน คนทมความคดอนรกษนยมมกจะเปนคนทมอายมาก เปนตน

2) ประสบการณโดยตรงของบคคล (Direct Personal Experience) คอบคคลไดรบ

ความรสกและความคดตางๆจากประสบการณโดยตรง เปนการกระทาหรอพบเหนตอสงตางๆโดย

ตนเอง ทาใหเกดเจตคตหรอความคดเหนจากประสบการณทตนเองไดรบ เชน เดกทารกทแมได

ปอนน าสมค นใหทาน เขาจะมความรสกชอบ เนองมาจากน าสมหวาน เยน หอม ชนใจ ทาใหเขาม

ความรสกตอน าสมทไดทานเปนคร งแรกเปนประสบการณ โดยตรงทเขาไดรบ

3) อทธพลจากครอบครว (Parental Influence) เปนปจจยทบคคลเมอเปนเดกจะ

ไดรบอทธพลจากการอบรมเล ยงดของพอแมและครอบครว ท งน เมอตอนเปนเดกเลก ๆจะไดรบ

การ อบรมส งสอน ท งในดานความคด การตอบสนองความตองการทางดานรางกาย การใหรางว ล

และการลงโทษ ซงเดกจะไดรบจากครอบครว และจากประสบการณทตนเองไดรบมา

4) เจตคตและความคดเหนของกลม (Group Determinants of Attitude) เปนปจจย

ทมอทธพลอยางมากตอความคดเหน หรอเจตคตของแตละบคคล เนองจากบคคลจะตองมสงคม

และอยรวมกนเปนกลม ดงน นความคดเหนและเจตคตตางๆ จะไดรบการถายทอดและมแรงกดดน

จากกลม ไมวาจะเปนเพอนในโรงเรยน กลมอางองตาง ๆซงทาใหเกดความคลอยตามเปนไปตาม

กลมได

5) สอมวลชน (Mass Media) เปนสอตางๆ ทบคคลไดรบสอเหลาน ไมวาจะเปน

หนงสอพมพ ภาพยนตร วทย โทรทศน จะมผลทาใหบคคลมความคดเหนมความรสกตางๆ เปนไป

ตามขอมลขาวสารทไดรบจากสอ

จ าเรยง ภาวจตร (2536: 248-249) ไดกลาวถงปจจยทกอใหเกดความคดเหนวาข นอยกบ

กลมทางสงคมในหลายประการ คอ

1) ภมหลงทางสงคม หมายถงกลมคนทมภมหลงทแตกตางกน โดยท วไปจะม

ความคดเหนทแตกตางกนไปดวย เชน ความคดเหนระหวางผ เยาวกบผ สงอาย ชาวเมองกบชาว

ชนบท เปนตน

74

2) กลมอางอง หมายถง การทคนเราจะคบหาสมาคมกบใคร หรอกระทาสงหนง

สงใดใหแกผ ใด หรอการกระทาทค านงถงอะไรบางอยางรวมกนหรออางองกนได เชน ประกอบ

อาชพเดยวกน การเปนษมาชกกลมหรอษมาคมเดยวกน เปนตน สงเหลาน ยอมมอทธพลตอความ

คดเหนของบคคลเหลาน นดวย

3) กลมกระตอรอรน หรอกลมเฉอยชา หมายถง การกระทาใดทกอใหเกดความ

กระตอรอรนเปนพเศษอนจะกอใหเกดกลมผลประโยชนข นมาได ยอมสงผลตอการจงใจใหบคคลท

เปนสมาชกเหลาน นมความคดเหนทคลอยตามไดไมวาจะใหคลอยตามในทางทเหนดวยหรอไมเหน

ดวยกตาม ในทางตรงกนขามกลมเฉอยชากจะไมมอทธพลตอสมาชกมากนก

จากทกลาวมาขางตน พอสรปไดวา ปจจยทมอทธพลตอความคดเหนไดแก ปจจยสวน

บคคล คอปจจยทมผลตอความคดเหนของบคคลโดยตรง เชน เพศ อาย รายได และปจจย

สภาพแวดลอม คอปจจยทมผลตอความคดเหนของบคคลโดยออม เชน สอมวลชน กลมทเกยวของ

และครอบครว

2.7.4 ความสาคญของความคดเหน

การสารวจความคดเหนเปนการศกษาความรสกของบคคล กลมคนทมตอสงใดสงหนง แต

ละคนจะแสดงความเชอและความรสกใดๆ ออกมาโดยการพด การเขยน เปนตน การสารวจความ

คดเหนจะเปนประโยชนตอการวางนโยบายตางๆ การเปลยนแปลงนโยบายหรอการเปลยนแปลง

ระบบงาน เพราะจะทาใหการดาเนนการตางๆ เปนไปดวยความเรยบรอยและความพอใจของ

ผ เขารวมงาน

ในการศกษาความคดเหนตางๆ สวนมากจะใชวธแบบวจยตลาด ไดแก การซกถาม

สอบถาม บนทกไว และรวบรวมขอมล ซง Best (1977: 179 อางถงในปยนช คนคงด, 2546: 6) ได

เสนอไววาวธทงายทสดในการทจะบอกถงความคดเหน คอ การแสดงใหเหนถงจานวนรอยละของ

คาตอบในแตละขอความ เพราะจะทาใหทราบวา ความคดเหนจะออกมาในลกษณะใดแลวจะ

สามารถทาตามความคดเหนเหลาน นไดหรอไม และในการวางนโยบายใดๆ กตาม ความคดเหนท

ว ดออกมาไดจะทาใหผ บรหารเหนสมควรทจะดาเนนนโยบายตอหรอลมเลกไป

2.7.5 วธวดความคดเหน

การวดความคดเหนโดยท วไป ตองมสงประกอบ 3 อยาง คอบคคลทถกสงเราและมการ

ตอบสนอง ซงจะออกมาเปนระดบสง ต า มาก นอย วธว ดความคดเหนน นโดยมากจะใชการตอบ

แบบสอบถามและการสมภาษณโดยใหผ ทจะตอบคาถามเลอกตอบแบบสอบถาม การใช

75

แบบสอบถามจะตองระบใหผ ตอบตอบวาเหนดวยหรอไมเหนดวยกบขอความทกาหนดให

แบบสอบถามประเภทน นยมสรางตามแนวของ Linker ซงแบงน าหนกความคดเหนเปน 5 ระดบ

ไดแก เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง สวนการใหคะแนน

ข นอยกบใจความวาจะเปนปฏฐาน (Positive) หรอนเสธ (Negative) (ไพรช สขสมญาต,2542: 10

อางถงในสมหมาย ลกอนทร, 2550: 7) ซงการวจยในคร งน ใชวธการวดตามแนวทางของ Linker แต

เพอใหเกดความชดเจนของผลการศกษาจงไดประยกตน าหนกความคดเหนเปน 4 ระดบ คอ ทาไดด

ทาไดคอนขางด ทาไดย งไมด ไมดเลย

จากนยามและความหมายของความคดเหนดงกลาวมาแลว พอสรปไดวา ความคดเหนเปน

สวนหนงของทศนคต เราไมสามารถแยกความคดและทศนคตออกจากกนได เพราะความคดเหน

คลายกนกบทศนคต แตความคดเหนเปนการแสดงออกตอสงใดสงหน งทเกดจากสถานการณ

สงแวดลอมตางๆ ซงเปนการตดสนใจโดยการประเมนคาในการจะยอมรบหรอไมยอมรบ เปนการ

แสดงออกมาเปนคาพด โดยประกอบดวยความรความสามารถของแตละบคคลในลกษณะของการ

ชอบ ไมชอบ เฉยๆ ไมมความคดเหนตอสงน น สวนทศนคตเปนการพดช นาใหบคคลอน เหนดวย

กบทศนะของตน ไมวาขอมลน นจะเปนจรงหรอเทจ เปนการพดดวยความโนมเอยง เพอโนมนาว

จตใจของคนอนจนนาไปสความคดเหนในทางบวกและทางลบ

2.8 แนวคดทฤษฏเกยวกบการศกษาระดบอดมศกษา

2.8.1 ความหมายของอดมศกษา

อดมศกษา หมายถง การศกษาทสงข นจากระดบมธยมศกษา ค าวา อดมศกษา มรากศพทมา

จากศพท ภาษาบาล "อตม" หมายถง สงสด และศพทภาษาสนสกฤต ศกษา หมายถง การเลาเรยน

ดงน น ค าวา "อดมศกษา" จงหมายถง การเรยนข นสงสด (สารานกรมเสร, 2553)

อดมศกษา หมายถง การศกษาทสงข นจากระดบมธยมศกษา ค าวา อดมศกษา มรากศพทมา

จากศพทภาษาบาล "อตม" หมายถง สงสด และศพทภาษาสนสกฤต ศกษา หมายถง การเลาเรยน

ดงน น ค าวา "อดมศกษา" จงหมายถง การเรยนข นสงสด (สารานกรมเสร, 2553)

การจดการศกษาในระดบอดมศกษาในประเทศไทยน น เรมข นต งแตรชสมยของ

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงไดกอต งโรงเรยนกฎหมาย โรงเรยนแพทย โรงเรยน

ชางไหม รวมถงโรงเรยนมหาดเลก แตย งไมสามารถใหการศกษาถงข นปรญญาได ในปจจบน การ

จดการศกษาระดบอดมศกษาของประเทศไทยอยภายใตการกากบดแลของสานกงานคณะกรรมการ

76

การอดมศกษา หรอ สกอ. กระทรวงศกษาธการ ซงมสถาบนอดมศกษาในสงกด 157 แหงท ว

ประเทศ โดยแบงเปน (สารานกรมเสร, 2553)

1) สถาบนอดมศกษาของรฐ 65 แหง

2) สถาบนอดมศกษาในกากบของรฐบาล 13 แหง

3) สถาบนอดมศกษาเอกชน 69 แหง

4) วทยาลยชมชน 19 แหง

นอกจากนย งมการจดการศกษาโดย มหาวทยาลย วทยาลยหรอบณฑตวทยาลย ทอาจจะ

ไมไดอยในสงกดของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เชน วทยาลยพยาบาลกองทพบก ซง

อยภายใตการดแลของกระทรวงกลาโหม นอกจากนโรงเรยนสาธตกย งสงกดสานกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษาอกดวย

2.8.2 ความสาคญของสถาบนอดมศกษา

สถาบนอดมศกษาเปนกลไกหนงของประเทศ ซงมหนาทผลตกาลงระดบสง เพอการพฒนา

ประเทศ เพาะสถาบนอดมศกษา เปนแหลงรวมวทยาการหลากหลายแขนง เปนแหลงผลตและ

พฒนาองคความร เสรมสรางความสามารถในการคนควาวจย ตลอดจนเปนศนยรวมขอนกวชาการ

ทมความร ความสามารถแขนงตางๆ เปนจานวนมาก สถาบนอดมศกษาจงเปนสถาบนหลกทม

บทบาทในการช นาสงคมมาโดยตลอด และสงคมท วไปกใหการยอมรบวา เปนสถาบนหลกของ

ประเทศทประชากรและองคการตางๆ สามารถพ งพาได เมอมปญหาทตองแกดวยวชาการและ

ปญหาความคาดหวงของสงคมและความรบผดชอบในภารกจทมอย ทาใหสถาบนอดมศกษาตองใช

ความพยายามอยางเตมททจะตองปฏบตหนาทอยางครบถวน และรกษาความเชอม น ศรทธาของ

สงคมใหคงอยตอไป ดงน นสถาบนอดมศกษาจงไมอาจหลกเลยงภารกจทพงมตอประเทศไปได

(ชชวาล วงษประเสรฐ, 2548: 64–65 อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 9)

2.8.3 สถาบนอดมศกษาและการเรยนรระดบสงคม

ในบรบทของสถาบนการศกษา การจดการความรเปนแนวคดทนาไปใชไดเชนเดยวกบ

องคการประเภทอน โดยเฉพาะอยางยงในยคเศรษฐกจฐานความรทอาศยความรเปนปจจยสาคญจง

จาเปนอยางยงทสถาบนการศกษาจะตองมศกยภาพในการจดการความร เพอใหเกดประโยชนสงสด

ตอสถาบนและสงคม โดยเฉพาะอยางยงสถาบนอดมศกษาซงสงคมคาดหวงวาจะเปนศนยรวมแหง

ความร เปนองคการทเปนแหลงรวมของผ ทมความรระดบสงหลากหลายทสรางความรเชงวชาการ

จากการปฏบตจรง ซงตองตอบสนองความตองการของสงคมดวยการใหบรการความรทเปน

ประโยชนตอสงคม (Stewart, 1997: 91 อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 8-15)

77

เกยวกบเรองน Barnett (1994: 11-13 อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 8-15) ไดเสนอวา

ในสถาบนอดมศกษาเปนผ ผลตความรแลวนาความรไปใชใหเกดประโยชนตอสงคมและพฒนา

สงคม ถอวาสถาบนอดมศกษาเปนสถาบนแหงการเรยนรหรอสงคมแหงการเรยนร โดย

ประกอบดวยองคประกอบสาคญ 3 ประการซงเรยกวา สามเหลยมแหงการเรยนร (Learning

Triangle) ดงภาพท 2.4

ความร

อดมศกษา สงคม

ภาพท 2.4 สามเหลยมแหงการเรยนร

แหลงทมา: จตราภรณ ทองไทย, 2552: 9.

จากภาพท 2.4 สามเหลยมแหงการเรยนรมความสมพนธในลกษณะทเปนวฏจกรแบบ

หมนเวยนสลบไปมา คอ สถาบนอดมศกษาเปนผ ผลตองคความรแลวนาความรไปใชใหเกด

ประโยชนตอสงคมและพฒนาสงคม เมอมองอกดานหนง คอ สงคมมการเปลยนแปลงจะสะทอน

ความรไปสสถาบนอดมศกษา สถาบนอดมศกษาจะดดซบความรจากสงคมนามาพฒนาเปนองค

ความรใหมและนากลบไปใหเปนประโยชนตอสงคม ดงน นสถาบนอดมศกษาจงเปนแหลงรวบรวม

ความรทถายทอดไปสสงคม เปนการเชอมโยงการเรยนรกบสงคม

2.8.4 ความสาคญของการจดการความรในสถาบนอดมศกษา

การจดการความรมความสาคญและมประโยชนตอองคการทกรปแบบ ท งชวยเพมผลผลต

พฒนาคณภาพองคการใหดข น เพมประโยชนกบบคคล นวตกรรม การเรยนร ความสามารถของ

บคคลในการนาไปปฏบตซงจะเปนการปรบปรงและเพมสนทรพยความรขององคการ สาหรบใน

สวนของสถาบนการศกษา การจดการความรมประโยชนดงน(ชชวาล วงษประเสรฐ, 2548: 64-65

อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 8-15)

1) เปนการเปลยนการเรยนรในสถาบนการศกษาโดยการเขาถงศนยความร และ

ขยายเขตแดนของสถาบนออกสโลกกวาง

2) ชวยในการจดการเรยนรทางไกล และ E-learning ใหมประสทธภาพมากยงข น

78

3) ใหมการทางานระหวางนกศกษาและอาจารยระหวางสถาบนทางานรวมกน

เรยนรแลกเปลยนความรความคดกน

4) ชวยจาลองประสบการณการเรยนร ทาใหเขาใจในเนอหาน น ๆมากข น

5) ปรบปรงประสทธภาพของตนเองและศกยภาพในการเรยนร โดยการปรบปรง

โปรแกรมพฒนาคณภาพการเรยนร

อยางไรกตาม องคความรในสถาบนอดมศกษาท งทเปนศาสตรและการเรยนรภายในมอย

มากมาย อาทเชน อาจารยทสอนเกงในภาควชามเทคนคการสอนและวธการถายทอดความร อยางไร

ใหลกศษยอยากเรยนร นกวจยอาวโสทมผลงานวจยเยยมยอดและมชอเสยงมแนวคดและวธการวจย

อยางไร การบรหารจดการหลกสตรและโครงการทประสบความสาเรจ ตลอดจนการแกปญหาตาง ๆ

ทเกดข นภายในหนวยงานทถอเปนองคความรทมคณคาท งสน แตเมอบคคลทมคณคาท งหลาย

เกษยณอายหรอลาออกจากสถาบนไป พวกเขาจะนาความรทส งสมมาในตวเขาไปดวยหรอเหลอทง

ไวใหกบหนวยงานและองคการ สถาบนอดมศกษาจะมวธการใดทจะรกษาองคความรไว และใชเปน

ฐานในการตอยอดความรใหองคการเขมแขงข น

ดงน นการจดการความรจงเปนเรองทเกยวของโดยตรงกบสถาบนอดมศกษา ไมเพยงแต

ความรเปนธรกจหลกขององคการเทาน น แตเพราะความรทเกดข นภายในสถาบนอดมศกษาม

มากมาย หากมกระบวนการถายทอดและสนบสนนใหคนในองคการไดเขาใจและเรยนรจากกน

และกนจะเปนเครองมอสาคญทนาพาใหองคการพฒนาไปสการเปนองคการแหงการเรยนรท

แทจรง ซงการเรมตนดาเนนการเรองการจดการความรในสถาบนอดมศกษาไมใชเรองยากแตเปน

เรองใหม และไมไดหมายความวาไมมความรแตเปนเพราะไมรวธการทจะจดการเกบความรทมอย

กระจดกระจายภายในสถาบนและนาความรเหลาน นมาตอยอด เพอใหคนในองคการมความรเพม

มากข น องคการเขมแขงและกลายเปนองคการแหงการเรยนรอยางแทจรง (รชตวรรณ กาญจน

ปญญาคม, 2547: 16-20 อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 8-15) ดงน น การจดการความรจงเปน

เรองทสถาบนอดมศกษาควรใหความสาคญและรเรมดาเนนการอยางเปนระบบ เพอใหองคการ

สามารถรกษา จดการ และตอยอดความรทเกดประโยชนตอไป

2.8.5 หลกการและกรอบมาตรฐานของการจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย

จตราภรณ ทองไทย (2552: 11) กลาวไววา การจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทยน น

จะตองดาเนนการภายใตกรอบหลกในการจดการการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 ทเนนการเรยนรเปนสาคญซงสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดก าหนดการ

จดการความรไว เปนสวนหนงของมาตรฐานการอดมศกษา เพอใหสอดคลองกบความตองการตาม

79

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและมาตรฐานการศกษาของชาต โดยคานงถงความเปน

อสระและความเปนเลศทางวชาการของสถาบนอดมศกษาไวดงน

มาตรฐานการอดมศกษา ประกอบดวย มาตรฐาน 3 ดาน 12 ตวบงช ดงน

1) มาตรฐานดานคณภาพบณฑต บณฑตระดบอดมศกษาเปนผ มความรม

คณธรรม จรยธรรม มความสามารถในการเรยนรและพฒนาตนเอง สามารถประยกตใชความรเพอ

การดารงชวตในสงคมไดอยางมความสขท งทางรางกายและจตใจ มความสานกและความ

รบผดชอบในฐานะพลเมองและพลโลก โดยมตวบงช

ดงน

(1) บณฑตมความรความเชยวชาญในศาสตรของตน สามารถเรยนรสรางและ

ประยกตใชความรเพอพฒนาตนเอง สามารถปฏบตงานและสรางงานเพอพฒนาสงคมใหสามารถ

แขงขนไดในระดบสากล

(2) บณฑตมจตสานก ดารงชวต และปฏบตหนาทตามความรบผดชอบ โดย

ยดหลกคณธรรม จรยธรรม

(3) บณฑตมสขภาพดท งดานรางกายและจตใจ มการดแล เอาใจใสรกษา

สขภาพของตนเองอยางถกตอง เหมาะสม

2) มาตรฐานดานการบรหารจดการการอดมศกษา มการบรหารจดการการ

อดมศกษาตามหลกธรรมาภบาล และพนธกจของการอดมศกษาอยางมดลยภาพ

2.1) มาตรฐานดานธรรมาภบาลของการบรหารการอดมศกษามการบรหาร

จดการการอดมศกษาตามหลกธรรมาภบาล โดยคานงถงความหลากหลายและความเปนอสระทาง

วชาการ โดยมตวบงช ดงน

(1) มการบรหารจดการบคลากรทมประสทธภาพและประสทธผล ม

ความยดหยนสอดคลองกบความตองการทหลากหลายของประเภทสถาบนและสงคมเพอเพม

ศกยภาพในการปฏบตงานอยางมอสระทางวชาการ

(2) มการบรหารจดการทรพยากรและเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสารทมประสทธภาพและประสทธผล คลองตว โปรงใสและตรวจสอบไดมการจดการศกษาผาน

ระบบและวธการตางๆ อยางเหมาะสมและคมคาค มทน

(3) มระบบการประกนคณภาพเพอนาไปสการพฒนาคณภาพและ

มาตรฐานการอดมศกษาอยางตอเนอง

3) มาตรฐานดานพนธกจของการบรหารการอดมศกษาการดาเนนงานตามพนธ

กจของการอดมศกษาท ง 4 ดาน อยางมดลยภาพ โดยมการประสานความรวมมอรวมพลงจากทก

ภาคสวนของชมชน และสงคมในการจดการความรโดยมตวบงช ดงน

80

(1) มหลกสตรและการเรยน การสอนททนสมย ยดหยน สอดคลองกบความ

ตองการทหลากหลายของประเภทสถาบนและสงคม โดยใหความสาคญกบการพฒนาคณภาพ

ผ เรยนแบบผ เรยนเปนสาคญ เนนการเรยนรและการสรางงานดวยตนเองตามสภาพจรง ใชการวจย

เปนฐาน มการประเมนและใชผลการประเมนเพอพฒนาผ เรยน และการบรหารจดการหลกสตร

ตลอดจนมการบรหารกจการนสตนกศกษาทเหมาะสม สอดคลองกบหลกสตรและการเรยน การ

สอน

(2) มการวจยเพอสรางและประยกตใชองคความรใหมทเปนการขยาย

พรมแดนความรและทรพยสนทางปญญาทเชอมโยงกบสภาพเศรษฐกจ สงคม ว ฒนธรรมและ

สงแวดลอมตามศกยภาพของประเภทสถาบน มการสรางเครอขายความรวมมอระหวาง

สถาบนอดมศกษาท งในและตางประเทศ เพอพฒนาความสามารถในการแขงขนไดในระดบ

นานาชาตของสงคมและประเทศชาต

(3) มการใหบรการวชาการททนสมย เหมาะสม สอดคลองกบความตองการ

ของสงคมตามระดบความเชยวชาญของประเภทสถาบน มการประสานความรวมมอระหวาง

สถาบนอดมศกษากบภาคธรกจอตสาหกรรมท งในและตางประเทศ เพอเสรมสรางความเขมแขง

และความย งยนของสงคมและประเทศชาต

(4) มการอนรกษฟนฟสบสาน พฒนา เผยแพรว ฒนธรรม ภมปญญาทองถน

เพอเสรมสรางความรความเขาใจและความภาคภมใจในความเปนไทย มการปรบใชศลปะ

ว ฒนธรรมตางประเทศอยางเหมาะสม เพอประโยชนในการพฒนาสงคมและประเทศชาต

4) มาตรฐานดานการสรางและพฒนาสงคมฐานความรและสงคมแหงการเรยนร

การแสวงหา การสรางและการจดการความรตามแนวทาง/หลกการอนนาไปสสงคมฐานความรและ

สงคมแหงการเรยนรโดยมตวบงช ดงน

(1) มการแสวงหา การสราง และการใชประโยชนความร ท งสวนทเปนภม

ปญญาทองถนและเทศ เพอเสรมสรางสงคมฐานความร

(2) มการบรหารจดการความรอยางเปนระบบ โดยใชหลกการวจยแบบบรณา

การหลกการแลกเปลยนเรยนรหลกการสรางเครอขาย และหลกการประสานความรวมมอรวมพลง

อนนาไปสสงคมแหงการเรยนร

นอกจากน น การจดการความรย งเปนหนงในตวช ว ดตามการประเมนผลการ

ปฏบตราชการตามคารบรองการปฏบตราชการของสถาบนอดมศกษา ในกรอบการประเมนผลการ

ปฏบตราชการมตท 4 มตดานการพฒนาสถาบน ประเดนการประเมนผล: การบรหารการศกษา โดย

ในปงบประมาณพ.ศ. 2551 มการกาหนดใหการจดการความรเปนตวช ว ดท 20 ระดบความสาเรจ

81

ของการดาเนนการตามแผนการจดการความรเพอสนบสนนประเดนยทธศาสตร และใน

ปงบประมาณ พ.ศ. 2552 กไดมการกาหนดใหการจดการความรเปนตวช ว ดท 15 ระดบความสาเรจ

ของแผนพฒนาบคลากรและการจดการความร เพอพฒนาบคลากรของสถาบนอดมศกษา โดยม

ว ตถประสงคเพอใหสถาบนอดมศกษามการบรหารจดการเพอพฒนาบคลากรของสถาบนฯ ท

เหมาะสมสอดคลองกบภารกจหลกและแผนปฏบตราชการ รวมถงมการจดการความรในสถาบนฯ

ทมประสทธภาพ ทจะทาใหบคลากรไดรบการพฒนาและมความกาวหนาตามลกษณะงาน ตาม

สาขาวชาชพ และตามสมรรถนะ (Competencies) อยางเหมาะสม

2.8.6 กระบวนการจดการความรในสถาบนอดมศกษา

สาหรบกระบวนการของการจดการความรในสถาบนอดมศกษามความคลายคลงกบ

กระบวนการจดการความรในองคการประเภทอนๆ โดยในกระบวนการเรยนการสอนใน

สถาบนอดมศกษาไดใชกระบวนการจดการความรทมกระบวนการยอยๆ เชอมโยงกนจาแนกเปน

ระบวนการ คอ กระบวนการพฒนาความร การจาแนกความร การเกบรกษาความร การประเมนและ

ปรบปรงความร การแบงปนแลกเปลยนเรยนร และการนาความรไปใช (บญสง หาญพานช, 2546:

45) กระบวนการจดการความรน มอยแลวในวถชวตแหงการทางานท วไป เพยงแตนามาจดใหเปน

ระบบชดเจนข น ทาใหมองเหนจดเดนและจดดอยทตองพฒนา วาเราจะใชกระบวนการจดการ

ความร มาสรางใหเปนนสยแหงการเรยนร ทบคลากรตองการเรยนรอยเสมอ และตลอดเวลา ใน

รปแบบตางๆ กน ท งการอานหนงสอ การฟงคาบรรยาย การอภปรายแสดงความคด รวมท งการ

เขยนรายงานเผยแพรความร เปนตน สงเหลาน ถอวาเปนวถชวตการทางานของบคลากรใน

สถาบนอดมศกษา สถาบนแหงคลงความรหรอการเรยนรจะถายทอดตอไปย งสงคมหรอพฒนา

สงคม และสงคมกจะเปนสงคมแหงการเรยนร

อยางไรกตาม กระบวนการจดการความรจะสามารถดาเนนการหรอสาเรจไดน นจาเปนตอง

มการวางแผนทด เนองจากการวางแผนเปนข นตอนแรกสดของหนาทการจดการ เปนกระบวนการ

พนฐานในการกาหนดเปาหมายและวธการเพอดาเนนการใหบรรลเปาหมาย ดงค ากลาวทวา

“ความสาเรจของงานมาจากการวางแผนทด” หรอ “การวางแผนทดเทากบทางานสาเรจไปแลว

ครงหนง” ดงน น การวางแผนจงเปนกระบวนการในการกาหนดเปาหมายไวในอนาคต การใช

ทรพยากรและการปฏบตงานทจะใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทต งไว การวางแผนจะเกยวเนอง

กบวสยทศน (Vision) พนธกจ (Mission) เปาหมาย (Goals) และกลยทธ (Strategies) ซงสงตาง ๆ

เหลาน ผ บรหารจะตองระลกอยเสมอวาจะมอบหมายใหใคร (Who) ทาอะไร (What) ทไหน

(Where) เมอไร (When) ทาไมตองทา (Why) และทาอยางไร (How) เพอเปนหลกประกนในการ

82

ปฏบตงานใหเปนไปตามเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพและประสทธผล การวางแผนอาจม

ความหมายในอกมมมองหน งวาเปนเรองการตดสนใจในการจดเตรยมสงตาง ๆ ทตองการใน

ปจจบนและวธการปฏบตเพอรบมอกบเหตการณทจะเกดข นในอนาคต อยางไรกตาม “การ

วางแผน” จะถกพจารณาในแงของกระบวนการหรอวธการในการจดทาในขณะท “แผน” คอผลท

ไดจากกระบวนการวางแผนทจดทาเสรจเรยบรอยแลวออกมาเปนเอกสารทสามารถนาไปใชอางอง

หรอควบคมการดาเนนงานตอไป (ตลา มหาพสธานนท, 2547: 107-110; Kinicki and Williams, 2004:

146-152 อางถงในจตราภรณ ทองไทย, 2552: 8-15)

2.9 ผลงานวจยทเกยวของ

กฤษฏา นนทเพชร,พระมหา (2540: 154-157) ไดทาการวจยเรอง ทศนคตของพระสงฆตอ

บทบาทการพฒนาสงคม ผลการศกษาพบวา พระสงฆทเรยนวชาเอกในมหามกฏราชวทยาลย

ตางกน มทศนคตตอบทบาทในการพฒนาสงคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต คอพระสงฆท

เรยนวชาเอกสงคมวทยา มทศนคตเหนดวยกบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคม สงกวา

พระสงฆทเรยนเอกภาษาองกฤษ วชาเอกศาสนา – ปรชญา และวชาเอกบาล – สนสกฤต และย งม

แนวโนมวาปจจยอนๆ เชน พรรษา สถาบนการศกษา จ านวนคร งในกรตดตามสอโทรทศน จะ

สงผลใหพระสงฆมทศนคตตอบทบาทในการพฒนาสงคม ดานแตกตางกนดวย

อปสร ยงเจรญ (2543: 58–59) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของนกเรยนตอบทบาทของครใน

การเรยนการสอนแบบเนนผ เรยนเปนศนยกลาง ผลการศกษาพบวาในการศกษาคร งน ผ ศกษาได

ก าหนดให เพศ อาย คาใชจายทไดรบจากการผ ปกครอง ผลการเรยน อาชพของบดา อาชพของ

มารดา เปนตวแปรอสระ และตวแปรตาม ไดแก บทบาททเปนจรงของคร ในการเรยนการสอนแบบ

เนนผ เรยนเปนศนยกลาง และบาบาททคาดหวงของครในการเรยนการสอนแบบเนนผ เรยนเปน

ศนยกลาง

การเปรยบเทยบบทบาททเปนจรงกบบทบาททคาดหวง ในภาพรวม พบวา บาทบาททเปน

จรงอยในระดบปานกลาง ต ากวาบทบาททคาดหวงซงอยในระดบสง

การเปรยบเทยบบทบาททเปนจรงกบบทบาททคาดหวงในกจกรรมการสอนแบบเนน

ผ เรยนเปนศนยกลาง ในแตละหวขอท ง 16 ขอ จะพบวาวธการเรยนร ไมนาเบอและนาสนใจ ม

ผลตางคาเฉลยสง รองลงมาคอครใหก าลงใจนกเรยนในการทางาน และการเรยนมกจกรรมหลาย

อยางสนก และนกเรยนสนใจการเรยน และครแสดงความเมตตาตอนกเรยนอยางท วถง สวนหวขอ

ทวานกเรยนไดคนพบหรอสรปสรางความรดวยตนเองจากการคนควาทดลองปฏบตมผลตาง

คาเฉลยต า

83

จ านงค อญญวรวทย (2546: 124–135) ไดทาการวจยเรอง บทบาทหนาทคาดหวงและ

บทบาททเปนจรงในการบรหารงานวชาการของผ บรหารสถานศกษา สงกดสานกงานการ

ประถมศกษาจงหวดยะลา ผลการศกษาพบวา

1) ระดบบทบาททคาดหวงและบทบาททเปนจรงในการบรหารงานวชาการของ

ผ บรหารสถานศกษาตามความคดเหนของผ บรหารสถานศกษา ครวชาการและครผ สอนใน

สถานศกษาโดยภาพรวมพบวา บทบาททคาดหวงอยในระดบมาก สวนบทบาททเปนจรงอยใน

ระดบปาน

2) ความแตกตางระหวางความคดเหนของผ บรหารสถานศกษา ครวชาการและ

ครผ สอนในสถานศกษาตอบทบาททคาดหวงและบทบาททเปนจรงในการบรหารงานวชาการของ

ผ บรหารสถานศกษา พบวา บทบาททคาดหวงตามความคดของผ บรหารสถานศกษาหรอครวชาการ

หรอครผ สอน ตางมความคดเหนสอดคลองกนคอ บทบาททคาดหวงโดยรวมหรอรายดานทกดาน

อยในระดบมาก สวนบทบาททเปนจรงกมความคดเหนสอดคลองกน คอ บทบาททเปนจรง

โดยรวมหรอรายดานทกดานอยในระดบปานกลางกลาง

เพญศร พมเทยง (2545: 60–69) ไดทาการวจยเรองบทบาทการพงตนเองของนกเรยนช น

ประถมศกษาปท 6 ในครอบครวสมยใหม เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา

บทบาทการพงตนเองของนกเรยนช นประถมศกษาปท 6 เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ในดาน

การศกษาดานเศรษฐกจอยในระดบกลาง แตการพงตนเองดานสงคมหรอสวนรวมอยในระดบมาก

การเปรยบเทยบเพศของนกเรยนและขนาดครอบครวพบวานกเรยนหญงมบทบาทกรพงตนเอง

ดกวานกเรยนชายดานการศกษาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และไมพบความแตกตาง

ระหวางขนาดครอบครวกบการพงตนเองของนกเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ศกษา

ความสมพนธระหวางระดบการศกษา อาชพ ฐานะทางเศรษฐกจ และการอบรมเล ยงดของบดา

มารดา พบวา ระดบการศกษาของบดามารดามความสมพนธกบการพงพาตนเองดานสงคมอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และพบวาอาชพของบดามความสมพนธทางบวกกบการพงตนเอง

ดานเศรษฐกจ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ฐานะทางเศรษฐกจของบดามารดาม

ความสมพนธทางบวกกบการพงตนเองทางดานเศรษฐกจ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

และพบวามความสมพนธทางบวกระหวางการอบรมเล ยงดแบบประชาธปไตยกบการพงตนเอง

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

นองนช ประสมคา (2546: 101–105) ไดทาการวจยเรอง บทบาทเยาวชนดเดนอาสาสมคร

ในงานพฒนาสงคม ผลการศกษาพบวา บทบาทของเยาวชนดเดนอาสาสมครในงานพฒนาสงคม ม

บทบาทสาคญใน 6 ดาน 1. บทบาทตอตนเอง โดยเยาวชนมบทบาทในการพฒนาตนเองใหม

84

ศกยภาพซงเปนพนฐานในการพฒนาสงคม 2. บทบาทตอผ อน เปนบทบาททเยาวชนมตอผ ใกลชด

และบคคลท วไป ประกอบดวย บดามารดา ครอาจารย ญาตพนอง เพอน และบคคลท วไป 3.

บทบาทตอสงคม เยาวชนมบทบาทในการบาเพญประโยชนตอสวนรวม ประกอบดวย การ

สงเคราะห การแกปญหา และการพฒนาสงคม โดยการนาเอาความรความสามารถ และเทคโนโลย

ทนาสมรยมาใช 4. บทบาทตอสถาบนชาต เปนบทบาททเยาวชนชวยสงเสรมความม นคงของ

ประเทศ การสบทอดวฒนธรรมทดงามและการกฬา 5. บทบาทตอสถาบนศาสนา ซงเยาวชนม

บทบาทในการรกษาและสงเสรมคณธรรมจรยธรรม และ 6. บทบาทตอสถาบนพรมหากษตรย เปน

บทบาททเยาวชนแสดงออกถงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย

สาหรบปจจยททาใหเยาวชนทางานอาสาสมคร ในการศกษาคร งน พบวามปจจยหลก 4

ประการ คอ ครอบครว การศกษา แรงจงใจ และบทบาทหนาทในการทากจกรรมตาง ๆ

มาล ควรคนง (2545: 143–147) ไดทาการวจยเรอง วฒนธรรมโรงเรยนทสงผลตอบทบาทท

ปฏบตจรงของผ บรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาจงหวดนครปฐมผลการวจยท

พบวา

1) ระดบวฒนธรรมโรงเรยนของโรงเรยนมธยมศกษาในภาพรวมในภาพรวมใน

โรงเรยนมธยมศกษาทกขนาดอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวาอยในระดบมาก 8

ดาน คอ การยอมรบนบถอการมอบอานาจ ความมคณภาพ เปาหมายของโรงเรยน ความซอสตย

สจรต ความเอออาทร ความหลากหลายของบคลากรตามลาดบและอยในระดบปานกลาง 2 ดาน

คอ ความไววางใจและการตดสนใจตามลาดบ

ระดบวฒนธรรมโรงเรยนในโรงเรยนมธยมศกษาทมขนาดตางกนมความแตกตาง

กนอยางไมมนยสาคญทางสถต เมอพจารณาเปนรายดานพบวาว ฒนธรรมโรงเรยนดานเปาหมาย

ของโรงเรยนในโรงเรยนมธยมศกษาขนาดใหญมากกวาในโรงเรยนมธยมศกษาขนาดกลาง และ

ดานความรสกเปนสวนหน งของโรงเรยนพบวาในโรงเรยนมธยมศกษาขนาดเลกมากกวาใน

โรงเรยนมธยมศกษาขนาดใหญและขนาดกลาง

2) ระดบบทบาททปฏบตจรงของผ บรหารโรงเรยนมธยมศกษาในภาพรวมใน

โรงเรยนมธยมศกษาทกขนาดพบวาอยในระดบมาก 7 ดาน คอ ดานการบรหารงานธรการ ดานการ

บรหารงานปกครองนกเรยน ดานบรหารท วไป ดานการบรหารงานวชาการ ดานการบรหารงาน

บรการดานการบรหารงานโรงเรยนกบชมชนและดานการบรหารงานอาคารสถานทตามลาดบ

ศศพรรณ บวทรพย(2547: 67-70) ไดทาการวจยเรอง ความคดเหนของนกศกษามหาวทยาลย

รามคาแหงตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ผลการศกษาพบวา

85

1) ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย ศกษาคณะนตศาสตร จบการศกษา

ช น ม.6 กอนเขารบการศกษาทมหาวทยาลยรามคาแหง สวนใหญมภมล าเนาอยตางจงหวด ไดรบร

ขอมลเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงจากสอโทรทศน ครอบครว และเพอนหรอผ นากลม ตามลาดบ

2) ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนของนกศกษามหาวทยาลยรามคาแหงตอ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไดแก เพศ คณะทศกษา และการรบรจากครอบครว สวนปจจยทไมมผล

ตอความคดเหนของนกศกษามหาวทยาลยรามคาแหงตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไดแก ช นปท

ศกษา สาขาทจบ กอนเขาศกษา ภมล าเนา การรบรจากสอมวลชนและการรบรจากเพอหรอผ นากลม

รงสรรค วรรณศร (2541: 64–65) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของตารวจสนตบาลทมตอการ

ใชเทคโนโลยสมยใหมในการสบสวนหาขาว ผลการศกษาทศนะของกลมผปฏบตงานดานการ

สบสวนหาขาวของกองกากบการ 3 กองตารวจสนตบาล 1 ในพนท 3 จงหวดภาคเหนอ ไดแก

จงหวดเชยงใหม เชยงราย และลาพน รวมจานวน 50 นาย พบวากลมตวอยางดงกลาวเหนดวยอยาง

ยงทจะนาเอาอปกรณเครองมอเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการสบสวนหาขาว เปนการอานวยความ

สะดวกใหไดรบขอมลทถกตองแมนย า รวดเรว และทนตอเวลา ชวยเสรมประสทธภาพในการ

ปฏบตงานดานการสบสวนหาขาวใหสงข น

สาหรบปญหาอปสรรคตอการนาเอาเทคโนโลยสมยใหม เชน คอมพวเตอร วทยตดตามตว

และวทยสอสาร กลมตวอยางมความเหนวาจะไมเกดปญหาเมอนาเครองมออปกรณดงกลาวมาใช

ในการสบสวนหาขาวสาหรบเครองจบเทจ และอปกรณตดตามผ ตองสงสยและพาหนะผตองสงสย

กลมตวอยางไมแนใจวาจะมปญหาเกดข นหรอไมถาจะนามาใชในการสบสวนหาขาว ท งน

เนองมาจากอปกรณดงกลาวน ย งไมเปนทรจก จงย งไมเคยใชและไมเคยทราบหรอมความรเกยวกบ

อปกรณดงกลาว

สวมล จระทรงศร (2552: 94-101) ไดทาการวจยเรอง ผลสมฤทธ ของการกวดวชาและการ

สอบคดเลอกเขาสถาบนอดมศกษาของรฐ ผลการศกษา พบวา ลกษณะนสยในการเรยนโดยรวมม

ความสมพนธกบผลการสอบคดเลอกเขาคณะ/มหาวทยาลยทตองการเปนอนดบหน ง อยางม

นยสาคญ แตเมอจาแนกลกษณะนสยในการเรยนออกเปนองคประกอบดานการหลกเลยงการ

ผลดเวลา และดานวธการทางาน พบวา ไมมความสมพนธท งกบการเรยนกวดวชาและผลการสอบ

คดเลอกฯ นอกจากน ย งพบวา การอานหนงสอลวงหนากอนเขาเรยน เปนเรองเดยวในดานวธการ

ทางาน ทมความสมพนธอยางมนยสาคญกบการเรยนกวดวชา และการมเทคนคการอานหนงสอ

และเทคนคการจาเปนเรองเดยวในดานวธการทางานทมความสมพนธกบผลการสอบคดเลอกเขา

คณะ/ มหาวทยาลยทตองการเปนอนดบหนงการศกษาผลการสอบคดเลอกฯ มความสมพนธกบการ

เรยนกวดวชา อยางมนยสาคญ โดยผ ทเรยนกวดวชามโอกาสสอบไดคณะ/ มหาวทยาลยทตองการ

86

เรยนสงกวาผ ทไมเรยนกวดวชา 10 เทา อยางไรกตาม ผลการสอบคดเลอกฯ ย งข นอยกบปจจยอน ๆ

ดวย ไดแก ประเภทของโรงเรยนทจบการศกษา และการมเทคนคการอานและเทคนคการจา

จตราภรณ ทองไทย (2552: 102-105) ไดทาการวจยเรอง ปจจยดานวฒนธรรมทสงผลตอ

การจดการความรในสถาบนอดมศกษา: กรณศกษา สถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร

ผลการศกษาพบวาบคลากรมความคดเหนเกยวกบปจจยดานวฒนธรรมทสงผลตอการจดการความร

ในสถาบนอดมศกษาโดยรวมอยในระดบมาก ท งในดานการวางแผน ดานการเปลยนแปลงและ

นวตกรรม ดานการมสวนรวม ดานการเรยนร ดานความรวมมอและเครอขายความร และดานการ

กระตนและการใหรางว ล เมอเปรยบเทยบความคดเหนของบคลากรจาแนกตามขอมลสวนบคคล

พบวาบคลากรทมระดบการศกษาตางกน มความคดเหนเกยวกบปจจยดาน ว ฒนธรรมทสงผลตอ

การจดการความรในสถาบนอดมศกษาแตกตางกน ในดานการเปลยนแปลงและนวตกรรม ทระดบ

นยสาคญ 0.05 และบคลากรทอยใสถาบนอดมศกษาของรฐและเอกชนมความคดเหนเกยวกบปจจย

ดานวฒนธรรมทสงผลตอการจดการความรในสถาบนอดมศกษาแตกตางกนในดานการกระตนและ

การใหรางว ล ทระดบนยสาคญ 0.05 นอกจากน น ผลการการศกษาย งพบวาในการดาเนนงานดาน

การจดการความรของสถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานครมปญหาอปสรรคดานวฒนธรรม

เกดข นท ง 6 มต โดยปญหาอปสรรคดานการมสวนรวมเปนปญหาอปสรรคทเกดข นมากทสด

รองลงมา ไดแก ปญหาอปสรรคดานการเรยนรปญหาอปสรรคดานการเปลยนแปลงและนวตกรรม

ปญหาอปสรรคดานความรวมมอและเครอขายความร ปญหาอปสรรคดานการวางแผนและปญหา

อปสรรคดานการกระตนและการใหรางว ล ตามลาดบ ซงปญหาดงกลาวสงผลกระทบตอการ

ดาเนนงานดานการจดการความรของสถาบนอดมศกษา 4 ดาน ไดแก 1. ข นตอนและกระบวนการ

ดาเนนงาน 2. บคลากร 3. ความรและนวตกรรม และ 4. งบประมาณ

กญญวรรณ ปนเงน ( 2548: 116-119) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของพระสงฆตอบทบาท

การพฒนาคนพการ ผลการศกษาพบวา

1) ทศนะพนฐานของพระสงฆตอการพฒนาคนพการ กลมตวอยางมทศนะ

พนฐานตอการพฒนาคนพการโดยภาพรวมอยในระดบเหนดวยมาก เมอพจารณาเปนรายดาน

พบวา ดานทเหนดวยระดบมาก ไดแก อนดบท 1 บคคลหรอหนวยงานทควรใหการชวยเหลอดาน

การสงเคราะหและบคคลหรอหนวยงานทควรใหการชวยเหลอดานการฟนพสมรรถภาพ อนดบท 2

บคคลหรอหนวยงานทควรใหการชวยเหลอดานการจดสภาพแวดลอม อนดบท 3 ความจาเปนของ

คนพการในการไดรบความชวยเหลอ อบดบท 4 ความจาเปนทตองพฒนาจตในคนพการ อบดบท

5 รปแบบการชวยเหลอดานฟนฟสมรรถภาพความพการเปนสงปกตหรอผดปกตในสงคม ลานท

87

เหนดวยระดบปานกลาง ไดแก อบดบท 1 สาเหตของความพการ อนดบท 2 รปแบการชวยเหลอ

ดานการสงเคราะห อบดบท 3 รปแบบการชวยเหลอดานการจดสภาพแวดลอม

2) ทศนะตอบทบาทของพระสงฆ กลมตวอยางมทศนะตอบทบาทของพระสงฆ

โดยภาพรวมอยในระดบเหนดวยมากทกดาน ไดแก อบดบท 1 บทบาทพระสงฆในการใหความ

ชวยเหลอคนพการดานฟนฟสมรรถภาพทางสงคม อบดบท 2 บทบาทพระสงฆในดารใหความ

ชวยเหลอคนพการดานการฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา อบดบท 3 บทบาทพระสงฆในการให

ความชวยเหลอคนพการดานการสงเคราะห อบดบท 4 บทบาทพระสงฆในการพฒนาจตใจคน

พการ อบดบท 5 บทบาทพระสงฆในการใหความชวยเหลอคนพการดานการฟนฟสมรรถภาพ

ทางการแพทย อนดบท 6 บทบาทพระสงฆในการใหความชวยเหลอคนพการดานการฟนฟ

สมรรถภาพทางอาชพ และอบดบท 7 บทบาทพระสงฆในการใหความชวยเหลอคนพการดานการ

จดสภาพแวดลอม

นรนดร กมลาพร (2549: 90-95) ไดทาการวจยเรอง บทบาทของครในการอนรกษ

ทรพยากรปาไม: ศกษากรณ เขตพนทลมน าแมสรวย ตาบลวาว อ าเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย

ผลการศกษาพบวา การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม

ในภาพรวมมความถปานกลางโดยการไดรบขอมลขาวสารจากทกแหลง มความถปานกลางเชนกน

ยกเว นจากสอโทรทศน ซงมความถมาก

ความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไมอยในระดบสง บทบาทใน

การอนรกษทรพยากรปาไมในภาพรวมและทกดานอยในระดบปานกลางโดยดานทครมบทบาท

มากทสดไดแก ดานการสอนเรองการอนรกษทรพยากรปาไมแกนกเรยน รองลงมา ไดแก ดานการ

เปนผน าในการอนรกษทรพยากรปาไม และดานการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาไม

ตามลาดบ

ปจจยทมผลตอบทบาทของครในการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก อาย

ประสบการณในการสอน รายได และการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม

โดยท เพศ สถานภาพสมรถ การศกษา สาขาวชาทจบ จ านวนทสอน และความรความเขาใจ

เกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม เปนปจจยทไมมผลตอบทบาทของครในการอนรกษทรพยากร

ปาไม

ธรพฒน ค าคบอน (2548: 104-106) ไดทาการวจยเรอง ทศนคตของขาราชการครสงกด

สานกงานการศกษาข นพนฐานตอใบประกอบวชาชพคร: กรณศกษา กรงเทพมหานคร ผล

การศกษาพบวา

88

1) ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนขาราชการครสงกดสานกงานการศกษาข น

พนฐานจานวน 218 คน สวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 41 - 50 ป อายราชการสวนใหญ 21 ป

ข นไป การศกษาสงสดระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา สวนใหญเปนขาราชการระดบข น (ซ) 7 - 9

สวนใหญมตาแหนงเปนครผ สอน และมรายไดตอเดอน 15,000 - 30,000 บาท

2) ผลการศกษาความคดเหนของขาราชการครทมตอใบประกอบวชาชพคร ใน

ภาพรวมอยในระดบดท งในดาน การสนบสนน การบรหารจดการโรงเรยน การเหนความสาคญใบ

ประกอบวชาชพคร และการเหนความสาคญของใบประกอบวชาชพคร

3) ปจจยทมผลตอทศนคตของขาราชการครทมตอใบประกอบวชาชพคร จากการ

ทดสอบสมมตฐานพบวา อาย อายราชการ อตราเงนเดอน

อนชา มลคา (2548: 95–97) ไดทาการวจยเรอง ความคดเหนของประชาชนในการ

บรหารงานขององคการบรหาร สวนตาบลทมการบรหารจดการทด: ศกษาเฉพาะกรณองคการ

บรหารสวนตาบลแมฟาหลวง อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย ผลการศกษาพบวา

1) ระดบความคดเหนโดยรวม อยในระดบเหนดวยอยางยง ในหลกการบรหาร

จดการทดขององคการบรหารสวนตาบลแมฟาหลวง โดยประชาชนไดจดล าดบความสาคญในการ

ใหความคดเหนจากมากทสดตามลาดบ ดงน ดานหลกนตธรรม ดานหลกความรบผดชอบ ดานหลก

คณธรรม ดานหลกการบรหารราชการอยางมประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจของรฐ

และเกดประโยชนสขตอประชาชน หลกความคมคาทางเศรษฐกจ ดานหลกการมสวนรวม และ

หลกความโปรงใส ตามลาดบ

2) ดานความร ประชาชนมความร ความเขาใจเกยวกบอานาจหนาทขององคการ

บรหารสวนตาบลในระดบต า

3) ปจจยดานระดบการศกษา มผลตอความคดเหนในการบรหารจดการทดของ

องคการบรหารสวน ตาบลแมฟาหลวง ปจจยดานอนๆ ไมมผลตอความคดเหน

อนธดา อนชาตสนต (2551: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง การสอนคณธรรมจรยธรรมแก

นกกฎหมาย กรณศกษา: นกศกษาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผลการศกษาพบวา ความคดเหนของนกศกษาคณะนตศาสตร มหาวทาลยธรรมศาสตร

เกยวกบคณธรรมจรยธรรมทควรปลกฝง และรปแบบวธการสอนคณธรรมจรยธรรม โดยภาพรวม

พบวาอยในระดบมาก คณธรรมทควรปลกฝงอยในระดบสงสด คอ ความซอสตยสจรตตอตนเอง

และผ อน มความมงม นในการคนหาความจรง ไมสรางหลกฐานหรอขอมลเทจ มความกลาหาญ

อดทน ไมยอมจานนตอความลาบาก และคณธรรมทควรปลกฝงอยในระดบต าสดคอ มความเมตตา

กรณา จรยธรรมทควรปลกฝงอยในระดบสงสด คอ ความเสมอภาค พงมความเสมอภาคในการใช

89

มาตรการทางการเมองกบประชาชนโดยรอบคอบและเปนธรรม ปฏบตตอผ เสยหายและพยานอยาง

เสมอภาค และปฏบตงานโดยปราศจากอคต และจรยธรรมทควรปลกฝงอยระดบต าทสดก คอ อทศ

เวลาแกทางราชการ โดยปฏบตงานตรงตามเวลาและไมเบยดเบยนเวลาราชการไปประกอบธรกจ

หรอเพอประโยชนสวนตว สาหรบรปแบบและวธการสอนคณธรรมจรยธรรมทอยในระดบสงสด

คอ การมคร อาจารยประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนกศกษา และระดบต าทสด คอ การให

นกศกษาทองจา ซงนกศกษาแตละช นปและแตละคนจะมความคดเหนทแตกตางกนตามเหตผลและ

การจดล าดบความสาคญของแตละบคคล

สภลกษณ พฆนกล (2546: 69-73) ไดทาการวจย เรอง ทศนคต ตอการศกษ าตอ

ระดบอดมศกษาของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวเชยรกลนสคนธอปถมภ อ าเภอวงนอย

จงหวดพระนครศรอยธยา ผลการศกษา พบวา สวนใหญเปนเพศหญง และมผลการเรยนเฉลยใน

ระดบช นมธยมศกษาตอนปลายอยในชวง 2.51 - 3.00 คาดวาจะไปประกอบอาชพ พนกงานบรษท

และลกจางเอกชน มพนอง 2 คน บดาและมาดามรายไดตอเดอนอยในชวง 3,001 - 6,000 บาท และ

รายไดรวมของครอบครวตอเดอนจะอยในชวงทต ากวา 6,000 บาท ท งบดาและมารดาประกอบ

อาชพรบจาง และมการศกษาระดบประถมศกษา

ระดบปจจยดานความสมพนธในครอบครวของนกเรยนโดยรวมของนกเรยนช น

มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวเชยรกลนสคนธอปถมภ อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา อยใน

ระดบปานกลาง

ระดบปจจยดานทศนคตตอการศกษาตอระดบอดมศกษาโดยรวมของนกเรยนช น

มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวเชยรกลนสคนธอปถมภ อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา อยใน

ระดบปานกลาง

ระดบปจจยทมอทธพลตอการศกษาตอจากคนใกลชดนกเรยนโดยรวมของนกเรยนช น

มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวเชยรกลนสคนธอปถมภ อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา อยใน

ระดบปานกลาง

ปจจยทมผลตอทศนคตตอการศกษาตอระดบอดมศกษา พบวา เพศ ฐานะทางเศรษฐกจ

ของครอบครว ความสมพนธในครอบครว ผทมอทธพลตอการศกษาตอจากคนใกลชดนกเรยนเปน

ปจจยทมผลตอทศนคตตอการศกษาตอระดบอดมศกษา

ยนด รกสนท (2545: 67-71) ไดทาการวจยเรอง บทบาทของครในการเรยนการสอนแบบ

เนนผ เรยนเปนสาคญ ในทศนะของนกเรยน: ศกษาเฉพาะกรณ โรงเรยนบานนคมสรางตนเองธาร

โต อ าเภอธารโต จงหวดยะลา ผลการศกษาไดดงน

90

1) บทบาทจรงททปฏบตในทศนะของนกเรยนอยในระดบปานกลาง โดยม

คาเฉลยเทากบ 2.77ขณะทนกเรยนมความคาดหวงของครในระดบสง คอมคาเฉลยเทากบ 3.32

2) ปจจยทมผลตอทศนะของนกเรยนพบวา นกเรยนทมผลการเรยนดมความ

คาดหวงตอบทบาทของครในการเรยนการสอนแบบเนนผ เรยนเปนสาคญมากกวานกเรยนทมผล

การเรยนต าสวนปจจยทมผลตอทศนะของนกเรยนตอบทบาทของครในการเรยนการสอนแบบเนน

ผ เรยนเปนสาคญ คอ เพศ อาย อาชพของบดาและอาชพของมารดา

3) ระดบของบทบาททเปนจรงของครในการเรยนการสอนแบบเนนผ เรยนเปน

สาคญในทศนะของนกเรยนมระดบสงอยสองบทบาทคอ ครทจดกจกรรมทสอดคลองกบ

สถานการณเพอใหนกเรยนกลาแสดงออก และการเรยนมกจกรรมทหลากหลายสนก นอกจากน

แลวอยในระดบท งหมดคอ ครสงเสรมใหนกเรยนสรปการเรยน ครสงเสรมใหมการวางแผนกอน

การเรยน ครเปนแบบอยางทดในดานคณธรรมจรยธรรม นกเรยนไดเรยนรอยางมสวนรวมจาก

ปญหาและประสบการณจรง วธการเรยนสนกไมนาเบอและนาสนใจ ครสงเสรมใหนกเรยนไดให

นกเรยนไดชนชมผลงานรวมกน ครสงเสรมใหนกเรยนไดฝกคด ฝกทา และปรบปรงตวเอง ครม

การกระตนสงเสรมใหนกเรยนแสวงหาความร นกเรยนไดเรยนรและฝกปฏบตเปนรายกลม คร

สงเสรมใหนกเรยนมการประเมนผลพฤตกรรมตนเอง ครไดชวยเหลอนกเรยนในการแสวงหา

ความร

สายรง นนตะรตน (2550: 98-111) ไดทาการวจยเรอง ปจจยทมความสมพนธกบทศนะของ

นกเรยนมธยมตอนปลายตอพฤตกรรมกาวราว: กรณศกษาโรงเรยนสามคควทยาคม อ าเภอเมอง

จงหวดเชยงราย ผลการศกษา กลมตวอยางทศกษาสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 15 - 16 ป 6

เดอน การศกษาระดบมธยมศกษาปท 4 เกรดเฉลยปการศกษาทผานมาอยในชวง 3.01 - 4.00

คาใชจายตอเดอนของนกเรยน 1,000 – 3,000 บาท พกอาศยอยก บบดา-มารดา เกมทเลอกเลนเปน

เกมประเภทบ ยงตอสและเกมผจญภยฝาดาน บานเปนสถานทในการเลนเกม การอบรมเล ยงดโดย

รวมอยในระดบปานกลาง (X = 2.29 จากคะแนนเตม 4) เมอพจารณารายดานพบวาการอบรมเล ยงด

แบบประชาธปไตยในระดบสง (X = 3.14) การเล ยงดแบบปลอยปะละเลยอยในระดบต า (X = 1.67)

และการอบรมเล ยงดแบบเขมงวดกวดขนอยในระดบปานกลาง (X = 2.04) ไดรบการสนบสนนจาก

เพอนในการเลนเกมคอมพวเตอรอยในระดบ (X = 2.26) ไดรบอทธพลของสออยในระดบต า (X =

1.19) มลกษณะการมงอนาคตควบคมตนเองอยในระดบปานกลาง (X = 4.20 จากคะแนนเตม)

ทศนะของนกเรยนมธยมปลายตอพฤตกรรมกาวราว โดยรวมอยในระดบต า(X =2.17) จาก

คะแนนเตม 5 เมอพจารณารายดาน พบวา ทศนะตอพฤตกรรมกาวราวทางทาทางทศนะตอ

พฤตกรรมกาวราวทางวาจา และทศนะตอพฤตกรรมกาวราวทางกาย อยในระดบ

91

ปจจยทมระดบความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 กบ ทศนะของนกเรยน

มธยมปลายตอพฤตกรรมกาวราว คอ เพศ ระดบการศกษา คาใชจายตอเดอนของนกเรยน สถานท

เลนเกมคอมพวเตอร การอบรมเล ยงดแบบประชาธปไตย การเล ยงดแบบปลอยปะละเลยและการ

เล ยงดแบบเขมงวดกวดขน การสนบสนนทางสงคมจากเพอนในการเลนเกมคอมพวเตอร อทธพล

ของสอ และการมงอนาคตควบคมตนเอง ตวแปรทไมมความสมพนธกบทศนะของนกเรยนตอ

พฤตกรรมกาวราวคอ อาย เกรดเฉลย ทพกอาศยของนกเรยน และประเภทของเกมคอมพวเตอรท

เลน

กตตนนท ยงทอง (2544: 76-80) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของนสตตอบทบาทการสอน

ของอาจารย: ศกษาเฉพาะกรณ มหาวทยาลยจฬาลงกรราชวทยาลย วทยาเขตนครศรธรรมราช ผล

การศกษา ผลการศกษา พบวา ระดบทศนะของนสตตอบทบาทการสอนของอาจารยทเปนจรง โดย

ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.24 และมทศนะมากในดานปฏสมพนธระหวางอาจารยกบ

นสต สวนทศนะของนสต ตอบทบาทของการสอนของอาจารยทนสตตองการอยในระดบมากทสด

ทกดาน มคาเฉลย 4.34 สวนการทดสอบสมมตฐาน ผลการศกษาพบวา บทบาทการสอนของ

อาจารยทเปนจรงกบทคาดหวงของนสตแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สวน

สมณเพศ อาย จ านวนปทบวช คณะทเรยน ระดบช นทเรยน ผลการเรยนและความต งใจเรยนของ

นสต ทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทการสอนทไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ

0.05

บษบา แดงวจตร (2550: 67-71) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของนกเรยนตอการจดการเรยน

การสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาควบคสามญ: ศกษากรณ โรงเรยนอสลามสนตชน เขตวง

ทองหลาง กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 51.9

เปนรกเรยนช นมธยมศกษาปท 3 รอยละ 53.6 รอยละ 36.2 เปนนกเรยนทมผลการเรยนปานกลาง

สวนใหญบดา-มารดาอาศยอยรวมกน รอยละ 86.1 รอยละ78.3 พกอาศยอยก บบดามารดา รอยละ

28.9 บดาจบการศกษาระดบมธยมศกษา รอยละ 36.2 มารดาจบการศกษาระดบมธยมศกษา รอยละ

32.8 บดาประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว รอยละ 37.9 มารดาประกอบอาชพคาขาย/ธรกจ

สวนตว

สภาพแวดลอมของนกเรยน โดยรวมมสภาพแวดลอมอยในระดบดมาก คาเฉลย 3.72

เครงครดในศาสนาของผ ปกครอง (คาเฉลย 4.23) ความสมพนธภายในครอบครว (คาเฉลย3.89)

ความเครงครดในศาสนาของนกเรยน (คาเฉลย 3.76) และสภาพแวดลอมของนกเรยนทอยในระดบ

ดปานกลาง ไดแก กจนสยในการเรยน (คาเฉลย 3.35)

ความคดเหนของนกเรยนเกยวกบการจดการการเรยนการสอน โดยรวมมความคดเหนวา

การจดการเรยนการสอนอยในระดบเหมาะสมมาก (คาเฉลย 3.77) เมอพจารณาเปนรายดานพบวา

92

ความคดเหนของนกเรยนตอการจดการเรยนการสอนในหลกสตรศาสนาควบคสามญทอยในระดบ

เหมาะสมมากคอ ดานกจกรรมพฒนาผ เรยน (คาเฉลย 3.99) รองลงมาคอ ดานการจดการแบบเรยน

(คาเฉลย 3.93) ดานการวดและประเมนผล (คาเฉลย 3.89) ระดบเหมาะสมปานกลางคอ ดานการจด

สงทเออตอการเรยนการสอน (คาเฉลย 3.63) ดานการจดครเขาสอน (คาเฉลย 3.60) และดานการจด

ตารางเรยน (คาเฉลย3.56)

จงกลน มณเดช (2544: 62-73) ไดทาการวจยเรอง การปฏบตตามบทบาทของอาจารยท

ปรกษาในทศนะของนกศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ผลการศกษา พบวา การ

ปฏบตตามบทบาทอาจารยทปรกษาตามทศนะของนกศกษา คณะศกษาศาสตรในภาพรวมอยใน

ระดบมากเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การปฏบตตามบทบาทของอาจารยทปรกษา ดานทม

คาเฉลยสงสด คอ ดานบคลกภาพ รองลงมามการปฏบตในระดบปานกลาง คอ ดานการใหความ

ชวยเหลอนกศกษา สวนการปฏบตทมคาเฉลยต าสด คอ ดานวชาการ

สาหรบความคาดหวงของนกศกษาตออาจารยทปรกษา เมอพจารณาเปนรายดานพบวาโดย

ภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ความคาดหวงของนกศกษาตออาจารยท

ปรกษาดานทมคาเฉลยสงสดคอ ดานบคลกภาพ รองลงมาคอ ดานการพฒนานกศกษา สวนความ

คาดหวงตออาจารยทปรกษาทมคาเฉลยต าสด คอ ดานวธใหค าปรกษา

สจตรา ชนอาภรณ (2546: 71-75) การศกษาบทบาทของอาจารยทปรกษาในการทาหนาท

แนะแนวตามทศนะของนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพ และทศนะของอาจารยทปรกษา

โรงเรยนพานชยการราชดาเนนธนบร กรงเทพมหานคร ผลการศกษา พบวา

1) ทศนะของนกเรยนตอบทบาทของอาจารยทปรกษาในการทาหนาทแนะแนว

ตามทปฏบตจรง อยในระดบปานกลาง เมอแยกเปนรายดานพบวา บรการสารวจขอมลเปน

รายบคคล บรการสนเทศ บรหารใหค าปรกษา บรการจดวางตวบคคลอยในระดบปานกลาง และ

บรการตดตามผลอยในระดบมาก

2) ทศนะของนกเรยนตอบทบาทของอาจารยทปรกษาตามทนกเรยนคาดหวง

ตองการใหปฏบตในภาพรวมอยในระดบมาก เมอแยกเปนรายดาน พบวา บรการสารวจขอมลเปน

รายบคคล บรการสนเทศ บรหารใหค าปรกษา บรการจดวางตวบคคล และบรการตดตามผลอยใน

ระดบมาก

3) อาจารยทปรกษามทศนะตอบทบาทของอาจารยทปรกษาในการทาหนาทแนะ

แนวตามทตามทปฏบตจรง และตามทคาดหวง ในภาพรวมอยในระดบมาก เมอแยกเปนรายดาน

พบวา บรการสารวจขอมลเปนรายบคคล บรการสนเทศ บรหารใหค าปรกษา บรการจดวางตว

บคคล และบรการตดตามผลอยในระดบมาก อยในระดบมาก

93

วลภา ลมสกล (2547: 54-62) ไดทาการวจยเรอง บทบาทอาจารยทปรกษาในทศนะของ

นกศกษา คณะธรกจการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ผลการศกษาพบวา

บทบาททปฏบตจรงดานวชาการอยในระดบปานกลาง คอ ใหค าแนะนาหรอตกเตอนเมอม

ผลการเรยนต าลง และใหค าแนะนาและชวยเหลอนกศกษาเพอแกไขอปสรรคปญหาในการเรยน

ดานการใหค าปรกษาอยในระดบปานกลาง คอ เกบรกษาขอมลสวนตวของนกศกษาเปนความลบ

ดานการใหความชวยเหลอนกศกษาอยในระดบปานกลาง คอ ใหค าแนะนาและชวยเหลอเกยวกบ

การผอนผนการลงทะเบยนแกนกศกษา ดานบคลกภาพอยในระดบมากคอ เปนผ ทมความต งใจ

ปฏบตหนาทในฐานะอาจารยทปรกษา ดานการพฒนานกศกษาอยในระดบมาก คอ สงเสรม

นกศกษาใหมความกระตนรอรนในการพฒนาตนเองอยเสมอ และในระดบปานกลางคอ ให

ค าแนะนาการปฏบตตนใหอยในระเบยบวนยของนกศกษา

ความคาดหวงทมตออาจารยทปรกษาดานวชาการอยในระดบมาก คอ ใหค าแนะนาและ

ชวยเหลอนกศกษาเพอแกไขอปสรรคปญหาในการเรยน ดานการใหค าปรกษาอยในระดบมาก คอ

เกบรกษาขอมลสวนตวของนกศกษาเปนความลบ ดานการใหความชวยเหลอนกศกษาอยในระดบ

มาก คอ มการแจงขอมลขาวสารความเคลอนไหวตางๆ ใหนกศกษาทราบทนตอเหตการณ

ตลอดเวลา ดานบคลกภาพอยในระดบมาก คอ เปนผ มความต งใจปฏบตหนาทอาจารยทปรกษา

ดานการพฒนานกศกษาอยในระดบมากคอ สงเสรมนกศกษาใหมความกระตอรอรนในการพฒนา

ตนเองอยเสมอ

ปญหาทพบคอ นกศกษาขาดขอมลขาวสารทางวชาการในเรองใหมๆ นกศกษาเกรงใจ/ ไม

กลาทจะเขาพบอาจารยทปรกษา ไมมปฏทนการนดพบนกศกษา อาจารยไมคอยมเวลาใหนกศกษา

ไดเขาพบ สาหรบปญหาอนๆ คอ ต งแตเปดภาคเรยนไมเคยพบหนาอาจารยทปรกษาเลย นกศกษา

ไมกลาเขาพบอาจารยทปรกษา อาจารยทปรกษาบางคนมภารกจมากไมคอยมเวลาใหกบนกศกษา

ชชพ ไวกสกรรม (2552: 57-63) ไดทาวจยเรอง คณลกษณะครทปรกษาทพงประสงค ตาม

ทศนะของนกศกษา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภออรญประเทศ

จงหวดสระแกว ผลการศกษาพบวา

1) คณลกษณะครทพงประสงคตามทศนะของนกศกษา ศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว โดยรวม มคาเฉลยอยในระดบมาก

เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานมนษยสมพนธมคาเฉลยเปนอนดบแรก รองลงมาไดแก ดานการ

บรการ สวนดวนวชาการมคาเฉลยในระดบมากเปนอนดบสดทาย

2) คณลกษณะทปรกษาทพงประสงคตามทศนะของนกศกษา ศนยการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว ระหวางเพศชายกบเพศหญง

โดยรวม แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

94

3) คณลกษณะครทปรกษาพงประสงคตามทศนะของนกศกษา ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว จ าแนกตามระดบ

ประถมศกษามธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายโดยรวม มทศนะตอคณลกษณะครท

พงประสงคแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต 0.05

ชานนท เสาเกลยว (2552: 71-81) ไดทาวจยเรอง คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ

ตามทศนะของนกศกษาประเภทวชาบรหารธรกจ ระดบประกาศนยบตรวชาชพช นสง ช นปท 2 ป

การศกษา 2551โรงเรยนไทยบรหารธรกจและพณชยการ กรงเทพมหานคร.ผลการศกษาพบวา

1) ระดบทศนะตอคณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ ของนกศกษาระดบ

ประกาศนยบตรวชาชพช นสง มทศนะโดยรวมอยในระดบมาก และมทศนะในรายดานและรายขอ

อยในระดบมาก

2) ผลการจดอนดบ คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ ตามทศนะของ

นกศกษา โดยรวมอนดบหนงดานบคลกภาพและความเปนผ นา (X = 3.37 ) อนดบสองดาน

คณธรรมของคร (X = 3.35 ) อนดบสามดานการวดผลและประเมนผล (X = 3.19 ) อนดบสดาน

ทกษะและเทคนคการสอน (X = 3.16 ) และอนดบหาดานวชาการ (X = 3.11 )

3) ผลการเปรยบเทยบทศนะ ตอคณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ จ าแนก

ตามตวแปรอสระ พบวา นกศกษาเพศตางกน มทศนะตอคณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ

แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต นกศกษาทศกษาสาขาวชาตางกน มทศนะตอคณลกษณะท

พงประสงคของครธรกจ แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และนกศกษาทม

ผลสมฤทธ ทางการเรยนตางกน มทศนะตอคณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ แตกตางกนอยาง

ไมมนยสาคญทางสถต

สพฒน เรอเรอง,พระ (2551: 125-136) ไดทาการวจยเรอง บทบาทของพระสงฆตอการ

พฒนาคณธรรมจรยธรรมของเยาวชนตามทศนะของนกเรยนและผ ปกครองในชวงช นท 3 โรงเรยน

หนาพระลาน (พบลสงเคราะห) จงหวดสระบร ผลการศกษาพบวา

1) บทบาทของพระสงฆตอการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของเยาวชนตามทศนะ

ของนกเรยนและผ ปกครองในชวงช นท 3 โรงเรยนหนาพระลาน (พบลสงเคราะห) จงหวดสระบร

นกเรยนมความคดเหนเกยวกบบทบาทของพระสงฆโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดย

ดานความกตญ กตเวทอยในระดบมากทสด รองลงมาคอ ดานความซอสตย ดานความอตสาหะ

การรกษาระเบยบวนย ความประหย ด ความยตธรรม ความเมตตากรณา ความมเหตผล ความ

รบผดชอบ ความเสยสละ และความสามคค ตามลาดบ

95

2) บทบาทพระสงฆตอการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของเยาวชนตามทศนะของ

นกเรยนในชวงช นท 3 โรงเรยนหนาพระลาน (พบลสงเคราะห) จงหวดสระบร ผ ปกครองมความ

คดเหนเกยวกบบทบาทของพระสงฆโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมากโดย ดานความ

ซอสตย ดานความอตสาหะ การรกษาระเบยบวนย ความประหย ด ความยตธรรม ความเมตตากรณา

ความมเหตผล ความรบผดชอบ ความเสยสละ และความสามคค ตามลาดบ

บทท 3

กรอบแนวความคด และวธการศกษา

กรอบแนวคดและวธการศกษา เรอง “บทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะ

ของนกศกษาระดบอดมศกษา” ประกอบไปดวยหวขอตางๆ ดงน

3.1 กรอบแนวความคดในการศกษา

3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ

3.3 สมมตฐานทางการศกษา

3.4 ประชากรในการศกษาและการสมตวอยาง

3.5 เครองมอทใชในการศกษา

3.6 การทดสอบเครองมอทใชในการศกษา

3.7 การรวบรวมขอมล

3.8 การวเคราะหขอมล

3.1 กรอบแนวความคดในการศกษา

จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ผ ศกษาไดก าหนดตวแปรอสระและตว

แปรตาม โดยนามาเปนกรอบแนวคดในการศกษา ดงน

3.1.1 ตวแปรอสระ (Independent Variables) ประกอบดวย

1) ปจจยดานบคคล ไดแก เพศ อาย สาขาทจบกอนเขาศกษา ผลการเรยนใน

เทอมสดทาย ระดบช นปทศกษา คณะทกาลงศกษา สถาบนทก าลงศกษา และภมล าเนา

2) ปจจยดานครอบครว ไดแก ระดบการศกษาของบดา ระดบการศกษาของ

มารดา อาชพของบดา อาชพของมารดา รายไดของบดา และรายไดของมารดา

3) ปจจยดานอนๆ ไดแก ความเกยวของกบคร กจกรรมพเศษ ความชนชอบใน

อาชพคร การรบรขอมลขาวสาร และความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา

97

3.1.2 ตวแปรตาม (Dependent Variables) คอ บทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

จากตวแปรอสระและตวแปรตามสามารถกาหนดเปนกรอบแนวความคดในการวจยไดตาม

ภาพท 3.1

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

(Independent Variables) (Dependent Variables)

ภาพท 3.1 แสดงกรอบแนวความคดในการศกษา

1. ปจจยดานบคคล

- เพศ

- อาย

- สาขาทจบกอนเขาศกษา

- ผลการเรยนในเทอมสดทาย

- ระดบช นปทศกษา

- คณะทกาลงศกษา

- สถาบนทก าลงศกษา

- ภมล าเนา

2. ปจจยดานครอบครว

- ระดบการศกษาของบดา

- ระดบการศกษาของมารดา

- อาชพของบดา

- อาชพของมารดา

- รายไดของบดา

- รายไดของมารดา

บทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรมในทศนะของ

นกศกษาระดบอดมศกษา

- คณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ

- คณธรรมจรยธรรมตอผ เรยน

- คณธรรมจรยธรรมตอชมชน

3. ปจจยดานอน ๆ

- ความเกยวของกบคร

- กจกรรมพเศษ

- ความชนชอบในอาชพคร

- การรบรขอมลขาวสาร

- ความสาคญในการผลต

บคลากรทางการศกษา

98

3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ

เพศ หมายถง เพศของผ กรอกแบบสอบถาม เปนเพศชายหรอเพศหญง

อาย หมายถง อายของผ กรอกแบบสอบถาม โดยระบหนวยเปนป

สาขาทจบกอนเขาศกษา หมายถง วฒการศกษาของนกศกษากอนเขาศกษาตอในระดบ

สถาบนอดมศกษา

ผลการเรยนในเทอมสดทาย หมายถง ระดบคะแนนของนกศกษาทมเกรดเฉลยเทอม

สดทายกอนเขาศกษาตอระดบอดมศกษา

ระดบช นปทศกษา หมายถง ช นปทนกศกษากาลงศกษาอยในขณะน น

คณะทกาลงศกษา หมายถง คณะทนกศกษาทก าลงศกษาอยในปจจบน

อดมศกษา หมายถง การศกษาสงกวามธยมศกษาตอนปลายข นไป ทนกศกษากาลงศกษา

อยในปจจบน

ภมล าเนา หมายถง สถานทของนกศกษาตามสาเนาทะเบยนบานกอนเขาศกษาในระดบ

สถาบนอดมศกษา

ระดบการศกษาของบดา หมายถง ระดบการศกษาสงสดของบดา แบงออกเปน 3 ระดบ

1) ระดบการศกษาต า หมายถง บดาหรอมารดาจบการศกษาต ากวาช น

ประถมศกษาปท 6 หรอ มธยมศกษาปท 3

2) ระดบการศกษาปานกลาง หมายถง บดามารดาจบการศกษาช นมธยมศกษาปท

3 หรอ มธยมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา

3) ระดบการศกษาสงสด หมายถง บดามารดาจบการศกษาระดบอนปรญญา

หรอ ปรญญาตรข นไป

ระดบการศกษาของมารดา หมายถง ระดบการศกษาสงสดของมารดา แบงออกเปน 3

ระดบ ไดแก

1) ระดบการศกษาต า หมายถง บดาหรอมารดาจบการศกษาต ากวาช น

ประถมศกษาปท 6 หรอ มธยมศกษาปท 3

2) ระดบการศกษาปานกลาง หมายถง บดามารดาจบการศกษาช นมธยมศกษาปท

3 หรอ มธยมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา

3) ระดบการศกษาสงสด หมายถง บดามารดาจบการศกษาระดบอนปรญญา

หรอ ปรญญาตรข นไป

99

อาชพของบดา หมายถง อาชพทบดาประกอบอาชพในปจจบน โดยแบงออกเปน อาชพรบ

ราชการ พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานบรษท คาขาย และเกษตรกร

อาชพของมารดา หมายถง อาชพทมารดาประกอบอาชพในปจจบน โดยแบงออกเปน

อาชพรบราชการ พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานบรษท คาขาย และเกษตรกร

รายไดของบดา หมายถง รายไดของบดาทไดรบในแตละเดอน เงนเดอนประจาหรอ

รายไดดานอนจากการประกอบอาชพ

รายไดของมารดา หมายถง รายไดของมารดาทไดรบในแตละเดอน เงนเดอนประจาหรอ

รายไดดานอนจากการประกอบอาชพ

ความเกยวของกบคร หมายถง ญาตพนองหรอบคคลใกลชดประกอบอาชพขาราชการคร

กจกรรมพเศษ หมายถง การเขารวมกจกรรมคณธรรมจรยธรรมของสถาบนการศกษา

ความชนชอบในอาชพคร หมายถง ความนยมชมชอบ ใหความสนใจ ใสใจ ในการ

ประกอบอาชพขาราชการคร

การรบรขอมลขาวสาร หมายถง การไดยน ไดฟง ไดเหน หรอไดอานจากหนงสอ วทย

โทรทศน เกยวกบบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม

ความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา หมายถง นโยบายของภาครฐทมการ

สงเสรมในประกอบอาชพขาราชการคร

บทบาท หมายถง พฤตกรรมทมนษยแสดงออกมาตามหนาทหรอสถานภาพของแตละ

บคคล ซงเปนพฤตกรรมทสงคมกาหนดและคาดหมายใหมนษยปฏบตตามตามบทบาทของตน

อยางเหมาะสม

คร หมายถง ผ ททาหนาททาการสอน ถายทอดความรใหกบผ เรยน ปฏบตหนาทใน

โรงเรยน

ผ นา หมายถง บคคลทมอทธพลตอบคคลอน สามารถช แนะ อบรม ตกเตอน ใหบคคลอน

ปฏบตตามอยางเตมใจ นาเชอถอ ทาใหงานประสบความสาเรจไดตามเปาหมายทวางไว

คณธรรมจรยธรรม หมายถง คณงามความดทอยภายในจตใจของมนษยทเปนแนวทางใน

การประพฤตปฏบตในทางทดในทางทชอบ เปนประโยชนตอตนเองและสงคม รจกผดชอบช วด

ตามทานองคลองธรรม

ทศนะ หมายถง ความรสกหรอทาททจะกระทาตอบางสงบางอยางในสงแวดลอมรอบตว

เรา เพอสนบสนนหรอตอตานกบสงเหลาน น

นกศกษา หมายถง ผ ทเขาเรยนในระดบอดมศกษา และระดบบณฑตศกษา

100

คณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ หมายถง ประมวลมาตรฐานความประพฤตของครจะตอง

ถอประพฤตปฏบต เพอดารงเกยรตและศกด ศรของวชาชพคร ใหเปนทเคารพนบถอของนกเรยน

และบคคลท วไป เปนผ แสวงหาความรใหม ๆ โดยการ อบรม สมมนาทางวชาการ ในการทจะนา

ความรมาพฒนาคณภาพในทางการศกษา ตลอดจน ใชเทคโนโลยสารสนเทศมาพฒนาสอการเรยน

การสอนใหทนสมยอยตลอดเวลา เพอเปนการสรางโอกาสใหผ เรยนไดเรยนรตามอธยาศย

คณธรรมจรยธรรมตอผ เรยน หมายถง ประพฤตตนเปนแบบอยางทด ท งดานวาจา

ความคด บคลกภาพ ทจะทาใหลกศษยปฏบตตาม ถายทอดความรใหแกศษยเรยนดวยดวยความเตมใจ

เปนผ ไมแสวงหาผลประโยชนจากนกเรยน มงใหผ เรยนไดศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง คร

เปนผ ใหค าเสนอแนะแนวทางการแกปญหาทเกดจากการเรยน ตลอดจนใชทกษะในการพดทคอย

ใหก าลงใจกบนกเรยนทเกดปญหาทางการเรยน โดยนาหลกจตวทยาสาหรบครในการแกไขปญหา

ของนกเรยน โดยการยกประสบการณทางตรงหรอทางออมใหนกเรยนไดเหนเปนรปธรรมทชดเจน

คณธรรมจรยธรรมตอชมชน หมายถง ประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกชมชน เปนผ ม

ความสภาพออนโยน และใหการชวยเหลอและแกไขปญหาของสงคมหรอชมชน วางตวเปนกลาง

ไมเอนเอยงไปขางใดขางหนง มจตในหนกแนไมไหวตอเหตการณทเกดข นทกสถานการณ ให

ความรวมมอในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน และเปนผ ทมจตใจทเสยสละตอสวนรวมเปนหลก ไม

เหนแกประโยชนสวนตว ถายทอดความรความสามารถทมอยใหกบชมชน เปนผ อนรกษรกษา

ศลปวฒนธรรมไทย ตลอดจน พฒนาภมปญญาทองถนใหคนรนหลงไดสบทอดและเหน

ความสาคญของความเปนไทย เทดทนในสถาบนชาต ศาสนา และ พระมหากษตรย

3.3 สมมตฐานทางการศกษา

สมมตฐานท 1 นกศกษาทมเพศตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 2 นกศกษาทมอายตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 3 นกศกษาทจบสาขากอนเขาศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 4 นกศกษาทมผลการเรยนในเทอมสดทายทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

101

สมมตฐานท 5 นกศกษาทมระดบช นปทศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 6 นกศกษาทก าลงศกษาคณะแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 7 นกศกษาทอยสถาบนการศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 8 นกศกษาทมภมล าเนาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 9 นกศกษาทมระดบการศกษาของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 10 นกศกษาทมระดบการศกษาของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 11 นกศกษาทมอาชพของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 12 นกศกษาทมอาชพของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 13 นกศกษาทมรายไดของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 14 นกศกษาทมรายไดของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 15 นกศกษาทมความเกยวของกบครทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของ

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 16 นกศกษาทเขารวมกจกรรมพเศษทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของ

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 17 นกศกษาทมความชนชอบในอาชพครทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 18 นกศกษาทมการรบรขอมลขาวสารทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของ

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

สมมตฐานท 19 นกศกษาทมทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษาท

แตกตางกนจะทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

102

3.4 ประชากรในการศกษา

3.4.1 ประชากร

ประชากรทศกษา คอ นก ศกษาระดบอดมศกษาใน จงหวดอบลราชธาน ไดแก

มหาวทยาลยอบลราชธาน 7,352 คน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน 11,300 คน มหาวทยาลย

ราชธาน 2,378 คน และมหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน 3,494 คน ทก าลงศกษา

ในสถาบนการศกษาท ง 4 สถาบนรวมนกศกษาท ง 4 สถาบน จ านวนท งสน 24,524 คน

3.4.2 กล มตวอยาง

กลมตวอยางทใชในการศกษาคร งน ไดแก นกศกษาระดบอดมศกษาท ง 4 แหง ในเขต

จงหวดอบลราชธานทก าลงศกษาในระดบอดมศกษา ช นปท 1 - 4 โดยกาหนดกลมตวอยาง จ านวน

400 คน จากจานวนนกศกษาท งสน 24,524 คน วธการทผ ศกษาไดด าเนนการรวบรวมขอมลแบบ

บงเอญ (Accidental Sampling) โดยใชกลมตวอยางสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาละ 100 คน

จากน นผ ศกษานาแบบสอบถามแจกใหแกนกศกษาในพนททคาดวาจะมจ านวนนกศกษา

หนาแนน และนกศกษากมเวลาทจะกรอกแบบสอบถามให เชน โรงอาหาร ใตตกอาคารเรยน

หองสมดมหาวทยาลย เปนตน กลมตวอยางในการศกษามจ านวนท งสน 400 คน โดยผ ศกษาไดแบง

จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามมหาวทยาลย ดงน

มหาวทยาลยอบลราชธาน จ านวน 100 คน

มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน จ านวน 100 คน

มหาวทยาลยราชธาน จ านวน 100 คน

มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน จ านวน 100 คน

3.5 เครองมอทใชในการศกษา

3.5.1 แบบสอบถาม

เครองมอทใชในการศกษาคร งน คอ แบบสอบถาม (Questionnaires) เปนการสอบถาม

ทศนะของนกศกษาเกยวกบบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา โดยผ ศกษาไดแบงแบบสอบถามออกเปน 5 สวน

สวนท 1 เปนแบบสอบถามปจจยสวนบคคล

สวนท 2 เปนแบบสอบถามปจจยดานครอบครว

103

สวนท 3 เปนแบบสอบถามปจจยดานอน ๆ

สวนท 4 เปนแบบสอบถามเกยวกบทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรม

สวนท 5 เปนคาถามปลายเปดเพอใหผ ตอบไดแสดงความคดเหนเกยวกบบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาและปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะขอคดเหนตางๆ ในสวนขององคประกอบแตละดาน สามารถจาแนกได ดงน

แบบสอบถามสวนท 1 เปนขอมลปจจยสวนบคคลของกลมตวอยาง คอ เพศ อาย ผลการ

เรยนระดบมธยมศกษา ระดบช นปทศกษา สถาบนทก าลงศกษา และภมล าเนา

แบบสอบถามสวนท 2 เปนขอมลปจจยสวนครอบครวของกลมตวอยาง คอ ระดบ

การศกษาของบดา ระดบการศกษาของมารดา อาชพของบดา อาชพของมารดา รายไดของบดา และ

รายไดของมารดา

แบบสอบถามสวนท 3 เปนขอมลปจจยสวนอน ๆ ของกลมตวอยาง คอ ความเกยวของกบ

คร กจกรรมพเศษ ความชนชอบในอาชพคร การรบรขอมลขาวสาร และความสาคญในการผลต

บคลากรทางการศกษา

แบบสอบถามสวนท 4 เปนคาถามเกยวกบทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรม แบงออกเปน 3 ดาน คอ

1) คณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ

2) คณธรรมจรยธรรมตอผ เรยน

3) คณธรรมจรยธรรมตอชมชน

เกณฑการวดระดบทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรม ในคาถามสวนท 4 จะใชมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยยด

หลกการใหคะแนนดงน

เหนดวยอยางยง ให 5 คะแนน

เหนดวย ให 4 คะแนน

ไมแนใจ ให 3 คะแนน

ไมเหนดวย ให 2 คะแนน

ไมเหนดวยอยางยง ให 1 คะแนน

แบบสอบถามสวนท 5 เปนคาถามปลายเปดเพอใหผ ตอบไดแสดงความคดเหนเกยวกบ

บทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาและปญหา

อปสรรค ขอเสนอแนะขอคดเหนตางๆ เพอเปนแนวทางในการปรบปรง แกไข ในดานบทบาทของ

104

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมใหมประสทธภาพยงข นตลอดจนเปนผลสะทอนใหครได

ปรบปรงแกไขดานคณธรรม จรยธรรมมากข น

เกณฑการแปรผลของระดบคะแนนไดดงน

ระดบความคดเหน ระดบคะแนน

เหนดวย 3.68-5.00

ไมแนใจ 2.34-3.67

ไมเหนดวย 1.00-2.33

3.6 การทดสอบเครองมอทใชในการศกษา

ผ ศกษาไดนาแบบสอบถามไปทดสอบหาความเชอม น (Reliability) กบกลมตวอยางท

คลายคลงกน จากนกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน จ านวน 20 ชด เพอนาผลทไดมา

วเคราะหและปรบปรงแบบสอบถามใหเหมาะสมยงข นกอนทจะนาไปใชกบกลมตวอยางตอไป ซง

ไดคาความเชอม น เทากบ 0.927

3.7 การรวบรวมขอมล

ผ ศกษามงศกษาปจจยตางๆ ซงมผลตอการบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม

ในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ในดานปจจยสวนบคคลผใหขอมลสาคญแตละคน ในดาน

ปจจยสวนบคคล ปจจยดานครอบครว ปจจยดานอนๆ และดานปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะ

เกยวกบการบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

ในการวบรวมขอมลผ ศกษาในดาเนนการรวบรวมขอมลในชวงภาคการศกษาท 1 ประจาป

การศกษา 2553 จาก 2 แหลงขอมล คอ

1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) ไดแก เกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม

2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) ขอมลทคนควาจากตารา บทความ และ

เอกสารงานวจยทเกยวของ

105

3.8 การวเคราะหขอมล

ผ ศกษาไดตรวจสอบความถกตองครบถวนสมบรณของแบบสอบถาม เพอนามาบนทก

ขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS for Windows Version 16 และใชสถตในการวเคราะหดงน

1) สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ในการวเคราะหขอมลท วไป ไดแก

คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Arithmetic Mean) และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน (Standard Deviation)

2) สถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) เพอทดสอบสมมตฐาน ไดแก t-test

และ F-test

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาเรองบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการรวบรวมขอมล จากนกศกษาทง 4 สถาบนการศกษา ในจงหวดอบลราชธาน โดยมขนาดกลมตวอยาง จานวน 400 คน ผศกษาไดนาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาทางสถต และไดนาเสนอผลการศกษา โดยแบงเปน 6 สวน ดงน

4.1 ขอมลปจจยดานบคคลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม 4.2 ขอมลปจจยดานครอบครวเกยวกบผตอบแบบสอบถาม 4.3 ขอมลปจจยดานอนๆ เกยวกบผตอบแบบสอบถาม 4.4 ขอมลเกยวกบทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม

แบงออกเปน 3 ดาน คอ 1) คณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ 2) คณธรรมจรยธรรมดานผเรยน 3) คณธรรมจรยธรรมดานชมชน

4.5 ทดสอบสมมตฐาน 4.6 ขอเสนอแนะอนๆ

4.1 ขอมลปจจยสวนบคคล กลมตวอยางในการศกษาครงน คอ นกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน จานวน 100 คน นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน จานวน 100 คน นกศกษามหาวทยาลยราชธาน จานวน 100 คน และนกศกษามหาวทยาลยการจดการเทคโนโลยอสเทรน จานวน 100 คน โดยแยกตามเพศ อาย สาขาทจบกอนเขาศกษา ผลการเรยนในเทอมสดทาย ระดบชนปทศกษา สาขาวชาทกาลงศกษา คณะทกาลงศกษา สถาบนทกาลงศกษา และภมลาเนา มรายละเอยดดงตอไปน (ตารางท 4.1)

107

เพศ พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา มเพศชาย จานวน 174 คน (รอยละ 43.5) เพศหญง จานวน 226 คน (รอยละ 56.5) อาย พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญ อาย 18 - 21 ป จานวน 232 คน (รอยละ 58.0) อาย 22 - 25 ป จานวน 168 คน (รอยละ 42.0) สาขาทจบกอนเขาศกษา พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญกอนเขาศกษาตอระดบสถาบนอดมศกษา จบชนมธยมศกษาปท 6 จานวน 269 คน (รอยละ 67.2) รองลงมา จบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) จานวน 86 คน (รอยละ 21.5) และนอยทสดจบการศกษาประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) จานวน 45 คน (รอยละ 11.2) ผลการเรยนในเทอมสดทาย พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญ คะแนนเฉลยของเทอมสดทายกอนเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาอยท 2.50 - 3.00 จานวน 191 คน (รอยละ 47.8) รองลงมา คะแนนเฉลยของเทอมสดทายกอนเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาอยท 3.01 - 3.50 จานวน 120 คน (รอยละ 30.0) คะแนนเฉลยของเทอมสดทายกอนเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาอยทตากวา 2.50 จานวน 76 คน (รอยละ19.0) และนอยทสดคะแนนเฉลยของเทอมสดทายกอนเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาอยท 3.51 - 4.00 จานวน 13 คน (รอยละ 3.3) ระดบชนปทศกษา พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญกาลงศกษาอยชนปท 2 จานวน 132 คน (รอยละ 33.0) รองลงมากาลงศกษาอยชนปท 3 จานวน 110 คน (รอยละ 27.5) กาลงศกษาอยชนปท 4 จานวน 102 คน (รอยละ 25.5) และนอยทสดกาลงศกษาอยชนปท 1 จานวน 56 คน (รอยละ 14.0) คณะทกาลงศกษา พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญกาลงศกษาอยคณะบรหารธรกจ จานวน 83 คน (รอยละ 20.8) รองลงมาคณะการบญช จานวน 56 คน (รอยละ 14.0) รองลงมาตามลาดบ คณะศลปศาสตร จานวน 49 คน (รอยละ 12.2) คณะครศาสตร จานวน 43 คน (รอยละ 10.8) คณะนตศาสตร จานวน 40 คน (รอยละ 40.0) คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร จานวน 39 คน (รอยละ 9.8) คณะวศวกรรมศาสตร จานวน 32 คน (รอยละ 8.0) คณะวทยาศาสตร จานวน 31 คน และนอยทสดคณะเภสชศาสตร จานวน 27 คน (รอยละ 6.8)

สถาบนทกาลงศกษา พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา ไดแก นกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน จานวน 100 คน (รอยละ 25.0) นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน จานวน 100 คน (รอยละ 25.0) นกศกษามหาวทยาลยราชธาน จานวน 100 คน (รอยละ 25.0) นกศกษามหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน จานวน 100 คน (รอยละ 25.0)

ภมลาเนา พบวา นกศกษามหาวทยาลยทง 4 สถาบนการศกษา สวนใหญ ภมลาเนาอยทจงหวดอบลราชธาน จานวน 162 คน (รอยละ 40.5) รองลงมาจงหวดศรสะเกษ จานวน 102 คน

108

(รอยละ 25.5) รองลงมาตามลาดบจงหวดอานาจเจรญ จานวน 68 คน (รอยละ 17.0) จงหวดยโสธร จานวน 40 คน (รอยละ 10.0) จงหวดมกดาหาร จานวน 17 คน (รอยละ 4.2) และนอยทสดจงหวดอนๆ จานวน 11 คน (รอยละ 2.8) ตารางท 4.1 ขอมลปจจยสวนบคคล

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

เพศ

ชาย หญง

174 226

43.5 56.5

อาย 18 – 21 22 – 25

232 168

58.0 42.0

สาขาทจบกอนเขาศกษา มธยมศกษาปท 6 ประกาศนยบตรวชาชพ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง

269 86 45

67.2 21.5 11.2

ผลการเรยนในเทอมสดทาย ตากวา 2.50 2.51 - 3.00 3.01 - 3.50 3.51 - 4.00

76 191 120 13

19.0 47.8 30.0 3.3

ระดบชนปทศกษา ชนปท 1 ชนปท 2 ชนปท 3 ชนปท 4

56 132 110 102

14.0 33.0 27.5 25.5

คณะทกาลงศกษา คณะวทยาศาสตร คณะบรหารธรกจ คณะการบญชศาสตร คณะครศาสตร คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร คณะศลปะศาสตร คณะนตศาสตร

31 83 56 43 39 49 40

7.8 20.8 14.0 10.8 9.8 12.2 10.0

109

ตารางท 4.1 (ตอ)

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

คณะวศวกรรมศาสตร คณะเภสชศาสตร

32 27

8.0 6.8

สถาบนทกาลงศกษา มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน มหาวทยาลยราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลย

อสเทรน

100 100 100 100

25.0 25.0 25.0 25.0

ภมลาเนา จงหวดอบลราชธาน จงหวดศรสะเกษ จงหวดอานาจเจรญ จงหวดยโสธร จงหวดมกดาหาร อนๆ

162 102 68 40 17 11

40.5 25.5 17.0 10.0 4.2 2.8

4.2 ขอมลปจจยดานครอบครว

จากการทไดทาการศกษาปจจยสวนครอบครว โดยจาแนกเปนระดบการศกษาของบดา ระดบการศกษาของมารดา อาชพของบดา อาชพของมารดา รายไดของบดา รายไดของมารดา มรายละเอยด ดงนตอไปน (ตารางท 4.2) ระดบการศกษาของบดา สวนใหญสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา จานวน 121 คน (รอยละ 30.2) รองลงมา สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 106 คน (รอยละ 26.5) รองลงมาตามลาดบ คอ สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร จานวน 87 คน (รอยละ 21.8) สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จานวน 45 คน (รอยละ 11.2) สาเรจการศกษาระดบอนปรญญา จานวน 29 คน (รอยละ 7.2) และนอยทสด คอ สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท จานวน 12 คน (รอยละ 3.0)

110

ระดบการศกษาของมารดา สวนใหญสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา จานวน 156 คน (รอยละ 39.0) รองลงมา สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 106 คน (รอยละ 26.5) รองลงมาตามลาดบ สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร จานวน 64 คน (รอยละ 16.0) สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จานวน 38 คน (รอยละ 9.5) สาเรจการศกษาระดบอนปรญญา จานวน 33 คน (รอยละ 8.2) ไมไดศกษา จานวน 2 คน (รอยละ 0.5) และนอยทสด คอ สาเรจการศกษาการศกษาระดบปรญญาโท จานวน 1 คน (รอยละ 0.2) อาชพของบดา สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร จานวน 174 คน (รอยละ 43.5) รองลงมาประกอบอาชพขาราชการ จานวน 75 คน (รอยละ 18.8) รองลงมาตามลาดบ ประกอบอาชพคาขาย จานวน 58 คน (รอยละ 14.5) ประกอบอาชพธรกจสวนตว จานวน 48 คน (รอยละ 12.0) ประกอบอาชพพนกงานองคกรของรฐและรฐวสาหกจ จานวน 21 คน (รอยละ 5.2) ประกอบอาชพพนกงานองคกรเอกชน จานวน 19 คน (รอยละ 4.8) และนอยทสด คอ ประกอบอาชพ อนๆ จานวน 5 คน (รอยละ 1.2) อาชพของมารดา สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร จานวน 181 คน (รอยละ 45.2) รองลงมา ประกอบอาชพคาขาย จานวน 79 คน (รอยละ 19.8) รองลงมาตามลาดบ ประกอบอาชพธรกจสวนตว จานวน 54 คน (รอยละ 13.5) ประกอบอาชพขาราชการ จานวน 43 คน (รอยละ 10.8) ประกอบอาชพพนกงานองคกรเอกชน จานวน 26 คน (รอยละ 6.5) ประกอบอาชพพนกงานองคกรของรฐและรฐวสาหกจ จานวน 16 คน (รอยละ 4.0) และนอยทสด ประกอบอาชพ อนๆ จานวน 1 คน (รอยละ 0.2) รายไดของบดา สวนใหญตากวา 5,000 บาทตอเดอน จานวน 176 คน (รอยละ 44.0) รองลงมา 20,001-25,000 บาทตอเดอน จานวน 61 คน (รอยละ 15.0) รองลงมาตามลาดบ 5,001-10,000 บาทตอเดอน จานวน 54 คน (รอยละ 13.5) 15,001-20,000 บาทตอเดอน จานวน 45 คน (รอยละ 11.2) 10,001-15,000 บาทตอเดอน จานวน 37 คน (รอยละ 9.2) 25,001-30,000 บาทตอเดอน จานวน 23 คน (รอยละ 5.8) และนอยทสดคอ 30,001 บาทตอเดอนขนไป จานวน 4 คน (รอยละ 1.0) รายไดของมารดา สวนใหญตากวา 5,000 บาทตอเดอน จานวน 182 คน (รอยละ 45.5) รองลงมา 5,001-10,000 บาทตอเดอน จานวน 74 คน (รอยละ 18.5) รองลงมาตามลาดบ 15,001-20,000 บาทตอเดอน จานวน 70 คน (รอยละ 17.5) 10,001-15,000 บาทตอเดอน จานวน 44 คน (รอยละ 11.0) 20,001-25,000 บาทตอเดอน จานวน 26 คน (รอยละ 6.5) และนอยทสดคอ 25,001-30,000 บาทตอเดอน จานวน 4 คน (รอยละ 1.0)

111

ตารางท 4.2 ขอมลปจจยดานครอบครว

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

ระดบการศกษาของบดา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญา ปรญญาตร อนๆ

121 106 45 29 87 12

30.2 26.5 11.2 7.2 21.8 3.0

ระดบการศกษาของมารดา ไมไดศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญา ปรญญาตร อนๆ

2 156 106 38 33 64 1

0.5 39.0 26.5 9.5 8.2 16.0 0.2

อาชพของบดา ขาราชการ พนกงานองคกรรฐ/รฐวสาหกจ พนกงานองคกรเอกชน ธรกจสวน เกษตรกร คาขาย อนๆ

75 21 19 48

174 58 5

18.8 5.2 4.8 12.0 43.5 14.5 1.2

อาชพของมารดา ขาราชการ พนกงานองคกรรฐ/รฐวสาหกจ พนกงานองคกรเอกชน ธรกจสวน เกษตรกร คาขาย อนๆ

43 16 26 54

181 79 1

10.8 4.0 6.5 13.5 45.2 19.8 0.2

112

ตารางท 4.2 (ตอ)

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

รายไดของบดาตอเดอน ตากวา 5,000 5,001-10,000 10,001-15,000 15,001-20,000 20,001-25,000 25,001-30,000 30,001 ขนไป

176 54 37 45 61 23 4

44.0 13.5 9.2 11.2 15.2 5.8 1.0

รายไดของมารดาตอเดอน ตากวา 5,000 5,001-10,000 10,001-15,000 15,001-20,000 20,001-25,000 25,001-30,000

182 74 44 70 26 4

45.5 18.5 11.0 17.5 6.5 1.0

4.3 ขอมลปจจยดานอนๆ จากการไดศกษาขอมลของกลมตวอยางใน ปจจยดานอนๆ โดยจาแนกเปน ความเกยวของกบคร กจกรรมพเศษ ความชนชอบในอาชพคร การรบรขอมลขาวสาร ความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา มรายละเอยดดงตอไปน (ตารางท 4.3) ความเกยวของกบคร พบวา นกศกษาสวนใหญ ไมมญาตทประกอบอาชพคร จานวน 212 คน (รอยละ 53.0) รองลงมามญาตประกอบอาชพคร 1 คน จานวน 159 คน (รอยละ 39.8) รองลงมาตามลาดบ มญาตประกอบอาชพคร 2 คน จานวน 25 คน (รอยละ 6.2) มญาตประกอบอาชพคร 3 คน จานวน 3 คน (รอยละ 0.8) และนอยทสด คอ มญาตประกอบอาชพคร 5 คน จานวน 1 คน (รอยละ0.2) กจกรรมพเศษ พบวา นกศกษาสวนใหญเคยเขารวมกจกรรมคณธรรมจรยธรรมททางมหาวทยาลยจดขน จานวน 249 คน (รอยละ 62.2) ไมเคยเขารวมกจกรรมคณธรรมจรยธรรมททางมหาวทยาลยจดขน จานวน 151 คน (รอยละ 37.8)

113

ความชนชอบในอาชพคร พบวา นกศกษาสวนใหญ มความชนชอบในอาชพคร มาก จานวน 224 คน (รอยละ 56.0) รองลงมา มความชนชอบในอาชพคร ปานกลาง จานวน 69 คน (รอยละ 17.2) รองลงมาตามลาดบ ไมชนชอบในอาชพครเลย จานวน 50 คน (รอยละ 12.5) มความชนชอบในอาชพครมากทสด จานวน 49 คน (รอยละ 12.2) และนอยทสด คอ มความชนชอบในอาชพคร นอย จานวน 8 คน (รอยละ 2.0) การรบรขอมลขาวสาร พบวา นกศกษาสวนใหญรบรขอมลขาวสารจากโทรทศน, หนงสอพมพ,วารสารตาง ๆ จานวน 47 คน (รอยละ 11.8) รองลงมา โทรทศน, อนเตอรเนต จานวน 44 คน (รอยละ 11.0) รองลงมาตามลาดบ วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ จานวน 41 คน (รอยละ 10.2) วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต จานวน 40 คน (รอยละ 10.0) วทย, อนเตอร, หนงสอพมพ จานวน 38 คน (รอยละ 9.5) โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต จานวน 30 คน (รอยละ 7.5) หนงสอพมพ,โทรทศน จานวน 27 คน (รอยละ 6.8) และ หนงสอพมพ,อนเตอรเนต จานวน 27 คน (รอยละ 6.8) วารสารตาง ๆ,โทรทศนหนงสอพมพ, อนเตอรเนต จานวน 25 คน (รอยละ 6.2) โทรทศน จานวน 23 คน (รอยละ 5.8) และ อนเตอรเนต จานวน 23 คน (รอยละ 5.8) อนเตอรเนต,วทย จานวน 18 คน (รอยละ 4.5) และนอยทสด โทรทศน,หนงสอพมพ,วารสารตาง ๆ จานวน 17 คน (รอยละ 4.2) ความสาคญในการผลตบคลากร พบวา นกศกษาสวนใหญ เหนดวยกบนโยบาย การ พฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพและมวทยฐานะสงขนของรฐบาลปจจบน จานวน 226 คน (รอยละ 56.5) รองลงมาไมทราบ จานวน 79 คน (รอยละ 19.8) รองลงมาตามลาดบ เหนดวยอยางยง จานวน 67 คน (รอยละ 16.8) ไมแนใจ จานวน 22 คน (รอยละ 5.5) และไมเหนดวย จานวน 6 คน (รอยละ 1.5) ตารางท 4.3 ขอมลปจจยดานอนๆ

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

ความเกยวของกบคร ไมมญาตประกอบอาชพคร มญาตประกอบอาชพคร 1 คน มญาตประกอบอาชพคร 2 คน มญาตประกอบอาชพคร 3 คน มญาตประกอบอาชพคร 5 คน

212 159 25 3 1

53.0 39.8 6.2 0.8 0.2

114

ตารางท 4.3 (ตอ)

ปจจยสวนบคคล จานวน (N=400)

รอยละ (100.0)

กจกรรมพเศษ ไมเคยเขารวมกจกรรม เคยเขารวมกจกรรม

151 249

37.8 62.2

ความชนชอบในอาชพคร มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมชอบเลย

49 224 69 8 50

12.2 56.0 17.2 2.0 12.5

การรบรขอมลขาวสาร โทรทศน อนเตอรเนต อนเตอรเนต,วทย หนงสอพมพ,โทรทศน หนงสอพมพ, อนเตอรเนต โทรทศน, อนเตอรเนต โทรทศน,หนงสอพมพ,วารสารตางๆ โทรทศน, อนเตอรเนต, วารสารตางๆ วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต วทย, อนเตอร, หนงสอพมพ

23 23 18 27 27 44 17 47 41 30 38

5.8 5.8 4.5 6.8 6.8 11.0 4.2 11.8 10.2 7.5 9.5

วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต วารสารตางๆ,โทรทศน,หนงสอพมพ, อนเตอรเนต

40

25

10.0

6.2 ความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา

เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมทราบ

67 226 22 6 79

16.8 56.5 5.5 1.5 19.8

115

4.4 ขอมลเกยวกบบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

4.4.1 บทบาทของครด านผน าทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนก ศกษา

ระดบอดมศกษารวมทกดาน พบวา อยในระดบ เหนดวย มคาเฉลยเทากบ 3.88 เมอพจารณาในแตละดานปรากฏดงน

1) คณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ พบวา นกศกษามทศนะตอบทบาทครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม อยในระดบเหนดวย คาเฉลยเทากบ 3.92

2) คณธรรมจรยธรรมดานผเรยน พบวา นกศกษามทศนะตอบทบาทครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม อยในระดบเหนดวย คาเฉลยเทากบ 3.85

3) คณธรรมจรยธรรมดานชมชน พบวา นกศกษามทศนะตอบทบาทครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม อยในระดบเหนดวย คาเฉลยเทากบ 3.87 (ตารางท 4.4) ตารางท 4.4 จานวน คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของครดานผนาทาง คณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

รายการ X SD ระดบความคดเหน 1. ดานคณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ 2. ดานคณธรรมจรยธรรมตอผเรยน 3. ดานคณธรรมจรยธรรมตอชมชน

3.92 3.85 3.87

0.75 0.81 0.79

เหนดวย เหนดวย เหนดวย

รวม 3.88 0.78 เหนดวย

4.4.2 ดานคณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ

จากการศกษาบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ดานวชาชพ พบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาดานวชาชพ อยในระดบเหนดวย มคาเฉลยเทากบ 3.92 เมอจาแนกเปนรายขอ พบวา เหนดวย กบจดกจกรรมการเรยนการสอน โดยมงเนนไดเกดผลสมฤทธกบผเรยน มคาเฉลย 4.11 รองลงมา ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครอยเสมอ มคาเฉลย 3.99 รองลงมาตามลาดบ ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยน มคาเฉลย 3.97 พฒนาศกยภาพตนเองโดยเขารบการอบรม สมมนา ของ หนวยงาน หรอ

116

องคกรตาง ๆ มคาเฉลย 3.95 ตดสนใจปฏบตกจกรรมตางๆ โดยคานงถงผลทจะเกดแกผเรยน มคาเฉลย 3.94 และ มงมนพฒนาผเรยนใหมพฒนาการอยางเตมท คาเฉลย 9.94 รายงานผลการพฒนาคณภาพของผ เ รยนไดอยางมระบบ คาเฉลย 3.92 มปฏสมพนธในสถานศกษาอยางสรางสรรค คาเฉลย 3.91 พฒนาตนเอง เพอกาวสความเปนผนาทางการศกษาของประเทศ คาเฉลย 3.88 พฒนาสอการเรยนการสอนใหมประสทธภาพอยเสมอ คาเฉลย 3.87 รายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบ คาเฉลย 3.85 และ แสวงหาและใชขอมลขาวสารโดยการใชเทคโนโลยสมยใหมมาพฒนาการเรยนการสอนใหทนสมยอยตลอดเวลา คาเฉลย 3.85 และสดทาย พฒนาแผนการเรยนรใหสามารถปฏบตไดเกดผลจรง มคาเฉลย 3.83 (ตารางท 4.5) ตารางท 4.5 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

ดานวชาชพ จาแนกรายขอ

คณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ X SD ระดบความคดเหน 1. ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครอยเสมอ 2. ตดสนใจปฏบตกจกรรมตางๆ โดยคานงถงผลทจะเกดแกผเรยน 3. มงมนพฒนาผเรยนใหมพฒนาการอยางเตมท 4. พฒนาแผนการเรยนรใหปฏบตไดเกดผลจรง 5. พฒนาสอการเรยนการสอน ใหมประสทธภาพอยเสมอ 6. จดกจกรรมการเรยนการ โดยมงเนนไดเกดผลสมฤทธกบผเรยน 7. รายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบ 8. ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยน 9. มปฏสมพนธในสถานศกษาอยางสรางสรรค 10. แสวงหาและใชขอมลขาวสารโดยการใชเทคโนโลยสมยใหมมาพฒนาการเรยนการสอนใหทนสมยอยตลอดเวลา

3.99

3.94

3.94 3.83 3.87

4.11

3.85

3.97 3.91 3.85

0.58

0.65

0.67 0.71 0.75

0.78

0.79

0.84 0.82 0.84

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย เหนดวย เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย เหนดวย เหนดวย

117

ตารางท 4.5 (ตอ)

คณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ X SD ระดบความคดเหน 11. สรางโอกาสใหผเรยนไดเรยนรตามอธยาศยไดตลอดเวลา 12. พฒนาศกยภาพตนเองโดยเขารบการอบรม สมมนา ของ หนวยงานหรอองคกรตางๆ 13. พฒนาตนเอง เพอกาวสความเปนผนาทางการศกษาของประเทศ

3.92

3.95

3.88

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

คาเฉลย ( X ) 3.92 0.75 เหนดวย

4.4.3 คณธรรมจรยธรรมดานผเรยน

จากการศกษาบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ดานผเรยน พบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาดานผเรยน อยในระดบเหนดวย มคาเฉลยเทากบ 3.85 เมอจาแนกเปนรายขอ พบวา เหนดวย กบครมความมงมนตงจรงใจตอการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมนกเรยน มคาเฉลย 3.91 รองลงมา ครผสอนประพฤตตนเปนแบบอยางทดในเรองคณธรรมจรยธรรม มคาเฉลย 3.90 รองลงมาตามลาดบ ครใหการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมนกเรยนควบคกบกจกรรมการเรยนการสอน มคาเฉลย 3.89 ครมความมงมนตงจรงใจตอการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมนกเรยน มคาเฉลย 3.86 และ ครจดการเรยนการสอนมงเนนใหนกเรยนศกษาคนควาขอมลและอภปรายพรอมสรปผล มคาเฉลย 3.86 ครมทกษะการพดใหนกเรยนมกาลงใจมงมนทจะพฒนาตนเองใหเปนคนด มคาเฉลย 3.84 และ ครใหการอบรมสงสอนลกศษยดวยความเมตตา มคาเฉลย 3.84 ครจดการเรยนการสอนจากประสบการณตรง หรอ บทบาทสมมต มคาเฉลย 3.83 และ ครใหการยกยองชมเชย หรอใหขวญและกาลงใจแกนกเรยน มคาเฉลย 3.83 และสดทาย ครมความอดทนตอพฤตกรรมตางๆ ของผเรยนไมวาจะเปนดานบวกหรอดานลบ มคาเฉลย 3.78 (ตารางท 4.6)

118

ตารางท 4.6 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ดานผเรยน จาแนกรายขอ

คณธรรมจรยธรรมดานผเรยน X SD ระดบความคดเหน

1. ครใหการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรม นกเรยนควบคกบกจกรรมการเรยนการสอน 2. ครจดการเรยนการสอนจากประสบการณตรงหรอบทบาทสมมต 3. ครจดการเรยนการสอนมงเนนใหนกเรยนศกษา คนควาขอมลและอภปรายพรอมสรปผล 4. ครใหการยกยองชมเชย หรอใหขวญ และกาลงใจแกนกเรยน 5. ครมทกษะการพดใหนกเรยนมกาลงใจ มงมนทจะพฒนาตนเองใหเปนคนด

3.89

3.83

3.86

3.83

3.84

0.78

0.85

0.81

0.82

0.87

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

6. ครมความอดทนตอพฤตกรรมตางๆ ของผเรยนไมวาจะเปนดานบวกหรอดานลบ 7. ครใหการอบรมสงสอนลกศษย ดวยความมเมตตา 8. ครมจตวทยาของความเปนครทจะชวยแกปญหาทกดานใหแกลกศษย 9. ครมความมงมนตงจรงใจตอการอบรมสงสอน คณธรรมจรยธรรมนกเรยน 10. ครผสอนประพฤตตนเปนแบบอยางทดในเรองคณธรรมจรยธรรม

3.78

3.84

3.86

3.91

3.90

0.83

0.88

0.77

0.79

0.79

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

คาเฉลย ( X ) 3.85 0.81 เหนดวย

4.4.4 คณธรรมจรยธรรมดานชมชน

จากการศกษาบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ดานชมชน พบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาดานชมชน อยในระดบเหนดวย ม

119

คาเฉลยเทากบ 3.87 เมอจาแนกเปนรายขอ พบวา เหนดวยกบครเปนผมความศรทธาในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย มคาเฉลยสงสด 3.98 รองลงมาครวางตวเปนกลางในทกเหตการณทเกดขนในชมชน มคาเฉลย 3.91 รองลงมาตามลาดบ ครมความยตธรรมในการตดสนปญหาทเกดขนในชมชน มจตใจทเปนกลางไมเอนเอยงฝายใดฝายหนง มคาเฉลย 3.89 และ ครเปนผมสวนรวมในการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน มคาเฉลย 3.89 ครใหความรวมมอและเขารวมกจกรรมตางๆ ททางชมชนจดขน มคาเฉลย 3.88 และครเปนศาสนกชนทดตามหลกศาสนาของตน มคาเฉลย 3.88 ครประพฤตเปนแบบอยางทด เปนคนมความสภาพออนโยนตอสาธารณชน มคาเฉลย 3.87 ครเปนผมความอดทนและมความเพยรในการเผยแผความรใหแกชมชน มคาเฉลย 3.86 ครเปนผใหความรกและเมตตาตอทกคน ปฏบตตามกฎของสงคมในการอยรวมกน มคาเฉลย 3.86 และ ครเปนผใหความชวยเหลอมความเอออาทรแกชมชน มคาเฉลย 3.86 ครเปนผมจตใจหนกแนนไมหวนไหวตอทกสถานการณ มคาเฉลย 3.82 และสดทาย ครมบคลกภาพความเปนผนาในการอนรกษวฒนธรรมไทย มคาเฉลย 3.81 (ตารางท 4.7) ตารางท 4.7 บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

ดานชมชน จาแนกรายขอ

คณธรรมจรยธรรมดานชมชน X SD ระดบความคดเหน 1. ครเปนผใหความชวยเหลอมความเอออาทร แกชมชน 2. ครประพฤตเปนแบบอยางทเปนคนมความสภาพออนโยนตอสาธารณชน 3. ครเปนศาสนกชนทดตามหลกศาสนาของตน 4. ครเปนผใหความรกและเมตตาตอทกคน ปฏบตตามกฎของสงคมในการอยรวมกน 5. ครเปนผมจตหนกแนนไมหวนไหวตอทกสถานการณ 6. ครเปนผมความอดทนและมความเพยร ในการเผยแผความรใหแกชมชน 7. ครใหความรวมมอและเขารวมกจกรรมตางๆ ททางชมชนจดขน 8. ครเปนผมสวนรวมในการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน

3.86 3.87

3.88 3.86

3.82 3.86

3.88

3.89

0.82 0.80

0.75 0.80

0.81 0.84

0.78

0.79

เหนดวย เหนดวย

เหนดวย เหนดวย

เหนดวย เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

120

ตารางท 4.7 (ตอ)

คณธรรมจรยธรรมดานชมชน X SD ระดบความคดเหน 9 . คร ม บค ลกภาพความ เปน ผน า ในการอน รกษวฒนธรรมไทย 10. ครวางตวเปนกลางในทกขเหตการณ ทเกดขนในชมชน 11. ครมความยตธรรมในการตดสนปญหาทเกดขนในชมชน มจตใจทเปนกลางไมเอนเอยงฝายใดฝายหนง 12. ครเปนผมความศรทธาในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

3.81

3.91

3.89

3.98

0.81

0.78

0.80

0.70

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

เหนดวย

คาเฉลย ( X ) 3.87 0.79 เหนดวย

4.5 การทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐานท 1 นกศกษาทมเพศตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ระหวางเพศชาย กบ เพศหญง มคาเฉลยเทากบ 3.90 และ3.86 ตามลาดบ วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต t-test ไดคา Sig. 2-tail = 0.589 แสดงวานกศกทมเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 1 (ตารางท 4.8) ตารางท 4.8 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามเพศ

เพศ จานวน X SD t Sig. 2-tail ชาย 174 3.90 0.73 -.540 .589

หญง 226 3.86 0.83 -.533

รวม 400 3.88 0.78

121

สมมตฐานท 2 นกศกษาทมอายตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ระหวางอาย 18-21 กบ อาย 22-25 มคาเฉลยเทากบ 3.90 และ3.88 ตามลาดบ วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต t-test ไดคา Sig. 2-tail = 0.649 แสดงวา นกศกทมเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 2 (ตารางท 4.9) ตารางท 4.9 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามอาย

อาย จานวน X SD t Sig. 2-tail 18-21 ป 232 3.90 0.74 .456 0.649

22-25 ป 168 3.87 0.82 .451

รวม 400 3.88 0.78

สมมตฐานท 3 นกศกษาทจบสาขากอนเขาศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทจบสาขากอนเขาศกษาทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ มธยมศกษาปท 6 ประกาศนยบตรวชาชพ และ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง มคาเฉลยเทากบ 3.87, 3.90, 3.86 ตามลาดบ (ตารางท 4.10) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.01 แสดงวานกศกษาทจบสาขากอนเขาศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 3 (ตารางท 4.11) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทจบมธยมศกษาปท 6 มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตาง จากผจบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และจบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) (ตารางท 4.12)

122

ตารางท 4.10 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสาขาทจบกอนเขาศกษาตอ

สาขาทจบกอนเขาศกษาตอ จานวน X SD

ม.6 269 3.87 0.69 ปวช. 86 3.90 0.81 ปวส. 45 3.86 0.86 รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.11 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสาขาทจบกอนเขาศกษาตอ ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 2 7801.829 3900.914 12.171 0.000 ภายในกลม 397 127239.681 320.503

รวม 399 135041.510

ตารางท 4.12 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสาขาทจบกอนเขาศกษาตอ สาขาทจบกอนเขาศกษาตอ 1 2 3 1. ม. 6 * 2. ปวช. * 3. ปวส.

สมมตฐานท 4 นกศกษาทมผลการเรยนในเทอมสดทายทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทผลการเรยนเฉลยทแตกตางกน แบงออกเปน 3

123

กลม คอ ตากวา 2.50, 2.51-3.00, 3.01 ขนไป มคาเฉลยเทากบ 3.92, 3.85, 3.87 ตามลาดบ (ตารางท 4.13) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.004 แสดงวานกศกษาทจบสาขากอนเขาศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 4 (ตารางท 4.14) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทมผลการเรยนในเทอมสดทาย ตากวา 2.50 มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตาง จากผมผลการเรยนในเทอมสดทาย 2.51-3.00 และผลการเรยนในเทอมสดทาย 3.01 ขนไป (ตารางท 4.15) ตารางท 4.13 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ผลการเรยนในเทอมสดทาย

ผลการเรยนในเทอมสดทาย จานวน X SD ตากวา 2.50 76 3.92 0.75 2.51-3.00 191 3.85 0.71

3.01 ขนไป 133 3.87 0.88 รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.14 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอ

บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามผลการเรยนในเทอมสดทาย

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 3 4400.691 1466.897 4.446 0.004 ภายในกลม 396 130640.819 329.901

รวม 399 135041.510

124

ตารางท 4.15 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามผลการเรยนในเทอมสดทาย ผลการเรยนในเทอมสดทาย 1 2 3 1. ตากวา 2.50 2. 2.51-3.00 * 3. 3.01 ขนไป *

สมมตฐานท 5 นกศกษาทมระดบชนปทศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมระดบชนปทศกษาทแตกตางกน แบงออกเปน 4 กลม คอ ชนปท 1, ชนปท 2, ชนปท 3, และชนปท 4 มคาเฉลยเทากบ 3.91, 3.85, 3.87, 3.89 ตามลาดบ (ตารางท 4.16) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.308 แสดงวานกศกษาทมระดบชนปทศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 5 (ตารางท 4.17) ตารางท 4.16 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ระดบชนป

ระดบชนป จานวน X SD ชนปท 1 56 3.91 0.83 ชนปท 2 132 3.85 0.78 ชนปท 3 110 3.87 0.75 ชนปท 4 102 3.89 0.76 รวม 400 3.88 0.78

125

ตารางท 4.17 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามระดบชนป

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 3 1219.698 406.566 1.203 0.308 ภายในกลม 396 133821.812 337.934

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 6 นกศกษาทศกษาคณะกาลงศกษาแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะ

ของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมคณะทกาลงศกษาแตกตางกน แบงออกเปน 9

กลม คอ คณะวทยาศาสตร, คณะบรหารธรกจ, คณะการบญช, คณะครศาสตร, คณะรฐศาสตรและ

รฐประศาสนศาสตร, คณะศลปศาสตร, คณะนตศาสตร, คณะวศวกรรมศาสตร, เภสชศาสตร ม

คาเฉลยเทากบ 3.94, 3.85, 3.86, 3.91, 3.86, 3.88, 3.85, 3.86, 3.91 ตามลาดบ (ตารางท 4.18)

วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.01 แสดงวาคณะท

กาลงศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 6 (ตารางท 4.19)

เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทกาลง

ศกษาในคณะวศวกรรมศาสตร มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตาง

จากกลมผทกาลงศกษาในคณะวทยาศาสตร คณะครศาสตร คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร

(ตารางท 4.20)

126

ตารางท 4.18 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามคณะทกาลงศกษา

คณะทกาลงศกษา จานวน X SD

คณะวทยาศาสตร 31 3.94 0.84 คณะบรหารธรกจ 83 3.85 0.73 คณะการบญช 56 3.86 0.72 คณะครศาสตร 43 3.91 0.75 คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร 39 3.86 0.78 คณะศลปศาสตร 51 3.88 0.77 คณะนตศาสตร 40 3.85 0.74 คณะวศวกรรมศาสตร 32 3.86 0.86 คณะเภสชศาสตร 27 3.91 0.83

รวม 400 3.88 0.78 ตารางท 4.19 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามคณะทกาลงศกษา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 8 13107.682 1638.460 5.254 .000 ภายในกลม 391 121933.828 311.851

รวม 399 135041.510

127

ตารางท 4.20 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามคณะทกาลงศกษา

คณะทกาลงศกษา 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1. คณะวทยาศาสตร 2. คณะบรหารธรกจ 3. คณะการบญช 4. คณะครศาสตร * 5. คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร * 6. คณะศลปศาสตร 7. คณะนตศาสตร 8. คณะวศวกรรมศาสตร * 9. คณะเภสชศาสตร

สมมตฐานท 7 นกศกษาทอยสถาบนการศกษาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทม สถาบนการศกษาทแตกตางกน แบงออกเปน 4 กลม คอ มหาวทยาลยอบลราชธาน, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, มหาวทยาลยราชธาน, มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน มคาเฉลยเทากบ 3.90, 3.85, 3.88,3.89 ตามลาดบ (ตารางท 4.21) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.000 แสดงวาสถาบนทกาลงศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมสมมตฐานท 7 (ตารางท 4.22) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทกาลงศกษาอยในมหาวทยาลยอบลราชธาน มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทศกษาอยในมหาวทยาลยราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน และกลมตวอยางทกาลงศกษาอยในมหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผ ท ศกษาอยในมหาวทยาลยราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน (ตารางท 4.23)

128

ตารางท 4.21 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสถาบนการศกษา

สถาบนการศกษาทกาลงศกษา จานวน X SD

มหาวทยาลยอบลราชธาน 100 3.90 0.82 มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน 100 3.85 0.73 มหาวทยาลยราชธาน 100 3.88 0.84 มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน 100 3.89 0.79

รวม 400 3.88 0.78 ตารางท 4.22 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสถาบนการศกษา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 3 20113.210 6704.403 23.101 0.000 ภายในกลม 396 114928.300 290.223

รวม 399 286.377

ตารางท 4.23 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามสถาบนการศกษา

สถาบนการศกษา 1 2 3 4 1. มหาวทยาลยอบลราชธาน 2. มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน 3. มหาวทยาลยราชธาน * * 4. มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน * *

สมมตฐานท 8 นกศกษาทมภมลาเนาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

129

ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมภมลาเนาทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ จงหวดอบลราชธาน, จงหวดศรสะเกษ, จงหวดอานาจเจรญ/ ยโสธร/ มกดาหาร/ อนๆ มคาเฉลยเทากบ 3.93, 3.90, 3.81, ตามลาดบ (ตารางท 4.24) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.114 แสดงวาภมลาเนาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 9 (ตารางท 4.25) ตารางท 4.24 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ภมลาเนา

ภมลาเนา จานวน X SD จงหวดอบลราชธาน 162 3.93 0.85 จงหวดศรสะเกษ 102 3.90 0.69 จงหวดอานาจเจรญ/ ยโสธร/ มกดาหาร/ อนๆ 136 3.81 0.84

รวม 400 3.88 0.78 ตารางท 4.25 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอ

บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามภมลาเนา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 5 2996.181 599.236 1.788 0.114 ภายในกลม 394 132045.329 335.140

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 9 นกศกษาทมระดบการศกษาของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมระดบการศกษาของบดาทแตกตางกน แบง

130

ออกเปน 4 กลม คอ ประถมศกษา, มธยมศกษาตอนตน, มธยมศกษาตอนปลาย/ อนปรญญา, ปรญญาตร/ อน ๆ, มคาเฉลยเทากบ 3.93, 3.77, 3.81, 3.72, 4.04 ตามลาดบ (ตารางท 4.26) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.186 แสดงวาระดบการศกษาของบดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 10 (ตารางท 4.27) ตารางท 4.26 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ระดบการศกษาของบดา

ระดบการศกษาของบดา จานวน X SD ประถมศกษา 121 3.93 0.73 มธยมศกษาตอนตน 106 3.77 0.75 มธยมศกษาตอนปลาย/อนปรญญา 74 3.81 0.84 ปรญญาตร/อนๆ 99 4.04 0.81

รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.27 ผลการวเคราะหความแปรปรวนเพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอ บทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามระดบการศกษาของบดา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 5 2535.517 507.103 1.508 0.186 ภายในกลม 394 132505.993 336.310

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 10 นกศกษาทมระดบการศกษาของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอ

บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมระดบการศกษาของมารดาทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ ไมไดศกษา/ประถมศกษา, มธยมศกษาตอนตน/ตอนปลาย, อนปรญญา/ปรญญาตร/ อนๆ, มคาเฉลยเทากบ 3.96, 3.82, 3.86 ตามลาดบ (ตารางท 4.28)

131

วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.352 แสดงวาระดบการศกษาของมารดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 10 (ตารางท 4.29) ตารางท 4.28 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ระดบการศกษาของมารดา

ระดบการศกษาของมารดา จานวน X SD ไมไดศกษา/ประถมศกษา 158 3.96 0.69 มธยมศกษาตอนตน/ ตอนปลาย 144 3.82 0.85 อนปรญญา/ปรญญาตร/ อนๆ 98 3.86 0.80

รวม 400 3.88 0.78 ตารางท 4.29 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามระดบการศกษาของมารดา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 6 2263.680 377.280 1.117 0.352 ภายในกลม 393 132777.830 337.857

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 11 นกศกษาทมอาชพของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมอาชพของบดาทแตกตางกน แบงออกเปน 4 กลม คอ ขาราชการ/ พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ, พนกงานองคกรเอกชน/ ธรกจสวนตว, เกษตรกร, คาขาย/อนๆ, มคาเฉลยเทากบ 4.09, 3.70, 3.88, 3.85 ตามลาดบ (ตารางท 4.30) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.016 แสดงวาอาชพของบดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมสมมตฐานท 11 (ตารางท 4.31)

132

เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทมบดาประกอบอาชพขาราชการ มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทมบดาประกอบอาชพพนกงานองคกรเอกชน/ธรกจสวนตว (ตารางท 4.32) ตารางท 4.30 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

อาชพของบดา

อาชพของบดา จานวน X SD ขาราชการ/พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ 96 4.09 0.78 พนกงานองคกรเอกชน/ธรกจสวนตว 67 3.70 0.81 เกษตรกร 174 3.88 0.76 คาขาย/อนๆ 63 3.85 0.77

รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.31 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามอาชพของบดา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 6 5256.159 876.027 2.653 0.016 ภายในกลม 393 129785.351 330.243

รวม 399 135041.510 ตารางท 4.32 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามอาชพของบดา

อาชพของบดา 1 2 3 4 1. ขาราชการ/ พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ 2. พนกงานองคกรเอกชน/ ธรกจสวนตว * 3. เกษตรกร 4. คาขาย/ อนๆ

133

สมมตฐานท 12 นกศกษาทมอาชพของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมอาชพของมารดาทแตกตางกน แบงออกเปน 4 กลม คอ ขาราชการ/ พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ, พนกงานองคกรเอกชน/ ธรกจสวนตว, เกษตรกร, คาขาย/ อนๆ, มคาเฉลยเทากบ 3.97, 3.85, 3.84, 3.87 ตามลาดบ (ตารางท 4.33) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.028 แสดงวาระดบการศกษาของมารดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 12 (ตารางท 4.34) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทมมารดาประกอบอาชพขาราชการ มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทมมารดาประกอบอาชพพนกงานองคกรเอกชน/ธรกจสวนตว (ตารางท 4.35) ตารางท 4.33 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

อาชพของมารดา

อาชพของมารดา จานวน X SD ขาราชการ/พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ 59 3.97 0.78 พนกงานองคกรเอกชน/ธรกจสวนตว 80 3.85 0.78 เกษตรกร 181 3.84 0.80 คาขาย/อนๆ 80 3.87 0.76

รวม 400 3.88 0.78 ตารางท 4.34 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามอาชพของมารดา ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 6 4766.328 794.388 2.396 0.028 ภายในกลม 393 130275.182 331.489

รวม 399 135041.510

134

ตารางท 4.35 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามอาชพของมารดา

อาชพของมารดา 1 2 3 4

1. ขาราชการ/ พนกงานองคกรของรฐ/ รฐวสาหกจ 2. พนกงานองคกรเอกชน/ ธรกจสวนตว * 3. เกษตรกร 4. คาขาย/ อนๆ

สมมตฐานท 13 นกศกษาทมรายไดของบดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมรายไดของบดาทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ ตากวา 5,000, 5,001-15,000, 15,001 ขนไป, มคาเฉลยเทากบ 3.87, 3.92,3.85, ตามลาดบ (ตารางท 4.36) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.183 แสดงวาระดบรายไดของบดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 13 (ตารางท 4.37) ตารางท 4.36 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

รายไดของบดาตอเดอน

รายไดของบดาตอเดอน จานวน X SD ตากวา 5,000 176 3.87 0.68 5,001-15,000 91 3.92 0.80 15,001 ขนไป 133 3.85 0.86

รวม 400 3.88 0.78

135

ตารางท 4.37 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามรายไดของบดาตอเดอน

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 6 2989.513 498.252 1.483 0.183 ภายในกลม 393 132051.997 336.010

รวม 399 135041.510 สมมตฐานท 14 นกศกษาทมรายไดของมารดาทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร ดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมรายไดของมารดาทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ ตากวา 5,000, 5,001-15,000, 15,001 ขนไป มคาเฉลยเทากบ 3.89, 3.89, 3.86 ตามลาดบ(ตารางท 4.38) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.310 แสดงวาระดบรายไดของมารดาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 14 (ตารางท 4.39) ตารางท 4.38 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

รายไดของมารดาตอเดอน

รายไดของมารดาตอเดอน จานวน X SD ตากวา 5,000 182 3.89 0.73 5,001-15,000 118 3.89 0.82 15,001 ขนไป 100 3.86 0.79

รวม 400 3.88 0.78

136

ตารางท 4.39 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามรายไดของมารดาตอเดอน

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 5 2019.269 403.854 1.196 0.310 ภายในกลม 394 133022.241 337.620

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 15 นกศกษาทมความเกยวของกบครทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมความเกยวของกบครทแตกตางกน แบงออกเปน 3 กลม คอ ไมมญาตประกอบอาชพคร, มญาตประกอบอาชพคร 1 คน, มญาตประกอบอาชพคร 2 คน ขนไป , มคาเฉลยเทากบ 3.80, 3.93, 3.93, ตามลาดบ (ตารางท 4.40) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.000 แสดงวาความเกยวของกบครแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 15 (ตารางท 4.41) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทไมมญาตประกอบอาชพคร มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทมญาตประกอบอาชพคร 1 คน และมญาตประกอบอาชพคร 2 คน (ตารางท 4.42) ตารางท 4.40 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

ความเกยวของกบคร

ความเกยวของกบคร จานวน X SD ไมมมญาตประกอบอาชพคร 212 3.80 0.74 มญาตประกอบอาชพคร 1 คน 159 3.93 0.73 มญาตประกอบอาชพคร 2 คน/ มากกวา 2 คนขนไป 29 3.83 0.87

รวม 400 3.88 0.78

137

ตารางท 4.41 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามความเกยวของกบคร

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 4 13550.860 3387.715 11.014 0.000 ภายในกลม 395 121490.650 307.571

รวม 399 135041.510 ตารางท 4.42 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามความเกยวของกบคร

ความเกยวของกบคร 1 2 3 1. ไมมมญาตประกอบอาชพคร 2. มญาตประกอบอาชพคร 1 คน * 3. มญาตประกอบอาชพคร 2 คน *

สมมตฐานท 16 นกศกษาทเขารวมกจกรรมพเศษทแตกแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ระหวางผเขารวมกจกรรม และ ผไมเคยเขารวมกจกรรม มคาเฉลยเทากบ 3.85 และ 3.91 ตามลาดบ วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต T-test ไดคา Sig. 2-tail = 0.00 แสดงวาเขารวมกจกรรมพเศษแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 16 (ตารางท 4.43)

138

ตารางท 4.43 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามกจกรรมพเศษ

กจกรรม จานวน X SD t Sig. 2-tail

ไมเคยเขารวมกจกรรม

151 3.85 0.80 -3.817 0.00

เ ค ย เ ข า ร ว มกจกรรม

249 3.91 0.76 -3.682

รวม 400 3.88 0.78

สมมตฐานท 17 นกศกษาทมความชนชอบในอาชพครทแตกแตกตางกนจะมทศนะตอ

บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมความชนชอบในอาชพครทแตกตางกน แบงออกเปน 4 กลม คอ มากทสด, มาก, ปานกลาง, นอย/ไมชอบเลย, มคาเฉลยเทากบ 4.01, 4.02, 3.63, 3.86, ตามลาดบ (ตารางท 4.44) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.00 แสดงวามความชนชอบในอาชพครแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 17 (ตารางท 4.45) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทชนชอบในอาชพคร ระดบมากทสด มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทมความชนชอบในอาชพคร ระดบปานกลาง และมความชนชอบในอาชพคร ระดบนอย/ไมชอบเลย (ตารางท 4.46)

139

ตารางท 4.44 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามความชนชอบในอาชพคร

ความชนชอบในอาชพคร จานวน X SD

มากทสด 49 4.01 0.68 มาก 224 4.02 0.75 ปานกลาง 69 3.63 0.83 นอย/ไมชอบเลย 58 3.86 0.86

รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.45 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามความชนชอบในอาชพคร ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 4 34709.882 8677.471 34.163 0.000 ภายในกลม 395 100331.628 254.004

รวม 399 135041.510 ตารางท 4.46 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามความชนชอบในอาชพคร

ความชนชอบในอาชพคร 1 2 3 4 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง * 4. นอย/ ไมชอบเลย *

สมมตฐานท 18 นกศกษาทมการรบรขอมลขาวสารทแตกตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

140

ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมการรบรขอมลขาวสารทแตกตางกน แบงออกเปน 13 กลม คอ โทรทศน อนเตอรเนต อนเตอรเนต,วทย หนงสอพมพ,โทรทศน หนงสอพมพ, อนเตอรเนต โทรทศน, อนเตอรเนต โทรทศน,หนงสอพมพ, วารสารตางๆ โทรทศน, อนเตอรเนต, วารสารตางๆ วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต วทย, อนเตอร, หนงสอพมพ วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต วารสารตางๆ,โทรทศน,หนงสอพมพ, อนเตอรเนต มคาเฉลยเทากบ 3.91, 3.77, 3.81, 3.89, 3.67, 3.95, 3.92, 3.98, 3.94, 3.87, 3.89, 3.85, 3.97 ตามลาดบ (ตารางท 4.47) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.085 แสดงวามการรบรขอมลขาวสารแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 18 (ตารางท 4.48) ตารางท 4.47 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตาม

การรบรขอมลขาวสาร

การรบรขอมลขาวสาร จานวน X SD โทรทศน 23 3.91 0.71 อนเตอรเนต 23 3.77 0.75 อนเตอรเนต, วทย 18 3.81 0.72 หนงสอพมพ, โทรทศน 27 3.89 0.80 หนงสอพมพ, อนเตอรเนต 27 3.67 0.77 โทรทศน, อนเตอรเนต 44 3.95 0.83 โทรทศน, หนงสอพมพ, วารสารตางๆ 47 3.92 0.83 โทรทศน, อนเตอรเนต, วารสารตางๆ 17 3.98 0.78 วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ 41 3.94 0.82 โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต 30 3.87 0.76 วทย, อนเตอร, หนงสอพมพ 38 3.89 0.80 วทย, โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต 40 3.85 0.76 วารสารตาง ๆ,โทรทศน, หนงสอพมพ, อนเตอรเนต 25 3.97 0.76

รวม 400 3.88 0.78

141

ตารางท 4.48 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามการรบรขอมลขาวสาร

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 12 6436.623 536.385 1.614 0.085 ภายในกลม 387 128604.887 332.312

รวม 399 135041.510

สมมตฐานท 19 นกศกษาทมทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษาท

แตกตางกนจะทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบ บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาของกลมตวอยางทมมทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา ทแตกตางกน แบงออกเปน 3 คอ เหนดวยอยางยง, เหนดวย, ไมแนใจ/ ไมเหนดวย/ ไมทราบ มคาเฉลยเทากบ 3.91, 3.77, 3.96 ตามลาดบ (ตารางท 4.49) วเคราะหความแตกตางของคาเฉลย โดยใชสถต F-test ไดคา Sig. = 0.000 แสดงวามทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษาแตกตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 19 (ตารางท 4.50) เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายค โดยวธ Scheffe’ พบวา กลมตวอยางทเหนดวยกบการพฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงขน ของรฐบาลปจจบน ในระดบเหนดวยอยางยง มทศนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางจากกลมผทเหนดวยกบการพฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงขน ของรฐบาลปจจบน ในระดบเหนดวย และ ไมแนใจ/ไมเหนดวย/ไมทราบกบการพฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงขน ของรฐบาลปจจบน (ตารางท 4.51)

142

ตารางท 4.49 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามนโยบายของรฐบาลปจจบน

ความชนชอบในอาชพคร จานวน X SD

เหนดวยอยางยง 89 3.91 0.83 เหนดวย 226 3.77 0.73 ไมแนใจ/ ไมเหนดวย/ ไมทราบ 85 3.96 0.78

รวม 400 3.88 0.78

ตารางท 4.50 แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอหาความแตกตางทศนะของนกศกษาตอ

บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามนโยบายของรฐบาลปจจบน

ความแปรปรวน DF SS MS F Sig.

ระหวางกลม 4 32975.232 8243.808 31.904 0.000 ภายในกลม 395 102066.278 258.396

รวม 399 135041.510

ตารางท 4.51 การทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการ Scheffe’ ทศนะของนกศกษาตอบทบาท

ของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม จาแนกตามนโยบายของรฐบาลปจจบน

ความเกยวของกบคร 1 2 3 1. เหนดวยอยางยง 2. เหนดวย * 3. ไมแนใจ/ ไมเหนดวย/ ไมทราบ *

143

4.6 ขอเสนอแนะอนๆ 4.6.1 ครบางคนประพฤตตนไมเปนแบบอยางทดแกนกเรยน เชน การดมสรา เปนประจา

ทงตอหนาและลบหลงนกเรยน ควรปรบกฎหมายใหมาควบคมความประพฤตครทขาดจรรณยาบรรณ และขาดความมระเบยบวนย ใหมบทลงโทษทชดเจน

4.6.2 ครควรเขารวมกจกรรมคณธรรมจรยธรรมรวมกบนกเรยน ททางโรงเรยนหรอหนวยงานจดขนไมควยปลอยใหนกเรยนเขารบการอบรมหรอทากจกรรมกนเอง ครตองมสวนรวมในการทากจกรรมใหมากขน

4.6.3 ครบางคนไมสนใจในการสอน ขาดสอนเปนประจา เพราะคดวาไมสอนกมเงนเดอนใชจะ ไมมความเหมาะสมกบวชาชพคร บอกนกเรยนนกศกษาไมใหกระทาความผดศลธรรม แตครทาผดศลธรรมเสยเอง ครบางคนแนะนาใหกระทาในสงทไมดอกดวย จงสงผลตอศรทธาของนกศกษาในตวครและอาจารย ทไมมความเหมาะสมกบความเปนคร ตวอยางทดมคากวาคาสอน ปจจบนจตวญญาณความเปนครเรมหายไปจากวงการศกษาของไทย

4.6.4 ครบางคนยงขาดความกระตอรอรนในการปฏบตงานดานการเรยนการสอน ควรปรบปรงแกไขใหดขน และหนวยงานทเกยวของควรมการประเมนคร เปนรายบคคล ถาหากครคนไหนขาดการกระตอรอรนในการสอน และไมมการพฒนาตนเอง ควรมบทลงโทษ หรอใหออกจากความเปนคร เพอจะไดสรรหาบคลากรทมคณภาพเขามาทางานแทน

4.6.5 บทบาทของครดานคณธรรมจรยธรรมยงเปนภาพลกษณทดในสายตาของนกศกษาอย นกศกษาสวนใหญยงมองครวาครยงเปนแบบอยางทดของนกเรยน อกทงยงคดวา คร คอ ผใหความรแกนกเรยน และเปนผทมความเสยสละ

4.6.6 การพฒนาครยงไมทวถง เพราะครในชนบทยงขาดประสทธภาพในหลายๆ ดาน บางสวนยงไมไดรบขอมลขาวสารดานการศกษายงไมถกตอง สงผลตอการเขาในผดตอวชาชพของคร

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาวจยเรอง “บทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา” มว ตถประสงคในการศกษา

1. เพอศกษาบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษา

2. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรม

3. เพอศกษาบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษา

ระดบอดมศกษาในปจจบน

การศกษาวจยคร งนไดทาการรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง คอ นกศกษามหาวทยาลยใน

จงหวดอบลราชธาน ท งหมด 4 สถาบนการศกษา ไดแก มหาวทยาลยราชธาน มหาวทยาลยราชภฏ

อบลราชธาน มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน แบงเปน

สถาบนการศกษาละ 100 คน รวมเปน 400 คนโดยวธการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling)

จากนกศกษานกท งหมด แบบสอบถามเปนเครองมอทใชเกบรวบรวมขอมลและนาขอมลทไดมา

วเคราะหประมวลผล โดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS for Windows Version 16 สถตทใชในการ

วเคราะหขอมลมดงน

1. สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ในการวเคราะหขอมลท วไป ไดแก คาความถ

(Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Arithmetic Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

(Standard Deviation)

2. สถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) เพอทดสอบสมมตฐาน ไดแก t-test และ F-test

145

5.1 สรปผลการศกษา

5.1.1 ขอมลปจจยสวนบคคล

กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มชวงอายระหวาง 18-21 ป จบช นมธยมศกษาปท 6 ม

ผลการเรยนในเทอมสดทาย 2.50-3.00 ก าลงศกษาอยช นปท 2 ศกษาคณะบรหารธรกจ ภมล าเนาอย

ทจงหวดอบลราชธาน

5.1.2 ขอมลปจจยสวนครอบครว

กลมตวอยางสวนใหญ การศกษาของบดาและมารดาอยระดบประถมศกษา บดาและมารดา

ประกอบอาชพเกษตรกร รายไดของบดาและมารดาสวนใหญต ากวา 5,000 บาทตอเดอน

5.1.3 ขอมลปจจยสวนอนๆ

กลมตวอยางสวนใหญไมมญาตทประกอบอาชพคร นกศกษาไมเคยเขารวมกจกรรม

คณธรรมจรยธรรมททางมหาวทยาลยจดข น มความชนชอบในอาชพครอยในระดบมาก การรบร

ขอมลขาวสารจากวทย, โทรทศน, หนงสอพมพ เหนดวยกบนโยบายการพฒนาคร อาจารยและ

บคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพและมวทยฐานะสงข นของรฐบาล

ปจจบน

5.1.4 ทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม

ผลการศกษาพบวา สวนใหญนกศกษามทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมอยในระดบเหนดวย โดยมคาเฉลยเทากบ 3.88 เมอพจารณารายละเอยดขอมลเปนรายดาน

ท ง 3 ดาน ไดแก เหนดวยกบคณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ มคาเฉลย เทากบ 3.92 เหนดวยกบ

คณธรรมจรยธรรมดานผ เรยน มคาเฉลย เทากบ 3.85 เหนดวย กบ คณธรรมจรยธรรมดานชมชน ม

คาเฉลย เทากบ 3.87

5.2 ผลการทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐานท 1 นกศกษาทมเพศตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมแตกตางกน

146

ผลการศกษาพบวา นกศกษามเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 1

สมมตฐานท 2 นกศกษาทมอายตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามอายตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรม

จรยธรรมไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 2

สมมตฐานท 3 นกศกษาทจบสาขากอนเขาศกษาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษาจบสาขากอนเขาศกษาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 3

สมมตฐานท 4 นกศกษาทมผลการเรยนในเทอมสดทายทตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผน าทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามผลการเรยนในเทอมสดทายตางกนมทศนะตอบทบาทของ

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 4

สมมตฐานท 5 นกศกษาทมระดบช นปทศกษาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามระดบช นปทศกษาตางกนมมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 5

สมมตฐานท 6 นกศกษาทศกษาคณะกาลงศกษาตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษาทศกษาคณะกาลงศกษาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 6

สมมตฐานท 7 นกศกษาทอยสถาบนการศกษาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษาอยสถาบนการศกษาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 7

สมมตฐานท 8 นกศกษาทมภมล าเนาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามภมล าเนาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 8

147

สมมตฐานท 9 นกศกษาทมระดบการศกษาของบดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผน าทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามระดบการศกษาของบดาตางกนมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 9

สมมตฐานท 10 นกศกษาทมระดบการศกษาของมารดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามระดบการศกษาของมารดาตางกนมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 10

สมมตฐานท 11 นกศกษาทมอาชพของบดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามอาชพของบดาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 11

สมมตฐานท 12 นกศกษาทมอาชพของมารดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามอาชพของมารดาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 12

สมมตฐานท 13 นกศกษาทมรายไดของบดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามรายไดของบดาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

คณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 13

สมมตฐานท 14 นกศกษาทมรายไดของมารดาทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามรายไดของมารดาตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 14

สมมตฐานท 15 นกศกษาทมความเกยวของกบครทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามความเกยวของกบครตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 15

สมมตฐานท 16 นกศกษาทเขารวมกจกรรมพเศษทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

148

ผลการศกษาพบวา นกศกษาเขารวมกจกรรมพเศษตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 16

สมมตฐานท 17 นกศกษาทมความชนชอบในอาชพครทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของ

ครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามความชนชอบในอาชพครตางกนมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานท 17

สมมตฐานท 18 นกศกษาทมการรบรขอมลขาวสารทตางกนจะมทศนะตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามการรบรขอมลขาวสารตางกนมทศนะตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรม ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานท 18

สมมตฐานท 19 นกศกษาทมทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษาท

ตางกนจะทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมแตกตางกน

ผลการศกษาพบวา นกศกษามทศนะตอความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา

ตางกนมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐาน

ท 19

5.3 อภปรายผล

5.3.1 จากผลการศกษาบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของ

นกศกษาระดบอดมศกษารวมทกดาน ผลการศกษา พบวา นกศกษาสวนใหญมทศนะตอบทบาทคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม อยในระดบเหนดวย (คาเฉลยเทากบ 3.88) ท งนเพราะวานกศกษา

ย งมทศนะทดตอบทบาทของครในปจจบน และอาชพครย งเปนทยอมรบของคนในสงคม ถอวาเปน

แบบอยางทดในสายตาของนกเรยนนกศกษา สวนใหญครย งเปนผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในดาน

การประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด นาใหความเคารพนบถอ มความเมตตากรณา เอออาทรตอ

ความเปนอยของศษย คอยชวยเหลอเมอศษยมปญหา มความอดทนและเสยสละ ชวยทะนบารง

รกษาพระศาสนาใหมความม นคงควบคกบสถาบนชาตและพระมหากษตรย มความเลอมใสและ

ศรทธาในศาสนาทนบถอ ปฏบตตามหลกธรรมและปฏบตศาสนกจเปนประจา นอกจากน ครจะตอง

ชวยสงเสรมและพฒนาวฒนธรรมของชาตใหม นคง ถายทอดวฒนธรรมอนดงามใหแกเดก ชวย

อนรกษศลปวฒนธรรมอนดงานของชาต อกท งครมการพฒนาตนเองใหมความรความสามารถใน

การจดการศกษาใหสอดคลองกบการปฏรปการศกษา โดยมการพฒนาตนเองหลาย รปแบบ เชน

149

การศกษาตอ การทาผลงานทางวชาการ การเขารบการฝกอบรมคณธรรมจรยธรรม การเขารวม

ประชมสมมนาทางวชาการ การศกษาดงาน และการพฒนาตนเองใหเปนแบบอยางทดแกศษย ทา

ตวใหศษยเคารพนบถอ ฉะน นครในฐานะแมพมพของชาต จงจ าเปนอยางยงทตองพฤตตนเปน

แบบอยางทดใหกบลกศษย เสยสละตอสวนรวม มน าใจดงามใหความชวยเหลอศษย มความ

ยตธรรม วางตวเปนกลางไมเอนเอยงขางหนงขางใด เหนอกเหนใจลกศษย และวางตวเหมาะสมใน

ทกเหตการณ สอดคลองกบงานวจยของ สพฒน เรอเรอง,พระ (2551: 125 - 136) ไดทาการวจย

เรอง บทบาทของพระสงฆตอการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของเยาวชนตามทศนะของนกเรยนและ

ผ ปกครองในชวงช นท 3 โรงเรยนหนาพระลาน (พบลสงเคราะห) จงหวดสระบร พบวา บทบาท

ของพระสงฆตอการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของเยาวชนตามทศนะของนกเรยนและผ ปกครอง

ในชวงช นท 3 โรงเรยนหนาพระลาน (พบลสงเคราะห) จงหวดสระบร นกเรยนและผ ปกครองม

ความคดเหนเกยวกบบทบาทของพระสงฆโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดยดานความ

กตญ กตเวทอยในระดบมากทสด รองลงมาคอ ดานความซอสตย ดานความอตสาหะ การรกษา

ระเบยบวนย ความประหย ด ความยตธรรม ความเมตตากรณา ความมเหตผล ความรบผดชอบ

ความเสยสละ และความสามคค ตามลาดบ

เมอพจารณาผลการศกษาบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของ

นกศกษาระดบอดมศกษาในแตละดาน ปรากฏวา

1) คณธรรมจรยธรรมดานวชาชพ พบวา อยในระดบเหนดวย มคาเฉลยเทากบ

3.92 ท งน เปนเพราะครสวนใหญย งเปนผ ทย งรกษาไวซงจรรยาบรรณความเปนคร มความเปนผ นา

ในทางทถกทควร ไมประพฤตตนใหเกดความเสอมเสยแกวชาชพคร ซงครจะเปนแมแบบ และเปน

แบบอยางทดในการแสดงออก หรอการถายทอดใหนกศกษาไดรบรถงคณลกษณะของความเปน

ผ นา (Leadership) เพอใหเกดการเรยนรและสามารถนาไปประพฤตปฏบตไดดวยตนเอง ม

คณลกษณะของความเปนผ นาทดในการประกอบอาชพ ตอไปในภายภาคหนาของชาต ซงครเปน

ผ ท าหนาทอนประเสรฐ ครเปนผ นาทางวญญาณของสตวโลกไปสจดมงหมายปลายทางทพง

ปรารถนา ครเปนสถาบนใหญทครองโลก ครเปนผ อ านวยการศกษา ครเปนปชนยบคคลเปนเจาหน

ทยงใหญ ครเปนทเคารพสกการะของมนษย เปนผ ป นโลกใหงดงาม ใหความสงบสขและใหมคา

2) คณธรรมจรยธรรมดานผ เรยน พบวา อยในระดบเหนดวย มคาเฉลยเทากบ

3.85 ท งน เปนเพราะ ครเปนผ คอยใหการสนบสนนการเรยนการสอน (Facilitator) ของผ เรยนให

สอดคลองกบบรบทประเพณและวฒนธรรมไทย ครจงเปรยบเหมอน “พอ-แม” คนทสองของเดก

ดงน น “คร” จงถกคาดหวงใหชวยอบรมบมนสย ดแลทกขสข ของผ เรยนดวย ครจงจ าเปนจะตอง

ตอบคาถามของตนเองใหไดวาจะจดการเรยนการสอนอยางใหใหไดท งความร คคณธรรม ไมใชจะ

150

ทาอยางไรใหไดคาตอบแทนทมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชานนท เสาเกลยว (2552: 71 - 81)

ไดทาวจยเรอง คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ ตามทศนะของนกศกษาประเภทวชา

บรหารธรกจ ระดบประกาศนยบตรวชาชพช นสง ช นปท 2 ปการศกษา 2551 โรงเรยนไทย

บรหารธรกจและพณชยการ กรงเทพมหานคร พบวา ระดบทศนะตอคณลกษณะทพงประสงคของ

ครธรกจ ของนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพช นสง มทศนะโดยรวมอยในระดบมาก และม

ทศนะในรายดานและรายขออยในระดบมาก และผลการจดอนดบ คณลกษณะทพงประสงคของคร

ธรกจ ตามทศนะของนกศกษา โดยรวมอนดบหนงดานบคลกภาพและความเปนผ นา (X = 3.37 )

อนดบสองดานคณธรรมของคร(X = 3.35 ) อนดบสามดานการวดผลและประเมนผล (X = 3.19 )

อนดบสดานทกษะและเทคนคการสอน (X = 3.16 ) และอนดบหาดานวชาการ (X = 3.11 )

3) คณธรรมจรยธรรมดานชมชน พบวา อยในระดบเหนดวย มคาเฉลยเทากบ

3.87 อาจเปนเพราะวาการพฒนาประเทศจะใหเกดความสมดลน น ทกสงทกอยางตองพฒนาไป

พรอมกนในทกๆ ดาน ไมใชพฒนาไปเฉพาะดานใดดานหนง อาจจะเกดความไมสมดลของประเทศ

ได หวใจหลกในการพฒนาทสาคญกคอ พฒนาการศกษา ซงปจจยทจะทาใหประเทศชาตนาไปส

ความเจรญได ฉะน น ครจงไดเปนบคคลหนงทมบทบาทตอการพฒนาตลอดจนเปนแบบอยางทด

ของบคคลในสงคม เนองจากครเปนผ ทเกยวของกบการใหการศกษาตดตอสมพนธกบนกเรยน

ผ ปกครอง และชมชน โดยตรงครจงเปนปจจยสาคญทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงในตวผ เรยน

และเกดการเปลยนแปลงตางๆ ในทศทางทพงประสงคแกคนในชมชนทองถนรวมท งโรงเรยนดวย

นอกจากน บทบาทของครกบการพฒนาชมชน โดยการใหความรแกคนในชมชน ไมวาจะเปน

ความรวชาสามญหรอวชาชพกตาม เพราะจะทาใหคนในชมชนมพนฐานการศกษาอนจะนาไปส

ความรและความเขาใจในเรองตางๆ รอบๆ ตวไดงายข น

จากการทไดกลาวในขางตนบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมใน

ทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ซงถอไดวา ครย งเปนผ มบทบาทสาคญยงทจะทาใหการศกษา

เปนกลไกในนาการพฒนาไปสคณภาพคนของประเทศได ดงน นปญหาเกยวกบ “คร” และ “วชาชพ

คร” จ าเปนทจะตองเรงดาเนนการปรบปรง แกไขพฒนาโดยเรงดวนเพอใหการศกษาสามารถพฒนา

คณภาพ “คร” ไดสมตามเจตนารมณทต งไว ตลอดจนการนาพาหลกวชาชพครไปสความเจรญย งยน

ตอไปภายในอนาคต

5.3.2 จากการศกษาพบวา สาขาทจบกอนเขาศกษา มความสมพนธตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา โดยผ ทจบการศกษาระดบ

มธยมศกษาปท 6 มทศนะทแตกตางจาก จบการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และจบ

การศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพช นสง (ปวส.) ท งนเพราะวา นกเรยนทจบการศกษาสาย

151

อาชวศกษา จะมองวา ครเปนผทคอยอานวยความสะดวกในการเรยนการสอน เพราะนกเรยนสวน

ใหญเนนการเรยนรจากการปฏบตมากวาจากทฤษฏ ไมคอยใหความสาคญในการเรยนการสอน

ภายในหองเรยนเทาใดนก อกท งครสายอาชวศกษามความเปนอสระมากกวาครสายสามญศกษา

ไมไดเครงครดดานพฤตกรรมเทาทควร เชน ครชวนนกเรยนไปดมสรา ไปเทยวกลางคน เปนตน

จนสงผลตอการวากลาวตกเตอนของคร ในดานพฤตกรรมทไมเหมาะสมของนกเรยน อกท งครสาย

อาชวศกษาไมคอยใหความสาคญในการสอดแทรกกจกรรมทางคณธรรมจรยธรรมใหกบนกเรยน

นกศกษาเทาทควร จงทาใหนกเรยนทเรยนระดบอาชวศกษามพฤตกรรมทคอนขางจะรนแรง เชน

ยกพวกตกน ทะเลาะววาท เปนตน ตามทไดพบเหนอยเปนประจา วานกศกษาระดบอาชวศกษายก

พวกตกนกบนกเรยนนกศกษาตางสถาบน และการเรยนการสอนสวนใหญของระดบอาชวศกษา

ไมไดมงเนนเรองคณธรรมจรยธรรมมากนก เนนไปในทางปฏบต อกท งครททาการเรยนการสอน

ในระดบอาชวศกษาน น ไมไดเรยนจบสายครโดยตรง แตจบสายอาชพ ซงมผลตอจรรยาบรรณ

ความเปนคร ในดานการพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดใหกบลกศษย พรอมท งครน นไมให

ความสาคญเรองของภาพลกษณการเปนแบบอยางทดใหกบนกเรยนนกศกษา ซงแตกตางจาก

นกเรยนทจบสายสามญ หรอ มธยมศกษาปท 6 เปนแบบอยางทด นาเคารพนบถอ เนองจากวา การ

เรยนการสอนสวนใหญจะอยในหองเรยน และครจะปลกฝงเรองคณธรรมจรยธรรมใหกบเรยนอย

เปนประจา และครย งเปนบคคลทมความนาเชอถอในสายตาของพอแมผ ปกครองนกเรยน สามารถ

ในการเปลยนนสยพฤตกรรมของนกเรยนใหเปนคนด ตลอดจนพฒนาสตปญญา ผ ถายทอดความร

ทกษะและประสบการณ ดวยความต งใจ ท งวชาการ วชาชพ และดาเนนชวต เปนแบบอยางทด ม

อารมณม นคง พดจาไพเราะ มความรก เมตตาตอศษย

5.3.3 จากผลการศกษาพบวา ผลการเรยนในเทอมสดทาย ความสมพนธตอบทบาทของคร

ดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งนเพราะวา นกเรยนทม

ผลการเรยนในเทอมสดทายต ากวา 2.50 ครจะไมคอยใหความสาคญกบนกเรยน เนองจาก ครมองวา

นกเรยนทมผลการเรยนในเทอมสดทาย ต ากวา 2.50 เรยนหนงสอไมเกง และไมคอยใหความสนใจ

ในการเรยนการสอนเทาทควร จงทาใหครเกดการมองขามศกยภาพของนกเรยนกลมน อกท งเวลา

มกจกรรมเกยวการเรยนการสอนครกจะคอยแนะนาและใหค าปรกษากบนกเรยนทมผลการเรยนสง

กวา จงสงผลตอทศนะเกยวกบคณธรรมจรยธรรมของคร ทวา ครควร ยดม นใน คณธรรม มใจ รก

และเมตตา ตอศษย เอาใจใสตอการเรยนความประพฤตและความเปนอยของศษยอยเสมอ และ คร

ตองเขาใจถงความแตกตางระหวางบคคลของศษย ซงแตกตางจากนกเรยนทมผลการเรยนในเทอม

สดทาย ต งแต 2.51-3.00 ข นไป จะมองวาครเปนบคคลทควรแกการเคารพนบถอ นาศรทธาเลอมใส

ครเปนแมพมพทดท งดานความรสกและความประพฤต ครเปนผ พ ฒนาคณธรรมจรยธรรม และ

152

คานยมใหแกนกเรยน และสนใจในการทครถายทอดความรความสามารถให จงสงผลตอทศนะใน

ทางบวกสาหรบคร ซงสอดคลองกบงานวจยของ ยนด รกสนท (2545: 67 - 71)ไดทาวจยเรอง

บทบาทของครในการเรยนการสอนแบบเนนผ เรยนเปนสาคญในทศนะของนกเรยน: ศกษาเฉพาะ

กรณ โรงเรยนบานนคมสรางตนเองธารโต อ าเภอธารโต จงหวดยะลา พบวา บทบาททครปฏบตใน

ทศนะของนกเรยนอยในระดบปานกลาง นกเรยนมความคาดหวงในเกยวกบบทบาทครในระดบสง

เพราะในทศนะของนกเรยนจะมองวาครเปนผ ททาตวเปนแบบอยางทด มพฤตกรรมทเหมาะสม ท ง

ในการจรรยาบรรณวชาชพ ตลอดจนความมระเบยบวนยในตนเอง เพราะการเปนครไมควรมความ

ลาเอยง เลอกทรกมกทชง ครควรใหควรใหความชวยเหลอลกศษย ใหก าลงใจศษยในการทางาน

สนบสนนใหคนควาหาความรทหลากหลาย ตลอดจนการแสดงความเมตาตอศษยอยางเทาเทยมกน

5.3.4 จากการศกษาพบวา คณะทกาลงศกษา มความสมพนธตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งนเพราะไมวานกศกษาจะศกษา

คณะใดกตาม ยอมไดรบการปลกฝงเรองคณธรรมจรยธรรมในสาขาอาชพน น แตทศนะในการมอง

บทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมกจะแตกตางกนไป ตามฐานความรทตนเองไดศกษา

มาในแตละคณะ ซงปจจยทสงผลตอทศนะของคน อนดบแรกมาจากกระบวนการเรยนร และนาไป

สการเลยนแบบ เชน นกศกษาทเรยนสายสงคมศาสตรกจะมองวา ครตองเปนนกจดกระบวนการ

เรยนรทเปนรปธรรมในการศกษา พรอมท งสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมใหนกเรยนเกดจตสานก

ในการชวยเหลอสงคม อกท งการพฒนาการศกษาในระดบทองถนถอวาเปนบทบาทโดยตรงของคร

เพราะการใหการศกษา เปนหนาทโดยตรงสาหรบคนทมวชาชพครจะกระทาได โดยการพยายามใช

ความรความสามารถและใชประโยชนจากวสดและอปกรณทมอยในโรงเรยนและชมชนแนวทางใน

การจดการศกษาเพอแกไขปญหาหรอพฒนาชมชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

ไดเนนการจดการศกษาของชมชน ชมชนจะตองรบผดชอบจดการศกษา รวมท งเขามามสวนรวมใน

การจดการศกษาและระดมทรพยากรตางๆ มาชวยการจดการศกษา การจดการศกษาจะตองจดสาระ

การเรยนรทจะสรางใหคนในชมชนพงตนเองได และสามารถอนรกษและพฒนาภมปญญาของ

ทองถน ครจงเปนผ ทมความสาคญในการจดกจกรรมการเรยนรของประชาชนในชมชน ตวอยาง

กจกรรมเหลาน เชน การรณรงคการรกษาความสะอาด การจดกจกรรมรณรงคตอตานยาเสพยตด

การจดเวทการเรยนรเรองปญหาของชมชน เปนตน ปจจบนน ถอวาครเปนผ นาชมชนในการ

เชอมโยงขาวสารขอมลตางๆ เขามาผนวกกบชมชน ซงสอดคลองกบงานวจยของ บษบา แดงวจตร

(2550: 67-71) ไดทาการวจยเรอง ทศนะของนกเรยนตอการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนเอกชน

สอนศาสนาควบคสามญ: ศกษากรณโรงเรยนอสลามสนตชน เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร

พบวา สภาพแวดลอมของนกเรยน โดยรวมมสภาพแวดลอมอยในระดบดมาก เครงครดในศาสนา

153

ของผ ปกครอง ความสมพนธภายในครอบครว ความเครงครดในศาสนาของนกเรยนและ

สภาพแวดลอมของนกเรยนทอยในระดบดปานกลาง ไดแก กจนสยในการเรยน ความคดเหนของ

นกเรยนเกยวกบการจดการการเรยนการสอน โดยรวมมความคดเหนวาการจดการเรยนการสอนอย

ในระดบเหมาะสมมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ความคดเหนของนกเรยนตอการจดการเรยน

การสอนในหลกสตรศาสนาควบคสามญทอยในระดบเหมาะสมมากคอ ดานกจกรรมพฒนาผ เรยน

รองลงมาคอ ดานการจดการแบบเรยน ดานการวดและประเมนผล ระดบเหมาะสมปานกลางคอ

ดานการจดสงทเออตอการเรยนการสอน ดานการจดครเขาสอน และดานการจดตารางเรยน

นอกจากน การศกษาทดจะตองสามารถเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวตและสอดคลองกบบรบท

ของชมชน เพราะชมชนเปนท งกลมคนทตดตอสมพนธกน มรากฐานความเชอ วถด ารงชวตท

คลายคลงกน มการสอสารถายทอดความร ความเชอและแนวทางการปฏบตอยางตอเนองตลอดชวต

5.3.5 จากการศกษาพบวา สถาบนการศกษา มความสมพนธตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน เพราะวา นกเรยนทเขาศกษาตอ

ในระดบอดมศกษาตางกนจะมทศนะตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมตางกน

เนองวา วธการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมของคร และการอบรมกรยามารยาท ตลอดจนกาปลกฝง

ลกษณะนสยใหกบนกเรยน ใหต งอยในครรลองของคณธรรม หรอศลธรรมทดงาม ซงครในแตละ

โรงเรยนกมความแตกตางกนไปตามบรบทของสงคมและชมชน อกท งกระบวนการรบรและการ

เรยนรของนกเรยนกจะมผลตอทศนะของนกเรยนนกศกษาดวย เชน มขาวคราวทสรางความ

เสยหายใหกบวงการครและบคลากรทางการศกษาอยบอยๆ ครทเคยทาหนาทอบรมส งสอนศษยให

มคณธรรมจรยธรรม กลบมาเปนผ กระทาผด ตกเปนขาวคราวเสยเอง เชน ครมหน สน ลนพนตว คร

ลงโทษนกเรยนเกนกวาเหต ครหลอกลวงขมขนศษย ครขายยาเสพตด เปนตน สงเหลาน สงผล

กระทบตอความเชอม นในความเปนครในการรบรขอมลขาวสารเกยวกบบาทของครทมลกษณะด

กบครททาใหวงการครเกดความเสอมเสย ซงสอดคลองกบงานวจยของ ว ลภา ลมสกล (2547: 54 -

62) ไดทาการวจยเรอง บทบาทอาจารยทปรกษาในทศนะของนกศกษา คณะธรกจการเกษตร

มหาวทยาลยแมโจ ผลการศกษาพบวา ความคาดหวงทมตออาจารยทปรกษาดานวชาการอยใน

ระดบมาก คอ ใหค าแนะนาและชวยเหลอนกศกษาเพอแกไขอปสรรคปญหาในการเรยน ดานการ

ใหค าปรกษาอยในระดบมาก คอ เกบรกษาขอมลสวนตวของนกศกษาเปนความลบ ดานการให

ความชวยเหลอนกศกษาอยในระดบมาก คอ มการแจงขอมลขาวสารความเคลอนไหวตางๆ ให

นกศกษาทราบทนตอเหตการณตลอดเวลา ดานบคลกภาพอยในระดบมาก คอ เปนผ มความต งใจ

ปฏบตหนาทอาจารยทปรกษา ดานการพฒนานกศกษาอยในระดบมากคอ สงเสรมนกศกษาใหม

ความกระตอรอรนในการพฒนาตนเองอยเสมอ ดงน น การเปนครทดตองเนนคณลกษณะพนฐาน

154

กคอ มความขย นม นเพยรในการพฒนาวชาอาชพครใหเจรญกาวหนา มความรกเมตากรณาตอศษย

ตลอดจนการสรางเครอขายกลยาณมตรครทด เพอเปนการขบเคลอนวชาชพครใหเกดความเจรญ

งอกงาม ตามทสงคมไดคาดหวงไว และเพอเปนการสรางภาพลกษณของความเปนครด เพอพฒนา

ศกด ศรของอาชพครสบไป

5.3.6 จากการศกษาพบวา อาชพของบดาและอาชพของมารดา มความสมพนธตอบทบาท

ของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน เพราะวา

สถาบนครอบครวซงเปนสถาบนพนฐานในการพฒนามนษย การเรยนรของเดกเรมตนเกดข นใน

ครอบครว ครวทมความสขความอบอน ตลอดจนการอบรมส งสอน เล ยงดจะชวยใหเดกเตบโตเปน

ประชากรทมคณภาพ ครอบครวไทยในปจจบนกาลงเผชญปญหามากข น เนองจากสงคมมการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรว ความเจรญทางวตถมากข น โครงสรางของครอบครวเปลยนไป พอแมม

เวลาใหลกนอยลง แตสงเหลาน อาจจะไมสงผลกระทบมากเทาใดนก เพราะปจจยสาคญในการ

ปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบเดก ยอมข นอยกบพอแมผ ปกครองเอง หรอผ ทเล ยงด ใหค าแนะนา

กบเดกอยางไร ซงผลการศกษาพบวา การประกอบอาชพของบดาและมารดา ทเปนขาราชการ

ทางานในหนวยงานของภาครฐ มทศนะทแตกตางจาก บดาและมารดาประกอบอาชพเปนพนกงาน

เอกชน หรอ ทางานธรกจสวนตว ซงทศนคตในการเล ยงลกของผ เปนทรๆ กนวาทศนคตของแมม

ผลตอลก แตพอแมแตละคนทาไดแคไหนน นกอกเรองหนง ซงการประกอบอาชพกมสวนสาคญใน

การอบรมเล ยงดลก ยกตวอยางเชน พอแม ประกอบอาชพขาราชการ กจะคอยอบรมส งสอนใหลก

รจกการวางระเบยบแบบแผนชวตของตนเอง รจกเสยสละ รจกใหกบผ อน และคอยดและอบรมให

อยในแนวทางทพอแมไดวางไวให ถาหากพอแมผ ปกครองประกอบอาชพคร กจะสงผลตอการ

อบรมเล ยงดลกอยากมาก เพราะความเปนคร เปนท งผ นาทางจตวญญาณ และผ นาทางความคด

ฉะน น จะเหนไดวา ลกทมพอแมประกอบอาชพคร จะเปนบคคลทมระเบยบวนยในตนเองสง เปน

คนทมความเสยสละ เหนอกเหนใจเพอน และทสาคญมความต งอกตงใจในการเรยนรอยตลอดเวลา

ซงอาจจะมความแตกตางจาก ลกทมพอแมผ ปกครองประกอบอาชพเปนนกธรกจและพนกงาน

เอกชน ทมการอบรมเล ยงดแบบใหลกชวยเหลอตนเอง และกจะคอยแนะนาใหรจกการหาผลกาไร

จากการประกอบอาชพธรกจของตนเอง ตลอดจนมอยากใหลกเจรญรอยตามเหมอนกบตนเอง และ

บรหารธรกจสวนตว ไมอยากใหรบราชการ เพราะกลมคนเหลาน มองวา เปนอาชพทไมคอยมความ

กระตนรนรน ทางานชา และมกระบวนการข นตอนเยอะแยะ จนทาใหเกดการลาชาในการทางาน

ซงมความแตกตางจากธรกจสวนตว มความแขงขนสง ทางานรวดเรว และกระบวนการทางานกไม

คอยสลบซบซอนเทาใดหนก เปนตน

155

5.3.7 จากการศกษาพบวา ความเกยวของกบคร มความสมพนธตอบทบาทของครดานผ นา

ทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน เพราะวานกศกษาทไมมญาต

ประกอบอาชพคร กจะไมคอยใหความสนใจเกยวกบการประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด และ

เปนผ เสยสละใหกบผ อนโดยไมหวงผลตอบแทน ซงขอแตกตางระหวางอาชพครกบอาชพอน ๆ ม

ความแตกตางกนอยางมาก เพราะ ในกระบวนการปลกฝงเกยววชาชพครมความเขมงวดมากวา

เพราะครตอง อบรมส งสอนใหนกเรยนเปนคนด ฉะน น นกศกษาทมญาตประกอบอาชพครกจะม

ทศนะเกยวกบคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกนดวย สวนของนกศกษาทมญาตประกอบอาชพคร ก

จะมกระบวนการรบรขอมลขาวสารเกยวกบการเปนคร ซงไดรบรรบฟงกระบวนอบรมส งสอนทม

ระบบระเบยบและเนนไปในทางคณธรรมจรยธรรม ตลอดจนไดมความใกลชดสนทสนมกบญาตท

ประกอบอาชพคร จนนาไปสทศนคตทดตอคร ซงจากองคประกอบของทศนคต แบงออกไดเปน 3

ดาน ไดแก 1. ดานความร 2. ดานความรสก 3. ดานการกระทา ซงองคประกอบท ง 3 ดานน เปน

ปจจยหลกทสงผลการกระบวนรบร และนาไปสการเรยนแบบของนกศกษาทมญาตประกอบอาชพ

คร ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชชพ ไวกสกรรม (2552: 57 - 63)ไดทาวจยเรอง คณลกษณะครท

ปรกษาทพงประสงค ตามทศนะของนกศกษา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

อ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว พบวา โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา

ดานมนษยสมพนธมคาเฉลยเปนอนดบแรก รองลงมาไดแก ดานการบรการ สวนดวนวชาการม

คาเฉลยในระดบมากเปนอนดบสดทาย จะเหนไดวาอาชพครจงมความสาคญอยางยงทจะทาให

การศกษาเปนกลไกในนาการพฒนาไปสคณภาพคนของประเทศได

ดงน นปญหาเกยวกบ “คร” และ “วชาชพคร” จ าเปนทจะตองเรงดาเนนการปรบปรง แกไข

พฒนาโดยเรงดวนเพอใหการศกษาสามารถพฒนาคณภาพ “คร” ไดสมตามเจตนารมณทต งไว

ตลอดจนการนาพาหลกวชาชพครไปสความเจรญย งยนตอไปภายในอนาคต จากปญหาใหญของ

การศกษาของประเทศไทยในปจจบนน คณภาพของคนคอกญแจทจะไขไปสความสาเรจในการ

พฒนาแบบย งยน แตคณภาพของคนตองข นอยกบคณภาพของการศกษา คณภาพของการศกษา

ยอมข นอยกบคณภาพของครเปนสาคญ

5.3.8 จากการศกษาพบวา กจกรรมพเศษ มความสมพนธตอบทบาทของครดานผ นาทาง

คณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน เพราะ การรวมทากจกรรรมททาง

คณะจดข นกเปนสงหนงทมสวนในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบนกศกษา เพราะทาให

นกศกษาไดสมผ สสงทอยนอกเหนอจากตารา ไดรจกการทาความด มความเคยชนกบการทาความด

มปฏสมพนธกบบคคลภายนอก รจกปญหาและวธการแกไข สงเหลาน ลวนแลวแตเปนสงทเพม

ประสบการณใหแกนกศกษาเพราะเนอหาและความรทไดจากการเรยนในหองเรยนน นย งไมพอ

156

นกศกษามความจาเปนทจะตองสะสมประสบการณไปพรอมๆ กบการเรยนดวย ซงสอดคลองกบ

งานวจยของ กฤษฏา นนทเพชร,พระมหา (2540: 154 - 157)ไดทาการวจยเรอง ทศนคตของ

พระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม ผลการศกษาพบวา พระสงฆทเขารวมกจกรรมททาง

สถาบนการศกษาไดจดข น เพอหาประสบการณและเพมพนความร เปนการฝกงาน ชวยเหลอสงคม

และสถาบน กจกรรมสวนใหญเปนการเผยแผธรรมะและสงเสรมการปฏบตธรรม วชาการอนๆ ซง

ในปจจบนสภาพปญหาดานคณธรรมจรยธรรมของนกเรยนนกศกษา เปนปจจยสาคญทสงผล

กระทบตอการจดการศกษาเพอพฒนานกเรยนนกศกษาใหใชชวตในสงคมไดอยางปลอดภยและม

ความสข จากขาวปจจบนในสงคม จะเหนวานกศกษาขาดคณธรรมจรยธรรมมากข น เชน นกศกษา

คายาเสพตด เสพสงเสพตด เปนตน เปนสงสะทอนใหตระหนกถงการแกปญหาอยางเรงดวนของ

พฤตกรรมของคนในสงคม โดยเรมตนทระบบการศกษาในการพฒนาพฤตกรรมของนกเรยน

นกศกษา ดงน นการทนกศกษาไดเขารวมกจกรรมทางคณธรรมจรยธรรมททางมหาวทยาลยไดจด

ข นจงมผลตอทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม จากการท

นกศกษาไดรบการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมโดยผานกจกรรมทไดทางมหาวทยาลยไดจดข นน น

จะทาใหนกศกษาเกดความตระหนกในการประกอบคณงานความด ไมอาฆาตพยาบาท เบยดเบยน

คนอน และทาใหผ อนเดอดรอนในการกระทาของตน ซงสงเหลาน ตองไดรบการอบรมส งสอนจาก

ครผ สอนดวย เพราะชวตของครประสบความสาเรจในอาชพการงาน คอ สอนศษยใหเปนคนด คน

เกง มคณลกษณะทพงประสงค และอยในสงคมไดอยางมความสข และประสบความสาเรจในอาชพ

สวนตว ชวตครอบครว มความสขและเปนทยอมรบของสงคม ครจงเปนบคคลทแสดงใหเหนวา

เปนผ ทเสยสละตอประโยชนสวนรวม ครทมน าใจดงามใหความชวยเหลอศษย ครทมความยตธรรม

วางตวเปนกลางไมเอนเอยงขางหนงขางใด เหนอกเหนใจลกศษย และวางตวเหมาะสมในทก

เหตการณ

นอกจากน ครจะตองชวยสงเสรมและพฒนาวฒนธรรมของชาตใหม นคง ถายทอด

วฒนธรรมอนดงามใหแกเดก ชวยอนรกษศลปวฒนธรรมอนดงานของชาต อกท งครมการพฒนา

ตนเองใหมความรความสามารถในการจดการศกษาใหสอดคลองกบการปฏรปการศกษา โดยมการ

พฒนาตนเองหลาย รปแบบ เชน การศกษาตอ การทาผลงานทางวชาการ การเขารบการฝกอบรม

คณธรรมจรยธรรม การเขารวมประชมสมมนาทางวชาการ การศกษาดงาน และการพฒนาตนเองให

เปนแบบอยางทดแกศษย ทาตวใหศษยเคารพนบถอ ในดานการพฒนาสงคม ครไดถายทอดความร

แกคนในชมชน ใหค าปรกษาแนะนาในทางทด ชวยเหลอกจกรรมสวนรวมของชมชน ไมวาจะเปน

ความรวชาสามญหรอวชาชพกตาม เพราะจะทาใหคนในชมชนมพนฐานการศกษาอนจะนาไปส

ความรและความเขาใจในเรองตางๆ รอบๆ ตวไดงายข น นอกจากน นครย งมสวนชวยในการรเรม

157

สงเสรมและแนะนาในเรองการประกอบอาชพ ความเปนอย และการพฒนาชมชนใหมความเปนอย

ทด สงทสาคญทสดของความเปนครน นกคอ “คณธรรมจรยธรรม” ฉะน นครทดและผ ทจะเปนคร

ในอนาคตจงควรศกษาหลกธรรมในพทธศาสนาใหเขาใจ และนาไปปฏบตใหไดผลดตอตนเอง ตอ

ลกศษยและตอประเทศชาต

5.3.9 จากการศกษาพบวา ความชนชอบในอาชพคร มความสมพนธตอบทบาทของครดาน

ผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน เพราะวาครเปนผ ให

ถายทอดความรความสามารถใหกบนกเรยนโดยไมไดหวงผลตอบแทน และอยากใหลกศษยทกคน

เปนคนดมความสามารถไปประกอบอาชพเล ยงตนเองและครอบครว ซงบคลกและลกษณะของคร

เปนบคคลทนาเคารพนบเชน เชน การพดคยกบนกเรยน การวางตวเหมาะสมความเปนคร และทา

ตวเปนแบบอยาทดของนกเรยน และทสาคญน น ครย งมความเมตตาและกรณาสงตอลกศษยสง คร

จงไดรบการยกยองวาเปนวชาชพช นสง เนองดวยเปนอาชพทตองมใบประกอบวชาชพ และจะตอง

ประกอบวชาชพเพอบรการสาธารณชน เพอสวนรวม และย งมบทบาทสาคญตอสงคมและความ

เจรญกาวหนาของประเทศ ดงน น การทาใหบคคลท วไปทกระดบจงไดมความรสกทดตออาชพคร

เพราะการทการทจะเปนครไดน น ตองมความศรทธาในอาชพคร การเหนคณคาและความสาคญ

ของความเปนคร ซงเปนรากฐานทจะชวยใหการประกอบวชาชพครเปนไปไดดวยด มความสข และ

กอใหเกดประโยชนใหกบสงคมและผ ทเกยวของท งหลาย ตลอดจนทาใหประสบความสาเรจใน

การประกอบอาชพ และการดาเนนชวต เพราะความศรทธาในอาชพครและมองเหนคณคาเปนสงท

ตองปลกฝง เพอใหเกดความศรทธาทถกตอง เปนไปในทางสรางสรรค เครองมอทชวยใหการสราง

ทศนคตทดของความเปนครอกอยางคอ "หลกธรรมทางศาสนา" ซงสอดคลองกบงานวจยของ

ธรพฒน ค าคบอน (2548: 104 - 106)ไดทาการวจยเรอง ทศนคตของขาราชการครสงกดสานกงาน

การศกษาข น พนฐาน ตอใบประกอบวชาชพคร: กรณศกษากรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา

ความคดเหนของขาราชการครทมตอใบประกอบวชาชพคร ในภาพรวมอยในระดบดท งในดาน การ

สนบสนน การบรหารจดการโรงเรยน การเหนความสาคญใบประกอบวชาชพคร และการเหน

ความสาคญของใบประกอบวชาชพคร ซ งใน พรบ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ใหครและ

บคลากรทางการศกษาตองมใบประกอบวชาชพคร ถงจะไดรบการรบรองจากครสภา ตลอดจนม

การปรบวทยฐานของครใหสงข น และมงเนนครทมคณภาพ มคณธรรมจรยธรรม เนองจากครเปนผ

ทมภาวะความเปนผ นาทางความคดและทางปฏบตมากกวาอาชพอนๆ อกท งการแบกรบภาระใน

การพฒนาเยาวชนของชาตใหเปนคนด มความร ควบคคณธรรม จงจ าเปนอยางยงทจะตองใหครม

ใบประกอบวชาชพ เพอเปนการรบรองความเปนครและผานกระบวนการปลกฝงทางวนยอยาง

เขมงวด

158

5.3.10 จากการศกษาพบวา ความสาคญในการผลตบคลากรทางการศกษา มความสมพนธ

ตอบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา ท งน

เพราะ นกศกษาทม เหนดวยอยางยง มทศนะทดตอการ พฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการ

ศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงข น ของรฐบาลปจจบน ซงจาก

การทกระทรวงศกษาธการ มแนวนโยบายและทศทางการผลตคร ซงเปนแนวทางการปฏรปครและ

บคลากรทางการศกษาอยบน 3 แนวทาง คอ

1) จะทาอยางไรทเราจะจงใจใหคนด คนเกง เขามาสวชาชพคร

2) การพฒนาสถาบนการผลตครใหมประสทธภาพ

3) การพฒนาครของครใหมความทนสมย

ท งน การผลตครเพอแกปญหาการขาดแคลนคร ทรฐบาลและกระทรวงศกษาธการได

ด าเนนการอยในปจจบนน เปนการดาเนนการผานโครงการตางๆ เชน นโยบายครพนธใหม

หลกสตร 4+1 ป คอ นกศกษาทจบสาขาวชาอน ไปเรยนใบประกอบวชาชพคร 1 ป เพอใหไดใบ

ประกอบวชาชพจากครสภา ย งพบวา นโยบายดงกลาวย งขาดความชดเจนอยพอสมควร เชน มการ

ซอใบประกาศวชาชพคร ตามสถาบนการศกษาท งของรฐและเอกชน เปนตน สงเหลาน สงความ

ผดพลาดดานนโยบายทไมคลอบคลมการรองรบความผดพลาด อกท งย งขาดการประสานงาน ใน

การกาหนดเปาหมายท งเชงปรมาณและคณภาพของหนวยงานทเกยวของ จบทาใหการผลตครทม

คณภาพไมเกดตามนโยบายทรฐบาลไดวางไวและย งขาดการควบคมการดาเนนการผลตครให

เปนไปตามมาตรฐานและคณภาพทาไดไมถงเกณฑ ขาดการสรางแรงจงใจใหคนเกงคนดเขามา

เรยนคร การสงเสรมสนบสนนและพฒนาสถาบนผลตครมนอยและไมเพยงพอ กระบวนการผลต

ครในปจจบนไมเอออ านวยทจะทาใหครมคณภาพ โดยเฉพาะในดาน คณธรรม จรยธรรม และ

คณลกษณะของความเปนคร ซงควรมการสงเสรมสนบสนนสถาบนการผลตครใหมความเขมแขง

มองคกรทสามารถกาหนดวางแผนการผลตและพฒนาครประจาการทเปนระบบ มการประสานงาน

กบสถาบนทมความรบผดชอบ มกองทนสาหรบการผลตคร และควรกาหนดเปาหมายของคณะคร

ศาสตร ศกษาศาสตรทชดเจน รวมท งควรมการปรบรอระบบการเลอนวทยฐานะของครใหม

คณภาพใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนการสอน และควรมกระบวนการตรวจประเมนวทยฐานะ

ทชดเจน มากกวาน เนองจากสถานการณปญหาทผานมา ครบางคนไปวาจางใหคนอนทาวทยฐานะ

เพอใหตนเองไดมวทยฐานทสงข น แตผลสมฤทธ ทางการเรยนของนกเรยนกลบสวนทางกน ซงไม

สอดคลองกบขอเทจจรง ฉะน น รฐบาล หรอหนวยงานทเกยวของ ควรดาเนนการเรงรดการกบ

ผ กระทาความผดใหรวดเรว มการลงโทษอยางหนก มการประเมนผลเชงประจกษ และไมควร

มงเนนผลงานทางวชาการมากนก จนทาใหการกระบวนผลตครและบคลากรทางการศกษามปญหา

159

5.4 ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา

5.4.1 กระทรวงศกษาธการควรประกาศเปนนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการ

ศกษา พฒนาการเรยนการสอนทมงเนน “ความรค คณธรรม” มงใหมการสอดแทรกคณธรรม

จรยธรรมในทกรายวชาทสอน พรอมท ง ก าหนดใหมการประเมนผลงานการเรยนการสอน ดาน

คณธรรมจรยธรรมในรปแบบตางๆ เชน จดทาแบบประเมนกอนหลงการเรยนการสอน จดทาเปน

รายวชาคณธรรมจรยธรรมเฉพาะ เปนตน เพอใหนกเรยนเกดความตระหนกถงคณคาคณธรรม

จรยธรรมตอตนเองและผอน สงเสรมใหครไดศกษาคนควาและจดทาผลงานทางวชาการท

สอดคลองกบผ เรยน ไมใชสอดคลองกบวทยฐานะของครและบคลากรทางการศกษาเพยงเทาน น

แตตองสอดคลองกบนกเรยนดวย โดยใหมการประเมนผลผานกลมนกเรยนตวอยางตามประเดนท

ศกษาวานกเรยนไดเกดการเปลยนแปลงทางดานคณธรรมจรยธรรม มากนอยเพยงใด และนาไปใช

ประโยชนกบตนเองและผ อนบางหรอไม

5.4.2 สานกงานเขตพนทการศกษาควรมการคดเลอกครตนแบบในแตละปการศกษา ซง

คดเลอกจากครหรอบคลากรทางการศกษาทมคณลกษณะพงประสงคตามเกณฑตวช ว ดคณธรรม 8

ประการและผ ทมความประพฤตตามคณธรรมจรยธรรมตามมาตรฐานวชาชพคร เพอเปนแบบอยาง

ทดใหกบครและบคลากรทางการศกษาอน สนบสนนสงเสรมใหครไดมการพฒนาตนเองตามเกณฑ

มาตรฐานวชาชพคร และเพอกระตนใหครและบคลากรทางการศกษาเกดความตองการเพมทกษะ

ความสามารถรปแบบการสอนใหมประสทธภาพตอผ เรยน เชน การเขารบการอบรมเกยวกบการ

พฒนาสอการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบนกเรยน ซงจะทาใหครสามารถผลตสอการเรยนการ

สอนทเหมาะสมตามวยของผ เรยน เปนตน

5.4.3 ผ บรหารสถานศกษา ควรนาหลกปรชญาของโรงเรยน นามาปฏบตใหเหนเปน

รปธรรม พรอมท งจดทาแผนยทธศาสตรของโรงเรยนเนนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบคร

และนกเรยน โดยทาคมอรปแบบการบรหารจดการบทบาทของครดานผ นาทางคณธรรมจรยธรรม

ใหกบครทก ๆ คน เพอเปนการสรางความตระหนกถงประพฤตตนเปนแบบอยางทดใหแกนกเรยน

ตลอดจนใหครไดตระหนกถงเรองการใหความรควบคไปกบคณธรรมในแตละรายวชาทสอน โดย

ผ บรหารสถานศกษามการตดตามประเมนผลเปนระยะๆ เพอจะทาใหครไดเกดการเปลยนแปลง

และพฒนาตนเองใหอยในกรอบของคณธรรมจรยธรรม

5.4.4 สถาบนการศกษาทผลตบณฑตครทกๆ แหง ควรเนนกระบวนการดานคณธรรม

จรยธรรมท งในทางภาคทฤษฏและภาคปฏบตไปควบคกนดวย เชน การจดกจกรรมคายอาสาพฒนา

ชมชนใหนกศกษา โดยเนนกระบวนการทางดานคณธรรมจรยธรรมเกยวกบความเปนคร เปนผ ให

เปนผ เสยสละตอสวนรวม คานงถงผลประโยชนของสวนรวมมากกวาสวนตน

160

5.4.5 ครและบคลากรทางการศกษา ควรจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรรวมกบชมชน เชน

การเชญปราชญชาวบานหรอทเรยกวา “ครภมปญญา” มาใหความรกบนกเรยน ในเรองของภม

ปญญาทองถน ว ฒนธรรมประเพณของชมชน เพอเปนการสรางกระบวนการมสวนรวมของ

โรงเรยนและชมชนใหมากข น และเปนการสรางความตระหนกใหกบนกเรยนในการอนรกษภม

ปญญาอนดงามของชมชนไมใหจางหายไปกบกาลเวลา พรอมท งนาภมปญญาทมอยของชมชนเขา

มาบรณาการใน การเรยนการสอน เชน การนาเอาอาชพของชมชนมาถายทอดใหนกเรยนไดเรยนร

เชน เครองจกรสาน ทอผาไหม เล ยงหม เล ยงว ว และอนๆ ทมในชมชน เพอเปนการสรางบรรยาย

ใหนาสนใจในการเรยนรของนกเรยน พรอมท งเปนการแลกเปลยนเรยนรรวมกนระหวางครใน

ระบบ กบ ครภมปญญา อกดวย

5.5 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

5.5.1 ควรศกษาวจยเปรยบเทยบบทบาทของครดานผ นาคณธรรมจรยธรรมโรงเรยนรฐ

และโรงเรยนเอกชน

5.5.2 ควรมการวจยเกยวกบความตองการพฒนาตนเองตามหลกคณธรรมจรยธรรมของ

ขาราชการคร เพอเปนขอมลสนบสนนสงเสรมใหครไดมการพฒนาตนเองไดตรงกบความตองการ

ของหลกวชาชพ และความคาดหวงของคนในสงคม

5.5.3 ควรมการวจยบทบาทของผ บรหารสถานศกษาดานคณธรรมจรยธรรม เพอเปนตอ

ยอดงานวจยน และเปนการสะทอนความคดเหนตอครและบคลากรทางการศกษา ใหตระหนกถง

คณธรรมจรยธรรมในการทางานมากข น

5.5.4 ควรศกษาวจยความตองการของครในดานการใชเทคโนโลยและสอการสอน

5.5.5 ควรศกษาวจยเกยวกบปจจยทสงผลตอการศกษาในการประกอบวชาชพคร

5.5.6 ควรศกษาวจยทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษาทมตอคณลกษณะทพงประสงค

ของครในสถาบนการศกษาของรฐ

5.5.7 ควรศกษาวจยความตองการของผ ปกครองนกเรยนทมตอคณลกษณะทพงประสงค

ของครในระดบมธยมศกษา

บรรณานกรม

กรมการศาสนา. สานกพฒนาคณธรรมจรยธรรม. 2550. คมอโครงการพระสอนศลธรรมใน

โรงเรยน (การเรยนการสอน). กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. กระทรวงศกษาธการ. 2521. หลกการวธการจดจรยศกษาและหวขอจรยธรรมสาหรบใชอบรมสง

สอนนกเรยน นกศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. กระทรวงศกษาธการ. 2526. คณลกษณะนกเรยนทพงประสงคตามหลกสตรมธยมศกษาตอนตน

พ.ศ. 2524. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. กระทรวงศกษาธการ. 2543. กจกรรมสงเสรมการอาน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา

ลาดพราว. กฤษฏา นนทเพชร, พระมหา. 2540. ทศนคตของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. กว วงศพฒ. 2539. ภาวะผนา. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมวชาชพบญช. กญญวรรณ ปนเงน. 2548. ทศนะของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาคนพการ. ภาคนพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กตตนนท ยงทอง. 2544. ทศนะของนสตตอบทบาทการสอนของอาจารย: ศกษาเฉพาะกรณมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตนครศรธรรมราช. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กรต บญเจอ. 2538. ชดพนฐานปรชญาจรยศาสตรสาหรบผเรมเรยน. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

จงกลณ มณเดช. 2544. การปฏบตตามบทบาทอาจารยทปรกษาในทศนะของนกศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. สารนพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

162

จานงค อญญวรวทย. 2546. บทบาทหนาทคาดหวงและบทบาททเปนจรงในการบรหารงาน วชาการของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดยะลา. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จาเรยง ภาวจตร. 2536. สาธารณมต: เอกสารการสอนชดวชาสงคมศกษา 4. กรงเทพฯ: สารมวลชน.

จตราภรณ ทองไทย. 2552. ปจจยดานวฒนธรรมทสงผลตอการจดการความรใน สถาบนอดมศกษา: กรณศกษา สถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จรวฒน วงศสวสดวฒน. 2536. ทศนคต ความเชอ พฤตกรรม: การวด การพยากรณ และการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยอสสมชญ.

เฉลยว บรภกด และคณะ. 2520. รายงานผลการวจยเรองลกษณะของครทด. กรงเทพ ฯ : โรงพมพตารวจ. ชานนท เสาเกลยว. 2552. คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจ ตามทศนะของนกศกษา

ประเภทวชาบรหารธรกจ ระดบ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง ชนปท 2 ปการศกษา 2551 โรงเรยนไทยบรหารธรกจและพณชยการ กรงเทพมหานคร. สารนพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาธรกจศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ชาเลอง วฒจนทร. 2524. การพฒนาจรยธรรมสาหรบนกเรยนในสถานศกษา. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ชชพ ไวกสกรรม. 2552. คณลกษณะครทปรกษาทพงประสงค ตามทศนะของนกศกษา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว. สารนพนธการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

ฑตยา สวรรณะชฎ. 2527. สงคมวทยา. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. ดลก ถอกลา. 2547. การบรหารคน. กรงเทพฯ: บรษทการจดการธรกจ. ทศพร อนจาปา, พระมหา. 2547. บทบาทมหาวทยาลยสงฆในการพฒนาทรพยากรมนษย

กรณศกษาบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ภาคนพนธโครงการบณฑตศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ธงชย สนตวงษ. 2540. พฤตกรรมองคการ: การศกษาการบรหารพฤตกรรมองคการเชงบรหาร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

163

ธรพฒน คาคบอน. 2548. ทศนคตของขาราชการครสงกดสานกงานการศกษาขนพนฐานตอใบประกอบวชาชพคร: กรณศกษากรงเทพมหานคร. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

นพพงษ บญจตราดล. 2551. หลกการ และทฤษฎการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: เทยมฟา. นองนช ประสมคา. 2546. บทบาทเยาวชนดเดนอาสาสมครในงานพฒนาสงคม. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สถาบนราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. นรนดร กมลาพร. 2549. บทบาทของครในการอนรกษทรพยากรปาไม ศกษากรณเขตพนทลม

แมนาสรวย ตาบลวาว อาเภอสรวย จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

เนตรพณณา ยาวราช. 2550. ภาวะผนาและผนาเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: เซนทรลเอกซเพรส. บญสง หาญพานช. 2546. การพฒนารปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย.

วทยานพนธดษฎบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บษบา แดงวจตร. 2550. ทศนะของนกเรยนตอการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนเอกชนสอน

ศาสนาควบคสามญ: ศกษากรณ โรงเรยนอสลามสนตชน เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ประพนธ ผาสกยด. 2541. ทางเลอก ทางรอด. กรงเทพฯ: เอเอาร อนฟอรเมชน แอนด พบบลเคชน.

ประภาศร สหอาไพ. 2535. พนฐานการศกษาทางศาสนาและจรยธรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาศร สหอาไพ. 2543. พนฐานการศกษาทางศาสนา และจรยธรรม. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปยนช คนคงด. 2546. ความคดเหนของขาราชการครตอการดาเนนงานตามนโยบายปฏรปการศกษา ศกษาเฉพาะขาราชการคร สหวทยาเขตวงทองหลาง กรมสามญศกษา. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พงศ หรดาล. 2546. จตวทยาอตสาหกรรม. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. พรทพย อยยมาพนธ. 2547. การบรหารคน. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). 2539. ศาสนาและเยาวชน. กรงเทพฯ: มลนธพทธธรรม. พระราชวรมน. 2518. ศาสนา: หนทางรอดของชวต. กรงเทพฯ: โรงพมพกรมศาสนา.

164

พระราชวรมน. 2528. ปรชญาการศกษา. กรงเทพฯ: สานกพมพเคลดไทย. พระราชวรมน (ประยทธ ปยต.โต). 2528. พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม มหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. เพญศร พมเทยง. 2545. บทบาทการพงตนเองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในครอบครว

สมยใหม เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนราชภฏสวนสมเดจเจาพระยา.

ภมพลอดลยเดช, พระบาทสมเดจพระปรมทรมหา. 2531. วนยสาหรบนกปฏบตงาน พระบรมราโชวาทและพระราชดารส. กรงเทพฯ: โรงพมพกรงเทพ.

มลลกา ตนสอน. 2544. พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ดานสทธาการพมพ. มาล ควรคะนง. 2545. วฒนธรรมโรงเรยนทสงผลตอบทบาททปฏบตจรงของผบรหารโรงเรยน

มธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษาจงหวดนครปฐม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนราชภฎบานสมเดจเจาพระยา.

มกดา สนทรรตน. 2547. การสรางคนไปสผนาขององคกรในอนาคต. การบรหารคน. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

ยนต ชมจต. 2546. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. ยนด รกสนท. 2545. บทบาทของครในการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนสาคญในทศนะของ

นกเรยน: ศกษาเฉพาะกรณโรงเรยนบานนคมสรางตนเองธารโต อาเภอธารโต จงหวดยะลา. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

รงสรรค ประเสรฐศร. 2544. ภาวะผนา. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ. รงสรรค วรรณศร. 2541. ทศนะของตารวจสนตบาลทมตอการใชเทคโนโลยสมยใหมในการ

สบสวนหาขาว. สารนพนธ คณะรฐศาสตร สาขาการเมองการปกครอง มหาวทยาลยเชยงใหม.

รตนวด โชตกพนช. 2550. จรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพคร. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยรามคาแหง.

ราชบณฑตยสถาน. 2524. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. ราชบณฑตยสถาน. 2525. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. ราชบณฑตยสถาน. 2530. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. ราชบณฑตยสถาน. 2544. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานฉบบนกเรยน พ.ศ.2544.

กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา.

165

ราชบณฑตยสถาน. 2547. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ฉบบมตชน. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

รง แกวแดง. 2543. ปฏวตการศกษาไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

วศน กาญจนวณชยกล. 2549. กฎหมายการศกษา. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

วลภา ลมสกล. 2547. บทบาทอาจารยทปรกษาในทศนะของนกศกษา คณะธรกจการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ. ทนสนบสนนจากกองทนสนบสนนงานวชาการ มหาวทยาลยแมโจ.

วภาดา คปตานนท. 2544. การจดการและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรงสต. ศศพรรณ บวทรพย. 2547. ความคดเหนของนกศกษามหาวทยาลยรามคาแหงตอปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สมบรณ พรรณนาภพ. 2526. จรยศาสตรศกษา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

สมยศ นาวการ. 2540. การบรหารและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ผจดการ. สมยศ นาวการ. 2544. การบรหารแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: บรรณกจ 1991. สมศกด ดลประสทธ. 2543. คณธรรมและจตสานกของขาราชการคร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

ศรเมองการพมพ. สมหมาย ลกอนทร. 2550. ความคดเหนของประชาชนตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของ

เทศบาลในการพฒนาทองถน: ศกษากรณ เทศบาลตาบลคอกชาง ตาบลแมหวาด อาเภอธารโต จงหวดยะลา. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ. 2543. พฤตกรรมองคการ: ทฤษฎและการประยกต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สายรง นนตะรตน. 2550. ปจจยทมความสมพนธกบทศนะของนกเรยนมธยมปลายตอพฤตกรรมกาวราว: กรณศกษาโรงเรยนสามคควทยาคม อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สารานกรมเสร. 2553. สถาบนอดมศกษา. คนวนท 20 เมษายน 2553 จาก http://th.wikipedia.org/สถาบนอดมศกษา.

166

สานกงานเลขาธการครสภา. 2541. เกณฑมาตรฐานวชาชพคร. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

สานกงานเลขาธการครสภา. 2544. แบบแผนพฤตกรรมตามจรรยาบรรณคร. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว.

สจตรา ชนอาภรณ. 2546. การศกษาบทบาทของอาจารยทปรกษาในการทาหนาทแนะแนวตามทศนะของนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพ และทศนะของอาจารยทปรกษา โรงเรยนพานชยการ ราชดาเนนธนบร กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สเทพ พงศศรวฒน. 2545. ภาวะผนา: ทฤษฎการปฏบต. กรงเทพฯ: บคลงค. สพรรณ ไชยอาพร. 2550. รปแบบแหลงเรยนรดานคณธรรมเพอการพฒนาชมชนอยางยงยน.

กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม. สภลกษณ พฆนกล. 2546. ทศนคตตอการศกษาตอระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษา

ปท 6 โรงเรยนวเชยรกลนสคนธอปถมภ อาเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.

สรางค โควตระกล. 2541. จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

สวมล จระทรงศร. 2552. ผลสมฤทธของการกวดวชาและการสอบคดเลอกเขาสถาบนอดมศกษาของรฐ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

เสนาะ ตเยาว. 2543. หลกการบรหาร. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. เสรมศกด วศาลาภรณ. 2530. ภาวะผนาและความขดแยง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร. อนชา มลคา. 2548. ความคดเหนของประชาชนในการบรหารงานขององคการบรหารสวนตาบลท

มการบรหารจดการทด: ศกษาเฉพาะกรณองคการบรหารสวนตาบลแมฟาหลวง อาเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อนธดา อนชาตสนต. 2551. การสอนคณธรรมจรยธรรมแกนกกฎหมาย: กรณศกษานกศกษาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สารนพนธ วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล.

167

อปสร ยงเจรญ. 2543. ทศนะของนกเรยนตอบทบาทของครในการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนศนยกลาง. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อนถา ศรวรรณ. 2544. พนฐานการศกษา. กรงเทพฯ: สตรไพศาล. อนถา ศรวรรณ. 2551. ความเปนคร. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย. Gibson, J.L.; Ivancevich, J.M. and Donnelly, J.H. 1997. Organization Behavior Structure

Process. 9th ed. New York : McGraw-Hill. Graen, G. B. and Hui, C. 1999. Transcultural Global Leadership in the Twenty-first

Century: Challenges and Implications for Development. In Advances in Global Leadership. Vol. 2. W. H. Mobley (Ed.). Stamford, CT: JAI Press. Pp. 9-26.

Graen, G. B.; Hui, C.; Wakabayashi, M. and Wang, Z. M. 1997. Cross-cultural Research Alliances in Organizational Research. In Perspectives on International Industrial/Organizational Psychology. P. C. Earley and M. Erez (Eds.). San Francisco, CA: Jossey-Bass. Pp. 160-189.

Hartog, D.N. and Koopman, P.L. 2001. Leadership in Organization: Handbook of Industrial, Work, and Organizational Psychology. Vol. 2. Organizational Psychology. London: Sage.

House, R. J. and Aditya, R. N. 1997. The Social Scientific Study of Leadership: Quo vadis Journal of Management 23(3): 409-473.

House, R. J.; Hanges, P.; Ruiz-Quintanilla, S. A. and Dickson, M. W. 1997. The Development and Validation of Scales to Measure Societal and Organizational Culture. Under review.

House, R. J.; Wright, N. S. and Aditya, R. N. 1997. Cross-cultural Research on Organizational Leadership: A Critical Analysis and a Proposed Theory. In New Perspectives in International Industrial Organizational Psychology. P. C. Earley and M. Erez (Eds.). San Francisco, CA: New Lexington Press. Pp. 535-625.

Muchinsky, P.M. 2003. Psychology Applied to Work: an Introduction to Industrial and Organizational Psychology. 7th ed. North Carolina: Wadsworth.

168

Nelson, D.L. and Quick, J.C. 1997. Organizational Behavior: Foundations Realities, and Challenges. New York: West.

Webster, N. 1967. Webster’s New World Dictionary. New York: World.

ภาคผนวก

แบบสอบถาม

เรอง บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา

คาชแจง แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการวจยเรอง “บทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมในทศนะของนกศกษาระดบอดมศกษา จงหวดอบลราชธาน” คาตอบททานใหมความสาคญอยางยงตอการวจยและการพฒนาทางการศกษา กรณาตอบแบบสอบถามตามความเปนจรงตามความคดเหนของทาน ขอมลตางๆ ททานตอบ ผวจยจะถอวาเปนความรบ เพอการใชในการวจยครงนเทานนและขอขอบพระคณอยางสงทไดทานกรณาเวลาใหความรวมมอดวยเปนอยางด แบบสอบถามฉบบนแบงออกเปน 5 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลปจจยดานบคคลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอมลปจจยดานครอบครวเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตอนท 3 เปนขอมลปจจยดานอน ๆ เกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตอนท 4 ขอมลเกยวกบทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม แบงออกเปน 3 ดาน คอ 1. คณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ 2. คณธรรมจรยธรรมตอผเรยน 3. คณธรรมจรยธรรมตอชมชน ตอนท 5 ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะขอคดเหนตางๆ เพอเปนแนวทางในการปรบปรง แกไข ในดานบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรมใหมประสทธภาพยงขนตลอดจนเปนผลสะทอนใหครไดปรบปรงแกไขดานคณธรรม จรยธรรมมากขน

171

 

สวนท 1 ขอมลปจจยสวนบคคลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

คาชแจง กรณากาเครองหมาย ลงใน ( ) และกรอกขอความลงในชองวางตรงกบการปฏบตตามความเปนจรง

1. เพศ

( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย.....................ป

3. สาขาทจบกอนเขาศกษา

( ) จบมธยมศกษาปท 6 ( ) ปวช.

( ) ปวส. ( ) อนๆ (โปรดระบ)..............................

4. ผลการเรยนเฉลยในปสดทายกอนเขาศกษาตอ....................................................................

5. ปจจบนกาลงศกษาอยชนปท.............................................................................................

6. คณะทกาลงศกษาอยในปจจบน.........................................................................................

7. สถาบนอดมศกษาทกาลงศกษา

( ) มหาวทยาลยอบลราชธาน

( ) มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน

( ) มหาวทยาลยราชธาน

( ) มหาวทยาลยการจดการและเทคโนโลยอสเทรน

8. ภมลาเนาของทานกอนเขาศกษา

( ) จงหวดอบลราชธาน ( ) จงหวดศรสะเกษ

( ) จงหวดอานาจเจรญ ( ) จงหวดยโสธร

( ) จงหวดมกดาหาร ( ) อนๆ (โปรดระบ)....................................

172

 

สวนท 2 ขอมลปจจยดานครอบครวเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

9. ระดบการศกษาของบดา

( ) ไมไดศกษา ( ) สาเรจการศกษาประถมศกษา ( ) สาเรจการศกษามธยมศกษาตอนตน ( ) สาเรจการศกษามธยมศกษาตอนปลาย ( ) สาเรจการศกษาระดบอนปรญญา ( ) สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร ( ) อนๆ (โปรดระบ)....................................

10. ระดบการศกษาของมารดา ( ) ไมไดศกษา ( ) สาเรจการศกษาประถมศกษา ( ) สาเรจการศกษามธยมศกษาตอนตน ( ) สาเรจการศกษามธยมศกษาตอนปลาย ( ) สาเรจการศกษาระดบอนปรญญา ( ) สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร ( ) อนๆ (โปรดระบ)....................................

11. อาชพของบดา ( ) ขาราชการ ( ) พนกงานองคกรของรฐ/รฐวสาหกจ ( ) พนกงานองคกรเอกชน ( ) ธรกจสวนตว ( ) เกษตรกร ( ) คาขาย ( ) อนๆ (โปรดระบ)......................

12. อาชพของมารดา ( ) ขาราชการ ( ) พนกงานองคกรของรฐ/รฐวสาหกจ ( ) พนกงานองคกรเอกชน ( ) ธรกจสวนตว ( ) เกษตรกร ( ) คาขาย ( ) อน ๆ (โปรดระบ).....................

13. รายไดของบดาตอเดอน..........................................................................บาท

14. รายไดของมารดาตอเดอน.......................................................................บาท

173

 

สวนท 3 คาถามเกยวกบปจจยดานอนๆ ของผตอบแบบสอบถาม

15. ญาตพนองของทานประกอบอาชพขาราชการครกคน ( ) ไมม ( ) 1 คน ( ) 2 คน ( ) 3 คน ( ) 4 คน ( ) 5 คน

16. ทานเคยเขารวมกจกรรมเกยวกบคณธรรมจรยธรรมของมหาวทยาลยทจดขนหรอไม ( ) ไมเคยเขารวมกจกรรม ( ) เคยเขารวมกจกรรม

17. ทานมความชนชอบในอาชพครมากนอยเพยงใด ( ) มากทสด ( ) มาก ( ) ปานกลาง ( ) นอย ( ) นอยทสด ( ) ไมชอบเลย

18. ทานรบรขอมลขาวสารจากสอประเภทใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) วทย ( ) โทรทศน ( ) หนงสอพมพ ( ) อนเตอรเนต ( ) วารสารตางๆ ( ) อนๆ (โปรดระบ).........................

19. ทานเหนดวยหรอไมกบนโยบายการ พฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงขน ของรฐบาลปจจบน

( ) เหนดวยอยางยง ( ) เหนดวย ( ) ไมแนใจ ( ) ไมเหนดวย ( ) ไมเหนดวยอยางยง ( ) ไมทราบ

174

 

สวนท 4 ขอมลเกยวกบทศนะของนกศกษาตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม โดยแบงออกเปน 3 ดาน คอ

1. คณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ 2. คณธรรมจรยธรรมตอผเรยน 3. คณธรรมจรยธรรมตอชมชน

คาชแจง กรณากาเครองหมาย ลงใน ( ) ทตรงกบความคดเหนของทานตอบทบาทของครทไดปฏบตในปจจบน

บทบาทของคร

ระดบความคดเหน

เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง ดานคณธรรมจรยธรรมตอวชาชพ 1. ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครอยเสมอ

2. ตดสนใจปฏบตกจกรรมตางๆ โดยคานงถงผลทจะเกดแกผเรยน

3. มงมนพฒนาผเรยนใหมพฒนาการอยางเตมท

4. พฒนาแผนการเรยนรใหสามารถปฏบตไดเกดผลจรง

5. พฒนาสอการเรยนการสอนใหมประสทธภาพอยเสมอ

6. จดกจกรรมการเรยนการสอน โดยมงเนนไดเกดผลสมฤทธกบผเรยน

7. รายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบ

8. ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยน

175

 

บทบาทของคร

ระดบความคดเหน

เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง 9. มปฏสมพนธในสถานศกษาอยางสรางสรรค

10. แสวงหาและใชขอมลขาวสารโดยการใชเทคโนโลยสมยใหมมาพฒนาการเรยนการสอนใหทนสมยอยตลอดเวลา

11. สรางโอกาสใหผเรยนไดเรยนรตามอธยาศยไดตลอดเวลา

12. พฒนาศกยภาพตนเองโดยเขารบการอบรม สมมนา ของ หนวยงาน หรอองคกรตาง ๆ

13. พฒนาตนเอง เพอกาวสความเปนผนาทางการศกษาของประเทศ

ดานคณธรรมจรยธรรมตอผเรยน 14. ใหการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมนกเรยนควบคกบกจกรรมการเรยนการสอน

15. จดการเรยนการสอนจากประสบการณตรง หรอ บทบาทสมมต

16. จดการเรยนการสอนมงเนนใหนกเรยนศกษาคนควาขอมลและอภปรายพรอมสรปผล

17. ใหการยกยองชมเชย หรอ ใหขวญและกาลงใจแกนกเรยน

176

 

18.มทกษะการพดใหนกเรยนมกาลงใจ มงมนทจะพฒนาตนเองใหเปนคนด

19.มความอดทนตอพฤตกรรมตางๆ ของผเรยนไมวาจะเปนดานบวกหรอดานลบ

20.ใหการอบรมสงสอนลกศษยดวยความเมตตา

21.มจตวทยาของความเปนคร ทจะชวยแกปญหาทกดานใหแกลกศษย

22.มความมงมนตงจรงใจตอการอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมนกเรยน

23.ครผสอนประพฤตตนเปนแบบอยางทดในเรองคณธรรมจรยธรรม

ดานคณธรรมจรยธรรมตอชมชน 24. ครเปนผใหความชวยเหลอมความเอออาทรแกชมชน

25. ครประพฤตเปนแบบอยางทด เปนคนมความสภาพออนโยนตอสาธารณชน

26. ครเปนศาสนกชนทดตามหลกศาสนาของตน

27. ครเปนผใหความรกและเมตตาตอทกคน ปฏบตตามกฎของสงคมในการอยรวมกน

บทบาทของคร

ระดบความคดเหน

เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง

177

 

บทบาทของคร

ระดบความคดเหน

เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง 28. ครเปนผมจตใจหนกแนนไมหวนไหวตอทกสถานการณ

29. ครเปนผมความอดทนและมความเพยรในการเผยแผความรใหแกชมชน

30. ครใหความรวมมอและเขารวมกจกรรมตางๆ ททางชมชนจดขน

31. ครเปนผมสวนรวมในการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน

32. ครมบคลกภาพความเปนผนาในการอนรกษวฒนธรรมไทย

33. ครวางตวเปนกลางในทกเหตการณทเกดขนในชมชน

34.ครมความยตธรรมในการตดสนปญหาทเกดขนในชมชน มจตใจทเปนกลางไมเอนเอยงฝายใดฝายหนง

35. ครเปนผมความศรทธาในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

178

 

ตอนท 5 ปญหาอปสรรค/ ขอเสนอแนะตอบทบาทของครดานผนาทางคณธรรมจรยธรรม

1. ปญหาและอปสรรค ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบคณทกรณาตอบแบบสอบถาม

ประวตผเขยน

ชอ – นามสกล นายอทศ ทาหอม ประวตการศกษา พทธศาสตรบณฑต (ครศาสตร สาขาสงคมศกษา) มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปทสาเรจการศกษา 2551 ประสบการณทางาน พ.ศ. 2553 – ปจจบน นกวจย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝาย

ทองถน ศนยประสานงานนกวชาการจงหวดอบลราชธาน