12

บทท� 2

ทฤษฎและงานวจยท�เก�ยวของ

หลกการและทฤษฎท�เก�ยวของ

ในบทน�ไดกลาวถงงานวจยท�เก�ยวของและทฤษฎตางๆ ท�ใชในกรณศกษาเพ�อลดปรมาณ

ของเสยท�เกดข�นในกระบวนการผลตช�นสวนรถยนตใน แผนกผลต ISUZU

2.1 หลกการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลน

กรรมวธการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลน ( OXY ACETYLENE WELDING :

OAW ) เปนกรรมวธการเช�อมโลหะแบบหลอมเหลว โดยใชความรอนจาก เช�อเพลงซ� งเปนแกส

ผสมระหวางแกสอะเซทลนกบแกสออกซเจนบรสทธ9 เปลวไฟจากการ เผาไหมจะเกดความรอนใน

ปรมาณสง ทาใหช�นงานหลอมเปนเน�อเดยวกน โดยท�ลวดเช�อมจะเตมหรอไมเตมกไดข�นอยกบ

ความหนาของงานและชนดของรอยตอ ดงแสดงในรปท� 2.1และ 2.2

รปท� 2.1 แสดงถงหลกการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลนแบบไมเตมลวด

13

รปท� 2.2 แสดงถงหลกการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลนแบบเตมลวด

2.1.1 ชนดของแกสเช6อเพลงและคาความรอนสงสด แกสเช�อเพลงมหลายชนดถาผสมกบออกซเจนแลวจะใหความรอนท�สงข�นกวาการเผาไหมปกต สาหรบในอตสาหกรรมการเช�อมโลหะดวยแกสน�น แกสผสมระหวาง แกสออกซเจนกบแกสอะเซทลน เปนท�นยมใชกนอยางแพรหลาย เพราะใหคาความรอนสงกวาเช�อเพลงชนดอ�น ดงแสดงในตารางท� 2.1

ตารางท� 2.1 แสดงชนดของแกสเช�อเพลงและคาความรอนสงสด

ชนดของแกสเช6อเพลง ความรอนสงสดโดยประมาณ

ออกซเจน + อะเซทลน ออกซเจน + ไฮโดรเจน ออกซเจน + โพรเพน ออกซเจน + มเทน อากาศ + อะเซทลน อากาศ + โพรเพน

3,480 0C หรอ 6,300 0F 2,980 0C หรอ 5,400 0F 2,930 0C หรอ 5,300 0F 2,760 0C หรอ 5,000 0F 2,500 0C หรอ 4,532 0F 1,750 0C หรอ 3,182 0F

14

2.1.2 เปลวไฟในการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลน การเช�อมแกสเปนกรรมวธการเช�อมโลหะท�ใชกนมานาน ซ� งในปจจบนกยงไดรบความ

นยมกนแพรหลาย ความรอนจากการเผาไหมระหวางแกสออกซเจนและแกสอะเซทลน ใหเปลวไฟท�มความรอนสงประมาณ 6,300 องศาฟาเรนไฮต หรอ 3,480 องศาเซลเซยส เพยงพอท�จะทาใหโลหะแตละชนดหลอมรวมเปนเน�อเดยวกน เม�อเยนตวลงโลหะสองช�นจะตดกนมความแขงแรงเทากบหรอมากกวาเน�อโลหะเดม เปลวไฟท�ใชสาหรบเช�อมจะมองคประกอบ ดงน� 2.1.3 สมบตของเปลวไฟ เปลวไฟท�ใชในการเช�อมโลหะดวยแกสออกซอะเซทลนจะตองม สมบตดงน� 2.1.3.1 มอณหภมสงเพยงพอท�จะหลอมละลายช�นงาน 2.1.3.2 มปรมาณความรอนเพยงพอเม�อตองการ 2.1.3.3 ตองไมมส�งสกปรกจากเปลวไฟ หรอนาวตถอยางใดอยางหน�ง เขามารวมตวกบเน�อโลหะท�หลอมละลาย 2.1.3.4 เปลวไฟตองไมเพ�มธาตคารบอนลงในเน�อโลหะซ�งจะทาให คณสมบตของโลหะเปล�ยนไป

2.1.3.5 เปลวไฟตองไมเปนอนตรายตอผปฏบตงานในทางเคม 2.1.4 ชนดของเปลวไฟ เพ�อใหมความเหมาะสมกบโลหะงานแตละชนด เปลวไฟในการเช�อม จงแบงออกเปน 3 ชนดดงน� 2.1.4.1 เปลวลดหรอเปลวคารบอนมาก ( Caburizing Flame ) เปนเปลวท�ไดจากการเผาไหมของแกสออกซเจนและแกสอะเซทลนผสมกน โดยมปรมาณของแกสอะเซทลนมากกวาแกสออกซเจน เปลวช�นนอก มลกษณะเปนเปลวยาวมสสมลอมรอบเปลวช�นใน ซ� งมความยาวคร� งหน�งของเปลวช�นนอก เปลวช�นในจะมลกษณะพร�วเหมอนขนนก ในระยะท�หางจากกรวยไฟประมาณ 3 มม. จะมอณหภม 5,700 องศาฟาเรนไฮต ( 2,800 0C ) การเผาไหมจะมแกสอะเซทลนเหลออยจานวนหน�ง จง เหมาะสาหรบเช�อมงานท�ตองการเตมคารบอนท�ผวโลหะ หรอเช�อมโลหะท�ไมใชเหลก ซ� งตองใชอณหภมในการหลอมไมสงมากนก เชนอะลมเนยม แมกนเซยม และใชในการบดกรแขง โดยมลกษณะของเปลวดงแสดงในรปท� 2.3

15

รปท� 2.3 ลกษณะของเปลวลด

2.1.4.2 เปลวกลาง ( Neutral Flame ) เปนเปลวท�ไดมาจากการผสมกนระหวางแกสออกซเจนกบอะเซทลนในอตราสวน 1:1 การเผาไหมสมบรณ ประกอบดวยเปลวไฟ 2 ช�น ช�นในเปนกรวยปลายม ระยะหางจากปลายกรวยประมาณ 3 มม. จะมอณหภมประมาณ 6,000 องศาฟาเรนไฮต หรอ 3,150 องศาเซลเซยส (3,150 0C) เม�อนา เปลวไฟน� ไปเผาโลหะท�เปนเหลกจะหลอมละลายเปนบอน� าโลหะคลายน� าเช�อมเม�อเยนลงจะไดแนวเช�อมท�สะอาดมความแขงแรง เปลวไฟชนดน� จงเหมาะสาหรบการเช�อมและตดโลหะ โดยเฉพาะเหลก เน�องจากการเผาไหมท�สมบรณ จงไมเกดการเตมธาตคารบอนลงในรอยเช�อม ดงแสดงในรปท� 2.4และ 2.5

รปท� 2.4 ลกษณะของเปลวกลาง

16

รปท� 2.5 ลกษณะของเปลวกลาง

2.1.4.3 เปลวเพ�มหรอเปลวออกซเจนมาก (Oxidizing Flame) เปนเปลวไฟท�ไดมาจากการผสมกนระหวางแกสออกซเจนกบแกสอะเซทลนโดยปรบใหออกซเจนมากกวาอะเซทลน ลกษณะเปลวม 2 ช�น เปลวช�นในเปนรปกรวยแหลมหดส�น เปลวน�มอณหภมสงกวาเปลวอก 2 ชนด ท�กลาวมาคอ มอณหภมประมาณ 6,300 องศาฟาเรนไฮต หรอ 3,480 องศาเซลเซยส เม�อทาการเช�อมจะเกดประกายไฟหรอสะเกดไฟกระเดนออกมาจากบอหลอมเหลว ทาใหเกดฟองอากาศไมเหมาะสมท�จะนาไปใชเช�อมเหลก เพราะการเผาไหมไมสมบรณจะมออกซเจนหลงเหลออยและจะถกเตมลงในเน�อเหลก ทาใหแนวเช�อมเปราะ แตนยมนาไปใชในการตดโลหะแผนบาง ดงแสดงในรปท� 2.6

รปท� 2.6 แสดงลกษณะของเปลวเพ�ม

17

2.2 ของเสย

ของเสย คอ ของท�มคณภาพหรอคณสมบตไมครบสมบรณตามความตองการของลกคาหรอ

ส�งของท�มคณสมบตไมครบถวนตามท�ไดกาหนดไว

ผลตภณฑท�เปนของเสยเกดข�นจากหลายๆ สาเหตดงน�

2.2.1 การเคล�อนไหวผดวธ

ความสญเปลาท�เกดจากการเคล�อนไหวของพนกงาน ซ� งเกดจากการออกแบบวธการทางาน

เคร�องมอและอปกรณท�ไมเหมาะสม เชน การบดตวเพ�อหยบช�นสวนจากดานหลงมมากเกนไป การ

ใชมอเพยงขางเดยวทางานโตะปฏบตงานสงหรอต�าเกนไป

2.2.2 การผลตเปนจานวนมาก

การผลตจานวนมากเม�อมงานสะสมอยในแตละกระบวนการมาก อาจทาใหการตรวจสอบ

หรอคนหางานเสยกระทาไดยากและใชเวลามาก

2.2.3 การเสยเวลาการรอคอย

การรอคอยเกดจากการรองานในข�นตอนตางๆ ของการผลต เชน การเฝาดเคร�องจกรอตโนมต

ทางาน การรองาน เน�องจากการใชเวลาทางานไมเทากนอาจเกดจากความสามารถของพนกงานไม

เทากน การรองานเน�องจากการเตรยมเคร�องจกร เปนตน

2.3 การเพ�มผลผลต (Productivity)

คอ กจกรรมและความพยายามท�ทาใหเกดการเพ�มพนคณภาพและปรมาณของผลผลต การเพ�ม

ผลผลตจงไมจาเปนตองเพ�มปรมาณการผลต แตเปนการลดตนทนลดการสญเสยในกระบวนการ

ผลตการเพ�มผลผลตใหมประสทธภาพน�นจาเปนตองใชการจดการท�ด

โดยการดาเนนการอยางมระบบมการวางแผนและการกาหนดเปาหมายท�ชดเจนแลวทาอยาง

ตอเน�องซ� งจะเกดจากการกระทาของบคลากรในองคกรการเพ�มผลผลตเปนเคร�องมอสาหรบการ

ประกอบธรกจท�ชวยใหธรกจเจรญกาวหนาและเพ�มคณภาพใหกบบคคลในองคกร

การควบคมคณภาพท�วท�งองคกร (Total Quality Control : TQC) คอระบบการบรหารงานท�

เนนคณภาพ โดยมงความพงพอใจของลกคาเปนสาคญ และอาศยความรวมมอของทกแผนก ทก

คน และทกระดบ ต�งแตผบรหารระดบสงสดจนถงพนกงานระดบลางสด อกท�งปฏบตและระลก

เสมอวา “หนวยงานถดไปเปนลกคาของเรา”

18

2.3.1 องคประกอบของการเพ�มผลผลต

การปรบปรงการเพ�มผลผลต เพ�อสรางความไดเปรยบทางการแขงขนอยางย �งยนน�น องคกร

น�นๆ จาเปนตองคานงถงองคประกอบท�ง 7 ดงน� คอ

1. คณภาพ (Quality) หมายถง การสรางความพงพอใจใหกบลกคา

2. ตนทน (Cost) หมายถง การลดตนทนท�ยงคงไวซ� งคณภาพของสนคาและบรการ

3. การสงมอบ (Delivery) หมายถง การสงมอบสนคาท�ถกตอง ถกเวลา และถกสถานท�

4. ความปลอดภย (Safety) หมายถง การสรางสภาพแวดลอมใหมความปลอดภย

5. ขวญกาลงใจ (Morale) หมายถง การสรางบรรยากาศใหเอ�อตอการทางานของพนกงาน

6. ส�งแวดลอม (Environment) หมายถง การดาเนนการโดยไมทาลายส�งแวดลอม

7. จรรยาบรรณ (Ethics) หมายถง การดาเนนธรกจโดยไมเอาเปรยบทกๆ ฝายท�เก�ยวของ

2.4 กจกรรม 5 ส

กจกรรม 5 ส เปนปจจยพ�นฐานการบรหารคณภาพ ท�จะชวยสรางสภาพแวดลอมท�ดในท�

ทางานใหเกดบรรยากาศท�นาทางาน เกดความสะอาดเรยบรอยในสานกงาน ถกสขลกษณะ ทาให

พนกงานหรอเจาหนาท� สามารถใชศกยภาพของตนเองไดอยางเตมความสามารถ สรางทศนคตท�ด

ของพนกงานตอหนวยงาน

2.4.1 กจกรรม 5ส ประกอบดวย

• สะสาง SERI (เซร) คอ การแยกของท�ตองการออกจากของท�ไมตองการ

• สะดวก SEITON (เซตง) คอ การจดวางส�งของตางๆในท�ทางาน ใหเปนระเบยบ

• สะอาด SEISO (เซโซ) คอ การทาความสะอาด เคร�องมอ อปกรณ และสถานท�ทางาน

• สขลกษณะ SEIKETSU (เซเคทซ) คอ สภาพหมดจด ถกสขลกษณะ และรกษาใหด

ตลอดไป

• สรางนสย SHITSUKE (ซทซเคะ) คอ สรางนสยในการปฏบตงานตามระเบยบวนย

2.4.2 ประโยชนจากการทากจกรรม 5 ส 1. บคลากรจะทางานไดรวดเรวข�น มความถกตองในการทางานมากข�น 2. บคลากรจะมระเบยบวนยมากข�น ปฏบตตามกฎระเบยบ และคมอการปฏบตงาน 3. เปนการยดอายของเคร�องจกร อปกรณ เคร�องมอตางๆและการจดเกบอยางถกวธ 4. การใชวสดคมคา ตนทนต�าลง 5. สถานท�ทางานสะอาด ปลอดภยและเหนปญหาเร�องคณภาพอยางชดเจน

19

2.5 วงจรPDCA

คอ วงจรเพ�อการบรหารและการปรบปรงงานอยางตอเน�องแนวคดเก�ยวกบ PDCA น�น เร�ม

ข�นคร� งแรกโดยนกสถตช�อวา ชวฮารท(Walter Shewhart) ซ� งพฒนามาเพ�อใชควบคมกระบวนการ

ทางสถต ของบรษท Bell Laboratory ท�ประเทศสหรฐอเมรกา เม�อราวตนป ค.ศ.1930 จนกระท�งป

ค.ศ. 1950 ไดมการเผยแพรความรเร�องน� อยางกวางขวาง โดย W. Edward Deming ซ� งได ช�อวา

ปรมาจารยดานการบรหารคณภาพหลายคนจะคนเคยวงจร PDCA ในช�อ “วงจรเดมม�ง”

แนวคดวงจร PDCA น� กไดรบความนยมมากข� นในวงจรและกระบวนการของการ

บรหารงาน ซ� งประกอบไปดวยการวางแผน การปฏบตงานตามแผน การตรวจสอบการทางานตาม

แผน และการปรบปรงการดาเนนงานใหเหมาะสมหรอการปรบปรงแกไขงาน จนกระท�งปจจบน

วงจร PDCA ไดรบการนามาเปนแนวทางและเคร�องมอสาคญในการปรบปรงงานอยางตอเน�อง

นามาสการพฒนาการทางานอยางไมส�นสด ดวยการปรบปรงงานเลกๆ นอยๆ และขยายไปสการ

ปรบปรงงานท�มความซบซอนมากข�น

PDCA เปนตวยอของคาท�เราถอวาเปนเคร�องมอของการบรหารงานเพ�อใหเกดคณภาพใน

การทางาน หรอเรยกวา “วงจรการบรหารงานคณภาพ”

P = Plan หมายถง การวางแผนงานจากวตถประสงคและเปาหมายท�ไดกาหนดข�น

D = Do หมายถง การปฏบตตามข�นตอนในแผนงานท�ไดเขยนไวอยางเปนระบบ

C = Check หมายถง การตรวจสอบผลการดาเนนงานในแตละข�นตอน

A = Action หมายถง การปรบปรงแกไขสวนท�มปญหา

การวางแผน(Plan: P)เปนสวนประกอบของวงจรท�มความสาคญ เน�องจากการวางแผน

เปนจดเร� มตนของงานและเปนสวนสาคญท�จะทาใหการทางานในสวนอ�นเปนไปอยางม

ประสทธผล การวางแผนเปน การหาองคประกอบของปญหา โดยวธการระดมความคด การหา

สาเหตของปญหา การหาวธการแกปญหา การจดทาตารางการปฏบตงาน การกาหนดวธดาเนนการ

การกาหนดวธการตรวจสอบ และประเมนผล

การปฏบตตามแผน(Do: D)เปนการลงมอปฏบตตามแผนท�กาหนดไวในตาราง การ

ปฏบตงาน ท� งน� สมาชกกลมตองมความเขาใจถงความสาคญและความจาเปนในแผนน� นๆ

ความสาเรจของการนาแผนมาปฏบตตองอาศยการทางานดวยความรวมมอเปนอยางด จากสมาชก

ตลอดจนการจดการทรพยากรท�จาเปนตองใชในการปฏบตงานตามแผนน�นๆ ในข�นตอนน� ขณะท�

20

ลงมอปฏบตจะมการตรวจสอบไปดวย หากไมเปนไปตามแผนอาจจะตองมการ ปรบแผนใหมและ

เม�อแผนน�นใชงานไดกนาไปใชเปนแผนและถอปฏบตตอไป

การตรวจสอบ(Check: C)หมายถง การตรวจสอบดวาเม�อปฏบตงานตามแผน หรอการ

แกปญหางานตามแผนแลว ผลลพธเปนอยางไร สภาพปญหาไดรบการแกไขตรงตามเปาหมายท�

กลมต�งใจหรอไม การไมประสบผลสาเรจอาจจะเกดจากสาเหตหลายประการ เชน ไมปฏบตตาม

แผน ความไมเหมาะสมของแผน การเลอกใชเทคนคท�ไมเหมาะสม เปนตน

การดาเนนการใหเหมาะสม(Action: A)เปนการกระทาภายหลงท�กระบวนการ 3 ข�นตอน

ตามวงจรไดดาเนนการเสรจแลว ข�นตอนน� เปนการนาเอาผลจากข�นการตรวจสอบมาดาเนนการให

เหมาะสมตอไป

รปท� 2.7 วงจรเดมม�ง

2.5.1 ประโยชนของ PDCA

สถาบนเพ�มผลผลตแหงชาต ไดกลาวถงประโยชนของ PDCA ไวดงน�

2.5.1.1. เพ�อปองกน - การนาวงจร PDCA ไปใช ทาใหผปฏบตมการวางแผน การวางแผนท�ดชวยปองกนปญหาท�

ไมควรเกด ชวยลดความสบสนในการทางาน ลดการใชทรพยากรมากหรอนอยเกนความพอดลด

ความสญเสยในรปแบบตางๆ

- การทางานท�มการตรวจสอบเปนระยะ ทาใหการปฏบตงานมความรดกมข�น และแกไข

ปญหาไดอยางรวดเรวกอนจะลกลาม

- การตรวจสอบท�นาไปสการแกไขปรบปรง ทาใหปญหาท�เกดข�นแลวไมเกดซ� าหรอลด

ความรนแรงของปญหา ถอเปนการนาความผดพลาดมาใชใหเกดประโยชน

21

2.5.1.2. เพ�อแกไขปญหา - ถาเราประสบส�งท�ไมเหมาะสม ไมสะอาด ไมสะดวก ไมมประสทธภาพ ไมประหยด เรา

ควร แกปญหา

- การใช PDCA เพ�อการแกปญหา ดวยการตรวจสอบวามอะไรบางท�เปนปญหา เม�อหา

ปญหาได กนามาวางแผนเพ�อดาเนนการตามวงจร PDCA ตอไป

2.5.1.3. เพ�อปรบปรง - PDCA เพ�อการปรบปรง คอ ไมตองรอใหเกดปญหา แตเราตองเสาะแสวงหาส�งตางๆ

หรอวธการท�ดกวาเดมอยเสมอ เพ�อยกระดบคณภาพชวตและสงคม เม�อเราคดวาจะปรบปรงอะไร

กใหใชวงจร PDCA เปนข�นตอนในการปรบปรง ขอสาคญ ตองเร�ม PDCA ท�ตวเองกอนมง

ไปท�คนอ�น

2.6 เคร�องมอคณภาพ7 ชนด (7 QC Tools)

2.6.1 แผนตรวจสอบ (Cheek-sheets)

เอกสารท�ใชบนทกขอมล ซ� งแยกประเภทหวขอตางๆ ของขอมล และสามารถทา

เคร�องหมายตางๆ แสดงใหเขาใจไดโดยมรปแบบการจดการท�ด ประเภทของใบตรวจสอบแบง

ออกเปน 4 ประเภท คอ ใบตรวจสอบสาหรบใบบนทกขอมล ใบตรวจสอบสาหรบการคนหาสาเหต

ใบตรวจสอบสาหรบสารวจการกระจายตวของกระบวนการผลต และใบตรวจสอบสาหรบระบ

ตาแหนงการเกดปญหา และยงสามารถ ใชใบตรวจสอบในการรวบรวมขอมลเม�อตองการคนหา

สาเหตไดและยงระบความผนแปรได

วตถประสงคในการเกบขอมล

- เพ�อควบคมและตดตาม(Monitoring) ผลการดาเนนการผลต

- เพ�อการตรวจสอบ

- เพ�อวเคราะหหาสาเหตของความไมสอดคลอง

22

รปท� 2.8 แผนตรวจสอบ

2.6.2 แผนภมพาเรโต (Pareto Chart)

แผนภาพท�ใชจาแนกประเภทของขอมล(Data Stratification) รวมถงการวเคราะหความม

เสถยรภาพของขอมลท�มการจาแนกประเภทและมการสะสมตามเวลาหลกการของพาเรโต ท�ระบวา

“ส�งท�มความสาคญมากจะมจานวนนอยและส�งท�มความสาคญเลกนอยจะมจานวนมาก” โดยแสดง

ลาดบปญหาดวยกราฟแทงควบคไปกบการแสดง คาสะสมของความถ�ดวยกราฟเสน ซ� งแกนนอน

ของกราฟเปนประเภทของปญหาและแกนต�งเปนคารอยละของปญหาท�พบ ซ� งในการนาหลกการ

ของพาเรโตไปใชกเพ�อเรยงลาดบความสาคญของปญหาและเลอกหาวธแกปญหาในลาดบตอไป

ประโยชนของแผนผงพาเรโต

- สามารถบงช� ใหเหนวาหวขอใดเปนปญหามากท�สด

- สามารถเขาใจวาแตละหวขอมอตราสวนเปนเทาใดในสวนท�งหมด

- ใชกราฟแทงบงช�ขนาดของปญหา ทาใหโนมนาวจตใจไดด

- ไมตองใชการคานวณท�ยงยาก กสามารถจดทาไดและใชในการเปรยบเทยบผลได

- ใชสาหรบการต�งเปาหมาย ท�งตวเลขและปญหา

23

รปท� 2.9 แผนภมพาเรโต

2.6.3 ผงแสดงเหตและผล(Cause and Effect Diagram) หรอผงกางปลา(Fish Diagram)

แผนภาพท�แสดงถงความสมพนธอยางมระบบระหวางผลท�แนนอนประการหน�ง และสาเหต

ท�เก�ยวของ เม�อเราตองการเลอกปญหากตองมการระดมสมองและชวยกนคด เสนอแนวความคด

ออกมาเม�อเลอกแกปญหาจากแผนภมพาเรโตแลวกนาปญหาน�นมาแจกแจงหาสาเหตของปญหา

เปน 4 ประการ คอ คน เคร�องจกร วธการ วตถดบ

ดงน�นผงกางปลาจงมความเหมาะสมกบปญหาท�มความผนแปร สามารถระดมสมองหา

สาเหตไดอยางกวางขวางและครบถวนทาใหทราบสาเหตของปญหาพรอมท�จะนาไปแกไขตอไป

ประโยชนของแผนผงสาเหตและผล

1.ใชเปนเคร�องมอในการระดมความคดจากสมองของทกคนท�เปนสมาชกกลมคณภาพอยาง

เปนหมวดหมซ� งไดผลมากท�สด

2. แสดงใหเหนสาเหตตาง ๆ ของปญหา ของผลท�เกดข�นท�มมาอยางตอเน�อง จนถงปม

สาคญท�จนนาไปปรบปรงแกไข

3.แผนผงน�สามารถนาไปใชในการวเคราะหปญหาตาง ๆ ไดมากมาย ท�งในหนาท�การงาน

สงคม แมกระท�งชวตประจาวน

24

รปท� 2.10 ผงแสดงเหตและผล

2.6.4 กราฟ (Graph)

แผนภาพท�แสดงถงตวเลขผลการวเคราะหทางสถต ท�สามารถทาใหงายตอการทาความ

เขาใจ โดยอาศยการพจารณาดวยตาเปลาไดใชแสดงขอมลท� เปนตวเลข หรอสดสวนแสดง

ความสมพนธระหวางปรมาณท�เปล�ยนแปลงไปตามลาดบเวลาของขอมล ต�งแต 2 ชดข�นไปเพ�อใช

เสนอสถานภาพของปญหาและนาเสนอผลการปรบปรงโดยการเปรยบเทยบปรมาณขอมลใหเหน

ไดงายและรวดเรวกราฟมหลายชนด ซ� งไดสรปกราฟตามจดประสงคในการใชงาน

ประเภทของกราฟ ลกษณะเฉพาะ

กราฟแทง

• ใชเมอมขอมลมากกวาหรอเทากบ 2 ขอมล โดยใชการเปรยบเทยบทพ �นทของกราฟ

กราฟเสน

• ใชสาหรบดแนวโนม การพยากรณในอนาคต หรอทานายผลจากขอมลในอดตได

25

กราฟวงกลม

• พ �นทของกราฟเทากบ 100% แตละสวนทแบงออกมาจะแสดงใหเ หนถงอตราสวนในแตละส ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ข อ ม ล ว า เ ป น ก ส ว น ข อ งองคประกอบท �งหมด

กราฟใยแมงมง

• เปนกราฟรปหลายเหลยม ซงจะแสดงการเปรยบเทยบปรมาณความมากนอยของแตละสวน โดย กาหนดตาแหนงจดลงในแตละเสนแกนของกราฟ ใชเปรยบเทยบกอน-หลงการปรบปรง หรอเมอเวลาเปลยนแปลงไป

รปท� 2.11 กราฟ

2.7 แผนภมการไหลของกระบวนการ (Process Flow Chart)

ในกระบวนการแก ปญหาคณภาพน�น เม�อทาการจาแนกประเภทของขอมลแลวจะทาให

ทราบประเดนในการแกปญหา จงควรมการทา ความเขาใจถงกจกรรมตางๆ ท�มความเก�ยวของกบ

ประเดนดงกลาว โดยจะเรยกแผนภมท�แสดงถงลาดบของกจกรรมตลอดจนความสมพนธของ

กจกรรมตางๆ น�วา “แผนภมการไหลของกระบวนการ”

ช�อกจกรรม ความหมาย สญลกษณ การปฏบตงาน(Operation) การเปล�ยนแปลงรปรางของ

วตถดบหรอการเพ�มมลคาแกวตถดบ

การตรวจสอบ (Inspetion) การพจารณาคณภาพหรอปรมาณของผลตภณฑท�ไดรบการเพ�มมลคาแลว

การขนสงหรอเคล�อนยาย (Transportation)

การยายตาแหนงจากจดหน�งไปยงอกจดหน�งโดยไมมการเพ�มมลคา

26

การรอคอย (Delay) การหยดน�งโดยไมมการเพ�มมลคาและไมไดวางแผนไว (สามารถหลกเล�ยงได)

การเกบรกษา (Storage) การหยดน�งโดยไมมการเพ�มมลคาและมการวางแผนไว (ไมสามารถหลกเล�ยงได)

รปท� 2.12 แผนภมการไหลของกระบวนการ

2.8 เทคนคการปรบปรงงาน

ในการปรบปรงงาน เพ�อใหบรรลวตถประสงค โดยใชหลก ECRS เปนหลกการท�

ประกอบดวย การกาจด การรวมกน การจดใหม และการทาใหงาย

2.8.1 การตดข6นตอนการทางานท�ไมจาเปนในกระบวนการออกไป (E = Eliminate) หมายถง การสญเปลาของแรงงาน เวลา วสด ส�งของ หรอเงนทน การพจารณาข�นตอนการ

ทางาน เพ�อกาจดออกน�นเร�มโดยการพจาณาวา“จะกาจดข�นตอนการทางานไดหรอไม”

การพจารณาข6นตอนการทางานเพ�อกาจดออก

• งานข�นตอนน�จะไมมความสาคญอกตอไปแลว

• งานข�นตอนน�อาจจะไมมข�นเพ�อความสะดวกของพนกงาน

• งานข�นตอนน�อาจจะตดออกไดถามการจดลาดบข�นตอนการทางานใหม

• งานข�นตอนน�อาจจะตดออกได ถามการใชเคร�องมอท�ดกวาเดม

2.8.2 การรวมข6นตอนการทางานเขาดวยกน (C = Combine)

ในกระบวนการผลตถาแบงข�นตอนการผลตมากเกนไปทาใหใชอปกรณเคร�องมอการ

เคล�อนยายวสดเกนความจาเปนทาใหเกดปญหาการไมสมดลในหลายข�นตอนของกระบวนการผลต

การทางานเกด ความลาชา เสยเวลา จงจาเปนตองหาทางรวมข�นตอนของงานมารวมกน

การรวมข6นตอนของงานเขาดวยกนน6นจะพจารณาจาก

• การออกแบบสถานท�ทางานและเคร�องมอใหม

• การเปล�ยนลาดบข�นตอนการทางาน

• การเปล�ยนชนดวตถดบและรายละเอยดของช�นสวน

• การเพ�มทกษะใหแกพนกงานผลต

27

2.8.3 การจดลาดบงานใหมใหเหมาะสม (R = Rearrange) ในการผลตสนคาใหมมกเร�มตนผลตจานวนนอยกอน เพราะเปนข�นทดลองแตเม�อขยาย

กาลงการผลตปรมาณการผลตจะเพ�มข�น หากข�นตอนการปฏบตงานยงคงเหมอนเดมจะเปนสาเหต

ใหเกดปญหา การเคล�อนยายวสดและการไหลของงานไมสะดวก จาเปนตองจดลาดบข�นตอน

การพจารณาการจดลาดบงานใหมใหเหมาะสม

• การลดข�นตอนการทางานบางสวนใหส�นลงหรองายข�น

• การลดข�นตอนการขนยายวสดและการเดนทาง

• การประหยดพ�นท�การท างานและประหยดเวลา

• การใชเคร�องมออยางมประสทธภาพย�งข�น

2.8.4 ปรบปรงวธการทางานหรอสรางอปกรณชวยใหทางานไดงายข6น (S = Simplify) เปนการปรบปรงข�นตอนการทางานใหงายข�นและมประสทธภาพสงกวาเดม เชน งานท�ม

ข�นตอนยงยากซบซอนกนตองหาทางทาใหงายข�นและสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ

การปรบปรงข6นตอนการทางานจะพจารณา

• การวางผงสถานท�ทางานใหม

• การออกแบบเคร�องมออปกรณใหดข�น

• การฝกพนกงาน การควบคมงาน และการใหบรการอยางด

• การแบงช�นงานใหยอยลงถาจาเปน

จากหลกการปรบปรงงานจะเหนวา การกาจดควรมากอนเพ�อไมใหเกดปญหาวางงานบาง

ข�นตอนไดเสยเวลาจดรวม จดลาดบหรอปรบปรงไปแลวจงพบวาไมเปนตองทาสวนการรวมควร

จะทาถดมา เพ�อไมใหเกดกรณท�มการจดลาดบข�นตอนการทางานกอนจน โอกาสท�จะรวมข�นตอน

การทางานหมดไป การจดลาดบควรจะทาภายหลง จากท�มการกาจดและรวมงานเขาดวยกนแลว

สวนการปรบปรงงานไมมผลกระทบตอการทางาน เน�องจากเก�ยวของเฉพาะงานแตละช�น จงควร

ทาหลงสดเม�อแนใจวางานทกงานมลาดบข�นตอนถกตองแลว

2.9 การควบคมคณภาพ (Quality Control : Q.C.)

โดยท�วไปสนคาในตลาดจะมราคาแปรผนตามคณภาพสนคา สนคาคณภาพดยอมมราคาสงกวาสนคาคณภาพไมด คณภาพของสนคาในอดตมความหลากหลายและแตกตางกนมากปจจบนน�ผลตภณฑหรอสนคาบางอยางบางชนดจะถกกาหนดคณภาพในมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(ม.อ.ก.) ซ� งเปนแนวทางหน�งของการควบคม

28

ความหมายของการควบคมคณภาพ (Definition of quality control) การควบคม(Control) หมายถง การบงคบใหกจกรรมตางๆไดดาเนนการตามแผนท�วางไว คณภาพ(Quality) หมายถง ผลผลตท�มความเหมาะสมท�จะนาไปใชงานออกแบบไดดและมรายละเอยดท�เปนไปตามมาตรฐานท�กาหนด หรอหมายถงกจกรรมจาเปนตางๆท�จะตองกระทาเพ�อใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพและไดผลตลอดไป การท�ผลตภณฑจะมคณภาพท�ด จะตองมลกษณะดงน� 1. การปฏบตงานได (Performance) ผลตภณฑตองสามารถใชงานไดตามหนาท�ท�กาหนด 2. ความสวยงาม (Aesthetics) ผลตภณฑตองมรปราง, ผวสมผส, สสน ท�ดงดดใจลกคา 3. คณสมบตพเศษ (Special Features) ผลตภณฑควรมลกษณะพเศษท�โดดเดนแตกตาง 4. ความสอดคลอง (Conformance) ผลตภณฑควรมความเส�ยงอนตรายในการใชนอยท�สด 5. ความปลอดภย (Safety) ผลตภณฑควรมความเส�ยงอนตรายในการใชนอยท�สด 6. ความเช�อถอได (Reliability) ผลตภณฑควรใชงานไดอยางสม�าเสมอ 7. ความคงทน (Durability) ผลตภณฑควรมอายใชงานท�ยาวนานในระดบหน�ง 8. คณคาท�รบร (Perceived Quality) ผลตภณฑควรสรางความประทบใจ 9. การบรการหลงการขาย (Service After Sale) 2.9.1 ความจาเปนในการควบคมคณภาพ ในกระบวนการผลตสนคาใดๆ สวนประกอบท�ถอวาเปนหลกสาคญท�ทาใหเกดผลผลตท�ด กคอ คน เคร�องจกรและวตถดบ ซ� งสวนประกอบท�ง 3 ประการจะสงผลใหผลผลตออกมาดอยในระดบมาตรฐานนาเช�อถอสาหรบผบรโภค แตในความเปนจรงในกระบวนการผลตมกจะเกดความผนแปรอยเสมอ ต�งแต คน เคร�องจกร และวตถดบ ซ� งการเกดการเปล�ยนแปลงดงกลาวจะสงผลใหผลตภณฑเสยท�พอยอมรบไมไดตองถกปฏสนธ จงจาเปนท�จะตองมการควบคมคณภาพสนคาเพ�อผลตภณฑเสยพอยอมรบไมไดตองถกปฏเสธไปจงจาเปนท�จะตองมการควบคมคณภาพสนคาดวยการควบคมความผนแปร

1. คน (Man) เปนองคประกอบหน�งในการผลตท�ทาใหเกดความผนแปรในกระบวนการผลต ซ� งความผนแปรของคนคนน� ไดแก ความผนแปรเน�องมาจากการจดการและแรงงานความผนแปรอนเกดจากการจดการ(Management) น� เกดจากการทางานท�ขาดการวางแผนท�ด มการเปล�ยนแปลงการจดการอยเสมอ สวนความผนแปรทางดานแรงงาน(Worker) เปนความผนแปรท�เกดจากแรงงานท�ขาดความรขาดความชานาญเบ�อหนายสขภาพเปนตนซ� งส�งเหลาน� จะสงผลใหผลตภณฑท�ผลตไดขาดคณภาพ

2. เคร�องจกร (Machine) เปนสวนประกอบท�ทาใหเกดความผนแปรในการผลตได เพราะเคร�องจกรท�ใชไปนานๆ จะทาใหเกดการสกหรอเกดข�น การทางานขาดความแมนยาผลผลตท�ไดกขาดคณภาพ

29

3. วตถดบ (Material) เปนสวนประกอบของการผลต กลาวคอ ถาวตถดบขาดคณภาพผลผลตท�ไดกจะขาดคณภาพ การควบคมคณภาพ จงถอวาเปนความจาเปนของกระบวนการผลต เพ�อใหผลผลตไดมาตรฐานตามตองการ 2.9.2 ข6นตอนการควบคมคณภาพ (Step of quality control) เร� องคณภาพของผลผลตน�นเปนเร� องท�ฝายผลตตองคานงถงและใหความสนใจ ท�งน�เพ�อใหผลผลตน�นออกมาด มความเหมาะสมในการใชงานท�งผลตภณฑและการบรการ ฉะน�นในข�นตอนตางๆ ของการควบคมคณภาพน�นจงไมจากดอยแควธการตางๆ ภายในสถานประกอบการเทาน�น แตจะคลมไปถงการออกแบบการกาหนดมาตรฐาน การผลต และการตลาด แนวทางการควบคมคณภาพเปนข6นตอน 4 ข6นตอนดงน6 ข�นท� 1 : การกาหนดคณภาพในระดบนโยบายในเร�องน� บรษทหรอผบรหารระดบสง จะตองประกาศเปนนโยบายใหชดเจนท�เก�ยวกบคณภาพ ซ� งจะนาไปสแนวทางการปฏบตทกข�นตอน ข�นท� 2 : การออกแบบผลตภณฑใหไดมาตรฐานตามท�กาหนดน�น ข�นท� 3 : การควบคมคณภาพในการผลต เปนข�นดาเนนการตอจากข�นท� 1 และข�นท� 2 เม�อกาหนดนโยบายออก หรอไดรปแบบท�แนนอนแลวดาเนนการผลตในกระบวนการใหเปนไปตามแบบกาหนด ข�นท� 4 : การควบคมคณภาพสนคาสาเรจรปกอนสงจาหนาย เปนข�นตอนหลงจากกระบวนการผลตการควบคมข�นน� กตองระมดระวงการตรวจสอบคณภาพ(Inspection) การคดเลอกผลตภณฑสาเรจรป(Selection products) การบรรจ(Packing) และการขนสง(transportation) เพ�อใหสนคาและบรการถงมอลกคาตามเง�อนไข ขอกาหนดท�ไดตกลงกนไว และดวยความพงพอใจท�สดของทกฝาย 2.9.3 วธการควบคมคณภาพ (Quality control techniques) การควบคมคณภาพในการผลตวธหน� งกคอ การสรางแผนภมคณภาพ เปนการสรางแผนภมคณภาพจากการตรวจสอบผลตภณฑดวยตวแปร(Inspection sampling by variable) ท�งน�เพราะวา เราไมจาเปนจะตองทราบถงรายละเอยด(Detail) ท�เก�ยวกบลกษณะของผลตภณฑ(Quality of products) มากนกเพยงแตตองทราบถงคณลกษณะ(Attribute) ของผลตภณฑวาใชไดหรอใชไมได มขอบกพรองอะไร หรอมตาหนอะไร ในผลตภณฑน�น เชน การตรวจสอบคณภาพของช�นงานท�ผลตในแตละวนเพ�อรายงานผลการปฏบตงานท�เกดข�นจรงกบแผนท�วางไวจงมการใชแผนภมควบคมคณภาพ(Quality control charts) ซ� งวธการน� เปนวธการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑแบบหยาบๆ งายและสะดวกในการตรวจสอบ

30

2.9.4 การทดสอบและการตรวจสอบคณภาพ การควบคมคณภาพหรอการตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑ นอกจากจะตรวจสอบดวยแผนภมแลว ยงมวธการตรวจสอบ โดยวธการสมดวยดงน�

1. วธตรวจสอบทกช6น (Screening inspection) การตรวจสอบทกช�นเปนการตรวจสอบสนคาแบบ 100% ( 100% inspection) วธน� เปนวธท�งายและใชกนท�วไป เพ�อเปนการหาของเสย(defective) จากกระบวนการผลตแตกระน�นกยงไมม�นใจวาจะไดผลตภณฑ(Product)ท�สมบรณเพราะวธการน� จะทาใหเกดความเบ�อหนาย(Monotony)และเปนเหตเกดความเม�อยลา(fatigue)และความต�งใจของพนกงานกลดลงเร�อย ๆ ตามลาดบในทางปฏบตไมมผตรวจสอบ(Inspector)วธการตรวจสอบทกช�นจะเปลองเงนและเปลองเวลามากงานบางอยางกไมสามารถจะกระทาได100% วธการกคอการสมตวอยางทดลอง(Sampling) วธน�มกนยมทดสอบในกรณท�ประกอบเปนช�นงานเสรจเรยบรอยแลวและลกษณะงานกจะกลายเปนงานประจาของอกแผนกหน� ง คอ แผนกควบคมคณภาพ (Section quality control)

2. วธการสมตวอยางจากแตละรน (Lot by lot inspection or sampling)การสมตวอยางจากแตละรนเปนการหลกเล�ยงวธตรวจสอบแบบ100% การผลตผลตภณฑจานวนมากๆ รวมกนเปนกลมกอนจะเรยกวารน(Lot)เชนวสดท�สงเขามาในโรงงานช�นสวนประกอบเสรจบางสวนหรอผลตภณฑท�สมบรณแทนท�การตรวจสอบจะทาการตรวจสอบทกช�นกจะเลอกตรวจสอบบางช�นสวนเทาน�นและจะจดสนใจวายอมรบ (Accept)หรอปฏเสธ(Reject)ท�งรน (Lot)

3. วธตรวจสอบตามขบวนการผลต (Process Inspection)การตรวจสอบขบวนการผลต ผตรวจจะถกกากบในขอบเขตบรเวณท�หน� งๆ เพ�อตรวจเคร�องมอวธการผลตและช�นสวนบางอยางจากวตถดบ วธการตรวจสอบวธน� จะไดแกขอผดพลาดทนทท�พบเหน เชน การตรวจสอบในสายการผลต โดยพนกงานทกคนท�ทางานในสายการผลตทกจดเปนผตรวจสอบไปในตวดวย เปนตน ขอจากดของการตรวจสอบวธน� กคอผตรวจไมสามารถจะตรวจช�นงานหรอทกเคร�องได ช�นงานบางช�นงานจะพลาดการตรวจ หากจะตรวจใหครบทกเคร�องไดจะตองเพ�มผตรวจมากข�น