เรียงความแก กระทู ธรรม ๓๖๕...
TRANSCRIPT
369
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๖๕
369
370
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๖๖ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
ผงวชาเรยงความแกกระทธรรม
370
371
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
371
372
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๖๘ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
๓. เพอพฒนาความรความคด สตปญญาของผเรยน และเสรมสรางทกษะในการอาน และการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม พรอมกบสงเสรมการสาธยายพทธศาสนสภาษตเพอการทรงจาไดแมนยาและจานวนเพมขน
๔. เพอสงเสรมการใชภาษาไทยทถกตองเหมาะสม และการเรยบเรยงถอยคาสานวน ใหไพเราะสละสลวยตามควรแกทานองโวหาร
๕. เพอใหผเรยนสามารถนาความรทไดจากการเรยนวชาเรยงความแกกระทธรรมไปใชใหเกดประโยชนในการสอบธรรมสนามหลวงไดอยางสมภาคภม
๖. เพอใหเปนบคลากรสงฆ หรอพทธศาสนกชนทมคณภาพทางพระศาสนา เรยงความแกกระทธรรม หมายถง การเขยนเรยบเรยงถอยคาสานวนทตนไดอธบายขยายเนอความของพทธศาสนสภาษตทยกเปนอเทศบท คอตงเปนหวขอธรรมไว ณ เบองตน ทเรยกวา กระทตง โดยดาเนนเนอความใหเปนไปอยางสมเหตสมผล เพอใหผอานไดทราบความหมายของขอธรรมนนอยางชดเจน โนมนากอใหเกดศรทธาปสาทะและอยากประพฤตปฏบตตนตามหลกพระธรรมวนย หรอเปนปจจยใหผอานสนใจใครศกษาพระพทธศาสนาเพอใหเกดความร มความเขาใจลกซงและกวางขวางตอไป การเขยนเรยงความแกกระทธรรม เปนทงศาสตรและศลป ทวาเปนศาสตร เพราะตองใชวชาความร มหลกการ ทฤษฎ และระเบยบหลกเกณฑ โดยการเรยบเรยงถอยคาอยางมระเบยบและอธบายเนอความใหเปนไปอยางสมเหตสมผลแกขอธรรม รวมทงใชภาษาไทยถกตองเหมาะสม พรอมกบแตงเรยงความแกกระทธรรมใหถกตองตามหลกเกณฑทกาหนดไวในวชากระทธรรม ทวา เปนศลป เพราะเปนความงามในการใชภาษาไทย โดยผเขยนจะตองรจกเลอกใชถอยคาสานวน และเรยบเรยงใหมความไพเราะสละสลวยตามควรแกทานองโวหาร วชาเรยงความแกกระทธรรมนกธรรมชนโทและนกธรรมชนเอก สนามหลวงแผนกธรรม กาหนดใหแตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร และใหอางสภาษตอนมาประกอบในการอธบายขอธรรมของกระทตง ทเรยกวา “กระทเชอมหรอสภาษตเชอม” คอนกธรรมชนโทตองไมนอยกวา
ความหมายของเรยงความแกกระทธรรม
ทานองเรยงความแกกระทธรรม
372
373
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๖๙
๒ สภาษต และนกธรรมชนเอกไมนอยกวา ๓ สภาษต พรอมทงตองบอกชอคมภรทมาของพทธศาสนสภาษตนนดวย ในหนงสอวธเรยงความแกกระทธรรมชนโทของมหามกฏราชวทยาลย กลาวถงการแตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร หรอทานองเทศนไววา....ทานองเทศนเปนทานองโดยตรงของพระหรอกลาวอกนยหนงวา ทานองเทศนเปนทานองทเหมาะสาหรบนอมนาพระพทธศาสนามาสงสอนแกพทธมามกชน และททานใหแตงเปนทานองเทศนไมใชเพราะเพอไมใหใชถอยคากระทบตนและผอนเทานน นาจะมเหตอยางอน เปนตนวา เพอปองกนสานวนโวหารอยางใหม ทใชกนอยในหนงสออานเลนโดยมาก เพราะเหตไร เพราะกระทธรรมเปนสลเลขะคอเปนเครองขดเกลากเลสทงนน หรออยางนอยกมใชเปนอาสวฏฐานยธรรม คอธรรมเปนทตงแหงอาสวะ เมอเปนเชนน สานวนโวหารทจะใชในการเขยนแกกระทธรรม กตองเปนสลเลขะดวยจงจะ เหมาะควรกน สานวนโวหารทใชกนอยในหนงสออานเลนนน ไมใชสลเลขะและไมใชเพราะเหตไรนน ผทคนเคยกบหนงสออานเลนคงจะทราบไดด นาจะเปนเพราะเหตนอกดวย ทานจงสงอยางนน ขอกลาวอกนยหนงวา ในการแตงเปนทานองเทศนนน มลกษณะสาคญอยอยางหนงทนกเรยนควรทราบไวเปนแท คอ “แตงอยางเรยบๆ ใชถอยคาและสานวนเรอยๆ แตวาทกคาและทกตอนสามารถจะนอมนาใจของผฟงไดเปนอยางด เพราะมทงหลกแหลมและคมคายอยในถอยคาเหลานน...” ในการแตงเรยงความแกกระทธรรม ทานกาหนดใหอางสภาษตอนมาประกอบ คอตองนาพทธศาสนสภาษตมารบรองสมอางการอธบายขอธรรมในกระทตง ขอนนบเปนความฉลาดสขมคมภรภาพและมองลกกวางไกลของพระมหาเถรโบราณาจารยหรอบรพาจารยทงหลาย โดยทานมงรกษาพระสทธรรมของพระศาสดาสมมาสมพทธเจา และเพอประโยชนเกอกลแกพระภกษ สามเณร ในการเรยนการสอนหรอการเผยแผพระพทธศาสนาตอไป ดงนน เพอเปนทกาหนดศกษาแกพระภกษ สามเณรและผสนใจทงหลาย จงขอกลาวความประสงคโดยสรปความตามนยทปรากฏในหนงสอวธเรยงความแกกระทธรรมชนโทของมหามกฏราชวทยาลย ดงน
(๑) เพอสนบสนนรบรองขอธรรมทตนไดอธบายไปแลวใหเดนชดและมความสมบรณมากขน เปนการกลาวธรรมไปอยางสมเหตสมผล พรอมกบยกพทธศาสนสภาษตอนมาประกอบรบรองในการอธบายขอธรรมนนๆ โดยมไดกลาวสอนขนมาลอยๆ แตแสดงธรรมตามทมสอนไวในพระพทธศาสนา
(๒) เพอฝกหดอบรมอธยาศยพระภกษ สามเณร ใหทาอะไรตองมหลก ขอนถอเปนความประสงคสาคญโดยทานมงฝกหดอบรมพระภกษ สามเณรใหทาอะไรตองมหลก มใชทาไปแบบสงๆ โดยเฉพาะในการบรรยายธรรม การเทศน หรอการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม
373
374
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
374
375
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๑
หลกเกณฑสาคญอนถอวาเปนกรอบในการแตงเรยงความแกกระทธรรม โดยสนามหลวงแผนกธรรม กาหนดใหกรรมการตรวจธรรมสนามหลวงถอเปนแนวปฏบตสาหรบพจารณาใหคะแนนวชาเรยงความแกกระทธรรม ทเรยกวา “แนวตรวจกระทธรรม” ประกอบดวย
๑. แตงไดตามกาหนด ๒. อางกระทไดตามกฎ ๓. เชอมกระทไดด ๔. อธบายความสมกบกระททตงไว ๕. ใชสานวนสภาพเรยบรอย ๖. ใชตวสะกดการนตถกเปนสวนใหญ ๗. สะอาดไมเปรอะเปอน
การเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม นอกจากจะตองอธบายเนอความอยางสมเหตสมผล และชดเจนสมตามนยความหมายแหงขอธรรมในกระทตงแลว สงสาคญทจะละเวนเสยไมได คอจะตองแตงกระทธรรมใหถกตองสอดคลองตามหลกเกณฑทสนามหลวงแผนกธรรมกาหนด เชน กระทธรรมชนเอก ตองเขยนใหไดจานวน ๔ หนากระดาษขนไป (เวนบรรทด) และถกตองตามรปแบบ ขอนกสมตามหลกเกณฑในขอ ๑ และอางพทธศาสนสภาษตอนมาประกอบรบรองการอธบายกระทตงใหครบจานวนสภาษต คอไมนอยกวา ๓ สภาษต พรอมบอกชอคมภรทมาของสภาษตนนดวย เชนนกเขาในหลกเกณฑขอ ๒ สภาษตทนามาประกอบจะตองเรยงเชอมความใหตดตอสมเรองกบกระทตง กลาวคอ มขอธรรมสมอางตามนยความหมายของกระทตง เปนสาคญ เชนนกถกตองตามหลกเกณฑในขอ ๓ ดงน เปนตน ดงนน เพอสรางประสบการณและเพมพนทกษะในการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม ผเรยนวชากระทธรรม ควรตองศกษาและหมนฝกหดเขยนบรรยายกระทธรรม กจะทาใหเปนผสามารถเขยนแตงกระทธรรมไดอยางมคณภาพตอไป
หลกเกณฑแตงกระทธรรม
หลกสาหรบอธบายกระทธรรม
375
376
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๗๒ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
การเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม เปนการเรยบเรยงถอยคาในการอธบายเนอความ ในกระทตง โดยใหมเนอความแจมแจงชดเจนและถกตองสอดคลองตามหลกพระธรรมวนยเปนคาสญ โดยมหลกใหญๆ ซงเปนแนวทางสาหรบการอธบายขอธรรมในพทธศาสนสภาษต ตามทโบราณาจารยทงหลายไดวางหลกไวประกอบดวย ตความหมาย ขยายความใหชดเจน และการตงเกณฑอธบาย
๑. ตความหมาย หมายถงการขบคด ตความหมายกระทธรรม คอตใหแตกวาในพทธ-ศาสนสภาษตนน มขอธรรม มบคคล มเหตมผลเกยวเนองกนอยางไร มความหมายอยางไร มความมงหมายอะไร เพอกาหนดประเดนสาหรบอธบายขอธรรมตอไป เชน พทธศาสนสภาษตวา
ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.
ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน (ขททกนกาย จรยาปฎก ๓๓/๕๙๕)
ในกระทธรรมน มขอความเปน ๔ ประเดน คอ ความววาทเปนภย ๑ ความไมววาทเปนความปลอดภย ๑ ใหเปนผพรอมเพรยง ๑ ใหมความประนประนอม ๑ ใน ๒ ประเดนแรก ใหรใหเหนความววาทโดยความเปนภย คอเหนความววาทวา เปนภยเปนทางหายนะ และเหนสงอนเปนทางแหงประโยชนเกอกลและประโยชนสข คอความไมววาท สวน ๒ ประเดนหลง ใหเปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมตอกน เมอพจารณาแลวกจะเหนวา พระพทธองคทรงสอนใหเหนความววาทโดยความเปนภยและความไมววาทโดยความปลอดภย แลวตรสในสวนทเปนทางแหงประโยชนสขคอความพรอมเพรยง โดยทรงสอนใหเปนผพรอมเพรยง ใหทกคนปฏบตในเหตทจะเปนไปเพอสนบสนนและธารงรกษาความพรอมเพรยงในสงคม นนกคอใหมความประนประนอมตอกน
การตความหมาย เปนภารกจสาคญโดยตรงของผเขยนเรยงความแกกระทธรรมทจะตองทาความเขาใจใหดดวยการศกษาและคดวเคราะหพจารณาในขอธรรม การตความหมายมหลกสาคญประการหนง คอตองมความเคารพในพระสทธรรม มความรความเขาใจในพระพทธศาสนา โดยการตความหมายพทธศาสนสภาษต ตองยดหลกพระธรรมวนยเปนสาคญ ถาสงสยกใหศกษาคนควาหรอสอบถามทานผรเปนตน
๒. ขยายความใหชดเจน เปนหลกทตอเนองจากประการแรก ทไดกาหนดประเดนไวแลว ในลาดบนกจะตองขยายเนอความในกระทตงตามทใหความหมายไวแลวนน โดยการอธบาย
376
377
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๓
เนอความใหชดเจนแจมแจงสมควรแกขอธรรม และสมแกทานองเทศนาโวหาร เชน เหนความววาทโดยความเปนภย คอกลาวใหเหนวา เปนภยอยางไร เปนตน
๓. ตงเกณฑอธบาย การตงเกณฑอธบายเปนหลกทจะสงเสรมการขยายเนอความ ในกระทธรรมใหกวางขวางออกไปดวยการพรรณนาเหตผล โดยลาดบเนอหาขนตอนกอนหลงเพอไมใหการอธบายสบสนวกไปวนมา กาหนดโครงรางวาในแตละประเดนควรจะยกขออปมา อปมยอะไรมาประกอบหรอจะสอดแทรกคตธรรมคากลอนสอนใจอะไรจงจะเหมาะ ความบกพรองในการแตงเรยงความแกกระทธรรม คอนกเรยนเมอนาสภาษตอนมาเชอมรบรองการอธบายกระทตงแลว กมกมงกลาวในสภาษตเชอมนนไปเรอย การอธบายจงขาดความเชอมโยงทเปนเหตผลสนบสนนสมอางกนกบกระทตง เพราะการแตงกระทธรรม หรอการเทศนานนจะตองกลาวพรรณนาเนอความในขอบเขตของกระทตงเปนหลก เมอนาสภาษตอนมารบรองแลว กจะตองอธบายใหเรยงเชอมความสนทตดตอสมกบเรองในกระทตงเปนสาคญ เชนนจงจะถอวา สมดวยหลกเกณฑแนวตรวจกระทธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม ขอ ๓
ในการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม ทานกาหนดรปแบบไวประกอบดวย
๑. เขยนกระทตง โดยเขยนไวกลางหนากระดาษ และใหยอหนาคาแปลแตพองาม
ตวอยางเขยนกระทตง สขา สงฆสส สามคค สมคคานจนคคโห สมคครโต ธมมฏโ โยคกเขมา น ธสต.
รปแบบการแตงเรยงความแกกระทธรรม
377
378
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๗๔ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
ความพรอมเพรยงของหมเปนสข และการสนบสนนคนผพรอมเพรยงกนกเปนสข ผยนดในผพรอมเพรยงกน ตงอยในธรรม ยอมไมคลาดจากธรรมอนเกษมจากโยคะ
(พทธ) ข. อต. ๒๕/๒๓๘ ๒. เขยนอารมภบท การอารมภบท คอการเขยนคาขนตน หรอสวนคานาเพอเขาสการอธบายขยายเนอความขอธรรมในกระทตง การแตงเรยงความแกกระทธรรมจะตองขนอารมภบทกอนในทกครงไป โดยมธรรมเนยมวาอารมภบท ดงน บดน จะไดอธบายขยายเนอความแหงกระทพทธศาสนสภาษตทไดลขตเปนอเทศบทไว ณ เบองตน เพอเปนแนวทางแหงการศกษาและการประพฤตปฏบตชอบในธรรมสบไป (หรอ) ณ บดน จะไดพรรณนาความตามขอธรรมในพทธศาสนสภาษตทยกเปนนกเขปบทไว ณ เบองตน พอเปนแนวทางแหงการศกษาและปฏบตในศาสนธรรมตอไป ๓. เขยนอธบายเนอความ เปนขนตอนการอธบายขยายเนอความในกระทตง โดยขนบรรทดใหมและเขยนยอหนาแตพองาม นยมขนตนวา คาวา..….(หรอ) ตามเนอความในพทธภาษตทลขตไว ณ เบองตนนน มอธบายวา.......... (หรอ) ดาเนนตามเนอความในกระทธรรมทตงเปนอเทศบท ณ เบองตนวา.................................. ๔. เขยนสภาษตเชอม เมอไดแตงอธบายเนอความในกระทตงไปพอสมควรแลว กใหนาสภาษตมาเชอมเปนสภาษตท ๑ ..........สมดงพทธศาสนสภาษตทมาใน.........(บอกชอคมภรทมาแหงสภาษต)........ วา
(เขยนสภาษตเชอม) …....………………………… ………...…………………… ……………………....……… ………...…………………… (คาแปล)...................................................................................................................... ................................................................................................................................................
อธบายความ.........................................(ขนยอหนาอธบายกระทเชอมท ๑ อธบายแสดงเนอความในกระทเชอมพอสมควรแลว กใหอธบายพรรณนานอมเขาหาเนอความในกระทตงเปนสาคญ โดยพรรณนาใหมเนอความสนทสนมเปนเหตเปนผลทสนบสนนกนเพอความแจมแจงชดเจนของการอธบายกระทตง ในลาดบนนกพงอธบายเนอความไปเชอมโยงกบสภาษตทจะ ยกมาอางเปนสภาษตท ๒ แมเมอถงวาระทจะยกสภาษตท ๓ มาเชอมรบรองการอธบายกระทตงกพงพจารณาโดยดาเนนตามนยทแสดงมานเถด)
๕. สรปความ เปนขนตอนสดทายในการเขยนเรยงความแกกระทธรรม โดยสรปเพอรวบรวมใจความสาคญทแสดงมาแลวแตตนนน การสรปความควรยดประเดนเนอความของ
378
379
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๗๔ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๕
ขอธรรมในกระทตงเปนหลก (เขยนสรปความประมาณ ๕ – ๗ บรรทด แตไมควรเกน ๑๐ บรรทด) พงขนยอหนาเขยนสรปความ ดงน
สรปความวา………..(หรอ) ดงทไดอธบายมานสรปความไดวา…….....สมตามเนอความแหงกระทพทธศาสนสภาษตทลขตไว ณ เบองตนวา
......(เขยนกระทตง)......
(คาแปล)............................................................................................................. มอรรถาธบายดงทไดพรรณนามาดวยประการฉะน
379
380
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๗๖ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน. (พทธ) ข. จรยา. ๓๓/๕๙๕ ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว
เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน. ณ บดน จกไดอธบายขยายเนอความในกระทพทธภาษตทไดลขตเปนอทเทศบทไว ณ
เบองตน เพอเปนแนวทางแหงการศกษาและการประพฤตปฏบตชอบในธรรมสบไป เนอความตามกระทพทธภาษตน พระพทธองคทรงสอนใหพทธบรษททงหลายพจารณา
เหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโคยความปลอดภย ทรงประสงคใหทกคนตงอยในความสามคคพรอมเพรยงกน โดยใหมความประนประนอมตอกนสาหรบเปนเครองประคบประคองตนและสงคม เพอการดารงชวตอยรวมกนดวยความสงบสขทปราศจากความววาท
คาวา ววาท แปลวา การพดตางกน การพดทมเถยงกน หมายถง พดถกเถยงกนอนเพราะมความคดความเหนทขดแยงแตกตางกน ซงเปนเหตนาไปสความววาทหรอใหทะเลาะววาทกนอนมอนฏฐารมณและโทสะเปนมลฐาน ในทางพระศาสนาทานแสดงววาทมล คอรากเหงาของการถกเถยงกนวาม ๒ ประเภท คอ ววาทกนดวยความปรารถนาด เปนความววาททมสาเหตมาจากความเหนแกพระธรรมวนยหรอความถกตองเปนธรรม โดยมจตประกอบดวยกศลธรรม และอกประเภทหนง ววาทกนเพราะความปรารถนาเลว หมายถงความววาทกนอนเกดขนดวยทฏฐมานะของแตละฝาย แมตนเองรวาผด รวาททาไปแลวนนไมถกตองไมสมควร แตกขนกลาวถกเถยงขนเพอปกปดความผดและเพอใหฝายตนเองไดชยชนะในกรณนนๆ เปนตน
ตวอยาง การแตงเรยงความแกกระทธรรม
นกธรรมชนเอก โดยอางสภาษตอนมาเชอม ๓ สภาษต
380
381
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
381
382
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๗๘ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
ความประนประนอม ยอมเกดมเพราะคนมความเมตตา ความเสยสละ การใหอภยไมผกใจพยาบาทเปนมลฐาน กลาวคอ ความไมววาท ความพรอมเพรยง และความประนประนอมตอกนนน ยอมเกดขนและดาเนนไปไดดวยหลกเมตตาธรรมและขนตธรรมเปนสาคญ เพราะเหตวาความววาทเปนอกศลมล เมอเกดขนแลวยอมยงบคคลใหเสอมจากคณความดทงหลาย ดงนน จาตองใชขนตธรรมเปนเครองตดอกศลมลใหสงบระงบ โดยเมอบคคลสามารถอดกลน อดทน ตอความชอบ ความชง ความเขาใจผดตอกน หรอความววาทไดดวยขนตแลว ประโยชนทงหลายอนเปนคณความดในฝายกศลธรรมกยอมเกดมขนในชวต สมดวยธรรมภาษตทมาในสวดมนตฉบบหลวงรบรองไววา
เกวลานป ปาปาน ขนต มล นกนตต ครหกลหาทน มล ขนต ขนตโก. แปลวา ขนตยอมตดรากเหงาแหงบาปทงสน ผมขนตชอวา ยอมขดรากเหงาแหงความ
ตเตยน และความววาท เปนตนได ดงน อธบายวา บาปทเปนไปทางกาย เรยกวา กายทจรต เปนตน รวมทงความววาท
ยอมเกดขนจากอกศลมล และเมอเกดขนแลวตองใชขนตเปนเครองตดใหสงบระงบไปเสยจากจตใจ ในทางตรงกนขาม ความดงามทงหลาย มความไมววาท ความพรอมเพรยงกน เปนตน กตองอาศยขนตธรรม เปนตวสาคญ หากขาดขนตเสยแลว คณธรรมความดตางๆ จะเกดขนมได แมทเกดขนแลว กไมอาจทจะดารงอยได ยอมเสอมสลายไปในทสด ผมขนตธรรมประจาใจจงเปนบคคลทเขมแขงอดทนตออปสรรค และภยอนตรายตางๆ ได แมประสบอนฏฐารมณ และโทสะ อนจะเปนเหตนาไปสความววาทกสามารถระงบยบยงไวไดดวยขนตธรรม นาใหถอปฏบตเปนไปตามวถทพระพทธองคทรงประสงคใหทกคนตงอยในความสามคคพรอมเพรยง โดยใหเหนความววาทวา เปนภยเปนเหตใหบคคลคลาดจากกศลธรรมทงหลาย และใหเหนความพรอมเพรยง ความประนประนอมตอกนวา มผลเปนไปเพอประโยชนสขแกสงคม สมดงพระพทธนพนธถาคาอนมาในขททกนกาย ชาดก เตรสนบาต วา
สามคยเมว สกเขถ พทเธเหต ปสสต สามคยรโต ธมมฏโ โยคกเขมา น ธสต. แปลความวา พงศกษาความสามคค ความสามคคนน ทานผรทงหลายสรรเสรญแลว
ผยนดในสามคค ตงอยในธรรม ยอมไมคลาดจากธรรมอนเกษมจากโยคะ ดงน ดาเนนความในพทธศาสนสภาษตน สมเดจพระผมพระภาคเจาตรสสอนทกคนใหศกษา
ใครครวญในความสามคคอนเปนคณธรรมทพงปฏบตใหเกดมขน และพงรกษาไวใหดารงอยในสงคมตอไป ความสามคคยอมเปนทสรรเสรญของบณฑตชน แมบคคลผยนดในธรรมกยอมไม
382
383
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๙
คลาด กลาวคอ ยอมใกลตอธรรมอนใหขามพนโยคะ คอกเลสอนเปนเครองผกมดสตวไวในสงสารวฏ พทธบรษทพงเหนความสาคญของความสามคคและความประนประนอมกนเถด เพราะความพรอมเพรยงของหมคณะ ยอมเปนพละปจจยใหขจดความววาทและสามารถบารงสงเสรมสามคคธรรมใหเกดมขน และดารงมนคงเปนสงคมทเขมแขงดวยความพรอมเพรยงมความประนประนอมตอกนอนสมตามนยทพรรณนามา
สรปความวา ชนทงหลายตางยอมปรารถนาความสขความเจรญ พรอมทงความปลอดภยในชวต และทรพยสน เปนตน ดงนน จงควรพจารณาเหนความววาทวา เปนภยเปนเหตใหเกดความวนวายและเปนทางหายนะทตองหลกเวน โดยเหนประโยชนสขของความไมววาทแลว เปนผสามคคพรอมเพรยง มความประนประนอมตอกนดวยหลกเมตตาธรรมและขนตธรรม ทงประพฤตตนหนกแนนในเหตในผลในความถกตองเทยงธรรม กจะเปนเหตนามาซงความสขความเจรญและความปลอดภยแกชวตและทรพยสน สงคมกจะปราศจากความววาทบาดหมาง ตอกน เปนสงคมทเขมแขงดวยความสามคคมส นตสขรมเยนเปนไปสมดงนยแหงกระท พทธศาสนสภาษตทลขตเปนอเทศบทไว ณ เบองตน วา
ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน. ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว
เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน มอรรถาธบายดงไดพรรณนามาดวยประการฉะน
*****************
แตงเรยบเรยงโดย นายณช บญมา เจาพนกงานการศาสนาชานาญงาน
สวนการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม - บาล กองพทธศาสนศกษา
383
384
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
๓๓๘๐ คมอการศกษานกธรรมชนเอก
ขททกนกาย จรยาปฎก วา. ววาท ภยโต ทสวา อววาท จ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.
ทานทงหลายจงเหนความววาทโดยความเปนภย เเละความไมววาทโดยความปลอดภยเเลว เปนผพรอมเพรยง
มความประนประนอมกนเถด นเปนพระพทธานศาสน.
ขททกนกาย จรยาปฎก วา.ววาท ภยโต ทสวา อววาท จ เขมโตสมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.
ทานทงหลายจงเหนความววาทโดยความเปนภยเเละความไมววาทโดยความปลอดภยเเลว เปนผพรอมเพรยง
มความประนประนอมกนเถด นเปนพระพทธานศาสน.
จตเตน นนยต โลโก จตเตน ปรกสสต จจตตสส เเอกธมมสส สสพเพว ววสมนวค. โโลกถกจตนาไป ถถกจตชกไป สสตวทงปวงไปสอานาจเเหงจตอยางเดยว.
สสงยตตนกาย สคาถวรรค โโอวเทยยานสาเสยย ออสพภา จจ นวารเย สสต ห โโส ปโย โหต อสต โหต อปปโย. บบคคลควรเตอนกน ควรสอนกน เเละปองกนจากคนไมด เเพราะเขายอมเปนทรกของคนด เเตไมเปนทรกของคนไมด.
ขขททกนกาย ธธรรมบท
ออตตโนป ปปเรสจ ออตถาวโห ว ขนตโก สสคคโมกขคม มมคค ออารฬโห โหต ขขนตโก. ผผมขนต ชชอวานาประโยชนมาใหทงแกตนเองทงแกผอน ผผมขนต ชอวาเปนผขนสทางไปสวรรคแและนพพาน.
สสวดมนตฉบบหลวง
384
385
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๑
385
¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧËÅÑ¡ÊÙμùѡ¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡ËÅÑ¡ÊÙμùѡ¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡
ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ»‚ ¾.È. òõõö - òõõø»‚ ¾.È. òõõö - òõõø
386
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
»˜ÞËÒÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¹Ñ¡¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡Êͺã¹Ê¹ÒÁËÅǧ
ÇѹÈØ¡Ã � ·Õè ò÷ ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ ¾.È. òõõø
อฏฐานวโต สตมโต สจกมมสส นสมมการโน สญตสส จ ธมมชวโน อปปมตตสส ยโสภวฑฒต.
เกยรตยศยอมเจรญแกผขยน มสต มการงานสะอาด ใครครวญแลวจงทา สารวมแลว เปนอยโดยธรรม และไมประมาท.
(พทธ) ข. ธ. ๒๕/๑๘. -------------------
แตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร อางสภาษตอนมาประกอบ ไมนอยกวา ๓ ขอ และบอกชอคมภรทมาแหงสภาษตนนดวย หามอางสภาษตซาขอกน แตจะซาคมภรได ไมหาม สภาษตทอางมานน ตองเรยงเชอมความใหสนทตดตอสมเรองกบกระทตง.
ชนน กาหนดใหเขยนลงในใบตอบ ตงแต ๔ หนา (เวนบรรทด) ขนไป
-------------------
ใหเวลา ๓ ชวโมง
386
387
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๓
นททาสล สภาสล อนฏ าตา จ โย นโร อลโส โกธป าโณ ต ปราภวโต มข.
»˜ÞËÒÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¹Ñ¡¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡Êͺã¹Ê¹ÒÁËÅǧ
ÇѹàÊÒà � ·Õè ø ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ ¾.È. òõõ÷
387
388
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
388
389
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๕
รวมวชา นกธรรมชนเอก ฉบบเตรยมสอบธรรมสนามหลวง.
หนงสอเรยนเชงบรณาการนกธรรมชนเอก
พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม
คมอเตรยมสอบนกธรรมชน
เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม
เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม
เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม
ภาพการตนวดพระธรรมกายภาพการตนธรรมจกรภาพการตนสถาบนการตนไทย มลนธเดก
389
390
เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3
390