6

บทท 2

เอกสารและการศกษาทเกยวของ

ในการศกษาเกยวกบการประเมนโครงการอาหารกลางวนของโรงเรยนบานเมองคอง อ าเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม ในครงน ผศกษาไดศกษาเอกสารและงานการศกษาทเกยวของดงน

2.1 ความเปนมาและหลกการแนวคดเกยวกบโครงการอาหารกลางวน 2.2 แนวคดทฤษฎทเกยวกบการประเมน และการประเมนโครงการอาหารกลางวน

2.2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวกบการประเมนโครงการ รปแบบของ CIPP Model 2.2.2 ประเภทของการประเมนโครงการ 2.2.3 ปรชญาการประเมนโครงการ 2.2.4 เปาหมายของการประเมนโครงการ 2.2.5 วตถประสงคของการประเมนโครงการ 2.2.6 ก าหนดจดมงหมายของการประเมน

2.3 การศกษาทเกยวของ 2.1 ความเปนมาและหลกการแนวคดเกยวกบโครงการอาหารกลางวน

โครงการอาหารกาลางวนไดเรมมการด าเนนงานอยางจรงจง ต งแตป พ.ศ. 2520 โดยคณะรฐมนตรไดอนมตใหก าหนดโครงการอาหารกลางวนไวในแผนพฒนาการศกษาแหงชาต ระยะท 4 (พ.ศ. 2520 - 2524) พบวา โรงเรยนมการจดโครงการอาหารกลางวนจ านวน 1,622 โรงเรยน ตอมาในแผนการศกษาแหงชาตระยะท 5 (2525 – 2529) มการจดโครงการอาหารกลางวนจ านวน4,925โรงเรยน (ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2525) ส าหรบชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530 – 2534)ไดมการเรงรณรงคใหโรงเรยนประถมศกษาทกโรงเรยน จดตงโครงการอาหารกลางวนอยางครบถวนกอนวนท 5 ธนวาคม 2530 ตอมาในป พ.ศ.2535 ซงเปนชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 รฐบาลไดก าหนดนโยบายส าคญทจะด าเนนโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา โดยไดประกาศใชพระราชบญญตกองทนเพอโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ. 2535 โดยมหลกการวารฐบาลจดสรรเงนใหเปนกองทนปละไมนอยกวา 500 ลานบาท มเปาหมายของกองทน

7

เปนเงน 6,000 ลานบาท แลวน าดอกผลมาจดสรรใหโรงเรยนประถมศกษาทกสงกดน าไปจดเลยงอาหารกลางว นแกนกเรยนทขาดแคลน ท งนโดยมคณะกรรมการการบรหารกองทน ซงมปลดกระทรวงศกษาธการเปนประธานองคคณะบคคลทควบคมดแลการบรหารงาน (ส านกงานโครงการอาหารกลางวน กระทรวงศกษาธการ, 2527, หนา 2)

จากประวตการจดบรการอาหารกลางวนทไดกลาวมา โรงเรยนประถมศกษาตางตระหนกถงความส าคญถงภารกจ และไดจดบรการอาหารกลางวนใหแกนกเรยนตลอดมา

ความหมายของโครงการอาหารกลางวน ไดมผใหความหมายของโครงการอาหารกลางวนไวหลายคน ทงทคลายคลงกนและแตกตาง

กน ดงน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2527, หนา 24) ไดใหความหมายวา หมายถงโครงการสงเสรมการจดอาหารใหนกเรยนไดรบประทานอาหารกาลางวนทโรงเรยน เพอสงเสรมภาวะโภชนาการทด การเลอกอาหารทถกตองตามก าลงเงนและเศรษฐกจ ทงยงสงเสรมการพฒนาการ และส านกงานโครงการอาหารกลางว น (2537, หนา 8) หมายถง โครงการทโรงเรยนจดใหนกเรยนระดบกอนประถมศกษาและระดบประถมศกษา มอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการรบประทานทกวน ตลอดปการศกษา สวน ประยงค จนดาวงศ (2525, หนา 94) กลาววา เปนความพยายามอยางยงของผบรหาร คณะครและบคคลทเกยวของ ทจะจดอาหารใหนกเรยนเปนอาหารกลางวนทรางเรยน 1 มอ เพอบรรเทาความหวโหยและเพอสงเสรมสขภาพและภาวะโภชนาการทดแกนกเรยน โดยการจดอาหารอยางเพยงพอทมคณคาทางโภชนาการ สะอาดและ ถกหลกสขาภบาล

จากการใหความหมายของโครงการอาหารกลางวนทไดกลาวมา ถงแมจะมความหมายทแตกตางกนอยบาง แตทกความหมายกเนนผลประโยชนทเกดกบตวนกเรยนและคร จงพอสรปไดวาโครงการอาหารกลางวน หมายถง การจดกจกรรมเกยวกบดานโภชนาการใหแกนกเรยนและคร อาจารย ใหไดรบการบรโภคอาหารกลางวนไดอยางตองตามหลกโภชนาการ ถกสขลกษณะ อกทงยงประหยดเศรษฐกจของนกเรยนและผปกครอง ท าใหเกดการพฒนาการทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญาอยางตอเนอง อนจะสงผลใหเปนเปนบคคลทมความร ความสามารถ ในการด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

ความมงหมายในการจดโครงการอาหารกลางวน ไดมหนวยงานทเกยวของกบการจดโครงการอาหารกลางวนและนกการศกษาหลายคน

ไดก าหนดความมงหมายของการจดอาหารกลางวนไวอยางมากมาย แตละความมงหมายกมความหมายคลายคลงกน เชน

8

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2530, หนา 14) ไดกลาวถงวตถประสงคการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวน ไวดงน

1. เพอจดกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกสตรประถมศกษา พ.ศ. 2521 โดยบรณาการกจกรรมการเรยนการสอนกลมประสบการณตาง ๆ ซงมกลมการงานและพนฐานอาชพเปนแกนกลาง

2. เพอใหนกเรยนไดรบประทานอาหารกลางวนทมคณคาและปรมาณเพยงพอแกความตองการของรางกาย

3. เพอชวยเหลอนกเรยนทขาดแคลนอาหารกลางวน 4. เพอสรางสขนสยทดในการรบประทานอาหาร 5. เพอเผยแพรความรเกยวกบโภชนาการศกษาแกชมชน และน าชมชนเขามามสวนรวมใน

กจกรรมโครงการอาหารกลางวน ส าหรบ ชวลต พทธวงศ (2528, หนา 78-79) ไดกลาวถงจดมงหมายของโครงการอาหาร

กลางวนในโรงเรยนไววา 1. เพอใหนกเรยนไดรบประทานอาหารดมประโยชนตอรางกาย อนเปนการสงเสรมสขภาพ

นกเรยน 2. เพอเปนการปฏบตเกยวกบโภชนาการ เชน การปรงอาหาร การเลอกชออาหาร อนเปน

เรองประสบการณโดยตรง 3. เพอใหนกเรยนรบประทานอาหารราคาถก ลดภาระของผปกครอง 4. เพอชวยเหลอนกเรยนทยากจนใหมโอกาสรบประทานอาหาร โดยโรงเรยนอาจ

แลกเปลยนกบวสดอน ๆ หรอแรงงาน 5. เพอสะดวกแกโรงเรยนในการควบคมดแลเรองคณภาพอาหาร มารยาทในการรบ

ประทานอาหาร นอกจากน ส านกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม (2539) ไดกลาวถง

วตถประสงคของโครงการอาหารกลางวนไว ดงน 1. เพอแกปญหานกเรยนทขาดสารอาหารและนกเรยนทขาดแคลนอาหารกลางวน โดยจดให

โรงเรยนด าเนนการอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการ สะอาดปลอดภย 2. เพอสนบสนนใหทกโรงเรยนจดอาหารกลางวนกบเดกนกเรยนประถมศกษา 3. เพอใหเดกนกเรยนมโภชนาการด ซงจะสงผลท าใหพฒนาการดานรางกาย อารมณ สงคม

สตปญญา ตลอดจนความสามารถในการเรยนรเปนไปในทางทด สวน สชาต โสมประยร (2541, หนา 100 - 102) ไดกลาวถงความมงหมายของโครงการ

อาหารกลางวนในโรงเรยนไวดงน

9

1. ความมงหมายทางการศกษา โครงการอาหารกลางวนในโรงเรยน เปนกจกรรมทมความสมพนธกบลกษณะ

กจกรรมของโครงการสขภาพในโรงเรยนมาก ทงเรองสงแวดลอมหรอความเปนอย บรการสขภาพหรอการสอนสขศกษา และโครงการอาหารกาลางวน โครงการตาง ๆ เหลานยงเปนเหมอน หองปฏบตการหรอหองทดลองใหแกบรรดาวชาการตาง ๆ ทนกเรยนไดเรยนมาชวยใหนกเรยนเจรญงอกงามในดานรางกาย สมอง จตใจ อารมณและสงคมอยางครบถวน ซงกลมวชาตาง ๆ ใหประสบการณแกนกเรยน โดยผานโครงการอาหารกลางวน เชน กลมทกษะ (วชาคณตศาสตร) เชน ท าใหทราบถงเรองการใชจายเงน กลมการงานพนฐานอาชพ (วชาการเกษตร) เชน การท าสวนครวหรอการเลยงสตว

2. ความมงหมายดานโภชนาการ เพอชวยใหนกเรยนไดรบอาหารทถกสวน และมคณคาครบตามทรางกายตองการ เพอชวยปองกนโรคขาดสารอาหาร เพอชวยใหนกเรยนไดรบประสบการณโดยตรงดานโภชนาการ

3. ความมงหมายดานอน ๆ เพอชวยเหลอเศรษฐกจหรอเปนการลดคาครองชพใหแกนกเรยน ผปกครองและ

คร ท าใหนกเรยนเหนคณคาของการประหยด เพอชวยใหนกเรยนไดรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน ชวยเหลอท างาน

ในโรงอาหาร โรงครวของโรงเรยน เพอฝกใหนกเรยนท างานรวมกบผอน และมความสมพนธอนดตอกน

จากจดม งหมายหลายๆ ความหมาย แตถาจดรวบรวมความหมายท งหมดเขาแลว ตางมจดหมายเพอใหมสขภาพสมบรณแขงแรง สามารถพฒนาการเรยนรไดด และประหยด มเศรษฐกจดขน หลกการจดอาหารกลางวนในโรงเรยน

ส านกงานนโยบายและแผนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (2539) ไดใหหลกการใน การจดอาหารกลางวนไววา หลกการจดอาหารกลางวนททกโรงเรยนตองด าเนนการ ควรจดอาหารใหมคณคาทางโภชนาการ เหมาะสมกบฐานะดานการเงนของผปกครอง โดยการควบคมดแลของคร มสาระส าคญดงน

1. ดานคณคาทางโภชนาการ โรงเรยนตองมการควบคมปรมาณและคณคาทางโภชนาการทจดใหกบเดกวยเรยนครบทง 5 หม คอ โปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน เกลอแรและวตามน

10

2. ดานสขาภบาลอาหาร โรงเรยนตองมการควบคมกระบวนการประกอบอาหาร ตงแตความสะอาดของอาหาร ความสะอาดของสถานทปรงอาหาร และสถานทรบประทานอาหาร มจ านวนภาชนะทใชปรงอาหารและบรรจอาหารอยางเพยงพอ

3. ดานรปแบบของอาหาร ในการจดอาหารกลางวนใหกบเดกนกเรยน โรงเรยนสามารถจะเลอกจดในรปแบบใดรปแบบหนง หรอหลายรปแบบตามสภาพความเหมาะสมของเศรษฐกจและทองถน โดยค านงถงความประหยด ปลอดภยและไดคณคาอาหารทครบถวน ซงส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2530, หนา 25-28) ไดก าหนดรปแบบไว 4 รปแบบ ดงน

3.1 รปแบบเพมเตม เปนรปแบบการจดอาหารกลางวนทใหนกเรยนน าอาหารมา จากบาน แลวทางโรงเรยนจดท าอาหารคาว (กบขาว) หรออาหารหวาน (ขนม) เพมเตมใหทกวน เพอใหนกเรยนไดรบประทานอาหารทมคณคาตามหลกโภชนาการ และไดรบสารอาหารครบถวน เชน วธการใหนกเรยนน าขาวและอาหารแหงมาจากบาน โรงเรยนจดอาหารประเภทแกงและผดผกเพมเตม เปนตน โดยแจกใหนกเรยนเปนกลมเพอจะไดแลกเปลยนอาหารซงกนและกน หรอโรงเรยนจะจ าหนายอาหารใหกบนกเรยนในราคาถกกได แลวจดอาหารสวนหนงแบงปนใหกบนกเรยนทขาดแคลน ไดมอาหารกลางวนรบประทานดวย

3.2 รปแบบอาหารจานเดยว เปนรปแบบการจดอาหารกลางวนทโรงเรยนทวไป สามารถด าเนนการได เนองจากราคาถก ประกอบงาย และมคณคาทางโภชนาการครบ เปนรปแบบทเหมาะสมส าหรบการจดสลบกบรปแบบอน ๆ เพราะบางครงนกเรยนอาจเบอขาว โรงเรยนกท าอาหารจานเดยวแทน ซงมใหเลอกหลายชนด เชน กวยเตยว ขนมจน บะหม เปนตน

3.3 รปแบบอาหารชด เปนรปแบบการจดอาหารกลางวนทสมบรณทสด ทงปรมาณ และคณคาทางโภชนาการ ประกอบดวย ขาว กบขาว และขนมหรอผลไม รปแบบนใหนกเรยนแจงความประสงครบประทานเปนรายเดอน ซงโรงเรยนจะทราบจ านวนทแนนอนเพอทางโรงเรยนจะได เตรยมอาหารไดเหมาะสมกบจ านวนนกเรยน ซงรปแบบนจะเหมาะสมกบโรงเรยนขนาดใหญและขนาดใหญมาก สามารถด าเนนโครงการอาหารกลางวนไดดกวาทกรปแบบ

4. ดานรปแบบการจดกจกรรม อาจมการปฏบตไดตามความเหมาะสมของแตละสภาพความพรอมของการจดกจกรรมของโรงเรยน ไดแก โรงเรยนปฏบตเองทงหมด โดยมคณะกรรมการจดอาหารกลางวนทประกอบดวย ครใหญ ครสขศกษา ครพลศกษา ครโภชนาการ หรอเจาหนาทอน ๆ รวมปฏบต หรอโรงเรยนจดท าบางสวน หมายถงโรงเรยนอนญาตใหนกเรยนไมตองรบประทานอาหารกลางวนของโรงเรยน โดยน าอาหารมารบประทานเองได โดยโรงเรยนจดอาหารใหกบนกเรยนทมความตองการอาหารกลางวน นอกจากนโรงเรยนอนญาตใหผอนมาจ าหนายอาหารโดยโรงเรยนไมไดท าอาหารเลย แตมการจดคณะกรรมการควบคม ดแล และใหค าแนะน าดานคณคาทาง

11

โภชนาการและสขาภบาลอาหาร โดยจดใหนกเรยนประถมศกษาทขาดแคลนอาหารกลางวนและมภาวะทพโภชนาการ

จากหลกการจดอาหารกลางวนในโรงเรยนทกลาวมา พอสรปหลกการจดอาหารกลางวนในโรงเรยนนน โรงเรยนสามารถเลอกจดไดในรปแบบใดรปแบบหนงหรอหลายรปแบบไดตามความเหมาะสมของฐานะผปกครอง สภาพเศรษฐกจและทองถน ควรจดใหอาหารมคณคาทางโภชนาการ มสารอาหารครบถวน เพยงพอตอความตองการสารอาหารของเดกนกเรยน และทส าคญไมวาจะจดรปแบบไหนครตองควบคมดแลอยางใกลชด

หลกการแนวคดเกยวกบโครงการอาหารกลางวน ในการประเมนโครงการนน ปญหาประการหนงทมกพบเสมอ คอ การสอความหมายของ

การประเมนโครงการไมเหมอนกน ท าใหสอความหมายไปคนละทาง ทงนเพอหลกเลยงการถกเถยงอนเกดจากความเขาใจความหมายของการประเมนโครงการ ไมตรงกนในภายหลง ซงจะเปนอปสรรคตอการประเมนโครงการอยางมาก ผศกษาจงขอเสนอแนวคดและหลกการในการประเมนโครงการ ซงจะไดกลาวถงรายละเอยด ดงน

การประเมนโครงการนนจะเกยวของกบค าสองค า คอ การประเมนและโครงการ เปนการรวมเอาความหมายของค าทงสองเขาดวยกน ผศกษาขอน าเสนอความหมายของค าสองค า ดงน

ความหมายของการประเมน ค าวา การประเมน บางครงใชค าวา การประเมนคา หรอการประเมนผล ตรงกบค าใน

ภาษาองกฤษวา Evaluation ซงมผใหความหมายไวดงน ราชบณฑตยสถาน (2525, หนา 502) ไดใหความหมายของการประเมนผลวา หมายถง การ

ประเมนคาหรอราคาเทาทควรจะเปน เชน ประเมนราคา การประเมนคา หรอการประเมนผลการศกษา ประเมนการสมมนา ซงสอดคลองกบ นศา ชโต (2527, หนา 8) ได ใหความหมายของการประเมนวา หมายถง การใชกระบวนการทางวทยาศาสตร หรอการใชเทคนคการศกษาดานสงคมศาสตร เพอหาขอมลทเปนจรงและเชอถอไดเกยวกบโครงการ เพอใหการตดสนวาโครงการดงกลาวดหรอไม อยางไร หรอเปนการคนหาวาผลของกจกรรมทวางไวในโครงการ ประสบความส าเรจตรงกบวตถประสงคหรอความมงหมายของโครงการหรอไม แตอยางไรกตาม สมหวง พธยานวฒน (2528, หนา 95) ไดสรปความหมายของการประเมนผลไววา ในการประเมนคาสงใดกตาม จะตองประกอบดวย สวนประกอบการ (Performance) ทไดจากการวดกบการตดสนใจ คณคาของสวนประกอบการนน

โดยการเปรยบเทยบสวนประกอบทไดจากการวดกบเกณฑการประเมน องคประกอบของการประเมนคาเขยน แสดงในรปสมการ ไดดงน การประเมนคา = การวด + การตดสนใจ

12

นอกจากน น สขม มลเมอง (2530, หนา 5) ไดสรปความหมายของการประเมนผลไววา เปนกระบวนการทกระท าอยางมระบบเพอประเมน และวดปจจยทน าเขาจรง กระบวนการ ผลผลต และการด าเนนการทไดก าหนดไว ส าหรบการด าเนนการตามโปรแกรม หรอนโยบายเพอทจะเปรยบเทยบผลทเกดขนจรงกบสงทคาดหวงไว หรอตกลงไวแตแรก ซงสอดคลองกบส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2532, หนา 2) ไดใหความหมายของการประเมน (Evaluation) ไววา หมายถง การตรวจสอบความกาวหนาของแผนงาน/โครงการ ตลอดจนการพจารณาผลสมฤทธของแผน หรองาน/โครงการนน ๆ วามมากนอยเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบเกณฑ ทก าหนดขน จงเปนกระบวนการบงชถงคณคาของงานหรอโครงการวา ไดผลตามวตถประสงคของแผนหรอของงานโครงการนนหรอไมเพยงใดและส านกงานทดสอบทางการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 1) ไดใหความหมายของการประเมนวา หมายถง กระบวนการตรวจสอบการท างาน ทงในชวงขณะทก าลงท าและในเวลาทงานเสรจสนลงแลว เพอหาขอสรปวางานทท านนไดรบความส าเรจตามความคาดหวงหรอไม มปญหาหรออปสรรคใดเกดขน อนเปนผลท าใหงานไมส าเรจตามความคาดหวง และจะมแนวทางการแกไขอยางไร เพอใหการท างานเกดความส าเรจตามความคาดหวง หรอใกลความคาดหวงมากทสด

จากความหมายของการประเมนดงกลาว สรปไดวา การประเมนหมายถง กระบวนการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหความหมายขอเทจจรงเกยวกบความตองการ การหาแนวทางวธการ ปรบปรง วธการจดเกยวกบโครงการและหาผลทแนใจวาเกดจากโครงการ เพอเปนการเพมคณภาพและประสทธภาพของโครงการใหดยงขน

ความหมายของโครงการ โครงการในภาษาไทยน จะตรงกบค าวา Program และ Project ในภาษาองกฤษ ซงสวน

ใหญจะใชทดแทนกนอยเสมอ ๆ ซงมผใหความหมายของโครงการไว ดงน วระพล สวรรณนนต (2525, หนา 9 -10) ไดมองวาโครงการมไดหลายความหมาย

นอกเหนอจากชดของกจกรรม ความหมายของโครงการจะเปลยนไปตามลกษณะการประเมนผล นนคอหากเราท าการประเมนดวยวธการใดกตาม โครงการกคอสงทไปท าใหเกดผลอยาใดอยางหนงขนมานนเอง ซงสอดคลองกบการใหความหมายโครงการของ นศา ชโต (2527, หนา 6) ทหมายถง ความคด แนวทางกจกรรมหรอผลรวมทเกดจากกจกรรมทไดจดวางไวในโครงการนน ๆ แนวคดและจดกจกรรมหรอกลมของกจกรรมทด าเนนการอยางมระบบระเบยบ มงบประมาณ และระยะเวลาการด าเนนการ เพอใหบรรลเปาหมายทก าหนด

แตอยางไรกตาม สขม มลเมอง (2530, หนา 5) ไดใหความหมายของโครงการไววาหมายถงการรวบรวมบคลากร ทรพยากรทางกายภาพ (เชน สงอ านวยความสะดวก เครองมอเครองใช)

13

เพอทจะด าเนนการอยางใดอยางหนง เพอสนองความตองการและแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขน นอกจากนน สมหวง พธยานวฒน (อางใน รตนะ บวสนธ, 2540, หนา 3) ไดใหความหมายวาแผนยอย ซงเปนสวนหนงของแผนงาน หรอเปนกลมของกจกรรมทจะด าเนนการในระยะเวลาทก าหนด เพอใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคของแผนงานทไดระบไว

จากการใหความหมายของโครงการของบคคลตาง ๆ พอสรปความหมายของโครงการไดวา โครงการหมายถงสวนยอยสวนหนงของแผนงาน ซงประกอบดวยกจกรรม ทรพยากรใน การด าเนนงาน และระยะเวลาด าเดนงาน เพอบรรลเปาหมาย วตถประสงคของโครงการนน

ความหมายของการประเมนโครงการ ส าหรบการประเมนโครงการนนเกยวของกบค าสองค า คอ การประเมนและโครงการมา

รวมกน ดงท Worthen และ Sanders (อางใน สขม มลเมอง, 2530, หนา 3) กลาววาการประเมนโครงการหมายถง กระบวนการพจารณาใหคณคาของสงใดสงหนง ซงประกอบดวยวธการเกบรวบรวมขอมลเพอน ามาใชการตดสนคณคาของผลผลต วธการ จดมงหมายและประโยชนทไดรบจากโครงการ จะเหนไดวา ความหมายของการประเมนโครงการตามแนวความคดนจะเนนในเรองของการตดสนคณคาของสงนนๆ เปนส าคญ นอกจากนแลว Alkin (อางใน สขม มลเมอง, 2530, หนา 3) ไดใหความหมายของการประเมนโครงการไววา เปนกระบวนการของการก าหนดขอบเขตของ การตดสนใจการเลอกขอมลทเหมาะสม วธการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมลตลอดจนการเขยนรายงานสรปขอมลทเหมาะสม เพอใหผมอ านาจในการตดสนใจใชการเลอกแนวทางปฏบตตาง ๆ ซงตามความหมายนจะเนนในเรองของการตดสนใจนนเอง และ Alkin ไดก าหนดขอบเขตความตองการในการประเมนไว 5 ขอบเขต ดงน

1.ขอบเขตเกยวกบการก าหนดความตองการของโครงการ (System Assessment Area) เปนขอบเขตก าหนดความตองการทวา สภาพปญหาทมอยมเหตผลเชอถอไดเพยงใด วามความตองการโครงการทจะมขนเพอเปลยนแปลงสภาพปญหา ทงในปจจบนและแนวโนมในอนาคต

2. ขอบเขตการวางแผนโครงการ (Program Planning Area) เปนขอบเขตของความตองการประเมนผลอกขนหนง เปนการหาขอมลเพอวเคราะหใหผมอ านาจตดสนใจในการพจารณาทางเลอกตาง ๆ วาควรจะเลอกจดท าโครงการใด

3. ขอบเขตการด าเนนโครงการ (Program Implementation Area) เปนขอบเขตของความตองการเพอการด าเนนงานตามแผน กลาวคอ ในขณะทปฏบตตามแผนอยการประเมนจะชวยชแนะขอบกพรองของการด าเนนงานตามโครงการได

4. ขอบเขตของการสนสดโครงการ (Program Improvement Area) เปนขอบเขตของความตองการเพอปรบปรงแผนหรอโครงการ กลาวคอในขณะทปฏบตงานอยอาจมการเปลยนแปลง

14

สวนในสวนหนง เชน ทรพยากรเปลยนไป ความตองการเปลยนไปเหลานการประเมนจะชวยชใหผเกยวของไดปรบปรงแผนงานโครงการ ใหตรงกบสถานการณอยตลอดเวลากอนทจะสายเกนไป

5. ขอบเขตของการสนสดโครงการ (Program Certification Area) เปนขอบเขตของความตองการประเมนผลเมอสนสดแผนงานและโครงการหรอชวยระยะเวลาในเวลาหนง เพอดถงผลงานเปรยบเทยบกบวตถประสงค วาเปนความส าเรจเพยงใดมปญหาและอปสรรคอยางไร ซงจะเปนประโยชนตอการพจารณาโครงการและสถานการณในโอกาสตอไป

จากความหมายดงกลาว พอสรปไดวา เปนกระบวนการตรวจสอบ ตดสนใจ ตามขอบเขตหาทางเลอกทเหมาะสมทกขนตอน 2. แนวคดทฤษฎทเกยวกบการประเมน และการประเมนโครงการอาหารกลางวน

2.2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวกบการประเมนโครงการรปแบบของ CIPP Model จากการศกษาเอกสารและการศกษาทเกยวของ ไดมผใหแนวคดดานการประเมนโครงการโดย วธการประเมนแบบ CIPP Model ของ Stufflebeam ( อางใน สรชย วงศค า, 2543 หนา 20 ) ไดสรปวา การประเมนโครงการ มขนตอนดงตอไปน

แบบจ าลองการประเมนผลตาม CIPP Model แบบจ าลอง(Model) หมายถง วธการสอสารทางความคด ความเขาใจ ตลอดจนจนตนาการท

มตอปรากฏการณหรอเรองราวใด ๆ ใหปรากฏโดยใชการสอในลกษณะตาง ๆ เชน แผนภม แผนผง ระบบสมการ และรปแบบอน เปนตน เพอใหเขาใจไดงาย และสามารถน าเสนอเรองราวไดอยางมระบบ การประเมนผลโครงการนนมแนวคดและโมเดลหลายอยาง ณ ทน ขอเสนอแนวคดและโมเดลการประเมนแบบซปป หรอ CIPP Model ของสตฟเฟลบม (Danial . L. Stufflebeam) เพราะเปนโมเดลทไดรบการยอมรบกนทวไปในปจจบน

แนวคด การประเมนของสตฟเฟลบม (Stufflebeam’s CIPP Model) ในป ค.ศ.1971 สตฟเฟลบม และคณะไดเขยนหนงสอทางการประเมนออกมาหนงเลมชอ “Educational Evaluation and decision Making” หนงสอเลมน ไดเปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง เพราะใหแนวคดและวธการทางการวดและประเมนผล ไดอยางนาสนใจและทนสมยดวย นอกจากนน สตฟเฟลบมกไดเขยนหนงสอเกยวกบการประเมนและรปแบบของการประเมนอกหลายเลมอยางตอเนอง จงกลาวไดวา ทานผนเปนผมบทบาทส าคญในการพฒนาทฤษฎการประเมน จนเปนทยอมรบกนทวไปในปจจบน เรยกวา CIPP Model เปนการประเมนทเปนกระบวนการตอเนอง มจดเนนทส าคญ คอ ใชควบคกบการบรหารโครงการ เพอหาขอมลประกอบการตดสนใจ อยางตอเนองตลอดเวลา วตถประสงคการประเมน คอ การใหสารสนเทศเพอการตดสนใจ เนนการแบงแยกบทบาทของการท างานระหวาง

15

ฝายประเมนกบ ฝายบรหารออกจากกนอยางเดนชด กลาวคอฝายประเมนมหนาทระบ จดหาและน าเสนอสารสนเทศใหกบฝายบรหาร สวนฝายบรหารมหนาทเรยกหาขอมล และน าผลการประเมนทไดไปใชประกอบการตดสนใจ เพอด าเนนกจกรรมใด ๆ ทเกยวของแลวแตกรณ ทงนเพอปองกน การมอคตในการประเมน

แผนภม 2.1 โครงสรางของการประเมนตามแบบ CIPP Model ทมา : สรชย วงศค า, 2543, หนา 20

แผนภม 2.2 ขอบเขตเนอหาในการประเมนโครงการอาหารกลางวนของโรงเรยนบานเมองคอง อ าเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม

ทมา : สรชย วงศค า, 2543, หนา 21

การประเมนผล Evaluation

สภาพแวดลอม (Context)

ปจจยน าเขา (Input)

กระบวนการ (Process)

ผลผลต (Product)

เพอตดสนใจ เกยวกบ

การวางแผน

เพอตดสนใจ เกยวกบ

การก าหนดโครงสราง

เพอตดสนใจ เกยวกบ

การด าเนนการ ตามโครงการ

เพอตดสนใจ เกยวกบผลงานเมอเสรจสนโครงการ

ประเมนสภาพแวดลอม

ประเมน ปจจย

ประเมนกระบวนการ

ประเมน ผลผลต

ความพรอม/ตองการ ความเหมาะสม นโยบาย วตถประสงค

บคลากร การจดการ วสดอปกรณ งบประมาณ

การด าเนนงาน ตามนโยบาย การใหบรการ การปรบปรงวธการ คณภาพอาหาร

การบรรลวตถประสงค ลดอตราขาดแคลนและ ขาดสารอาหาร ความพงพอใจของนกเรยน

และผปกครอง

16

ตาราง 2.1 ยทธวธในการใช CIPP Model

รปแบบ การประเมน

วตถประสงค วธการ ความสมพนธ

กระบวนการตดสนใจ การประเมน สภาพแวดลอม

- เพอก าหนดสภาพ แวดลอมทเกยวของ - เพอหากลมเปาหมายและความตองการของกลม - เพอหาเวลาและโอกาส ทตองการสนองความตองการ - เพอวนจฉยปญหาภายใตความตองการ นน ๆ - เพอตดสนใจวาวตถประสงคทเหมาะสมของโครงการ

โดยการใชวธวเคราะหระบบการส ารวจ การวจยเอกสาร การสมภาษณแบบทดสอบ วนจฉยและวธ Delphi technique

- เพอตดสนใจเกยวกบสภาพทจะจดท าโครงการ - เพอตดสนใจเกยวกบจดมงหมายเพอใหบรรลถงสงทตองการ - เพอตดสนใจเกยวกบวตถประสงคในการแกไขปญหา - เพอตดสนใจเกยวกบการวางแผนเปลยนแปลงความตองการและแสวงหาการตดสนใจพนฐานเกยวกบผลลพธ

การประเมน ปจจยน าเขา

- เพอก าหนดและประเมนสมรรถนะของโครงการ - หาทางเลอกยทธวธในการด าเนนโครงการ - ก าหนดการออกแบบการด าเนนการตามยทธวธ - ก าหนดงบประมาณ - ก าหนดเวลา - ก าหนดกจกรรมตาง ๆ ในโครงการ

โดยการจดอนดบคณภาพ การวเคราะหทรพยากร ยทธวธ การออกแบบ กระบวนการ ความเปนไปได และในแงเศรษฐกจ ซงคงตองใชวธการวจยเอกสารและจ าท าการทดลอง น ารอง

- เพอเลอกแหลงความชวยเหลอ ยทธวธในการแกปญหา รปแบบและกระบวนการ - เพอสรางกจกรรมและจดหาการตดสนใจพนฐานในการด าเนนโครงการ

17

ตาราง 2.1 (ตอ)

รปแบบ การประเมน

วตถประสงค วธการ ความสมพนธ

กระบวนการตดสนใจ การประเมน กระบวนการ

- เพอหาและคาดคะเนเกยวกบผลจากการด าเนนตามโครงการในดานตาง ๆ ดงน ขนตอนในการด าเนนงานผลการด าเนนงานตามการออกแบบ เพอทจะหาขอมลและสารสนเทศในการตดสนใจเกยวกบกระบวนการ และกจกรรมตาง ๆ - เพอตดสนใจกระบวนการ - เพอตดสนกจกรรมภายในกระบวนการ

โดยการก ากบ (Monitoring) และตดตามเกยวกบศกยภาพอปสรรค และความตนตวในการท างานของผรบผดชอบ โดยการก าหนดขอมลหรอสารสนเทศเพอการตดสนของกจกรรมตาง ๆ และโดยการอธบายกระบวนการทกระท าจรงอยางตอเนอง และปฏสมพนธกบสงทคาดหมายไว

- เพอด าเนนการและ ขดเกลารปแบบ และกระบวนการ - เพอการควบคมโครงการ

การประเมน ผลผลต

- เพอตดสนผลผลต - เพอหาความเกยวพนระหวางผลผลตกบวตถประสงคของโครงการ หาความสมพนธระหวางผลผลตกบปจจยน าเขาและกระบวนการ - เพอแปลความหมายในแงคณคาของขอ 1-3

โดยระบการปฏบตการ และการวดผลสมฤทธตามเกณฑทก าหนดไวตามจดมงหมาย เปรยบเทยบผลกบเกณฑมาตรฐาน แปลผลโดยการเปรยบเทยบกบเกณฑ โดยพจารณาทงดานปรมาณและคณภาพ

- เพอตดสนใจวาจะด าเนนการตอ แกไข ปรบปรง หรอยกเลกกจกรรมตาง ๆ ในโครงการ

ทมา : สรชย วงศค า, 2543, หนา 22-23

18

2.2.2 ประเภทของการประเมนโครงการ จากวตถประสงคของการประเมนโครงการทกลาวมาทง 3 ประการนน จงท าใหแบง

ประเภทของการประเมนโครงการได 3 ประเภท 1. การประเมนโครงการกอนด าเนนงาน หรอการประเมนกอนการด าเนนโครงการ 2. การประเมนโครงการขณะด าเนนงาน หรอการประเมนผลขณะด าเนนโครงการ 3. การประเมนโครงการภายหลงสนสดการด าเนนงาน หรอการประเมนภายหลงสนสด

โครงการ 2.2.3 ปรชญาการประเมนโครงการ ในสมยกอน แนวความคดและปรชญาการประเมนโครงการ จะหมายถงการประเมนคอ

กจกรรมทมฐานความคดมาจากความเปนเสรนยม (Liberalism) นนหมายถง ทกสงทกอยาง (ทไดรบการประเมน) สามารถทจะมการเปลยนแปลงไปในเชงสรางสรรคได โดยผานกระบวนการพฒนาและการสมผสแตะตอง (Empirical) ท เหมาะสม ซงกลาวไดวาการประเมนเปนกระบวนการสรางสรรคสงคม ทสอดคลองกบแนวทางประชาธปไตย (ศรชย กาญจนวาส, 2536, หนา 7)

นอกจากนนหากกลาวส าหรบนกประเมนผลดวยกนแลว กยงมความเชอหรอมปรชญารวมกนอกวา การไดรบการเพงเลง ตรวจสอบ จบผด เกยวกบการด าเนนงานในโครงการใด ๆ อยเสมอ แตปจจบนแนวคดนไดเปลยนไปเปนปรชญาทยอมรบโดยทวไปวาการประเมนโครงการคอ การประเมนเพอการปรบปรง (งาน) มใชการประเมนเพอพสจนจบผด (Evaluation is not to prove but to improve) จากปรชญานมสวนส าคญทท าใหนกประเมนผลไดตระหนกในบทบาทของตวเองเมอตองรบผดชอบในการประเมนสงใดสงหนง นอกจากนนกยงชวยใหเกดภาพลกษณทดในมมมอง หรอในความคดของผบรหารหรอผปฏบตงานในหนวยงานองคกรใด ๆ กตามทไดรบการประเมนผลโดยผประเมน ซงจะน าไปสความเขาใจทถกตองและความรวมมอทดในการใหขอมลตาง ๆ ในสงทไดรบการประเมน (รตนะ บวสนธ, 2540, หนา 17)

ปรชญาการประเมนโครงการดงกลาว พอสรปไดวา เปนการประเมนเพอปรบปรง พฒนาเพอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดยงขน

2.2.4 เปาหมายของการประเมนโครงการ เปาหมายของการประเมนโครงการหรอบางครงเรยกวา เปาประสงคของการประเมน

โครงการ (Program Evaluation Goal) น น รตนะ บวสนธ (2540, หนา 17) ไดใหความหมายของเปาหมายของการประเมนโครงการไววา หมายถงความตองการคาดหวงทเกยวกบการด าเนนงานประเมนโครงการ นนคอการพยายามตอบค าถามทวาเราประเมนโครงการไปท าไม ท งนค าตอบดงกลาวจะมลกษณะเปนนามธรรม กลาวไวอยางกวาง ๆ โดยมลกษณะคอนขางเปนอดมคต (Ideal)

19

ซงมอย 2 แนวค าตอบหรอ 2 เปาหมายไดแก เปาหมายทหนง การประเมนโครงการเปนไปเพอการสรางประโยชนใหแกสงคม ซงหมายถงผท าการประเมนโครงการและผใหมการประเมนโครงการน าผลจากการประเมนโครงการเพอแกไขปญหาตาง ๆ ทมอยหรอพงเกดขนในสงคม เปาหมายทสอง การประเมนโครงการเปนไปเปนเพอการตดสนคณคาของโครงการและเพอการตดตาม / ควบคมก ากบการด าเนนงานของโครงการ โดยอาศยความร ความเชยวชาญของผประเมนเปนเกณฑในการตดสนคณคาของโครงการ สวนการจะน าผลการประเมนไปใชประโยชนหรอไมนนเปนเปาหมายรองลงไป

จะเหนวาเปาหมายในการประเมนโครงการทงสองเปาหมายน สะทอนใหเหนถงบทบาทของผประเมนไดแตกตางกน กลาวคอ ในเปาหมายแรกนนนกประเมนผลโครงการจะมบทบาทเปนผน าเสนอขอมล หรอสารสนเทศทไดจากการประเมนใหกบผใชเปนผท าการตดสนใจใชขอมลสารสนเทศดงกลาวเพอประโยชนตามทผใชตองการ ในขณะทเปาหมายทงสองนนเนนบทบาทของผ ประเมนในฐานะผมอ านาจในการตดสนใจ โดยอาศยความรความช านาญ ทมอยเปนตวก าหนดนนคอในเปาหมายทสองคอนขางจะมองความไววางใจใหอ านาจกบนกประเมนโครงการไวมาก

2.2.5 วตถประสงคของการประเมนโครงการ วตถประสงคของการปนระเมนโครงการ (Program Evaluation Purpose) หรอบางครง

กเรยกวา จดประสงคของการประเมนโครงการ (Program Evaluation Objective) Anderson และ Bell ไดกลาวถงวตถประสงคของการประเมนผลโครงการไว 6 ประการดงขางตนแลว Weiss (อางใน ประชย เปยมสมบรณ, 2528, หนา 29) กไดกลาวถงวตถประสงคของการประเมนโครงการหรอการศกษาเชงปรมาณไววา ความเปนไปเพอการตาง ๆ ดงน

1. เพอด าเนนงานตอหรอเลกด าเนนงานตามโครงการ 2. เพอปรบปรงกระบวนการปฏบตในโครงการ 3. เพอเพมหรอลดมาตรการและเทคนคบางประเภทในโครงการ 4. เพอสรางโครงการในลกษณะคลบายคลงกนในทองทอน ๆ 5. เพอแบงสรรทรพยากรระหวางโครงการทตางแกงแยงแขงขนกน 6. เพอสนบสนนหรอหกลางกรอบทฤษฎซงเปนรากฐานของโครงการ นอกจากน Moursund (อางใน ประชย เปยมสมบรณ , 2529, หนา 29) มความเหนวา

การประเมนโครงการมวตถประสงคทส าคญ ๆ 2 ประการไดแก 1. เพอพจารณาวาการด าเนนงานบรรลตามวตถประสงคของโครงการหรอไม 2. เพอพจารณาวาวตถประสงคของโครงการทตงไวเปนเปาหมายทแทจรง ซงก าลงเปน

จดมงหมายของการด าเนนงานใชหรอไม และถาใช วตถประสงคเหลานมความเหมาะสมหรอไม

20

อยางไรกตาม รตนะ บวสนธ (2540, หนา 18) ไดใหความหมายไววา หมายถง ความตองการเกยวกบการประเมนโครงการทก าหนดไวชดเจนอยางเฉพาะเจาะจง สามารถตรวจสอบได ตลอดจนมความเปนไปไดในความตองการจากการท าการประเมนผลนน Anderson และ Bell (อางใน รตนะ บวสนธ, 2540, หนา 18) กลาวไววาม 6 ประการ ไดแก

ประการทหนง เพอชวยในการตดสนใจน าโครงการไปใช ซงไดแกการประเมนวาโครงการทจดท าขนนน มความจ าเปนมากนอยหรอมความสมเหตสมผลหรอไม มความเปนไปไดหรอคมคากบเงนทน คาใชจายตาง ๆ เพยงไร โครงการเปนทตองการส าหรบกลมเปาหมายหรอจะไดรบการสนบสนนแคไหน รวมทงขนาดและขอบเขตการน าโครงการไปใชกวางหรอแคบ เปนตน ขอมลจากการประเมนเหลานจะชวยในการน ามาประมวลสรปตดสนใจ ส าหรบผบรหารหรอแหลงเงนทนทจะตดสใจอนมต การน าโครงการดงกลาวไปด าเนนการใชตอไป

ประการทสอง เพอชวยในการตดสนใจเกยวกบการด าเนนโครงการโดยตอเนองตอไป หรอการขยายโครงการและการรบรองโครงการ ซงไดแกการประเมนภายหลงจากโครงการไดด าเนนการเสรจสนไปแลว (ตามระยะเวลาทก าหนดไว) เปนการประเมนเพอจะรวาโครงการ ดงกลาวยงมความจ าเปนตองจดใหมอยอกตอไปหรอไม ผลทไดจากการด าเนนการไปนนกอใหเกดผลขางเคยง (Side Effects) ทงทางบวกและทางลบหรอไม

ประการทสาม เพอชวยในการตดสนใจเกยวกบการปรบปรงโครงการ ซงเปนการประเมนเมอโครงการไดมการน าไปด าเนนการในระยะหนง หรอเปนการประเมนในชวยการด าเนนโครงการ ทงนโดยการท าการประเมนเพอทจะปรบปรงสวนตาง ๆ ของโครงการอนไดแก

1. วตถประสงคของโครงการ เพอทจะรวาวตถประสงคของโครงการทก าหนดไวนน เมอมการด าเนนโครงการไปชวขณะหนง มความเหมาะสมกบกลมเปาหมายหรอไม หรอไดรบการยอมรบสนบสนน รวมมอจากกลมเปาหมายในการด าเนนงาน เพอใหบรรลถงวตถประสงคมากนอยเพยงใด

2. เนอหาของโครงการเปนการพจารณาวา เนอหาสาระหรอกจกรรมตาง ๆ ทก าหนดไวในโครงการ มความความครอบคลมเกยวของกบวตถประสงคโครงการหรอไม ล าดบขนตอนของกจกรรมเปนไปตามล าดบทจะเออตอการบรรลวตถประสงคของโครงการเพยงไร นอกจากนนกยงพจารณาอกวาเนอหาสาระของโครงการดงกลาว มความเกยวของสมพนธกบภมหลง หรอพนเพเดมของกลมเปาหมายผรบบรการจากโครงการมากนอยเพยงใด

3. วธการด าเนนโครงการ โดยพจารณาวาโครงการทก าลงด าเนนการอยนน มกลมเปาหมายรวมโครงการเปนจ านวนเทาไร ครบหรอไมครบตามทก าหนดไว โครงการมผรวมงานเพยงพอหรอไม เทาไร โครงการมการด าเนนงานหรอด าเนนกจกรรมเปนอยางไร กลมเปาหมาย ผรวมโครงการไดรบการเสรมแรงหรอการสรางแรงจงใจอยางไร ท านองน เปนตน

21

4. สภาวะแวดลอมของโครงการ หมายถง การพจารณาเกยวกบนโยบายทางการเมอง หรอทางการบรหารของผบรหารทมสวนเกยวของกบการด าเนนโครงการวา ใหการสนบสนนการด าเนนโครงการหรอไม อยางไร สมพนธภาพระหวางผรวมงานในโครงการมลกษณะเชนไร ขดแยงกนหรอไม เปนอปสรรคตอการทจะด าเนนการตอไปเพยงใด ทรพยากร สนบสนนอน ๆ ทจ าเปนตอการด าเนนโครงการมเพยงพอมากนอย ตลอดจนกระทงการยอมรบ หรอใหการสนบสนน และการตอตานของสาธารณะทมตอโครงการเปนไปในทศทางใด เหลาน เปนตน

ประการทส เพอทจะไดรบขอเทจจรงเกยวกบการใหความสนบสนนโครงการจากแหลง ตาง ๆ ซงไดแก การพจารณาความสนบสนนโครงการสาธารณชน การเมอง แหลงเงนทน รวมทงนกวชาชพอน ๆ โดยตองการรวาแหลงดงกลาวนมแหลงใดบางใหการสนบสนนโครงการอยางแทจรงเมอมการด าเนนโครงการอยในขณะนน ๆ

ประการทหา เพอทจะไดรบขอเทจจรงเกยวกบการขดขวางตอตานโครงการจากแหลงตางๆ ในทางตรงกนขามกบวตถประสงคของการประเมนโครงการในขอทส นอกจากเราจะตองการรถงแหลงทใหการสนบสนนโครงกรแลว ในการด าเนนโครงการใด ๆ กตาม บางครงโครงการดงกลาวนนกจะไดรบการขดขวางตอตาน ท าใหการด าเนนโครงการไมอาจเปนไปไดโดยสะดวก และวตถประสงคของโครงการทก าหนดไว อาจจะไมไดรบการตอบสนอง ดงนนการรวบรวมขอมลจากแหลางตาง ๆ เพอพจารณาวาแหลงใดบางทขดขวางโครงการ จงเปนสงจ าเปน ทงนเพอจะไดหาทางแกไขปรบปรงใหด าเนนโครงการใหมความเปนไปไดโดยสะดวกตอไป

ประการทหก เพอชวยใหเกดความเขาใจในกระบวนการพนฐานดานตาง ๆ ซงหมายถงการไดรบความรความเขาใจในพนฐานอนทนอกเหนอจากความร ความเขาใจเกยวกบโครงการ ทท าการประเมน แตทวามผลตอโครงการ ไดแก พนฐานดานการศกษา ดานจตวทยา ดานสงคมวทยาและดานเศรษฐกจ เปนตน

จากแนวคดทมตอวตถประสงคของการประเมนโครงการของบคคลตางๆ ทน าเสนอผานมานน แมจะดเหมอนวามความแตกตางกน แตเมอพจารณาแลวกอาจสรปไดวา วตถประสงคทส าคญในการท าการประเมนโครงการนนมอย 3 ประการ กลาวคอ (1) เพอรวบรวมขอมลชวยในการตดสนใจเกยวกบความเปนไปไดของโครงการ เมอน าไปใชด าเนนการ หรอกลาวอกนยหนงกคอตดสนใจกอนใชโครงการ (2) เพอรวบรวมขอมลชวยในการตดสนใจปรบปรงสวนตาง ๆ ของโครงการเมอมการน าโครงการไปใชหรออยในระหวางการด าเนนโครงการ (3) เพอรวบรมขอมลชวยในการตดสนใจเกยวกบการขยายโครงการ ใหมการด าเนนงานอยางตอเนองตอไป หรอการลมเลกโครงการ

22

จากความหมายของวตถประสงคของการประเมนโครงการ พอจะสรปไดวา เพอตดสนใจปรบปรง ตรวจสอบขอเทจจรงวาเปนไปตามวตถประสงคของโครงการหรอไม และวตถประสงคของโครงการมความเหมาะสมหรอไม

2.2.6 การก าหนดจดมงหมายของการประเมน จดหมายทวไปของการประเมนจะตองชดเจน เพอทจะพจารณาผประเมนผลวธการไดอยาง

เหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนตองรวาท าไมจงตองมการประเมน ประเมนไปเพอคนหาปญหาเพอแกไขปญหา เพอหาขอมลเกยวกบโครงการทก าลงด าเนนการอย หรอเพอตดสนผลส าเรจของโครงการ การทเราทราบเหตผลจะท าใหเราสามารถหายทธวธในการประเมนไดอยางถกตอง

การตดสนใจเกยวกบจดมงหมายของการประเมนผลนน นบวาเปนสงส าคญประการแรกในการประเมน เพราะจากการทเราก าหนดจดมงหมายนน จะท าใหเราทราบถงวาผทตองการใชผลการประเมนนนมใครบาง และแตละคนตองการใชขอมลสารสนเทศอะไรในการประเมน เพราะผใชผลการประเมนทแตกตางกนอาจตองการใชขอมลจากการประเมนไมเหมอนกนกได

จดมงหมายหรอขอมลเบองตนตาง ๆ ทยงไมเปนทเขาใจตรงกน ระหวางผเกยวของกนมความจ าเปนอยางยงทจะตองจดใหหมดไป ซงอาจกระท าได ดงน

1. ระบจดมงหมายใหชดเจน 2. พยายามหาวามจดมงหมายหรอวตถประสงคอนอกหรอไม 3. ล าดบความส าคญของจดมงหมายและวตถประสงค 4. คนหาวามทรพยากรทจะสนบสนนในแตละจดมงหมายหรอไม ถาม มอะไรบาง

เกณฑในการพจารณาจดมงหมายของการประเมน มดงน 1. ชดเจน สามารถเขาใจได โดยเฉพาะอยางยงจากผใชผลการประเมนทส าคญ 2. มประโยชน 3. มความเกยวกนกบสงทจะประเมนขอมลทไดจะตองเกดประโยชนตอโครงการ 4. สงผลทางบวกตอโครงการ จดมงหมายของการประเมนจะตองเชอถอได และสามารถ

น าไปสการปฏบตใหเกดผลไดอยางจรงจง และไมกอใหเกดความเสยหายตอผเกยวของ 5. เขากนไดกบจดมงหมายหลก (Principle Goal) ของโครงการกบโปรแกรม ผรวมงานและ

เปาหมายของผทจะใชผลประโยชน 6. คมคากบการลงทน สรปไดวา การก าหนดจดมงหมายของการประเมน ตองรวาท าไมจงตองมการประเมน การท

เราทราบเหตผลจะท าใหเราสามารถหายทธวธในการประเมนไดอยางถกตอง

23

2.3 การศกษาทเกยวของ ในการศกษาครงน มการศกษาทเกยวของดงน วรตน ไวยกล และคณะ (2549, หนา 71) ไดศกษาสภาพการจดท าอาหารกลางวนของ

โรงเรยนประถมศกษาในเขตเมองเชยงใหม และเขตอ าเภอรอบนอก ผลการศกษาสรปไดดงน ปจจยส าคญทท าใหโรงเรยนขนาดใหญในเขตเมองเชยงใหม สามารถจดอาหารกลางวน ไดอยางสม าเสมอเปนเวลานาน ไดแก รายไดหรอเงนทนทไดจากการขายอาหารแกนกเรยนซงมจ านวนมาก นกเรยนสวนมากสามารถจายคาอาหารลวงหนาเปนรายเดอนหรอรายภาคเรยนได รายไดจงแนนอน มเงนทนพอทจะด าเนนงานอาหารกลางวนได สามารถจางคนมาประกอบอาหารจดซออาหารไดหลายอยาง โรงเรยนบางแหงยงมเงนเหลอส าหรบสนบสนนโครงการอน ๆ ไดอก คณภาพอาหาร ปรมาณอาหาร และราคาจ าหนายเปนทนาพอใจของผบรการ การด าเนนงานอาหารกลางวนในโรงเรยนขนาดเลกในเขตเมองเชยงใหม และอ าเภอรอบนอก มกจะประสบปญหาในเรองเงนทน เพราะนกเรยนสวนใหญมก าลงซอนอย นกเรยนทรบบรการมจ านวนไมมาก ท าใหรายไดนอยกวารายจาย และไมพอทจะด าเนนงานไปเรอย ๆ โรงเรยนจงจ าเปนตองจดใหมการระดมทนหรอการหารายได เพอสนบสนนการจดอาหารกลางวนบอย ๆใหรปแบบตาง ๆ เชน จดงานกศล และชกชวนใหมการบรจาค เปนตน

ส าหรบ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2549, หนา 35 – 38) ไดประเมนโครงการอาหารกลางวน พ.ศ. 2548 โดยการสงแบบสอบถามไปยงผบรหารโรงเรยนและครทรบผดชอบโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา 57 โรงเรยน ใน 55 จงหวด โดยกลมตวอยางเปนผบรหารและครในโรงเรยนทจดอาหารกลางวน ซงไดรบงบประมาณป 2548 จากส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ผลการศกษาพบวา ปญหาในการด าเนนโครงการ ไดแก อาหารดบราคาแพงมาก บคลากรไมเพยงพอ โดยเฉพาะขาดครทางดานคหกรรมและการเกษตร ผปกครองยากจนไมมเงนใหบตรหลานมาซออาหาร และผปกครองไมใหความรวมมอเพราะไมเหนประโยชนของโครงการ คดวาท าใหเดกเสยเวลาเรยนเมอลงไปชวยท าอาหาร สวนในดานการจดด าเนนการ พบวามการแตงตงคณะกรรมการโรงเรยนเปนสวนใหญ โรงเรยนรอยละ 83 ท าอาหารทกวน รปแบบการจดอาหาร พบวาเปนการจดอาหารจานเดยวมากทสด รองลงมาไดแก การจดกบขาวและของหวาน ทางดานการเกษตรโรงเรยนเพอสนบสนนโครงการอาหารกลางวนนน มโรงเรยนเพยงรอยละ 29 เทานนทมโครงการเกษตรของโรงเรยนชวยไดตลอดป และรอยละ 34 ชวยไดบางฤดกาล

นอกจากนน ประยทธ ศรทพย (2550, หนา ข – ง) ไดประเมนโครงการพฒนากจกรรม การเรยนการสอนเพออาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวดล าพน ผลการศกษาสรปได ดงนโรงเรยนสวนใหญไดก าหนดวตถประสงคไวสอดคลองกบ

24

ระดบจงหวด เหมาะสมกบสภาพปญหา การขาดแคลนอาหารกลางวน การขาดสารอาหารของเดกนกเรยนและมลกษณะชดเจน สอความหมายตรงกน สามารถน าไปปฏบต วดและประเมนผลไดปจจยเบองตนของโครงการมลกษณะทเหมาะสม คอ มความพรอมปานกลางทงปรมาณและคณภาพของบคลากร งบประมาณ อาคารสถานท วสดอปกรณและเทคนคด าเนนงานโครงการ ครและผปกครองมเจตคตทดตอโครงการและใหการสนบสนนและรวมมอ ครสวนใหญมคณสมบต มประสบการณเหมาะสม โรงเรยนในทองถนกนดาร ยากจน และหางไกล มครไมเพยงพอส าหรบจดท ากจกรรมอาหารกลางวน โรงเรยนสองในสามสวนมเงนทนหมนเวยนลดลงแตด าเนนงานไปได มอยเพยงเลกนอยทด าเนนงานไดเพยงครงปแลวเงนทนหมด โรงเรยนสวนใหญใชเทคนคในการบรหารโครงการไดในเกณฑทด ไดแก การจดใหคร นกเรยนรบผดชอบในกจกรรมโครงการ สามารถน าเอาคาบเรยนไดมากกวา 1 วน ตอสปดาห จ าหนายอาหารไดในราคาถก สามารถจดอาหารกลางวนฟร แกนกเรยนทขาดแคลนได กระบวนการด าเนนงาน ทกกระบวนการ สามารถจดไดทกโรงเรยน มกระบวนการประกอบอาหาร การรบประทานอาหาร การเกบและการลาง นกเรยนมสวนรวมปฏบตมากกวากระบวนการการจดการ การเตรยมอาหาร การเตรยมผลผลต และการถนอมอาหารซงนกเรยนมสวนรวมปฏบตไดปานกลางและนอยลงตามล าดบ โรงเรยนจดโครงการไดบรรลเปาหมายในเกณฑด ไดแก การจดใหนกเรยนทกคนไดรบประทานอาหารกลางวนทถกหลกและคณคาทางโภชนาการ นกเรยนไดเรยนรจากการปฏบตกจกรรมจรง คณะคร ผบรหาร ผปกครองมเจตคตทดตอโครงการ ครมความร ความเขาใจและปฏบตไดตามแนวทโครงการก าหนด สภาพปญหาการด าเนนงานโครงการมแตไมรนแรง ปญหาทนาสนใจ ไดแกโรงเรยนในหมบานยากจน กนดาร และหางไกลมครทรบผดชอบจดกจกรรมอาหารกลางวน และมงบประมาณสนบสนนไมเพยงพอ นกเรยนมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมในบางกระบวนการไดนอย คณะครไดเสนอแนะวา ควรจะเพมปจจย คอ บคลากรและงบประมาณใหเพยงพอและสอดคลองกบสภาพความจ าเปนของแตละทองถน อยางแทจรง

ขณะท เจษฎา บพตรสวรรณ (2551, หนา 91-98) ไดประเมนผลโครงการอาหารกลางวนของโรงเรยนประถมศกษาขนาดกลาง ส านกงานการประถมศกษาจงหวดอดรธาน โดยสมตวอยางจากผบรหารโรงเรยน 234 คน ครหวหนาโครงการอาหารกลางวน 234 คน คร-อาจารยปฏบตการสอน 234 คน นกเรยน 468 คน ผปกครองนกเรยน 468 คน สรปผลการศกษาดงน การจดกจกรรมโครงการอาหารกลางวน พบวาโรงเรยนประถมศกษามการจดกจกรรมโครงการอาหารกลางวนนอย และกจกรรมในรายละเอยดทมการด าเนนงานนอยทสด ไดแก การจดตงกองทนขาวหรอผาปาเพออาหารกลางวน การจางบคลากรภายนอกมาจดท าอาหารกลางวน หรอการจดตงกองทนขาวหรอผาปาเพออาหารกาลงวน การจางบคลากรภายนอกมาจดท าอาหารกลางวน หรอการจางบคลากรใน

25

ชมชนและใหนกเรยนรวมกจกรรม การประเมนโครงการอาหารกลางวน พบวาปญหาของโครงการอาหารกลางวนทมอยมาก ไดแก ครมงานท าเพมขนท าใหการสอนไมเตมท อาหารสดราคาแพง และขาดทน

สวน สบพงษ แสนยาเกยรตคณ (2551, หนา ข – ค) ไดศกษาสภาพการจดอาหารกลางวนของโรงเรยนประถมศกษาในเขตชมชนชาวไทยภเขาในจงหวดเชยงใหม ผลการศกษาสรปไดดงน สภาพโรงเรยนประถมศกษาในเขตชมชนชาวไทยภเขาใน เปนโรงเรยนขนาดเลก ผปกครองของนกเรยนมฐานะยากจน โรงเรยนไมมโรงครว และโรงอาหารส าหรบรบประทานอาหาร การประกอบอาหารใชใตถนบานพกคร ศาลา และอาคารอเนกประสงคแทน นกเรยนนงรบประทานอาหารตามระเบยงอาคารเรยน ใตตนไมหรอในเตนท การจดบรการอาหารกลางวนแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ การจดอาหารจ าหนายแกนกเรยนตอเนองตลอดทงป จ านวน 3 โรงเรยน โรงเรยนทง 3 แหงนมกองทนมลนธใหความชวยเหลอในเรองทนหมนเวยน ลกษณะการจดเปนแบบอาหารจานเดยว ขายในราคาจานละ 3 บาท อกลกษณะหนง คอ จดอาหารกลางวนใหนกเรยนรบประทานฟร เพราะนกเรยนไมมเงนซอ โรงเรยนทมเงนเพยงพอกสามารถจดไดตลอดป สวนมากจดไดปละประมาณ 3-4 เดอน เนองจากเงนทนหมนเวยนทไดรบมาหมด และจะด าเนนการเมอไดรบงบประมาณใหม ซงจะเปนปการศกษาตอไป การด าเนนงานของโรงเรยนทกโรงเรยนเปนไปในรปคณะกรรมการมผบรหารเปนประธาน ผรบผดชอบอาหารกลางวนเปนผด าเนนงาน โดยมครเวรเปนกรรมการจดท ารวมกบนกเรยน รวมกบชมชน อาหารกลางวนไดรบความรวมมอจากครและผปกครองมากพอสมควร โรงเรยนมโครงการตาง ๆ หลายโครงการทสนบสนนอาหารกลางวน ปจจยทเกยวของ ไดแก การขาดเงนทนในการซออาหาร ขาดวสดอปกรณและเครองมอในการประกอบอาหาร สนคาทใชแระกอบอาหารในทองตลาดมราคาแพง ประชาชนในชมชนมฐานะยากจนจงไมสามารถใหความรวมมอไดดเทาทควร โรงเรยนยงขาดสถานทประกอบอาหารและครทมความรทางโภชนาการ วธการทนาจะใชด าเนนการอาหารกลางวนของโรงเรยน คอ การจดตงมลนธอาหารกลางวนของโรงเรยน เพอท าหนาทเปนศนยในการระดมทน และขอความชวยเหลอจากแหลงทนตาง ๆ จดใหมอาสาสมครจากชมชนมาชวยในดานแรงงานในการประกอบอาหาร ซงจะชวยแบงเบาภาระของครและนกเรยนลงไปไดสวนหนง

ในปตอมา รจนา ตนตวชตเวช (2552, หนา 58) ไดศกษาความคดเหนทมตอโครงการอาหารกลางวนของนกเรยนประถมศกษา สงกดกลเทพมหานคร เขตปทมวน โดยสมตวอยางจากนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จ านวน 200 คน พบวา การบรการทนกเรยนไดรบจากโครงการอาหารกลางวน พบวา นกเรยนเหนดวยอยางยงวา อาหารกลางวนทโรงเรยนจดจดมราคาถกและมอาหารหลกครบ 5 หม และเหนดวยทวาอาหารกลางวนทนกเรยนรบประทานมเพยงพอกบความตองการ

26

อาหารกลางวนทโรงเรยนจดมความสะอาดนารบประทาน การด าเนนการจดโครงการอาหารกลางวน พบวา นกเรยนเหนดวยอยางยงทนกเรยนควรยกภาชนะใสอาหารไปเกบทกครงหลงจากรบประทานอาหารเสรจ และเหนดวยทโรงเรยนจดสถานทส าหรบวางภาชนะทใชแลวอยางเพยงพอและเหมาะสม รวมถงทนงส าหรบรบประทานอาหารมเพยงพอ ประโยชนทไดรบจากโครงการอาหารกลางวน พบวา นกเรยนเหนดวยอยางยงทโครงการอาหารกลางวนชวยแบงเบาภาระของผปกครองดานการเงน และเปนการฝกใหนกเรยนรจกรบผดชอบในหนาท รจกประหยด สวนความคดเหนทเหนดวย คอ มประโยชนตอสขภาพอนามย เปนการปรบปรงนสยของนกเรยน รวมถงท าใหผลการเรยนของนกเรยนดขน

และในปเดยวกนน สชาดา ข าหรน (2552, หนา 170-173) ไดศกษาอาหารกลางวนของโรงเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร จากกลมตวอยางทเปนครผรบผดชอบโครงการอาหารกลางวน จ านวน 376 คนพบวา ดานรปแบบการด าเนนการจดโครงการอาหารกลางวนพบวา สวนใหญจดท าทกวนทเปดเรยน มคณะกรรมการด าเนนการมากกวา 5 คน มการประชมเดอนละ 1 ครง ลกษณะของการจดอาหารกลางวนจดเตรยมขาวและกบขาวใหนกเรยนทกคน โดยนกเรยนไมตองเตรยมขาวมาจากบาน ส าหรบนกเรยนทขาดแคลนจะบรการใหฟร นอกจากนยงมบรการใหอาหารเสรม คอ นมสด นมถวเหลอง โดยเฉพาะชนอนบาลจะใหรบประทานทกวน ดานงบประมาณการเงน สวนใหญไดรบจากงบประมาณของกรงเทพมหานคร และมบางโรงเรยนไดรบเงนอดหนนจากรฐบาล และยงไมเพยงพอดานวสดอปกรณ ภาชนะส าหรบใสอาหาร โรงเรยนสวนใหญมเพยงพอ ยกเวนโรงเรยนขนาดใหญและขนาดปานกลางมไมเพยงพอ ดานอาคารสถานท สวนใหญมสถานทในการประกอบอาหาร และบางแหงใชหองเรยนเปนทรบประทานอาหาร ส าหรบโรงเรยนขนาดใหญมากและขนาดกลาง มานงมไมเพยงพอ ดานบคลากรทเกยวของการด าเนนงาน โรงเรยนสวนใหญมคณะกรรมการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวน และไดรบความรวมมอจากทกคน โดยเฉพาะจากฝายบรหารดานการตดตามและประเมนผลโครงการ มการประเมนผลเปนประจ า ซงขอความเหนจากคร-อาจารย สงเกตการรบประทานอาหารกลางวนของนกเรยน สอบถามจากนกเรยนและน าผลการตดตามประเมนผลมาปรบปรงบางตามความเหมาะสม ปญหาการด าเนนโครงการอาหารกลางวน ไดแก การแบงหนาทรบผดชอบไมชดเจน ขาดการประสานงาน วตถดบ มราคาแพง เงนทนหมนเวยนมนอย เครองครวไมทนสมย ขาดจาน ชอน สอม ถาดหลม ไมมสถานทเกบอปกรณและเครองมอในการจดท าอาหาร คร-นกเรยนทรบผดชอบโครงการมคาบสอนมา ตลอดจนถงไมไดน าผลการประเมนมาปรบปรงการด าเนนงานเทาทควร

ในขณะเดยวกนส านกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม (2552) ไดตดตามประเมนผลการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวน พบวารปแบบการจดอาหารกลางวนนน รอยละ

27

51.4 เปนรปแบบอาหารจานเดยว เนองจากเปนรปแบบการจดอาหารกลางวนทโรงเรยนนยมด าเนนการมากทสดเพราะมราคาถก ประกอบงาย และมคณคาทางอาหารครบถวน

ในปตอมา พงษรต แกวอาย (2553, หนา ข) ไดศกษาสภาพการจดโครงการอาหารกลางวนในกลมโรงเรยนทงหวชาง จงหวดล าพน ผลการศกษาสภาพการจดโครงอาหารกลางวนพบวา ทกโรงเรยนไดจดบรการอาหารกลางวนแกนกเรยนในรปแบบใหนกเรยนรบประทานอาหารฟรเปนประจ าทกวน โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจากทางราชการตลอดป ประจ าทกป นอกจากนยงมหนวยงานเอกชน องคกรตาง ๆสนบสนนเงนทนดวย บคลากรในการด าเนนงานประกอบดวย ผบรหารโรงเรยน คณะคร ภารโรง แมครว ผรบจางประกอบอาหาร กลมแมบาน ผปกครองนกเรยน สถานทในการด าเนนกจกรรมโครงการอาหารกลางวน โรงครวสวนมากจะแยกเปนเอกเทศ โรงอาหารบางโรงเรยนจะใชอาคารอเนกประสงค โตะ เกาอ ส าหรบรบประทานอาหาร บางโรงเรยนมไมเพยงพอ ใชเสอปบนพนซเมนตแทน การจดซอ การเตรยมวตถดบและการประกอบอาหาร สวนใหญการจดซอจะเปนหนาทของคณะคร ผลดเวรกนรบผดชอบ สวนการประกอบอาหารมบางโรงเรยนเปนหนาทของคร และบางโรงเรยนจะจางแมครวประกอบอาหาร การรบประทานอาหารมการแบงชวงเวลาเปน 2 ชวง คอ เวลา 11.00 น. เปนเวลาส าหรบนกเรยนชนอนบาล และเวลา 12.00 น. เปนเวลาส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-6 การปฏบตตนในการรบประทานอาหาร นกเรยนทกคนจะลางมอใหสะอาดกอนแลวจงเดนแถวมารบอาหาร นงลอมวงระลกถงพระคณขาวแลวจงลงมอรบประทานอาหาร วสดอปกรณ เครอง เครองใช ภาชนะใสอาหาร ทกโรงเรยนมพอใชตามความตองการ การท าความสะอาด ทกโรงเรยนมการแบงเวรนกเรยนเปนกลมสรบผดชอบ ปญหาทพบในการด าเนนงาน คอ โครงการขาดงบประมาณ ทางราชการจดสรรงบประมาณลาชา ความคดเหนของนกเรยนตอการจดอาหารกลางวน นกเรยนสวนมากชอบทจะรบประทานอาหารกลางวนทโรงเรยน โดยใหเหตผลวา ประหยดเงน อรอย มคณคาสารอาหารครบถวนตามหลกโภชนาการ สะอาดถกหลกอนามย และนกเรยนสวนมากจะมสวนรวมในการลางท าความสะอาดภาชนะใสอาหาร และประกอบอาหาร

ส าหรบกองก ากบการต ารวจตระเวนชายแดนท 33 (2553) ไดประเมนการด าเนนงานโครงการเกษตรเพออาหารกลางวนของโรงเรยนประถมศกษา สงกดต ารวจชายแดน พบวา ปรมาณผลผลตประเภทผกทไดในป พ.ศ. 2539-2541 ยงคงไมเพยงพอ กลาวคอ ผลผลตประเภทผกทผลตไดในป พ.ศ. 2541 ทสนบสนนโครงการอาหารกลางวนทงหมด 100 กรม/คน/วน จงเหนไดวาปรมาณพชผกสวนครวทผลตไดยงไมมความเพยงพอ

นอกจากนน พาณ จนดาวงศ (2553, หนา 67-68) กไดประเมนโครงการอาหารกลางวนของโรงเรยนสามคควทยาคม 2 อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย ผลการศกษาพบวา การประเมนโครงการอาหารกลางวนแบบซปโมเดล (CIPP Model) 4 ดาน คอดานสภาพแวดลอม ดานปจจยน าเขา ดาน

28

กระบวนการ และดานผลผลต ทกดานมการปฏบตเหมาะสมมาก และเมอเรยงล าดบความคดเหนจากผตอบแบบสอบถามแลว พบวา ดานสภาพแวดลอมสงสด รองลงมาคอดานผลผลต ดานปจจยน าเขา และดานกระบวนการตามล าดบ ส าหรบปญหาทพบคอ บคลากรไมเพยงพอและพดจาไมสภาพ สถานทคบแคบ ไมสะอาด ภาชนะไมสะอาด ช ารดและไมเพยงพอ งบประมาณไมเพยงพอ และมการประชาสมพนธโครงการนอย

ส าหรบ สรชย วงศค า (2553, หนา 61-67) ไดประเมนโครงการอาหารกลางวนโรงเรยนวดเวฬวน อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม กลมตวอยางประกอบดวย เดกนกเรยน ผปกครองและครโรงเรยนวดเวฬวน ประจ าปการศกษา 2552 จ านวน 296 คน การเกบรวบรวมขอมล ผศกษาไดท าการเกบรวบรวมขอมลจากเดกนกเรยน ผปกครอง และครดวยตนเอง ไดรบแบบสอบถามกลบคน จ านวน 296 ฉบบ น าขอมลทไดมาวเคราะหโดยใชรอยละ น าเสนอเปนตารางประกอบการบรรยาย สรปผลการประเมนโครงการอาหารกลางวนโรงเรยนวดเวฬวน อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม พบวาทกดานมการปฏบตเปนสวนมาก และมกจกรรมรายการทไดปฏบตอยางสม าเสมอดงน ดานสภาพแวดลอม(Context) พบวา มการแจงวตถประสงคเพอชวยเหลอเดกนกเรยนขาดแคลน มการแจงวตถประสงคเพอใหเดกนกเรยนไดรบประทานอาหารกลางวนครบทกคน และการจดโครงการอาหารกลางวนตอบสนองความตองการของนกเรยนและผปกครอง สงทตองปรบปรงคอ การมสวนรวมในการก าหนดความตองการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวน ดานปจจย(Input) พบวา โรงเรยนสามารถน าเงนทเกบจากนกเรยน คร ไปใชจายในการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวนไดอยางเพยงพอมอปกรณเครองใชในการด าเนนโครงการอาหารกลางวนเพยงพอ การเกบเงนจากนกเรยน คร คมคากบอาหารทงดานปรมาณคณภาพ มการจดโครงการอาหารกลางวนไดอยางตอเนองและเหมาะสม มเจาหนาทจดท าอาหารและใหบรการอยางเพยงพอ มการแบงหนาทของเจาหนาทอยางเหมาะสมและมการจดภาชนะใสอาหารเพยงพอ สะอาด เปนระเบยบ สงทตองปรบปรง คอ สถานทรบประทานอาหารไมเพยงพอ ดานกระบวนการ(Process) พบวา มการก าหนดระยะเวลารบประทานอาหารกลางวนของทกชนปไดอยางเหมาะสม นกเรยนสามารถลางท าความสะอาดภาชนะใสอาหารและเกบไดอยางเปนระเบยบ มครเวรใหบรการแกนกเรยนและอาหารกลางวนสะอาด ปลอดภยถกหลกโภชนาการ สงทตองปรบปรงคอ เจาหนาท แมครวพดไมเพราะ บรการขาดความนมนวล มอาหารเสรม เชน ขนม ผลไม นอย ดานผลผลต(Product) พบวา การจดโครงการอาหารกลางวน ชวยฝกใหนกเรยนมความรบผดชอบและมวนย การจดอาหารกลางวนชวยใหนกเรยนมสขภาพสมบรณและมการพฒนาการเรยนรไดด การจดอาหารกลางวนชวยใหครไดสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน การจดอาหารกลางวนชวยใหครและนกเรยนประหยด สงทตองปรบปรงคอ การน าเงนก าไรไปชวยเหลอเดกขาดแคลนอาหารกลางวน

29

จากการศกษาเอกสาร ต ารา และรายงานการศกษาทไดกลาวมาแลวขางตน จะเหนไดวาหลายฝายไดใหความส าคญ และใหการสนบสนนในการด าเนนงานโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยน เพราะพบวาจากการด าเนนการตามโครงการน ท าใหลดปญหาการขาดแคลนอาหารกลางวนของเดกยากจน และยงเปนการลดปญหาการขาดสารอาหารของนกเรยนอกดวย ตลอดจนเปนการสงเสรมใหนกเรยนทกคน ไดรบประทานอาหารกลางวนทถกหลกโภชนาการ นอกจากน ยงเปนการอบรมในดานสขนสยทดในการรบประทานอาหารของนกเรยนอกดวย ดงนนในการประเมนโครงการอาหารกลางวนของโรงเรยนบานเมองคอง ผศกษาจงก าหนดกรอบในการประเมนตามแนวทางของส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2549, หนา 78-80) และการประเมนแบบ CIPP Model ของ Stufflebeam (อางใน สรชย วงศค า, 2553, หนา 20) รวมถงการศกษาปญหาและอปสรรคทงภายในและภายนอกองคกร ขอมลตาง ๆ เพอใชเปนการสรางทางเลอกทเหมาะสมตามวตถประสงคทตงไว แกไขปรบปรงวธการตาง ๆ ใหเหมาะสมตอไป