บทท 1 บทน ำ

ในโลกปจจบนนทกคนคงไมสามารถปฏเสธไดวาการตดสนใจ วางแผน การคนพบ

ความรใหม ๆ หรอแกปญหาในเรองตาง ๆ ไมวาจะเปนดานธรกจ การศกษา การแพทย หรอการเกษตร ไมอาจใชความเชอ หรอประสบการณในเรองนนเพยงอยางเดยว แตตองแสวงหาความรในเรองนน ๆ ดวย การหาความรมหลายวธการ วธการทนยมใชคอการวจย และสถตเปนเครองมอทสนบสนนใหความรทเกดจากงานวจยเชอถอได เมอใชความรเหลานสนบสนนการตดสนใจ วางแผน หรอแกไขปญหา ยอมท าใหผลทเกดขนมประสทธภาพ ดงนนเพอความเขาใจวาสถตกบงานวจยเกยวของกนอยางไร และสถตมความส าคญตองานวจยอยางไรจงควรทราบความหมายของ สถต และงานวจยเสยกอน

ควำมหมำยของสถต

สถต (statistics) เปนค าซงมรากศพทมาจากค าวา State ดงนนความหมายดงเดมของสถตจงเนนทขอมล (data) หรอขาวสาร (information) ซงเปนประโยชนแกรฐ (state) หรอประเทศในดานตาง ๆ เชน ขอมลในการบรหารงานหรอวางแผนเกยวกบก าลงคน ขอมลการเกบภาษอากรเพอเปนรายไดของรฐ ขอมลการเกณฑทหารเพอปฎบตหนาทในการรกษาความปลอดภยและปองกนประเทศ ขอมลเพอการจดการศกษา สาธารณสขเปนตน แตในภายหลงจากการศกษา คนควา และพฒนาทงดานเนอหาและวธการของนกคณตศาสตรและนกสถตจ านวนมาก จงท าให ค าวาสถตมความหมายกวางขนซงสรปได 2 ประการ ดงน

ประการแรก สถตหมายถงตวเลข (numeral) ทแทนขอเทจจรง (numerical fact) เกยวกบเรองตาง ๆ ทเราสนใจ โดยทวไปมกเรยกตวเลขเหลานนวาขอมลสถต หรอขอมลดบ (raw data) เชนสถตการมาเรยนของนกเรยน สถตการเกดอบตเหตทางเครองบน ราคาน ามน ปรมาณสนคา หรอเปนตวเลขทผานการค านวณแลว เชนจ านวน (ความถ) รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน เปนตน โดยทวไปมกเรยกตวเลขเหลานนวาคาสถต เชน จ านวนผเสยชวตจากการเดนทางในชวงเทศกาล 380 คน นกศกษาในมหาวทยาลยราชภฏเปนนกศกษาทท างานแลวคดเปนรอยละ 40 ปรมาณการสงออกของขาวเจาเฉลยปละ 5 ลานบาท เปนตน

2

ประการทสอง สถตหมายถงศาสตรทเกยวของกบกระบวนการในการจดการขอมลเพอน าไปสการตดสนใจอยางมเหตผล เรยกกระบวนการดงกลาววาระเบยบวธการทางสถต (method of statistics) ซงประกอบดวยขนตอน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การเกบรวบรวมขอมล (data gathering) ขนตอนท 2 การน าเสนอขอมล (data presentation) ขนตอนท 3 การวเคราะหขอมล (data analysis) ขนตอนท 4 สรปและแปลความหมาย (data interpretation) ในทนเราจะศกษารายละเอยดของสถตในความหมายประการทสอง ดงนนเราจะท า

ความเขาใจกบขนตอนตาง ๆ ในระเบยบวธการทางสถต (method of statistics) ซงประกอบดวยขนตอน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 กำรเกบรวบรวมขอมล ขอมลคอขอเทจจรงทตองการศกษาในเรองนน ๆ ดงนนการเกบรวบรวมขอมลจงเปนการรวบรวมขอเทจจรงทศกษาจากหนวยทใหขอมล หรอเรยกวาหนวยแจงนบ (enumeration unit) ซงอาจจะเปนคน สตว หรอสงของกได โดยทวไปเรยกหนวยแจงนบทงหมดวาประชากร (population) หรอกลมเปาหมาย (target group) ซงวธการเกบรวบรวมขอมลมหลายวธ เชนเกบรวบรวมขอมลจากทะเบยน การส ารวจ และการทดลองเปนตน สวนรายละเอยดจะอธบายในหวขอการเกบรวบรวมขอมลตอไป

ถาประเมนสถานการณในประชากรพบความเปนไปไดวาขอบเขตของประชากรมขนาดเลก มงบประมาณเพยงพอ และสามารถเกบรวบรวมขอมลไดภายในระยะเวลาทจ ากด เราสามารถเกบรวบรวมขอมลจากทก ๆ หนวยแจงนบในประชากรได และขอมลทไดนนจะสามารถอธบายและตอบค าถามสงทเราสนใจศกษาไดทนท ซงความนาเชอถอของขอมลอยทความถกตองแมนย า มความคลาดเคลอน (error) นอยทสด ทนสมย ตรงตามเรองทสนใจ

แตในความเปนจรงการเกบรวบรวมขอมลจากทก ๆ หนวยแจงนบในประชากรนนเปนเรองทท าไดยาก ไมรวาจะตองใชเวลา ใชงบประมาณมากเพยงใด จงจะอธบายและตอบค าถามสงทสนใจศกษาได ดงนนจงตองมการเลอกหนวยแจงนบบางหนวยในประชากรหรอทเรยกวาตวอยาง (sample) เพอใหการเกบรวบรวมขอมลรวดเรว และสะดวกขน ดวยเหตนความนาเชอถอของขอมลทเกบรวบรวมจากตวอยางนนนอกจากตองมความถกตองแมนย า มความคลาดเคลอนนอยทสด ทนสมย ตรงตามเรองทสนใจแลว ทส าคญขอมลจากตวอยางนนจะตองสามารถใชเปนตวแทนขอมลทงประชากรได ซงหมายความวาขอมลในตวอยางจะตองมขอมลครบทกลกษณะทประชากรมในสดสวนทสอดคลองกบความเปนจรง ดงตวอยาง 1.1 และ 1.2

3

ตวอยำง 1.1 ถาขอมลทสนใจคออายของนกศกษาชนปท 1 ในมหาวทยาลยปดของรฐ ประชากรคอนกศกษาชนปท 1 ในมหาวทยาลยปดของรฐ จะเหนวาในภาพรวมอาย

ของประชากรกลมนใกลเคยงกน หรอประชากรกลมนมขอมลทสนใจคลาย ๆ กน การเลอกตวอยางสามารถเลอกใครกไดในประชากรไมจ าเปนตองแบงเปนเพศ หรอคณะ เพราะสดทายตวอยางทเลอกมากจะใหขอมลทเปนตวแทนทดของประชากร แสดงดงรปท 1.1

รปท 1.1 การเลอกตวอยางเมอประชากรมขอมลทสนใจคลายกน

ตวอยำง 1.2 ถาขอมลทสนใจคออายของนกศกษาชนปท 1ในมหาวทยาลยเปดของรฐ ประชากรคอนกศกษาชนปท 1 ในมหาวทยาลยเปดของรฐ จะเหนวาในภาพรวมอาย

ของประชากรกลมนแตกตางกน หรอประชากรกลมนมขอมลทสนใจแตกตางกน เชนมกลมคนทอายไมเกน 30 ป ซงมจ านวนมากกวากลมคนทมอายมากกวา 30 ป การเลอกตวอยางจะตองเลอกตวอยางทมทงนกศกษาอายไมเกน 30 ป กบมากกวา 30 ป และตองเลอกนกศกษาทมอายไมเกน 30 ป จ านวนมากกวานกศกษาทอายมากกวา 30 ปจงจะใหขอมลทเปนตวแทนทดของประชากร แสดงดงรปท 1.2

รปท 1.2 การเลอกตวอยางเมอประชากรมขอมลทสนใจแตกตางกน

ประชำกรขนำด N นกศกษำชนปท 1 ในมหำวทยำลยปดของรฐ

ตวอยำงขนำด n ขอมล ขอมล ขอมล . . . หนวยแจงนบ

หนวยแจงนบ

ประชำกรขนำด N นกศกษำชนปท 1 ในมหำวทยำลยเปดของรฐ

ตวอยำงขนำด n ขอมล ขอมล ขอมล . . . หนวยแจงนบ

หนวยแจงนบ

4

จากตวอยาง 1.1 และ 1.2 ขางตน จะเหนวาการเลอกตวอยางเพอใหไดขอมลทเปนตวแทนทดของประชากรนนขนอยกบวาขอมลในประชากรมลกษณะคลายกน หรอแตกตางกน มจ านวนมากหรอนอย ดงนนการเลอกตวอยางเพอใหไดขอมลทเปนตวแทนทดของประชากรจงขนอยกบจ านวนตวอยาง และวธการเลอกตวอยางทเหมาะสม แสดงดงรปท 1.3

รปท 1.3 การเลอกตวอยาง

ตวอยำง 1.3 ขอมลทสนใจศกษา ประชากร ตวอยาง และขอมลดบ ขอมลทสนใจศกษำ ประชำกร ตวอยำง ขอมลดบ

1. ราคาน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐม

ปมน ามนทกปมในจงหวดนครปฐม

ปมน ามนบางปมในจงหวดนครปฐม

ราคาน ามนเบนซน(บาท)เชน 37.90, 37.80,37.60, ...

2. ปรมาณน าเสยจากโรงงานทปลอยลงแมน าทาจนในเขตนครปฐม

โรงงานในเขตนครปฐมทปลอยน าลงแมน าทาจน

โรงงานในเขตนครปฐมบางโรงทปลอยน าลงแมน าทาจน

ปรมาณน า เสย(cm3) เ ชน 1050, 1000, 982 , ...

3. ความพงพอใจของผมาใชบรการทธนาคารกรงไทย

ผมาใชบรการทธนาคารกรงไทย

ผมาใชบรการทธนาคารกรงไทยบางคน

คะแนนความพงพอใจ เชน 5 , 4 , 3, ...

4. ความรในการดแลรกษาผปวยโรคเบาหวานของแมบาน ใน จ. นครปฐม

แมบาน ใน จ. นครปฐม

แมบาน ใน จ. นครปฐม บางคน

ค ะ แ น น ค ว า ม ร เ ช น 7.5,5.5,9.5, ...

5. ชองทางการไดขาวสารของผบรโภคกาแฟ

ผบรโภคกาแฟ ผบรโภคกาแฟบางคน ชองทางการรบขาวสาร เชน โทรทศน , หนงสอพมพ , อนเตอรเนต , ...

ประชำกรขนำด N

ตวอยำงขนำด n - จ ำนวนตวอยำง - วธกำรเลอกตวอยำง

ขอมล ขอมล ขอมล . . . หนวยแจงนบ

หนวยแจงนบ

5

จากตวอยาง 1.3 จะเหนไดวาเมอตองเกบรวบรวมขอมล ตองสามารถบอกไดวา ขอมลทสนใจศกษา ประชากร และตวอยาง คออะไรจะไดสามารถค านวณจ านวนตวอยางและเลอกตวอยางไดเหมาะสม

ขนตอนท 2 กำรน ำเสนอขอมล เปนการน าขอมลทรวบรวมมาจดใหเปนระเบยบเพอใหงายตอการอธบายลกษณะของขอมลในภาพรวมดวยวธการตาง ๆ เชนการแจกแจงความถ การวดแนวโนมเขาสสวนกลาง การวดการกระจาย สดสวนของสงทสนใจ เปนตน ซงวธการน าเสนอขอมลแตละวธนนมจดประสงคทแตกตางกนไป และมความเหมาะสมกบขอมลแตละประเภทไมเหมอนกน เราจะเลอกเฉพาะวธทสามารถอธบายลกษณะของขอมลทเราตองการได เชนถาจดประสงคของงานวจยคอตองการศกษารายไดตอหวของประชาชนในจงหวดนครปฐม การน าเสนอขอมลควรใชวธการหาคาเฉลยจงจะเหมาะสมทสด แมวาจะใชการแจกแจงความถไดกตาม และขอควรระวงในการน าเสนอขอมลคอถาเราสามารถเกบรวบรวมขอมลจากประชากรได ผลของการน าเสนอขอมลสามารถอธบายลกษณะของขอมลในประชากรได แตถาเราเกบรวบรวมขอมลจากตวอยาง ผลของการน าเสนอขอมลจะสามารถอธบายลกษณะของขอมลในตวอยางไดเทานน

จากตวอยาง 1.3 ถาเราสามารถส ารวจราคาน ามนเบนซนจากทกปมในจงหวดนครปฐมได (เกบรวบรวมขอมลจากประชากร) ขอมลชดนจะสามารถอธบายลกษณะของราคาน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐมไดวามราคาเปนอยางไรไดทนท โดยการน าเสนอขอมลชดนดวยคาเฉลย ถาคาเฉลยทค านวณไดเทากบ 37.25 บาท หมายความวาราคาเฉลยของน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐมเทากบ 37.25 บาทนนเอง แตถาเราไมสามารถส ารวจราคาน ามนจากทก ๆ ปมในจงหวดนครปฐม จงเลอกเฉพาะปมน ามน 20 ปม (เกบรวบรวมขอมลจากตวอยาง) ขอมลชดนเมอน ามาหาคาเฉลยจะสามารถอธบายไดเฉพาะราคาเฉลยของน ามนเบนซนเพยง 20 ปมเทานน เชนถาคาเฉลยทค านวณไดเทากบ 37.75 บาทนนหมายความวาราคาเฉลยของน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐมจาก 20 ปมเทากบ 37.75 บาท

จะเหนวาในขนตอนนผลของการน าเสนอขอมลมงอธบาย หรอบรรยายภาพรวมของขอมลทเกบรวบรวมมาเทานน ดงนนวธการในทางสถตทใชในขนตอนนจะเปนวธการของสถตพรรณนา (descriptive statistics)

ขนตอนท 3 กำรวเครำะหขอมล เปนการน าขอมลทรวบรวมจากตวอยางมาวเคราะหขอมลเพมเตมเพออธบายหรออนมานลกษณะของขอมลในประชากรทงหมด โดยอาศยทฤษฎทางสถต เชนจากตวอยาง 1.3 ภาพรวมของขอมลสงทเราตองการอธบายในประชากร คอราคาเฉลยของน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐม แตในทางปฏบตรวบรวมขอมลจากตวอยาง ดงนนคาเฉลยทไดสามารถอธบายไดเฉพาะราคาเฉลยของน ามนเบนซนจาก 20 ปมเทานน หากน าขอมลทเกบจาก

6

ตวอยางมาวเคราะหเพมเตมโดยใชวธการทางสถต เชนการประมาณคาเฉลย ผลการวเคราะหขอมลจะอธบายไดวาราคาเฉลยของน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐมประมาณลตรละ 36.25 ถง 39.25บาท แสดงดงรปท 1.4 ประชากร ตวอยาง

รปท 1.4 การอางองคาพารามเตอรจากคาสถต

ในทางปฏบตเรามไดตองการอธบายเพยงคาเฉลยของขอมลเพยงอยางเดยว เราอาจสนใจการกระจายของขอมล สดสวน หรอ คาอน ๆ เราเรยกคาทค านวณจากขอมลในประชากรซงเปนคาทอธบายลกษณะของขอมลในประชากรวาพารามเตอร (parameter) เปนคาทมอยจรงในประชากรและมเพยงคาเดยว แตมกไมทราบวามคาเทากบเทาไร เราจงตองเลอกตวอยางแลวใชขอมลจากตวอยางอธบายลกษณะขอมลในประชากรแทน เราเรยกคาตาง ๆ ทค านวณจากขอมลในตวอยางวา คาสถต (statistics) สญลกษณทใชแทนคาพารามเตอรมกใชตวอกษรกรกหรอตวอกษรภาษาองกฤษพมพใหญ ดงตวอยาง 1.4

ตวอยำง 1.4 คาพารามเตอร คาสถต และสญลกษณ คำพำรำมเตอร(สญลกษณ) คำสถต(สญลกษณ)

คาเฉลย ( ) คาเฉลย (x )

ความแปรปรวน ( 2 ) คาความแปรปรวน (s2)

สวนเบยงเบนมาตรฐาน ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (s) สดสวนสงทสนใจ ( p ) สดสวนสงทสนใจ ( p ) ขนาดของประชากร (N) ขนาดของตวอยาง (n) สมประสทธสหสมพนธ ( ) สมประสทธสหสมพนธ ( r ) ผลตางของคาเฉลย ( 21 ) ผลตางของคาเฉลย ( 21 xx ) ผลตางของสดสวน ( 21 pp ) ผลตางของสดสวน ( 21

ˆˆ pp ) ฯลฯ ฯลฯ

ราคาเฉลย ราคาเฉลย

ทฤษฎการเลอกตวอยาง

- ทฤษฎความนาจะเปน - ทฤษฎกำรประมำณคำ - ทฤษฎการทดสอบสมมตฐาน

7

- คาเฉลย ( )

- คาความแปรปรวน ( 2 ) - คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ( ) - สดสวน ( p ) - ขนาดประชากร (N) - สมประสทธสหสมพนธ ( ) - ผลตางของคาเฉลย ( 21 ) - ผลตางของสดสวน ( 21 pp ) - ฯลฯ

- คาเฉลย ( x )

- คาความแปรปรวน ( 2s ) - คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน(s) - สดสวน ( p ) - ขนาดตวอยาง (n) - สมประสทธสหสมพนธ ( r ) - ผลตางของคาเฉลย ( 21 xx ) - ผลตางของสดสวน ( 21

ˆˆ pp ) - ฯลฯ

ทฤษฎการเลอกตวอยาง

- ทฤษฎความนาจะเป น - ทฤษฎการประมาณคา - ทฤษฎการทดสอบสมมตฐาน - ฯลฯ

ประชากร ตวอยาง

คาพารามเตอร คาสถต

จากนนจงวเคราะหขอมลตามวธทางสถตเพอน าไปคาสถตกลบไปสรปหรออางองคาพารามเตอรตอไป แสดงดงรปท 1.5

รปท 1.5 การอางองคาพารามเตอรจากคาสถต จะเหนวาในขนตอนนผลของการวเคราะหขอมลจากตวอยางสามารถน าไปสรป

อางอง (generalization) หรออนมาน (inferential) ไปยงประชากรเปาหมายทศกษาได ดงนนวธการในทางสถตทใชในขนตอนนจะเปนวธการของสถตอางอง (inferential statistics)

ขนตอนท 4 กำรแปลควำมหมำยขอมล เปนการแปลความหมายของผลลพธทไดจากการวเคราะหขอมลในขนตอนท 3 ซงเปนภาษาทางคณตศาสตร ใหเปนภาษาทคนทวไปเขาใจความหมาย และน าไปใชประโยชนได เชนจากตวอยางขางตนถารวบรวมขอมลจากปมน ามนเพยง 20 ปมแลวน ามาหาคาเฉลย x = 37.75 บาท จากการวเคราะหขอมลดวยทฤษฎการประมาณคาไดผลลพธดงน 50.1x50.1x หรอ 25.3925.36 ท 950. หมายความวาราคาเฉลยของน ามนเบนซนในจงหวดนครปฐมอยในชวง 36.25 บาท ถง 39.25 บาท ทระดบความเชอมน 95 %

8

ควำมหมำยของงำนวจย

งานวจย (research) เปนวธการหรอกระบวนการแสวงหาความจรง พฒนาความร ทบทวนทฤษฎทสนใจ หรอหาค าตอบจากปญหาทเกดขนโดยมวธการทเปนระบบ และเชอถอได เพอน าไปสขอสรปทถกตองแมนย า ดงนนงานวจยจงมระเบยบวธวจย (Research methodology) ทประกอบดวยขนตอน 5 ขนตอนดงน

1. ก าหนดปญหาการวจย 2. ก าหนดวตถประสงค และสมมตฐานการวจย 3. เกบรวบรวมขอมล 4. วเคราะหขอมล 5. สรปผลการวจย เพอใหเขาใจและเหนวาสถตกบงานวจยเกยวของและมความส าคญอยางไร ให

พจารณาจากตวอยางงานวจยในดานตาง ๆ ตอไปน

ตวอยำง 1.5 การวจยทางการศกษา เรองการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของการใชบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดย เรองอนพนธของฟงกชน

ปญหา เนองจากในการเรยนการสอนวชาคณตศาสตรบางเรองนนสามารถอธบายใหเขาใจไดยาก เพราะคณตศาสตรเปนวชานามธรรม โดยเฉพาะเรองอนพนธของฟงกชน เมอเปนเชนนนกเรยนทเรยนเรองนโดยสวนใหญจะไดคะแนนคอนขางนอย อาจารยผสอนจงมแนวคดวาหากสรางบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดยเรองอนพนธของฟงกชน และน ามาใชในการเรยนการสอนจะสามารถท าใหนกเรยนไดคะแนนเรองนดขน

วตถประสงค เพอเปรยบเทยบคะแนนสอบเรองอนพนธของฟงกชนของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดย กบนกเรยนทเรยนดวยวธปกต

สมมตฐาน คะแนนการสอบเรองอนพนธของฟงกชนของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดย สงกวานกเรยนทเรยนดวยวธปกต

การเกบรวบรวมขอมล ท าการทดลองโดยแบงนกเรยนทมลกษณะเหมอนกนออกเปน 2 กลม และท าการทดลองสอนเรองอนพนธของฟงกชนโดยใชบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดยกบกลมท 1 และสอนดวยวธปกตกบกลมท 2 ดวยอาจารยผสอนคนเดยวกน จากนนท าการสอบ ขอมลทได คอคะแนนสอบ

9

การวเคราะหขอมล น าคะแนนสอบทไดหาคาสถตเบองตน เชน คะแนนสอบเฉลย ความแปรปรวนของคะแนนสอบ และคาสถตทดสอบท (t-test) ทใชในการทดสอบสมมตฐาน

สรปผลการวจย คะแนนการสอบเรองอนพนธของฟงกชนของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดย สงกวานกเรยนทเรยนดวยวธปกต อยางมนยส าคญทระดบ 0.05

ตวอยำง 1.6 การวจยทางธรกจ เรองการศกษาความพงพอใจและความตองการในการใชบรการเครองซกผาหยอดเหรยญของรานปฐมทองซกรด

ปญหา เนองจากในปจจบนมเครองซกผาหยอดเหรยญใหบรการเปนจ านวนมาก ท าใหรายไดของรานปฐมทองซกรดลดลงไมเพยงพอตอรายจาย และทางรานไมสามารถลดรายจายลงไดอกแลว จงตองการหาแนวทางในการปรบปรงการใหบรการของรานใหสอดคลองกบความตองการของลกคา

วตถประสงค ศกษาความพงพอใจและความตองการในการใหบรการเครองซกผาหยอดเหรยญของรานปฐมทองซกรด เพอเปนแนวทางในการปรบปรงการใหบรการ

การเกบรวบรวมขอมล ท าการส ารวจโดยสรางแบบสอบถามความพงพอใจและความตองการในการใหบรการเครองซกผาหยอดเหรยญของรานปฐมทองซกรดเพอสอบถามลกคาทเคยใชบรการของรานปฐมทองซกรด และแบบสอบถามความตองการในการใหบรการเครองซกผาหยอดเหรยญเพอสอบถามลกคาทไมเคยใชบรการของรานปฐมทองซกรด

การวเคราะหขอมล น าระดบความพงพอใจในการใหบรการทไดหาคาสถตเบองตน เชน รอยละของความพงพอใจในดานตาง ๆ ระดบความพงพอใจเฉลย ความแปรปรวนของระดบความพงพอใจ และน าความตองการในการใหบรการทไดหาคาสดสวนความตองการในการใหบรการดานตาง ๆ และประมาณคาสดสวนความตองการในการใหบรการดานตาง ๆ

สรปผลการวจย ลกคามความพงพอใจในการบรการของรานอยในระดบปานกลาง และตองการใหทางรานลางเครองซกผาใหสะอาดอยเสมอถงรอยละ 85 – 90 ทระดบความเชอมน 95%

ตวอยำง 1.7 การวจยทางการเกษตร เรองการศกษาอทธพลของความเขมขนของปยฟอสฟอรสระดบตาง ๆ ตอการเจรญเตบโตของตนเบญจมาศ

ปญหา เนองจากตองการศกษาวาการใชปยฟอสฟอรสทระดบความเขมขนเทาใดจงจะเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของตนเบญจมาศไดดทสด

วตถประสงค เพอศกษาอทธพลของระดบความเขมขนของปยฟอสฟอรสทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของตนเบญจมาศ

10

สมมตฐาน ความเขมขนของปยฟอสฟอรสระดบตาง ๆ ท าใหการเจรญเตบโตของตนเบญจมาศแตกตางกน

การเกบรวบรวมขอมล ท าการทดลอง โดยใสปยฟอสฟอรสทมความเขมขนแตกตางกน 4 ระดบ แกตนเบญจมาศทมขนาดเทา ๆ กน ระดบละ 10 ตน ทงไว 1 สปดาห แลววดการเจรญเตบโต ในทนขอมลคอ ความสงของตนเบญจมาศ

การวเคราะหขอมล น าความสงของตนเบญจมาศทไดหาคาสถตเบองตน เชนความสงเฉลย ความแปรปรวนของความสง และคาสถตทดสอบเอฟ (F-test) ทใชในการทดสอบสมมตฐาน

สรปผลการวจย ความสงของตนเบญจมาศทใชปยฟอสฟอรสความเขมขน 4 ระดบแตกตางกน และความเขมขนระดบท 3 มผลตอความสงของตนเบญจมาศมากทสด อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.05

ตวอยำง 1.8 การวจยทางดานสาธารณสข เรองการศกษารปแบบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและภาวะโภชนาการของประชาชนในชวงอาย 25 – 45 ป ในจงหวดนครปฐม

ปญหา เนองจากในปจจบนประชาชนในวยตาง ๆ มกประสบปญหาโรคอวนซงเปนสาเหตของปญหาสขภาพในโรคตาง ๆ สาธารณสขจงหวดนครปฐมจงตองการศกษารปแบบพฤตกรรมในการบรโภคอาหารและภาวะโภชนาการของประชาชนในจงหวดนครปฐมเพอเปนแนวทางในการปองกนไมใหเกดโรคอวนน

วตถประสงค เพอศกษารปแบบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและภาวะโภชนาการของประชาชนในชวงอาย 25 – 45 ป ในจงหวดนครปฐม

สมมตฐาน รปแบบพฤตกรรมการบรโภคอาหารมผลตอภาวะโภชนาการของประชาชนในชวงอาย 25 – 45 ปในจงหวดนครปฐม

การเกบรวบรวมขอมล สรางแบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และน าหนก แลวสอบถามประชาชนในจงหวดนครปฐมทมอายในชวง 25 – 45 ป ขอมลทไดคอ พฤตกรรมการบรโภค และน าหนก

การวเคราะหขอมล น าพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไดหาคาสถตเบองตน เชน รอยละ เพอหารปแบบพฤตกรรมการบรโภค น าหนกมาเปนเกณฑในการแบงภาวะโภชนาการเปนกลม ผอม ปกต และอวน และหาคาสถตทดสอบไคสแควร (Chi-square test) ทใชในการทดสอบสมมตฐาน

สรปผลการวจย ประชาชนในชวงอาย 25 – 45 ป ไมรบประทานอาหารเชา แตจะไปรบประทานอาหารเยนถงรอยละ 80 ซงมผลตอภาวะโภชนาการทระดบนยส าคญ 0.05

11

จากตวอยาง 1.5–1.8 สามารถสรปเปนแผนภาพระเบยบวธวจย แสดงดงรปท 1.6

รปท 1.6 แผนภาพระเบยบวธวจย

จากตวอยางงานวจยทผานมาจะเหนวางานวจยมหลากหลายลกษณะ เชน มวตถประสงค ประโยชน วธการเกบขอมลทแตกตางกน ดวยเหตนเราสามารถจ าแนกงานวจยเปนประเภทตาง ๆ ดงน

ประเภทของงำนวจย

การจ าแนกงานวจยออกเปนประเภทตาง ๆ ขนอยกบเกณฑหรอเงอนไขทน ามาใช ซงในเอกสารฉบบนขอยกตวอยางการแบงประเภทของงานวจยโดยใชเกณฑบางเกณฑเทานน

เกณฑแบงตำมจดมงหมำยของกำรวจย แบงเปน 3 ประเภท ดงน 1. การวจยเชงพยากรณ (predictive research) เปนการวจยเพอทจะน าผลทไดนนไปใช

ท านายสงทจะเกดขนตอไปในอนาคต เชนการวจยเรองการศกษาความสมพนธระหวางผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรกบคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษา การวจยนตองการจะ

ก ำหนดปญหำ

วตถประสงค สมมตฐำนงำนวจย

เกบรวบรวมขอมล วธกำรเกบรวบรวมขอมล 1. งำนทะเบยน 2. ส ำรวจ - ส ำมะโน - ส ำรวจจำกตวอยำง 3. กำรทดลอง

วธกำรวเครำะหขอมล 1. สถตพรรณนำ

- กำรแจกแจงควำมถ - กำรวดแนวโนมเขำสสวนกลำง - กำรวดกำรกระจำย

2. สถตอำงอง - กำรประมำณคำ - กำรทดสอบสมมตฐำน - กำรหำควำมสมพนธระหวำงตวแปร

วเครำะหขอมล

สรปผลกำรวจย

ควำมรและประสบกำรณ

กำรสงเกต

ปรำกฏกำรณทเกดขน

แนวคดทำงวทยำศำสตร

12

ทดสอบวาผลการเรยนวชาคณตศาสตรมความสมพนธกบผลการเรยนวชาวทยาศาสตรหรอไม ทงนเพอจะน าผลทไดไปท านายวานกเรยนทมผลการเรยนวชาวทยาศาสตรดจะเรยนวชาคณตศาสตรไดดเพยงใด เปนตน

2. การวจยเชงวนจฉย (diagnostic research) เปนการวจยเพอศกษาสาเหตของปญหาตาง ๆ ทเกดขนกบบคคลใดบคคลหนง กลมชนหรอชมชน เพอใหเกดความเขาใจในปญหา เขาใจในพฤตกรรม ตลอดจนเขาใจในสาเหตทท าใหเกดปญหา อนจะเปนประโยชนในการชวยเหลออนเคราะห และท าการแกไขตอไป การวจยประเภทนนกสงคมสงเคราะหนยมใชกนมากเพอจะไดแกไขปญหาไดถกจด

3. การวจยเชงอรรถาธบาย (explanatory research) เปนการวจยเพอศกษาเหตการณทเกดขนแลววาเกดขนไดอยางไร มสาเหตมาจากอะไร และท าไมจงเปนเชนนน การวจยประเภทนจะพยายามชใหเหนวาตวแปรใดสมพนธกบตวแปรใดและสมพนธกนอยางไรในเชงของเหตและผล

เกณฑแบงตำมประโยชนของกำรวจย แบงเปน 2 ประเภทดงน 1. การวจยพนฐาน (basic research) หรอการวจยบรสทธ (pure research) หรอการวจย

เชงทฤษฎ (theoretical research) เปนการวจยทเสาะแสวงหาความรใหมเพอสรางเปนทฤษฎหรอเพอเพมพนความรตาง ๆ ใหกวางขวางสมบรณยงขน โดยมไดค านงวาความรนนจะน าไปแกปญหาไดหรอไม การวจยประเภทนมความลกซงและซบซอนมาก เชนการวจยทางวทยาศาสตร และคณตศาสตรเปนตน

2. การวจยประยกต (applied research) หรอการวจยเชงปฏบต (action research) หรอการวจยเพอหาแนวทางปฏบต (operational research) เปนการวจยทมงเสาะแสวงหาความรและประยกตใชความรหรอวทยาการตาง ๆ ใหเปนประโยชนในทางปฏบต หรอเปนการวจยทน าผลทไดไปแกปญหาโดยตรง การวจยประเภทนอาจน าผลการวจยพนฐานมาวจยตอแลวทดลองใช เชน การวจยเกยวกบอาหาร ยารกษาโรค การเกษตร การเรยนการสอน เปนตน ดงนนเราจงไมสามารถทจะแยกการวจยพนฐานและการวจยประยกตออกจากกนไดโดยเดดขาด

เกณฑแบงตำมวธกำรเกบรวบรวมขอมล แบงเปน 7 ประเภท ดงน 1. การวจยจากเอกสาร (documentary research) เปนการวจยทผวจยรวบรวมขอมล

จากเอกสาร แลวเสนอผลในเชงวเคราะห สวนใหญเอกสารทผวจยเกบรวบรวมนจะอยในหองสมด ดงนนจงอาจเรยกการวจยประเภทนอกอยางหนงวาการวจยจากหองสมด (library research)

13

2. การวจยจากการสงเกต (observation research) เปนการวจยทผวจยรวบรวมขอมลดวยวธการสงเกต การวจยประเภทนนยมใชมากทางดานมนษยวทยา ซงสวนใหญเปนการสงเกตพฤตกรรมของบคคลในสงคมในแงของสถานภาพ (status) และบทบาท (role)

3. การวจยแบบส ามะโน (census research) เปนการวจยทผวจยไดรวบรวมขอมลจากทก ๆ หนวยแจงนบของประชากร

4. การวจยแบบส ารวจจากตวอยาง (sample survey research) เปนการวจยทผวจยรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

5. การศกษาเฉพาะกรณ (case study) เปนการวจยทนกสงคมสงเคราะหนยมใชมากทเรยกวาการศกษาเฉพาะกรณเปนการศกษาเรองทสนใจในขอบเขตจ ากด และใชจ านวนตวอยางไมมากนก แตจะศกษาอยางลกซงในเรองนน ๆ เพอใหไดมาซงขอเทจจรงทจะท าใหทราบวาบคคลนนหรอกลมบคคลนนมความบกพรองในเรองใด เนองมาจากสาเหตใด เพอจะไดหาทางแกไขหรอชวยเหลอตอไป

6. การศกษาแบบตอเนอง (panel study) เปนการศกษาทเกบขอมลเปนระยะ ๆ เพอดการเปลยนแปลงตามกาลเวลาของกลมตวอยางซงการศกษาแบบตอเนองนจะชวยใหเขาใจและทราบถงลกษณะการเปลยนแปลงไดเปนอยางด

7. การวจยเชงทดลอง (experimental research) เปนการวจยทผวจยรวบรวมขอมลมาจากการทดลองซงเปนผลมาจากสงทดลอง (treatment) โดยมการควบคมตวแปรตางๆใหเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว

เกณฑแบงตำมลกษณะกำรวเครำะหขอมล แบงเปน 2 ประเภท ดงน 1. การวจยเชงคณภาพ (qualitative research) เปนการวจยทน าเอาขอมลทางดาน

คณภาพมาวเคราะหขอมล ซงขอมลไมเปนตวเลขแตจะเปนขอความบรรยายลกษณะสภาพเหตการณของสงตาง ๆ ทเกยวของ และเสนอผลการวจยออกมาในรปของขอความทไมมตวเลขทางสถตสนบสนน การวจยประเภทนจงมงบรรยายหรออธบายเหตการณตาง ๆ โดยอาศยความคดวเคราะหเพอประเมนผลหรอสรปผลนนเอง

2. การวจยเชงปรมาณ (quantitative research) เปนการวจยทน าเอาขอมลเชงปรมาณมาวเคราะห กลาวคอใชตวเลขประกอบการวเคราะห สรปผลและเสนอผลการวจยเปนตวเลข ดงนนการวจยประเภทนจงมงทจะอธบายเหตการณตาง ๆ โดยอาศยตวเลขยนยนแสดงปรมาณมากนอยแทนทจะใชขอความบรรยายใหเหตผล

14

เกณฑแบงตำมลกษณะวชำหรอศำสตรแบงเปน 2 ประเภท ดงน 1. การวจยทางวทยาศาสตร (scientific research) เปนการวจยทเกยวกบปรากฏการณ

ธรรมชาตของสงมชวต และไมมชวต ทงทมองเหนและมองไมเหน การวจยประเภทนมมานานแลวและกอใหเกดประโยชนตอมวลมนษยอยางมากมาย เชนการคนพบยารกษาโรค การคนพบสงประดษฐใหม ๆ เปนตน นอกจากนการวจยทางวทยาศาสตรยงสามารถใชแกปญหาทเกดจากธรรมชาตไดอกดวย เนองจากการวจยทางวทยาศาสตรมเครองมอและอปกรณทเทยงตรงและมกฎเกณฑแนนอน ตลอดจนสามารถควบคมการทดลองไดเพราะท าการทดลองในหองปฏบตการจงท าใหผลการวจยทางวทยาศาสตรไดรบความเชอถอมาก

2. วจยทางสงคมศาสตร (social research) เปนการวจยทเกยวกบสภาพแวดลอมสงคมวฒนธรรมและพฤตกรรมของมนษย เชนการวจยดานปรชญา สงคม จตวทยา พฤตกรรมศาสตร เศรษฐศาสตร เปนตน การวจยทางสงคมศาสตรนแตกตางกบการวจยทางวทยาศาสตรมากเนองจากสงคมศาสตรเปนวชาทวาดวยสงคมสงแวดลอมและพฤตกรรมของมนษยซงวดไมไดโดยตรงและควบคมไดยาก แตมนษยกไดพยายามวดโดยใชเครองมอว ดทางออม เชนใชแบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบวดเจตคต ฯลฯ และไดน าเอาวธการทางวทยาศาสตรมาชวยในการวจยท าใหผลการวจยเปนทนาเชอถอมากยงขน

เกณฑแบงตำมระเบยบวธวจย แบงเปน 3 ประเภท ดงน 1. การวจยเชงประวตศาสตร (historical research) เปนการวจยเพอคนหาขอเทจจรง

ของเหตการณทผานมาแลวในอดต โดยมจดมงหมายทจะบนทกอดตอยางมระบบและมความเปนปรนยจากการรวบรวม ประเมนผลตรวจสอบ และวเคราะหเหตการณ เพอคนหาขอเทจจรงทจะน ามาสรปอยางมเหตผล การวจยประเภทนตองอางองเอกสารและวตถโบราณทเหลออย ซงโดยสวนใหญแลวมกไมใชสถต สรปไดวาการวจยประเภทนมงทจะบอกวาเปนอะไรในอดต (What was) เชนการวจยเรองระบบการศกษาของไทยในสมยสมเดจพระปยมหาราชเปนตน

2. การวจยเชงบรรยายหรอพรรณนา (descriptive research) เปนการวจยเพอคนหาขอเทจจรงในสภาพการณหรอภาวการณของสงทเปนอยในปจจบนวาเปนอยางไร การวจยประเภทนมกจะท าการส ารวจหรอหาความสมพนธตาง ๆ เกยวกบเรองของความเชอความคดเหนและเจตคตจงกลาวไดวาเปนการวจยทมงจะบอกวาเปนอะไรในปจจบน (What is) นนเอง เชนการวจยเกยวกบเรองเจตคตของผปวยทมตอการรกษาโดยวธการผาตด

3. การวจยเชงทดลอง (experimental research) เปนการวจยเพอคนหาความสมพนธเชงเหตและผลของปรากฏการณตาง ๆ การวจยประเภทนตองควบคมตวแปรตนเพอสงเกตตวแปรตามทเปลยนแปลงไป เพอจะไดทราบวาอะไรเปนสาเหตทท าใหเกดผล ดงนนตวแปรในการวจยจง

15

ตองมทงกลมควบคมและกลมทดลอง สรปไดวาการวจยประเภทนมงทจะบอกวาอะไรอาจจะเกดขน (What may be) เชนการวจยเรองการเปรยบเทยบความมเหตผลระหวางกลมทสอนเรขาคณตกบกลมทสอนตรรกศาสตร

ควำมส ำคญของสถตในงำนวจย

จากตวอยางของงานวจยในดานตาง ๆ จะเหนไดวาสถตเปนสวนหนงของงานวจย นนคอขนของการเกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมล ซงเปนเครองมอทสนบสนนผลงานวจยใหนาเชอถอมากขน ดงนนในงานวจยจะตองออกแบบวธการเกบรวบรวมขอมลใหเหมาะสม และเลอกใชวธการวเคราะหขอมลใหถกตอง ซงถาการออกแบบการเกบรวบรวมขอมลด และเลอกใชวธการวเคราะหขอมลทเหมาะสมจะท างานผลของงานวจยมความนาเชอถอ และแมนย า การน าผลการวจยไปใชยอมมประโยชน แตถาการออกแบบการเกบขอมลไมเหมาะสม และใชวธการวเคราะหขอมลทผด และผน าผลงานวจยไปใชไมทราบยอมท าใหเกดความผดพลาด และความเสยหายเปนอยางมาก ดงนนการน าสถตไปใชในการวจยจงตองมความรในเรองการเกบรวบรวมขอมล และการเลอกใชวธการวเคราะหขอมลทถกตองเสยกอน

กำรเกบรวบรวมขอมล

โดยทวไปเราสามารถด าเนนการเกบรวบรวมขอมลทางสถตไดหลายวธดงน 1. การเกบรวบรวมขอมลจากงานทะเบยน (registration) 2. การเกบรวบรวมขอมลจากการส ารวจ (survey) 3. การเกบรวบรวมขอมลจากการทดลอง (experimental)

1. กำรเกบรวบรวมขอมลจำกทะเบยน

การเกบรวบรวมขอมลจากงานทะเบยนเปนการรวบรวมขอมลทมอยแลวตามหนวยงานตาง ๆ ซงเรยกวางานทะเบยนมาวเคราะหขอมลตอไป เชนงานทะเบยนรถยนต งานทะเบยนราษฎร งานทะเบยนผปวย งานทะเบยนนกศกษา เปนตน การเกบรวบรวมขอมลวธนจะท าไดสะดวกรวดเรว และประหยดคาใชจาย ความนาเชอถอของขอมลทรวบรวมมาดวยวธนอยทความนาเชอถอของแหลงทใหขอมล และความทนสมยของขอมล

16

2. กำรเกบรวบรวมขอมลจำกกำรส ำรวจ

การเกบรวบรวมขอมลดวยวธการส ารวจเปนการรวบรวมขอมลจากหนวยแจงนบทตองการศกษาโดยตรง ดงนนความนาเชอถอของขอมลอยทผใหขอมลและคณภาพของเครองมอเชน การส ารวจความคดเหนของประชาชนทมตอรฐบาลชดปจจบน ประชากรคอประชาชนไทยทกคน การส ารวจคอการไปสอบถามความคดเหนของประชาชนทมตอรฐบาลชดปจจบน ส าหรบเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลโดยการส ารวจ คอสมภาษณ โทรศพท สงเกตการณ หรอแบบสอบถาม เปนตน การเกบรวบรวมขอมลดวยวธการส ารวจ แบงไดเปน 2 ประเภท ดงน

2.1 กำรส ำมะโน (census) เปนการเกบรวบรวมขอมลดวยการส ารวจจากทก ๆ หนวยแจงนบในประชากร เชนถาตองการทราบรายไดเฉลยของประชาชนในประเทศไทย ประชากรคอประชาชนทกคนในประเทศไทย ผศกษาจะตองเกบขอมลจากประชาชนทอยในประเทศไทยทก ๆ คนเปนตน การท าส ามะโนนสวนใหญรฐบาลเปนผจดท า เชนส ามะโนประชากรและเคหะ ส ามะโนเกษตร ส ามะโนอตสาหกรรม ส ามะโนครและโรงเรยน ซงหากประชากรทศกษามขนาดไมใหญมากนก เรามกเลอกเกบรวบรวมขอมลดวยวธนมากกวาการกบขอมลจากตวอยางการส ามะโนมขอดและขอเสย ดงน

ขอด ขอเสย 1. ไดขอมลครบถวนจากทกหนวยในประชากร

1. เสยเวลา และคาใชจายมาก 2. ไดผลการส ารวจชาไมทนตอความตองการ 3. ปรมาณงานมาก การควบคมท าไดยาก มผลท าใหคณภาพหรอความถกตองของขอมลนอยลง

2.2 กำรส ำรวจจำกตวอยำง (sample survey) เปนการเกบรวบรวมขอมลทตองการจากตวอยาง แลวจงน าผลทไดนนไปสรปผลเกยวกบขอมลในประชากร ดงนนการเลอกหนวยแจงนบมาเปนตวอยางจงเปนสงส าคญ ซงตองค านงถงวธการเลอกตวอยาง (sampling method) และการก าหนดจ านวนตวอยาง (sample size) ทเหมาะสมดวย การส ารวจจากตวอยางมขอดและขอเสย ดงน

ขอด ขอเสย 1. ประหยดเวลาและคาใชจาย 2. ไดผลการส ารวจเรว 3. ปรมาณงานนอยลง สามารถควบคมงานการควบคมท าไดงายขน ความผดพลาดเนองมาจากการท างานนอยลง ขอมลจะมคณภาพดขน

1. เกดความคลาดเคลอนในการเลอกตวอยาง 2. ถาขนาดตวอยางนอยเกนไปจะท าใหขอมลตวอยางไมเปนตวแทนทดของประชากร

17

2.2.1 การก าหนดขนาดกลมตวอยาง เปนการหาจ านวนตวอยางทเหมาะสมซงมวธการหลายวธ ดงน

1) การก าหนดเกณฑ ในกรณนตองทราบจ านวนประชากรทแนนอนกอนแลวใชเกณฑโดยก าหนดเปนรอยละของประชากรในการพจารณาดงน

- ถาขนาดประชากรเปนหลกรอย ควรใชกลมตวอยางอยางนอย 25% - ถาขนาดประชากรเปนหลกพน ควรใชกลมตวอยางอยางนอย 10% - ถาขนาดประชากรเปนหลกหมน ควรใชกลมตวอยางอยางนอย 5% - ถาขนาดประชากรเปนหลกแสน ควรใชกลมตวอยางอยางนอย 1%

2) การใชตารางส าเรจรป การก าหนดขนาดของกลมตวอยางดวยตารางส าเรจรปมอยหลายประเภท ขนอยกบความตองการใช ตารางส าเรจรปทนยมใชhกนในงานวจยเชงส ารวจ ไดแก ตารางส าเรจของทาโร ยามาเน และตารางส าเรจรปของเครจซและเมอรแกน เปนตน

- ตารางส าเรจรปของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) เปนตารางทใชหาขนาดของกลมตวอยางเพอประมาณคาสดสวนของประชากร โดยคาดวาสดสวนของลกษณะทสนใจในประชากร เทากบ 0.5 และระดบความเชอมน 95% วธการอานตารางจะตองทราบขนาดของประชากร และก าหนดระดบความคลาดเคลอนทยอมรบได เชน ตองการหาขนาดของกลมตวอยางจากประชากรทมขนาดเทากบ 2,000 คน ความคลาดเคลอนทยอมรบไดเทากบ 5% ขนาดของกลมตวอยางทตองการจะเทากบ 333 คน เปนตน

- ตารางส าเรจรปของเครจซและมอรแกน (Krejcie & Morgan) ตารางนใชในการประมาณคาสดสวนของประชากรเชนเดยวกน และก าหนดใหสดสวนของลกษณะทสนใจในประชากร เทากบ 0.5 ระดบความคลาดเคลอนทยอมรบได 5% และระดบความเชอมน 95% สามารถค านวณหาขนาดของกลมตวอยางกบประชากรทมขนาดเลกไดตงแต 10 ขนไป วธการอานตารางตองทราบขนาดของประชากร เชน ถาประชากรมขนาดเทากบ 2,000 คน ขนาดของกลมตวอยางทตองการจะเทากบ 322 คน เปนตน

3) การใชสตรค านวณ แมการใชตารางก าหนดขนาดของกลมตวอยางจะงายและสะดวกแตบางครงอาจจ าเปนทจะตองค านวณขนาดของกลมตวอยางทขนาดประชากรหรอระดบความเชอมนอน ๆ ทแตกตางออกไปจากตาราง ซงอาจตองการการค านวณขนาดของกลมตวอยางจากสตรค านวณ ซงสตรค านวณขนาดของกลมตวอยางมหลากหลายวธ ไมวาจะเปนสตรของทาโร ยามาเน (Yamane) และสตรของเครซและมอรแกน (Krejcie & Morgan) ทงสองสตรนจ าเปนตองทราบขนาดของประชากร แตถาไมทราบขนาดของประชากรกอาจใชสตรของคอแครน (Cochran) รายละเอยดมดงน

18

- สตรของ Taro Yamane ซงเปนวธทสะดวกแตตองทราบจ านวนประชากร ดงน

2)e(N1

Nn

n แทนจ านวนตวอยาง N แทนจ านวนประชากร e แทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการเลอกตวอยาง

ตวอยำง 1.9 จากจ านวนผใชแรงงาน 1000 คน ควรเลอกตวอยางจ านวนเทาไร เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการเลอกตวอยาง 5%

จากผใชแรงงาน 1000 คน เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการเลอกตวอยาง 5 %

ควรเลอกผใชแรงงานจ านวน 286 คน - สตรของ Krejcie and Morgan กจ าเปนตองทราบจ านวน

ประชากร ดงน

)p1(p)1N(e

)p1(Npn

22

2

n แทนขนาดของกลมตวอยาง N แทนขนาดของประชากร e แทนแทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการเลอกตวอยาง

2 แทนคาไคสแควรท df = 1 และระดบความเชอมน 95% ( 2 3.841) p แทนสดสวนของสงทสนใจในประชากร (ถาไมทราบก าหนด p = 0.5)

วธการค านวณตองทราบขนาดประชากรและสดสวนของลกษณะทสนใจ

ในประชากร และก าหนดระดบความคลาดเคลอนและระดบความเชอมนดวย เชน ถาประชากรทใช

286

7.285

)05.0(10001

1000

)e(N1

Nn

2

2

19

ในการวจยมจ านวน 1,000 หนวย ยอมรบใหเกดความคลาดเคลอนของการเลอกตวอยางได 5% ทระดบความเชอมน 95% และสดสวนของลกษณะทสนใจในประชากรเทากบ 0.5 ขนาดของกลมตวอยางทตองการเทากบ

277

13.276

)5.05.0841.3()11000()05.0(

5.05.01000841.3

)p1(p)1N(e

)p1(Npn

2

22

2

- สตรส าหรบการประมาณคาเฉลยของประชากร และใชการเลอกตวอยางอยางสม แบงเปน 2 กรณ

กรณประชากรมขนาดเลกหรอทราบขนาดประชากร

Z แทนคาจากตารางทระดบความเชอมน 1- E แทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการประมาณคา

2 แทนความแปรปรวนของประชากร N แทนจ านวนประชากร

ตวอยำง 1.10 ในการประมาณคารายไดเฉลยของผใชแรงงานจ านวน 1000 คนซงมความแปรปรวน

ของรายได 2000 บาท2 ความคลาดเคลอน 10 บาท ความเชอมน 95%

จากผใชแรงงาน 1000 คน เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการประมาณคาทรบได 10 บาท และความเชอมน 95% ควรเลอกผใชแรงงานจ านวน 72 คน

222

22

zNE

Nzn

72

35.71

)2000()96.1()10)(1000(

)2000()96.1(1000

zNE

Nzn

22

2

222

22

20

กรณประชากรมขนาดใหญ

Z แทนคาจากตารางทระดบความเชอมน 1- E แทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการประมาณคา 2 แทนความแปรปรวนของประชากร (กรณไมทราบ 2 ใช s2 แทนได)

ตวอยำง 1.11 จ านวนตวอยางในการประมาณคารายไดเฉลยของผใชแรงงาน เมอก าหนดความ

แปรปรวน 2000 บาท2 ความคลาดเคลอน 10 บาท ความเชอมน 95%

จากผใชแรงงานทงหมด เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการประมาณคาทรบได 10 บาท และความเชอมน 95% ควรเลอกผใชแรงงานจ านวน 77 คน

- สตรส าหรบการประมาณคาสดสวนของประชากร และใชการเลอกตวอยางอยางสม แบงเปน 2 กรณ

กรณประชากรมขนาดเลกหรอทราบขนาดประชากร

Z แทนคาจากตารางทระดบความเชอมน 1- E แทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการประมาณคา P แทนสดสวนของสงทสนใจในประชากร q แทน 1-p N แทนจ านวนประชากร

2

22

E

zn

77

8.76

)10(

)2000()96.1(

E

zn

2

2

2

22

pqzNE

pqNzn

22

2

21

ตวอยำง 1.12 ในการประมาณคาสดสวนของผใชแรงงานเพศชาย จากผใชแรงงานทงหมดจ านวน 1000 สดสวนของผใชแรงงานเพศชายเทากบ 0.5 ความคลาดเคลอน 2% ความเชอมน 95%

จากผใชแรงงาน 1000 คน เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการประมาณคาทรบได 2% และความเชอมน 95% ควรเลอกผใชแรงงานจ านวน 706 คน

กรณประชากรมขนาดใหญ

Z แทนคาจากตารางทระดบความเชอมน 1- E แทนความคลาดเคลอนทยอมรบไดในการประมาณคา P แทนสดสวนของสงทสนใจในประชากร q แทน 1-p

ตวอยำง 1.13 ในการประมาณคาสดสวนของผใชแรงงานเพศชายจากผใชแรงงานทวประเทศ สดสวนผใชแรงงานเพศชาย 0.5 ความคลาดเคลอน 2% ความเชอมน 95%

จากผใชแรงงานทงหมด เมอก าหนดความคลาดเคลอนในการประมาณคาทรบได 2% และความเชอมน 95% ควรเลอกผใชแรงงานจ านวน 2401 คน

706

96.705

)25.0()96.1()02.0)(1000(

)25.0()96.1(1000

pqzNE

pqNzn

22

2

22

2

2

2

E

pqzn

2401

)02.0(

)25.0()96.1(

E

qpzn

2

2

2

2

22

4) การใชโปรแกรมคอมพวเตอร เรมตนเมอประมาณป ค.ศ. 1988 มการพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรจานวนมากทงโปรแกรมใหเปลา โปรแกรมรวมใช และโปรแกรมเชงพาณชย (free-ware, shareware and commercial program) มากมายเพออ านวยความสะดวก แตอยางไรกดโปรแกรมคอมพวเตอรสวนใหญเปนผลการพฒนาในเชงธรกจ สวนนอยเปนผลการพฒนาใหใชงานไดโดยไมเสยคาใชจาย ในจ านวนนบางโปรแกรมกมประสทธภาพไมสงมากนก ในปจจบนโปรแกรมทผานการตรวจสอบ รบรองคณภาพโดยนกวจยหลายคน และเปนทนยมใชในระดบสากลคอโปรแกรม G*Power โปรแกรม G*Power ไดรบการพฒนาเมอป 1996 เปนโปรแกรมสาเรจรปทใชงานไดทง Windows and Mac platform ตอมามการพฒนา G*Power 2 และ G*Power 3 ในชวงป 2003-2007 และลาสดมการพฒนา G*Power 3.1 แตการพฒนาคมอการใชโปรแกรมยงไมเสรจสมบรณ ตองใชคมอการใชโปรแกรม G*Power 2 ควบคกนไป สามารถ download โปรแกรม และคมอ ไดจาก web page ของมหาวทยาลย Heinrich-Heine-Universität ท web site: http://www.psycho.uni-duesseldorf.de/abteilungen/aap/gpower3 การใชโปรแกรม G*Power นนมขนตอน ดงน 1) เลอกวธการวเคราะหทางสถตทเหมาะสมกบปญหาวจยทตองการจากเมนหลก ซงมสถตใหเลอกใช 5 กลม (t, z, F, 2 หรอ exact test) แตละกลมมสถตทดสอบอกหลายประเภท เชน กลม t-test มสถตทดสอบในโปรแกรม G*Power ถง 12 ประเภท 2) เลอกวธการวเคราะหอ านาจการทดสอบหนงในหาแบบขางตน เชน เลอก t-independent samples จากกลม t-test 3) ปอนขอมลส าหรบการวเคราะหขนาดตวอยางตามทก าหนดไว และ 4) คลกปม Calculate ทหนาตางโปรแกรมเพอใหไดผลลพธทตองการ

2.2.2 การเลอกตวอยาง ในทางสถตการเลอกตวอยางแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอการเลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน (non-Probability sampling) และการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sampling)

1) การเลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน หมายถงกระบวนการเลอกตวอยางจากประชากรโดยไมจ าเปนตองทราบวาตวอยางทเปนไปไดทงหมดของประชากรนนเปนอยางไร และมโอกาสทจะถกเลอกเปนตวอยางของประชากรมากหรอนอยเพยงใด หรอกลาวไดวาเปนการเลอกตวอยางตามการตดสนใจของผเกบรวบรวมขอมลเอง หนวยแจงนบใดในประชากรยนดใหขอมลกเลอกหนวยนนมาเปนตวอยาง ดงนนทกหนวยแจงนบในประชากรจะมโอกาสไดรบเลอกมาเปนตวอยางไมเทากน กลมตวอยางทเลอกมามความล าเอยงไมเปนตวแทนทดของประชากรดงนนขอมลจากตวอยางนจงอธบายไดเฉพาะกลมไมสามารถอางองถงสงทสนใจในประชากรนนไดแตกยงมประโยชนไมนอยและยงมผนยมใชอยเพราะประหยดทงเวลาและงบประมาณวธการเลอกตวอยางประเภทนไดแก

23

- การเลอกตวอยางแบบบงเอญ (convenience sampling) การเลอกตวอยางประเภทนผเกบรวบรวมขอมลจะเกบขอมลจากตวอยางไปเรอย ๆ จนจ านวนตวอยางครบตามทตองการ การเลอกตวอยางประเภทนใชงบประมาณนอยและงายตอการด าเนนงาน แตผลของการเกบรวบรวมขอมลยอมมความเอนเอยงจากหนวยตวอยางซงไมสามารถตรวจสอบความถกตองไดจงไมสามารถอางองถงสงทสนใจในประชากรได

- การเลอกตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) การเลอกตวอยางประเภทนจะมขอตกลงลวงหนาเกยวกบเงอนไขของการเลอกตวอยางไวแลว โดยผเลอกตวอยางคดวาตวอยางทเลอกมาจะเปนตวแทนของประชากรได เชนเลอกครวเรอนตวอยางเฉพาะทอยมมตะวนออกเฉยงเหนอของแตละบลอคถนนในแผนท หรอเลอกเฉพาะครวเรอนทมทอยอาศยใหญทสดในแตละบลอกถนน เลอกเฉพาะเกษตรกรในจงหวดใดจงหวดหนงเปนตน วธการเลอกตวอยางแบบเจาะจงนใชประสบการณของผวจย มความเอนเอยงทเกดจากคนและไมสามารถตรวจสอบความถกตองไดจงไมสามารถอางองถงสงทสนใจในประชากรไดเชนกน

- การเลอกตวอยางแบบโควตา (quota sampling) การเลอกตวอยางประเภทนเปนการแยกประชากรเปนกลมยอยตามสดสวนทผเกบขอมลคาดการณวานาจะเกยวของกบขอมลทสนใจโดยอาศยประสบการณ หรอหลกวชาการ แลวเลอกตวอยางตามสดสวนทก าหนดไว เชน ในการส ารวจการอยรอดของธรกจขายปลกของไทย ผเลอกตวอยางเชอวาผทเกยวของกบธรกจขายปลกประกอบดวยเจาของธรกจขนาดเลก 30% ผประกอบการมออาชพ 25% พนกงานระดบผจดการ 15% ผก ากบสายงาน 10% และพนกงานทวไป 20% เปนตน

- การเลอกตวอยางแบบสโนวบอล (snowball sampling) การเลอกตวอยางประเภทนจะเรมจากตวอยางกลมเลก ๆ ทมคณสมบตตามทตองการแลวใหตวอยางกลมนบอกกลมตวอยางทมลกษณะเดยวกนตอ ๆ ไป จะขยายกลมตวอยางใหมขนาดใหญขน จะเหนวาคณภาพหรอคณสมบตของตวอยางตอไปขนอยกบคณภาพของตวอยางทมากอน วธการเลอกตวอยางแบบนจงมความเอนเอยงทเกดจากคนและไมสามารถตรวจสอบความถกตองไดจงไมสามารถอางองถงสงทสนใจในประชากรไดเชนกน

2) การเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน หมายถงกระบวนการเลอกหนวยตวอยางจากประชากรโดยมเงอนไขทส าคญ คอตองทราบตวอยางทเปนไปไดทงหมดของประชากรและทกหนวยในประชากรมโอกาสทจะถกเลอกเปนตวอยางเทา ๆ กน กลาวไดวาเปนการเลอกตวอยางทมกระบวนการเปนระบบระเบยบตวอยางทไดเปนตวแทนทดของประชากรสามารถอางองถงสงทสนใจในประชากรนนได วธการเลอกตวอยางประเภทนม 4 วธไดแก

24

- การเลอกตวอยางอยางสม (simple random sampling : SRS) เปนวธทงายทสดในการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน และสามารถน าไปใชรวมกบการเลอกตวอยางวธอน แตอาจเสยคาใชจายและเวลามาก ดงนนวธการนจงเหมาะสมกบประชากรทมขนดเลกและมลกษณะไมหลากหลาย หลกการของวธการนคอใหหนวยแจงนบทกหนวยในประชากรมโอกาสถกเลอกมาเปนตวอยางเทา ๆ กน เลอกหนวยแจงนบไปเรอย ๆ จนไดครบจ านวนทจะใชเปนตวอยาง และจะสะดวกมากถาทราบจ านวนทแนนอนของประชากร วธการคอก าหนดหมายเลขใหแกหนวยแจงนบแตละหนวยของประชากรแลวเขยนหมายเลขเหลานนลงในฉลาก คนใหทว จากนนสมหยบฉลากมา 1 ใบ เมอทราบหมายเลขกจะใชหนวยแจงนบหมายเลขนนเปนตวอยางท าเชนนไปเรอย ๆ จนไดจ านวนเทากบจ านวนตวอยางทตองการ การเลอกตวอยางอยางสมนแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอถาใสหมายเลขหนวยแจงนบทจบไดคนกอนการจบครงตอไป เรยกวาการเลอกตวอยางอยางสมแบบแทนท (simple random sampling with replacement) แตถาไมใสหมายเลขหนวยแจงนบทจบไดคนกอนการจบครงตอไป เรยกวาการเลอกตวอยางอยางสมแบบไมแทนท (simple random sampling without replacement) การเลอกตวอยางอยางสมนท างาย ๆ โดยใชวธจบฉลากกได การเลอกตวอยางวธนจะท าไดยากถาประชากรมจ านวนมาก แตถาประชากรมจ านวนจ ากดและสามารถก าหนดหมายเลขใหแตละหนวยแจกนบได วธการนกเปนวธการทสะดวก การเลอกหมายเลขหนวยแจงนบมาเปนตวอยางสามารถใชตารางเลขสมเปนเครองมอดงน

ในตารางเลขสมจะประกอบดวยตวเลขเรยงกนไวอยางไมเจาะจงซงจดเปนแถวและเปนคอลมนตาง ๆ จะใชตารางเลขสมเปนตวบอกหมายเลขของหนวยแจงนบในประชากรทถกเลอกเปนตวอยาง เชนตองการเลอกตวอยางอยางสมจ านวน 20 จากประชากรซงมหนวยแจงนบจ านวน 1,500 หนวย จะตองใหหมายเลข 1–1,500 แกหนวยแจงนบในประชากร จากตารางเลขสมจะเรมทแถวใดหรอคอลมนใดกได อานตวเลขไปเปนล าดบ ในทนจะตองใชเลข 4 หลกและใชเฉพาะทไมเกน 1,500 เชนหมายเลขดงน 0405 , 0364 , 0172 , 0872 , 0579 , 0449 , 1218 , 0090 , 0304 , … จนครบ 20 จ านวนแลวใชหนวยแจงนบของประชากรทมหมายเลขดงกลาวเปนตวอยาง

- การเลอกตวอยางแบบมระบบ (systematic sampling) การเลอกตวอยางขนาด n จากประชากรขนาด N โดยเรมจากใหหมายเลขหนวยแจงนบในประชากรแตละ

หนวยจนครบ จากนนค านวณหาชวงในการเลอกตวอยาง (I) จากn

NI

แลวท าการสมหมายเลข

ตวอยางเรมตน (r) โดยทหมายเลขนจะตองอยระหวาง 1 ถง I )Ir1( เปนการเลอกตวอยางแบบมระบบแบบเสนตรง แตถาสมหมายเลขตวอยางเรมตน (r) โดยทหมายเลขนจะตองอยระหวาง 1 ถง N )( Nr1 เปนการเลอกตวอยางแบบมระบบแบบวงกลม ตวอยางตอไปทเลอกไดคอ

25

หมายเลข jkr,...,I3r,I2r,Ir โดยท ,...3,2,1j,Njkr เชนถาตองการตวอยาง

ขนาด 3 จากประชากรขนาด 12 จะไดวา 43

12

n

NI

ดงนนตวอยางทไดอาจจะเปนประชากร

หนวยท 1,5 และ 7 หรอ 2,6 และ 10 เปนตน - การเลอกตวอยางแบบแบงชนภม (stratified sampling) เปนการเลอก

ตวอยางจากประชากรทสามารถแบงเปนชน ๆ ซงเรยกวาชนภม (stratum) โดยทประชากรในชนภมเดยวกนมลกษณะคลายคลงกนมากทสด (homogeneous) ภายใตคณลกษณะทตองการศกษา และประชากรในระหวางชนภมมลกษณะแตกตางกนมากทสด (heterogeneous) การเลอกตวอยางวธนจะไดตวอยางทถกตองแนนอนกวาการเลอกตวอยางอยางสม เชน ในการเลอกตวอยางเพอประมาณรายไดเฉลยของรานคาในเขตเมอง ๆ หนง เราทราบกนโดยทวไปวารานคาจะมรายไดทแตกตางกนคอ รายไดสง รายไดปานกลาง และรายไดต า ถาเราใชการเลอกตวอยางอยางสมในการเลอกรานคาเพอสอบถามรายไดเราอาจจะไดขอมลทมแตรายไดสงมากเกนไป หรอรายไดต ามากเกนไป ท าใหขอมลทไดไมเปนตวแทนทดของประชากร จงตองแบงรานคาเปนชนภมทมรายไดสง ปานกลาง ต า แลวเลอกตวอยางจากแตละชนภม แตในทางปฏบตนนเราไมสามารถจดรานคาเปนชนภมทมรายไดสง ปานกลาง ต าได เพราะตองทราบขอมลทงหมดในประชากร ดงนนจงตองใชสงทคดวาท าใหรายไดของรานคาแตกตางกนมาชวยในการจดชนภม เชนถาขนาดของรานคาคอขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก มผลท าใหรายไดของรานคาสง ปานกลาง และต า การจดชนภมจะจดรานคาออกเปน 3 ชนภมตามขนาด แลวเลอกตวอยางจากแตละชนภม จะท าใหไดรานคาทมขนาดตาง ๆ เทากบจะไดขอมลทเปนรายไดสง ปานกลาง และต าดวย การเลอกตวอยางลกษณะนเรยกวาการเลอกตวอยางแบบแบงชนภม แสดงดงรปท 1.7

ชนภม A ชนภม B ชนภม C

ตวอยำง ตวอยำง ตวอยำง

รปท 1.7 การเลอกตวอยางแบบแบงชนภม

ประชำกร

26

- การเลอกตวอยางแบบแบงกลม (cluster sampling) ในบางครงอาจพบวาการทจะจดล าดบหมายเลขสมาชกของประชากรเปนไปไมไดอยางครบถวนสมบรณ หรอไมสามารถจดประชากรทมลกษณะคลายกนไวดวยกนเปนชนภมดวยเหตผลบางประการ เชน สนเปลองคาใชจาย ใชเวลามาก หรอบางครงอาจท าไมได เมอเปนเชนนอาจแบงประชากรออกเปนกลมยอย ๆ เรยกวาคลสเตอร (cluster) โดยใหประชากรในกลมมลกษณะทแตกตางกนมากทสด (heterogeneous) และใหประชากรระหวางกลมมลกษณะทคลายคลงกนมากทสด (homogeneous) แลวเลอกบางคลสเตอรมาเปนตวแทนของประชากร โดยใชการเลอกตวอยางอยางสม หรอแบบมระบบกได แลวเลอกตวอยางจากกลมตวแทนของประชากรอกทหนง ซงอาจกลาววา คลสเตอรเปนหนงตวอยางขนตน เชน การส ารวจเกยวกบผบรโภคสนคาในเมองหนง กลมตวอยางประกอบดวยตวอยางซงมาจากครอบครวตาง ๆ ในเมองน แตปรากฏวาไมมรายละเอยดเกยวกบครอบครวทงหมดทจดวาถกตองและทนสมย อาจจะแบงพนทของเมองนตามหลกภมศาสตรเปนพนทเลก ๆ ตามลกษณะทตง แลวเลอกพนทเหลานมาเปนตวแทนของประชากร อาจเลอกเพยง 1 พนท แลวเกบขอมลทกหนวยแจงนบในพนทนน หรอเลอกบางพนทแลวจดล าดบจ านวนครอบครวเพอถอเปนประชากร แลวเลอกตวอยางโดยวธเลอกตวอยางอยางสมหรอเลอกตวอยางแบบมระบบกได การเลอกตวอยางแบบนเรยกวา การสมตวอยางแบบแบงกลม แสดงดงรปท 1.8

กลม 1 กลม 2 กลม 3

ตวอยำง 1 ตวอยำง 2

รปท 1.8 การเลอกตวอยางแบบแบงกลม

ในบางกรณเมอแบงประชากรเปนกลมยอยมากกวา 1 ครงเพอเลอกตวอยาง ลกษณะการเลกตวอยางแบบนเรยกวาการเลอกตวอยางแบบหลายขนตอน (mulit-state random sampling)

ประชำกร

27

3. กำรเกบรวบรวมขอมลจำกกำรทดลอง

เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยมการออกแบบการทดลอง (experimental design) โดยอาจจะกระท าในหองทดลองหรอนอกหองทดลองกได การเกบรวบรวมขอมลโดยวธนผ ทดลองจะตองมความระมดระวงในการวางแผนแตละขนตอนอยางละเอยด ไมเชนนนอาจท าใหผลการทดลอง หรอค าตอบทไดผดพลาดไปจากความเปนจรง เพอใหเกดความเขาใจในการเกบรวบรวมขอมลวธน และเปรยบเทยบกบการเกบรวบรวมขอมลวธทกลาวไปแลวจงควรท าความเขาใจกบแนวคดการศกษาคนควาทางวทยาศาสตร

3.1 แนวคดกำรศกษำคนควำทำงวทยำศำสตร การศกษาคนควาในทางวทยาศาสตรนนมกตองเกบรวบรวมขอมลจากการท าการทดลอง ซงมแนวคดดงตวอยางตอไปน

ในการศกษาคนควาเกยวกบการปลกตนคะนา นกวจยตองการศกษาวาผลจากการปลกผกคะนานนจะไดรบอทธพลจากสงใด ดงน

เรยกผลทเกดจากการปลกผกคะนา เชนความสง น าหนก ผลผลต วาคาสงเกต (observation) และเรยกสงทคาดวามอทธพลตอคาสงเกต เชน ประเภทปย ประเภทดน ปรมาณน า วาปจจย (factor) หากเราสนใจและใหความส าคญกบคาสงเกตเพยงอยางเดยว คอ ความสงของตนคะนา และสนใจวาความสงของตนคะนาไดรบอทธพลจากปจจยเพยงปจจยเดยวคอ ประเภทของปย และสนใจประเภทของปย 2 ชนด คอปยคอก และปยน าชวภาพ ดงน

คำสงเกต ปจจย ทรตเมนต (observation) (factor) (treatment)

เราเรยกประเภทของปยทเราสนใจวามอทธพลตอความสงของผกคะนา เชน ปยคอก ปยน าชวภาพ วาทรทเมนต (treatment) หรอสงทดลอง หรอสงจดกระท า

ผลจำกกำรปลกผกคะนำ - ควำมสง - น ำหนก - ผลผลต - อน ๆ

คำสงเกต (observation)

ประเภทของป ย

ประเภทของดน

ปรมำณน ำ

อน ๆ

ปจจย (factor)

ควำมสงของตนคะนำ ประเภทของป ย 1. ป ยคอก 2. ป ยน ำชวภำพ

28

ขนตอมาคอการเกบรวบรวมขอมล โดยสวนใหญการเกบรวบรวมขอมลทางวทยาศาสตร คอ การเกบรวบรวมขอมลจากการทดลอง ซงความนาเชอถอของขอมลทไดยอมมาจากวธการทดลองทเหมาะสม ดงนนการเกบรวบรวมขอมลดวยวธนจงส าคญทการออกแบบการทดลอง หรอโดยทวไปเรยกวาแผนแบบการทดลอง (experimental design)

3.2 ประเภทของแผนแบบกำรทดลอง แผนแบบการทดลอง ม 2 ประเภท ขนอยกบปจจยทศกษา ดงน

3.2.1 ประเภทศกษาอทธพลของปจจยเดยว แผนแบบการทดลองทใชไดแก 1) แผนแบบการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized

Design: CRD) 2) แผนแบบการทดลองแบบสมในบลอกสมบรณ (Randomized

Complete Block Design: RCBD) 3) แผนแบบการทดลองแบบละตนสแควร (Latin Square Design: LS)

3.2.2. ประเภทศกษาอทธพลของปจจยตงแต 2 ปจจยขนไป แผนแบบการทดลองทใชไดแก

1) แผนแบบการทดลองแบบแฟคทอเรยล (Factorial Design) 2) แผนแบบการทดลองแบบสปรทพลอต (Split Plot Design)

ในทนจะกลาวถงแผนแบบการทดลองในกรณประเภทศกษาอทธพลของปจจยเดยว เพอใหมองเหนภาพเพยงกรณเดยว

ในกรณทศกษาวาคาสงเกตไดรบอทธพลจากปจจยเพยงปจจยเดยวนนสามารถเลอกแผนแบบการทดลองได 3 แบบ ขนอยกบลกษณะของหนวยทดลอง

หนวยทดลอง (experimental unit) คอหนวยทเลกทสดทสามารถใหทรทเมนตทแตกตางกนได เชนจากตวอยางขางตน หนวยทดลองคอตนคะนา หรอแปลงทดลอง

ควำมสงของตนคะนำ ประเภทของป ย 1. ป ยคอก 2. ป ยน ำชวภำพ

หนวยทดลอง (experimental unit)

ตนคะนำ หรอ แปลงทดลอง

29

ถาหนวยทดลองมลกษณะทเหมอนกนจะใชแผนแบบการทดลองแบบสมสมบรณ แตถาหนวยทดลองมลกษณะบางอยางทคลายกนจนสามารถแยกเปนกลมไดจะใช แผนแบบการทดลองแบบสมในบลอกสมบรณ เปนตน

ในการท าการทดลองกตองมการก าหนดจ านวนตวอยาง เชนเดยวกบการส ารวจจากตวอยาง แตจะมชอเรยกวา จ านวนซ า (number of replication)

จ านวนซ า หมายถงจ านวนครงททรทเมนตปรากฏในการทดลอง ซงหมายถงจะตองใชหนวยทดลองจ านวนเทาใด เพอใหความคลาดเคลอนในการทดลองลดลง

การก าหนดจ านวนซ ามปจจยทมผลตอการก าหนดจ านวนซ าหลายประการ ประการหนงคอ จ านวนทรทเมนต โดยค านวณไดจากองศาแหงความเปนอสระของความคลาดเคลอนของแผนแบบการทดลองแตละแผนแบบ โดยทวไปองศาแหงความเปนอสระของความคลาดเคลอน ไมควรนอยกวา 9 เชน ในแผนแบบการทดลองแบบ CRD มองศาแหงความเปนอสระของความคลาดเคลอนเทากบ t (r-1) เมอ t = จ านวนทรทเมนต และ r = จ านวนซ า

จากตวอยางหากคดเลอกตนคะนาทเหมอน ๆ กน เปนหนวยทดลอง จ านวนซ าในแผนแบบการทดลองแบบ CRD เมอม 2 ทรทเมนต เปนดงน

t (r-1) 9 2(r-1) 9 r 6

ดงนนในแผนแบบการทดลองแบบ CRD เมอม 2 ทรทเมนต จะมจ านวนซ าอยางนอย 6 นนคอ ใชตนคะนาอยางนอย 12 ตน

การสม (randomization) คอวธการจดทรทเมนตใหกบหนวยทดลองเพอลดความคลาดเคลอนในการทดลอง เชนจากตวอยางขางตนทม 2 ทรทเมนต ๆ ละ 7 ซ า ใชตนคะนา 14 ตน มวธการสมดงน

1. ใชตารางเลขสม สมตวเลข 2 หลกมา จ านวน 14 ตวไดผลดงน เลขสม 52 10 89 35 14 12 38 80 72 61 99 19 87 24

2. เรยงล าดบเลขสมในขนท 1 ไดผลดงน เลขสม 52 10 89 35 14 12 38 80 72 61 99 19 87 24 ล าดบ 8 1 13 6 3 2 7 11 10 9 14 4 12 5

30

3. ใหทรทเมนตแกหนวยทดลอง เลขสม 52 10 89 35 14 12 38 80 72 61 99 19 87 24 ตนคะนา 8 1 13 6 3 2 7 11 10 9 14 4 12 5

ทรทเมนต ปยคอก ปยน าชวภาพ T1 T2

จะไดผงการทดลอง และลกษณะของขอมลดบทจะใชในการวเคราะหขอมล

ตอไป ดงน

ผงการทดลอง T1 T2

ขอมลดบ

เมอ xij คอความสงของตนคะนาทได ทรทเมนตท i ตนท j

1 2 3 4 5 T1 T1 T1 T2 T2 6 7 8 9 10 T1 T1 T1 T2 T2 11 12 13 14 T2 T2 T1 T2

1 2 3 6 7 8 13

4 5 9 10 11 12 14

Treatment ตนท ปยคอก ปยน าชวภาพ 1 x11 x21

2 x12 x22 3 x13 x23 4 x14 x24 5 x15 x25 6 x16 x26 7 x17 x27

31

ประเภทของขอมล

ขอมล (data) หมายถงขอเทจจรงตาง ๆ เกยวกบเรองราวทสนใจศกษา ซงจะเปนตวเลขหรอไมเปนตวเลขกได โดยทวไปประเภทของขอมลสามารถแบงไดหลายประเภทตามเกณฑในการแบง ดงน

1. แบงตำมลกษณะของขอมล

แบงได 2 ประเภท ดงน 1.1 ขอมลเชงคณภำพ (qualitative data) คอขอมลทไมสามารถวดออกมาเปน

ตวเลขได หรอตวเลขนนไมสามารถบอกปรมาณได เชน เพศ สผว ระดบการศกษา อาชพ ลกษณะเนอสมผส ประเภทลกหน หมายเลขบตรเครดต ประเภทอสงหารมทรพย เปนตน

1.2. ขอมลเชงปรมำณ (quantitative data) คอขอมลทสามารถวดออกมาเปนตวเลขได และตวเลขนนสามารถบอกปรมาณได เชน น าหนก อาย สวนสง ระยะทาง เวลา คะแนน รายได ความเหนยว ความเขมขน ระยะเวลา ยอดขาย อตราดอกเบย ราคาประเมนทดนเปนตน

2. แบงตำมระดบของกำรวด (levels of measurement)

การวดเปนการก าหนดคา หรอรหสใหกบขอมลเพอแทนคณสมบตใดคณสมบตหนงของตวอยางนน ระดบของการวดขนอยกบคณสมบตของการเรยงอนดบ (order) และระยะทาง(distance) เราตองรวาขอมลวดมาในระดบใดเพอเลอกใชวธการทางสถตทเหมาะสมกบขอมลนน

ระดบของการวดนยมแบงเปนสระดบ ตามท S.S Stevens (1946) ก าหนดไวคอ 2.1 ระดบแบงกลม (nominal scale) หรอระดบนามบญญต เปนการวดระดบต าสด

เปนการก าหนดตวเลขเปนรหสแทนกลมตาง ๆ ของขอมล เชน เพศ ก าหนดให 1 แทนเพศชาย 2 แทนเพศหญง อาชพ ก าหนดให 1 แทนอาชพรบราชการ 2 แทนอาชพรบจาง หรอเบอรโทรศพท หมายเลขประจ าตวผเสยภาษ เปนตน ตวเลขนเปนเพยงสญลกษณบอกวาเปนกลมใดเทานน ไมมความหมายในเชงตวเลขในการเปรยบเทยบขนาด การบวก การคณ หรอกลาวไดวาการวดในระดบนทงเรยงอนดบไมไดและบอกระยะหางไมได ดงนนตวเลขทไดจากการวดในระดบนจงท าไดแคนบความถและรอยละเทานน ไมสามารถน ามาค านวณได

2.2 ระดบเรยงอนดบ (ordinal scale) เปนการวดในระดบทละเอยดขน นอกจากจะแบงกลมขอมลแลวยงสามารถจดอนดบของกลมตามเกณฑใดเกณฑหนงได เชนจดกลมคนตามระดบการศกษา โดยก าหนดให 1 แทนจบชนประถมศกษาตอนปลาย 2 แทนจบชนมธยมศกษาตอน

32

ปลาย และ 3 แทนจบมหาวทยาลย ตวเลขนสามารถบอกไดเพยงวาคนในกลมท 3 มระดบการศกษาสงกวาคนในกลมท 2 และ 1 จดกลมสนคาตามคณภาพสนคา โดยก าหนดให 1 แทนคณภาพสนคาต า 2 แทนคณภาพสนคาพอใช และ 3 แทนคณภาพสนคาด เปนตน ตวเลขนสามารถบอกไดเพยงวาสนคาในกลมท 3 มคณภาพดกวาสนคาในกลมท 2 และ 1 แตตวเลขในระดบนไมสามารถบอกไดวามากกวาหรอนอยกวาเทาไรเพราะระยะหางไมเทากน ดงนนตวเลขทไดจากการวดในระดบนจงท าไดแคนบความถและรอยละเทานน ไมสามารถน ามาค านวณได

2.3 ระดบอนตรภำค (interval scale) เปนการวดในระดบทละเอยดขน นอกจากจะแบงกลมและเรยงอนดบขอมลแลวยงสามารถบอกความแตกตางไดวามากนอยเพยงใด นนคอชวงหางของคาวดมความหมาย เชน อณหภม การวดองศาจะมขนาดเทากนทก ๆ จดบนสเกล ความแตกตางระหวาง 20C กบ 21C เหมอนกบความแตกตางระหวาง 5C กบ 6C อยางไรกตามจดศนยไมไดมความหมายเปนศนยอยางแทจรง อณหภม 0C ไมไดมความหมายวาไมมความรอนเลย ดงนนการวดในระดบนบอกไดเพยงระยะหางระหวางสงหนง ๆ แตไมสามารถบอกอตราสวนของขนาดได เชนบอกไมไดวา 80C มความรอนเปน 2 เทาของ 40C ดงนนตวเลขทไดจากการวดในระดบนสามารถนบความถ รอยละ บวก และลบ ได แตไมสามารถน ามาคณ หารได

2.4 ระดบอตรำสวน (ratio scale) เปนการวดในระดบทละเอยดทสด นอกจากจะแบงกลม เรยงอนดบขอมล บอกความแตกตางไดวามากนอยเพยงใด ยงเพมคณสมบตการมศนยทแทจรง เชน การวดสวนสงเปนฟต ความสง 0 ฟต คอไมมความสงเลย คนทสง 6 ฟตมความสงเปน 2 เทาของคนทสง 3 ฟต เนองจากการวดในระดบนมคณสมบตของระบบจ านวนจรง จงสามารถด าเนนการทางคณตศาสตรใด ๆ ได

3 แบงตำมแหลงทมำของขอมลแหลงขอมล (source of data)

แหลงทมาของขอมลแบงออกเปน 2 แหลง คอ 3.1 แหลงปฐมภม (primary source) หมายถงแหลงทใหขอมลโดยตรง หรอแหลง

ทเกบรวบรวมขอมลเปนครงแรก ซงอาจจะไดจากการสมภาษณ การกรอกแบบสอบถาม เปนตน ขอมลทเกบรวบรวมมาไดนจะเรยกวาขอมลปฐมภม (primary data)

3.2 แหลงทตยภม (secondary source) หมายถงแหลงทใหขอมลโดยทมผเกบรวบรวมขอมลนนไวแลว เชน สถตของหนวยงานตาง ๆ ในสวนภมภาคทถกเกบรวบรวมโดยหนวยงานกลาง เปนตน ขอมลประเภทนเรยกวาขอมลทตยภม (secondary data)

33

4. แบงตำมระยะเวลำกำรเกบขอมล

สามารถแบงได 2 ประเภทดงน 4.1 ขอมลแบบตดขวำง (cross–sectional data) เปนขอมลทเกบในชวงเวลาใด

เวลาหนง เชน ปรมาณสารตะกวในแมน าทาจนจ านวน 20 จด ความคดเหนของผปกครองเกยวกบการรบนองใหม เปนตน

4.2 ขอมลแบบอนกรมเวลำ (time series data ) เปนขอมลเรองใดเรองหนงทเกบรวบรวบจากหลายชวงเวลาทมระยะหางเทา ๆ กน เชน ปรมาณการสงออกของขาวหอมมะลของประเทศไทยเปนรายเดอนในป 2552–2553 จ านวนนกศกษาทเขาใหมในปการศกษา 2540–2549 ยอดขายของบรษทเปนรายไตรมาสในป 2550–2553 เปนตน

ประเภทของตวแปร

ตวแปร (variable) คอคณสมบตหรอคณลกษณะของสงตาง ๆ หรอเหตการณตาง ๆ ทสามารถแปรเปลยนคาไดหลายคา ซงคาของตวแปรเปนไดทงเชงปรมาณหรอเชงคณภาพ เชนสผมเปนตวแปร เพราะสผมเปนคณลกษณะของผมซงมหลายคา เชน ด า น าตาลแดง เปนตน ซงคาของตวแปรสผมเปนคาเชงคณภาพ หรอเชงคณลกษณะ สวนน าหนกเปนตวแปรเพราะน าหนกเปนคณสมบตของสงของซงคาของตวแปรน าหนกมหลายคาเชน 20, 25, 30, … กโลกรม เปนตน และคาของตวแปรน าหนกเปนคาเชงปรมาณ

การจ าแนกประเภทของตวแปรสามารถจ าแนกไดหลายวธขนอยกบวาจะใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนกประเภทของตวแปร ในทนจะกลาวถงการจ าแนกตวแปรเพยง 3 วธเทานน

1. แบงตำมคณสมบตของตวแปร

สามารถจ าแนกตวแปรตามคณสมบตของตวแปร ได 2 ประเภทคอ 1.1 ตวแปรเชงคณลกษณะ (qualitative variable) หมายถงตวแปรทคาของตวแปร

เปนคณลกษณะตาง ๆ ไมใชคาทเปนจ านวนนบหรอเชงปรมาณ เชนเพศซงคาของตวแปรเพศเปนเชงคณลกษณะคอชายและหญง

1.2 ตวแปรเชงปรมำณ (quantitative variable) หมายถงตวแปรทคาของตวแปรเปนจ านวนนบ หรอเชงปรมาณ เชนอายซงคาของตวแปรอายเปนจ านวนนบ หรอเชงปรมาณ

34

2. แบงตำมธรรมชำตของตวแปร

สมารถจ าแนกตวแปรตามธรรมชาตของตวแปรได 2 ประเภทคอ 2.1 ตวแปรตอเนอง (continuous variable) หมายถงตวแปรทมคายอย ๆ ระหวาง

คาของตวแปรท 1, 2, 3 ...ฯลฯ เชนตวแปรอาย สมมตวานายแดงอาย 30 ป นายด าอาย 31 ปอาจจะมบางคนทอาย 30 ป 6 เดอน 10 วน 5 ชวโมง 20 นาท 10 วนาท เปนตน จะเหนไดวาระหวางคาของ 30 และ31 จะไมขาดตอนจากกนโดยเดดขาดแตจะมคายอย ๆ ระหวางคาเหลานน

2.2 ตวแปรไมตอเนอง (discrete variable) หมายถงตวแปรทไมมคายอย ๆ ระหวางคาของตวแปรท 1, 2, 3 ...ฯลฯ เชนตวแปรเพศคาของตวแปรเพศมเพยง 2 คา คอชายและหญงจะไมมคายอย ๆ ระหวางชายและหญง ตวแปรผลการโยนลกเตา 1 ลก คาของตวแปรคอ 1 หรอ 2 หรอ 3 หรอ 4 หรอ 5 หรอ 6 จะไมมคายอย ๆ ระหวางคาเหลานนเชนการโยนลกเตา1 ลกไมมโอกาสทจะไดคา 1.3 หรอ 2.7

3. แบงตำมควำมสมพนธเชงเหตผล

สามารถจ าแนกตวแปรตามความสมพนธเชงเหตผลได 3 ประเภทคอ 3.1 ตวแปรตนหรอตวแปรอสระ (independent variable) หมายถงตวแปรทเปน

เหต หรอตวแปรทสงผลกระทบตอตวแปรอน เมอเปลยนแปลงคาของตวแปรตนท าใหคาของตวแปรอนเปลยนแปลงไปดวย เชนตองการศกษาวาการปลกขาวโพด 2 พนธ จะสงผลใหปรมาณผลผลตของขาวโพดตางกนหรอไม ในกรณนตวแปรตนคอพนธของขาวโพด ซงถาพนธของขาวโพดเปลยนไปจะทใหปรมาณผลผลตขาวโพดเปลยนแปลงไปดวย

3.2 ตวแปรตำม (dependent variable) หมายถงตวแปรทมความสมพนธเชงเหตผลกบตวแปรตน การเปลยนแปลงคาของตวแปรตามเกดจากผลกระทบของตวแปรตน เมอคาของตวแปรตนเปลยนแปลงไปท าใหคาของตวแปรตามเปลยนแปลงไปดวย ดงเชนกรณตวอยางในขอ 3.1 ปรมาณผลผลตของขาวโพดคอตวแปรตาม

3.3 ตวแปรเกน (extraneous variable) หมายถงตวแปรอน ๆ ทไมไดสนใจแตสงผลกระทบกบตวแปรตามและไมไดท าการควบคม หรอจดการกบตวแปรเหลานนเลย เชนในกรณขางตนตวแปรทอาจจะสงผลกบปรมาณผลผลตของขาวโพด คอชนดของดน และดนทใชปลกขาวโพด 2 พนธนนเปนดนคนละชนด ถาปรมาณผลผลตของขาวโพด 2 พนธแตกตางกน เราไมสามารถสรปไดวาการทปรมาณผลผลตขาวโพดตางกน เปนเพราะใชขาวโพดคนละพนธ หรอเนองจากชนดของดนทแตกตางกน ในกรณเชนนตวแปรชนดของดนคอตวแปรเกน

35

ประเภทของกำรวเครำะหทำงสถต

จากความหมายทางสถตประการทสองสามารถแบงประเภทของการวเคราะหทางสถตออกเปน 2 ประเภทคอ

1. สถตพรรณนำ (descriptive statistics)

สถตพรรณนา คอวธการวเคราะหขอมลทเกบรวบรวมมาเพออธบาย สรปและน าเสนอขอมลชดนนดวยตวเลขสถตชดหนง เชน คาวดแนวโนมเขาสสวนกลาง และคาการกระจาย ดวยการแจงแจงความถ รอยละหรอสดสวนเปนตน ดงนนผลลพธทไดจะอธบายลกษณะของขอมลในตวอยางเทานน

2. สถตอำงอง (inferential statistics)

สถตอางอง หรอสถตอนมาน คอการวเคราะหขอมลเพยงสวนหนงของสงทสนใจซงเรยกวาตวอยางโดยอาศยความรทางดานทฤษฎความนาจะเปน และทฤษฎการประมาณคา และทฤษฎการทดสอบสมมตฐานในทางสถตเขามาเกยวของเพอหาขอสรปหรออางองสงทสนใจในประชากร หรอสามารถอธบายไดวาสถตอางองเปนวธการวเคราะหขอมลทน าคาสถตกลบมาอางองหรออนมานคาพารามเตอรทสนใจในประชากรนนเอง

พจารณาความแตกตางระหวางสถตพรรณนาและสถตอางองจากตวอยาง ตอไปน ในการศกษาปรมาณการสงออกของดอกกลวยไมของประเทศไทยในป 2555

พบวาจากบรษททเปนตวแทนสงออกดอกกลวยไมไทยทเลอกมา 50 บรษทจากทงหมด 150 บรษทนนมปรมาณสงออกของดอกกลวยไมเฉลยบรษทละ 2 ลานตน ในกรณนปรมาณสงออกของดอกกลวยไมเฉลย 2 ลานตน เปนคาสถตทอธบายเฉพาะปรมาณสงออกของดอกกลวยไมจาก 50 บรษท ลกษณะการวเคราะหขอมลเชนนคอสถตพรรณนา

ในการศกษาปรมาณการสงออกของดอกกลวยไมของประเทศไทยในป 2555 พบวาจากบรษททเปนตวแทนสงออกดอกกลวยไมไทยทเลอกมา 50 บรษทจากทงหมด 150 บรษทนนมปรมาณสงออกของดอกกลวยไมเฉลยบรษทละ 2 ลานตนจากการวเคราะหขอมลดวยทฤษฎการประมาณคา พบวาปรมาณการสงออกโดยเฉลยของดอกกลวยไมของประเทศไทยทงหมดมคาระหวาง 1.5 ถง 2.5 ลานตน ในกรณนปรมาณสงออกของดอกกลวยไมเฉลย 1.5 ถง 2.5 ลานตน เปนคาพารามเตอรทอธบายปรมาณสงออกของดอกกลวยไม 150 บรษท ลกษณะการวเคราะหขอมลเชนนคอสถตอางอง

36

กำรใชโปรแกรมส ำเรจรป

ปจจบนการวเคราะหขอมลทางสถตนนไมใชเรองทยงยากอกตอไปเพราะมโปรแกรมส าเรจรปเปนเครองมอในการค านวณมากมาย เชน SPSS, Minitab, SAS, Instat, Microsoft Excel เปนตน ในเอกสารฉบบนเลอกโปรแกรมส าเรจรปไมโครซอฟตเอกเซล เวอรชน 2010 ซงสามารถท าไดหลายวธ จะกลาวรายละเอยดเฉพาะกรณวเคราะหดวยชดค าสงใน Data Analysis เทานน

1. กำรตดตง Data Analysis

กอนการใชไมโครซอฟตเอกเซลในการวเคราะหขอมลทางสถต ควรตรวจสอบกอนวาในเมน Data มค าสงยอย Data Analysis หรอไม ดงน

ถาไมมจะตองตดตงโปรแกรมยอยกอนดงขนตอน ตอไปน ขนตอนท 1 เลอกเมน File เลอก Options จะไดหนาตาง Excel Options ดงน

37

ขนตอนท 2 เลอก Add-Ins แลวเลอก Go ดงน

ขนตอนท 3 ในหนาตาง Add-Ins เลอก Analysis ToolPak เลอก OK ดงน

38

2. กำรเลอกตวอยำง

ในเอกสารฉบบนเปนการเลอกหมายเลขหนวยแจงนบ 20 หมายเลขจากทงหมด 200 หมายเลข ดวยวธการเลอกตวอยางอยางสม และการเลอกตวอยางแบบมระบบ

ขนตอนท 1 ใสหมายเลขหนวยแจงนบ 200 หมายเลข เลอกเมน Data เลอก Data Analysis ดงน

ขนตอนท 2 ในหนาตาง Data Analysis เลอก Sampling เลอก OK ดงน

39

ขนตอนท 3 ในหนาตาง Sampling ในสวนของ Input Range ใหใสต าแหนง cell ของขอมล ในสวนของ Sampling Method ใหเลอกวธการเลอกตวอยาง

- Periodic (การเลอกตวอยางแบบมระบบ) และใสคา I ในชอง Period - Random (การเลอกตวอยางอยางสม) และคา n ในชอง Number of Samples

ในสวนของ Output Option ใหเลอกต าแหนงทจะวางผลลพธ - Output Range (ผลลพธจะอยใน worksheet เดม ในต าแหนง cell ทระบ) - New Worksheet Ply (ผลลพธจะอยใน worksheet ใหม ตามทระบ) - New Workbook (ผลลพธจะอยใน workbook ใหม)

40

ขนตอนท 4 ไดผลลพธ ดงน กรณเลอก Random กรณเลอก Periodic และ I=10

สรปทำยบท

สถตมความหมายมากกวาตวเลขทแสดงขอเทจจรงในเรองตาง ๆ แตสถตนนหมายถงความรแขนงหนงทมท งศาสตรและศลปในการจดการขอมลดวยวธตาง ๆ เพอน าผลลพธไปประกอบการตดสนใจอยางเหตผลโดยเรมตนจากการเกบรวบรวมขอมลซงจะตองก าหนดประชากร ตวอยาง จ านวนตวอยาง วธการเลอกตวอยาง ใหเหมาะสมเพอใหไดขอมลทด และสามารถใชเปนตวแทนของประชากรได ผลลพธทเกดจากการพจารณาขอมลชดนจงสามารถใชแทนผลลพธในประชากรได และเมอน าผลลพธนไปประกอบการตดสนใจกจะลดความผดพลาดทเกดจากการตดสนใจ สวนงานวจยเปนวธการ หรอกระบวนการในการแสวงหาความจรง พฒนาความร โดยมวธการทนาเชอถอ เพอน าไปสผลลพธทแมนย าและนาเชอถอ ซงวธการทนาเชอถอนนตองน าความรทางสถตเขาไปใชในการด าเนนงานวจยดงนนจะเหนวาสถตเปนขนตอนหนงในงานวจย เพอใหผลของงานวจยนนถกตอง แมนย า และนาเชอถอมากขน

41

แบบฝกหดทำยบท 1. จงอธบายความหมายของค าวาสถตมาตามททานเขาใจ 2. จงยกตวอยางงานสถตทเคยพบเหนในทชวตประจ าวนของทานมา 2 - 3 อยาง 3. จงยกตวอยางขอมลปฐมภมและขอมลทตยภมในทท างานของทานมาอยางละ 2-3 ตวอยาง 4. จงพจารณาขอมลตอไปนขอใดเปนขอมลเชงคณภาพหรอขอมลเชงปรมาณ

4.1. ชอของบตรเครดต 4.2. ดอกเบยเงนฝากทไดรบตอเดอน 4.3. จ านวนของจดหมายทถกสงออกไปของบรษทแหงหนง 4.4. เบอรโทรศพทของผทอาศยอยบนถนนสายพษณโลก 4.5. เปอรเซนตทเทยวบนจะมาถงชากวาทก าหนดในแตละเดอน 4.6. การจ าแนกนกศกษาตามคณะวชา 4.7. ชนดของขนมปงไสตาง ๆ 4.8. หมายเลขบญชเงนฝากในธนาคาร 4.9. น าหนกตวของเดกวยประถมตน 4.10. ปรมาณคารโบไฮเดรตในอาหารชนดตาง ๆ

5. ส าหรบสถานการณตอไปนจงชใหเหนวาการอธบายตวเลขในสวนทขดเสนใตคาใดทเปนคาพารามเตอรและคาใดเปนคาสถต 5.1. สมนกศกษามา 5 คนจาก 52 คนในชนเรยนเพอสอบถามคะแนนสอบวชาสถตและ

ค านวณหาคาเฉลยของคะแนนสอบวชาสถตของนกศกษาทง 5 คนนน 5.2. สมสอบถามราคานมสดทมไขมนต าในขนาดบรรจ 1 ลตรจากรานซปเปอรมาเกตทอยใน

เมองๆหนงแลวค านวณหาราคาเฉลยของนมสดเหลานน 5.3. โรงงานแหงหนงผลตยางรถยนต 1,000 เสนถาตองการตรวจสอบวายางรถยนตของโรงงาน

นสามารถทนความรอนไดดภาพเพยงใดจงน ายางทกเสนมาผานความรอนแลวบนทกเวลาไวจากนนจงค านวณหาเวลาเฉลยทยางจะทนความรอนไดและความแปรปรวนของเวลาทยางจะทนความรอนได

6. วธการเลอกตวอยางทครอบคลมประชากรทงหมด และควบคมคณลกษณะบางประการของตวอยางทเลอกมา คอวธการเลอกตวอยางแบบใด

7. ถาประชากรมความแตกตางระหวางกลมนอยควรใชวธการเลอกตวอยางแบบใด

42

8. เลอกหมายเลขโทรศพท 1 หมายเลข แลวโทรศพทตดตอดวาเปนหญงหรอชายทมารบสาย แลวท ากบหมายเลขอน ๆ แตใหมหมายเลขตวทายเหมอนกนประมาณ 100 หมายเลข เปนวธการเลอกตวอยางแบบใด

9. นกโภชนาการผหนงตองการท าการวจยวาวธคนน าสมวธตาง ๆ มผลตอปรมาณวตามนซหรอไม จงท าการทดลองสมสมมาคนดวยวธการทแตกตางกน และน าน าสมไปวดปรมาณวตามนซ ใหตอบค าถามตอไปน 9.1 อะไรคอคาสงเกตทนกโภชนาการผนสนใจ 9.2 อะไรคอแฟคเตอรทนกโภชนาการผนสนใจ 9.3 อะไรคอทรทเมนตทนกโภชนาการผนสนใจ 9.4 อะไรคอหนวยทดลองและจ านวนซ าเทากบเทาไร

10. นางสาวนดท างานอยในบรษทโออช ไดรบมอบหมายใหคดคนน าชาเขยวสตรใหม เพอรองรบการขยายตวของตลาดน าชาเขยว โดยนางสาวนดคาดวาน าชาเขยวสตรใหมนจะไดรบความพงพอใจในรสชาตจากพนกงานในบรษทในระดบมากขนไป ตงแต 80% และถาเปนตามนจะถอวาไมตองปรบปรงรสชาต เมอนางสาวนดคดคนน าชาเขยวสตรใหมส าเรจ กอนทจะน าเสนอทางบรษท นางสาวนดไดน าน าชาเขยวสตรใหมนใหพนกงานในบรษททกคน จ านวน 250 คน ชม และสอบถามความพงพอใจในรสชาตของน าชาเขยวสตรใหมน เพอตรวจสอบวาน าชาเขยวสตรใหมนควรปรบปรงรสชาตอกหรอไม จากการน าเสนอขอมลไดผลดงน

ควำมพงพอใจในรสชำตน ำชำเขยวสตรใหม

ระดบความพงพอใจ

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด จ านวนพนกงาน(คน) 110 90 20 20 10

จงตอบค าถามตอไปน 10.1 เรองทบรษทมอบหมายใหนางสาวนดท าคอ 10.2 เมอนางสาวนดคดคนน าชาเขยวสตรใหมไดแลว นางสาวนดมสมมตฐานคอ 10.3 ประชากรในทนคอ 10.4 ตวอยางในทนคอ 10.5 ขอมลทนางสาวนดเกบรวบรวมคอ 10.6 ขอมลทนางสาวนดเกบรวบรวมมาเปนขอมลประเภทใด 10.7 นางสาวนดใชวธการวเคราะหในสวนของสถตพรรณนา หรอสถตอางอง