สรปสาระส าคญ

โครงการประชมเชงปฏบตการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต

ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน”

ระหวางวนท 25 – 26 ธนวาคม 2560 ณ โรงแรมรชมอนด สไตลลช คอนเวนชน นนทบร โดยกองยทธศาสตรและแผนงาน กรมสขภาพจต

สารบญ หนา

สรปสาระส าคญโครงการประชมเชงปฏบตการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและ น าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน

พธเปด โดย นาวาอากาศตร นายแพทยบญเรอง ไตรเรองวรวฒน อธบดกรมสขภาพจต …….………..…….... 1

บรรยาย “กฎหมายทเกยวของกบงานนตจตเวช” โดย ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ทปรกษาศนยกฎหมายสขภาพและจรยศาสตร …………… 1

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อภปราย “นโยบายการด าเนนงานตามพระราชบญญตสขภาพจต พศ.ศ555 ” ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน

โดย - พลต ารวจตร ธนา ธระเจน รองนายแพทยใหญ โรงพยาบาลต ารวจ ….…………………………… 5 - พนต ารวจเอก ดามพนธ นลายน หวหนากลมงานจตเวชและยาเสพตด โรงพยาบาลต ารวจ

- นายแพทยสญชย ชาสมบต ผชวยเลขาธการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต - ดร.แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท ผอ านวยการส านกยทธศาสตรสขภาพจต

บรรยาย “การน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” โดย นางสาวสพตรา ลเลศ เจาหนาทอาวโสงานจดระบบหนวยปฏบตการ ….………………………….. 7

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

บรรยาย “แนวทางการพฒนาการบงคบใชพระราชบญญตสขภาพจต พศ.ศ555 ” และแนวทางการประเมนอาการและการน าสงตวผมความผดปกตทางจตตามพระราชบญญตสขภาพจต พศ.ศ555 และทแกไขเพมเตม” ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน

โดย แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท ผอ านวยการส านกยทธศาสตรสขภาพจต ….……….. 10 กรมสขภาพจต

บรรยาย “การน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจ” โดย - พนต ำรวจตร หญง ปองขวญ ยมสะอำด นำยแพทยสญญำบตร 2 ….……………………………. 13

- แพทยหญง ฐำนยำ บรรจงจตร แพทยผช ำนำญกำร กลมงำนจตเวชและยำเสพตด โรงพยำบำลต ำรวจ

ประชมกลมยอย “จดท ากระบวนการน าสงผมความผดปกตทางจตตามพระราชบญญตสขภาพจต พศ.ศ 555 ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” ….………………………………………………….. 17

กลม 1 ภาคเหนอ ภาคใต ภาคอสาน กลม 2 ภาคกลาง กลม 3 กทม.และปรมณฑล

ผลการประเมนความพงพอใจโครงการประชมเชงปฏบตการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบต ารวจและบคลากร ดานการแพทยฉกเฉน”….…………………………………………………………………………………………………..…………. 22

1

สรปสาระส าคญ โครงการประชมเชงปฏบตการอบรมใหความร

“แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน”

ระหวางวนท 25 – 26 ธนวาคม 2560 ณ โรงแรมรชมอนด สไตลลช คอนเวนชน นนทบร

1. พธเปด โดยนาวาอากาศตร นายแพทยบญเรอง ไตรเรองวรวฒน อธบดกรมสขภาพจตผมมความยนด เปนอยางย ง ท ไดมาเปนประธานในโครงการอบรมใหความร “แนวทางใน

การประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” ในวนน

กอนอนผมตองขอขอบคณ วทยากรศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ขาราชการต ารวจ บคลากรดานการแพทยฉกเฉน และคณะผจดอบรม ทกทาน ทใหความสนใจและเลงเหนถงความส าคญ ในการประเมนอาการและการน าสงตวผมความผดปกตทางจต การอบรมใหความรในครงน เปนการประชม เชงปฏบตการ ส าหรบเจาหนาทต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉนตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 และถอเปนโอกาสอนดทจะท าความเขาใจในการประเมนอาการและแนวปฏบตในการด าเนนงาน กรณพบผมความผดปกตทางจต การน าสงผมความผดปกตทางจตเขาสการบ าบดรกษา ซงผมความผดปกตทางจตถอวาเปนผปวยโรคหนงทตองไดรบการบ าบดรกษา โดยมอาการทแสดงออกมาแตกตางกน การประชมเชงปฏบตการในครงนไมไดเกยวของเฉพาะเจาหนาทต ารวจ และบคลากรดานการแพทยฉกเฉน ยงรวมทงฝายปกครอง ทองถน เจาหนาทสาธารณสข และบคคลทวไปทพบผมความผดปกตทางจต ซงตองน าสงเขารบ การรกษาตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 อยางทนทวงท

ผมหวงเปนอยางยงวา การประชมเชงปฏบตการใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและ น าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” จะถกน าไปสานตอส การปฏบตอยางเปนรปธรรม และเปนไปในแนวทางเดยวกน อยางมประสทธภาพ อนจะน าไปสความชดเจนในการน าสงผมความผดปกตทางจตเขาสกระบวนการบ าบดรกษาตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 อยางถกตอง เหมาะสม ทนทวงท ผมขอเปด โครงการประชมเชงปฏบตการใหความร “แนวทางใน การประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต ส าหรบบคลากรต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” และขอใหการอบรมฯ ครงน ประสบความส าเรจตามวตถประสงคทวางไวทกประการ

2. การบรรยายหวขอ “กฎหมายทเกยวของกบงานนตจตเวช”โดย ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ทปรกษาศนยกฎหมายสขภาพและจรยศาสตร

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2.1 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 28 บคคลวกลจรต ผใด ถาคสมรสกด ผบพการกลาวคอ บดา มารดา ปยา ตายาย ทวดกด ผสบสนดาน กลาวคอ ลก หลาน เหลน ลอกด ผปกครองหรอผพทกษกด ผซงปกครองดแลบคคลนนอยกด หรอพนกงานอยการกด รองขอตอศาลใหสงใหบคคลวกลจรตผนนเปนคนไรความสามารถ ศาลจะสงใหบคคลวกลจรตผนนเปนคนไรความสามารถกได ศาลแตงตง “ผอนบาล”

2

มาตรา 32 บคคลใดมกายพการหรอมจตฟนเฟอนไมสมประกอบหรอประพฤตสรยสรายเสเพลเปนอาจณ หรอตดสรายาเมา หรอมเหตอนใดท านองเดยวกนนน จนไมสามารถจะจดท าการงานโดยตนเองได หรอจดกจการไปในทางทอาจจะเสอมเสยแกทรพยสนของตนเองหรอครอบครว เมอบคคลตามทระบไวในมาตรา 28 รองขอตอศาล ศาลจะสงใหบคคลนนเปนคนเสมอนไรความสามารถกได ศาลแตงตง “ผพทกษ”

มาตรา 30 การใดๆ อนบคคลวกลจรตซงศาลยงมไดสงใหเปนคนไรความสามารถไดกระท าลง การนนจะเปนโมฆยะตอเมอไดกระท าในขณะทบคคลนนจรตวกลอยและคกรณอกฝ ายหนงไดรแลวดวยวาผกระท าเปนคนวกลจรต

มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

มาตรา 429 บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนท าละเมด บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงท าอยนน

2.2 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 14 ในระหวางท าการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา ถามเหตควรเชอวาผตองหา

หรอจ าเลยเปนผวกลจรตและไมสามารถตอสคดได ใหพนกงานสอบสวนหรอศาลแลวแตกรณ สงใหพนกงานแพทยตรวจผนนเสรจแลวใหเรยกพนกงานแพทยผนนมาใหถอยค าหรอใหการวาตรวจไดผลประการใด ในกรณทพนกงานสอบสวนหรอศาลเหนวาผตองหาหรอจ าเลยเปนผวกลจรตและไมสามารถตอสคดได ใหงด การสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณาไวจนกวาผนนหายวกลจรตหรอสามารถจะตอสคดได และใหมอ านาจสงตวผนนไปยงโรงพยาบาลโรคจตหรอมอบใหแกผอนบาล ขาหลวงประจ าจงหวดหรอผอนทเตมใจรบไปดแลรกษากไดตามแตจะเหนสมควรกรณทศาลงดการไตสวนมลฟองหรอพจารณาดงบญญตไวในวรรคกอน ศาลจะสงจ าหนายคดเสยชวคราวกได

2.3 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 373 ผใดควบคมดแลบคคลวกลจรตปลอยปละละเลยใหบคคลวกลจรตนนออกเทยวไปโดย

ล าพงตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท มาตรา 65 ผใดกระท าความผดในขณะไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบตนเองไดเพราะม

จตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอน ผนนไมตองรบโทษส าหรบความผดนนแตถาผกระท าความผดยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง ผนนตองไดรบโทษ ส าหรบความผดนน แตศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมาย ก าหนดไวส าหรบความผดนนเพยงใดกได

มาตรา 48 ถาศาลเหนวา การปลอยตวผมจตบกพรอง โรคจตหรอจตฟนเฟอน ซงไมตองรบโทษหรอไดรบการลดโทษตามมาตรา 65 จะเปนการไมปลอดภยแกประชาชน ศาลจะสงใหสงไปคมตวไวในสถานพยาบาลกได และค าสงนศาลจะเพกถอนเสยเมอใดกได ความหมายของโรคจต เดม WHO จะก าหนดนยามไว แตในระยะหลงไดใชเปนอาการของโรคจต (Psychotic symptoms) เชน โรคจตเภท (Schizophrenia), สองขว สองอารมณ (Bipolar affective disorder) สวนความผดปกตทางเพศ ถอเปนความผดปกตของบคลกภาพ (personally disorder) ไมไดอยในความหมายของโรคจต

1. โรคจตเภทและหลงผด (Schizophrenia, Schizotypal and delusional disorders)เปนโรคทมความผดปกตทแสดงถงความยงเหยงทางความคดและประสาทรบรเปนพนฐาน และการแสดงออกทางอารมณไมสอดคลองกบสถานการณ หรอไมมอารมณทแสดงออกไปในทางใดทางหนง ความรสกและ

3

สตปญญายงมอยตามปกต โรคนเดมจดอยในกลมโรคจตทไมไดเกดจากพยาธสภาพของสมอง (Non organic psychosis) แตปจจบนค าวาโรคจต (Psychosis) ไมไดจดเปนกลมใหญ หากแตอาการของโรคจต (Psychotic disorder) อาจเปนอาการทอยในกลมโรคกลายกลม โรคกลมนรวมเอากลมทมอาการหลงผด (Delusion of persecution) หลงผดคดวามคนนนทา หรอพดเรองเกยวกบตน (Delusion of reference) หลงผดคดวา ตนเปนค าส าคญ เชน คดวาตนเปนพระเจา หรอมหาเศรษฐ (Delusion of grandeur) เปนตน

2. ความผดปกตทางอารมณ (Mood or affective disorders) โรคกลมนเปนโรคทมการเปลยนแปลงพนฐานคออารมณ ตงแตอารมณเศรา (Depression) จนถงอารมณครนเครง (Elation) การเปลยนแปลงของอารมณดงกลาวจะเกดเปนพกๆ และเปนซ าๆ เมอเกดสภาวะเครยด และความผดปกตทางอารมณดงกลาวอาจเกดสลบกนไปในรปแบบตางๆ เชน เศรา (Depressive) ไมสนก (hypomanic) และครนเครงเฮฮา (manic) ผสมกนหลายอารมณ เรยกวา Bipolar affective disorder โรคในกลมนพบในคนสงอายเปนสวนใหญอาจพบรวมกบอาการของโรคจต (Psychotic symptoms) คอมอาการหลงผด ประสาทหลอนรวมดวย หรอไมมอาการของโรคจตกได

3. Sexual deviation ความเบยงเบนทางเพศ มดงน 3.1 Homosexuality = ชอบเพศเดยวกน 3.2 Voyeurism or scopophilia = ถ ามอง 3.3 Exhibitionism = พวกชอบโชว 3.4 Fitishism มกพบในชาย = เบยงเบนทางเพศ / ในหญงมกพบ Kleptomania = ชอบหยบ 3.5 Erotomania = หลงรกขางเดยว 3.6 Sadism = ชอบใชความรนแรง 3.7 Frotteurism or Frottage = ชอบถไถ กระแซะ 3.8 Pedophilia = ชอบเดก 3.9 Gerontophilia = ชอบผสงอาย เชนขมขนคนแก 3.10 Bestiality or Zoophilia = ชอบสตว

3.11 Necrophilia = ชอบศพ มาตรการกอนการกระท าผด พระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 พระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551

มาตรา 3 “ความผดปกตทางจต” หมายความวา อาการผดปกตของจตใจทแสดงออกมาทางพฤตกรรม อารมณ ความคด ความจ า สตปญญา ประสาทการรบร หรอการรเวลา สถานท หรอบคคล รวมทงอาการผดปกตของจตใจทเกดจากสราหรอสารอนทออกฤทธตอจตและประสาท มาตรา 22 บคคลทมความผดปกตทางจตในกรณใดกรณหนงดงตอไปนเปนบคคลทตองไดรบการบ าบดรกษา (1) มภาวะอนตราย (2) มความจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา มาตรา 23 ผใดพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 ใหแจงตอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจโดยไมชกชา

วธการสงมารบการบ าบดรกษา มาตรา 24 เมอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไดรบแจงตามมาตรา 23 หรอพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 ให ด าเนนการน าตวบคคลนนไปยงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนตาม

4

มาตรา 27 ทงน โดยจะมผรบดแลบคคล ดงกลาวไปดวยหรอไมกได การน าตวบคคลตามวรรคหนงไปยงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาโดยการผกมดรางกายบคคลดงกลาวจะกระท าไมได เวนแตเปนความจ าเปนเพอปองกนการเกดอนตรายตอบคคลนนเอง บคคลอน หรอทรพยสนของผอน

การตรวจวนจฉยและการประเมนเบองตน มาตรา 26 ในกรณฉกเฉน เมอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไดรบแจงตามมาตรา 23 หรอพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนเปนบคคลทมความผดปกตทางจตซงมภาวะอนตรายและเปนอนตรายทใกลจะถง ใหมอ านาจน าตวบคคลนนหรอเขาไปในสถานทใดๆ เพอน าตวบคคลนนสงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนตามมาตรา 27 ถาบคคลนนขดขวางหรอหลบหนหรอพยายามจะหลบหน ใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจมอ านาจใชวธการเทาทเหมาะสมและจ าเปนแกพฤตการณในการน าตวบคคลนนสงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาตามวรรคหนง การสงตวบคคลตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด มาตรา 27 ใหแพทยอยางนอยหนงคนและพยาบาลอยางนอยหนงคนทประจ าสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา ตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนบคคลทมการน าสงตามมาตรา 24 มาตรา 25 หรอมาตรา 26 ใหแลวเสรจโดยไมชกชา ท งน ตองไม เกนสสบแปดชวโมงนบแต เวลาทบคคลนนมาถงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา การตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนตามวรรคหนง ใหแพทยมอ านาจตรวจวนจฉยและบ าบดรกษาเพยงเทาทจ าเปนตามความรนแรงของอาการเพอประโยชนแกสขภาพของบคคลนน ในกรณทผลการตรวจตามวรรคหนงปรากฏวา บคคลนนจ าเปนตองไดรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการโดยละเอยดจากคณะกรรมการสถานบ าบดรกษาใหพนกงานเจาหนาทสงตวบคคลนนพรอมกบรายงานผลการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตน เพอเขารบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการโดยละเอยดตามมาตรา 29 หลกเกณฑและวธการในการรายงานผลการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนตามวรรคสาม ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

การสงตอผปวย มาตรา 28 กรณทแพทยตรวจพบวาบคคลใดมลกษณะตามมาตรา 22 ใหสงตวบคคลนนพรอมกบรายงานผลการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตน เพอเขารบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการโดยละเอยดตามมาตรา 29 และใหน าความในมาตรา 27 วรรคสองและวรรคสมาใชบงคบโดยอนโลม

กรณผปวยหลบหน มาตรา 33 ในกรณทผปวยหลบหนออกนอกเขตสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา ใหพนกงานเจาหนาทประสานงานกบพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจและญาต เพอตดตามบคคลนนกลบมาทสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา ทงนมใหนบระยะเวลาทบคคลนนหลบหนเขาในก าหนดระยะเวลาตามมาตรา 27 มาตรา 29 หรอมาตรา 30 แลวแตกรณใหน าความในมาตรา 46 มาใชบงคบกบการตดตามผปวยทหลบหนตามวรรคหนงโดยอนโลม

พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 มาตรา 12 บคคลมสทธท าหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยด การตายในวาระสดทายของชวตตน หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยได การด าเนนการตามหน งสอแสดงเจตนาตามวรรคหนง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง เมอผประกอบวชาชพดานสาธารณสขไดปฏบตตามเจตนาของบคคลตามวรรคหนงแลวมใหถอวาการกระท านนเปนความผดและใหพนจากความรบผดทงปวง

5

3. อภปรายหวขอ “นโยบายการด าเนนงานตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551” ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน โดย - พลต ารวจตร ธนา ธระเจน รองนายแพทยใหญ โรงพยาบาลต ารวจ

- พนต ารวจเอก ดามพนธ นลายน หวหนากลมงานจตเวชและยาเสพตด โรงพยาบาลต ารวจ - นายแพทยสญชย ชาสมบต ผชวยเลขาธการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต - ดร.แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท ผอ านวยการส านกยทธศาสตรสขภาพจต ผด าเนนการอภปราย นายประสาร ประดษฐโสภณ ผอ.PNTV

3.1 ส านกงานต ารวจแหงชาต หวขอ การบรณาการงานรวมกนระหวางเจาหนาทต ารวจกบชมชนในการดแลผปวยจตเวชในอนาคต มการด าเนนการ/แนวทางรวมกนอยางไรบาง เชนกรณการเฝาระวง หรอการแจงเหต

ในกระบวนการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจถาเปนผรายงายตอการปฏบตหนาท แตถาเปนกรณผปวยจตเวชตองใชความระมดระวงเปนพเศษเพราะไมทราบวาผปวยจตเวชรสกตวหรอไมในการกอความรนแรง ซงเปนหนาทมารวมมอกน ในการคดกระบวนการหรอขนตอนในการจดการผปวยจตเวช และควรจะบนทกใหเปนหลกฐาน เพอใหสงคมไมเขาใจผดในการปฏบตหนาทของเจาหนาทต ารวจ อาทเชน การใสกญแจมอผปวยจตเวช และทส าคญคอกระบวนการน าสง เนองจากในปจจบนรถของเจาหนาทต ารวจไมมเครองมอ/อปกรณในการจบหรอดแลผปวยจตเวช หากผปวยจตเวชมอาการคลมคลง ท ารายรางกายเจาหนาทต ารวจท าใหเจาหนาทต ารวจทเสยสละไดรบบาดเจบในการน าสงผปวยจตเวช ฉะนนตองรวมกนคดกระบวนการ/ขนตอนการน าสงผปวยจตเวชในอนาคตขางหนา เพอเตรยมความพรอม และเปนไปตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 ก าหนด หวขอ ในการปฏบตหนาทดแลผปวยจตเวชของเจาหนาทต ารวจและเจาหนาทสาธารณสข จะมแนวทางอยางไรเพอใหปลอดภยทงผปวยจตเวชและเจาหนาท

ปจจบนเวลาพบผปวยจตเวชประชาชนมกจะโทรหาเจาหนาทต ารวจทนท ซงมทงผปวยจตเวชและไมใชผปวยจตเวช ฉะนนท าอยางไรใหเจาหนาทต ารวจเขาใจและสามารถประเมนไดวาเหตทไดรบแจงเปนผ ป วยจ ต เวชจร ง โรงพยาบาลต ารวจได ด าเน นการจ ดต ง เบอร สายด วน ออนไลน 24 ชม. โทร 081-9320000 เพอใหเจาหนาทต ารวจทไมแนใจอาการสามารถ โทรเขามาปรกษากอนได ในทางปฏบตพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 ไดปกปอง และใหอ านาจในการจดการผทนาจะมอนตรายตอตนเองหรอผอน ซงเจาหนาทสาธารณสขยงมความกงวลในเรองการเตรยมยาใหผปวยจตเวช เนองจากตองจบผปวยใหอยนง ซงผปวยจตเวชทมพฤตกรรมกาวราว รนแรง กระบวนการรกษาคอนขางล าบาก เจาหนาทสาธารณสขจงตองอาศยเจาหนาทต ารวจ เนองจากมเครองมอ/อาวธ ในบางครงเจาหนาทต ารวจจะเขาไปควบคมพนทใหเรยบรอยกอนเพอใหเจาหนาทสาธารณสขปฏบตหนาทได และน าสงไปยงสถานบ าบดรกษา ซงยงคงมปญหาในเรองการน าสงผปวยจตเวช เนองจากงบประมาณในการน าสงยงไมเพยงพอ

3.2 สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต หวขอ ทผานมาสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต มบทบาทหนาทอยางไรในการรบผปวยใหเขาถงการดแลรกษาอยางมประสทธภาพ ?

ปจจบนสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต มพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 มาตรา 28 กลาววา เพอคมครองความปลอดภยของผปวยฉกเฉน ใหหนวยปฏบตการ สถานพยาบาล และผปฏบตการ ด าเนนการปฏบตการฉกเฉนตามหลกการดงตอไปน

6

1. ตรวจคดแยกระดบความฉกเฉนและจดใหผปวยฉกเฉนไดรบการปฏบตการฉกเฉนตามล าดบความเรงดวนทางการแพทยฉกเฉน

2. ผปวยฉกเฉนตองไดรบการปฏบตการฉกเฉนจนเตมขดความสามารถของหนวยปฏบตการหรอสถานพยาบาลนนกอนการสงตอ เวนแตมแพทยใหการรบรองวาการสงตอผปวยฉกเฉนจะเปนประโยชน ตอการปองกนการเสยชวตหรอการรนแรงขนของการเจบปวยของผปวยฉกเฉนนน

3. การปฏบตการฉกเฉนตอผปวยฉกเฉนตองเปนไปตามความจ าเปนและขอบงชทางการแพทยฉกเฉน โดยมใหน าสทธการประกน การขนทะเบยนสถานพยาบาล หรอความสามารถ ในการรบผดชอบคาใช จายของผปวยฉกเฉนหรอเงอนไขใด ๆ มาเปนเหตปฏเสธผปวยฉกเฉนใหไมไดรบการปฏบตการฉกเฉนอยางทนทวงท

แตในเรองของผปวยจตเวช สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตไดด าเนนการรวมกบกรมสขภาพจต ในการท าเกณฑประเมนอาการผปวยจตเวช (เขยว เหลอ แดง) ซงโรคทางจตเวชในบางรายมโรคทางกายรวมอยดวย ฉะนนทางสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตจะสงผปวยจตเวชไปรกษาโรคทางกายกอน โดยคดแยก จากทม safety ในเรองการปลดอาวธ และในอนาคตขางหนาอาจมการเปลยนแปลงเบอรโทรศพทใหเปนเบอรเดยวทกเรองคอ 191 และแยกเปนเรองเชนการแพทย

3.3 กรมสขภาพจต หวขอ ปจจบนมการปรบปรงแกไขพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 สาระส าคญมอยางไรบาง ตงแตมการด าเนนงานตามพระราชบญญตสขภาพจต ตงแตพ.ศ.2551 ประมาณ 9-10 ป กรมสขภาพจต ไดมการด าเนนงานรวมกนตามพนทตางๆ ทง 3 ฝายไดแก ต ารวจ สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต และสาธารณสข ท าใหทราบวาผปวยจตเวชมแนวโนมเพมสงขน ในทางปฏบตพบปญหาในแตละพนทในเรอง การดแล การน าสงผปวย ซงกรมสขภาพจตจงไดจดโครงการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” เพอใหการปฏบตหนาทมความชดเจน

ส าหรบในการปรบปรงแกไขพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 สาระส าคญ ไดแก 1. อ านาจหนาทของพนกงานเจาหนาทในการเขาไปในเคหสถาน สถานทใด ๆ หรอยานพาหนะใด ๆ

เพอนำบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวามลกษณะตามมาตรา 22 ไปรบการบ าบดรกษาในสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบำบดรกษา เมอมเหตอนควรสงสยตามสมควรวาบคคลดงกลาวอยในเคหสถาน สถานทใด ๆ หรอยานพาหนะใด ๆ ประกอบกบมเหตอนควรเชอวาเนองจากการเนนชากวาจะเอาหมายคนมาได บคคลนนจะหลบหนไป หรอกรณมเหตฉกเฉนเนองจากบคคลนนมภาวะอนตรายและเปนอนตรายทใกลจะถง และพนกงานเจาหนาทสามารถรองขอใหพนกงานฝายปกครองหรอตำรวจ หรอผปฏบตการตามกฎหมายวาดวยการแพทยฉกเฉนใหความชวยเหลอกได

2. การก าหนด และควบคมสอตางๆ ในการเผยแพรขอมลและการปฏบตตอผปวยจตเวช ซงผปวยทจะไดรบการยกเวนโทษมดงน

2.1 ผปวยจตเวชไมรผดชอบขณะกระท าความผด ซงเทยบไดกบเดกปญญาออน ไมรสาระของ การกระท า

2.2 ขณะกระท าผดผปวยจตเวชไมสามารถบงคบตนเองไดเรยกวาโรคจต (Psychotic) มอาการหลงผด หแวว เหนภาพหลอน โดยผานการประเมนอาการจากทมสหวชาชพ ประกอบดวย จตแพทย แพทย พยาบาลจตเวช นกกฎหมาย และนกสงคมสงเคราะหหรอนกกจกรรมบ าบด ภายใน 45 วน ในกรณทยงไม

7

สามารถประเมนอาการไดสามารถตอไดอก 45 วน ฉะนนในกรณทผปวยจตเวชท ารายผอนจะมความผดหรอไมนนทมสหวชาชพจะสงผลการบ าบดรกษาใหศาลเปนผพจารณา

3. บทบาทหนาทของพนกงานเจาหนาท ในการรองขอความชวยเหลอจากผปฏบตการตามกฎหมายวาดวยการแพทยฉกเฉน (มลนธ)

ทงนผรวมอภปรายไดเสนอใหมการตงงบประมาณในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจตอาทเชน กระบวนการหยดความรนแรง อยางไรใหสงคมยอมรบได เชนการหอตวแทนการใสกญแจมอ เพอเปนการดแลบคลากรทปฏบตหนาทในการดแลผปวยจตเวชแบบครบวงจร

4. บรรยายหวขอ “การน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบบคลากรดานการแพทยฉกเฉน”โดย นางสาวสพตรา ลเลศ เจาหนาทอาวโสงานจดระบบหนวยปฏบตการ สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

ตงแต ป 2555 - 2560 ขอมลสถตการน าสงผปวยจตเวชเขาระบบ EMS ของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (1669) มการแจงเหตและใหบรการดวยรถกชพ พบวากลมอาการท 13 คลมคลง/ภาวะทางจตประสาท/อารมณ ซงเปนผปวยจตเวช จ านวน 79,864 ราย จดอยในล าดบท 15 จากทงหมด 25 กลมอาการน าส าคญ อาการทพบบอยในจตเวชฉกเฉน เชน โรคจตเภท โรคอารมณสองขว ภาวะเมาสรา ภาวะเมาสารเสพตด หรอ อาจเกดจากโรคทางกาย เชน ไทรอยดสงกวาปกตทำใหหงดหงดงาย ทงนผปวยจตเวชฉกเฉนทพบบอยในระบบ EMS ไดแก ผทมพฤตกรรมผดปกต ผทบกพรองในการควบคมอารมณตนเอง ผทมความคดและการรบรผดปกต ซงในกระบวนการน าสงตองค านงถงความปลอดภยของผปฏบตงานเปนส าคญ โดยเปาหมายของ การวางแผนชวยเหลอหลกเปนการปองกนอนตรายตอชวตของผ รบบรการและผ อน เปาหมายรองเปน การชวยเหลอเพอใหผรบบรการสามารถจดการกบภาวะอารมณของตนเองไดการแจงเหตใหรวดเรวและไดประโยชนสงสด

1. ผปวยเปนอะไร มอาการอยางไร2. ผปวยอยทไหน3. คณโทรศพทจากหมายเลขใด4. คณชออะไร5. ผปวยรสต (ตน,พดได) หรอไม6. ผปวยหายใจปกตหรอไม7. ขณะเจาหนาทสงรถพยาบาลออกชวย กรณาอยในสายกอน8. ซกประวตเพมเตมโดยละเอยด เกยวกบอาการและทอย9. รบค าแนะน า การชวยเหลอเบองตน ระหวางรอรถไปถง

แนวปฏบตการแพทยฉกเฉน กอนรบผปวยจตเวชฉกเฉน1. แจงต ารวจออกเหตรวมทกครง2. เตรยมทมงานรวมออกเหต3. ประเมนสถานการณความปลอดภยและจดสงทมทเหมาะสมใหบรการ ณ จดเกดเหต

8

การประเมนแนวโนมความรนแรง

1. ประเมนสถานการณ ณ จดเกดเหตกอน

2. ประเมนอาการผปวย โดยสอบถามจากครอบครวหรอผอยในเหตการณ 3. ลกษณะทาทางผปวย ต าแหนงทอย วตถอนตรายในการท ารายตนเอง

4. ลกษณะค าพด การขมข กาวราว

5. การแสดงออก กลามเนอ สายตา การถออาวธ

แนวปฏบตการแพทยฉกเฉน ส าหรบผปวยจตเวชฉกเฉน 1. รบแจงเหต การเจบปวยฉกเฉน 2. วางแผน เตรยมทมการดแลผปวยใหพรอม 3. ออกรบผปวย ณ จดเกดเหต

ขนตอนการท างานของระบบบรการทางการแพทยฉกเฉน

1. การเจบปวยฉกเฉนและการพบเหต (Detection) 2. การแจงเหตขอความชวยเหลอ (Reporting) 3. การออกปฏบตการของหนวยการแพทยฉกเฉน (Response) 4. การรกษาพยาบาลฉกเฉน ณ จดเกดเหต (On scene care) 5. การล าเลยงขนยายและการดแลระหวางน าสง (Care in transit) 6. การน าสงสถานพยาบาล (Transfer to definitive care)

บทบาทหนาทตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 มาตรา 22 บคคลทมความผดปกตทางจตในกรณใดกรณหนง ดงตอไปน เปนบคคลทตองไดรบ

การบ าบดรกษา (1) มภาวะอนตราย (2) มความจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา มาตรา 23 ผใดพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 ใหแจงตอ

พนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจโดยไมชกชา มาตรา 24 เมอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไดรบแจงตามมาตรา 23 หรอ

พบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 ใหด าเนนการน าตวบคคลนนไปยงสถานพยาบาลของรฐ หรอสถานบ าบดรกษาซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตนตามมาตรา 27 ทงน โดยจะมผรบดแลบคคลดงกลาวไปดวยหรอไมกได พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551

ผปวยฉกเฉน หมายถง บคคลซงไดรบบาดเจบหรอมอาการปวยกะทนหน ซงเปนภยนตรายตอ การด ารงชวตหรอการท างานของอวยวะส าคญ จ าเปนตองไดรบการประเมน การจดการ และการบ าบดรกษาอยางทนทวงทเพอปองกนการเสยชวตหรอความรนแรงของการบาดเจบหรออาการปวยนน ในทนรวมถงผปวยจตเวชดวย

9

การคดแยกล าดบความฉกเฉนของผปวยจตเวช

อาการหลก หลกเกณฑการประเมน เกณฑการคดแยก ความหมาย

13. คลมคลง/ภาวะทางจตประสาท อารมณ

ผปวยฉกเฉนวกฤต 13 วกฤต - มพฤตกรรมกาวราวอยางรนแรง

- มอาวธ

- มพฤตกรรมท ารายตนเอง

ผปวยฉกเฉนเรงดวน 13 เรงดวน - มอาการกระวนกระวาย อยไมนงอยางมาก

- มพฤตกรรมกาวราวทางกรยา/วาจา เชน ค าวาเสยงดง หงดหงด อาระวาด คลมคลง ไมรวมมอ

- ข หรอมททาขมขวาจะท ารายตนเอง เชน พยายามจะท ารายตนเอง

- มความเสยงในการท ารายตนเอง เชน พยายามจะท ารายตนเอง

ผปวยฉกเฉนไมรนแรง 13 ไมรนแรง - กระวนกระวาย อยไมนง

- มพฤตกรรมแปลกๆ เชน พดคนเดยว พดไมรเรอง หแวว หวาดระแวง กลวคนมาท าราย

- มแนวโนมทจะเกดภาวะกาวราว หรอเปนอนตรายตอตนเองหรอผอนได - ผปวยทประสบสถานการณวกฤตและความเครยดอยางรนแรง

ผปวยทวไป 13 ทวไป - ไมมอาการกระวนกระวาย

- มอาการหงดหงดแตไมกาวราว

- รวมมอในการรกษา มอาการทางจตเวชทไมรนแรง

- ใหประวตเองได ผรบบรการสาธารณสขอน 13 อน - รวมมอในการรกษา สามารถสอสารได

อยางด - เปนผปวยทรกษาทางจตเวชมากอน แตมอาการเปลยนแปลงเลกๆ นอยๆ เชน มผลขางเคยงเลกๆ นอยๆ จากยา

การด าเนนงานรวมกนตอไป

การจดท าแนวปฏบต/หลกสตรในการดแล น าสง วธการผกมด ผปวยจตเวชรวมกน ระหวาง สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต และกรมสขภาพจต ใหแกผปฏบตงานทเกยวของ (มลนธ / อาสาสมคร / เจาหนาทสาธารณสข / ต ารวจ เปนตน) ตอไปในพนทเพอลดการสญเสยของผปวย และปองกนอนตรายของเจาหนาทผปฏบตงาน ตลอดจนสงคมใหปลอดภย

10

5. บรรยายหวขอ “แนวทางการพฒนาการบงคบใชพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551” และแนวทาง การประเมนอาการและการน าสงตวผมความผดปกตทางจตตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 และทแกไขเพมเตม” ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน โดย แพทยหญงเบญจมาส พฤกษกานนท ผอ านวยการส านกยทธศาสตรสขภาพจต กรมสขภาพจต

พระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 มวตถประสงคเพอพทกษสทธผปวยใหไดรบการบ าบดรกษา ทถกตอง เหมาะสม และคมครองสงคมใหปลอดภย รวมถงคมครองเจาหนาทผปฏบตงาน ซงไดมการปรบปรงแกไข พ.ร.บ.สขภาพจตฯ ใหสอดคลองกบการด าเนนงานในปจจบน โดยประเดนส าคญของ พ.ร.บ.สขภาพจตฯ คอ บคคลทมความผดปกตทางจตตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 ตามมาตรา 22 คอมภาวะอนตราย ตอตนเอง ตอผอน และตอทรพยสน หรอมความจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา ลกษณะความผดปกตทางจต ไดแก หแวว เหนภาพหลอน อยากฆาตวตาย ท ารายตวเอง ท ารายผอน หวาดระแวงไรเหตผล คดวาตนเอง มความสามารถพเศษเหนอคนอนอยางชดเจน แตงกายแปลกกวาคนปกต ซงเกดจากการท างานทผดปกตของสมอง ตองไดรบการรกษาอยางตอเนองโรคทพบบอย ไดแก

5.1 โรคจตเภท ( Schizophrenia) เภทในทนหมายถงเภททมความหมายวา “การแตกแยก” ซงหมายถง จตทแตกแยก

ตวอยาง ผปวยชายไทยอาย 37 ป ปวยดวยโรคจตเภทมา 3 ป ไปรกษาท รพ.จตเวชแหงหนง เมอผปวยอาการดขนกไมไดกลบไปรกษา เมอมอาการกกลบไปรบยาอก 1 เดอนกอนเกดเหต ผปวยมอาการกลวหวาดระแวง คนจะมาท าราย คดวาคนในหมบานรวมมอกนจะฆาตวเอง ไดยนเสยงหแวววา “ฆามน” วนเกดเหต ผปวยกลวมากจงถอเสยมแลววงหนเขาปา ระหวางทางเจอพชาย ถามวาจะไปไหน ผปวยไดยนกตกใจ แลวเอาดามเสยมฟาดพชาย 5 - 6 ทแลววงหนเขาปาไป 5 ชงโมง เมอออกมากถกจบ ซงตองรบการรกษาและกนยาตอเนอง

5.2 โรคอารมณแปรปรวน (Bipolar disorder) อาการทซมเศรามากๆ กบอาการทราเรงมากๆ โดยมอาการราเรงสลบอาการเศรา และเปนพฤตกรรมทซ าๆจนไมสามารถไปท างานในชวตประจ าวนได เนองจากสมองมการท างานทผดปกต รสกตวเองเศราแย เบอหนาย นอนไมหลบ ไมอยากท าอะไร สมาธไมด คดเรว

พดเรว ใชจายเงนฟมเฟอย ตวอยาง ผปวยชายไทยอาย 45 ป อาชพเปนต ารวจ 2 เดอนกอนกอคด ผปวยเรมมอาการพดมากอยากชวยเหลอคนอน ตอมาเรมรสกวาตนเองสามารถตดตอกบพระพทธเจาได มอาการหลงผดคดวาตนเองเปนพระเจาตากสนกลบชาตมาเกดบอกวาเจานายตองเคารพตนเอง ทผานมาเจานายวาตนเอง ใหอภยไดแตบอกวาใหเจานายกราบตนเองกอน เมอเจานายไมยอมกราบผปวยจงเอาปนยง เนองจากบางครงมอาการหแวว และเหนภาพหลอนรวมดวย ถาพบเจออาการนตงแตชวงแรก และไดรบการรกษาเหตการณนจะไมเกดขน

5.3 โรคซมเศรา (depressive disorder) จะมลกษณะภาวะทเศรารนแรง บางครงอาจไปกอคดได เมอเศรามากๆสามารถมอาการทางจตไดเชนกน คนทเศรามากๆจะมอาการหแวว และเหนภาพหลอนได หลายครงทพบผปวยทท าราย/ฆาคนในครอบครว หรอคนรอบขางมาจากอาการหแววและเหนภาพหลอน อาจไมใชอาการเศราจนกระทงฆาตวตาย บางครงมเสยงสงใหฆาตวเอง เสยงสงใหฆาคนในครอบครว โดยสวนใหญผปวยมกกอคด เนองจากมภาวะซมเศรารนแรง ขาด supporting system มกคดฆาคนอน และฆาตวตายตาม ตวอยาง ผปวยหญงไทยอาย 42 ป เครยดเรอรง มอาการปวดหว นอนไมหลบ เนองจากสามไปมเมยนอยมอาการเบอหนายทอแท อยากตาย แตวาอกใจกคดแคนสามทปนใจใหหญงอน วนเกดเหต ผปวยเอาปนของสามไปยงสาม 3 นดแลวยงตวเอง เพอนบานไดยนเสยงจงเขามาชวย สามผปวย เสยชวต แตวาผปวยอาการดหลงจากไดรบการรกษาแตวายงมอาการซมเศรา และอยากตายตอเนอง จงตองนอนรกษาทโรงพยาบาล และ

11

ท าการรกษาดวยไฟฟา (ผานกระแสไฟฟาเลกๆไปทสมอง มการวางยา ไมรสกเจบปวด) ใชเวลาในการรกษาเรวกวาการใชยา

5.4 โรคสตปญญาบกพรอง (Mental retardation) หรอ “ปญญาออน” ผปวยจะมลกษณะอาการเหมอนเดก คอ ขณะทท าความผดไมรผดชอบ ตวอยาง ผปวยชายไทยอาย 22 ป เรยนจบ ป.4 ไมสามารถเรยนตอไดเนองจากเรยนซ าชนหลายครง กอนเกดเหต ผปวยไดชกชวนโดยวยรนแถวบานบอกวาไปเทยวกน โดยเมอถงจดเกดเหต ซงเปนสถานทกอสราง เพอนบอกวาเดยวไปเอาสายไฟ ใหผปวยเฝาทางเขา หากมอะไรใหบอกเมอมคนมาพบ ผปวยตะโกน เพอนหายหมด เหลอผปวยถกจบและพบวาอปกรณกอสรางหายไป ซงพบวา ผปวยกลมนสวนใหญจะกอคดจากการโดนหลอก

5.5 โรคสมองเสอม ( Dementia) มลกษณะอาการพฤตกรรมกาวราว ตวอยาง ผปวยชายไทยอาย 72 ป เรมมพฤตกรรมเปลยนไปมา 1 ป โดยญาตบอกวาเรมมอาการหลงลม แตวาไมมาก แตวาพฤตกรรมเปลยนไปมาก เชน เวลาทไปหางคดจะหยบอะไรกหยบ บางครงกหยบมาแลวลกตองไปจายให 3 เดอน ตอมา อาการเปลยนไปมากขน ผปวยชอบจบมอผหญงทมาซอของทรานวนเกดเหต ผปวยไปจบหนาอกผหญงจงถกแจงความ ท าใหควบคมอารมณและพฤตกรรมตนเองไมได

5.6 ภาวะแอลกอฮอลเปนพษ (Alcohol intoxication) มลกษณะอาการ ขาดความยบยงชงใจ ขาดสต หงดหงด อาระวาด ตวอยาง ผปวยชายไทยอาย 43 ป ดมสรามา 20 ป ดมประมาณวนละ 1 ขวด เปนเหลาขาว ดมจนเมาทกวน ท างานไมได วนเกดเหต ผปวยถกเจาของบานพบวาปนเขาไปในบานจงถกต และแจงต ารวจจบขอหาบกรกยามวกาล

5.7 ภาวะเพอจากการถอนสรา ( Delirium tremens) พบในกลมทตดเหลาและหยดดมอยางกะทนหน ตวอยาง ผปวยชายไทย อาย 27 ป ดมสราเปนประจ าวนเกดเหต เดนทางจากบรรมยมาทกรงเทพโดยรถไฟ ระหวางทางเจอคนแปลกหนา เลยดมเหลาดวยกนจนถงสถานรถไฟ และดมเหลาตอจนผปวยหลบไป ผปวยตนมาอกครง ทรพยสนหายไปหมด หลงจากนนผปวยกเดนไปเดนมาอยทสถานรถไฟอย 2 วน ระหวางนนผปวยบอกวาเหนทหารเยอรมน และเหนระเบดลง เหนผเดนไปเดนมา ตอนเกดเหตผปวยถกพบกระโดดอยบนรถยนตทสถานรถไฟจงถกจบฐานท าลายทรพยสน แตผปวยจ าไมได

5.8 โรคลมชก (Epilepsy) ทมอาการทางจตรวมดวย ตวอยาง ผปวยชายไทย อาย 35 ป มอาการกระตกทมอเปนประจ า แตวาเวลาทมอาการผปวยจะมอาการเบลอๆ เมอมคนถามวาท าอะไรผปวยบอกวาจ าไมได ญาตสงเกตวาผปวยจะมอาการเบลอๆ เรยกวา “ภาวะหลงชก” หลงมอาการวนเกดเหต ผปวยท าครวอยกบภรรยา มคนมาพบอกครงเหนผปวยก าลงแทงภรรยาอย วธปองกน/การรกษาโรคชก และโรคจตดวยการกนยาอยางสม าเสมอ จะไดไมเกดอาการขน

5.9 ผทมความผดปกตทางบคลกภาพ (Personal disorder) โรคทมความบกพรองของจตใจอยางถาวร เปนผลใหเกดพฤตกรรม กาวราว เกเร ขาดความรบผดชอบ ไมมความเหนอกเหนใจ ขาดศลธรรม ผปวยจตเวชม 2 ประเภท คอ 1) ผปวยจตเวชทวไปซงเปนผปวยทยงไมมคด และ 2) ผปวยนตจตเวช (ผปวยคด) นอกจากนจะมผน าสงตวผปวย คอพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตสขภาพจตฯ โดยเปนผทสามารถเขาไปในเคหะสถานไดเพอน าตวผปวยตามมาตรา 22 สงเขารบการบ าบดรกษา ซงเดม เขาไปในเคหสถานไดเฉพาะเวลากลางวนระหวางพระอาทตยขนจนถงพระอาทตยตก ปจจบนไดมการปรบปรงแกไข พระราชบญญตสขภาพจตฯ ใหพนกงานเจาหนาทสามารถเขาไปในเคหะสถานในเวลากลางคนเพอน าตวผปวย

12

สงสถานพยาบาลได รวมถงสามารถสอบถามครอบครวและชมชนเกยวกบความเจบปวยและความสมพนธในครอบครว โดยมหนงสอสอบถามหรอ เรยกมาใหถอยค าได ซงพนกงานเจาหนาทจะตองมบตรประจ าตวใน การปฏบตหนาท ออกโดยอธบดกรมสขภาพจต สวนใหญจะเปนเจาหนาทสาธารณสขทางดานจตเวชทม ความเชยวชาญ ทงนพนกงานเจาหนาทสามารถรองขอใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจใหความชวยเหลอได และอยระหวางปรบแกไข พระราชบญญตสขภาพจตฯ ใหทางสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) 1669 เปนผชวยเหลอพนกงานเจาทในการน าสงผปวย ซงทางกรมสขภาพจตไดรวมกบสถาบนการแพทย ฉกเฉนแหงชาตจดท าเกณฑในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต โดยแบงเปนระดบส เขยว เหลอง แดง เพอความเขาใจทตรงกนในการน าสงผปวยเขาสการบ าบดรกษา ทงนปจจบนมสถานบ าบดรกษาฯ จ านวน 96 แหง แตละแหงจะมคณะกรรมการสถานบ าบดรกษาในการตรวจประเมนอาการและวนจฉยโรคโดยละเอยด และพจารณาความเหนเกยวกบการบ าบดรกษาและผลการบ าบดรกษา กรณทสงสยตามมาตรา 22 ใหน าตวผปวยสงโรงพยาบาลของรฐทใกลทสด ทงนแพทย 1 คน พยาบาล 1 คน ท าการตรวจวนจฉยภายใน 48 ชวโมง จ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษาตอหรอไม

ผปวยนตจตเวช (ผปวยคด) มอาการปวยทางจตเวช และมความเกยวของกบกฎหมายแพง (เปนผไรความสามารถ ผเสมอนไรความสามารถ) และ กฎหมายอาญา (ความสามารถในการตอสคด ป.วอาญามาตรา 14) ความรผดชอบในการกอคด (มาตรา 65) การบงคบรกษาและภาวะอนตราย ซงการตรวจทางนตจตเวชเมอมหนงสอน าสงตวผตองสงสย/ผตองหา จะมการตรวจวนจอยางละเอยดวา วตถประสงคทสงมาคออะไร เพอรวบรวมขอมลหลกฐาน ประชมวนจฉย และเตรยมผปวยเพอใหสามารถใหปากค าในการตอสคดได ซงหลกเกณฑในการตรวจวนจฉยทางนตจตเวช มดงน

1. พจารณาวตถประสงค2. การตรวจทางจตเวช3. รวบรวมขอมล4. วเคราะหและตดสนใจในทประชม5. สรปผลการวนจฉย6. การเตรยมตวใหปากค า (กลมเตรยมตอสคด)

การประเมนผตองหาคดอาญา1. เตรยมขอมลใหพรอม (รายงานต ารวจ ค าใหการของพยาน รายงานทางนตเวช ประวตความ

เจบปวยทางจตเวช ค าใหการของผกระท าความผด ฯลฯ) 2. เปรยบเทยบค าพดของผปวยกบขอมลทเราทราบมากอน (โดยทผตองหาคาดไมถง)3. ควรประเมนเรวทสดหลงเกดคด เพอปองกนการเรยนรจากผตองหาดวยกน หรอทนาย และเพม

ความนาเชอถอของการประเมน 4. ผสมภาษณ ควรมความจรงใจและอธบาย วตถประสงคของการประเมนและอนๆ เพอใหไดขอมลทถกตอง

ความสามารถในการตอสคด1. รวาตนเองตองคดอะไร2. รถงความหนกเบาของโทษทจะไดรบ3. สามารถเลารายละเอยดของคด4. สามารถเขาใจขนตอนการด าเนนคด5. สามารถใหปากค าตอกระบวนการยตธรรม6. สามารถรวมมอกบทนายในการปกปองสทธของตน

13

ความไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 65 “ผใดกระท าความผดในขณะ ไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถ

บงคบตนเองได เพราะมจตบกพรอง โรคจต หรอ จตฟนเฟอน ผนนไมตองรบโทษส าหรบความผดนน แตถาผกระท าความผดยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตวเองไดบาง ผนนตองรบโทษส าหรบความผดนน ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไว ส าหรบความผดนนเพยงใดกได”

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 66 “ความมนเมาเพราะเสพยสราหรอสงเมาอยางอนจะยกขนเปนขอแกตวตามมาตรา 65 ไมได เวนแตความมนเมานนจะไดเกดโดยผเสพยไมรวาสงนนจะท าใหมนเมา หรอไดเสพยโดยถกขนใจใหเสพย และไดกระท าความผดในขณะไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบตนเองได ผกระท าความผดจงจะไดรบยกเวนโทษส าหรบความผดนน แตถาผนนยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไวส าหรบความผดนนเพยงใดกได” การบงคบรกษา

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 48 “ถาศาลเหนวาการปลอยตวผมจตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอนซงไมตองรบโทษ หรอการไดรบการลงโทษตามมาตรา 65 จะเปนการไมปลอดภยแกประชาชน ศาลจะสงใหสงไปคมไวในสถานพยาบาลกไดและค าสงนศาลจะสงเพกถอนเสยเมอใดกได”

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 56 “หากผกระท าความผด ท าผดดวยความผดลหโทษ และไมเคยกระท าความผดมากอน และท าไปเนองจากสภาวะทางจต ศาลอาจงดเวนโทษ และสงใหผกระท าผดไปรกษาได”

6. บรรยายหวขอ “การน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจ”โดย พนต ำรวจตร หญง ปองขวญ ยมสะอำด นำยแพทยสญญำบตร 2

แพทยหญง ฐำนยำ บรรจงจตร แพทยผช ำนำญกำร กลมงำนจตเวชและยำเสพตด โรงพยำบำลต ำรวจ โรงพยาบาลต ารวจจดท าเลมแนวทางการน าสงบคคลผมความผดปกตทางจต ส าหรบขาราชการต ารวจ

โดยมการประชาสม พนธผ าน เว บ ไซต www.policehospital.org ซ งการน าส งจ าแนกเป น 2 กรณ ไดแก 1.กรณผปวยจตเวชทวไป และ 2.กรณผปวยนตจตเวช

ทงน พระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 มวตถประสงคเพอ 1) คมครองสงคมจากอนตรายทเกดขนจากผมความผดปกตทางจตและมภาวะอนตราย2) คมครองผปวยจตเวชใหไดรบการบ าบดรกษาอยางถกวธเหมาะสมตามหลกสทธมนษยชน และ3) ผปฏบตงานไดรบการคมครอง ซงสาระส าคญพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 คอ การน า

บคคลท “มภาวะอนตราย” หรอ “มความจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา” ใหไดรบการบ าบดรกษา มาตราทเกยวของกบการปฏบตหนาทของต ารวจตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551

กรณผปวยจตเวชทวไป มาตรา 22 บคคลทมความผดปกตทางจตในกรณใดกรณหนงดงตอไปนเปนบคคลทตองไดรบการบ าบดรกษา 1) มภาวะอนตราย ไดแก อนตรายตอตวเอง ตอผอน หรอตอทรพยสน พฤตกรรมทแสดงออกมาจากความผดปกตทางจต นาจะกอใหเกดอนตรายรายแรง และ 2) มความจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา ไดแก ขาดความสามารถในการตดสนใจใหความยนยอมรบการรกษา ไมเขาใจลกษณะความเจบปวยของตวเองซงตองไดรบการรกษา ไมเขาใจลกษณะและสาระส าคญของแผนการรกษา ไมตระหนกถงผลทจะเกดขนจากการทตวเองตดสนใจรบหรอไมรบการรกษา

14

ตวอยาง : พบชายไทย อาย 30-35 ป ไมสวมเสอผา มลกษณะอาการคลมคลง คลายมอาการทางจต อาละวาด และกระโดดปนขนไปบนหลงคารถยนต ใชมอทบรถยนต บรเวณถนนพหลโยธน โดยเจาหนาทต ารวจไดด าเนนการน าตวสงโรงพยาบาลศรธญญาตามกระบวนการของพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.2551 มาตรา 22 คอ พบบคคลทมภาวะอนตราย จ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา ใหน าสงสถานพยาบาล/ สถานบ าบดรกษาทใกลทสด ทงนโรคทพบบอย ไดแก โรคจตเภท (หแวว หวาดระแวง) โรคอารมณสองขว โรคซมเศรา โรคสมองเสอม ภาวะเพอจากการถอนสรา และโรคจตจากสารเสพตด มาตรา 23 ผใดพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 (มภาวะอนตราย และจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษา) ใหแจงตอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจโดยไมชกชา ซงต ารวจจะไดรบแจงจากประชาชน หรอพบเอง มาตรา 24 เมอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจไดรบแจงตามมาตรา 23 หรอพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 ใหด าเนนการน าตวบคคลนนไปยงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการ การน าตวบคคลตามวรรคหนงไปยงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา โดยการผกมดรางกายบคคลดงกลาวจะกระท าไมไดเวนแตเปนความจ าเปนเพอปองกนการเกดอนตรายตอบคคลนนเองบคคลอนหรอทรพยสนของผอน ซงอาจจะตองมการเขยนบนทกทชดเจนวามภาวะอนตรายอยางไรถงตองผกมด เชน ปองกนผปวยหลบหน หรอ ปองกนผปวยท ารายผน าสง มาตรา 25 เมอผรบผดชอบดแลสถานทคมขงหรอสถานสงเคราะห หรอพนกงานคมประพฤต พบบคคลทอยในความดแลรบผดชอบตามอ านาจ หนาท มพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนมลกษณะตามมาตรา 22 (กรณทพบคอ จบมาจากการเสพสราและพกไวในหองขง 2 -3 วน เกดมอาการประสาทหลอน หแวว อาละวาด) ใหด าเนนการสงตวบคคลนนไปยงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษา ซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตน มาตรา 26 ในกรณฉกเฉน เมอพนกงานเจาหนาท พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไดรบแจงตามมาตรา 23 หรอพบบคคลซงมพฤตการณอนนาเชอวาบคคลนนเปนบคคลทมความผดปกตทางจตซงมภาวะอนตราย และเปนอนตรายทใกลจะถง ใหมอ านาจน าตวบคคลนนหรอเขาไปในสถานท ใดๆ เพอน าตวบคคลน นสงสถานพยาบาลของรฐหรอสถานบ าบดรกษาซงอยใกลโดยไมชกชา เพอรบการตรวจวนจฉยและประเมนอาการเบองตน ถาบคคลนนขดขวางหรอหลบหนหรอพยายามจะหลบหนใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจมอ านาจใชวธการเทาทเหมาะสม และกรณทผปวยมอาการทางกายรวมด วย ควรสงโรงพยาบาลทางกายเพอรบ การรกษากอนสงตอ

15

ขนตอนการน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต (กรณผปวยจตเวชทวไป) ส าหรบต ารวจ

กรณผปวยนตจตเวช ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 14

ในระหวางท าการสอบสวนไตสวนมลฟองหรอพจารณา ถามเหตควรเชอวาผตองหา หรอ จ าเลยเปน ผวกลจรตและไมสามารถตอสคดไดใหพนกงานสอบสวนหรอศาลแลวแตกรณ สงใหพนกงานแพทยตรวจผนนเสรจแลวใหเรยกพนกงานแพทยผนนมาใหถอยค าหรอใหการวาตรวจไดผลประการใด จะเปนการดวา ถาสงสยวาผตองหาหรอจ าเลย เปนผวกลจรตหรอไมสามารถตอสคดได มสาระส าคญ 2 ค า ไดแก

บคคลวกลจรต หมายถงบคคลทมความประพฤตหรอกรยาผดปกต ไมสามารถแยกแยะผดชอบชวด เพราะสตวปลาส เรยกวา คนบา ยงหมายความถง บคคลทขาดความร าลกหรอขาดความรสกตวดวย

ความสามารถในการตอสคด คอ ผตองหาหรอจ าเลย มความสามารถทจะตอสคดไดหรอไม 6 ขอหลกดงน

1. รวาตนเองตองคดอะไร2. รถงความหนกเบาของโทษทจะไดรบ3. สามารถเลารายละเอยดของคด4. สามารถเขาใจขนตอนการด าเนนคด5. สามารถใหปากค าตอกระบวนการยตธรรม6. สามารถรวมมอกบทนายในการปกปองสทธของตนได

มาตรา 35 ภายใตบงคบมาตรา 14 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาใหพนกงานสอบสวนหรอศาลสงผตองหาหรอจ าเลยไปรบการตรวจทสถานบ าบดรกษา พรอมทงรายละเอยดพฤตการณ แหงคดเมอสถานบ าบดรกษารบผตองหาหรอจ าเลยไวแลว ใหจตแพทยตรวจวนจฉยความผดปกตทางจต และท าความเหนเพอประกอบการพจารณาของพนกงานสอบสวนหรอศาลวาผตองหาหรอจ าเลยสามารถตอสคดไดหรอไม แลวรายงานผลการตรวจวนจฉยและประเมนความสามารถในการตอสคดใหพนกงานสอบสวนหรอศาลทราบภายใน 45 วน นบแตวนทไดรบผตองหาหรอจ าเลยไวและอาจขยายระยะเวลาไดอกไมเกน 45 วน และการประเมนความสามารถในการตอสคดใหศาลมสทธทจะเรยกเอกสารจากสถานพยาบาลได เพอใชใน การตรวจวนจฉยรวมกน

1.ประสานงานสถานพยาบาลของรฐ2.แจงขอมลเบองตน3.ปลดอาวธกอนสงตว4.หากมอาการทางกายใหสงไปสถานพยาบาลทดแลโรคทางกาย

ไดรบแจงวา พบ บคคลตาม พ.ร.บ.สขภาพจต มาตรา 22

เจาหนาทต ารวจน าสงสถานพยาบาลหรอสถานบ าบดรกษา

16

รายงานทก 180 วน / จนสามารถตอสคดได

มาตรา 36 ภายใตบงคบมาตรา 14 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ใหสถานบ าบดรกษารบผตองหาหรอจ าเลยไวควบคมและบ าบดรกษาโดยไมตองไดรบความยนยอมจากผตองหาหรอจ าเลยจนกวาผตองหาหรอจ าเลยจะหายหรอทเลาและสามารถตอสคดไดเวนแตพนกงานสอบสวนหรอศาลจะมค าส งหรอมกฎหมายบญญตไว เปนอยางอนใหจตแพทยผบ าบดรกษาท ารายงานผลการบ าบดรกษา (ความสามารถในการตอสคด) สงใหพนกงานสอบสวนหรอศาลภายใน 180 วน นบแตวนทไดรบผตองหาหรอจ าเลยไวในกรณทจตแพทยเหนวาผตองหาหรอจ าเลยยงไมสามารถตอสคดไดใหรายงานผลการบ าบดรกษาทกหนง 180 วน เวนแตพนกงานสอบสวนหรอศาลจะมค าสงเปนอยางอน ในระหวางการบ าบดรกษา เมอจตแพทยผบ าบดรกษาเหนวา ผตองหาหรอจ าเลยไดรบการบ าบดรกษาจนความผดปกตทางจตหายหรอทเลา และสามารถตอสคดไดแลวใหรายงานผลการบ าบดรกษาตอพนกงานสอบสวนหรอศาลทราบโดยไมชกชา หลกเกณฑและวธการในการรายงานผลการบ าบดรกษาตามวรรคสองและวรรคสามใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด ขนตอนการน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต (กรณผปวยนตจตเวช) ขอเสนอแนะ

กรณพนกงานสอบสวน ขอประวตหรอผลการบ าบดรกษากบแพทย ขอใหพนกงานสอบสวน ท าหนงสอราชการถงผอ านวยการโรงพยาบาลควรระบใหชดเจนวาสงมารบการบ าบดรกษา หรอรบ การประเมนอาการ และสงมาตาม ป.วอาญามาตรา 14 เลขทคดอะไร เพอเขากระบวนการด าเนนงานทถกตอง ชดเจน

ป.วอาญามาตรา 14

รายงานตอพนกงานสอบสวนหรอศาล

ตอสคดได ตอสคดไมได

แจงพนกงานสอบสวนหรอศาลรบกลบ ขอใหพนกงานสอบสวน หรอศาลก าหนดวธการ

เพอปองกนการหลบหน/เพอปองกนอนตรายในระหวางทยงรบการบ าบดรกษาอย

17

7. ประชมกลมยอย “จดท ากระบวนการน าสงผมความผดปกตทางจตตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน”

โดยแบงเปน 3 กลม ดงน 7.1 กลมท 1 ประกอบดวย ภาคเหนอ ภาคใต และภาคอสาน ไดแก

1. ต ารวจภธรภาค 3 2. ต ารวจภธรภาค 4 3. ต ารวจภธรภาค 5 4. ต ารวจภธรภาค 6 5. ต ารวจภธรภาค 8 6. ต ารวจภธรภาค 9 7. เครอขายสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ไดแก มลนธ 8. หนวยงานในสงกดกรมสขภาพจต ไดแก

- รพ.จตเวชขอนแกนราชนครนทร - รพ.จตเวชนครราชสมาราชนครนทร - รพ.จตเวชนครสวรรคราชนครนทร - รพ.จตเวชสงขลาราชนครนทร - รพ.พระศรมหาโพธ - รพ.สวนสราญรมย - ส านกบรหารระบบบรการสขภาพจต สรปผลการประชม ปญหา และอปสรรคในการด าเนนงานตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. 2551 ดงน

1. ไมมคาใชจายในการน าสงผมความผดปกตทางจต (คาน ามนรถ) 2. ในการน าสงผมความผดปกตทางจต ตองมหนงสอน าสง และบางครงโรงพยาบาลจตเวชปฏเสธ

การรบผปวย 3. กรณผปวยไมมญาต ตองเจรจาในการรบตวผปวยกบโรงพยาบาล 4. กรณตองสงตอผปวยไปยงสถานพยาบาลอน และขอใหทางต ารวจไปดวย บางครงต ารวจมภารกจ

ส าคญ จงไมสะดวก 5. กรณคนไขกลบมาพกทบาน ไมกนยาและแอบทงยา สงผลใหอาการก าเรบ ไมสามารถควบคมได 6. ความชดเจนของมาตรฐานการรบคนไขของทางสาธารณสข 7. กรณทน าตวผปวยสงโรงพยาบาล ควรน าสงภายใน 24 ช.ม. เนองจากถาเกน 48 ช.ม. จะกลายเปน

ผตองขง 8. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) 1669 บางครงไมไดน าสงผปวยจตเวชตามระบบการสงตอ

และในการน าสงไมมใบ ตจ. 1 9. โรงพยาบาลในชมชนมบคลากรทางการแพทยจ ากด และบางครงแพทย ไมสามารถตดสนใจได วาตอง

ท าอยางไรตอ

18

ขอเสนอแนะ 1. โรงพยาบาลจตเวช ควรมการชแจงรวมกบต ารวจในพนทในการน าสงผปวยทชดเจน (กระบวนการ

แนวทางปฏบตทชดเจนในแตละพนทระหวางสาธารณสขและต ารวจ) เพอลดภาระการท างานของต ารวจ เชน ใบ HN

2. ควรมการสรางสมพนธภาพทดตอกนระหวางแพทยและต ารวจ เพอการตดตอประสานงานรวมกน 3. ปจจบนมนโยบายการน าสงทสามารถเบกไดจาก สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) 4. ในการน าสงจะตองมใบ ตจ.1 จากสาธารณสข ฉะนนตองก าชบให เจาหนาทเขยนใบ ตจ.1 ใหได เพอ

เปนประโยชนในการด าเนนการตอไป 5. กรณผปวยเรรอนและตางดาว ใหตดตอศนยคมครองคนไรท พงจงหวด ซงมครบทกจงหวด ใน

การรองรบโดยจะรบดแลไมเกน 15 วน 6. ในการน าสงตวผปวย ทกอยางทเปนโลหะ ขอใหเอาออกจากผปวยใหหมด เพอความปลอดภยตอ

เจาหนาททกทาน 7. กรณผปวยนตจตเวชทางสาธารณสขขอความรวมมอจากต ารวจในการน าสงผปวย 8. ในการน าสงตวผปวยจตเวชจากต ารวจไปโรงพยาบาลควรมหนงสอในการน าสง และทางโรงพยาบาลม

หนงสอชแจงตอบกลบแกต ารวจทชดเจน แนวทางในการด าเนนงานรวมกนตอไป

1. ต ารวจจะน า พ.ร.บ.สขภาพจต พ.ศ.2551 กลบไปประชาสมพนธทหนวยงานตนเอง 2. ในการน าสงผมความผดปกตทางจต ต ารวจจะน าสงไปยงสถานพยาบาล/สถานบ าบดรกษาทใกลทสด

7.2 กลมท 2 ประกอบดวย ภาคกลาง ไดแก

1. ต ารวจภธรภาค 1 2. ต ารวจภธรภาค 2 3. ต ารวจภธรภาค 7 4. เครอขายสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ไดแก มลนธ 5. หนวยงานในสงกดกรมสขภาพจต ไดแก

- สถาบนกลยาณราชนครนทร - สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร - ส านกบรหารระบบบรการสขภาพจต สรปผลการประชม

เจาหนาทต ารวจ และบคลากรจากสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) เหนดวยกบขนตอน การน าสงผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจ และ สพฉ.

19

ทงน จากการด าเนนงานมปญหา อปสรรค และมขอเสนอแนะในเชงนโยบาย ดงน

ปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข

- เมอต ารวจไดรบแจง พบผมความผดปกตทางจต รบน าสงไปยงสถานพยาบาลของรฐ ทงน โรงพยาบาลบางแหงไมรบ เนองจากไมมแพทยวนจฉยและประเมนอาการเบองตน / มเจาหนาทไมเพยงพอ โดยเฉพาะในเวลากลางคน ท าใหต ารวจตองสญเสยอตราก าลงเพอเฝาผปวย

- โรงพยาบาลควรจดใหมพนทรองรบผปวยจตเวชฉกเฉน - กรณผปวยจตเวชทวไป หากต ารวจรบแจง และ ท าหนงสอน าสง โรงพยาบาลควรใหสามารถประสาน สพฉ. รบชวงตอ - กรณผปวยนตจตเวช ต ารวจรบแจงและท าหนงสอน าตวผปวยสงโรงพยาบาลและต ารวจอยดวยตลอด

- ไมมแนวทางการสงตวผปวยทชดเจน เชน การท าหนงสอใหขอมลกบโรงพยาบาล

- ควรมการจดอบรมและรวมท า MOU ในระดบหวหนางาน (ผก ากบฯ , ผอ.สถานต ารวจ ฯลฯ)เพอใหสามารถสงการตอได - ควรเชญหนวยงานในสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และฝายปกครองเขารวมดวย - ควรมนโยบาย/สงการใหทก โรงพยาบาลหรอ สถานบรการสามารถรบตวผปวยไวทกกรณ

20

7.3 กลมท 3 ประกอบดวย กทม.ปรมณฑล ไดแก

1. ต ารวจนครบาล 1 - 9 2. กองบญชาการต ารวจสอบสวนกลาง 3. เครอขายสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ไดแก มลนธ 4. หนวยงานในสงกดกรมสขภาพจต ไดแก

- รพ.ศรธญญา - สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

สรปผลการประชม ปญหาการด าเนนงานทผานมา 1. ปญหาการน าสง (ส าหรบต ารวจ)

- โรงพยาบาลไมรบผปวย ท าใหต ารวจตองน าผปวยไปปลอยทง - การไมมอาวธในการปองกนตวส าหรบต ารวจ ในการจบกมผปวย ปจจบนใชภมปญญา โดย

การใชไมงาม การทอดแห ซงทางรพ.จตเวชแนะน าใหใชผาหมคลม 2. ปญหาการด าเนนงานรพ.ทางกายและรพ.จตเวช

- การประสานงานระหวางรพ.ทางจตและทางกาย แนะน าใหลดขนตอนการปฏบตงาน เชน การตรวจทางหองปฏบตการ ควรตรวจแคครงเดยว เพอน าสงตวผปวยจากรพ.ทางกายไป รพ.ทางจตไดเรวขน เพราะผปวยอาจเกดอาการทางจตก าเรบ ซงรพ.ทางกายไมสามารถใหการรกษาอาการทางจตได ขอเสนอแนะขนตอนการน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต

1. ขนตอนน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต (ส าหรบต ารวจ) กรณจตเวชทวไป ขนตอน 1 ต ารวจตองประสานงานโรงพยาบาลของรฐกอนทจะน าตวผปวยมาโรงพยาบาล ต ารวจน าสงตาม พ.ร.บ.สขภาพจต ตองมหนงสอน าสง การประสานงานรพ.รฐ กรณอยในพนทใกลเคยงทมรพ.จตเวช ใหประสานไปท โรงพยาบาลจตเวช

โดยตรง ขนตอน 3 ผปวยมอาวธ การด าเนนงานหากผปวยเปนผหญง การควบคมตวผปวยหญง ควรระมดระวงในการจบตว ซงอาจก าหนดเปนกฎกระทรวงในการปฏบตงาน ประสานเจาหนาทดานสาธารณสขออกปฏบตงานรวมกน ต ารวจน ามาสงแลว ใหคมครองเจาหนาทสาธารณสขดวย โดยเฉพาะในเวลากลางคน

และเพมกระบวนการควบคมตว กอนขนตอนการน าสง

21

สรป 3 ขนตอนหลก

2. ขนตอนน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต (ส าหรบต ารวจ) กรณนตจตเวชเพมขนตอน กรณผปวยอาการทเลา ต ารวจควรรบตวผปวยออกจากโรงพยาบาลเนองจากผปวยไมมความจ าเปนทตองอยโรงพยาบาลแลว เชน การน าตวไปควบคมตอ

3. ขนตอนน าสงบคคลทมความผดปกตทางจต (ส าหรบบคลากรดานการแพทยฉกเฉน)

1. ไดรบแจง

2.ขนตอนในการควบคมตว

3. ขนตอนการน าสง

กลมเสนอใหทางต ารวจไปปรบปรง Flow การด าเนนงาน ซงประกอบดวย

3 ขนตอนหลก โดยใหเพมเตมรายละเอยดในแตละขนตอน

เชน ในกระบวนการควบคมตว ใหระบวธการ อปกรณในการใชด าเนนงาน

ซงจะท าใหการปฏบตงานเปนไปทางในเดยวกน

ระบโรงพยาบาลทตองน าสงตวตวผปวยใหชดเจน โรงพยาบาลใกลเคยง เปลยนเปนโรงพยาบาลของรฐ

ซงไมรวมโรงพยาบาลเอกชน

เนนเรองการประสานงานโรงพยาบาลกอนน าสงผปวยทกครง

22

ผลการประเมนความพงพอใจโครงการประชมเชงปฏบตการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจต

ส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” **************************************************************************************************

จากการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” มผเขารวมอบรมจ านวนทงสน 143 คน มผตอบแบบประเมนจ านวน 85 คน (คดเปนรอยละ 59.44 ของผเขารวมอบรมทงหมด) ซงผลการประเมนฯ แบงเปน 3 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 ความพงพอใจตอการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” และสวนท 3 ขอคดเหนและขอเสนอแนะอนๆ โดยมรายละเอยดดงตอไปน สวนท 1 ขอมลทวไป

ผเขารวมอบรมฯ สวนใหญเปนเพศชาย (รอยละ 63.5) มอายระหวาง 50 - 59 ป (รอยละ35.3) สวนใหญเปนเจาหนาทต ารวจ (รอยละ 50.6) รบผดชอบงานปองกนและปราบปราม (รอยละ 27.1) และ สวนใหญสงกดหนวยงานต ารวจรร (รอยละ 37.2) รายละเอยดตามตารางท 1 ตารางท 1 จ านวนและรอยละของผตอบแบบประเมน จ าแนกตามขอมลทวไป (N = 85)

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 1. เพศ

ชาย 54 63.5 หญง 31 36.5

2. อาย 20 – 29 ป 7 8.2 30 – 39 ป 26 30.6 40 – 49 ป 22 25.9 50 - 59 ป 30 35.3 60 ปขนไป 0 0.0 3. ต าแหนง

ต ารวจ พยาบาล บคลากรดานการแพทยฉกเฉน

43 28 11

50.6 32.9 12.9

นกวชาการสารารณสข นกสงคมสงเคราะห

1 1

1.2 1.2

อนๆ ไดแก เจาพนกงานรรการ 1 1.2 4. งานทรบผดชอบงานปองกนและปราบปราม การแพทยฉกเฉน งานสอบสวน งานสขาพจต งานบรหาร

23 22

13 11 10

27.1 25.9 15.3 12.9 11.8

อนๆ ไดแก มวลชนสมพนร งานปฏบตการ ศนยรบแจงเหต 6 7.1

23

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 5. หนวยงานทสงกด ต ารวจรร 32 37.2 ต ารวจนครบาล 11 12.9 หนวยงานในสงกดกรมสขาพจต 11 12.9 สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต อนๆ ไดแก ส านกงานสารารณสขจงหวด โรงพยาบาล เทศบาล มลนรรวมกตญญ ส านกการแพทย กทม.

15 16

17.6 12.9

สวนท 2 ความพงพอใจตอการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตว ผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน”

ผลการวเคราะหความพงพอใจตอการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและน าสงตว ผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” ผเขารวมอบรมสวนใหญมความ พงพอใจในระดบมาก แยกตามประเดนการประเมนความพงพอใจ 3 ล าดบแรก ดงตอไปน

ดานเนอหาความรทไดรบ เหมาะสมทนยคสมย รอยละ 65.9 รองลงมาไดแก สอดคลองกบวตถประสงคของการอบรม รอยละ 60.0 และเขาใจงาย รอยละ 54.1 ตามล าดบ

ดานสอ/เอกสารประกอบการอบรม งายตอการน าไปใช รอยละ 51.8 รองลงมาไดแก มความเพยงพอตอจ านวนผเขารวมอบรมและดงดดความสนใจ รอยละ 48.2

ดานรปแบบการถายทอด (เชน การบรรยาย การอภปราย) เหมาะสมกบเนอหา รอยละ 57.6 เหมาะสมกบผเขารวมอบรม รอยละ 50.6 และเปดโอกาสใหผเขารวมสมมนามสวนรวม รอยละ 43.5 ตามล าดบ

ดานวทยากร เปดโอกาสใหสอบถาม/แสดงความคด รอยละ 47.1 รองลงมาไดแก บรรยาย/อรบาย เขาใจงาย และบรรยาย/อรบาย ตรงกบเนอหา รอยละ 40.0

ระยะเวลาทใชในการอบรมใหความรมความเหมาะสม มความพงพอใจในระดบมาก รอยละ 52.9 การประสานงานของทมผด าเนนงาน รอยละ 50.6 และความเหมาะสมของสถานทจดสมมนา รอยละ 51.8 รายละเอยดตามตารางท 2

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของความพงพอใจการอบรมใหความร “แนวทางในการประเมนอาการและ น าสงตวผมความผดปกตทางจตส าหรบต ารวจและบคลากรดานการแพทยฉกเฉน” (N = 85)

ประเดนการประเมน

ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ไมแสดงความ

คดเหน จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. ดานเนอหาความรทไดรบ1.1 เหมาะสมทนยคสมย 19 22.4 56 65.9 8 9.4 1 1.2 0 0.0 1 1.2 1.2 เขาใจงาย 25 29.5 46 54.1 12 14.1 2 2.4 0 0.0 0 0.0 1.3 น าไปใชประโยชนได 29 34.1 45 52.9 11 12.9 0 0 0 0.0 0 0.0 1.4 สอดคลองกบวตถประสงคของการอบรม

25 29.4 51 60.0 9 10.6 0 0.0 0 0.0 0 0.0

1.5 ตรงกบความตองการ 28 32.9 40 47.1 14 16.5 2 2.4 0 0.0 1 1.2

24

ประเดนการประเมน

ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ไมแสดงความ

คดเหน จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2. สอ / เอกสารประกอบการอบรม2.1 ดงดดความสนใจ 25 29.4 41 48.2 17 20.0 2 2.4 0 0.0 0 0.0 2.2 งายตอการน าไปใช 24 28.2 44 51.8 14 16.5 3 3.5 0 0.0 0 0.0 2.3 เหมาะสมกบผเขารวม 30 35.7 38 44.7 13 15.3 4 4.7 0 0.0 0 0.0 2.4 มความเพยงพอตอจ านวน ผเขารวมอบรม

25 29.4 41 48.2 18 21.2 1 1.2 0 0.0 0 0.0

3. รปแบบการถายทอด (เชน การบรรยาย การอภปราย)3.1 เหมาะสมกบเนอหา 28 32.9 49 57.6 7 8.2 1 1.2 0 0.0 0 0.0 3.2 เหมาะสมกบผเขารวมอบรม 24 28.2 43 50.6 16 18.8 2 2.4 0 0.0 0 0.0 3.3 เปดโอกาสใหผเขารวม อบรมมสวนรวม

36 42.4 37 43.5 12 14.1 0 0 0 0 0 0

4. วทยากร4.1 บรรยาย/อรบาย ตรงกบ เนอหา

36 42.4 34 40.0 15 17.6 0 0.0 0 0.0 0 0.0

4.2 บรรยาย/อรบาย เขาใจงาย 35 41.2 34 40.0 16 18.8 0 0.0 0 0.0 0 0.0 4.3 เปดโอกาสใหสอบถาม/ แสดงความคด

33 38.8 40 47.1 12 14.1 0 0.0 0 0.0 0 0.0

5. ระยะเวลาทใชในอบรมใหความร มความเหมาะสม

21 24.7 45 52.9 18 21.2 0 0.0 0 0.0 1 1.2

6. การประสานงานของทมผด าเนนงาน

28 32.9 43 50.6 14 16.5 0 0.0 0 0.0 0 0.0

7. ความเหมาะสมของสถานทจดอบรม

31 36.5 44 51.8 10 11.8 0 0.0 0 0.0 0 0.0

สวนท 3 ขอคดเหนและขอเสนอแนะอนๆ - เนอหาดมาก คดวาควรจดใหผประสานงานตางหนวยงานมาประชมกนจะไดแนวทางปฏบต ใน

การปฏบตกบผปวยจตเวช - ไดรบความร คมคากบงบประมาณทเสยไปและสามารถน าไปใชในการปฏบตงานไดเปนอยางด - อยากใหน าสงทไดสรปและเผยแพรใหครอบคลมทกหนวยงานทเกยวของ เพอปฏบตเปนแนวทาง

เดยวกน - การจดกลมควรจดคละกน ไมใชแบงตามาค เพราะจะไดมการแลกเปลยนความคดเหนใน

การกจกรรมกลม เนองจากแตละพนทมองคประกอบและด าเนนการทแตกตางกน - ควรเชญต ารวจระดบผปฏบตงานจรง สถานต ารวจละ 1 คน หรอสถานต ารวจรรเมองทกแหง

เขารวมอบรม ซงจะเปนประโยชนตอการปฏบตงาน - ควรจดอบรมตามมาคตางๆ - ควรเพมเวลาในการอบรม - ไมควรจดอบรมใกลชวงเทศกาลหรอวนหยดยาว

ภาคผนวก

25

26