วรรณคด ดานวรรณศลปวรรณคด ดานวรรณศลป

นางอไรรตน ศรวงษชยนางอไรรตน ศรวงษชย

ต าแหนงคร วทยฐานะต าแหนงคร วทยฐานะครช านาญการครช านาญการ

โรงเรยนพทไธสง ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๓๒

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ชนมธยมศกษาปท ๖ เลมเลมเลมท ท ท ๑๑๑๑๑๑

ก ค าน า

ชดฝกทกษะการอานวเคราะหวจารณ กลมสาระการเรยนรภาษาไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท ๖ เลมท ๑๑ การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป ไดจดทาขนเพอใช ในการฝกทกษะดานการอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป ซงจะทาใหนกเรยนสามารถวเคราะห วจารณ และสามารถนาความรความคด และประสบการณทไดรบไปใชใหเกดประโยชนทงด านการเรยน และการนาไปประยกตใชในชวตประจาวน ขณะเดยวกนยงชวยใหนกเรยนมความสข เพลดเพลนกบ การเรยน เสรมสรางนสยรกการอาน และมความภมใจในผลงานของตนเอง นอกจากนกเรยนจะไดนาไปฝกทกษะแลว ครผสอนสามารถนาไปใชทบทวนเนอหาทนกเรยนไดเรยนไปแลว และใชสอนซอมเสรมนกเรยนทมความบกพรองดานทกษะการอานดวย หวงเปนอยางยงวาชดฝกทกษะการอานวเคราะหวจารณ เลมท ๑๑ นคงเออประโยชนแกนกเรยน ครผสอน และผทสนใจไดเปนอยางด อไรรตน ศรวงษชย

ข

สารบญ

เรอง หนา คานา…………………………………………………………………………………………………….....................

สารบญ.................................................................................................................................. คาแนะนาในการใชชดฝกทกษะ………………………………………………………………………………....

สาระการเรยนรและจดประสงคการเรยนร……………………………………………………………….…. การวดผลประเมนผล…………………………………………………………………………………………..……

แบบทดสอบกอนเรยน………………………………………………………………………………………….….. กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอนเรยน……………………………………………………………….……… บตรคาสง…………………………………………………………………………………………………………….….

ใบความรท ๑ หลกการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป…………………......... ใบงานท ๑๑.๑…………………………………………………………………………………………….………… ใบงานท ๑๑.๒……………………………………………………………………………………………….………

ใบความรท ๒ ตวอยางแนวทางการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป……….. ใบงานท ๑๑.๓………………………………………………………………………………………………………. ใบงานท ๑๑.๔………………………………………………………………………………………………………. แบบทดสอบหลงเรยน……………………………………………………………………………………………… กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงเรยน……………………………………………………………………….

บรรณานกรม………………………………………………………………………………………………………….. ภาคผนวก………………………………………………………………………………………………………………. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน……………………………………………………………………………………… แนวการตอบ ใบงานท ๑๑.๑ – ๑๑.๔……………………………………………………………….……… เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน…………………………………………………………………….………………… เกณฑและแบบวดผลประเมนผล……………………………………………………………………………....

แบบประเมน

ก ข ๑ ๓ ๔ ๕ ๘ ๙

๑๐ ๑๔ ๑๕ ๑๖ ๒๑ ๒๔ ๒๕ ๒๘ ๒๙ ๓๐ ๓๑ ๓๒ ๓๖ ๓๗

๑. ชดฝกทกษะภาษาไทย เรอง การอานวเคราะหวจารณ มทงหมด ๑๒ เลม ๒. ชดฝกทกษะ เลมท ๑๑ เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป ประกอบดวย ๒.๑ จดประสงคการเรยนร ๒.๒ แบบทดสอบกอนเรยน ๒.๓ บตรคาสง ๒.๔ ใบความรท ๑ เรอง หลกการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

๒.๕ ใบความรท ๒ เรอง ตวอยางแนวทางการอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป

๒.๖ ใบงานท ๑๑.๑ – ๑๑.๔ ๒.๗ เฉลยใบงาน ๒.๘ แบบทดสอบหลงเรยน ๒.๙ เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน และ หลงเรยน ๒.๑๐ บรรณานกรม ๓. ควรศกษาคาชแจงในการใชชดฝกทกษะกอนใชทกเลม ๔. ใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป ๕. ครจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใหนกเรยนแบงกลม (จานวนตอหนงกลมอย ในดลยพนจของครจดตามความเหมาะสม) แลวศกษาใบความรและทาใบงานแตละชด ใหสมพนธกบจดประสงคการเรยนร ๖. ครสงเกตพฤตกรรมการใชชดฝกทกษะของนกเรยน ขณะทากจกรรมพรอมบนทก ผลการสงเกต ๗. ควรเฉลยใบงานรวมกบนกเรยน เพอใหนกเรยนเขาใจยงขน ๘. ใหนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป เพอวดความรความเขาใจแลวนาผลการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน มาเปรยบเทยบเพอทราบผลการพฒนาดวย

๑

ค าแนะน าในการใชชดฝกทกษะ

ส าหรบคร

๑. ชดฝกทกษะภาษาไทย เรอง การอานวเคราะหวจารณ มทงหมด ๑๒ เลม ๒. ชดฝกทกษะภาษาไทย เลมท ๑๑ เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

ประกอบดวย ๒.๑ จดประสงคการเรยนร ๒.๒ แบบทดสอบกอนเรยน ๒.๓ บตรคาสง ๒.๔ ใบความรท ๑ เรอง หลกการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

๒.๕ ใบความรท ๒ เรอง ตวอยางแนวทางการอานวเคราะหวจารณวรรณด ดานวรรณศลป

๒.๖ ใบงานท ๑๑.๑ – ๑๑.๔ ๒.๗ เฉลยใบงาน ๒.๘ แบบทดสอบหลงเรยน ๒.๙ เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน และ หลงเรยน ๒.๑๐ บรรณานกรม ๓. ควรศกษาคาชแจงในการใชชดฝกทกษะกอนใชทกเลม ๔. นกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป ๕. นกเรยนปฏบตตามบตรคาสงจากนนศกษาใบความรท ๑ แลวทาใบงาน ๑๑.๑, ๑๑.๒ โดยใหสมพนธกบจดประสงคการเรยนร ๖. นกเรยนศกษาใบความรท ๒ แลวทาใบงาน ๑๑.๓, ๑๑.๔ โดยใหสมพนธกบจดประสงค การเรยนร ๗. นกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป เพอวดความรความเขาใจแลวนาผลการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนมาเปรยบเทยบ เพอทราบผลการพฒนาดวย

๒

ส าหรบนกเรยน

๓

๑. ความหมายและแนวทางการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดาน วรรณศลป

๒. การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป ๓. วรรณคด เรอง กาพยเหเรอ และไตรภมพระรวง

ตงใจศกษานะคะ

๑. อธบายหลกและวธการพจารณาวรรณคดดานวรรณศลป ๒. วเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป เรอง กาพยเหเรอ ไดถกตอง ตามหลกและวธการพจารณาวรรณคด ๓. สามารถนาความรทไดรบไปปรบใชในชวตประจาวนได

๔

กจกรรมทประเมน วธการวดประเมนผล เครองมอวด เกณฑการประเมน ดานความร ๑. อธบายหลกและวธการพจารณาวรรณคดดานวรรณศลป

๑. ตรวจแบบทดสอบหลงเรยน ๒. ตรวจใบงานจากชดฝกทกษะ

๑. แบบทดสอบ หลงเรยน ๒. ใบงานจากชดฝกทกษะ

๑. นกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน ไดถกตอง รอยละ ๘๐ ๒. นกเรยนทาใบงานจากชดฝกทกษะ ไดคะแนนไมนอยกวา รอยละ ๘๐

ดานทกษะ/กระบวนการ ๑. วเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป เรอง กาพยเหเรอ ไดถกตองตามหลกและวธการพจารณาวรรณคด ๒. สามารถนาความรทไดรบไปปรบใชในชวตประจาวนได

๑. ตรวจใบงานจากชดฝกทกษะ ๒. การสงเกต การซกถาม และ การรวมกจกรรม การเรยนร

๑. ใบงานจากชดฝกทกษะ ๒. แบบประเมนทกษะการเรยนร

ไดคะแนนไมนอยกวารอยละ ๘๐

ดานคณลกษณะ อนพงประสงค ๑. ความมงมนในการทางาน ๒. ความรบผดชอบ ๓. ความมระเบยบวนย ๔. ความเออเฟอและสามคค ๕. ความเชอมนในตนเอง

การสงเกตพฤตกรรมการเรยนร การซกถาม และการรวมกจกรรมการเรยนร

แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

ไดคะแนนไมนอยกวารอยละ ๘๐

เกณฑการประเมนผล

ดมาก หมายถง ไดคะแนนรอยละ ๘๐ - ๑๐๐ ด หมายถง ไดคะแนนรอยละ ๗๐ - ๗๙ พอใช หมายถง ไดคะแนนรอยละ ๖๐ - ๖๙ ปรบปรงแกไข หมายถง ไดคะแนนรอยละ ๕๙ ลงมา

การวดผลประเมนผลและแนวการวดผลประเมนผล

๕

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว โดยกาเครองหมายกากบาท (x) ลงในกระดาษค าตอบ

๑. ขอใดกลาวไมถกตอง

ก. วรรณคดหมายถง หนงสอทไดรบยกยองวาแตงด ข. คณคาดานวรรณศลปคอความงามทเกดจากกลวธในการแตง ค. การพจารณาคณคาดานวรรณศลปมการสรรคาและใชภาพพจน ง. ภาพพจนอปลกษณคอการเปรยบสงหนงเหมอนอกสงหนง

๒. ขอใดไมมค าศพทหมายถงน า ก. กรธาหมนาเวศ จากนคเรศโดยสาชล ข. นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร ค. สมรรถไชยไกรกาบแกว แสงแวววบจบสาคร ง. เลยงผางาเทาโผน เพยงโจนไปในวาร

๓. ขอใดใชภาพพจนตางจากขออน

ก. เรอมาหนามงนา แลนเฉอยฉาลาระหง เพยงมาอาชาทรง องคพระพายผายผนผยอง ข. สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม ค. นาเงนคอเงนยวง ขาวพรายชวงสสาอาง ไมเทยบเปรยบโฉมนาง งามเรองเรอเนอสองส ง. เพยนทองงามดงทอง ไมเหมอนนองหมตาดพราย กระแหแหหางชาย ดงสายสวาทคลาดจากสม

แบบทดสอบกอนเรยน การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

แมจะเปนกอนเรยนกตงใจทานะคะ

๖

๔. วรรณคดเรองไตรภมพระรวง ตอน มนสสภม แตงดวยค าประพนธประเภทใด

ก. ความเรยงรอยแกว ข. รายสภาพ ค. กาพยยาน ๑๑ ง. กลอนสภาพ

๕. ขอใดมลกษณะเดนดานการหลากค าทมความเหมอนกนหรอคลายกน ก. เลอดแลนาเหลองยอยลงเตมตนยะหยดทกเมอแล ข. เมอจะคลอดออก ตนกมารนนเยน เยนเนอเยนใจ ค. แลภเขาอนชอคงไคยบรรพตหบแลเหงแลบดบ นนแล ง. คนผใดจากแตนรกมาเกดจน เมอคลอดออกตนกมารนนรอน ๖. ขอใดใชจนตภาพตางจากขออน

ก. เซงแซแตรสงขฆองกลอง ชางรองเรยกมนสนนปา ข. มารถคชกรรมครนครน ดงเสยงคลนในสมทรไมขาดสาย ค. ตะลมบอนฟอนฟนกนกลางแปลง ตอแยงยทธยงชงชย ง. เสยงโกลนกระทบแผงขางมา ดงวาเสยงพายองอล

๗. จากค าประพนธขางตน มการเปรยบเทยบสงใด

ก. เปรยบเทยบเรอสวรรณหงสกบหงสพาหนะของพระพรหม ข. เปรยบเทยบเรอสวรรณหงสกบความงามของพระพรหม ค. เปรยบเทยบหงสของพระพรหมกบนางรา ง. เปรยบเทยบหงสกบพระพรหม

“ สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม ”

(กาพยเหเรอ)

๗

๘. ขอใดมการใชสทพจน

ก. แตยางเหยยบเกรยบกรอบกเหลยวหลง ข. นาพระอสสชลนาเธอไหลนองคลองพระเนตร ค. มทรนเปนขาเกาแตกอนมาดงเงาตามพระบาทากเหมอนกน ง. ใหลายเลอมเหนเปนรปคนตะคมๆ อยคลายๆ แลวกหายไป

๙. ขอใดมสมผสพยญชนะมากทสด

ก. นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร ข. เรอรวทวธงสลอน สาครลนครนครนฟอง ค. เรอครฑยดนาคหว ลวลอยมาพาผนผยอง ง. พลพายกรายพายทอง รองโหเหโอเหมา

๑๐. กาพยเหเรอใชรปแบบค าประพนธแบบใด ก. โคลงสสภาพ และ กาพยยาน ๑๑ ข. โคลงสสภาพ และ กลอน ๔ ค. กาพยยาน ๑๑ และ กลอน ๔ ง. รายยาว ๑ บท และ โคลงสสภาพ

ทาลงในกระดาษคาตอบทเตรยมใหนะจะ

๘

กระดาษค าตอบ

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวโดยกาเครองหมาย กากบาท (x) ลงในกระดาษค าตอบ

ชอ.........................................................ชน................เลขท.......................ได.............คะแนน

ขอ ก ข ค ง ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐

ทดสอบกอนเรยนแลวกเรมปฏบตตามกจกรรมทกาหนดใหเลยนะจะ

ใหสมาชกทกกลมด าเนนการตามรายการใหปฏบตดงน

๑. เลอกหวหนาและรองหวหนากลม ๒. ตงชอกลมและเขยนรายชอสมาชกกลม ๓. รองหวหนากลมรบซองบรรจงานกลมละ ๑ ซอง ๔. หวหนากลมอานบตรคาสงใหสมาชกในกลมฟง และแจกใบความรท ๑ – ๒ ใหสมาชกทกคนศกษา ๕. สมาชกทกคนชวยกนคดเกยวกบงานทไดรบมอบหมาย และรวมกนสรปเปน ความคดของกลม ๖. รองหวหนาบนทกเรองทศกษา เมอทาเสรจแลวสมาชกทกคนชวยกนตรวจสอบ

ความถกตองเหมาะสม และปรบปรงแกไข ๗. ตวแทนกลมนาเสนอผลงานกลมตอชนเรยน ๘. เกบอปกรณทกอยางเขาซองบรรจตามเดม ใหหวหนากลมนาซองสงคร

๙

บตรค ำสง

บตรค าสง

๑๐

ใบความรท ๑

แนวทางการพจารณาคณคาทางวรรณศลป

การพจารณาวรรณคดทางดานคณคาทางวรรณศลป มแนวทางการพจารณา ดงน

๑. การสรรคา ๒. การใชภาพพจน

วรรณคด หมายถง หนงสอทไดรบการยกยองวาแตงด มคณคา ทงนหนงสอทจดวาเปนวรรณคด ไดแก นทานกวนพนธ ละครพด และพงศาวดาร

คณคาดานวรรณศลป คอ ความงามทเกดจากกลวธในการแตงวรรณคดหรอวรรณกรรมเรองนนๆ

๑๑

การสรรค า คอ การเลอกใชคาใหสอความคด ความเขาใจ ความรสก อารมณ ไดอยางไพเราะ โดยพจารณาการใชคาตาง ๆ ดงน

๑) การเลอกใชค าไดถกตองตรงตามความหมายทตองการ เชน จากบทประพนธ คาวา บงอร และ วนดา หมายถง ผหญง และนางผเปนทรก

๒) การเลอกใชค าทเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง เชน จากบทประพนธ พระเจาอชาตศตรแสรงใชคาบรภาษวสสการพราหมณ ซงเปนคาทกษตรยใชกบผทมฐานะตากวา

๓) การเลอกใชค าทเหมาะแกลกษณะของค าประพนธ เชน จากคาประพนธมคาทใชไดทงรอยแกวและรอยกรอง เชน คาพนฐานตาง ๆ ไดแก เลอด หนาเผอด หลบล ซก เปนตน

“ชมดวงพวงนางแยม บานแสลมแยมเกสร คดความยามบงอร แยมโอษฐยมพรมพรายงาม มะลวลยพนจกจวง ดอกเปนพวงรวงเรณ หอมมานาเอนด ชชนจตคดวนดา”

(กาพยเหเรอ)

“เอออเหมนะมงชชางกระไร ททาสสถลฉะนไฉน กมาเปน

ศกบถงและมงกยงมเหน จะนอยจะมากจะยากจะเยน ประการใด

อวดฉลาดและคาดแถลงเพราะใจ ขยาดขยนมทนอะไร กหมนก”

(สามคคเภทคาฉนท)

“ตนตาหนาเผอด หมดเลอดสนกาย หลบลหนตาย วนหวนพรนใจ ซกครอกซอกครว ซอนตวแตกภย เขาดงพงไพร ทงยานบานตน”

(สามคคเภทคาฉนท)

๑๒

๔) การเลอกใชค าโดยค านงถงเสยง

๔.๑) ค าทเลนเสยงวรรณยกต เพอสรางความหลากหลายของระดบเสยงสงตา ซงจะทาใหเกดความไพเราะดานเสยง เชน

“ฝงลงใหญนอยกระจย ชะนอยอยรองหา ฝงคางหวางพฤกษา คางโจนไลไขวปลายยาง”

(กาพยหอโคลงประพาสธารทองแดง ของ เจาฟาธรรมธเบศร) ๔.๒) ค าทเลยนเสยงธรรมชาต ทาใหผอานเหนภาพชดเจน เกดความรสก คลอยตาม เชน

“เปรยงเปรยงดงเสยงฟารอง กกกองทวทศทศา

ตองอกทศกณฐอสรา ตกจากรถาอลงกรณ”

(รามเกยรต) ๔.๓) ค าทเลนเสยงสมผส คอการใชถอยคาใหมเสยงสมผสคลองจองของคา ประพนธ เชน

“ไผซอออเอยดเบยดออด ลมลอดไลเลยวเรยวไผ

ออดแอดแอดออดยอดไกว แพใบไลนาลาคลอง”

(คาหยาด) ๔.๔) การเลนค าพองเสยงและซ าค า คอการใชคาเดยวกน หรอมเสยง เหมอนกน ใชซาหลายแหงในบทประพนธหนงบท เพอยานาหนกความ ใหหนกแนน เชน

“แกมชาชาใครตอง อนแกมนองชาเพราะชม ปลาทกทกขอกกรม เหมอนทกขพทจากนาง”

(กาพยเหเรอ)

๑๓

๑) การใชอปมา เปนการเปรยบเทยบวาสงหนงเหมอนกบสงหนง โดยใชคาวา ดจเสมอน ดง ดง ราว พาง เพยง เพยง ประหนง กล แสดงความหมายเดยวกบคาวาเหมอน

๒) การใชอปลกษณ เปนการเปรยบสงหนงเปนอกสงหนง การเปรยบลกษณะน ไมมคาทสอความหมายวาเหมอน แตใชคาวา เปน คอ เทา

๓) การใชบคคลวต เปนการสมมตสงไมมชวตหรอสตวใหมกรยาอาการ ความรสกเหมอนมนษย เชน ดอกไมหวเราะเยาะแสงจนทร

๔) การใชอตพจนหรออวพจน คอการกลาวทผดไปจากทเปนจรง โดย อตพจน เปนการกลาวเกนจรง เชนคดถงเธอทกลมหายใจ อวพจน เปนการกลาวนอยกวาความเปนจรง เชนมทองเทาหนวดกง

๕) การใชสญลกษณ เปนการใชสวนประกอบทเดนของสงหนงแทนสงนนทงหมด เชน ดอกไม แทน ผหญง ราชสห แทน ผมอานาจ ลา แทน คนโง เปนตน

๖) การใชปฏพจน เปนการเปรยบเทยบโดยใชคาตดกนหรอตรงกนขามเพอใหมความหมายใหม และมผลตออารมณความรสก เชน “อยปราสาทเสาคอดยอดดวน กาแพงแกวแลวลวนดวยเรยวหนาม มทหารหอนเหาเฝาโมงยาม คอยปราบปรามปจจามตรทคดราย” (ระเดนลนได)

๗) การใชสทพจน คอคาเลยนเสยงธรรมชาต เชนครนครนใชฟารอง เรยมครวญ

๘) การใชค าภาษากว ภาษากวเปนกลมคาทกวเลอกสรรสาหรบคาประพนธโดยเฉพาะ ซงไมใชในภาษาสามญ มสวนทาใหคาประพนธสงสง สงางาม มพลง ลกซง เชน

“ปนเขตมคธขต ตยรชธารง ยงทพประทบตรง นคเรศวสาล ภธรสงเกต พเคราะหเหต ณ ธาน แหงราชวชช ขณะเศกประชดแดน”

(สามคคเภทคาฉนท)

การใชภาพพจน คอ การพลกแพลงภาษาทใชพดหรอเขยนททาใหผอานเกดจนตภาพ ไดอารมณ และความรสก

การใชโวหารมหลายลกษณะดงน

๑๔

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาใบความรเรอง หลกการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

แลวเขยนสรปเปนแผนภาพความคด โดยเพมเตมขอมลใหถกตองครบถวน

ชอ.........................................................ชน................เลขท..............กลมท.........ได.............คะแนน

ใบงานท ๑๑.๑ แผนภาพความคด

แนวทางการพจารณาคณคาดานวรรณศลป

หลกการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

๑. วรรณคด คออะไร.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................... ๒. คณคาวรรณคดดานวรรณศลป คออะไร .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................... ๓. แนวทางการพจารณาคณคาวรรณคดดานวรรณศลป มอะไรบาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................... ๔. การพจารณาการเลอกใชค า มอะไรบาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ๕. การพจารณาการใชภาพพจน มอะไรบาง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .........................................................................................................................................................................

ชอ.........................................................ชน................เลขท.............กลม..........ได.............คะแนน

๑๕

ค าชแจง ใหนกเรยนแตละกลม ศกษาใบความรท ๑ เรองหลกการอานวเคราะหวจารณ วรรณคดดานวรรณศลป แลวชวยกนสรปประเดนส าคญตามหวขอตอไปน

ใบงานท ๑๑.๒ หลกการอานวเคราะหวจารณ

วรรณคดดานวรรณศลป

ดานวรรณศลป

๑๖

ไตรภมพระรวง

พระมหาธรรมราชาท ๑ (พญาลไทย) ตอน มนสสภม

ผรปอนจะเกดเปนชายกดเปนหญงกด เกดมอาทแตเกดเปนกลละนน โดยใหญแตวนละวนแลนอย

ครงถง ๗ วนดงนาลางเนอนนเรยกวาอมพทะ อมพทะนนโดยใหญไปทกวารไสร ครนไดถง ๗ วาร ขนเปนดงตะกวอนเชอมอยในหมอเรยกชอวาเปนเปส เปสนนคอยใหญไปทกวน ครงถง ๗ วน แขงเปนกอนดงไขไกเรยกวาฆนะ ฆนะนนคอยใหญไปทกวน ครนถง ๗ วนเปนตมออกได ๕ แหงดงหดนน เรยกวาเบญจสาขาหด เบญจสาขาหดนนเปนมอ ๒ อน เปนตน ๒ อน หดเปนหวนนอนหนง แลแตนนคอยไปเบองหนาทกวน ครนถง ๗ วนเปนฝามอ เปนนวมอ แตนนไปถง ๗ วน คารบ ๔๒ จงเปนขน เปนเลบตน เลบมอ เปนเครองสาหรบเปนมนษยถวนทกอนแล แตรปอนมกลางคนไสร ๕๐ แตรปอนมหวได ๘๔ แตรปอนมเบองตาได ๕๐ ผสมรปทงหลายอนเกดเปนสตวอนอยในทองแมได ๑๘๔ แลกมารนนนงกลางทองแม แลเอาหลงมาตอหนงทองแม อาหารอนแมกนเขาไปแตกอนนนอยใตกมารนน อาหารอนแมกนเขาไปใหมนนอยเหนอกมารนน เมอกมารอยในทองแมนนลาบากนกหนา พงเกลยดพงหนายพนประมาณนก กชนแลเหมนกลนตดแลเออนอนได ๘๐ ครอก ซงอยในทองแมเปนทเหมนแลทออกลกออกเตา ทเถา ทตายทเรว ฝงตดแลเออนทงหลายนนคนกนอยในทองแม ตดแลเออนฝงนนเรมตวกมารนนไสร ดจดงหนอนอนอยในปลาเนา แลหนอนอนอยในลามกอาจมนนแล อนวาสายสะดอแหงกมารนนกลวงดงสายกานบวอนมชอวาอบล จะงอยไสดอนนกลวงขนไปเบองบนตดหลงทองแมแลขาวนาอาหารอนใดแมกนไสร แลโอชารสนนกเปนนาชมเขาไปในไสดอนน แลเขาไปในทองกมารนนแล สะหนอย ๆ แลผนอยนนกไดกนคาเชาทกวน แมจะพงกนเขาไปอยเหนอกระหมอมทบหวกมารอยนนแล แลลาบากนกหนา แตอาหารอนแมกนกอนไสร แลกมารนนอยเหนออาหารนน เบองหลงกมารนนตอหลงทองแม แลนงยองอยในทองแม แลกามอทงสอง คคอตอหวเขาทงสอง เอาหวไวเหนอหวเขาเมอนงอยดงนน เลอดแลนาเหลองยอยลงเตมตนยะหยดทกเมอแล ดจดงลงเมอฝนตก แลนงกามอเซาเจาอยในโพรงไมนนแล ในทองแมนนรอนนกหนาดจดงเราเอาใบตองเขาจอตน แลตมในหมอนนไสร สงอาหารอนแมกนเขาไปในทองนนไหมแลยอยลง ดวยอานาจแหงไฟธาตอนรอนนน สวนตวกมารนนบมไหม เพราะวาเปนธรรมดาดวยบญกมารนนจะเปนคนแลจงใหบมไหมบมตายเพอดงนนแลแตกมารนนอยในทองแม บหอนไดหายใจเขาออกเสยเลย บหอนไดเหยยดตนมอออกดงเราทานทงหลาย

ใบความรท ๒

ตวอยางการอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

๑๗

นสกคาบหนงเลย แลกมารนนเจบเนอเจบตนดงคนอนทานขงไวในไหอนคบแคบนกหนา แคนเนอแคนใจ แลเดอดเนอเดอดใจนกหนา เหยยดตนมอบมไดดงทานเอาใสไวในทคบ ผแลวาเมอแมเดนไปกดนอนกด ฟนตนกด กมารอยในทองแมนนใหเจบเพยงจะตายแล ดจดงลกทรายอนพงออกแล อยธรหอย ผบมดจดงคนอนเมาเหลา ผบมดจดงลกงอนหมองเอาไปเลนนนแล อนอยลาบากยากใจดจดงนน บมไดลาบากแต ๒ วาร ๓ วารแลจะพนไดเลย อยยากแล ๗ เดอน ลางคาบ ๘ เดอน ลางคน ๙ เดอน ลางคน ๑๐ เดอน ลางคน ๑๑ เดอน ลางคนคารบปหนงจงคลอดกมแล

คนผใดอยในทองแม ๖ เดอนแลคลอดนน บหอนจะไดสกคาบ คนผใดอยในทองแม ๗ เดอนแล คลอดนน แมเลยงเปนคนกด บมไดกลาแขง บมทนแดดทนฝนไดแล คนผใดจากแตนรกมาเกดนน เมอคลอดออกตนกมารนนรอน เมอมนอยในทองแมนนยอมเดอดเนอรอนใจแลกระหนกระหาย อกเนอแมนนกพลอยรอนดวยโสด คนผจากแตสวรรคลงมาเกดนน เมอจะคลอดออก ตนกมารนนเยน เยนเนอเยนใจ เมอยงอยในทองแมนน อยเยนเปนสขสาราญบานใจ แลเนอแมนนกเยนดวยโสด คนผอยในทองแมกด เมอถงจกคลอดนนกดดวยกรรมนนกลายเปนลมในทองแมสงหนง พดใหตวกมารนนขนหนบน ใหหวลงมาสทจะออกนน ดจดงฝงนรกอนยมบาลกมตนแลหยอนหวลงในขมนรกนน อนลกไดแลรอยวานน เมอกมารนนคลอดออกจากทองแม ออกแลไปบมพนตน ตนเยนนนแลเจบเนอเจบตนนกหนา ดงชางสารอนทานชกทานเขนออกจากประตลกษอนนอยนน แลคบตวออกยากลาบากนน ผบมดงนน ดงคนผอยในนรกแล แลภเขาอนชอคงไคยบรรพตหบแลเหงแลบดบนนแล ครนออกจากทองแมไสร ลมอนมในทองผนอยคอยพดออกกอน ลมอนมภายนอกนนจงพดเขานนนกหนา พดเขาถงตนลนผนอยจงอยา ครนออกจากทองแม แตนนไปเมอหนากมารนนจงรหายใจเขาออกแล ผแลคนอนมาแตนรกกด แลมาแตเปรตกด มนคานงถงความอนลาบากนน ครนวาออกมากรอยไหแล ผแลคนผมาแตสวรรค แลคานงถงความสขแตกอนนน ครนวาออกมาไสร กยอมหวรอกอนแล แตคนผมาอยในแผนดนนทวทงจกรวาลอนใดอนอนกด เมอแรกมาเกดในทองแมกด เมออยในทองแมกด เมอออกจากทองแมกด ในกาลทง ๓ นนยอมหลงบมไดคานงรอนใดสกสง ฝงอนมาเกดเปนพระปจเจกโพธเจากด แลเปนพระอรหนตาขณาสพเจากด แลมาเปนพระองคอครสาวกเจากด เมอ ธ แรกมาเอาปฏสนธนนกด เมอ ธ อยในทองแมนนกด แลสองสงนเมออยในทองแมนนบหอนจะรหลง แลยงคานงรอยทกอน เมอจะออกจากทองแมวนนนไสร จงลมกรรมชวาตกพดใหหวผนอยนนลงมาสทจะออกแลคบแคบแอนยนนกหนา เจบเนอเจบตนลาบากนก ดงกลาวมาแตกอน แลพลกหวลงบมไดรสกสกอน บเรมดงทานผจะออกมาเปนพระปจเจกโพธเจากด ผจะมาเกดเปนลกพระพทธเจากด คานงรสกตนแลบมหลงแตสองสงนคอ เมอจะเอาปฏสนธแลอยในทองแมนนไดแล เมอจะออกจากทองแมนนยอมหลงดจคนทงหลายนแล สวนวาคนทงหลายนไสรยอมหลงทง ๓ เมอ ควรอมสงสารแล

๑๘

บทวเคราะห

เนอหา รปแบบการแตง เปนรอยแกวทมสมผสคลองจอง กวเรยบเรยงโดยผกเปนประโยค ขนาดสนเปนสวนใหญ มเนอความไมซบซอน

องคประกอบของเรอง สาระและแนวคดส าคญ คอ แสดงการเกดของมนษยทงหญงชายตงแตแรกเกด

จนถงคลอด โครงเรอง มการลาดบเปนไปตามขนตอน โดยเนอความเรมตงแตเมอแรกเกดเปน “กลละ” คอยเตบโตขนเปน “ เบญจสาขาหด” และเจรญเตบโตเปนตวคนจนกระทงถงเวลาคลอดกถกลมดนออกมา กลวธการแตง เปนการเลาเรองตามลาดบโดยใชบรรยายโวหารเปนหลกและใชพรรณนาโวหารในตอนทตองการใหรายละเอยด

คณคาดานวรรณศลป

บทประพนธ ใชภาษาไดไพเราะ ดวยการเลนสมผสคาคลองจอง การซาคาเพอเนนความหมาย การยาคาเพอความเขาใจชดเจน การเลนอกษร และเลนสมผสสระใหมจงหวะกระทบอารมณ ความรสก ทาใหเกดความไพเราะ ดงตวอยางตอไปน

๑. การสรรค า

๑.๑ เลอกใชค าไดถกตองตรงตามความหมาย โดยเลอกใชคาเพอยาความใหหนกขนเปนจงหวะทาใหไพเราะนาฟง เชน

“ ซงอยในทองแมอนเปนทเหมนแลทออกลกออกเตา ทเถา ทตาย ทเรว ฝงตด แลเออนทงหลายนนคนกนอยในทองแม ”

การวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

เรอง ไตรภมพระรวง ตอน มนสสภม

ตวอยางตวอยางตวอยาง

๑๙

๑.๒ การเลอกใชค าเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง เชน

“ คนผใดอยในทองแม ๖ เดอนแลคลอดนน บหอนจะไดสกคาบ คนผใดอย ในทองแม ๗ เดอนแลคลอดนน แมเลยงเปนคนกด บมไดกลาแขง บมทนแดดทนฝนไดแล ”

คาวา ทองแม และ คลอด เปนคาทเหมาะแกเนอเรองเพราะกลาวถง การตงทอง สวน “ บมไดกลาแขง บมทนแดดทนฝน ” เปนคาทเหมาะแกฐานะเพราะกลาวถงลก ทคลอดในเวลา ๗ เดอน หรอคลอดกอนกาหนดยอมไมคอยแขงแรง

๑.๓ การเลอกใชค าใหเหมาะแกลกษณะค าประพนธ เชน

“ ผรปอนจะเกดเปนชายกด หญงกด ”

เปนการใชภาษาทแตกตางจากคาประพนธทวไป เนองจากเปนลกษณะ ของรอยแกวทเปนเทศนาโวหาร โดยใชคาวา “ กด ” เปนตวเชอมประโยค

๑.๔ การเลอกใชค าโดยค านงถงเสยง

๑. การเลนสมผสคลองจอง เชน “ เมอยงอยในทองแมนน อยเยนเปนสขสาราญใจ ” ๒. การซาคาเพอเนนความ เชน

“ เจบเนอเจบตน แคนเนอแคนใจ ” ๓. การยาคาทมความหมายเหมอนหรอใกลเคยง เพอความเขาใจ เชน “ ออกลก ออกเตา ทเถา ทตาย ทเรว ตดแลเออน” "แลภเขาอนชอคงไคยบรรพตหบแลเหงแลบดบนนแล" ๔. การเลนสมผสพยญชนะ เชน “ แลผนอยนนกไดกนทกคาเชาทกวน ”

๒. การใชโวหาร

๒.๑ ใชบรรยายโวหาร โดยใชถอยคาเลาเรองราวตาง ๆ ตามลาดบเหตการณ จนเหนภาพชดเจน เชน “ สงอาหารอนแมกนเขาไปในทองนนไหมและยอยลง ดวยอานาจแหงไฟธาตอนรอนนน สวนตวกมารนนบมไหม เพราะวาเปนธรรมดาดวยบญกมารนน จะเปนคนแลจงใหบมไหมบมตายเพอดงนนแลแตกมารนนอยในทองแม บหอนไดหายใจเขาออกเสยเลย ”

๒๐

๒.๒ การใชพรรณนาโวหาร เปนการใหรายละเอยดในเรองโดยแทรกอารมณ

ความรสกลงไป เพอสรางมโนภาพใหผอานเกดภาพในใจ เชน การพรรณนาลกษณะของทารกทอยในทองแม โดยใชโวหารเปรยบเทยบประกอบ เชน “ เบองหลงกมารนนตอหลงทองแม แลนงยองอยในทองแม แลกามอทงสอง คคอตอหวเขาทงสอง เอาหวไวเหนอหวเขาเมอนงอยดงนน เลอดแลนาเหลองยอยลงเตมตนยะหยดทกเมอแล ดจดงลงเมอฝนตก แลนงกามอเซาเจาอยในโพรงไมนนแล ”

๒.๓ การใชอปมาโวหาร โดยกลาวเปรยบเทยบเพอใหเหนภาพชดเจน เชน “ อนวาสายสะดอแหงกมารนนกลวงดงสายกานบวอนมชอวาอบล ” “ตดแลเออนฝงนนเรมตวกมารนนไสร ดจดงหนอนอนอยในปลาเนา” “ แลกมารนนเจบเนอเจบตนดงคนอนทานขงไวในไหอนคบแคบนกหนา แคนเนอแคนใจ แลเดอด

เนอเดอดใจนกหนา เหยยดตนมอบมไดดงทานเอาใสไวในทคบ ”

เขาใจการวเคราะหวรรณคด ดานวรรณศลปดขนแลวใชไหมคะ

ถาอยางนนไปชวยกนทาใบงานกนตอเลยคะ

๒๑

กาพยเหเรอ

พระนพนธเจาฟาธรรมธเบศร เหชมเรอ

โคลง

ปางเสดจประเวศดาว ชลาลย ทรงรตนพมานชย กงแกว พรงพรอมพวกพลไกร แหนแห เรอกระบวนตนแพรว เพรศพรงพายทอง กาพย

พระเสดจโดยแดนชล ทรงเรอตนงามเฉดฉาย กงแกวแพรวพรรณราย พายออนหยบจบงามงอน

นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร เรอรวทวธงสลอน สาครลนครนครนฟอง

เรอครฑยดนาคหว ลวลอยมาพาผนผยอง พลพายกรายพายทอง รองโหเหโอเหมา

สรมขมขสดาน เพยงพมานผานเมฆา มานกรองทองรจนา หลงคาแดงแยงมงกร

สมรรถชยไกรกาบแกว แสงแวววบจบสาคร เรยบเรยงเคยงคจร ดงรอนฟามาแดนดน

สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม

ใบงานท ๑๑.๓ การอานวเคราะหวจารณวรรณคด

เรอง กาพยเหเรอ

๒๒

เรอชยไววองวง รวดเรวจรงยงอยางลม เสยงเสาเราระดม หมทายเยนเดนคกน

คชสหทผาดเผน ดดงเปนเหนขบขน ราชสหทยนยน คนสองคดยงยง

เรอมาหนามงนา แลนเฉอยฉาลาระหง เพยงมาอาชาทรง องคพระพายผายผนผยอง

เรอสงหวงเผนโผน โจนตามคลนฝนฝาฟอง ดยงสงหลาพอง เปนแถวทองลองตามกน

นาคาหนาดงเปน ดเขมนเหนขบขน มงกรถอนพายพน ทนแขงหนาวาสกร

เลยงผางาเทาโผน เพยงโจนไปในวาร นาวาหนาอนทร ทปกเหมอนเลอนลอยโพยม

ดนตรมองอล กองกาหลพลแหโหม โหฮกครกครนโครม โสมนสชนรนเรงพล

กรฑาหมนาเวศ จากนคเรศโดยสาชล เหมหนชนกระมล ยลมจฉาสารพนม

๒๓

ชอ.........................................................ชน................เลขท..............กลม.........ได.............คะแนน

ค าสง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวรรณคด เรอง กาพยเหเรอ บทเหชมเรอ พระนพนธเจาฟาธรรมธเบศร แลวรวมกนอภปรายแสดงความคดเหน ตอบค าถามตามประเดนตอไปน

๑. รปแบบการแตง........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ๒. สาระและแนวคดส าคญ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ๓. โครงเรอง ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ๔. กลวธในการแตง........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ๕. เรอทถกกลาวถงในบทประพนธ มอะไรบาง ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

ลองวเคราะหวจารณกาพยเหเรอ ของบทเหชมเรอ ดนะคะ

๒๔

ชอ.........................................................ชน................เลขท..............กลม.........ได.............คะแนน

ค าสง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวรรณคด เรอง กาพยเหเรอ เหชมเรอ พระนพนธเจาฟาธรรมธเบศร แลวรวมกนอภปรายแสดงความคดเหน ตอบค าถามตามประเดนตอไปน

ใบงานท ๑๑.๔ การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

๑. กาพยเหเรอมลกษณะอยางไร........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

๒. กาพยเหเรอใชวรรณศลปใดบาง พรอมยกตวอยาง..................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

๒๕

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว โดยกาเครองหมายกากบาท (x) ลงในกระดาษค าตอบ (๑๐ คะแนน)

๑. ขอใดมสมผสพยญชนะมากทสด ก. นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร ข. เรอรวทวธงสลอน สาครลนครนครนฟอง ค. เรอครฑยดนาคหว ลวลอยมาพาผนผยอง ง. พลพายกรายพายทอง รองโหเหโอเหมา

๒. ขอใดมลกษณะเดนดานการหลากค าทมความเหมอนกนหรอคลายกน ก. เลอดแลนาเหลองยอยลงเตมตนยะหยดทกเมอแล ข. เมอจะคลอดออก ตนกมารนนเยน เยนเนอเยนใจ ค. แลภเขาอนชอคงไคยบรรพตหบแลเหงแลบดบ นนแล ง. คนผใดจากแตนรกมาเกดจน เมอคลอดออกตนกมารนนรอน

๓. กาพยเหเรอใชรปแบบค าประพนธแบบใด ก. รายยาว ๑ บท และ โคลงสสภาพ ข. โคลงสสภาพ และ กลอน ๔ ค. กาพยยาน ๑๑ และ กลอน ๔ ง. โคลงสสภาพ และ กาพยยาน ๑๑

๔. ขอใดมการใชสทพจน ก. แตยางเหยยบเกรยบกรอบกเหลยวหลง ข. นาพระอสสชลนาเธอไหลนองคลองพระเนตร ค. มทรนเปนขาเกาแตกอนมาดงเงาตามพระบาทากเหมอนกน ง. ใหลายเลอมเหนเปนรปคนตะคมๆ อยคลายๆ แลวกหายไป

แบบทดสอบหลงเรยน

การอานวเคราะหวจารณวรรณคดดานวรรณศลป

เรอง กาพยเหเรอ

ตงใจทานะคะ ส ..ส

๒๖

๕. ขอใดใชภาพพจนตางจากขออน ก. เรอมาหนามงนา แลนเฉอยฉาลาระหง เพยงมาอาชาทรง องคพระพายผายผนผยอง ข. สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม ค. นาเงนคอเงนยวง ขาวพรายชวงสสาอาง ไมเทยบเปรยบโฉมนาง งามเรองเรอเนอสองส ง. เพยนทองงามดงทอง ไมเหมอนนองหมตาดพราย กระแหแหหางชาย ดงสายสวาทคลาดจากสม

๖. ค าประพนธขางตน มการเปรยบเทยบสงใด

ก. เปรยบเทยบเรอสวรรณหงสกบหงสพาหนะของพระพรหม

ข. เปรยบเทยบเรอสวรรณหงสกบความงามของพระพรหม ค. เปรยบเทยบหงสของพระพรหมกบนางรา ง. เปรยบเทยบหงสกบพระพรหม

๗. ขอใดใชจนตภาพตางจากขออน ก. เซงแซแตรสงขฆองกลอง ชางรองเรยกมนสนนปา ข. มารถคชกรรมครนครน ดงเสยงคลนในสมทรไมขาดสาย ค. ตะลมบอนฟอนฟนกนกลางแปลง ตอแยงยทธยงชงชย ง. เสยงโกลนกระทบแผงขางมา ดงวาเสยงพายองอล

“ สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม ”

(กาพยเหเรอ)

๒๗

๘. วรรณคดเรองไตรภมพระรวง ตอน มนสสภม น แตงดวยค าประพนธประเภทใด

ก. ความเรยงรอยแกว ข. รายสภาพ ค. กาพยยาน ๑๑ ง. กลอนสภาพ

๙. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. วรรณคดหมายถง หนงสอทไดรบยกยองวาแตงด ข. คณคาดานวรรณศลปคอความงามทเกดจากกลวธในการแตง ค. การพจารณาคณคาดานวรรณศลปมการสรรคาและใชภาพพจน ง. ภาพพจนอปลกษณคอการเปรยบสงหนงเหมอนอกสงหนง

๑๐. ขอใดไมมค าศพทหมายถงน า ก. กรธาหมนาเวศ จากนคเรศโดยสาชล ข. นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร ค. สมรรถไชยไกรกาบแกว แสงแวววบจบสาคร ง. เลยงผางาเทาโผน เพยงโจนไปในวาร

ตรวจคาตอบไดทภาคผนวกนะจะ

๒๘

กระดาษค าตอบ

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวโดยกาเครองหมาย กากบาท (x) ลงในกระดาษค าตอบ

ชอ.........................................................ชน................เลขท.......................ได.............คะแนน

ขอ ก ข ค ง ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐

ถาทาขอสอบดวยความตงใจ

คะแนนกจะไดดงใจคะ

บรรณานกรม

กองวจยทางการศกษา, กรมวชาการ. รายงานสงเคราะหเอกสารเรอง วธการสอนและรป

แบบการเรยนการสอนวชาภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : การศาสนา, ๒๕๔๓. จตตนภา ศรไสย. หนงสอเรยนวรรณคดและวรรณกรรม ชนมธยมศกษาปท ๖. กรงเทพฯ : บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จากด, ๒๕๕๗.

ฐะปะนย นาครทรรพ. ภาษาไทย ม.๔. บรษทอกษรเจรญทศน อจท. จากด : กรงเทพฯ, ๒๕๔๖. ประพนธ เรองณรงค และคณะ. กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชวงชนท ๔ (ม.๔ – ๖). กรงเทพฯ : ประสานมตร, ๒๕๔๕.

เพญศร จนทรดวง. คมอวรรณสารศกษา เลม ๑ ม.๔. กรงเทพฯ : เจาพระยาระบบการพมพ จากด, ๒๕๔๖. ภาสกร เกดออน และคณะ. ภาษาไทย ม.๖. กรงเทพฯ : บรษทอกษรเจรญทศน อจท. จากด, ๒๕๕๓. _______. ภาษาไทย วรรณคดและวรรณกรรม ม.๖. กรงเทพฯ : บรษทอกษรเจรญทศน อจท. จากด, ๒๕๕๑. ศกษาธการ, กระทรวง. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานภาษาไทย วรรณคดวจกษ ม.๖. พมพครงท

๔. กรงเทพฯ : สกสค. ลาดพราว, ๒๕๕๖. สอางค ดาเนนสวสด และคณะ. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาปท ๔. กรงเทพฯ : บรษทพฒนา คณภาพวชาการ (พว.) จากด, ๒๕๔๖.

สาล รกสทธ และคณะ. วธจดการเรยนการสอน การเขยนแผนโดยยดผเรยนเปนส าคญ. กรงเทพฯ : บรษทเอน.ท.พ.เพรส จากด, ๒๕๔๔.

สวทย มลคา. ครบเครองเรองการคด. พมพครงท ๖. กรงเทพฯ : หางหนสวนภาพพมพ, ๒๕๔๗. อมพร ทองใบ และมาลพนธประเสรฐ. คมอเรยนวรรณคดวจกษ ม.๔ -๕-๖ ฉบบใหมลาสด. นนทบร : ธงค บยอนด, ๒๕๕๕.

ภาคผนวก

๓๑

ขอ เฉลย

๑ ง

๒ ข

๓ ค ๔ ก ๕ ค

๖ ค

๗ ก ๘ ก ๙ ข ๑๐ ง

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป เลมท ๑๑

ไดนอยไมตองเสยใจนะ เดยวพอไดศกษาเนอหากจะทา

ไดจา

ไดคะแนนเยอะไหมคะ

๓๒

หมายเหต : คาตอบขางตนเปนแนวในการเฉลย ใหเฉลยตามความคดสรางสรรคของนกเรยน

แตใหถกตองตามเนอหาและอยในดลยพนจของคร

ความหมายวรรณคด

ความหมายคณคาวรรณคดดานวรรณศลป

เฉลยใบงานท ๑๑.๑ แผนภาพความคด (Mind Mapping)

การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป

แนวทางการพจารณาวรรณคดดานวรรณศลป

การสรรค า ๑) เลอกใชคาตรงความหมาย ๒) เลอกใชคาทเหมาะแกเนอเรองและ ฐานะของบคคลในเรอง ๓) การเลอกใชคาทเหมาะแกลกษณะ ของคาประพนธ ๔) การเลอกใชคาโดยคานงถงเสยง

การใชภาพพจน ๑) การใชอปมา ๒) การใชอปลกษณ ๓) การใชบคคลวต ๔) การใชอตพจนหรอ อวพจน ๕) การใชสญลกษณ ๖) การใชปฏพจน ๗) การใชสทพจน

๘) การใชคาภาษากว

๓๓

เฉลยใบงานท ๑๑.๒

แนวทางการอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป

๑. วรรณคด คอ หนงสอทไดรบการยกยองวาแตงด มคณคา ไดแก กวนพนธ นทาน ละครพด และพงศาวดาร เปนตน

๒. คณคาวรรณคดดานวรรณศลป คอ ความงามทเกดจากกลวธในการแตงวรรณคดหรอ

วรรณกรรมเรองนนๆ

๓. แนวทางการพจารณาคณคาวรรณคดดานวรรณศลป มดงน ๑) การสรรคา ๒) การใชภาพพจน

๔. การพจารณาการเลอกใชค า มดงน

๑) การเลอกใชคาไดถกตองตรงตามความหมาย ๒) การเลอกใชคาทเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง ๓) การเลอกใชคาทเหมาะแกลกษณะของคาประพนธ ๔) การเลอกใชคาโดยคานงถงเสยง

๕. การพจารณาการใชภาพพจนมอะไรบาง ๑) การใชอปมา ๒) การใชอปลกษณ ๓) การใชบคคลวต ๔) การใชอตพจนหรออวพจน ๕) การใชสญลกษณ ๖) การใชปฏพจน ๗) การใชสทพจน ๘) การใชคาภาษากว

หมายเหต : คาตอบขางตนเปนแนวในการเฉลย ใหเฉลยตามความคดสรางสรรคของนกเรยน

แตใหถกตองตามเนอหาและอยในดลยพนจของคร

ดใจดวยนะจะ สาหรบคนทตอบถก คนไหนตอบถกนอยกลองกลบไปทบทวนเนอหาดอกครง

นะจะ

๓๔

๑. รปแบบการแตง เปนบทรอยกรองทใชคาประพนธสองประเภทแตงรวมกน คอ โคลงสสภาพกบกาพยยาน ๑๑ ซงเนอหาจะขนตนดวยโคลงสสภาพ ๑ บท ตามดวยกาพยยาน ๑๑ แตงเลยนความและขยายความโคลงบทนาไมจากดจานวนบท ๒. สาระและแนวคดส าคญ

มเนอหาเปนการชมกระบวนเรอในเวลาเชา ไดพรรณนาเกยวกบลกษณะ ของเรอแตละลาทมหวเรอเปนรปสตวตางชนดซงมความงดงามแตกตางกนไปไวอยางละเอยด การเหชมกระบวนเรอสองบททาย บรรยายและพรรณนาใหเสยงดนตรและภาพของกาลงพลในกระบวนเรอทเดนทางไปดวยความสนกสนานรนเรง เชอมโยงไปสบทเหชมปลาในลาดบตอไป

๓. โครงเรอง มการจดลาดบความโดยยดเวลาเปนสาคญ เรมตงแตเวลาเชา แสงแดดสองประกายเรองรอง กลาวชมกระบวนเรอในกระบวนพยหยาตราทางชลมารคและจบบทเหชมเรอดวยการเกรนชมปลาตอไป ๔. กลวธการแตง กลาวถงการเสดจทางชลมารคจากกรงศรอยธยาไปบรเวณทาเจาสนก เมอทรงพบเหนสงใดระหวางการเดนทาง กจะทรงพรรณนาราพงราพน ๕. เรอทถกกลาวถงในบทประพนธ มอะไรบาง เรอกง เรอสงห เรอครฑ เรออนทร เรอเลยงผา เรอวาสกร เรอสมรรถชย เรอสรมข เรอสวรรณหงส เรอมา เรอมงกร เรอนาคา

หมายเหต : คาตอบขางตนเปนแนวในการเฉลย ใหเฉลยตามความคดสรางสรรค ของนกเรยนแตใหถกตองตามเนอหาและอยในดลยพนจของคร

เฉลยใบงานท ๑๑.๓

การอานวเคราะหวจารณวรรณคด

๓๕

หมายเหต : คาตอบขางตนเปนแนวในการเฉลย ใหเฉลยตามความคดสรางสรรคของนกเรยน

แตใหถกตองตามเนอหาและอยในดลยพนจของคร

เฉลยใบงานท ๑๑.๔

การอานวเคราะหวจารณวรรณคด

ดานวรรณศลป

๑. กาพยเหเรอมลกษณะอยางไร ใชโคลงสสภาพและกาพยยาน ๑๑ โดยขนตนดวยโคลงสสภาพ ๑ บท

ตามดวยกาพยยานกบทกได เนอความของกาพยบทแรกจะเหมอนกบโคลง คอ ตองมเนอความเหมอนกนแลวขยายความใหกวางออกไป

๒. กาพยเหเรอใชวรรณศลปใดบาง พรอมยกตวอยาง ๑) การเลนเสยงสมผส ทงสมผสสระและสมผสอกษร เชน "สมรรถชยไกรกาบแกว แสงแวววบจบสาคร เรยบเรยงเคยงคจร ดงรอนฟามาแดนดน" ๒) การเลอกใชค าทเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง เชน “ พระเสดจโดยแดนชล ทรงเรอตนงามเฉดฉาย กงแกวแพรวพรรณราย พายออนหยบจบงามงอน ” ๓) การเลอกใชค าสทพจน เชน “ เรอครฑยดนาคหว ลวลอยมาพาผนผยอง พลพายกรายพายทอง รองโหเหโอเหมา ” ๔) การใชภาพพจนอปมา เชน “ สวรรณหงสทรงพหอย งามชดชอยลอยหลงสนธ เพยงหงสทรงพรหมนทร ลนลาศเลอนเตอนตาชม

๕) การใชค าบรรยายท าใหเกดภาพชดเจน เชน “ นาวาแนนเปนขนด ลวนรปสตวแสนยากร เรอรวทวธงสลอน สาครลนครนครนฟอง ”

๓๖

ขอ เฉลย ๑ ข ๒ ค

๓ ง

๔ ก ๕ ค ๖ ก

๗ ค ๘ ก ๙ ง

๑๐ ข

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง การอานวเคราะหวจารณวรรณคด ดานวรรณศลป เลมท ๑๑

เกงจงเลยทกคน ขอใหไดคะแนนเตมทกคนนะคะ

๓๗

เกณฑการประเมนผลงานกลม แนวทางการประเมนการน าเสนอผลงานกลม

ระดบ

คะแนน

หวขอการพจารณา/ระดบการปฏบตหรอพฤตกรรม

เนอหา กลวธการน าเสนอ ขนตอนการน าเสนอ

การใชภาษา ตอบค าถาม/เวลา

๔ มการเรยงลาดบ เนอหาไดด มความตอเนอง มประโยชน ใหแงคด

มการนาเขาสเนอเรอง มความสมพนธกบ เนอเรอง เราใจผฟง มความมนใจ

มการนาเสนออยางตอเนองราบรนเปนไปตามขนตอน

ออกเสยงถกตองตามอกขรวธและดงชดเจน ใชภาษาเหมาะสม เขาใจงาย มการใชสานวนโวหาร

ตอบคาถามไดอยางมภมร และมความชดเจน มแหลงอางอง ใชเวลาตามกาหนด

๓ มการเรยงลาดบ เนอหาไดดมความตอเนองมประโยชน ใหแงคดนอย

มการนาเขาสเนอเรอง มความสมพนธกบ เนอเรอง เราใจผฟง ไมมความมนใจในการนาเสนอ

การนาเสนอ ตอเนอง มการขามขนตอนบาง

ออกเสยงถกตองตามอกขรวธและดงชดเจน ใชภาษาเหมาะสม เขาใจงาย ไมมการใชสานวนโวหาร

ตอบคาถามไดคอนขางชดเจน มแหลงอางอง ใชเวลาเกนกาหนด ๑ นาท

๒ มการเรยงลาดบเนอหาไดด มความตอเนอง มประโยชนนอย ใหแงคดนอย

มการนาเขาสเนอเรอง มความสมพนธกบ เนอเรอง ไมเราใจผฟง ไมมความมนใจในการนาเสนอ

การนาเสนอตอเนอง ไมมขนตอนเปนสวนใหญ

ออกเสยงถกตองตามอกขรวธและดงชดเจน ใชภาษาเขาใจยาก ไมมการใชสานวนโวหาร

ตอบคาถามไดไมคอยชดเจน มแหลงอางองเปนบางสวน ใชเวลาเกนกาหนด ๒ นาท

๑ มการเรยงลาดบเนอหาไดด ไมมความตอเนอง มประโยชนนอย ใหแงคดนอย

มการนาเขาสเนอเรอง ไมมความสมพนธกบเนอเรอง ไมเราใจผฟง ไมมความมนใจในการนาเสนอ

การนาเสนอ ไมตอเนอง นาเสนอสบสน

ออกเสยงถกตองตามอกขรวธและดงชดเจน ใชภาษาไมเหมาะสม เขาใจยาก ไมมการใชสานวนโวหาร

ตอบคาถามไมไดเปนสวนใหญ ใชเวลาเกนกาหนด ๕ นาท

๓๘

แบบประเมนการน าเสนอผลงานกลม

กลมท..........................................................หอง.........................

ประเดน ชอ - สกล สมาชก

เนอห

า ๔ กลวธ

ก

ารน า

เสนอ

๔

ขนตอ

นการ

น าเส

นอ

๔

การใ

ชภาษ

า ๔

การต

อบค า

ถาม

/เวลา

๔

รวม

คะแน

น ๒๐

๑. ๒. ๓ ๔. ๕. ๖. ๗. ๘.

(ลงชอ)………………………….…………ผประเมน (...............................................) วนท........เดอน..............................พ.ศ.............

เกณฑการประเมน ๔ หมายถง ดมาก ๓ หมายถง ด

๒ หมายถง พอใช ๑ หมายถง ตองปรบปรง

๓๙

เกณฑการประเมนการเขยนแผนภาพความคด แนวทางการประเมนองคความรระบบความคดรวบยอดจากแผนภาพความคด

ระดบ หวขอการพจารณา

ความคดรวบยอด

ความคดรอง

ความคดยอย

การเชอมโยงความคด

ความสวยงาม

๔ เขยนแผนทความคดทแสดงความคด รวบยอดหลก ถกตอง ตรงประเดน

ขยายความคดรองไดถกตอง ครบทกประเดน

ขยายความคดยอยไดถกตอง ครบทกประเดน

เชอมโยงความคดรวบยอดหลก ความคดรองความคดยอยไดชดเจน

มสสวยงามประณต แยก ประเดนหลกประเดนรอง ประเดนยอยไดชดเจน

๓ เขยนแผนทความคดทแสดงความคด รวบยอดหลก ถกตอง

ขยายความคดรองไดถกตอง แตไมครบทกประเดน มจานวนมากประเดน

ขยายความคดยอยไดถกตอง แตไมครบทกประเดน มจานวนมากประเดน

เชอมโยงความคดรวบยอดหลก ความคดรองความคดยอยได

มสสวยงาม แยกประเดนหลกประเดนรอง ประเดนยอยได

๒ เขยนแผนทความคดทแสดงความคด รวบยอดหลก ถกตอง

ขยายความคดรองไดถกตองมจานวนนอยประเดน

ขยายความคดยอยไดถกตอง มจานวนนอยประเดน

เชอมโยงความคดรวบยอดหลก ความคดรองความคดยอย

มสสวยงาม ไมสามารถแยก ประเดนหลก ประเดนรอง ประเดนยอย

๑ เขยนแผนทความคดทแสดงความคด รวบยอดหลก ไมตรงประเดน

ขยายความคดรองไดไมถกตอง

ขยายความคดยอยไดไมถกตอง

ไมเชอมโยงความคดรวบยอดหลก ความคดรองความคดยอย

มสไมสวยงาม ไมสามารถแยกประเดนหลก ประเดนรอง ประเดนยอย

๔๐

แบบประเมนการเขยนแผนภาพความคด (Mind Mapping)

กลมท............................................................หอง........................

ประเดน

ชอ-สกล

ความ

คดรว

บยอ

ด ๔

ความ

คดรอ

ง ๔

ความ

คดยอ

ย ๔

การเช

อมโย

งคว

ามคด

๔

ความ

สวยง

าม

๔

รวมค

ะแนน

๒๐

๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ๖. ๗. ๘.

(ลงชอ)………………………….…………ผประเมน (...............................................) วนท........เดอน..............................พ.ศ.............

เกณฑการประเมน ๔ หมายถง ดมาก ๓ หมายถง ด

๒ หมายถง พอใช ๑ หมายถง ตองปรบปรง

๔๑

เกณฑการพจารณาพฤตกรรมการท างานกลม

เกณฑการประเมน

ระดบคณภาพ

ดมาก (๔) ด (๓) พอใช (๒) ควรปรบปรง (๑) การแสดง

ความคดเหน

มความคดเหนทรเรมสรางสรรคมคณคา

เสนอความคดเหน ทแปลกใหมบาง

ความคดเหนทเสนอไมดนก

ไมคอยเสนอ ความคดเหน

การรบฟงความ

คดเหนของผอน

เปนหวหนารบผดชอบงาน รบฟงความคดเหน ของสมาชกในกลม

รบฟงความคดเหน ของผอนเปนสวน ใหญ

รบฟงความคดเหน ของผอนบาง

ไมรบฟงความ คดเหนของผอน

ความรวมมอกบ

กลม

ใหความรวมมอสมาเสมอไมเคยขาด

ใหความรวมมอ ขาดบางเปนบางครง

ใหความรวมมอเปนครงคราว

หลกเลยงทจะใหความรวมมอ

ความตงใจในการท างาน

อาสารบงานเพมเตม ทางานเทาทกลม มอบหมาย

เกยงงาน เลยงงาน

๔๒

แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

ค าชแจง : ใหผสงเกตพจารณาคณภาพพฤตกรรมของผเรยนแตละคน และเขยนเครองหมาย / ลงในชองระดบคะแนน ระดบ ๔ หมายถง มพฤตกรรมในระดบ ดมาก ระดบ ๓ หมายถง มพฤตกรรมในระดบ ด ระดบ ๒ หมายถง มพฤตกรรมในระดบ พอใช ระดบ ๑ หมายถง มพฤตกรรมในระดบ ควรปรบปรง

พฤตกรรม/ คะแนน

ชอ - สกล

การแสดงความคดเหน

การรบฟงความคดเหนของผอน

ความรวมมอ กบกลม

ความตงใจ ในการท างาน

รวมคะแนน (๑๖) ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑

๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ๖. ๗. ๘.

ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... (ลงชอ)………………………….…………ผประเมน (...............................................) วนท........เดอน..............................พ.ศ.............

๔๓

เกณฑประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

รายการประเมน ระดบคณภาพ

๔ ๓ ๒ ๑ ๑. ความมงมนใน การทางาน

มความมงมนขยนหมนเพยรตงใจเรยนเปนอยางมาก

มความมงมนขยนหมนเพยรตงใจเรยนด

มความมงมนขยนหมนเพยรตงใจเรยนเปนบางครง

ขาดความมงมน ไมสนใจการเรยน

๒. ความรบผดชอบ สงงานครบถวนและตรงเวลาเปนประจาเสมอ

สงงานครบถวนและตรงเวลา

สงงานครบถวนแตไมตรงเวลาหรอสงงานไมครบถวนแต ตรงเวลา

สงงานบางบางครง

๓. ความมระเบยบ วนย

ปฏบตตามขอตกลงทกาหนดขนรวมกนเปนอยางด

ปฏบตตามขอตกลงทกาหนดขนรวมกน

ปฏบตตามขอตกลงทกาหนดขนรวมกนเปนบางครง

ไมปฏบตตามขอตกลงทกาหนดขนรวมกน

๔. ความเออเฟอและ สามคค

มความสามคคและชวยเหลอเพอนเปนอยางดและสมาเสมอ

มความสามคคและชวยเหลอเพอนเปนอยางด

มความสามคคและชวยเหลอเพอนเปนบางครง

ขาดความสามคคและไมเออเฟอตอเพอน

๕. ความเชอมนใน ตนเอง

มความเชอมนกลาแสดงความคดเหน มความคดรเรมสรางสรรคเปนประจาสมาเสมอ

มความเชอมนกลาแสดงความคดเหน มความคดรเรมสรางสรรค

ความเชอมนกลาแสดงความคดเหนในบางโอกาส

ขาดความมนใจไมกลาแสดงความคดเหน

๔๔

แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค คณลกษณะอนพงประสงคทประเมน ๑. ความมงมนในการทางาน ๒. ความรบผดชอบ ๓. ความมระเบยบวนย ๔. ความเออเฟอและสามคค ๕. ความเชอมนในตนเอง

ท พฤตกรรม ชอ – สกล

ขอ ๑ (๔)

ขอ ๒ (๔)

ขอ ๓ (๔)

ขอ ๔ (๔)

ขอ ๕ (๔)

คะแนน (๒๐)

สรป ผาน ไมผาน

เกณฑการประเมน

คะแนนรวม ๑๖ – ๒๐ คะแนน ระดบ ดมาก จานวน.......... คน คดเปนรอยละ ......... คะแนนรวม ๑๔ – ๑๕ คะแนน ระดบ ด จานวน.......... คน คดเปนรอยละ ......... คะแนนรวม ๑๒ – ๑๓ คะแนน ระดบ พอใช จานวน.......... คน คดเปนรอยละ ......... คะแนนรวมนอยกวา ๑๒ คะแนน ระดบ ปรบปรง จานวน.......... คน คดเปนรอยละ .........

เกณฑการประเมน ไดคะแนนรอยละ ๘๐ ขนไป จงถอวาผานเกณฑการประเมน

(ลงชอ)………………………….…………ผประเมน (...............................................)

วนท........เดอน..............................พ.ศ.............