หน้า | 1 วิชาการศึกษา ครูผู้ช่วย ...¸ศน....

ห น า | 1 วชาการศกษา : ครผชวย

ศนยตวสอบ : ธรภทร ตวเตอร : www.tw-tutor.com โทร : 083-356-8939 , 087-223-4585 , e-mail : [email protected]

หลกสตรการสอบแขงขนเพอบรรจและแตงตงบคคลเขารบราชการ เปนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ต าแหนงครผชวย

วชาการศกษา ความรความเขาใจเกยวกบวชาการศกษา ประกอบดวย 1. หลกสตรและการพฒนาหลกสตร 2. การจดการเรยนร 3. จตวทยาการศกษาและการแนะแนว 4. การพฒนาผเรยน 5. การบรหารจดการชนเรยน 6. การวจยทางการศกษา 7. สอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา 8. การวดและประเมนผลทางการศกษา 9. ลกษณะงานทปฏบตตามมาตรฐานต าแหนง 1. หลกสตร และการพฒนาหลกสตร

1.1. การพฒนาสาระหลกสตร

กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษาภายใตหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 องคประกอบของหลกสตรสถานศกษาหลกสตรสถานศกษา แตละกลมสาระการเรยนร ควรมองคประกอบทส าคญ ดงน 1. วสยทศน 2. พนธกจ 3. เปาหมาย 4. สมรรถนะทส าคญและคณลกษณะอนพงประสงค 5. เวลาเรยน 6. มาตรฐานการเรยนร 7. ตวชวดชนป/ ตวชวดชวงชน 8. สาระการเรยนรแกนกลาง / สาระการเรยนรทองถน 9. ค าอธบายรายวชา 10. หนวยการเรยนร

http://www.tw-tutor.com/



กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา กลมสาระการเรยนรตาง ๆ มขนตอน ดงน 1. แตงตงคณะกรรมการ 1) มอบหมายใหแตละฝายไปศกษาพนฐานทจ าเปนในการพฒนาหลกสตร 2) ศกษาเอกสารทเกยวของ เชน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 เพอเปนกรอบในการสรางหลกสตรสถานศกษา 2. ประชมคณะกรรมการ เพอจดท าหลกสตรสถานศกษา โดยใหมองคประกอบ ดงน 2.1 วสยทศน ของแตละกลมสาระการเรยนร สถานศกษาจ าเปนตองก าหนดวสยทศน เพอมองอนาคตวา โลกและสงคม รอบ ๆ จะเปลยนแปลงไปอยางไร และสถานศกษาจะตองปรบตว ปรบหลกสตรอยางไร จงจะพฒนา ผเรยนใหเหมาะสมกบยคสมย ในการสรางหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาตองมวสยทศน ซงท าได โดยอาศยความรวมมอของชมชน พอแม ผปกครอง คร อาจารย ผเรยน ภาคธรกจ ภาครฐ ในชมชน รวมกนกบคณะกรรมการสถานศกษา แสดงความประสงคอนสงสงหรอวสยทศนทปรารถนา ใหสถานศกษา เปนสถาบนพฒนาผเรยน 2.2. พนธกจ เปนการก าหนดภาระหนาทหรองานหลกทส าคญ ๆ ทจะตองปฏบตในการ จดการศกษารวมกนของสถานศกษา เพอใหบรรลวสยทศนทก าหนดไว 2.3 เปาหมาย เปนการก าหนดคณภาพของผเรยน เมอจบหลกสตรแกนกลางการศกษาฯ 2.4 สมรรถนะส าคญของผเรยนและคณลกษณะอนพงประสงค เปนเปาหมายในการพฒนาผเรยนดานคณธรรม จรยธรรม และคานยม ของสถานศกษาและจดใหมการวดและประเมนผลรวม ดานคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน เพอทราบความกาวหนาและพฒนาการของผเรยน สถานศกษาจะไดน าไปก าหนดแผนกลยทธใน การปรบปรงพฒนาคณลกษณะของผเรยน ใหเปนไปตามเปาหมายทก าหนด 2.5 เวลาเรยน ก าหนดเวลาเรยนในการจดการเรยนรกลมสาระทง 8 กลม กจกรรมพฒนา ผเรยน และรายวชาหรอกจกรรมเพมเตม 2.6 มาตรฐานการเรยนร ใชมาตรฐานการเรยนรตามหลกสตรแกนกลาง หรออาจเพมเตมไดตามความ ตองการของสถานศกษา 2.7 ตวชวดชนป / ตวชวดชวงชน ก าหนดตวชวดชนป /ตวชวดชวงชนของแตละกลมสาระการเรยนร โดย วเคราะหจากหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2.8 สาระการเรยนรแกนกลาง / สาระการเรยนรทองถน วเคราะหหรอก าหนดจากตวชวดชนป/ตวชวดชวงชนในหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน สถานศกษาสามารถเพมเตมเนอหาอนอกไดตามความตองการ




2.9 ค าอธบายรายวชา ค าอธบายรายวชาควรประกอบไปดวย ชอรายวชา รหสวชา กลมสาระ การเรยนร ระดบชน จ านวนเวลา หรอจ านวนหนวยกต รายละเอยดค าอธบายรายวชาเปนความเรยง เพอแสดงจดเนน/เนอหาสาระของรายวชานนๆและมาตรฐานการเรยนรและตวชวดทเกยวของ 2.10 หนวยการเรยนร เปนการน าเอาเนอหาจากการวเคราะหตวชวด ทมสมพนธกนมารวมกน เปนหนวยการเรยนร ผสอนน าหนวยการเรยนรไปจดท าก าหนดการจดการเรยนร(ก าหนดการสอน) และผสอนน าก าหนดการจดการเรยนร ไปจดท าแผนการจดการเรยนรรายชวโมง/ ตามตารางสอน 3. จดท าคมอการวดและประเมนผล 1) หลกเกณฑการวดและประเมนผล 2) เครองมอการวดและประเมนผล 3) เกณฑการตดสนและใหผลการเรยน 4. จดท าเอกสารการวดและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน 5. จดท าคมอ อน ๆ ทมความจ าเปน 6. การประชาสมพนธหลกสตร 1.2. แนวคดในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

มนษยสวนใหญจะปฏบตงานและกระท าการใด ๆ ตามความร ความเชอ และแนวคดของตนเอง ดงนน การทผบรหารโรงเรยน คณะคร และบคลากรทเกยวของจะกระท าการและปฏบตงานเกยวกบ การพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด จงขนอยกบความรและแนวคด ทมเหตผลและความถกตอง อนจะเปนแนวทางขวญและก าลงใจใหผปฏบตงานเกดความเชอมนและ มงมนในการปฏบตภารกจดงกลาว 1.3.ความส าคญของหลกสตรสถานศกษา

ในอดตสถานศกษาเปนผรบผดชอบในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหบรรลจดหมายตามหลกสตรกลางทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดไวเทานน ปจจบนแนวความคดดงกลาวเปลยนไป มการ กระจายอ านาจและมอบหมายใหสถานศกษามอ านาจตดสนใจในกจกรรมตางๆ มากขน จงมผน าแนว ความคดนบรรจไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เพอใหบงเกดผลในการปฏบต ดงขอ ความในวรรคสอง มาตรา 27 ทวา ใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรตาม วตถประสงคในวรรคหนง ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม คณลกษณะอนพงประสงค ภมปญญาทองถนเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต (ส านกงานปฏรป การศกษา ม.ป.ป.: 15)




จากขอความตามวรรคนแสดงวา สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน จะตองจดท าสาระในราย ละเอยดตามกรอบของหลกสตรแกนกลางและจดท าหลกสตรอนบางสวนเพมเตม เพอสนองความ ตองการของผเรยนและความตองการของทองถนนนๆดงนนบทบาทของสถานศกษาโดยเฉพาะผบรหาร และคณะครจะตองรบผดชอบงานทางดานการจดท ารายละเอยดของหลกสตรในทกเนอหาสาระเพมเตม ทงนเพอใหหลกสตรตอบสนองตอความตองการของชมชนและทองถนใหมากทสด และยงประกอบกบ สถานศกษามบคลากรทมความพรอมทจะก าหนด รายละเอยดสาระของหลกสตรเพมเตมไดเอง ในการพฒนาหลกสตรระดบสถานศกษานนนอกจากเปนบทบาทของบคลากรของสถานศกษา โดยตรงแลว สถานศกษาอาจเชญนกวชาการจากมหาวทยาลย ผเชยวชาญจากหนวยงานตาง ๆ มาชวย จดท าหลกสตรใหแกสถานศกษาได มาช (Marsh, 1997: 8) ไดกลาววาผทจะจดท าหลกสตรใหแก โรงเรยนมาจากหลายแหลง จากบคลากรในโรงเรยน คร ผบรหารโรงเรยน ผปกครองนกเรยน ตลอดจน ผเชยวชาญจากสถาบนอดมศกษา กลมบคคลจากอตสาหกรรมและชมชน เจาหนาทของรฐบาลจนถง นกการเมอง การทบคคลของสถานศกษามสวนรวมในการพฒนาหลกสตร โดยเฉพาะผบรหารและครผสอน จะชวยใหผเกยวของดงกลาวเขาถงและเขาใจความส าคญทศทางของหลกสตรและการจดการเรยนการ สอนใหบรรลวตถประสงคไดอยางแทจรง เพราะไดมการอภปราย การตรวจสอบและการหาขอยต อยางรอบคอบเปนทแนชดวาการจดการเรยนการสอนของครทด าเนนตามหลกสตรทตนมสวนรวมสรางขนมาเองจะท าใหการจดการสอนสนองความตองการของผเรยนและบรรลวตถประสงคทวางไวมากกวาการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรทมผก าหนดมาใหเรยบรอยแลว นกวชาการดานการพฒนาหลกสตรตางเหนพองตองกนวา การกระจายอ านาจการตดสนใจ เกยวกบการพฒนาหลกสตรเปนเรองจ าเปนและมความส าคญจงบญญตศพททเกยวกบแนวคดในการ สนบสนนใหสถานศกษาจดท าหลกสตรเองไวมากมาย เชน การพฒนาหลกสตรทยดโรงเรยนเปนฐาน (School-based curriculum development) การพฒนาหลกสตรทยดโรงเรยนเปนหลก (School-focused curriculum development) พรอมทงมความพยายามทจะมอบอ านาจการตดสนใจและ การบรหารจดการใหแกครใหญหรอผบรหารโรงเรยน โดยบญญตศพท เรยกแนวความคดนวา การบรหารจดการทยดแหลงปฏบตการเปนฐาน (Site-based Management) หรอการบรหาร จดการทยดโรงเรยนเปนฐาน (School-based Management) เปนตน สเตอรแมน (Sturman, 1989) ไดสรปถงประโยชนหรอขอดของการกระจายอ านาจทงการบรหาร จดการและการพฒนาหลกสตรไปสสถานศกษาไวดงน 1. มความสามารถทจะตดสนใจใหสอดคลองกบเงอนไขของทองถนไดดขน 2. มศกยภาพทจะสรางความกระตอรอรนระหวางผมสวนรวมในการตดสนใจ 3. มศกยภาพทจะสงเสรมความเขาใจเกยวกบประชาธปไตยไดดขนโดยชกจงการดงใหบคลากร เขารวมกจกรรมการตดสนใจมากขน 4. มศกยภาพในการสงเสรมใหเกดโครงสรางการท างานทมลกษณะเปนนวตกรรมมากขน 5. มประสทธภาพในการจดการศกษามากขน หลกเลยงหรอลดการใชโครงสรางการท างาน แบบเดมลง




6. มศกยภาพในการน าทรพยากรของรฐมาใช เพอใหเกดการตอบสนองความตองการ ทเหมาะสมมากขน 7. ลดความขดแยงของกลมผลประโยชนตาง ๆ 8. เปดโอกาสใหกลมบคคลทดอยโอกาสเขามามสวนรวม 9. สงเสรมการตรวจสอบและประเมนผลการปฏบตงานอยางเปนวตถวสย ประโยชนอกประการหนงทเหนไดชดเจนจากการทสถานศกษาไดจดท าหลกสตรขนใชเอง กคอสามารถสนองความตองการ ความถนด และความสามารถของผเรยนไดอยางแทจรง ถงแมวา หลกสตรกลางจะก าหนดเปนหลกการ ไววา “เปนการศกษาทมงใหผเรยนคนพบความสามารถ ความถนดและความสนใจของตนเอง” (กระทรวงศกษาธการ 2533: 1) แตกมกจะไมคอยบรรล เจตนารมณทวางไวแมในอดตและปจจบน ทงนเพราะโดยขอเทจจรงสภาพโรงเรยนและธรรมชาตของ ผเรยนในแตละทองถนมความแตกตางและความหลากหลายคอนขางสง เนอหาสาระและรายวชาตาง ๆ ทก าหนดจากสวนกลางไมสามารถสนองความตองการเฉพาะดงกลาวของโรงเรยนได การสงเสรมให โรงเรยนก าหนดรายละเอยดของหรอหลกสตรแกนกลางหลกสตรในบางรายวชาเพมเตมใหสอดคลองกบ ทองถนและความตองการของผเรยนจงเปนทางออกทจะแกปญหาความจ ากดของความหลากหลายของหลกสตรได 1.4 วธการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

โดยหลกการทวไป ขนตอนในการพฒนาหลกสตรในระดบชาตหรอระดบสถานศกษา จะมวธ ด าเนนการในลกษณะเดยวกน กลาวคอ เรมดวยการก าหนดจดหมายของหลกสตร การก าหนด เนอหาสาระ การน าหลกสตรไปใช การประเมนหลกสตร และการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร อยางไรกตาม แตละขนตอนอาจมการกระจายกจกรรมใหละเอยดและครอบคลมมากขนได เพอให เหมาะสมกบธรรมชาตของหลกสตรแตละระดบหรอแตละประเภท ทาบา (Taba, 1962) นกพฒนาหลกสตรชาวอเมรกน ใหความเหนสนบสนนใหโรงเรยนตอง เปนผจดท าหลกสตรเอง โดยยดหลกการด าเนนการจากระดบลางหรอระดบรากหญา โดยท ทาบา ไดม ความเชอวาครในโรงเรยนซงเปนผสอนโดยตรงควรจะเปนผจดท าหลกสตรเองมากกวาสวนกลางหรอ เจาหนาทระดบสงเปนผจดท าและจดสงมาใหและกลาววาครควรจะเรมกระบวนการพฒนาหลกสตรจากการสรางหนวยการเรยนการสอนในเนอหาเฉพาะส าหรบเดกในโรงเรยนกอนความเหนดงกลาวสอดคลองกบนโยบายปฏรปการศกษาในครงน ทาบา (Taba, 1962) ไดก าหนดกระบวนการพฒนาหลกสตรในระดบโรงเรยนออกเปน 5 ขนตอน ซงสามารถปรบใชไดกบบรบทของประเทศไทย ดงน




1.) การผลตหนวยการเรยนการสอนหรอหลกสตรเฉพาะรายวชา การด าเนนการจะเปนไปในลกษณะน ารองกระบวนการจดท าหลกสตรในลกษณะ หนวยการเรยนหรอหลกสตรเฉพาะรายวชา มกจกรรมด าเนนการ 8 ประการ ดงน 1.1) การวเคราะหความตองการของผเรยน ในขนนคณะกรรมการหลกสตรของโรงเรยนจะส ารวจความตองการของผเรยน เพอใชเปนกรอบในการจดท าหลกสตร โดยพจารณาจากชองวางจดบกพรองและความหลากหลาย แหงภมหลงของผเรยน 1.2) การก าหนดจดหมาย ภายหลงจากไดวเคราะหความตองการของนกเรยนแลว ผวางแผนหลกสตรจะชวยกน ก าหนดจดหมายทตองการ 1.3) การเลอกเนอหา เนอหาสาระหรอหวขอเนอหาทจะน ามาศกษาไดมาโดยตรงจากจดหมาย คณะผท า หลกสตรไมเพยงแตจะตองพจารณาจดหมายในการเลอกเนอหาเทานนแตจะตองพจารณาความ สอดคลองและความส าคญของเนอหาทเลอกดวย 1.4) การจดเนอหา เมอไดเนอหาสาระแลว งานขนตอไปคอ การจดล าดบเนอหาซงอาจจดตามล าดบ จากเนอหาทงายไปสเนอหาทยากหรออาจจดตามลกษณะหรอธรรมชาตของเนอหาสาระทตองการให ผเรยนเรยนร การจดเนอหาทเหมาะสมควรจะสอดรบกบวฒภาวะของผเรยนความพรอมของผเรยน และระดบผลสมฤทธของผเรยน 1.5) การเลอกประสบการณการเรยนร ผพฒนาหลกสตรจะตองเลอกวธการหรอยทธวธทผเรยนสามารถน าไปใชกบเนอหา ไดนกเรยนจะท าความเขาใจเนอหาผานกจกรรมการเรยนรทนกวางแผนหลกสตรและครเปนผเลอก 1.6) การจดกจกรรมการเรยนร ครเปนผตดสนวธการทจะจดและก าหนดกจกรรมการเรยนร และการจดล าดบขนตอน ของการใชกจกรรม ในขนนครจะปรบยทธวธใหเหมาะกบนกเรยนเฉพาะกลมทครรบผดชอบ 1.7) การก าหนดสงทจะตองประเมนและวธการในการประเมน ครผสอนในฐานะผมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรจะตองประเมนและตรวจสอบใหได วาหลกสตรดงกลาวบรรลจดหมายหรอไมครผสอนจะตองเลอกเทคนควธอยางหลากหลายเพอใชให เหมาะสมกบการวดผลสมฤทธของผเรยนและใหสามารถบอกไดวาจดหมายของหลกสตรไดรบการ ตอบสนองหรอไม 1.8) การตรวจสอบความสมดลและล าดบขนตอน ผจดท าหลกสตรจะตองมงเนนทการจดท าหลกสตรหรอหนวยการเรยนการสอน ใหคงเสนคงวาและสอดคลองภายในตวหลกสตรเองการด าเนนการในลกษณะนกเพอใหผเรยนเกด ประสบการณการเรยนรทเหมาะสมและเกดความสมดลในเนอหาและประเภทของการเรยนร




2.) การน าหลกสตรหรอหนวยการเรยนไปทดลองใช เมอคณะผรบผดชอบหลกสตรไดจดท าหลกสตรและเอกสารประกอบหลกสตรในรป ของสอหรอบทเรยนตาง ๆ เรยบรอยแลวคณะครกจะน าเอกสารหลกสตรเหลานนไปทดลองสอนใน ชนเรยนทรบผดชอบ มการสงเกตวเคราะหและเกบรวบรวมผลการใชหลกสตรและการจดกจกรรม ในชนเรยน เพอเปนขอมลส าหรบการปรบปรงหลกสตรใหสมบรณขนในโอกาสตอไป

3.) การปรบปรงเนอหาในหลกสตรใหสอดคลองกน

ในขนตอนนจะตองปรบหนวยการเรยนหรอหลกสตรใหสอดคลองกบความ ตองการของผเรยนอยางแทจรงโดยพจารณาความสอดคลองระหวางความสามารถของผเรยนกบ ทรพยากรทโรงเรยนมอยและกบพฤตกรรมการสอนของคร มการรวบรวมขอจ ากดตาง ๆ ทได จากการทดลองไวในคมอคร เพอจะใชเปนขอสงเกตและแนวทางทจะชวยใหครไดจดกจกรรม การสอนอยางรอบคอบ

4.) การพฒนากรอบงาน

ภายหลงจากจดท าบทเรยนหรอหลกสตรรายวชาตาง ๆ จ านวนหนงแลว ผพฒนาหลกสตรจะตองตรวจสอบหลกสตรและสอในแตละหนวยหรอแตละรายวชา ในประเดน ของความเหมาะสมและความเพยงพอของขอบขายเนอหา และความเหมาะสมของการจดล าดบเนอหา ครหรอผเชยวชาญทางดานการพฒนาหลกสตรจะตองรบผดชอบจดท าหลกการและเหตผลของหลกสตร โดยด าเนนการผานกระบวนการการพฒนากรอบงาน

5.) การน าหลกสตรไปใชและเผยแพร

เพอใหครทเกยวของน าหลกสตรไปใชจรงในระดบหองเรยนอยางไดผลจ าเปน ทผบรหารจะตองจดฝกอบรมครประจ าการอยางเหมาะสม กระบวนการพฒนาหลกสตรทง 5 ขนตอนทกลาวมามลกษณะเปนเชงวชาการอยมาก ดงนนเมอ มการจดท าหลกสตรในสถานการณจรงผรบผดชอบสามารถปรบปรงกจกรรมและขนตอนใหเหมาะสม กบธรรมชาตของเนอหาวชา สภาพทองถนและเงอนไขอน ๆ ได อยางไรกตามในเวลาปฏบตงาน เมอม ปญหาเกดขนกสามารถปรกษาหารอกบผรและผเชยวชาญในดานนได ความไดเปรยบของการสราง หลกสตรโดยคณะบคคลในสถานศกษากคอสามารถตรวจสอบผลงานและปรบปรงแกไขใหถกตอง เหมาะสมไดตลอดเวลาเพราะมนกเรยนซงพรอมทจะใหความรวมมอในการทดลองใชในทกขนตอนและตลอดเวลา




1.5 การจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบหลกสตร

หลกสตรของสถานศกษาจะประสบความส าเรจไดดเพยงใดขนอยกบการจดกจกรรม การเรยนการสอนทสอดคลองและสอดรบกบจดหมายของหลกสตรเมอพจารณาธรรมชาตของหลกสตร โดยทวไปแลว หลกสตรของแตละรายวชาจะมจดเนนในดานหนงดานใดดงตอไปน ดานทหนง เปนหลกสตรทเนนทางดานวชาการหรอพทธพสย (cognitive domain) ในลกษณะ การสงเสรมความร ความคดและสตปญญา ดานทสอง เปนหลกสตรทเนนการเสรมสรางทกษะทางกาย ซงเนนกลไกของรางกายในการ กระท ากจกรรมหรอทกษะพสย (psychomotor domain) เชน วชาประเภทการงาน การอาชพ การพลศกษา นาฎศลปและดนตร เปนตน ดานทสาม เปนหลกสตรทเนนการปลกฝงทศนคต คานยม จรยธรรมและความประพฤต ของผเรยน หรอจตพสย (affective domain) เนองจากวธการจดการเรยนการสอนในรายวชาตางๆ มลกษณะการใหความร ความเขาใจ และการฝกทกษะตาง ๆ ไวจ านวนมากและหลากหลายอยแลว จงจะไมอธบายซ า เพราะการสอน ในสองดานแรกเปนการสอนทเนนทางดานพทธพสยและดานปฏบตหรอทกษะพสย ทคนเคยกนด อยแลว เปนการเรยนการสอนทตรงไปตรงมาตรวจสอบหรอประเมนผลไดชดเจนวาประสบความส าเรจ หรอลมเหลว อกนยหนงกคอสามารถบอกไดวาผเรยนสามารถเรยนรและบรรลจดหมายทวางไวหรอไม จงเปนเรองของการมงผลสมฤทธแหงการเรยนรของผเรยนการวดและประเมนผลกสามารถวดผลสมฤทธทางการเรยนไดโดยตรง สวนการเรยนรทางดานจตพสยเปนการเรยนรทมความซบซอนกวาเพราะเปาหมายของการ เรยนดานนตองมงถงขนสามารถน าไปปฏบตดวย ไมใชเพยงการรและการเขาใจในเรองจรยธรรม หรอความดเทานน สวนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดย าเรองนเชนเดยวกน ในมาตรา 24 (4) วา “จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตางๆ อยางไดสดสวน สมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา” (ส านกงานปฏรปการศกษา ม.ป.ป. : 13) ตามขอเทจจรง การศกษาของประเทศไทยทกระดบไดเนนการปลกฝงคานยม จรยธรรม และ คณธรรมของผเรยนตลอดมาแตการด าเนนการสอนในเรองดงกลาวยงไมประสบความส าเรจตามท คาดหวงไวมากนก เพราะนกเรยนสวนใหญมความรทางจรยธรรมเปนอยางดแตพฤตกรรมทแสดง ออกยงมไดสอดคลองกบความรทม ดงนนถาจะสอนใหนกเรยนประพฤตและปฏบตตามหลกจรยธรรม อยางแทจรงจ าเปนจะตองจดกจกรรมการเรยนการสอนทแตกตางไปจากการเรยนรทางวชาการใน หองเรยน โคลเบอรก (Kohlberg, 1970 : 120 ) ไดก าหนดวธการสอนจรยธรรมทไดผลกบนกเรยน 2 วธ ดงน




วธแรก เปนการสอนระดบหองเรยนยดการอภปรายปญหาจรยธรรมเพอมงเนนการหาเหตผล ทดในการประพฤตตนใหเปนคนดตามหลกจรยธรรมโดยยกกรณปญหาจรยธรรมมาเปนสอในการ อภปราย การสอนตามวธการน ครตองมความสามารถในการดแลกระตนและตะลอมทศทางในการ หาเหตผลทเหมาะสมของผเรยนมาประกอบการอภปราย วธทสอง เปนการสอนจรยธรรมจากสถานการณหรอสงแวดลอมทเปนจรง เปนหลกสตรแฝง (Hidden curriculum) ซงดเหมอนวาโคลเบอรกจะใหความส าคญแกการสอนจรยธรรมตามแนว หลกสตรแฝงเชนนมากกวา พอสเนอร (Posner, 1992 :11) ซงใหความส าคญของหลกสตรแฝงโดยกลาววา หลกสตรแฝง เปนหลกสตรทบคลากรในโรงเรยนอาจไมไดรบรอยางเปนทางการแตมอทธพลโดยตรงตอนกเรยนอยาง ลมลกและยาวนานมากกวาหลกสตรทเปนทางการของโรงเรยนนกพฒนาหลกสตรหลายคนเชอวา หลกสตรทเปนทางการไมสามารถสอนจรยธรรมและคานยมใหแกนกเรยนไดดเทาหลกสตรแฝง และเรยกชอหลกสตรประเภทนหลายชอ เชน Implicit curriculum (Goodlad, 1984) และ Unstudied curriculum (Saylor & Alexander, 1974) ซงมความหมายเดยวกนกบ หลกสตรแฝง หรอ Hidden curriculum นอกจากน โรงเรยนจะตองสงเสรมการท ากจกรรมพเศษของนกเรยน เชน โดยการจดชมนม และกจกรรมพเศษทเปดโอกาสใหนกเรยนไดท างานและอยรวมกนกบผอน มความเคารพตอกน มความเขาใจและเอออาทรตอกน มความรบผดชอบซอสตยตอกน และคณสมบตอนๆ ทสงเสรมความม จรยธรรม แมในปจจบนนสถานศกษาทวไปไดจดกจกรรมดงกลาวอยแลวแตยงขาดคณภาพและทศทาง ของการจดกจกรรมในโอกาสตอไปนเมอสถานศกษาไดรบมอบอ านาจใหด าเนนกจกรรมการศกษาเอง ทงหมด ตามหลกการบรหารจดการทใชโรงเรยนเปนฐาน ผบรหารและครอาจารยในโรงเรยนจะตอง มงมนและรวมมอกนวางแผนก าหนดทศทางและจดกจกรรมทสงเสรมจรยธรรมของผเรยนตามแนวคด และแนวทางทไดกลาวมาแลว ทกลาวมาทงหมดน เปนแนวความคดและแนวปฏบตทวไปอยางกวางๆ เกยวกบการ พฒนาหลกสตรโดยสถานศกษาเปนผรบผดชอบเนอหาสาระในล าดบตอไปจะกลาวถงแงมมและ รายละเอยดของการพฒนาหลกสตรสถานศกษาทน าไปปฏบตจรงตอไป 1.6 กระบวนการการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

แมวาการพฒนาหลกสตรทใชโรงเรยนเปนฐาน หรอหลกสตรสถานศกษา ตามนยแหง หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มงหวงจะใหสถานศกษาด าเนนการจดท า รายละเอยดของเนอหาสาระในหลกสตรขนพนฐานเพมเตม แตพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กยงเนนความส าคญของเนอหาสาระ ประเภท สภาพปญหาในชมชน สงคม ภมปญญา ทองถนและคณลกษณะทพงประสงคเพอการเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน และสงคม


ห น า | 10

วชาการศกษา : ครผชวย


ดงนนนอกจากภารกจหลกของสถานศกษาทจะจดท ารายละเอยดของหลกสตรขนพนฐานตามทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดกรอบแลวสถานศกษายงตองพจารณา จดท าสาระการเรยนรเพมเตม นอกเหนอจากหลกสตรการศกษาขนพนฐานดงกลาวเพอใหสอดคลองและสนองความตองการของ ผเรยนทด ารงชวตอยในหมบาน ต าบล ทองถน หรอชมชนทมความแตกตางกน เพอใหสถานศกษา ประสบความส าเรจในการพฒนาหลกสตรและจดท าเนอหาสาระของหลกสตรทงสองประเภทดงกลาว ขางตน จงขอเสนอรายละเอยด มต และมมมองทมตอการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ดงน

1) จดหมายของหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาเปนแหลงของการแสวงหาความร สถานศกษาจงตองมหลกสตรของ ตนเอง กลาวคอ หลกสตรสถานศกษาประกอบดวยการเรยนรทงมวลและประสบการณอนๆ ท สถานศกษาแตละแหงวางแผนเพอพฒนาผเรยนโดยจะตองจดท าสาระการเรยนรทงรายวชาทเปน พนฐานและรายวชาทตองเรยนเพมเตมเปนรายปหรอรายภาคจดกจกรรมพฒนาผเรยนทกภาคเรยนและก าหนดคณลกษณะอนพงประสงคจากมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน สถานศกษาจะตองท างานรวมกบครอบครวและชมชน ทองถน วด หนวยงานและ สถานศกษาทงภาครฐและเอกชนในทองถน เพอใหเกดผลตามจดมงหมายทส าคญของหลกสตร 2 ประการ ดงน 1.1) หลกสตรสถานศกษาควรพฒนาใหผเรยนเกดความสนกและความเพลดเพลนในการเรยนร เปรยบเสมอนเปนวธการสรางก าลงใจและเราใจใหเกดความกาวหนาแกผเรยนใหไดมากทสดใหผเรยนทกคนมความรสงสดตามศกยภาพของแตละคน โดยควรสรางความเขมแขงความสนใจและประสบการณ ใหผเรยน และพฒนาความมนใจใหเรยนและท างานอยางเปนอสระและรวมใจกนควรใหผเรยนมทกษะ การเรยนรส าคญ ๆ ในการอานออกเขยนได คดเลขเปน ไดขอมลสารสนเทศและใชเทคโนโลยสอสาร สงเสรมจตใจทอยากรอยากเหน และมกระบวนการคดอยางมเหตผล 1.2) หลกสตรสถานศกษาควรสงเสรมการพฒนาดานจตวญญาณ จรยธรรม สงคมและ วฒนธรรม โดยเฉพาะพฒนาหลกการในการจ าแนกระหวางถกและผดความเขาใจและศรทธาใน ความเชอของตน ความเชอและวฒนธรรมทแตกตางกนวา สงเหลานมอทธพลตอตวบคคลและสงคม หลกสตรสถานศกษาตองพฒนาหลกคณธรรมและความอสระของผเรยนและชวยพฒนาใหเปนพลเมองทมความรบผดชอบ สามารถพฒนาสงคมใหเปนธรรม มความเสมอภาค ควรพฒนาความตระหนก เขาใจ และยอมรบสภาพแวดลอมทตนด ารงชวตอยยดมนในขอตกลงรวมกนตอการพฒนาทยงยนทงในระดบ สวนตน ระดบทองถน ระดบชาตและระดบโลกหลกสตรสถานศกษาควรสรางใหผเรยนมความพรอม ในการเปนผบรโภคทตดสนใจแบบมขอมล เปนอสระและเขาใจในความรบผดชอบของตน


ห น า | 11



2) การสรางหลกสตรสถานศกษา

หลกสตรสถานศกษาจะตองสนองตอบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสงแวดลอมเพอสนองตอบการเปลยนแปลงดงกลาวผสอนตองปรบปรงกระบวนการสอน ประเมน กระบวนการสอนของตนใหสนองตอบความตองการของผเรยนทเปลยนแปลงไปดวยผลกระทบของการ เปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม การศกษาจะเจรญกาวหนายงขน ถามการปรบปรง หลกสตรตลอดเวลา สถานศกษาจงควรด าเนนการในการจดท าหลกสตร ดงน 2.1) ก าหนดวสยทศน สถานศกษาจ าเปนตองก าหนดวสยทศนเพอมองอนาคตวา โลกและสงคมรอบ ๆ จะเปลยนแปลงไปอยางไร สถานศกษาจะตองปรบตว ปรบหลกสตรอยางไร จงจะพฒนาผเรยน ใหเหมาะสมกบยคสมย สถานศกษาตองมวสยทศนในการสรางหลกสตรสถานศกษา หมายความวา ผบรหารและบคลากรของสถานศกษาสามารถมองเหนและคาดการณไดวาจะเกดอะไรขนในอนาคตท จะมผลตอความตองการของผเรยนและชมชน อนจะน าไปสการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร การศกษา คนควา และการตดตามความเปลยนแปลงของสงแวดลอมในดานตาง ๆของสถานศกษาจะท าให สถานศกษาเกดวสยทศนขนได นอกจากนการก าหนดวสยทศนของสถานศกษาจ าเปนจะตองอาศยประสบการณ และความรวมมอของชมชน บดามารดา ผปกครอง ครผสอน ผเรยน ภาคธรกจ ภาครฐในชมชน รวมกนกบคณะกรรมการสถานศกษาในการแสดงความประสงคหรอวสยทศนทปรารถนาใหสถานศกษา เปนสถาบนพฒนาผเรยนทมพนธกจหรอภาระหนาทรวมกนในการก าหนดงานหลกทส าคญของ สถานศกษา พรอมดวยเปาหมาย มาตรฐาน แผนกลยทธ แผนปฏบตการ และการตดตามผล ตลอดจน จดท ารายงานแจงสาธารณชน และสง ผลยอนกลบใหสถานศกษาเพอปฏบตงานทเหมาะสมและได มาตรฐานสอดคลองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐานของชาต

2.2) การจดท าหลกสตรสถานศกษา จากวสยทศน เปาหมาย และมาตรฐานการเรยนรทสถานศกษาไดก าหนดไว สถานศกษาจะตองจดท าสาระการเรยนร จากชวงชนใหเปนรายปหรอรายภาค พรอมก าหนดผลการ เรยนรทคาดหวงไวใหชดเจน เพอใหครทกคนน าไปออกแบบการเรยนการสอน การบรณาการ โครงการรวม เวลาเรยน การมอบหมาย/โครงงาน แฟมผลงานหรอการบานโดยวางแผนรวมกนทง สถานศกษาหลกสตรดงกลาวจะเปนหลกสตรสถานศกษาทครอบคลมภาระงานการจดการศกษาทกดานของสถานศกษา 2.3) การก าหนดสาระการเรยนร และผลการเรยนรทคาดหวงรายปหรอรายภาค สถานศกษาวเคราะหมาตรฐานการเรยนรชวงชนของกลมสาระตาง ๆ จากหลกสตรการศกษาขนพนฐานและก าหนดสาระการเรยนรและผลการเรยนรเปนรายปหรอรายภาค ใหสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรทก าหนดไวตามเปาหมายและวสยทศนของสถานศกษาดวย พจารณา ก าหนดวธการจดการเรยนการสอน การวดและประเมนผล พรอมทงพจารณาใชภมปญญาทองถน แหลง


ห น า | 12



เรยนรในทองถน และสามารถก าหนดในลกษณะผสมผสานบรณาการ จดเปนชดการเรยนแบบ ยดหวขอเรอง หรอจดเปนโครงงานได 2.4) การออกแบบการเรยนการสอน จากสาระการเรยนรและผลการเรยนรทคาดหวง รายปหรอรายภาค สถานศกษาตอง มอบหมายใหครผสอนทกคนออกแบบการเรยนการสอนโดยคาดหวงวาผเรยนสามารถท าอะไรไดในแตละ ชวงชน เชน ชวงชนท 1 ซงมชนประถมศกษาปท 1-3 นน ผเรยนจะเรยนรสาระของแตละเรองทก าหนด ไดในระดบใด ยกตวอยาง วชาคณตศาสตร ทมสาระท 1 : จ านวนและการด าเนนการ และมมาตรฐาน ค 1.1 : เขาใจถงความหลากหลายของการแสดงจ านวนและการใชจ านวนในชวตจรง ผเรยนในชวงชนน จะสามารถท าอะไรได เชน ในชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 ก าหนดมาตรฐานการเรยนร ชวงชนไวขอหนงวา มความคดรวบยอดและความรสกเชงจ านวนเกยวกบจ านวนนบและศนย และผเรยนในชวงชนนจะมความสามารถอยางไร

2.5) การก าหนดเวลาเรยนและจ านวนหนวยกต การจดการศกษาภาคบงคบ 9 ป สถานศกษาตองตระหนกถงความจ าเปนทจะ ตองจดการศกษาขนพนฐานใหผเรยนไดเรยนรในทกกลมสาระการเรยนร โดยเนนใหผเรยนมทกษะ ในดานการอาน การเขยน การคดเลข การคดวเคราะห และการใชคอมพวเตอร ดวยวธการสอนทยด หวขอเรองจากกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรหรอสงคมศกษาเปนหลกตามความเหมาะสมของ ทองถน บรณาการการเรยนรดวยกลมสาระตางๆ เขากบหวขอเรองทเรยนอยางสมดล ควรก าหนด จ านวนเวลาเรยนส าหรบสาระการเรยนรรายป ดงน ชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 และชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6 ควร ก าหนดจ านวนเวลาส าหรบการเรยนตามสาระการเรยนรรายปใหเหมาะสมและสอดคลองกบความ จ าเปนในการสอนเพอเนนทกษะพนฐาน เชน การอาน การเขยน การคดเลข และการคดวเคราะห โดยเฉพาะชวงชนท 1 ซงจะตองจดใหผเรยนเรยนอยางสนกเพลดเพลนในแตละคาบเวลาไมควรใชเวลา นานเกนชวงความสนใจของผเรยน นอกจากน ผสอนอาจจะจดกจกรรมเสรม เชน การฝกใหเขยน หนงสอเปนเลม เปนตน การเรยนการสอนควรจดกจกรรมไปตามความสนใจของผเรยน ในชวงชนท 1 ผสอน ควรเขาใจจตวทยาการสอนเดกเลกอยางลกซง สามารถบรณาการกลมสาระการเรยนรตาง ๆ ใหผสมกลมกลน ตอบสนองความอยากรอยากเหนของเดกโดยเฉพาะ แตตองมงเนนทกษะพนฐาน ดงกลาวดวย ส าหรบชวงชนท 2 ผเรยนซงไดผานการเรยนการเลนเปนกลมมาแลว ในชวงชนนจง มงเนนใหผเรยนเรมท างานเปนทม การสอนตามหวขอเรองจงเปนเรองส าคญ หวขอเรองขนาดใหญ สามารถจดท าเปนหวขอยอย ท าใหผเรยนรบผดชอบไปศกษาคนควาตามหวขอยอยเหลาน เปนการ สรางความรของตนเองและใชกระบวนการวจยควบคกบการเรยนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แลวน าผลงานมาเสนอในชนเรยน ท าใหผเรยนทกคนไดเรยนรผลงานของกนและกนในรป แฟมสะสมผลงาน


ห น า | 13



การเรยนในชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1-3 ซงเปนชวงสดทายของการศกษา ภาคบงคบ เปนการเรยนทมงพฒนาความสามารถ ความถนดและความสนใจของผเรยน นอกจาก สถานศกษาจะทบทวนการเรยนรในกลมสาระตาง ๆ ทไดเรยนรตามมาตรฐานการเรยนรชวงชน ทก าหนดไวแลว จะตองจดการเรยนแบบบรณาการเปนโครงงานมากขนเปนการเรมท าใหผเรยน ไดเขาใจการศกษาสโลกของการท างานตามความตองการของทองถนและสงคม นวตกรรมดาน การสอนและประสบการณในการท างานดานตาง ๆ แมแตการเรยนภาษากสามารถเปนชองทางส โลกของการท างานได ตองชแจงใหผเรยนไดทราบวาสงคมในอนาคตจะอยบนพนฐานของความร สถานศกษาจงตองจดบรรยากาศใหมสภาพแหงการเรยนรทสมบรณ เปนตวอยางแกสงคม และควร จดรายวชาหรอโครงงานทสนองความถนด ความสนใจของผเรยนเพมขนดวย การเรยนชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 ซงเปนชวงสดทายของการศกษา ขนพนฐานสถานศกษาตองจดการเรยนรเพอเตรยมตวใหผเรยนมความพรอมในการศกษาตอในระดบทสงขนหรอการประกอบอาชพ ดงนนสถานศกษาควรจดการเรยนการสอนเพอมงสงเสรมความถนดและ ความสนใจของผเรยนในลกษณะรายวชาหรอโครงงาน 3) แนวทางการจดท าหลกสตรสถานศกษา

เพอใหการจดท าหลกสตรสถานศกษาด าเนนไปอยางมประสทธภาพและบรรล ตามทคาดหวง กระทรวงศกษาธการจงก าหนดแนวทางการด าเนนงาน ดงน 3.1) การจดท าสาระของหลกสตร มขนตอนดงน (1) ก าหนดผลการเรยนรทคาดหวงรายปหรอรายภาค โดยวเคราะหจาก มาตรฐานการเรยนรชวงชนทก าหนดไวในแตละกลมสาระการเรยนร และจดเปนผลการเรยนร การก าหนดการเรยนรทคาดหวงรายปหรอรายภาคควรระบถงความร ความสามารถของผเรยนซงจะ เกดขนหลงจากการเรยนรในแตละปหรอแตละภาคนน ๆ การก าหนดผลการเรยนรทคาดหวงรายป หรอรายภาคของสาระการเรยนรของรายวชาทมความเขม (Honour Course) ใหสถานศกษาก าหนด ไดตามความเหมาะสม สอดคลองกบการจดรายวชา (2) ก าหนดสาระการเรยนรรายปหรอรายภาค โดยวเคราะหจากผลการเรยนร ทคาดหวงรายปหรอรายภาคทก าหนดไวใน (1) ใหสอดคลองกบสาระและมาตรฐานการเรยนรกลม สาระและการเรยนรชวงชน รวมทงสอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถนและของชมชน (3) ก าหนดเวลาและหรอจ านวนหนวยกต ส าหรบสาระการเรยนรรายภาค ทงสาระการเรยนร พนฐานและสาระการเรยนรทสถานศกษาก าหนดเพมเตมขน ดงน ชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 ชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6 และชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1-3 ก าหนดสาระการเรยนรเปนรายปและก าหนดจ านวนเวลาเรยนใหเหมาะสมและสอดคลองกบมาตรฐาน และสาระการเรยนร ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 ก าหนดสาระการเรยนรเปนรายภาคและ ก าหนดจ านวนหนวยกตใหเหมาะสมสอดคลองกบมาตรฐานและสาระการเรยนร


ห น า | 14



การก าหนดจ านวนหนวยกตของสาระการเรยนรรายภาคส าหรบชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาป ท 4-6 ใชเกณฑการพจารณาทใชเวลาจดการเรยนร 40 ชวโมงตอภาคเรยนมคาเทากบ 1 หนวยกต สาระการเรยนรทสถานศกษาจดท าเพมขนเปนวชาเฉพาะของสายอาชพหรอโปรแกรมเฉพาะ ทางอน ๆ ใชเกณฑการพจารณาคอ สาระการเรยนรทใชเวลาจดการเรยนรระหวาง 40-60 ชวโมง ตอภาคเรยน มคาเทากบ 1 หนวยกต ทงนสถานศกษาสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสม และใชหลกเกณฑเดยวกน (4) จดท าค าอธบายรายวชา ท าไดโดยน าผลการเรยนรทคาดหวงรายปหรอรายภาค สาระการเรยนรรายปหรอรายภาค รวมทงเวลาและจ านวนหนวยกตทก าหนดตามขอ (1) – (3) น ามาเขยนเปนค าอธบายรายวชา ประกอบดวยชอรายวชา จ านวนเวลาหรอจ านวนหนวยกต มาตรฐานการเรยนร และสาระการเรยนรของรายวชานน ๆ แนวทางในการก าหนดชอรายวชาคอ ชอรายวชาของสาระการเรยนรใหใช ตามชอกลมสาระการเรยนร สวนชอทสถานศกษาจดท าเพมเตม สามารถก าหนดไดตามความเหมาะสม ทงนตองสอความหมายไดชดเจนและสอดคลองกบสาระการเรยนรทก าหนดไวในรายวชานน (5) จดท าหนวยการเรยนร โดยน าสาระการเรยนรรายปหรอรายภาคทก าหนดไว บรณาการจดท าเปนหนวยการเรยนรหนวยยอย เพอสะดวกในการจดการเรยนรและผเรยนไดเรยนร ในลกษณะองครวม หนวยการเรยนรแตละหนวยประกอบดวย มาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร และจ านวนเวลาส าหรบการจดการเรยนร เมอเรยนครบทกหนวยยอยแลว ผเรยนสามารถบรรลตาม ผลการเรยนรทคาดหวงรายปหรอรายภาคของทกรายวชา ในการจดท าหนวยการเรยนร อาจบรณาการทงภายในสาระการเรยนรกลมเดยวกน เชน บรณาการสาระการเรยนรวทยาศาสตรกบเคม ชววทยาและฟสกส เปนตน และระหวางสาระ การเรยนร เชน อาจจะบรณาการระหวางสาระการเรยนรของวทยาศาสตรกบสงคมและคณตศาสตร เปนตน หรอบรณาการเฉพาะเรองตามลกษณะสาระการเรยนร หรอบรณาการใหสอดคลองกบวถชวต ของผเรยน โดยพจารณาจากมาตรฐานการเรยนรทเกยวเนองสมพนธกน การจดการเรยนรส าหรบ หนวยการเรยนรในแตละชวงชน สถานศกษาตองจดใหผเรยนไดเรยนรโดยการปฏบตโครงงานอยางนอย 1 โครงงาน

3.2) การจดกจกรรมพฒนาผเรยน สถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนเขารวมกจกรรมใหเหมาะสมกบวย วฒภาวะ และความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน โดยค านงถงสงตอไปน (1) จดกจกรรมตางๆ เพอเกอกลสงเสรมการเรยนรตามกลมสาระการเรยนร เชน การบรณาการ โครงงาน องคความรจากกลมสาระการเรยนร เปนตน (2) จดกจกรรมตามความสนใจ ความถนดตามธรรมชาต ความสามารถ และความตองการของผเรยนและชมชน เชน ชมรมทางวชาการตาง ๆ เปนตน (3) จดกจกรรมเพอปลกฝงและสรางจตส านกในการท าประโยชนตอสงคม เชน


ห น า | 15



กจกรรมลกเสอ เนตรนาร เปนตน (4) จดกจกรรมประเภทบรการดานตาง ๆ ฝกการท างานทเปนประโยชนตอตนเอง และสวนรวม (5) ประเมนผลการปฏบตกจกรรมอยางเปนระบบโดยใหถอวาเปนเกณฑ ประเมนผลการผานชวงชนเรยน

3.3) การก าหนดคณลกษณะอนพงประสงค สถานศกษาตองรวมกบชมชนก าหนดคณลกษณะอนพงประสงค เพอเปน เปาหมายในการพฒนาผเรยนดานคณธรรม จรยธรรม และคานยม คณธรรม จรยธรรม และคานยม ทสถานศกษาจะก าหนดเปนคณลกษณะอนพงประสงคนน สามารถก าหนดขนไดตามความตองการ โดยใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความจ าเปนทจะตองปลกฝงคณธรรม จรยธรรมและคานยม ดงกลาวใหแกผเรยนเพมจากทก าหนดไวในกลมสาระการเรยนรตาง ๆ ในแตละภาคเรยนหรอปการศกษาครผสอนตองวดและประเมนผลรวมดานคณลกษณะ อนพงประสงคของผเรยนโดยประเมนเชงวนจฉยเพอปรบปรงพฒนาและสงตอ ทงนควรประสานสมพนธ กบผเรยน ผปกครองและผเกยวของ รวมกนประเมนคณลกษณะอนพงประสงคเปนรายปหรอรายภาค สถานศกษาตองจดใหมการวดและประเมนผลรวมดานคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนในแตละ ชวงชน เพอใหทราบความกาวหนาและพฒนาการของผเรยนและน าไปก าหนดแผนกลยทธในการ ปรบปรงพฒนาคณลกษณะของผเรยนใหเปนไปตามเปาหมาย แนวทางการวดและประเมนผลดาน คณลกษณะอนพงประสงคใหเปนไปตามทสถานศกษาก าหนด

3.4) การวจยเพอพฒนาการเรยนร การจดการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน มรปแบบและวธการท หลากหลายเพอใหสอดคลองกบความถนด ความสนใจ และความตองการของผเรยนโดยใหผสอน น ากระบวนการวจยมาผสมผสาน หรอบรณาการใชในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพของผเรยน และเพอใหผเรยนเกดการเรยนร สามารถใชกระบวนการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร มขนตอนการปฏบตเรมตงแตการวเคราะหปญหาการวางแผนแกปญหาหรอพฒนาการแกปญหาหรอ พฒนา การเกบรวบรวมขอมล การสรปผลการแกปญหาหรอพฒนาการรายงานผลการเรยนรและการน า ผลการวจยไปประยกตใชปจจยส าคญทมผลตอความส าเรจของการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การท าความเขาใจกระบวนการของการพฒนาหลกสตรสถานศกษาทกขนตอน ในเชงทฤษฎหรอเชงหลกการไมเปนเรองยากแตอยางใด เมอน าขนตอนและกระบวนการนนไป ด าเนนการ มกจะเกดปญหาและมอปสรรคอยเสมอ ซงมตวอยางใหเหนอยเสมอ ความลมเหลวของ สถานศกษาในการด าเนนการพฒนาหลกสตรสถานศกษาจะขนอยกบตวแปรหรอเงอนไขหลายประการ ไดแก ความสามารถในการบรหารจดการหลกสตร การปรบเปลยนพฤตกรรมของผเกยวของ ตลอดจน การมสวนรวมของบคลากรทเกยวของ


ห น า | 16



4) การบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา การบรหารจดการเปนหวใจส าคญของการพฒนาหลกสตรสถานศกษา หลกสตร ของสถานศกษามคณภาพและประสทธภาพหรอไมกขนอยกบปจจยการบรหารจดการหลกสตรอยางเปนระบบนนเอง ซงประกอบดวย งาน/ภารกจทสถานศกษาจะตองด าเนนการ 7 ภารกจ ดงน คอ

4.1) การเตรยมความพรอมของสถานศกษา ภารกจทผบรหารและครผสอนตลอดจนบคลากรทเกยวของจะตองด าเนนการ เพอเตรยมความพรอมของสถานศกษา มดงน (1) สรางความตระหนกใหแกบคลากรของสถานศกษา ประกอบดวย คณะกรรมการสถานศกษา ผบรหาร ครผสอน ผปกครอง ชมชน และนกเรยน เพอใหเหนความส าคญ หรอความจ าเปนทตองรวมมอกนบรหารจดการหลกสตรของสถานศกษา (2) ด าเนนการแตงตงคณะกรรมการและคณะอนกรรมการของ สถานศกษาตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยคณะกรรมการบรหารหลกสตรและงาน วชาการของสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 (3) เผยแพรประชาสมพนธใหนกเรยน ผปกครอง ชมชน หนวยงาน องคกรในชมชนทกฝายไดรบทราบและใหความรวมมอในการบรหารจดการหลกสตรของสถานศกษา (4) จดท าขอมลสารสนเทศของสถานศกษาใหเปนระบบ (5) จดท าแผนพฒนาคณภาพการศกษาหรอธรรมนญสถานศกษา (6) พฒนาบคลากรของสถานศกษาใหมความร ความเขาใจ และสามารถ น าความรไปใชจดท าสาระของหลกสตรสถานศกษา 4.2) การจดท าสาระของหลกสตรสถานศกษา คณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการสถานศกษาและคณะอนกรรม การระดบกลมวชา จะตองด าเนนการจดท าสาระของหลกสตรสถานศกษาดงตอไปน (กรมวชาการ 2543 : 19) (1) ศกษาองคประกอบของหลกสตรวา ก าหนดสาระทเปนแกนกลางและ สาระของทองถนไวอยางไร และมความสอดคลองสมพนธและสมดลอยางไร (2) วเคราะหขอบขายเนอหาหรอสาระการเรยนรทก าหนดไวทงองคประกอบ ดานความรทกษะ กระบวนการ คณธรรม จรยธรรมและคานยม (3) ศกษาสภาพปญหาของชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน ความตองการ ของชมชนและสงคม (4) ปรบปรงสาระการเรยนรเพมเตมในสวนทตองจดใหสอดคลองกบสภาพ ปญหาและความตองการของชมชน


ห น า | 17



(5) ตรวจสอบความสอดคลองของสาระการเรยนรเพมเตมกบมาตรฐาน การเรยนรกลมวชา และมาตรฐานหลกสตรการศกษาขนพนฐาน (6) วางแผนการจดการเรยนการสอนตามขอบขายสาระการเรยนร มาตรฐาน การเรยนร สดสวน เวลาและหนวยกตตามทหลกสตรแกนกลางก าหนด (7) พฒนาแนวการจดการเรยนการสอนเพอน าไปสการจดการเรยนร ในหองเรยน 5) การนเทศ ก ากบ ตดตามและประเมนผล การนเทศ ก ากบ ตดตามและประเมนผลแยกออกเปน 2 สวน คอ 5.1) การนเทศ ก ากบ ตดตามและประเมนผลการบรหารหลกสตรและ งานวชาการภายในสถานศกษา 5.2) การนเทศ ก ากบ ตดตามและประเมนผลการบรหารหลกสตรและ งานวชาการจากภายนอกสถานศกษา 6) การสรปผลการด าเนนงานบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาจะตองรวบรวมขอมลผลการด าเนนงานบรหารจดการหลกสตร ของสถานศกษา สรปและเขยนรายงานผลการด าเนนงานเสนอตอผทเกยวของ และน าผลการรายงานเผยแพรใหชมชนหรอ สาธารณชนไดรบทราบ 7) การปรบปรงและพฒนากระบวนการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา ผลการด าเนนงานบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา ปญหา/อปสรรคในการด าเนนงานและขอมลจากการตดตามประเมนผลการใชหลกสตรทงหมด จะเปนประโยชนตอการปรบปรงและพฒนากระบวนการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษาในปตอ ๆ ไป 1.7 การปรบเปลยนพฤตกรรมของผเกยวของในการใชหลกสตร

ปจจยส าคญอกประการหนงทท าใหการพฒนาหลกสตรสถานศกษาประสบผลส าเรจ กคอ การปรบ เปลยนพฤตกรรมของผทเกยวของในการพฒนาหลกสตรทงทางตรงและทางออม ทงผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครองและชมชนเนองจากหลกสตรการศกษาขนพนฐานเปนหลกสตรทกระจายอ านาจ การจดการศกษาแกสถานศกษา ทงในดานการบรหารวชาการ การบรหารจดการ และการใชหลกสตร เปนกระบวนการน าหลกสตรแกนกลางในระดบชาตไปสการปฏบตในสถานศกษาจงตองไดรบการ สนบสนน สงเสรม และรวมมอจากบคลากรทเกยวของทกระดบโดยทการจดการเรยนรตามหลกสตร การศกษาขนพนฐานเนนความส าคญในการปฏรปกระบวนการเรยนรโดยยดผเรยนเปนส าคญ ซงทตองการใหเกดการเปลยนแปลงตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 22 ก าหนดแนวทางไววา “การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนร


ห น า | 18



และพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรม ใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ” ดงนนผทมสวนเกยวของในการพฒนาหลกสตรและจดกระบวนการเรยนรจงตองปรบเปลยนพฤตกรรม มเปาหมายทการพฒนากระบวนการเรยนรของผเรยนใหมคณลกษณะทพงประสงค คอเปน “คนเกง คนด และมความสข” โดยมบทบาทในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ดงน 1) ผบรหารสถานศกษา ผบรหารสถานศกษาทตระหนกถงความส าคญของการศกษา เขาใจบทบาทหนาท ของผบรหารอยางถองแท และน าไปปฏบตอยางจรงจงแบบตอเนองจะชวยใหการพฒนาหลกสตร สถานศกษาประสบผลส าเรจไดอยางมคณภาพ ผบรหารสถานศกษาในยคปฏรปการศกษาตอง ปรบเปลยนบทบาทจากการสงการมาเปนผรวม คอ รวมวางแผนและรวมปฏบต ผบรหารสถานศกษา จงควรมบทบาท ดงน (1) จดท าแผนพฒนาสถานศกษาเพอใชในการด าเนนการจดการศกษา (2) เปนผน าในการจดท าหลกสตรสถานศกษาโดยรวมประสานกบบคลากรทกฝาย เพอก าหนดวสยทศน คณลกษณะทพงประสงคของผเรยน ตลอดจนสาระตามหลกสตรสถานศกษา (3) ประชาสมพนธหลกสตรสถานศกษา (4) สนบสนนใหบคลากรทกฝายของสถานศกษามความรและความสามารถ ในการจดท าหลกสตรสถานศกษา รวมทงพฒนาบคลากรใหเปนบคคลแหงการเรยนร (5) มการนเทศภายใน เพอนเทศ ก ากบ ตดตามการใชหลกสตรสถานศกษา อยางมระบบ (6) จดใหมการประเมนผลการใชหลกสตรสถานศกษาเพอปรบปรง พฒนาสาระ ของหลกสตรสถานศกษาใหทนสมย สอดคลองกบความตองการของผเรยน ชมชนและทองถน

2) ครผสอน ครผสอนมบทบาทโดยตรงในการรวมพฒนาหลกสตร จดการเรยนรครในยคปฏรป การศกษา จะตองปรบเปลยนจากการเปนผสอน เปนผเอออ านวยความสะดวกตอการเรยนรของผเรยน โดยการชแนวทางการน าความรจากแหลงตางๆ มาใชประโยชน กลาวคอ ท าใหผเรยนรวธการเขาถง แหลงขอมล มทกษะในการใชสอ ทงสอสงพมพและสออเลกทรอนกสในการสบคนขอมลมาใชไดสะดวก วธการทครสามารถท าไดในฐานะผเอออ านวยความสะดวกทด เชนใหโอกาสผเรยนเขาไปใชบรการสบคน ขอมลจากหองสมดของโรงเรยนบอกแหลงทมาของขอมลใหผเรยนทสนใจสามารถสบคนไดจาก ซดรอม หรอจากโฮมเพจในอนเทอรเนต เปนตน นอกจากน ครยงตองปรบบทบาทจากการเปนผปอนขอมล เปนผใหค าแนะน าปรกษา โดยครจะตองตระหนกเสมอวา ตนเองไมใชผก าหนดความร แตเปนผสอนแกนความรในวชาทสอน และ แนะวธการคด ใหกรอบในการวเคราะหเนอหาวชาการ แนะน าการพจารณาขอมลทจะเลอกน ามาใช


ห น า | 19



แนะน าเรอง ทวๆ ไปทจ าเปนตอการด าเนนชวตของผเรยนดวย เชนใหค าปรกษาเกยวกบการดแล สขภาพ การพฒนาบคลกภาพ มารยาท การปองกนตนเองจากภยอนตรายตาง ๆ ฯลฯ ครจะท าหนาท เปนผใหค าแนะน าปรกษาแกนกเรยนและเปนผเออตอการเรยนรของผเรยนไดกตอเมอครเปนผทเรยนร มากอน นนหมายความวา ครจะตองปรบเปลยนพฤตกรรมใหกระตอรอรนในการแสวงหาความรเพมเตม อยเสมอ เปนคนชางสงเกตและคดแตกฉานกบขอมลและความรทผานเขามาในสมองดวยการตงค าถาม และหาทางพสจนเรองเหลานใหไดขอสรปทชดเจนในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ครไมเพยงแตจะม บทบาทหนาทในการจดการเรยนรเทานน แตครยงตองมบทบาทในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ดงตอไปน (กรมวชาการ 2543 : 16) (1) ศกษาหลกสตรการศกษาขนพนฐานจนเขาใจกระจาง (2) ศกษาหลกการ วธการพฒนาหลกสตรระดบสถานศกษา (3) รวมวางแผน และรวมพฒนาหลกสตรระดบสถานศกษา (4) ตรวจสอบความสอดคลองสมพนธกนของสาระทจดท าขนตามสภาพ ปญหา ความตองการของชมชน และภมปญญาทองถน กบมาตรฐานการเรยนรกลมวชาและมาตรฐานหลกสตร การศกษาขนพนฐาน (5) วางแผนการจดการเรยนการสอนตามขอบขายเนอหาสาระ มาตรฐาน สดสวนของเวลา และหนวยการเรยนร (6) น าหลกสตรไปปฏบตใหเกดผลในหองเรยนโดยเลอกใชกระบวนการเรยนรท หลากหลายสอดคลองกบธรรมชาตของสาระการเรยนรและเหมาะสมกบผเรยน (7) วางแผนและประเมนผลการเรยนรของผเรยนใหไดขอมลทแสดงความสามารถ ทแทจรงของผเรยนประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรแตละชวงนน และน า ผลการประเมนมาพฒนาผเรยนตอไป (8) รวมประเมนผลการใชหลกสตรกบสถานศกษา 3) ผเรยน เนองจากผเรยนเปนศนยกลางของการก าหนดจดหมายของการพฒนาหลกสตร หลกสตรทกหลกสตรพฒนาขนเพอสนองความตองการของผเรยนโดยตรง ผเรยนจงควรมสวนแสดง ความคดเหนและใหขอมลทสะทอนความตองการทแทจรงของผเรยนใหผรบผดชอบพฒนาหลกสตรได ทราบ และเนองจากผเรยนเปนผลผลตของการจดการศกษาโดยตรง ผเรยนจะมคณลกษณะอนพงประสงค คอเปนคนด มปญญา และมความสขได ผเรยนจะตองปรบเปลยนพฤตกรรมการเรยนรของตนจากการ เปนผรบมาเปนผสรางองคความรดวยตนเอง มความมงมนในการพฒนาตนเองมสวนรวมในกระบวนการ จดการเรยนรทสอดคลองกบความถนด ความสนใจ และความสามารถของตนเองบทบาทหนาทของ ผเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน มดงน


ห น า | 20



(1) มสวนรวมในการวางแผนการจดกระบวนการเรยนรรวมกบผปกครองและคร วางแผนการเรยนรของตนเองตามความถนด ความสนใจและความสามารถของตนเอง (2) มความรบผดชอบ ใชเวลาวางใหเปนประโยชนและบรหารจดการเรยนร ของตนเองใหมคณภาพ (3) ปฏบตตนเปนบคคลแหงการเรยนร รวธแสวงหาความร พรอมทงสามารถสราง องคความรดวยตนเอง (4) มการประเมนและพฒนาตนเองใหกาวหนาอยางตอเนอง (5) มปฏสมพนธทดกบคร เพอนโดยชวยเหลอเออเฟอเผอแผซงกนและกน 4 ) ผปกครอง การปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดเปด โอกาสใหบดามารดาผปกครองและบคคลในชมชนทกฝายรวมมอกบสถานศกษาและหนวยงานท เกยวของ รวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ (มาตรา 24) ฉะนนบดามารดาและผปกครองจะตอง ปรบเปลยนความคดในการฝากบตรหลานไวในความดแลของครมาเปนผรวมพฒนาการเรยนรของ ผเรยน โดยผปกครองควรจะมบทบาท ดงน (1) ก าหนดแผนการเรยนรของผเรยนรวมกบครและผเรยน (2) มสวนรวมในการก าหนดสาระของหลกสตรสถานศกษา และก าหนด แผนพฒนาสถานศกษาหรอธรรมนญสถานศกษา (3) สงเสรมสนบสนนกจกรรมของสถานศกษาเพอพฒนาผเรยนตามศกยภาพ (4) อบรมเลยงด เอาใจใส ใหความรกความอบอน สงเสรมการเรยนรและ พฒนาการดานตางๆ ของผเรยน (5) สนบสนนทรพยากรเพอการศกษาตามความเหมาะสม (6) รวมมอกบครและผเกยวของ ประสานงาน ปองกนและแกไขปญหา เกยวกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของผเรยน (7) พฒนาตนเองใหเปนบคคลแหงการเรยนร มความรคคณธรรม เปนแบบอยางทด เพอน าครอบครวไปสสถาบนแหงการเรยนร (8) มสวนรวมในการประเมนผลการเรยนรของผเรยนและการประเมนการจด การศกษาของสถานศกษา 5) ชมชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมใน การจดท าหลกสตรและบรหารจดการใหเกดวฒนธรรมการเรยนรทกลมกลนกบทองถน และรวมกบ สถานศกษาพฒนากระบวนการเรยนรของผเรยนโดยมบทบาทดงน (1) มสวนรวมในการจดท าแผนพฒนาสถานศกษาหรอธรรมนญของสถานศกษา


ห น า | 21



(2) มสวนรวมในการก าหนดสาระของหลกสตรสถานศกษา เพอใหสอดคลองกบความตองการของชมชนและสงคม (3) เปนแหลงการเรยนร สรางเครอขายการเรยนรใหผเรยนไดรบประสบการณจากสถานการณจรง (4) ใหการสนบสนนการจดกจกรรมการเรยนรของสถานศกษา (5) มสวนรวมในการตรวจสอบและประเมนผลการจดการศกษาของ สถานศกษา และใหขอเสนอแนะเพอการพฒนาคณภาพของสถานศกษา 1.8 การมสวนรวมของบคลากรทกฝายทเกยวของ

การพฒนาหลกสตรสถานศกษาจะประสบผลส าเรจไดดวยด จะตองไดรบความรวมมอ และการมสวนรวมในการด าเนนงานจากบคลากรทกฝายทงในสถานศกษาและนอกสถานศกษาไมวาจะ เปนผบรหารสถานศกษา คร นกเรยน บดามารดา ผปกครอง และบคคลหรอหนวยงานในชมชน ไดแก องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนดใหประชาชนกลมตาง ๆ มสวนรวมในการจดการศกษาในลกษณะตาง ๆ หลายลกษณะโดยถอวาการจดการศกษาเปนภาระ หนาทส าหรบทกคน การมสวนรวมของประชาชนหรอบคลากรทกฝายอาจด าเนนการไดหลายทาง ไดแก 1) การมสวนรวมเปนกรรมการ ผรบผดชอบในการจดการศกษาของสถานศกษาจะตองท าความเขาใจกบประชาชน ทมสทธเขารวมเปนคณะกรรมการเกยวกบการศกษา ใหเขาใจบทบาทหนาทของตน เพราะการเปน กรรมการไมใชเรองของอภสทธสวนตว แตเปนภาระเพอประโยชนสวนรวม กรรมการมหนาทก ากบ ดแล ใหผบรหารสถานศกษา คร และบคลากรทางการศกษาท าหนาทของตนไดอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนตอผเรยน ดงนน กรรมการจงตองมความรความเขาใจเกยวกบระบบการเรยนการสอน การบรหารและ การจดการศกษา ระบบการประกนคณภาพ การจดท าหลกสตร การประเมนคณภาพการศกษา การระดมทรพยากรการเงนและบคคลเพอสนบสนนการจดการศกษา เปนตน เพอใหผเขารวมเปน กรรมการไดเขาใจบทบาทหนาทอยางจรงจงสถานศกษาควรจดท าคมอการเปนกรรมการและน าเสนอ ผานสอ การปฐมนเทศ หรอการฝกอบรมส าหรบกรรมการทยงขาดประสบการณ รวมทงมการตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานของกรรมการดวย 2) การรวมจดการศกษา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 57 ก าหนดใหหนวยงาน การศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษา โดยน าประสบการณ ความ


ห น า | 22



รอบร ความช านาญ และภมปญญาทองถนของบคคลมาใช เพอใหเกดประโยชนทางการศกษา และยกยองเชดชผทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา 3) การรวมสนบสนนทรพยากรเพอการศกษา บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรวชาชพ สถานประกอบการ สถาบน ศาสนา และสถาบนสงคมอนจะรวมสนบสนนการศกษาไดโดยรวมกนใหความรหรอประสบการณ ในฐานะทรพยากรบคคลหรอภมปญญาทองถน หรอสนบสนนโดยการบรจาคทรพยสน หรอทรพยากร อนใหแกสถานศกษารวมทงการมสวนรวมรบภาระคาใชจายทางการศกษาตามความเหมาะสมและความจ าเปนดวย 4) การรวมก ากบดแล เนองจากการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนดเงอนไขใหมๆ เชน ครและบคลากรทางการศกษาตองท าหนาทใหเหมาะสม สอดคลอง กบจรรยาบรรณและมาตรฐานของวชาชพ สถานศกษาตองมระบบประกนคณภาพ เปนตน ดงนน ประชาชนจงควรมสวนรวมเรยกรองคณภาพทางการศกษาทเปนมาตรฐาน ทกทวง ตกเตอน หรอให ขอมลเกยวกบครและบคลากรทางการศกษา รวมประเมนคณภาพของบคคลและสถานศกษา รวมทง รวมยกยองเชดชเกยรตครและบคลากรทางการศกษาทเปนแบบอยางทดของสงคมดวย หากบคลากร ในสถานศกษาทกคนไดปฏบตหนาทของตนในการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษาและการพฒนา คณภาพการศกษาอยางเตมทและเปดโอกาสใหบคคลและหนวยงานนอกสถานศกษาไดมสวนรวมในการจดการศกษา ทงในฐานะกรรมการสถานศกษา วทยากรหรอปราชญชาวบาน หรอในฐานะผใหการ สนบสนนทรพยากรทางการศกษาและฐานะผประเมนคณภาพของสถานศกษาแลว ยอมเชอมนไดวา สถานศกษานนจะประสบผลส าเรจในการพฒนาหลกสตรของสถานศกษาและการพฒนาคณภาพของ สถานศกษา 1.9 การบรหารจดการหลกสตรระดบสถานศกษา

สถานศกษามภารกจหลกในการจดการศกษาใหผเรยนไดรบการพฒนาอยางเตมตามศกยภาพ สถานศกษาจงมบทบาทส าคญในการจดทาหลกสตรสถานศกษาและด าเนนการนาหลกสตรสการปฏบต ในการจดการเรยนการสอนในชนเรยนอยางมประสทธภาพ โดยตองสรางความมนใจตอพอแมผปกครอง และชมชนวา ผเรยนจะมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวด และเกดสมรรถนะส าคญ ตลอดจนมคณลกษณะอนพงประสงคตามทก าหนดไวในหลกสตร เพอใหบรรลตามเจตนารมณ ดงกลาว สถานศกษาจะตองออกแบบหลกสตรใหครอบคลมสวนทเปนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ตามทกระทรวงศกษาธการไดประกาศใช เพอพฒนาผเรยนใหบรรลถงคณภาพตามมาตรฐาน อนเปน ความคาดหวงทก าหนดไวรวมกนในการพฒนาเยาวชนทกคนในชาต นอกจากนนหลกสตรสถานศกษายงตองสอดคลองกบสภาพ ปญหา และความตองการของ ชมชน และทองถน เพอพฒนาใหผเรยนเปนสมาชกทดของชมชน สามารถอยในสงคมแวดลอมได


ห น า | 23



อยางมความสข และเกดความรกความผกพนในบานเกดเมองนอน มบทบาทในการรวมพฒนาชมชน ในการจดการศกษา ใหบรรลมรรคผลดงกลาวนอกจากสถานศกษาจะตองพฒนาหลกสตรทครอบคลม สวนส าคญดงกลาวแลว ยงตองมการบรหารจดการหลกสตรทมประสทธภาพ สถานศกษาตองมการ เตรยมวางแผนเพอใชหลกสตรใหมผบรหารสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาจะตองศกษาและท าความเขาใจหลกสตรใหม และเตรยมความพรอมในการใชหลกสตร พจารณาถงงบประมาณและ อาคารสถานทวาเพยงพอหรอไม การเตรยมบคลากรเกยวกบการใชหลกสตรจะดาเนนการโดยใชวธใด การวางแผนงานเพอใชหลกสตรอยางละเอยดรอบคอบและมขนตอน จะท าใหการใชหลกสตรประสบ ความส าเรจตามเปาหมายโรงเรยนควรมการสงเสรมสนบสนนการนาหลกสตรไปสการปฏบตอยาง เหมาะสม เนองจากสถานศกษาแตละแหงมบรบทตางกน ความพรอมตางกน อกทงมความแตกตางกน ในดานงบประมาณ ทรพยากร สถานท และบคลากร รวมทงผเรยนในสถานศกษาแตละสถานศกษา กมาจากพนเพครอบครว ฐานะทางเศรษฐกจ สงคมทตางกนมความรความสามารถตลอดจน ความตองการทแตกตางกน ดงนน การวางแผนในการบรหารจดการหลกสตรจงควรพจารณาให สอดคลองสมพนธกบปจจยตาง ๆ ดงกลาวดวย นอกจากนน สถานศกษาจะตองมการตดตาม ดแลคณภาพการจดท าหลกสตรและ การจดการเรยนรอยางเปนระบบ ตอเนองและครบวงจร และน าผลจากการตดตาม ก ากบดแลคณภาพ นนมาพจารณาปรบปรงหลกสตรและการจดการเรยนรใหมคณภาพและประสทธภาพยงขน

1.10

การจดท าหลกสตรระดบสถานศกษา


ห น า | 24



ในการจดท าหลกสตรสถานศกษา เปนกระบวนการทตองอาศยการมสวนรวมของฝายตางๆ อาท ฝายบรหาร ครผสอน ผปกครอง ชมชน โดยทวไปมการด าเนนการใน 2 สวน คอ 1) การด าเนนการระดบสถานศกษา : ด าเนนการโดยองคคณะบคคล ในระดบสถานศกษาไดแกคณะกรรมการสถานศกษา คณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการ เพอพจารณาจดท า หลกสตรสถานศกษา รวมทงแนวปฏบตตางๆ ทเกยวของ เชน ระเบยบการวดประเมนผลการเรยน รวมทงพจารณาเกยวกบเอกสารบนทกและรายงานผลการเรยน ซงตองใชรวมกนในสถานศกษานนๆ 2 ) การด าเนนการระดบชนเรยน : ด าเนนการโดยครผสอนแตละคน ในการออกแบบหนวย การเรยนรและจดการเรยนการสอน เพอใหสอดคลอง เหมาะสมกบกบผเรยนแตละกลม ซงอาจมความ แตกตางกน ดงนนจงมความเปนไปไดทครผสอนรายวชาเดยวกน ระดบชนเดยวกนอาจพจารณา ออกแบบหนวยการเรยนรทแตกตางกนได เพราะผเรยนทครแตละคนรบผดชอบนนอาจมความตองการ และความสามารถแตกตางกน ดงนน กจกรรมการเรยน ร หรองานทมอบหมายใหผเรยนปฏบต สอการ สอน หรอวธการวดประเมนผลอาจตองปรบใหเหมาะสมกบผเรยนแตละกลม


ห น า | 25



1.11 ขนตอนการจดท าหลกสตรสถานศกษา

การจดท าหลกสตรสถานศกษา โดยทวไปนนด าเนนการโดยคณะกรรมการ หรอคณะท างาน ซงมขนตอนการด าเนนการโดยสงเขป ดงน 1) แตงตงคณะกรรมการ คณะท างาน : คณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการ ของสถานศกษา ประกอบดวย ผบรหารสถานศกษา และครผสอน 2) วเคราะหขอมลจากแหลงตางๆ : มแหลงขอมลส าคญมากมายทเปนประโยชนตอการ จดท าหลกสตรสถานศกษา อาท หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กรอบ หลกสตรระดบทองถน ขอมลจากการวเคราะห สภาพ ปญหา จดเนน ความตองการของชมชน และ ของสถานศกษาแตละแหง ตลอดจนความตองการของผเรยน 3) จดท าหลกสตรสถานศกษา : พจารณาจดท าหลกสตรสถานศกษาซงมองคประกอบ ส าคญ ไดแก วสยทศน สมรรถนะส าคญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค โครงสรางหลกสตร สถานศกษา (เวลาเรยน รายวชาพนฐาน/เพมเตม กจกรรมพฒนาผเรยน) ค าอธบายรายวชา และเกณฑ การจบหลกสตร พรอมกนนสถานศกษาจะตองจดทาเอกสารระเบยบการวดผลประเมนผล เพอใช ควบคกบหลกสตรสถานศกษา และตรวจพจารณาคณภาพหลกสตรสถานศกษา 4) คณะกรรมการสถานศกษาพจารณาใหความเหนชอบ : น าเสนอรางเอกสารหลกสตร สถานศกษา และระเบยบการวดประเมนผล ตอคณะกรรมการสถานศกษาเพอพจารณาใหความ เหนชอบ หากมขอเสนอแนะจากคณะกรรมการ กน าขอเสนอแนะดงกลาวไปพจารณาปรบปรงราง หลกสตรสถานศกษาใหมความเหมาะสม ชดเจนยงขน กอนการอนมตใชหลกสตร เมอไดรบความ เหนชอบจากคณะกรรมการสถานศกษาแลวใหจดท าเปนประกาศหรอค าสงเรองใหใชหลกสตร สถานศกษา โดยผบรหารสถานศกษาและประธานกรรมการสถานศกษาเปนผลงนาม 5) ใชหลกสตรสถานศกษา : ครผสอนน าหลกสตรสถานศกษาไปก าหนดโครงสรางรายวชา และออกแบบหนวยการเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามเปาหมาย 6) วจยและ ตดตามผลการใชหลกสตร :ด าเนนการตดตามผลการใชหลกสตรอยาง ตอเนองเปน ระยะๆเพอน าผลจากการตดตามมาใชเปนขอมลพจารณาปรบปรงหลกสตรใหมคณภาพ และมความ เหมาะสมยงขน 1.12 องคประกอบส าคญของหลกสตรสถานศกษา

เอกสารหลกสตรสถานศกษาเปนเอกสารส าคญทครจะใชสาหรบการจดทาหนวยการเรยน จดการเรยนการสอน และการประเมนผลเพอพฒนาผเรยน ดงนนเอกสารหลกสตรสถานศกษาควรม ขอมลทชดเจนในการนาไปสการปฏบต องคประกอบทส าคญของหลกสตรสถานศกษา ไดแก 1) สวนน า : ขอมลในสวนนชวยใหครผสอนทราบถงเปาหมายโดยรวมของสถานศกษาใน การพฒนาผเรยน เชน วสยทศน สมรรถนะส าคญของผเรยน และคณลกษณะอนพงประสงค ตาม หลกสตรแกนกลาง เปนตน


ห น า | 26



2) โครงสรางหลกสตรสถานศกษา : เปนสวนทใหขอมลเกยวกบการก าหนดรายวชาท จดสอนในแตละป ภาคเรยน ซงประกอบดวยรายวชาพนฐาน รายวชาเพมเตม กจกรรมพฒนาผเรยน พรอมทงจานวนเวลาเรยน หรอหนวยกต ของรายวชาเหลานน 3) ค าอธบายรายวชา : สวนนเปนรายละเอยดทชวยใหทราบวาผเรยนจะเรยนรอะไรจาก รายวชานนๆ ในคาอธบายรายวชาจะประกอบดวยรหสวชา ชอรายวชา ประเภทรายวชา (พนฐานหรอ เพมเตม) กลมสาระการเรยน ร ระดบชนทสอน พรอมทงคาอธบายใหทราบวาเมอเรยนรายวชานนแลว ผเรยนจะมความร ทกษะ คณลกษณะหรอเจตคตอะไร ซงอาจระบใหทราบถงกระบวนการเรยนร หรอ ประสบการณส าคญทผเรยนจะไดรบดวยกได 4) เกณฑการวดประเมนผลและจบหลกสตร : เปนสวนทสถานศกษาก าหนดคณสมบต ของผทจะจบการศกษาในแตละระดบ โดยพฒนาเกณฑดงกลาวใหสอดคลองสมพนธกบเกณฑการจบ หลกสตรตามหลกสตรแกนกลาง ปกของหลกสตรนนควรประกอบไปดวยตราสญลกษณของโรงเรยน ชอโรงเรยน ป พ.ศ. ทเรมใชลกสตร และหนวยงานทโรงเรยนสงกด สาหรบปทเรมใชหลกสตรสถานศกษานน หากหลงจากใชไประยะหนงแลวสถานศกษามการปรบปรงลกสตร กปรบเปลยนป พ.ศ. ใหมใหสอดคลองกบหลกสตรทปรบปรง


ห น า | 27



1.13 การก าหนดวสยทศน สมรรถนะส าคญของผเรยน และคณลกษณะอนพงประสงค

วสยทศน หลกสตรแกนกลางการศกษาชนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหสถานศกษาใน ระดบการศกษาขนพนฐานทกแหงใช เปนทศทางในการจดการศกษาของตน เพอพฒนาไปสเปาหมาย เดยวกน อยางไรกตาม หากสถานศกษา มความตองการหรอจดทตองการเนนเพมเตม กสามารถปรบ เพอแสดงจดเนนเพมเตมใหชดเจน ในวสยทศนของสถานศกษาได

สมรรถนะส าคญของผเรยน เปนสมรรถนะจาเปนพนฐาน 5 ประการทผเรยนพงม ซงก าหนด ไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน สมรรถนะเหลานไดหลอมรวมอยใน มาตรฐานการเรยนร และตวชวดของกลมสาระการเรยนรตางๆ ทง 8 กลมสาระการเรยนร สมรรถนะ ส าคญ 5 ประการ ไดแก 1) ความสามารถในการสอสาร 2) ความสามารถในการคด 3) ความสามารถในการแกปญหา 4) ความสามารถในการใชทกษะชวต 5) ความสามารถในการใชเทคโนโลย คณลกษณะอนพงประสงค คณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ทก าหนดไวใน หลกสตรแกนกลางนน เปนคณลกษณะทตองการใหเกดแกผเรยนทกคนในระดบการศกษาขนพนฐาน ไดแก 1) รกชาต ศาสน กษตรย 2) ซอสตยสจรต 3) มวนย 4) ใฝเรยนร 5) อยอยางพอเพยง 6) มงมนในการทางาน 7) รกความเปนไทย 8) มจตสาธารณะ หากวเคราะหมาตรฐาน/ตวชวดของหลกสตร อยางละเอยดถถวนแลว จะพบวา คณลกษณะเหลานได สอดแทรกหลอมรวมอยในมาตรฐานและตวชวดของกลมสาระการเรยนรตางๆ อยแลว อยางไรกตาม ครผสอนอาจเนนในการจดกจกรรมการเรยนการสอนรายวชาตางๆ และสามารถ พฒนาผานกจกรรม พฒนาผเรยน หรอโครงการตางๆ ของโรงเรยนกได เชนโครงการประกวดมารยาท โครงการยกยอง ประกาศเกยรตคณผประพฤตตนดงาม เปนตนโรงเรยนอาจก าหนดคณลกษณะอนพง ประสงค เพมเตมได แตหากเหนวาคณลกษณะอนพงประสงคทก าหนดในหลกสตรแกนกลาง ครอบคลมคณลกษณะท จ าเปนเพยงพอแลวกสามารถนาไปใชในการพฒนาผเรยนโดยไมจาเปนตอง ก าหนดเพมเตมอกกได


ห น า | 28



1.14 การก าหนดโครงสรางหลกสตรสถานศกษา . องคประกอบทส าคญอกประการหนงของหลกสตรสถานศกษาคอโครงสรางหลกสตร สถานศกษา ในการก าหนดโครงสรางหลกสตรสถานศกษาควรพจารณาในเรองตอไปน การก าหนดรายวชา : หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดจดแบงองคความรและทกษะตามมาตรฐานการเรยนรไว 8 กลมสาระการเรยน ร ไดแก 1) ภาษาไทย 2) คณตศาสตร 3) วทยาศาสตร 4) สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 5) สขศกษาและพลศกษา 6) ศลปะ 7) การงานอาชพ และเทคโนโลย 8) ภาษาตางประเทศ สถานศกษาจะตองนาความรและทกษะตามมาตรฐานการเรยนรของแตละ "กลมสาระ การเรยนร" (Learning areas) ไปจดท าเปน "รายวชา" (Courses) และก าหนดรหสวชา พรอมทง ตงชอรายวชา ใหสะทอนสงทสอนในรายวชานน ๆใน โครงสรางหลกสตรสถานศกษา จะระบรายวชา และกจกรรมพฒนาผเรยนทเปดสอนในแตละป ในระดบประถมศกษา และในแตละภาคเรยนส าหรบ ระดบมธยมศกษา รวมทงระบจานวนเวลาเรยน หรอจานวนหนวยกตของรายวชาและกจกรรมเหลานน ก ากบไวดวย 1.15 ประเภทรายวชา .

รายวชาพนฐาน : เปนรายวชาทเปดสอนเพอพฒนาผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลางทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง ซงเปนสงซงผเรยนทกคน ในระดบการศกษาขนพนฐานตองเรยนร รายวชาเพมเตม : เปนรายวชาทสถานศกษาแตละแหงสามารถเปดสอนเพมเตม จากสงทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง เพอใหสอดคลองกบจดเนน ความตองการและความถนด ของผเรยน หรอความตองการของทองถน โดยม 1.16 การก าหนดผลการเรยนร .

เปนเปาหมายในการพฒนาผเรยน สถานศกษาสามารถพจารณาเปดสอนรายวชา เพมเตมไดตามความพรอม จดเนนของสถานศกษาและเกณฑการจบหลกสตร โดยอยภายใตโครงสราง เวลาเรยนทก าหนด สาหรบชอรายวชาเพมเตมนนสามารถตงไดตามความเหมาะสม


ห น า | 29



1.18 การจดการรายวชา .

โครงสรางหลกสตรแกนกลางระดบชาตไดก าหนดโครงรางเปน 8 กลมสาระการเรยนร พรอมทงเวลาเรยนของแตละกลม สถานศกษามบทบาทในการน าโครงสรางของทง 8 กลมสาระการ เรยนร ไปจดท าเปนรายวชา โดยพจารณาใหเหมาะสมกบบรบทความพรอมและผเรยนของแตละ สถานศกษา โดยแนวทางในการด าเนนการ ดงน 1) ระดบประถมศกษา รายวชาพนฐาน : การจดรายวชาพนฐานในระดบประถมศกษา ใหพจารณา ด าเนนการดงน (1) ใหสถานศกษาจดรายวชาพนฐานตามกลมสาระการเรยนร กลมละ 1 รายวชาตอป ยกเวนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ก าหนดเปนรายวชา สงคมศกษา และ รายวชาประวตศาสตร โดยรายวชาประวตศาสตรใหจดการเรยนการสอน 40 ชวโมงตอป (2) สถานศกษาสามารถปรบเวลาเรยนพนฐานของแตละกลมสาระการเรยนร ไดตาม ความเหมาะสมกบจดเนนของสถานศกษา ทงน เมอรวมเวลาเรยนของรายวชาพนฐานทง 8 กลม สาระการเรยนรแลว ตองมเวลาเรยนรวม 840 ชวโมงตอป รายวชาเพมเตม : สถานศกษาสามารถก าหนดรายวชาเพมเตมตามความตองการ โดยจดเปน รายป ตามโครงสรางเวลาเรยนทก าหนด และมการก าหนดผลการเรยนรของรายวชานนๆ เมอรวมเวลา เรยนรายวชาพนฐาน รายวชาเพมเตมและกจกรรมพฒนาผเรยนแลว ไมนอยกวา 1,000 ชวโมงตอป 2) ระดบมธยมศกษาตอนตน รายวชาพนฐาน : การจดรายวชาพนฐานในระดบมธยมศกษาตอนตน ใหพจารณา ด าเนนการดงน (1) สถานศกษาสามารถจดรายวชาพนฐานตามกลมสาระการเรยน ไดตามความ เหมาะสม ใน แตละกลมสาระการเรยนรอาจจดไดมากกวา 1 รายวชาในแตละภาค/ป (2) สถานศกษาสามารถจดรายวชาพนฐานใน 1 ภาคเรยน ใหเรยนครบ ไมครบทง 8 กลม สาระการเรยนรได แตเมอจบหนงปการศกษา สถานศกษาตองจดใหเรยนรายวชา พนฐานครบทง 8 กลมสาระการเรยนร (3) ก าหนดให 1 รายวชามคานาหนก ไมนอยกวา 0.5 หนวยกต ( 1 หนวยกต คด เปน 40 ชวโมง/ภาคเรยน) และเมอรวมจ านวนหนวยกตของรายวชาพนฐาน ในแตละกลมสาระการเรยนรแลวใหสอดคลองกบโครงสรางเวลาเรยนทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (4) ส าหรบกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ใหจดสาระประวตศาสตรเปนรายวชาเฉพาะ ภาคเรยนละ 1 รายวชา (0.5 หนวยกต) ทกภาคเรยน รวม 6 รายวชา (3.0 หนวยกต)


ห น า | 30



รายวชาเพมเตม : สถานศกษาสามารถก าหนดรายวชาเพมเตมตามความตองการ โดยจดเปนรายภาค ตามโครงสรางเวลาเรยนทก าหนด และมการก าหนดผลการเรยนรของรายวชานนๆ เมอรวม เวลาเรยนรายวชาพนฐาน รายวชาเพมเตมและกจกรรมพฒนาผเรยนแลว ไมนอย 1,200 ชวโมงตอป ระดบมธยมศกษาตอนปลาย รายวชาพนฐาน : การจดรายวชาพนฐานในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ใหพจารณา ด าเนนการดงน (1) สถานศกษาสามารถจดรายวชาพนฐานตามกลมสาระการเรยนร ไดตามความ เหมาะสม ในแตละกลมสาระการเรยนรอาจจดไดมากกวา 1 รายวชา โดยภายใน 3 ป ตองครบทก ตวชวดทก าหนดในกลมสาระการเรยนรนนๆ (2) ก าหนดให 1 รายวชามคานาหนก ไมนอยกวา 0.5 หนวยกต ( 1 หนวยกต คด เปน 40 ชวโมง/ภาคเรยน) และเมอรวมจ านวนหนวยกตของรายวชาพนฐาน ในแตละกลมสาระการเรยนรแลว ใหสอดคลองกบโครงสรางเวลาเรยนทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (3) ส าหรบกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ใหจดรายวชาประวตศาสตรใหครบ 2 หนวยกต ภายใน 3 ป รายวชาเพมเตม : สถานศกษาสามารถก าหนดรายวชาเพมเตมไดตามความ ตองการโดยจดเปนรายภาค และมการก าหนดผลการเรยนรของรายวชานนๆ ทงนเมอรวมเวลาเรยน ของรายวชาเพมเตมทงหมดแลว สอดคลองกบโครงสรางเวลาเรยนทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 การตงชอรายวชาการตงชอรายวชาพนฐานและรายวชา เพมเตมควรสอดคลองกบกลมสาระการเรยนร หรอ สะทอนถงจดเนนและเนอหาสาระทสอน และระดบความยากงายของสงทสอนในรายวชานน 1.19 การก าหนดรหสวชา . เพอใหเกดความสะดวกและความเขาใจตรงกนในการสอสาร สถานศกษาจาเปนตอง ก าหนดรหสวชาอยางเปนระบบ 1) ระบบรหสวชา การก าหนดรหสวชาควรใชตวเลขอารบก เพอสอสารและการจดท าเอกสาร หลกฐานการศกษา ระบบรหสวชา สาหรบรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตม ตามหลกสตรแกนกลาง การศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ประกอบดวยตวอกษรและตวเลข 6 หลก ดงน


ห น า | 31



หลกท 1 เปนรหสตวอกษรแสดงกลมสาระการเรยนร คอ ท หมายถง กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ค หมายถง กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ว หมายถง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส หมายถง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม พ หมายถง กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ศ หมายถง กลมสาระการเรยนรศลปะ ง หมายถง กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ต หมายถง กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศใหใชรหสของแตละภาษา หมายเหต รหสตวอกษรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ กรณทมสถานศกษาใดจดท ารายวชาภาษาตางประเทศอน ๆ นอกเหนอจากทก าหนดไวใหสถานศกษาท าเรองเสนอส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอก าหนดรหสตวอกษร กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศเพมเตมและประกาศใหสถานศกษาทวประเทศไดรบทราบและใชใหตรงกน หลกท 2 เปนรหสตวเลขแสดงระดบการศกษาในระดบประถมศกษา มธยมศกษา ตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย สะทอนระดบความรและทกษะในรายวชาทก าหนดไว คอ 1 หมายถง รายวชาระดบประถมศกษา 2 หมายถง รายวชาระดบมธยมศกษาตอนตน


ห น า | 32



3 หมายถง รายวชาระดบมธยมศกษาตอนปลาย หลกท 3 เปนรหสตวเลขแสดงปทเรยนของรายวชา ซงสะทอนระดบความรและทกษะ ในรายวชาทก าหนดไวในแตละป คอ 0 หมายถง รายวชาทไมก าหนดปทเรยน จะเรยนปใดกไดในระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย 1 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 1 ของระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย (ป.1 ม.1 และ ม.4) 2 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 2 ของระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย (ป.2 ม.2 และ ม.5) 3 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 3 ของระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย (ป.3 ม.3 และ ม.6) 4 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 4 ของระดบประถมศกษา (ป.4) 5 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 5 ของระดบประถมศกษา (ป.5) 6 หมายถง รายวชาทเรยนในปท 6 ของระดบประถมศกษา (ป.6) หลกท 4 เปนรหสตวเลขแสดงประเภทของรายวชา คอ 1 หมายถง รายวชาพนฐาน 2 หมายถง รายวชาเพมเตม หลกท 5 และหลกท 6 เปนรหสตวเลขแสดงล าดบของรายวชาแตละกลมสาระ การเรยนรในป/ระดบการศกษาเดยวกน ในระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน หรอ มธยมศกษาตอนปลาย มจานวนตงแต 01-99 ดงน รายวชาทก าหนดปทเรยน ใหนบรหสหลกท 5-6 ตอเนองในปเดยวกน หากจด รายวชาเปนรายภาคใหก าหนดเรยงล าดบรายวชาในกลมสาระการเรยนรเดยวกนใหเสรจสนในภาคเรยนแรกกอน แลวจงก าหนดตอในภาคเรยนทสอง รายวชาทไมก าหนดปทเรยนใหนบรหสหลกท 5-6 ตอเนองในระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย ทงน รหสหลกท 5 และหลกท 6 ของรายวชาเพมเตม ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-6) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ใหก าหนดรหสวชา เปนชวงลาดบ ดงน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ล าดบท 01 - 19 หมายถง รายวชาในกลมฟสกส ล าดบท 21 - 39 หมายถง รายวชาในกลมเคม ล าดบท 41 - 59 หมายถง รายวชาในกลมชววทยา ล าดบท 61 - 79 หมายถง รายวชาในกลมโลกและอวกาศ ล าดบท 81 - 99 หมายถง รายวชาในกลมวทยาศาสตรอน ๆ


ห น า | 33



1.20 กจกรรมพฒนาผเรยน .

แบงเปน 3 ลกษณะ คอ 1) กจกรรมแนะแนว 2) กจกรรมนกเรยน 3) กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน โดยพจารณาจากโครงสรางเวลาเรยนทก าหนดไวใน หลกสตรแกนกลาง และเปาหมาย จดเนน ของทองถน พรอมทงพจารณาความตองการและจดเนนของ สถานศกษา เพอจดเวลาเรยนใหเหมาะสม กบบรบทของสถานศกษาแตละแหง หลกสตรแกนกลางได ก าหนดกจกรรมพฒนาผเรยนส าหรบ - ชนประถมศกษาปท 1 ถงมธยมศกษาปท 3 ปละ 120 ชวโมง - ชนมธยมศกษาปท 4-6 จ านวน 360 ชวโมง จ านวนเวลาทก าหนด เปนเวลารวมในการปฏบต กจกรรมแนะแนว กจกรรมนกเรยน และกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน ในสวนของ กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนนน หลกสตรแกนกลางระบให สถานศกษาจดสรรเวลาให ผเรยนไดปฏบตกจกรรม ดงน - ระดบประถมศกษา (ป.1-6) รวม 6 ป จานวน 60 ชวโมง - ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1-3) รวม 3 ป จานวน 45 ชวโมง - ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-6) รวม 3 ป จานวน 60 ชวโมง จากโครงสรางเวลาเรยนดงกลาว สถานศกษาสามารถพจารณาจดแบงจานวนเวลาส าหรบ ผเรยนแตละระดบชนปฏบตกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนไดตามความเหมาะสม และ อาจ จดใหผเรยนไดท ากจกรรมดงกลาวในบางชวโมงของลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด หรอกจกรรม ชมนม ตางๆ กได นอกจากนนยงสามารถสอดแทรกในการเรยนการสอนรายวชาตางๆ โดยมหลกฐาน ท สามารถยนยนเวลาทผเรยนไดปฏบตกจกรรมดงกลาวครบตามเวลาทสถานศกษาก าหนด พรอมทง การประเมนการปฏบตไวอยางชดเจน การจบหลกสตรในแตละระดบผเรยนจะตองเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนแตละประเภท ดงน ระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน จดใหผเรยนเขารวมกจกรรมดงน 1) กจกรรมแนะแนว 2) กจกรรมนกเรยน 2.1 ลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบาเพญประโยชน 2.2 ชมนม ชมรม ผเรยนตองเขารวมและไดรบการประเมนกจกรรมทง 2.1 และ 2.2 3) กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน


ห น า | 34



ระดบมธยมศกษาตอนปลาย จดใหผเรยนไดเขารวมกจกรรมดงน 1) กจกรรมแนะแนว 2) กจกรรมนกเรยน 2.1 ลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบาเพญประโยชน หรอนกศกษา วชาทหาร 2.2 ชมนม ชมรม ผเรยนสามารถเขารวมกจกรรมทง 2.1 และ 2.2 หรอเลอกอยางใดอยางหนงไดตามความเหมาะสม 3) กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน 1.21 การก าหนดเวลาเรยน

หลกสตรแกนกลางไดก าหนดโครงสรางเวลาเรยนพนฐาน และเงอนไขในการก าหนด เวลาเรยนสาหรบสถานศกษาเพอประกอบการพจารณาในการจดเวลาเรยนของสถานศกษาไว ดงน ระดบประถมศกษา สามารถปรบเวลาเรยนพนฐานของแตละกลมสาระการเรยนร ไดตามความ เหมาะสม ทงน ตองมเวลาเรยนรวมตามทก าหนดไวในโครงสรางเวลาเรยนพนฐาน และผเรยนตองม คณภาพตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดทก าหนด ระดบมธยมศกษา ตองจดโครงสรางเวลาเรยนพนฐานใหเปนไปตามทก าหนดและ สอดคลองกบ เกณฑการจบหลกสตรสาหรบเวลาเรยนเพมเตม ทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ใหจดเปนรายวชาเพมเตม หรอกจกรรมเพมเตม โดยพจารณาใหสอดคลองกบความพรอม จดเนนของ สถานศกษาและเกณฑการจบ หลกสตร เฉพาะระดบชนประถมศกษาปท 1-3 สถานศกษาอาจจดให เปนเวลาส าหรบสาระการเรยนรพนฐานในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยและกลมสาระการเรยนร คณตศาสตร จากขอก าหนดดงกลาว สถานศกษาสามารถจดโครงสรางเวลาเรยนใหเหมาะสมกบ บรบทของตนได อยางหลากหลาย โดยพจารณาจากความพรอมของสถานศกษา 1.22 การจดท าค าอธบายรายวชา

เมอสถานศกษาก าหนดรายวชาทจะเปดสอนในแตละป/ ภาคเรยน เรยบรอยแลว จะตองเขยน ค าอธบายรายวชา ทงรายวชาพนฐาน และรายวชาเพมเตมไวในหลกสตรสถานศกษาดวย เพอเปน ประโยชนในการสอสารแกผเกยวของทงครผสอนแตละระดบชน และบคคลภายนอกหรอใช ประโยชน ในการเทยบโอน ค าอธบายรายวชาประกอบดวย รหสวชา ชอรายวชากลมสาระการเรยน ระดบชน เวลาเรยน/หนวยกต พรอมทงค าอธบายใหทราบวาเมอเรยนรายวชานนแลวผเรยนจะมความร ทกษะ คณลกษณะหรอเจตคตอะไร ซงอาจระบใหทราบถงกระบวนการเรยน ร หรอประสบการณส าคญ ทผเรยนจะไดรบดวยกได สวนทายของค าอธบายรายวชาใหใสรหสตวชวด (รายวชาพนฐาน) หรอผล การเรยนร (รายวชาเพมเตม) ก ากบไวดวย


ห น า | 35



1.23 ก าหนดเกณฑการจบหลกสตร ระเบยบและเอกสารการวดและประเมนผล

ก าหนดเกณฑการจบหลกสตร คณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการของ สถานศกษา ศกษาเอกสารหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ในสวนของโครงสรางเวลาเรยน และเกณฑการจบหลกสตรวา มขอก าหนดและเงอนไขอะไรบาง พรอมทงพจารณาโครงสรางหลกสตร สถานศกษา เพอก าหนดเกณฑการจบหลกสตรของสถานศกษาใหสอดคลองกน ทงการจบระดบ ประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย เกณฑดงกลาวนจะตองระบ ไวในเอกสารหลกสตรสถานศกษาดวย จดท าระเบยบวาดวยการวดและประเมนผลการเรยนร สถานศกษาในฐานะผรบผดชอบ จดการศกษา จะตองจดทาเอกสารวาดวยระเบยบการวดและประเมนผลการเรยนรของสถานศกษา เพอใหบคลากรทเกยวของทกฝายถอปฏบตรวมกน เชน ระเบยบเกยวกบการตดสนผลการเรยน การ ซอมเสรม การเลอนชน การตกซ าชน การรายงานผลการเรยน เปนตน สาระของระเบยบ ดงกลาวจะตองก าหนดใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานและหลกสตรสถานศกษา โดยอยบนพนฐานของนโยบายดานการเรยนการสอนและการวดประเมนผลการเรยนรของสถานศกษา และหลกวชาการดานการวดประเมนผลการเรยนร ตวอยางเชน การก าหนดเรองการตดสนผลการเรยน สงทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง จะเปนเกณฑกวางๆ และมหลายขอทระบใหเปนไปตาม "เกณฑท สถานศกษาก าหนด" นนหมายความ วา สถานศกษามบทบาทและอ านาจในการตดสนใจก าหนดเกณฑ ดงกลาว โดยค านงถงบรบท ความพรอม และความตองการของสถานศกษา และน าขอเสนอแนะหรอ แนวทางทน าเสนอไวในเอกสา แนวปฏบตการวดและประเมนผลการเรยนร ประกอบการพจารณา เพอก าหนดเกณฑตางๆ ใหเหมาะสม หรอหากสถานศกษาจะพฒนาแนวปฏบตทมประสทธภาพขนเอง กยอมสามารถท าได 1.24 การตดสนผลการเรยนตามหลกสตรแกนกลาง

ระดบประถมศกษา 1) ผเรยนตองมเวลาเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมด 2) ผเรยนตองไดรบการประเมนทกตวชวด และผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด 3) ผเรยนตองไดรบการตดสนผลการเรยนทกรายวชา 4) ผเรยนตองไดรบการประเมน และมผลการประเมนผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด ในการอาน คดวเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมธยมศกษา 1) ตดสนผลการเรยนเปนรายวชา ผเรยนตองมเวลาเรยนตลอดภาคเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมดในรายวชานน ๆ 2) ผเรยนตองไดรบการประเมนทกตวชวด และผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด 3) ผเรยนตองไดรบการตดสนผลการเรยนทกรายวชา


ห น า | 36



4) ผเรยนตองไดรบการประเมน และมผลการประเมนผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด การอาน คดวเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมผเรยน 1.25 จดท าเอกสารบนทกผลและรายงานผลการเรยนร

สถานศกษาตองจดทาเอกสารหลกฐานเพอแสดงผลการเรยนร ไดแก 1) ระเบยนแสดงผลการเรยน (ปพ.1) 2) ประกาศนยบตร (ปพ.2) 3) แบบรายงานผส าเรจการศกษา (ปพ.3) โดยใชแบบพมพทกระทรวงศกษาธการก าหนด นอกจากนนสถานศกษาควรจะจดท าเอกสารหลกฐานการศกษาเพอบนทกผลการประเมน และขอมลตางๆเกยวกบผเรยนเอกสารบนทกผลและรายงานผลการเรยนรเปนสงจ าเปนในการใชส าหรบเกบขอมลผลการเรยน เพอเปนประโยชนตอการพฒนาผเรยน และเพอรายงานใหผปกครอง และผเกยว ของไดรบทราบเพอ ตรวจสอบและใหความรวมมอชวยเหลอในการพฒนาคณภาพผเรยนตอไป 1.26 การด าเนนการน าหลกสตรระดบสถานศกษาไปใชในระดบชนเรยน

การด าเนนการระดบชนเรยนในระดบชนเรยนครผสอนแตละคนมหนาทรบผดชอบในการ จดท าโครงสรางรายวชา และออกแบบหนวย การเรยนร ซงในทางปฏบตแลวหากรายวชาใดผสอน มากกวาหนงคน ครอาจรวมมอกนท างานเปนทมเพอวางแผนและออกแบบการเรยนการสอนใหม คณภาพและประสทธภาพ 1) การจดท าโครงสรางรายวชา รายวชาแตละรายวชานนประกอบดวยหนวยการเรยนรหลายหนวยซงไดวางแผนและ ออกแบบไวเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามเปาหมาย ดงนนเพอทจะชวยใหผสอน และผเกยวของ เหนภาพรวมของแตละรายวชา จ าเปนตองมการจดท าโครงสรางรายวชา เพอใหไดทราบวารายวชานน ประกอบดวยหนวยการเรยนรจานวนเทาใด เรองใดบาง แตละหนวยพฒนาใหผเรยนบรรลตวชวด โดยใชเวลาในการจดการเรยนการสอนเทาใด สดสวนการเกบคะแนนรองรายวชานนเปนอยางไร 2) การออกแบบหนวยการเรยนร การออกแบบหนวยการเรยนรถอเปนขนตอนส าคญทสดในการนาหลกสตรสการ ปฏบตหนวยการเรยนรถอเปนหวใจของหลกสตรกวาได ในหลกสตรองมาตรฐานนน หนวยการเรยนร ควรมลกษณะเปนหนวยการเรยนรองมาตรฐาน (Standards-based unit) คอมมาตรฐานการเรยนร ตวชวดเปนเปาหมายในการพฒนาผเรยนของหนวย และองคประกอบตาง ๆ ภายในหนวยการเรยนร ไดแก สาระการเรยนร ชนงาน/ภาระงานทก าหนดใหผเรยนปฏบต กจกรรมการเรยนการสอน เกณฑการประเมนผล จะตองเชอมโยงกบมาตรฐาน/ตวชวดทเปนเปาหมายของหนวย 3) หนวยการเรยนรบรณาการ


ห น า | 37



หนวยการเรยนรบางหนวยอาจเปนหนวยทบรณาการขามกลมสาระการเรยนรการออกแบบ หนวยการเรยนรลกษณะนครผสอนในรายวชาทเกยวของควรรวมกนออกแบบและวางแผนการสอนและการวดประเมนผลหนวยนน ๆ 1.27 การสงเสรมสนบสนนการใชหลกสตรระดบสถานศกษ .

สถานศกษา เปนหนวยงานทนาหลกสตรไปสการปฏบตใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน จงจาเปนตองจดมาตรการสงเสรม สนบสนนการใชหลกสตรในดานตาง ๆ ทส าคญไดแก 1. การพฒนาบคลากร การพฒนาบคลากรมความส าคญมากตอการพฒนาหลกสตรและใชหลกสตร ซงในทสดจะสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยน เพอสงเสรมสนบสนนการพฒนาและใชหลกสตร แบบองมาตรฐานใหประสบความส าเรจ สถานศกษาจะตองพฒนาบคลากรอยางเปนระบบ ตอเนอง เนนการสรางความเขาใจแกครและบคลากรทางการศกษาใหปรบเปลยนกระบวนทศนในการพฒนา หลกสตร การจดการเรยนร รวมทงการวดประเมนผลโดยมมาตรฐานและตวชวดเปนเปาหมาย การจดการเรยนรแบบบรณาการ การฝกทกษะการทางานรวมกนเปนทม รปแบบการพฒนาบคลากร จะตองใชการนเทศทงแบบกลม และเปนรายบคคลโดยการสอนแนะ (Coaching) การศกษาดงาน การฝกอบรม และจะตองไดรบการประเมนผลเปนระยะ ๆ เพอปรบปรงการพฒนาบคลากรใหมคณภาพ และประสทธภาพสถานศกษาควรก าหนดขนตอนการพฒนาบคลากร ดงน (1) มอบหมายใหมคณะท างานดานการพฒนาบคลากร ซงตองด าเนนงานและ มบทบาทในเรองนอยางจรงจง และตอเนอง (2) ประเมนความตองการ ความจ าเปนในการพฒนาบคลากร และวางแผน การพฒนาบคลากรใหเปนรปธรรม ทงแผนระยะสนและแผนระยะยาว (3) ด าเนนการพฒนาบคลากรตามแผน ซงอาจด าเนนการไดในหลายลกษณะ เชน การประชมสมมนา การอบรมเชงปฏบตการ การศกษาดงาน โดยเฉพาะเนนการพฒนาครผสอน ซงเปนตวจกรทส าคญทสดในการน าหลกสตรไปใช ครจะตองสมารถจดการเรยนการสอนใหสอดคลอง กบความมงหมายของหลกสตร และเลอกวธการสอนทเหมาะสม สงเหลานเปนปจจยส าคญทจะสงผลใหการน าหลกสตรไปใชบรรลเปาหมาย (4) สงเสรม สนบสนนใหมมม หรอศนยรวมความรเกยวกบหลกสตรและการ จดการเรยนรแบบองมาตรฐาน เพอการศกษาคนควาเพมเตมดวยตนเอง (5) สงเสรมใหครไดมโอกาสเขาอบรม แลกเปลยนความรอยางตอเนอง ผบรหารจะตองเปนทปรกษาครในกรณทมปญหาทางดานวชาการหรอบรหารจดการ และควรจดใหม การประชมเพอแกปญหา ตลอดจนแลกเปลยนความคดเหนและแสวงหาวธการใชหลกสตรใหม ประสทธภาพ


ห น า | 38



2) การสนบสนนงบประมาณ ทรพยากร การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนร แบบองมาตรฐาน เปนการปรบกระบวนทศนการจดหลกสตรการสอนทแตกตางไปจากเดม จ าเปน อยางยงทสถานศกษาตองจดทรพยากรและปจจยทเออตอการสงเสรมและสนบสนนใหเกดความสาเรจ ตอการน าหลกสตรไปใชอยางมประสทธภาพ ไดแก (1) จดสรรงบประมาณอยางเพยงพอส าหรบการพฒนาหลกสตร และตดตาม ประเมนผลการใชหลกสตร รวมทงงบประมาณเพอใชในการพฒนาบคลากร จดซอวสด อปกรณตาง ๆ ทจะชวยสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนรใหมประสทธภาพ (2) สงเสรมสนบสนนใหมสอวสดอปกรณและเอกสารตาง ๆ อยางเพยงพอ เปนปจจบนและสอดคลองกบความตองการ ใหมหองเรยน สถานทเรยน และหองพเศษตาง ๆ อยางเพยงพอ เชน หองปฏบตการทางวทยาศาสตร หองเรยนคอมพวเตอร โรงฝกงาน หองสมด แหลงเรยนรทหลากหลาย หองประชมขนาดตาง ๆ สนามกฬา และโรงยมเปนตน (3) จดสรรการใชทรพยากรของสถานศกษาไดอยางเหมาะสมและมคมคา โดยเฉพาะดานการใชอาคารสถานทตาง ๆ เชน ค านงถงขนาดของหองเรยนและจ านวนหองเรยน หองสมด ทเอออ านวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพ และบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทตองการ (4) บรหารทรพยากรบคลากรอยางมประสทธภาพ เชน การจดครเขาสอน เปนสงทจะตองพจารณาอยางรอบคอบ เพราะครจะเปนผท มบทบาทอยางมากในการจดประสบการณ เรยนรจงควรจดใหครไดสอนตรงตามความรความสามารถ และความถนด รวมทงการพฒนาคร อยางตอเนองตลอดเวลา 3) การด าเนนงานแบบมสวนรวม การจะสงเสรมใหการจดท าและใชหลกสตรเปนไปอยางมคณภาพ และประสทธภาพ ตองค านงถงการมสวนรวมของฝายตาง ๆ ภายในสถานศกษา และสรางเครอขาย ระหวางสถานศกษา ดงน (1) ใหฝายตาง ๆ ทงผปกครอง ชมชน ผบรหาร คร และนกเรยนซงเปน ผไดรบผลโดยตรงจากการใชหลกสตร ไดมสวนรวมในการวางแผน พฒนาหลกสตร และตรวจสอบ คณภาพการจดการศกษา (2) ผบรหารสถานศกษาตองสรางบรรยากาศการรวมคด รวมท า สถานศกษา ควรจดสรรเวลาใหครไดวางแผนการจดการเรยนรรวมกน มการพดคย แลกเปลยนประสบการณกน ท างานโดยใชกระบวนการกลม พยายามลดภาระงานอน ๆ ของคร โดยใหมงทงานสอนเปนหลก (3) สรางเครอขายใหเกดการมสวนรวม และการระดมทรพยากรเพอ การศกษา ซงอาจเปนเครอขายภายใน เชน เครอขายผปกครอง หรอเครอขายภายนอก เชนเครอขาย สถานศกษา เครอขายหนวยงานทงภาครฐและเอกชนซงสามารถจะสนบสนนและสงเสรมใหม ทรพยากรและปจจยเพมขนในการบรหารจดการหลกสตรใหมคณภาพและประสทธภาพ


ห น า | 39



4) การสงเสรมสนบสนนทางวชาการ ความส าเรจในการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนรขนอยกบ บรรยากาศทางวชาการซงสถานศกษาจะตองสงเสรมและสนบสนนใหเกดขน โดยดาเนนการ ดงน (1) จดระบบการบรหารทางวชาการทมประสทธภาพ ทงเรองการจดกลม ผเรยนและโครงการทจะสงเสรมการเรยนรและคณธรรม การจดตารางสอนของสถานศกษา การลงโทษและใหรางวลผเรยน (2) สรางบรรยากาศการเรยนร ทงหองสมด แหลงการเรยนร มมคนควาแกคร ผสอนและนกเรยน การพฒนาสออปกรณการเรยนการสอน (3) สนบสนนใหมระบบขอมลพนฐานทจ าเปนเพอใชในการพฒนาหลกสตร รวมทงขอมลเกยวกบสภาพความเปนอย ทรพยากร เศรษฐกจ อาชพ และความตองการของทองถน เพออ านวยความสะดวกในการจดการเรยนร ครสามารถน าสภาพปญหาตาง ๆ บรณาการเขาส กระบวนการเรยนรในหองเรยน (4) สงเสรมสนบสนนใหมการแลกเปลยนเรยนรระหวางครและบคลากร ทางการศกษาเพอบรหารจดการความรในสวนทเปนประสบการณในตวคร น ามาใชใหเกดประโยชน ในการจดการเรยนรหรอบรหารชนเรยนอยางเหมาะสมอกทงเปนการสงเสรมใหมการพฒนาทกษะ กระบวนการท างานเปนทม (5) สงเสรมสนบสนน ใหมการนาเสนอหรอเผยแพรผลงานทางวชาการ เพอถายทอดประสบการณใหเพอนคร แลบคลากรทางการศกษา ไดเรยนรนวตกรรมใหม ๆ อกทงยงเปนการสงเสรมความเปนนกวชาการแกครและบคลากรทางการศกษาอกดวย 1.28 การก ากบดแลคณภาพระดบสถานศกษา

เพอสรางความมนใจแกพอแม ผปกครอง และชมชนวา ผเรยนไดรบการพฒนาใหม คณภาพตามทคาดหวงตามทก าหนดในมาตรฐานการเรยนรและเปนสมาชกทดของชมชนตามความ คาดหวงของสถานศกษาการก ากบดแลคณภาพของการพฒนาหลกสตรสถานศกษาและการนาหลกสตร ไปใชจงเปนสงจ าเปน สถานศกษาสามารถด าเนนการไดหลายแนวทาง ไดแก 1) การนเทศ ตดตาม การใชหลกสตร การนเทศ ตดตามการใชหลกสตรเปนกระบวนการ ส าคญทสถานศกษาใชในการควบคมคณภาพโดยใชเทคนควธการทหลากลายทงนขนอยกบวตถประสงค ของการตดตาม เชน การตรวจเยยมและการสงเกตการณในชนเรยน การเสนอแนะ (Coaching) การตรวจแผนการจดการเรยนร การบนทกรายงานหลงการสอน การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน เปนตน สถานศกษาควรจดใหมแผนนเทศ ก ากบ ตดตาม การใชหลกสตรอยางเปนระบบด าเนนการ


ห น า | 40



ใหกระบวนการนเทศเปนวฒนธรรมในการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษาบนพนฐานความรสกทเปนกลยาณมตร มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน และยอมรบการเปลยนสถานภาพระหวาง การเปนผนเทศและเปนผรบการนเทศ ซงจะเกดขนไดตลอดเวลา เพอใหเกดระบบการนเทศ ตดตาม ทเปนกลยาณมตรดงกลาวแลวควรด าเนนการ ดงน (1) รวมกนก าหนดความตองการในการรบการนเทศ หรอก ากบ ตดตาม เพอเฝาระวง มใหคณภาพการจดท าและใชหลกสตรการเกดปญหา อปสรรคและสงผลกระทบตอคณภาพผเรยน (2) สรางความเขาใจและทศนคตเกยวกบการนเทศ ตดตามการใชหลกสตรในเชงบวก แกครและบคลากรทางการศกษาวา มไดเปนกระบวนการจบผด แตเปนกระบวนการดแล ชวยเหลอ เพอใหการใชหลกสตรทคณภาพและประสทธภาพ (3) ก าหนดขอตกลงเพอการขบเคลอน การนเทศตดตามรวมกนและมแผนการ ด าเนนการอยางชดเจน เปนรปธรรม (4) ผบรหารสถานศกษาตองด าเนนการใหมการนเทศ ตดตาม อยางเปนระบบ ครบวงจร ทงในระดบชนเรยน ระดบสถานศกษา อยางตอเนองและครอบคลม 2) การประกนคณภาพภายใน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ก าหนดใหสถานศกษามการจดระบบการประกนคณภาพภายใน และการเตรยมความพรอมส าหรบ ประกนคณภาพภายนอกเปนระบบควบคมคณภาพการศกษาทสถานศกษาตองใชเปนกลไกส าคญในการสรางความมนใจตอพอ แมผปกครอง และชมชนวาจะสามารถจดการศกษาอยางมคณภาพสถานศกษา ตองจดระบบประกนคณภาพทเนนการพฒนาคณภาพผเรยน ดงนนตองมการด าเนนการประกนคณภาพ อยางตอเนอง โดยมแผนพฒนาคณภาพ มเปาหมายการพฒนาทชดเจนแผนปฏบตตองเนนผลคณภาพ ผเรยนมการรายงานผลเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง และน าผลมาใชในการพฒนาหลกสตรการเรยน การสอน 3) การวจย และตดตามผลการใชหลกสตร การวจยจะเปนทมาของขอมลขาวสารทแมนตรง แสดงจดแขง จดออน ปญหา สาเหต และแนวทางปรบปรงพฒนาใหสถานศกษาสามารถจดหลกสตรการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ ดงนน สถานศกษา ควรดาเนนการวจย ดงน 3.1) การวจยพฒนาหลกสตรสถานศกษา มงเนนการวจยเพอน าผลมาประกอบการพจารณาปรบปรงหลกสตร สถานศกษาใหเหมาะสม สอดคลองกบผเรยนและความตองการของผปกครอง ชมชน เชน การประเมน ตวหลกสตร โดยมหวขอในการพจารณา เชนความครบถวนขององคประกอบหลกสตร ความสอดคลอง ของแตละองคประกอบความสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางและกรอบหลกสตรทองถนความสอดคลอง กบความตองการของผเรยน พอแม ผปกครอง และชมชนความเหมาะสมของแนวทางการจดการเรยน การสอน การจดกจกรรมพฒนาผเรยนและระบบการวดและประเมนผล เปนตน การประเมนความ ตองการจ าเปนในการศกษาตอ และการประกอบอาชพของนกเรยนในอนาคต เพอนามาใชก าหนด


ห น า | 41



โปรแกรมการเรยน และเวลาเรยนการประเมนความตองการของพอแมผปกครอง และชมชนในการ พฒนาผเรยน เพอนามาใชก าหนดโปรแกรมการเรยนและโครงการตาง ๆ 3.2) การวจย ประเมนผลการใชหลกสตร การประเมนผลการใชหลกสตรเปนสวนส าคญสวนหนงของกระบวนการ พฒนาหลกสตร ซงสถานศกษาจะตองมความตระหนกในการปรบปรงหรอพฒนาหลกสตรอยางตอเนอง เพอเปนหลกประกนวาผเรยนจะไดรบการพฒนาทงดานสตปญญา รางกายคณธรรมบรรลตามมาตรฐาน การเรยนรระดบชาต และสามารถดารงชวตในสงคมไดอยามความสข กระบวนการประเมนผลการใช หลกสตรสามารถดาเนนการไดทงระหวางการใชหลกสตร และเมอนาหลกสตรไปใชเรยบรอยแลว หรอ การตดตามจากผลผลตของหลกสตร คอ ผเรยนทจบการศกษาตามหลกสตรนนเองเพอใหการ ประเมนผลการใชหลกสตรบรรลเปาหมายของการควบคมคณภาพสถานศกษาควรจดใหมการประเมน ทงระบบ คอ (1) ก าหนดใหมการประเมนการใชหลกสตร เปนกจกรรมหลกของสถานศกษา (2) สรางความเขาใจเกยวกบการประเมนการใชหลกสตรดวยตนเองใหเกดขน กบคณะคร (3) วางระบบเครอขายการท างาน และมอบหมายงานการประเมนใหคณะผปฏบตงาน แตละคณะด าเนนการประเมนเปนระยะ ๆ โดยก าหนดใชชดเจนวาคณะใดตองประเมนรายการใดบาง (4) สรปผลการประเมน และน าผลการประเมนมาปรบปรงและพฒนาหลกสตร ของสถานศกษาการประเมนผลการใชหลกสตรมแนวทางการด าเนนการทส าคญคอ พจารณา องคประกอบของหลกสตรทจะประเมน พจารณาหลกเกณฑทจะใชในการประเมน ออกแบบการ จดเกบขอมลด าเนนการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมลเพอใชพจารณาตดสนใจในการปรบปรง หลกสตรตอไปส าหรบประเดนในการประเมนนนสามารถประเมนไดทงเรองปจจยทมผลตอการใช หลกสตรกระบวนการใชหลกสตร และผลจากการใชหลกสตร อยางไรกตาม สถานศกษาควรมงเนนการประเมนสวนทเกยวของตอคณภาพ ของผเรยนเปนส าคญ และควรค านงถงทงผลสมฤทธการเรยนรและคณลกษณะของผเรยน สถานศกษาจะตองใหความส าคญ โดยนาผลการประเมนระดบสถานศกษาระดบเขตพนทการศกษา และระดบชาต เชน ผลคะแนน NT, O-net, A-net มาพจารณาทงผลการประเมนในภาพรวม และ ผลการประเมนทแยกรายวชา และแยกรายมาตรฐาน หากผลกาประเมนไมเปนไปตามเปาหมายท คาดหวง ควรศกษาวเคราะหเพอคนหาสาเหตยอมเกดมาจากปจจยและกระบวนการใชหลกสตรนนเอง จากนนจงหาวธแกปญหาเพอพฒนาคณภาพตอ


ห น า | 42



ประเดนเกยวของในการประเมนผลการใชหลกสตร

นอกจากนนสถานศกษาควรสนบสนนสงเสรมใหครท าวจยปฏบตการ (Action research) เพอแกปญหาและพฒนาการจดการเรยนการสอนของตนเอง โดยการวจยนนอาจเรมตนจาก การเลอกปญหาการวจยทมความส าคญและสงผลกระทบตอผเรยนมากทสดกอน และทมาของ ปญหาการวจยอาจเกดจากผเรยน เชน ปญหาพฤตกรรม ปญหาการเรยนร เปนตน หรออาจเกดจาก การจดการเรยนการสอนของครไมเหมาะสมสอดคลองกบผเรยน เมอไดปญหาการวจยแลวจงด าเนนการ ตามขนตอนการวจยตอไป 1.29 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ประเดนส าคญในหลกสตรก าหนดเปาหมายคณภาพของผเรยนทชดเจนใน 5 ลกษณะ คอ วสยทศน แสดงเจตนารมณของหลกสตร จดมงหมายและหลกการ ขยายรายละเอยดจากวสยทศน เพอใหเหนคณภาพผเรยน สมรรถนะส าคญของผเรยน ก าหนดความสามารถของผเรยน คณลกษณะ อนพงประสงค ก าหนดคณภาพผเรยนดานจรยธรรมและคณธรรม มาตรฐานการเรยนร ใชมาตรฐาน การเรยนรใน 8 กลมสาระ

1) วสยทศน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนทกคนซงเปนก าลงของชาต ใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองไทย และเปนพลโลก ยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะพนฐาน รวมทง เจตคตทจ าเปนตอการศกษา ตอการประกอบอาชพและการศกษา


ห น า | 43



ตลอดชวต โดยมงเนนผเรยนเปนส าคญบนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได เตมตามศกยภาพ 2) จดมงหมาย มงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มปญญา มความสข มศกยภาพในการศกษาตอ และประกอบอาชพ จงก าหนดเปนจดมงหมาย เพอใหเกดกบผเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน ดงน (1) มคณธรรมจรยธรรม คานยมทพงประสงคเหนคณคาของตนเองมวนยและปฏบต ตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (2) มความรอนเปนสากลและมความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย และมทกษะชวต (3) มสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกก าลงกาย (4) มความรกชาต มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวต และการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (5) มจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนา สงแวดลอม มจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคม และอยรวมกนในสงคม อยางมความสข

3) หลกการ (1) เปนหลกสตรการศกษาเพอความเปนเอกภาพของชาต มจดหมายและมาตรฐาน การเรยนร เปนเปาหมายส าหรบพฒนาเดกและเยาวชนใหมความร ทกษะ เจตคต และ คณธรรม บนพนฐานของความเปนไทยควบคกบความเปนสากล (2) เปนหลกสตรการศกษาเพอปวงชนทประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษาอยาง เสมอภาค และมคณภาพ (3) เปนหลกสตรการศกษาทสนองการกระจายอ านาจ ใหสงคมมสวนรวมในการจด การศกษา ใหสอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถน (4) เปนหลกสตรการศกษาทมโครงสรางยดหยนทงดานสาระการเรยนร เวลาและการ จดการเรยนร (5) เปนหลกสตรการศกษาทเนนผเรยนเปนส าคญ (6) เปนหลกสตรการศกษาส าหรบการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย ครอบคลม ทกกลมเปาหมาย สามารถเทยบโอนผลการเรยนร และประสบการณ

4) สมรรถนะส าคญของผเรยน (1) ความสามารถในการสอสาร (2) ความสามารถในการคด (3) ความสามารถในการแกปญหา


ห น า | 44



(4) ความสามารถในการใชทกษะชวต (5) ความสามารถในการใชเทคโนโลย

5) คณลกษะอนพงประสงค 8 ประการ (1) รกชาต ศาสน กษตรย (2) ซอสตยสจรต (3) มวนย (4) ใฝเรยนร (5) อยอยางพอเพยง (6) มงมนในการท างาน (7) รกความเปนไทย (8) มจตสาธารณะ 6) คณธรรมพนฐาน 8 ประการ กระทรวงศกษาธการ (1) ขยน (2) ประหยด (3) ซอสตย (4) มวนย (5) สะอาด (6) สามคค (7) มน าใจ (8) สภาพ 7) จดเนนในการด าเนนการใชหลกสตร มเปาหมายคณภาพของผเรยนและแนวปฏบตทชดเจนลดภาระของผสอนใหผเกยวของ ทกฝายท าความเขาใจหลกสตรทเพมมากขน 3 ประการ คอ (1) การเรยนภาษาไทยเพอความเปนไทย (2) รอบรประวตศาสตร (3) มทกษะกระบวนการคด 8) กจกรรมพฒนาผเรยน (1) กจกรรมแนะแนว (2) กจกรรมนกเรยน (2.1) กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด (2.2) ผบ าเพญประโยชน และนกศกษาวชาทหาร กจกรรมชมนม ชมรม (3) กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน

9) ระดบการศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน แบงเปน 3 ระดบ


ห น า | 45



(1) ระดบประถมศกษา (ป.1-ป.6) เนนการจดการเรยนรแบบบรณาการตาม สมรรถนะทง 5 (2) ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1-ม.3) เปนการจดการศกษาโดยเนนส ารวจ ความถนดและความสนใจของตนเองเพอการประกอบอาชพ หรอการศกษาตอ (3) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-ม.6) เปนการเพมพนความรเฉพาะดาน น าความรไปประยกตใชในการศกษาตอและการประกอบอาชพ

10) การจดเวลาเรยน (1) ระดบประถมศกษา (ป.1-ป.6) เรยนเปนรายป วนละไมนอย 5 ชวโมง (2) ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1-ม.3) เรยนเปนรายภาค วนละไมนอย 6 ชวโมง คดเปนหนวยกต เกณฑ 40 ชวโมงตอภาคเรยน เปน 1 หนวยกต (3) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-ม.6) เรยนเปนรายภาค วนละไมนอยกวา 6 ชวโมง คดเปนหนวยกต เกณฑ 40 ชวโมงตอภาคเรยน เปน 1 หนวยกต กจกรรมพฒนาผเรยน

ชนประถมศกษาปท 1 – มธยมศกษาปท 3 ปละ 120 ชวโมง ชนมธยมศกษาปท 3 จ านวน 360 ชวโมง

กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน

ชนประถมศกษา (ป.1 – ป.6) รวม 6 ป จ านวน 60 ชวโมง ชนมธยมศกษาตอนตน (ม.1 – ม.3) รวม 3 ป จ านวน 45 ชวโมง ชนมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 – ม.) รวม 3 ป จ านวน 60 ชวโมง

12) การจดการเรยนร 1. หลกการจดการเรยนร ยดผเรยนมความส าคญทสด เชอวาทกคนมความสามารถทจะเรยนรและพฒนาตนเองได ค านงถงความแตกตางระหวางบคคล พฒนาทางดานสมอง เนนความรคคณธรรม 2. กระบวนการเรยนร เนนกระบวนการเรยนรทจ าเปน เชน กระบวนการเรยนรแบบบรณาการ การสรางความรและความคด กระบวนการทางสงคม การแกปญหาจากประสบการณจรง เรยนรจากกระบวนการวจย เปนตน 3. การออกแบบจดการเรยนร ครตองเขาใจมาตรฐานการเรยนร ตวชวด สมรรถนะส าคญของผเรยน เลอกใชวธสอนและเทคนคการสอน สอ การวดและประเมนผลตามเปาหมายทก าหนด


ห น า | 46



13) บทบาทของผสอนและผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 1) บทบาทของผสอน (1) วเคราะหผเรยนรายบคคล เพอวางแผนการจดการเรยนร (2) ก าหนดเปาหมาย ทตองการใหเกดขนกบผเรยน (3) ออกแบบการเรยนรและจดการเรยนร (4) จดบรรยากาศทเออตอการเรยนร (5) จด เตรยม เลอกใชสอ ใหเหมาะสมกบกจกรรม (6) ประเมนความกาวหนาของผเรยนดวยวธทหลากหลาย (7) น าผลการประเมนมาใชสอนซอมเสรมและพฒนาผเรยน 2) บทบาทของผเรยน (1) วางแผนและรบผดชอบการเรยนรดวยตนเอง (2) แสวงหาความร เขาถงแหลงการเรยนร (3) ลงมอปฏบตจรง น าความรไปประยกตใช (4) ท ากจกรรมรวมกบเพอนและคร (5) ประเมนและพฒนาตนเองอยางตอเนอง 14) สอการเรยนร จดใหมแหลงการเรยนร ศนยการเรยนรเพอการศกษาคนควาจดหาสอทมในทองถนมา ประยกตใชเลอกใชสอทมคณภาพ สอดคลองกบการเรยนรประเมนคณภาพสอ และเลอกใชอยางมระบบ ศกษาคนควา วจย เพอพฒนาสอใหสอดคลองกบการเรยนรก ากบ ตดตาม ประเมนสอเปนระยะๆ อยางสม าเสมอ 15) การวดและการประเมนผล การวดและการประเมนผล แบงออกเปน 4 ระดบ ดงน 1) การประเมนระดบชนเรยน ผสอนเปนผประเมน ถาไมผานตวชวด จดใหมการสอน ซอมเสรม 2) การประเมนระดบสถานศกษา ประเมนเพอตดสนผลการเรยนเปนรายป/รายภาค โดยประเมนในเรองตอไปน (1) การอาน คดวเคราะห และเขยน (2) คณลกษณะอนพงประสงค (3) กจกรรมพฒนาผเรยน 3) การประเมนเปนระดบเขตพนท ประเมนเพอใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนา คณภาพการศกษาของเขตพนทการศกษา โดยประเมนผลสมฤทธผเรยนดวยขอสอบมาตรฐาน


ห น า | 47



4) การประเมนระดบชาต ประเมนคณภาพผเรยนในระดบชาต ชน ป.3 , ป.6 ม.3 , ม.6 เพอใชเปนขอมลในการจดการศกษาใหมคณภาพ 16) เกณฑการวดและประเมนผลการเรยน 1) ระดบประถมศกษา มเวลาเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมด ประเมนทกตวชวดและผานเกณฑตามสถานศกษาก าหนด ไดรบการตดสนผลการเรยนทกรายวชา ตองผานเกณฑ การประเมน การอาน คดวเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาผเรยน 2) ระดบมธยมศกษา ตดสนผลเปนรายวชา มเวลาเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ประเมนทกตวชวด และผานเกณฑสถานศกษาก าหนด ไดรบการประเมนผลทกรายวชา ตองผานเกณฑ การอาน คดวเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาผเรยน 17) การใหระดบผลการเรยน 1) ระดบประถมศกษา (1) การประเมนผลใหระดบผลการเรยนเปนรายวชาเปนระบบตวเลข ระบบตวอกษร ระบบรอยละ กได (2) การประเมนการอาน การคดวเคราะห และการเขยน และคณลกษณะ อนพงประสงค ระดบการประเมน ดเยยม ด ผานเกณฑ และไมผานเกณฑ (3) การประเมนกจกรรมพฒนาผเรยนใหการประเมน ผาน ไมผาน 2) ระดบมธยมศกษา (1) การตดสนผลการเรยนเปนรายวชา 8 ระดบ (0-4) ดเยยม ดมาก ด คอนขางด นาพอใจ พอใช ผานเกณฑขนต า ต ากวาเกณฑ (2) การประเมนการอาน การคด วเคราะห และการเขยน ผลการประเมน ดเยยม ด ผานเกณฑ และไมผานเกณฑ (3) การประเมนกจกรรมพฒนาผเรยน ผาน ไมผาน 18) การรายงานผลการเรยน สถานศกษาตองจดท าเอกสารการประเมนใหผปกครองทราบอยางนอยภาคเรยนละ 1 ครง

19) เกณฑการจบการศกษา 1) ระดบประถมศกษา เรยนรายวชาพนฐาน วชาเพมเตม ตามโครงสรางหลกสตร แกนกลางผานเกณฑการประเมนตามสถานศกษาก าหนดการอาน การคด การวเคราะหและการเขยน ตองอยในระดบ ผานเกณฑ การประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ตองอยในระดบ ผานเกณฑ 2) ระดบมธยมศกษาตอนตน (1) ผเรยนเรยนรายวชาพนฐานและเพมเตมโดยเปนวชาพนฐาน 66 หนวย


ห น า | 48



กตและรายวชาเพมเตมตามทสถานศกษาก าหนด (2) ผเรยนตองไดหนวยกตตลอดหลกสตรไมนอยกวา 77 หนวยกต โดยเปนรายวชาพนฐาน 66 หนวยกต และรายวชาเพมเตมไมนอยกวา 11 หนวยกต (3) ผเรยนมผลการประเมน การอาน คดวเคราะหและเขยน ในระดบผาน เกณฑการประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด (4) ผเรยนมผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ในระดบผานเกณฑ การประเมนตามทสถานศกษาก าหนด (5) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑ การประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 3) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (1) ผเรยนเรยนรายวชาพนฐานและเพมเตม โดยเปนรายวชาพนฐาน 41 หนวยกต และรายวชาเพมเตมตามทสถานศกษาก าหนด (2) ผเรยนตองไดหนวยกตตลอดหลกสตรไมนอยกวา 77 หนวยกต โดยเปน รายวชาพนฐาน 41 หนวยกต และรายวชาเพมเตม ไมนอยวา 36 หนวยกต (3) ผเรยนมผลการประเมน การอาน คดวเคราะหและเขยนในระดบ ผานเกณฑการประเมนตามทสถานศกษาก าหนด (4) ผเรยนมผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ในระดบผานเกณฑ การประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด (5) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑ การประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด (อางองค าสง ศธ. 110 /2555 ลงวนท 25 มกราคม 2555) 20) หลกฐานการศกษา 1) เอกสารหลกฐานการศกษาทกระทรวงศกษาธการก าหนด (บงคบแบบ) (1) ระเบยนแสดงผลการเรยน (ปพ.1) (2) ประกาศนยบตร (ปพ.2) (3) แบบรายงานผส าเรจการศกษา (ปพ.3) (การจดซอตองขอนญาตจาก สพท. และตองซอจากองคการคาของครสภาเทานน ) 2) เอกสารหลกฐานทสถานศกษาก าหนดเอง เชน (1) แบบรายงานประจ าตวนกเรยน (2) แบบบนทกผลการเรยนประจ ารายวชา (3) ระเบยนสะสม (4) ใบรบรองผลการเรยน


ห น า | 49



2. การจดการเรยนร

2.1 ความหมายของการเรยนร

องคประกอบดาน “การจดการเรยนร” นบวาเปนองคประกอบหลกทแสดงถงการเรยนร อยางเปนรปธรรม ประกอบดวย ความเขาใจเกยวกบความหมายทแทจรงของการเรยนร บทบาทของคร และบทบาทของผเรยนการจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเปนส าคญจะท าไดส าเรจเมอผทเกยวของ กบการจดการเรยนการสอน ไดแก คร และผเรยน มความเขาใจตรงกนเกยวกบ

ความหมายของการเรยนร ดงสาระท ทศนา แขมมณ (2544) ไดกลาวไวดงน 1. การเรยนรเปนงานเฉพาะบคคลท าแทนกนไมได ครทตองการใหผเรยนเกด การเรยนรตองเปดโอกาสใหเขาไดมประสบการณการเรยนรดวยตวของเขาเอง 2. การเรยนรเปนกระบวนการทางสตปญญาทตองมการใชกระบวนการคด สราง ความเขาใจความหมายของสงตางๆ ดงนนครจงควรกระตนใหผเรยนใชกระบวนการคดท าความเขาใจ สงตางๆ 3. การเรยนรเปนกระบวนการทางสงคม เพราะในเรองเดยวกน อาจคดไดหลายแง หลายมมท าใหเกดการขยาย เตมเตมขอความร ตรวจสอบความถกตองของการเรยนรตามทสงคมยอมรบดวย ดงนนครทปรารถนาใหผเรยนเกดการเรยนรจะตองเปดโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธทางสงคม กบบคคลอนหรอแหลงขอมลอนๆ 4. การเรยนรเปนกจกรรมทสนกสนาน เปนความรสกเบกบานเพราะหลดพนจาก ความไมร น าไปสความใฝร อยากรอก เพราะเปนเรองนาสนกครจงควรสรางภาวะทกระตนใหเกด ความอยากรหรอคบของใจบาง ผเรยนจะหาค าตอบเพอใหหลดพนจากความของใจ และเกดความสขขนจากการไดเรยนร เมอพบค าตอบดวยตนเอง 5. การเรยนรเปนงานตอเนองตลอดชวต ขยายพรมแดนความรไดไมมทสนสด ครจง ควรสรางกจกรรมทกระตนใหเกดการแสวงหาความรไมรจบ 6. การเรยนรเปนการเปลยนแปลง เพราะไดรมากขนท าใหเกดการน าความรไปใช ในการเปลยนแปลงสงตางๆ เปนการพฒนาไปสการเปลยนแปลงทดขน ครควรเปดโอกาสใหผเรยน ไดรบรผลการพฒนาของตวเขาเองดวย

จากความหมายของการเรยนรทกลาวมา ครจงตองค านงถงประเดนตางๆ ในการจดกจกรรม การเรยนการสอน ดงน

(1) ความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน (2) การเนนความตองการของผเรยนเปนหลก (3) การพฒนาคณภาพชวตของผเรยน


ห น า | 50



(4) การจดกจกรรมใหนาสนใจ ไมท าใหผเรยนรสกเบอหนาย (5) ความเมตตากรณาตอผเรยน (6) การทาทายใหผเรยนอยากร (7) การตระหนกถงเวลาทเหมาะสมทผเรยนจะเกดการเรยนร (8) การสรางบรรยากาศหรอสถานการณใหผเรยนไดเรยนรโดยการปฏบตจรง (9) การสนบสนนและสงเสรมการเรยนร (10) การมจดมงหมายของการสอน (11) ความเขาใจผเรยน (12) ภมหลงของผเรยน (13) การไมยดวธการใดวธการหนงเทานน (14) การเรยนการสอนทดเปนพลวตร (dynamic) กลาวคอมการเคลอนไหว

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาทงในดานการจดกจกรรม การสรางบรรยากาศ รปแบบเนอหาสาระ เทคนค วธการ

(15) การสอนในสงทไมไกลตวผเรยนมากเกนไป (16) การวางแผนการเรยนการสอนอยางเปนระบบ 2.2 แนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ .

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542ถอวาเปนความพยายามทจะท าการปฏรป การศกษาครงส าคญ ซงด าเนนการจดท าขนดวยความรวมมอจากหลายฝาย ไมวาจะเปนฝายการเมอง ฝายขาราชการ คร อาจารย บคคลทเกยวของ ตลอดจนประชาชน องคกร และสถาบนตางๆ มการ ศกษาปญหา ประมวลองคความรตางๆ ทงภายในและภายนอกประเทศ มการระดมผร นกปราชญมา ชวยกนคด ชวยกนสรางเปาหมายของการศกษาไทย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายทก าหนดขนเพอแกไขหรอ แกปญหาทางการศกษา และถอไดวาเปนเครองมอส าคญในการปฏรปการศกษา อาจสรปหลกการ ส าคญได 7 ดาน ดงน

1. ดานความเสมอภาคของโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน ปรากฏตามนย มาตรา 10 วรรค 1 คอ การจดการศกษาตองจดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐาน ไมนอยกวาสบสองปทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย มาตรา 8 (1) การจด การศกษาใหยดหลกวาเปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน 2. ดานมาตรฐานคณภาพการศกษา ปรากฏตามมาตรา 9 (3) ก าหนดมาตรฐาน การศกษาและจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบและประเภทการศกษา และมาตรา 47 ใหมระบบประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายในและระบบประกนคณภาพภายนอก


ห น า | 51



3. ดานระบบบรหารและการสนบสนนทางการศกษา ปรากฏตาม มาตรา 9 (2) การจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา ใหยดหลกดงน (1) มเอกภาพดานนโยบายและหลากหลายในการปฏบต (2) มการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา และองคกรปกครอง สวนทองถน (3) ระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใชจดการศกษา (4) การมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครอง สวนทองถน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน ๆ และ มาตรา 43 การบรหารและการจดการศกษาของเอกชน ใหมความเปนอสระ โดยมการก ากบ ตดตาม การประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาจากรฐ และตองปฏบตตามหลกเกณฑ การประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาเชนเดยวกบการศกษาของรฐ

4. ดานคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ปรากฏตาม มาตรา 9 (4) มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา และการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง และมาตรา 52 ใหกระทรวงสงเสรมใหมระบบ กระบวนการผลต ก า ร พ ฒ น า ค ร ค ณ า จ า ร ย แ ล ะบ ค ล า ก ร ท า ง ก า ร ศ ก ษ า ใ ห ม ค ณ ภ า พ แ ล ะม า ต ร ฐ า น ทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยการก ากบและประสานใหสถาบนทท าหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารยรวมทงบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหม และการพฒนาบคลากรประจ าการอยางตอเนอง รฐพงจดสรรงบประมาณและจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางเพยงพอ

5. ดานหลกสตร ปรากฏตาม มาตรา 8 (3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนร ใหเปนไปอยางตอเนอง มาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดหลกสตรภาคบงคบ การศกษาขนพนฐาน เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การด ารงชวต และการประกอบ อาชพ ตลอดจนเพอการศกษาตอใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามวตถ ประสงคในวรรคหนง ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะ อนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต มาตรา 28 หลกสตร สถานศกษาตาง ๆ รวมทงหลกสตรสถานศกษาส าหรบบคคลพการ ตองมลกษณะหลากหลาย ทงนใหจด ตามความเหมาะสมของแตละระดบโดยมงพฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมแกวยและศกยภาพ สาระของหลกสตรทงทเปนวชาการและวชาชพตองมงพฒนาคนใหมความสมดลทงดานความร ความคด ความสามารถ ความดงาม และความรบผดชอบตอสงคม และในมาตรา 24 (1) จดเนอหาสาระและ กจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล

6. ดานกระบวนการเรยนร ปรากฏตาม มาตรา 22 การจดการศกษาตองยดหลกวา ผเรยนทกคนมความสามารถเรยนร และพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ


ห น า | 52



มาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของ ด าเนนการดงน (1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนด ของผเรยน โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล (2) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกต ความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา (3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหคดได คดเปน ท าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง (4) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวน สมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา (5) สงเสรมสนบสนนใหครสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอมสอการเรยน และอ านวยความสะดวกเพอใหเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนง ของกระบวนการจดการเรยนร ทงนครและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกน จากสอการเรยนการสอน และแหลงวทยาการประเภทตางๆ (6) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา มารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ

มาตรา 25 รฐตองเรงสงเสรมการด าเนนงาน และการจดต งแหลงการเรยนร ตลอดชวตทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศนยการกฬาและนนทนาการ แหลงขอมล และแหลงการเรยนรอน อยางพอเพยงและมประสทธภาพ

มาตรา 26 ใหสถานศกษาจดการประเมนผเรยนโดยพจารณาจากพฒนาการ ของผเรยน ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรม และการทดสอบควบค ไปในกระบวนการเรยนการสอนตามความเหมาะสมของแตละระดบและรปแบบการศกษา

มาตรา 8 (1) และ (3) การจดการศกษายดหลกดงน (1) เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน (3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง

7. ดานทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ปรากฏตาม มาตรา 9 (5) การจดระบบ โครงสรางและกระบวนการจดการศกษา ใหยดหลกดงน (5) ระดมทรพยากรจากแหลงตางๆ มาใชใน การจดการศกษา

มาตรา 58 ใหมการระดมทรพยากรการลงทนดานงบประมาณ การเงน และทรพยสน ทงจากรฐ องคกรปกครองสวนทองถน บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ สถาบนสงคมอน และตางประเทศ มาใชในการจดการศกษา


ห น า | 53



มาตรา 60 ใหรฐจดสรรงบประมาณแผนดนใหกบการศกษาในฐานะทมความส าคญ สงสดตอความมนคงยงยนของประเทศ โดยจดสรรเปนเงนงบประมาณเพอการศกษา

จากหลกการส าคญดงกลาวขางตน มสวนเกยวของกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ดงน คอ

1. ดานหลกสตร กลาวถงการปฏรปหลกสตรใหตอเนอง เชอมโยง มความสมดล ในเนอหาสาระ ทงทเปนวชาการ วชาชพ และวชาวาดวยความเปนมนษย และใหมการบรณาการ เนอหาหลากหลายทมประโยชนตอการด ารงชวต ไดแก

1.1 เนอหาเกยวกบตนเองและความสมพนธระหวางตนเองกบสงคม 1.2 เนอหาวทยาศาสตร เทคโนโลย การบ ารงรกษา ใชประโยชนจากธรรมชาตและ

สงแวดลอม 1.3 เนอหาเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม ภมปญญาไทย 1.4 เนอหาความรและทกษะดานคณตศาสตรและภาษา

เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง 1.5 เนอหาความรและทกษะในการประกอบอาชพ การด ารงชวตอยางมความสข

2. ดานกระบวนการเรยนร กลาวถงกระบวนการเรยนรใหผเรยนทกคนม ความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได โดยถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษา ตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ และเปนการเรยนรอยางตอเนอง ตลอดชวต ดงขอมลทระบไวเปนหวใจของการปฏรปการศกษาทส านกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2543) ไดสรปถงลกษณะกระบวนการจดการ เรยนรในสาระของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ไวดงน

2.1 มการจดเนอหาทสอดคลองกบความสนใจ ความถนดของผเรยน 2.2 ใหมการเรยนรจากประสบการณและฝกนสยรกการอาน 2.3 จดใหมการฝกทกษะกระบวนการและการจดการ 2.4 มการผสมผสานเนอหาสาระดานตางๆ อยางสมดล ปลกฝงคณธรรม 2.5 จดการสงเสรมบรรยากาศการเรยนเพอใหเกดการเรยนรและรอบร 2.6 จดใหมการเรยนรไดทกเวลา ทกสถานท และใหชมชนมสวนรวมในการจดการ

เรยนรดวย 3. ดานการวดและประเมนผลการเรยนร เพอใหสอดคลองกบการจดการเรยนร

โดยผเรยนเปนส าคญ จะตองประเมนผเรยนตามสภาพจรง โดยการใชวธการประเมนผเรยนหลายๆ วธ ไดแก การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรม การใชแฟมสะสมงาน การทดสอบ การสมภาษณ ควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน ผเรยนจะมโอกาสแสดงผลการเรยนรไดหลายแบบ ไมเพยงแต ความสามารถทางผลสมฤทธการเรยนซงวดไดโดยแบบทดสอบเทานน การวดและการประเมนผล


ห น า | 54



การเรยนรแบบนแสดงใหเหนความแตกตางอนเกดจากผลการพฒนาตนเองของผเรยนในดานตาง ๆ ไดชดเจนมากขน รายละเอยดเกยวกบเรองนจะไดกลาวในตอนตอไป

องคประกอบสดทายทส าคญและนบวาเปนเปาหมายของการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญคอ องคประกอบดานการเรยนรซงมลกษณะทแตกตางจากเดมทเนนเนอหาสาระ เปนส าคญ และสอดคลองกบองคประกอบดานการจดการเรยนร ทงนเพราะการจดการเรยนรกเพอ เนนใหมผลตอการเรยนร ดงนน ตวบงชทบอกถงลกษณะการเรยนรของผเรยน ประกอบดวย

1. การเรยนรอยางมความสข อนเนองมาจากการจดการเรยนรทค านงถงความ แตกตางระหวางบคคล ค านงถงการท างานของสมองทสงผลตอการเรยนรและพฒนาการทางอารมณ ของผเรยน ผเรยนไดเรยนรเรองทตองการเรยนรในบรรยากาศทเปนธรรมชาต บรรยากาศของการ เอออาทรและเปนมตร ตลอดจนแหลงเรยนรทหลากหลาย น าผลการเรยนรไปใชในชวตจรงได

2. การเรยนรจากการไดคดและลงมอปฏบตจรง หรอกลาวอกลกษณะหนงคอ “เรยน ดวยสมองและสองมอ” เปนผลจากการจดการเรยนรใหผเรยนไดคด ไมวาจะเกดจากสถานการณหรอค าถามกตาม และไดลงมอปฏบตจรงซงเปนการฝกทกษะทส าคญคอ การแกปญหา ความมเหตผล 3. การเรยนรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย และเรยนรรวมกบบคคลอน เปาหมาย ส าคญดานหนงในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญคอ ผเรยนแสวงหาความรทหลากหลายทงในและนอกโรงเรยน ทงทเปนเอกสาร วสด สถานท สถานประกอบการ บคคลซงประกอบดวย เพอน กลมเพอน วทยากร หรอผเปนภมปญญาของชมชน 4. การเรยนรแบบองครวมหรอบรณาการเปนการเรยนรทผสมผสานสาระความรดาน ตางๆไดสดสวนกน รวมทงปลกฝงคณธรรม ความดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคในทกวชาทจดใหเรยนร 5. การเรยนรดวยกระบวนการเรยนรของตนเอง เปนผลสบเนองมาจากความเขาใจ ของผจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญวา ทกคนเรยนรไดและเปาหมายทส าคญคอพฒนาผเรยน ใหมความสามารถทจะแสวงหาความรไดดวยตนเองผจดการเรยนรจงควรสงเกตและศกษาธรรมชาตของการเรยนรของผเรยนวาถนดทจะเรยนรแบบใดมากทสดในขณะเดยวกนกจกรรมการเรยนรจะเปด โอกาสใหผเรยนไดวางแผนการเรยนรดวยตนเองการสนบสนนใหผเรยนไดเรยนรดวยกระบวนการเรยนรของตนเอง ผเรยนจะไดรบการฝกดานการจดการแลวยงฝกดานสมาธ ความมวนยในตนเอง และการรจกตนเองมากขน เมอครจดการเรยนการสอนและการประเมนผลแลว และมความประสงคจะตรวจสอบวา ไดด าเนนการถกตองตามหลกการจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญหรอไม ครสามารถ ตรวจสอบดวยตนเอง โดยใชเกณฑมาตรฐานดานกระบวนการ ดงตอไปน


ห น า | 55



1. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางหลากหลาย เหมาะสมกบธรรมชาต และสนองความตองการของผเรยน 2. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกระตนใหผเรยนรจกคดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค คดแกปญหาและตดสนใจ 3. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกระตนใหผเรยนรจกศกษาหาความร แสวงหา ค าตอบและสรางองคความรดวยตนเอง 4. มการน าภมปญญาทองถน เทคโนโลยและสอทเหมาะสมมาประยกตใชใน การจดการเรยนการสอน 5. มการจดกจกรรมเพอฝกและสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมของผเรยน 6. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนไดรบการพฒนาสนทรยภาพอยางครบถวน ทงดานดนตร ศลปะและกฬา 7. สงเสรมความเปนประชาธปไตย การท างานรวมกบผอนและความรบผดชอบ ตอกลมรวมกน 8. มการประเมนพฒนาการของผเรยนดวยวธการหลากหลายและตอเนอง 9. มการจดกจกรรมใหผเรยนรกสถานศกษาของตนและมความกระตอรอรนในการ ไปเรยน สรปวา การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ คอการจดการใหผเรยน สรางความรใหมโดยผานกระบวนการคดดวยตนเอง ท าใหผเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบต เกดความเขาใจ และสามารถน าความรไปบรณาการใชในชวตประจ าวนและมคณสมบตตามกบเปาหมาย ของการจดการศกษาทตองการใหผเรยนเปนคนเกง คนด และมความสข

2.3 ความหมายการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ

การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ หมายถง การจดการเรยนการสอน ใหผเรยนมบทบาทส าคญในการเปนผเรยนร โดยพยายามจดกจกรรมใหผเรยนไดสรางความร ไดม ปฏสมพนธกบบคคล สอ และสงแวดลอมตาง ๆ โดยใชกระบวนการตาง ๆ เปนเครองมอในการเรยนร และนกเรยนมโอกาสน าความรไปประยกตใชในสถานการณอน ค าถามคอ ครจะมวธการหรอเทคนค ทจะท าใหเกดเหตการณนนๆ ไดอยางไร ผเขยนเคยไดรบขอมลทแสดงใหรวาครทวไปยงเขาใจ คลาดเคลอนเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยเขาใจวา การใหผเรยน คนพบความรดวยตนเอง คอ

การปลอยใหผเรยน เรยนรกนเองโดยทครไมตองมบทบาทอะไร หรอใชวธสงให ผเรยนไปทหองสมด อานหนงสอกนเองแลวเขยนรายงานมาสงคร ซงเปนสงทไมถกตอง แมวาการ


ห น า | 56



ใหการเรยนรเกดขนทตวผเรยนเปนลกษณะทถกตองของการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปน ส าคญ แตการทผเรยนจะเกดการเรยนรขนมาไดเองนนเปนเรองยาก ครจงตองมหนาทเตรยมจด สถานการณและกจกรรมตาง ๆ น าทางไปสการเรยนร โดยไมใชวธบอกความรโดยตรง หรอถาจะ จดสถานการณใหผเรยนไดคนพบความรโดยใชหองสมดเปนแหลงขอมล ครจะตองส ารวจใหรกอนวา ภายในหองสมดมขอมลอะไรอยบาง อยทใด จะคนหาอยางไร แลวจงวางแผนสงการ ผเรยนตองร เปาหมายของการคนหาจากค าสงทครให รวมถงการแนะแนวทางทจะท างานใหส าเรจ และในขณะท ผเรยนลงมอปฏบต ครควรสงเกตการณอยดวย เพออ านวยความสะดวกหรอเกบขอมลเกยวกบ พฒนาการ หรอปญหาการเรยนรของ ผเรยนเปนรายบคคล เพอน าขอมลนนมาปรบปรงการจด การเรยนการสอนในครงตอไป ปญหาความเขาใจทคลาดเคลอนดงกลาว อาจเกดมาจากครยงไมเขาใจเทคนค การจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอใหสอดคลองกบขอมลทเปนความเขาใจเบองตน จงขอกลาวถงเทคนคการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 3 ประเดนคอ 1. เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนสรางความรดวยตวเอง 2. เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนไดท างานรวมกบคนอน และ 3. เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนน าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวน

ถาพจารณาจากสวนประกอบของโมเดล CIPPA แลวจะพบวามไดกลาวถง เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนไดใชกระบวนการและใชกจกรรมการเคลอนไหวรางกายในการเรยนรไวดวย เนองจากขอมลดงกลาวสามารถแทรกอยกบกจกรรมทงสามสวนทจะกลาวตอไปน

ความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญของครอกประการ หนง คอ ครเขาใจวาการจดการเรยนการสอนแบบนตองจดโตะเกาอใหผเรยนไดนงรวมกลมกน โดยไม เขาใจวาการนงรวมกลมนนท าเพออะไร ความเขาใจทถกตองคอ เมอผเรยนจะตองท างานรวมกน จงจด เกาอใหนงรวมกนเปนกลม ไมใชนงรวมกลมกนแตตางคนตางท างานของตวเอง การจดใหผเรยนท างาน รวมกนครจะตองก ากบดแลใหสมาชกในกลมทกคนมบทบาทในการท างาน ซงรปแบบการจดการเรยน การสอนประเภทหนงทครควรศกษาเปนแนวทางน าไปใชเปนเทคนคในการจดกจกรรม คอ รปแบบ การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเรยนรรวมกน (Cooperative Learning) ศภวรรณ เลกวไล (2544) ไดกลาวถงลกษณะการจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเรยน รรวมกน เปนการจดการเรยนการสอนทแบงผเรยนออกเปนกลมยอยๆ กลมละ 4-5 คน โดยสมาชก ในกลมมระดบความสามารถแตกตางกนสมาชกทกคนมบทบาทหนาทรวมกนในการปฏบตงานทไดรบ มอบหมาย มเปาหมายและมโอกาสไดรบรางวลของความส าเรจรวมกนวธการแบบนผเรยนจะมโอกาส สรางปฏสมพนธรวมกนในเชงบวก มปฏสมพนธแบบเผชญหนากนไดมโอกาสรบผดชอบงานทได รบมอบหมายจากกลม ไดพฒนาทกษะทางสงคมและไดใชกระบวนการกลมในการท างานเพอสราง ความรใหกบตนเอง


ห น า | 57



อยางไรกตาม การจดกจกรรมการเรยนการสอนมหลายรปแบบ เชน แบบ STAD, TGT, Jigsaw, TAIครจงควรศกษาท าความเขาใจในรายละเอยดของเทคนคเหลานเพอน ามาใชประโยชน ในการออกแบบกจกรรมการเรยนรใหแกผเรยน ในการจดกจกรรมสงเสรมใหผเรยนน าความรไปประยกตใชน ครควรจดกจกรรม ใหผเรยนแสดงความสามารถในลกษณะตาง ๆ และเปดโอกาสใหมความหลากหลาย เพอตอบสนอง ความสามารถเฉพาะทผเรยนแตละคนมแตกตางกน ตามทกลาวไวในทฤษฎพหปญญา (multiple intelligence) ของ การดเนอร (Howard Gardner อางถงใน ทศนา แขมมณ และคณะ 2540) ทวา มนษยมความสามารถในดานตาง ๆ 8 ดาน ไดแก 1. ความสามารถดานภาษา เปนความสามารถในการใชภาษาเพอแสดงความคดเหน แสดงความรสก สามารถใชภาษาเพออธบายเรองยากใหเปนเรองงาย เขาใจชดเจน สามารถใชภาษา ในการโนมนาวจตใจของผอน 2. ความสามารถดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร เปนความสามารถในการใชตวเลข ปรมาณ การคดคาดการณในการจ าแนก จดหมวดหม คดค านวณ และตงสมมตฐานมความไวตอการเหน ความสมพนธตามแบบแผนทางตรรกวทยาในการคดทเปนเหตเปนผล 3. ความสามารถดานภาพมตสมพนธ เปนความสามารถดานการสรางแบบจ าลอง 3 มตของสงแวดลอมตาง ๆในจนตนาการของตน สามารถคดและปรบปรงการใชพนทไดดมความไวตอส เสน รปราง เนอทและมองเหนความสมพนธของสงเหลานน และสามารถแสดงออกเปนรปราง/รป ทรงในสงทเหนได 4. ความสามารถดานรางกายและการเคลอนไหว เปนความสามารถในการใชรางกาย ทงหมดหรอบางสวน แสดงถงความรสกนกคด มทกษะทางกายทแขงแรง รวดเรว คลองแคลว ยดหยน มความไวทางประสาทสมผส 5. ความสามารถดานดนตร เปนความสามารถในเรองของจงหวะ ท านองเพลง มความสามารถในการแตงเพลง เรยนรจงหวะดนตรได จ าดนตรไดงายและไมลม 6. ความสามารถดานมนษยสมพนธ เปนความสามารถในการเรยนรและเขาใจถงอารมณ ความรสกนกคด ตลอดจนเจตนาของผอน เปนผทชอบสงเกตน าเสยง ใบหนากรยาทาทาง และการ สรางสมพนธภาพกบบคคลอน ใหความส าคญกบบคคลอน มความสามารถในการเปนผน า สามารถ สอสารเพอลดความขดแยงได 7. ความสามารถในการเขาใจตนเอง เปนความสามารถในการรจกและเขาใจอารมณ ความรสกนกคดของตนเองไดด ฝกฝนควบคมตนเองไดทงกายและจต ตดตามสงทตนเองสนใจและ แสวงหาผลส าเรจได 8. ความสามารถในดานความเขาใจสภาพธรรมชาต เปนความสามารถในการรจก ธรรมชาต และเขาใจลกษณะตาง ๆ ของสงแวดลอม รกธรรมชาต ชอบศกษาชวตพช สตว และรกสงบ


ห น า | 58



นอกจากการใชเทคนคการออกค าสงใหผเรยนแสดงการท างานในลกษณะตางๆ แลว ครอาจใชวธการสอนบางวธทเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงความรในสถานการณอนๆ ไดเชนกน เชน วธสอนโดยใหจดนทรรศการ และการสอนโดยใชโครงงานโดยครเปนผก ากบควบคมใหผเรยนทกคนได รวมกนวางแผน ด าเนนการตามแผน และรวมกนสรปผลงาน ผเรยนแตละคนจะไดเลอกและแสดง ความสามารถทตนเองถนด เพอใหงานบรรลเปาหมาย จงสามารถกลาวขยายความไดวา การเรยนร ผานการใหจดนทรรศการและการสอนโดยใชโครงงาน ซงสามารถท าอยางตอเนองกนได โดยมประเดน ดงน

(1) ผเรยนไดเรยนรเรองใดเรองหนงทตนเองสนใจ (2) ผเรยนไดเรยนรหรอหาค าตอบดวยตนเอง โดยการคดและปฏบตจรง (3) วธการหาค าตอบมความหลากหลายจากแหลงเรยนรทหลากหลาย (4) น าขอมลหรอขอความรจากการศกษามาสรปเปนค าตอบหรอขอคนพบของตนเอง (5) มระยะเวลาในการศกษาหรอแสวงหาค าตอบพอสมควร (6) ค าตอบหรอขอคนพบเชอมโยงตอการพฒนาความรตอไป

(7) ผเรยนมโอกาสเลอก วางแผน และจดการน าเสนอค าตอบของปญหาหรอผลของ การคนพบดวยวธการทหลากหลายและสอดคลองกบความถนดและความสนใจของตนเอง

จะเหนไดวา ประเดนทกลาวในขอ 1–7 เปนขนตอนของการใชวธสอนโดยใชโครงงาน ส าหรบขอ 7 เปนประเดนเกยวกบการสอนโดยใชการจดนทรรศการ ในการใหผเรยนปฏบต ครควร ใชวธการกระตนใหผเรยนท างานโดยใชค าถาม เชน

- นกเรยนอยากรอะไรเกยวกบเรองนบาง ลองคดซวาท าไมสนใจเรองน - เหนแลว สงสยไหมวาท าไมจงเปนเชนนน - นาจะมค าอธบายมากกวานหรอไม - นกเรยนดแลวคดอยางไร - ค าถามนกเรยนดมาก ครอยากใหชวยกนหาค าตอบ


ห น า | 59



ภาพการจดการเรยนรโดยโครงงานและการจดนทรรศการ นอกจากแนวคดการใชวธการสอนโครงงานและการจดนทรรศการแลว ยงมแนวคดเรองการ บรณาการทครจะสามารถน ามาใชเปนเทคนคในการจดกจกรรมกระตนใหผเรยนน าขอมลหลากหลายท เกดจากการเรยนรไปสมพนธเชอมโยงกน


ห น า | 60



2.4 การบรณาการ

2.4.1) ความหมาย การบรณาการ หมายถง การน าศาสตรสาขาวชาตาง ๆ ทมความสมพนธเกยวของ กนมาผสมผสานเขาดวยกน สาเหตทตองจดใหมการบรณาการหลกสตรและการเรยนการสอน คอ (1) ในชวตของคนเรามเรองราวตาง ๆ ทสมพนธซงกนและกนไมไดแยกออกจากกน เปนเรองๆ (2) เมอมการบรณาการเขากบชวตจรงโดยการเรยนรในสงทใกลตวแลวขยายกวางออกไป ผเรยนจะเรยนรไดดขนและเรยนรอยางมความหมาย (3) เนอหาวชาตาง ๆ ทใกลเคยงกนหรอเกยวของกนควรน ามาเชอมโยงกน เพอใหเรยนร อยางมความหมาย ลดความซ าซอนเชงเนอหาวชา ลดเวลา แบงเบาภาระของคร (4) เปดโอกาสใหผเรยนไดใชความร ความคดความสามารถและทกษะทหลากหลาย โรงเรยนทสนบสนนใหมการจดการเรยนรแบบบรณาการมลกษณะ ดงน

(1) มการจดการเรยนการสอนเปนหนวย (2) เชอมโยงการเรยนรสทองถน (3) จดตารางการเรยนรแบบยดหยน (4) นกเรยนมสวนรวมในการประเมนและมการประเมนผลตามสภาพจรง (5) ใชกจกรรมเชอมโยงสการฝกทกษะและเนอหาสาระวชาตาง ๆ (6) การเรยนรแบบบรณาการเชอมโยงสการประเมนทกรายวชาหรอทกกลม

ประสบการณ (7) สรางการท างานเปนทมเพราะตองอาศยครเจาของวชาหลายวชารวมกนวางแผน

และท าการสอน

2.4.2) ประเภทของการบรณาการ มดงน (1) บรณาการภายในวชา เชน ภาษาไทย จดการเรยนรโดยบรณาการทกษะฟง ด พด อาน เขยน หลกภาษา และการใชภาษา หรอวชาคณตศาสตร เรอง จ านวนและตวเลข 0-20 จดการเรยน การสอนโดยบรณาการ การบวก ลบ ชง ตวง วด สถต แผนภม โจทยปญหา เปนตน

(2) บรณาการเชอมโยงกบกลมประสบการณหรอวชาอน ๆ ท าได 2 ลกษณะคอ ก. ผสอนคนเดยวกน สอนหลายเรอง สามารถน าเนอหาสาระทคลายกน หรอเหมอนกนมาบรณาการดวยกน


ห น า | 61



ข. ผสอนหลายคน สอนในเนอหาวชาทสมพนธกน แตมชวโมงสอนตางกน สามารถชวยกนจดท าหนวยการสอนโดยการบรณาการเนอหาเขาดวยกน

(3) บรณาการเชอมโยงและสอนเปนคณะ คอ การทครผสอนในวชาหรอกลมตางๆ รวมกนก าหนดเรองเปนหนวย ก าหนดหวเรองใหญ (theme) หวเรองยอย (topic) ประเดนในการสอน (sub topic) ก าหนดกจกรรม และรวมกนจดกจกรรม ตลอดจนรวมกนประเมนผล

2.5 การออกแบบการเรยนรแบบยอนกลบ (Backward Design) .

ทน ามาใชในการออกแบบหนวยการเรยนรองมาตรฐาน เปนกระบวนการออกแบบทยด เปาหมายสดทายของการเรยน คอมาตรฐานการเรยนรเปนหลก กระบวนการออกแบบวางแผน ของครผสอนตองเกยวเนองสมพนธกน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ก าหนดเปาหมายการเรยนร โดยพจารณามาตรฐานการเรยนรและตวชวด วาตองการใหนกเรยนรอะไร และสามารถท าอะไรได

ขนตอนท 2 การก าหนดหลกฐานผลการเรยนร พจารณาวาอะไรคอรองรอยหลกฐานทแสดงวา นกเรยนรและสามารถท าไดตามทมาตรฐานการเรยนรและตวชวดก าหนด

ขนตอนท 3 การวางแผนการเรยนการสอน จะจดกจกรรมอยางไรจงสนบสนนใหนกเรยน มความรทลมลกและยงยน (EnduringUnderstanding)ตามทมาตรฐานการเรยนรและตวชวดก าหนดไว

ขนตอนท 4 การประเมนหนวยการเรยนร โดยทบทวนความเชอมโยงขององคประกอบ หนวยการเรยนรและปรบปรงใหเหมาะสมยงขน

2.6 เทคนคการจดการเรยนรทส าคญ

2.6.1 เทคนคการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ มแนวทางในการด าเนนการ ดงน 1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจความถนดและความ

แตกตางของผเรยน 2) ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและประยกตใช

เพอปองกน และแกไขปญหา 3) ใหผเรยนเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหท าได คดเปน ท าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง 4) ผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางสมดล รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชาตอเนอง 5) ผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนอ านวยความสะดวก ใหผเรยนเกดการเรยนรและใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงน ผสอนและผเรยน อาจเรยนรไปพรอมกนจากสอและแหลงเรยนรทหลากหลาย


ห น า | 62



6) พอแม ผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท

2.6.2 เทคนคการจดการเรยนรทมงพฒนาทกษะการคนควาแสวงหาความร ประกอบดวย เทคนคยอยทนาสนใจ ดงน

1) กระบวนการสบเสาะหาความร (Inquiry Process) 2) การเรยนแบบคนพบ (Discovery Learning) 3) กระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific Process) 4) กระบวนการเรยนรดวยตนเอง (Self-directed Learning) 5) การฝกปฏบต (Practice) การทดลอง (Experiment) 6) โครงงาน (Project Work) 7) ทกษะการวจย (Research Skill) 8) การใชเสนเลาเรอง (Story Line) 9) การออกแบบกจกรรมการเรยนรแบบ 4 Mat

2.6.3 เทคนคการจดการเรยนรทมงพฒนากระบวนการคดการแกปญหาและการจดการ ประกอบดวยเทคนคยอยทนาสนใจ ดงน

1) การตงค าถาม (Questioning) 2) การเขยนแผนผงความคด (Mind Mapping) 3) แผนผงกราฟก (Graphic Organizers) 4) กระบวนการคด (Thinking Process) 5) กระบวนการแกปญหา (Problem-solving Process) 6) กระบวนการคดวจารณญาณ (Critical Thinking) 7) กระบวนการคดสรางสรรค (Creative Thinking) 8) การคดแบบหมวก 6 ใบ (Six Thinking Hats) 9) การจดการเรยนรแบบบรณาการ (Integrate Learning)

2.6.4 เทคนคการจดการเรยนรทมงพฒนาคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงค ประกอบดวยเทคนคยอยทนาสนใจ ดงน

(1) การเรยนรจากประสบการณ 1) เกม (Game) 2) กรณศกษา (Case Study) 3) สถานการณจ าลอง (Simulation) 4) ละคร (Acting or Dramatization) 5) บทบาทสมมต (Role Play)


ห น า | 63



(2) การเรยนแบบรวมมอ (Cooperative Learning) 1) ปรศนาความคด (Jigsaw) 2) ปรศนาความคด 2 (Jigsaw 2) 3) กลมรวมมอแขงขน (Team-Games-Tournaments : TGT) 4) กลมผลสมฤทธ (Student Teams and AchievementDivisions : STAD) 5) กลมรวมมอชวยเหลอ (Team Assisted Individualization :TAI) 6) กลมสบคน (Group Individualization) 7) กลมเรยนรรวมกน (Learning Together) 8) กลมรวมกนคด (Numbered Heads Together : NHT) 9) กลมรวมมอ (Co-op Co-op)

(3) การเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning)


ห น า | 64



3. จตวทยาการศกษาและการแนะแนว

3.1 จตวทยาการศกษา

3.1.1 ความหมายจตวทยาการศกษา ความหมายและความเปนมาของจตวทยาวชาจตวทยาก าเนดเรมตนมาจากตางประเทศ เมอหลายปมาแลว ค าวาจตวทยา Psychology มรากศพทมาจาก Psyche - - - - - - - Psycho = วญญาณ (Soul) Logos - - - - - - - - logy = การศกษา Psycho + logy - - - - - - - - Psychology หมายถง วชาทศกษาคนควาเกยวกบวญญาณ หรอจตใจของสงมชวต

กอนครสตศตวรรษท 19 หลงครสตศตวรรษท 19

จตวทยา คอ วชาทศกษาคนควาเกยวกบ วญญาณหรอจตใจของสงมชวต (Psychology)

วลเฮลน แมกซวนต ( Wilhelm Max Wundt ) เปนคนทเปดหองทดลองจตวทยาแหงแรกของ โลกทมหาวทยาลย ไลปซก ( Leipzing ) จงไดสมญานามวา บดาแหงจตวทยาการทดลอง

จตวทยา คอวชาทศกษาเกยวกบพฤตกรรมตาง ๆ ของสงมชวตโดยเฉพาะมนษยและสตว (Psychology is the study of Bahavior )

วตสน ( Wetson ) เปนคนแรกทใหความหมาย จตวทยา เปนพฤตกรรม ( Bahavior ) จนมความหมาย มาถงปจจบนวา วชาทศกษาคนควาเกยวกบพฤตกรรม ของสงมชวตโดยเฉพาะมนษยและสตว จงไดสมญานามวา บดาแหงพฤตกรรม และ บดาแหงจตวทยายคใหม

จตวทยาการศกษา ความหมายของวชา “จตวทยา” มผใหความหมายไวมากมาย แตในทนขอยกตวอยางพอเปนสงเขปดงนคอ จตวทยา มาจากค าในภาษาองกฤษวา Psychology ซงมรากศพทมาจากภาษากรก 2 ค า คอ Psyche หมายถง จตวญญาณ (Mind , Soul) กบค าวา Logos หมายถง ศาสตร วชา วทยาการ ( Science , Study ) ไซค ( Psyche ) เปนชอเทพธดาผเลอโฉมในนยายปรมปราของกรก ไดอภเษกกบกามเทพ ชอ ( Cupid ) ทงสองรกกนมานานไมเคยแยกจากกน ชาวกรกจงเหนวา Psyche เปนวญญาณนนเอง แตส าหรบ Cupid นนถอวาเปนรางกายและทงวญญาณและรางกายตองอยเปนคกนเสมอไมอาจจะ พรากจากกนได ถาแปลตามรปศพทในภาษาองกฤษ Psychology


ห น า | 65



จตวทยา หมายถง วชาทศกษาเกยวกบวญญาณ ( Psychology means the study of the soul ) ซงในสมยโบราณเชอกนวา จต หรอ วญญาณ เปนสงทควบคมกรยาอาการตาง ๆ ของรางกาย และยงเปนตวก าหนดพฤตกรรมของมนษย การศกษาเรองจตวญญาณดงกลาวจง เปนศาสตรชนสงของชาวกรกเรอยมา ในระยะตอมาเมอวทยาศาสตรเรมเจรญกาวหนาขน นกวทยาศาสตรและนกจตวทยา จงหนมาสนใจในเรองตางๆ ทสามารถพสจนไดและนนกคอการเรมตนหนมาสนใจศกษาจตวทยาในเรอง พฤตกรรมของมนษย เพราะพฤตกรรมเปนสงทเราสงเกตไดและสามารถทดลองได ดงนน การศกษาวชาจตวทยาจงถอเปนวทยาศาสตรสาขาหนง หรออาจเรยกไดอกอยางหนงวา การศกษาวชาจตวทยาเปนการศกษาศาสตรทางดานพฤตกรรมศาสตร ( Behavioral Sciences ) จตวทยาเปนศาสตรทศกษาคนควาเพอน าขอมลตางๆ ความรทไดจากแนวคดทฤษฎ และการทดลอง น ามาเสนอเพออธบายและควบคมพฤตกรรม ท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษย ความหมายของจตวทยาไดมนกจตวทยาไดใหความหมายหลายทาน พอสรปได ดงน จอหน บ. วตสน (John B. Watson) อธบายวา จตวทยาเปนวชาทศกษาเกยวกบพฤตกรรม วลเลยม เจมส ( William James ) อธบายวา จตวทยาเปนวชาทวาดวยกรยา อาการ ของมนษย ฮลการด ( HilGard ) อธบายวา จตวทยา หมายถง ศาสตรทศกษาในเรองพฤตกรรมของมนษย และสตว จากความหมายดงกลาวขางตน พอสรปความหมายของวชาจตวทยาไดดงน จตวทยา คอ วชาทศกษาเกยวกบพฤตกรรมหรอกรยาอาการของมนษยรวมถงความพยายามท จะศกษาวามอะไรบางหรอตวแปรใดบางในสถานการณใดทเกยวของกบการท าใหเกดพฤตกรรมตางๆ ซงขอมลดงกลาวจะท าใหสามารถ คาดคะเนหรอพยากรณไดซงจะชวยลดพฤตกรรมเบยงเบนอนกอ ใหเกดปญหาในอนาคต โดยใชแนวทางหรอวธการทางวทยาศาสตรเปนเครองมอชวยในการวเคราะห

3.1.2 สาขาของจตวทยา

1) จตวทยาสงคม (Social Psychology ) เปนการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษย ทเกดจากการมปฏสมพนธกบบคคลอน ๆ หรอกบสงคม 2) จตวทยาพฒนาการ ( Developmental เปนการศกษาเกยวกบพฒนาการดานตางๆ ของมนษยตงแตปฏสนธจนถงวยชรา 3) จตวทยาการเรยนการสอน ( Psychology in Teaching and Learning ) เปนการศกษาเกยวกบพฤตกรรมทางการเรยนการสอนและสงทสงเสรมใหบคคลไดเกดการเรยนร


ห น า | 66



4) จตวทยาคลนค ( Clinical Psychology ) เปนการศกษาเกยวกบสาเหตพฤตกรรม ผดปกตของมนษย และวธการบ าบดรกษา 5) จตวทยาการเรยนร (Psychology of Learning ) เปนการศกษาธรรมชาตการเรยนร และองคประกอบตาง ๆ ทมอทธพลตอการเรยนร 6) จตวทยาประยกต ( Applied Psychology ) เปนการน าหลกการตาง ๆ ทางจตวทยามาใชในการด ารงชวตและประกอบอาชพ เชน ธรกจ อตสาหกรรม การเมอง การตดตอสมพนธกบบคคลอน ๆ 7) จตวทยาทวไป ( General Psychology ) เปนการน าเอาหลกทวไป ทางจตวทยาไปใชเปน พนฐานทางการศกษา จตวทยาสาขาอน ๆ และในการประกอบอาชพทว ๆ ไป หรอใชในการด ารงชวตประจ าวน

จตวทยาการศกษา ( Education Psychology) วชาทศกษาพฤตกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบสถานการณการเรยนการสอน โดยเนนพฤตกรรมการเรยนร การพฒนาความสามารถของผเรยน ตลอดจนวธการน าความร ความเขาใจ ทเกดขนประยกตใชในการสอนใหไดผลด

3.1.3. ความมงหมายและประโยชน

ความมงหมายและประโยชน จตวทยาการศกษา มดงนจดมงหมาย 1) จตวทยาการศกษาเนนในเรองของการเรยนร และการน าไปประยกตในการเรยนการสอน ใหมประสทธภาพ เพอใหตรงกบเปาหมายการเรยนรอยางแทจรง จดมงหมายนตองครบทง 3 ดาน คอ (1) ดานความคด (2) ดานอารมณ และ (3) ดานการปฏบต 2) ดานการเรยนการสอน ชวยใหครเขาใจเดก สามารถจดการสอนใหสอดคลองกบความ ตองการ สนใจความถนดเชาวนปญญาของเดก 3) ดานสงคม ชวยใหคร นกเรยน เขาใจตนและผอน ปรบปรงพฤตกรรมตนเอง 4) ปกครองและการแนะแนว ใหครเขาใจเดกมากขน อบรมแนะน า ควบคมดแลในเดก อยในระเบยบ เสรมสรางบคลกภาพ ปรบตวไดอยางเหมาะสม

3.1.4. พฤตกรรม ( Behavior)

การกระท าทกอยางทเกดขนในสงมชวต ไมวารตวหรอไมกตาม ไมวาผอนจะสงเกต การกระท าไดหรอไมกตาม การยม การหวเราะ ดใจ เสยใจ การคด การฝน การเตนของหวใจ พฤตกรรม แบงเปน 2 ประเภท


ห น า | 67



พฤตกรรมภายนอก ( Overt Bahavior) พฤตกรรมภายใน ( Covert Bahavior)

พฤตกรรมทสามารถสงเกตไดโดยตรง หรอใชเครองมอวดได แบงได 2 ประเภท

1. พฤตกรรมโมลาร ( Molar B.) วดไดโดยตรงจากประสาทสมผส ทง 5 เชน การเดน การนง

2. พฤตกรรมโมเลกล ( Molecula B.) ไมสามารถวดไดโดยประสาทสมผส แตวดไดโดยเครองมอ เชน วดการเตนของหวใจ

พฤตกรรมทไมสามารถวดโดยตรง และเครองมอกไมสามารถวดได ตองอาศยการอนมาน จากพฤตกรรมภายนอก เชน การจ า ความคด อารมณ ความรสก เจตคต

3.1.5. แนวคดของนกจตวทยากลมตาง ๆ แบงออกเปน 5 กลมใหญ ๆ คอ

1) กลมโครงสรางจต (Structuralism) (1) วนด (Wilhelm max Wundt) (2) ทชเชนเนอร (Titchener) (3) เฟชเนอร ( Fechner)

วนด (Wilhelm max Wundt) เปนคนแรกทตงหองทดลองทางจตวทยาขน ทเมอง ไลปซก เปนการเรมตนการศกษาจตวทยาตามวธการวทยาศาสตร จงไดชอวาบดาแหงจตวทยา การทดลอง Wundt เชอวาจตมนษยประขนดวยลกษณะเปนหนวยยอย ๆ เรยกวา จตธาต (Mental element) 2 สวน คอ 1. การสมผส (Sensation) 2. ความรสก (Feeling) ตอมา ทชเชนเนอร (Titchener)ไดเพมโครงสรางจตอก 1 สวน คอ จตนาการ (Image)

กลมโครงสรางจตจะวดและบนทกกระบวนการตาง ๆ โดยวธทเรยกวา Introspection การสงเกตพฤตกรรมทเกดกบตนเอง แลวอธบายเกยวกบปฏกรยาของตนตอสงเราทมากระตนทาง ประสาทสมผส ศกษาจตส านก (Consciousness)


ห น า | 68



แนวคดทมอทธพลตอการศกษา จตของคนแยกเปนสวน ๆ ท าใหเกดแนวคดวา ดงนนถาเราตองการใหสวนไหนมความสามารถหรอทกษะดานใด กฝกสวนนนมากเปนพเศษ เชน ครตองการใหนกเรยนผนนมความจ า กใหผเรยนเรยนสงทตองอาศยความจ า

2) กลมหนาทจต (Functionalism) (1) จอน ดวอ (John Dewey) (2) วลเลยม เจมส (Williaam James) (3) วดเวรธ ( R.S.wOODWORTH)

กลมหนาทจต พยายามหาค าตอบวาอะไรเปนสาเหตท าใหมนษยมการปรบตวเขากบ สงแวดลอมไดดกวาสตว และยงเนนการศกษาเกยวกบกระบวนการเรยนรของมนษย

จอน ดวอ (John Dewey) มความเชอวา การเรยนรเกดขนไดจากการกระท า (Learning by doing) ประสบการณเปนสงส าคญในการปรบตวของมนษย

วลเลยม เจมส (Williaam James) สญชาตญาณเปนสวนทท าใหเราปรบตวเขากบ สงแวดลอม

วดเวรธ ( R.S.wOODWORTH) ศกษาความสมพนธระหวางสงเรากบการตอบสนอง

แนวคดทมอทธพลตอการศกษา วธการเรยนการสอนทใหผเรยนไดประสบการณมากทสด วธการเรยนการสอนแบบแกปญหา

3) กลมพฤตกรรมนยม ( Behavior) (1) วตสน (John B.Watson) (2) พาฟลอฟ (Ivan P.Pavlov) (3) ธอรนไดค (Edward L.Thorndike) (4) ฮล (Clark L.Hull) (5) โทลแมน (Edward C.Tolman)

นกจตวทยากลมนศกษาเฉพาะ พฤตกรรมทสงเกตเหนได พฤตกรรมทกอยางตองมสาเหต สาเหตมาจากสงเรา (Stimulus) เมอมากระตนอนทรย จะมพฤตกรรมแสดงออกมา เรยกวา การตอบสนอง (Respones)

แนวคดทมอทธพลตอการศกษาเปนแนวทางในการควบคมพฤตกรรมและการจด สถาพการณการเรยนรทเหมาะสมใหกบผเรยน


ห น า | 69



4) กลมจตวเคราะห (Psychoanalysis) (1) ฟรอยด (Sigmund Freud) (2) แอดเลอร (Alfred Adler) (3) จง (Carl G.Jung)

ฟรอยด (Sigmund Freud) แบงลกษณะจตเปน 3 สวน

1. จตส านก (Conscious) แสดงความรตงตลอดเวลา 2. จตใตส านก (Subconscious) รตวตลอดเวลาแตไมแสดงออกในขณะนน 3. จตไรส านก (Unconscious)

ฟรอยดเนนความส าคญเรอง จตใตส านก (Subconsious) วามอทธพลตอพฤตกรรม ตามแนวคดของ ฟรอยด (Sigmund Freud) เปนทยอมรบอยางกวางขวาง และเปนจดเรมตนของ การศกษาเกยวกบแรงจงใจตาง ๆและการศกษาเรองพฒนาบคลกภาพกบโครงสรางของบคลกภาพ ซงจตของมนษยแยกเปน 3 ลกษณะ

1. (Id) สวนทยงไมไดขดเลา แสวงหาความสขความพอใจโดยถอตวเองเปนหลก 2. (Superego) สวนทไดมาจากการเรยนรเปนสวนทคดถงผดชอบชวด คดถงคนอนกอน

ตดสนใจอะไรลงไป 3. (ego) สวนทเปนตวตดสนใจโดยค านงถงสภาพความเปนจรงในสภาพการณ

นน ๆ ท าความประนประนอมระหวางสวนทยดความสขสวนตว กบสวนทรจกผดชอบชวด

แนวคดทมอทธพลตอการศกษา ใชอธบายเรองอทธพลของการพฒนาในวยเดก ทมผลตอบคลกตอนโต

5) กลมเกสตลท (Gestalt Psychology) (1) เวอรไธเมอร (Max Wertheimer) (2) คอฟกา (Kurt Kofga) (3) เลอวน (Kurt Lewin) (4) โคเลอร (Wolfgang Kohler)

Gestalt นกจตวทยาในกลมนมความเชอวาตองศกษาพฤตกรรมทางจตเปนสวนรวม จะแยกศกษาทละสวนไมได ถาจะใหบคคลเกดการเรยนรตองมประสบการณเดม พฤตกรรมการเรยนร ม 2 ลกษณะ


ห น า | 70



1. การรบร (Perception) เปนพนฐานใหเกดการเรยนร 2. การเรยนรเปนการแกปญหาอยางหนง การแกปญหาของคนเราขนอยกบ การหยงเหน

(Insight) เมอมการการหยงเหนเมอใดกสามารถแกปญหาไดเมอนน

แนวคดทมอทธพลตอการศกษา ชวยในเรองการรบรและการเรยนรของคนและน าไปใช ไดมากในการจดการเรยนการสอน

6) กลมมนษยนยม (Humanism) (1) คารล โรเจอร (Carl R.Rogers) (2) มาสโลว (Abrahaham H. Maslow)

คารล โรเจอรส (Carl Rogers) มความเหนวาธรรมชาตของมนษยเปนสงทดและมความ ส าคญมาก โดยมความพยายามทจะพฒนารางกายใหมความเจรญเตบโตอยางมศกยภาพสงสด โรเจอรส ตงทฤษฏขนมาจากการศกษาปญหาพฤตกรรมของคนไขจากคลนกการกษาคนไขของเขาและไดใหความสนใจเกยวกบบคลกภาพทเกดจากสขภาพเปนอยางมาก ทฤษฏของโรเจอรเนนถงเกยรตของบคคล ซงบคคลมความสามารถทจะท าการปรบปรงชวตของตนเองเมอมโอกาสเขามใชจะเปนเพยงแตเหยอใน ขณะทมประสบการณในสมยทเปนเดก หรอจากแรงขบของจตใตส านก แตละบคคลจะรจกการสงเกต สงแวดลอมทอยรอบตวเรา โดยมแนวทางเฉพาะของบคคล กลาวไดวา เปนการบรสภาพสงแวดลอมซงม ความส าคญมาก โรเจอร เชอวา มนษยทกคนมตวตน 3 แบบ 1. ตนทตนมองเหน (Self Concept) ภาพทตนเหนเองวาตนเปนอยางไร มความร ความสามารถลกษณะเพราะตนอยางไร เชน สวย รวย เกง ต าตอย ขอาย ฯลฯการมองเหนอาจ จะไมตรงกบขอเทจจรงหรอภาพทคนอนเหน 2. ตนตามทเปนจรง (Real Self) ตวตนตามขอเทจจรง แตบอยครงทตนมองไมเหนขอเทจจรง เพราะอาจเปนสงทท า ใหรสกเสยใจ ไมเทาเทยมกบบคคลอน เปนตน 3. ตนตามอดมคต (Ideal Self) ตวตนทอยากมอยากเปน แตยงไมมไมเปนในสภาวะปจจบน เชน ชอบเกบตว แตอยากเกงเขาสงคม เปนตนถาตวตนทง 3 ลกษณะ คอนขางตรงกนมากจะท าใหม บคลกภาพมนคง แตถาแตกตางกนสง จะมความสบสนและออนแอดานบคลกภาพ มาสโลว (Maslow) เชอวาพฤตกรรมของมนษยเปนจ านวนมาก สามารถอธบาย โดยใชแนวโนม ของบคคล ในการคนหาเปาหมายทจะท าใหชวตของเขา ไดรบความ ตองการ ความปรารถนาและไดรบ สงทมความหมายตอตนเอง เปนความจรงทจะกลาววา กระบวนการของแรงจงใจเปนหวใจของทฤษฎ


ห น า | 71



บคลกภาพของ Maslow โดยเขาเชอวามนษยเปน "สตวทมความตองการ" (wanting animal) และเปน การยากทมนษยจะไปถงขนของความพงพอใจอยางสมบรณ ในทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow เมอบคคลปรารถนาทจะไดรบความพงพอใจ และเมอบคคลไดรบความพงพอใจในสงหนงแลว กจะยงคง เรยกรองความพงพอใจสงอนๆ ตอไป ซงถอเปนคณลกษณะของมนษย ซงเปนผทม ความตองการจะไดรบสงตางๆ อยเสมอ Maslow กลาววาความปรารถนาของมนษยนน ตดตวมาแตก าเนด และความปรารถนาเหลาน จะเรยงล าดบขนของความปรารถนา ตงแตขนแรกไปส ความปรารถนาขนสงขนไปเปนล าดบ ล าดบขนความตองการของมนษย ( The Need –Hierarchy Conception of Human Motivation ) Maslow เรยงล าดบความตองการของมนษยจากขนตนไปสความตองการขนตอไปไวเปนล าดบ ดงน 1. ความตองการทางดานรางกาย ( Physiological needs ) 2. ความตองการความปลอดภย ( Safety needs ) 3. ความตองการความรกและความเปนเจาของ ( Belongingness and love needs ) 4. ความตองการไดรบความนบถอยกยอง ( Esteem needs ) 5. ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง ( Self-actualization needs ) 3.1.6. ทฤษฎการเรยนร (Theory leaning) การเรยนร การเปลยนแปลงพฤตกรรมเดมเปนพฤตกรรมใหมทคอนขางถาวรอนเปน ผลมาจากประสบการณ การเปลยนแปลงพฤตกรรม ทฤษฎการเรยนร เบนจามน บลมและคณะ (Bloom et al, 1956) ไดจ าแนกจดมงหมาย การเรยนรออกเปน 3 ดาน คอ 1. ดานพทธพสย (Cognitive Domain) 2. ดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) 3. ดานจตพสย (Affective Domain) พทธพสย (Cognitive Domain) พฤตกรรมดานสมองเปนพฤตกรรมเกยวกบสตปญญา ความร ความคด ความเฉลยวฉลาด ความสามารถในการคดเรองราวตางๆ อยางมประสทธภาพ ซงเปนความสามารถทางสตปญญา


ห น า | 72



พฤตกรรมทางพทธพสย 6 ระดบ ไดแก 1. ความรความจ า ความสามารถในการเกบรกษามวลประสบการณตาง ๆ จากการทไดรบรไว และระลกสงนนไดเมอตองการเปรยบดงเทปบนทกเสยงหรอวดทศนทสามารถเกบเสยงและภาพของ เรองราวตางๆได สามารถเปดฟงหรอ ดภาพเหลานนได เมอตองการ 2. ความเขาใจเปนความสามารถในการจบใจความส าคญของสอ และสามารถแสดงออกมา ในรปของการแปลความ ตความ คาดคะเน ขยายความ หรอ การกระท าอน ๆ 3. การน าความรไปใช เปนขนทผเรยนสามารถน าความร ประสบการณไปใชในกาแกปญหาใน สถานการณตาง ๆ ได ซงจะตองอาศยความรความเขาใจ จงจะสามารถน าไปใชได 4. การวเคราะห ผเรยนสามารถคด หรอ แยกแยะเรองราวสงตาง ๆออกเปนสวนยอยเปน องคประกอบทส าคญได และมองเหนความสมพนธของสวนทเกยวของกนความสามารถในการวเคราะห จะแตกตางกนไปแลวแตความคดของแตละคน 5. การสงเคราะห ความสามารถในการทผสมผสานสวนยอย ๆ เขาเปนเรองราวเดยวกน อยางมระบบ เพอใหเกดสงใหมทสมบรณและดกวาเดมอาจเปนการถายทอดความคดออกมาใหผอน เขาใจไดงาย การก าหนดวางแผนวธการด าเนนงานขนใหม หรออาจจะเกดความคดในอนทจะสราง ความสมพนธของสงทเปนนามธรรมขนมาในรปแบบ หรอ แนวคดใหม 6. การประเมนคา เปนความสามารถในการตดสน ตราคา หรอ สรปเกยวกบคณคาของสง ตาง ๆ ออกมาในรปของคณธรรมอยางมกฎเกณฑทเหมาะสม ซงอาจเปนไปตามเนอหาสาระในเรอง นน ๆ หรออาจเปนกฎเกณฑทสงคมยอมรบกได ทกษะพสย (Psychomotor Domain) หรอพฤตกรรมดานกลามเนอประสาท เปนพฤตกรรม ทบงถงความสามารถในการปฏบตงานไดอยางคลองแคลวช านช านาญ ซงแสดงออกมาไดโดยตรงโดยม


ห น า | 73



เวลาและคณภาพของงานเปนตวชระดบของทกษะ พฤตกรรมดานทกษะพสย ประกอบดวย พฤตกรรม ยอย ๆ 5 ขน ดงน 1. การรบร เปนการใหผเรยนไดรบรหลกการปฏบตทถกตอง หรอเปนการเลอกหาตวแบบ ทสนใจ 2. กระท าตามแบบ หรอ เครองชแนะ เปนพฤตกรรมทผเรยนพยายามฝกตามแบบทตนสนใจ และพยายามท าซ า เพอทจะใหเกดทกษะตามแบบทตนสนใจใหได หรอสามารถปฏบตงานไดตาม ขอแนะน า 3. การหาความถกตอง พฤตกรรมสามารถปฏบตไดดวยตนเอง โดยไมตองอาศย เครองชแนะ เมอไดกระท าซ าแลว กพยายามหาความถกตองในการปฏบต 4. การกระท าอยางตอเนองหลงจากตดสนใจเลอกรปแบบทเปนของตวเองจะกระท าตาม รปแบบนนอยางตอเนอง จนปฏบตงานทยงยากซบซอนไดอยางรวดเรว ถกตอง คลองแคลวการท ผเรยนเกดทกษะได ตองอาศยการฝกฝนและกระท าอยางสม าเสมอ 5. การกระท าไดอยางเปนธรรมชาต พฤตกรรมทไดจากการฝกอยางตอเนองจนสามารถ ปฏบต ไดคลองแคลววองไวโดยอตโนมต เปนไปอยางธรรมชาตซงถอเปนความสามารถในระดบสง

ดานจตพสย (Affective Domain) จะประกอบดวย พฤตกรรมยอย ๆ 5 ระดบ ไดแก 1.การรบร เปนความรสกทเกดขนตอปรากฎการณ หรอสงเราอยางใดอยางหนงซงเปนไป ในลกษณะของการแปลความหมายของสงเรานนวาคออะไร แลวจะแสดงออกมาในรปของความรสก ทเกดขน 2. การตอบสนอง เปนการกระท าทแสดงออกมาในรปของความเตมใจ ยนยอม และพอใจ ตอสงเรานน ซงเปนการตอบสนองทเกดจากการเลอกสรรแลว


ห น า | 74



3. การเกดคานยม การเลอกปฏบตในสงทเปนทยอมรบกนในสงคม การยอมรบนบถอใน คณคานน ๆ หรอปฏบตตามในเรองใดเรองหนง จนกลายเปนความเชอ แลวจงเกดทศนคตทดในสงนน 4. การจดระบบ การสรางแนวคด จดระบบของคานยมทเกดขนโดยอาศยความสมพนธถา เขากนไดกจะยดถอตอไปแตถาขดกนอาจไมยอมรบอาจจะยอมรบคานยมใหมโดยยกเลกคานยมเกา 5. บคลกภาพ การน าคานยมทยดถอมาแสดงพฤตกรรมทเปนนสยประจ าตว ใหประพฤต ปฏบตแตสงทถกตองดงามพฤตกรรมดานน จะเกยวกบความรสกและจตใจซงจะเรมจากการไดรบร จากสงแวดลอม แลวจงเกดปฏกรยาโตตอบ ขยายกลายเปนความรสกดานตาง ๆจนกลายเปนคานยม และยงพฒนาตอไปเปนความคดอดมคตซงจะเปนควบคมทศทางพฤตกรรมของคนคนจะรดรชวอยางไรนนกเปนผลของพฤตกรรมดานน

1) ทฤษฎการเรยนร (Theory leaning) แบงได 2 กลมใหญ ๆ

1. ทฤษฎความตอเนอง (Associative)

การเรยนรโดยมสงเรามาเชอมโยงท าใหเกดการตอบสนองขน แบง 2 กลม 1) ทฤษฎความเชอมโยงสงเรากบการตอบสนอง (Connectionism) นกทฤษฎ Thorndike ,Guthrie ,Hull 2) ทฤษฎการวางเงอนไข (Conditioning) - แบบคลาสสค (Classical) ไดแก Pavlov - แบบการกระท า (Operant) ไดแก Skinnre

2. ทฤษฎความเขาใจ (สนาม)

ไดแก Gestalt - เวอรไธเมอร (Max Wertheimer) - คอฟกา (Kurt Kofga) - เลอวน (Kurt Lewin) - โคเลอร (Wolfgang Kohler)


ห น า | 75



2) ทฤษฎเชอมโยง Thorndike หรอเรยกวา ทฤษฎลองผดลองถก (Trial and Error) ระหวางสงเรากบการตอบสนอง การทดลอง เอาแมวหวใสกรง สงเรา (S) การตอบสนอง (R)

3) กฎการเรยนร 3 กฎ (1) กฎแหงผล (Law of Effect) คอ การเรยนรจะเกดผลดถามการเชอมโยงสงเรา กบการตอบสนองในลกษณะทพอใจ (2) กฎแหงการฝก (Law of Exercise) การเรยนรจะเกดขนเมออนทรยไดรบ การฝกฝนบอยครง - กฎแหงการใช (Law of Used) มการกระท าหรอใชบอย ๆ การเรยนร จะยงคงทนถาวร - กฎแหงการไมใช (Law of Disused) ไมมการกระท าหรอไมใชการเรยนร กอาจเกดการลมได (3) กฎแหงความพรอม ((Law of Leadines)การเรยนรจะเกดขนเมอผเรยน พรอมทจะเรยน

หลกการทส าคญของทฤษฎน ถอวา รางวลเปนสงทส าคญท าใหผเรยนเกดการเรยนรได วธการใหรางวลสมควรใหผเรยนใหทนททไดกระท าพฤตกรรมนน

4) ทฤษฎการวางเงอนไข แบบการกระท า (Skinner’ s Operant Conditioning)

การทดลอง เอาหนใสกลองเกบเสยงฝากลองมคานยนมา เมอหนกดคานจะบงคบ อาหารใหหลนลงมาหนตองท าจงไดรบ R (การกดคาน) S (อาหาร) การเสรมแรง เปนหลกในการ น ามาสรางบทเรยนโปรมแกรม หรอบทเรยนส าเรจรป (จะมค าถามและค าตอบ)

5) ทฤษฎการวางเงอนไข แบบแบบคลาสสค (Classical Conditioning) ของ Pavlov

การทดลอง เอาหมาทก าลงหวยนบนแทนมทรงไมใหสนขเคลอนท เจาะรเลก ๆ ทแกมเอาหลอดยาใสทอน าลาย การทดลองของ ฟาลอฟ ประกอบดวย วางเงอนไข แบบแบบคลาสสค = สงเราทวางเงอนไข + สงเราทไมวางเงอนไข = การเรยนร ถาจะใหเกดการเรยนรทดตองมการวางเงอนไขพรอม ๆ กน คอใหสงเราทวางเงอนไขในเวลาพรอมกน

6) กฎการเรยนร 4 กฎ (1) กฎการลบพฤตกรรม (Law of Extinction) การตอบสนองทเคยปรากฏ จะไมปรากฏถาน าสงเรานนออก


ห น า | 76



(2) กฎการคนสภาพเดม (Law of Spontaneous recovery) หลงจากทลบ พฤตกรรมนนไปแลวจะไมเกดพฤตกรรมทวางเงอนไขนนอกแตระยะหนงหรอบางครงกอาจเกด พฤตกรรมนนไดอก (3) กฎการสรปความเหมอน (Law of Generalization) ถามสงเราอนทม คณสมบตคลายคลงกบสงเราทมการวางเงอนไข อนทรยจะตอบสนองเหมอสงเราทวางเงอนไขนน (4) กฎการจ าแนกความแตกตาง (Law of Discrimination) เปนลกษณะท ผเรยนสามารถแยกแยะสงทแตกตางกนไดเชน งเหามพษ งสงหไมมพษ

ฉะนนหลกการส าคญ Classical Conditioning จะเนนปฏกรยาสะทอนของ มนษยทเกดขน และน าเอาปฏกรยาสะทอนเหลานนมาวางเงอนไขคกบ สงเราตาง ๆ สงเราตาง ๆ จะท าใหมนษยเกดการเรยนรขน

7) กฎการเรยนรของกลม กลมเกสตลท (Gestalt Psychology)

การเรยนรเรยนทเนนสวนรวมมากกวาสวนยอย การเรยนรยอมเกดขนใน 2 ลกษณะ การรบร (Perception) การแปลความหมายจากการสมผสดวยอวยวะสมผส 5 สวน ห ตา จมก ลน กาย การหยงเหน (Insight) การเกดความคดขนมาทนททนใดในขณะประสบปญหา โดยการมองเหนปญหา ตงแตเรมแรก จนแกปญหาได

สรปแนวคดของนกจตวทยา กลมเกสตลท แตละทานไดดงน

1. การเรยนรแบบหยงร (Insight Learning) เจาของทฤษฎคอ โคเลอร (Wolfgang Kohler) โดยจะรวมปญหาแลวจงแยกเปนขอยอย กจะเกดความคดขนมาทนท ทเรยกวาการหยงเหน การหยงเหนจะเกดขนรวดเรวขนอยกบ

1. มแรงจงใจ 2. มประสบการณเดม 3. มองเหนความสมพนธของสงเรากบปญหาได

2. หลกการเรยนรของ เลอวน (Kurt Lewin) ไดแยกมาตงทฤษฎใหม ชอวา ทฤษฎสนาม (Field Theory) การเรยนรเกดจากการสรางแรงขบใหเกดขน แลวพยายามชกน าพฤตกรรมการเรยนรไปจดหมายปลายทาง (goal) เพอตอบสนองแรงขบทเกดขน


ห น า | 77



3.1.7 การถายโยงการเรยนร (Transfer of Learning)

การเรยนรอยางหนงแลวมผลตอการเรยนรอกอยางหนง อาจมผลทางบวก ลบ กได เชน การเรยนคณตศาสตร เรองเลขยกก าลง กสามารถถายโยงไปมผลกบเรองแยกตวประกอบได การถายโยง จงเปนการทบคคลน าสงหนงไปใชกบอกสงหนง การถายโยงการเรยนรม 2 ประเภท 1) การถายโยงการเรยนรประเภทบวก (Positive Transfer of Learning) การเรยนรสงหนงมผลกบการเรยนรอกสงหนงในทางดขน เรยนคณตศาสตรเกงจะน าไปสการเรยน ฟสกส เคม ไดด การเตะบอล น าไปสการเลนทม 2) การถายโยงการเรยนรประเภทลบ (Negative Transfer of Learning) การเรยนรสงหนงมผลกบการรอกสงหนงในทางเลวลง การขบรถเมองไทย เลนซาย ไปอกประเทศหนงตองขบเลนขวา ท าใหประสทธภาพลดลง

3.1.8 ปจจยเสรมการเรยนร

แรงขบ (Drive) แรงผลกดนทเกดขนภายในรางกายเพอใหรายกายแสดงพฤตกรรมออกมา แรงขบเกดจากความไมสมดลของรางกาย แบงไดเปน 2 ประเภท 1) แรงขบปฐมภม (Primary Drive) เปนแรงขบทเกดจากสงเราภายในมความส าคญมาก เชน หว กระหาย อยากเรยน 2) แรงขบทตยภม (Secondary Drive) เปนแรงขบทเกดจากสงเราภายนอก เชน ตองการมชอเสยง ตองการรางวล ความพรอม (Readiness) ความสมบรณทงรางกาย จตใจ พรอมทจะตอบสนองกบสงท มาเรา ทางรางกาย ไดแก วฒภาวะ (Maturity) ทางจตใจ ไดแก ความพอใจ วฒภาวะ (Maturity) การบรรลถงขนความเจรญเตบโตเตมท ในระยะใดระยะหนง และพรอมทจะประกอบกจกรรมไดพอเหมาะกบวย

3.1.9 องคประกอบทท าใหเดกเกดความพรอมในการเรยน

1. วฒภาวะ (Maturity) การเจรญทงรางกาย จตใจ 2. ประสบการณเดม (Experience) 3. การจดบทเรยนของคร โดยดพนฐานของเดกวามความแตกตางกนอยางไรบางมากนอยเพยงใด 4. การสอนของคร ครควรสอนเมอนกเรยนมความพรอม และครเปนผสรางความพรอมใหกบ

นกเรยน


ห น า | 78



3.1.10 ล าดบขนความตองการ ความตองการตามทฤษฎการเรยนร แบงเปน 2 ประเภท

o ความตองการทางกาย ตองการอาหาร น า เพศ o ความตองการทางจตใจ ความรก

มาสโลว (Maslor) ความตองการของมนษยแบงได 5 ขน

1. ความตองการทางรางกาย หว กระหาย เพศ 2. ความตองการทางความปลอดภย 3. ความตองการทางความรก 4. ความตองการทางเกยรต ชอเสยง 5. ความตองการในการยอมรบความสามารถ

3.1.11 อารมณและการปรบตว (Emotion and Adjustment) เปนความรสกทเกดจากการถกกระตน ไมวาจะเปนสงเราภายใน แรงขบ สงเราภายนอก อารมณ ท าใหเกดการเปลยนแปลงทงทาง รางกาย จตใจ อารมณเกดขนได 2 ลกษณะ อารมณ บวก พอใจ ดใจ อารมณทางไมด โกรธ เสยใจ อจฉา ความรนแรงของอารมณขนอยกบ

o สถานการณ อากาศเยนท าใหอารมณด o สภาพรางกาย รางกายสมบรณกท าใหอารมณด o ทศนคต แนวโนมทชอบหรอไมชอบสงใดสงหนง ยอมท าใหอารมณเสยไดงาย

นกจตวทยาไดกลาวถงกลวธในการปรบตว (Defense mechanism) มหลายวธการ สรปไดดงน 1) การหาเหตผลเขาขางตวเอง (Rationalization) ไมยอมรบตนเองโดยหาเหตผลมาลบลาง (1) การอางวาชอบหรอไมชอบ (2) องนเปรยว (3) มะนาวหวาน (4) การโยนความผดไปใหผอน (Projection) เอาความผดของคนอนมาลบลาง ความผดของตน (5) ร าไมดโทษปโทษกลอง (6) สอบตกแลววาอาจารยสอนไมด


ห น า | 79



2) การปรบตวโดยหาสงอนมาแทนท (Substitution) (1) การชดเชย (Compensation) (2) การทดแทน (Sublimation)

การชดเชยไมตองแทนสงทเหมอนกน การทดแทนแทนดวยสงทเหมอนกน 1) การเกบกด (Repression) วธการลมเหตการณหรอความคดทไมถกตองทอยในจตใตส านก 2) การยายอารมณ (Displacement) เปนการการยายอารมณทไมพอใจจากสงหนงไปสงหนง โกธรกบผวทบา ไประบายอารมณกบนกเรยน

3.1.12 การจงใจ (Motivation)

การกระตนใหเกดพฤตกรรมการเรยนรดวยสงใดสงหนง การใหรางวล การจงใจประกอบดวย 2 สวน 1) แรงจงใจ (Motivation) สภาวะใด ๆ ทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมา 2) สงจงใจ (Incentive) รางวล

การจงใจจะมมากนอยขนอยกบ 1) แรงจงใจภายใน เปนพฤตกรรมทบคคลตองการเรยนรบางสงบางอยางดวยตนเอง เชน ความตองการ ความสนใจ ทศนคต 2) แรงจงใจภายนอก เปนพฤตกรรมทบคคลไดรบการกระตนจากสงเราภายนอก เราใหเกดความตองการ เชน เงนเดอน ค าชมเชย

3.1.13 ทศนคต ความสนใจ เชาวปญญา และความถนด

ทศนคต และความสนใจ ความพรอมของรางกาย จตใจทมแนวโนมจะตอบสนอง ตอสงเราหรอสถานการณใด ๆ ดวยการเขาหาหรอถอยหน แบงเปน 2 ประเภท 1) ทศนคตทางบวกหรอทศนคตทด แนวโนมทจะเขาหาสงเรา หรอสถานการณนน ๆ ดวยความชอบ พอใจ 2) ทศนคตทางลบหรอทศนคตไมด แนวโนมทจะถอนหนสงเรา หรอสถานการณนน ๆ ดวยความไมชอบ ไมพอใจ


ห น า | 80



ลกษณะทวไปของทศนคต

1. ทศนคตทเกดจากการเรยนร หรอไดรบประสบการณ ไมไดตดตวมาแตเกด 2. ทศนคตจะเปนตวชในการแสดงพฤตกรรม 3. ทศนคตไมสามารถถายทอด จากบคคลหนงไปอกบคคลหนงได 4. ทศนคตสามารถเปลยนแปลงได

ความสนใจ (Interest) มลกษณะใกลเคยงกบทศนคต แตความสนใจเปนสวนหนงของทศนคต ความสนใจเปน ความรสกทดตอสงใดสงหนง (ทศนคตทางบวก)ความสนใจของนกเรยนแตละคนมความแตกตางกน เพราะ ความตองการ ถนด สภาพแวดลอมทตางกน การสรางความสนใจ มขนตอน ดงน

1. ศกษาความตองการของผเรยน เพอจดกจกรรมการเรยน สอตาง ๆ 2. ส ารวจพนฐานความถนด 3. จดหอง สภาพแวดลอมใหนาสนใจ 4. เสรมแรงโดยพยายามใหผเรยนประสบผลส าเรจ 5. ชทางความกาวหนาในการท างาน เพอใหเขามความสนใจ

เชาวปญญาและความถนด

เชาวปญญา (Intelligence) สมรรถภาพของสมองทแสดงความสามารถ ดานความจ าการคดอยางมเหตผล Alfres Brnet อลเฟรด บเนท ไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงเชาวปญญา เปนคนแรกทสรางแบบทดสอบเชาวปญญา

I.Q. (Intelligence Quotient) เกณฑภาคเชาวน คอ ความสามารถในการศกษา อาชพ การปรบตว

140 ขนไป = ฉลาดทสด 121 – 140 = อจฉรยะ 111 - 120 = ฉลาดมาก 91 – 90 = ทบ 71 – 80 = คาบเสน 51 – 70 = ปญญาออนเลกนอย


ห น า | 81



26 – 50 = ปญญาออน 0 – 25 = โง

3.2. การแนะแนว 3.2.1 แนะแนวคออะไร

การแนะแนว คอ จตวทยาประยกตแขนงหนงทวาดวยการพฒนาใหรจกชวยตนเองหรอ พงตนเองไดโดยกระบวนการทสงเสรมใหบคคลไดมบทบาทเตมทในการเรยนรเพอทจะพฒนาศกยภาพและสามารถจดการกบชวตของตนเองอยางฉลาด

3.2.2 จดมงหมาย

เพอใหบคคลไดรจกตนเอง รจกโลกแวดลอม สามารถตดสนใจ แกปญหา รจก เลอกและวางแผนชวตการเรยนอาชพ และสามารถปรบตนไดอยางเหมาะสม สามารถพฒนาตนเตมตามศกยภาพ อนจะนา ไปสการมชวตทมความสข ความส าเรจ และเปนประโยชน 3.2.3 ปรชญาและหลกการของการแนะแนว

ในการปฏบตงานแนะแนว จ าเปนจะตองมความร ความเขาใจในปรชญาและหลกการ แนะแนวอยางกระจาง เพอจะน าไปเปนพนฐานในการปฏบตไดอยางถกตอง ปรชญา (ความเชอตามหลกจตวทยาและประชาธปไตย)

หลกการ (สงทควรยดถอในการปฏบต)

1. ทกคนมคณคา และมศกดศรแหงความ เปนมนษย

จดบรการใหกบทกคน (ไมเลอกปฏบต) และใหบรการ ดวยความเคารพในเกยรตแหงความเปนมนษยเทาเทยมกนโดยค านงถงประโยชนของผรบบรการเปนส าคญ

2. คนทกคนมสทธเสรภาพทดเทยมกน การจดบรการจะตองค านงถงสทธเสรภาพของบคคล ไมมการบงคบ

3. แตละคนมศกยภาพทสามารถพฒนาและเรยนรได

การใหบรการตองเปดโอกาสใหบคคลไดมบทบาทส าคญในการใชปญญาการเรยนร หาวธแกปญหาดวยตนเอง และไดพฒนาตนเตมตามศกยภาพ

4. แตละคนมความแตกตางกน แตมความตองการ พนฐานทเหมอนกน

การใหบรการตองตอบสนองความตองการของผรบ บรการและค านงถงความแตกตางระหวางบคคล


ห น า | 82



5. พฤตกรรมยอมมสาเหตและบคคลเปลยนแปลง ไดตามเหต

การใหบรการคอการอ านวยเหตปจจยทเหมาะสมในการสรางเสรมพฒนาการหรอพฤตกรรมทพงประสงค

6. คนทกคนยอมมปญหา คนเปนสตวสงคม ทตอง พงพาอาศยกนและพฤตกรรมของแตละบคคลยอมสงผลกระทบตอบคคลอน

การใหบรการชวยเหลอเพอนมนษย เปนภารกจท พงกระท าดวยความเมตตา และดวยความร ความเขาใจ และทกคนทมสวนรวม

3.2.4 กระบวนการแนะแนว

กระบวนการแนะแนว คอ การจดระบบการท างานแนะแนวใหมความสมพนธตอเนองกน

การจดการแนะแนวทมงสงเสรม และพฒนาความสามารถของผเรยนใหเหมาะสม ความแตกตางระหวางบคคล สามารถคนพบและพฒนาศกยภาพของตนเอง ควรเปนภารกจหลกของ สถานศกษาทตองจดควบคกบการจดการศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานโดยมงพฒนาและ ปรบปรงประสทธภาพการบรหารดานองคกร บคลากร และการจดการแนะแนวใหเปนเชงรก และให สงคมทกสวนไดมสวนรวมเปนเครอขายในการดา เนนงานแนะแนวและมบทบาทในการแนะแนวชวต และสงคม 3.2.5 ขอบขายการแนะแนว ขอบขายการแนะแนว เปนการก าหนดภารกจการแนะแนว ตามความตองการของ ผเรยนทสนองจดหมายของหลกสตร ซงการก าหนดขอบขายภารกจแนะแนวนน จะตองอาศยหลกการ แนะแนวพนฐานดงตอไปน การแนะแนวมขอบขายสาระส าคญ 3 ดาน


ห น า | 83



1. การแนะแนวการศกษา มงหวงใหผเรยนพฒนาการเรยนไดเตมศกยภาพ รจก แสวงหาความร และการวางแผนการเรยนไดอยางมประสทธภาพ สามารถปรบตวดานการเรยน และมนสยใฝรใฝเรยน 2. การแนะแนวอาชพ ชวยใหผเรยนรจกตนเองและโลกของงานอยางหลากหลายม เจตคตและนสยทดในการท างาน มโอกาสไดรบประสบการณและฝกงานตามความถนด ความสนใจ 3. การแนะแนวเพอพฒนาบคลกภาพ ชวยใหผเรยนเขาใจตนเองรกและเหนคณคา ในตนเองและผอน มอารมณมนคง มมนษยสมพนธทด เขาใจสงแวดลอมและสามารถปรบตว ใหด ารงชวตอยในสงคมอยางเปนสข 3.2.6 การปฏบตงานแนะแนวในสถานศกษา

การปฏบตแนะแนวในสถานศกษานน แบงไดเปน 3 ลกษณะ ดงตอไปน 1. การจดบรการแนะแนวอยางเปนธรรม โดยมการใหบรการครบ 5 บรการ ครอบคลมงานแนะแนวทง 3 ประเภท ทงนจะตองมการก าหนดผรบผดชอบอยในโครงสรางการบรหารของโรงเรยนและตองมโครงการ แผนงาน งบประมาณทแสดงถงการปฏบตงานทตอเนองทงป 2. การจดกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาผเรยนตามหลกสตร ทก าหนดใหสถานศกษาตองจดกจกรรมพฒนาผเรยน (ซงแบงเปนกจกรรมแนะแนว กจกรรมนกเรยน และกจกรรมเพอสงคมและ สาธารณประโยชน ) และถอเปนสวนส าคญในการจบหลกสตร 3. การประยกตใชหลกการและกระบวนการแนะแนว ในการจดหลกสตรและพฒนา การเรยนการสอนการปกครองดแลเดกทเนนผเรยนเปนส าคญ 3.2.7 จรรยาบรรณวชาชพจตวทยาแนะแนว

1. ใหบรการดวยความเตมใจโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล 2. ยอมรบและศรทธาในวชาชพจตวทยาแนะแนวและเปนสมาชกทดขององคกร 3. เอาใจใสชวยเหลอ สงเสรมใหก าลงใจแกผรบบรการดวยความบรสทธใจโดยเสมอหนา 4. มวสยทศนและพฒนาตนเองดานวชาชพ ใหทนตอการเปลยนแปลงของโลก 5. ปฏบตงานตามหลกวชาชพจตวทยาการแนะแนว 6. รกษามาตรฐานและรบผดชอบตอการประกอบอาชพจตวทยาการแนะแนว 7. ยตการใหบรการทนอกเหนอความสามารถของตนและสงตอไปยงบคคลทเหมาะสม 8. รกษาความลบของผรบบรการและผเกยวของ 9. เคารพสทธและไมแสวงหาผลประโยชนจากผรบบรการ


ห น า | 84



3.2.8 ค าอธบายจรรยาบรรณวชาชพจตวทยาการแนะแนว

จรรยาบรรณขอท 1 ใหบรการดวยความเตมใจ โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว ใหบรการดวย ความเสยสละและอทศตนอยางเตมความสามารถ โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ทางดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา

จรรยาบรรณขอท 2 ยอมรบและศรทธาในวชาชพจตวทยาการแนะแนวและเปนสมาชกทด ขององคกรวชาชพ ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว มเจตคตทด เหนคณคาในวชาชพจตวทยาการแนะแนว และเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพ โดยการแสดงออก ดวยความชนชมวาเปนอาชพทมเกยรต มความส าคญและจ าเปนตอสงคมรวมทงปกปองเกยรตภมของ วชาชพจตวทยาการ แนะแนว เขารวมกจกรรรมและสนบสนนองคกรวชาชพจตวทยาการแนะแนว

จรรยาบรรณขอท 3 เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรม ใหก าลงใจแกผรบบรการดวย ความบรสทธใจโดยเสมอหนา

ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรม ใหก าลงใจแกผรบบรการโดยสนองตอบตอความตองการ ความถนด ความสนใจอยางจรงใจ ดวยความเหนอกเหนใจโดยค านงถงสทธพนฐานของผรบบรการอยางเทาเทยมและปรารถนาทจะให ผรบบรการพฒนาไดอยางเตมศกยภาพ

จรรยาบรรณขอท 4 มวสยทศน และพฒนาตนเองดานวชาชพใหทนตอ การเปลยนแปลงของโลก

ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว มความสนใจใฝร ศกษาคนควา รเรมสรางสรรค เสรมสรางความรใหทนสมย ทนเหตการณ ทนตอการเปลยนแปลง ดานเศรษฐกจ สงคมการเมอง และเทคโนโลย

จรรยาบรรณขอท 5 ปฏบตงานตามหลกวชาชพจตวทยาการแนะแนว ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว ปฏบตงานโดย

อาศยความร ทกษะ และประสบการณทไดรบการฝกฝนตามหลกวชาการ จากสถาบนหรอองคกร วชาชพทมการรบรองอยางเปนทางการ


ห น า | 85



จรรยาบรรณขอท 6 รกษามาตรฐานและรบผดชอบตอการประกอบวชาชพ จตวทยาการแนะแนว

ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว สามารถรกษา คณภาพการปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพไวในระดบสงเสมอ และรบผดชอบตอผลทเกดขน จากการปฏบตงาน

จรรยาบรรณขอท 7 ยตการใหบรหารทนอกเหนอความสามารถของตนและสงตอ ไปยงบคคลทเหมาะสม

ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว ตองหยดการใหบรการ เมอประเมนสถานการณแลวพบวาการใหบรหารอยนอกเหนอความสามารถของตนและสงผรบบรการ ไปยงบคคลทมความเหมาะสม หรอตามความประสงคของผรบบรการ

จรรยาบรรณขอท 8 รกษาความลบของผรบบรการและผเกยวของเวนแตไดรบการยนยอ มจากผรบบรการ

ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว ตองไมเปดเผย ความลบซงเปนขอมลของผรบบรการและผทเกยวของ หากจ าเปนจะตองนา ขอมลไปใช ตองไดรบ การยนยอมจากผรบบรการ

จรรยาบรรณขอท 9 เคารพสทธและไมแสวงหาผลประโยชนจากผรบบรหาร ค าอธบาย ผปฏบตงานใหบรการทางจตวทยาการแนะแนว ตองใหขอมล ทจ าเปนแกผรบบรการเพอใหผรบบรการทราบสทธและผลทอาจไดรบจากการบรหารรบฟงความคดเหนและการตดสนใจของผรบบรการและไมกระท าการใดๆ อนเปนการแสวงหาผลประโยชนจากผรบบรการ 3.2.9 การบรการแนะแนว

ความหมาย หมายถง กระบวนการทจดขนเพอพฒนา และสงเสรมใหผเรยนไดมบทบาทเตมท ในการเรยนรเพอทจะพฒนาศกยภาพและสามารถจดการกบชวตตนอยางชาญฉลาดและมคณลกษณะ ตามมาตรฐาน การแนะแนว ซงประกอบดวย 5 บรการ ไดแก

1. บรการศกษารวบรวมขอมล 2. บรการสนเทศ 3. บรการใหค าปรกษา 4. บรการจดวางตวบคคล (งานปองกน สงเสรม พฒนา ชวยเหลอ) 5. บรการตดตามและประเมนผล


ห น า | 86



บรการ จดมงหมาย วธการ/เทคนค/เครองมอ 1.ศกษารวบรวมขอมล เพอใหครรจกเดกและเพอใหเดกรจก

ตนเองในทกดาน เชน ความสามารถ ความถนด ความสนใจ บคลกภาพ ฯลฯ

การสงเกต สมภาษณ สอบถาม ทดสอบ อตชวประวต ระเบยน พฤตกรรม สงคมมต ระเบยนสะสม การศกษาเดกเปนรายบคคล ฯลฯ

2.บรการสนเทศ เพอใหเดกไดรบขอมลขาวสารความร ทจ าเปนในดานการศกษา อาชพ สภาพสงคมสงแวดลอมและเลอก ปรบตนใหเหมาะสมตอสถานการณและความเปลยนแปลง

การปฐมนเทศ ปจฉมนเทศ โฮมรม การจดป ายนเทศ นทรรศการ การเชญวทยากรมาบรรยาย อภปราย การศกษานอกสถานท ตลอดจนการใชสอมวลชนประเภท ตางๆ และการใชเทคโนโลย การสอสารทกประเภท

3.ใหค าปรกษา เพอชวยใหเดกสามารถตดสนใจและ แกปญหาดวยตนเองไดอยางรอบคอบ และเหมาะสม

การใหค าปรกษารายบคคลเปนกลม และครอบครว

บรการ จดมงหมาย วธการ/เทคนค/เครองมอ 4. การจดวางตวบคคล (งานปองกน สงเสรม พฒนา ชวยเหลอ)

เพอชวยใหเดกไดรบบรการและประสบ การณอนจะเปนการแกปญหาและ พฒนาตนเอง ความตองการและความ เหมาะสม

การจดเดกเขาเรยนหรอเขารวม กจกรรมทเหมาะสมตามความถนด ความสามารถและความสนใจ การสอนซอมเสรม การฝกทกษะ การเรยน ทกษะการท างาน ทกษะชวต และสงคม การจดหางาน การฝกงาน การจดทนการศกษา ฯลฯ

5.ตดตามและประเมนผล เพอตดตามนกเรยนทส าเรจ การศกษา และตดตามการด าเนนงานแนะแนว ทงระบบเพอประเมนผลส าเรจและการ พฒนาใหดยงขน

การสงเกต สมภาษณ จดหมาย ตดตอแบบสอบถาม และ แบบประเมนตางๆ

3.2.10 บรการหลกในงานแนะแนว

1. ลกษณะทวไปของภารกจหลกในบรการงานแนะแนว ภารกจบรการงานแนะแนวทจด โดยทวไปจะมหลากหลาย ขนอยกบการเหนความส าคญและความพรอมขององคกร สถาบนแตละแหง ส าหรบในประเทศไทย โดยเฉพาะอยางยงตามสถาบนการศกษามกแบงเปน 5 บรการ ไดแก บรการ


ห น า | 87



ศกษาและรวบรวมขอมลเปนรายบคคล บรการสนเทศ บรการใหการปรกษา บรการจดวางตวบคคล และบรการตดตามและประเมนผล แตละบรการมลกษณะทกลาวไวโดยสงเขปดงตอไปน

1.1 บรการศกษาและรวบรวมขอมลเปนรายบคคล ( Individual Inventory Service) เปนบรการทท าการรวบรวมจดกระท าและแปลความหมายอยางเปนระบบของขอมล ทเกยวกบบคคลเพอความเขาใจบคคลแตละคน และชวยใหบคคลไดเขาใจ รจกตนเองมากขน สามารถเลอกแนวทางในการพฒนาตนเอง หาทางปองกนและแกปญหาทจะเกดขนกบตนเองได อยางเหมาะสม ซง จตรอาร เนตรหน (2542 : 133) ไดกลาววาลกษณะส าคญของบรการน ประกอบดวย

(1) การรวบรวมขอมลทเกยวกบบคคลอยางมระบบ (2) การบนทกและแปลความหมายของขอมลดงกลาวอยางมระบบ (3) การน าขอมลตาง ๆ มาใชในการแนะแนวอยางมประสทธภาพ

สงส าคญทตองใชในการรวบรวมขอมลเพอการศกษากคอ ตองมเทคนควธหรอเครองมอ ซงไดแก การสงเกต การสมภาษณ สอบถาม การทดสอบและแบบทดสอบตาง ๆ ผศกษาจะตองเลอกใช อยางทมคณภาพ ใชอยางเหมาะสม และด าเนนการตามขนตอนอยางมประสทธภาพดวย 1.2 บรการสนเทศ ( Information Service) เปนบรการทจดเพอใหขอมลความรดาน ตางๆ แกบคคลเพอทบคคลจะไดใชประโยชนเพอการเลอกหรอตดสนใจเกยวกบตนเองไดอยาง เหมาะสม วชร ทรพยม (2531 : 67) อธบายวาบรการสนเทศจะเปนบรการทใหขอมลหรอขอสนเทศ แกบคคลในดานการศกษา ดานอาชพ ดานสวนตวและสงคม

1) ขอสนเทศดานการศกษา เปนขอมลทเปนประโยชนแกบคคลในดานการศกษาอบรม ทงทเปนปจจบนและอนาคต เชน ขอสนเทศเกยวกบหลกสตรของสถาบน กจกรรมเสรมหลกสตร บรหารหองสมด แนวทางการศกษาตอขอมลการเรยนและหลกสตรในสถาบนตาง ๆหลกสตร การฝกอบรม หลกสตรเสรมความรหรอหลกสตรเพมประสบการณทางการศกษาตาง ๆ 2) ขอสนเทศดานอาชพ เชน ขอมลความตองการแรงงานลกษณะรายละเอยดเกยวกบ การประกอบอาชพตาง ๆ การเตรยมตวเพอเขาสอาชพ ความกาวหนาในอาชพ การลงทน และผลตอบแทนของอาชพ เปนตน 3) ขอสนเทศดานสวนตวและสงคม เปนขอมลทเกยวกบการพฒนาตน การปรบตวและการ แกปญหา เชน การมบทบาททเหมาะสมในครอบครว ในสถาบน การคบเพอน การพฒนาบคลกภาพ การพดในทชมชน การควบคมตนเอง การใชเวลาวาง ความเขาใจวฒนธรรม ประเพณหนาททางสงคม เปนตน


ห น า | 88



การใหสารสนเทศอาจกระท า ไดหลายรปแบบ แตแบงออกเปนรปแบบใหญ ๆ 2 รปแบบ ดงน คอ (1) การใหขอสนเทศเปนรายบคคล เชน การพดคย หรอการใหการปรกษาเปนรายบคคล (2) การใหบรการสนเทศเปนกลม เชน กลมสนใจ กจกรรมโฮมรม กจกรรมปฐมนเทศ หรอการใหการปรกษาเปนกลม เปนตน

1.3 บรการใหการปรกษา ( Counseling Service) การใหบรการปรกษา สรปสาระ ส าคญทนกวชาการอธบายไวสอดคลองกนไดวา เปนกระบวนการชวยเหลอซงเกดจากความ รวมมอกนระหวาง ผใหและผรบบรการ โดยทผใหบรการตองเปนผทไดรบการฝกฝนอบรมมา โดยเฉพาะ ท าใหสามารถชวยเหลอผรบบรการจนเขาใจตนเองและสงแวดลอม จนสามารถ ตดสนใจแกปญหาไดโดยตนเองอยางเหมาะสม และด ารงชวตไดอยางมความสข ขอบขายของ บรการนครอบคลมทงดานการศกษา อาชพ สวนตวและสงคมสาระส าคญของบรการใหการปรกษา คอ

1) บรการใหการปรกษาเกดเมอบคคลมปญหาไปขอรบการปรกษาจากผใหบรการปรกษา 2) ผใหการปรกษาตองมความรความเขาใจทฤษฎของการใหการปรกษา และไดรบการ

ฝกฝนทกษะในการใหการปรกษามาเปนอยางด 3) ขอบขายของบรการใหการปรกษาโดยทวไป ครอบคลมดานการศกษา ดานอาชพ

ดานสวนตวและสงคมในการใหการปรกษานน ผใหการปรกษาอาจเลอกใชวธการตาง ๆ ตามทตน เชยวชาญหรอเหนวาเหมาะสมวธการใหการปรกษาเหลานนกวชาการทางดานจตวทยาหรอการแนะแนวไดพฒนาไวอยางมขนตอนมระบบระเบยบ วธการทเปนทยอมรบและใชกนอยในวงการใหการปรกษาและการแนะแนว โดยเฉพาะอยางยง ในสหรฐอเมรกา เชน

1) วธใหการปรกษาแบบน าทาง ซงพฒนาขนโดย E.G Willamson 2) วธใหการปรกษาแบบไมน าทาง ซงพฒนาขนโดย Carl R. Roger 3) วธใหการปรกษาแบบพจารณาเหตผล อารมณ และพฤตกรรม ซงพฒนาขนโดย

Albert Ellis

4) วธใหการปรกษาแบบสมพนธภาพระหวางบคคล ซงพฒนาขนโดย Eric Berne 5) วธการใหการปรกษาแบบแอดเลอร ซงพฒนาขนโดย Alfred Adler 6) วธการใหการปรกษาแบบพฤตกรรมนยม ซงพฒนาขนโดย กลมนกพฤตกรรม

Behavioralism 7) วธการใหการปรกษาแบบพฒนาการ ซงพฒนาขนโดย Blocher 8) วธใหการปรกษาแบบเผชญความจรง ซงพฒนาขนโดย William Glasser


ห น า | 89



9) วธใหการปรกษาโดยหลกทฤษฎสงกปแหงตน ซงพฒนาขนโดย Purkey & Schmidt

1.4 บรการจดวางตวบคคล ( Placement Service) เปนบรการทชวยเหลอบคคลใหได อยในภาวะทเหมาะสมเทาทจะเปนไปไดตามศกยภาพของเขาการจดวางตวบคคลท าไดทงดานการศกษา ดานอาชพ ดานสวนตวและสงคมการวางตวบคคลจะมลกษณะกจกรรมดงตวอยางตอไปน

1) ใหบคคลไดก าหนดตนเองในต าแหนงทเหมาะสม เชน นกเรยนไดเลอกวชาเรยนหรอ หลกสตรทเหมาะสมกบตน

2) เลอกกจกรรมเสรมหลกสตรขณะอยในโรงเรยนไดเหมาะสม 3) เลอกหลกสตรวชาชพไดเหมาะสม 4) เลอกสถาบน/ คณะวชาทศกษาตอไดเหมาะสม 5) เลอกงานเตมเวลา หรองานพเศษไดเหมาะสม 6) คนพบสภาพงานทเหมาะสมหลงจากส าเรจการศกษาแลว

นอกจากนการจดวางตวบคคลส าหรบในองคกรยงอาจไดแกกจกรรมตอไปน 1) การไดอยในหนาทงานทเหมาะสม 2) การไดรบการเพมทกษะทยงขาดหรอบกพรองอย 3) การไดรบความชวยเหลออยางเหมาะสมเมอมปญหาทางเศรษฐกจ เชน ใหไดท างาน

นอกเวลาเพอมรายไดพเศษ 4) การไดเขารวมชมชน สมาคมตามทถนด สนใจ 5) การไดรบการจดใหอยในกลมเพอนทรวมงานกนไดดในการด าเนนการอาจใชกจกรรม

เหลานครงละหนงหรอหลายกจกรรมรวมกน เพอใหไดผลตามเปาหมาย 2.1.5 บรการตดตามและประเมนผล ( The Follow-up Service & Evaluation

Service) ในบรการนจะตองมอยางนอย 2 ภารกจอยดวยกน คอ (1) บรการตดตามผล ( Follow up Service) (2) บรการประเมน ( Evaluation Service) บางแหงไดรวมเอางานวจย ( Research Service) เขาไวดวยแตในทนจะหมายรวมเพยง 2 บรการแรกเทานนบรการวจยจะไดน าไปไวในภารกจวชาการ ซงจะไดกลาวถงตอไป บรการตดตามผล เปนการส ารวจหรอประเมนอยางเปนระบบเพอความมนใจวาการแนะแนว ไดชวยใหผรบบรการไดบรรลความตองการในระดบพงพอใจซงอาจแสดงใหเหนในลกษณะทผรบบรการประสบความส าเรจหรอไมจากการเลอกเรยนในแผนการเรยนหรอหลกสตร สามารถปรบตวไดหรอไม กบงานอาชพ หรองานพเศษทเลอกท ามความสขเพยงใดกบการเขารวมกลมชมรมหรอสมาคมทเขา ตดสนใจเขาเปนสมาชก บรการประเมนผล ถอเปนบรการทท าใหบรการแนะแนวมความสมบรณ ครบถวน การด าเนน งานแนะแนวจ าเปนตองมการประเมนเพอตรวจสอบประสทธภาพ ประสทธผลของการด าเนนงาน


ห น า | 90



ตรวจสอบวาการท างานบรรลเปาหมายหรอไมเพยงใด การประเมนผลอาจประเมนในสวนยอย เปนเฉพาะกจกรรม หรอประเมนเปนสวนรวมคองานแนะแนวทงโครงการ ซงถาเปนไปไดควรกระท าทงสองอยางความแตกตางระหวางการตดตามผลกบการประเมนผล อยตรงทวา การตดตามผลนนอยในกระบวนการของการแนะแนว ยงใหการดแลสงเกตผรบบรการตอไป เพอชวยผรบบรการไดกาวไปสจดหมายปลายทาง สวนการประเมนผลนนมงทจะหาขอสรปตดสนวา การด าเนนงานแนะแนวนนไดผลหรอไมเพยงใดและทเปนความตางอกประการกคอการตดตามนนให ความสนใจสภาวะปจจบนของผรบบรการอนเปนผลของการแนะแนวแตการประเมนผลนนใหความสน ใจกระบวนการแนะแนวทงหมด ตงแตปจจยปอน ( Input) กระบวนการ ( Process) และผลผลต ( Product) โดยเนนประสทธภาพ ประสทธผล รวมถงการจดการและการใชทรพยากรตาง ๆ ดวย (ทมา: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)

3.2.11 ครแนะแนวกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

บทบาทหนาทของครแนะแนว 1. บทบาทตอระบบงานแนะแนวในโรงเรยน 2. บทบาทตอระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 1) บทบาทตอระบบงานแนะแนวในโรงเรยน

(1) เปนผวางแผนและจดท าโครงการแนะแนว เพอเสนอผบรหารตามนโยบายของ สถานศกษาโดยมการส ารวจสภาพแวดลอม และขอมลจากเดกหรอผเรยนทกคนในสถานศกษา เพอให การวางแผนและโครงการตอบสนองตอปญหาและความตองการของเดกและชมชน

(2) เปนผรบผดชอบในการด าเนนงาน การประสานงาน และการตดตามประเมนผล การจดบรการแนะแนว ใหครอบคลม 5 บรการ 3 ประเภท ตามแผนงานและโครงการทก าหนด

(3) เปนผจดท าแผนการจดกจกรรมแนะแนว เพอพฒนาผเรยนตามหลกสตรและ กจกรรมสงเสรมหรอบ าบดพเศษ เฉพาะราย เฉพาะกลม

(4) เปนผใหค าปรกษาแกคร ผปกครอง และนกเรยนทมปญหาซบซอน เกนความ สามารถของครทปรกษา หรอสงตอเดกไปยงผเชยวชาญเฉพาะทาง หากปญหานนเกนความสามารถ ของตนเอง

(5) เปนผจดท าแผนงานและด าเนนการในการพฒนาคร หรอบคลากรแนะแนว ในสถานศกษา

2) บทบาทตอระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ดวยบทบาทของครแนะแนวทท าหนาทเปนเลขานการในทมประสาน ตามระบบ

การดแลชวยเหลอนกเรยน จงมแนวทางในการพฒนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ดงน


ห น า | 91



กระบวนการ ภาระหนาท หมายเหต

1. การรจกนกเรยนเปน รายบคคล

1. จดสราง/จดหา/รวบรวมเครองมอเพอการรจก นกเรยนเปนรายบคคลไวบรการครทปรกษา ครประจ าชน

2. การคดกรองนกเรยน 1. รวมก าหนดเกณฑการคดกรองนกเรยนของโรงเรยน 2. รวมประชมกลมเพอการคดกรองนกเรยนในกรณ ทครประจ าชนไมสามารถสรปผลการคดกรองได 3. รวมจดท าสารสนเทศการคดกรองนกเรยน 4. เปนทปรกษาครประจ าชนในการคดกรองนกเรยน

3. การสงเสรมและ พฒนานกเรยน

1. จดหา สรางเพอใหมและฝกทกษะการใชเครองมอ วดศกยภาพหรอความสามารถพเศษของนกเรยน เพอเออใหครทปรกษา ครประจ าชนใช 2. จดท าโครงการ กจกรรมเพอสงเสรมศกยภาพ นกเรยนตามผลการคดกรองนกเรยน (ดานศกยภาพ/ความสามารถพเศษ) 3. ใชขอมลสารสนเทศการคดกรองนกเรยนของ โรงเรยน (ดานศกยภาพ/ความสามารถพเศษ) เพอเปนขอมลในการเสรมสรางศกยภาพนกเรยนราย บคคลหรอรายกลมดงน 3.1 ในคาบกจกรรมแนะแนวหรอคาบโฮมรม 3.2 บรการสนเทศ 3.3 ใหการปรกษา 3.4 บรการจดวางตวบคคล 3.5 การตดตามและประเมนผล 4. สนบสนนสงเสรมดานสอเอกสารในการจดกจกรรม ประชมผปกครองชนเรยนใหครทปรกษาครประจ าชน เชน ความรความเขาใจในการดแลเดกวยรน จตวทยาวยรน เปนตน 5. เปนแกนน าในการจดท า แผนการจดกจกรรม โฮมรมและสรางทกษะในการจด กจกรรมโฮมรม ใหกบครทปรกษา ครประจ าชน


ห น า | 92



4. การปองกนและ แกไขปญหา

1. จดท าโครงการกจกรรมเพอปองกนและแกไขปญหา นกเรยนตามสารสนเทศผลการ คดกรองนกเรยน ของโรงเรยน (ดานการเรยน-สขภาพกาย-สขภาพจต-เศรษฐกจ-การคมครองนกเรยน-สารเสพตด-เพศ-ความปลอดภย) 2. รบการสงตอนกเรยนจากครทปรกษา ครประจ าชน เพอการแกไขปญหา ในกรณท เปนปญหายงยาก ซบซอน และครทปรกษา ครประจ าชนไมสามารถ แกไขได 3. รวมประชมกลมเพอแกไขปญหานกเรยนเปน รายกรณ (case conference) 4. ประสานเครอขายวชาชพเพอรวมแกไขปญหา นกเรยนในลกษณะการมสวนรวม 6. จดท าโครงการ กจกรรมเพอเสรมสรางศกยภาพ ครทปรกษา ครประจ าชน ใหมทกษะในการแกไข ปญหานกเรยน เชน อบรม ประชมปฏบตการ ศกษาดงาน ฯลฯ 6.1 เทคนคการใหค าปรกษาเบองตน 6.2 การเขยนแผนการจดกจกรรมโฮมรม 6.3 โปรแกรมจตสงคมบ าบดในโรงเรยน 6.4 การสรางการรกและเหนคณคาในตนเอง 6.5 การสรางความเขมแขงทางใจใหกบนกเรยน 6.6 การสอนทกษะชวตฯลฯ

5. การสงตอ 1. จดท า จดหาเครองมอเพอการสงตอใหบรการ ครทปรกษา ครประจ าชน 2. ประสานเครอขายการสงตอภายนอกเพอเตรยมการ ในการสงตอนกเรยนไปยงหนวยงานองคกรภายนอก กรณทตองสงตอภายนอก 3. รบการสงตอนกเรยนจากครทปรกษาครประจ าชน เพอการแกไขปญหา และในกรณทเปนปญหายงยาก ซบซอนและครทปรกษาครประจ าชนไมสามารถ แกไขได


ห น า | 93



4. ตดตามประเมนผลการสงตอภายนอก และรายงาน ใหผเกยวของทราบ

3.2.12 แนวทางการจดกจกรรมแนะแนว

กจกรรมแนะแนวเปนกจกรรมทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหรจกตนเอง รรกษสงแวดลอม สามารถคดตดสนใจ คดแกปญหา ก าหนดเปาหมายวางแผนชวตทงในดานการศกษาและอาชพสามารถ ปรบตนไดอยางเหมาะสม นอกจากนยงชวยใหครรจกและเขาใจผเรยน ทงยงเปนกจกรรมทชวยเหลอ และใหคา ปรกษาแกผปกครองในการมสวนรวมพฒนาผเรยน

หลกการ เปนกจกรรมทจดใหสอดคลองกบสภาพปญหา ความตองการ ความสนใจธรรมชาตของ ผเรยนและวสยทศนของสถานศกษาทตอบสนองจดมงหมายหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ใหครอบคลมทงดานการศกษา อาชพ สวนตวและสงคม เนนผเรยนเปนส าคญผเรยนมสวนรวมในการปฏบตกจกรรม จนเกดการเรยนร และเกดทกษะชวต โดยมครผรบผดชอบจดกจกรรมและประสานความรวมมอกบครหรอผมสวนเกยวของ วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนรจก เขาใจ รก และเหนคณคาในตนเองและผอน 2. เพอใหผเรยนสามารถวางแผนการศกษา อาชพ รวมทงการด าเนนชวตและสงคม 3. เพอใหผเรยนสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม และอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

ขอบขาย การจดกจกรรมแนะแนวมองคประกอบ 3 ดาน ดงน

1. ดานการศกษา ใหผเรยนไดพฒนาตนเองในดานการเรยนอยางเตมตามศกยภาพ รจก แสวงหาและใชขอมลประกอบการวางแผนการเรยนหรอการศกษาตอไดอยางมประสทธภาพ มนสยใฝรใฝเรยน มวธการเรยนร และสามารถวางแผนการเรยนหรอการศกษาตอไดอยางเหมาะสม

2. ดานอาชพ ใหผเรยนไดรจกตนเองในทกดาน รและเขาใจโลกของงานอาชพอยาง หลากหลาย มเจตคตทดตออาชพสจรต มการตรยมตวสอาชพ สามารถวางแผนเพอประกอบอาชพ ตามทตนเองมความถนดและสนใจ 3. ดานสวนตวและสงคม ใหผเรยนรจกและเขาใจตนเองรกและเหนคณคาของตนเอง และผอนมวฒภาวะทางอารมณ มเจตคตทดตอการมชวตทดมคณภาพ มทกษะชวตและสามารถ ปรบตวด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข


ห น า | 94



แนวการจดกจกรรม 1. ศกษาวเคราะหสภาพปญหา ความตองการ ความสนใจ ธรรมชาตของผเรยน 2. วเคราะหสมรรถนะส าคญของผเรยน คณลกษณะทพงประสงค วสยทศนของสถานศกษา

และวเคราะหขอมลของผเรยนเปนรายบคคล 3. ก าหนดสดสวนของกจกรรมแนะแนวใหครอบคลมดานการศกษา ดานอาชพ ดานสวนตว

และสงคม โดยยดสภาพปญหา ความตองการ ความสนใจ ตลอดจนธรรมชาตของ ผเรยนและเปาหมายของสถานศกษา โดยคร ผปกครอง และผเรยนมสวนรวม

4. ก าหนดวตถประสงคการจดกจกรรมแนะแนวของสถานศกษาเปนระดบการศกษา และชนป 5. ออกแบบการจดกจกรรมแนะแนว ประกอบดวย ชอกจกรรม วตถประสงค พฤตกรรม

ผเรยน หลกฐานการทา กจกรรม วธการจดกจกรรม วธการประเมนผล ภาคเรยนและจ านวนเวลา ทจดกจกรรมแนะแนว

6. จดท าแผนการจดกจกรรมแนะแนวรายชวโมง ประกอบดวย ชอกจกรรม เวลา วตถประสงค สาระส าคญ ชนงาน/ภาระงาน วธการจดกจกรรม สอ/อปกรณ และการประเมนผล

7. จดกจกรรมแนะแนวตามแผนการจดกจกรรมแนะแนวและประเมนผลกจกรรม 8. ประเมนเพอตดสนผล และสรปรายงาน

3.2.12 การประเมนกจกรรมแนะแนว

การประเมนกจกรรมแนะแนว ม 2 ลกษณะ คอ ลกษณะท 1 การประเมนเพอพฒนาผเรยน อาจประเมนไดจากคร นกเรยนและผปกครองโดย

ด าเนนการ 1) ครผจดกจกรรมรบผดชอบในการวางแผนการประเมน ด าเนนการประเมน น าผลการ

ประเมนไปพฒนาผเรยนอยางตอเนอง และรายงานผลการด าเนนงานใหผเกยวของทราบ 2) ผเรยนอาจมสวนรวมในการวางแผนการประเมน ประเมนตนเองและเพอน 3) ผปกครองอาจมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการประเมน ประเมนผล การพฒนา

ผเรยน โดยประสานรวมมอกบครผจดกจกรรม ลกษณะท 2 การประเมนเพอตดสนผลการเรยน ครผจดกจกรรมตรวจสอบเวลาการเขารวม

กจกรรม และประเมนผลการปฏบตกจกรรม ดวยวธการทหลากหลาย ตดสนผลการประเมนเปน “ผาน” และ “ไมผาน” ดงน

ผาน หมายถง ผเรยนมเวลาเขารวมกจกรรม ปฏบตกจกรรม และมผลงาน/ชนงาน/คณลกษณะ ตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด

ไมผาน หมายถง ผเรยนมเวลาเขารวมกจกรรมไมครบตามเกณฑ ไมผานการปฏบตกจกรรม หรอมผลงาน/ชนงาน/คณลกษณะไมเปนไปตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด


ห น า | 95




ห น า | 96




ห น า | 97




ห น า | 98



4. การพฒนาผเรยน

4.1 ความเปนมา และความส าคญ ตามทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง

(พ.ศ. 2552 – 2561) โดยมวสยทศนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ ภายในป 2561 จะตองม การปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบใน 3 ประเดนหลกคอ การพฒนาคณภาพ มาตรฐานการศกษา และการเรยนรของคนไทยเพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรทมคณภาพ อยางทวถง สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารและการจดการศกษา ทงนไดก าหนด กรอบแนวทางในการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบไว 4 ประการ คอ การพฒนา คณภาพคนไทยยคใหม การพฒนาคณภาพครยคใหม การพฒนาคณภาพสถานศกษา และแหลงเรยนร ยคใหม และการพฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม 4.2 ความเชอมโยงระหวางนโยบายดานการศกษาและ หลกสตร สจดเนนการพฒนาผเรยน

วสยทศน คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ เปาหมาย ภายในป 2561 มการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบ ประเดนหลกของเปาหมายปฏรปการศกษา

1. พฒนาคณภาพ มาตรฐานการศกษา และการเรยนรของคนไทย 2. เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ 3. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารและการจดการศกษา

กรอบแนวทางในการปฏรปการศกษา และการเรยนรอยางเปนระบบ 1. พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม 2. พฒนาคณภาพครยคใหม 3. พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรใหม 4. พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม

จดเนนการพฒนาผเรยน ดานความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะของผเรยน

โรงเรยนจะตองประกนไดวาผเรยนทกคนม ความสามารถ ทกษะและคณลกษณะ ของผเรยนตามจดเนน


ห น า | 99



4.3 แนวทางการพฒนาผเรยน

1) ดานการจดการเรยนร 1. โรงเรยนตองจดการเรยนรใหผเรยนมความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะทเปนจดเนน

พรอมทงผลกดน สงเสรม ใหครผสอนออกแบบและจดการเรยนรตามความถนด ความสนใจ เตมศกยภาพของผเรยน

2. การจดการเรยนรพงจดใหเชอมโยงกบวถชวต เนนการปฏบตจรงทงในและนอกหองเรยน โดยจดกจกรรมนอกหองเรยนไมนอยกวารอยละ 30 ของเวลาเรยน

3. ใชสอ เทคโนโลยทหลากหลาย เพอใหผเรยนสนกกบการเรยน และเพมพนความร ความเขาใจ

4. แสวงหาความรวมมอจากชมชน จดแหลงเรยนร ภมปญญาทองถนมารวมใน การจดการเรยนร

5. ผบรหารตองเปนผนา ทางวชาการ ตลอดจนก ากบ ดแล นเทศการจดการเรยนร อยางสม าเสมอ และน าผลการนเทศมาปรบปรง พฒนาการเรยนการสอนของคร

2) ดานการวดและประเมนผล ครทกคนวดผลและประเมนผลผเรยนเปนรายบคคลตามจดเนนดวยวธการและเครองมอท หลากหลาย เนนการประเมนสภาพจรง ใชผล 4.4 จดเนนการพฒนาผเรยน

การขบเคลอนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 และการปฏรปการศกษา ในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) ใหประสบผลส าเรจตามจดเนนการพฒนาผเรยน โดยให ทกภาคสวนรวมกนด าเนนการ กระทรวงศกษาธการไดก าหนดจดเนนการพฒนาผเรยน ดงน


ห น า | 100



4.5 สาระส าคญของจดเนนการพฒนาผเรยน

จดเนนการพฒนาผเรยน คอ คณภาพในตวผเรยนทมความครอบคลมในดานความ สามารถและทกษะตลอดจนคณลกษณะทจะชวยเสรมสรางใหผเรยนมคณภาพบรรลตามเปาหมาย ของหลกสตร ซงก าหนดไว ดงน

1. ดานความสามารถ และทกษะ ชนประถมศกษาป ท 1 – 3 เปนชวงชนทจา เปนตองปพนฐานความสามารถ และ

ทกษะการอานออก เขยนได คดเลขเปน มทกษะการคดขนพนฐาน ทกษะชวต และทกษะการสอสาร อยางสรางสรรคตามชวงวย

ชนประถมศกษาป ท 4- 6 พฒนาความสามารถใหสงขนจนสามารถอานคลอง เขยนคลอง คดเลขคลอง มทกษะการคดขนพนฐาน ทกษะชวต และทกษะการสอสารอยาง สรางสรรคตามชวงวย

ชนมธยมศกษาป ท 1–3 มงพฒนาตอยอด พฒนาความสามารถในการแสวงหา ความรดวยตนเอง ความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร ทกษะการคดขนสง ทกษะชวต ทกษะ การสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย

ชนมธยมศกษาป ท 4-6 มงพฒนาตอเนอง พฒนาดานความสามารถในการ แสวงหาความรเพอการแกปญหา ความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร เนนเพมเตม ความสามารถดานการใชภาษาตางประเทศโดยเฉพาะภาษาองกฤษใหสามารถสอสารไดทกษะการคด ขนสง ทกษะชวต ทกษะการสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย

2. ดานคณลกษณะ


ห น า | 101



ดานคณลกษณะ มงเนนใหผเรยนทกระดบชนมความเปนพลเมอง รกชาต ศาสน กษตรย ซอสตยสจรต มวนย ใฝ เรยนร อยอยางพอพยง มงมนในการทา งาน รกความเปนไทย และม จตสาธารณะ ซงเปนคณลกษณะทก าหนดไวตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และมคณลกษณะนสยทตองเนนเปนการเฉพาะในแตละชวงวย และพฒนาตอเนองในทกชวงชน ดงน ชน ป. 1 – 3 เนนความใฝ ด ชน ป. 4 – 6 ใฝ เรยนร ชน ม. 1 – 3 อยอยางพอเพยง และ ชน ม. 4 – 6 มความมงมนในการศกษา และการท างานโดยสอดแทรกในกจกรรมการเรยน การสอนทงในหองเรยน และนอกหองเรยน ตลอดจนกจกรรมพฒนาผเรยน 4.6 ความหมายของจดเนนการพฒนาผเรยน

1) ดานความสามารถ และทกษะ ชนประถมศกษาป ท 1 – 3

1. อานออก หมายถง ความสามารถรบรและเขาใจความหมายของค า ประโยค ขอความ สนๆ เรองราวในสอตางๆ หรอในหนงสอไดตามระดบชนของผเรยน

2. เขยนได หมายถง ความสามารถเขยนค า ประโยค ขอความสนๆ เรองราวไดถกตอง เหมาะสมตามระดบชนของผเรยน

3. คดเลขเปน หมายถง มวธการคดไดหลายรปแบบ และสามารถนาไปประยกตใชได 4. ทกษะการคดขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการแสดงออกถงพฤตกรรม

ทกษะการคดขนพนฐาน ซงแบงไดเปน 2 กลมยอย คอ กลมท 1 ทกษะการสอสาร ประกอบดวย ทกษะการฟง ทกษะการอาน ทกษะการ

พด ทกษะการเขยน กลมท 2 ทกษะการคดทเปนแกน เชน ทกษะการสงเกต ทกษะการจดกลม

ทกษะการรวบรวมขอมล ทกษะการเชอมโยง ทกษะการจ าแนกประเภท ทกษะการเปรยบเทยบ 5. ทกษะชวต หมายถง การเนนใหมความสามารถในการรจกตนเอง มองตนเอง และ

ผอนในแงบวก และจดการกบอารมณของตนเองได 6. ทกษะการสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย หมายถง ความสามารถในการรบและ

สงสาร อนไดแก การพด การฟง การอาน และการเขยนไดตรงตามวตถประสงค โดยใชค า สภาพ

ชนประถมศกษาป ท 4 – 6 1. อานคลอง หมายถง ความสามารถอานออกเสยงชดเจน ถกตอง ตามหลกเกณฑ

การอานในระยะเวลาทเหมาะสมกบระดบชนของผเรยน และสามารถจบใจความเรองทอานได 2. เขยนคลอง หมายถง ความสามารถเขยนค า ประโยค ขอความ เรองราว ถกตองตาม

หลกเกณฑทางภาษาไดรวดเรวในระยะเวลาทเหมาะสมตามระดบชนของผเรยน


ห น า | 102



3. คดเลขคลอง หมายถง ความสามารถในการคดหาค าตอบไดรวดเรว และถกตอง 4. ทกษะการคดขนพนฐาน หมายถง ความสามารถในการแสดงออกถงพฤตกรรม

ทกษะการคดขนพนฐาน ซงแบงไดเปน 2 กลมยอย คอ กลมท 1 ทกษะการสอสาร ประกอบดวย ทกษะการฟง ทกษะการอาน ทกษะ

การพด ทกษะการเขยน กลมท 2 ทกษะการคดทเปนแกน เชน ทกษะการตงคา ถาม ทกษะการใหเหตผล

ทกษะการแปลความ ทกษะการตความ ทกษะการสรปอางอง ทกษะการนา ความรไปใช 5. ทกษะชวต หมายถง การเนนใหมความสามารถในการปรบตว รกและเหนคณคาใน

ตนเอง ภาคภมใจ เชอมนในตนเองและผอน เคารพสทธของตนเองและผอน 6. ทกษะการสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย หมายถง ความสามารถในการรบ

และสงสาร อนไดแก การพด การฟง การอาน และการเขยนและแสดงความคดเหนไดอยางมเหตผล ชนมธยมศกษาป ท 1 – 3

1. การแสวงหาความรดวยตนเอง หมายถง การใชวธการ กระบวนการศกษาคนควา และน าความรทไดมาวเคราะห และสงเคราะหดวยตนเอง เพอนาไปใชในการพฒนาตนเอง ทงใน ดานการศกษาตอ และการด ารงชวต

2. การใชเทคโนโลยเพอการเรยนร หมายถง ความสามารถในการน า แนวคด หลกการ เทคนคความร วธการกระบวนการทางเทคโนโลยใชเปนเครองมอในการเรยนรและประยกตใช ในการท างาน เพอเพมประสทธภาพของงาน

3. ทกษะการคดขนสง หมายถง ทกษะการคดซงตองอาศยทกษะการสอความหมายและ ทกษะการคดทเปนแกนหลาย ๆ ทกษะในแตละขนตอน ทกษะการคดขนสงจะพฒนาไดกตอเมอ มการพฒนาทกษะการคดขนพนฐานจนเกดความช านาญ ทกษะการคดขนสง ประกอบดวย ทกษะยอย ๆทส าคญ เชน ทกษะการวเคราะห ทกษะการประเมน ทกษะการสรปลงความเหน ทกษะการประยกตใชความร ทกษะการสงเคราะห ทกษะการคดสรางสรรค ทกษะการคด อยางมวจารณญาณ

4. ทกษะชวต หมายถง การเนนใหมความสามารถในการก าหนดเปาหมาย วางแผนชวต มจตอาสา ปองกนและหลกเลยงจากสถานการณคบขน และท างานรวมกบผอนบนพนฐาน ความเปนประชาธปไตย

5. การสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย หมายถง ความสามารถในการรบ และสงสาร อนไดแก การพด การฟง การอาน และการเขยน วเคราะห วจารณ ไดอยางมเหตผล เปนประโยชน ตอสวนรวม


ห น า | 103



ชนมธยมศกษาป ท 4 – 6 1. แสวงหาความรดวยตนเองเพอการแกปญหา หมายถง การใชวธการกระบวนการ

แสวงหาความร และน ามาวเคราะห และสงเคราะห เพอน าไปใชในการแกปญหาทงในดาน การศกษาตอ และการด ารงชวต

2. การใชเทคโนโลยเพอการเรยนร หมายถง ความสามารถในการน า แนวความคด หลกการ เทคนค ความร วธการ กระบวนการทางเทคโนโลยใชเปนเครองมอในการเรยนร และ ประยกตใชในการท างาน

3. ภาษาตางประเทศ (ภาษาองกฤษ) หมายถง ทกษะการฟง การพด การอาน และ การเขยน ซงเปนเครองมอในการรบสาร และสงสารไดตรงความหมาย คลองแคลว ถกตอง ชดเจน

4. ทกษะการคดขนสง หมายถง ทกษะการคดซงตองอาศยทกษะการสอความหมาย และทกษะการคดทเปนแกนหลาย ๆ ทกษะในแตละขนตอน ทกษะการคดขนสงจะพฒนาไดกตอเมอ มการพฒนาทกษะการคดขนพนฐาน จนเกดความช านาญ ทกษะการคดขนสงประกอบดวยทกษะยอย ๆ ทส าคญ เชน ทกษะการคดแกปญหาอยางสรางสรรค

5. ทกษะชวต หมายถง เนนการใหมความสามารถในการปรบเปาหมาย แผนและทศทาง การดาเนนชวตสความส าเรจ วางตวและก าหนดทาทไดเหมาะสมกบสถานการณ ประเมน และสราง ขอสรปบทเรยนชวตของตนเอง

6. การสอสารอยางสรางสรรคตามชวงวย หมายถง ความสามารถในการรบ และ สงสาร อนไดแก การพด การฟง การอาน และการเขยน แสดงความคดใหมจากเรองทฟง ด และอานทเปนประโยชนตอสวนรวม

2) ดานคณลกษณะ จดเนนดานคณลกษณะสาหรบผเรยนทกระดบชน เปนคณลกษณะทพงประสงคซง ก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ระดบ ป.1 – ม.6) ไดแก

1) รกชาต ศาสน กษตรย หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการเปนพลเมองดของ ชาต ธ ารงไวซงความเปนไทย ศรทธา ยดมนในศาสนา และเคารพเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

2) ซอสตยสจรต หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการยดมนในความถกตอง ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองและผอน ทงกาย วาจา ใจ

3) มวนย หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการยดมนในขอตกลง กฎเกณฑ และ ระเบยบขอบงคบของครอบครว โรงเรยน และสงคม

4) ใฝ เรยนร หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความตงใจ เพยรพยายามในการเรยน แสวงหาความรจากแหลงเรยนรทงภายในและภายนอกโรงเรยน

5) อยอยางพอเพยง หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการด าเนนชวตอยางพอประมาณ มเหตผล รอบคอบ มคณธรรม มภมคมกนในตวทด และปรบตวเพออยในสงคมไดอยางมความสข


ห น า | 104



6) ความมงมนในการท างาน หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความตงใจและ รบผดชอบในการท าหนาทการงาน ดวยความเพยรพยายาม อดทน เพอใหงานส าเรจตามเปาหมาย

7) รกความเปนไทย หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความภาคภมใจ เหนคณคา รวมอนรกษ สบทอดภมปญญาไทย ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะและวฒนธรรม ใชภาษาไทย ในการสอสารไดอยางถกตองและเหมาะสม

8) มจตสาธารณะ หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการมสวนรวมในกจกรรมหรอ สถานการณทกอใหเกดประโยชนแกผอน ชมชน และสงคม ดวยความเตมใจ กระตอรอรน โดยไม หวงผลตอบแทน

4.7 จดเนนดานคณลกษณะนสยสาหรบผเรยนในแตละชวงวย

ระดบชน ป. 1 - 3 ไดแก ใฝ ด หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความมเหตผล รจก แยกแยะถกและผด รกความสนต เขาใจและยอมรบในความแตกตางทางความคด

ระดบชน ป. 4 - ๖ ไดแก ใฝ เรยนร หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงนสยรกการอาน และแสวงหาความรเพมเตม

ระดบชน ม.1 - ม.3 ไดแก อยอยางพอเพยง หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถง การด าเนนชวตดวยความประหยด ไมฟมเฟอย ไมเนนวตถนยม

ระดบชน ม.4 - ม.6 ไดแก มงมนในการศกษาและการท างาน หมายถง คณลกษณะ ทแสดงออกถงความตงใจและรบผดชอบในการศกษาและการท าหนาทการงาน ดวยความเพยร พยายาม อดทน เพอใหงานส าเรจ 4.8 แนวทางการพฒนาคณภาพผเรยน

การด าเนนการตามจดเนนการพฒนาคณภาพผเรยนในการขบเคลอนหลกสตร และการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) สการปฏบตในสถานศกษานน ครเปนบคลากรส าคญทสดในการด าเนนการในระดบหองเรยนในการจดการเรยนร การวดและ ประเมนผล เพอใหผเรยนบรรลเปาหมายตามจดเนนการพฒนาคณภาพผเรยน 4.8.1 แนวปฏบตระดบสถานศกษา

ขนท 1. ท าความเขาใจใหกระจาง ประเดนทเกยวของ 1. นโยบาย จดเนน ยทธศาสตร และเป าหมายการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน 2. แนวทางการพฒนาคณภาพผเรยน ตามจดเนน 3. บทบาทหนาทของผเกยวของทงในและนอกโรงเรยน


ห น า | 105



4. แนวทางการออกแบบหลกสตรและตารางการเรยนรทเหมาะสมกบการพฒนาคณภาพ ผเรยนตามจดเนน

วธการ 1. ประชมชแจง 2. ประชาสมพนธผานสอตาง ๆทงในระดบสถานศกษาและชมชน

ขนท 2. ตรวจสอบทบทวนวเคราะหจดเดน จดพฒนา ประเดนทเกยวของ 1. คณภาพผเรยนในภาพรวมของสถานศกษาทงจดเดนและจดพฒนา เชน ผลการประเมน

ในระดบชาต สมศ. เขตพนทการศกษา โรงเรยน ฯลฯ 2. ผลการเรยนของผเรยนแยกเปนระดบชนและรายวชาระดบสถานศกษาเขตพนทการศกษา วธการ 1. ตรวจสอบเอกสาร ขอมลตาง ๆ 2. วเคราะหขอมลทเกยวของ 3. ประชมเชงปฏบตการ 4. ประชมสมมนา

ขนท 3. ก าหนดเปาหมาย การพฒนา คณภาพผเรยนตามจดเนน ประเดนทเกยวของ 1. ตวชวดภาพความส าเรจของสถานศกษา ระยะท 1 ภาคเรยนท 1 2. ตวชวดภาพความส าเรจของสถานศกษา ระยะท 2 ภาคเรยนท 2 วธการ 1. ประชม วางแผน 2.จดท าแผนพฒนาคณภาพ

ขนท 4. ก าหนดภาระงานการพฒนาคณภาพตามจดเนน

ประเดนทเกยวของ 1. ทบทวนจดแขง จดออนของหลกสตรสถานศกษาในแตละองคประกอบ เชน วสยทศน

โครงสรางเวลาเรยน การจดรายวชา/กจกรรมเพมเตม การจด ตารางเรยน ฯลฯ 2. ออกแบบหลกสตรการเรยนรทสอดคลองกบการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน 3. ปรบโครงสรางเวลาเรยน และตารางเรยนใหสอดคลองกบหลกสตร การเรยนรทออกแบบไว 4. ออกแบบการจดการเรยนรใหสงเสรมการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน 5. จดหา จดท า สอ แหลงเรยนร และภมปญญาทองถนทเหมาะสมกบการจดการเรยนร 6. ออกแบบการวดและประเมนผลทหลากหลายและเหมาะสมกบผเรยนโดยเนนตามสภาพจรง


ห น า | 106



วธการ 1. ประชม ทบทวนหลกสตร ฯ และปรบปรงหลกสตร 2. ประชมปฏบตการปรบโครงสราง เวลาเรยน และจดท าแผนการเรยนร 3. ส ารวจ จดหา พฒนาสอ และแหลงเรยนร

ขนท 5. ด าเนนการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน ประเดนทเกยวของ 1. จดการเรยนรตามหลกสตรและ ตารางเรยนทออกแบบไว โดยเนนการพฒนาคณภาพ

ผเรยนตามจดเนน 2. วดและประเมนผลความกาวหนาของผเรยนระหวางเรยน 3. วดและประเมนผลคณภาพผเรยน ตามตวชวดของจดเนน วธการ 1. ครจดกจกรรมการเรยนรอยางหลากหลายทงในและนอกหองเรยน 2. ออกแบบการวดและประเมนผลทสอดคลองกบจดเนน

ขนท 6. ตรวจสอบปรบปรง พฒนา ประเดนทเกยวของ 1. ตรวจสอบ ประเมนผลการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนในขนท 5

1) การใชหลกสตรการเรยนรทสงเสรม 2) การพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน

3) การใชโครงสรางเวลาเรยนตารางเรยนตามรปแบบของหลกสตรการเรยนร 4) การจดการเรยนรทหลากหลายทงในและนอกหองเรยน 5) การวดและประเมนผลทเนนการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน

2. น าผลการตรวจสอบปรบปรงจดออน และพฒนาจดเดน วธการ

1. ประชมครเพอประเมนผลการน าหลกสตรไปใช 2. ผทเกยวของประเมนตนเอง 3. ตรวจสอบแผนการจดการเรยนร ขนท 7. สรป และรายงานผลการพฒนา

ประเดนทเกยวของ 1. สรปผลการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนในดานการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ 2. รายงานผลการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน เมอสนสดตามระยะทก าหนด 3. น าผลจากรายงานไปใชในการวางแผนและพฒนา


ห น า | 107



วธการ 1. ประชมสมมนาแลกเปลยนเรยนร 2. น าเสนอผลงานคณภาพผเรยนตามจดเนน 3. จดนทรรศการแสดงผลงาน หรอประชาสมพนธผลงานสสาธารณชน 4. สรป รายงานผลเสนอผเกยวของ

4.8.2 แนวปฏบตระดบหองเรยน

ขนท 1. ตรวจสอบทบทวนรายวชาและกจกรรมในความรบผดชอบ ประเดนทเกยวของ 1. โครงสรางรายวชา โครงสรางกจกรรมพฒนาผเรยน 2. ตารางเรยนหนวยการเรยนร 3. แผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน และแผนปฏบตการโครงการตาง ๆ 4. สอ แหลงการเรยนร และภมปญญาทองถน 5. คณภาพผเรยนทกระดบทงในภาพรวมและแยกรายวชา เชน NT, O - Net วธการ 1. ศกษาเอกสาร ขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน 2. วเคราะหจดเดน จดพฒนาทกดาน 3. น าขอมลของสถานศกษามาเปรยบเทยบกบแนวทางการพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนน 4. ตรวจสอบ ความสอดคลองของสอ แหลงการเรยนรฯ สถานศกษาทปรบปรงใหมและ

สงทใชอยเดม

ขนท 2. วเคราะหผเรยนเปนรายบคคล ประเดนทเกยวของ 1. ขอมลดานสตปญญา ทกษะความสามารถ และคณลกษณะ 2. สขภาพ รางกาย 3. พนฐานครอบครว เศรษฐกจ 4. สงคม เพอน และผเกยวของ 5. ผลสมฤทธทางการเรยน 6. ผลงานทภาคภมใจประสบความส าเรจ 7. ผลกระทบทเปนปญหา วธการ 1. ศกษา รวบรวมขอมลรายบคคลโดยวธการดงน

1) ตรวจสอบจากขอมล เอกสารของสถานศกษา และPort folio นกเรยน 2) สอบถาม


ห น า | 108



3) สมภาษณ 4) สงเกต ฯลฯ

2. วเคราะหจดเดน จดดอยของผเรยนรายบคคล 3. จดกลมผเรยน โดยใหแตละกลมมความสอดคลองใกลเคยงกนตามจดเนนระดบชน

ขนท 3. ก าหนดแนวทางการจดการเรยนรทสอดคลองกบจดเนน ประเดนทเกยวของ 1. หนวยการเรยนร 2. แผนการจดการเรยนร 3. แผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 4. แผนปฏบตการโครงการและกจกรรมพเศษตาง ๆ 5. สอ แหลงเรยนร ภมปญญา 6. การวดและประเมนผล วธการ 1. ออกแบบการจดการเรยนร และการจดกจกรรมทหลากหลายเหมาะสมกบจดเนน

การพฒนาผเรยน และตารางเรยนทก าหนด 2. จดท า จดหาสอแหลงเรยนร ฯ ใหสอดคลองกบกจกรรมการเรยนรทออกแบบ 3. ออกแบบเครองมอวดผล และประเมนผลทหลากหลาย โดยเนนการประเมนสภาพจรง

ในระดบชนเรยน

ขนท 4. ด าเนนการจดการเรยนร ประเดนทเกยวของ 1. การจดการเรยนรตามจดเนนทงใน และนอกหองเรยน 2. การประเมนความกาวหนาของผเรยน 3. การประเมนคณภาพผเรยนตามจดเนน 4. การพฒนานวตกรรมการเรยนร 5. การวจยเพอพฒนาคณภาพผเรยนในระดบชนเรยน 6. การนเทศ แลกเปลยนเรยนร วธการ 1. จดการเรยนรในหองเรยนตามแผนการจดการเรยนร 2. จดกจกรรมนอกหองเรยนทสงเสรมจดเนนตามศกยภาพผเรยน 3. วดและประเมนผลความกาวหนาของผเรยนและประเมนคณภาพตามจดเนน 4. พฒนานวตกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนเกดการพฒนาเตมตามศกยภาพ

ทงรายบคคลและรายกลม 5. น าผลการประเมนไปใชในการพฒนาและแกไขปญหาผเรยนตามกระบวนการวจย


ห น า | 109



6. ครผสอนและผเกยวของมการนเทศแลกเปลยนเรยนรโดยเนนการสรางความรวมมอ

ขนท 5. น าเสนอผลการพฒนาผเรยนตามจดเนน ประเดนทเกยวของ 1. ผลการพฒนาผเรยนตามจดเนนรายบคคลและรายกลม 2. ผลการพฒนานวตกรรมการเรยนร 3. ผลการวจยในชนเรยน 4. ผลการพฒนาหลกสตรการเรยนรในระดบหองเรยน วธการ 1. ประเมนผล การพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนดวยวธการตาง ๆ 2. วเคราะหและสรปผลการพฒนาผเรยนทงรายกลมและรายบคคลตามจดเนน 3. น าผลการพฒนาผเรยนไปจดท าเปนขอมลในระดบหองเรยนเพอใชในการพฒนา

ผเรยนตามจดเนน 4. สรปผลการน านวตกรรมการเรยนร และการวจยในชนเรยน 5. จดท ารายงานผลการพฒนาผเรยนตามจดเนนระดบหองเรยนในความรบผดชอบ 6. จดท ารายงานผลการพฒนาหลกสตรการเรยนรระดบหองเรยนในความรบผดชอบ


ห น า | 110



5. การบรหารจดการชนเรยน 5.1 แนวคดเกยวกบการบรหารการจดการชนเรยน

1. การบรหารจดการชนเรยน และการเรยนการสอนเปนสงทมความสมพนธ ซงกนและกน การบรหารจดการชนเรยนไมใชจดหมายปลายทางแตเปนสวนหนงทส าคญของบทบาทความเปนผน า ของคร การบรหารจดการชนเรยนไมสามารถแยกจากหนาทการสอน เมอการวางแผนการสอน กคอ การทครก าลงวางแผนการบรหารจดการชนเรยนใหเกดเปนชมชนแหงการเรยนร 2. เปนไปไมไดทจะแยกการบรหารจดการชนเรยนกบการท าหนาทการจดการ เรยนการสอน รปแบบการสอนหรอกลยทธทครเลอกใชแตละรปแบบกมระบบการบรหารจดการของมนเองและม ภารกจเฉพาะของรปแบบหรอกลยทธนน ๆ ทจะมอทธพลตอพฤตกรรมทงของครและนกเรยน เชน ถาครจะบรรยายกจ าเปนทบทเรยนจะตองมความตงใจฟงถาจะใหนกเรยนท างานกลมวธการกจะ แตกตางจากการท างานโดยล าพงของแตละ คนอยางนอยทสดกคอการนง ดงนนภารกจการสอนจง เกยวของทงปญหาการจดล าดบวธการสอนปญหาของการจดการในชนเรยนปญหาการจดนกเรยนให ปฏบตตามกจกรรม ครทวางแผนการบรหารจดการชนเรยนไดอยางเหมาะสมทงกจกรรมการเรยน การสอนและภารกจ กคอ การทครใชการตดสนใจอยางฉลาดทงเวลา บรรยากาศทางกายภาพ และจตวทยา ซงจะท าใหเกดบรรยากาศการเรยนรและลดปญหาดานวนยของนกเรยน 3. การบรหารชนเรยนเปนความทาทายของการเปนครมออาชพความสามารถของครใน การแสดงภาวะผน า ดวยการทสามารถจะบรหารการจดชนเรยนทงดานการจดกจกรรมการเรยนร การบรหารจดการบรรยากาศในหองเรยนการดแลพฤตกรรมดานวนยใหเกดการรวมมอในการเรยน จนเกดการเรยนร และมคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตร 5.2 การบรหารการจดการในหองเรยน

การบรหารจดการชนเรยน ประกอบดวย ความคดทงหมดทงหลายของคร การวางแผน การปฏบตของครในการรเรมสรางสงแวดลอม และสงเสรมการเรยนรอยางเปนล าดบขนตอน มงาน วจยจ านวนมากทชใหเหนวาการบรหารจดการชนเรยนทประสบความส าเรจ ประกอบดวยความสมพนธ ระหวางการบรหารจดการชนเรยนกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนและความสมพนธของทงสอง องคประกอบเปนความสมพนธแบบ SYNERGISTIC คอ การรวมพลงใหเกดผลลพธทมากขน นนคอ ความส าเรจของการบรหารจดการชนเรยน จะมอทธพลตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร

5.2.1 กระบวนการจดการในชนเรยน 4 ขนตอน 1. การก าหนดสภาพทพงปรารถนา (Specifying Desirable condition) คอ การท าใหชนเรยน

อยในสภาพทเกดการเรยนรเตมศกยภาพใหประโยชน 2 ประการ คอ 1.1 ครมทศทางทแนนอน


ห น า | 111



1.2 ครมพฤตกรรมทมงสเปาหมายทตงไว สามารถประเมนผลได 2. การวเคราะหสภาพหองเรยนอยางทเปนอยในปจจบน (Analyzing Existing Classroom

Conditions) 3. การเลอกใชยทธวธ ก ารจดการในชน เรยน (Selecting and Utilizing Managerial

Strategies) 4. การประเมนประสทธภาพการจดการในชนเรยน (Assessing Managerial Effectiveness)

5.2.2 วธการจดการในชนเรยน

1. Weber ประกอบดวย 1) การใชอ านาจ 2) การขมข 3) การใหอสระ 4) การท าตาม 5) การจดการเรยนการสอน 6) การปรบพฤตกรรม 7) การสรางบรรยากาศทางอารมณและสงคม 8) กระบวนการกลม

2. ชคเคด แดนซ ประกอบดวย 1) วธการจดการตามมมมองดานพฤตกรรมศาสตร พนฐานจากการเสรมแรง 2) วธการจดการตามมมมองดานจตวทยา ครตองใหความรก ความเขาใจ 3) วธการจดการตามมมมองการจดการกบกลม การเขามามปฏสมพนธทางสงคม

5.2.3 สงทจะไดจากการจดการในชนเรยน

1. การเรยนการสอนทมประสทธภาพ 2. สภาพแวดลอมของชนเรยนทเออตอการเรยนร 3. ความมระเบยบวนย เคารพกฎระเบยบ ลดทอนปญหาทางพฤตกรรม 4. ความสมพนธทดระหวางครกบเดก เดกกบเดก 5. บรรยากาศทางจรยธรรมและสงคมประชาธปไตย

5.2.4 ลกษณะชนเรยนทด

1. สสนนาด สบายตา อากาศถายเท 2. จดโตะ เกาอ เออตอการเรยนการสอน 3. ใหผเรยนเรยนอยางมความสข 4. ใชประโยชนในชนเรยนใหมคณคา


ห น า | 112



5. จดชนเรยนใหมความพรอมตอการสอนในแตละครง 6. สรางบรรยากาศใหอบอน

5.2.5 รปแบบการจดชนเรยน

แบงตามวธการสอนได 2 แบบ ดงน 1. ชนเรยนแบบธรรมดา “ครเปนศนยกลาง”ไมเออตอหลกสตรใหม

- โตะเรยนอาจเปนโตะเดยวหรอค - ครเปนศนยกลางคอยปอนใหผเรยนตลอดเวลา

2. ชนเรยนแบบนวตกรรม “เออตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน” - โตะครไมจ าเปนตองอยหนา อาจเคลอนยายไปตามมมตางๆ - ครพดนอยลง ใหนกเรยนไดคด ซกถาม แกไขปญหา

5.2.6 การจดทนงส าหรบคร

การจดโตะและทนงของครถอเปนปจจยทส าคญทมอธพลตอบรรยากาศในชนเรยน แมคเลด ฟชเชอรและยเวอรเสนอแนะแนวทางในการพจารณาไวดงน (Joyce McLeod et.al,2003:9)

1. การจดทนงครไวหลงหองเรยน จะเปนการสงเสรมบรรยากาศของการเรยนทเนนนกเรยน ในขณะเดยวกน ครสามารถท างานของตนและสามารถจบตาดพฤตกรรมของนกเรยนไปดวย นอกจากนนยงเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนสามารถพดคยกบครไดโดยทเพอนไมไดสงเกตเหนอกดวย

2. การจดทนงครไวหนาหองเรยน เปนการสงเสรมบรรยากาศของชนเรยนแบบมการควบคม และรสามารถมองเหนความเปนไปสภาพของหองเรยนทวทงหอง ในขณะทครสงใหนกเรยนท างาน แตการจดทนงเชนนครจะไมสามารถพดคยกบนกเรยนเปนการสวนตวได

3. การจดทนงของครไวกลางหองทามกลางทนงของนกเรยน การจดเชนนเปนการสงเสรม บรรยากาศของการทครมบทบาทเปนผอ านวยความสะดวก นกเรยนสามารถมายงโตะครไดงาย แตการ จดทนงเชนนครจะไมสามารถพดคยกบนกเรยนเปนการสวนตวได

4. การจดทนงครไวนอกหองเรยน ท าใหเหนวาครมทท างานเปนสวนตวดงนนการพดคยกบ นกเรยนเปนการเฉพาะจงสามารถท าไดอยางสะดวกแตอาจมปญหาดานการดแลพฤตกรรมนกเรยนไมวา ครจะจดทนงของตนองอยทใดของหองเรยนสงส าคญประการหนงทครควรค านงคอ การจดสงของทอย บนโตะของครดวยความเปนระเบยบเรยบรอยเพราะนอกจากจะไดรบค าชนชมกบผพบเหนแลวยงเปน แ บ บ อ ย า ง ท ด แ ก น ก เ ร ย น ใ น ด า น ค ว า ม ม ร ะ เ บ ย บ อ ก ด ว ย 5.3 ความส าคญการบรหารจดการชนเรยน

ปญหาอยางหนงทพบไดบอยในหลายโรงเรยน คอ การควบคมดแลนกเรยนใหอยใน ระเบยบวนยและตงใจเรยน แมกระทงครทมประสบการณดานการสอนทมความเชอมนในวธการ


ห น า | 113



ควบคมชนเรยน โดยนกเรยนตองเชอฟงและอยในระเบยบวนยอยางเครงครด ซงเปนแนวทางทไม สอดคลองกบแนวการเรยนการสอนในปจจบนทเนนนกเรยนเปนส าคญ ใหนกเรยนไดมสวนรวม ในกจกรรมการเรยนรนนๆ ไดคดลงมอท ากจกรรมอยางกระตอรอรน ตนตว ตนใจ หรอมใจจดจอ ผกพนกบสงทท า มใชเพยง ท าไปใหเสรจภารกจเทานน ดงนนการทครจะจดกจกรรมการเรยนร ให ผเรยนมสวนรวมนน กจกรรมนนจะตองมลกษณะทชวยใหผเรยนมสวนรวมอยาง “active” คอ ชวยใหผเรยนรสกมความกระตอรอรนตนตว มความจดจอ ผกพนกบสงทท า เพอกอใหเกดการสราง องคความรดวยตนเองและครทสามารถด าเนนการดงกลาวใหประสบความส าเรจนนจงไดรบการยอมรบวาเปน “ครมออาชพ”

ดงนน “ครมออาชพ”จงเปนครทมความรในเนอหาวชาทสอนมความสามารถจดการเรยน การสอนอยางเปนระบบมประสทธภาพ รวมถงตองพฒนาทกษะวชาชพของตนเองอยางสม าเสมอ และตอเนองเพอมงพฒนาศกยภาพของนกเรยนอยางแทจรงดงนนการบรหารจดการชนเรยนตลอดจน การสรางบรรยากาศทกระตนสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรหรอสรางองคความรดวยตนเองจงเปนสงทครมออาชพตองใหความส าคญและสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ (ศศธร ขนตธรางกร : 2551)

5.3.1 ความหมายของการจดการชนเรยน

โดยสวนใหญแลวจะเขาใจกนวา การจดการชนเรยน คอ การจดสภาพของหองเรยนทางดาน กายภาพหรอการตกแตงหองเรยนดวยวสดตกแตงเพอเปนการจงใจนกเรยนใหมความสนใจและตงใจ เรยน นนเปนเพยงสวนหนงของการจดการชนเรยนเทานน หากแตตองมการสรางสรรคและเอาใจใส สภาพบรรยากาศภายในหองเรยนดวยเชนกน ครจงเปนบคคลทหลกเลยงไมไดเลยในการรบหนาทเปน ผสรางและสงเสรมกระบวนการเรยนการสอน กระตนความใฝรและใสใจในการศกษาของผเรยน สรางความมระเบยบวนยใหกบผเรยน อกทงตองคงสภาพสงแวดลอมเหลานเพอชวยใหการสอนใน ชนเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลแกผเรยนอยางยงยน

การจดการชนเรยนจงมความหมายกวาง นบตงแตการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพใน หองเรยน การจดกบพฤตกรรมทเปนปญหาของนกเรยน การสรางวนยในชนเรยนตลอดจนการจด กจกรรมการเรยนการสอนของครและการพฒนาทกษะการสอนของครใหสามารถกระตนพรอมทงสรางแรงจงใจในการเรยน เพอใหนกเรยนสามารถเรยนรไดอยางมประสทธภาพ (สภาวรรณ : 2552)

นอกจากนแลวยงมนกการศกษาหลายทานไดก าหนดความหมายของการจดการชนเรยนไปในแนวทางเดยวกน ดงน

โบรฟ (สภวรรณ : 2551) กลาวถงการจดการชนเรยนไววา หมายถง การทครสรางและคง สภาพสงแวดลอมในการเรยนรทน าไปสการจดการเรยนการสอนทประสบการผลส าเรจทงในดาน สงแวดลอมทางกายภาพ (physical environment) การสรางกฎระเบยบและการด าเนนการทท าให บทเรยนมความนาสนใจอยางตอเนอง รวมทงการมสวนรวมในกจกรรมทางวชาการในชนเรยน


ห น า | 114



เบอรเดน (สภวรรณ : 2551) ใหค าจ ากดความของการจดการชนเรยนไววา เปนยทธศาสตร และการปฏบตทครใชเพอคงสภาพความเปนระเบยบเรยบรอย

สรางค โควตระกล (สภวรรณ : 2551) ไดอธบายความหมายของการจดการหองเรยนอยางม ประสทธภาพวาหมายถงการสรางและการรกษาสงแวดลอมของหองเรยนเพอเออตอการเรยนรของ นกเรยนหรอหมายถงกจกรรมทกอยางทครท าเพอจะชวยใหการสอนมประสทธภาพและนกเรยนม ผลสมฤทธในการเรยนรตามวตถประสงคทตงไว

ซซาน (สภวรรณ : 2551) ไดใหความหมายของการจดการชนเรยนไววา เปนพฤตกรรมการสอน ทครสรางและคงสภาพเงอนไขของการเรยนรเพอชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพและเกด ประสทธผลขนในชนเรยนซงถอเปนชมชนแหงการเรยนรการจดการชนเรยนทมคณภาพนนตองเปน กระบวนการทด าเนนไปอยางตอเนองและคงสภาพเชนนไปเรอย ๆ โดยสรางแรงจงใจในการเรยนร การใหผลยอนกลบและการจดการเกยวกบการท างานของนกเรยนความพยายามของครทมประสทธภาพนนหมายรวมถง การทครเปนผด าเนนการเชงรก (proactive) มความรบผดชอบ(responsive) และเปน ผสนบสนน (supportive)

Kauchak และ Eggen (วณา นนทพนธาวาทย : 2551) ใหค าจ ากดความวา การบรหาร จดการชนเรยน ประกอบดวยความคด การวางแผนและการปฏบตทงหลายทงปวงของครท สรางสรรคสภาพแวดลอมอยางเปนระบบระเบยบและสงเสรมการเรยนร โดยมเปาหมายของการ จดการบรหาร (Management Goals) ม 2 ประการส าคญ คอ

1. รงสรรคสงแวดลอมตางๆ ทจะสงเสรมใหการเรยนรมความเปนไปไดมากทสดและคร จะสามารถสะทอนการปฏบตงานของตนเองดวยการถามตนเองสม าเสมอวาระบบการบรหาร ขดการเอออ านวยใหนกเรยนไดเรยนรอยางไร เพยงใด

2. พฒนานกเรยนใหมศกยภาพในการจดการและน าตนเองใหสามารถเรยนรไดดวยตนเอง ดงนน การบรหารจดการชนเรยนจงเปนเครองมอในการสงเสรมใหนกเรยนเกดความเขาใจดวยตนเอง ประเมนตนเองและควบคมดแลตนเองไดเหมาะสมตามวย

Moore (วณา นนทพนธาวาทย : 2551) ใหค าจ ากดความวา การบรหารจดการชนเรยนเปน กระบวนการของการจดระบบระเบยบและน ากจการของหองเรยนใหเกดการเรยนร การบรหาร จดการชนเรยนมกจะถกรบรวาเกยวของกบการรกษาระเบยบวนยและควบคมชน อยางไรกตาม การเขาใจเชนน เปนเรองงายเกนไป ทงนเพราะ การบรหารจดการชนเรยนมหลายสงมาไปกวาน นนคอ การสรางและดเอาใจใสบรรยากาศสงแวดลอมของหองเรยนเพอใหการจดการเรยนรบรรล ตามเปาหมายทางการศกษา

วณา นนทพนธาวาทย (วณา นนทพนธาวาทย : 2551) ไดอธบายวา การบรหารจดการ ชนเรยน ประกอบดวย ความคดทงหมดทงหลายของคร การวางแผนการปฏบตงานของครในการรเรม สรางสรรคสงแวดลอมและสงเสรมการเรยนรอยางเปนล าดบขนตอน มงานวจยจ านวนมากทชใหเหนวา การบรหารจดการชนเรยนทประสบความส าเรจ ประกอบดวย การสมพนธระหวางการบรหารจดการ ชนเรยนกบกจกรรมการเรยนการสอน และความสมพนธของทงสององคประกอบเปนความสมพนธแบบ


ห น า | 115



Synergistic คอการรวมพลงใหเกดผลลพธทมากขนนนคอความส าเรจของการบรหารจดการชนเรยน จะมอทธพลตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร

5.3.2 ความส าคญของการจดการชนเรยน

จากการทนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของการบรหารจดการชนเรยนและจาก เอกสารงานวจยหลายฉบบนน จะพบวาการบรหารจดการชนเรยนเปนสงส าคญอนดบตนๆ อนจะ เปนแรงกระตนใหผเรยนเกดความกระตอรอรนในการเรยนและการรวมกจกรรมตางๆ ภายใน หองเรยน และน าไปสการประสบความส าเรจในการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพและได ประสทธผลสงสดการจดการชนเรยนมความส าคญดวยเหตผลหลายประการ คอ

1) การเรยนรจะเกดขนไมไดหรอเกดไดนอยถามสงรบกวนในชนเรยนอยตลอดเวลาดวย ปญหาทางดานพฤตกรรมของนกเรยน

2) นกเรยนทอยในชนเรยนทไมเปนระเบยบเรยบรอย สงแวดลอมในชนเรยนมเสยงดงและ สงรบกวน หรอการจดทนงไมเหมาะสมอาจเกดสาเหตใหเกดปญหาทางวนยน าไปสการแสดง พฤตกรรมทกาวราว หรอท าใหนกเรยนไมสามารถชวยเหลอตนเองได สงผลใหนกเรยนไมสามารถเรยนรไดอยางเตมท

3) การก าหนดคณลกษณะพฤตกรรมทพงประสงคของนกเรยนไวลวงหนาจะมประโยชน อยางยงตอการจดการชนเรยน เพราะจะท าใหนกเรยนมแนวทางในการควบคมพฤตกรรมของ ตนเองโดยไมแสดงอาการหรอพฤตกรรมทจะเปนการรบกวนการเรยนของผอน

4) ชนเรยนทมการจดการกบพฤตกรรมของนกเรยนไดอยางเหมาะสม จะท าใหครสามารถ ด าเนนการสอนไดอยางเตมทโดยไมเสยเวลากบการแกไขปญหาพฤตกรรมของนกเรยน

5) การจดการชนเรยนใหนกเรยนมวนยในการเรยนรและการอยรวมกนดวยความเอออาทร โดยค านงถงกฎระเบยบของชนเรยนอยางตอเนอง นอกจากจะยงประโยชนตอการเรยนรแลวยงมผลในระยะยาวคอเปนการปลกฝงลกษณะนสยเพอการเปนพลเมองดในอนาคตอกดวย

ดงนน จงอาจสรปความส าคญของการจดชนเรยนไดวา เปนการด าเนนการตาง ๆ ทเกยวของ กบการจดสภาพแวดลอมในชนเรยน เพอกระตน สงเสรมบรรยากาศการเรยนรรวมถงการแกไขปญหา พฤตกรรมของนกเรยนโดยมเปาหมายเพอใหนกเรยนเกดการเรยนรตามจดประสงคของการเรยน การสอนตลอดจนบรรลผลตามเปาหมายของการศกษา


ห น า | 116



5.4 การเตรยมตวเพอการบรหารจดการชนเรยนอยางมประสทธภาพ

มงานวจยจ านวนมากทศกษาองคประกอบส าคญทจะชวยใหการบรหารจดการชนเรยนอยางมประสทธภาพ อาท Kounin, J.S. (1970), Doyle and Carter (1984), Gump (1967, 1982), Rosenshine (1980), Doyle (1986), William Glasser (1986) เปนตน โดยสรปการเตรยมเพอ การบรหารการจดการหองเรยนอยางมประสทธภาพ มองคประกอบดงตอไปน 1. ครทสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพจะสรางขอก าหนดทชดเจนและมขนตอน การปฏบตทจะน าไปสพฤตกรรมท ชดเจนจดกจกรรมในหองเรยนใหประสานสอดคลองดวยความ ระมดระวงในระหวางท เกดการเปลยนคาบสอนในตอนเรมตนและสดสนการสอน 2. ครทสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพจะพฒนาระบบในการยดเหนยวนกเรยน ใหรบผดชอบการเรยนและพฤตกรรมในหองเรยน 3. นอกเหนอจากการจะตองมทกษะในการวางแผนและการด าเนนการใหเกดความสอดคลอง ครกยงคงตองเผชญกบความยงยากล าบากหรอนกเรยนทไมตงใจเรยนท มกจะกอกวนมากกวาจะรวมมอ ในกจกรรมการเรยนรอกดวย 4. ครทสามารถบรหารจดการใหอยางมประสทธภาพจะตองมทกษะในการเขาไปสอด แทรกแกปญหาโดยทนทวงทกบนกเรยนทสรางปญหาและตองด าเนนการดวยความ ยตธรรมดวย 5. ครทสามารถบรหารจดการไดยอมรบในความส าคญของอทธพลระหวาง บคคล คนแตละคนสามารถจะมอทธพลเหนอผอนไดดวยวธการ 5 วธ คอ 1) ความสามารถในการควบคมและใหรางวลทมคา 2) ความสามารถในการทจะระงบการใหรางวล 3) ความมอ านาจโดยกฎหมาย ซงเปนทรพยสมบตทมมาพรอมกบต าแหนงหนาท 4) ความเปนผเชยวชาญหรอมความรเฉพาะทาง 5) ความเปนผมเสนห หรอเปนสมาชกของกลมทมอทธพล 6. ครสามารถจะกระตนใหเกดพฤตกรรมทคาดหวงไดดวยการยกยองชมเชย การใหรางวล และการลงโทษ 7. วธการบรหารจดการชนเรยน เปนตนวา การยนยนความถกตองเกยวกบความประพฤต ความคาดหวง เมอครวางแผนก าหนดเวลาในการจดกจกรรมการเรยนร หรอพจารณาวาจะใชพนท ในหองเรยนท าประโยชนอะไรไดบาง กคอครก าลงตดสนใจครงส าคญในการพจารณาวาจะท าใหเกดผล ตอระบบบรหารจดการชนเรยน ในท านองเดยวกนทกกลยทธทจะสรางชมชนแหงการเรยนรทสราง ผลผลต


ห น า | 117



5.5 หลกการจดชนเรยน

เนองจากชนเรยนมความส าคญเปรยบเสมอนบานทสองของนกเรยนนกเรยนจะใชเวลาอย ในชนเรยนประมาณวนละ 5-6 ชวโมง อทธพลของชนเรยนจงมมากพอทจะปลกฝงลกษณะของเดก ใหเปนแบบทตองการได เชน ใหเปนตวของตวเอง ใหสามารถท างานเปนหมคณะไดด ใหชอบแสวงหา ความรอยเสมอ ใหมความรบผดชอบ ใหรจกคดวเคราะห ดงนนเพอใหนกเรยนมคณลกษณะนสย ดงประสงค และมความรสกอบอนสบายใจในการอยในชนเรยนครจงควรค านงถงหลกการจดชนเรยน ดงตอไปน 1. การจดชนเรยนควรใหยดหยนไดตามความเหมาะสมชนเรยนควรเปนหองใหญหรอ กวางเพอสะดวกในการโยกยายโตะเกาอ จดเปนรปตางๆ เพอประโยชนในการเรยนการสอน ถาเปน หองเลก ๆ หลาย ๆ หองตดกน ควรท าฝาเลอน เพอเหมาะแกการท าใหหองกวางขน 2. ควรจดชนเรยนเพอสรางเสรมความรทกดาน โดยจดอปกรณในการท ากจกรรมหรอ หนงสออานประกอบทหนาสนใจไวตามมมหองเพอนกเรยนจะไดคนควาท ากจกรรมควรตดอปกรณ รปภาพและผลงานไว เพอใหเกดการเรยนร 3. ควรจดชนเรยนใหมสภาพแวดลอมทด ไดแก สภาพแวดลอมทางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม ซงมอทธผลตอความเปนอยและการเรยนของนกเรยนเปนอนมาก ครมสวนชวยเสรมสราง สภาพแวดลอมใหดได เชน ใหนกเรยนจดหรอตดอปกรณใหมสสวยงามจดกระถางตนไมประดบชนเรยน จดทวางของชนเรยนใหนกเรยนท ากจกรรม คอยใหค าแนะน าในการอานหนงสอ คนควาแกปญหา และครควรสรางบรรยากาศในชนเรยน ไมใหเครยด เปนกนเองกบนกเรยนใหนกเรยนรสกมความ ปลอดภยสะดวกสบายเหมอนอยทบาน 4. ควรจดชนเรยนเพอเสรมสรางลกษณะนสยทดงาม ชนเรยนจะนาอยกตรงทนกเรยน รจกรกษาความสะอาด ตงแตพนชนเรยน โตะมานง ขอบประตหนาตาง ขอบกระดานชอลก แปลงลบกระดาน ฝาผนงเพดาน ซอกมมของหอง ถงขยะตองลางทกวน เพอไมใหมกลนเหมน และบรเวณทตงถงขยะจะตองดแลเปนพเศษ เพราะเปนแหลงบอเกดเชอโรค 5. ควรจดชนเรยนเพอสรางความเปนระเบยบ ทกอยางจดใหเปนระเบยบทงอปกรณ ของใชตางๆ เชนการจดโตะ ชนวางของและหนงสอ แมแตการใชสงของกใหนกเรยนไดรจกหยบใช เกบในทเดม จะใหนกเรยนเคยชนกบความเปนระเบยบ 6. ควรจดชนเรยนเพอสรางเสรมประชาธปไตย โดยครอาจจดดงน 1) จดใหนกเรยนเขากลมท างาน โดยใหมการหมนเวยนกลมกนไป เพอใหไดฝก การท างานรวมกบผอน 2) จดทนงของนกเรยนใหสลบทกนเสมอ เพอใหทกคนไดมสทธทจะนงในจดตางๆ ของหองเรยน 3) จดโอกาสใหนกเรยนไดหมนเวยนกนเปนผน ากลม เพอฝกการเปนผน าและผตามทด


ห น า | 118



7. ควรจดชนเรยนใหเออตอหลกสตรหลกสตรการศกษาขนพนฐานฉบบปจจบนเนนการจด การเรยนการสอนโดยใหผเรยนเปนศนยกลาง และใหใชกระบวนการสอนตางๆ ดงนนครจงควรจดสภาพ หองใหเอออ านวยตอการเรยนร เชน การจดทนงในรปแบบตางๆ อาจเปนรปตวย ตวท หรอครงวงกลม หรอจดเปนแถวตอนลกใหเหมาะสมกบกจกรรมการเรยนการสอน การจดบรรยากาศทางดานจตวทยา ใหผเรยนรสกกลาถามกลาตอบ กลาแสดงความคดเหน เกดความใครร ใครเรยน ซงจะเสรมใหผเรยน เกดการพฒนาตน พฒนาอาชพ พฒนาสงคม และเปนคนเกง ด มความสขไดในทสด จากทกลาวมาทงหมด สรปไดวา หลกการจดชนเรยน คอ การจดบรรยากาศทางดาน กายภาพ และการจดบรรยากาศทางดานจตวทยาในชนเรยนใหเอออ านวยตอการเรยนรและเพอการ พฒนาผเรยนทงดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญาใหเปนบคคลทมคณภาพของประเทศชาต ตอไป

5.6 การจดบรรยากาศในชนเรยน

บรรยากาศในชนเรยนมสวนส าคญในการสงเสรมความสนใจใครรใครเรยนใหแกผเรยน ชนเรยน ทมบรรยากาศเตมไปดวยความอบอน ความเหนอกเหนใจและความเออเฟอเผอแผตอกนและกนยอม เปนแรงจงใจภายนอกทกระตนใหผเรยนรกการเรยน รกการอยรวมกนในชนเรยนและชวยปลกฝง คณธรรมจรยธรรม ความประพฤตอนดงามใหแกนกเรยน นอกจากนการมหองเรยนทมบรรยากาศแจมใส สะอาด สวาง กวางขวางพอเหมาะ มโตะ เกาอ ทเปนระเบยบเรยบรอย มมมวชาการสงเสรมความร มการตกแตงหองใหสดใส กเปนอกสงหนง ทสงผลท าใหผเรยนพอใจมาโรงเรยนเขาหองเรยนและพรอมทจะมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ดงนน ผเปนครจงตองมความรความเขาใจเกยวกบความหมาย ความส าคญ ประเภทของบรรยากาศ หลกการจดบรรยากาศในชนเรยนและการจดการเรยนรอยางมความสข เพอพฒนาผเรยนใหมลกษณะ ตามทหลกสตรไดก าหนดไว

5.6.1. ความหมายของการจดบรรยากาศในชนเรยน

การจดบรรยากาศในชนเรยน หมายถง การจดสภาพแวดลอมในชนเรยนใหเอออ านวยตอ การเรยนการสอน เพอชวยสงเสรมใหกระบวน การเรยนการสอนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ และชวยสรางความสนใจใฝร ใฝศกษา ตลอดจนชวยสรางเสรมความมระเบยบวนยใหแกผเรยน

5.6.2. ความส าคญของการจดบรรยากาศในชนเรยน

จากการส ารวจเอกสารงานวจย (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน. 2531: ค) ไดคนพบวาบรรยากาศในชนเรยนเปนสวนหนงทสงเสรมใหนกเรยนเกดความสนใจในบทเรยนและ เกดแรงจงใจในการเรยนรเพมมากขน การสรางบรรยากาศทอบอน ทครใหความเอออาทรตอนกเรยน ท


ห น า | 119



นกเรยนกบนกเรยนมความสมพนธฉนทมตรตอกนทมระเบยบ มความสะอาด เหลานเปนบรรยากาศ ทนกเรยนตองการ ท าใหนกเรยนมความสขทไดมาโรงเรยนและในการเรยนรวมกบเพอนๆ ถาครผสอน สามารถสรางความรสกนใหเกดขนตอนกเรยนไดกนบวาครไดท าหนาทในการพฒนาเยาวชนของประเทศชาตใหเตบโตขนอยางสมบรณทงทางดานสตปญญา รางกาย อารมณ และสงคม โดยแทจรง ดงนน การสรางบรรยากาศในชนเรยนจงมความส าคญอยางยง ซงประมวลได ดงน 1. ชวยสงเสรมใหการเรยนการสอนด าเนนไปอยางราบรน เชน หองเรยนทไมคบแคบจน เกนไป ท าใหนกเรยนเกดความคลองตวในการท ากจกรรม 2. ชวยสรางเสรมลกษณะนสยทดงามและความมระเบยบวนยใหแกผเรยน เชน หองเรยน ทสะอาด ทจดโตะเกาอไวอยางเปนระเบยบ มความเออเฟอเผอแผตอกนนกเรยนจะซมซบสงเหลาน ไวโดยไมรตว 3. ชวยสงเสรมสขภาพทดใหแกผเรยน เชน มแสงสวางทเหมาะสม มทนงไมใกลกระดานด า มากเกนไป มขนาดโตะและเกาอทเหมาะสมกบวย รปรางของนกเรยนนกศกษา ฯลฯ 4. ชวยสงเสรมการเรยนร และสรางความสนใจในบทเรยนมากยงขน เชน การจดมม วชาการตาง ๆ การจดปายนเทศ การตกแตงหองเรยนดวยผลงานของนกเรยน 5. ชวยสงเสรมการเปนสมาชกทดของสงคม เชน การฝกใหมมนษยสมพนธทดตอกน การฝกใหมอธยาศยไมตรในการอยรวมกน ฯลฯ 6. ชวยสรางเจตคตทดตอการเรยนและการมาโรงเรยน เพราะในชนเรยนมครทเขาใจ นกเรยน ใหความเมตตาเอออารตอนกเรยน และนกเรยนมความสมพนธอนดตอกน กลาวโดยสรปไดวา การจดบรรยากาศในชนเรยนจะชวยสงเสรมและสรางเสรมผเรยนใน ดานสตปญญา รางกาย อารมณ และสงคมไดเปนอยางด ท าใหนกเรยนเรยนดวยความสข รกการเรยน และเปนคนใฝเรยนใฝรในทสด

5.6.3 บรรยากาศทพงปรารถนาในชนเรยน ในการจดการเรยนการสอน ผสอนตางปรารถนาใหจดกจกรรมการเรยนการสอนด าเนนไปอยาง ราบรน และผเรยนเกดพฤตกรรมตามจดประสงคทก าหนดไว บรรยากาศในชนเรยนมสวนส าคญในการ สงเสรมใหความปรารถนานเปนจรง พรรณ ชทย (2522) กลาวถง บรรยากาศในชนเรยนทจะน าไปส ความส าเรจในการสอนจดแบงได 6 ลกษณะ สรปไดดงน 1. บรรยากาศททาทาย (Challenge) เปนบรรยากาศทครกระตนใหก าลงใจนกเรยนเพอให ประสบผลส าเรจในการท างาน นกเรยนจะเกดความเชอมนในตนเองและพยายามท างานใหส าเรจ 2. บรรยากาศทมอสระ (Freedom) เปนบรรยากาศทนกเรยนมโอกาสไดคด ไดตดสนใจ เลอกสงทมความหมายและมคณคา รวมถงโอกาสทจะท าผดดวย โดยปราศจากความกลวและวตกกงวล บรรยากาศเชนนจะสงเสรมการเรยนร ผเรยนจะปฏบตกจกรรมดวยความตงใจโดยไมรสกตงเครยด


ห น า | 120



3. บรรยากาศทมการยอมรบนบถอ (Respect) เปนบรรยากาศทครรสกวานกเรยนเปนบคคล ส าคญ มคณคา และสามารถเรยนไดอนสงผลใหนกเรยนเกดความเชอมนในตนเองและเกดความยอมรบ นบถอตนเอง 4. บรรยากาศทมความอบอน (Warmth) เปนบรรยากาศทางดานจตใจซงมผลตอความ ส าเรจในการเรยน การทครมความเขาใจนกเรยน เปนมตร ยอมรบใหความชวยเหลอ จะท าใหนกเรยน เกดความ อบอน สบายใจ รกคร รกโรงเรยน และรกการมาเรยน 5. บรรยากาศแหงการควบคม (Control) การควบคมในทน หมายถง การฝกใหนกเรยนม ระเบยบวนย มใชการควบคม ไมใหมอสระ ครตองมเทคนคในการปกครองชนเรยนและฝกใหนกเรยน รจก ใชสทธหนาทของตนเองอยางมขอบเขต 6. บรรยากาศแหงความส าเรจ (Success) เปนบรรยากาศทผเรยนเกดความรสกประสบ ความส าเรจในงานทท า ซงสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรไดดขน ผสอนจงควรพดถงสงทผเรยนประสบ ความส าเรจใหมากกวาการพดถงความลมเหลว เพราะการทคนเราค านงถงแตสงทลมเหลว เพราะการท คนเราค านงถงแตความลมเหลวจะมผลท าใหความคาดหวงต า ซงไมสงเสรมใหการเรยนรดขน 5.6.4 ประเภทของบรรยากาศการเรยนร

บรรยากาศการเรยนรสามารถจ าแนกออกไดดงน 1. บรรยากาศทางจตวทยา เปนลกษณะของบรรยากาศทเกดขนโดยการกระท าของผเรยน

ทสงผลตอความรสกนกคดและพฤตกรรมของผเรยน ถาลกษณะบรรยากาศทางจตวทยาเปนไปในทาง บวก ผเรยนจะเกดความรสกอบอนใจ ผอนคลาย ท าใหเกดการเรยนรไดโดยงาย และมผลท าใหรสกม ความสขในการเรยนร ท าใหเปนผทรกและใฝในการเรยนร

2. บรรยากาศทางกายภาพ เปนลกษณะของบรรยากาศทเกดจากการจดอาคารสถานท สอวสดอปกรณ ทสอดคลองกบกจกรรมการเรยนร และสภาพของผ เรยน การจดบรรยากาศทาง กายภาพทตอบสนองผเรยนและการท ากจกรรมตาง ๆ จะท าใหผเรยนไดรบความสะดวก และด าเนน กจกรรมดวยความราบรน สงผลใหการเรยนรด าเนนไปดวยด ไมตดขดไมรสกวามความยงยาก ท าให ผเรยนรกทจะเรยนและเปนผเรยนทกระตอรอรน มความสนใจตอสงแวดลอมรอบตว

3. บรรยากาศทางสงคม เปนบรรยากาศทเกดจากผลการปฏสมพนธของกลมทอยรวมกน และท ากจกรรมรวมกน การมบรรยากาศทางสงคมทเปนมตรตอกน จะท าใหผเรยนรสก อบอนใจเกด ความรสกทดตอกนและกน มการอยรวมกนฉนทมตรซงสงผลตอการเรยนรทกษะทางสงคมและ การเรยนรรวมกน ซงเปนเปาหมายประการหนงของการจดการศกษา 5.6.5 การจดการชนเรยนดานสงแวดลอมกายภาพ

สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ เปนสภาพแวดลอมทมนษยสรางขน ไดแก อาคารสถานท โตะ เกาอ สอ อปกรณการสอนตางๆ รวมทงสงตาง ๆ ทอยตามธรรมชาตไดแก ตนไม พช ภมอากาศ ภมประเทศ เปนตน สภาพแวดลอมทางการเรยนดานกายภาพ จะสงผลตอการเรยนการสอน และ


ห น า | 121



ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน แบงออกเปนสภาพแวดลอมในหองเรยนและสภาพแวดลอม ภายนอกหองเรยน โดยมการจดสภาพแวดลอมตางๆ ภายในหองเรยนใหเปนระเบยบเรยบรอย นาด มความสะอาด มเครองใช และสงอ านวยความสะดวกตาง ๆทจะสงเสรมใหการเรยนของนกเรยน สะดวกขน เชน หองเรยนมขนาดเหมาะสม แสงเขาถกทาง และมแสงสวา งเพยงพอ กระดานด าม ขนาดเหมาะสม โตะเกาอมขนาดเหมาะสมกบวยนกเรยน เปนตน

- สภาพแวดลอมภายในหองเรยน ประกอบดวยหองเรยนและอปกรณการเรยนตางๆ แสงสวาง ส เสยง อณหภม เหลานเปนตน 1. หองเรยนและอปกรณการเรยน ไดแก หอง พนหอง ผนง ประต หนาตาง ขนาด และพนทวางภายในหองเรยน โตะ เกาอ กระดานด า อปกรณตกแตงหองเรยน เชน แจกนดอกไม ภาพวาดเปนตน 2. แสงสวาง ไดแกแสงธรรมชาตจากดวงอาทตย และแสงประดษฐ ซงเปนแสง จากหลอดไฟประดษฐ 3. เสยง ไดแก เสยงบรรยายของผสอน เสยงการสนทนาระหวางผสอนและผเรยน หรอผเรยนกบผเรยน เสยงจากเครองขยายเสยง เหลานจะตองมระดบความดงทพอเหมาะ 4. อณหภม ไดแก ระดบความชนของอากาศ การถายเทของอากาศ การระบาย อากาศโดยธรรมชาตและการระบายอากาศจากอปกรณอ านวยความสะดวก ไดแก พดลม เครอง ปรบอากาศ เปนตน

- สภาพแวดลอมภายนอกหองเรยน ไดแก แหลงความรตางๆ เชน แหลงวทยา บรการหองปฏบตการ หองทดลอง โรงฝกงาน หองสมด ศนยวฒนธรรม ตางๆ ซงสงตาง ๆ เหลาน จะมความสมพนธเกยวเนองกบ การเรยนและการศกษาคนควาหาความรเพมเตมนอกเหนอจากใน หองเรยน การจดบรรยากาศทางดานกายภาพ

การจดบรรยากาศทางดานกายภาพ เปนการจดวสดอปกรณสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ทเกยวกบการเรยนการสอน รวมตลอดไปถงสงตาง ๆ ทเสรมความร เชน ปายนเทศ มมวชาการ ชนวางหนงสอ โตะวางสอการสอน ฯลฯ ใหเปนระเบยบเรยบรอย ท าใหเกดความสบายตา สบายใจ แกผพบเหน ถาจะกลาวโดยละเอยดแลว การจดบรรยากาศทางดายกายภาพ ไดแก การจดสงตอไปน 1. การจดโตะเรยนและเกาอของนกเรยน - ใหมขนาดเหมาะสมกบรปรางและวยของนกเรยน - ใหมชองวางระหวางแถวทนกเรยนจะลกนงไดสะดวก และท ากจกรรมไดคลองตว - ใหมความสะดวกตอการท าความสะอาดและเคลอนยายเปลยนรปแบบทนงเรยน - ใหมรปแบบทไมจ าเจ เชน อาจเปลยนเปนรปตวท ตวย รปครงวงกลม หรอ เขากลม เปนวงกลมได อยางเหมาะสมกบกจกรรมการเรยนการสอน - ใหนกเรยนทนงทกจดอานกระดานด าไดชดเจน


ห น า | 122



- แถวหนาของโตะเรยนควรอยหางจากกระดานด าพอสมควร ไมนอยกวา 3 เมตร ไมควรจดโตะตดกระดานด ามากเกนไป ท าใหนกเรยนตองแหงนมองกระดานด า และหายใจเอาฝน ชอลกเขาไปมาก ท าใหเสยสขภาพ 2. การจดโตะคร - ใหอยในจดทเหมาะสม อาจจดไวหนาหอง ขางหอง หรอหลงหองกได งานวจย บางเรองเสนอแนะใหจดโตะครไวดานหลงหองเพอใหมองเหนนกเรยนไดอยางทวถง อยางไรกตาม การจดโตะครนนขนอยกบรปแบบการจดทนงของนกเรยนดวย - ใหมความเปนระเบยบเรยบรอย ทงบนโตะและในลนชกโตะ เพอสะดวกตอการ ท างานของคร และการวางสมดงานของนกเรยน ตลอดจนเพอปลกฝงลกษณะนสยความเปน ระเบยบเรยบรอยแกนกเรยน 3. การจดปายนเทศ ปายนเทศ ไวทฝาผนงของหองเรยน สวนใหญจะตดไวทขางกระดานด าทง 2 ขาง ครควรใชปายนเทศทเปนประโยชนตอการเรยนการสอน โดย - จดตกแตงออกแบบใหสวยงาม นาด สรางความสนใจใหแกนกเรยน - จดเนอหาสาระใหสอดคลองกบบทเรยน อาจใชตดสรปบทเรยน ทบทวนบทเรยน หรอเสรมความรใหแกนกเรยน - จดใหใหมอยเสมอ สอดคลองกบเหตการณส าคญ หรอวนส าคญตาง ๆ ทนกเรยน เรยนและควรร - จดตดผลงานของนกเรยนและแผนภมแสดงความกาวหนาในการเรยนของนกเรยน จะเปนการใหแรงจงใจทนาสนใจวธหนง 4. การจดสภาพหองเรยน ตองใหถกสขลกษณะ กลาวคอ - มอากาศถายเทไดด มหนาตางพอเพยง และมประตเขาออกไดสะดวก - มแสงสวางพอเหมาะ เพอชวยใหผเรยนอานหนงสอไดชดเจน เพอเปนการถนอม สายตา ควรใชไฟฟาชวย ถามแสงสวางนอยเกนไป - ปราศจากสงรบกวนตาง ๆ เชน เสยง กลน ควน ฝน ฯลฯ - มความสะอาด โดยฝกใหนกเรยนรบผดชอบชวยกนเกบกวาด เชดถเปนการปลกฝง นสยรกความสะอาด และฝกการท างานรวมกน 5. การจดมมตาง ๆ ในหองเรยน ไดแก - มมหนงสอ ควรมไวเพอฝกนสยรกการอาน สงเสรมใหนกเรยนอานคลอง สงเสรม การคนควาหาความร และการใชเวลาวางใหเกดประโยชน ครควรหาหนงสอหลาย ๆ ประเภท ทม ความยากงาย เหมาะสมกบวยของนกเรยนมาใหอาน และควรหาหนงสอชดใหมมาเปลยนบอยๆ การจดมมหนงสอควรจดใหเปนระเบยบเรยบรอยเพอสะดวกตอการหยบอาน - มมเสรมความรกลมประสบการณตาง ๆ ควรจดไวใหนาสนใจ ชวยเสรมความร ทบทวนความร เชน มมภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษา มมความรขาว ฯลฯ


ห น า | 123



- มมแสดงผลงานของนกเรยน ครควรตดบนปายนเทศ แขวนหรอจดวางไวบนโตะ เพอใหนกเรยนเกดความภมใจในความส าเรจ และมก าลงใจในการเรยนตอไป อกทงยงสามารถแกไข พฒนาผลงานของนกเรยนใหดขนโดยล าดบไดอกดวย - ตเกบสอการเรยนการสอน เชน บตรค า แผนภม ภาพพลก กระดาษ ส กาว ฯลฯ ควรจดไวใหเปนระเบยบ เปนสดสวน สะดวกตอการหยบใช อปกรณชนใดทเกาเกนไปหรอไมใชแลว ไมควรเกบไวในตใหดรกรงรง - การประดบตกแตงหองเรยน ครสวนใหญมกนยมประดบตกแตงหองเรยนดวยสง ตางๆ เชน มาน มล ภาพ ดอกไม ค าขวญ สภาษต ควรตกแตงพอเหมาะไมใหดรกรงรง สสนทใชไม ควรฉดฉาด หรอใชสสะทนแสง อาจท าใหนกเรยนเสยสายตาได การประดบตกแตงหองเรยน ควร ค านงถงหลกความเรยบงาย เปนระเบยบ ประหยด มงประโยชน และสวยงาม - มมเกบอปกรณท าความสะอาด ตลอดจนชนวางเครองมอเครองใชของนกเรยน เชน แปรงสฟน ยาสฟน แกวน า กลองอาหาร ปนโต ฯลฯ ควรจดวางไวอยางเปนระเบยบ และหมนเชดถให สะอาดเสมอ ลกษณะของการจดชนเรยนทางกายภาพทด

จากงานวจยในปจจบนพบวาการจดชนเรยนทางกายภาพทดนนจะสะทอนลกษณะดงตอไปน 1. มการจดทวางในชนเรยนอยางชดเจน เพอใชอเนกประสงคแลละเพอใหนกเรยนมนใจใน

การใชทวางของตน ตวอยางเชน ชนเรยนจะประกอบดวย พนททงในสวนทมการเคลอนไหวอยาง พลกพลานไดแก บรเวณทมการใชวสดอปกรณรวมกน และทวางสวนตวทนกเรยนจะท างานไดโดยล าพง เชน โตะในแถวของนกเรยนแตละคน เปนตน

2. ในชนเรยนทมนกเรยนมปญหาทงทางดานการเรยนและดานพฤตกรรมอาจแกปญหาได ดวยการแยกออกมาอยในทวางมากขน เพอใหนกเรยนสงบ มสมาธในการท างานไดอยางอสระ ตามล าพง

3. มทวางสวนตวของนกเรยนแตละคน และมพนทของนกเรยนทงกลมใหญ กลมเลกส าหรบ ท ากจกรรมตางๆจงควรจดสถานทเฉพาะเพอใหมปฏสมพนธระหวางนกเรยนหรอระหวางนกเรยนกบคร และอาจจะมทวางส าหรบจดเกบอปกรณตางๆ เชน คอมพวเตอร สออปกรณเทคโนโลยตางๆ

4. ลกษณะทนงของนกเรยนเปนแถวเพอสะดวกในการท ากจกรรมการเรยนรในเนอหาวชาการ ในขณะทการจดทนงแบบกลม จะท าใหนกเรยนมปฏสมพนธทางสงคม

5. การจดชนเรยนในบรเวณทจ ากดและมการใชอยางหนาแนน เชน บรเวณทเหลาดนสอ ทวาง ถงขยะหลงหอง หรอบรเวณทมการเรยนการสอน ตลอดจนสวนทจะท าใหนกเรยนถกรบกวนโดยงาย ครควรจดใหนกเรยนนงหางออกไป

6. ครและนกเรยนทงชนควรมองเหนกนและกนอยางชดเจนนอกจากนลกษณะของการ เคลอนไหวในชนเรยนนน ควรใหครมโอกาสใกลชดนกเรยนไดมากทสด


ห น า | 124



7. ควรจ ากดสงเราทางการมองเหนและการไดยนทจะมารบกวนความสนใจ และพฤตกรรม ของนกเรยนซงจะท าใหเกดผลดตอการด าเนนในชนเรยน

8. การจดทวางส าหรบนกเรยนทมความตองการพเศษควรใหนงอยใกลกบครจะท าใหเกดผลด เพราะการท าเชนนไมเพยงแตจะท าใหครสามารถจดการกบพฤตกรรมทเปนปญหาส าหรบนกเรยน เทานน หากแตยงจะชวยครใหสามารถพดสงเสรมนกเรยนในทางบวกโดยอนโลมหรอยนยอมท าให นกเรยนแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมออกมาบาง

9. การจดชนเรยนทางกายภาพทเปนระเบยบเรยบรอยจะมประโยชนและท าใหเกดพลง เพอใหนกเรยนสามารถเรยนรไดอยางประสทธภาพอยางไรกตามสภาพทางกายภาพในชนเรยนควร จะเปลยนแปลงไดตามลกษณะทางวฒนธรรม และทางภาษาของนกเรยน ซงควรจะเปนไปตามความ ตองการเฉพาะของนกเรยน 5.6.6 การจดการชนเรยนทางดานจตวทยา

การจดการชนเรยนทางดานจตวทยา หมายถง การจดการเกยวกบความรสก เจตคตและ พฤตกรรมของนกเรยน มความอบอน ความสบายใจ ความเปนกนเอง ความสมพนธอนดตอกนม ความรกความศรทธาตอผสอน มความกลา มความอสระ ในการแสดงออก อยางมระเบยบวนยใน ชนเรยน โดยปราศจากความกลว ความวตกกงวล มบรรยากาศของการเรยนรสรางสรรคเราความ สนใจ ใหกจกรรมการเรยนการสอนเปนไปดวยความสข ซงนกเรยนจะเกดบรรยากาศความรสกอยางน กตองขนกบครเปนส าคญ ซงในแตละชนเรยนจะขนอยกบแนวคดหรอความเชอในการจดการศกษาของ ครหรอของสงคมในแตละยคสมย วามงใหนกเรยนมการเรยนรเพอพฒนาตนอยางไร เชน ตองการให หองเรยนเงยบสงบ เพอใหนกเรยนทกคนตงใจเรยน และมงอยกบการท างานตรงหนาใหส าเรจ บางครง หองเรยนสงบเรยบรอยอาจท าใหนกเรยนบางคนไมมความสขและอาจเกดปญหาการหนโรงเรยน หรอครบางคนอาจมงใหนกเรยนมการเรยนรรวมกน มการสนทนาแลกเปลยนความรความคดเหน ซงกนและกน มการท างานในลกษณะ ของการรวมมอกนภายในกลม หรอแลกเปลยนกนระหวาง กลมหองเรยน ลกษณะเชนนยอมมความคลนไหวมเสยงพดคยกนดง พอสมควร จงแตกตางจาก หองเรยนประเภทแรก ดงนนการตดสนใจวาจะด าเนนการจดการชนเรยนอยางไรนนครมออาชพควร ส ารวจหรอพจารณาความเชอของตนเองวามงใหนกเรยนอยในชนเรยน ดวยความรสก เจตคต คานยม และการเรยนรในรปแบบใด และมแนวทางการด าเนนการในชนเรยนของตนอยางไร

การจดการชนเรยนทางดานจตวทยา เปนการจดการชนเรยนทมความเขาใจ การเรยนรการ สงเสรมในจตใจของนกเรยนเพอพฒนาการเรยนการสอนใหประสบความส าเรจลลวงไปดวยดโดยจดการสงตาง ๆ ทมผลตอการสงเสรมความเขาใจ ความกระตอรอรนในการเรยนรวมถงขจดสงตางทเปนสง รบกวนออก ซงสงเหลานเปนหนาทของครทตองจดการสงเหลานเพอใหสมกบการเปนครมออาชพ ซงการจดการชนเรยนทางดานจตวทยาประกอบดวย

1. บทบาทในการเปนผน าของคร ครเปนผทมบทบาทมากทสดในชนเรยน เปนผสรางบรรยากาศในชนเรยนใหมสภาพนาเรยนร

อบอน หรอวาตงเครยดนากลว โดยครตองทราบความคาดหวงทนกเรยนมตอคร และครมตอนกเรยน


ห น า | 125



โดยครตองเปนแบบอยางทดในการแสดงออกทางพฤตกรรมนน ๆ ไมวาจะเปนการแตงกาย การท า ความเคารพ การพดการจา การตรงตอเวลา เปนตน บทบาทในการเปนผน าของครแตละประเภท จะมผลตอความรสกของนกเรยนทมตอโรงเรยนและยงไปกวานนอาจมผลตอความรสกของนกเรยนทม ตอผอนหรอตอตนเองอกดวย

ไดรกเคอร แบงประเภทของลกษณะของบคลกภาพและบทบาทในการเปนผน าของครออกเปน 3 ป ร ะ เ ภ ท ด ง น 1. ครประเภทเผดจการ

ถาครเขมงวด นกเรยนจะหงดหงด ถาครหนานวควขมวด นกเรยนจะรสกเครยด ถาครฉนเฉยว นกเรยนจะอดอด ถาครปนปง นกเรยนจะกลว ถาครแตงกายไมเรยบรอย นกเรยนจะขาดความเคารพ ถาครใชน าเสยงดดน นกเรยนจะหวาดกลว

ครทมลกษณะเผดจการ ( autocratic teacher ) ครทมลกษณะเชนนเชอวาตนเองมความ รบผดชอบตอการด าเนนการใด ๆในชนเรยนตงแตการจดตกแตงหองเรยนทางกายภาพเพอการจด ระเบยบในชนเรยน การจดตารางเรยนทไมยดหยน จากความคดเชนน ครจงมความรบผดชอบทจะ ก าหนดกฎระเบยบทงหมดของชนเรยนซงรวมถงการก าหนดบทลงโทษแกนกเรยนทประพฤตผดกฎ ดวยตวของครเองทงหมด ครทมลกษณะเชนนมความเชอวาตนเองมความรเปนส าคญทงในดานการ บรรยาย การแสดงความคดเหนและการก าหนดงานใหนกเรยนท านกเรยนมหนาทเชอฟงและท าตาม ก ฎ ร ะ เ ร ย บ แ ล ะ ง า น ท ค ร ก า ห น ด ใ ห ท า 2. ครประเภทปลอยปะละเลย

ถาครทอถอย นกเรยนจะทอแท ถาครเฉยเมย นกเรยนจะเฉอยชา ถาครเชองชา นกเรยนจะหงอยเหงา ถาครใชน าเสยงราบเรยบ นกเรยนจะไมสนใจฟง ถาครปลอยปละละเลย นกเรยนจะขาดระเบยบวนย ถาครแตงกายไมเรยบรอย นกเรยนจะขาดความเคารพ

ครมลกษณะปลอยปะละเลย (Permissive) ครลกษณะนจะมลกษณะโอนออนผอนตามและ ไมมพลงในชนเรยนอาจจะมกฎระเบยบเพยงเลกนอยใหนกเรยนไดปฏบตและไมไดใหความสนใจกบการทนกเรยนตองปฏบตตามกฎระเบยบอยางสม าเสมอ การลงโทษของครประเภทนมกจะใหอภย ไมคอย เอาจรงเอาจงกบนกเรยนทประพฤตผดระเบยบและดเหมอนครจะไมมอ านาจมากเพยงพอทจะท าให นกเรยนท างานตามทครก าหนดบรรยากาศในชนเรยนเชนนจะท าใหนกเรยนรสกสบสนเพราะไมรวาคร ตองการใหนกเรยนท าอะไรหรอเปนอยางไรจงเปนทพงประสงคของครลกษณะครประเภทนจะท าใหชน เรยนขาดความเปนอนหนงอนเดยวกนเพราะนกเรยนแตละคนกจะท าในสงทตนเองพงพอใจทครกไมได


ห น า | 126



ว า อ ะ ไ ร 3.ครประเภทประชาธปไตย

ถาครแสดงความเปนมตร นกเรยนจะอบอนใจ ถาครยมแยม นกเรยนจะแจมใส ถาครมอารมณขน นกเรยนจะเรยนสนก ถาครกระตอรอรน นกเรยนจะกระปรกระเปรา ถาครมน าเสยงนมนวล นกเรยนจะสภาพออนนอม ถาครแตงตวเรยบรอย นกเรยนจะเคารพ ถาครใหความเมตตาปราน นกเรยนจะมจตใจออนโยน ถาครใหความยตธรรม นกเรยนจะศรทธา

ครทมลกษณะประชาธปไตย (Democratic Style)ครทเปนประชาธปไตยจะมลกษณะของ ความเปนเผดจการหรอปลอยปะละเลย แตจะมความมงคง มเหตผลเกยวกบความคาดหวงของตน ทมคาการเรยนรและการแสดงพฤตกรรมของเดก ครจะใชการอภปรายรวมกบนกเรยนและให นกเรยน มสวนรวมในการก าหนดกฎระเบยบของชนเรยนรวมทงก าหนดโทษหากมการฝาฝนกฎนอกจากนอาจ รวมกบนกเรยนในการทบทวนกฎระเบยบของชนเรยนไดอยเสมอหากมความจ าเปนเพอใหกฎระเบยบ เหลานนมความเหมาะสมตอการน าไปปฏบต ครทเปนประชาธปไตยจะเปนผทพรอมทจะตดสนปญหา ใด ๆ แตกยอมรบความคดเหนและความตองการของนกเรยน ผลของการเปนครประชาธปไตยจะเปน การสรางพลงของความเชอมนและความรสกของการเปนเจาของชนเรยนใหกบนกเรยนในท านองเดยว กนกจะท าใหครรสกถงบรรยากาศทดในหองเรยนนนครทกลาวมาทง 3 ประเภทขางตน เปนบทบาท ในการเปนผน าของคร เพราะฉะนนในยคการศกษาปจจบน ครทสมควรเปนผน าคอ ครทมลกษณะ ประชาธปไตย เพราะจะเปนการสรางบรรยากาศแบบประชาธปไตย มสวนรวมในการเรยนร นกเรยน มความกระตอรอรนมความมนใจในตวเองและเปนการปลกฝงใหนกเรยนเรยนรระบบประชาธปไตยของชาตดวย

2. พฤตกรรม เทคนค ทกษะการสอนของคร การจดการเรยนการสอนในชนเรยนครผสอนตองมเทคนค วธการในการถายทอดทนาสนใจ

หลากหลาย มแรงจงใจในการเรยนร โดยมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย ไมควรสอนแบบเดยวกน นานเกนไปเพราะจะท าใหเดกเบอ เชนการสอนบรรยาย ควรมการสอดแทรกกจกรรมการทดลอง การอภปราย การแบงกลมท างานเพอเพมความสนใจของเดกตอการเรยนรและใหนกเรยนมความร เจตคต และทกษะตามทหลกสตรก าหนด ซงพฤตกรรมของครควรเปนลกษณะดงตอไปน

- ตอบสนองพฤตกรรมของนกเรยนโดยใชเทคนคการเสรมแรงทเหมาะสม เชน ใชวาจา ใชทาทาง ใหรางวล และสญลกษณตาง ๆ ตลอดจนใหท ากจกรรมทนกเรยนชอบ ครควรเรมแรงใหทวถง และเหมาะสม


ห น า | 127



- เปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความคดเหน และยอมรบฟงความคดเหนของนกเรยน แสดงใหนกเรยนเหนวาความคดของเขามประโยชน พยายามน าความคดเหลานนมาใชใหเกดประโยชน ในการเรยนร

-ฝกการท างานเปนกลมการใหท างานเปนกลมจะชวยใหนกเรยนรจกท างานรวม กบผ อนไดใชความรความคดความสามารถทมอยใหเกดประโยชน ฝกการสรางมนษยสมพนธทด และไดผลงานน ามาสความภาคภมใจในกลมและตนเอง ในการมอบหมายงานใหกลมท านน ครควร ค านงถงความยากงายของงาน ความรและความสามารถของนกเรยนในกลม เพอใหงานกลมประสบ ความส าเรจ เปนการสรางความรสกทางบวกใหแกนกเรยน งานใดทครเหนวายาก ครควรเขาไปดแล กระตนใหนกเรยนชวยกนคดแกปญหาในกลมของตน ครจะตองมความอดทนทจะไมรบชแนะ หรอ บอกวธการแกปญหาตรง ๆ ตองฝกใหนกเรยนใชวธการตาง ๆ หลาย ๆ แบบจนสามารถแกปญหา ไดส าเรจ

- ใชเทคนคและวธสอนทไมท าใหนกเรยนเบอหนายในการเรยน ครควรคดคนควา และแสวงหาแนวทางวธการใหม ๆ มาใชจดการเรยนการสอน วธการสอนควรเปนวธทยดนกเรยน เปนศนยกลาง หรอนกเรยนเปนผกระท ากจกรรม เชน วธการสอนแบบทดลอง แบบแกปญหา แบบแสดงบทบาทสมมต แบบสบสวนสอบสวน แบบแบงกลมท ากจกรรม แบบอภปราย แบบศนย การเรยน ตลอดจนนวตกรรมการสอนทนาสนใจ การจะใชวธสอนแบบใดนนครตองเลอกใหเหมาะสม กบบทเรยน ระยะเวลา สตปญญา และวยของนกเรยน

3. เทคนคการปกครองชนเรยน เทคนคหรอวธการทครใชปกครองชนเรยนมสวนสงเสรมในการสรางบรรยากาศทางจตวทยา

กลาวคอ ถาครปกครองชนเรยนดวยความยตธรรม ยดหลกประชาธปไตย ใชระเบยบกฎเกณฑททก คนยอมรบ ยนดปฏบต นกเรยนกจะอยในหองเรยนอยางมความสข เกดความรสกอบอนพอใจและ สบายใจ ในทางตรงกนขาม ถาครโลเล ไมยตธรรม เลอกทรกมกทชง ปกครองชนเรยนแบบเผดจการ นกเรยนจะเกดความรสกไมศรทธาคร ไมเหนคณคาของระเบยบกฎเกณฑ สงผลใหนกเรยนไมสนใจเรยน ไมอยากมาโรงเรยนในทสด ดงนนเทคนควธการปกครองชนเรยนของครจงมความส าคญตอการส ร า ง บ ร ร ย า ก า ศ ท า ง จตวทยาดวย ซงครควรยดหลกดงตอไปน

1. หลกประชาธปไตย ครควรใหความส าคญตอนกเรยนเทาเทยมกน ใหความ เสมอภาคใหอสระ ใหโอกาสแกทกคนในการแสดงความคดเหน ขณะเดยวกนครตองใจกวาง ยนด รบฟงความเหนของทกคน และควรฝกใหนกเรยนปฏบตตนตามสทธหนาท รจกเคารพสทธของผอน ใหรจกการอยรวมกนอยางประชาธปไตย

2. หลกความยตธรรม ครควรปกครองโดยใชหลกความยตธรรมแกนกเรยนทกคน โดยทวถง นกเรยนจะเคารพศรทธาคร และยนดปฏบตตามกฎระเบยบของคร ยนดปฏบตตามค าอบรม สงสอนของคร ตลอดจนไมสรางปญหาในชนเรยน

3. หลกพรหมวหาร 4 ไดแก เมตตา กรณา มทตา อเบกขา ซงมความหมายดงตอไปน


ห น า | 128



เมตตา หมายถง ความรกและเอนด ความปรารถนาทจะใหผอนเปนสข กรณา หมายถง ความสงสาร คดจะชวยใหผอนพนทกข มทตา หมายถง ความยนดดวยเมอผอนไดลาภยศ สข สรรเสรญ อเบกขา หมายถง ความเทยงธรรม การวางตวเปนกลาง การวางใจเฉย

ถาครทกคนยดหลกพรหมวหาร 4 ในการปกครองชนเรยน นอกจากจะท าใหนกเรยนมความเคารพ รกศรทธาคร และมความสขในการเรยนแลวยงเปนการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ใหแกนกเรยนดวย 4. หลกความใกลชด การทครแสดงความเอาใจใส ความสนใจ ใหความใกลชดกบ นกเรยน เปนวธการหนงในการสรางบรรยากาศทางดานจตวทยา วธการแสดงความสนใจนกเรยน ท าไดหลายวธ ซงประกอบดวย - ครจะตองรจกนกเรยนในชนทกคน รจกชอจรง ชอเลน ความสนใจของเดกแต ละคนเปนตนวา งานอดเรก มพนองกคน จดเดน จดดอย ของนกเรยนแตละคน - ครจะตองแสดงความสนใจในสารทกขสขดบของเดกแตละคน เชน หมนถามความ เปนไปของพนอง ความคบหนาของการสะสมแสตมป คอ ไมเพยงรแตวาเดกเปนอะไรในขอ 1 แตรขาว คราวเคลอนไหวของสงเหลานนดวย - ครจะมอบเวลาของตนเพอเดก เวลาทนอกเหนอจากงานสอน ไดแก เวลาเยน หลงเลกเรยน ชวงพกระหวางการเรยน เพอชวยเดกทตองการการชวยเหลอเปนพเศษ วาตองการ ขอค าปรกษา ตองการขอค าแนะน าในการหารายไดพเศษ ครจะตองพรอมท จะใหความชวยเหลอ เดกไดตลอดเวลา - ครจะตองใกลชด สมผสทงรางกายและจตใจ ค าสงสอนและการกระท าของคร จะตองสอดคลองกน เปนตนวา ถาครจะอบรมสงสอนเดกเรองความซอสตย ครจะตองปฏบตตน เปนคนซอสตยดวยเชนกน กายสมผสกเปนสงจ าเปน การจบตองตวบาง จะเปนสอน าใหเดกรสกถง ความใกลชดสนทสนม

4. ปฏสมพนธในชนเรยน ปฏสมพนธในชนเรยน หมายถงความสมพนธทางสงคมระหวาง 2 คนหรอบคคล 2 ฝายโดย

ตางฝายตางมอทธผลซงกนและกน ซงปฏสมพนธระหวางผเรยนและครถอเปนปจจยพนฐานทส าคญตอ การเรยนการสอนในขนแรกในการเจอกนครงแรกของครกบนกเรยนบคลกภาพของครจะสงผลตอความรสกของนกเรยน ถาครดมความอบอน เปนกนเอง มความเปนมตร เดกกจะไววางใจและมค ว า ม ร ส ก กบคร แตในทางตรงกนขามถาครดไมเปนมตร ไมมความอบอน เขมงวดนกเรยนกจะไมมความรสก ทดกบคร รสกเบอหนาย ไมมจตใจในการเรยนรวชานน และอาจเปนปญหาในเวลาตอมาคอเดกท าให ความสมพนธของครกบนกเรยนเปนไปในทางทไมด ไมมาโรงเรยน ไมเขาเรยน และผลการเรยนวชานน อาจตกต า ซงปฏสมพนธในหองเรยนม 3 ลกษณะดวยกน คอ 1. ปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน ปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน ถาปฏสมพนธ ระหวางครกบนกเรยนเปนไปดวยด หมายถง ทงครและนกเรยนตางมความสมพนธอนดตอกน ครเปด


ห น า | 129



โอกาสใหนกเรยนไดซกถาม ครใหความเปนกนเองแกนกเรยน ใหนกเรยนมอสระ และมความสบายใจ ในการท ากจกรรม บรรยากาศภายในหองเรยนกจะไมตงเครยด เปนบรรยากาศทรนรมย นาเรยน นาสอน ซงจะสงเสรมใหเกดการเรยนรทด แนวทางในการสรางความสมพนธอยางเปนระบบครควร ด าเนนการดงน 1. เรมสรางความสมพนธ 2. สรางสดสวนของค าพดทางบวกและทางลบอยางสม าเสมอ 3. สอสารใหผอนเขาใจเกยวกบความคาดหวงระดบสงของตน 4. รวมกนควบคมดแลการแสดงพฤตกรรมใหเปนไปตามความคาดหวง 5. สรางทางเลอกเพอน าไปสกฎกตกาในชนเรยน 2. ปฏสมพนธระหวางนกเรยนกบนกเรยน บรรยากาศในหองเรยนจะเตมไปดวย ความอบอน สรางความรสกทดใหแกนกเรยนไดถานกเรยนมปฏสมพนธทดตอกน คอ มความสมคร สมานสามคค รกใครกลมเกลยวกน ชวยเหลอซงกนและกน มน าใจเออ เฟอเผอแผซงกนและกนฯลฯ นกเรยนจะมปฏสมพนธทดตอกนไดนน ขนอยกบครเปนส าคญ กลาวคอ เปนแบบอยางทดแกนกเรยน ปกครองดแลนกเรยนไดทวถง สงสอนอบรมบมนสย และแกไขพฤตกรรมทไมเหมาะสมของนกเรยน ไดถกตอง นกเรยนกจะคอย ๆ ซมซบเอาสงทดงามไวปฏบตจนเปนคณลกษณะเฉพาะตนทพงประสงค เมอนกเรยนทกคนตางเปนคนด เพราะมครด ทกคนกจะมปฏสมพนธทดตอกน อนเปนสวนสรางเสรม ใหเกดบรรยากาศทพงปรารถนาขนในหองเรยน 3. ปฏสมพนธทางวาจา หมายถง การพดจารวมกนในชนเรยนระหวางครกบนกเรยน อาจเปนการบรรยาย การอภปราย การถามค าถาม การมอบหมายงาน การพดของนกเรยน เปนตน ทงหมดนมอทธพลตอการสรางบรรยากาศในชนเรยน ครควรใชค าพดทเปนการสงเสรมการเรยนร ซงค าพดเหลานควรเปนน าเสยงทดอบอน ยอมรบ เหนใจ เขาใจ ถาเปนการตงค าถามหรอถามนกเรยนควรเปนค าถามทสงเสรมใหนกเรยนคดแสดงความคดเหนและยอมรบฟงความคดเหนและยงเปนการเรยนรพฤตกรรมความรสกของเดกขนพนฐานวาเดกมความรสก เจตคตอยางไรเพอปองกนและแกไขปญหาไดทนทวงท เชน ค าชมเมอนกเรยนท างานไดด ทนเวลา มาเรยนทกวนโดยทวไปครใชการสอสารกบนกเรยนในสามดาน คอ 1. เพอระบความตองการทครตองการใหนกเรยนเปลยนแปลงพฤตกรรม 2. เพอแจงผลการกระท าของนกเรยน 3. เพอเสนอความคาดหวงทางบวกของนกเรยน

ส าหรบการสอสารเราอาจไมใชค าพดเพยงอยางเดยวกได เราอาจใชการกระท าเปนการสอสาร เชน การเดนไปมาในหองเรยน การสบสายตานกเรยน ฯลฯ สรปไดดงน

1. การแสดงออกทางวาจาดวยดระหวางครกบนกเรยน จะชวยสรางความเขาใจอนดตอกน 2. ชวยใหการเรยนไดผลด เพราะมการสอความหมายทถกตอง เขาใจกน 3. ชวยใหนกเรยนรสกสบายใจทจะรบวชาการ หรอท าความเขาใจบทเรยนและกลาแสดงความ

คดเหนโดยไมหวาดกลวคร


ห น า | 130



4. ชวยใหนกเรยนเกดความไววางใจในตวคร มเหตผล 5. ชวยใหแกปญหาการเรยนการสอนในชนได 6. ชวยสรางบรรยากาศทอออ านวยใหเกดเจตคต ความสนใจ คานยม และผลการเรยนร เปนไป

ตามจดหมายทก าหนดไวการสรางปฏสมพนธทางวาจานนควรใชอทธพลทางออม (Indirect Influence) ซ งหมายถง พฤตกรรมทางวาจาทครกระตนใหนกเรยนแสดงความคดเหน เชน ครยอมรบ ความรสกของนกเรยน ครชมเชยสนบสนนใหก าลงใจ ครยอมรบหรอน าความคดเหนของนกเรยนมาใช ครถามเพอใหนกเรยนตอบ ฯลฯ โดยครหลกเลยงการใชอทธพลทางตรง (Direct Influence) ซงหมายถง พฤตกรรมทครแสดงฝายเดยว เชน ครบรรยาย ครสงการ ครวจารณฝายเดยว ดงนน ครควรสรางปฏสมพนธทางวาจาโดยใชอทธพลทางออม เพอสงผลดตอการเรยนการสอน

5. การสรางกฎระเบยบรวมกนระหวางผเรยนกบคร ถอเปนสงทจ าเปนและเครองมอทส าคญในการจดการชนเรยนของคร ไมวากฎระเบยบ

เหลานนจะก าหนดขนมาจากครเองจากความรวมมอกนระหวางครกบนกเรยนหรอจากนกเรยนท สามารถก าหนดกตกาของการอยรวมกนขนเองโดยการแนะน าการมครเปนทปรกษา ไมวาแนวคด ในการจดการชนเรยนจะเนนทอ านาจของครหรอเนนความรบผดชอบของนกเรยน หรอแมกระทง เนนความเปนตวของตวเองของนกเรยนกตามเพราะดวยความเชอทวาการอยรวมกนเปนสงคมจ าเปน ทจะตองมกฎกตกาของการอยรวมกน การเคารพสทธของผอน การปฏบตหนาทของตนเองดวยความ รบผดชอบตลอดจนปฏบตตามกฎกตกาทไดก าหนดไวดวยความเตมใจทงนครตองชแจงใหนกเรยนเขาใจและยอมรบวาการปฏบตตามกฎระเบยบในชนเรยนจะท าใหนกเรยนสามารถทจะเรยนรอยางราบรน ปราศจากอปสรรคดวยศกยภาพสงสดทมอยในตนเองทงยงเปนการวางพนฐานของการอยรวมกนแบบ ประชาธปไตยเพอการเปนสมาชกทดของสงคมอกดวยแนวทางการปฏบตจรงในชนเรยนเกยวกบการ ก าหนดกฎระเบยบทเหมาะสมครทเปนครมออาชพอาจด าเนนการไดดงน

1. ในชวงสปดาหแรกของการเปดภาคเรยนในแตละปการศกษา ครอาจเรมตนดวย การก าหนดความคาดหวงของครทมตอการแสดงพฤตกรรมของเดกทงในดานการเรยนและการปฏบต กจกรรมรวมกบเพอนซงความคาดหวงเหลานอาจรวมถงการแจงคณลกษณะอนพงประสงคของหลกสตรซงสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานไดก าหนดไวแลวในหลกสตร นอกจากนครอาจก าหนดความ คาดหวงของครทมตอการแสดงพฤตกรรมของเดกทงในดานการเรยนและการปฏบตกจกรรมรวมกนกบ เพอนซงความคาดหวงเหลานอาจรวมถงการแจงคณลกษณะอนพงประสงคของหลกสตรซงสถานศกษาทจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานไดก าหนดไวแลวในหลกสตรนอกจากนครอาจก าหนด คณลกษณะอนพงประสงคของเดกเพมเตมจากลกษณะเฉพาะของเดกในแตละวยทเปนรายละเอยด ทเกยวของกบการเรยนการสอนเพมขน 2. ก าหนดกฎระเบยบของชนเรยนโดยระบเปนขอ ๆ แนวทางในการก าหนด กฎ ระเบยบ ทนกเรยนในแตละชนเรยนจะตองปฏบตตามนนครอาจท าได ดงน


ห น า | 131



2.1 เขยนดวยขอความทสน กระชบ เขาใจงายและครอบคลม การก าหนด กฎ ระเบยบหากเขยนดวยขอความทเขาใจยากและซบซอนเกนไปท าใหเดกเขาใจสบสนหรอจดจ ายากกอาจท าใหเดกไมสนใจทจะปฏบตตาม 2.2 ควรเปนกฎระเบยบทครเหนวาเปนสงจ าเปนจรง ๆ และเปนพนฐานส าคญของ การอยรวมกนในชนเรยนของนกเรยน เชน การเคารพในสทธของผอน ไมสงเสยงดงรบกวนเพอน การสงงานตรงตามเวลาทก าหนด 2.3 ควรเปนกฎระเบยบทใหความสมพนธกบพฤตกรรมทตองการจะบรรลเปาหมาย การเรยนรเพราะกฎกตกาในชนเรยนสวนใหญก าหนดขนเพอมงใหนกเรยนไดสามารถพฒนาความ สามารถทางการเรยนไดบรรลจดประสงคการจดการชนเรยนจงเปนการขจดสงทจะเปนอปสรรคทจะ รบกวนการเรยนรของเดกใหเกดขนนอยทสดโดยมครคอยดแลชวยเหลอ 2.4 การใหนกเรยนมสวนรวมในการพจารณาปรบปรง กฎระเบยบกตกาของหองเรยน ครอาจเปนผมบทบาทในการก าหนดกฎระเบยบของหองเรยนในระยะแรกของการเรยนหรอระยะตนป การศกษาแตในระยะเวลาตอมาเมอนกเรยนและครเรมคนเคยวธเรยนและวธสอนของแตละฝายแลว นกเรยนอาจมบทบาทมากขนในการปรบปรงกฎเกณฑของการอยรวมกนในชนเรยนใหเหมาะสมกบ สภาพนกเรยน เชนการทครก าหนดกฎเกณฑเกยวกบการเขาชนเรยนสายไวแตเมอพบวานกเรยนใน ชนเรยนทกคนไมไดประพฤตผดกฎในขอนเลยและทกคนมความกระตอรอรนทอยากจะเขาหองเรยน ทกครงกฎระเบยบขอนจงไมจ าเปนอกตอไปโดยอาจจะมการเพมเตมกฎระเบยบอนทนกเรยนเหนวา จ าเปน เชนการไมแยงกนพด หรอพดเสยงดงจนเกนไปเปนตน 2.5 กฎระเบยบทดควรจะระบผลทตามมาของการไมปฏบตตามกฎซงอาจเรยกวา เปนบทลงโทษ อาจเปนเงอนไขหรอขอตกลงรวมกนระหว างนกเรยนเชน การใหท างานเพมการ ชวยเหลอเพอนมากขนโดยบทลงโทษทก าหนดขนควรเปนทยอมรบของนกเรยนและอาจจะตองพจารณาการเปลยนแปลงบทลงโทษโดยใชวธการใหมๆหากมการผดซ าอกเพราะบางครงวธลงโทษทก าหนดไว ลวงหนาอาจไมใชเปนการแกปญหาหรอหยดพฤตกรรมนนแตกลบกลายเปนการเสรมแรงทางบวกให นกเรยนไดแสดงพฤตกรรมทมปญหานนเพมมากขนตวอยางเชน ครคาดโทษนกเรยนทท าผดโดยเขยน ชอนกเรยนไวบนกระดานหรอการท าโทษหนาชนเรยน วธการเชนนอาจเปนแรงเสรมใหนกเรยน ท าความผดซ าอกเพราะตนเองไดกลายเปนจดเดนของชน แสดงใหเหนวาตวเองเปนสวนหนงของหอง แมจะเปนไปในทางลบกตามเมอเปนเชนนควรปรบเปลยนวธการลงโทษไปเปนวธอนทจะท าใหเดกรสก ผดตอการกระท าของตนและจะไมไดยอมรบหรอไดรบความสนใจจากกลมเพอน ในขณะเดยวกน นกเรยนทมความประพฤตดปฏบตตามกฎระเบยบของชนเรยนอยางสม าเสมอกควรไดรบการยกยอง ชมเชยตามวาระโอกาสทเหมาะสมเพอเปนการเสรมแรงใหเดกเหลานไดแสดงพฤตกรรมทพงประสงค ตอไป

5.7 การสรางบรรยากาศการเรยนรอยางมความสข


ห น า | 132



ดวยหลกสตรการศกษาขนพนฐานฉบบปจจบน มงหวงใหผเรยนเปนคนด คนเกง มสขภาพอนามยทสมบรณ ทงดานรางกายและจตใจท างานและอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ครจงเปนบคคลทส าคญอยางยงทจะตองสรางบรรยากาศใหผเรยนไดเกดการเรยนรอยางมความสข

5.7.1 ความหมายของการสรางบรรยากาศการเรยนรอยางมความสข

บรรยากาศการเรยนรอยางมความสข คอ การจดสภาพการเรยนการสอนใหมบรรยากาศ ทผอนคลาย นกเรยนรสกเปนอสระ ไดเรยนรโดยวธการตางๆ อยางหลากหลาย ครยอมรบความ แตกตางระหวางบคคลและเปดโอกาสใหผเรยนไดพฒนาตนเองอยางเตมศกยภาพ

5.7.2 ความส าคญของการสรางบรรยากาศการเรยนรอยางมความสข

การสรางบรรยากาศใหผเรยนไดเรยนรอยางมความสขกอใหเกดประโยชนตอผเรยนทง ปจจบนและอนาคต ดงน

1. ท าใหผเรยนมสขภาพจตด มความสข สดชน เบกบานซงเปนพนฐานของการเปนผใหญ ทมสขภาพทดในอนาคต 2. ท าใหผเรยนเกดก าลงใจ ใฝเรยนร ไมทอแท หรอทอถอย เปนการสงเสรมนสย ใฝร ใฝเรยน และรกการเรยนรสงตางๆ ตลอดชวต 3. ท าใหผเรยนมจตใจทดงาม เพราะเดกทเจรญเตบโตขนในบรรยากาศแหงความรกกจะรจก รกผอน เผอแผความรสกและความสมพนธทดกวางอออกไป และพรอมทจะชวยเหลอผอนตอไป 4. ท าใหผเรยนเหนคณคาของตนเอง และมก าลงใจทจะท าสงทดงามตลอดไป 5. ท าใหผเรยนไดเรยนรการอยรวมกบผอนเพราะการเรยนรทมความสขเปนการเรยนรทผเรยน ไดมปฏสมพนธกบเพอน เปนการฝกการยอมรบ การเขาใจ เหนใจผอน ไมมงมนเอาชนะ มเหตผล ฝกความอดทน อดกลน รจกผอนปรน รจกใหอภย เปนตน

5.7 3. ประเภทของการเรยนรอยางมความสข

ทานพระธรรมปฎก ไดจดแบบของการเรยนรอยางมความสขไว 2 แบบคอ

1. ความสขทอาศยปจจยภายนอก เปนความสขทเกดจากสภาพแวดลอม คอมกลยาณมตร เชนคร อาจารย เปนผสรางบรรยากาศแหงความรก ความเมตตา และชวยใหสนกซงตองระวงเพราะ ถาควบคมไมด ความสขแบบนจะท าใหนกเรยนออนแอลง ยงถากลายเปนการเอาใจ หรอตามใจ จะยงออนแอลงไปท าใหเกดลกษณะพงพา


ห น า | 133



2. ความสขทเกดจากปจจยภายใน เปนความสขทเกดจากภายในตวผเรยนเอง ซงเปนอสระ ไมตองพงผอน กลาวคอ ผเรยนเกดนสยใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรค และมความสขจากการสนอง ความใฝร ความสขแบบนท าใหคนเขมแขง เขาจะมความสขเมอไดเรยนร เมอยงท ากยงมความสข และยงมความเขมแขง ดงนน การสรางบรรยากาศใหเกดการเรยนรอยางมความสขจงควรมงสรางความสขจาก ปจจยภายใน โดยมปจจยภายนอกเปนองคประกอบน าทางกจะชวยพฒนานกเรยนใหเปนผรกการเรยนร อยางแท

5.7.4. องคประกอบของการเรยนรทมความสข

เพอใหนกเรยนเกดการพฒนารอบดาน และเตบโตไปเปนผใหญทมคณภาพ การสรางบรรยากาศ ของการเรยนรทมความสขจงเปนสงจ าเปน ครจงควรไดทราบถงองคประกอบทชวยใหการเรยนการสอน ด าเนนไปอยางมความสขซงม 6 ประการ 1. เดกแตละคนไดรบการยอมรบวาเปนมนษยทมหวใจและสมองเดกควรไดมโอกาสเลอกเรยน ตามถนดและความสนใจ มโอกาสเลอกอนาคตของตนเองและมสทธไดรบปฏบตจากผใหญอยาง มนษยคนหนง 2. ครมความเมตตา จรงใจ และออนโยนตอเดกทกคนโดยทวถง มความเขาใจในทฤษฎ แหงพฒนาการตามธรรมชาตของเดกทกคนครควรใหความเอาใจใสตอเดกทกคนเทาเทยมกนมการ เตรยมตวเพอการสอนใหมคณภาพ มความมงมนทจะชวยเหลอเดกใหรจกตนเองรจกแกปญหาและ เรยนรวธการน าตงเองไปสความเจรญรงเรองอยางมสต และเพยบพรอมดวยคณธรรม 3. เดกเกดความรกและภมใจในตวเอง รจกปรบตวไดทกททกเวลา รจกตวเอง เหนคณคา ของชวต และความเปนมนษยของตน ยอมรบทงจดดและจดดอยของตน รจกเกรงใจและใหเกยรตผอน มเหตผลละใจกวาง พรอมทจะด าเนนชวตในบทบาทของผใหญทมความรบผดชอบ 4. เดกแตละคนไดมโอกาสเลอกเรยนตามความถนดและความสนใจ ไดคนพบความสามารถ ของตน ไดเรยนรอยางลกซงและกวางไกล เรยนใหเขาใจและท าได รเคลดลบของการท าสงตางๆ ให ประสบความส าเรจ และเรยนจนรจกวธคด วธปฏบตของตนในอาชพนนเสมอนเปนคนทอยในอาชพ นนจรงๆ ตลอดจนสามารถประยกตใชความรไดอยางสรางสรรคเพอความสขของตนเองและผอน 5. เดกไดรจกคดและพฒนาความคดจากความรทไดรบขยายวงไปสความรใหม เกดความ อยากรอยากเหน อยากทดลอง อยากศกษาใหลกซงเพมเตมรกการเรยนมระบบในการเรยนและ เหนประโยชนของการเรยนซงไมไดขดวงจ ากดอยแตในหองเรยน 6. การเรยนรไมจ ากดอยเฉพาะในบทเรยน แตสามารถน ามาประยกตใชไดในสภาพความเปนจรง เกดประโยชนและมความหมายตอตวเขา รจกสบเสาะหาค าตอบ ขอสงสยตางๆไดอยางมเหตผล มความ คดเปนของตนเอง มความเชอมนในตนเอง ไมตกเปนเครองมอของใคร รวธด าเนนชวตอยางมคณคาและ สามารถใหความชวยเหลอและแนะน าผอนไดเมอเขาเตบโตขน ครจงตองเปนผทมความเปนครอยาง


ห น า | 134



แทจรง ทงดานคณลกษณะนสย จตใจ และดานความรความสามารถทจะจดกจกรรมใหผเรยนเกดการ พฒนามความสมบรณทงดานสตปญญา ดานอารมณ ดานจตใจเพอเปนสมาชกทดของสงคมตอไป 5.8 การจดการชนเรยนเพอสงเสรมบรรยากาศการเรยนร ในการจดการเรยนการสอน ผสอนตางปรารถนาใหจดกจกรรมการเรยนการสอนด าเนนไปอยาง ราบรน และผเรยนเกดพฤตกรรมตามจดประสงคทก าหนดไว บรรยากาศในชนเรยนมสวนส าคญในการ สงเสรมใหความปรารถนานเปนจรง พรรณ ชทย (2522) กลาวถง บรรยากาศในชนเรยนทจะน าไปส ความส าเรจในการสอนจดแบงได 6 ลกษณะ สรปไดดงน 1. บรรยากาศททาทาย (Challenge) เปนบรรยากาศทครกระตนใหก าลงใจนกเรยนเพอให ประสบผลส าเรจในการท างาน นกเรยนจะเกดความเชอมนในตนเองและพยายามท างานใหส าเรจ 2. บรรยากาศทมอสระ (Freedom) เปนบรรยากาศทนกเรยนมโอกาสไดคด ไดตดสนใจเลอก สงทมความหมายและมคณคา รวมถงโอกาสทจะท าผดดวย โดยปราศจากความกลวและวตกกงวล บรรยากาศเชนนจะสงเสรมการเรยนร ผเรยนจะปฏบตกจกรรมดวยความตงใจโดยไมรสกตงเครยด 3. บรรยากาศทมการยอมรบนบถอ(Respect) เปนบรรยากาศทครรสกวานกเรยนเปนบคคล ส าคญ มคณคา และสามารถเรยนได อนสงผลใหนกเรยนเกดความเชอมนในตนเองและเกดความยอมรบ นบถอตนเอง 4. บรรยากาศทมความอบอน (Warmth) เปนบรรยากาศทางดานจตใจซงมผลตอความส าเรจ ในการเรยน การทครมความเขาใจนกเรยน เปนมตร ยอมรบใหความชวยเหลอ จะท าใหนกเรยน เกดความ อบอน สบายใจ รกคร รกโรงเรยน และรกการมาเรยน 5. บรรยากาศแหงการควบคม (Control) การควบคมในทน หมายถง การฝกใหนกเรยนม ระเบยบวนย มใชการควบคม ไมใหมอสระ ครตองมเทคนคในการปกครองชนเรยนและฝกใหนกเรยน รจก ใชสทธหนาทของตนเองอยางมขอบเขต 6. บรรยากาศแหงความส าเรจ (Success) เปนบรรยากาศทผเรยนเกดความรสกประสบ ความส าเรจในงานทท า ซงสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรไดดขน ผสอนจงควรพดถงสงทผเรยนประสบ ความส าเรจใหมากกวาการพดถงความลมเหลว เพราะการทคนเราค านงถงแตสงทลมเหลว เพราะการท คนเราค านงถงแตความลมเหลวจะมผลท าใหความคาดหวงต า ซงไมสงเสรมใหการเรยนรดขน


ห น า | 135



6. การวจยทางการศกษา

6.1 ความหมายของการวจย

ค าวาการวจย ตรงกบคาในภาษาองกฤษวา research ซงมผใหความหมายไวตาง ๆ ดงน 1. พจนานกรมฉบบราชบณฑตตยสถาน พ.ศ. 2525 (ราชบณฑตยสถาน. 2538 : 756) ใหความหมายของการวจยไว 2 ประการ คอ การสะสม และการรวบรวม 2. ความหมายของการวจยตามหนงสอ ต าราทางการวจย ผเขยนหนงสอ ต าราทางการวจย หลายทานไดใหความหมายของการวจยไวดงตอไปน Kerlinger (1972 : 13) ใหความหมายของการวจยไววา การวจยเปนวธการคดคนท เปนระบบ ระเบยบ มการควบคม มการสงเกตวดขอมล และอาศยทฤษฎในการตรวจสอบสมมตฐาน เพอสรปความสมพนธของปรากฏการณทางธรรมชาต Best and Kahn (1986 : 18) ใหความหมายของการวจยไววา การวจยเปนวธการท เปนระบบ ระเบยบ มจดมงหมายในการวเคราะห และจดบนทกการสงเกตทมการควบคม เพอน าไปส ขอสรปอางองหลกการหรอทฤษฎ ซงจะเปนประโยชนในการท านายและการควบคมเหตการณตาง ๆ ได Merler and Charles (2005 : 6) ใหความหมายของการวจยไววาการวจยเปน การสบสวนสอบสวนอยางระมดระวง เปนระบบระเบยบ และอดทน เพอคนพบหรอพสจนขอเทจจรง และความสมพนธระหวางขอเทจจรงเหลานน พนจ สะเพยรชย (2516 : 10) ใหความหมายของการวจยไววาการวจยเปนวธการคดคน วธการแกปญหาทมระบบแบบแผนทเชอถอได เพอนาไปสรางกฎเกณฑตาง ๆ บญเรยง ขจรศลป (2533 : 5) ใหความหมายของการวจยไววาการวจยเปนกระบวนการ แสวงหาความรใหม ๆ หรอกระบวนการเสาะแสวงหาความรเพอตอบปญหาทมอยอยางมระบบ และม วตถประสงคทแนนอน โดยอาศยวธการทางวทยาศาสตร อทมพร จามรมาน (2537 : 85) กลาวไววา การวจยหมายถง กระบวนการหาความร ใหมภายใตวธการทเชอถอได สรป ค าวา การวจย (research) หมายถง กระบวนการแสวงหาความรอยางเปนระบบ โดยใช หลกและวธการทางวทยาศาสตร วตถประสงคของการวจย

1. คนหาค าตอบในเรองทยงไมร 2. ศกษาหาความสมพนธระหวางปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขน 3. สรางหลกเกณฑทฤษฎแนวคดใหม ๆ 4. เปนพนฐานในการวางแผน 5. แกปญหาตาง ๆ


ห น า | 136



6.2 ศพทส าคญเกยวกบการวจย

1. การวจย เปนกระบวนการหาความรใหมอยางมระบบดวยวธทนาเชอถอหรอวธวทยาศาสตร ซงความรทไดถกตองกวาการหาความรดวยวธอน ๆ 2. การวจยชนเรยน เชนเดยวกบการวจย แตมขอบเขต ขนตอน กระบวนการความเปนทางการ ทนอยกวา หรอยดหยนกวาไดท าโดยครผสอนในหองหรอภายใตงานในหนาทความรบผดชอบเนน การน าผลไปแกปญหาหรอพฒนาผเรยน 3. ประเภทของการวจยชนเรยน แบงไดตามเกณฑ เชน ถาแบงตามศาสตรเปนการวจยทางสงคมศาสตร ถาแบง ตามจดมงหมายเปนการวจยประยกต/ปฏบตการ ถาแบงตามขอมล สวนใหญเปนการวจยเชงปรมาณ และถาแบงตามระเบยบวธวจยสวนใหญจะเปนการวจยเชงทดลอง 4. การวจยทางสงคมศาสตร เปนการศกษาพฤตกรรมดานตาง ๆ ของคน ซงมการเปลยนแปลงหรอคลาดเคลอน ไดสง เนองจากเครองมอวดเปนการวดทางออม เชน แบบสอบ แบบสอบถามและแบบสมภาษณตาง ๆ เปนตน ผลจากการวดอาจขาดความชดเจนและเปนทถกเถยงกนไดสวนการวดทางวทยาศาสตร ซงเปนการวดโดยตรงจากเครองมอมาตรฐานและเนนวดวตถ แมจะวดจากคนกเนนเรองวตถหรอ สารตาง ๆ ผลทไดจงชดเจนกวา 5. การวจยประยกต/ปฏบตการ การวจยประยกตเปนการวจยทเนน น าผลการวจยไปประยกตใชประโยชนดานตาง ๆ ตามความตองการของผเกยวของในโอกาสตอไป และถาเปนการวจยเชงปฏบตการจะเนนประโยชน ทไดควบคกบการวจยหรอเปนการแกปญหาไปในตว

6. การวจยเชงปรมาณ เปนการวจยทเกบขอมลตาง ๆ เปนตวเลข แลวน ามาวเคราะหสรปผลการวจย โดยใชสถตตาง ๆ 7. การวจยเชงคณภาพ เปนการวจยทเกบขอมลเปนตวหนงสอ หรอขอความแลวน ามาวเคราะหสรปผล การวจยโดยใชการเชอมโยงเหตผล


ห น า | 137



8. การวจยเชงทดลอง เปนการวจยทผวจยไดคดคนนวตกรรมขน แลวน าไปทดลองใชกบผเรยนหรอกลม ตวอยางวาไดผลเปนอยางไรซงถาจะเปรยบเทยบผลใหชดเจนแลวควรน าตวเลขมาเปรยบเทยบกนโดย การท าวจยเชงปรมาณ แลวใชคาสถตตาง ๆ ชวยในการสรปผลการวจย 9. ปญหาของผเรยนทตองแกไข คอพฤตกรรมดานตาง ๆ ของผเรยน ซงมชองวางระหวางความคลาดหวงกบสงท มอยจรง โดยสงทมอยจรงต ากวาทควรจะเปน ยงต ามากกยงมปญหามาก ในการท าวจยชนเรยน ปญหา ดานใดหรอหลายดานของผเรยนเปนตวแปรตามเสมอ 10. นวตกรรม คอสงของหรอเทคนคและวธการทผวจยสรางหรอพฒนาขน และน ามาทดลองใน การสอนเพอใชแกปญหาหรอพฒนาผเรยนดานสมอง กาย และจตใจ หรอหลายดานในการวจยชนเรยน นวตกรรมเปนตวแปรตนเสมอ 11. การทบทวนเอกสารทเกยวของ เปนการคนควารวบรวมเนอหาสาระทเกยวของกบเรองวจย หรอตวแปร น ามา เรยบเรยง สรป วเคราะห สงเคราะห โดยเขยนขนมาใหมตามความคดผวจยใหสอดคลองกบเรองทท า

12. แบบวจย เปนแผนโครงสรางการวจย ซงจะบอกแนวทางเกยวกบการวด การสม หรอเลอก ตวอยางจากประชากร จานวนกลมทใชทดลอง และสถตทจะใชในการวจยชนเรยนมแบบทนยมใชกน 4 แบบ แตละแบบจะท าใหการวจยมความตรงภายในและความตรงภายนอกแตกตางกน 13. เครองมอในการวจย เครองมอในการวจยเปนสงทจะใชวดเพอเกบขอมลตาง ๆ สวนใหญจะเปนเครองมอ วดทางสงคมศาสตร ไดแก แบบสอบ แบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบสงเกต ซงในการวดมกจะม ความคลาดเคลอนอยเสมอ 14. การวด เปนการก าหนดตวเลขใหกบพฤตกรรมของผเรยนหรอสงอน ๆ โดยใชเครองมอและ วธการตาง ๆ เชน ใชแบบสอบ แบบสอบถาม แบบสมภาษณไปเกบขอมลเปนตวเลขโดยอาจมการวด


ห น า | 138



กอน วดหลง หรอวดมากกวา 2 ครงกได 15.การวดกอน เปนการวดกอนจะทดลองใชนวตกรรม 16. การวดหลง เปนการวดหลงจะทดลองใชนวตกรรม 17. ประชากร คอจ านวนผเรยนทสอนหรอรบผดชอบ หรอผเรยนทมปญหาหรอตองการจะพฒนา ในชนหรอวชาทสอน 18. กลมตวอยาง คอจานวนผเรยนทนามาทดลองในการทาวจยในชนเรยนถาผเรยนทกคนกเปนการใช ตวอยางดวยการศกษาจากประชากร ตวอยางอาจไดมาโดยการสมหรอเลอก 19. ความตรงภายใน เปนสงทแสดงคณภาพของการวจยวาความรทไดจากการวจยถกตองหรอไม การวจย ชนเรยน ความรทไดจะถกตองเมอตวแปรตนเปนสาเหตใหเกดผล หรอตวแปรตามจรงไมใชเพราะ สาเหตอน ถามสาเหตอนเขามาเกยวของดวยจะท าใหขาดความตรงภายในนนคอพฤตกรรมของ ผเรยนตองเกดจากนวตกรรมเทานน จงจะมความตรงภายในและน าผลการวจยไปใชได 20. ความตรงภายนอก เปนการน าผลการวจยซงมความตรงภายในหรอความรทไดอยางถกตองไปใช ถางานวจยไมมความตรงภายในแลวกไมสามารถน าผลไปใช เพราะอาจท าใหเกดความเสยหายได ดงนนเรองความตรงภายนอกจะตองดความตรงภายในกอนถางานวจยไมมความตรงภายในแลวก ไมมทางจะมความตรงภายนอกไดสวนงานวจยทมความตรงภายในแลวอาจจะจะมความตรงภายนอก หรอไมกได 21. การสม

เปนการจดใหผเรยนเขารบการทดลองในการวจยดวยวธจบสลากโดยบางคน ไดรบนวตกรรมและบางคนไมไดรบนวตกรรม เพอใหนาผลมาเปรยบเทยบกนวานวตกรรมไดผล หรอไม ซงจะท าใหผลการวจยมความตรงภายในสง เพราะทงสองกลมมความเทาเทยมกน

22. การเลอก เปนการจดใหผเรยนเขารบการทดลองในการวจย โดยผวจยเลอกใหบางคนหรอ

บางกลมไดนวตกรรม ในขณะทบางคนหรอกลมไมได เพราะเหตผลตาง ๆ เชน สมไมไดเพราะมปญหา เรองการจดหองเรยน เปนตน ซงจะท าใหความตรงภายในต า


ห น า | 139



23. สถตพนฐาน เปนสถตทใชในการบรรยายขอมลตาง ๆ ใหเหนภาพชดเจนขน ทนยมใชกนมาก ไดแก 1) ความถ ใชเพอแสดงปรมาณของขอมล 2) รอยละ หรอ % ใชแสดงสดสวนของขอมล 3) คาเฉลย ( x ) ใชแสดงคากลางของขอมล

4) คาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ใชแสดงคาการกระจายของขอมล

24. สถตอางองหรอทดสอบสมมตฐาน เปนสถตทใชทดสอบหรอพสจนของนวตกรรมวาท าใหพฤตกรรมของผเรยนดาน ตาง ๆ ซงเปนตวแปรตามเปลยนแปลงหรอพฒนาขนไดจรงหรอไม ทนยมใชกนมาก ไดแก 1) Wilcoxon ใชเมอกลมตวอยางมกลมเดยว จ านวนนอยกวา 20 คน 2) Mann-Whitney ใชเมอกลมตวอยางมสองกลม จ านวนกลมหนงกลมใด หรอทงสองกลม นอยกวา 20 คน 3) t-Test แบบไมอสระ ใชเมอกลมตวอยางมกลมเดยว จ านวน 20 คนขนไป และขอมลแจกแจงเปนปกต 4) t-Test แบบอสระ ใชเมอกลมตวอยางมสองกลม แตละกลมมจ านวน 20 คนขนไป และขอมลทง 2 กลมแจกแจงเปนปกต 25. การทดสอบสมมตฐาน เปนการเปรยบเทยบตวเลข 2 ชด วามความแตกตางหรอมากนอยกวากน หรอไม โดยใชสถตส าหรบทดสอบสมมตฐานมาด าเนนการทดสอบ 26. นยส าคญทางสถต เปนผลจากการทดสอบสมมตฐานดวยสถตตาง ๆ วานวตกรรมทใชไดผลจรง หรอไม ถาไดผลจรงกจะใชค าวา “สงกวา หรอต ากวาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ....” หรอ นวตกรรมนนไดผลจรงไมใชบงเอญ โดยผานการรบรองจากสถตแลว แตถาไมมนยส าคญทางสถต กจะใชค าวา “ไมแตกตางกน” 27. สถตหาคณภาพเครองมอ เปนสถตกลมทใชหาคณภาพเครองมอดานตาง ๆ เชน ความตรงหรอ ความแมนตรง ความเทยงหรอความเชอมน ความยาก และอ านาจจ าแนก ทนยมใชกนมาก ไดแก 1) IOC ใชหาความตรงเชงเนอหาของเครองมอ เชน แบบสอบหรอ แบบสอบถาม โดยใหผเชยวชาญตงแต 3 คน ขนไป ตรวจหาความสอดคลองของขอคาถามกบนยาม


ห น า | 140



หรอกบเนอหาหรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม คาทไดตอง มากกวาหรอเทา 0.50 ขนไปจงจะใชได 2) KR-20 ใชหาความเทยงของเครองมอทใชวดได 2 ระดบ เชน ถกได 1 คะแนน ผดได 0 คะแนน คาทไดตองมากกวาหรอเทากบ 0.50 ขนไปจงจะใชได 3) Alpha-Coefficient ใชหาคาความเทยงของเครองมอทวดไดมากกวา 2 ระดบ ขนไป เชน แบบสอบถามมาตร 3 หรอ 5 ระดบ คาทไดตอง มากกวาหรอเทากบ 0.50 ขนไป เชนกนจงจะใชได 4) ความยาก ใชหาคาของแบบสอบโดยเปรยบเทยบสดสวนระหวางผเรยน ทตอบถกกบตอบผดของขอสอบแตละขอ คาทไดตองอยระหวาง 0.20-0.80 จงจะใชได 5) อ านาจจ าแนก ใชหาคาของแบบสอบหรอแบบสอบถาม โดยเปรยบเทยบ สดสวนระหวางผเรยนกลมทไดคะแนนสงกบกลมทไดคะแนนต า วากลมใดท าขอสอบขอไหนไดมากกวา คาทไดตองอยระหวาง 0.20-1.00 จงจะใชได 28. สถตหาคณภาพนวตกรรม เปนสถตทแสดงถงคณภาพของนวตกรรม ในระหวางหรอหลงจากทดลอง ใชนวตกรรมเสรจแลว(กรณจะหาคณภาพนวตกรรมกอนทดลองใชโดยใหผทรงคณวฒพจารณากจะใชวธการหาคาเฉลย หรอ คา IOC กได) ทนยมใชกนมาก ไดแก 1) การหาประสทธภาพ ซงประกอบดวย E1เปนกระสทธภาพของ กระบวนการ E2 เปนประสทธภาพของผลลพธ โดยนวตกรรมดานพทธพสยควรมคา E1/E2 = 80/80 และดานทกษะพสยควรมคา E1/E2 = 70/70 ขนไป โดย E1/E2 ไมควรแตกตางกนเกนรอยละ 2.50-5.00 2) การหาประสทธผล บางครงจะเรยกวาดชนประสทธผลหรอ EI โดยมทง ของผเรยนรายคนและเปนกลมคาทไดทงรายคนและเปนกลม ตองมากกวาหรอเทากบ 0.50 ขนไป


ห น า | 141



6.3 การแบงประเภทของการวจย

การวจย (Research) หมายถง กระบวนการเสาะแสวงหาความรหรอความจรง โดยใชวธการทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) การก าหนดปญหา 2) การตงสมมตฐาน 3) การเกบรวบรวมขอมล 4) การวเคราะหขอมล 5) การสรปและรายงานผลการวจย

การวจยเชงปฏบตการ (Action Research) เปนการวจยประเภทหนงซงหมายถงกระบวน การศกษาและ ตรวจสอบเพอการคนพบแลวน าผลการวจยไปใชแกปญหาหรอพฒนาคณภาพการ ปฏบตงานขององคกร ผลการวจยเกดประโยชนตอปญหานนและในเวลานนเทานน อาจไมเกดประโยชน ตอปญหาอนกได และสามารถกระท ากบรายบคคลหรอกลมบคคลกได

การวจยในชนเรยน (Classroom Research) หรอการวจยเชงปฏบตการในชนเรยน (Classroom Action Research) หรอการวจยของคร (Teacher Research)หมายถงการวจยเชง ปฏบตการทกระท าในบรบทของชนเรยนซงเปนขบวนการศกษาเพอเนนการพฒนาการเรยนการสอน ของครในชนเรยนของตน การวจยดงกลาวใหโอกาสแกครส ารวจและทดสอบความคดใหมๆวธการใหมๆ หรอวสดอปกรณใหมๆ ในการจดการเรยนร ผลจากการวจยดงกลาวจะเปนประโยชนตอการวางแผน หลกสตรและการสอนตอไป ผทท าวจยในชนเรยนนนจ าแนกได 3 ประเภท ซงอาจเปนครคนเดยว คณะครท าวจยรวมกนและครหรอคณะครรวมกบบคคลภายนอก เชน อาจารยมหาวทยาลย หรอบคคลภายนอก


ห น า | 142



ภาพแสดงความสมพนธระหวางการวจย การวจยเชงปฏบตการและการวจยในชนเรยน

การแบงประเภทของการวจยโดยทวไป สามารถแบงประเภท ดงน 1. แบงตามประโยชนการน าผลไปใช 3 ประเภท

1) วจยพนฐานหรอวจยบรสทธ (Basic or pure research) วจยเพอขยายขอบขายของ ความรใหกวางออกไป

2) การวจยประยกต (Applied research) มงน าผลไปใชเพอปรบปรงสภาพของสงคมและ ความเปนอย

3) การวจยเชงปฏบตการ (Action research) เพอพฒนาทกษะหรอวธการใหมๆ น ามา แกปญหาการท างานโดยตรง 2. แบงตามวตถประสงคและการน าเสนอขอมล 5 ประเภท

1) การวจยขนส ารวจ (Exploration research) การรวบรวมขอมล พนฐานเบองตน เพอ หาขอเทจจรงตางๆ

2) การวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) ตองการหาค าตอบวา อะไร อยางไร มากกวา ท าไม ไมมการคาดคะเน

3) การวจยเชงอรรถาธบาย (Explanatory research) การวจยทพยายามชหรออธบาย ใหเหนวาตวแปรใดมความสมพนธ

4) การวจยเชงคาดคะเน (Predictive research) พยายามชใหเหนหรอคาดคะเนเหตการณ ในอนาคต

5. การวจยเชงวนจฉย (Diagnostic research)เปนการวจยเพอคนหาสาเหตของปญหา ทเกดขน


ห น า | 143



3. แบงตามความสามารถในการควบคมตวแปร 3 ประเภท 1) การวจยเชงทดลอง (Experimental research) การวจยทผจดสรางสถานการณและ

เงอนไขตางๆ มาทดลอง 2) การวจยเช งก งทดลอง (Quasi experimental research) ผ ว จ ยสามารถสร าง

สถานการณเงอนไขไดบางเปนบางประเดน 3) การวจยเชงธรรมชาต (Naturalistic research) การวจยทไมมการจดสรางสถานการณ

4. แบงตามระเบยบวธการวจย 3 ประเภท

1) การวจยเชงประวตศาสตร (History research)การวจยท ใชระเบยบวธการทาง วทยาศาสตรในลกษณะศกษาหาขอเทจจรง

2) การวจยเช งบรรยาย (Descriptive research) การบรรยายปรากฏการณหรอ เหตการณทเกดขนคออะไร

3) การวจยเชงทดลอง (Experimental research) การศกษาหาขอเทจจรงดวยการ ทดลองภายใตการควบคมตวแปร 5. แบงตามระเบยบวธการวจยทวไป 6 ประเภท

1) การวจยเชงทดลอง 2) การวจยเชงประวตศาสตร 3) การวจยเชงยอยรอย 4) การวจยเชงส ารวจ 5) การวจยเชงชาตพนธ วรรณะ 6) การวจยเชงประเมนผล

6. แบงตามลกษณะของขอมล 2 ประเภท

1. การวจยเชงปรมาณ (Quantitive research) เนนขอมลตวเลขทเปนหลกฐานยนยน ความถกตองของขอคนพบ

2. การวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) เนนอธบายปรากฏการณทางสงคม และความสมพนธปรากฏการณสภาพแวดลอม


ห น า | 144



6.4 ประเภทของการวจยในชนเรยน ความส าคญของการวจยในชนเรยน

การวจยในชนเรยนมเปาหมายทส าคญ คอ เพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอนใหเกดผลด ทสดดวยครเอง บทบาทของครกบการวจยในชนเรยน

1. ครในฐานะนกการสอน 2. ครในฐานะนกพฒนาหลกสตร 3. ครในฐานะนกวจย

ขอบเขตของการวจยในชนเรยน

ขอบเขตของการวจยในชนเรยน จะใหความส าคญการคดคนนวตกรรมเพอแกปญหาหรอ พฒนาการสอน แบงได 2 ลกษณะคอ

1. สอการเรยนการสอนทเปนสงประดษฐ 2. กจกรรมพฒนาหรอเทคนคการสอน

การวจยในชนเรยนสามารถแบงตามลกษณะของขอมลการวจย ไดเปน 2 ประเภทใหญ คอ การวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ ตามรายละเอยดดงน

6.4.1 การวจยเชงปรมาณ

การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) หมายถงการวจยทมงวด และวเคราะห ขอมลทเปนตวเลขเพอชวยใหเขาใจปรากฏการณทเกดขนมจดมงหมายเพอศกษาความสมพนธระหวาง เหตและผล แบงการวจยทไมใชเชงทดลองและการวจยเชงทดลองตามรายละเอยด ดงน 1) การวจยทไมใชเชงทดลอง การวจยทไมใชเชงทดลอง (Non experimental Research) หมายถง การศกษาคนควาเพออธบายถงเหตการณตางๆ ซงมลกษณะตรงขามกบการวจยเชงทดลอง จ าแนก ได 3 ประเภท (1) การวจยทศกษาปรากฏการณทเกดขนแลว (Expost Facto Research) เปนการศกษาปรากฏการณทเกดขนแลวเพอสบคนหาสาเหตททาใหเกดปรากฎการณนน มลกษณะ คลายกบการวจยเชงทดลอง เพยงแตผวจยไมตองควบคมตวแปรอสระทเกดขน บอกไดแตแนวโนม ของความสมพนธเทานน เชน ครสมปอง อยากรวาทกษะพนฐานทางมตสมพนธ ของเดกในชนทตนเอง


ห น า | 145



สอนมความแตกตางกนหรอไมระหวางเดกชายและเดกหญงครสมปองจงนาผลการประเมนทกษะ พนฐานทางมตสมพนธทประเมนแลว มาจ าแนกระหวางผลการประเมนของเดกชายและเดกหญง น ามาหาคาเฉลยแตละกลมเพอเปรยบเทยบความแตกตาง (2) การวจยเชงหาความสมพนธ (Co relational Research) การศกษาหา ความสมพนธระหวางตวแปรตงแต 2 ตวขนไป โดยวดสงทเกดขนในปจจบนหรออดต เชน ครสมปอง หาความสมพนธระหวางเวลาทเดกปฐมวยแตละคนเลนมมเกมการศกษาและคะแนนจากการประเมน ทกษะพนฐานทางมตสมพนธ (3) การวจยเชงส ารวจ (Survey Research) เปนการศกษาเพอรวบรวม ขอมล ในเรองหรอลกษณะตางๆ จากกลมเปาหมายทศกษา โดยเกบรวบรวมขอมลเกยวกบขอคดเหน เจตคต หรอบคลกของกลมเปาหมาย โดยสอบถามเกยวกบสภาพการณในปจจบน เชน ครสมปองส ารวจ ความพงพอใจของเดกปฐมวยตอการจดประสบการณแบบโครงงานการวจยทไมใชเชงทดลองท าใหได ขอมลทมคาตอการพฒนาหลกสตรหรอการจดการเรยนรและเปนการวจยทไดขอเทจจรงซงน าไปสการ วจยเชงทดลอง ดงนนผเขยนขอเสนอแนะวาการวจยในชนเรยนนนเพยงแคท าวจยทไมใชเชงทดลอง เพยงอยางเดยวคงไมเกดประโยชนมากนกตองน าขอมลทไดไปวางแผนเพอพฒนาหรอแกปญหาโดยใช การวจยเชงทดลองตอไป

2) การวจยเชงทดลอง การวจยเชงทดลอง (Experimental Research) หมายถง การวจยทมการจด กระท าโดยสรางเงอนไขหรอสถานการณทจะทดลองและควบคมตวแปรตางๆ ทไมเกยวของ หรออาจ กลาววาเปนการศกษาตวแปรหนง (สาเหต) ซงเรยกวาตวแปรตน และตวแปรหนง (ผลลพธ) ซงเรยกวาตวแปรตาม ซงมหลายลกษณะ เชน

(1) การวจยกอนทดลอง (Pre experimental Research) (1.1) แบบ One-Shot Case Study Design


ห น า | 146



สญลกษณทใช

X แทน การทดลองหรอใชนวตกรรม (Treatment Condition) O1 แทน การสงเกตหรอการวดผลอยางอน (Observational or Type of Measure) EXP แทน กลมทดลอง (Experimental Group)

การวจยแบบนมการทดลองหรอใชนวตกรรมแลวประเมนหลงจากเสรจสนและนาผลไปเปรยบ กบเกณฑทก าหนดไวซงผวจยตองก าหนดเกณฑขนมาเหมาะส าหรบ การวจยทมนกเรยนเพยงกลมเดยว และเนอหาทใชเปนเรองใหมส าหรบนกเรยน จงไมจ าเปนตองประเมนกอนเรยนร เชน ครสมศรจด ประสบการณสรางสรรคแกเดกปฐมวย และท าการประเมนความคดสรางสรรคหลงจากจดกจกรรม เสรจสน และน าคะแนนจากการประเมนมาเปรยบเทยบกบเกณฑทตงไว

(1.2) แบบ One- Group Pretest-Posttest Design

สญลกษณทใช X แทน การทดลองหรอใชนวตกรรม (Treatment Condition) O แทน การสงเกตหรอการวดผลอยางอน (Observational or Other Type of Measure) EXP แทน กลมทดลอง (Experimental Group) การวจยแบบนตองแบงนกเรยนออกเปน 2 กลม กลมททดลองใชนวตกรรม เรยกวา กลมทดลอง กลมทไมใชนวตกรรมหรอทเรยนไปตามปกตแตตองควบคมสภาพการตางๆ เรยกวา กลมควบคม และสงทครควรตระหนก คอ กอนท าการศกษานน ทงสอง กลมตองมลกษณะในสง ทศกษาเหมอนกนหรอใกลเคยงกน การวจยแบบนอาจตงวตถประสงคได 3 ขอ คอ 1. เปรยบเทยบผลกอนและหลงการใชนวตกรรมของกลมทดลอง 2. เปรยบเทยบผลกอนและหลงการจดประสบการณแบบปกตของกลมควบคม 3. เปรยบเทยบผลหลงการทดลองและหลงการจดประสบการณแบบปกต เชนครสมปอง ตองการศกษาความคดสรางสรรคของเดกโดยการจดประสบการณแบบโครงงานและจดประสบการณ แบบปกต ดงนนจงแบงเดกออกเปน 2 กลม เพอ 1) เปรยบเทยบความคดสรางสรรคกอนและหลงการจดประสบการณแบบโครงงาน ของกลมทดลอง 2) เปรยบเทยบความคดสรางสรรคกอนและหลงการจดประสบการณแบบปกต


ห น า | 147



ของกลมควบคม 3) เปรยบเทยบความคดสรางสรรคกอนและหลงการจดประสบการณแบบโครงงาน และหลงการจดประสบการณแบบปกต 6.4.2 การวจยเชงคณภาพ

การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) หมายถง การวจยทมลกษณะ ตรงกนขามกบการวจยเชงปรมาณ กลาวคอมงศกษาปรากฏการณทางสงคมทเกดขนจากมมมอง ของมนษยทเปนกลมเปาหมายในการเกบรวบรวมขอมลวเคราะหขอมลในลกษณะของการบรรยาย การวจยเชงคณภาพนนมหลายประเภทแตทเหมาะน ามาใชในการวจยในชนเรยน เชน การศกษา รายกรณ (Case Studies) ซงเปนวธการศกษาเชงลกของหนวยหรอกลมเดยว เชน กลมเดยว องคกรเดยว โปรแกรมเดยวเปาหมายของการศกษาเพอตองการทราบรายละเอยดและเขาใจแกนแท ของกลมทศกษาตามท พนม สายสมบต (2548) กลาวคอการศกษารายกรณคอการศกษารายละเอยดเกยวกบบคคล อยางลกซง และวเคราะหถงสาเหตทท าใหบคคลมพฤตกรรมเชนนน หรอมพฤตกรรมแปลกไปวาม สาเหตมาจากอะไร รวมทงแปรความหมายของพฤตกรรมนนๆ วามความสมพนธกบปญหาและ การปรบตวของบคคลนนอยางไร มขนตอนดงน 1. ขนรวบรวมขอมลทจ าเปนเกยวกบบคคล (Collecting of the Necessary Data) ซงจะชวยใหรจกนกเรยนทถกท าการศกษาตลอดจนชวยทราบภาวะความเปนไปในปจจบนของนกเรยนผนนอกดวย 2. ขนวเคราะหขอมล (Analysis) เปนการน าขอมลทไดมารวบรวมเอาไวมาวเคราะหหา ขอเทจจรงตางๆ และจ าแนกออกเปนดานๆ เพอสะดวกในการตความหมายของบคคลนน 3. ขนตรวจวนจฉยปญหา (Diagnosis) เปนการน าเอาผลการวเคราะหขอมลในขนท 2 เปน พนฐานประกอบการพจารณาเพอวนจฉยวาอะไรนาจะเปนสาเหตของปญหาพนฐานของการสงเคราะห ขอเทจจรงในขนตอไป 4. ขนสงเคราะหขอมลหรอขนรวบรวมขอมลเพมเตม (Synthesis) คอการศกษาขอเทจจรง เกยวกบปญหานนเพมดวยวธการตางๆ เชน การสงเกต การสมภาษณ การทดสอบ และกลวธอนๆ เปนตน แลวน าขอเทจจรงทไดมาสงเคราะหเขาดวยกนกบขอเทจจรงทมอยแลว ท าใหมองเหน ความสมพนธของขอมลแตละดานเกดเปนภาพรวมทางบคลกภาพของบคคลนน


ห น า | 148



5. ขนใหความชวยเหลอ (Treatment) เมอผศกษารายกรณแนใจวาการตรวจวนจฉยปญหา ของตนถกตองแลว กควรจะไดคดหามาตรการตางๆ ทจะนามาชวยเหลอ แนะแนวทางนกเรยน ในการแกปญหา 6. ตดตามผล (Follow-Up) ทราบวาการศกษารายกรณประสบความส าเรจมากนอย เพยงไรมขอบกพรองทควรแกไขปรบปรงอยางไร และจะตองใหความชวยเหลอเพมเตมอกหรอไม

สรปวาการวจยในชนเรยนจ าแนกตามลกษณะของขอมลการวจยแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ คอ 1) การวจยเชงปรมาณซงแบงเปนการวจยทไมใชเชงทดลองและการวจยเชงทดลอง 2) การวจยเชงคณภาพ

6.5 แบบฟอรมการเขยนโครงรางการวจย

รปแบบของการวจย 1. การศกษาเฉพาะรายกรณ (Case Study) ศกษาขอเทจจรง ปญหาทเกดขนเฉพาะกรณ 2. การศกษาแบบส ารวจ (Survey Design) การส ารวจเพอรวบรวมขอมล 3. การศกษาแบบการทดลอง (Experimental Design) การหาความสมพนธเชงเหตผล

ของปรากฏการณตางๆ ค าถามทดในการวจย

1. เปนประเดนหรอค าถามทท าใหนกวจยตองศกษา เชงทฤษฎ ปฏบตผสมผสานกน 2. มความนาสนใจ เชอมโยงกบความรและงานวจยทผานมา 3. ควรอธบายใหเหนจดประสงคและขอบเขตของการวจยอยางชดเจน

ล าดบขนตอนในการท าวจย แบงได 5 ขนดงน

1. ขนก าหนดปญหา (Problem) เปนขอสงสยใครรของผวจยในปรากฏการณท เกดขน หรอพบเหน

2. การตงสมมตฐาน (Hypothesis) การคาดคะเนค าตอบของปญหา 3 . ข นทดลองและเกบขอมล (Experimental and data Collection)ข นตอนท ผ ว จ ย

ท าการศกษาสงทเกยวกบขอปญหาทก าหนดไว 4. ขนการวเคราะหขอมล (Data analysis) การน าขอมลจากขอ 3 มาจดกลมหมวดหม

ดวยวธการทางสถตถาเปนขอมลเชงปรมาณทประกอบดวยตวเลขตางๆ


ห น า | 149



5. ขนการสรปผล (Conclusion) เปนการน าขอมลทไดจากขอ 4 มาสรปผลเปนการตอบ ค าถามวจยขอท 1

ลกษณะของงานวจยทด

1. ความถกตอง (Correctness) สาระถกตอง แมนย า มหลกฐาน 2. เปนเหตเปนผล (Cogency) สาระของวจยมเหตผลนาเชอถอ 3. ความกระจางแจง (Clarity) โครงการวจย ชดเจน แจมแจง ไมก ากวม 4. ความสมบรณ (Completeness) มสาระส าคญครบทกหวขอตามขนตอน 5. ความกะทดรด (Concise) 6. ความสม าเสมอ คงเสนคงวา (Consistency) 7. ความสมพนธเชอมโยงสอดคลอง (Correspondence)

โครงรางการท าวจยมสวนประกอบทส าคญ ดงน 1. ชอเรองการวจย( จะท าวจยเรองอะไร) ชอเรอง : ตองชดเจนไมสนหรอยาวเกนไป เปนเรองแปลกใหม นาสนใจและมคณคา รวมทงมความสามารถทจะท าการวจยได

2. ความส าคญของปญหา(ท าไมจงตองท า) ความเปนมาและความส าคญของปญหา : เปนการบรรยายใหเหนวาเรองทจะท า

การวจยนมความเปนมาและมความส าคญอยางไรจงตองท าการวจยมกจะเรมตนการเขยนถงสภาพ แวดลอมแบบกวาง ๆ เขามาสเรองแคบ ๆแลวสรปใหเหนปญหาการวจยจนท าใหตองท าการวจย เกยวกบเรองน ความเปนมาของการท าวจยเรองน มนโยบาย หรอแผนงานอะไร หรอความตองการ ของหนวยงานใด การท าวจยเรองนมความส าคญอยางไร มขอสงสย ปญหาอะไรทตองแสวงหาค าตอบ

3. วตถประสงคของการวจย(จะคนหาค าตอบอะไร) วตถประสงค : เปนการบอกจดมงหมายในการท าวจยเรองน ศ.ดร.นงลกษณ วรชชย บอกไววาการก าหนดวตถประสงคอยางแรกทใช คอ เพอบรรยาย ตอมาก เพอส ารวจ ซงเปนวตถประสงคทท าไดงายทสด สงขนมากคอ เพอเปรยบเทยบ สงขนมาอกกคอ เพออธบาย สงขนไปอกกคอ เพอท านายวาในอนาคตจะเกดอยางไร สงขนไปอกขนหนงกคอ เพอสงเคราะห ผลการวจย ดไปกวานนกคอ เพอประเมน และอนสดทาย คอ เพอพฒนาและตรวจสอบ เปนวตถประสงคขนสงสดทนกวจยอยากจะตงวตถประสงคใหถงขนน เปนการบอกลกษณะตางๆ ของผลการวจยทตองการไดในการวจยเรองนหรอประเดนปญหาตางๆทตองการแสวงหาค าตอบภายใต เรองทตองการท าวจยวตถประสงคการวจยบางทเรยกจดมงหมายของการวจยเปนขอความทแสดงให


ห น า | 150



เหนวาในการวจยนนๆ ตองการจะศกษาปญหาอะไรบาง การเขยนวตถประสงคการวจย หรอ ความ มงหมายการวจย ท าใหทราบวาจะตองหาค าตอบตอปญหาในประเดนใดบาง จะตองเขยนใหสอดคลอง และครอบคลมปญหาการวจย และแสดงใหเหนวาจะท าอะไร โดยขนตนดวยค าวา “เพอ”และตามดวย ค ากรยาหรอ วธการศกษา เชน เพอศกษา เพอส ารวจ เพอเปรยบเทยบเพอหาความสมพนธเปนแนวทาง ในการวจยใหตรงตามเปาหมายและไมใหหลงประเดน มผวจยบางคนเขาใจผดและมกเขยนประโยชน ของการวจยในหวขอของวตถประสงคการวจย เพราะมลกษณะการเขยนทคลายกน เชน เพอน าผลการ วจยไปพฒนาเดก หรอเพอแกไขการจดประสบการณของคร ความแตกตางระหวางวตถประสงคการวจย และประโยชนของการวจย คอ วตถประสงคของการวจย เปนประโยคทตองการค าตอบหรอผลการวจย รองรบ แตประโยชนของการวจย เปนประโยคทบอกกลาวถงคณคาของการวจยโดยไมตองการค าตอบ หรอผลการวจยรองรบ

4. ตวแปรทศกษา(ศกษาตวแปรใดบาง) ตวแปร (Variable) คอ สงทผวจยศกษาเปนคณลกษณะหรอปรากฎการณ จ าแนกได 4 ลกษณะ คอ 1) ตวแปรอสระหรอตวแปรตน (Independent Variable) ไดแกตวแปรทท าใหคาตวแปร ตามเปลยนไป ซงผวจยน ามาศกษาโดยเฉพาะ ส าหรบตวแปรอสระสวนใหญคอนวตกรรมซงอยใน ลกษณะของสอการเรยนร เชน การศกษาพฒนาทางการพดของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรม โดยเลนเกมทางภาษา ตวแปรอสระ คอ การจดกจกรรมโดยเลนเกมทางภาษา 2) ตวแปรตาม (Dependent Variable) ไดแก ตวแปรทมผลมาจากตวแปรตน คาของ ตวแปรตามจะเปลยนไปตามปจจยในตวแปรตน เชน การศกษาพฒนาทางการพดของเดกปฐมวย ทไดรบการจดกจกรรมโดยเลนเกมทางภาษา ตวแปรตาม คอ พฒนาทางการพดของเดกปฐมวย 3) ตวแปรเกน (Extraneous Variable) ไดแก ตวแปรซงอาจจะเปนสวนหนง ซงท าให ตวแปรตามมคาเปลยนไป (หมายถงตวแปรตวอนๆ ทนกวจยไมไดใหความสนใจ แตอาจมอทธพล ตอตวแปรตาม) เชนการศกษาพฒนาทางการพดของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมโดยเลนเกม ทางภาษา ตวแปรเกน อาจไดแก บรรยากาศในหองเรยนในการจดกจกรรม ซงผวจยตองควบคม เพอไมใหสงผลตอตวแปรตาม 4) ตวแปรแทรกซอน (Intervening Variable) ไดแก ตวแปรเกนทมบทบาทเปนเหตให ตวแปรตามมคาเปลยนไปซงเกดขนโดยอยเหนอการควบคมของผวจยหรอผวจยไมทราบลวงหนา เชน การศกษาพฒนาทางการพดของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมโดยเลนเกมทางภาษา ตวแปร แทรกซอน เชน ในขณะทจดกจกรรมโดยเลนเกมทางภาษา เพอพฒนาทางการพด ผปกครองกพาเดก


ห น า | 151



ปฐมวยไปเขารวมกจกรรมพเศษเพอพฒนาการพดดวยท าใหผลการวจยไมอาจยนยนไดวาการทเดก ปฐมวยพฒนาการพดนนเพราะกจกรรมการเลนเกมทางภาษาหรอ การเขารวมกจกรรมพเศษ โดยทวไป ในรายงานการวจยทวไปหรอวจยในชนเรยนมกจะเขยนเพยงแคตวแปรอสระและตวแปรตาม

สรปวาตวแปรการวจยในชนเรยนโดยทวไปจ าแนกได 4 ลกษณะ คอ 1) ตวแปรอสระหรอตวแปรตน 2) ตวแปรตาม 3) ตวแปรเกน 4) ตวแปรแทรกซอน

5. สมมตฐานของการวจย

เปนการคาดคะเนผลทจะไดจากการพสจนโดยการแสดงความสมพนธของตวแปรททดสอบ หรอพสจนได ซงตองสอดคลองกบวตถประสงคในการวจย ในสวนของการวจยเชงคณภาพจะไมเขยน สมมตฐานการวจย 1) สมมตฐานเชงบรรยาย (Descriptive Hypothesis) เปนการเขยนการคาดคะเน ผลการวจยเปนขอความ และเปนสมมตฐานทใชเขยนในรายงานการวจย การเขยนสามารถเขยน ได 2 ลกษณะ คอ (1) แบบมทศทาง เชน พฒนาการทางการพดของเดกปฐมวยหลงการจด กจกรรมโดยเลนเกมทางภาษาสงกวากอนจดกจกรรม (2) แบบไมมทศทาง เชนพฒนาการทางการพดของเดกปฐมวยกอนและหลง การจดกจกรรมโดยเลนเกมทางภาษาแตกตางกน เปน 2) สมมตฐานทางวจย เขยนขอความทคาดคะเนหรอคาดหวงวาจะเกดขนหลง ใชนวตกรรมไปแลว 3) สมมตฐานทางสถต (Statistical Hypothesis) เปนการเขยนการคาดคะเนผล การวจยอยางมแนวทางชดเจนตามหลกสถต เพอเปนเกณฑในการทดสอบทางสถต เชน

H0: μ1 = μ2 H1: μ2 > μ1

μ1 แทน คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยน

μ2 แทน คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยน

6. ขอบเขตการวจย


ห น า | 152



ประกอบดวยขอบเขตดานเนอหาจะศกษาอะไรบาง และขอบเขตดานระยะเวลา ตงแตเมอไรถงเมอไร เขยนตามวตถประสงคในการวจย

7. นยามศพทเฉพาะ(มคาศพทใดทตองนยาม) นยามศพทเฉพาะ

เพอใหเขาใจตรงกน ปกตดจากค าส าคญ (key word) ของชอเรองเปนค าศพทหรอตวแปร ตางๆทน ามาจากปญหาการวจย หรอวตถประสงคการวจย หรอสมมตฐานการวจย ทผวจยตองน ามา ใหความหมายแบบเชงปฏบตการส าหรบในการวจยครงน เพอนน าไปเปนกรอบหรอแนวทางในการสราง เครองมอตอไป

8. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ(คาดวาจะไดอะไร)

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เปนประโยชนทจะเกดจากการน าผลการวจยไปใชตองสอดคลอง กบจดมงหมายในการวจย เปนการน าผลการวจยไปใชประโยชนในดานใด ภายหลงการท าวจยเสรจแลว

9. เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เปนการทบทวนแนวคดหรอทฤษฎตาง ๆ ทจะน ามาเปนกรอบความคดในงานวจยของเรา หากเปนงานวจยเชงปรมาณจะใหความส าคญมากเพราะจะน าไปสการตงค าถามในแบบสอบถามในสวน การทบทวนงานวจยทเกยวของเปนการทบทวนงานวจยทใกลเคยงกบของเราซงอาจใกลเคยงในดาน ความส าคญของปญหาการวจยหรอวธในการด าเนนการวจยกไดการเขยนจะตองเรยบเรยงความคดให เปนระบบ มการสรปในตอนทายของแตละตอนและใหเชอมโยงกบยอหนาตอไปดวย

10. วธด าเนนการวจย(จะท าอยางไร) วธด าเนนการวจย

กลาวถงวธการทใชในการวจย โดยปกตอาจแบงการวจยออกเปน 2 ชนด คอ การวจย เชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณจะเลอกใชวธการใดกตามขนอยกบลกษณะของเรองทจะท าการวจยและความถนดหรอความสนใจของผวจยดวย ในปจจบนวทยานพนธในระดบปรญญาเอกมกใชทง 2 รปแบบควบคกนไป แตละรปแบบมกจะก าหนดรายละเอยดในการดาเนนการวจยดงตอไปน 1) การวจยเชงคณภาพ : ใหระบถง


ห น า | 153



(1) การเขาพนทท าอยางไร กลมผใหขอมลส าคญ (key informant) คอใคร (2) เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ เทปบนทกเสยง การจดบนทก ตวผวจย (3) การเกบรวบรวมขอมล ไดแก เอกสาร การสงเกตแบบมสวนรวม/ไมมสวนรวม การสมภาษณแบบทางการ/ไมเปนทางการ การสมภาษณแบบเจาะลก การสนทนากลม การวเคราะหชมชนแบบมสวนรวม เปนตน (4) ระยะเวลาในการศกษา เรมตงแตการเขาพนทจนกระทงถอนตว (5) การตรวจสอบขอมล ไดแก การตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (triangulation) (6) การวเคราะหขอมล ไดแก การตความสรางขอสรปแบบอปนย (inductive) การวเคราะหเนอหา (content analysis)

2) การวจยเชงปรมาณ : ใหระบถง (1) ประชากรและกลมตวอยาง ไดแก วธการเลอก จ านวน (2) เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถาม โดยระบถงวธการสรางเครองมอ การตรวจสอบเครองมอ (3) การเกบรวบรวมขอมล ไดแก วธการสงแบบสอบถาม จ านวนทไดรบคน (4) การวเคราะหขอมล ไดแก สถตทใชในการวเคราะหขอมล

11. แผนปฏบตการวจย(จะท าเมอไร)

ตารางก าหนดการท างานตงแตตนจนจบ

สรปองคประกอบของโครงรางการวจย โครงรางการวจย ควรมองคประกอบส าคญดงน 1) ชอเรอง 2) ความส าคญและทมาของปญหาการวจย 3) วตถประสงคของการวจย 4) ค าถามของการวจย 5) ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 6) สมมตฐาน และกรอบแนวความคดในการวจย 7) ขอบเขตของการวจย


ห น า | 154



8) การใหค านยามเชงปฏบตทจะใชในการวจย 9) ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย 10) ระเบยบวธวจย 11) ระยะเวลาในการด าเนนงาน 12) งบประมาณคาใชจายในการวจย 13) บรรณานกรม 14) ภาคผนวก 15) ประวตของผด าเนนการวจย

6.6 องคประกอบเพมเตมของการวจย 6.6.1 ประชากรและกลมตวอยาง

ลกษณะของตวอยางทด 1. มประสทธภาพใหขอมลทเปนประโยชน 2. เปนตวแทนของประชากรทงหมด (เลอกมาโดยการสม) 3. มความเชอถอได 4. มความยดหยน เพมลด ตวอยางไดโดยไมท าใหผลการวเคราะหขอมลผดพลาด

การเลอกตวอยางเพอใชในการวจยแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ 1. Probability Sampling เลอกกลมตวอยางแบบสม

1.1 เลอกแบบสมอยางงาย (Simple random sampling) - สมจากหนวยยอยของประชากรทมลกษณะใกลเคยงกน เปดโอกาสให หนวยยอยของประชากรทกหนวยมสทธ ไดรบเลอกเทาๆกน - สมโดยใชหลกสถต - สมกบประชากรทสมาชกไมมากนก โดยสมาชกทกหนวยมหมายเลขก ากบ เชน รหสบตรประชาชน รหสนกศกษา น าหมายเลขมาจบสลากหรอใชตารางเลขสม

1.2 เลอกแบบสมตามระดบชน, แบบแบงขน (Stratified random sampling) - สมตวอยางจากหนวยยอยของประชากรเปนพวกหรอขน Stratum - สมกบประชากรทมสมาชกจ านวนมากๆ โดยจ าแนกสมาชกทงหมด ออกเปนระดบขนตามตวแปรอสระ เชน เพศ ชวงอาย เกรดเฉลย

1.3 เลอกแบบมระบบ, เปนระบบ (Systematic sampling) - สมจากประชากรทมลกษณะใกลเคยงกน สมเปนชวงๆ


ห น า | 155



- สมกบประชากรท มสมาชกจ านวนมากๆ โดยสมาชกทกหนวยมหมายเลข ก ากบและแบงประชากรออกเปนกลมยอยๆจะไดกลมตวอยางทสมาชกทกหนวยมโอกาสถกเลอกอยาง เหมาะสม

1.4 เลอกตวอยางแบบ Area or Cluster sampling - สมจากประชากรทอยรวมกนเปนกลมๆแตละกลมมลกษณะภายใน ทหลากหลาย

1.5 เลอกแบบสมหลายๆ ขน, การสมแบบแบงกลม (Multi – Stage sampling) - เปนการสมกบประชากรทมจ านวนมากๆ มขอมลประชากรเพยงพอ แตกรณไมมขอมลประชากรจะพจาณาจากลกษณะทจดกลมตามธรรมชาต

- สมแบบแบงชนประชากรออกเปนล าดบชนตางๆ เชน ภาค จงหวด อ าเภอ เขตพนท

2. Non – probability sampling

การเลอกกลมตวอยางไมใหหนวยของตวอยางมโอกาสถกเลอกเทาๆกน - เลอกโดยการวนจฉย (Judgment sampling) อาศยเกณฑบางอยางทวางไว - เลอกโดยก าหนดโควตา (Quota sampling) ผวจยใชวนจฉยผสมการสม

6.6.2 การก าหนดตวแปร

ตวแปร (Variable) คอ ลกษณะคณสมบตทผวจยสนใจจะศกษา ซงลกษณะดงกลาวจะตอง วดได โดยอยางนอยตองม 2 คาหรอ 2 ลกษณะ เราแบงประเภทตวแปรตามลกษณะได 3 ชนด คอ

1. ตวแปรตน, ตวแปรอสระ (Independent) ก าหนดขนเพอทดสอบสมมตฐาน 2. ตวแปรตาม (Dependent) ตวแปรทเปลยนแปลงไปตามตวแปรตนหรอผลของตวแปรตน 3. ตวแปรควบคม คอ ตวแปรทสงผลตอการทดลอง

6.6.3 การตงสมมตฐานในการวจย

สมมตฐาน (Hypothesis) ผลการวจยทคาดวาจะเกดขน เปนลกษณะของการคาดเดาหรอ ทายเหตของปญหาหรอผลทจะไดรบจากการวจย แบงเปน 2 ประเภท คอ

1. สมมตฐานเชงบรรยาย 2. สมมตฐานเชงสถต

ลกษณะของสมมตฐานทด 1. สอดคลองกบจดมงหมาย 2. สอดคลองกบสภาพความเปนจรง


ห น า | 156



3. ทดสอบไดดวยขอมลหรอหลกฐาน 4. อธบายหรอตอบค าถามไดหมด 5. สมเหตสมผลตามทฤษฎความรพนฐาน 6. ภาษาทเขยนตองงายตอการเขาใจ 7. มอ านาจในการพยากรณสง น าไปใชอธบายสภาพการณคลายๆ กนได

6.6.4 ขอมล

ขอมล Data ม 2 ประเภท คอ เชงปรมาณ และเชงคณภาพ แบงตามทม 2 ชนด ดงน ปฐมภม (Primary) และทตยภม (Secondary)

6.6.5 เครองมอ

เครองมอ (Tool or Instrument) คอ สงทใชวดตวแปรเพอใหไดผลการวดทเรยกวาขอมล เครองมอทใชในการวจย คอ สงทเราจะใชในการเกบขอมล ซงเราตองสรางขนใหสอดคลองกบ

วตถประสงคของการวจย ลกษณะของเครองมอทด

1.มความเทยงตรง (Validity) วดไดในสงทตองการจะวด 2. มความเชอถอได (Reliability) วดไดคงทแนนอน 3. มประสทธภาพ (Efficiency)

4. มอ านาจจ าแนก (Discrimination) แบงแยกชไดวากลมตวอยางหรอประชากร ทเราศกษามทศนะคตทดหรอไมด การตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย

1. ความเทยงตรง มคา IOC ≥ 0.5 2. ความเชอมน มคาไมนอยกวา 0.8 3. คาความยาก (Difficulty)

คา P ทยอมรบไดอยระหวาง 0.2 − 0.8 คา P ทดมากอยระหวาง 0.4 − 0.6

4. คาอ านาจจ าแนก (r) มคาตงแต 0.2 − 1.0

หลกเกณฑการในการสรางเครองมอวจย 1. สรางความเขาใจอนดแกผตอบค าถาม 2. ก าหนดขอบขายของค าถาม


ห น า | 157



3. จดล าดบค าถามเปนไปอยางเหมาะสม 4. วางรปแบบ ค าชแจงใหเหมาะสม 5. พยายามถามใหผตอบตอบตามความจรง 6. ใชค าถามทเหมาะสม

6.6.6 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมล ม 4 ขนตอน ดงน

1. เกบรวบรวมขอมล 2. น าเสนอขอมล 3. วเคราะหขอมล 4. ตความขอมล

ระดบการวดตวแปร ม 4 ระดบ ดงน

1. นามบญญต เชน ชอคน ภมล าเนา เชอชาต 2. เรยงอนดบ เชน ล าดบผลการเรยน ผลรางวล 3. อนตรภาค เชน อณหภม คะแนนทไดจากการสอบ 4. อตราสวน เชน ความยาว พนท สวนสง

มาตรวด

1. แบบตรวจสอบรายการ ใชวดพฤตกรรม โดยมรายการใหตรวจสอบ เชน ม/ไมม ท า/ไมท า 2. แบบมาตราสวนประมาณคา ใชประเมนพฤตกรรม ม 5 ระดบ เชน ทกวน/บอยๆ/นานๆครง

/ไมเคยเลย สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. เชงบรรยาย เปนการสรปผลจากการสมตวอยาง ไมมการทดสอบนยส าคญทางสถต 2. เชงอางอง สรปผลจากกลมตวอยางอางองไปยงประชากร มการทดสอบนยส าคญทางสถต

6.6.7 การสรปผลการวจย หลกการแปลผลสรปผลการวจย

1. ผวจยตองเขาใจความหมายของตวเลขหรอค าสถต 2. แปลผลใหอยในขอบเขตของขอมล วตถประสงค ประชากรทศกษา 3. แปลผลการวเคราะหใหสอดคลองขอจ ากดของขอมลทางสถต 4. พจารณาผลทได แปลผลในลกษณะใดจงจะถกตอง

การสรปผลการวจย


ห น า | 158



1. มองเหนโดยสวนรวมของงานวจยชนน 2. การอภปราย อาจมการกลาวพาดพงถงทฤษฎใดทฤษฎหนง 3. ขอเสนอแนะ การแสดงขอคดเหนของผท าการวจย

การเขยนรายงานการวจย/วตถประสงคการวจย ม 4 ประการ

1. เปนหลกฐานรายงานแสดงคณคาของงานวจย 2. เชอมโยงความร ทมมาแตเดม 3. เปนสารสนเทศของผทเกยวของ 4. เปนหลกฐานแสดงศกยภาพดานการวจยของนกวจย

6.7 การเขยนรายงานการวจย รปแบบการเขยนรายงานการวจย

1. สวนน า ปกหนา, ปกใน, ค าน า, บทคดยอ, สารบญ, สารบญตาราง 2. เนอหาบทท 1 บทน า

- ความเปนมาและความส าคญของปญหา - วตถประสงคของการวจย - ขอบเขตของการวจย - ขอตกลงเบองตน - ค าจ ากดในการวจย - นยามศพทเฉพาะ - ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ บทท 3 วธการด าเนนงานวจย

- กลมตวอยางและวธการสมตวอยาง


ห น า | 159



- เครองมอทใชในการวจย - การรวบนวมขอมล - การวเคราะหขอมล - สถตทใชในการวจย

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล บทท 5 สรปผลการวจย 3. สวนเอกสารอางอง

บรรณานกรม ภาคผนวก

6.8 แนวทางการน าผลการวจยไปใชบรณาการ

1. การน าผลการวจยไปใชปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอน ซงสามารถใชไดในลกษณะดงน 1.1 ใชแกปญหาการเรยนการสอนโดยตรง เชน ผลสมฤทธทางการเรยนต า อาจารยผสอนน าไปใชในการปรบกจกรรมการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน หรอใช ผลการประเมนเปนขอมลยอนกลบในการพฒนาคณภาพการจดการเรยนการสอนได 1.2 ใชเปนขอมลในการบรหารจดการเพอสนบสนนการเรยนการสอนใหเปนไปอยาง ราบรน และมประสทธผลยงขน 2. การน าผลการวจยไปใชเปนการสรางองคความรใหม เพอเปนขอมลพนฐานในการ พฒนาการเรยนการสอนโดย 2.1 น าไปใชแกปญหาหรอน าไปใชประโยชนเชงวชาการทเปนความรใหม น าไป อางองหรอน าไปสอนนกเรยนเพอความกาวหนาทางวชาการ 2.2 น าไปใชเปนขอมลพนฐานส าหรบการศกษาตอไปเพอใหไดความรทลกซง เปน ประโยชนยงขน 3 . ก า ร น า ผ ล ก า ร ว จ ย ไ ป ใ ช เ ป น ผ ล ง า น ท า ง ว ช า ก า ร ผลการวจยนอกจากจะเปนประโยชนในดานการปรบปรงและพฒนางานหรอการ จดการเรยนการสอนแลว ยงเปนประโยชนตอการพฒนาวชาชพอกดวย โดยผวจยสามารถน าผลการวจย ไปใชเปนผลงานวชาการเพอขอเลอนวทยฐานะ หรอปรบต าแหนงใหสงขนได 6.9 นกวจย


ห น า | 160



คณสมบตของนกวจยทด 1. มความสงสย 2. มวจารณญาณ 3. ใจกวาง 4. รเรมสรางสรรค 5. ซอสตย 6. ขยน หมนเพยร มานะอตสาหะ

จรรยาบรรณนกวจย 1. ซอสตย 2. ตระหนกถงพนธกรณในการท าวจย 3. มพนฐานความรในสาขาวชาการทท าการวจย 4. รบผดชอบ 5. เคารพศกดศร 6. มอสระทางความคด 7. น าผลงานไปใชประโยชนในทางทชอบ 8. เคารพความคดเหนทางวชาการของผอน 9. รบผดชอบตอสงคมทกระดบ

7. สอ นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษา

7.1 ความหมายของนวตกรรม

“นวตกรรม” หมายถงความคด การปฏบต หรอสงประดษฐใหม ๆ ทยงไมเคยมใชมากอน หรอเปนการพฒนาดดแปลงมาจากของเดมทมอยแลว ใหทนสมยและใชไดผลดยงขน เมอน า นวตกรรม มาใชจะชวยใหการท างานนนไดผลดมประสทธภาพและประสทธผลสงกวาเดม ทงยงชวย ประหยดเวลา และแรงงานไดดวย

“นวตกรรม” (Innovation) มรากศพทมาจาก innovare ในภาษาลาตน แปลวา ท าสงใหมขนมา ความหมายของนวตกรรมในเชงเศรษฐศาสตรคอการน าแนวความคดใหมหรอการใช


ห น า | 161



ประโยชนจากสงทมอยแลวมาใชในรปแบบใหม เพอท าใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ หรอกคอ “การท าในสงทแตกตางจากคนอน โดยอาศยการเปลยนแปลงตาง ๆ (Change) ทเกดขนรอบตวเรา ใหกลายมาเปนโอกาส (Opportunity)และถายทอดไปสแนวความคดใหมทท าใหเกดประโยชน ตอตนเองและสงคม” แนวความคดนไดถกพฒนาขนมาในชวงตนศตวรรษท 20 โดยจะเหนไดจาก แนวคดของนกเศรษฐอตสาหกรรม เชน ผลงานของ Joseph Schumpeter ใน The Theory of Economic Development,1934 โดยจะเนนไปทการสรางสรรค การวจยและพฒนาทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย อนจะน าไปสการไดมาซง นวตกรรมทางเทคโนโลย (Technological Innovation) เพอประโยชนในเชงพาณชยเปนหลกนวตกรรมยงหมายถงความสามารถในการเรยนรและน าไปปฎบต ใหเกดผลไดจรงอกดวย (พนธอาจ ชยรตน , Xaap.com)

ค าวา “นวตกรรม” เปนค าทคอนขางจะใหมในวงการศกษาของไทย ค านเปนศพท บญญตของคณะกรรมการพจารณาศพทวชาการศกษา กระทรวงศกษาธการ มาจากภาษาองกฤษวา Innovation มาจากค ากรยาวา innovate แปลวา ท าใหม เปลยนแปลงใหเกดสงใหม ในภาษาไทย เดมใชค าวา “นวกรรม” ตอมาพบวาค านมความหมายคลาดเคลอน จงเปลยนมาใชค าวา นวตกรรม (อานวา นะ วด ตะ ก า) หมายถงการน าสงใหมๆ เขามาเปลยนแปลงเพมเตมจากวธการทท าอยเดม เพอใหใชไดผลดยงขน ดงนนไมวาวงการหรอกจการใด ๆ กตาม เมอมการน าเอาความเปลยนแปลง ใหมๆ เขามาใชเพอปรบปรงงานใหดขนกวาเดมกเรยกไดวาเปนนวตกรรม ของวงการนน ๆ เชนใน วงการศกษาน าเอามาใช กเรยกวา “นวตกรรมการศกษา” (Educational Innovation) ส าหรบ ผทกระท า หรอน าความเปลยนแปลงใหม ๆ มาใชน เรยกวาเปน “นวตกร” (Innovator)

ทอมส ฮวช (Thomas Hughes) ไดใหความหมายของ “นวตกรรม” วา เปนการน า วธการใหม ๆ มาปฏบตหลงจากไดผานการทดลองหรอไดรบการพฒนามาเปนขน ๆ แลว เรมตงแต การคดคน (Invention) การพฒนา (Development) ซงอาจจะเปนไปในรปของ โครงการทดลอง ปฏบตกอน (Pilot Project) แลวจงน าไปปฏบตจรง ซงมความแตกตางไปจากการปฏบตเดมทเคย ปฏบตมา (boonpan edt01.htm)

มอรตน (Morton,J.A.) ใหความหมาย “นวตกรรม” วาเปนการท าใหใหมขนอกครง (Renewal) ซงหมายถง การปรบปรงสงเกาและพฒนาศกยภาพของบคลากร ตลอดจนหนวยงาน หรอองคการนน ๆ นวตกรรม ไมใชการขจดหรอลมลางสงเกาใหหมดไป แตเปนการปรบปรงเสรมแตง และพฒนา (boonpan edt01.htm)

ไชยยศ เรองสวรรณ (2521 : 14) ไดใหความหมาย “นวตกรรม” ไววาหมายถง วธการปฎบตใหมๆ ทแปลกไปจากเดมโดยอาจจะไดมาจากการคดคนพบวธการใหมๆ ขนมาหรอ มการปรบปรงของเกาใหเหมาะสมและสงทงหลายเหลานไดรบการทดลอง พฒนาจนเปนทเชอถอได แลววาไดผลดในทางปฎบต ท าใหระบบกาวไปสจดหมายปลายทางไดอยางมประสทธภาพขน


ห น า | 162



จรญ วงศสายณห (2520 : 37) ไดกลาวถงความหมายของ “นวตกรรม” ไววา “แมในภาษาองกฤษเอง ความหมายกตางกนเปน 2 ระดบ โดยทวไป นวตกรรม หมายถง ความพยายาม ใด ๆ จะเปนผลส าเรจหรอไม มากนอยเพยงใดกตามทเปนไปเพอจะน าสงใหม ๆ เขามาเปลยนแปลง วธการทท าอยเดมแลว กบอกระดบหนงซงวงการวทยาศาสตรแหงพฤตกรรม ไดพยายามศกษาถงทมา ลกษณะ กรรมวธ และผลกระทบทมอยตอกลมคนทเกยวของ ค าวา นวตกรรม มกจะหมายถง สงทไดน า ความเปลยนแปลงใหมเขามาใชไดผลส าเรจและแผกวางออกไป จนกลายเปนการปฏบตอยางธรรมดา สามญ (บญเกอ ควรหาเวช , 2543)

นวตกรรม แบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 มการประดษฐคดคน (Innovation) หรอเปนการปรงแตงของเกาใหเหมาะสม กบกาลสมย ระยะท 2 พฒนาการ (Development) มการทดลองในแหลงทดลองจดท าอยในลกษณะ ของโครงการทดลองปฏบตกอน (Pilot Project) ระยะท 3 การน าเอาไปปฏบตในสถานการณทวไป ซงจดวาเปนนวตกรรมขนสมบรณ

“นวตกรรมการศกษา (Educational Innovation )” หมายถง นวตกรรมทจะชวยให การศกษาและการเรยนการสอนมประสทธภาพดยงขน ผเรยนสามารถเกดการเรยนรอยางรวดเรวม ประสทธผลสงกวาเดม เกดแรงจงใจในการเรยนดวยนวตกรรมการศกษา และประหยดเวลาในการเรยน ไดอกดวย ในปจจบนมการใชนวตกรรมการศกษามากมายหลายอยาง ซงมทงนวตกรรมทใชกนอยาง แพรหลายแลว และประเภททก าลงเผยแพร เชน การเรยนการสอนทใชคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Aids Instruction) การใชแผนวดทศนเชงโตตอบ (Interactive Video) สอหลายมต ( Hypermedia ) และอนเทอรเนต [Internet] เหลาน เปนตน (วารสารออนไลน บรรณปญญา.)

7.2 ความหมายของเทคโนโลย

ความเจรญในดานตางๆ ทปรากฏใหเหนอยในปจจบน เปนผลมาจากการศกษาคนควา ทดลองประดษฐคดคนสงตางๆ โดยอาศยความรทางวทยาศาสตรเมอศกษาคนพบและทดลองใชได ผลแลว กน าออกเผยแพรใชในกจการดานตางๆ สงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฒนาคณภาพ และ ประสทธภาพในกจการตางๆ เหลานน และวชาการทวาดวยการน าความรทางวทยาศาสตร มาใชใน กจการดานตางๆ จงเรยกกนวา “วทยาศาสตรประยกต” หรอนยมเรยกกนทวไปวา “เทคโนโลย”

เทคโนโลย หมายถงการใชเครองมอใหเหมาะสมกบสถานการณในการแกปญหา ผทน าเอาเทคโนโลยมาใช เรยกวานกเทคโนโลย (Technologist)


ห น า | 163



เทคโนโลยทางการศกษา (Educational Technology) ตามรปศพท เทคโน (วธการ) + โลย(วทยา) หมายถง ศาสตรทวาดวยวธการทางการศกษา ครอบคลมระบบการน าวธการ มาปรบปรง ประสทธภาพของการศกษาใหสงขนเทคโนโลยทางการศกษาครอบคลมองคประกอบ 3 ประการ คอ วสด อปกรณ และวธการ

สภาเทคโนโลยทางการศกษานานาชาตไดใหค าจ ากดความของ เทคโนโลยทางการศกษา วาเปนการพฒนาและประยกตระบบเทคนคและอปกรณ ใหสามารถน ามาใชในสถานการณ ไดอยางเหมาะสม เพอสรางเสรมกระบวนการเรยนรของคนใหดยงขน

ดร.เปรอง กมท ไดกลาวถงความหมายของเทคโนโลยการศกษาวา เปนการขยาย ขอบขายของการใชสอการสอน ใหกวางขวางขนทงในดานบคคล วสดเครองมอ สถานท และกจกรรม ตางๆในกระบวนการเรยนการสอน

Edgar Dale กลาววา เทคโนโลยทางการศกษา ไมใชเครองมอแตเปนแผนการ หรอวธการท างานอยางเปนระบบ ใหบรรลผลตามแผนการ (boonpan edt01.htm)

นอกจากนเทคโนโลยทางการศกษา เปนการขยายแนวคดเกยวกบโสตทศนศกษา ใหกวางขวางยงขน ทงน เนองจากโสตทศนศกษาหมายถง การศกษาเกยวกบการใชตาดหฟง ดงนนอปกรณในสมยกอนมกเนนการใชประสาทสมผส ดานการฟงและการดเปนหลก จงใชค าวาโสตทศนอปกรณ เทคโนโลยทางการศกษา มความหมายทกวางกวา ซงอาจจะพจารณาจาก ความคดรวบยอดของเทคโนโลยไดเปน 2 ประการ คอ 1. ความคดรวบยอดทางวทยาศาสตรกายภาพ ตามความคดรวบยอดน เทคโนโลย ทางการศกษาหมายถง การประยกตวทยาศาสตรกายภาพ ในรปของสงประดษฐ เชน เครองฉาย ภาพยนตร โทรทศน ฯลฯ มาใชส าหรบการเรยนรของนกเรยนเปนสวนใหญ การใชเครองมอเหลาน มกค านงถงเฉพาะการควบคมใหเครองท างาน มกไมค านงถงจตวทยาการเรยนร โดยเฉพาะเรอง ความแตกตางระหวางบคคล และการเลอกสอใหตรงกบเนอหาวชาความหมายของเทคโนโลย ทางการศกษา ตามความคดรวบยอดน ท าใหบทบาทของเทคโนโลยทางการศกษาแคบลงไป คอมเพยงวสด และอปกรณเทานน ไมรวมวธการ หรอปฏกรยาสมพนธอน ๆ เขาไปดวย ซงตามความหมายนกคอ “โสตทศนศกษา” นนเอง 2. ความคดรวบยอดทางพฤตกรรมศาสตร เปนการน าวธการทางจตวทยา มนษยวทยา กระบวนการกลม ภาษา การสอความหมาย การบรหาร เครองยนตกลไก การรบรมาใชควบคกบ ผลตกรรมทางวทยาศาสตรและวศวกรรม เพอใหผเรยน เปลยนพฤตกรรมการเรยนรอยางม ประสทธภาพยงขนมใชเพยงการใชเครองมออปกรณเทานน แตรวมถงวธการทางวทยาศาสตรเขาไปดวย มใชวสด หรออปกรณ แตเพยงอยางเดยว (boonpan edt01.htm)


ห น า | 164



7.3 เปาหมายของเทคโนโลยการศกษา

1) การขยายพสยของทรพยากรของการเรยนร กลาวคอ แหลงทรพยากรการเรยนร มไดหมายถงแตเพยงต ารา คร และอปกรณการสอน ทโรงเรยนมอยเทานน แนวคดทางเทคโนโลยทางการศกษา ตองการใหผเรยนมโอกาสเรยนจากแหลงความรทกวางขวางออกไปอก แหลงทรพยากรการเรยนรครอบคลมถงเรองตางๆ เชน (1) คน คนเปนแหลงทรพยากรการเรยนรทส าคญซงไดแก คร และวทยากรอน ซงอยนอกโรงเรยน เชน เกษตรกร ต ารวจ บรษไปรษณย เปนตน (2) วสดและเครองมอ ไดแก โสตทศนวสดอปกรณตาง ๆ เชน ภาพยนตร วทย โทรทศน เครองวดโอเทป ของจรงของจ าลองสงพมพ รวมไปถงการใชสอมวลชนตางๆ (3) เทคนค-วธการ แตเดมนนการเรยนการสอนสวนมาก ใชวธใหครเปนคน บอกเนอหา แกผเรยนปจจบนนน เปดโอกาสใหผเรยนไดศกษาคนควาดวยตนเองไดมากทสด ครเปนเพยง ผวางแผนแนะแนวทางเทานน (4) สถานท อนไดแก โรงเรยน หองปฏบตการทดลอง โรงฝกงาน ไรนา ฟารม ทท าการรฐบาล ภเขา แมน า ทะเล หรอสถานทใด ๆ ทชวยเพมประสบการณทดแกผเรยนได 2) การเนนการเรยนรแบบเอกตบคคล ถงแมนกเรยนจะลนชน และกระจดกระจาย ยากแก การจดการศกษาตามความแตกตางระหวางบคคลได นกการศกษาและนกจตวทยาไดพยายามคด หาวธน าเอาระบบการเรยนแบบตวตอตวมาใช แตแทนทจะใชครสอนนกเรยนทละคน เขากคด ‘แบบเรยนโปรแกรม’ ซงท าหนาทสอน ซงเหมอนกบครมาสอน นกเรยนจะเรยนดวยตนเอง จากแบบเรยนดวยตนเองในรปแบบเรยนเปนเลม หรอเครองสอนหรอสอประสมหลายๆ อยาง จะเรยนชาหรอเรวกท าไดตามความสามารถของผเรยนแตละคน 3) การใชวธวเคราะหระบบในการศกษา การใชวธระบบ ในการปฏบตหรอแกปญหา เปนวธการทเปนวทยาศาสตร ทเชอถอไดวาจะสามารถแกปญหา หรอชวยใหงานบรรลเปาหมายได เนองจากกระบวนการของวธระบบ เปนการวเคราะหองคประกอบของงานหรอของระบบ อยางมเหตผล หาทางใหสวนตาง ๆ ของระบบท างาน ประสานสมพนธกนอยางมประสทธภาพ 4) พฒนาเครองมอ-วสดอปกรณทางการศกษา วสดและเครองมอตาง ๆ ทใชในการศกษา หรอการเรยนการสอนปจจบนจะตองมการพฒนา ใหมศกยภาพ หรอขดความสามารถในการท างานใหสงยงขนไปอก


ห น า | 165



7.4 แนวคดพนฐานของนวตกรรมทางการศกษา

ปจจยส าคญทมอทธพลอยางมาก ตอวธการศกษา ไดแกแนวความคดพนฐานทางการ ศกษาทเปลยนแปลงไป อนมผลท าใหเกดนวตกรรมการศกษาทส าคญๆ พอจะสรปได4 ประการ คอ 1) ความแตกตางระหวางบคคล (Individual Different) การจดการศกษาของไทยไดให ความส าคญในเรองความแตกตางระหวางบคคลเอาไวอยางชดเจนซงจะเหนไดจากแผนการศกษาของชาต ใหมงจดการศกษาตามความถนดความสนใจ และความสามารถ ของแตละคนเปนเกณฑ ตวอยาง ทเหนไดชดเจนไดแก การจดระบบหองเรยนโดยใชอายเปนเกณฑบาง ใชความสามารถเปนเกณฑบาง นวตกรรมทเกดขนเพอสนองแนวความคดพนฐานน เชน

(1) การเรยนแบบไมแบงชน (Non-Graded School) (2) แบบเรยนส าเรจรป (Programmed Text Book) (3) เครองสอน (Teaching Machine) (4) การสอนเปนคณะ (TeamTeaching) (5) การจดโรงเรยนในโรงเรยน (School within School) (6) เครองคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction)

2) ความพรอม (Readiness) เดมทเดยวเชอกนวา เดกจะเรมเรยนไดกตองมความพรอม ซงเปนพฒนาการตามธรรมชาต แตในปจจบนการวจยทางดานจตวทยาการเรยนร ชใหเหนวาความ พรอมในการเรยนเปนสงทสรางขนได ถาหากสามารถจดบทเรยนใหพอเหมาะกบระดบความสามารถ ของเดกแตละคน วชาทเคยเชอกนวายากและไมเหมาะสมส าหรบเดกเลกกสามารถน ามาใหศกษาได นวตกรรมทตอบสนองแนวความคดพนฐานนไดแก ศนยการเรยน การจดโรงเรยนในโรงเรยน นวตกรรมทสนองแนวความคดพนฐานดานน เชน (1) ศนยการเรยน (Learning Center) (2) การจดโรงเรยนในโรงเรยน (School within School) (3) การปรบปรงการสอนสามชน (Instructional Development in 3 Phases)

3) การใชเวลาเพอการศกษา แตเดมมาการจดเวลาเพอการสอน หรอตารางสอน มกจะจดโดยอาศยความสะดวกเปนเกณฑ เชน ถอหนวยเวลาเปนชวโมง เทากนทกวชา ทกวน นอกจากนนกยงจดเวลาเรยนเอาไวแนนอนเปนภาคเรยน เปนป ในปจจบนไดมความคดในการจดเปน หนวยเวลาสอนใหสมพนธกบลกษณะของแตละวชาซงจะใชเวลาไมเทากน บางวชาอาจใชชวงสนๆ แตสอนบอยครง การเรยนกไมจ ากดอยแตเฉพาะในโรงเรยนเทานน นวตกรรมทสนองแนวความคด พนฐานดานน เชน


ห น า | 166



(1) การจดตารางสอนแบบยดหยน (Flexible Scheduling) (2) มหาวทยาลยเปด (Open University) (3) แบบเรยนส าเรจรป (Programmed Text Book) (4) การเรยนทางไปรษณย

4) ประสทธภาพในการเรยน การขยายตวทางวชาการ และการเปลยนแปลงของสงคม ท าให มสงตางๆ ทคนจะตองเรยนรเพมขนมาก แตการจดระบบการศกษาในปจจบนยงไมมประสทธภาพ เพยงพอจงจ าเปนตองแสวงหาวธการใหมทมประสทธภาพสงขน ทงในดานปจจยเกยวกบตวผเรยน และปจจยภายนอก นวตกรรมในดานนทเกดขน เชน

(1) มหาวทยาลยเปด (2) การเรยนทางวทย การเรยนทางโทรทศน (3) การเรยนทางไปรษณย แบบเรยนส าเรจรป (4) ชดการเรยน

7.5 นวตกรรมทางการศกษาทส าคญของไทยในปจจบน

นวตกรรม เปนความคดหรอการกระท าใหมๆ ซงนกวชาการหรอผเชยวชาญในแต ละวงการจะมการคดและท าสงใหมอยเสมอ ดงนนนวตกรรมจงเปนสงทเกดขนใหมไดเรอยๆ สงใด ทคดและท ามานานแลว กถอวาหมดความเปนนวตกรรมไป โดยจะมสงใหมมาแทน

ในวงการศกษาปจจบน มสงทเรยกวานวตกรรมทางการศกษา หรอนวตกรรมการเรยน การสอน อยเปนจ านวนมาก บางอยางเกดขนใหม บางอยางมการใชมาหลายสบปแลว แตกยงคง ถอวาเปน นวตกรรม เนองจากนวตกรรมเหลานนยงไมแพรหลายเปนทรจกทวไป ในวงการศกษา นวตกรรมทางการศกษาตางๆ ทกลาวถงกนมากในปจจบน

E-learning

ความหมาย e-Learning เปนค าทใชเรยกเทคโนโลยการศกษาแบบใหม ทยงไมมชอภาษา ไทยทแนชด และมผนยามความหมายไวหลายประการ ผศ.ดร.ถนอมพร เลาหจรสแสง ใหค านยาม E-Learning หรอ Electronic Learning วา หมายถง “การเรยนผานทางสออเลคทรอนกสซงใชการ น าเสนอเนอหาทางคอมพวเตอรในรปของสอมลตมเดยไดแก ขอความอเลคทรอนกส ภาพนง ภาพ กราฟก วดโอ ภาพเคลอนไหว ภาพสามมตฯลฯ”เชนเดยวกบ คณธดาทตย จนคนา (2548) ทใหความ หมายของ e-learning หมายถงการศกษาทเรยนรผานเครอขายอนเตอรเนตโดยผเรยนรจะเรยนร ดวยตวเอง การเรยนรจะเปนไปตามปจจยภายใตทฤษฎแหงการเรยนร สองประการคอเรยนตาม


ห น า | 167



ความรความสามารถของผเรยนเอง และ การตอบสนองใน ความแตกตางระหวางบคคล(เวลาทแต ละบคคลใชในการเรยนร) การเรยนจะกระท าผานสอบนเครอขายอนเตอรเนต โดยผสอนจะน าเสนอ ขอมลความรใหผเรยนไดท าการศกษาผานบรการ World Wide Web หรอเวปไซด โดยอาจใหม ปฏสมพนธ (สนทนา โตตอบ สงขาวสาร) ระหวางกน จะทมการ เรยนร ในสามรปแบบคอ ผสอนกบ ผเรยน ผเรยนกบผเรยนอกคนหนง หรอผเรยนหนงคนกบกลมของผเรยน ปฏสมพนธนสามารถ กระท า ผานเครองมอสองลกษณะคอ 1) แบบ Real-time ไดแกการสนทนาในลกษณะของการพมพขอความแลกเปลยน ขาวสารกน หรอ สงในลกษณะของเสยง จากบรการของ Chat room 2) แบบ Non real-time ไดแกการสงขอความถงกนผานทางบรการ อเลคทรอนค เมลล WebBoard News-group เปนตน

ความหมายของ e-Learning ทมปรากฏอยในสวนค าถามทถกถามบอย (Frequently Asked Question : FAQ) ในเวป www.elearningshowcase.com ใหนยามวา e-Learning มความหมาย เดยวกบ Technology-based Learning นนคอการศกษาทอาศยเทคโนโลยมาเปน สวนประกอบทส าคญ ความหมายของ e-Learning ครอบคลมกวางรวมไปถงระบบโปรแกรม และขบวนการทด าเนนการ ตลอดจนถงการศกษาทใช คอมพวเตอรเปนหลกการศกษาทอาศย Web เปนเครองมอหลกการศกษาจากหองเรยนเสมอนจรง และการศกษาทใช การท างานรวมกน ของอปกรณอเลคทรอนค ระบบดจตอล

เมอกลาวถงการเรยนแบบ Online Learning หรอ Web-based Learning ซงเปนสวนหนง ของ Technology-based Learning มการเรยนการสอนผานระบบอนเตอรเนต อทราเนต และ เอซทราเนต (Extranet) พบวาจะมระดบ การจดการทแตกตางกนออกไป Online Learning ปกตจะ ประกอบดวยบทเรยนทมขอความและรปภาพ แบบฝกหดแบบทดสอบ และบนทก การเรยน อาท คะแนนผลการทดสอบ (test score) และบนทกความกาวหนาของการเรยน (book marks) แตถาเปน Online Learning ทสงขนอกระดบหนง โปรแกรมของการเรยนจะประกอบดวย ภาพเคลอนไหว แบบ จ าลอง สอทเปนเสยง ภาพจากวดโอ กลมสนทนาทงในระดบเดยวกนหรอในระดบ ผร ผมประสบการณ ทปรกษาแบบออนไลน (Online Mentoring) จดเชอมโยงไปยงเอกสารอางอง ทมอย ในบรการของเวป และการสอสารกบระบบทบนทกผลการเรยน เปนตน

การเรยนรแบบออนไลนหรอ e-learning การศกษาเรยนรผานเครอขายคอมพวเตอร อนเทอรเนต (Internet) หรออนทราเนต (Intranet) เปนการเรยนรดวยตวเอง ผเรยนจะไดเรยนตาม ความสามารถและความสนใจของตน โดยเนอหาของบทเรยนซงประกอบดวย ขอความ รปภาพเสยง วดโอและมลตมเดยอนๆ จะถกสงไปยงผเรยนผาน Web Browser โดยผเรยน ผสอน และ เพอนรวม ชนเรยนทกคน สามารถตดตอ ปรกษา แลกเปลยนความคดเหนระหวางกนไดเชนเดยวกบ การเรยนใน


ห น า | 168



ชนเรยนปกต โดยอาศยเครองมอการตดตอ สอสารททนสมย (e-mail, web-board, chat) จงเปน การเรยนส าหรบทกคน, เรยนไดทกเวลา และทกสถานท (Learn for all : anyone, anywhere and anytime) นวตกรรมและเทคโนโลยการศกษาทส าคญของไทยในปจจบน

1. คอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction : CAI)วธการสอนรายบคคล โดยอาศยความสามารถของเครองคอมพวเตอร

2. มลตมเดย (Multimedia)การใชคอมพวเตอรรวมกบโปรแกรมซอฟตแวรในการส อ ความหมายโดยการผสมผสานสอหลายชนด เชน ขอความ กราฟก เปนตน

3. การประชมทางไกล (Tele Conference) การน าเอาเทคโนโลยสาขาตางๆ เชน Computer กลองโทรทศน ระบบสอสารมาผสมผสานกน

4. บทเร ยนส า เร จรป (Programed Instruction) บทเรยนท ผ สอนจดท าข น เ พอ ใช เปนเครองมอในการจดกจกรรม

5. ชดการสอน (Learning Package) การน าเอาระบบสอประสมท สอดคลองกบเนอหาวชา ประสบการณของแตละหนวยงานมาชวยในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนร

6. หนงสออเลกทรอนกส (E – Book) 7. การเรยนรผานเครอขายอนเตอรเนต (E – Learning) การเรยนรตามความสามารถ

ของผเรยนเอง ตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล ศพททนาจดจ า เวบไซต เปรยบไดกบ หนงสอเลมหนง โฮมเพจ เปรยบไดกบ ปกหนาหนงสอ เวบเพจ เปรยบไดกบ หนาของเนอหาหนงสอ PMOC = ส านกนายกรฐมนตร MOC = กระทรวงศกษาธการ DOC = สพฐ. AOC = สพท. SOC = โรงเรยน E – Content = การเรยนผานสออเลกทรอนกส E – Office = ส านกงานอตโนมต E – Filling = ระบบงานสารบรรณอเลกทรอนกส บทเรยนโมดล = เอกสารประกอบการสอนทแบงเนอหาแตละบทเปนหนวยยอยๆ


ห น า | 169



7.6 ความหมาย ประเภทและประโยชนของสอการเรยนการสอน

สอการเรยนการสอน หมายถง ตวกลางหรอชองทางในการถายทอดองคความรทกษะ ประสบการณ จากแหลงความรไปสผเรยน และท าใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ ประเภทของสอการเรยนการสอน สอการเรยนการสอนแบงตามคณลกษณะได 4 ประเภท 1. สอประเภทวสด ไดแกสไลด แผนใส เอกสาร ต ารา สารเคม สงพมพตาง ๆ และคมอการฝกปฏบต 2. สอประเภทอปกรณ ไดแกของจรง หนจ าลอง เครองเลนเทปเสยง เครองเลน วดทศน เครองฉายแผนใส อปกรณและเครองมอในหองปฏบตกา 3. สอประเภทเทคนคหรอวธการ ไดแกการสาธต การอภปรายกลม การฝกปฏบต การฝกงาน การจดนทรรศการ และสถานการณจ าลอง 4. สอประเภทคอมพวเตอร ไดแกคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) การน าเสนอ ดวยคอมพวเตอร (Computer presentation) การใช Intranet และ Internet เพอการสอสาร (Electronic mail: E-mail) และการใช WWW (World Wide Web) 7.7 สอการเรยนการสอนจ าแนกตามประสบการณ 1. ประสบการณตรงและมความมงหมาย ประสบการณขนนเปนรากฐานส าคญของการศกษา ทงปวง เปนประสบการณทผเรยนไดรบมาจากความเปนจรงและดวยตวเองโดยตรง ผรบประสบการณ นจะไดเหน ไดจบ ไดท า ไดรสก และไดดมกลนจากของจรง ดงนนสอการสอนทไหประสบการณ การเรยนรในขนนกคอของจรงหรอความเปนจรงในชวตของคนเรานนเอง 2. ประสบการณจ าลอง เปนทยอมรบกนวาศาสตรตางๆ ในโลกมมากเกนกวาทจะเรยนร ไดหมดสนจากประสบการณตรงในชวต บางกรณกอยในอดตหรอซบซอนเรนลบหรอเปนอนตราย ไมสะดวกตอการเรยนรจากประสบการณจรง จงไดมการจ าลองสงตาง ๆ เหลานนมาเพอการศกษา ของจ าลองบางอยางอาจจะเรยนไดงายกวาและสะดวกกวา 3. ประสบการณนาฏการ ประสบการณตาง ๆ ของคนเรานนมหลายสงหลายอยางทเรา ไมสามารถประสบไดดวยตนเอง เชน เหตการณในอดต เรองราวในวรรณคด การเรยนในเรองทม ปญหาเกยวกบสถานท หรอเรองธรรมชาตทเปนนามธรรม การแสดงละครจะชวยไปใหเราไดเขาไป ใกลความเปนจรงมากทสด เชน ฉาก เครองแตงตว เครองมอ หนตาง ๆ เปนตน 4.การสาธต คอ การอธบายถงขอเทจจรงหรอแบงความคด หรอกระบวนการตาง ๆ ใหผฟงแลเหนไปดวย เชน ครวทยาศาสตรเตรยมกาซออกซเจนใหนกเรยนด กเปนการสาธต การสาธต กเหมอนกบนาฏการ หรอการศกษานอกสถานท เราถอเปนสอการสอนอยางหนง ซงในการสาธตนอาจ


ห น า | 170



รวมเอาสงของทใชประกอบหลายอยาง นบตงแตของจรงไปจนถงตวหนงสอ หรอค าพดเขาไวดวย แตเราไมเพงเลงถงสงเหลาน เราจะใหความส าคญกบกระบวนการทงหมดทผเรยนจะตองเฝา สงเกตอยโดยตลอด 5. การศกษานอกสถานท การพานกเรยนไปศกษานอกสถานท เปนการสรางเสรม ประสบการณชวตเพอใหนกเรยนไดเรยนจากแหลงขอมล แหลงความรทมอยจรงภายนอกหองเรยน ดงนนการศกษานอกสถานทจงเปนวธการหนงทเปนสอกลางใหนกเรยนไดเรยนจากของจรง 6. นทรรศการ นทรรศการมความหมายทกวางขวาง เพราะหมายถง การจดแสดงสงตางๆ เพอใหความรแกผชม ดงนนนทรรศการจงเปนการรวมสอตาง ๆ มากมายหลายชนด การจดนทรรศการ ทใหผเรยนมามสวนรวมในการจด จะสงเสรมใหผเรยนไดมโอกาสคดสรางสรรคมสวนรวมและไดรบ ขอมลยอนกลบดวยตวของเขาเอง 7. โทรทศนและภาพยนตร โทรทศนเปนสอการสอนทมบทบาทมากในปจจบน เพราะไดเหน ทงภาพและไดยนเสยงในเวลาเดยวกน และยงสามารถแพรและถายทอดเหตการณทก าลงเกดขนไดดวย นอกจากนนโทรทศนยงมหลายรปแบบ เชน โทรทศนวงจรปด ซงโรงเรยนสามารถน ามาใชในการเรยน การสอนไดเปนอยางด นอกจากนยงมโทรทศนวงจรปด ทเออประโยชนตอการศกษาอยางกวางขวาง ภาพยนตรเปนสอทจ าลองเหตการณมาใหผชมหรอผเรยนไดดและไดฟงอยางใกลเคยงกบความจรงแตไม สามารถถายทอดเหตการณทก าลงเกดขนได ถงอยางไรกตามภาพยนตรกยงนบวาเปนสอทมบทบาทมาก ในการเรยนการสอน เชนเดยวกนกบโทรทศน 8. ภาพนง การบนทกเสยง และวทย ภาพนง ไดแก ภาพถาย ภาพวาดซงมทงภาพทบแสง และโปรงแสง ภาพทบแสงคอรปถาย ภาพวาด หรอภาพในสงพมพตาง ๆ สวนภาพนงโปรงใส หมายถง สไลด ฟลมสตรป ภาพโปรงใสทใชกบเครองฉายวสดโปรงใส เปนตนภาพนงสามารถจ าลองความเปนจรง มาใหเราศกษาบนจอได การบนทกเสยง ไดแก แผนเสยงและเครองเลนแผนเสยง เทปและเครองบนทก เสยง และเครองขยายเสยงตลอดจนอปกรณตาง ๆ ทเกยวกบเสยงซงนอกจากจะสามารถน ามาใช อยางอสระในการเรยนการสอนดวยแลว ยงใชกบรายการวทยและกจกรรมการศกษาอน ๆ ไดดวย สวนวทยนน ปจจบนทยอมรบกนแลววา ชวยการศกษาและการเรยนการสอนไดมาก ซงไมจ ากด อยแตเพยงวทยโรงเรยนเทานน แตยงหมายรวมถงวทยทวไป อกดวย 9. ทศนสญลกษณ สอการสอนประเภท ทศนสญลกษณน มมากมายหลายชนด เชน แผนภม แผนภาพ แผนท แผนผง ภาพโฆษณา การตน เปนตน สอเหลานเปนสอทมลกษณะเปนสญลกษณ ส าหรบถายทอดความหมายใหเขาใจไดรวดเรวขน 10.วจนสญลกษณ สอขนนเปนสอทจดวา เปนขนทเปนนามธรรมมากทสด ซงไดแกตวหนงสอ หรออกษร สญลกษณทางค าพดทเปนเสยงพด ความเปนรปธรรมของสอประเภทนจะไมคงเหลออยเลย อยางไรกดถงแมสอประเภทนจะมลกษณะทเปนนามธรรมทสดกตามเรากใชประโยชนจากสอประเภทนมาก เพราะตองใชในการสอความหมายอยตลอดเวลา


ห น า | 171



7.7.1 สอการเรยนการสอนจ าแนกตามคณสมบต

Wilbure Young ไดจดแบงไวดงน 1. ทศนวสด (Visual Materials) เชน กระดานด า กระดานผาส าล) แผนภม รปภาพ ฟลมสตรป สไลด ฯลฯ 2. โสตวสด (Audio Materisls ) เชน เครองบนทกเสยง (Tape Recorder) เครองรบวทย หองปฏบตการทางภาษา ระบบขยายเสยง ฯลฯ 3. โสตทศนวสด (Audio Visual Materials) เชน ภาพยนตร โทรทศน ฯลฯ


ห น า | 172



4. เครองมอหรออปกรณ (Equipments) เชน เครองฉายภาพยนตร เครองฉายฟลมสตรป เครองฉายสไลด 5. กจกรรมตาง ๆ (Activities )เชน นทรรศการ การสาธต ทศนศกษา ฯลฯ

7.7.2 สอการเรยนการสอนจ าแนกตามรปแบบ (Form)

Louis Shores ไดแบงประเภทสอการสอนตามแบบไว ดงน 1. สงตพมพ (Printed Materials) เชน หนงสอแบบเรยน เอกสารการสอน ฯลฯ 2 วสดกราฟก เชน แผนภม ( Charts) แผนสถต (Graph) แผนภาพ (Diagram) ฯลฯ 3. วสดฉายและเครองฉาย (Projected Materials and Equipment) เชน ภาพยนตร สไลด 4. วสดถายทอดเสยง (Transmission) เชน วทย เครองบนทกเสยง

7.7.3 สอการเรยนการสอนตามลกษณะและการใช

1. เครองมอหรออปกรณ (Hardware) 2. วสด (Software) 3. เทคนคหรอวธการ (Techinques or Methods)

7.8 คณคา และประโยชนของสอการเรยนการสอน

1) ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ ไดแก (1) เรยนรไดดขนจากประสบการณทมความหมายในรปแบบตางๆ (2) เรยนรไดอยางถกตอง (3) เรยนรไดงายและเขาใจไดชดเจน (4) เรยนรไดมากขน (5) เรยนรไดในเวลาทจ ากด


ห น า | 173



2) ชวยใหสามารถเอาชนะขอจ ากดตาง ๆ ในการเรยนร ไดแก (1) ท าสงนามธรรมใหเปนรปธรรมมากขน (2) ท าสงซบซอนใหงายขน (3) ท าสงเคลอนไหวชาใหเรวขน (4) ท าสงเคลอนไหวเรวใหชาลง (5) ท าสงเลกใหใหญขน (6) ท าสงใหญใหเลกลง (7) น าสงทอยไกลมาศกษาได (8) น าสงทเกดในอดตมาศกษาไดชวยกระตนความสนใจของผเรยน (9) ชวยใหจดจ าไดนาน เกดความประทบใจและมนใจในการเรยน (10) ชวยใหผเรยนไดคดและแกปญหา (11) ชวยแกปญหาเรองความแตกตางระหวางบคคล

กลาวโดยสรป สอการเรยนการสอน ( Instruction Media) หมายถง ตวกลาง หรอ ชองทางในการถายทอดองคความรทกษะ ประสบการณ จากแหลงความรไปสผเรยน และท าใหเกด การเรยนรอยางมประสทธภาพ ประเภทของสอการเรยนการสอน สอการเรยนการสอนแบงตามคณลกษณะได 4 ประเภท 1. สอประเภทวสด ไดแก สไลด แผนใส เอกสาร ต ารา สารเคม สงพมพตาง ๆ และคมอ ฝกปฏบต 2. สอประเภทอปกรณ ไดแก ของจรง หนจ าลอง เครองเลนเทปเสยง เครองเลน วดทศน เครองฉายแผนใส อปกรณและเครองมอในหองปฏบตกา 3. สอประเภทเทคนคหรอวธการ ไดแก การสาธต การอภปรายกลม การฝ กปฏบต การฝกงาน การจดนทรรศการ และสถานการณจ าลอง

4. สอประเภทคอมพวเตอร ไดแก คอมพวเตอรชวยสอน (CAI) การน าเสนอดวยคอมพวเตอร (Computer presentation) การใช Intranet และ Internet เพอการสอสาร (Electronic mail: E-mail) และการใช WWW (World Wide Web) คณสมบตของสอการสอน 3 ประการ

1. สามารถยดประสบการณ กจกรรมตางๆ ไว ไดอยางคงทนถาวร ทงอดตและปจจบน 2. จดแจงจดการประสบการณตาง ๆ ใหใชไดสอดคลองกบวตถประสงคของการเรยนการสอน 3. แจกจายขยายขาวสารออกเปนหลายๆ ฉบบ เพอเผยแพรสคนจ านวนมากใชซ าๆ ไดหลาย

ครง


ห น า | 174



vประเภทของส อการเร ยนร þ 1. ส อธรรมชาต

þ 2. ส อส งพ มพ

þ 3. ส อเทคโนโลย

þ 4. บ คคล

þ 5. เคร อข ายการเร ยนร þ บ าน สถาบ นการศ กษา ว ด

สถานประกอบการ ฯลฯ

หล กส ตรแกนกลางการศ กษาข นพ นฐาน พ.ศ. 2551

vการด าเน นการเก ยวก บส อการเร ยนร ในสถานศ กษา

þ 1. จ ดให ม แหล งการเร ยนร ระบบสารสนเทศ การเร ยนร ศ นย ส อการเร ยนร เคร อข าย การเร ยนร

þ 2. จ ดทำและจ ดหาส อ สำหร บการศ กษาค นคว า

þ 3. เล อกและใช ส อ ท ม ค ณภาพ ม ความเหมาะสม หลากหลาย

þ 4. ประเม นค ณภาพของส อการเร ยนร ท เล อกใช อย างเป นระบบ

þ 5. ศ กษา ค นคว า ว จ ย เพ อพ ฒนา ส อการเร ยนร

þ 6. กำก บต ดตาม ประเม นค ณภาพ ประส ทธ ภาพ เก ยวก บส อ

คณคาของสอการเรยนการสอน 1. ชวยใหเดกทมประสบการณเดมเขาใจประสบการณใหมไดใกลเคยงกน 2. ขจดปญหาเกยวกบเรองสถานท ประสบการณตรง หรอการเรยนร 3. เดกไดประสบการณตรงจากสงแวดลอมและสงคม 4. สอการเรยนการสอนชวยใหเดกมความคดรวบยอดอยางเดยวกน 5. เดกมมโนภาพเรมแรกอยางถกตองสมบรณ 6. เดกมความสนใจตองการเรยนในเรองตางๆ มากขน เชน การอาน การคดรเรมสรางสรรค

ทศนคต การแกปญหา 7. สรางแรงจงใจและเราความสนใจ 8. ผเรยนมประสบการณจากรปธรรมสนามธรรม

คณคาของสอการสอน 3 ดาน

1. ดานวชาการ ผเรยนไดประสบการณตรง/สงเสรมความคด/การแกปญหา/จ าเรองราวไดนาน 2. ดานจตวทยา เกดความสนใจตองการเรยนรในสงตางๆ /เราความสนใจ/เกดความพงพอใจ 3. ดานเศรษฐกจและการศกษา ท าใหผเรยนทเรยนชาเรยนไดเรวและมากขน ประหยดเวลา

ในการท าความเขาใจ


ห น า | 175



vนว ตกรรม ความหมายของนว ตกรรม

� นว ตกรรม (Innovation) ม รากศ พท มาจากภาษาลาต นว า Innovare แปลว า to renew หร อ to modify

� นว ตกรรม มาจากคำบาล ส นสกฤต นว(ใหม ) + อตต(ต วเอง) + กรรม (การกระทำ) แปลว าการกระทำใหม หร อของใหม สำหร บตนเอง

� กระบวนการเก ดนว ตกรรม � การเก ดนว ตกรรมม กระบวนการท สำค ญ 3 ข นตอน ค อ

1) ม การประด ษฐ ค ดค นส งใหม หร อปร บปร งของเก าให เหมาะสมก บสภาพงาน 2) ม การตรวจสอบ หร อทดลอง และปร บปร งพ ฒนา 3) ม การนำมาใช หร อปฏ บ ต ในสถานการณ จร ง


ห น า | 176



เทคโนโลย หมายถ ง ศาสตร ท ว าด วยเทคน คว ธ การหร อว ธ ปฏ บ ต โดยใช ความร ทางว ทยาศาสตร อย างเป นระบบ เม อนำเทคโนโลย มาใช ในการศ กษาเร ยกว าเทคโนโลย การศ กษา โดยสร ปแล วเทคโนโลย การศ กษา เป นการประย กต เอาแนวความค ด หล กการ ทฤษฎ เทคน ค ว ธ การ ว สด อ ปกรณ ต าง ๆ เข ามาใช ในวงการศ กษาอย างเป นระบบ เพ อให การศ กษา ม ประส ทธ ภาพ (Efficiencey) ประหย ด (Economy) และม ประส ทธ ผล (Productivity)


ห น า | 177




ห น า | 178



8. การวดและประเมนผลการศกษา

8.1 ความหมาย ความส าคญการวดและประเมนผล

การประเมนผลเปนกระบวนการส าคญทมสวนเสรมสรางความส าเรจใหกบผเรยนและเปนสวนหนง ของกระบวนการจดการเรยนการสอน การสอนและการประเมนผลจ าเปนตองมลกษณะทสอดคลองกน แตในการจดการศกษาทผานมากลบมเหตการณทท าใหดเหมอนการสอนกบการประเมนผลเปนคนละสวน แยกจากกนการประเมนผลนาจะเปนกระบวนการทชวยใหครไดขอมลทจะน าไปใชประโยชนในการปรบปรงกระบวนการจดการเรยนการสอน เพอใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยนแตกลบกลายเปนเครองมอตดสน หรอตคาความโง ความฉลาดสรางความกดดนและเปนทกขใหกบผเรยนความส าเรจหรอลมเหลวของการ เรยนรถกตดสนในครงสดทายของกระบวนการเรยนการสอน โดยไมไดใหความส าคญกบผลงานความส าเรจ หรอพฒนาการทมขนในระหวางกระบวนการเรยนร นอกเหนอจากนน กระบวนการทใชวดและประเมนผล การเรยนรในบางครงกไมไดกระท าอยางสอดคลองกบพฤตกรรมการเรยนรทตองการวดจรงเพราะครมกจะ เคยชนกบการใชเครองมอวดเพยงอยางเดยว คอ การใชแบบทดสอบ ซงมขอจ ากดในการวดและประเมนผล การเรยนรทางดานเจตพสย และทกษะพสย

การวดและประเมนผลเปนสวนส าคญของการจดการเรยนการสอน ดงนน เมอการจดการเรยน การสอนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มงใหผเรยนแตละคนไดพฒนาเตมศกยภาพ การวดและประเมนผลจงตองปรบเปลยนไป ใหมลกษณะเปนการประเมนผลทเนนผเรยนเปนส าคญ และประเมนผลตามสภาพจรงดวย

การประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนผลผเรยนรอบดานตามสภาพจรงของผเรยน มลกษณะส าคญดงน

1. เนนการประเมนทด าเนนการไปพรอม ๆ กบการจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงสามารถ ท าไดตลอดเวลา ทกสภาพการณ 2. เนนการประเมนทยดพฤตกรรมการแสดงออกของผเรยนจรง ๆ 3. เนนการพฒนาจดเดนของผเรยน


ห น า | 179



4. ใชขอมลทหลากหลาย ดวยเครองมอทหลากหลายและสอดคลองกบวธการประเมน ตลอดจนจดประสงคในการประเมน 5. เนนคณภาพผลงานของผเรยนทเกดจากการบรณาการความร ความสามารถหลายๆ ดาน 6. การประเมนดานความคด เนนความคดเชงวเคราะห สงเคราะห 7. เนนใหผเรยนประเมนตนเอง และการมสวนรวมในการประเมนของผเรยน ผปกครอง และคร การวดและประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนการแสดงออกของผเรยนรอบดาน ตลอดเวลาใชขอมลและวธการหลากหลาย ดวยวธการและเครองมอ ดงน

1. ศกษาวตถประสงคของการประเมน เปนการประเมนเพอพฒนาผเรยนรอบดาน ดงนน จงใชวธการทหลากหลาย ขนอยกบจดประสงค เชน การสงเกต สมภาษณ การตรวจผลงาน การทดสอบ บนทกจากผเกยวของ การรายงานตนเองของผเรยน แฟมสะสมงาน เปนตน 2. ก าหนดเครองมอในการประเมน เมอก าหนดวตถประสงคของการประเมน ใหเปนการประเมน พฒนาการของผเรยนรอบดานตามสภาพจรงแลว ในการก าหนดเครองมอจงเปนเครองมอทหลากหลาย เปนตนวา 1) การบนทกขอมล จากการศกษา ผลงาน โครงงาน หนงสอทผเรยนผลต แบบบนทกตางๆ ไดแก แบบบนทกความรสก บนทกความคด บนทกของผเกยวของ (นกเรยน เพอน คร ผปกครอง) หลกฐานรองรอยหรอผลงานจากการรวมกจกรรม เปนตน 2) แบบสงเกต เปนการสงเกตพฤตกรรม การรวมกจกรรมในสถานการณตาง ๆ 3) แบบสมภาษณ เปนการสมภาษณความรสก ความคดเหน ทงตวผเรยน และผเกยวของ 4) แฟมสะสมงาน เปนสอทรวบรวมผลงานหรอตวอยางหรอหลกฐานทแสดงถงผลสมฤทธ ความสามารถ ความพยายาม หรอความถนดของบคคลหรอประเดนส าคญทตองเกบไวอยางเปนระบบ 5) แบบทดสอบ เปนเครองมอวดความร ความเขาใจทยงคงมความส าคญตอการประเมน ส าหรบผประเมน ประกอบดวย ผเรยนประเมนตนเอง คร เพอน/กลมเพอน ผปกครอง และผเกยวของ กบนกเรยน ความหมายการวดผล ประเมนผล


ห น า | 180



การวดผล (Measurement) หมายถง กระบวนการหาปรมาณหรอจ านวนสอตางๆ โดยใช เครองมออยางใดอยางหนง เกยวกบคณภาพและปรมาณ การวดผลเปนสวนหนงของการประเมนผล

การประเมนผล (Evaluation) หมายถง กระบวนการรวบรวมขอมลหรอหลกฐานส าหรบ การตดสนใจ โดยค านงถงคณคาของสงทตองการท าการวดนน หรอการตดสนหรอพจารณาวนจฉย ตวเลขทไดจากการประเมนผล 8.2 จดมงหมาย หลกการ การวดและประเมนผล จดมงหมาย

1. เพอคนหาและพฒนาสมรรถภาพของนกเรยน เพอดวานกเรยนบกพรองหรอไมเขาในเรองใด

2. เพอวนจฉย คนหาขอบกพรองแลวน าไปแกไขปรบปรง (การวดผลยอย) 3. เพอจดอนดบหรอจดต าแหนง การตดสนแบบองกลม การเลอกคนเขาท างาน เปนการด

ความสามารถของนกเรยน 4. เพอเปรยบเทยบหรอเพอทราบพฒนาการของผเรยน เพอเปรยบเทยบตนเองดความงอก

งาม เปรยบเทยบกอนเรยน – หลงเรยน 5. เพอพยากรณ เพอท านายอนาคตตอไป เชน วดความถนด เชาวปญญา 6. เพอประเมนผล เพอไปเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนดไว

หลกการวดและประเมนผลการศกษา 1. ตองวดใหตรงกบจดมงหมายของการเรยนการสอน 2. เลอกใชเครองมอวดทดและเหมาะสม 3. ระวงความคลาดเคลอน 4. ประเมนการวดใหถกตอง 5. ใชการวดใหคมคา

ประโยชนของการวดผลและประเมนผลการศกษา 1. ประโยชนตอคร ทราบพฤตกรรมเบองตนของนกเรยน 2. ประโยชนตอนกเรยน รวาตวเอง ออน เกง วชาใด 3. ประโยชนตอการบรหาร ชวยวางแผนการเรยนการสอน 4. ประโยชนตอการวจย วนจฉยขอบกพรองในการบรหารงานของโรงเรยน 5. ประโยชนตอผปกครอง ทราบวาเดกในการปกครองของตนนนมความเจรญงอกงามเปน

อยางไร 8.3 ประเภทการวดและประเมนผล


ห น า | 181



การประเมนผลสามารถจ าแนกไดหลายประเภท ทงนขนอยทวาจะยดอะไรเปนหลกในการ แบงประเภท การประเมนผลสามารถจ าแนกไดดงน

1. จ าแนกตามระบบการวด แบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1) การประเมนแบบองตน (self-referenced evaluation) เปนการประเมนเพอท

จะดวาตนเองมความกาวหนาหรอไม อยางไร เชน การสอบกอนเรยน-สอบหลงเรยน 2) การประเมนผลแบบองเกณฑ (criterion referenced evaluation) เปนการ

ประเมนผลโดยเอาคะแนนทไดจากการสอบไปเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนดไว แลวพจารณาตดสนไปตามนน 3) การประเ มนผลแบบองกลม (norm referenced evaluation)เปนการป ร ะ เ ม น ผ ล โดยเอาคะแนนทไดจากการสอบไปเปรยบเทยบกบความสามารถของกลม

2. จ าแนกตามจดประสงคของการประเมน แบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1) การประเมนผลกอนเรยน (pre-assessment or pre-evaluation) เปนการ ประเมนผลเพอคนหาขอบกพรองของความรพนฐานของผเรยน ทงนเพราะวาทกคนมความแตกตาง ระหวางบคคล การประเมนผลกอนเรยนนมประโยชนในการจดการเรยนการสอน หรอจดสถานการณ การเรยนการสอนใหเหมาะสมกบสภาพพนฐานของผเรยนแตละบคคล 2) การประเมนผลระหวางเรยน (formative evaluation) การประเมนผลวธน มจดมงหมายเพอปรบปรง หรอแกไขการเรยนการสอนระหวางเรยนเพอใหนกเรยนบรรลหนวยการเรยน ใด ๆ หรอจดประสงคของเรองนน ๆ ทงนอาจจะท าโดยการสอนซอมเสรม 3) การประเมนผลหลงสนสดการเรยนหรอการประเมนผลรวม (summative evaluation) เปนการประเมนผลภายหลงทครไดสอนจบกระบวนการเรยนการสอนทงวชาแลว หรอทเรยกวา การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน โดยมจดมงหมายเพอตดสนผลการเรยน 8.4 ธรรมชาตการวดและประเมนผล

1. การวดผลการศกษาเปนการวดทางออม การวดผลการศกษาหรอจตวทยานนเราไมส า ม า ร ถ วดไดโดยตรงเหมอนกบการวดทางกายภาพ

2. การวดผลการศกษาเปนการวดทไมสมบรณ ในการเรยนการสอนนนมปญหามากมายทจะ ถามนกเรยน แตเปนสงทเหลอวสยทครจะถามทกค าถามเพอใหครอบคลมในเนอหาวชานนๆได

3. การวดผลการศกษาเปนสงสมพทธ (relation) การวดผลการศกษานนขอมล หรอ คะแนน เพยงอยางเดยว ยอมไมมความหมายใด ๆมากนกแตถาหากจะใหคะแนนนมความหมายตองน าไป เปรยบเทยบกบขอมลอยางอน


ห น า | 182



4. การวดผลการศกษานนไมสามารถวดไดละเอยดถถวน ในการวดผลการศกษานนใชค ะ แ น น ในการจ าแนกนกเรยน คะแนนทออกมาเทากนนนอาจเปนการเทากนโดยประมาณกได

5. การวดผลการศกษามความผดพลาด 6. การวดผลการศกษาเปนการวดทไมมศนยแท หรอศนยสมบรณ (absolute zero) มแต

ศนยสมมต (arbitrary zero) เชน สอบได 0 คะแนน ไมไดหมายความวาไมมความรในเรองนนเลย เพยงแตสงทเขารขอสอบไมไดถาม 8.5 การน าแนวคดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน

มแนวปฏบต ดงน 1. กอนน าไปใช ครตองเรยนรเกยวกบแนวทางการประเมนตามสภาพจรง ทส าคญทสด คอ การศกษาดวยตนเองและลงมอปฏบตจรง พฒนาความรจากการลงมอปฏบต 2. การแนะน าใหผเรยนจดท าแฟมสะสมงาน แฟมสะสมงานของผเรยนนอกจากจะแสดง พฒนาการของผเรยนแลว ยงเปนการสะทอนการสอนของคร เพอจะน าไปปรบปรงการเรยนการสอนตอไป 2.1 หลกการเบองตนของการจดท าแฟมสะสมงาน มดงน (1) รวบรวมผลงานทแสดงถงพฒนาการดานตาง ๆ (2) รวบรวมผลงานทแสดงลกษณะเฉพาะของผเรยน (3) ด าเนนการควบคกบการเรยนการสอน (4) เกบหลกฐานทเปนตวอยางทแสดงความสามารถในดานกระบวนการและผลผลต (5) มงเนนในสงทผเรยนเรยนร 2.2 ความส าคญของแฟมสะสมงาน คอ การรวบรวมขอมลของผเรยน ท าใหครไดขอมลทม ประโยชนเกยวกบพฒนาการการเรยนรของผเรยนรายบคคลและน าเอาขอมลดงกลาวมาใชปรบปรงการจดกจกรรมการเรยนรของผเรยน เพอพฒนาผเรยนแตละคนไดเตมศกยภาพของตนเอง

8.6 การวดและประเมนผลการเรยนรตามแนวคดของบลม (Bloom)

การเรยนร (Learning) หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมซงเนองมาจาก ประสบการณหรอการฝกหดและพฤตกรรมทเปลยนแปลงนนมลกษณะคอนขางมนคงถาวร โดยม นกจตวทยาและนกการศกษาไดใหความหมายของการเรยนรไว คมเบลและการเมอซ (Kimble and Garmezy) กลาววาการเรยนรเปนการ เปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร โดยเปนผลจากการฝกฝนเมอไดรบการเสรมแรง มใชเปนผลจาก การตอบสนองตามธรรมชาตทเรยกวา ปฏกรยาสะทอน (Reflex) เชน การกะพรบตาเมอผงขาตา หรอ


ห น า | 183



วฒภาวะ เพรสซ โรบนสน และเฮอรรอค (Presseey, Bobinson and Horrock 1959) ไดให ความหมายของการเรยนรวาการเรยนรเปนกระบวนการทบคคลไดพยายามปรบพฤตกรรมของตนเพอ เขากบสภาพแวดลอมตามสถานการณตาง ๆ จนสามารถบรรลถงเปาหมายตามทแตละบคคลไดตง เปาหมายไว บลม (Bloom) อธบายถงการเปลยนแปลงเมอเกดการเรยนร เมอบคคลเกดการเรยนร จะเกดการเปลยนแปลงดงน 1. การเปลยนแปลงทางดานความร ความเขาใจ และความคด (Cognitive Domain) หมายถง การเรยนรเกยวกบเนอหาสาระใหม กจะท าใหผเรยนเกดความร ความเขาใจสงแวดลอมตางๆ ไดมากขน เปนการเปลยนแปลงทเกดขนในสมอง 2. การเปลยนแปลทางดานอารมณ ความรสก ทศนคต คานยม (Affective Domain) หมายถง เมอบคคลไดเรยนรสงใหม กท าใหผเรยนเกดความรสกทางดานจตใจ ความเชอ ความสนใจ 3. ความเปลยนแปลงทางดานความช านาญ (Psychomotor Domain) หมายถง การทบคคลได เกดการเรยนรทงในดานความคด ความเขาใจและเกดความรสกนกคดคานยม ความสนใจดวยแลวไดน าเอา สงทไดเรยนรไปปฏบต จงท าใหเกดความช านาญมากขน เชน การใชมอ เปนตน 1) พทธพสย (Cognitive Domain) พฤตกรรมดานสมองเปนพฤตกรรมเกยวกบสตปญญา ความร ความคด ความเฉลยวฉลาด ความสามารถในการคดเรองราวตางๆ อยางมประสทธภาพ ซงเปนความสามารถทางสตปญญา พฤตกรรมทางพทธพสย 6 ระดบ ไดแก


ห น า | 184



1. ความรความจ า ความสามารถในการเกบรกษามวลประสบการณตาง ๆ จากการทไดรบรไว และระลกสงนนไดเมอตองการเปรยบดงเทปบนทกเสยงหรอวดทศนทสามารถเกบเสยงและภาพของ เรองราวตางๆได สามารถเปดฟงหรอ ดภาพเหลานนได เมอตองการ 2. ความเขาใจเปนความสามารถในการจบใจความส าคญของสอ และสามารถแสดงออกมา ในรปของการแปลความ ตความ คาดคะเน ขยายความ หรอ การกระท าอน ๆ 3. การน าความรไปใช เปนขนทผเรยนสามารถน าความร ประสบการณไปใชในกาแกปญหาใน สถานการณตาง ๆ ได ซงจะตองอาศยความรความเขาใจ จงจะสามารถน าไปใชได 4. การวเคราะห ผเรยนสามารถคด หรอ แยกแยะเรองราวสงตาง ๆออกเปนสวนยอยเปน องคประกอบทส าคญได และมองเหนความสมพนธของสวนทเกยวของกนความสามารถในการวเคราะห จะแตกตางกนไปแลวแตความคดของแตละคน 5. การสงเคราะห ความสามารถในการทผสมผสานสวนยอย ๆ เขาเปนเรองราวเดยวกน อยางมระบบ เพอใหเกดสงใหมทสมบรณและดกวาเดมอาจเปนการถายทอดความคดออกมาใหผอน เขาใจไดงาย การก าหนดวางแผนวธการด าเนนงานขนใหม หรออาจจะเกดความคดในอนทจะสราง ความสมพนธของสงทเปนนามธรรมขนมาในรปแบบ หรอ แนวคดใหม 6. การประเมนคา เปนความสามารถในการตดสน ตราคา หรอ สรปเกยวกบคณคาของสง ตาง ๆ ออกมาในรปของคณธรรมอยางมกฎเกณฑทเหมาะสม ซงอาจเปนไปตามเนอหาสาระในเรอง นน ๆ หรออาจเปนกฎเกณฑทสงคมยอมรบกได 2) ทกษะพสย (Psychomotor Domain) หรอพฤตกรรมดานกลามเนอประสาท เปนพฤตกรรมทบงถงความสามารถในการปฏบตงานไดอยางคลองแคลวช านช านาญ ซงแสดงออกมาได โดยตรงโดยมเวลาและคณภาพของงานเปนตวชระดบของทกษะ พฤตกรรมดานทกษะพสย ประกอบดวย พฤตกรรมยอย ๆ 5 ขน ดงน 1. การรบร เปนการใหผเรยนไดรบรหลกการปฏบตทถกตอง หรอเปนการเลอกหาตวแบบ ทสนใจ 2. กระท าตามแบบ หรอ เครองชแนะ เปนพฤตกรรมทผเรยนพยายามฝกตามแบบทตนสนใจ และพยายามท าซ า เพอทจะใหเกดทกษะตามแบบทตนสนใจใหได หรอสามารถปฏบตงานไดตาม ขอแนะน า 3. การหาความถกตอง พฤตกรรมสามารถปฏบตไดดวยตนเอง โดยไมตองอาศย เครองชแนะ เมอไดกระท าซ าแลว กพยายามหาความถกตองในการปฏบต 4. การกระท าอยางตอเนองหลงจากตดสนใจเลอกรปแบบทเปนของตวเองจะกระท าตาม รปแบบนนอยางตอเนอง จนปฏบตงานทยงยากซบซอนไดอยางรวดเรว ถกตอง คลองแคลวการท ผเรยนเกดทกษะได ตองอาศยการฝกฝนและกระท าอยางสม าเสมอ


ห น า | 185



5. การกระท าไดอยางเปนธรรมชาต พฤตกรรมทไดจากการฝกอยางตอเนองจนสามารถ ปฏบต ไดคลองแคลววองไวโดยอตโนมต เปนไปอยางธรรมชาตซงถอเปนความสามารถในระดบสง

3) ดานจตพสย (Affective Domain) จะประกอบดวย พฤตกรรมยอย ๆ 5 ระดบ ไดแก (1) การรบร เปนความรสกทเกดขนตอปรากฎการณ หรอสงเราอยางใดอยางหนงซงเปนไป ในลกษณะของการแปลความหมายของสงเรานนวาคออะไร แลวจะแสดงออกมาในรปของความรสก ทเกดขน (2) การตอบสนอง เปนการกระท าทแสดงออกมาในรปของความเตมใจ ยนยอม และพอใจ ตอสงเรานน ซงเปนการตอบสนองทเกดจากการเลอกสรรแลว (3) การเกดคานยม การเลอกปฏบตในสงทเปนทยอมรบกนในสงคม การยอมรบนบถอใน คณคานน ๆ หรอปฏบตตามในเรองใดเรองหนง จนกลายเปนความเชอ แลวจงเกดทศนคตทดในสงนน (4) การจดระบบ การสรางแนวคด จดระบบของคานยมทเกดขนโดยอาศยความสมพนธถา เขากนไดกจะยดถอตอไปแตถาขดกนอาจไมยอมรบอาจจะยอมรบคานยมใหมโดยยกเลกคานยมเกา (5) บคลกภาพ การน าคานยมทยดถอมาแสดงพฤตกรรมทเปนนสยประจ าตว ใหประพฤต ปฏบตแตสงทถกตองดงามพฤตกรรมดานน จะเกยวกบความรสกและจตใจซงจะเรมจากการไดรบร จากสงแวดลอม แลวจงเกดปฏกรยาโตตอบ ขยายกลายเปนความรสกดานตาง ๆจนกลายเปนคานยม และยงพฒนาตอไปเปนความคดอดมคตซงจะเปนควบคมทศทางพฤตกรรมของคนคนจะรดรชวอยางไรนนกเปนผลของพฤตกรรมดานน


ห น า | 186



การประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยนระดบการศกษาขนพนฐาน ตามหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ชนมธยมศกษาปท 3 เปนการประเมนสมรรถนะส าคญของ ผเรยนทจ าเปนในการเรยนรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ในรปแบบของการประเมน จากผประเมนหลายคน (Multi-rater Approach) และการประเมนดวยวธการทหลากหลาย (Multi- method Approach) เพอไดขอมลเกยวกบสมรรถนะส าคญทจ าเปนของผเรยนส าหรบใชในการปรบปรงและ พฒนาผเรยนใหสามารถเรยนรไดอยางมประสทธภาพ แบบประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยนระดบการศกษาขนพนฐาน ตามหลกสตร แกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มฐานคดมาจากแนวคดของ Prof. David C. McCelland นกจตวทยาของมหาวทยาลย Harvard ทกลาวไววา “สมรรถนะ คอ บคลกลกษณะท ซอนอยภายใน ปจเจกบคคล ซงผลกดนใหบคคลนน สามารถสรางผลการปฏบตงานทด หรอปฏบตงาน ทรบผดชอบ ไดตามเกณฑทก าหนด” ซงความหมายในบรบทของผเรยน สมรรถนะ หมายถงคณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจาก ความร ทกษะ ความสามารถ และคณลกษณะอนๆ ท ท าใหนกเรยนสามารถเรยนรหรอปฏบตงาน หรอสรางผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอนๆ ในชนเรยน 1. ทกษะ (Skills) หมายถง สงทบคคลกระท าไดด และฝกปฏบตเปนประจ าจนเกดความ ช านาญ เชน ทกษะของหมอฟนในการอดฟน โดยไมท าใหคนไขรสกเสยวเสนประสาท 2. ความร (Knowledge) หมายถง ความรเฉพาะดานของบคคล เชน ความรภาษา องกฤษ ความรดานการบรหารตนทน เปนตน 3. ภาพลกษณภายในบคคล (Self-Image / Self-concept) หมายถง ทศนคต คานยม และความคดเหนเกยวกบภาพลกษณของตนเอง หรอสงทบคคลเชอวาตนเองเปน เชน Self- confidence คนทมความเชอมนในตนเองสง จะเชอวาตนเองสามารถแกปญหาตางๆ ได


ห น า | 187



4. คณลกษณะภายในหรออปนสย (Traits) หมายถง บคลกลกษณะประจ าตวของบคคล เปนสงทอธบายถงบคคลนน เชน เปนคนทนาเชอถอ และไววางใจ หรอมลกษณะเปนผน า เปนตน 5. แรงจงใจ (Motive) หมายถง แรงขบภายใน ซงท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมงสสงท เปนเปาหมาย เชน บคคลทมงผลสมฤทธ (Achievement Orientation) มกชอบตงเปาหมายท ทาทาย และพยายามท างานส าเรจตามเปาทตงไว ตลอดจนพยายามปรบปรงการท างานของตนเอง ตลอดเวลา โดยความสมพนธขององคประกอบตางๆ ของสมรรถนะนนนยมท าการอธบายดวยโมเดล ภเขาน าแขง (Iceberg Model) ดงแผนภาพท 1 แนวทางการประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยน ใชในรปแบบของการประเมนจาก หลายแหลง (Multi-rater Approach) และการประเมนดวยวธการทหลากหลาย (Multi-method) ดงแผนภาพท 2

สมรรถนะส าคญของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทใช เปนกรอบในการประเมนประกอบดวย 5 สมรรถนะ


ห น า | 188



8.7 เครองมอการวดและประเมนผล

1. การสงเกต (Observation) พจารณาปรากฏการณตางๆทเกดขน 2. การสมภาษณ (Interview) การสนทนาหรอพดโตตอบกนอยางมจดหมาย 3. แบบสอบถาม (Questionnaire) ประกอบดวย

3.1 ชนดปลายเปด (Open – ended Form) ไมก าหนดค าตอบไว เปดโอกาส ใหผตอบตอบอยางอสระ 3.2 ชนดปลายปด (Closed – ended form) ประกอบดวยขอค าถามและตวเลอก

4. การจดอนดบ (Rank Order) การจดล าดบความส าคญและคณภาพ 5. การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) กระบวนการสงเกต การบนทก และ

การรวบรวมขอมล ความส าคญของการประเมนตามสภาพจรง - เออใหผเรยนเรยนรอยางเตมศกยภาพ - เออตอการเรยนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง - เนนใหนกเรยนไดสรางงาน - ผสมผสานกจกรรมการเรยนร และ การประเมนผล - ลดภาระงานซอมเสรมของคร

6. การวดผลภาคปฏบต (Performance Assessment) เปนการวดผลทใหนกเรยนลงมอปฏบต ทงกระบวนการ และผลงาน

7. การประเมนผลโดยใชแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) 8. แบบทดสอบ Test

8.1 แบบทดสอบ เปนการช ให เหนความสอดคลองระหว างผลหรอการปฏบต กบวตถประสงคทวางไว Pre – Assessment คอ การประเมนกอนเรยนเพอคนหาขอบกพรองของผเรยน ระหวางเรยน Formative test คอ การสอบเพอใชประเมนความกาวหนาของผเรยนการสอบยอยบอยๆ

Summative test คอ การประเมนผลสรปของผเรยน เชน สอบประจ าภาค ความรอบร

8.2 ขอสอบ 8.2.1 ปรนย (กากบาท) คอ การทดสอบกบกล มผ เรยนขนาดใหญ แ บ บ ท ด ส อ บ น ามาใชไดอก คะแนนทไดนาเชอถอ


ห น า | 189



8.2.2 อตนย (เขยน) คอ การทดสอบกบกลมนกเรยนขนาดเลก ไมน าขอสอบ กลบมาใชอก สงเสรมทกษะในการเขยนและแสดงความคด ทศนะ

ลกษณะของเครองมอวดผลทด 1. ความเทยงตรง (Validity) วดไดตรงตามสภาพทเปนจรง ตรงตามวตถประสงคประเภท

ของความเทยงตรง ม 3 ประเภท ดงน 1) ความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) 2) ความเทยงตรงเชงโครงสราง (Construct Validity) 3) ความเทยงตรงตามเกณฑทเกยวของ (Criteria)

(1) ความเทยงตรงเชงสภาพ (Concurrent) (2) ความเทยงตรงเชงพยากรณ (Predictive)

2. ความเชอมน (Reliability) วดไดคงเสนคงวา หลายครงกคงท 3. ความยาก (Difficulty) วดความสามารถทางมอง ขอสอบนนคนตอบถกมากหรอนอย 4. อ านาจจ าแนก (Discrimination) เรยนเกงตอบถก ไมรตอบผด แยกแยะจ าแนกเดกเกง

เดกออน ประสทธภาพของขอสอบในการแบงผสอบออกเปน 2 กลม 5. ความเปนปรนย (Objectivity) ความชดเจนของเครองมอวด ความชดเจนทางภาษา อาน

งาย เขาใจตรงกน ถกตองตามหลกวชา 8.8 การตรวจสอบคณภาพของแบบทดสอบ

การตรวจสอบคณภาพของแบบทดสอบทใชในการวดผลจะตองท าการตรวจสอบคณภาพดานตางๆ ทจ าเปนของแบบทดสอบแตละชนดดงตอไปน 1. ความเทยงตรง (Validity) เปนความถกตองสอดคลองของแบบทดสอบกบสงทตองการจะวด ซงเปนคณลกษณะของแบบทดสอบทถอวาส าคญทสด โดยมเกณฑในการเปรยบเทยบ คอ เนอหา โครงสราง สภาพปจจบน และอนาคต

2. ความเชอมน (Reliability) เปนความคงเสนคงวาของคะแนนในการวดแตละครง หรอ ความคงทของผลการวด ผลของการวดไมวาจะเปนคะแนนหรออนดบทกตาม เมอวดไดผลออกมาแลว สามารถเชอถอไดในระดบสงจนสามารถประกนไดวา ถามการตรวจสอบผลซ าอกไมวา กครงกจะไดผล ใกลเคยงและ สอดคลองกบผลการวดเดมนนเอง 3. ความเปนปรนย (Objectivity) เปนความชดเจนททกฝายทเกยวของกบการวดผล ครงนน มความเหนสอดคลองกนในเรองของค าถามคาของคะแนนหรออนดบททวดไดตลอดจนการแปลงคาคะแนนเปนผลประเมนในการตดสนคณคากสอดคลองตรงกน การพจารณาความเปนปรนยของแ บ บ ท ด ส อ บ มหลายประการ คณสมบตความเปนปรนยของแบบทดสอบทส าคญ ไดแก คณสมบต 3 ประการ ดงน


ห น า | 190



3.1 ชดแจงในความหมายของค าถาม ขอสอบทเปนปรนย ทกคนทอานขอสอบ ไมวาจะ เปนผสอบหรอผตรวจขอสอบยอมจะเขาใจตรงกนไมตความไปคนละแง 3.2 ตรวจใหคะแนนไดตรงกน ขอสอบทมความเปนปรนย ไมวาจะเปนผออก ขอสอบ หรอใครกตามสามารถตรวจใหคะแนนไดตรงกน ขอสอบทผตรวจเฉลยไมตรงกน แสดงใหเหนถงความ ไมชดเจนในค าถามและค าตอบ 3.3 แปลความหมายของคะแนนไดตรงกน โดยทวไปขอสอบปรนยนนผตอบถกจะได 1 คะแนน ตอบผดจะไดศนยคะแนน จ านวนคะแนนทไดจะแทนจ านวนขอทถก ท า ใหสามารถแปล ความหมายไดชดเจนวาใครเกง ออนอยางไร ตอบถกมากนอยตางกนอยางไร ขอสอบประเภทถกผด จบค เตมค า หรอเลอกตอบทขาดคณสมบตขอใดขอหนงอาจกลาวไดวาเปน ขอสอบปรนยเฉพาะรปแบบของขอสอบเทานน สวนคณสมบตยงไมเปนปรนยความเปนปรนยของขอสอบจะท าใหเกดคณสมบตทางความเชอมนของคะแนนอนจะน าไปสความเทยงตรงของผลการวดดวย 4. ความยากงาย (Difficulty) ความยากงายของขอสอบพจารณาไดจากผลการสอบของ ผสอบเปนส าคญ ขอสอบใดทผสอบสวนมากตอบถก คาคะแนนเฉลยของขอสอบสงกวา 50 เปอรเซนต ของคะแนนเตม อาจกลาวไดวาเปนขอสอบทงาย หรอคอนขางงาย ขอสอบทมความยากงายพอเหมาะ คะแนนเฉลยของขอสอบควรมประมาณ 50 เปอรเซนต ของคะแนนเตม ถาคะแนนเฉล ยต ากวา 50 เปอรเซนต แสดงวาเปนขอสอบคอนขางยาก ขอสอบทดควรมความยากงายพอเหมาะ ไมยากหรอ งายเกนไป ขอสอบฉบบหนงควรมผตอบถกไมต ากวา 50 คนและไมเกน 80 คน จากผสอบ 100 คน 5. อ านาจจ าแนก (Discrimination) เปนลกษณะของแบบทดสอบทสามารถออกเปนประเภทตาง ๆ ไดทกระดบ ตงแตออนสดจนถงเกงสด แมวาจะเกง –ออนกวากนเพยงเลกนอยกสามารถชจ าแนกใหเหนได ขอสอบทมอ านาจจ าแนกสงนน เดกเกงมกตอบถกมากวาเดกออนเสมอขอสอบททกคนตอบถกหมดจะไมสามารถบอกอะไรไดเลยหรอขอสอบททกคนตอบผดหมดไมสามารถบอกไดวาใครเกงหรอออน 6. ความมประสทธภาพ (Efficiency) เครองมอวดผลทมประสทธภาพ หมายถง เครองมอทท าใหไดขอมลไดถกตองเชอถอได โดยลงทนนอยทสดไมวาจะเปนการลงทนในแงเวลา แรงงาน และทนทรพย รวมทงความสะดวกสบาย คลองตวในการรวบรวมขอมล ขอสอบทมประสทธภาพสามารถใหคะแนนไดเทยงตรงและเชอถอไดมากทสด โดยใชเวลาแรงงานและเงนนอยทสด แตประโยชนท ไดจากการสอบคมคา ขอสอบทพมพผดตกหลนมาก จ านวนหนา ไมครบรปแบบของแบบทดสอบเรยงไมเปนระเบยบท าใหผสอบเกดความสบสน มผลตอคะแนนทไดจากการท าแบบทดสอบทงสนการจดรปแบบของขอสอบปรนยแบบเลอกตอบเพอใหดงาย มความเปนระเบยบเรยบรอยนยมพมพแบงครงหนากระดาษ 7. ความยตธรรม (Fair) ความยตธรรมเปนคณลกษณะของขอสอบทดตองไมเปดโอกาสใหเดก ไดเปรยบเสยเปรยบกน เชน ขอสอบบางฉบบครไปเนนเรองใดเรองหนง ซงตรงกบเรองทเดกท ารายงาน ในบางกลม ท าใหกลมนน ๆ ไดเปรยบคนอน ๆ ขอสอบบางขอใชค าถามหรอขอความทแนะค าตอบ ท า


ห น า | 191



ใหนกเรยนใชไหวพรบเดาได การใชขอสอบแบบอตนยเพยง 5 หรอ 10 ขอมาทดสอบเดกนนไมอาจสราง ความยตธรรมในการสอบใหแกเดกไดเพราะผสอบมโอกาสเกงขอสอบไดถกมากกวาแบบปรนยทมจ านวนขอมาก ๆ เชน 100 ขอ 8. ค าถามลก (Searching) ขอสอบทถามลกไมถามแตเพยงความรความจ าเทานน แตจะถาม วดความเขาใจ การน าความรทไดเรยนไปแลวมาแกปญหา วเคราะห ตลอดจนสรางสรรคสงใหมขนมา จนทายทสดคอการประเมนผล ค าถามทถามลกนนผตอบตองคดคนกอนจงจะสามารถหาค าตอบได มใชเพยงแตระลกถงประสบการณตางๆ เพยงตนๆ กตอบปญหาได แตเปนแบบทดสอบทวดความ ลกซงทางวชาการตามแนวดงมากกวาจะวดตามแนวกวาง 9. ค าถามยวย (Exemplary) ค าถามยวย ไดแก ค าถามทมลกษณะทาทายใหเดกอยากคดอยากท า มลลาการถามทนาสนใจ ไมถามวนเวยนซ าซาก นาเบอหนาย การใชรปภาพประกอบ กเปนวธหนงทท าใหขอสอบนาสนใจ ขอสอบทยากเกนไปท าใหผสอบหมดก าลงใจทจะท าสวนขอสอบท งายเกนไปกไมทาทายใหอยากท าการเรยงล าดบค าถามจากของายไปหายากเปนวธหนงทท าใหขอสอบมลกษณะทาทายนาท า 10. จ าเพาะเจาะจง (Definite) ค าถามทดตองไมถามกวางเกนไป ไมถามคลมเครอหรอเลน ส านวนใหผสอบงง ผสอบอานแลวตองเขาใจชดเจนวาครถามอะไร สวนจะตอบไดหรอไมอยทความ สามารถของผตอบเปนส าคญ 8.9 ระดบการวด

1. มาตรานามบญญต (Nominal Scale) ลกษณะเดนของมาตรานคอ เปนการก าหนดขนเพอใชเรยกชอการจดประเภท เปนตวแปรทถกจดเปนกลมๆ โดยทตวแปรนไมสามารถจดล าดบกอนหลง หรอบอกระยะหางได เชน หมายเลขมอถอ ภมล าเนา ชอคน เชอชาต อาชพ “ตวเลขในมาตราน เปรยบเทยบกนไมได”

2. มาตราจดล าดบ (Ordinal Scale) ลกษณะของมาตราน จะมลกษณะคลายกบมาตรา นามบญญต คอสามารถจดเปนกลมๆ ไดและไมสามารถบอกระยะหางระหวางกลมไดเชนเดยวกบ มาตรานามบญญต แตมาตราจดล าดบสามารถจดล าดบกอนหลงของตวแปรได เชน วฒการศกษา อาจแบงไดเปน 3 กลม คอ ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร และสงกวาปรญญาตร และสามารถจดล าดบ กอนหลงไดวาผทจะเรยนในระดบปรญญาตรไดตองผานการศกษาในระดบมธยมมากอน หรอผลการ ประกวดนางงามทผลออกมาเปน อนดบ 1, 2, 3, … ฯลฯ “ตวเลขในมาตรานบวกลบกนมได” 3. มาตราอนตรภาคชน (Interval Scale) คณลกษณะของมาตรานสามารถแบงตวแปร ออกเปนกลมๆ ได จดล าดบกอนหลงของตวแปรได อกทงมระยะหางของชวงการวดทเทากน และทส าคญทสดของมาตรานคอ มาตรานเปนมาตรการวดทไมมศนยแท (Absolute Zero) นนหมายความวา ศนยของมาตรานไมไดหมายความวาไมม แตเปนศนยทเกดจากการสมมตขน เชน ผลคะแนนสอบวชาสถตของนาย ก พบวาไดคะแนนเทากบ 0 (ศนย) นนไมไดหมายความวานาย ก ไมมความรในเรองสถต


ห น า | 192



เ พ ย ง แ ต ก า ร ส อ บ ใ น ค ร ง น น ว ด ไ ด ไ ม ต ร ง ก บ ส ง ท น า ย ก ร “ ต ว เ ล ข ใ น ม า ต ร า น เปรยบเทยบอตราสวนกนมได”

4. มาตราอตราสวน (Ratio Scale) มาตราน เปนมาตราทมลกษณะเหมอนกบมาตราอตราสวนทกประการ แตสงทแตกตางกนในมาตรานคอ มาตรานเปนมาตราทม ศนยแท (Absolute Zero) นนหมายความวา ผลทไดจากการวดในมาตรานหากเทากบศนยแสดงวาไมมอยางแทจรง สวนมากมกเปนขอมลดานกายภาพ เชน ตวแปรน าหนก หรอสวนสง 0 (ศนย) ของตวแปรทงสองตวนหมายถงไมมน าหนกและไมมความสงเลย “ตวเลขในมาตรานน ามาเปรยบเทยบอตราสวนกนได ” 8.10 วธการหาคณภาพเครองมอ 1. การหาคณภาพของเครองมอทงฉบบ

การวเคราะหขอสอบทงฉบบ เปนการตรวจสอบคณภาพของเคร องมอวด เกยวกบความเทยงตรง (Validity) และความเชอมน (Reliability) รายละเอยด ดงน

1. ความเทยงตรง หมายถง ความสามารถของเครองมอวด ทสามารถวดไดในสงทตองการวด เปนความสอดคลองระหวางผลการวด กบสงทตองการวด ความตรงทใชในการทดสอบจ าแนกเปน 3 ชนด ไดแกความตรงตามเนอหา ความตรงตามโครงสราง และ ความตรงตามเกณฑทเกยวของ โดยแบบทดสอบวดผลสมฤทธ จะเกยวของกบความตรงตามเนอหามากกวาความตรงชนดอน ๆ

การหาคาความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) เปนการหาคาความเทยงตรงทให ผเชยวชาญพจารณาวาขอสอบหรอขอค าถามแตละขอ วดไดตรงตามสงทตองการวดเนอหาหรอ วตถประสงคการเรยนรมากนอยเพยงใด โดยใชเกณฑการประเมน ดงน

ใหคะแนน +1 หมายถง แนใจวาขอสอบวดจดประสงค/เนอหานน ใหคะแนน 0 หมายถง ไมแนใจวาขอสอบวดจดประสงค/เนอหานน ใหคะแนน -1 หมายถง แนใจวาขอสอบไมวดจดประสงค/เนอหานน

แลวน าขอมลทไดจากการพจารณาของผเชยวชาญ หาคาความสอดคลองระหวางขอค าถาม แตละขอกบจดประสงคหรอเนอหา (Index of Item-Objective Congruence หรอ IOC) จากสตร

N

RIOC

เมอ R แทน ผลรวมของคะแนนการพจารณาของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ (ตงแต 3 คนขนไป) เกณฑการตดสนคา IOC ถามคา 0.50 -1.00 แสดงวา ขอค าถามนนวดไดตรงจดประสงค หรอตรงตามเนอหานน แสดงวา ขอค าถามขอนนใชได ถามคา IOC ต ากวา 0.5 แสดงวา ขอค าถามนนวดไมตรงจดประสงคหรอไมตรงตามเนอหานน ควรพจารณาปรบปรงหรอตดทง

2. ความเชอมน หมายถง ความคงทของคะแนนทวดไดแตละครง วธการหาคาความเชอมน ของแบบทดสอบท าไดหลายวธคอ


ห น า | 193



1) วธสอบซ า 2) วธแบบทดสอบคขนาน 3) วธหาความสอดคลองภายใน แบงเปน 3.1) วธแบงครงแบบทดสอบ ใชสตรของสเปยรแมน บราวน (Spearman Brown) 3.2) วธหาจากสตรคเดอรและรชารดสน สตรทใชม 2 สตร คอ สตร KR - 20 ใชในกรณทคาความยากงายของขอสอบแตละขอไมเทากน และ สตร KR – 21 ใชในกรณทคาความยากงายของขอสอบทกขอเทากนหรอไมแตกตางกนมาก 3.3) วธหาจากสตรสมประสทธแอลฟา ใชสตรของครอนบค (Cronbach) ปจจยทสงผลตอความเชอมน

1. จ านวนขอสอบ ความยาวของแบบทดสอบ 2. ลกษณะค าถาม 3. ความคงทของการใหคะแนน 4. ระดบความยาก 5. ลกษณะของผรบการทดสอบ 6. วธหาคาความเชอมน 7. สภาพแวดลอมในการด าเนนการสอบ

2. การวเคราะหหาคณภาพของขอสอบรายขอ

การวเคราะหขอสอบรายขอ เปนการตรวจสอบคณภาพของขอสอบแตละขอ โดยพจารณา จากสมบตทส าคญ 3 ประการ ไดแกความยาก อ านาจจ าแนก และประสทธภาพของตวลวง

1. ความยากของขอสอบ (P) หมายถง สดสวนของจ านวนผทตอบขอสอบไดถกตอง ตอจ านวนผทตอบขอสอบทงหมด หรอหมายถงจ านวนรอยละของผตอบขอสอบนน ๆ ถก สามารถหาไดจากสตร

LH

LH

NN

RRP

P คอ ความยากงาย RH คอ จ านวนนกเรยนทตอบถกในกลมคะแนนสง RL คอ จ านวนนกเรยนทตอบถกในกลมคะแนนต า NH คอ จ านวนนกเรยนทงหมดในกลมคะแนนสง NL คอ จ านวนนกเรยนทงหมดในกลมคะแนนต า การพจารณาคาความยาก คา P ซงมคาตงแต 0.00 – 1.00

P ทพอเหมาะ ควรมคาตงแต 0.2 – 0.8


ห น า | 194



ตอบถกหมด P = 1.00 แสดงวา งายมาก ตอบผดหมด P = 0.00 แสดงวา ยากมาก

เกณฑในการพจารณาคาความยาก P 0.80 < p ≤ 1.00 งายมาก ควรปรบปรงหรอตดทง 0.60 ≤ p ≤ 0.80 คอนขางงาย – ด 0.40 ≤ p ≤ 0.60 ยากงายปานกลาง – ดมาก 0.20 ≤ p ≤ 0.40 คอนขางยาก – ด 0.00 ≤ p ≤ 0.20 ยากมาก ควรปรบปรงหรอตดทง

2. อ านาจจ าแนก (r) หมายถง ความสามารถของขอสอบในการจ าแนกหรอแยกใหเหนความ แตกตางระหวางผสอบทมผลสมฤทธตางกน เพอทจะใชพยากรณหรอบ งชความแตกตางทเหนชดใน ดานความสามารถ เชน จ าแนกคนเกงกบคนออนจากกนได โดยถอวาคนเกงควรท าขอสอบขอนนได สวนผทออนไมควรท าขอสอบขอนนได อ านาจจ าแนกของขอสอบ จะมคาตงแต - 1 ถง + 1 คาอ านาจจ าแนกทด ควรมคาตงแต 0.20 ขนไป

H

LH

N

RRr

r คอ คาอ านาจจ าแนก RH คอ จ านวนนกเรยนทตอบถกในกลมคะแนนสง RL คอ จ านวนนกเรยนทตอบถกในกลมคะแนนต า NH คอ จ านวนนกเรยนทงหมดในกลมคะแนนสง กรณทคา r ตดลบ แสดงวา ขอสอบขอนนจ าแนกกลบ คนเกงท าไมได แตคนออนท าได ถอวา

เปนขอสอบทไมดควรตดทง นอกจากนครผสอนควรตรวจสอบการจดการเรยนสอนของตนวาเพราะเหตใดผทเรยนเกงจงไมเขาใจในเรองทสอน

0.60 – 1.00 อ านาจจ าแนกดมาก เปนขอสอบทดมาก 0.40 – 0.59 อ านาจจ าแนกด เปนขอสอบทด 0.20 – 0.39 อ านาจจ าแนกพอใช 0.10 – 0.19 อ านาจจ าแนกต า (ควรปรบปรงหรอตดทง)

-1.00 – 0.09 อ านาจจ าแนกต ามาก (ควรปรบปรงหรอตดทง)


ห น า | 195



ขนตอนการหาคาความยากงายและอ านาจจ าแนก 1. ตรวจใหคะแนนขอสอบ แลวเรยงกระดาษค าตอบจากคะแนนมากไปหานอย 2. แบงกระดาษค าตอบออกเปน 2 กลม กลมแรกเรยกวา กลมสง (PH) โดยนบจากคะแนนสง

ลงมาประมาณ 27% ของกระดาษค าตอบทงหมด และกลมหลงเรยกวากลมต า (PL) โดยนบจากคะแนน ต าขนไปประมาณ 27% ของกระดาษค าตอบทงหมด

3. หาจ านวนคนทตอบถกในแตละขอของกลมสงและกลมต า 4. หาคาความยาก (P) และคาอ านาจจ าแนก (r) ตามสตร

8.11 การประเมนตามสภาพจรง การประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนผลผเรยนรอบดานตามสภาพจรงของผเรยน มลกษณะส าคญดงน 1. เนนการประเมนทด าเนนการไปพรอม ๆ กบการจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงสามารถ ท าไดตลอดเวลา ทกสภาพการณ 2. เนนการประเมนทยดพฤตกรรมการแสดงออกของผเรยนจรง ๆ 3. เนนการพฒนาจดเดนของผเรยน 4. ใชขอมลทหลากหลาย ดวยเครองมอทหลากหลายและสอดคลองกบวธการประเมน ตลอดจน จดประสงคในการประเมน 5. เนนคณภาพผลงานของผเรยนทเกดจากการบรณาการความร ความสามารถหลายๆ ดาน 6. การประเมนดานความคด เนนความคดเชงวเคราะห สงเคราะห 7. เนนใหผเรยนประเมนตนเอง และการมสวนรวมในการประเมนของผเรยน ผปกครอง และคร การวดและประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนการแสดงออกของผเรยนรอบดาน ตลอดเวลาใชขอมลและวธการหลากหลาย ดวยวธการและเครองมอ ดงน 1. ศกษาวตถประสงคของการประเมน เปนการประเมนเพอพฒนาผเรยนรอบดาน ดงนน จงใช วธการทหลากหลาย ขนอยกบจดประสงค เชน การสงเกต สมภาษณ การตรวจผลงาน การทดสอบ บนทกจากผเกยวของ การรายงานตนเองของผเรยน แฟมสะสมงาน เปนตน 2. ก าหนดเครองมอในการประเมน เมอก าหนดวตถประสงคของการประเมน ใหเปนการประเมนพฒนาการของผเรยนรอบดานตามสภาพจรงแลว ในการก าหนดเครองมอจงเปนเครองมอทหลากหลาย เชน 1) การบนทกขอมล จากการศกษา ผลงาน โครงงาน หนงสอทผเรยนผลต แบบบนทก ตางๆ ไดแก แบบบนทกความรสก บนทกความคด บนทกของผเกยวของ (นกเรยน เพอน คร ผปกครอง) หลกฐานรองรอยหรอผลงานจากการรวมกจกรรม เปนตน 2) แบบสงเกต เปนการสงเกตพฤตกรรม การรวมกจกรรมในสถานการณตาง ๆ 3) แบบสมภาษณ เปนการสมภาษณความรสก ความคดเหน ทงตวผ เรยน และผเกยวของ


ห น า | 196



4) แฟมสะสมงาน เปนสอทรวบรวมผลงานหรอตวอยางหรอหลกฐานทแสดงถงผลสมฤทธ ความสามารถ ความพยายาม หรอความถนดของบคคลหรอประเดนส าคญทตองเกบไวอยางเปนระบบ 5) แบบทดสอบ เปนเครองมอวดความร ความเขาใจทยงคงมความส าคญตอการประเมนส าหรบผประเมน ประกอบดวย ผเรยนประเมนตนเอง คร เพอน/กลมเพอน ผปกครอง และผเกยวของกบนกเรยน หลกการ

1. ประเมนความกาวหนาและการแสดงออกของนกเรยน 2. มรากฐานบนพฒนาการ และการเรยนรของนกเรยนทแตกตางกน 3. การประเมนจากสภาพจรงและการพฒนาหลกสตรตองจดใหสงเสรมซงกนและกน 4. การประเมนจากสภาพจรงและหลกสตรตองพฒนามาจากบรบทบนรากฐานทางวฒนธรรม

ทนกเรยนอาศยอย 5. ผสอนตองสามารถบรณาการปรบขยายหลกสตรไดเหมาะสม

ลกษณะการประเมนตามสภาพจรง

1. เนนพฤตกรรมทแสดงออกจากความสามารถทแทจรง 2. ท าไปพรอมๆกบการจดกจกรรมการเรยนร 3. ใหความส าคญกบจดเดนของผเรยน 4. ตงอยบนพนฐานสถานการณจรง 5. มการใชขอมลทหลากหลาย 6. ตอบสนองการเรยนรและความสามารถของผเรยนอยางกวางขวาง 7. สนบสนนการสรางองคความรของผเรยน 8. เปดโอกาสใหผเรยนประเมนตนเอง 9. เกดความรวมมอระหวางคร ผปกครองและผเรยน 10. ตอบสนองหลกสตรทเนนการเรยนรในสภาพจรงการประเมนตามสภาพจรงแบงเปน 2

ลกษณะ ดงน 1) การประเมนอยางเปนทางการ คอ ขอสอบมาตรฐาน 2) การประเมนอยางไมเปนทางการ ม 4 ดาน ดงน บคลกภาพ, กระบวนการ, ผลผลต,

แฟมสะสมผลงาน มเครองมอในการประเมนคอ แบบบนทก


ห น า | 197



8.12 การน าแนวคดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน มแนวปฏบต ดงน 1. กอนน าไปใช ครตองเรยนรเกยวกบแนวทางการประเมนตามสภาพจรง ทส าคญทสด คอ

การศกษาดวยตนเองและลงมอปฏบตจรง พฒนาความรจากการลงมอปฏบต 2. การแนะน าใหผ เรยนจดท าแฟมสะสมงาน แฟมสะสมงานของผเรยนนอกจากจะแสดง

พฒนาการของผเรยนแลว ยงเปนการสะทอนการสอนของคร เพอจะน าไปปรบปรงการเรยนการสอนตอไป 2.1 หลกการเบองตนของการจดท าแฟมสะสมงาน มดงน (1) รวบรวมผลงานทแสดงถงพฒนาการดานตาง ๆ (2) รวบรวมผลงานทแสดงลกษณะเฉพาะของผเรยน (3) ด าเนนการควบคกบการเรยนการสอน (4) เกบหลกฐานทเปนตวอยางทแสดงความสามารถในดานกระบวนการและผลผลต (5) มงเนนในสงทผเรยนเรยนร 2.2 ความส าคญของแฟมสะสมงาน คอ การรวบรวมขอมลของผเรยน ท าใหครไดขอมล ทมประโยชนเกยวกบพฒนาการการเรยนรของผเรยนรายบคคลและน าเอาขอมลดงกลาวมาใชปรบปรงการจดกจกรรมการเรยนรของผเรยน เพอพฒนาผเรยนแตละคนไดเตมศกยภาพของตนเอง 8.13 การวดผลและการประเมนผลการเรยนรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551

จดมงหมาย 2 ประการ 1. เพอตดสนผลการเรยน 2. เพอพฒนาผเรยน การวดผลและการประเมนผลการเรยนรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551

ม 4 ระดบ คอ 1. ระดบชนเรยน อยในกระบวนการเรยนร/อยในรายวชา/เปนกจกรรมทครสอน 2. ระดบสถานศกษา ตรวจสอบผลการเรยนเปนรายป/รายภาค ผลการประเมนการอาน

คดวเคราะหและเขยน/คณลกษณะอนพงประสงคกจกรรมพฒนาผเรยน/การอนมตผลการเรยน/ การเลอนชน

3. ระดบเขตพนทการศกษา เปนการประเมนผเรยนในระดบเขตพนทการศกษา เพอใชเปน ขอมลในการพฒนาคณภาพการศกษาของเขต

4. ระดบชาต สถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนทเรยนในชน ป. 3, ป. 6, ม. 3 และ ม. 6 เขารบการประเมน


ห น า | 198



การสอบ O – net (Ordinary National Education test) จดสอบโดยสถาบนทดสอบ ทางการศกษาแหงชาต (สทศ.)

การสอบ LAS (Local Assessment System) คอ การประเมนคณภาพการศกษาขนพนฐาน ระดบเขตพนท

การสอบ NT (National Test) คอ การทดสอบการศกษาขนพนฐานระดบชาต ซ งมความหมาย เดยวกบ O-NET แตกตางกนตรงทหนวยงานทรบผดชอบในการด าเนนงาน ซง NT จดสอบโดย สพฐ. ในระดบชน ป.3

การประเมนผลในดานตางๆ

1. การวดและประเมนผลตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 ไดก าหนดจดมงหมาย ใหผเรยนเปนคนด มปญญา มคณภาพชวตทด และมขดความสามารถในการแขงขนในเวทระดบโลก

2. การประเมนผลตามกลมสาระการเรยนร เปนการทครผสอนวดและประเมนผลการเรยนร ผเรยนเปนรายวชาพนฐานของตวชวดในรายวชาพนฐาน

3. การประเมนการอาน คด วเคราะห และเขยน เปนการประเมนศกยภาพผเรยนในการอาน เอกสารและสอตางๆ เพอหาความรเพมพนประสบการณ

4. การประเมนคณลกษณะอนพงประสงค เปนการประเมนคณลกษณะทตองการใหเกดขน กบผเรยน

5. การประเมนกจกรรมพฒนาผเรยน เปนการปฏบตกจกรรมและผลงานของผเรยน 8.14 เกณฑในการวดผลและการประเมนผลการเรยนรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551

8.14.1 การตดสนผลการเรยน ในการตดสนผลการเรยนของกลมสาระการเรยนร การอาน คด วเคราะห และเขยน

คณลกษณะ อนพงประสงค ผสอนตองค านงถงพฒนาการผเรยนแตละคนเปนหลก และตองเกบขอมลของผเรยนทกด า น อยางสม าเสมอและตอเนองในแตละภาคเรยน รวมทงสอนซอมเสรมใหผเรยนพฒนาจนเตมศกยภาพ

ระดบประถมศกษา 1. ผเรยนมเวลาเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมด 2. ผเรยนตองไดรบการประเมนทกตวชวดและผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด 3. ผเรยนตองไดรบการตดสนผลการเรยนทกรายวชา


ห น า | 199



4. ผเรยนตองไดรบการประเมนและมผลการประเมนผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนดในการ อาน คด วเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมธยมศกษา 1. ตดสนผลการเรยนเปนรายวชาผเรยนตองมเวลาเรยนตลอดภาคเรยนไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมดในรายวชานนๆ

2. ผเรยนตองไดรบการประเมนทกตวชวดและผานตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด 3. ผเรยนตองไดรบการตดสนผลการเรยนทกรายวชา

4. ผเรยนตองไดรบการประเมนและมผลการประเมนผานตามเกณฑทสถานทก าหนด ในการคด วเคราะห และเขยน คณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาผเรยน

การพจารณาเลอนชนทงระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาถาผเรยนมขอบกพรองเพยงเลกนอยและสถานศกษาพจารณาเหนสามารถพฒนาและซอมเสรมไดใหอยในดลพนจของสถานศกษาทจะผอนผนใหเลอนชนได แตหากผเรยนไมผานรายวชาจ านวนมากและมแนวโนมวาจะเปนปญหาตอการเรยนในระดบสงขน สถานศกษาตงคณะกรรมการพจารณาใหนกเรยนเลอน ซ าชนไดทงนใหค านงถงวฒภาวะและความรความสามารถของผเรยนเปนส าคญ

8.14.2 การใหระดบผลการเรยน

1. ระดบประถมศกษา ระดบผลการเรยนรายวชา ใหผลการเรยนเปน ระบบตวเลข ระบบตวอกษร ระบบรอยละ ระบบทใชค าส าคญสะทอนมาตรฐาน

การประเมนการอาน คดวเคราะห เขยน และคณลกษณะอนพงประสงค ใหผลการเรยนเปนดเยยม ด ผาน ไมผาน การประเมนกจกรรมพฒนาผเรยน ใหผลการเรยนเปน ผาน (ผ) ไมผาน (มผ)

2. ระดบมธยมศกษา ระดบผลการเรยนรายวชา ใหผลการเรยนเปน ตวเลขแสดงระดบผลการเรยนเปน 8 ระดบการประเมนการอาน คด วเคราะห เขยน และคณลกษณะอนพงประสงค ใหผลการเรยนเปน ดเยยม ด ผาน ไมผาน การประเมนกจกรรมพฒนาผเรยน ใหผลการเรยนเปน ผาน(ผ) ไมผาน (มผ) หมายเหต : ก าหนดเกณฑการตดสนผานแตละวชารอยละ 50

มส ใหความหมายวา ผเรยนไมมสทธเขารบการวดผลปลายภาคเรยน เนองจากมเวลาเรยน ไมถงรอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมด

ร ใหความหมายวา รอการตดสนและยงตดสนผลการเรยนไมได เนองจากไมมขอมลการเรยน รายวชาครบถวน


ห น า | 200



ผลการประเมนระดบการอาน คด วเคราะห เขยน ดเยยม หมายถง มผลการเรยนแสดงถงความสามารถในการอานคดวเคราะหและเขยนทม

คณภาพดเลศอยเสมอ ด หมายถง ผลงานทแสดงถงความสามรถในการอานคดวเคราะห และเขยน เปนทยอมรบ ผาน หมายถง มผลการเรยนทแสดงถงความสามาในการคดวเคราะห และเขยน เปนทยอมรบ

แตยงมขอบกพรองบางบางประการ ไมผาน หมายถง ไมมผลงานทแสดงถงความสามารถในการอาน คดวเคราะห เขยน หรอถาม

ผลงาน ผลงานนนยงมขอบกพรองทตองไดรบการแกไขหลายประการ ผลการประเมนคณลกษณะทพงประสงค

ดเยยม หมายถง ผเรยนปฏบตตนตามคณลกษณะจนเปนนสย และน าไปใชในชวตประจ าวน ด หมายถง ผเรยนมคณลกษณะในการปฏบตตามเกณฑ เพอใหเปนการยอมของสงคม ผาน หมายถง ผเรยนรบรและปฏบตตามเกณฑและเงอนไขตามทสถานศกษาก าหนด ไมผาน หมายถง ผเรยนไมปฏบตตามเกณฑและเงอนไขทสถานศกษาก าหนด โดยพจารณาการ

ประเมนระดบไมผานตงแต 1 คณลกษณะ 8.14.3 การรายงานผลการเรยน

การรายงานผลการเรยนเปนการสอสารใหผปกครองและผเรยนทราบความกาวหนาในการเรยนรของผเรยนซงสถานศกษาตองสรปผลการประเมนและจดท าเปนเอกสารรายงานผลการเรยนใหผปกครองทราบเปนระยะๆ หรออยางนอยภาคเรยนละ 1 ครง การรายงานผลการเรยนสามารถรายงานเปนระดบคณภาพการปฏบตของผเรยนทสะทอนมาตรฐานของกลมสาระการเรยนร

8.14.4 เกณฑการจบการศกษา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 ก าหนดเกณฑกลางส าหรบการจบ การศกษาเปน 3 ระดบ คอ ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

1. เกณฑการจบระดบประถมศกษา 1) ผเรยนรายรายวชาพนฐาน และรายวชา/กจกรรมเพมเตมตามโครงสรางเวลาเร ยน ทหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานก าหนด 2) ผ เรยนตองมผลการประเมนรายวชาพนฐาน ผานเกณฑการประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 3) ผเรยนมผลการประเมนการอาน คดวเคราะหและเขยนในระดบผานเกณฑการประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 4) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมนตามทสถานศกษาก าหนด


ห น า | 201



5) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 2. เกณฑการจบระดบมธยมศกษาตอนตน (อางองค าสง ศธ. 110 /2555 ลงวนท 25 มกราคม 2555) 1) ผเรยนเรยนรายวชาพนฐาน 66 หนวยกต และรายวชาเพมเตมตามทสถานศกษา ก าหนด 2) ผเรยนตองไดหนวยกตตลอดหลกสตรไมนอยกวา 77 หนวยกต โดยเปนรายวชาพนฐาน 66 หนวยกต และรายวชาเพมเตมไมนอยกวา 11 หนวยกต 3) ผเรยนมผลการประเมนการอาน คดวเคราะห และเขยนในระดบผานเกณฑการ ประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 4) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด 5) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด 3. เกณฑการจบระดบมธยมศกษาตอนปลาย (อางองค าสง ศธ. 110 /2555 ลงวนท 25 มกราคม 2555)

1) ผเรยนเรยนรายวชาพนฐาน 41 หนวยกต และรายวชาเพมเตมตามทสถานศกษา ก าหนด 2) ผเรยนตองไดหนวยกตตลอดหลกสตรไมนอยกวา 77 หนวยกต โดยเปนรายวชาพนฐาน 41 หนวยกต และรายวชาเพมเตมไมนอยกวา 36 หนวยกต 3) ผเรยนมผลการประเมนการอาน คดวเคราะห และเขยนในระดบผานเกณฑการ ประเมนตามทสถานศกษาก าหนด 4) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด 5) ผเรยนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและมผลการประเมนผานเกณฑการประเมน ตามทสถานศกษาก าหนด


ห น า | 202



8.15 เอกสารหลกฐานทางการศกษา ความส าคญ

1. บนทกขอมลในการด าเนนการจดการเรยนการสอนและประเมนผลการเรยน เชน แบบรายงานประจ าตวนกเรยน

2. ตดตอ สอสาร รายงานขอมล และผลการเรยนของผเรยน เชน แบบรายงานประจ าตวนกเรยนระเบยนสะสม

3. เอกสารหลกฐานแสดงวฒ/รบรองผลการเรยนของผเรยน เชน ระเบยนแสดงผลการเรยน ประกาศนยบตร แบบรายงานผส าเรจทางการศกษา ใบรบรองผลการเรยน

เอกสารหลกฐานทางการศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 ม 2 ประเภท ดงน คอ

1. เอกสารหลกฐานการศกษาทกระทรวงศกษาธการก าหนด 1.1 ระเบยนแสดงผลการเรยน (ปพ. 1) คอ เอกสารส าหรบบนทกขอมลผลการเรยน ของผเรยน เชน ผลการเรยนตามกลมสาระ ผลการอาน คดวเคราะหและเขยน คณลกษณะอนพงประสงคและ กจกรรมพฒนาผเรยน ตามเกณฑการผานชวงชนเพอใชประโยชนในดานตางๆ ดงน 1) แสดงผลการเรยนของนกเรยนตามโครงสรางหลกสตรสถานศกษา

2) รบรองผลการเรยนนกเรยนตามขอมลทบนทกในเอกสาร 3) ตรวจสอบผลการเรยนและวฒการศกษาของนกเรยน 4) ใชเปนหลกฐานแสดงวฒการศกษาเพอสมครเขาศกษาตอ สมครงาน

1.2 ประกาศนยบตร (ปพ. 2) คอ หลกฐานแสดงวฒการศกษา เอกสารทมอบใหแก ผจบการศกษาภาคบงคบ (ม. 3) และการศกษาขนพนฐาน (ม. 6) 1.3 แบบรายงานผส าเรจการศกษา (ปพ. 3) คอ เอกสารอนมตการจบหลกสตร แกนกลาง (ป. 6, ม. 3 และ ม. 6)ส าหรบบนทกขอมลสรปผลการเรยนของผส าเรจการศกษาตามหลกสตรแตละชวงชน เปนเอกสารทผบรหารโรงเรยนใชส าหรบตดสนและอนมตผลการเรยนใหนกเรยนจบชวงชน เปนเอกสารรบรองวฒทางการศกษาจากกระทรวงศกษาธการ

2. เอกสารหลกฐานการศกษาทสถานศกษาก าหนด เชน 2.1 แบบแสดงผลการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงค (ปพ. 4) ส าหรบเพอแสดงผลการพฒนา การประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน ใชเปนหลกฐานแสดงคณสมบตของนกเรยนในการสมครเขาศกษาตอสมครเขาท างาน หรอมกรณอนใดทนกเรยนตองแสดงคณสมบตเกยวกบประวตความประพฤตหรอคณความดตางๆ 2.2 แบบบนทกผลการเรยนประจ ารายวชา (ปพ. 5) คอ เอกสารทครผสอนใชบนทก ขอมลการวด และประเมนผลการเรยนของนกเรยน น าไปใชประโยชน คอ 1) เปนเอกสารประกอบการด าเนนงานในการวดและประเมนผลการเรยนของนกเรยน


ห น า | 203



2) เปนหลกฐานส าหรบตรวจสอบ รายงาน และรบรองขอมลเกยวกบวธการและกระบวนการวดและประเมนผลการเรยน 2.3 แบบรายงานผลการพฒนาคณภาพผเรยนรายบคคล (ปพ. 6) เพอบนทกขอมล การประเมนผลการเรยนรและพฒนาการดานตาง ๆ ของนกเรยนน าไปใชประโยชน คอ 1) รายงานผลการเรยน ความประพฤต และพฒนาการของนกเรยนใหผปกครองทราบ 2) เปนเอกสารสอสาร ประสานงาน เพอความรวมมอในการพฒนาและปรบปรงแกไข 3) เปนเอกสารส าหรบตรวจสอบ ยนยน รบรองผลการเรยนและพฒนาการดานตางๆ 2.4 ใบรบรองผลการศกษา (ปพ. 7) เปนเอกสารทโรงเรยนจดท าขน เพอใชเปนเอกสารรบรองสถานภาพนกเรยนหรอผลการเรยนเปนการชวคราวทนกเรยนรองขอ น าไปใชประโยชน คอ

1) รบรองความเปนนกเรยนของโรงเรยนทเรยนหรอเคยเรยน 2) รบรองและแสดงความรวฒของนกเรยน 3) แสดงคณสมบตของนกเรยนในการสมครเขาศกษาตอ สมครเขาท างาน

4) เปนหลกฐานตรวจสอบ รบรอง ยนยนการใชสทธความเปนนกเรยนหรอการไดรบการรบรองจากโรงเรยน 2.5 ระเบยนสะสม (ปพ. 8) เปนเอกสารทโรงเรยนจดท าขนเพอบนทกขอมลเกยวกบ พฒนาการของนกเรยนในดานตางๆ เปนรายบคคล น าไปใชประโยชนดงน

1) ใชเปนขอมลในการแนะแนวทางการศกษาและประกอบอาชพของนกเรยน 2) ใชเปนขอมลในการพฒนาปรบปรงบคลกภาพ ผลการเรยนและการปรบตวของนกเรยน 3) ใชตดตอสอสาร รายงานพฒนาคณภาพของนกเรยนระหวางโรงเรยนกบผปกครอง

4) ใชเปนหลกฐานส าหรบตรวจสอบ รบรอง และยนยนคณสมบตของนกเรยน 2.6 สมดบนทกผลการเรยนร (ปพ. 9) เปนเอกสารทโรงเรยนจดท าขน เพอแสดงรายวชา ทงหมดตามหลกสตรของโรงเรยนพรอมดวยรายละเอยดของแตละรายวชา ประกอบดวย ผลการเรยนร ทคาดหวงสาระการเรยนร ค าอธบายรายวชา และผลการประเมนผลการเรยนของนกเรยนน าไปใช ประโยชน คอ

1) ศกษาหลกสตรของโรงเรยนในแตละชวงชน 2) บนทกและแสดงผลการเรยนของนกเรยนในการเรยนแตละรายวชา 3) รายงานผลการเรยนรใหผปกครองและผเกยวของไดรบทราบ 4) ใชเปนขอมลในการเทยบโอนผลการเรยน ในกรณทนกเรยนยายโรงเรยน 5) นกเรยนใชศกษาหลกสตรของโรงเรยนส าหรบการวางแผนการเรยน


หน้า | 1 วิชาการศึกษา ครูผู้ช่วย ...¸ศน....

Documents