บัณฑูร ลวรัตนากร พ.บ....

ความชกและปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในผสงอาย

เขตเทศบาลเมองกนทรลกษ อ�าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

Buntoon lavaratakon,, M.D.

Kantharalak Hospital,

Sisaket province.

วารสาร วชาการแพทยเขต 11Reg

2 5 5 9Med J 2016

;30

: 13-23

Abstract

The purposes of this cross sectional descriptive study

were to survey prevalence and associated factor of depression

among the elderly living in Kantharalak Municipality, Sisaket Prov-

ince.The sample population were 806 cases above 60 years of age

in Kantharalak Municipality.The research instruments are Self-rated

questionnaire consisted of general basic information and associ-

ated factor of depression. Depression assessed by Patient Health

Questionnaire (PHQ-9) Thai version. Data were collected during

1-30 September 2015. The general basic information was analyzed

by descriptive statistics such as frequency, mean and percentage,

the chi-square test for inferential statistics to analyzed associated

factors to depression.

The result of this study found that the incidence of depression

elderly was 10.7 percent. There were more female with depression

than male with depression,11.8 and 9.0 percent respectively, The

factors associated with depression in elderly. There are statisti-

cally significant at the 0.05 level ,including education, occupation,

income adequacy,to make marit at temple, offering atlms to monks,

The problem of income,family problems, and environmemtal factors

that lead to depression in elderly. The finding of this study can be

used for planning and as a guideline for solving mental problems

among elderly appropriately. Furthermore, they can be imple-

mented in developing mental health service for Thai elderly in

Kantharalak Municipality in future.

Prevalence and Associated Factor of Depression among the Elderlyin Kantharalak Municipality,Sisaket Province

Keyword : depression, prevalence, elderly

บณฑร ลวรตนากร พ.บ. นายแพทยชำานาญการพเศษ โรงพยาบาลกนทรลกษ จ.ศรสะเกษ

14 บณฑร ลวรตนากร พ.บ.วารสารวชาการแพทยเขต 11

ปท 30 ฉบบท 2 เม.ย. - ม.ย. 2559

บทน�า

ปจจบนโรคซมเศราเปนโรคทางจตเวชในกลมโรค

ทมความผดปกตทางอารมณ ซงเปนปญหาทางสาธารณสข

ทสำาคญ โดยนบวนจะทวความรนแรงมากขน พบไดใน

ประชาชนทกเพศทกวย เปนโรคทมจำานวนผปวยเพมขน

อยางตอเนอง และกอใหเกดความสญเสยทรนแรงมากขน

แมโรคนจะไมทำาใหเสยชวตโดยตรง แตการเจบปวยของโรค

นทำาใหเกดความบกพรองในการดำาเนนชวตประจำาวน สราง

ความเสยหายตอคณภาพชวตไดสงกวาโรคอนๆ1 สำาหรบ

ประเทศไทยจากขอมลของกรมสขภาพจต2 รายงานวา ป

พ.ศ.2555 พบคนไทยอาย 15 ป ขนไปปวยเปนโรคซมเศรา

1.5 ลานคน หรอประมาณ 3.3% ของประชากรทงหมด และ

จากสถตขององคการอนามยโลกพบผปวยโรคซมเศราทก

ชวงอายจำานวนมากกวา 350 ลานคนทวโลก และองคการ

อนามยโลกไดทำานายวาในป พ.ศ.2563 โรคซมเศราจะเปน

โรคทกอใหเกดภาวะทกขทรมานมากทสดเปนอนดบสอง

รองจากโรคหวใจ3 สำาหรบในผสงอายนน โรคซมเศราเปน

โรคทมผลกระทบอยางมากตอทงชวตความเปนอยและ

สขภาพโดยรวม ผลกระทบจากโรคซมเศราทมตอผปวยนน

ไมนอยไปกวาโรคทางรางกายทสำาคญอนๆ การปฏบต

ภารกจตางๆ ของผปวยบกพรองลงจากเดมหรออาจทำางาน

นพนธตนฉบบค�าส�าคญ : ภาวะซมเศรา ความชก ผสงอาย

บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) มวตถประสงคเพอศกษาความชกของภาวะ

ซมเศราและปจจยตางๆทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป ทอาศยอยในเขตเทศบาล

เมองกนทรลกษ อำาเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษจำานวน 806คน เครองมอประกอบดวยแบบสอบถามขอมลสวนบคคล

ปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศรา และแบบประเมนภาวะซมเศราโดยการใชแบบสอบถาม Patient Health Ques-

tionnaire (PHQ-9) ฉบบภาษาไทยเกบรวบรวมขอมลระหวาง 1- 30กนยายน 2558การวเคราะหขอมลโดยใชขอมลพน

ฐานทวไปใชสถตเชงพรรณนาไดแก ความถ คาเฉลย รอยละ ศกษาความสมพนธระหวางปจจยตางๆกบภาวะซมเศราใช

chi-square test

ผลการศกษา พบวาผสงอาย ในเขตเทศบาลเมองกนทรลกษ พบความชกของภาวะซมเศราจากการประเมนดวย

แบบสอบถาม PHQ-9 ฉบบภาษาไทย เทากบรอย 10.7 เพศหญงมภาวะซมเศรามากกวาเพศชายรอยละ 11.8 และ 9.0

ตามลำาดบ ปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก ระดบการ

ศกษา อาชพ ความเพยงพอของรายได การมกจกรรมเขาวด ทำาบญใสบาตร ปญหาดานรายรบรายจาย ปญหาครอบครว

และปญหาสงแวดลอม ซงปจจยททำาใหมภาวะซมเศราในผสงอาย สามารถนำามาใชวางแผนและเปนแนวทางการแก

ปญหาสขภาพจตและสงเสรมปองกนปญหาสขภาพจตผสงอายทสอดคลองกบสภาพพนทตอไป

ไมไดเลย กอภาระและปญหาแกครอบครวทงดานเศรษฐกจ

จตใจและสงคม นอกจากผปวยจะเสยชวตจากการฆาตว

ตายไดแลว โรคซมเศรายงเปนปจจยเสรมใหเกดโรคทาง

รางกายหรอทำาใหรางกายทเปนอย กำาเรบหนกขนกได

เนองจากผปวยโรคซมเศราสวนใหญไมรวาตนเองปวยและ

ไมคดวาอาการซมเศราเปนการเจบปวยอยางหนง ขอมล

จากการศกษาของ Abdulhalim4 ในประเทศไทย พบภาวะ

ซมเศราในผสงอายจงหวดสรนทรรอยละ 39.9 Retty5 ศกษา

ทเขตดนแดง กรงเทพมหานคร พบภาวะซมเศราในผสงอาย

รอยละ 38 และ นภา พวงรอด6 ศกษาภาวะซมเศราในผสง

อายจงหวดนนทบร พบผสงอายมภาวะซมเศรารอยละ 15.3

โดยพบปจจยหลายปจจยทมความสมพนธกบโรคซมเศรา

พบวาโรคซมเศราในผสงอายมความสมพนธกบการเพมขน

ของความเสยงตอการเกดทพพลภาพ การเพมขนของความ

เสยงตอการฆาตวตาย การเสอมลงของสขภาพ การเสอม

ลงของความคดความจำาและความสามารถทางสงคม ซง

ทงหมดนจะนำาไปสความสมพนธตอการเพมขนของการเสย

ชวตในทสด7,8

จากสภาพปญหาดงกลาว ผวจยจงมความสนใจ

ทจะทำาการศกษาเรองความชกและปจจยทมความสมพนธ


เขตเทศบาลเมองกนทรลกษ อ�าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 15Reg 11 Med JVol. 30 No. 2

ผลการวจย

1.ขอมลทวไป

ข อมลปจจยสวนบคคลของผ สงอายในเขต

เทศบาลเมองกนทรลกษ จำานวน 806 คน ผลการศกษาพบ

วา ผสงอายสวนใหญเปนเพศหญง จำานวน 484 คน (รอย

ละ 60.0) สวนใหญมอายระหวาง 60-69 ป (รอยละ 56.7)

มอายโดยเฉลย 69 ป (SD=7.6) สถานภาพสวนใหญสมรส

และอยดวยกน จำานวน 487 คน (รอยละ 60.4) ผสงอาย

สวนใหญมระดบการศกษาประถมศกษาจำานวน 598 คน

(รอยละ74.2 ) ผสงอายสวนใหญวางงาน /อนๆ จำานวน 336

คน (รอยละ 41.7) ผสงอายสวนใหญมรายไดนอยกวา

10,000 บาท จำานวน 670 คน (รอยละ 83.4) แหลงทมาของ

รายไดสวนใหญ ไดรบจากเงนผสงอาย จำานวน 388 คน

(รอยละ 48.1) ผสงอายสวนใหญมรายไดพอเพยงจำานวน

445 คน (รอยละ 55.2) ผสงอายสวนใหญ ไมเขาเปนสมาชก

ชมรมจำานวน 667 คน (รอยละ 82.8) สวนกจกรรมปรบ

เปลยนพฤตกรรมสขภาพ ผสงอายสวนใหญเขาวด เปนบาง

ครง จำานวน 433 (รอยละ 53.7)และการทำาบญใสบาตรทำา

บางครงเปนสวนใหญจำานวน 422 คน(รอยละ 52.4) และผ

สงอายสวนใหญไมมการเลยงสตว จำานวน 628 คน (รอย

ละ 77.9) ผสงอายสวนใหญมโรคประจำาตว จำานวน 493 คน

(รอยละ 61.2) และจำาแนกเปนโรคตางๆ พบวาผสงอายม

โรคความดนโลหตสงเปนอนดบแรกจำานวน 232 คน (รอย

ละ 28.8) รองลงมาไดแกโรคเบาหวานจำานวน 123 คน (รอย

ละ 15.3) โรคกระดกและขอ จำานวน 121 คน (รอยละ 15.0)

โรคหวใจจำานวน 42 คน (รอยละ 5.2) โรคกระเพาะอาหาร

จำานวน 41 คน (รอยละ 5.1) โรคปอดหรอหลอดลมจำานวน

13 คน (รอยละ 1.6) โรคอมพาตจำานวน 12 คน (รอยละ 1.5)

โรคทางจตเวชจำานวน 8คน (รอยละ 1.0) เนองอกจำานวน 6

คน (รอยละ 0.7) และโรคอนๆ จำานวน 104 คน (รอยละ

12.9) ดงรายละเอยดในตารางท 1

วตถประสงค

เพอศกษาความชกของภาวะซมเศราและปจจยท

มความสมพนธกบภาวะซมเศราในผสงอายทมอายตงแต

60 ปขนไป ทอาศยอยในเขตเทศบาลเมองกนทรลกษ อำาเภอ

กนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

ระเบยบวธการวจย

รปแบบของการศกษาเปนการศกษาเชงพรรณนา

แบบตดขวาง (cross-sectional descriptive study)

ประชากรและกลมตวอยางไดแก ผสงอายในเขตเทศบาล

เมองกนทรลกษอำาเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษจำานวน

1080 คน รายเครองมอทใชในการวจยไดแก แบบสอบถาม

ซ งประกอบด วยข อมล 3 ส วนได แก ข อมลท วไป

แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบปจจยททำาใหเกดภาวะ

ซมเศรา และแบบประเมนภาวะซมเศรา ใชแบบสอบถาม

patient health questionnaire (PHQ-9) ซงนยมใชในการ

ตรวจคดกรองภาวะซมเศราและเปนแบบประเมนดวย

ตนเอง ประกอบดวยคำาถาม 9 ขอทมาจากขอตางๆ ของ

เกณฑการวนจฉยโรคซมเศราตาม DSM-IV คะแนนของขอ

คำาถามแตละขอม 4 ระดบ ไดแก ไมมเลย (คะแนน=0) ม

บางวนไมบอย (คะแนน=1) มคอนขางบอย (คะแนน=2)

และมเกอบทกวน (คะแนน=3) คาคะแนนรวมมตงแต

0 ถง 27 มาโนช หลอตระกล และคณะ 9 ไดทำาการศกษา

คาความนาเชอถอ (reliability) และคาความเทยงตรง (va-

lidity) ของแบบสอบถาม PHQ-9 ฉบบภาษาไทยในผปวย

ไทยพบวาผทมคะแนนรวมตงแต 7 ขนไป ถอวาเปนโรคซม

เศรา (sensitivity = 0.84, specificity = 0.77) เกบรวบรวม

ขอมลระหวาง 1-30 กนยายน 2558 วเคราะหขอมลทวไป

ดวยสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก การ

แจกแจงความถ ร อยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐานสวนความสมพนธระหวางปจจยตางกบภาวะซม

เศราใช chi-square test

กบภาวะซมเศราในผ สงอายทอย ในเขตเทศบาลเมอง

กนทรลกษ อำาเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ขน เนองจาก

เปนพนทรบผดชอบทตองดำาเนนงานสงเสรมและปองกน

ปญหาสขภาพจตของผสงอาย โดยนำาผลวจยมาใชจดทำา

แผน/แผนปฏบตการตอไป


ปท 30 ฉบบท 2 เม.ย. - ม.ย. 2559

ตารางท 1 จำานวนและรอยละของกลมตวอยางจำาแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ�านวน(คน) รอยละ

เพศ

ชาย 322 40.0

หญง 484 60.0

อาย (ป)

60-69 457 56.7

70-79 264 32.8

≥ 80 85 10.5

= 69.7, S.D. = 7.6, Min = 60, Max = 99

สถานภาพสมรส

โสด 29 3.6

สมรส 487 60.4

หมาย,หยา,แยกกนอย 290 36.0

ระดบการศกษา

ไมไดเรยน 78 9.7

ประถมศกษา 598 74.2

มธยมศกษา 66 8.2

ตำากวาปรญญาตร 25 3.1

ตงแตปรญญาตรขนไป 39 4.9

อาชพ

เกษตรกร 138 17.1

รบจาง 109 13.5

คาขาย 167 20.7

ขาราชการบำานาญ 56 6.9

วางงาน/อนๆ 366 41.7

รายได

≤10,000บาท/เดอน 670 83.1

10,001 – 20,000บาท/เดอน 77 9.6

> 20,000 บาท/เดอน 59 7.3

แหลงทมาของรายได

เงนบำานาญ 56 6.9

เงนผสงอาย 388 48.1

จากบตรหลาน 263 32.7

อนๆ 99 12.3

ความเพยงพอของรายได

ไมเพยงพอ 361 44.8

เพยงพอ 445 55.2

X



ตารางท 1 จำานวนและรอยละของกลมตวอยางจำาแนกตามขอมลทวไป

2. ความชกของภาวะซมเศรา

ผลการศกษาพบวาผสงอายในเขตเทศบาลเมองกนทรลกษ ทงหมด 806 คนมภาวะซมเศราทงหมด 86 คน คด

เปนความชกของภาวะซมเศรารอยละ 10.7 โดยในเพศหญงมความชกของภาวะซมเศรารอยละ 11.8 และในเพศชายม

ความชกของภาวะซมเศรารอยละ 9.0 ดงตารางท 2

ขอมลทวไป จ�านวน(คน) รอยละ

การเขาเปนสมาชกชมรมผสงอาย

ไมเขาสมาชก 667 82.8

เขาเปนสมาชก 139 17.2

การเขาวด

ประจำา 213 26.4

บางครง 433 53.7

ไมไดเขา 160 19.9

การท�าบญใสบาตร

ประจำา 247 30.6

บางครง 422 52.4

ไมไดทำา 137 17.0

การเลยงสตว

ม 178 22.1

ไมม 628 77.9

การมโรคประจ�าตว

ไมม 313 38.8

ม 493 61.2

โรคความดนโลหตสง 232 28.8

โรคปอดหรอหลอดลม 13 1.6

โรคหวใจ 42 5.2

โรคกระดกและขอ 121 15.0

เนองอก 6 0.7

โรคเบาหวาน 123 15.3

อมพาต 12 1.5

โรคทางจตเวช 8 1.0

โรคกระเพาะอาหาร 41 5.1

โรคอนๆ 104 12.9


ปท 30 ฉบบท 2 เม.ย. - ม.ย. 2559

1. เบอไมสนใจอยากทำาอะไร

2. ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท

3. หลบยากหรอหลบๆตนๆหรอหลบมากไป

4. เหนอยงายหรอไมคอยมแรง

5.เบออาหารหรอกนมากเกนไป

6.รสกไมดกบตวเองคดวาตวเองลมเหลวหรอทำาใหตนเอง

หรอครอบครวผดหวง

7.สมาธไมดเวลาทำาอะไรเชนดโทรทศนฟงวทยหรอทำางาน

ทตองใชความตงใจ

8.พดชาทำาอะไรชาจนคนอนสงเกตเหนไดหรอกระสบกระสาย

ไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน

9.คดทำารายตนเองหรอคดวาถาตายไปคงจะด

ตารางท 2 ความชกของภาวะซมเศรา

ตารางท 3 จำานวนและรอยละของผสงอายจำาแนกตามตามเกณฑประเมนโรคซมเศรา 9Q

ขอมลทวไป

ค�าถาม

จ�านวน(คน)

ไมม

รอยละ

ม

ผสงอายทงหมด

ปกต 720 89.3

มภาวะซมเศรา 86 10.7

เพศชาย

ปกต 667 91.0


เพศหญง

ปกต 427 88.2


3. จ�านวนและรอยละของผสงอายจ�าแนกตามตามเกณฑประเมนโรคซมเศรา 9Q

ผลการศกษาพบวาผสงอายสวนใหญมอาการหลบยากหรอหลบๆตนๆหรอหลบมากไปมากทสด จำานวน 345

คน (รอยละ 42.8) รองลงมาไดแกอาการเหนอยงายหรอไมคอยมแรง จำานวน 325 คน (รอยละ 41.6) เบออาหารหรอกน

มากเกนไป จำานวน 224 คน (รอยละ 27.9) มอาการไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท จำานวน 188 คน (รอยละ 23.3) เบอไม

สนใจอยากทำาอะไร จำานวน 162 คน ( รอยละ 20.1) พดชาทำาอะไรชาจนคนอนสงเกตเหนไดหรอกระสบกระสาย ไมสามารถ

อยนงไดเหมอนทเคยเปน จำานวน 144 คน (รอยละ 17.9) สมาธไมดเวลาทำาอะไรเชนดโทรทศนฟงวทยหรอทำางานทตอง

ใชความตงใจ จำานวน 123 คน (รอยละ 15.3) รสกไมดกบตวเองคดวาตวเองลมเหลวหรอทำาใหตนเองหรอครอบครวผด

หวง จำานวน 88 คน (รอยละ 10.9) และคดทำารายตนเองหรอคดวาถาตายไปคงจะด นอยทสด จำานวน 43 คน (รอยละ 5.3)

ดงรายละเอยดในตารางท 3

644(79.9%)

618(76.7%)

461(57.2%)

471(58.4%)

581(72.1%)

718(89.1%)

683(84.7%)

662(82.1%)

763(94.7%)

162(20.1%)

188(23.3%)

345(42.8%)

325(41.6%)

224(27.9%)

88(10.9%)

123(15.3%)

144(17.9%)

43(5.3%)



ตารางท 4 ปจจยทมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในผสงอาย

4.ปจจยทมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราของผสงอาย

ผลการศกษาพบวา ปจจยสวนบคคล ดานเพศ อาย สถานภาพสมรส ไมมความสมพนธกบภาวะซมเศรา แต

ระดบการศกษา อาชพ และระดบรายไดและความเพยงพอของรายได มความสมพนธกบภาวะซมเศราอยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ 0.05โดยพบวา ผสงอายทมไมไดเรยน มภาวะซมเศรามากทสด รอยละ 24.4 ระดบการศกษาตำากวา

ปรญญาตร รอยละ 9.3 และการศกษาตงแตปรญญาตรขนไปรอยละ 7.7 สวนผสงอายกลมอาชพเกษตรกรรม มภาวะ

ซมเศรามากกวากลมอาชพ รบจาง/คาขาย และ อาชพรบราชการ คดเปนรอยละ 8.7 , 6.5 และ 5.4 ตามลำาดบ และผสง

อายทมรายไดตำากว า10,000 บาท/เดอน มภาวะซมเศร ามากกวาระดบรายได 10001-20,000/เดอนและ

มากกวา20,000บาท/เดอนรอยละ12.1,3.9 และ3.4 ตามลำาดบ ผสงอายทมรายไดไมเพยงพอมภาวะซมเศรามากกวาผสง

อายทมรายไดไมเพยงพอรอยละ17.2และ5.4ตามลำาดบการเปนสมาชกชมรมผสงอาย การเลยงสตว และการมโรคประจำา

ตว ไมมความสมพนธกบภาวะซมเศรา สวนกจกรรมดานการเขาวด ทำาบญใสบาตร พบวามความสมพนธกบภาวะซมเศรา

ของผสงอายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยพบวาผสงอายทไมไดเขาวด มภาวะซมเศรามากกวา เขาวดเปน

บางครง หรอเปนประจำา คดเปนรอยละ 18.1 , 9.9 และ 6.6 ตามลำาดบ สวนการทำาบญใสบาตร พบวาผสงอายทไมได

ทำาบญใสบาตร มภาวะซมเศรามากกวา การใสบาตรเปนบางครง หรอเปนประจำา คดเปนรอยละ 21.2 ,8.5 และ 8.5 ตาม

ลำาดบ ดงตารางท4

ตวแปร ภาวะซมเศรา

df pปกต ผดปกต

X2

เพศ

ชาย

หญง

อาย(ป)

60-69

70-79

80-89

ตงแต 90ป ขนไป

สถานภาพสมรส

โสด

สมรส

หมาย/หยา/ราง/แยกกนอย

ระดบการศกษา

ไมไดเรยน

ตำากวาปรญญาตร

ตงแตปรญญาตรขนไป

กลมอาชพ

เกษตรกรรม

รบจาง/คาขาย

1.280

1.309

0.794

17.076

16.388

0.258

0.727

0.672

0.001

0.001

1

3

2

2

3

293(91.0)

427(88.2)

410(89.7)

237(89.8)

58(85.3)

15(88.2)

25(86.2)

451(90.0)

244(88.4)

59(75.6)

625(90.7)

36(92.3)

126(91.3)

258(93.5)

29(9.0)

57(11.8)

47(10.3)

27(10.2)

10(11.6)

2(11.8)

4(4.7)

50(10.0)

32(11.6)

19(24.4)

64(9.3)

3(7.7)

12(8.7)

18(6.5)


ปท 30 ฉบบท 2 เม.ย. - ม.ย. 2559




X2

ขาราชการบำานาญ

วางงาน/อนๆ

ระดบรายได(บาท/เดอน)

≤ 10,000

10,001-20,000

> 20,000

ความเพยงพอของรายได

ไมเพยงพอ

เพยงพอ

การเขาเปนสมาชกชมรมผสงอาย

ไมเขาเปนสมาชก

เขาเปนสมาชก

การเขาวด

ประจำา

บางครง

ไมไดเขาวด

การท�าบญใสบาตร

ประจำา

บางครง

ไมไดทำา

การเลยงสตว

ไมม

ม

โรคประจ�าตว

ไมม

ม

4.ปจจยทมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราของผสงอาย (ตอ)

ปจจยดานปญหาสขภาพ ไมมความสมพนธกบภาวะซมเศรา สวนปญหาดานรายได/รายจาย ปญหาดาน

ครอบครว และปญหาดานสงแวดลอม พบวามความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายอยางมนยสำาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 ผสงอายทมปญหาปญหาดานรายได/รายจาย มภาวะซมเศรา มากกวาผสงอายทไมมปญหาดานรายได/ราย

จาย คดเปนรอยละ 17.0และ8.1 ตามลำาดบผสงอายทมปญหาดานครอบครวมภาวะซมเศรามากกวาผสงอายทไมมปญหา

ดานครอบครว คดเปนรอยละ45.5และ9.2ตามลำาดบ และผสงอายทมปญหาดานสงแวดลอมมภาวะซมเศรามากกวาผ

สงอายทไมมปญหาดานสงแวดลอมคดเปนรอยละ 40.0และ10.1 ตามลำาดบ ดงตารางท5

53(94.6)

238(84.2)

589(87.9)

84(96.1)

57(96.6)

299(82.8)

57(94.6)

569(89.4)

124(89.2)

199(93.4)

390(90.1)

131(81.9)

226(91.5)

386(91.5)

108(78.8)

559(89.0)

161(90.4)

290(26.1)

438(36.6)

3(5.4)

53(15.8)

8(12.1)

3(3.9)

2(3.4)

62(17.2)

24(5.4)

71(10.6)

15(10.8)

14(6.6)

43(9.9)

29(18.1)

21(8.5)

36(8.5)

29(21.2)

60(11.0)

17(9.6)

3(9.9)

55(11.2)

8.404

27.81

0.000

13.392

8419.0

0.169

0.197

0.015

0.001

1.000

0.001

0.001

0.681

0.657

2

1

1

2

2

1

1






X2

ปญหาดานรายได /รายจาย

ไมม

ม

ปญหาดานสขภาพ

ไมม

ม

ปญหาดานครอบครว

ไมม

ม

ปญหาดานสงแวดลอม

ไมม

ม

525(91.9)

195(83.0)

402(91.2)

318(87.1)

702(90.8)

18(54.5)

711(89.9)

9(60.0)

46(8.1)

40(17.0)

39(.8)

47(12.9)

71(9.2)

15(45.5)

80(10.1)

6(40.0)

13.114

2.998

39.958

10.837

1

1

1

1

0.001

0.083

0.001

0.001

อภปรายผล

ภาวะซมเศราในกลมผสงอายทศกษามความชก

รอยละ 10.7 ซงใกลเคยงกบการศกษาของ อรสา ใยยอง

และพรพนธ ลอบญธวชชย10 ทศกษาในในชมรมผสงอาย

จงหวดนนทบรทพบความชกรอยละ 13.2 ปจจยสวนบคคล

ทมความสมพนธกบภาวะซมเศราอยางมนยสำาคญทางสถต

ทระดบ 0.05 ไดแก ระดบการศกษา อาชพ ระดบรายได

และความเพยงพอของรายได ปญหาดานรายรบ/รายจาย

ปญหาดานครอบครวและปญหาดานสงแวดลอม ซงพบวา

ผสงอายทไมไดเรยนหนงสอมภาวะซมเศรามากทสดรอยละ

24.4 ซงสอดคลองกบการศกษาของปรชา ศตวรรษธำารง

และคณะ11 ทพบวาผสงอายทไมไดเรยนหนงสอมภาวะซม

เศรามากทสด รอยละ 22.0 การทผสงอายอานหนงสอไม

ออกอาจทำาใหขาดการรบรขาวสาร ขาดความสนใจตอสง

แวดลอมปญหาอานหนงสอไมออกจงอาจทำาใหมภาวะซม

เศราได และผสงอายทวางงานและไมสามารถทำางานไดม

ภาวะซมเศรามากทสดรอยละ15.8 ซงสอดคลองกบการ

ศกษาของนภา พวงรอด6 ทพบวาผสงอายทไมสามารถ

ทำางานไดมภาวะซมเศรามากทสด รอยละ 33.3 และพบวา

ระดบรายได และความเพยงพอของรายไดมภาวะซมเศรา

มากทสดรอยละ 17.2 ซงสอดคลองกบการศกษาของนภา

พวงรอด6 ทพบวาผสงอายทมรายไดไมเพยงพอมภาวะซม

เศรามากทสด รอยละ 21.8 และการศกษาของพรเทพ

ศรวนารงสรรค12 ทพบวาความเพยงพอของรายไดมความ

สมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายและผสงอายทไมได

ทำางานมภาวะซมเศรามากกวาผสงอายททำางานทงนเพราะ

ขาดความมนคงทางเศรษฐกจของผสงอาย ยอมสงผลตอ

ความสามารถในการแสวงหาปจจยตางๆ ทจะสงเสรมให

รางกายมความสะดวกสบาย สขภาพแขงแรงและดำารงชวต

ตอไปอยางมความสข เชน อาหาร เสอผา เครองนงหม การ

เดนทางทองเทยวพกผอน การรบบรการตรวจสขภาพ

เปนตน ปจจยดานปญหาครอบครวและปญหาสงแวดลอม

พบวาผสงอายทมปญหาครอบครวและปญหาสงแวดลอม

มความขดแยงภายในครอบครวมภาวะซมเศรามากทสด

รอยละ 45.5 และ 40.0 ตามลำาดบ ซงสอดคลองกบการ

ศกษาของนภา พวงรอด6 ทพบวาผสงอายทมความขดแยง

ภายในครอบครวมภาวะซมเศรามากทสด รอยละ 43.7 และ

การศกษาของอรสา ใยยองและพรพนธ ลอบญธวชชย10 ท

พบวาปจจยทมผลตอภาวะซมเศราของผสงอาย คอการท


ปท 30 ฉบบท 2 เม.ย. - ม.ย. 2559

เอกสารอางองผสงอายอยในครอบครวทมความสมพนธและหนาทของ

ครอบครวไมด ทงนอาจเนองมาจากสภาพสงคมและสง

แวดลอมทเปลยนแปลงไปในปจจบน ผ สงอายทอย ใน

ครอบครวทมความขดแยง หรอถกทอดทงจากลกหลานอาจ

คดวาตนเองเปนสวนหนงทเปนภาระตอลกหลานและ

ครอบครวมความรสกไรคาสงผลใหเกดภาวะซมเศราได

ขอเสนอแนะ

การศกษาความชกและปจจยทมความสมพนธ

กบภาวะซมเศราในผสงอายพบความชกสงในเพศหญง

มากกวาเพศชาย และปจจยททำาใหมภาวะซมเศราในผสง

อายทงในเรองอาชพ การเขาวด ทำาบญใสบาตร ปญหา

ครอบครวและสงแวดลอม ซงมความสมพนธกบภาวะซม

เศราของผ สงอาย สามารถนำามาใชวางแผนและเปน

แนวทางในการแกปญหาสขภาพจตและสงเสรมปองกน

ปญหาสขภาพจตผสงอายทสอดคลองกบสภาพพนทผวจย

จงมขอเสนอแนะดงตอไปน

1. การน�าผลวจยไปใชประโยชนดานการ

บรการสขภาพจตผสงอาย

1.1 มการสงเสรมการจดกจกรรมการสราง

สมพนธภาพทดใหแกครอบครวผสงอาย

1.2 สงเสรมใหผ สงอายทำากจกรรมรวมกนใน

ชมชน กจกรรมกลมทางสงคม การเขาวดจำาศล ภาวนา การ

ทำาบญตกบาตรในโอกาสวนสำาคญทางศาสนา

1.3 การสรางแรงจงใจใหผสงอายไดเกดการรวม

กลมทำากจกรรมพเศษชวยผอนคลาย เชน รวมกลมเลา

ประสบการณชวตทผานมา การขอคำาแนะนำาจารตประเพณ

เปดโอกาสใหผสงอายไดใชความรความสามารถอยางเตมท

2. การน�าผลการวจยไปศกษาวจยครงตอไป

2.1 ศกษาปจจยตางๆในครอบครวทมผลตอการ

ดแลผสงอายทอาจสงผลกระทบตอสขภาพจตของผสงอาย

2.2 ศกษาบทบาทของชมชนในการสนบสนน

บรการและกจกรรมตางๆแกผสงอายในชมชน

2.3 ศกษาเปรยบเทยบปจจยททำาใหเกดภาวะซม

เศราของผสงอายในเขตชนบทและเขตเมอง

2.4 นำาขอมลทไดจากการวจยในครงน ไปใชใน

การวจยเชงทดลอง/กงทดลอง ทเนนเรองการจดกจกรรม

ชวยเหลอผสงอายทมภาวะซมเศรา

1. พจนา เปลยนเกด.โรคซมเศรา : บทบาทพยาบาลใน

การดแลรกษา. วารสารพยาบาลทหารบก. 2557;15(1):18.

2. กรมสขภาพจต.ผลจากการสำารวจระบาดวทยาโรคทาง

จตเวชในคนไทยการศกษาระดบภาค ป 2551.จากหนงสอ

แนวทางการดแลเฝาระวงโรคซมเศราระดบจงหวด. (พมพ

ครงท3). อบลราชธาน : ศรราชออฟเซท.2552;1-101.

3. World Health Organization Regional Office for

South-East Asia. Conquering depression: you can

get out of the blue. New Delhi WHO Regional office

for South-East Asia 2001.

4. Abdulhalim, A.A. Prevalence of depress and as-

sociated factor of depression among the elderly in

rural of Thailand. Thesis for Master of Public Heath ,

Mahidol University.1992.

5. Retty, A. Prevalance of depression and related

factors among the eldery people in Dindang subdis-

trict Bangkok Metroplitan ,Thailand. Thesis for Master

of public Health Mahidol University.1992.

6. นภา พวงรอด.การศกษาภาวะซมเศราของผสงอายใน

จงหวดนนทบร. วารสารมหาวทยาลย นราธวาสราช

นครนทร , สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร 2558; 2

(1) 63-74

7. Blazer DG. Depression in late life : review and

commentary. J Gerontol ABiol Sci Med Sci. 2003;

58:249-65

8. Kouzis A , Eaton WW , Leaf PJ. Psychopathology

and motality in the general population. Soc Psychiatry

Epidemiol 1995 ; 30 : 165-70

9. มาโนช หลอตระกล. แบบคดกรองภาวะซมเศรา PHQ-9.

กรงเทพมหานคร:ภาควชาเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร,

โรงพยาบาลรามาธบด.2542.

10.อรสา ใยยอง. ภาวะซมเศราและอารมณโศกเศราจาก

การสญเสยของผสงอายในชมรม

ผสงอายจงหวดนนทบร. วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาสขภาพจต

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.2553.



11. ปรชา ศตวรรธธำารงและคณะ. การศกษาความชกและ

ปจจยทเกยวของกบภาวะสมองเสอมและ ภาวะซมเศราใน

ผสงอายไทย.กรงเทพมหานคร:กรมสขภาพจต.2544.

12. พรเทพ ศรวนารงสรรค.การศกษาคณภาพชวตและ

ภาวะซมเศราของผสงอายในประเทศไทย. กรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข.2546.

บัณฑูร ลวรัตนากร พ.บ....

Documents