หน่วยที่ 13 ประเทศไทยกับประเด็น ... ·...
TRANSCRIPT
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
หนวยท 13
ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ผชวยศาสตราจารย ดร.ดารารตน อานนทนะสวงศ
ชอ ผชวยศาสตราจารยดร.ดารารตนอานนทนะสวงศวฒ ศ.บ.(เศรษฐศาสตร)มหาวทยาลยธรรมศาสตร M.A.(Economic)KyotoUniversity PhD.(Economic)UniversityofTennesseeatKnoxvilleต�าแหนง ผอ�านวยการศนยวจยสงคมสงอายส�านกวจย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรหนวยทเขยน หนวยท13
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-2 ไทยในเศรษฐกจโลก
แผนการสอนประจ�าหนวย
ชดวชา ไทยในเศรษฐกจโลก
หนวยท 13 ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตอนท 13.1 ความสมพนธระหวางกจกรรมทางเศรษฐกจกบสงแวดลอม13.2 แนวทางการปองกนและแกไขเพออนรกษสงแวดลอม
แนวคด1. กจกรรมทางเศรษฐกจและสงแวดลอมมความสมพนธกนในลกษณะของการใชทรพยากรธรรมชาต
และการปลอยของเสยออกมาเมออตราการใชทรพยากรธรรมชาตและการปลอยของเสยของกจกรรมทางเศรษฐกจ เรวกวาความสามารถในการสรางทรพยากรทดแทนหรอศกยภาพในการก�าจดหรอบ�าบดของเสยของสงแวดลอม กจะท�าใหเกดปญหาสงแวดลอม ส�าหรบประเทศไทยภายใตแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดมการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจทงในภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ ซงการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจท�าใหเกดปญหาสงแวดลอมดานการใชทรพยากรธรรมชาตและดานมลพษขน
2. การแกไขปญหาเพออนรกษสงแวดลอมมหลายแนวทางตงแตการสงการและควบคม การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตรการก�าหนดโครงการแกไขโดยรฐการชกจงใจหรอการปลกจตส�านกและการสมครใจประเทศไทยไดใชแนวทางหลากหลายในการแกปญหาสงแวดลอมตลอดจนใหความรวมมอระหวางประเทศเพออนรกษสงแวดลอมและแกไขปญหามลพษ
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท13จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายกจกรรมทางเศรษฐกจกบการใชทรพยากรธรรมชาตได2. อธบายการจดการแกไขปญหาเพออนรกษสงแวดลอมได
กจกรรมระหวางเรยน1. ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท132. ศกษาเอกสารการสอนตอนท13.1–13.2
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-3ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน4. ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท13
สอการสอน1. เอกสารการสอน2. แบบฝกปฏบต
การประเมนผล1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา
เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน
หนวยท 13 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-4 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตอนท 13.1
ความสมพนธระหวางกจกรรมทางเศรษฐกจกบสงแวดลอม
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท13.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง13.1.1กจกรรมทางเศรษฐกจกบการใชทรพยากรธรรมชาต13.1.2ปญหาการหมดสนไปและการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต13.1.3ปญหามลพษ
แนวคด1. การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยไดท�าใหเกดการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจ
อยางมากมาย รวมไปถงการขยายตวในการคาระหวางประเทศ ขนาดการผลตของกจกรรมทางเศรษฐกจในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการไดมการขยายตวสงขนอยางตอเนองเมอคดเปนมลคาของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ถงแมวาสดสวนของการผลตในภาคเกษตรในผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศจะลดลง แตสดสวนของภาคการผลตอนสงขน การขยายตวของกจกรรมเหลานตองอาศยทรพยากร ธรรมชาตในประเทศ คอ ทดน แรธาต น�า ปาไม และทศนยภาพความสวยงามของ สงแวดลอมเปนปจจยในการผลตขณะเดยวกนการขยายตวทางเศรษฐกจยงท�าใหเกดของเสยจากกระบวนการผลตในลกษณะของขยะ/ของเสยมลพษทางน�าทางอากาศและทางเสยงกจกรรมทางเศรษฐกจในการพฒนาประเทศจงมความสมพนธกบสงแวดลอมทงในดานการใชทรพยากรธรรมชาตและการปลอยของเสยเขาสสงแวดลอม
2. การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจโดยการเพมปรมาณการผลตดานการเกษตรอตสาห- กรรมและการบรการรวมทงการคาระหวางประเทศท�าใหมการใชทรพยากรธรรมชาตมากขนจนเกนขดความสามารถของสงแวดลอมทจะสรางขนใหมมาทดแทนได น�าไปสปญหาการหมดสนไปของทรพยากรธรรมชาตหรอปญหาการเสอมโทรมของทรพยากร ธรรมชาตดานปาไมดนน�าแรธาตชายฝงทะเลและทรพยากรประมง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-5ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
3. การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจ นอกจากการท�าใหเกดปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตแลวยงท�าใหเกดปญหาดานมลพษทเกดจากกระบวนการผลตและการบรโภคสนคาและบรการมลพษทเกดขนคอของเสยทเกดขนและมการสะสมอยในปรมาณทมากเกนขดความสามารถของสงแวดลอมในการยอยสลายหรอท�าลายไดมลพษมหลายประเภท ไดแก ของเสยทเปนขยะชมชน ขยะอตสาหกรรม สารพษอนตรายและของเสยอนตรายมลพษทางน�ามลพษทางอากาศและมลพษทางเสยง
วตถประสงคเมอศกษาตอนท13.1จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายขนาดการผลตของกจกรรมทางเศรษฐกจกบการใชทรพยากรธรรมชาตได2. อธบายปญหาการหมดสนไปและการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตได3. อธบายปญหามลพษได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-6 ไทยในเศรษฐกจโลก
ความน�า
กจกรรมทางเศรษฐกจทเกยวของกบการผลตและการแลกเปลยนเพอการบรโภคมความส�าคญตอการด�ารงชวตของคนทกคนขณะเดยวกนสงแวดลอมทประกอบไปดวยทรพยากรธรรมชาตในรปตางๆเชนปาไมพชสตวดนแรธาตน�าลมและทศนยภาพกเปนแหลงทใหปจจยการผลตทเรยกวาทนธรรมชาต(naturalcapital)แกระบบเศรษฐกจและเปนแหลงรองรบของเสยทเกดจากกระบวนการผลตการบรโภคและการแลกเปลยนในระบบเศรษฐกจสงแวดลอมดงกลาวมไดมความส�าคญและสมพนธกบระบบเศรษฐกจในการเปนแหลงทนธรรมชาตและรองรบของเสยเทานนสงแวดลอมยงมความส�าคญตอการคงอยของสงมชวตรวมไปถงมนษยบนโลกในแงของการเปนระบบสนบสนนชวต(lifesupportingsystem)ความสมดลของสงแวดลอมทเกยวของกบดนน�าลมอณหภมแสงอาทตยมความส�าคญตอความหลากหลายทางชวภาพและการด�ารงชวตของสงมชวตรวมไปถงมนษยชาตดวย
เมอกจกรรมทางเศรษฐกจมการน�าทนธรรมชาตมาใชในอตราสงหรอในอตราทเรวกวาอตรา การสรางทดแทนของธรรมชาตทนธรรมชาตนนกสามารถเสอมโทรมและอาจหมดสนไปไดในขณะเดยวกนการปลอยของเสยของกจกรรมทางเศรษฐกจหากมากเกนกวาความสามารถในการรองรบและฟนฟของ สงแวดลอมกจะเกดปญหามลพษขนมาสงผลกระทบตอคณภาพของดนน�าและอากาศในทางกลบกนปญหาสงแวดลอมจากการเสอมโทรมหรอหมดสนไปของทนธรรมชาตและปญหามลพษจากการปนเปอนสารมลพษของดนน�าและอากาศกจะสงผลกระทบตอกจกรรมทางเศรษฐกจเนองจากการขาดแคลนทนธรรมชาตหรอปจจยการผลตทไดมาจากสงแวดลอม
ปจจบนปญหาสงแวดลอมมไดจ�ากดอยในระดบประเทศแตขยายตวเปนปญหาสงแวดลอมในระดบโลกซงสามารถสงผลกระทบตอความยงยนของการคงอยของสงมชวตบนโลกในอนาคตเชนการหมดสนไปของปาไมโดยเฉพาะในแถบเสนศนยสตรของโลกทสงผลตอความชนและอณหภมของโลกอณหภมโลกทสงขนจนท�าใหน�าแขงในแถบขวโลกละลายจนท�าใหระดบน�าในมหาสมทรสงขนและการเกดรอยรวโอโซนในชนบรรยากาศท�าใหรงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตยทะลเขามาในบรรยากาศโลกสงผลกระทบตอสขภาพของมนษยและกจกรรมทางเศรษฐกจปญหาสงแวดลอมในรปของปรากฏการณเหลานเปนปญหาทขามพรมแดนการปกครองหรอเปนปญหาระหวางประเทศ การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจโดยการใชปจจยการผลตจากสงแวดลอมและการปลอยมลพษสสงแวดลอมในประเทศหนง อาจจะกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของมนษยในอกประเทศหนงหรอหลายประเทศได ดงเชน ปญหาหมอกควนพษทเกดจากการเผาปาเพอการเกษตรจากประเทศอนโดนเซยทสงผลกระทบตอคณภาพอากาศและระบบทางเดนหายใจของคนในประเทศสงคโปร มาเลเซย และภาคใตของประเทศไทย นอกจากนนสงแวดลอมยงมความส�าคญในการเปนระบบสนบสนนชวตของสงมชวตในโลกทมการพงพาอาศยกนโดยธรรมชาต เปนระบบนเวศทประกอบไปดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) ระบบการสนบสนนชวตหรอระบบนเวศกเปนระบบทอยในพรมแดนการปกครองของประเทศหนงหรอขามพรมแดน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-7ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ประเทศไดเชนกนดงนนกจกรรมทางเศรษฐกจทท�าลายระบบนเวศในประเทศหนงกอาจสงผลกระทบตอระบบนเวศในประเทศอนได
ส�าหรบประเทศไทย กเชนกน การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจภายในประเทศ และการขยายตวทางเศรษฐกจจากความรวมมอระหวางประเทศรวมทงในภมภาคเชนการเขารวมเปนประชาคมอาเซยน(AseanCommunity:AC)กสงผลกระทบตอสงแวดลอมในประเทศซงสงแวดลอมในประเทศกเปนสวนหนงของสงแวดลอมโลกดงรายละเอยดทจะน�าเสนอในตอนตอไป
เรองท 13.1.1
กจกรรมทางเศรษฐกจกบการใชทรพยากรธรรมชาต
1. ขนาดการผลตของกจกรรมทางเศรษฐกจดานการเกษตร ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมมากอนหลงสงครามโลกครงทสองสนสดลงประเทศไทยได
เรมการพฒนาประเทศโดยใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนแผนหลกในกระบวนการพฒนาตงแตปพ.ศ.2504เปนตนมาโดยเนนยทธศาสตรการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยอาศยการลงทนทางตรงจากตางประเทศและการผลตเพอทดแทนการน�าเขาในชวงสองแผนฯแรกและยทธศาสตรการพฒนาโดยการสงเสรมการสงออกตงแตแผนฯฉบบท 3 จนถงปจจบน แมวาประเทศไทยจะไดผานวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในกลางป2540และมหาอทกภยในป2554จะท�าใหการพฒนาเศรษฐกจและภาคการสงออกชะลอตวลงไปกตาม การผลตของประเทศกมแนวโนมในการปรบเปลยนจากการผลตดานเกษตรกรรมมาเปนดานอตสาหกรรมและการบรการ
จากตารางท13.1ซงแสดงถงมลคาและสดสวนการผลตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP)เมอสนสดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท6จนถงป2556จะเหนไดวาการผลตของภาคเกษตร (ซงประกอบไปดวย เกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม การประมง การท�าเหมองแรและเหมองหน) มความส�าคญในดานมลคาและสดสวนนอยกวาภาคนอกเกษตร (ซงประกอบไปดวยภาคอตสาหกรรมการไฟฟาแกสและการประปาการกอสรางการคาสงและคาปลกการคมนาคมขนสงการเงนการธนาคาร ทอยอาศย การบรหารราชการและการปองกนประเทศ และการบรการ) มลคาการผลตของภาคการเกษตรในผลตภณฑมวลรวมในประเทศ มจ�านวนเทากบ 310,235 ลานบาท หรอ คดเปนสดสวนเทากบรอยละ12.01 เมอสนแผนฯฉบบท 6 ในป2534และมมลคาเพมขนเปน 1,954,491ลานบาทหรอมสดสวนเทากบรอยละ15.14ในป2556ซงเปนชวงกลางของแผนฯฉบบท11ในขณะทการผลตของภาคนอกเกษตร ในชวงเวลาเดยวกน มมลคาเทากบ 2,273,256 ลานบาท หรอสดสวนรอยละ87.99และเพมเปน10,955,547ลานบาทหรอสดสวนรอยละ84.86
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-8 ไทยในเศรษฐกจโลก
ถงแมภาคการเกษตรจะมบทบาทส�าคญนอยกวาภาคนอกเกษตรในแงของการสรางมลคาการผลตในการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศเมอเปรยบเทยบกบภาคนอกเกษตรแตภาคเกษตรกรรมโดยเฉพาะการผลตในสาขาเกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม รวมทงการประมงยงมบทบาทส�าคญตอการคาระหวางประเทศโดยเปนแหลงผลตสนคาสงออกทส�าคญในทกแผนพฒนาฯตารางท13.2แสดงใหเหนวาตงแตแผนพฒนาฯฉบบท 5 เปนตนมาจนสนแผนพฒนาฯฉบบท 10สนคาเกษตรทเปนสนคาสงออก10อนดบแรกไดแกขาวมนส�าปะหลงยางพาราขาวโพดน�าตาลสตวน�าทะเลกระปองและกง
ภาคเกษตร ตองใชสารเคมมากขนในการเพมผลผลต ตารางท 13.3 แสดงใหเหนถงการน�าเขาสนคาประเภทเคมภณฑซงเปนสนคาน�าเขาใน10อนดบแรกในแผนฯทกฉบบเชนเดยวกนการใชสารเคมโดยเฉพาะสารเคมทเปนวตถอนตราย1มปรมาณมากอยางตอเนอง ในชวงป 2550–2554ดงแสดงไวในตารางท13.4ส�าหรบในป2554มการผลตสารเคมในประเทศจ�านวน60ลานตนและมการน�าเขา10.38ลานตน
ส�าหรบสารเคมทเปนวตถอนตรายทางการเกษตรทจ�าเปนตอการเพมผลผลตและการสงออกสนคาดานการเกษตร ไดมการน�าเขาหลากหลายประเภทและมปรมาณมากขน ตารางท 13.5 แสดงใหเหนถงการน�าเขาสารเคมทเปนวตถอนตรายทางการเกษตรทมผลกระทบตอสงแวดลอมในชวงปพ.ศ.2552–2556ทมปรมาณเฉลย144,145ตนตอปสารเคมทเปนวตถอนตรายน�าเขาในปรมาณทสงสด3อนดบแรกไดแกสารก�าจดวชพช สารก�าจดแมลง และสารปองกนและก�าจดโรคพช (ตารางท 13.6) ในป พ.ศ. 2556ประเทศไทยไดน�าเขาสารเคมทเปนวตถอนตรายทางการเกษตรประเภทตางๆ รวมทงสน 166,673 ตนโดยสารก�าจดวชพช มปรมาณการน�าเขาสงสด คอ 131,048 ตน (รอยละ 78.63) รองลงมา ไดแก สารก�าจดแมลง21,485ตน(รอยละ12.89)และสารปองกนและก�าจดโรคพช10,350ตน(รอยละ6.21)
บทบาทในดานการผลตของภาคเกษตร ทถงแมจะมความส�าคญลดนอยลงเมอเปรยบเทยบกบภาคนอกเกษตรแตมลคาการผลตกเพมขนอยางตอเนองรวมทงปรมาณการผลตทเพมขนเพอการสงออกยอมสงผลตอการใชทดนและน�ารวมทงการใชสารเคมอนตรายในภาคเกษตรในปรมาณมากและตอเนองกท�าใหเกดการตกคางอยในดนและน�าการผลตของภาคเกษตรจงสามารถสงผลกระทบตอสงแวดลอมรวมทงความหลากหลายทางชวภาพนอกเหนอจากผลกระทบทมตอความเปนอยและสขภาพของมนษย
2. ขนาดการผลตของกจกรรมทางเศรษฐกจดานอตสาหกรรมการผลตของภาคอตสาหกรรม มความส�าคญตอการพฒนาประเทศอยางตอเนอง ตารางท 13.1
แสดงถงมลคาและสดสวนการผลตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) เมอสนสดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 6ถง 11ภาคอตสาหกรรมมบทบาทส�าคญในการผลตของประเทศ
1วตถอนตรายหรอสารเคมอนตรายหมายถงธาตหรอสารประกอบทมคณสมบตเปนพษหรอเปนอนตรายตอมนษยสตวพชท�าใหทรพยสนและสงแวดลอมเสอมโทรมไดแกวตถระเบดวตถไวไฟวตถออกซไดซและวตถเปอรออกไซดวตถมพษวตถทท�าใหเกดโรควตถกมมนตรงสวตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรมวตถกดกรอนวตถทกอใหเกดการระคายเคองและวตถอนๆทอาจท�าใหเกดอนตรายแกบคคลสตวพชทรพยหรอสงแวดลอม(กรมควบคมมลพษ,2555)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-9ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
เมอสนแผนพฒนาฯฉบบท6ในป2534เปนมลคาเทากบ714,080ลานบาทหรอคดเปนสดสวนมลคาการผลตในผลตภณฑมวลรวมของประเทศเทากบรอยละ27.64และเพมเปน3,294,332ลานบาทหรอเทากบรอยละ29.15เมอสนแผนฯฉบบท10ในป2554ในขณะทในป2556มลคาเพมเปน3,578,425ลานบาท แตสดสวนลดลงเปน 27.72 เนองจากการเกดมหาอทกภยในปลายป 2554 ทสงผลกระทบตอการผลตในภาคอตสาหกรรม ส�าหรบในชวงเวลาเดยวกนการสรางมลคาการผลตของภาคนอกเกษตรทสนบสนนภาคอตสาหกรรม คอ ภาคไฟฟา แกส และประปากมมลคาสงขนอยางตอเนองโดยมสดสวน การผลตในการผลตของประเทศจะอยทรอยละ 2-3 โดยประมาณ เชนเดยวกบภาคการคมนาคมและ การขนสงทมมลคาเพมขนอยางตอเนองเชนเดยวกนโดยมสดสวนอยทประมาณรอยละ6-9ของการผลตของประเทศ ส�าหรบภาคการกอสรางนนในแงของการสรางมลคาในการผลตของประเทศสงขนอยาง ตอเนองโดยมสดสวนการผลตในการผลตของประเทศเพมขนตลอดจากสนแผนพฒนาฯฉบบท6จนถงฉบบท7คอจากประมาณรอยละ6ถงรอยละ8ในชวงเวลาดงกลาวแตหลงจากเกดวกฤตเศรษฐกจในปพ.ศ.2540กมสดสวนทลดลงเหลอประมาณรอยละ3เทานน
สนคาสงออกทส�าคญ10อนดบแรกของภาคอตสาหกรรมภายใตแผนฯฉบบท5และ6จะเปนสนคาสงทอ และอญมณ ในอนดบตนๆ ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 เปนตนมา สนคาประเภท เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ แผงวงจรไฟฟา รถยนต อปกรณและสวนประกอบ และเมดพลาสตกไดกลายเปนสนคาสงออกในอนดบตนๆแทน(ตารางท13.2)
ส�าหรบสนคาทน�าเขานนสวนใหญจะเปนการน�าเขาวตถดบและเครองจกรอปกรณเพอมาใชเปนปจจยการผลตในภาคอตสาหกรรมส�าหรบการน�าเขาเคมภณฑนนกอยในอนดบท4ตงแตแผนพฒนาฯฉบบท9เปนตนมา(ตารางท 13.3)โดยมเคมภณฑซงเปนสารเคมทเปนวตถอนตรายประกอบอยดวยในปรมาณถง10.38ลานตนในป2554(ตารางท13.4)
ดงนนการขยายการผลตของภาคอตสาหกรรมทมการผลตสนคาหลากหลายขนเพอการสงออกนอกเหนอจากการบรโภคในประเทศท�าใหตองมการน�าเขาสนคาวตถดบเครองจกรอปกรณและเคมภณฑโดยเฉพาะวตถเคมอนตราย การผลตสนคาอตสาหกรรมในปรมาณทมากขน มความหลากหลายมากขนเชน สนคาประเภท เครองคอมพวเตอรและอปกรณ สวนประกอบคอมพวเตอร แผงวงจรไฟฟา และ เมดพลาสตก อเลกทรอนกส ยานยนตสวนประกอบและอปกรณ เมดพลาสตกพลาสตกและของท�าดวยพลาสตกเครองวดโออปกรณเครองเสยงและสวนประกอบมอเตอรและเครองก�าเนดไฟฟาหมอแปลงไฟฟาและสวนประกอบและสวนประกอบของวงจรไฟฟาสนคาเหลานเมอหมดอายการใชงานกจะกลายเปนขยะของเสยทยากตอการจดการทจะไมใหสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมในประเทศรวมทงของประเทศทน�าเขา ส�าหรบสารเคมทเปนวตถอนตราย กมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมในประเทศเชนกน จากการไมมการจดการทเหมาะสมในการก�าจดกากสารพษและการสะสมสารพษในอากาศดนและน�ารวมทงสงผลกระทบตอชวตและสขภาพของคน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-10 ไทยในเศรษฐกจโลก
3. ขนาดการผลตของกจกรรมทางเศรษฐกจดานการบรการตารางท13.1แสดงถงมลคาและสดสวนการผลตในผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP)เมอสน
สดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 ถง 11 จะเหนวา การผลตของประเทศในสวนของภาคบรการทเกยวของกบการคาสงและปลก มมลคาเพมสงขนอยางตอเนอง โดยมสดสวนอยระหวาง รอยละ14-18โดยประมาณในสวนทเกยวของกบการบรการกเชนเดยวกนทมการสรางมลคาในการผลตสงขนอยางตอเนองโดยมสดสวนอยประมาณรอยละ11–12หากรวมภาคบรการทงหมดคอการคาสงและปลก การเงนการธนาคาร และการบรการ ภาคการผลตนจะมสดสวนในการผลตของประเทศ ระหวาง รอยละ31-36โดยประมาณ
การขยายตวของภาคบรการดานการขายสงและปลกในดานมลคาและสดสวนในผลตภณฑมวลรวมของประเทศมากกวารอยละ 14 กมผลตอสงแวดลอมในดานของผลตภณฑบรรจภณฑประเภทพลาสตกกระดาษแกวอะลมเนยมและโลหะทใชบรรจสนคาเพอสะดวกตอการขนสงการเกบถนอมสนคาและการจงใจในเกดความสนใจในสนคาของผบรโภค ทเมอไมมการใชงานหรอหมดอายการใชงาน จะกลายเปนขยะทตองมการฝงกลบทถกสขลกษณะ เพอมใหมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม ส�าหรบภาคบรการดานการบรการนนเปนสวนทเกยวของกบการทองเทยวทตองอาศยนกทองเทยวการพฒนาพนททองเทยวและบรการทจะใหกบนกทองเทยวการพฒนาอตสาหกรรมทองเทยวจงมผลกระทบโดยตรงตอทศนยภาพความสวยงามของสงแวดลอม ดงนน การจดการขยะทเกดจากนกทองเทยวและบรการตางๆ จงเปน สงส�าคญในการรกษาคณภาพสงแวดลอมเพอใหเกดทศนยภาพทสวยงามและการรกษาความหลากหลายทางชวภาพทงนเพอความยงยนของการขยายตวของภาคบรการ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-11ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตาร
างท
13.
1 ม
ลคาก
ารผ
ลตข
องส
าขาก
ารผ
ลตข
องป
ระเท
ศไท
ยภาย
ใตแผ
นกา
รพฒ
นาเ
ศรษ
ฐกจแ
ละส
งคม
แหงช
าต ฉ
บบ
ท 6
-11
สาข
าการ
ผลต
2534
2539
2544
2549
r25
54r
2555
r25
56p
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
6)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
7)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
8)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
9)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
10)
(แผ
นฯ
ฉบ
บท
11)
ลาน
บาท
รอยล
ะลา
นบ
าทรอ
ยละ
ลาน
บาท
รอยล
ะลา
นบ
าทรอ
ยละ
ลาน
บาท
รอยล
ะลา
นบ
าทรอ
ยละ
ลาน
บาท
รอยล
ะ
ภาคเกษ
ตร310,235
12.01
492,118
10.61
586,696
10.98
1,055
,196
12.56
1,711,56
915.15
1,913,623
15.49
1,954
,491
15.14
เกษต
รกรรม
การลาส
ตวและกา
รปาไม
225,48
08.73
335
,117
7.22
347,216
6.50
681,162
8.11
1,201,017
10.63
1,315,871
10.65
1,357
,522
10.52
การป
ระมง
40,938
1.58
85,376
1.84
111,518
2.09
109,013
1.30
109,978
0.97
113,491
0.92
101,628
0.79
การท
�าเหม
องแรและเหมอ
งหน
43,817
1.70
71,6
25
1.54
127,962
2.39
265,021
3.15
400,57
43.54
484
,261
3.92
495,34
13.84
ภาคน
อกเกษต
ร2,273,25
687
.99
4,14
6,48
789.39
4,75
8,316
89.02
7,345
,458
87.44
9,588,914
84.85
10,44
1,032
84.5110,95
5,54
784
.86
อตสา
หกรรม
714,080
27.64
1,202,541
25.92
1,498,469
28.03
2,548
,507
30.34
3,294
,332
29.15
3,478,562
28.16
3,578,425
27.72
การไฟฟ
าแก
สแล
ะการปร
ะปา
53,745
2.08
107,783
2.32
167,709
3.14
240
,180
2.86
303,287
2.68
326,942
2.65
353,767
2.74
การก
อสราง
167,84
26.50
349
,257
7.53
155,030
2.90
245
,217
2.92
306,622
2.71
338,360
2.74
345
,955
2.68
การค
าสงแ
ละคา
ปลก
472,089
18.27
824
,633
17.78
907,57
816.98
1,219,311
14.51
1,628,794
14.41
1,779,692
14.41
1,813,321
14.05
คมนา
คมแล
ะขนส
ง177,381
6.87
327,344
7.06
458,788
8.58
641,523
7.64
789,570
6.99
859
,811
6.96
899,475
6.97
การเงน
การธนา
คาร
145,202
5.62
368,592
7.95
230,994
4.32
448
,643
5.34
644
,852
5.71
731,948
5.92
845
,227
6.55
ทอยอ
าศย
139,732
5.41
237,457
5.12
379,028
7.09
620,819
7.39
741,399
6.56
841,578
6.81
888,118
6.88
การบ
รหารราชก
ารแล
ะการปอ
งกนป
ระเทศ
96,12
43.72
210,201
4.53
317,382
5.94
482,560
5.74
680,654
6.02
732,992
5.93
769,725
5.96
บรกา
ร307,061
11.89
518,679
11.18
643,338
12.04
898,698
10.70
1,199,404
10.61
1,351,14
710.94
1,461,534
11.32
ผลต
ภณ
ฑม
วลรว
มใน
ประ
เทศ
2,58
3,49
110
0.00
4,63
8,60
5 10
0.00
5,34
5,01
2 10
0.00
8,4
00,6
54
100.
00 1
1,30
0,48
3 10
0.00
12,
354,
655
100.
00 1
2,91
0,03
8 10
0.00
ผลต
ภณ
ฑม
วลรว
มใน
ประ
เทศ
ตอค
น (
บาท
)45
,768
77,
835
85,
388
130
,398
1
70,6
66
185
,807
1
93,3
94
ประ
ชากร
(1,
000
คน)
56,4
48 5
9,59
5 6
2,59
7 6
4,42
3 6
6,21
4 6
6,49
2 6
6,75
5
หม
ายเห
ต:
p=ต
วเลข
เบอง
ตนr=ต
วเลข
ปรบป
รงให
มท
มา:
ปร
บปรงจากต
ารางผ
ลตภณ
ฑมว
ลรวม
ประช
าชาต
ผลต
ภณฑมว
ลรวม
ในปร
ะเทศ
และรายไ
ดประชา
ชาต
ตามร
าคาป
ระจ�าป
จ�าแน
กตาม
สาขา
การผ
ลตพ
.ศ.2
533-
2556
ส�าน
กงาน
คณะก
รรมก
ารพฒ
นาเศรษ
ฐกจแ
ละสง
คมแห
งชาต
ส�าน
กนาย
กรฐม
นตรhttp://service.nso.go
.th/nso/w
eb/statseries/statserie
s15.html
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-12 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตาร
างท
13.
2 กา
รสงอ
อกส
นคา
ของ
ประ
เทศ
ไทย
10 อ
นดบ
แรก
อนดบ
สน
คา
2529
2534
2539
2544
2549
2554
2557
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
5)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
6)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
7)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
8)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
9)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
10)
(แผ
นฯ
ฉบ
บท
11)
1สง
ทอแล
ะของ
ท�าดว
ยสงท
อสง
ทอแล
ะของ
ท�าดว
ยสงท
อเครอ
งคอม
พวเตอร
แล
ะอปก
รณ
เครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งคอม
พวเตอร
อป
กรณแล
ะสวน
ประก
อบรถ
ยนต
อปกร
ณแล
ะสว
นประกอ
บ
2ขา
วอญ
มณไขมก
และเคร
องเพ
ชรพล
อยรป
พรรณ
เสอผ
าส�าเรจรป
แผ
งวงจรไฟฟ
ารถ
ยนต
อปกร
ณแล
ะสว
นประกอ
บรถ
ยนต
อปกร
ณแล
ะสว
นประกอ
บเครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
3มน
ส�าปะ
หลง
และผ
ลตภณ
ฑ
สวนป
ระกอ
บของ
เครอ
งประมว
ลผล
ขอมล
อตโน
มต
สวนป
ระกอ
บคอ
มพวเตอ
รเครอ
งนงห
มแผ
งวงจรไฟฟ
ายา
งพารา
อญมณ
และเคร
องปร
ะดบ
4ยา
งธรรมช
าต
ขาว
ยางพ
ารา
รถยน
ตอป
กรณแล
ะสว
นประกอ
บยา
งพารา
อญมณ
และเคร
องปร
ะดบ
เมดพ
ลาสต
ก
5อญ
มณไขมก
และเคร
องเพ
ชรพล
อยรป
พรรณ
สตวน
�าทะเลก
ระปอ
งอญ
มณไขม
กและ
เครอ
งประดบ
อาหา
รทะเลก
ระปอ
งแล
ะแปร
รป
เมดพ
ลาสต
กน�า
มนส�า
เรจรป
น�ามน
ส�าเรจรป
6แผ
งไอซ
กง
สดแช
เยนห
รอแช
แขง
แผงไอซ
อญมณ
และเคร
องปร
ะดบ
อญมณ
และเคร
องปร
ะดบ
เมดพ
ลาสต
กแผ
งวงจรไฟฟ
า
7สต
วน�าท
ะเลก
ระปอ
งยา
งธรรมช
าต
ขาว
เครอ
งรบว
ทยโท
รทศน
แล
ะสวน
ประก
อบ
น�ามน
ส�าเรจรป
ผลตภ
ณฑยา
งผล
ตภณฑยา
ง
8ขา
วโพด
รองเทา
และส
วนปร
ะกอบ
กง
สดแช
เยนห
รอแช
แขง
เมดพ
ลาสต
กเครอ
งนงห
มเค
มภณฑ
เครอ
งจกร
กลแล
ะสว
นประกอ
บของ
เครอ
งจกร
กล
9น
�าตาล
มน
ส�าปะ
หลงแ
ละผล
ตภณฑ
มนส�า
ปะหล
งอา
หารท
ะเลก
ระปอ
งแล
ะแปร
รปขา
วเหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
แผงวงจรไฟฟ
าเค
มภณฑ
10กง
น�าตา
ลรอ
งเทา
และช
นสวน
ยางพา
รา
เครอ
งรบว
ทยโท
รทศน
แล
ะสวน
ประก
อบขา
วเหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
ทม
า: ก
รมศล
กากร
(http://www.ops3.moc
.go.th/in
for/db
_sql/gp_
web
_exp
ort1.asp)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-13ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตาร
างท
13.
3 กา
รน�าเ
ขาส
นคา
ของ
ประ
เทศ
ไทย
10 อ
นดบ
แรก
อนดบ
สน
คา
2544
2549
2554
2557
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
8)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
9)
(เมอส
นแผ
นฯ
ฉบ
บท
10)
(แผ
นฯ
ฉบ
บท
11)
1เครอ
งจกร
กลแล
ะสวน
ประก
อบ
น�ามน
ดบน�า
มนดบ
น�ามน
ดบ
2เครอ
งจกร
ไฟฟา
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งจกร
กลแล
ะสวน
ประก
อบเครอ
งจกร
กลแล
ะสวน
ประก
อบเครอ
งจกร
กลแล
ะสวน
ประก
อบ
3น�า
มนดบ
เครอ
งจกร
ไฟฟา
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งเพช
รพลอ
ยอญ
มณเงน
แทง
และท
องค�า
เครอ
งจกร
ไฟฟา
และส
วนปร
ะกอบ
4แผ
งวงจรไฟฟ
าเคมภ
ณฑ
เคมภ
ณฑ
เคมภ
ณฑ
5เคมภ
ณฑ
แผงวงจรไฟฟ
าเหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
เหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
6เครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งจกร
ไฟฟา
และส
วนปร
ะกอบ
สวนป
ระกอ
บและอป
กรณยา
นยนต
7เหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
เหลก
เหล
กกลา
และผ
ลตภณ
ฑ
แผงวงจรไฟฟ
าแผ
งวงจรไฟฟ
า
8สน
แรโลหะ
อนๆ
เศษโ
ลหะ
และผ
ลตภณ
ฑ
สนแรโลหะ
อนๆ
เศษโ
ลหะ
และผ
ลตภณ
ฑ
สนแรโลหะ
อนๆ
เศษโ
ลหะ
และผ
ลตภณ
ฑ
เครอ
งเพช
รพลอ
ยอญ
มณ
เงนแ
ทงแล
ะทอง
ค�า
9เครอ
งเพช
รพลอ
ยอญ
มณ
เงนแ
ทงแล
ะทอง
ค�า
เครอ
งเพช
รพลอ
ยอญ
มณ
เงนแ
ทงแล
ะทอง
ค�าเครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
เครอ
งคอม
พวเตอร
อปก
รณ
และส
วนปร
ะกอบ
10สว
นประกอ
บและอป
กรณยา
นยนต
สว
นประกอ
บและอป
กรณยา
นยนต
สว
นประกอ
บและอป
กรณยา
นยนต
สน
แรโลหะ
อนๆ
เศษโ
ลหะ
และผ
ลตภณ
ฑ
ทม
า:กร
มศลก
ากรhttp://www.ops3.moc
.go.th/in
for/db
_sql/gp_
web
_exp
ort1.asp
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-14 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตารางท 13.4 ปรมาณการน�าเขาและผลตสารเคมในประเทศไทย ป 2550-2554 (หนวย: ลานตน)
สารเคม 2550 2551 2552 2553 2554
การน�าเขา 5.15 5.35 15.54 5.66 10.38
การผลต 25.05 24.05 33.06 74.30 60.00
ทมา: กรมควบคมมลพษ.(2555).
ตารางท 13.5 ปรมาณการน�าเขาสารเคมทเปนวตถอนตรายทางการเกษตร ป พ.ศ. 2552-2556
ป จ�านวน (ตนตอป)
2552 137,594
2553 117,698
2554 164,383
2555 134,377
2556 166,674
เฉลย 144,145
ทมา: ส�านกควบคมพชและวสดการเกษตรกรมวชาการเกษตร(อางในกรมควบคมมลพษ2557น.2-15).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-15ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตาร
างท
13.
6 ป
ระเภ
ทส
ารเค
มท
เปน
วตถอ
นต
รายท
างกา
รเกษ
ตรท
น�าเ
ขา
ป พ
.ศ. 2
552–
2556
(หน
วย: ก
ก.)
อนดบ
ประ
เภท
สาร
เคม
25
5225
5325
5425
5525
56
1สา
รจดว
ชพช(H
erbicide
)24
,680
,169
80,278
,188
112,17
6,810
106,86
0,02
4131,0
48,869
2สา
รก�าจดแ
มลง(In
secticide)
10,366
,987
23,417,251
34,672
,233
16,796
,966
21,485
,944
3สา
รปอง
กนแล
ะก�าจดโรค
พช(Fu
ngicide)
97,956
,856
9,67
0,89
612,17
8,73
96,97
1,704
10,350
,010
4สา
รควบ
คมกา
รเจรญเตบโ
ตของ
พช(PG
R)
622,09
72,29
2,53
43,04
6,92
62,37
4,63
11,3
90,307
5สา
รรมค
วนพษ
(Fu
niga
nts)
222,49
085
0,37
873
2,92
994
5,36
11,2
49,481
6สา
รก�าจดไร(A
caric
ide)
2,107,46
034
8,70
060
2,65
523
3,38
91,0
00,261
7สา
รก�าจดห
อยแล
ะหอย
ทาก(M
ollussicide)
695,38
840
3,138
473,25
1195,08
8149,06
4
8สา
รก�าจดห
น(R
oden
ticide)
942,94
743
7,39
549
9,44
110
-
9สา
รก�าจดไ
สเดอ
นฝอย
(Nem
atoc
ide)
--
304
6
10สา
รอนๆ
(Others)
--
03
-
รวม
137,
594,
393
117,
698,
480
164,
383,
015
134,
377,
180
166,
673,
941
ทม
า: ส�า
นกคว
บคมพ
ชและวส
ดการเกษต
รกร
มวชา
การเกษ
ตร(อา
งใน
กรมค
วบคม
มลพษ
255
7น.2-15).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-16 ไทยในเศรษฐกจโลก
โดยสรปการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยไดท�าใหเกดการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจอยางมากมายในประเทศรวมไปถงการขยายตวในการคาระหวางประเทศโดยทกจกรรมเหลานตองอาศยทรพยากรธรรมชาตในประเทศคอทดนแรธาตน�าปาไม เปนปจจยในการผลตส�าหรบภาคเกษตรและอตสาหกรรม และทศนยภาพความสวยงามของสงแวดลอม ส�าหรบการทองเทยวในภาคบรการ ขณะ-เดยวกนกมการน�าเขาสนคาทไมมการผลตในประเทศหรอทมตนทนในการผลตต�ากวาเขามาเปนปจจยในการผลตหรอบรโภค ซงสนคาน�าเขามผลกระทบตอสงแวดลอมโดยกลายเปนมลพษทท�าลายคณภาพน�าและดนของประเทศตลอดจนการสงออกสนคาทใชทรพยากรธรรมชาตในประเทศผลตและสนคาทเมอหมดอายการใชงานแลว จะกลายเปนขยะทจะตองมการบรหารจดการเพอไมใหเกดผลกระทบตอคณภาพ สงแวดลอมในประเทศทมการน�าเขา
การพฒนาเศรษฐกจของประเทศทมความสมพนธกบประเทศอนๆ มากขนผานการคาระหวางประเทศ และความกาวหนาทางเทคโนโลยในการผลตและการสอสาร สะทอนใหเหนถงการขยายตวทางกจกรรมทางเศรษฐกจทมการเพมการน�าปจจยการผลตจากธรรมชาตหรอสงแวดลอมในประเทศของตนเองมาใชมากขนไมวาจะเปนการใชประโยชนจากทดนซงเปนพนทปาไมแรธาตสตวน�าฯลฯและการปลอยมลพษทงทางน�าอากาศและขยะสารพษมากขนจนสงผลกระทบตอสภาวะสงแวดลอมโลกท�าใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภาวะโลกรอน (Globalwarming) ซงในปจจบนกลายเปนปญหาในระดบโลกและหากไมมการด�าเนนการใดๆอาจจะสงผลกระทบตอการอยรอดของมนษยชาต
กจกรรม 13.1.1
กจกรรมทางเศรษฐกจในการพฒนาของประเทศไทยมความสมพนธกบสงแวดลอมในลกษณะใด
แนวตอบกจกรรม 13.1.1
การผลตในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการของประเทศไทย ตองอาศยทรพยากรธรรมชาตในประเทศเปนปจจยในการผลต และการบรการดานการทองเทยว ขณะเดยวกนกมการปลอยของเสยออกมา ในรปของขยะทไมอนตรายและขยะทอนตรายน�าเสย อากาศเปนพษ เปนตนหากไมมการบรหารจดการดานการใชทรพยากรธรรมชาต และการบรหารจดการดานของเสยทเหมาะสมกจะเกดปญหาสงแวดลอมขนในประเทศระหวางประเทศและเปนปญหาระดบโลกได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-17ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
เรองท 13.1.2
ปญหาการหมดสนไปและการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต
1. ทรพยากรปาไม ปาไมเปนทรพยากรธรรมชาตทส�าคญตอความสมดลของธรรมชาตและการด�ารงชวตของสงมชวต
ทงหลายรวมทงมนษย การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยทผานมา รฐไดท�าการจดการปาไมโดยเนนไปในดานการผลตไมและของปาเปนหลกภายใตดลยภาพระหวางก�าลงการผลตของปาไมกบอตราการใชประโยชน แตการเพมขนของประชากรและการขาดการจดการปาไมทเหมาะสมท�าใหเกดการตดไมและท�าลายปามากจนเกนความสามารถทปาจะฟนตวไดเองตามธรรมชาตดงจะเหนไดจากการบกเบกพนทปาเพอการเกษตร เพอเปนทอยอาศยของชมชน เพอสรางสถานทพกผอนหยอนใจ โรงแรม วด รวมทง สถานทราชการปจจยเหลานสงผลกระทบตอพนทปาไมของประเทศลดลงอยางรวดเรว
พนทปาไมของประเทศในปพ.ศ.2504เมอเรมตนแผนฯฉบบท1มประมาณ171ลานไรหรอประมาณครงหนงของพนทของประเทศ ในป พ.ศ. 2543 สวนวเคราะหทรพยากรปาไม กรมปาไม ไดประเมนพนทปาไมทงประเทศพบวาพนทปาไมของประเทศไทยมอยประมาณ107ลานไรหรอประมาณรอยละ33.40ของพนททงหมดโดยเปนพนทปาธรรมชาตประมาณ103ไรทเหลอเปนพนทสวนปาและปาฟนฟตามธรรมชาตอกประมาณ 4 ลานไร (ส�านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม, 2545 น. 3)ประเทศไทยยงคงสญเสยพนทปาไมอยางตอเนอง ในป พ.ศ. 2553 เหลอพนทปาไมจ�านวนทงสน 99.2ลานไร คดเปนรอยละ 30.9 ของพนททงหมดของประเทศ โดยมการบกรกท�าลายพนทปาไม ในปพ.ศ.2554 ทงสน 61,063 ไร เพมขนรอยละ 26.9 จากป พ.ศ. 2552 (ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556)
2. ทรพยากรดนและการใชทดนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทผานมาไดเกดจากการเกษตรทมทดนและน�าอนอดมสมบรณใน
อดตเปนปจจยหลกในการผลตทดนมากกวาครงของพนทประเทศจงเปนทดนทใชเพอการเกษตรอยางไรกตามแรงกดดนตอทดนเพอรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจของภาคการผลตอนไดเพมขนอยางรวดเรวขณะทภาคการเกษตรเองกยงมความตองการทดนในการผลต เพราะจ�านวนประชากรในภาคการเกษตรยงไมลดลง ในขณะทความอดมสมบรณของทดนทใชในการเพาะปลกมสภาพเสอมโทรมลง ผลผลตของพชทมาจากก�าลงผลตของดนเรมลดลง เมอพจารณาจากตวเลขผลผลตของภาคเกษตรในการผลตของประเทศในตารางท13.1มแนวโนมทเพมขนและสนคาทส�าคญใน10อนดบแรกในการสงออกไดแกขาวและยางพาราทแสดงอยในตารางท13.2ทงนอาจเนองมาจากการปรบปรงพนธพชทใหผลผลตสงและการเพมธาตอาหารจากการใชปยเคมทเพมขน (ตารางท 13.5) ทดนทเหมาะสมตอการเกษตรทรฐไดลงทนกอสรางระบบชลประทานไว กมการเปลยนสภาพการใชไปในกจกรรมอนจ�านวนมาก จากขอจ�ากดทวา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-18 ไทยในเศรษฐกจโลก
พนทของประเทศไมสามารถเพมขนไดในขณะททดนท�ากนไมสามารถกลบสภาพไปเปนพนทปาไม และพนทปาไมกก�าลงหมดสนไป เมอทดนมจ�ากด แตความตองการทดนเพอประโยชนทางเศรษฐกจยงมอกมาก ท�าใหเกดปญหาทดนส�าคญ 2 ประการ คอ (1) ปญหาการใชทดน รวมถงการใชทดนไมตรงกบสมรรถนะของทดนขาดการบ�ารงรกษาขาดการอนรกษดนและน�าเกดการชะลางพงทลายของดนถงหนงในสามของพนทประเทศ นอกจากนนยงมการน�าทดนทเหมาะสมเพอการเกษตรไปใชเพอกจกรรมอนจ�านวนมาก และ (2) ปญหาการถอครองทดน รวมถงปญหาการไรกรรมสทธในทดน การไรทดนท�ากนและการเชาทดน
ผลรวมของปญหาทง 2 ประการดงกลาว กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมของประเทศทงในดานความเสอมโทรมของทรพยากรดน และยงกอใหเกดผลกระทบตอเนองไปยงทรพยากรธรรมชาตในพนทลมน�าดวย ดงตวอยางกรณการไมมทดนท�ากนมผลท�าใหเกดการบกรกเขาท�ากนในพนทปาไมของประเทศจนท�าใหพนทปาไมลดลงและยงคงมการเรยกรองสทธในการเขาท�ากนในเขตพนทปาอนรกษเชนอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปาเปนตนซงการลดลงของพนทปาไมดงกลาวท�าใหระบบนเวศขาดสมดล กรณการใชทดนทขาดการอนรกษดนและน�า ท�าใหเกดการชะลางพงทลายของดน มผลท�าใหผลผลตของพชลดลง จนบางพนทไมสามารถใชประโยชนเพอการเกษตรตอไปได ตะกอนดนทถกชะลางลงสเบองลางไปทบถมในพนทตอนลางและแหลงน�าจนเกดปญหาตนเขน (ส�านกงานนโยบายและแผน สงแวดลอม,2545น.7-12และส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556น.35-36)
3. ทรพยากรน�าประเทศไทยมปรมาณน�าฝนรวมประมาณ800,000ลานลกบาศกเมตร(ลบ.ม.)ตอปเปนน�าทา
ใชการไดประมาณ15,000ลานลบ.ม.ตอปปรมาณน�าทาในประเทศเฉลยตอคนในปพ.ศ.2543ประมาณ1,845 ลบ.ม. ตอคนตอป ซงคาเฉลยดงกลาวของไทยสงกวาคาดชนระดบความขาดแคลนน�าทมคาเฉลยตอคนตอปประมาณ1,700ลานลบ.ม.2(ส�านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม,2545น.12)คาเฉลยน�าทาทสงกวาคาดชนชวดมไดหมายความวาทรพยากรน�าของไทยมปรมาณจ�านวนมากจนเหลอเฟอในบางปและบางพนทของประเทศไทยคาเฉลยน�าทาตอคนมคาต�ากวาคาดชนเชนในปพ.ศ.2523,2531,2535-2537,2548,และ2552ทเกดภาวะแหงแลงทวประเทศขณะเดยวกนในบางปและในบางพนทของประเทศกลบมปรมาณน�าฝนเฉลยสงกวาคาเฉลยปรมาณน�าฝนปกตจงท�าใหเกดภาวะน�าทวมเปนบรเวณกวางเชนในปพ.ศ.2526,2538,2543และโดยเฉพาะอยางยงในปพ.ศ.2554ซงการเกด“มหาอทกภย”ไดสงผลกระทบตอสงแวดลอมและการลงทนทงภายในและตางประเทศ โดยธนาคารโลกไดประเมนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจจากน�าทวมในครงนเปนมลคาถง1.426ลานลานบาท(ส�านกงานคณะกรรมการการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,2555)
2นกอทกวทยานานาชาตไดสรปวาประเทศทมปรมาณน�าทามากกวา1,700ลบ.ม.ตอคนตอปไมมปญหาขาดแคลนน�า ยกเวนในชวงฤดแลง ถามปรมาณน�าทา นอยกวา 1,700 ลบ.ม. ตอคนตอป เรมมปญหาการขาดแคลนน�า ถามปรมาณน�าทานอยกวา 1,000ลบ.ม.ตอคนตอปถอวามปญหาการขาดแคลนน�าอยางรนแรงและถามปรมาณน�าทานอยกวา500ลบ.ม.ตอคนตอปถอวาประสบปญหาขาดแคลนน�าอยางรนแรงมาก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-19ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ส�าหรบปรากฏการณการขาดแคลนน�าของประเทศไทยไดเรมแสดงผลของการขาดแคลนน�าในหลายพนทมากขน กลายเปนภาวะภยแลงจากการทปรมาณน�าฝนไมเพยงพอการกระจายของฝนไมทวถงและความสามารถในการอมน�าของดนต�า ซงภาวะภยแลงนมผลกระทบโดยตรงตอการเกษตร แหลงกกเกบน�าแหลงน�าธรรมชาตและความเปนอยของประชาชน
ความขาดแคลนน�าผวดนในบางพนทเปนปญหาส�าคญทท�าใหประชาชนในพนทนนไดรบความเดอดรอนจากการไมมน�าเพอการอปโภคและบรโภคโดยเฉพาะในเขตชนบทแหลงน�าบาดาลเปนแหลงเกบกกน�าตามธรรมชาตทมการสะสมตวมานานเปนแหลงน�าทสามารถพฒนาน�าขนมาใชเสรมและ/หรอทดแทนน�าผวดนไดการพฒนาแหลงน�าบาดาลจะขนอยกบปรมาณและคณภาพของน�าซงแตละพนทจะแตกตางกนไปตามสภาพทางธรณวทยาน�าบาดาลมขอจ�ากดในเรองของปรมาณน�าทจะสามารถพฒนาขนมาใชไดซงหากน�าขนมาใชเกนจากปรมาณน�าบาดาลทสามารถสบขนมาใชไดโดยปลอดภยจะท�าใหเกดปญหาดานสงแวดลอมตดตามมา เชน แผนดนทรด น�าทะเลแทรกซมเขามาในชนน�าบาดาล เปนตน ดงนน กรมทรพยากรน�าบาดาลจงมมาตรการในการควบคมระดบน�าบาดาลใหอยในระดบทก�าหนดหรอระดบวกฤตซงเปนระดบทยอมรบไดของการลดระดบน�าทเทากบ5เมตรโดยการออกใบอนญาตการใชน�าบาดาลใหกบผใชน�าบาดาล
ปรมาณการใชน�าบาดาลทวประเทศ ในปพ.ศ. 2555มการขออนญาตใชน�าบาดาลปรมาณรวมทงสน 2.803ลานลกบาศกเมตรตอวนแตปรมาณการใชจรง 1.339ลานลกบาศกเมตรตอวนคดเปนรอยละ47.8ของปรมาณน�าตามใบอนญาตส�าหรบเขตวกฤตน�าบาดาลไดแกกรงเทพมหานครนครปฐมนนทบรปทมธานสมทรปราการสมทรสาครและพระนครศรอยธยามการขออนญาตใชน�ารวม979,738ลกบาศกเมตรตอวน คดเปนรอยละ 24.5 ของปรมาณน�าตามใบอนญาต (กรมทรพยากรน�าบาดาลในปพ.ศ.2555)
ในป พ.ศ. 2555 ในการใชน�าบาดาลจรงนน ปรมาณการใชน�าสวนใหญเปนการใชเพอธรกจ(อตสาหกรรมการคาและบรการ)795,725ลกบาศกเมตรตอวนรองลงมาเปนการใชเพออปโภค339,481ลกบาศกเมตรตอวนและ204,108ลกบาศกเมตรตอวนเพอเกษตรกรรม
ดงนนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทผานมาโดยอาศยทรพยากรน�านนท�าใหเหนวาทรพยากรน�าของประเทศไทยมไดเปนทรพยากรทมปรมาณมากเหลอเฟออกตอไปการขาดแคลนน�า ภาวะภยแลงภาวะอทกภย กลายเปนปญหาส�าคญทเกดขนในปจจบน การบรหารจดการทดจะเปนเครองมอทจะชวยจดสรรทรพยากรน�าทมจ�ากดใหกระจายสทกคนในสงคมอยางทวถงและเกดความยตธรรมขณะเดยวกนเปนการลดปญหาความขดแยงในการใชน�าในสงคมทมความรนแรงลงได
4. ทรพยากรแรทรพยากรแรและพลงงานเปนวตถดบทส�าคญตอกระบวนการผลตของอตสาหกรรมและการพฒนา
ประเทศดงไดแสดงไวในตารางท13.1เมอมการพฒนาในดานตางๆมากขนยอมสงผลท�าใหความตองการใชทรพยากรแรเพมขน แนวโนมการผลตและส�ารวจหาแหลงทรพยากรแรเพอสนองตอบความตองการจงมมากขนตามไปดวยถงแมการพฒนาทรพยากรแรสามารถสรางประโยชนมากมายในการพฒนาประเทศแตในบางครงสามารถกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและคณภาพชวตอยางไมอาจหลกเลยงได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-20 ไทยในเศรษฐกจโลก
ในกระบวนการท�าเหมองแร ผลกระทบทางระบบนเวศทเกดขนมความหลากหลายและซบซอนขนอยกบวธการท�าเหมองสถานทตงสารตางๆทปนอยในกอนแรทขดขนมารวมไปถงกากหางแรทเปนของเสยทเกดขนจากกระบวนการผลตและแตงแรซงแรบางชนดมพษในตวเชนตะกวการประกอบโลหะกรรมแตละรปแบบตางกสรางผลกระทบทแตกตางกน เชน กระบวนการผลตโดยวธการหลอมละลายแรซงตองใชอณหภมทสงมาก จะท�าใหเกดกาซพษและมผลตอมลภาวะทางอากาศนอกจากนของเสยทเปนโลหะหนก กจะมโอกาสปนเปอนในแหลงน�าทงบนดนและใตดน สงผลใหสารพษเหลานปนเปอนในแมน�า ทะเลสาบหรอแหลงน�าดม(ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556,น.93)ปญหาการใชทรพยากรแรทมผลกระทบตอสงแวดลอมแสดงไดดงตวอยางตอไปน
ผลกระทบทเกดจากอตสาหกรรมเหมองแร: มลพษในล�าหวยคลตมลพษในล�าหวยคลตเปนกรณตวอยางของผลกระทบจากการปนเปอนของสารตะกวตอคณภาพ
สงแวดลอมและสขภาพของชาวบานทอาศยอยในหมบานคลต อ�าเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร และเปนกรณส�าคญทแสดงใหเหนถงการบรหารจดการดานสงแวดลอมของภาครฐทชาวบานผไดรบผลกระทบตองใชเวลายาวนานในการฟองรองคดเรยกคาเสยหายจากบรษทเหมองแรและการเยยวยาฟนฟคณภาพสงแวดลอมจากหนวยงานรฐคอกรมควบคมมลพษค�าพพากษาของศาลอทธรณและศาลปกครองสงสดในคดนถอไดวาเปนการสรางบรรทดฐานทส�าคญในการปฏบตหนาทของหนวยงานรฐในการเยยวยาฟนฟการปนเปอนมลพษในสงแวดลอมตามกฎหมายและการชดเชยคาเสยหายจากการละเมดสทธดานสงแวดลอมตามรฐธรรมนญตลอดจนการเรยกคาเสยหายจากบรษทผกอมลพษตามหลกกฎหมาย“ผกอมลพษเปนผจาย(PolluterPaysPrinciple:PPP)”การน�าเสนอรายละเอยดของกรณตวอยางผลกระทบตอสงแวดลอมของอตสาหกรรมเหมองแร ไดแสดงไวในสวนขางลาง ส�าหรบรปภาพประกอบในภาพท 13.1–13.3 ไดรวบรวมมาจากhttps://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A5%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A9+%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B5%E0%B9%89&sa=N&espv=2&biw=1366&bih=667&tbm=isch&tbo=u&source=univ&ved=0ahUKEwjFnaukoZjKAhWHBo4KHTdiDLY4ChCwBAgw#imgrc=-1kdb8ffdXBVmM%3A
มลพษในล�าหวยคลต เกดจากอตสาหกรรมเหมองแรตะกวบองามทตงอยเหนอหมบานคลตลางอ�าเภอทองผาภมจงหวดกาญจนบรทมการขดแรตะกวตงแตปพ.ศ.2498และมการใหสมปทานแกบรษทเอกชนในการท�าเหมองและตงโรงงานแตงแรขนมาตงแตปพ.ศ.2510ณบรเวณรมหวยคลตในกระบวนการแตงแรมการปลอยน�าเสยทปนเปอนสารตะกวจากบอกกตะกอนลงสล�าหวยคลต ท�าใหสารตะกวปนเปอนในล�าหวยและสะสมอยในน�าดนและสตวน�าในปรมาณสง
ในปพ.ศ.2541เกดการพงทลายของท�านบบอกกกากตะกอนแรท�าใหกากตะกอนแรตะกวไหลลงสล�าหวยและมการรองเรยนจากชาวบานหมบานคลตลางทไมสามารถใชน�าในล�าหวยไดและการใชน�าทมการปนเปอนของตะกวสงอยางตอเนองไดสงผลตอสขภาพอนามยของชาวบาน(ภาพท13.1และ13.2)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-21ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ภาพท 13.1 ผลกระทบของกจกรรมเหมองแรตะกวตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพ
จากการปนเปอนสารตะกวในล�าหวยคลต
ภาพท 13.2 การปนเปอนสารตะกวในล�าหวยคลต และการฟองรองคาเสยหายและการเยยวยาฟนฟ
กรมทรพยากรธรณในฐานะหนวยงานทรบผดชอบใหสมปทานไดสงปรบและปดโรงแตงแรตะกว คลตพรอมทงปรบปรงทเกบกกกากตะกอนแรไมใหมกากตะกอนแรจากโรงแตงแรไหลลงสล�าหวยคลตและไดมการตงคณะท�างานแกไขปญหามลพษจากตะกวในบรเวณล�าหวยคลตจากกรมควบคมมลพษกรมปาไมกรมทรพยากรธรณกรมอนามยและองคกรพฒนาเอกชนเพอฟนฟสภาพล�าหวยคลตในปพ.ศ.2544ได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-22 ไทยในเศรษฐกจโลก
มการก�าหนดแผนกอสรางเขอนดกกากตะกอนกงถาวรเพอดกกากตะกอนในล�าหวยคลตและขดลอกขนมาฝงกลบ
กรมอนามยกรมการแพทยและส�านกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบรซงเปนคณะอนกรรมการแกไขปญหาผลกระทบตอสขภาพในหวยคลตท�าการศกษาผลกระทบของตะกวตอสขภาพโดยการตรวจสขภาพและตรวจตะกวในเลอดของประชาชนในพนทและใหค�าแนะน�าดานสขศกษาแกชาวบานในบรเวณล�าหวยคลตเกยวกบโรคพษตะกวอยางตอเนอง พบวา ประชาชนหมบานคลตลางมปรมาณตะกวในเลอดสงกวาคนปกตทวไปโดยเฉพาะกลมเดกอายต�ากวา6ปแตไมพบอาการโรคพษตะกวอยางชดเจน
ในปพ.ศ.2545ชาวบานเรมด�าเนนการฟองรองตอศาล เพอเรยกรองคาเสยหายจากบรษทเหมองแรเอกชนและการเยยวยาฟนฟล�าหวยคลตจากกรมควบคมมลพษจนกระทงในปพ.ศ.2555ศาลอทธรณไดมค�าพพากษาใหบรษทเหมองแรเอกชนจายคาเสยหาย และในป พ.ศ. 2556 ศาลปกครองสงสด ไดมค�าพพากษาใหกรมควบคมมลพษจายคาเสยหายและด�าเนนการฟนฟล�าหวยคลตแกชาวบานผไดรบผลกระทบ
สงทยงมการด�าเนนการอยางตอเนองมาจนถงปจจบน คอ การเฝาระวงสขภาพของประชาชน การเฝาระวงคณภาพสงแวดลอม และการรกษาผปวยทไดรบสารตะกวจากการปนเปอนของสารตะกวในน�าและสตวน�ารวมทงการแกไขคณภาพน�าในล�าหวยคลตจากการปนเปอนสารตะกวโดยวธการตรวจวดปรมาณสารตะกว การขดลอกกากตะกอนแรตะกวออกจากล�าหวยคลต (ภาพท 13.3) ส�าหรบในป พ.ศ.2556กรมควบคมมลพษไดวาจางบรษทเอกชนด�าเนนการน�าตะกอนดนทปนเปอนสารตะกวในหลมฝงกลบบรเวณล�าหวยคลตไปก�าจดนอกพนทตามหลกวชาการ และตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมบรเวณหวยคลตพรอมทงมการเผยแพรประชาสมพนธผลการตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมใหประชาชนในพนททราบอยางตอเนอง(กรมควบคมมลพษ,2557,น.3-17)
ภาพท 13.3 การฟนฟล�าหวยคลตของกรมควบคมมลพษ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-23ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
5. ทรพยากรชายฝงทะเลและทรพยากรประมงแนวชายฝงทะเลของประเทศไทย 2,815 กโลเมตร เปนบรเวณทมทรพยากรธรรมชาตทมความ
หลากหลายดานนเวศวทยา และมคณคาและประโยชนมหาศาล จงท�าใหเปนบรเวณทมความส�าคญทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ในการพฒนาทผานมาไดมการน�าทรพยากรธรรมชาตมาใช อยางไมไดค�านงถงความสามารถในสรางขนมาทดแทนโดยธรรมชาตจนกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมเชนการท�าประมงทใชเครองมอจบสตวน�าทกขนาด หรอในฤดกาลผสมพนธ จนสตวน�าไมสามารถขยายพนธไดหรอการท�าลายชายฝงทะเลโดยการกอสรางสงอ�านวยความสะดวกเพอการทองเทยวท�าใหเกดปญหาทงในดานความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตปญหาตางๆทเกดขนกบทรพยากรชายฝงทะเลและทรพยากรประมงมดงตอไปน(ส�านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม,2545,น.43-48)
5.1 ปาชายเลนเปนทรพยากรทมความส�าคญอยางยงตอระบบนเวศชายฝงปาชายเลนมความส�าคญในการกรองสารตางๆรวมถงธาตอาหารทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและธาตอาหารทเกดจากกจกรรมของมนษยโดยกลไกทงระบบของปาชายเลนผานกระบวนการสงเคราะหและหายใจของพชและสงมชวตในปาดวยคณสมบตนปาชายเลนจงมศกยภาพในการบ�าบดน�าเสยจากชมชนโดยการสรางออกซเจนทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายอนทรยสารทมอยในน�าหากน�าเสยมากคาความสกปรกบโอด(BiochemicalOxygenDemand:BOD)3กจะสงมากซงระบบของปาชายเลนจะชวยลดคาความสกปรกบโอดพรอมทงเพมปรมาณออกซเจนละลายน�านอกจากนปาชายเลนยงชวยปองกนการพงทลายของชายฝงก�าบงคลนลมเปนแหลงอาหารและทพกอาศยของสตวน�าและทอนบาลสตวน�าวยออนนานาชนด
ในอดตประเทศไทยมปาชายเลนทอดมสมบรณกระจายอยทวไปตามแนวชายฝงทะเลในปพ.ศ.2504 ประเทศไทยมพนทปาชายเลนอยประมาณ 2.3 ลานไร แตจากกระบวนการพฒนาเศรษฐกจอยางรวดเรว ปาชายเลนหลายแหงของประเทศไดถกท�าลาย แลวทดแทนดวยการถมดนปรบพนทเปนเขตอตสาหกรรมแหลงชมชนนากงแหลงทองเทยวและอนๆจากสถตพนทปาชายเลนในปพ.ศ.2552มพนทปาชายเลนเหลออยเพยง 1.5 ลานไรเทานน (ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม,2556,น.36)
5.2 ชายฝงและชายหาด ชายฝงและชายหาดของประเทศไทยหลายแหงทงชายฝงทะเลดาน อาวไทยและทะเลอนดามน ก�าลงประสบกบปญหาการกดเซาะและพงทลายอยางรนแรงและตอเนอง ทงเกดจากสาเหตธรรมชาตเชนลมมรสมทรนแรงการเคลอนตวของเปลอกโลกเปนตนและกจกรรมของมนษยเชนสงกอสรางทรกล�าลงในทะเลการถมทะเลการสรางสงกอสรางทไปกดขวางทางเดนของตะกอน
3บโอด(BiochemicalOxygenDemand:BOD)หมายถงปรมาณออกซเจนทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายอนทรยสารทมอยในน�า (ในเวลา 5 วน ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส) คา BODมหนวยเปน มลลกรม/ลตร หรอมลลกรมของออกซเจนตอน�า1ลตรคาBODถกน�ามาเปนคาหนงเพอบงบอกคณภาพของน�าซงใชกนมากในอตสาหกรรมการบ�าบดน�าเสยถาคาBODสงแสดงวาน�านนตองการออกซเจนจ�านวนมากเพอใหจลนทรยยอยสลายสารอนทรยในน�าแสดงวาน�านนมคณภาพไมดซงตรงขามกบคาBODต�าแสดงวาน�านนมคณภาพดกวา(ทมา:http://www.pcd.go.th/info_serv/reg_std_water04.html)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-24 ไทยในเศรษฐกจโลก
การกดเซาะชายฝงดานทะเลอนดามนมกเกดจากสาเหตธรรมชาต คอ เกดขนในชวงทไดรบอทธพลลมมรสมตะวนตกเฉยงใตส�าหรบชายฝงดานอาวไทยซงมประชากรอยหนาแนนเกดการกดเซาะมากกวาชายฝงดานอนดามนพนททมการกดเซาะรนแรงมกจะอยในพนททมการพฒนาโดยเฉพาะบรเวณอาวไทยตอนใน อนเปนทตงของกรงเทพมหานครและปรมณฑล เชนปากแมน�าบางปะกง ปากแมน�าเจาพระยาและปากแมน�าทาจนและชายฝงตะวนออกจงหวดระยองดานภาคใตฝงตะวนออกมการกดเซาะเปนแหงๆตลอดแนวชายฝงตงแตจงหวดเพชรบรถงนราธวาส
5.3 แนวปะการงแนวปะการงถกท�าลายและเปลยนแปลงไปมากขนสาเหตสวนหนงมาจากการเปลยนแปลงของกระบวนการทางธรรมชาตเชนคลนลมรนแรงการระบาดของดาวมงกฎหนามโดยเฉพาะอยางยงปรากฏการณปะการงฟอกขาว(coralbleaching)อนเปนผลมาจากปรากฏการณทางธรรมชาตทอณหภมน�าทะเลสงขนหรอทเรยกวาเอลนโญ(ElNiño)4ซงอาจเปนผลมาจากปรากฏการณโลกรอนในปพ.ศ.2540ไดเกดปรากฏการณเอลนโญขนท�าใหแนวปะการงจ�านวนมากเกดการฟอกขาวบางสวนตายไป สงผลใหระบบนเวศแนวปะการงเปลยนแปลงไป สตวน�าทตองอาศยแนวปะการงกลดจ�านวนลง มสาหรายมากขนสาเหตอกสวนหนงซงซ�าเตมใหแนวปะการงมสภาพเสอมโทรมมากขนมาจากการกระท�าของมนษยเชนกจกรรมการทองเทยวทางทะเลทขาดจตส�านกทงฝายผประกอบการและตวนกทองเทยวเองการท�าประมงโดยใชเครองมอทผดกฎหมาย และการขยายตวเพมมากขนของการพฒนาดานตางๆ ในบรเวณชายฝงทท�าใหมการปลอยน�าเสยขยะและของเสยอนๆลงสทะเลมากขนลวนเปนเหตใหปะการงไมสามารถเจรญเตบโตและฟนตวไดดเทาทควร
5.4 น�าทะเลชายฝง การพฒนาพนทชายฝงทะเลอยางรวดเรว ท�าใหมการปลอยน�าเสยทไมไดบ�าบดลงในแมน�าล�าคลองล�ารางตางๆและน�าเสยเหลานนกจะไหลลงสทะเลในทสดสงผลใหคณภาพน�าทะเลชายฝงเปลยนแปลงไป กรมควบคมมลพษไดมการประเมนสถานการณคณภาพน�าทะเลชายฝงโดยใชดชนคณภาพน�าทะเล5จากการประเมนคณภาพน�าทะเลของกรมควบคมมลพษในปพ.ศ.2556พบวามคณภาพน�าอยในเกณฑดรอยละ16พอใชรอยละ35เสอมโทรมรอยละ36เสอมโทรมมากรอยละ13และไมพบคณภาพน�าทะเลทอยในเกณฑดมากแตอยางใด
4 เอลนโญ (ElNiño) เปนค�าในภาษาสเปนแปลวา บตรพระครสต เปนปรากฏการณธรรมชาตทปฏสมพนธระหวางการหมนเวยนของกระแสอากาศกบกระแสน�าในมหาสมทรมกเกดขนในชวงเทศกาลครสตมาสเมอกระแสน�าอนในมหาสมทรแปซฟกไหลเขาแทนทกระแสน�าเยนบรเวณชายฝงเปรสงผลกระทบทางระบบนเวศและหวงโซอาหารฝงปลามจ�านวนลดลงท�าใหนกชายฝงขาดอาหารชาวประมงขาดรายไดรวมทงเกดฝนตกและดนถลมอยางรนแรงในประเทศเปรและเอกวาดอรอยางไรกตามเอลนโญเปนปรากฏการณทเกดขนอยางไมมคาบเวลาทแนนอน ไมไดเกดขนทกป ขณะทเกดขนแตละครงอาจกนเวลา 2-3 เดอนหรอ นานกวา เอลนโญจงมชอเรยกอยางเปนทางการวา“ElNiño–SouthernOscillation” เรยกอยางสนวา“ENSO”หมายถงความผนผวนซงเกดขนบรเวณมหาสมทรแปซฟกตอนใต(ทมา:http://www.lesa.biz/earth/hydrosphere/elnino)
5 ดชนคณภาพน�าทะเล(MarineWaterQualityIndex:MWQI)เปนเครองมอทกรมควบคมมลพษพฒนาขนเพอใชประเมนสถานการณคณภาพน�าทะเลโดยรวมมคาอยระหวาง0–100โดยค�านวณจากขอมลคณภาพน�าทะเล8พารามเตอรไดแกออกซเจนละลายน�า(DO)แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด(TCB)ฟอสเฟต–ฟอสฟอรส(PO43-–P)ไนเตรท–ไนโตรเจน(NO3 –N) อณหภม (Temp.) สารแขวนลอย (SS) ความเปนกรด–ดาง (pH) แอมโมเนย–ไนโตรเจน (NH3–N) อยางไรกตามหากคณภาพน�าทะเลมปรมาณสารก�าจดศตรพชและสตวและสารเปนพษ(Toxicelements)เชนปรอท(Hg)แคดเมยม(CD)โครเมยมรวม(TotalCr)โครเมยมเฮกซาวาเลนท(Cr6+)ตะกว(Pb)ทองแดง(Cu)ไซยาไนด(CN)และพซบ(PCBs)เกนมาตรฐานคณภาพน�าทะเลดชนคณภาพน�าทะเลจะมคาเปน“0”โดยทนท(ทมา:กรมควบคมมลพษ,2557)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-25ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
บรเวณทคณภาพน�าทะเลอยในเกณฑด สวนใหญอยในพนทอาวไทยฝงตะวนตก และบางพนทในฝงทะเลอนดามน บรเวณทคณภาพน�าทะเลเสอมโทรมมาก คอ พนทอาวไทยตอนใน และพนทในฝงทะเลอนดามน(กรมควบคมมลพษ,2557)
5.5 ประมงทะเลจากสถตระหวางปพ.ศ.2538ถง2556พบวาปรมาณการจบสตวน�าเคมลดลงอยางตอเนองกลาวคอในปพ.ศ.2538จบได2.8ลานตนลดลงเหลอ1.6ลานตนในปพ.ศ.2556ดชนทแสดงความเสอมโทรมทเดนชดคอการลดลงของอตราการจบตอชวโมงลากอวนในอาวไทยพบวาในปพ.ศ. 2504อตราการจบสตวน�าหรอความสามารถในการจบสตวน�าในอาวไทยมคาเฉลยเทากบ 298กโลกรมตอชวโมงในปพ.ศ.2532ความสามารถจบสตวน�าไดลดลงเหลอ20กโลกรมตอชวโมงและในปพ.ศ.2555ความสามารถจบสตวน�าไดเหลอเพยง18กโลกรมตอชวโมง(http://www.fisheries.go.th/it-stat/) ในขณะทจ�านวนเรอประมงเพมขน กลาวคอ เพมขนจาก 54,538 ล�าในปพ.ศ. 2538 เปน57,141ล�าในปพ.ศ.2554(http://www.platalay.com/boatsurvey2554/index.php)
6. ปญหาสงแวดลอมในระดบโลกและภมภาคจากการขยายตวของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยและประเทศอนๆ ทวโลกผานการคา
การลงทนและการทองเทยวมากกวา5ทศวรรษท�าใหมการน�าทรพยากรธรรมชาตมาใชเปนปจจยการผลต จนสงผลกระทบตอการหมดสนไปของทรพยากรธรรมชาตและเกดความเสอมโทรมของสงแวดลอมและสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของมนษย ปญหาดานสงแวดลอมในระดบโลกและระดบภมภาคในปจจบนทประเทศไทยมสวนรวมในการเผชญอยไดแก
6.1 ปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอนปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน เกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจทมการใชพลงงานถานหน น�ามน และกาซธรรมชาต เปนเชอเพลง หรอการเผาไหมตอไมในการถางปาหรอในทดนเพอการเพาะปลกพชไรตางๆท�าใหเกดการปลอยกาซเรอนกระจกเชนคารบอนมอนออกไซดไนโตรเจนไดออกไซดเขาไปในบรรยากาศของโลกเปนจ�านวนมากจนท�าใหอณหภมของโลกสงขนดงเชนอณหภมใหหองเรอนกระจกผลกระทบของการเปลยนแปลงอณหภมโลกทสงขนท�าใหสงมชวตในสงแวดลอมตองตายไปหรอตองปรบตวใหมสงผลตอความหลากหลายทางชวภาพท�าใหน�าแขงในขวโลกละลายสงผลใหน�าทะเลมระดบสงขนเปนตนการเปลยนแปลงเหลาน สงผลตอวถการเพาะปลก การประมง ทอยอาศยของมนษย สตว และพช รวมทง สงผลตอระบบนเวศโดยรวม
6.2 ปญหาดานภยพบต ในชวงทศวรรษทผานมา ประเทศตางๆ ทวโลกประสบปญหาภยพบตรนแรงมากขนศนยวจยดานระบาดวทยาจากภยพบต (CenterforResearchontheEpidemiologyofDisasters)แสดงใหเหนวาปพ.ศ.2554เปนปทมความเสยหายจากภยพบตสงทสดเปนประวตการณโดยปญหาภยพบตทสรางความรนแรงสวนใหญคอแผนดนไหวน�าทวมและพาย(ตารางท13.7)ทวปเอเชยเปนทวปทเกดภยพบตบอยครงทสดและมความรนแรงมากทสด(รอยละ44ของภยพบตทงหมดทเกดขนในโลก)ส�าหรบสาเหตของการเกดภยพบตมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกทเกยวของ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-26 ไทยในเศรษฐกจโลก
กบปญหาความผนผวนของอณหภม ปรมาณน�าฝน การะเกดพาย ภาวะภยแลง และการเพมสงขนของระดบน�าทะเล(อางในส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556,น.13)
ภยพบตทมแนวโนมทจะมความรนแรงขนและเกดขนในแถบภมภาคเอเชย เปนปญหาทประเทศตางๆในอาเซยนโดยเฉพาะในกลมประชาคมอาเซยนดงนนประเทศตางๆรวมทงประเทศไทยจะตองใหความส�าคญในการรวมกนเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตทมแนวโนมรนแรงขน
ตารางท 13.7 ภยพบตทสรางความเสยหายมากทสด ป พ.ศ. 2554
ความเสยหายจากภยพบตวดจากจ�านวน
ผเสยชวต (คน)
ความเสยหายจากภยพบตวดจากความเสยหายตอ
ระบบเศรษฐกจ (พนลานเหรยญสหรฐ)
ภยพบต จ�านวนผเสยชวต ภยพบต มลคาความเสยหาย
แผนดนไหวและสนามทประเทศญปนอนโดนเซย(มนาคม)
19,847 แผนดนไหวและสนามทประเทศญปนอนโดนเซย(มนาคม)
210.0
พายทฟลปปนส(ธนวาคม) 1,439 น�าทวมทประเทศไทย(สงหาคม-พฤศจกายน)
40.0
น�าทวมทประเทศบราซล(มกราคม)
900 แผนดนไหวทประเทศนวซแลนด(กมภาพนธ)
15.0
น�าทวมทประเทศไทย(สงหาคม-พฤศจกายน)
813 พายทประเทศสหรฐอเมรกา(พฤษภาคม)
14.0
แผนดนไหวทประเทศตรก(ตลาคม)
604 พายทประเทศสหรฐอเมรกา(เมษายน)
11.0
น�าทวมทประเทศปากสถาน(สงหาคม-ธนวาคม)
509 ภยแลงทประเทศสหรฐอเมรกาและเมกซโก(มกราคม=ธนวาคม)
8.0
น�าทวมทประเทศจน(มถนายน)
467 เฮอรเคนทประเทศสหรฐอเมรกาแคนาดาและอนๆ(สงหาคม-กนยายน)
7.9
ทมา: CenterforResearchontheEpidemiologyofDisasters(CRED).(2012).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-27ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
6.3 ปญหาหมอกควนขามพรมแดนปญหาหมอกควนขามพรมแดนเปนปญหามลพษทางอากาศทเกดจากหมอกควนและไฟปา6เพอการเพาะปลกหรอใชประโยชนทดนอนๆในปพ.ศ.2555ในทประชมครงท 2 ของคณะท�างานภายใตรฐมนตรสงแวดลอมอนภมภาค เรองมลพษจากหมอกควนขามแดนใน อนภมภาคลมแมน�าโขง (เมอวนท 29กมภาพนธ2555ณกรงฮานอยประเทศเวยดนาม)ไดใหความส�าคญกบสถานการณหมอกควนและไฟปา ในชวงฤดแลงในปพ.ศ. 2555ทพบวา มการเกดบรเวณทม คาความรอน(Hotspot)มากผดปกตเพมมากขนเมอเทยบกบชวงเดยวกนในปกอนและปรมาณความหนาแนนของปรมาณฝนละอองขนาดเลกไมเกน 10ไมครอน (PM10) เพมขนถงระดบทสงผลกระทบตอสขภาพในหลายวนระหวางชวงเวลาดงกลาว
กจกรรม 13.1.2
การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยไดกอใหเกดปญหาสงแวดลอมดานทรพยากรธรรมชาตในลกษณะใด
แนวตอบกจกรรม 13.1.2
ปญหาสงแวดลอมดานทรพยากรธรรมชาตทเกดจากการพฒนาของประเทศไทย คอ การหมด สนไปของทรพยากรเชนสตวน�าแรธาตและการเสอมโทรมของทรพยากรเชนดนปาไมและน�า
เรองท 13.1.3
ปญหามลพษ
ปญหามลพษเปนปญหาเกยวของกบของเสยทเกดจากการผลตและการบรโภคในระบบเศรษฐกจของเสยเหลาน โดยปกตจะสามารถยอยสลายไดโดยธรรมชาตหากมปรมาณสะสมไมมากเกนขดความสามารถในการก�าจดหรอบ�าบดของธรรมชาตหรอไมใชของเสยทมองคประกอบของสารทยอยสลายไมไดตามธรรมชาต เมอของเสยเหลานมปรมาณสะสมกนมากจนเกนขดความสามารถในการยอยสลายหรอมองคประกอบของสารทธรรมชาตยอยสลายไมได กจะกลายเปนปญหามลพษ ซงมหลายรปแบบ ไดแกมลพษในรปแบบของของเสยทไมอนตรายและของเสยอนตรายในรปของมลพษทางน�ามลพษทางอากาศและมลพษทางเสยง
6 ปญหาหมอกควน เปนปญหาทเกดจากหมอกควนพษ ซงประกอบไปดวยฝนละอองทมปรมาณความหนาแนนของ ฝนละอองขนาดเลกไมเกน10ไมครอน(PM10)มปรมาณสงขนถงระดบทสงผลกระทบตอสขภาพของมนษยในดานทางเดนหายใจ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-28 ไทยในเศรษฐกจโลก
1. มลพษทางของเสย1.1 ของเสยไมอนตรายปญหามลพษทเปนของเสยไดแกขยะมลฝอยทมาจากครวเรอนชมชน
อตสาหกรรมและสถานพยาบาลเชนขยะอาหารและการปรงอาหารบรรจภณฑทใชแลวประเภทพลาสตกแกวเหลกอะลมเนยมเปนตนเปนปญหาส�าคญของประเทศไทยโดยเฉพาะในเขตกรงเทพมหานครและเมองใหญทมการพฒนาอตสาหกรรมและการทองเทยว อตราในการเกดขยะจากแหลงครวเรอน ชมชนอตสาหกรรมและการบรการมการขยายตวสงตามอตราการขยายตวของเมองและประชากรโดยเฉลยในปพ.ศ. 2543อตราการผลตขยะตอคนตอวน เทากบ 0.8ถง 1.0กโลกรมตอคน (TDRI, 2000)และอตราการผลตขยะไดเพมขนอยางตอเนองจากการประเมนของกรมควบคมมลพษอตราการผลตขยะตอคนตอวนไดเพมขนจาก1.03ในปพ.ศ.2551เปน1.15กโลกรมตอคนตอวนในปพ.ศ.2556(กรมควบคมมลพษ, 2557น. 5-1) ส�าหรบระบบก�าจดและฝงกลบขยะของประเทศกยงไมมประสทธภาพเพยงพอในการจดการกบปรมาณขยะทเพมขนรวมทงการไมมการคดแยกขยะอนตรายกอนการฝงกลบท�าใหสงผล กระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนทงในดานของน�าชะขยะทมการปนเปอนของขยะอนตรายทอาจรวซมสใตผวดนและแหลงน�าใตดนการสงกลนเหมนสภาพการทงขยะทไมถกสขลกษณะและความไมสวยงามของทศนยภาพ(มลพษทางสายตา)
ปรมาณขยะในประเทศไทย เพมขนทกปโดยเฉพาะในเขตกรงเทพและเขตเมอง ตารางท 13.8แสดงใหเหนถงปรมาณขยะทเกดขนในแตละวนในปพ.ศ.2535มขยะเกดขนทงประเทศ29,540ตนตอวนโดยรอยละ 20 เกดขนในเขตกรงเทพมหานคร รอยละ 26 ในเขตเทศบาลของจงหวดตางๆ ทวประเทศและรอยละ54เกดขนในเขตนอกเทศบาลหรอในชนบทในปพ.ศ.2544มปรมาณขยะเพมขนเปน38,643ตนตอวนโดยปรมาณขยะในเขตกรงเทพมหานครเพมขนในสดสวนรอยละ55ในเขตเทศบาลรอยละ56และนอกเขตเทศบาลรอยละ9เมอเปรยบเทยบกบปรมาณขยะในปพ.ศ.2535และในปพ.ศ.2554ปรมาณขยะเพมขนเปน 43,779 ตนตอวน อยในเขตกรงเทพมหานคร 9,237 ตนตอวน ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล17,827และ16,715ตนตอวนตามล�าดบ(ตารางท13.8)
ตารางท 13.8 ปรมาณขยะในประเทศไทย ระหวางป 2535-2540, 2543-2544 และ 2553-2554
หนวย:ตนตอวน
ป ทงประเทศ กรงเทพมหานคร เขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล
2535 29,540 6,000 7,620 15,920
2536 30,640 7,050 7,560 16,030
2537 33,008 7,000 9,802 16,206
2538 34,492 7,192 10,966 16,334
2539 36,029 8,098 11,553 16,378
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-29ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ป ทงประเทศ กรงเทพมหานคร เขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล
2540 37,102 8,949 13,015 15,138
2543 38,170 9,130 11,785 17,255
2544 38,643 9,317 11,903 17,423
2553 41,532 8,769 16,620 16,146
2554 43,779 9,237 17,827 16,715
ทมา: ส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม2556กรมควบคมมลพษ,2555และกรงเทพมหานคร,2553
1.2 ของเสยอนตราย คอ ของเสยทมสวนประกอบของสารทมพษ ตดไฟได สกกรอนได มกมมนตภาพรงสหรอมพษทางอนทรย(Organiccontaminants)ของเสยอนตรายของไทยม14ประเภท(TDRI,2000)ทเกดจากการผลตเนองจากการขยายการผลตของภาคอตสาหกรรมภาคการเกษตรและภาคการบรโภคในครวเรอนและชมชนท�าใหปรมาณของเสยอนตรายมแนวโนมเพมสงขนตลอดเวลาปญหาส�าคญของเสยอนตรายคอการใชสารเคมหรอสารทมวตถโลหะหนก เชนแคดเมยมปรอทตะกว สารเหลานสามารถกระจายไปในอากาศ ดน และน�าได และหากซมหรอเขาไปในหวงโซอาหารหรอโดยตรงเขาไปในรางกายของคนกจะเกดเปนอนตรายตอชวตได
ของเสยอนตรายมแหลงก�าเนดส�าคญ 3 แหลงดวยกน ไดแก อตสาหกรรม ชมชน และสถานพยาบาลตารางท 13.9แสดงใหเหนถงปรมาณของเสยอนตรายระหวางปพ.ศ. 2552–2556จากแหลงก�าเนดดงกลาวซงมปรมาณรวมทวประเทศเพมขนจาก3.07ลานตนในปพ.ศ.2552เปน3.3ลานตนในป พ.ศ. 2556 ของเสยอนตรายสวนใหญมาจากแหลงอตสาหกรรม รองลงมาไดแก ของเสยอนตรายจากแหลงชมชน(รวมซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสไดแกโทรทศนเครองปรบอากาศตเยน เครองซกผา คอมพวเตอร เครองเลนวซด/ดวด โทรศพท และกลองถายรปดจตอล) และมลฝอย ตดเชอจากสถานพยาบาล
ตารางท 13.8 (ตอ)
หนวย:ตนตอวน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-30 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตารางท 13.9 ปรมาณของเสยอนตรายจ�าแนกตามแหลงก�าเนด ระหวางป พ.ศ. 2555–2556 (หนวย: ลานตน)
แหลงก�าเนดของเสยอนตราย 2552 2553 2554 2555 2556
อตสาหกรรม 2.37 2.44 2.65 2.81 2.69
ชมชน 0.66 0.68 0.71 0.71 0.56
สถานพยาบาล 0.04 0.04 0.04 0.04 0.05
รวม 3.07 3.16 3.40 3.56 3.3
ทมา: กรมควบคมมลพษ.(2557).น.2-8.
2. มลพษทางน�าปญหามลพษทางน�าเปนปญหาทเกยวของกบการเสอมคณภาพของแหลงน�าของประเทศทเกดจาก
ความสกปรกหรอการปนเปอนของน�าจากของเสยทปลอยลงสแหลงน�าโดยกจกรรมตางๆของมนษยการพฒนาเศรษฐกจทมการขยายตวอยางรวดเรวของประเทศไทยไดท�าใหคณภาพน�าของประเทศไดเสอมลงอยางรวดเรวเชนกนโดยเฉพาะอยางยงคณภาพน�าในแมน�าล�าคลองหรอแหลงน�าทอยใกลกบอตสาหกรรมหรอเขตทมประชากรอยอาศยอยางหนาแนนกไมเหมาะสมตอการน�ามาใชหรอบรโภค น�าในแมน�าหลายสาย มการปนเปอนจากสารมลพษทไดปลอยลงไปอยางตอเนองจากแหลงทอยอาศยและอตสาหกรรม
กรมควบคมมลพษไดมการตรวจวดคณภาพน�าในแมน�าสายส�าคญตงแตป2526โดยจดท�าดชนคณภาพน�าแหลงน�าผวดน (Water Quality Index–WQI)7 เพอแสดงสถานการณของคณภาพน�าใน ภาพรวมจากการตดตามตรวจสอบคณภาพแหลงน�าส�าคญทวประเทศปพ.ศ.2556จ�านวน52แหลงน�า8 พบวา มคณภาพน�าอยในเกณฑด รอยละ 26 พอใช รอยละ 51 และเสอมโทรม รอยละ 23 แตไมพบคณภาพน�าทอยในเกณฑดมากและเสอมโทรมมาก(ตารางท13.10)
7ดชนคณภาพแหลงน�าผวดน(WaterQualityIndex:WQI)แสดงสถานการณของคณภาพน�าในภาพรวมโดยพจารณาจากคาคณภาพน�า 5 ตวพารามเตอร ไดแก ออกซเจนละลายน�า (DissolvedOxygen: DO) ความสกปรกในรปสารอนทรย (BiochemicalOxygenDemand:BOD)แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด(TotalColiformBacteria:TCB)แบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม และแอมโมเนย–ไนโตรเจน โดยมคะแนนอยระหวาง 0–100 โดยจดเกณฑคณภาพน�าเปน ดมาก (91–100) ด(71–90)พอใช(61–70)เสอมโทรม(31–60)และเสอมโทรมมาก(0–30)
8 การตดตามตรวจสอบคณภาพแหลงน�าจากจดตรวจวดคณภาพน�า จ�านวน 366 จด ด�าเนนการเกบตวอยาง 4 ครงตอปโดยครงท 1 ชวงเดอนมกราคม–มนาคม ครงท 2 ชวงเดอนเมษายน–มถนายน ครงท 3 ชวงเดอนกรกฎาคม–กนยายน และ ครงท4ชวงเดอนตลาคม–ธนวาคมและท�าการประเมนคณภาพน�าโดยดชนคณภาพแหลงน�าผวดน(WQI)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-31ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตาร
างท
13.
10 ค
ณภ
าพแห
ลงน
�าผวด
นใน
ภาค
ตาง
ๆ ข
องป
ระเท
ศท
ท�าก
ารต
รวจว
ด ป
พ.ศ
. 255
6
เกณ
ฑ
คณภ
าพน
�าภ
าคเห
นอ
ภาค
กลาง
ภาค
ตะว
นออ
กเฉ
ยงเห
นอ
ภาค
ตะว
นออ
กใต
รอ
ยละข
อง
แหลง
น�า
ดมาก
ไมม
ไมม
ไมม
ไมม
ไมม
0
ดวงองกก
บ
แมจาง
แควใหญ
แคว
นอย
อนสงค
ราม
หนอง
หาน
ล�าช
เวฬ
ประแ
สร
ตาปต
อนบน
ตรง
ปตตา
นตอน
บนพ
มดวง
26
พอใช
ปงยม
นาน
กวง
กวาน
พะเยา
เจาพ
ระยา
ตอนบ
นเพ
ชรบร
ตอนบ
นนอ
ยแม
กลอง
ปร
าณบร
กยบ
ร
พองชมล
เสย
วล�า
ปาวเลย
ล�าตะ
คองต
อนบน
พงราดต
อนลา
งจน
ทบร
ตราด
บางปะ
กง
นครน
ายกปร
าจนบ
ร
ตาปต
อนลา
งทะ
เลนอ
ยทะ
เลหล
วงสาย
บร
ปากพ
นงป
ตตาน
ตอ
นลางห
ลงสว
นตอ
นบน
หลงส
วนตอ
นลางท
ะเลส
าบสง
ขลา
51
เสอม
โทรม
บงบอ
ระเพ
ดเจาพ
ระยา
ตอนล
าง
เจาพ
ระยา
ตอนก
ลาง
ทาจน
ตอนบ
นทา
จนตอ
นกลา
ง,ตอ
นลางป
าสกลพ
บร
สะแก
กรงเพ
ชรบร
ตอ
นลาง
ล�าตะ
คองต
อนลา
งระยอ
งตอน
บนระย
องตอ
นลางพ
งราด
ตอนบ
น
ชมพร
23
เสอม
โทรม
มาก
ไมม
ไมม
ไมม
ไมม
ไมม
0
ทม
า: กร
มควบ
คมมล
พษ.(25
57).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-32 ไทยในเศรษฐกจโลก
3. มลพษทางอากาศมลพษทางอากาศมแหลงก�าเนดจากหลายประเภทคอ1)จากแหลงก�าเนดเฉพาะต�าแหนงเชน
จากโรงงานอตสาหกรรมหรอจากเตาเผาขยะ2)แหลงก�าเนดชนดเคลอนทเชนจากรถยนตรถไฟหรอเรอ3)แหลงก�าเนดชนดพนท เชนเขตนคมอตสาหกรรมบรเวณทาอากาศยานแหลงก�าเนดทง3แบบน มความแตกตางในเรองของชนดสารมลพษทางอากาศและปรมาณทปลอยออกมาการเปลยนแปลงจ�านวนของแหลงก�าเนดแตละประเภทเปนสาเหตส�าคญทสงผลกระทบตอคณภาพอากาศในประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงแหลงก�าเนดชนดเคลอนททมปรมาณของยานยนตทใชงานทงนสาเหตส�าคญของการขยายตวของแหลงก�าเนดมลพษทางอากาศมาจากการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ
ในการตดตามตรวจสอบมลพษทางอากาศ กรมควบคมมลพษไดตดตงสถานตรวจวดคณภาพอากาศจ�านวน62แหงใน29จงหวดเพอประเมนคณภาพอากาศจากสารมลพษหลกทางอากาศ7ตวพารามเตอรไดแกคารบอนมอนอกไซด(CO)ไนโตรเจนไดออกไซด(NO2)ซลเฟอรไดออกไซด(SO2)สารฝนอนภาครวม (Total Suspended Particulate matter: TSP) สารฝนละออง (Particulate Matter:PM10)และโอโซน(O3)
ผลจากการตรวจวดคณภาพอากาศจากสถานตรวจวดตางๆระหวางปพ.ศ.2550–2554พบวาคณภาพอากาศของประเทศไทยโดยทวไปดขนจากขอมลทแสดงวากาซคารบอนมอนอกไซด(CO)กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) และตะกว (Pb) โดยทวไปอยในเกณฑมาตรฐานในขณะทปรมาณฝนละอองขนาดเลก (PM10)และกาซโอโซน(O3)ยงเปนมลพษหลกทมคาเกนมาตรฐานปญหามลพษทางอากาศทส�าคญในเขตอตสาหกรรมและเมองโดยเฉพาะในกรงเทพมหานครและปรมณฑลรวมถงนคมอตสาหกรรมตารางท13.11แสดงถงคาเฉลยทงปของปรมาณฝนละอองขนาดเลก (PM10) และกาซโอโซนทงประเทศ ในป พ.ศ.2554 มปรมาณ PM10 เฉลย 39 ไมโครกรมตอ ลกบาศกเมตร(มคก/ลบ.ม.)และกาซโอโซนมปรมาณ20สวนในพนลานสวน(partperbillion-ppb)(กรมควบคมมลพษ, 2555) ส�าหรบปรมาณของพารามเตอรอนนนมระดบทสงขนแตไมเกนมาตรฐานทก�าหนดอยางไรกตามในการตรวจวดคณภาพอากาศนนหากพจารณาจากแหลงก�าเนดตามพนทจะพบวาปญหามลพษทางอากาศในเขตเมองจะเกดจากการขนสงมวลชนการจราจรตดขดการกอสรางนอกจากนนปญหามลพษทางอากาศยงเกดในเขตนคมอตสาหกรรมทมโรงงานอตสาหกรรมและในพนททมโรงงานผลตไฟฟา ทใชแกลบ ขเลอย น�ามนเตา หรอถานหนเปนเชอเพลง และไมมการจดการในการดกควนเสย ทปลอยออกมาจากปลองไฟของโรงงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-33ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตารางท 13.11 ปรมาณฝนละอองขนาดเลกและกาซโอโซนทงประเทศ เฉลยรายป ป พ.ศ. 2550-2554
ป พ.ศ. ฝนละอองขนาดเลก (มคก./ลบ.ม.) กาซโอโซน (ppb)
2550 53 18
2551 45 17
2552 43 19
2553 41.5 19
2554 39 20
ทมา: กรมควบคมมลพษ.(2555).
4. มลพษทางเสยงปญหามลพษทางเสยงเปนอกปญหาหนงทเกดขนจากผลของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย
โดยเฉพาะในเขตเมอง ปญหามลพษทางเสยงจะเกดจากยานพาหนะทมปรมาณมากขน รวมไปถงการกอสรางนอกจากนนปญหามลพษทางเสยงยงเกดจากแหลงอตสาหกรรมทเกดขนรวมไปถงการกอสรางนอกจากนนปญหามลพษทางเสยงยงเกดจากแหลงอตสาหกรรมทเกดขนภายในโรงงานทมการใชเครองจกรและเสยงทดงออกมานอกโรงงานมลพษทางเสยงนสงผลกระทบตอสขภาพของคนทไดฟงเสยงดงเกนระดบหนงอยางตอเนองคอสขภาพจตจากความร�าคาญหรอความเครยดและตอสขภาพการไดยนของคนงานและชมชน
กรมควบคมมลพษไดก�าหนดมาตรฐานระดบเสยงขนมาใชตรวจวดและตรวจสอบความรนแรงของปญหามลพษทางเสยง โดยทระดบเสยงทเปนปญหา คอ ระดบเสยงทดงเกนมาตรฐานระดบเสยง ซง ระดบเสยงทเปนมาตรฐานคอระดบเสยงเฉลยภายใน24ชวโมงไมเกน70เดซเบล(เอ)(dB(A))ตามทองคการพทกษสงแวดลอมแหงประเทศสหรฐอเมรกาไดก�าหนดไว
จากการตรวจวดระดบเสยงเฉลย (Leq)9 24 ชวโมง จากบรเวณจดตรวจวด ในป พ.ศ. 2556พบวาบรเวณรมถนนมระดบเสยงสงกวาบรเวณพนททวไปทเปนชมชนทพกอาศยและสถานศกษาโดยมสาเหตจากการจราจรในชวง5ป(2552–2556)ระดบเสยเฉลย24ชวโมงต�าสดในทกพนทมแนวโนมมคาเพมขน ซงอาจมสาเหตเนองจากจ�านวนยานพาหนะเพมขน ชวงเวลาทยานพาหนะอยบนทองถนนและพนทชมชนตางๆยาวนานขนนอกจากนจ�านวนขอมลระดบเสยงเกนคามาตรฐานบรเวณพนทรมถนนในกรงเทพมหานครปรมณฑลและตางจงหวดมแนวโนมเพมมากขน(กรมควบคมมลพษ,2555)ในปพ.ศ.2554สถานการณระดบเสยงในกรงเทพมหานครและปรมณฑลและตางจงหวดไดแสดงไวในตารางท13.12
9 Leq-EquivalentcontinuoussoundpressurelevelเปนคาระดบเสยงชวงเวลาหนงเชนLeq24ชวโมงกเปนคาความดงเสยงเฉลย24ชวโมง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-34 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตารางท 13.12 ระดบเสยงในกรงเทพมหานครและปรมณฑล และตางจงหวด ป พ.ศ. 2554
พนทระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง (เดซเบล)
ต�าสด-สงสด เฉลยรายป% ของจ�านวนวน
ทเกนมาตรฐานบรเวณทเกนมาตรฐาน
กทม.และปรมณฑล14สถาน
รมถนน 54.2-86.8 69.2 51 ถนนลาดพราวถนนดนแดงถนนตรเพชรและถนนสนตภาพ
ทวไป 49.5-79.3 59.3 8 โรงเรยนนนทรวทยา
ตางจงหวด16สถาน
รมถนน 48.6-78.5 63 5 สระบรภเกตเชยงใหมระยองและสงขลา
ทวไป 42.4-75.2 58.1 1 ส�านกงานสามญศกษาจงหวดชลบรและวดถ�าศรวไลจงหวดสระบร
หมายเหต:มาตรฐานระดบเสยงเฉลย(Leq)24ชวโมง70เดซเบลทมา: กรมควบคมมลพษ.(2555).
กจกรรม 13.1.3
ในกรณของประเทศไทยปญหามลพษเกดขนไดอยางไร
แนวตอบกจกรรม 13.1.3
มลพษคอของเสยทปลอยออกมาจากกจกรรมทางเศรษฐกจจากการพฒนาของประเทศทมการสะสมในปรมาณทมากขนตามการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจจนเกนศกยภาพในการก�าจดหรอบ�าบดโดยธรรมชาตสงแวดลอม เนองจากการไมมการจดการดานของเสยอยางเปนระบบในประเทศไทยในชวง30-40ปทผานมา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-35ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ตอนท 13.2
แนวทางการปองกนและแกไขเพออนรกษสงแวดลอม
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท13.2แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง13.2.1การบรหารจดการปองกนและแกไขในภาพรวม13.2.2การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาต13.2.3การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหามลพษ
แนวคด1. การปองกนและแกไขปญหาการใชทรพยากรธรรมชาตและปญหามลพษของประเทศไทย
ในภาพรวมเปนการปองกนและแกไขโดยรฐไดใชแนวทางหลายทางไดแกการกระจาย อ�านาจการบรหารจดการสงแวดลอมสทองถนและการมสวนรวมของประชาชนมาตรการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม การลงทนโดยรฐดานการจดการสงแวดลอม การให การศกษาและสรางจตส�านกดานสงแวดลอมความรวมมอของภาคเอกชนและความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางประเทศ
2. การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหาทรพยากรส�าคญเฉพาะดานไดแกปาไมน�าบาดาลแร พนทชายฝงทะเล และการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทย ไดใชแนวทางการสงการและควบคมในรปของกฎหมายและมตคณะรฐมนตรททกภาคการผลตและประชาชนทกคนตองปฏบตตาม นอกจากนนยงไดใชแนวทางการบรหารจดการภายใตความรวมมอระหวางประเทศภายใตอนสญญาหรอขอตกลงตางๆ
3. การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหาดานมลพษ ไดมการบรหารจดการของเสย ไมอนตรายของเสยอนตรายมลพษทางน�ามลพษทางอากาศและมลพษทางเสยงโดยแนวทางสงการและควบคมโดยรฐในรปของการก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมและมาตรฐานการปลอยสารมลพษ
วตถประสงคเมอศกษาตอนท13.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายการบรหารจดการสงแวดลอมในภาพรวมได2. อธบายการบรหารจดการปญหาทรพยากรธรรมชาตได3. อธบายการบรหารจดการปญหามลพษได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-36 ไทยในเศรษฐกจโลก
ความน�า
การปองกนและแกไขปญหาการใชทรพยากรธรรมชาตและปญหามลพษเพออนรกษสงแวดลอมและความยงยนในการพฒนานนโดยหลกการแลวมหลายแนวทางไดแก
1. การสงการและควบคม (command and control) โดยรฐบงคบและควบคมพฤตกรรมทมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยก�าหนดเปนนโยบายและมาตรการของรฐเพอใหถอปฏบตซงในการก�าหนดนโยบายและมาตรการดานสงแวดลอมนนสามารถด�าเนนการในรปของการจดท�าแผนยทธศาสตรระดบชาตและแผนปฏบตการในระดบพนทหรอระดบจงหวด/กลมจงหวด โดยภายใตแผนชาตและแผนปฏบตการจะประกอบไปดวยมาตรการและเครองมอในการปฏบตซงเครองมอในทางปฏบตจะมหลากหลายประเภทเชนการก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทเกยวกบน�าอากาศดนมาตรฐานการปลอยมลพษทเปนน�าเสย ควนพษ มาตรฐานทางวศวกรรม เปนตน หรอ การก�าหนดขอก�าหนดใหปฏบตหรอหามปฏบตเชนการหามการท�าประมงในชวงฤดปลาวางไขการหามลาสตวปาคมครองหรอก�าหนดพนทควบคมเชนพนทควบคมมลพษพนทอทยานแหงชาตแนวทางนผเกยวของตองถอปฏบต
2. การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตร(economicincentives)โดยการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร(economic instruments) เชน ภาษมลพษ คาธรรมเนยมการใชน�าบาดาล คาธรรมเนยมบ�าบดน�าเสยการเกบคามดจ�าและคนเงนมดจ�าใบอนญาตปลอยมลพษ(tradablepermit)เปนตนเพอเปนแรงจงใจใหคนเปลยนพฤตกรรมทมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยค�านงถงตนทนหรอความเสยหายทเกดขน แนวทางนเปนการใหทางเลอกแกผทใชประโยชนจากสงแวดลอมหรอผทกอมลพษ ในการตดสนใจปรบเปลยนพฤตกรรมทมผลกระทบตอสงแวดลอม
3. การด�าเนนการโดยรฐซงหนวยงานของรฐเปนผลงทนในโครงการแกไขปญหาสงแวดลอมเชนการปลกปาการกอสรางระบบรวบรวมและบ�าบดน�าเสยรวมการกอสรางการฝงกลบขยะหรอเตาเผาขยะเปนตนในแนวทางนผใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตหรอผกอมลพษอาจจะไมตองมคาใชจายหรอตนทนเกดขน
4. การด�าเนนการโดยการชกจงใจ (moral suasion) การปลกจตส�านกใหคนมการเปลยนพฤตกรรมทมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยรฐบาลหรอองคกรทเกยวของ
5. การด�าเนนการโดยความสมครใจ (voluntary) แนวทางนเปนการด�าเนนการทผกอใหเกดปญหาสมครใจทจะเปลยนพฤตกรรมเองเชนการจดท�าISO14000ของโรงงานผลตสนคา(Kahn,1998p.49)
ส�าหรบประเทศไทย ไดใชแนวทางในการบรหารจดการปองกนและแกไขเพออนรกษสงแวดลอมในลกษณะผสมผสานกนโดยเนนแนวทางแรกคอการสงการและควบคม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-37ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
เรองท 13.2.1
การบรหารจดการปองกนและแกไขในภาพรวม
การบรหารจดการปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศจ�าเปนจะตองมการบรหารจดการทโปรงใส เปนรปธรรมและมประสทธภาพ เพอแกไขหรอตามใหทนกบสภาพปญหาทเรอรงและทวความรนแรงขนตามการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ การน�าเสนอแนวทางจดการแกไขปญหาในภาพรวมในบรบทของประเทศไทยจะประกอบดวย
1. การกระจายอ�านาจการบรหารจดการสงแวดลอมสทองถนและการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการสงแวดลอม
2. มาตรการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม3. การลงทนดานการจดการสงแวดลอม4. การใหการศกษาและสรางจตส�านกดานสงแวดลอมและ5. ความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางประเทศ
1. การกระจายอ�านาจสทองถนและการมสวนรวมของประชาชน ปญหาสงแวดลอม เปนปญหาทเกดขนทงในเฉพาะพนท (เชน การลกลอบลาสตวปาในอทยาน
แหงชาตหรอขยะในชมชน)และขามพนท(เชนควนพษน�าเสยทมการปนเปอนสารพษทไหลลงในแมน�าล�าคลอง)หรอกลาวอกนยหนงไดวาปญหาสงแวดลอมเปนปญหาขามพรมแดนทางการปกครองการกระจาย อ�านาจการบรหารจดการสงแวดลอมสทองถนและการมสวนรวมของประชาชนจงเปนสงจ�าเปนและมความส�าคญในการแกไขปญหาสงแวดลอม ส�าหรบประเทศไทย ไดใชหลกการจดการแบบกระจายอ�านาจเปนแนวทางในการจดการแกไขปญหาทเกดขนกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามทไดระบไวเปนครงแรกในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ซงไดใหหลกการและแนวทางเรองการกระจาย อ�านาจสทองถนไวอยางชดเจน เชน การจดบรการสาธารณะ การพฒนาคณภาพชวตและการจดการทรพยากรธรรมชาต โดยเนนใหทองถนมความเปนอสระในการก�าหนดนโยบายในการบรหารจดการและใหมอ�านาจหนาทเปนของตนเองรฐจะเปนเพยงผก�ากบดแลเทาทจ�าเปนภายในกรอบของกฎหมายเทานนและผลของการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบน ท�าใหเกดพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนพ.ศ.2542เพอเปนหลกในการปฏบตเรองการกระจายอ�านาจ
พระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนพ.ศ.2542เปนการกระจายอ�านาจสองคกรปกครองสวนทองถนเชนองคการบรหารสวนจงหวดองคการบรหารสวนต�าบล เทศบาล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ซงยงถอวาเปนภาคราชการ อยางไรกด ในทางปฏบต การกระจายอ�านาจไปยงภาคประชาชนหรอประชาสงคมยงไมสามารถกระท�าไดเตมท เนองจาก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-38 ไทยในเศรษฐกจโลก
การก�าหนดกลไกการท�างานและโครงสรางของระบบราชการในการกระจายอ�านาจไปสภาคประชาชนยงตองมการด�าเนนการปรบปรงแกไข
ส�าหรบการกระจายอ�านาจสองคกรปกครองสวนทองถน แผนปฏบตการก�าหนดขนตอนการกระจาย อ�านาจนนไดก�าหนดภารกจของหนวยงานภาครฐในระดบกระทรวงทตองถายโอนใหองคกรปกครองสวนทองถนไปด�าเนนการดงตวอยางเชน
1) กรมโยธาธการและกรมการเรงรดพฒนาชนบทถายโอนทางหลวงชนบททอยในเขตเทศบาลเมองพทยาและองคการบรหารสวนต�าบล ใหอยในความรบผดชอบของเทศบาลเมองพทยาและองคการบรหารสวนต�าบล
2) กรมโรงงานอตสาหกรรมมอบอ�านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนก�ากบดแลโรงงาน10จ�าพวกท 1 ในการตรวจสอบและการจดท�าสถตขอมล และมอบอ�านาจในการเปนผรบแจงการประกอบกจการโรงงานจ�าพวกท 2 รวมทงอ�านาจในการตรวจสอบกรณโรงงานกอเหตเดอดรอน โดยกรมโรงงานอตสาหกรรม ไดมอบหมายใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถรบขอรองเรยนเหตเดอดรอนจากการประกอบกจการโรงงานและแจงขอรองเรยน รวมทงขอมลการกอเหตเดอดรอนทยงไมมการรองเรยนให กรมโรงงานทราบ
3) กรมโยธาธการ ถายโอนภารกจในการบ�าบดน�าเสย 23 โครงการและการจดการมลฝอย 2โครงการใหแกเทศบาล และกรมปาไมถายโอนภารกจงานพฒนาปาชมชนใหแกเทศบาลองคการบรหารสวนต�าบลและกรงเทพมหานครเปนตน
กรมควบคมมลพษและกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานส�าคญในการถายทอดความรจากสวนกลางไปยงทองถนใหสามารถด�าเนนการบรหารจดการไดโดยเฉพาะความรเชงวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหมๆ และการน�าเอาภมปญญาชาวบานและองคความรทองถน มารวมผสานกบกระบวนการกระจายอ�านาจจากภาครฐ เชน การจดการปาชมชน การจดการมลพษในทองถนเปนตน
2. การวเคราะหผลกระทบทางสงแวดลอมการใชมาตรการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment:
EIA) เปนเครองมอหนงในการจดการดานสงแวดลอมของประเทศ ประโยชนของมาตรการน คอ ชวยใหการด�าเนนโครงการพฒนาตางๆมไดมงเนนเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเทานนแตยงใหมการหลกเลยงหรอลดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม และผลกระทบตอชมชนใหไดมากทสดอยางไรกด การเรมใชมาตรการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท8(พ.ศ.2540-2544)ไดรบการวพากษวจารณมากทสดโดยเฉพาะในประเดนทไมสามารถใชเปนกลไกของรฐในการจดการสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพเนองจากการเกดเหตการณไมยอมรบ
10 การแบงประเภทหรอชนดโรงงานออกเปน3กลมเรยกชอแตละกลมวา“จ�าพวก”โดยกรมโรงงานอตสาหกรรมเพอใชในการก�ากบดแลดรายละเอยดในhttp://www.diw.go.th/hawk/data/factype.php
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-39ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ผลจากกระบวนการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมหลายตอหลายครง เชน การไมยอมรบโครงการทรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมไดผานการพจารณาใหความเหนชอบแลว โดยการประทวงคดคานโครงการของชาวบานทอยในพนทโครงการ ทไดรบการสนบสนนการคดคานจากองคกรพฒนาเอกชน ในการคดคานไดแสดงใหเหนขอบกพรองหรอขอมลทเปนเทจในรายงานการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอมขอบกพรองในกระบวนการพจารณารายงานรวมทงการคดคานหรอไมเหนดวยกบกระบวนการประชาพจารณทภาครฐไดจดขนเพอแกไขปญหาขอขดแยงอนเกดจากกระบวนการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอม
ปญหาในระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมทไดเกดขน มหลายประเดน ไดแก ความไมเชอมนในระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของผทมสวนเกยวของทงโดยตรงและโดยออม ปญหาในกระบวนการและขนตอนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตงแตการกลนกรองโครงการการก�าหนดขอบเขตการศกษาการประเมนผลกระทบและจดท�ารายงานการพจารณาใหความเหนชอบในรายงานการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการไตสวนสาธารณะ (Public hearing) หรอการท�าประชาพจารณและการตดตามตรวจสอบโครงการ
ตงแตป พ.ศ. 2552 เปนตนมา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกระทรวงพลงงานไดมการออกประกาศกระทรวงหลายฉบบเพอท�าใหเกดความชดเจนมากยงขนและแกไขขอจ�ากดทเกด
3. การลงทนดานการจดการสงแวดลอมการพฒนาประเทศทผานมา ปญหาดานสงแวดลอมไดทวความรนแรงมากขนเปนล�าดบ รฐได
จดสรรงบประมาณเพอการบรหารจดการมลพษและสงแวดลอมแตสดสวนของงบประมาณดานการจดการมลพษและสงแวดลอมมนอยมากเมอเทยบกบงบประมาณแผนดนคอมสดสวนอยระหวางรอยละ0.28–0.40หรอเฉลยรอยละ0.36ในระหวางปพ.ศ.2550–2556(กรมควบคมมลพษ,2557)
งบประมาณดานการจดการมลพษและสงแวดลอมในปงบประมาณ2556มจ�านวนเทากบ9,614ลานบาทของวงเงนงบประมาณแผนดนทงหมด(2.4ลานลานบาท)แบงเปนงบประมาณภายใตยทธศาสตรการพฒนาของชาตไดแกยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจ�านวน3,513ลานบาทยทธศาสตรการบรหารกจการบานเมองทด จ�านวน 3,922 ลานบาท ยทธศาสตรการศกษา คณธรรมจรยธรรม คณภาพชวต และความเทาเทยมกนในสงคม จ�านวน 1,868 ลานบาท ยทธศาสตรการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมเสถยรภาพและยงยนจ�านวน196ลานบาทและยทธศาสตรการพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลยการวจยและนวตกรรมจ�านวน115ลานบาทงบประมาณเหลานไดน�ามาใชในการบรหารจดการปองกนควบคมและแกไขปญหามลพษภายใตการด�าเนนงานของหนวยงานตางๆทงสวนกลางสวนภมภาคและองคกรปกครองสวนทองถนการมสวนรวมของภาคเอกชนและชมชน
ภายใตยทธศาสตรชาต5ดานนหนวยงานตางๆของรฐจะก�าหนดแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวดเพอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนทอยางเปนระบบ และมรปแบบชดเจน โดยมแหลงงบประมาณทมาจาก (1) งบประมาณแผนดน (เงนอดหนน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-40 ไทยในเศรษฐกจโลก
เฉพาะกจ)11(2)กองทนสงแวดลอม12(3)งบพฒนาของจงหวด/กลมจงหวด(4)งบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถนและ(5)การลงทนของภาคเอกชน
ในป พ.ศ. 2556 มการจดสรรงบประมาณเปนเงนอดหนนใหแกองคกรปกครองสวนทองถนไปด�าเนนการแกไขปญหาดานสงแวดลอมในทองถนซงเปนโครงการดานการจดการขยะและน�าเสยตามแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวดเปนเงนรวม567ลานบาทแบงเปนโครงการดานการจดการขยะมลฝอยจ�านวน25โครงการรวมเปนเงน420ลานบาทและโครงการดานการจดการน�าเสย6โครงการเปนเงนรวม147ลานบาท(ตารางท13.13)
ตารางท 13.13 งบประมาณดานการจดการขยะมลฝอยและน�าเสยภายใตแผนปฏบตการ
เพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด พ.ศ. 2551-2556
(หนวย:ลานบาท)
ป งบประมาณ การจดการขยะมลฝอย การจดการน�าเสย
2551 1,987 803 1,184
2552 2,041 1,217 824
2553 2,543 1,395 1,149
2554 1,375 711 664
2555 127 0 127
2556 567 420 147
ทมา: กรมควบคมมลพษ.(2557).
11 ตงแตปงบประมาณ2555เงนอดหนนเฉพาะกจโครงการภายใตแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวดใหตงงบประมาณไวทส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จากเดมทตงไวทกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย ซงเปนไปตามมตคณะกรรมการการกระจาย อ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนนอกจากนคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตในการประชมครงท1/2554(วนท14มกราคม2554) เหนชอบกรอบแผนปฏบตการฯ ในระดบจงหวด ใหครอบคลมการด�าเนนงานปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมในทกดาน ไมเพยงแตโครงการบ�าบดน�าเสยรวม หรอระบบก�าจดของเสยรวม และเหนชอบใหสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนเสนอแผนปฏบตการฯ ในระดบจงหวด ในโครงการทสามารถตอบสนองและแกไขปญหาทเกดขนในพนท และมความตอเนองในการจดการปญหารวมทงมผรบผดชอบทชดเจน
12 กองทนสงแวดลอมเปนกองทนทจดตงขนในปพ.ศ.2535ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.2535เปนกลไกทางการเงนในการสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนสวนราชการรฐวสาหกจองคกรเอกชนและภาคเอกชนเพอการแกไขปญหาสงแวดลอมภายใตกระบวนการความรวมมอของทกภาคสวนในการจดใหมระบบบ�าบดอากาศเสยน�าเสยและระบบก�าจดของเสยส�าหรบควบคมบ�าบดและขจดมลพษรวมทงด�าเนนกจกรรมใดๆเพอการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในรปแบบเงนกและเงนอดหนน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-41ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ในสวนของกองทนสงแวดลอม ตงแตเรมกอตงกองทนจนถงปจจบน (2535-2556) กองทน สงแวดลอมไดใหการสนบสนนรวม 272 โครงการ เปนเงน 13,556.41 ลานบาท จ�าแนกเปนโครงการ 4ประเภทดงน
1) โครงการสนบสนนการจดใหมระบบบ�าบดน�าเสยรวมและระบบก�าจดน�าเสยรวมของราชการสวนทองถนจ�านวน104โครงการเปนเงน9,381.04ลานบาท
2) โครงการเงนกยมแกเอกชนในการจดใหมระบบบ�าบดน�าเสยและระบบก�าจดของเสยทเกดจากกจกรรมหรอการด�าเนนกจการของเอกชนทมหนาทตามกฎหมายจ�านวน27โครงการเปนเงน1,077.53ลานบาท
3) โครงการสนบสนนและรกษาคณภาพสงแวดลอมของสวนราชการและราชการสวนทองถนจ�านวน61โครงการเปนเงน2,759.28ลานบาท
4) โครงการสนบสนนและรกษาคณภาพสงแวดลอมขององคกรเอกชนทจดทะเบยนกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจ�านวน80โครงการเปนเงน338.56ลานบาท
4. การสรางจตส�านกดานสงแวดลอมการสรางจตส�านกดานสงแวดลอมนนกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม เปนหนวยงานหลกทประสานงานกบหลายองคการทจดท�าขนเพอสรางความเขาใจเกยวกบความส�าคญของสงแวดลอมแกประชาชนหลายกลมทงทเปนนกเรยนนกศกษาและชมชนไดแก
1) การใหความรเกยวกบสงแวดลอมในทองถนแกโรงเรยน เปนการด�าเนนงานดานการพฒนางานสงแวดลอมศกษาในและนอกระบบโรงเรยน โดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหการสนบสนนดานงบประมาณในการจดตงโครงการศนยศกษา สงแวดลอมระดบจงหวด เพอใหศนยสงแวดลอมศกษาระดบจงหวดท�าหนาทเปนเครอขายการพฒนางานสงแวดลอมศกษาทมการประสานรวมกบชมชน หนวยงานและองคกรตางๆ ในจงหวด เพอสรางกระบวนการเรยนรทมฐานมาจากสภาพสงแวดลอมในชมชนและมการใชทรพยากรบคคลในทองถนในการพฒนางานสงแวดลอมศกษา
2) การสนบสนนกระบวนการทางเลอกเพอหลกเลยงและลดขอขดแยงจากการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยการจดกจกรรมเผยแพรแนวคดเรองการปองกนและการไกลเกลยกรณพพาททางสงแวดลอมโดยสนตวธ(Environmen-talPreventionandDisputeResolution)
3) การสงเสรมการมสวนรวมในการบรหารจดการดานสงแวดลอมระดบทองถนโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมจดท�าโครงการและกจกรรมทเกยวของกบการพฒนาศกยภาพขององคการบรหารสวนต�าบลในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมทงความรวมมอกบองคกรพฒนาเอกชนเชน โครงการ อบต. สเขยว และการเสรมสรางศกยภาพเครอขายองคกรเอกชน และองคกรชมชนดาน สงแวดลอม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-42 ไทยในเศรษฐกจโลก
4) การรณรงคประชาสมพนธเพอสรางจตส�านกดานสงแวดลอมโดยความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน ทงในดานการอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและดานการปองกนแกไขปญหามลพษ เชนกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ไดจดกจกรรมการแกไขปญหาขยะมลฝอย รวมกบประชาชนในการลดขยะในโรงเรยนและครวเรอนในเขตเทศบาลทวประเทศมการจดตงธนาคารขยะรไซเคลศนยรไซเคลชมชนและจดตงศนยสาธตการหมกขยะอนทรยใหเปนปยหมกและน�าหมกจลนทรย โครงการทอดผาปาขยะรไซเคลในสวนภมภาค และการจดกจกรรมรณรงคประชาสมพนธเนองในวนส�าคญทางสงแวดลอม เชนวนสงแวดลอมโลก5มถนายนและวนสงแวดลอมไทย4ธนวาคมเปนตน
5. ความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางประเทศ ในระบบเศรษฐกจโลกทมความเชอมโยงและความสมพนธระหวางประเทศสง ในดานการคา
ระหวางประเทศการทองเทยวและการสอสารโทรคมนาคมทมการขยายตวและมความกาวหนาปญหาสงแวดลอมกมความเชอมโยงระหวางประเทศมากขนเนองจากปญหาสงแวดลอมนนสามารถสงผลกระทบแผขยายไปไกลจากแหลงก�าเนดในประเทศไปยงประเทศอนและอาจกลายเปนปญหาระหวางประเทศไดดงเชนปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอนปญหาหมอกควนพษทเกดจากการเผาปาหรอปญหาการขนยายของเสยอนตรายขามประเทศ เปนตน ดงนนจงจ�าเปนตองมการออกเปนกฎหรอกตกาดานสงแวดลอมระหวางประเทศเชนสนธสญญาอนสญญาและขอตกลงตางๆเพอประโยชนรวมกนของมวลมนษยชาตตงแตปพ.ศ.2545ไดมการออกกฎหมายสงแวดลอมระหวางประเทศมากกวา170ฉบบ
ประเทศไทยไดใหความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางประเทศภายใตสนธสญญาอนสญญาและขอตกลงตางๆดงตอไปน
5.1 ความรวมมอระดบโลก ประเทศไทยไดใหความรวมมอระดบโลก โดยมการด�าเนนการตามกฎหรอกตกาดานสงแวดลอมระหวางประเทศทส�าคญไดแก
1) แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงเปนแผนปฏบตการเพอการพฒนาอยางยงยน(Agenda21:ProgrammeofActionforSustainableDevelopment) เปนกรอบความรวมมอดานสงแวดลอมโลกทเกดจากการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา(UnitedNationsConferenceonEnvironmentandDevelopment:UNCED)หรอEarthSummitทนครรโอเดอจาเนโร ประเทศบราซล ในป พ.ศ. 2535 เพอแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมของโลกและเพอการพฒนาอยางยงยนมสาระส�าคญเกยวกบแนวคดหลกการและการด�าเนนงานแบงออกเปน4สวนคอ
(1)การพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยนในประเทศก�าลงพฒนา(2)การแกไขปญหาทเกดขนกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทส�าคญของโลก
โดยสงเสรมใหการใชทรพยากรธรรมชาตในเชงอนรกษมประสทธภาพและมใชอยางยงยน(3)การใหความส�าคญกบกลมคนตางๆ ทเปนสวนส�าคญของการพฒนาอยางยงยน
ไดแกสตรเดกและเยาวชนคนพนเมององคกรเอกชนรฐบาลทองถนและคนงานเปนตน(4)แนวทางและวธการตางๆทจะใหเกดการปฏบตเพอการพฒนาอยางยงยน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-43ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ในป พ.ศ. 2555 องคการสหประชาชาตไดมการประชม UnitedNations Conferenceon Sustainable Development (UNCSD) หรอ RIO+20 เนองในวาระครบรอบ 20 ปของ EarthSummitณนครรโอเดอจาเนโรประเทศบราซลโดยมหวขอหลกของการประชม2เรองไดแกเศรษฐกจสเขยวในบรบทของการพฒนาทยงยนและการขจดความยากจน(GreenEconomyintheContextofSustainableDevelopmentandPovertyEradication)และกรอบเชงสถาบนส�าหรบการพฒนาทยงยน(InstitutionalFrameworkforSustainableDevelopment)เพอเปนการก�าหนดแนวทางในการมงสการพฒนาทยงยนหลงจากทโลกไดเกดวกฤตการณทางสงแวดลอมหลายดานโดยเฉพาะดานพลงงานและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ประเทศไทยไดใหการรบรองตอแผนปฏบตการ21เมอวนท14มถนายนพ.ศ.2535มผลใหประเทศไทยจดท�า“แผนปฏบตการ21ส�าหรบประเทศไทย”โดยมคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเปนองคกรทจะตองด�าเนนการตามพนธกรณของแผนปฏบตการดงกลาวและจากผลการประชมRIO+20ในปพ.ศ.2555ประเทศไทยไดตกลงรวมมอในการด�าเนนการตามแนวปฏบตทส�าคญ13ไดแก
(1)การจดตงกระบวนการระหวางรฐทครอบคลมและโปรงใสในการจดท�าเปาหมายการพฒนาทยงยน
(2)การเหนชอบวาดวยเศรษฐกจสเขยว14 เปนเครองมอหนงในการบรรลการพฒนาทยงยน
(3)การขยายขอบเขตของการเขามามสวนรวมของภาคเอกชนและความรวมมอตางๆเพอการพฒนาทยงยน
(4)การสงเสรมใหภาคธรกจมความรบผดชอบในการจดท�า“รายงานความยงยนของบรษท”
(5)การก�าหนดขนตอนทเปนรปธรรมในการด�าเนนตามแนวทางการปฏบตโดยเฉพาะในเรองการเงนและเทคโนโลย
(6)การรบรองกรอบ10ปของการบรโภคและการผลตทยงยน(10-yearframeworkofSCP)และ
(7)ความกาวหนาของความตกลงในประเดนสาขาดานพลงงานเชนการเขาถงบรการดานพลงงานททนสมยและดานมหาสมทรเชนการใหความส�าคญในการรกษาและจดการมหาสมทรและทะเลและการดแลแนวปะการงเปนตน
13 ขอสรปจากส�านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม.(2556).น.8.
14 เศรษฐกจสเขยวหมายถงการพฒนาความเปนอยของมนษยและความเทาเทยมกนของสงคมในขณะทลดความเสยงดานสงแวดลอมและความขาดแคลนทรพยากรหรออกนยหนงหมายถงการพฒนาทกอใหเกดคารบอนนอยมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและมความเทาเทยมกนทางสงคม(ส�านกงานโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต(UNEPอางในส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556น.9)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-44 ไทยในเศรษฐกจโลก
2)อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United NationsFrameworkConventiononClimateChange:UNFCCC)เปนขอตกลงระหวางประเทศในการตอสกบภาวะโลกรอนโดยองคกรทมอ�านาจสงสดในการสงเสรมการปฏบตงานตามอนสญญานคอการประชมประเทศภาคอนสญญา(ConferenceoftheParties:COP)15
ประเทศไทยไดมการรบรองใหความรวมมอในการปฏบตตามขอตกลงของอนสญญานและตามพนธกรณในพธสารเกยวโตเกยวกบการใชคารบอนเครดตในประเทศไทยอยางไรกตามประเทศไทยในฐานะภาคในกลมประเทศก�าลงพฒนาจงไมมพนธกรณในการลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกแตประเทศไทยไดน�ากลไกการพฒนาทสะอาด(CleanDevelopmentMechanism:CDM)มาด�าเนนงานโดยมองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคกรมหาชน) หรอ อบก. ไดรบมอบหมายใหเปน หนวยงานหลกในการท�าหนาทวเคราะห กลนกรองโครงการกลไกการพฒนาทสะอาดและใหความเหนแกคณะกรรมการบรหารองคการกาซเรอนกระจก เพอพจารณาใหความเหนชอบตอขอเสนอโครงการตางๆทด�าเนนงานในประเทศไทยและออกหนงสอรบรองโครงการ(LetterofApproval:LoA)ใหกบผพฒนาโครงการตามเกณฑการพฒนาอยางยงยนทก�าหนด
3)อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ(ConventiononBiologicalDiversity)เปนความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอมทตองการใหมความรวมมอกนระหวางประเทศ ระหวางหนวยงานภาครฐและเอกชน และระหวางประชาชนทวโลก ในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและการใชประโยชนระบบนเวศชนดพนธ และพนธกรรมอยางยงยน โดยมการวางกรอบการด�าเนนงานใหประเทศตางๆอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในประเทศของตนใหมากทสดเทาทจะท�าได
พธสารภายใตอนสญญาน คอ พธสารคารตาเฮนาวาดวยความปลอดภยทางชวภาพ(CartagenaProtocol onBio-safety)ทมการก�าหนดขนตอนวธทเหมาะสมในการขนยายดแล และการใชประโยชนอยางปลอดภยซงสงมชวตทไดรบการดดแปลงพนธกรรม(GMOs)อนอาจมผลเสยหายตอการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนโดยเนนเรองการเคลอนยายขามเขตแดนของสงมชวตทไดรบการดดแปลงพนธกรรม
15 ในปลายปพ.ศ.2558ไดมการประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสมยท21(COP21)ณกรงปารสในระหวางวนท11พฤศจกายน–11ธนวาคม2558และมขอตกลงจากการประชมหรอขอตกลงปารส(ParisAgreement)ในสาระส�าคญดงน (1)การจ�ากดการเพมสงขนของอณหภมเฉลยผวโลกใหไมเกน2องศาเซลเซยสและจะจ�ากดไมใหเกน 1.5 องศาเซลเซยส (2) การจ�ากดการเพมสงขนของอณหภมเฉลยผวโลกเปนการผกพนของทงประเทศทพฒนาแลวและประเทศทก�าลงพฒนา และประเทศทพฒนาแลวจะตองจดหาเงนชวยเหลอแกประเทศก�าลงพฒนา 100,000 ลาน ดอลลารตอปใหไดภายในปค.ศ.2020
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได มการจดท�าขอเสนอในการปฏบตตามขอตกลงปารส ทมเนอหาส�าคญคอประเทศไทยมความตงใจทจะลดกาซเรอนกระจกรอยละ20ภายในในปค.ศ.2030(พ.ศ.2573)และอาจจะสามารถลดไดถงรอยละ25หากไดรบการสนบสนนทางการเงนการพฒนาและถายทอดเทคโนโลยและการเสรมสรางศกยภาพ(ทมา:ศนยภมอากาศส�านกพฒนาอตนยมวทยา22ธนวาคม2558จากhttp://www.tmd.go.th/programs/%5Cuploads%5Cweatherclimate%5CCOP21_hot%20issue.pdf และปรเวท วรรณโกวท, 2558. “COP21 สรางโอกาสรบมอวกฤตโลกรอน” Climate@Risk, ทศนวจารณ,กรงเทพธรกจวนพธท16ธนวาคม,น.10)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-45ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
ประเทศไทยไดมการปฏบตตามขอตกลงตามอนสญญานรวมทงพธสารวาดวยความปลอดภยทางชวภาพโดยหนวยงานรฐทเกยวของ(รายละเอยดในเรองท13.2.2หวขอ5)
4)อนสญญาวาดวยพนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศ (The Convention onWetlandsofInternationalImportance)หรออนสญญาแรมซาร(TheRamsarConvention)เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอการอนรกษสตวปาและพนทชมน�า16ซงเปนพนททมส�าคญตอความหลากหลายทางชวภาพ
ประเทศไทยเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยพนทชมน�าตงแตปพ.ศ.2541โดยมพนทชมน�าควนขเสยนเขตหามลาสตวปาทะเลนอยไดรบการเสนอใหเปนพนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศ(RamsarSite)แหงแรกของประเทศหลงจากนนไดมการเสนอพนทชมน�าอก11แหงเปนพนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศรวมพนททงหมดประมาณ2.39ลานไรดงแสดงในตารางท13.14
ตารางท 13.14 พนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศ (Ramsar Sites) ในประเทศไทย
ล�าดบท Ramsar Site จงหวด พนท (ไร) ประกาศเมอวนท
984 พนทชมน�าพรควนขเสยนเขตหามลาสตวปาทะเลนอย พทลง 3,085 13-พ.ค.-41
1098 พนทชมน�าเขตหามลาสตวปาบงโขงหลง หนองคาย 13,838 5-ก.ค.-43
1099 พนทชมน�าดอนหอยหลอด สมทรสงคราม 546,875 5-ก.ค.-43
1100 พนทชมน�าปากแมน�ากระบ กระบ 133,120 5-ก.ค.-43
1101 พนทชมน�าเขตหามลาสตวปาหนองบงคาย เชยงราย 2,713 5-ก.ค.-43
1102 พนทชมน�าเขตรกษาพนธสตวปาเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ(พรโตะแดง)
นราธวาส 125,625 5-ก.ค.-43
1182 พนทชมน�าหาดเจาไหม-เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง-ปากแมน�าตรง
ตรง 515,745 14-ส.ค.-45
1183 พนทชมน�าอทยานแหงชาตแหลมสน-ปากแมน�ากระบร-ปากคลองกะเปอร
ระนอง 677,625 14-ส.ค.-45
1184 พนทชมน�าอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง สราษฎรธาน 63,750 14-ส.ค.-45
1185 พนทชมน�าอทยานแหงชาตอาวพงงา พงงา 250,000 14-ส.ค.-45
1734 พนทชมน�าอทยานแหงชาตเขาสามรอยยอด ประจวบครขนธ 43,074 14-ม.ค.-51
1926 พนทชมน�ากดทง บงกาฬ 16,500 19-ม.ย.-52
รวม พนท (ไร) 2,391,949
16 พนทชมน�าในอนสญญาฉบบน ครอบคลมพนททเปนหนองน�า บง พร หรอแหลงน�าทเกดโดยธรรมชาตหรอสรางขนถาวรหรอชวคราวจะเปนน�านงหรอน�าไหลน�าจดหรอกรอยหรอเคมรวมไปถงพนทน�าทะเลทมความลกไมเกน6เมตรในเวลาน�าลง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-46 ไทยในเศรษฐกจโลก
5)อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศทเกยวกบพนธพชและสตวทใกลสญพนธ(TheConventiononInternationalTradeinEndangeredSpeciesofWildFaunaandFlora:CITES)เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอควบคมการคาพชและสตวปาโดยใชมาตรการในการแบงพชและสตวปาออกเปน 3 บญช ตามระดบของอนตรายจากการสญพนธ พชและสตวทถกควบคมน หมายถงตวอยาง(Specimen)ซงครอบคลมถงพชและสตวทมชวตและซากตลอดจนอนพนธประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคของอนสญญาฯโดยกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชเปนหนวยงานประสานกลางของชาต(NationalFocalPoint)และมคณะกรรมการและคณะอนกรรมการทจดตงโดยหนวยงานรฐดงตอไปน
(1) คณะกรรมการอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและ พชปาทใกลสญพนธประจ�าประเทศไทย ไดรบการแตงตงตามค�าสงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม
(2) คณะกรรมการอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและ พชปาทใกลสญพนธ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดรบการแตงตงตามค�าสงกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช
(3)คณะอนกรรมการพชอนรกษแตงตงขนตามค�าสงกระทรวงเกษตรและสหกรณ(4)คณะกรรมการอ�านวยการจดท�าเครอขายความรวมมอระหวางประเทศในภมภาค
อาเซยนเพอการบงคบใชกฎหมายตามอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและ พชปาทใกลสญพนธตามค�าสงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
6)อนสญญาบาเซลวาดวยการเคลอนยายขามแดนของของอนตรายและการก�าจด(BaselConvention on the Control of TransboundaryMovement ofHazardousWaste and theirDisposal:BASEL)เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอปองกนการลกลอบน�าของเสยอนตรายจากประเทศอตสาหกรรมไปทงในประเทศดอยพฒนาทอยในทวปแอฟรกา อเมรกากลาง และเอเชย โดยการควบคมการเคลอนยายและการก�าจดของเสยอนตรายขามแดนขนโดยพธสารวาดวยความรบผดชอบและการชดใชความเสยหายอนเนองมาจากการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนภายใตอนสญญาฯน
ประเทศไทยไดเขาเปนประเทศภาคอนสญญาบาเซลฯ และพธสารวาดวยความรบผดชอบและการชดใชความเสยหายฯ โดยกรมควบคมมลพษเปนหนวยงานกลางประสานงานการด�าเนนงานภายใตอนสญญาบาเซลในการแจงรายละเอยดขอมลตามพนธกรณไดแกการแจงรายชอของเสยอนตรายทควบคมภายใตกฎหมายของประเทศการรายงานขอมลการสงออกการน�าเขาและการจดการของเสยอนตรายประจ�าปการใหขอคดเหนและขอมลทฝายเลขาธการสอบถามรวมทงรวมการประชมเกยวกบอนสญญาฯและกรมโรงงานอตสาหกรรมเปนหนวยงานผมอ�านาจในการควบคมการเคลอนยายและการก�าจดของเสยอนตรายขามแดนภายใตพระราชบญญตวตถอนตรายพ.ศ.2535ซงเปนกฎหมายเพออนวตการตามสญญา
7) อนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน (StockholmConventiononPersistentOrganicPollutants:POPs)เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอคมครองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมโดยการลดและเลกการผลต การใช และการปลอยสารมลพษทตกคางยาวนาน(POPs) ซงเปนกลมสารประกอบอนทรยซงถกยอยสลายไดยาก มคณสมบตเปนพษ สะสมในสงมชวต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-47ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
และสามารถเคลอนยายไดไกลในสงแวดลอมประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคอนสญญาฯและมการด�าเนนการจดท�าแผนจดการระดบชาตเพอการปฏบตตามอนสญญาฯ ในการน�าเทคนคทดทสดและแนวการปฏบตดานสงแวดลอมทดทสดมาใชเพอลดหรอเลกการปลอยสารไดออกซน/ฟวแรนจากแหลงก�าเนดดานการผลตเหลกและโลหะ โรงไฟฟา หมอน�าอตสาหกรรม และเตาเผาศพ รวมทงการหามผลต หามใช และก�าจด สารมลพษทตกคางยาวนานทมการก�าหนดเพมเตมตามอนสญญาฯใหหมดไป
8) อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนาส�าหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ (Rotterdam ConventiononthePriorInformedConsentProcedureforCertainHazardousChemicalsandPesticidesinInternationalTrade:PIC)เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอการสงเสรมความรวมมอและรบผดชอบรวมกนในกลมภาคสมาชกการคาสารเคมระหวางประเทศในการปกปองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจากอนตรายของสารเคมและการสงเสรมการใชสารเคมอยางปลอดภยตอสงแวดลอมโดยใหมการแลกเปลยนขอมลเกยวกบลกษณะของสารเคมและใหมกระบวนการตดสนใจในการน�าเขาและสงออกสารเคมอนตรายตองหามหรอจ�ากดการใชอยางเขมงวดและสตรผสมของสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตวทเปนอนตรายรายแรง และใหมเผยแพรขาวการตดสนใจใหภาคสมาชกทราบ รายชอสารเคม ภายใตอนสญญารอตเตอรดมทถกควบคมมทงหมด 47 ชนด จ�าแนกประเภทเปนสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตว(pesticides)สตรผสมของสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตว(pesticideformulation)ทเปนอนตรายอยางรายแรงและสารเคมอตสาหกรรม(industrialchemicals)
ประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคอนสญญาและมการด�าเนนการตามขอตกลงโดยมหนวยงานหลกรบผดชอบ3หนวยงานไดแก
(1)กรมวชาการเกษตรรบผดชอบสารเคมปองกนก�าจดศตรพช(2)กรมโรงงานอตสาหกรรมรบผดชอบสารเคมทางอตสาหกรรมและ(3)กรมควบคมมลพษรบผดชอบสารเคมอนๆนอกเหนอจากสารเคมปองกนก�าจด
ศตรพชและสตวและท�าหนาทเปนหนวยงานกลางประสานการด�าเนนงานของอนสญญารอตเตอรดมฯ(4)หนวยงานอนๆทเกยวของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยากรมศลกากร
กรมองคการระหวางประเทศกรมสนธสญญาและกฎหมายกรมการคาตางประเทศกรมยโรปการทาเรอแหงประเทศไทยและสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย
5.2 ความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางภมภาคประเทศไทยไดเขารวมในกรอบความรวมมอระดบภมภาคและอนภมภาค (Regional and Sub-regional Cooperation) ทางดาน สงแวดลอมหลายกรอบดงตอไปน
1) คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมในเอเชยและแปซฟก
คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมในเอเชยและแปซฟก (Economic and Social Commission forAsia and the Pacific: ESCAP) เปนองคกรระดบภมภาคภายใตสหประชาชาตม หนาทสงเสรมความรวมมอในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในภมภาคเอเชยและแปซฟกมคณะกรรมการวาดวยการพฒนาสงแวดลอมและทรพยากร รบผดชอบงานทางดานสงแวดลอม ส�านกงานนโยบายและ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-48 ไทยในเศรษฐกจโลก
แผนสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมท�าหนาทเปนหนวยงานกลางประสานการด�าเนนงานของประเทศไทยโดยมบทบาทในการพจารณาจดท�าองคประกอบของคณะผแทนไทยเขารวมประชมและจดการประชมเตรยมการระหวางหนวยงานทเกยวของเพอก�าหนดทาทและจดท�าขอคดเหน/ถอยแถลงส�าหรบใหผแทนไทยกลาวในทประชมตลอดจนตดตามความคบหนาจากผลการประชม
2) ความรวมมอดานสงแวดลอมของอาเซยน
อาเซยน(TheAssociationofSouthEastAsianNations:ASEAN)ไดเรมโครงการความรวมมอดานสงแวดลอมเปนครงแรกในปพ.ศ.2520โดยความชวยเหลอจากโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาตคณะผเชยวชาญดานสงแวดลอมของอาเซยนเปนผด�าเนนการโครงการภายใตคณะกรรมการดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของอาเซยน และไดมการประชมคณะผเชยวชาญดานสงแวดลอมของอาเซยนเปนประจ�าทกป
ผลจากการประชมสดยอดผน�าอาเซยนในปพ.ศ. 2540 ไดมการก�าหนดวสยทศนอาเซยนปพ.ศ.2563 (ASEANVision2020)ซงเปนแนวทางความรวมมอในการด�าเนนงานดานสงแวดลอมเพอใหเกดความเปนหนงเดยวของประเทศในอาเซยน โดยมการรวมกนจดท�าแผนปฏบตการฮานอย(HanoiPlanofAction)ระยะเวลาการด�าเนนงาน6ป(พ.ศ.2542–2547)เพอพทกษสงแวดลอมและการพฒนาอยางยงยนมการยกรางแผนปฏบตการเชงยทธศาสตรดานสงแวดลอมของอาเซยน(StrategicPlanofActionontheEnvironment)ขนโดยมแผนการด�าเนนงานทส�าคญจ�าแนกเปนดานตางๆ5ดานคอการจดการไฟปาและหมอกควนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพการจดการสงแวดลอมทางทะเลและหลากหลายทางชวภาพ การจดการสงแวดลอมทางทะเลและชายฝงขอตกลงความรวมมอพหภาคดานสงแวดลอมและการจดการสงแวดลอมดานอนๆ
ส�าหรบประเทศไทยในปพ.ศ.2544ไดเปนเจาภาพจดประชมความรวมมออาเซยนทส�าคญคอการประชมคณะท�างานขอตกลงพหภาคดานสงแวดลอมของอาเซยน(ASEANWorkingGrouponMultilateral EnvironmentalAgreement) ครงท 4ณ จงหวดเชยงใหม ทประชมไดรวมกนก�าหนดทาทของอาเซยนส�าหรบการประชมภาคอนสญญาตางๆ และเหนชอบใหมการศกษาเกยวกบความเชอมโยงระหวางอนสญญา ตลอดจนเหนชอบใหอาเซยนโดยมาเลเซยเสนอขอความชวยเหลอจากโครงการ สงแวดลอมแหงสหประชาชาตเพอชวยเหลอประเทศสมาชกอาเซยนในการปฏบตตามอนสญญาดาน สารเคมและของเสยอนตราย
3) โครงการสงแวดลอมทางทะเลภมภาคเอเชยตะวนออก โครงการสงแวดลอมทางทะเลภมภาคเอเชยตะวนออก(EastAsianSeasProgramme)
เปนโครงการหนงภายใตโครงการทะเลภมภาค(RegionalSeasProgramme)ของโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาตทจดขนโดยมวตถประสงคเพอด�าเนนการตามแผนปฏบตการดานสงแวดลอมทางทะเลของภมภาคเอเชยตะวนออกมประเทศสมาชกทงหมด10ประเทศรวมทงประเทศไทยและไดจดตงกลมผประสานแผนปฏบตการทางทะเลตะวนออก (Coordinating Body on the Seas of East Asia: COBSEA)ขนเพอท�าหนาทพจารณาและตดตามความกาวหนาของแผนปฏบตการตลอดจนอนมตเงนจดสรรงบประมาณโครงการใหบรรลตามแผนปฏบตการดงกลาวโดยจดใหมการประชมทกป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-49ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
โครงการทส�าคญภายใตCOBSEAทประเทศไทยด�าเนนการอยคอโครงการแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทางทะเลและชายฝงบรเวณทะเลจนใตและอาวไทย(UNEPGEFProjectonReversingEnvironmentalDegradationTrendsintheSouthChinaSea andGulf of Thailand) โครงการนรเรมโดยหนวยประสานงานภมภาคทะเลเอเชยตะวนออกของโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาตและไดรบเงนสนบสนนจากGlobalEnvironmentFacility(GEF)จ�านวน 753.71 ลานบาท มระยะเวลาการด�าเนนโครงการ 5 ป ตงแต พ.ศ. 2545-2549 โดยก�าหนด เปาหมายหลกเพอจดท�าแผนการจดการสงแวดลอมทางทะเลและชายฝง และสนบสนนใหมการประสานความรวมมอในการแกไขปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอมในภมภาคระหวางผมสวนเกยวของทงภาครฐและเอกชน รวมทงเพอเสรมสรางศกยภาพในการวางแผนและการจดการสงแวดลอมทางทะเลแบบบรณาการในกลมประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกทมอาณาเขตตดตอกบทะเลจนใตและอาวไทย
4) แผนงานสงแวดลอมของคณะกรรมาธการแมน�าโขง
คณะกรรมาธการแมน�าโขง (Mekong River Commission) เปนองคกรกลางระหวางประเทศทไดรบการจดตงขนภายใตขอตกลงวาดวยความรวมมอในการพฒนาลมแมน�าโขง (AgreementontheCooperationfortheSustainableDevelopmentoftheMekongRiverBasin)ระหวางประเทศผรวมลงนาม4ประเทศไดแกสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวกมพชาเวยดนามและไทย เพอพจารณาความรวมมอและสงเสรมการพฒนาทยงยนในลมแมน�าโขงอยางเปนรปธรรม ในดาน การชลประทานพลงงานน�า การเดนเรอ การปองกนน�าทวม การประมง สนทนาการ และการทองเทยวเพอใหเกดประโยชนสงสดรวมกนของประเทศรมฝงแมน�าโขงและลดผลกระทบทเปนอนตรายทเกดทงจากธรรมชาตและกจกรรมของมนษย มแผนงาน 3 แผน คอ แผนงานพฒนาลมน�า แผนงานการใชน�าและ แผนงานสงแวดลอม
แผนงานสงแวดลอมของคณะกรรมาธการแมน�าโขงมระยะเวลาการด�าเนนงาน5ป ตงแตพ.ศ. 2544-2548 เปนตนมา โดยมวตถประสงคเพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาดานเศรษฐกจและการอนรกษสงแวดลอมในภมภาค ในการด�าเนนงานตามแผนงานน ส�านกงานนโยบายและแผน สงแวดลอมมหนาทเปนหนวยงานหลกในการด�าเนนงานและท�าหนาทประสานกบหนวยงานอนทเกยวของและไดมการจดตงคณะอนกรรมการดานแผนงานสงแวดลอมของคณะกรรมาธการแมน�าโขง (ฝายไทย)เพอท�าหนาทก�ากบดแลการด�าเนนงานภายใตแผนงานดงกลาว
5) โครงการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานและการบรรเทาผลกระทบตอการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในภาคการขนสงทางบกของภมภาคอาเซยน (ASEAN–German Project
on Energy Efficiency and Climate Change Mitigation in the Land Transport Sector)
โครงการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานและการบรรเทาผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในการขนสงทางบกของภมภาคอาเซยนมวตถประสงคในการพฒนายทธศาสตรการขนสงทางบกสรางแผนกลยทธและแผนปฏบตงานเพอใชในการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานและการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคการขนสงทางบก และน�าแผนดงกลาวไปประยกตใชและตดตามผลงานตามระบบการตรวจวด การรายงาน และการทวนสอบ (measurement, reporting and verification:
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-50 ไทยในเศรษฐกจโลก
MRV)ตลอดจนเสรมสรางความรวมมอระหวางผเชยวชาญระดบทองถนและนานาชาตเพอรวมกนพฒนานโยบายการขนสงทางบกทเหมาะสมตอบรบทของประเทศสมาชกของอาเซยน
คณะรฐมนตรเหนชอบหนงสอแลกเปลยนของฝายอาเซยนและรางความตกลงวาดวยการด�าเนนการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานและการบรรเทาผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในการขนสงทางบกของภมภาคอาเซยนเมอวนท24กนยายนพ.ศ.2556โดยมอบหมายใหส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานหลกของโครงการฯ เพราะเปนการด�าเนนงานในสวนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทส�านกงานฯเปนประธานคณะท�างานอาเซยนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
6) ขอตกลงอาเซยนเรอง มลพษจากหมอกควนขามแดน (ASEANAgreement onTransboundary Haze Pollution) เปนขอตกลงในการประสานความรวมมอแกไขปญหาไฟปาและ หมอกควนในกลมประเทศสมาชกเขตใตเสนศนยสตรและในอนภมภาคแมโขง
7) ความรวมมอระดบทวภาค (Bilateral Cooperation)ดานสงแวดลอมทประเทศไทยไดท�ากบประเทศตางๆ มบทบาทอยางมากในการสนบสนนใหการพฒนาประเทศเปนไปตามแผนงานท วางไวเชนความรวมมอกบออสเตรเลยเดนมารกญปนเวยดนามและสหรฐอเมรกาเปนตนลกษณะของความรวมมอจะอยในรปแบบของการด�าเนนโครงการดานสงแวดลอมการสงผเชยวชาญเปนทปรกษาการแลกเปลยนขอมลและขอสนเทศและการฝกอบรม
นอกจากนน ประเทศไทยยงไดมโครงการดานสงแวดลอมรวมกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวไดแกโครงการความรวมมอดานการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมและการจดการมลพษภายใตโครงการความรวมมอทวภาคดานการจดการทรพยากรน�าและสงแวดลอมระหวางราชอาณาจกรไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวตดตงสถานตรวจวดคณภาพอากาศแบบกงถาวรณสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และด�าเนนการตดตงสถานตรวจวดคณภาพน�าในลมน�าโขงในปงบประมาณ2558
กจกรรม 13.2.1
ขอใหทานสงเกตและอธบายวา ในพนททานอยอาศยนน มการแกไขปญหาสงแวดลอมตามแนวทางแกไขปญหาสงแวดลอมในภาพรวมโดยรฐบาลหรอไมถามแนวทางนนเปนแนวทางใด
แนวตอบกจกรรม 13.2.1
แนวทางการแกไขปญหาสงแวดลอมในภาพรวมของรฐบาลไทยนนม5แนวทางคอ1)การกระจาย อ�านาจการบรหารจดการสงแวดลอมสทองถนและการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการสงแวดลอม2)มาตรการการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม3)การลงทนดานการจดการสงแวดลอม4)การใหการศกษาและสรางจตส�านกดานสงแวดลอม และ 5) ความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมระหวางประเทศ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-51ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
เรองท 13.2.2
การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาต
1. การบรหารจดการทรพยากรปาไมการบรหารจดการทรพยากรปาไมของประเทศไทยซงเปนทรพยากรธรรมชาตทมความส�าคญตอ
ระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ ไดมการด�าเนนงานตามแนวทางการสงการและควบคม(CommandAndControl:CAC)โดยภาครฐภายใตนโยบายกฎหมายและมตคณะรฐมนตรดงน
1) การก�าหนดนโยบายปาไมแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2528 ทมวตถประสงคเพอการจดการและพฒนาทรพยากรปาไมอยางยงยนในระยะยาวนโยบายปาไมแหงชาตไดก�าหนดใหมพนททปาไมทงประเทศอยางนอยรอยละ40ของพนทประเทศประกอบดวยพนทปาอนรกษและพนทปาเศรษฐกจเทากบรอยละ15 และ 25 ตามล�าดบ อยางไรกตาม ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 (พ.ศ.2535–2539) เปนตนมา ไดมการปรบสดสวนใหเปนพนทปาอนรกษมากขนและพนทปาเศรษฐกจลดลงเปนรอยละ25และ15ของพนทประเทศตามล�าดบรวมทงมการก�าหนดสดสวนพนททลาดชนโดยเฉลยรอยละ 35 ขนไปใหเปนพนทปาไม และไมอนญาตใหออกเอกสารการครอบครองและรบรองการท�าประโยชนตามประมวลกฎหมายทดนในพนททลาดชน
2)การบญญตกฎหมายปาไมเพอการบรหารงานของกรมปาไม5ฉบบไดแกพระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปาพ.ศ.2535พระราชบญญตสวนปาพ.ศ.2535ส�าหรบรางพระราชบญญตปาชมชน ซงก�าลงอยในขนตอนการพจารณาก�าหนดเปนกฎหมายนน มวตถประสงคเพอใหสทธแกชมชนในการจดตงปาชมชนในพนทปาทถกท�าลายและใหสทธแกคนทองถนดงเดมในการจดตงปาชมชนในพนทคมครองสทธ
3) มตคณะรฐมนตร เปนมตเพอการบรหารจดการทรพยากรปาไมในดานตางๆ ไดแก มตคณะรฐมนตรเกยวกบการจดชนคณภาพลมน�าและมาตรการการใชทดนในเขตลมน�ามตคณะรฐมนตรเกยวกบการจ�าแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในเขตปาสงวนแหงชาต และมตคณะรฐมนตรเกยวกบการแกไขปญหาทดนในพนทปาไมตามมตคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาตซงครอบคลมถงมาตรการและแนวทางการแกไขปญหาทดนในพนทปาไม โดยเฉพาะในปาสงวนแหงชาต ปาอนรกษตามกฎหมายและพนทอนๆ
ส�าหรบการบรหารจดการทรพยากรปาไมในทางปฏบตนน มหลายวธการ ไดแก การปลกปาทดแทนในพนทปาไมทถกบกรกท�าลายและในพนทปาไมเสอมสภาพโดยเปนการด�าเนนงานภายใตความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐซงไดแกกรมปาไมกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชและกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และภาคเอกชน อยางไรกตาม แมวาการปลกปาทดแทนจะชวยลดอตราการสญเสยปาไมแตปาไมทมการปลกทดแทนสวนใหญมพนธไมเพยงไมกชนดดงนนการปลกปาทดแทนจงยงไมสามารถแกไขปญหาการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-52 ไทยในเศรษฐกจโลก
วธการตอมาเปนการจดตงปาชมชนซงเรมด�าเนนการมาตงแตปพ.ศ.2542โดยมวตถประสงคหลกในการอนรกษและฟนฟปาไปพรอมกบการใชประโยชนโดยคนในชมชนไดมการบญญตพระราชบญญตปาชมชนพ.ศ.2550ทก�าหนดใหปาชมชนเปนพนทปาทชมชนชวยกนจดการดแลในการเขาไปดแลบ�ารงรกษาตนไมการปองกนไฟปารวมถงการเขาไปใชประโยชนจากปาโดยชมชนทดแลปาไมจะมการก�าหนดกฎระเบยบในการดแลและใชประโยชนในปพ.ศ.2554ประเทศไทยมการจดตงปาชมชนใน7,361หมบานนบรวมพนททงสนมากกวา2.56ลานไร
2. การบรหารจดการทรพยากรน�าบาดาลการบรหารจดการทรพยากรน�าบาดาลนน ประเทศไทยยงคงใชแนวทางการสงการและควบคม
โดยมกฎหมายทเกยวของ ไดแก พระราชบญญตน�าบาดาล พ.ศ. 2520 (มการแกไขเพมเตมฉบบท 2พ.ศ.2535และฉบบท3พ.ศ.2546)และกรมทรพยากรธรณเปนหนวยงานรฐทรบผดชอบเกยวกบการจดการทรพยากรน�าบาดาล กรมทรพยากรธรณไดใชมาตรการก�าหนดเขตวกฤตน�าบาดาลในพนททมสถานภาพและขอมลเกยวกบการลดลงของระดบน�าบาดาลและอตราการทรดตวของแผนดนรวมทงจ�ากดและควบคมการใชน�าบาดาลในพนทเขตวกฤตส�าหรบเกณฑจ�าแนกเขตวกฤตมดงน เขตวกฤตอนดบ 1คลมพนททมการทรดตวของแผนดนมากกวา3เซนตเมตรตอปและระดบน�าบาดาลลดลงมากกวา3เมตรตอปเขตวกฤตอนดบ2คลมพนททมการทรดตวของแผนดนระหวาง1-3เซนตเมตรตอปและระดบน�าบาดาลลดลงระหวาง2-3เมตรตอปและเขตวกฤตอนดบ3คลมพนททมการทรดตวของแผนดนนอยกวา2เมตรตอปพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑลไดรบการประกาศใหเปนเขตวกฤตน�าบาดาลทง3อนดบ
นอกจากการก�าหนดเขตวกฤตน�าบาดาลแลว ยงมการก�าหนดยกเลกการใชน�าบาดาลส�าหรบอปโภคบรโภคในพนททมน�าประปาบรการไดอยางเพยงพอโดยเปนมตคณะรฐมนตรและการก�าหนดเขตปลอดการใชน�าบาดาลอปโภคบรโภคในบางเขตพนทของกรงเทพมหานครโดยกรมทรพยากรธรณรวมทงมการตดตงอปกรณตรวจวดปรมาณการใชน�าบาดาลแบบอตโนมต (Telemeter) เพอเพมประสทธภาพการก�ากบดแลดานการประกอบกจการน�าบาดาล โดยเนนความรวมมอในการตรวจสอบปรมาณการใช น�าบาดาลรวมกนระหวางผใชน�าบาดาลและผมหนาทก�ากบดแลโดยใชอปกรณตรวจวดปรมาณการใช น�าบาดาลแบบอตโนมต นอกจากนน ยงมการประชาสมพนธผานสอตางๆ เชน สอวทย ใหประชาชนตระหนกถงคณคาของน�าบาดาลเพอการใชประโยชนน�าบาดาลไดอยางยงยน
นอกเหนอจากแนวทางการสงการและควบคมดงกลาวขางตน ยงมการใชแนวทางดานเครองมอดานเศรษฐศาสตรในการจดการทรพยากรน�าบาดาล ไดแก การจดเกบคาน�าบาดาล โดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมประกาศกระทรวงเกยวกบการจดเกบคาน�าบาดาลซงแบงเปน2ประเภทไดแกคาใชน�าบาดาลและคาอนรกษน�าบาดาลการทผใชน�าบาดาลตองจายคาใชน�าบาดาลและคาอนรกษน�าบาดาล จะท�าใหผใชน�าบาดาลทตองจายคาน�าบาดาล ไดรบรถงตนทนการใชน�าบาดาลของตนเองจะท�าใหเกดแนวคดในการลดตนทนการใชน�าโดยการประหยดการใชน�าบาดาลหรอในกรณทผใชน�าบาดาลอยในพนททมน�าประปาจะท�าใหเกดการเปรยบเทยบตนทนการใชน�าบาดาลกบคาใชจายทเกดจากการใชน�าประปา ถาการจดเกบคาน�าบาดาลสงกวาคาน�าประปา กจะท�าใหผใชน�าบาดาลหนมาเลอกใช น�าประปาทดแทน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-53ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
วธการจดเกบคาน�าบาดาลนนก�าหนดเปนอตราคาน�าบาดาลทแตกตางกนตามประเภทผใชเขตและพนททก�าหนดรายละเอยดการจดเกบคาน�าบาดาลแสดงอยในตารางท13.16และ13.17คาน�าบาดาลทจดเกบมาไดจะน�าไปเขากองทนพฒนาน�าบาดาลทมการจดตงขน เพอเปนเครองมอทางการเงนในการจดการพฒนาและอนรกษน�าบาดาลไดทนกาลและตอบสนองตอปญหาการใชน�าบาดาลในพนทตางๆ
ตารางท 13.16 ประเภทผใชน�าทตองจายคาน�าบาดาลตามเขตประปา
ประเภทผใชน�าในเขตประปา นอกเขตประปา
คาใชน�าบาดาล คาอนรกษ คาใชน�าบาดาล คาอนรกษ
ก. ธรกจอตสาหกรรมและบรการ จาย จาย จาย จาย
ข. อปโภคบรโภค จาย จาย X จาย
ค. เกษตรกรรม
-เพาะปลก จาย จาย X จาย
-เลยงสตว จาย จาย 51ลบ.ม.ขนไป จาย
ทมา: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.
ตารางท 13.17 อตราคาใชน�าบาดาลตอลกบาศกเมตรในพนททก�าหนด
พนทคาใชน�าบาดาล คาอนรกษ
น�าบาดาลในเขต/พนททมน�าประปา นอกเขต/พนททมน�าประปา
ในเขตอนรกษ7จงหวด1
8.50บาท ยกเวน* 8.50บาท
ลดหยอนเกบ30-75%ของปรมาณน�าขนกบประเภทของการใช
นอกเขตอนรกษ69จงหวด2
3.50บาท ยกเวน** ไมเกบ
ลดหยอนเกบ30-75%ของปรมาณน�าขนกบประเภทของการใช
หมายเหต: 1 เขตวกฤตน�าบาดาลประกอบดวย7จงหวดคอกรงเทพมหานครพระนครศรอยธยาปทมธานสมทรสาครสมทรปราการนนทบรและนครปฐม
2 นอกเขตวกฤตน�าบาดาล69จงหวด(ยกเวนจงหวดในเขตวกฤต7จงหวด) * น�าเพออปโภคหรอบรโภค **น�าเพอการเพาะปลกหรอเลยงสตววนละไมเกน50ลบ.ม.ทมา: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-54 ไทยในเศรษฐกจโลก
3. การบรหารจดการทรพยากรแรส�าหรบการบรหารจดการทรพยากรแรประเทศไทยใชแนวทางการสงการและควบคมเปนสงส�าคญ
กรมทรพยากรธรณในกระทรวงอตสาหกรรมเปนหนวยงานหลกในการบรหารจดการและการสงเสรมใหมการพฒนาทรพยากรแร ควบคไปกบการดแลรกษาคณภาพสงแวดลอม การส�ารวจและการประเมนศกยภาพแหลงแรทมความส�าคญในดานเศรษฐกจสงเพอเปนขอมลในการวางแผนเพอการพฒนาแหลงแรใหเกดผลผลตซงมคณคาทางเศรษฐกจในเชงพาณชยและการปรบปรงแกไขกฎระเบยบและขนตอนการด�าเนนงานเพอใหเกดความรวดเรวมประสทธภาพและมความเปนไปไดในทางปฏบตเพอเอออ�านวยตอการลงทนของภาคเอกชนใหมมากขน
ภายใตการบรหารจดการและการสงเสรมการพฒนาทรพยากรแรเพอใหมการลงทนและการดแลสงแวดลอมกรมทรพยากรธรณไดมการด�าเนนการปรบปรงแกไขกฎหมายไดแกพระราชบญญตแรพ.ศ.2510พระราชบญญตพกดอตราคาภาคหลวงแรพ.ศ.2509รวมทงกฎระเบยบตางๆทเกยวของใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณแรทเปลยนแปลงไป
นอกจากนน มการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรในการบรหารจดการทรพยากรแร เพอให ผประกอบการเหมองแรมการประกนหรอรบผดชอบทางการเงน หากมการด�าเนนงานทสงผลกระทบตอ สงแวดลอม โดยก�าหนดใหผประกอบการวาง “เงนประกนการท�าเหมอง” ซงการวางเงนประกนนเปนแนวคดทางเศรษฐศาสตรในการเพมตนทนการด�าเนนงานของผประกอบการเหมองแร เพอรองรบความเสยงทจะเกดผลกระทบตอสงแวดลอมจากการด�าเนนงานของการประกอบการเงนประกนนสามารถน�ามาใชแกไขปญหาสงแวดลอมและพนฟบรณะพนททท�าเหมองแรไดหากเกดความเสยหายตอสงแวดลอมหรอสขภาพของคนจากการประกอบการเหมองแร
นอกจากนนยงมการก�าหนดใหประชาชนนกวชาการและกลมตวแทนผมสวนไดเสยในพนทการท�าเหมองแร มสทธมสวนรวมในการตดสนใจของภาครฐ โดยการเสนอขอคดเหนในขนตอนการตดสนใจของภาครฐรวมถงสทธในกระบวนการตรวจสอบการด�าเนนงานของหนวยงานรฐและผประกอบการเหมองแรดวย
แนวทางการบรหารจดการทรพยากรแร ยงรวมไปถงการสรางแรงจงใจในการอนรกษทรพยากรแรดวยวธการมอบ “รางวลเหมองแรสเขยว (GreenMiningAward)” แกผประกอบการเหมองแร โดย กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร กระทรวงอตสาหกรรม ภายใตนโยบายเหมองแรสเขยว เพอเสรมภาพลกษณทดใหกบการท�าเหมองแรการแตงแรการประกอบโลหะกรรมการโมบดและยอยหนและสรางจตส�านกแหงความรบผดชอบตอสงคมใหกบผประกอบการเหมองแร
4. การบรหารจดการพนทชายฝงแนวทางการบรหารจดการพนทชายฝงทะเลของประเทศไทย เปนการสงการและควบคมภายใต
พนธกรณของอนสญญาวาดวยพนทชมน�า (RamsarConvention)ตงแตปพ.ศ. 2545 เปนตนมาวธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-55ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
การด�าเนนงานคอการก�าหนดพนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศ 12แหงเปนพนทชมน�าโลก17 ซงในจ�านวนน 8 แหงเปนพนทอนรกษในพนทบรเวณชายฝงทะเล18 ซงก�าหนดพนทดงกลาวโดย คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต
แนวทางการบรหารจดการตอไปไดแกการจดท�ายทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงประเทศไทยโดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงตงแตปพ.ศ.2551เพอเปนการปองกนปญหาการกดเซาะและพงทลายในพนทชายฝงทะเลทยงมสภาพปกตตามธรรมชาตและการแกไขและฟนฟพนทชายฝงทะเลทไดรบความเสยหายจากปญหาการกดเซาะและพงทลายรวมทงการสรางความตระหนกและการมสวนรวมของทกฝายทเกยวของเพอจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลอยางมประสทธภาพและยงยน
แนวทางและมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาภายใตยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงไดแกการพฒนาและปรบปรงระบบฐานขอมลพนทชายฝงการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงการจดท�าแผนแมบทการจดการปญหากดเซาะชายฝงเชงบรณาการในระดบพนท การปองกน แกไข และฟนฟสภาพพนทชายฝง โดยก�าหนดและจ�าแนกเขตพนททมปญหากดเซาะชายฝงทะเล หรอมแนวโนมทจะเกดปญหาขนในอนาคต และการพฒนาระบบก�ากบ ตรวจสอบ และควบคมการด�าเนนงานดานการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝ ง รวมทงการก�าหนดกลไกในการตดตามและประเมนผล (ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,2556)
5. การจดการดานความหลากหลายทางชวภาพการบรหารจดการดานความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยเปนการใชแนวทางการสงการ
และควบคม ภายใตการปฏบตตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ วธการด�าเนนการนนเปนการก�าหนดระเบยบส�านกนายกรฐมนตรวาดวยการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ และการจดตงคณะกรรมการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต โดยมศนยความหลากหลายทางชวภาพเปนส�านกงานเลขานการ รวมทงการออกกฎหมาย ไดแก พระราช-บญญตคมครองพนธพช และพระราชบญญตคมครองและสงเสรมภมปญญาแพทยแผนไทย และการสนบสนนการปฏบตการดานการจดการความหลากหลายทางชวภาพจากกองทนสงแวดลอมโลก
17 รายละเอยดในhttp://www.onep.go.th/library/index.php?option=com_content&view=article&id=64:-ramsar-convention-on-wetlands-&catid=26:2012-04-02-06-57-22&Itemid=34
18พนทบรเวณชายฝงทะเลดงกลาวไดแกพนทชมน�าอทยานแหงชาตอาวพงงาจงหวดพงงาอทยานแหงชาตแหลมสน- ปากคลองกะเปอร-ปากแมน�ากระบร จงหวดระนอง อทยานแหงชาตเจาไหม-เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง-ปากน�าตรง จงหวดตรง อทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธานพนทชมน�าดอนหอยหลอดสมทรสงครามพนทชมน�าปากแมน�ากระบจงหวดกระบและพนทชมน�าอทยานแหงชาตเขาสามรอยยอดประจวบครขนธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-56 ไทยในเศรษฐกจโลก
ในการด�าเนนการจดการภายใตกรอบปฏบตของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานหลกทรบผดชอบในการก�าหนดนโยบายมาตรการและแผนการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนระยะเวลา 5 ป การด�าเนนงานดานการสอสาร การใหการศกษา และการเสรมสรางความตระหนกแกสาธารณชนรวมทงการสงเสรมการวจยความหลากหลายทางชวภาพและการมสวนรวมของภาคธรกจในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน
ส�าหรบวธการด�าเนนการในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนนนเปนการด�าเนนการแบบบรณาการโดยหนวยงานในกระทรวงตางๆทเกยวของกบการอนรกษพนธกรรมการอนรกษชนดพนธสตว การจดการชนดพนธตางถนทรกรานเพอควบคมและปองกนการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ การอนรกษระบบนเวศพนทชมน�า การอนรกษถนทอยอาศยตามธรรมชาต การอนรกษนอกถนทอยอาศยตามธรรมชาต การอนรกษพนธขาว การควบคมและก�ากบดแลการดดแปลงพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม การจดตงคณะอนกรรมการการสงเสรมการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนโดยมภาคธรกจเขารวมเปนอนกรรมการ
ปญหาความเสอมโทรมหรอหมดสนไปของทรพยากรธรรมชาตจนสงผลตอความหลากหลายทางชวภาพนนมไดเกดจากปจจยภายในประเทศเทานนแตยงเกดขนไดจากปจจยภายนอกประเทศทประชมประเทศภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพไดมมตเหนชอบใหประเทศภาคมความพยายามในการปฏบตตามขอตกลงภายใตอนสญญาอนๆทเลงเหนความส�าคญของการคกคามจากชนดพนธตางถนเชนพธสารคารตาเฮนาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ(CartagenaProtocolonBiodiversity)ทเกยวของโดยตรงกบสงมชวตทมการดดแปลงพนธกรรม (GMOs) โดยการมงเนนในระดบทเหมาะสมในเรองของความปลอดภยในการเคลอนยายขามพรมแดน การจดการและการใชสงมชวตดดแปลง พนธกรรมจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหมซงอาจกอผลกระทบตอการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนอนสญญาวาดวยพนทชมน�า(RamsarConvention)กรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC)อนสญญาวาดวยการอนรกษชนดพนธทอพยพยายถนของสตวปา (CMS)อนสญญาวาดวยการคมครองมรดกโลกทางวฒนธรรมและธรรมชาตอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (CITES) และอนสญญาวาดวย การอนรกษชนดพนธสตวปาทอพยพยายถน(BonnConvention)เปนตน
ประเทศไทยในฐานะประเทศภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพจงไดมการด�าเนนการตามมตทประชมประเทศภาคในการด�าเนนการตามอนสญญาอนๆซงในความพยายามด�าเนนงานดานความหลากหลายทางชวภาพทผานมาถงแมวาประเทศไทยไดมนโยบายเกยวกบการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพโดยรวมคอนขางชดเจนตามมตคณะรฐมนตรแตในระดบหนวยงานและองคกรของรฐทเกยวของยงไมสามารถก�าหนดนโยบายทชดเจน รวมถงการประสานงานระหวางหนวยงานและองคกรตางๆ ทเกยวของยงไมมประสทธภาพเพยงพอเนองจากประเทศไทยมหนวยงานทด�าเนนการดานนมากมายและหลากหลาย ไดแก กระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงมหนวยงานทด�าเนนการ ไดแก กรมประมง กรมวชาการเกษตรและกรมปศสตวกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดแกกรมปาไมส�านกงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-57ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
นโยบายและแผนสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ศนยวจยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาตกระทรวงพาณชยและหนวยงานอนๆไดแกส�านกนายกรฐมนตรส�านกงานคณะกรรมการอดมศกษา สถาบนวจยจฬาภรณ สงกดกระทรวงศกษาธการ และศนยความหลากหลายทางชวภาพ รวมไปถงการขาดองคความรความเขาใจในเรองความหลากหลายทางชวภาพการขาดกจกรรมทจะท�าใหประชาชนทวไปไดเขาใจและเกดจตส�านกทดในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน รวมไปถงกระแสโลกทใหความส�าคญกบความหลากหลายทางชวภาพไปในลกษณะทเปนเงอนไขส�าคญส�าหรบการคาระหวางประเทศ ท�าใหการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยยงตองใชความพยายามและงบประมาณอกระดบหนงในการบรรลเปาหมายตามพนธสญญาตามขอตกลงระหวางประเทศ
กจกรรม 13.2.2
แนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตดานใดทเกยวของกบการจดการภายในประเทศและดานใดทเกยวของกบความรวมมอระหวางประเทศท�าไมจงเปนเชนนน
แนวตอบกจกรรม 13.2.2
การจดการทรพยากรธรรมชาตดานปาไมน�าบาดาลแรและพนทชายฝงจะเปนการจดการภายในประเทศ ส�าหรบการจดการทรพยากรธรรมชาตดานความหลากหลายทางชวภาพซงเกยวของกบการอนรกษพนธกรรมชนดพนธ ระบบนเวศพนทชมน�าถนทอยอาศยตามธรรมชาตและนอกถนทอยอาศยตามธรรมชาต การดดแปลงพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม จะเปนการจดการโดยความรวมมอระหวางประเทศทงนเนองจากทรพยากรดานปาไมน�าบาดาลแรและพนทชายฝงเปนทรพยากรทมขอบเขตการปกครองหรอความเปนเจาของอยในประเทศไทยอยางชดเจน การใชทรพยากรเหลานไมสงผลกระทบโดยตรงตอสงแวดลอมและการใชทรพยากรนนในประเทศอน รฐบาลจงสามารถจดการได แตส�าหรบทรพยากรดานความหลากหลายทางชวภาพนน ขอบเขตการปกครองไมชดเจนและการใชทรพยากรเหลานเชน การสญพนธของสตวหรอพช หรอการสญเสยถนทอยอาศยตามธรรมชาต จะสงผลกระทบตอ สงแวดลอมและการใชทรพยากรในวงกวางตอประเทศตางๆ ดงนนการจดการจงตองอาศยความรวมมอระหวางประเทศ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-58 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 13.2.3
การบรหารจดการปองกนและแกไขปญหามลพษ
1. การบรหารจดการของเสยชมชนการบรหารจดการของเสยชมชนมการด�าเนนการไดหลายแนวทางส�าหรบประเทศไทยแนวทาง
หลกยงเปนแนวทางการสงการและควบคมและมการใชแนวทางแรงจงใจทางเศรษฐศาสตรดงตอไปน1.1 การจดเกบขนและก�าจดขยะมลฝอยโดยหนวยงานรฐในระดบทองถนองคกรปกครองสวน
ทองถน กรงเทพมหานคร และเมองพทยา เปนหนวยงานหลกในการจดการของเสยชมชนโดยมเพยง รอยละ 54 ขององคกรปกครองสวนทองถน (จ�านวน 4,179 แหงจากจ�านวนทงหมด 7,782 แหง) ในปพ.ศ.2556ทมการใหบรการเกบขนและน�าขยะมลฝอยไปก�าจดและมเพยง446แหงทมระบบการก�าจดทถกตองการก�าจดทไมถกตองคอการก�าจดขยะมลฝอยแบบเทกอง (opendump)การเผากลางแจง(open burning) หรอ การก�าจดโดยใชเตาเผาทไมมระบบก�าจดมลพษทางอากาศ ซงมองคกรปกครองสวนทองจ�านวน2,024แหงทใชวธการก�าจดทไมถกตอง
1.2 การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตรในการสรางรายไดจากการใชประโยชนขยะมลฝอยชมชน การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตรเพอสรางรายไดแกผทท�าใหเกดขยะมลฝอย เปนวธการจดการทเพอลดขยะมลฝอยทตองน�าไปก�าจด ซงในป พ.ศ. 2556 ปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนทงหมด มจ�านวน26.774ลานตน/ปขยะมลฝอยชมชนทน�ากลบมาใชประโยชนมประมาณ5.152ลานตน/ปหรอรอยละ19ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทงหมด การใชประโยชนขยะมลฝอยชมชนทสรางรายได ม 3 ลกษณะคอ
(1)การคดแยกและการน�ากลบมาใชใหมหรอการรไซเคลวสดทใชแลวประเภทแกวกระดาษพลาสตก เหลก อะลมเนยม ยางรถ และอนๆ ผท�ากจกรรมน สามารถสรางรายไดผานการซอขายกบ รานรบซอของเกา ศนยวสดรไซเคลชมชน ธนาคารขยะ การเรยกคนบรรจภณฑจากผประกอบการ และการท�าสงประดษฐจากวสดรไซเคล ปรมาณขยะมลฝอยทมการคดแยกและน�ากลบมาใชใหม มจ�านวนประมาณ3.935ลานตน/ปหรอคดเปนรอยละ76ของปรมาณขยะมลฝอยทมการน�ากลบมาใชประโยชนทงหมด
(2) การท�าปยหมกอนทรย น�าหมกชวภาพ จากขยะอนทรยประเภทเศษอาหาร พช ผกผลไมตางๆส�าหรบการใชบ�ารงดนเพอการเกษตรการผลตกาซชวภาพจากขยะอนทรยเพอทดแทนพลงงานเชอเพลง การใชประโยชนจากขยะอนทรยในการท�าปย สามารถสรางรายไดแกผท�ากจกรรมน หรอการผลตกาซชวภาพ กสามารถลดตนทนคาใชจายในการประกอบกจกรรมทางการเกษตรหรอคาพลงงานในครวเรอนได ขยะมลฝอยทมการน�าไปใชประโยชนโดยวธการน มประมาณ 1.114 ลานตน/ป คดเปน รอยละ22ของปรมาณขยะมลฝอยทน�ากลบไปใชประโยชน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-59ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
(3) การแปรรปขยะมลฝอยใหเปนพลงงาน โดยการน�ามลฝอยมาผานกระบวนการแปรรปใหเกดประโยชนในดานการผลตเปนพลงงานไฟฟาหรอเชอเพลงทดแทนในรปของแทงเชอเพลงขยะ(ReuseDerived Fuel: RDF) เปนอกวธการหนงในการสรางรายไดแกผท�ากจกรรม โดยปรมาณขยะมลฝอย ทน�ามาใชประโยชนโดยวธการน มจ�านวนประมาณ 0.103 ลานตน/ป หรอรอยละ 1.2 ของขยะมลฝอย ทน�ามาใชประโยชนทงหมด
ส�าหรบประเทศไทยการมหนวยงานรฐเพยงรอยละ54ทใหบรการเกบขนและน�าขยะมลฝอยไปก�าจดและมเพยงรอยละ5ทมระบบการก�าจดทถกตองรวมทงมเพยงรอยละ19ของปรมาณขยะมลฝอยทงหมดของประเทศทมการน�ากลบมาใชประโยชนสรางรายไดใหกบผท�ากจกรรมการบรหารจดการขยะมลฝอยชมชนจงเปนประเดนปญหาส�าคญทจะตองมการปรบปรงเพอใหมการก�าจดอยางถกตองและมการน�าใชประโยชนขยะมลฝอยใหมากกวาทเปนอย
1.3 การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตรในการสรางรายไดหรอประหยดตนทนจากการใชวสด
รไซเคลในภาคอตสาหกรรม วธการนเกยวของกบการน�าของเสย (Waste) ทเปนวสดทใชเปนปจจยในการผลตของภาคอตสาหกรรมเชนโรงงานผลตกระปองอะลมเนยมมของเสยประเภทเศษแผนอะลมเนยมทเกดจากการตดขนรปกระปอง หรอโรงงานผลตถวยกระดาษ มของเสยทเปนเศษแผนกระดาษจากการตดขนรปถวย เปนตน การน�าของเสยจากเศษวสดมาใชใหมโดยการรไซเคล ท�าใหโรงงานผลตสามารถประหยดตนทนการผลตไดซงการใชประโยชนจากของเสยในการผลตของผผลตสนคานนมหลายวธเชนการรไซเคลวสดภายในโรงงาน หรอวธการทเรยกวา การจดการของเสยใหเปนศนย (Zero waste management)หรอการแลกเปลยนของเสยระหวางโรงงานผลต(Wasteexchange)หรอการซอขายขยะมลฝอยทมการคดแยกแลวจากชมชนโดยโรงงานผลต
ส�าหรบประเทศไทยในปพ.ศ.2556มการใชประโยชนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมประมาณ8.44ลานตน/ปจากปรมาณของเสยทงหมด12.84ลานตนตอปหรอรอยละ65.7ซงเปนการใชประโยชนโดยวธการแลกเปลยนของเสย(wasteexchange)4.51ลานตนตอป(รอยละ53.4)และการซอขายวสดรไซเคลในชมชน3.94ลานตน(รอยละ46.6)
2. การบรหารจดการของเสยอนตรายของเสยอนตรายมทงทเกดจากชมชนอตสาหกรรมและของเสยทเปนมลฝอยตดเชอการบรหาร
จดการของเสยอนตรายเหลา จงเปนการบรหารจดการในแนวทางการสงการและควบคม โดยวธการ ดงตอไปน
(1)การควบคมการน�าสงปฏกล ของเสยอนตราย หรอวสดทไมใชแลวออกนอกบรเวณโรงงานโดยกรมโรงงานอตสาหกรรม
(2)การก�าหนดมาตรฐานดานการก�าจดของเสยของสถานพยาบาล และการควบคมการขนสงมลฝอยตดเชอ โดยการออกกฎกระทรวงสาธารณสขวาดวยการก�าจดมลฝอยตดเชอ การจดตงระบบการรบรองมาตรฐานการประเมนและรบรองคณภาพโรงพยาบาลและระบบการก�ากบการขนสงมลฝอยตดเชอ(infectiouswastemanifestsystem)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-60 ไทยในเศรษฐกจโลก
(3)การควบคมก�ากบดแลการบ�าบด/ก�าจดของเสยอตสาหกรรม (กากอตสาหกรรม) ของผใหบรการก�าจดกากอตสาหกรรมภาคเอกชน
(4)การสงเสรมการยายโรงงานอตสาหกรรมประเภททมปญหามลพษในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลใหไปตงในพนททก�าหนดรวมทงท�าการจดตงนคมอตสาหกรรมและเขตอตสาหกรรมขนเพอสะดวกตอการควบคมมลพษ
(5)มาตรการปองกนมลพษโดยการลดมลพษณแหลงก�าเนดไดแกการสงเสรมการใชเทคโนโลยสะอาดหรอการผลตทสะอาดและน�าของเสยไปใชใหเกดประโยชนซงท�าใหเกดประโยชนแกทงผประกอบการและประชาชนในบรเวณขางเคยงโครงการการผลตทสะอาดเพอประสทธภาพอตสาหกรรม(CleanerProductionforIndustrialEfficiency)เปนโครงการแรกทเกดขนในจงหวดสมทรปราการ
3. การบรหารจดการสารอนตรายสารอนตราย ประกอบไปดวย สารเคมอนทรยและอนนทรยทใชในภาคอตสาหกรรมและภาค
เกษตรกรรม สารเหลานสามารถปนเปอนเขาไปในสงแวดลอมและกอเกดอนตรายตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของมนษยอยางรายแรงการจดการจงเปนการใชแนวทางการควบคมและสงการตามพระราช-บญญตวตถอนตรายพ.ศ.2535 (แกไขเพมเตมปพ.ศ.2551)ซงเปนการควบคมการผลตการน�าเขาการสงออกการจ�าหนายและการครอบครองวตถอนตรายทกฎหมายดงกลาวไดก�าหนดไว
4. การบรหารจดการมลพษทางน�าการบรหารจดการมลพษทางน�าเปนการจดการโดยแนวทางการสงการและควบคมซงกระทรวง
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกบหนวยงานทเกยวของทงสวนกลาง สวนทองถน และองคกรประชาชน รบผดชอบในการบรหารจดการ ซงแนวทางการสงการและควบคม เกยวของกบวธการ ดงตอไปน
(1)การจดท�าแผนปฏบตการปองกนและแกไขพนทลมน�าจากตนน�าจนถงปากแมน�า(2)การจดท�าแผนปฏบตการฟนฟคณภาพน�าในแหลงน�าทมความส�าคญทวประเทศ(3)การควบคมมลพษจากแหลงก�าเนดประเภทตางๆไดแกชมชนอตสาหกรรมและเกษตรกรรม
เพอลดของเสยทระบายลงสแหลงน�า ไดแก การจดการน�าเสยจากบอเพาะเลยงกงทวประเทศ การหามเลยงกงกลาด�าในพนทน�าจดการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยจากฟารมสกรเพอแกไขปญหาน�าเสยของแมน�าบางปะกงและแมน�าทาจน
(4)การกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยรวมในเขตเทศบาลทวประเทศจ�านวนมากกวา86แหง(5)การก�าหนดมาตรฐานคณภาพน�าผวดน การตดตามตรวจสอบและเฝาระวงคณภาพน�าเปน
ประจ�าเพอใหไดขอมลในการปองกนและแกไขปญหาและเผยแพรแกสาธารณชน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-61ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
(6)การมสวนรวมของผแทนชมชนประชาคมและองคกรปกครองสวนทองถนในการปองกนและแกไขปญหาในพนทเชนการตดตามตรวจสอบและเฝาระวงคณภาพน�าของแมน�ากวงในจงหวดล�าพนและลมน�าทาจน
(7)การรณรงคและประชาสมพนธใหประชาชนไดรบความรและเกดจตส�านกเกยวกบการปองกนและแกไขปญหามลพษทางน�าเชนการอบรมและสมมนาเพอใหเกดความรและความเขาใจทถกตองการเผยแพรประชาสมพนธและใหความรแกประชาชนโดยผานทางสอตางๆ
(8) การพฒนาเทคโนโลยทใชเปนเครองมอในการวางแผนจดการคณภาพน�า ไดแก ระบบฐานขอมลคณภาพน�า ระบบสารสนเทศภมศาสตร และการใชแบบจ�าลองทางคณตศาสตรในการประเมนและท�านายคณภาพน�า
ส�าหรบแนวทางการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรในการบรหารจดการน�าเสยนน ประเทศไทยมการจดเกบคาบรการบ�าบดน�าเสยโดยหนวยงานทองถนทมระบบบ�าบดน�าเสยและไดด�าเนนการจดเกบคาบรการแลว4แหงไดแกเมองพทยาเทศบาลต�าบลแสนสขจงหวดชลบรเทศบาลนครหาดใหญจงหวดสงขลาและเทศบาลต�าบลปาตองจงหวดภเกต
5. การบรหารจดการมลพษทางอากาศการบรหารจดการเพอแกไขปญหามลพษทางอากาศกเปนแนวทางการสงการและควบคมเหมอน
การบรหารจดการมลพษดานอนๆโดยมวธการตางๆดงน(1)การก�าหนดมาตรฐานคณภาพอากาศ(2)การตรวจวดคณภาพอากาศโดยกรมควบคมมลพษ(3)การตรวจวดคณภาพอากาศและเสยงโครงการระบบขนสงมวลชนกรงเทพมหานคร (BTS)
โดยกองควบคมและจดการคณภาพสงแวดลอมกรงเทพมหานคร(4)โครงการสาธตการตดตงและใชงานเครองยนตดเซลขนาดใหญปรมาณมลพษต�ากบรถโดยสาร
ประจ�าทาง(ERROII)ซงเปนโครงการความรวมมอระหวางประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศไทยโดยองคกรเพอการพฒนาระหวางประเทศสหรฐอเมรกา(USAID)และกรมควบคมมลพษ
6. การบรหารจดการมลพษทางเสยงแนวทางการสงการและควบคมยงเปนแนวทางหลกในการบรหารจดการมลพษทางเสยงโดยกรม
ควบคมมลพษเปนหนวยงานรบผดชอบหลกโดยมวธการดงตอไปน(1)การก�าหนดนโยบายและแผนจดการมลพษทางเสยงและความสนสะเทอน(2)การก�าหนดและปรบปรงคามาตรฐานระดบเสยง เชนมาตรฐานระดบเสยงของเครองจกรใน
โรงงานมาตรฐานระดบเสยงจากรถจกรยานยนตทมผลตอสขภาพการไดยนของประชาชนและมาตรฐานความสนสะเทอนทมผลตอโครงสราง เพอควบคมกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอโครงสรางของอาคารพาณชยกรรมและอตสาหกรรมอาคารทพกอาศยและโบราณสถานเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-62 ไทยในเศรษฐกจโลก
(3)การสงเสรมการใชเทคโนโลยตางๆส�าหรบการลดมลพษทางเสยงและความสนสะเทอน(4)การสรางกลไกใหประชาชนมสวนรวมในการลดมลพษทางเสยงและความสนสะเทอน
กจกรรม 13.2.3
ประเทศไทยมการจดการมลพษทครอบคลมมลพษประเภทใดและใชแนวทางการจดการแบบใด
แนวตอบกจกรรม 13.2.3
การจดการมลพษของประเทศไทยเปนการจดการดานของเสยหรอขยะมลฝอยชมชน ของเสยอนตรายและสารอนตรายมลพษทางน�ามลพษทางอากาศและมลพษทางเสยงแนวทางการจดการสวนใหญเปนการจดการทรฐบาลสงการและควบคมโดยการก�าหนดเปนกฎหมายแผนปฏบตการมาตรฐานน�าเสยมาตรฐานการปลอยควนมาตรฐานเสยงการหามปฏบตกจกรรมทกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมการลงทนดานการก�าจดของเสยชมชน สารอนตรายและของเสยอนตราย หรอดานการบ�าบดน�าเสย รวมทง การควบคมการผลตการน�าเขาสงออกการจ�าหนายและการครอบครองวตถอนตรายเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
13-63ประเทศไทยกบประเดนสงแวดลอม
บรรณานกรม
กรมทรพยากรธรณ. (2541ก). พนทกนเขตศกยภาพแรตะกวในพนทเตรยมประกาศอทยานแหงชาตล�าคลองงจงหวดกาญจนบรเสนอตอกรมปาไมธนวาคม.
.(2544ข).สรปปญหาโรงแตงแรตะกวคลตและตะกวตกคางล�าหวยคลตกองสงแวดลอมทรพยากรธรณเอกสารเผยแพร.
กรมควบคมมลพษ.(2544).ล�าดบเหตการณและผลการด�าเนนงานฟนฟล�าหวยคลต.เอกสารอดส�าเนา. . (2557). รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2556. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม.กระทรวงสาธารณสข.(2544ก).“การตดตามผลกระทบตอสขภาพของประชาชนในหมบานคลตลางจ.กาญจนบร
จากสารตะกวทปนเปอนในสงแวดลอมป2543”ส�านกอนามยสงแวดลอมกรมอนามยเอกสารส�าเนา. . (2544ข). “ความกาวหนาการด�าเนนการแกไขปญหาผลกระทบตอสขภาพของประชาชนทไดรบ
สารตะกวในบรเวณหมบานคลตลาง”ส�านกอนามยสงแวดลอมกรมอนามยเอกสารอดส�าเนา.ส�านกงานนโยบายและสงแวดลอม. (2545). รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2544. กระทรวง
วทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.กรงเทพฯ.ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.(2556).รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม
พ.ศ. 2555. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.กรงเทพฯ.ส�านกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา. (2556). ววฒนาการของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของไทย.
ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตธนวาคม.Kahn, J.R. (1998).The Economic Approach to Environmental and Natural Resources. Second
Edition.NewYork:TheDrydenPress.ThailandDevelopmentResearchInstitute(TDRI).(2000).The State of Environment in Thailand:
A Decade of Change.EditedbyMingsarnKaosa-ard,PornpenWijukprasert.Bangkokhttp://www.onep.go.th/library/index.php?option=com_content&view=article&id=64:-ramsar-con-
vention-on-wetlands-&catid=26:2012-04-02-06-57-22&Itemid=34https://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%AB%E0%B8
%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A5%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A9+%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B5%E0%B9%89&sa=N&espv=2&biw=1366&bih=667&tbm=isch&tbo=u&source=univ&ved=0ahUKEwjFnaukoZjKAhWHBo4KHTdiDLY4ChCwBAgw#imgrc=-1kdb8ffdXBVmM%3A