อ.รภัทร เอกนิธิเศรษฐ์ eknithiset@yahoo...อ.รภ ทร...
TRANSCRIPT
อ.รภทร เอกนธเศรษฐ
สภาวะ/เงอนไข ทรางกาย บางสวน
ของรางกายหรออวยวะของ
รางกาย ไมสามารถท าหนาทได
อยางปกต
Principles of Epidemiology, 2nd Edition, Centers for Disease Control and Prevention
แหลงรง
โรค
ชองทางของการ
ตดตอ
เช อ
โรค
ทางเขาของ
เช อโรค
โฮสตทมภม
ไวรบ
คน, สตว, วตถสงของ หรอ
สาร ( substance) ซ งท าให
เชอกอโรคผานหรอ กระจาย
ไปสคน
1. EXOTIC
2. SPORADIC
3. ENDEMIC
4. EPIDEMIC
5. PANDEMIC
6. OUTBREAK
การเกดโรคในชมชนมใชการสมตวอยาง
แตจะเกดมากหรอนอย หรอไมเกดขนเลย
ในคนบางกลม จงตองใชความรทางระบาด
วทยา เพออธบายปจจยตางๆ ทท าใหบาง
คนหรอบางกลมมโอกาสปวยมากกวาปกต
Host
(คน)
Agent
(สงกอโรค)
Environment
(สงแวดลอม)
องคสามทางระบาดวทยา(Epidemiologic Triad)
• อาย Age
• เพศ Sex
• ลกษณะทางยนส Genotype
• สถานภาพทางสขภาพ Health status
• พฤตกรรม Behaviour
•สถานภาพทางดานโภชนาการ Nutritional status
• Weather
• Housing
• Geography
• Occupation
• Air quality
• Food
• สงมชวต Biological, สารเคมchemical
• ความสามารถในการท าใหตดเชอInfectivity
• ความสามารถในการกอพยาธสภาพPathogenicity
• ความรนแรง Virulence
• Antigenic stability
• การอยรอด Survival
Host- คน Agent- สงกอ
โรค
Environment -
สงแวดลอม
Environment -
สงแวดลอม
Environment -
สงแวดลอม
Host-
คน Agent- สงกอ
โรค
Environment -
สงแวดลอม
การระบาด คอ การมผปวยจ านวนทมากกวาจ านวนปกตทคาดหมาย
ณ สถานท หรอ ในประชากร ในชวงเวลาหนง
การทมเหตการณเกดขนในจ านวนมากกวาปกต เมอเปรยบเทยบกบจ านวนผปวยในชวงเวลาเดยวกนในอดต เชน คามธยฐาน 5 ป (median)
เหตการณทเกดขนกบคนต งแต 2 คนขนไปในระยะเวลาอนส น หลงจากรวมกจกรรมดวยกนมา
ศพท และนยาม
การตรวจจบ
รปแบบการระบาด และ Epidemic curve
14
นยามการระบาด • การระบาดคอ การมผปวยจ านวนทมากกวาปกตกวาท
คาดหมายไว ในสถานท และ เวลานน
• ??? อยางไรคอปกต
มากกวา
คามธยฐาน 5 ป ยอนหลง *** หรอ
คาเฉลย + สวนเบยงเบนมาตรฐาน 5 ปยอนหลง หรอ
คาเฉลยของ 2-3 สปดาหหรอ 2-3 เดอน กอนหนานน
ปวย 2 รายขนไป ทเกดโรคในเวลาอนส น
โดยมความเกยวของเชอมโยงกนได
ปวย 1 ราย ดวยโรคทไมเคยม หรอ เคยมแตหายไปนานแลว
15
Epidemic = Outbreak = จ านวนมากกวาปกตทคาดการณไว ในพนท กลมประชากร ณ เวลา ชวงเวลาใดเวลาหนง
(outbreak -> เปนค าทเนนการกระจายท
รวดเรว, จ ากดพนทมากกวา
Epidemic -> เปนค าทเนนไปทางการมโรคในวงกวาง)
Cluster = กลมของผปวยในสถานทและเวลาหนง
(ไมจ าเปนตองมากกวาปกต)
16
17
พจารณาวา เกดการระบาดหรอไม
Reported Cases of Leptospirosis by Month,
Thailand,1995-1999.
0
500
1000
1500
M N M N M N M N M
Nu
mber o
f
Cases
1995 1996 1997 1998 1999
ผปวยในชวงเวลาและสถานทเดยวกน มจ านวน
มากกวาปกตทเกดในอดต
18
ผปวยเพยงรายเดยว แตปวยดวยโรคทไมเคย
พบมากอน
เดกชายอาย 3 ป ถก
วนจฉยวาปวยเปน
ไขหวดนก (H5N1) ใน
ฮองกง กระตนใหนก
สาธารณสขทวโลกเรง
สอบสวนอยางเตมท
พจารณาวา เกดการระบาดหรอไม
ผดสงเกต นาสงสย
นาตกใจ
ใครๆกสนใจ
ผใหญเดอดรอน
สอมวลชนเกาะตด และบอยคร งคนขอมล
เอง
ประชาชนคาดหวงใหมการด าเนนงาน
บางอยาง
แหลงขอมลและขาว :
ระบบเฝาระวงทเกบขอมลและวเคราะห เปนประจ า อยางครบถวน ถกตอง และทนเวลา
เจาหนาท สธ. หรอ ประชาชนทเหนการเกดโรค ซ า ๆ กนหลายราย
สอสารมวลชน : หนงสอพมพ, ทว, อนเตอรเนต
20
21
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July
การเฝาระวงมเพอตรวจจบการระบาด
1995 1996 1997 1998 1999
จ านวนผปวยอจจาระรวงอยางแรง จงหวด
ขอนแกน,
ประเทศไทย January 1995 - July 1999
22
ควบคมการระบาดทก าลงเกด
ปองกนการระบาดในอนาคต
ศกษาวจยเพอหาความรเกยวกบโรค
ประเมนประสทธผลของมาตรการควบคมโรคทม
ประเมนประสทธผลของระบบเฝาระวง
ฝกอบรมนกสาธารณสข
ตอบสนองความตองการทางสงคม การเมอง หรอกฎหมาย
23
วตถประสงคของการสอบสวนการระบาด
24
0
20
40
60
80
100
1 5 9 13 17 21 25 29 33 37
ผป. ราย
แรก
รายแรก
มา รพ.
รง. ตอ
จงหวด
ผลแลบ
ออก
สง
แลบ เร มออก
คมโรค
Days
โอกาสในการ
ปองกนโรค
ล าดบเวลาเหตการณ “ ในความเปนจรง ”
25
0
20
40
60
80
100
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39
Days
จ านวนทปองกน
การปวยได
ผป.
รายแรก
เร ม
คมโรค
26
สอบสวน +
ควบคม +++
สอบสวน+++
ควบคม +
สอบสวน+++
ควบคม +++
สอบสวน+++
ควบคม +
ร ไมร
แหลงโรค/วธถายทอดโรค
ร
ไมร
ชนดเชอสาเหต
1. เตรยมการปฏบตงานภาคสนาม
2. ตรวจสอบยนยนการวนจฉยและการระบาด
3. ก าหนดนยามผปวยและคนหาผปวยเพมเตม
4. ศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา -การมผปวยตาม
เวลา สถานท บคคล
5. สรางสมมตฐานการเกดโรค
6. ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห – ทดสอบสมมตฐาน
7. มการศกษาเพมเตม ถาจ าเปน
8. ควบคมและปองกนโรค รวมถงการเฝาระวงตอ
9. น าเสนอผลการสอบสวน
27
ขนตอนการสอบสวนโรค
A. การสอบสวน : ความร ทบทวนวรรณกรรม
การระบาดทคลายคลงกนกอนหนาน??, วสด
อปกรณ, เคร องมอตางๆ เกบตวอยางและการ
ขนสง คอมพวเตอรฯลฯ
B. การบรหารจดการ การประสานงาน การ
ตดตอสอสาร– หนงสอแจง โทรแจง
C. การขอค าปรกษา
D. แผนปฏบตการ ท าอะไรกอนหลง บทบาท
หนาท
28
จ านวนผปวย “ เพมขนจรง ” หรอไม
ไดรบการวนจฉยอยางไร ? ใชอาการอยางเดยว ?
หรอมผลแลบดวย ?
จ านวนผปวยทพบโดยปกตในอดตเปนเทาใด?
ขอมลระบบเฝาระวง, เวชระเบยน, บนทกผปวยในฯลฯ
29
ขอควรระวง!
เพมขนตามฤกาลหรอเปลา (Seasonal variations)
การเปลยนแปลงของการเฝาระวง นยามเปลยนไหไหม ระบบการรายงานเขมขนขน เปนตน
การวนจฉยโรคโดยโดยอาศยเทคนคใหมๆ สามารถพบโรคไดมากขนท าใหพบผปวยมากขนจากเดม
ความผดพลาดจากการวนจฉยโรค
31
เกด การระบาด หรอไม ?
ผป. เกยวของเชอมโยงถงกน?
จ านวนมากกวาปกต?
วนจฉยวาเปนโรคอะไร?
ใชอาการอยางเดยว?
มแลบยนยน?
เตอนตวเองเสมอวา :
สามารถใชมาตรการควบคมการระบาดไดเลยหรอไม ?
32
ผปวยวยผใหญหลายคนในหมบานชนบทแหง
หนง ปวยดวยอาการมไข ปวดขอ ปวดกลามเนอ
และมผนขนตามรางกาย
• เปนการระบาด ใชหรอไม?
• โรคอะไร?
•ควรเร มสอบสวนหรอไม?
•มมาตรการคมโรคทเร มไดเลยหรอไม?
ยนยนการระบาด
โรคทอาจเปนได measles, rubella,
dengue etc.
ตดสนใจออกสอบสวนการระบาด
พนหมอกควนก าจดยงเลย ดหรอไม?
ตวอยางท 1
33
กลมผปวย ไดรบการยนยนวาเปนโรคหดใน
โรงเรยนประถมแหงหนง ซงต งยในประเทศท
ไมมการฉดวคซนโรคหด • เปนการระบาด ใชหรอไม? • โรคอะไร? •ควรเร มสอบสวนหรอไม? •มมาตรการคมโรคทเร มไดเลยหรอไม?
ยนยนการระบาด
ยนยนการวนจฉยแลว
การสอบสวนการระบาดอาจไม
จ าเปน
ไมมมาตรการควบคมอยางจ าเพาะ
ตวอยางท 2
34
นกระบาด นกจลชวะ แพทย นกอนามย สวล. จนท.รฐ ผสอขาว อนๆ
ประสานงาน การสอบสวนภาคสนาม •ขอเขาพนท แจงผเกยวของ
ยนยนการระบาด และตดสนใจออกสอบสวน
จดทมสอบสวน และ ควบคมโรค
การก าหนดนยามผปวย
นยามเปนชดเงอนไขทตดสนวา บคคลนนปวยดวยโรคทก าลงสอบสวนหรอไม ซงตองค านงวา
มเงอนไขอาการ/อาการแสดง ซงระบคณสมบตบคคล เวลา และสถานท นอกจากน ยงรวมถงผลแลบดวย
ควรงาย ใชไดในทางปฏบต
พจารณาความไว (Sensitivity) และ ความจ าเพาะ (specificity)
35
36
ผปวยอาย 5 ปขนไป ทพกอาศยในเมอง ก. ทมประวต อาการตาเหลองหรอไดรบวนจฉยในโรงพยาบาลวามอาการตาเหลอง โดยไมมโรคตบหรอสาเหตทชดเจน ต งแตวนท 1 มกราคม – 30 มนาคม
37
SENSITIVITY SPECIFICITY
38
มผลบวกลวงจ านวนมาก
ตองตรวจแลบมาก
ผลตรวจยนยนใหผลบวกนอย
วนจฉย ผป. ไดมาก, แต …
Danger of overload
39
ผลบวกลวงมนอย
ตรวจแลบจ านวนไมมาก
ตรวจเจอวาปวยจรงไดมาก
วนจฉย ผป. ไดนอย, แต …
Danger of underload
ผปวยสงสย (Possible ) ผทมอาการอจจาระรวงอยางแรง ...
ผปวยนาจะเปน (Probable)
ผทอาย 5 ปขนไป มอาการขาดน าอยางรนแรง หรอตายเนองจากการถายเหลวเปนน า
ผปวยยนยน (Confirmed)
สงตรวจอจจาระ แยกเชอ Vibrio cholerae ได
40
41
คนหาผปวย
เพมเตม
คนหาผปวยเพมเตม
Active case finding พยายามคนหา โดยระบขอบเขตใหชดเจน • ผรวมงานเลยง • ผเขางานเทศกาล • ผอาศยในหมบาน • คนงานโรงงาน • คนหาในโรงพยาบาล หรอผลแลบ • ฯลฯ
ส ารวจ
ทบทว
น
บนทก
เอกสา
รตางๆ
42 46
ท าไมตองคนหาผปวย
เพมเตม
43
เกบขอมล
• หาขอมล รายละเอยด. ชอ ท
อย
เบอรโทร
• ขอมลทางประชากรศาสตร
• อาการทางคลนก วนเร มปวย
• ปจจยเสยง
คนหาผปวย
รายละเอยดทควรเกบ
รวบรวม
ขอมลสวนบคคล ชอ
สกล ทอยปจจบน เบอร
โทรทตดตอได
ขอมลทางดาน
ประชากร อาย เพศ
เช อชาต อาชพ
ขอมลทางคลนก
วนเร มปวย อาการ
และอาการแสดง,
การพกรกษาตวใน
โรงพยาบาล,
สถานภาพการรกษา
, เสยชวต
ขอมลเกยวกบ
ปจจยเสยง:
ปจจยเสยง
จ าเพาะ,
สถานภาพ
เกยวกบการไดรบ
ภมตานทาน
45
Survey of hepatitis B cases in a male juvenile detention, Saraburi, Thailand, November 1999
Date of interview Interviewer's name Patient number
Patient's name-Surname Age (in years) Number of domitory (1-5)
Study field 1. Machanic 2. Carpanter 3. Electric
4. Barber 5. Music 6. Agriculture
Clinical symptoms (sick inside the juvenile detention, since 1 Jan 99) Possible risk factors
No Yes Y N
Homosexual Y N
Injected drug user Y N
This hepatitis cases is laboratory confirmedY N
Tatooing
Jaundice
Nausia/Vomiting
Fatigue
Onset of symptoms
Clinical info.
Risk factors
Identifying
info.
Demographic info.
47
เกบขอมล
วเคราะหขอมล
ระบาดวทยาเชง
พรรณนา
เรยบเรยงดการกระจาย - เวลา - สถานท - บคคล
คนหาผปวย
Epidemic curve or “epi curve” = กราฟ (ฮสโตแกรม) ของจ านวนผปวยตามเวลาของการเร มปวย
จ านวนปวย เปน แกน y
เวลาแกน x
ขอไดเปรยบ:
สามารถแสดงระยะเวลาของการระบาด
อาจสามารถใชในการประมาณระยะเวลาของการสมผสกบปจจย
การระบาดทมแหลงโรครวม
(Point source
epidemic)
• รปราง – ชนขน มยอด
หนงยอด คอยๆลดลง
• การแปลผล - คนมการสมผสกบแหลงโรค
เดยวกนในชวงเวลาสนๆ
0
5
10
15
20
25
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19
แหลงโรครวม
แหลงโรคยงคงอยและการ
เจบปวยยงคงเกดขนเร อยๆ
คอยๆเพมขนไมไดม
ลกษณะเปน ยอดสง
เหมอนแหลงโรครวม เปน
แนวราบ และมผปวยอยาง
ตอเนองจนกระทงแหลงโรค
ถกก าจดไป
50
แหลงโรคกระจาย
• Shape - a series of
progressively taller peaks
• แปลผล - person-to-
person spread
0
5
10
15
20
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19
person to person
0
2
4
6
8
10
12
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
0
1
2
3
4
5
6
1 2 3 4 5 6 7 8
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
hours
cases
cases
cases
days
weeks
Common point source Common persistent
source
Propagated source cases
days
Common intermittent
source
การระบาดทมแหลงโรครวม (Common source outbreak)
Point (แพรโรคจากจดเดยว เวลาเดยวส นๆ)
Intermittent (แพรโรคจากจดเดยว และหยดเปนพกๆ)
Continuous (แพรโรคจากจดเดยว อยางตอเนอง)
การระบาดทแหลงโรคแพรกระจาย
Propagated source outbreak (Person-to-person)
53
54
Food
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
55
Case
Date of onset
(เวลาทเกดการแพรโรค)
Point source OB •ผป.ทกรายเกดโรค 1 ระยะฟกตว •กราฟ “ขนชน – ลงชา” •ท านายเวลา สมผสโรคได
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10จ านวนผป.
วนเร มปวย
Point source • All cases occur in 1 incubation period • Steep upslope • More gradual down slope • Able to predict exposure period
1 ระยะฟกตว
sou
rce
ระยะฟกตวสนทสด
ระยะฟกตวเฉลย
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
57
Case
Date of onset
(Point source outbreak)
Min. IP
Max. IP
Median. IP
5 2
6 3 1 4
15 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
April May
Probable infection time period
June
N° c
ases Shortest incubation period:
Longest incubation period: 60 suspected case
probable case
confirmed case
59
การระบาดทมแหลงโรคแพรกระจาย
Propagated source outbreak
60
Epidemic Curve ของการระบาดทมแหลงโรคแพรกระจาย
0
5
10
15
20
25
30Cases
Date of onset
ท าใหเหนขอบเขตของปญหา/
การระบาดของโรค
ท าใหเหนรปแบบ หรอ กลมกอน
ของโรควาอยบรเวณใด เชน ใกล
แมน า บรเวณทใกลกบ
รานอาหาร เปนตน
Portinatx
Ibiza-City
10 km
63
Spot map of facial palsy casesSpot map of facial palsy casesin in ThawangphaThawangpha district, Thailand, 1 Jan - 22 Sep 1999 district, Thailand, 1 Jan - 22 Sep 1999
Thawangpha district
River case Subdistrict border
แผนทแสดงต าแหนงหมบานทมผปวยกลามเนอ
ใบหนาอมพาตครงซก ซงพบวาอยตดแมน า หรอ
ล าธาร
แหลงขอมล- นพ.เฉวตสรร นามวาท ส านกระบาด
64
อตราปวยจ าแนกตามหมบาน (N=180)
80.95
70.37
63.64
35.63
72.28
81.82
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 OtherVillage
%
ประชากรกลมเสยง เชน เพศ กลมอาย
เช อชาต ศาสนา การ
การสมผสปจจย เชน เร องอาชพ การท า
กจกรรมวนวาง การใชยา การสบบหร
การใชยาเสพตด เปน
67
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45+
Age Group
Ad
mis
sio
ns/1
00,0
00 p
op
อาการและอาการแสดงของผปวย
4.48
14.14
21.72
22.07
27.24
28.97
34.48
38.97
42.19
43.45
43.75
44.83
46.88
46.88
50.34
0 20 40 60 80 100
Arm/Leg weakness
Constipation
Dyspnea
Diplopia
Blure vision
Diarrhea
Neusea/Vomiting
Abd. Discomfort
Fatigue
Abd. Pain
Dysarthia
Dysphagia
Dyspepsia
Ptosis
Dry mount
Signs & symptoms
%
69
Cases
0
5
10
15
20
25
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0
200
400
600
800
1000
1200
0-4 '5-14 '15-44 '45-64 '64+
Age Group
วเคราะห และสงเคราะห
เชอสาเหต ? แหลงโรค ? วธถายทอดโรค
?
Person Place Time
สรางสมมตฐาน
70
- ใคร คอกลมเสยง ?
- อะไรเปนแหลง หรอพาหะของโรค ?
- ถายทอดโรคดวยวธใด ?
5. สรางสมมตฐานการเกดโรค
ตวอยาง • การสก เปนปจจยเสยงของโรคตบอกเสบ บ เพราะ ผป. 13 จาก 15 ราย ปวยหลงจากมาการสกผวหนงไมนาน • บอน า เปนแหลงแพรเชอชเกลลา เพราะ ผป.สวนใหญใชน าจากบอน • (จากกรณ โรคอาหารเปนพษในนกเรยน) น าสมค นในโรงเรยน เปนสาเหตของโรค เพราะม พขร. สงน าอดลมมาแวะดม น าสมค นเพยงแกวเดยวแลวปวย
71
- ใคร คอกลมเสยง ?
- อะไรเปนแหลง
หรอพาหะของโรค ?
- ถายทอดโรคดวยวธใด ?
6. ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห – ทดสอบสมมตฐาน
การศกษา
ระบาดวทยาเชงวเคราะห
กน/สมผส ไมกน/ไมไดสมผส
ปวย ไมปวย ปวย ไมปวย
กลมประชากร
ทศกษา
= Risk
ไมกน/ไมสมผส
Risk
กน/สมผส
=
Relative
risk =
Risk
Risk
ประชากร
ไม
ปวย
ปวย
Exposed
Non-exp.
Exposed
Non-exp. Oddc
s =
Oddc
t=
Odds
ratio =
Oddcs
Oddct
74
ไมมปจจย มปจจย
ปวย
ไมปวย
ปวย
ไมปวย
ปวย ไมปวย รวม
มปจจย A B A+B
ไมมปจจย C D C+D
RR = [A/(A+B)] [C/(C+D)]
75
ไมกน กน
ปวย ไมปวย รวม
สบ 90 160 250
ไมสบ 70 1130 1200
RR = 6.2,
การสบบหร กบ โรคมะเรงปอด
แปลผล - -
ผทสบบหร มความเสยงตอการเกดโรคมากเปน
6.2 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทไมไดสบบหร
ปวย
ไมปวย
ปวย
ไมปวย
76
Control (ไมปวย)
Case (ปวย)
Case Control
กน A B
ไมกน C D
OR = (A*D) / (B*C)
ในการระบาดของโรคโบทล
ซม สงสยวาหนอไมปบเปน
สาเหต
Exposed
Non-exp.
Exposed
Non-exp.
77
Case Control Total
สมผส 13 4 17
ไมสมผส 1 62 63
OR = 201, 95%CI 18, 5410
โรคมะเรง กบ การสมผส
สารเคม ก. แปลผล - -
ผทสมผสสาร ก. มความเสยงตอการเกดโรคมาก
เปน 201 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทไมไดสมผส
Control (ไมปวย)
Case (ปวย)
Exposed
Non-exp.
Exposed
Non-exp.
attack rate ของกลมทกนอาหารชนดนน หรอ
สมผสปจจยนน= จ านวนคนทกนอาหารชนดนนหรอสมผสปจจยนนและปวย/จ านวนคนทงหมดทกนอาหาร
ชนดนนหรอสมผสปจจยนน
จ านวนคนทกนอาหารชนดนนและปวย
จ านวนคนทกนอาหารชนดนน
ทงหมด
Exposed Group =
attack rate ของกลมทไมกนอาหารชนดนน หรอไม
สมผสปจจยนน= จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนนหรอไมสมผสปจจยนนและปวย/จ านวนคนทงหมดทไม
กนอาหารชนดนนหรอสมผสปจจยนน
จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนนและปวย
จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนน
ทงหมด
Unexposed Group =
เพอพสจนหาแหลงของการระบาด
ใหพจารณา
› attack rate สงในกลมทสมผสกบ
ปจจย และ
› attack rate ต าในกลมทไมได สมผสปจจย และ
› สวนใหญของคนทปวยไดมการสมผส
กบปจจยนน
Attack rate for people who were exposed to the item
Attack rate for those who
were not exposed
Relative Risk =
ชนดอาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack
Rate %ปวย ไมปวย รวม
Attack
Rate %
Relative
Risk
แฮม 29 17 46 17 12 29
มะเขอเทศบด 23 14 37 23 14 37
ผกโขม 26 17 43 20 12 32
สลดกะหล ำ 18 10 28 28 19 47
นม 2 2 4 44 27 71
ไอศครมวนลำ 43 11 54 3 18 21
สลดผลไม 4 2 6 42 27 69
ไอศรมชอกโกแลต 25 22 47 20 7 27
กลมทกน กลมทไมไดกน
ชนดอาหาร
แฮม
มะเขอเทศบด
ผกโขม
สลดกะหล า
นม
ไอศครมวนลา
ไอศครมชอคโกแลต
ฟรตสลด
กลมทกน
29/46 = 63%
23/37 = 62%
26/43 = 60%
18/28 = 64%
2/4 = 50%
43/54 = 80%
25/47 = 53%
4/6 = 67%
กลมทไมไดกน
17/29 = 59%
23/37 = 62%
20/32 = 62%
28/47 = 60%
44/71 = 62%
3/21 = 14%
20/27 = 74%
42/69 = 61%
ชนดอาหาร
• แฮม
• มะเขอเทศบด
• ผกโขม
• สลดกะหล า
• นม
• ไอศครมวนลา
• ไอศครมชอคโกแลต
• ฟรตสลด
อาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack
Rate %ปวย ไมปวย รวม
Attack
Rate %
Relative
Risk
แฮม 29 17 46 63 17 12 29 59
มะเขอเทศบด 23 14 37 62 23 14 37 62
ผกโขม 26 17 43 60 20 12 32 62
สลดกะหล ำ 18 10 28 64 28 19 47 60
นม 2 2 4 50 44 27 71 62
ไอศครมวนลำ 43 11 54 80 3 18 21 14
ฟรตสลด 4 2 6 67 42 27 69 61
ไอศครมชอคโกแลต 25 22 47 53 20 7 27 74
จ านวนคนทกน จ านวนคนทไมไดกน
อาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack
Rate %ปวย ไมปวย รวม
Attack
Rate %
Relative
Risk
แฮม 29 17 46 63 17 12 29 59 1.07
มะเขอเทศบด 23 14 37 62 23 14 37 62 1.00
ผดโขม 26 17 43 60 20 12 32 62 0.97
สลดกะหล ำ 18 10 28 64 28 19 47 60 1.07
นม 2 2 4 50 44 27 71 62 0.81
ไอศครมวนลำ 43 11 54 80 3 18 21 14 5.71
ฟรตสลด 4 2 6 67 42 27 69 61 1.10
ไอศครมชอคโกแลต 25 22 47 53 20 7 27 74 0.72
กลมทกน กลมทไมไดกน
Cohort study อาหาร จ านวน อตราปวย (%) RR(95%CI)
หนอไม กน ไมกน
น าพรกกะป
กน ไมกน
ไกตมฟก
กน ไมกน
ขาวเหนยว กน ไมกน
น า
กน ไมกน
219
71
212
78
194
96
226
64
148
57
81.74
1.41
81.13
10.26
79.38
27.08
77.43
7.81
70.16
14.29
81.74(8.28-406.72)
7.91(4.09-15.30)
2.93(2.09-4.10)
9.91(4.26-23.06)
4.91(2.33-10.35)
Analytic cohort study: การวเคราะหแบบหลายตวแปร (Multivariate
analysis)
Food Adj. RR 95% CI
หนอไม
น าพรกกะป
ไกตมฟก
ขาวเหนยว
น า
166.24
0.92
1.24
2.65
0.82
15.09-1831.42
0.11-7.51
0.46-3.35
0.29-24.42
0.13-4.97
การศกษาทางหองปฏบตการ-การเพาะเชอ การตรวจทางซโรโลย
ฯลฯ
การศกษาทางสภาพแวดลอม-การตรวจคณภาพน า การส ารวจพนท
ฯลฯ
การศกษาอน ๆ
การศกษาเพมเตม
…………………………………
การศกษาเพมเตม
• Clinical manifestation • ความชกของเชอในดนในพนทจงหวด
• การผลตหนอไมปบทปลอดภย
การศกษา/สอบสวนเพมเตม
• ทางจลชวะ เช อโรค
• สงแวดลอม
• สตว
• ตดตามยอนหลง (ตนก าเนดของ
อาหาร)
• ภมอากาศ
• แมลง/ทางดานกฏวทยา
การควบคมแหลงโรค: ก าจดแหลงโรค เคลอนยายคนออกจากพนทเสยง แยกผปวยและใหการรกษา ท าลายเชอ
ตดวงจรการถายทอดโรค: ปรบปรงสขาภบาลสงแวดลอม ควบคมพาหะน าโรค ใหสขศกษาประชาสมพนธ
เพมภมคมกนในคน: ใหวคซนหรอใหยาปองกน
มาตรการเฉพาะ
แกทสาเหตการระบาด
มาตรการท วไป
เปนการปองกนการระบาดใหม
มาตรการควบคมโรค
• Antitoxin
• การผลตหนอไมปบท
ปลอดภย
• กนรอน
May occur at any time during the
outbreak!!
สงสยวามการระบาดเกดขน
เวลา
ยนยนการรบาด
เตรยมทมสอบสวน
การระบาดควบคม
โรค
ยนยนการวนจฉยโรค
ลงพนท
นยามผปวย
ท าบญชรายการ
( Line list)
จดการขอมล
ระบาดวทยาเชงพรรณนา
ด าเนนมาตรการควบคมโรค
ศกษาระบาดเชงวเคราะห
ใหขอเสนอแนะ
เขยน สรปรายงานการสอบสวนโรค
เผยแพรรายงานการสอบสวนโรค
จงจบกลมละ 3 คน เพออธบายหลกการทท าใหเกดโรค
มาแบบละเอยด และออกมาอธบายหนาหองกลมละ 5 นาทในคาบเรยนคร งตอไปพรอมสงเปนรายงาน
95
https://www.google.co.th/?gws_rd=cr,ssl&ei=H7SbVo6UD8-
KuATdlJ3wAw#q=%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%84%E
0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88
%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A+%E0%B
8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0
%B9%88%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%
E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%82%E0%B8%A
3%E0%B8%84+%E0%B9%82%E0%B8%AE%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%
B9%8C+%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B4
%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1+ppt
96
97