a. dzik - poradnik wychowawca wypoczynku

PORADNIK WYCHOWAWCY

WYPOCZYNKU

KATOWICE 2011

zebrała i opracowała

Anita Dzik

Poradnik wychowawcy wypoczynku

2

Kilka słów wyjaśnienia…

Poradnik wychowawcy wypoczynku to zbiór materiałów

znalezionych przeze mnie na przestrzeni lat w sieci i różnych

mądrych książkach oraz moje doświadczenia w pracy jako

wychowawca na licznych koloniach i obozach.

Nie przypisuję sobie autorstwa opisów gier, strategii rozgrywek

czy pomysłów na wzbogacenie dyskusji. Ja je tylko zebrałam w

jednym miejscu, by mogły posłużyć innym.

W kolejnych latach materiał będzie wzbogacany i uzupełniany,

i pewnie nigdy nie znajdzie się w nim wszystko …

Anita Dzik


3

Spis treści 1. ORGANIZACJA WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEŻY ............................................................................................ 5

1.1. Koordynacyjna rola władz oświatowych .............................................................................................. 5

1.1. Formy wypoczynku .................................................................................................................................... 5

1.2. Organizatorzy wypoczynku, podstawy prawne i obowiązujące przepisy ................................... 6

2. ORGANIZACJA ZAJĘĆ W CZASIE TRWANIA WYPOCZYNKU ............................................................................... 7

2.1. Struktura kadry wypoczynku ................................................................................................................... 7

2.2. Rada wychowawców ................................................................................................................................ 8

2.3. Grupa jako zespół wychowawczy ......................................................................................................... 9

2.4. Organizacja życia, rozkład dnia, regulamin uczestnika ................................................................. 12

3. PLANOWANIE PRACY OPIEKUŃCZO – WYCHOWAWCZEJ ............................................................................... 15

3.1. Opracowanie planu wychowawczego grupy .................................................................................... 15

3.2. Metody i formy realizacji planów wychowawczych ........................................................................ 16

3.3. Dokumentacja wychowawcy .................................................................................................................. 17

4. OBOWIĄZKI I ZADANIA WYCHOWAWCY GRUPY ............................................................................................. 19

5. WYCHOWANIE FIZYCZNE I SPORT W PLACÓWCE WYPOCZYNKU .................................................................. 20

5.1. Cele i zadania wychowania fizycznego ............................................................................................. 20

5.2. Masowa nauka pływania ....................................................................................................................... 21

5.3. Gry i zabawy grupowe ......................................................................................................................... 25

5.4. Zajęcia z gier zespołowych ................................................................................................................... 37

5.5. Lekkoatletyka ........................................................................................................................................... 39

5.6. Olimpiady sportowe ............................................................................................................................... 39

6. TURYSTYKA I KRAJOZNAWSTWO ....................................................................................................................... 41

6.1. Organizacja wycieczek .......................................................................................................................... 41

6.2. Organizacja biwaków ............................................................................................................................ 42

6.3. Gry terenowe ........................................................................................................................................... 42

7. ZAJĘCIA KULTURALNO – OŚWIATOWE .............................................................................................................. 47

7.1. Gry i zabawy świetlicowe ..................................................................................................................... 47

8. ZAJĘCIA PRAKTYCZNO – TECHNICZNE ............................................................................................................... 61

8.1. Formy i rodzaje zajęć praktyczno – technicznych ............................................................................ 61

8.2. Prace dekoracyjne i zdobnicze............................................................................................................. 62

8.3. Indywidualne zainteresowania uczestników, rozwój zainteresowań uczestników ...................... 63

9. BEZPIECZEŃSTWO ŻYCIA I ZDROWIA UCZESTNIKÓW WYPOCZYNKU ............................................................. 65

9.1. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa ................................................................................................... 65

9.2. Przepisy dotyczące zdrowia i higieny w czasie trwania wypoczynku . Błąd! Nie zdefiniowano

zakładki.

10. ZAŁĄCZNIKI ...................................................................................................................................................... 66


4

10.1. Rozporządzenie z 21 stycznia 1997r. ........................................................................................... 66

10.2. Rozporządzenie z 9 grudnia 2009r. .............................................................................................. 70

10.3. Plan pracy kolonii zuchowej i obozu harcerskiego ....................................................................... 95

10.4. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa ........................................................................................... 107


5

1. ORGANIZACJA WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEŻY 1.1. Koordynacyjna rola władz oświatowych

Z punktu widzenia wychowawcy istotne jest to, że pieczę nad

wypoczynkiem dzieci i młodzieży stanowią Kuratoria Oświaty. Wypoczynek

zatwierdza się w kuratorium właściwym ze względu na adres organizatora

wypoczynku (obozy Hufca ZHP Katowice zatwierdzane są w Kuratorium Oświaty

w Katowicach), natomiast zwizytować wypoczynek może kuratorium właściwe ze

względu na lokalizację wypoczynku (obóz w Niesulicach wizytuje Kuratorium

Oświaty w Gorzowie Wielkopolskim).

Rozporządzenie z 9 grudnia 2009r. zniosło kartę kwalifikacyjną placówki

wypoczynku. Natomiast organizator on-line wypełnia formularz zgłoszenia

wypoczynku dzieci i młodzieży, załącza wymagane dokumenty i w ten sposób

zatwierdza wypoczynek. Formularz stanowi załącznik do rozporządzenia.

1.1. Formy wypoczynku

Formy wypoczynku:

Kolonie, zimowiska – najczęstsza forma wypoczynku dzieci i młodzieży.

Zazwyczaj odbywają się w atrakcyjnym turystycznie miejscu, uczestnicy

zakwaterowani się w budynkach, domkach, rzadziej namiotach (dot.

oczywiście tylko kolonii).

Obozy – forma wypoczynku nierozerwalnie związana z zakwaterowaniem

w namiotach. Najpopularniejsze są obozy harcerskie, chociaż coraz

częściej spotyka się obozy specjalnościowe (np. survivalowe) lub obozy dla

„cywili”.

Obozy wędrowne (kajakowe, piesze, rowerowe) – każdego dnia nocleg

w innej miejscowości, maksymalnie 20 uczestników. PTTK proponuje wiele

gotowych tras z programem i bazą noclegową (pola namiotowe, schroniska).

Biwaki – krótsze formy 2-5 dniowe, blisko miejsca zamieszkania.

Półkolonie – zajęcia w miejscowości zamieszkania bez nocowania.


6

1.2. Organizatorzy wypoczynku, podstawy prawne i obowiązujące przepisy

Organizatorami wypoczynku mogą być szkoły i placówki, osoby prawne

i fizyczne, a także jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Przepisy prawne regulujące organizację wypoczynku dzieci i młodzieży:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r.

w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla

dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania

i nadzorowania (Dz. U. z 10 lutego 1997 Nr 12 poz. 67) – załącznik 11.1

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 grudnia 2009 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie muszą spełniać

organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad

jego organizowania i nadzorowania.(Dz. U. z 22 grudnia 2009 Nr 218 poz.

1696) – załącznik 11.2

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie

określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach,

pływających, kąpiących się i uprawniających sporty wodne. (Dz. U. z dnia 7

czerwca 1997 r. Nr 57, poz. 358)


7

2. ORGANIZACJA ZAJĘĆ W CZASIE TRWANIA WYPOCZYNKU

2.1. Struktura kadry wypoczynku

Poniżej znajduje się schemat struktury kadry, pracującej w czasie trwania

wypoczynku. Oczywiście nie jest tak, że na każdym obozie czy kolonii muszą

znajdować się wszystkie te osoby. Skład kadry zależy od miejsca zakwaterowania

(nikt nie zatrudnia sprzątaczek w czasie obozu pod namiotami), specjalności

wypoczynku (obóz konny powinien posiadać instruktorów jazdy konnej) oraz

możliwości (nie zawsze można pozyskać lekarza).

KUCHNIA

ZAOPATRZENIE

OBSŁUGA

LEKARZ

PIELĘGNIARKA

KIEROWNIK Z-CA KIEROWNIKA

PERSONEL

PEDAGOGICZNY KADRA MEDYCZNA

PERSONEL

ADMINISTRACYJNO -

OBSŁUGOWY

WYCHOWAWCY

GRUP

INSTRUKTOR

WSPINACZKI

RATOWNIK

ANIMATOR K-O

INSTRUKTOR

JAZDY KONNEJ

INNI

INSTRUKTORZY

KUCHARKA

POMOCE KUCHENNE

ZAOPATRZENIOWIEC

KWATERMISTRZ

INTENDENT

SPRZĄTACZKI

DOZORCA

KONSERWATOR


8

Na czele kadry zawsze stoi kierownik wypoczynku, na obozach zwany

komendantem. Kierownik może delegować część swoich obowiązków na zastępców,

jednak to zawsze on odpowiada personalnie za cały wypoczynek. Wszyscy

członkowie kadry podlegają kierownikowi.

Personel pedagogiczny jest tą częścią kadry, która bezpośrednio pracuje

z uczestnikami wypoczynku. Tak naprawdę może się składać jedynie

z wychowawców grup, bez których wypoczynek nie może się odbyć. Personel

pedagogiczny powinien spotkać się z kierownikiem jeszcze przed wyjazdem na

wypoczynek, w celu omówienia założeń programowych.

Do tej części kadry należy też ratownik, którego obecność jest wymagana,

gdy uczestnicy mają korzystać z kąpieli w jeziorze, morzu lub basenie. Natomiast

instruktorzy pojawiają się zwłaszcza na obozach specjalnościowych (żeglarskich,

wspinaczkowych, konnych). Osoba pełniąca funkcję animatora kulturalno –

oświatowego pojawia się obecnie rzadko, głównie na dużych koloniach.

Na obozach harcerskich członkowie kadry pełnią funkcje instruktorów

programowych. Osoby te są odpowiedzialne za realizowanie programu obozu.

Jednocześnie, jeśli posiadają odpowiednie uprawnienia, mogą być wychowawcami.

Uczestnicy wypoczynku muszą mieć zapewnioną opiekę medyczną.

Zorganizowanie tego spoczywa na barkach kierownika. Najczęściej kadrę

medyczną stanowi pielęgniarka, rzadziej lekarz lub ratownik medyczny.

Najbardziej zróżnicowaną grupę stanowi personel administracyjno -

obsługowy. Jego liczebność zależy od tego, czy wypoczynek jest pod namiotami

czy w budynku, czy jest to baza stała czy polana w lesie. Przygotowaniem

posiłków powinien zajmować się kucharz oraz pomoce kuchenne z aktualnymi

badaniami lekarskimi. Zakupami może zajmować się sam kierownik, a może mieć

zaopatrzeniowca. Kwatermistrz prowadzi książkę rachunkową. Placówki

posiadające budynki zatrudniają często sprzątaczki i/lub konserwatora.

Obok kadry w czasie trwania wypoczynku może istnieć jeszcze jedna

„władza” – samorząd uczestników. Tworzą go „szefowie” grup. Ma on zazwyczaj

głos doradczy. Jego szczegółowe kompetencje powinna określić personel

pedagogiczny wypoczynku. Na obozach harcerskich zastępowi poszczególnych

zastępów wchodzą w skład rady obozu.

2.2. Rada wychowawców

Personel pedagogiczny wraz z kierownikiem tworzy radę pedagogiczną

wypoczynku. Ale tylko najważniejsze sprawy i problemy, jak podział uczestników


9

na grupy czy zatwierdzenie decyzji o usunięciu uczestnika z wypoczynku,

wymagają obecności wszystkich tych osób. Bieżącymi sprawami wychowawczymi

uczestników zajmują się wychowawcy, tworzący radę wychowawców. Taka rada

powinna spotykać się codziennie w celu omówienia zajęć przewidzianych

programem na następny dzień, podzieleniem się sprawami poszczególnych grup,

rozwiązaniem problemów poszczególnych uczestników.

Zadania Rady Wychowawców:

Rada wychowawców ma obowiązek zapoznać się z planem pracy obozu lub

kolonii, zaopiniować go, zatwierdzić i dbać o jego realizację.

Rada wychowawców powinna znać założenia budżetowe wypoczynku,

zwłaszcza wysokość funduszy przeznaczonych na program, by móc

rzetelnie i efektywnie zaplanować swoją pracę w kwestii finansowej.

Rada wychowawców opiniuje decyzje kierownika dotyczące spraw

organizacyjnych, takich jak rozkład dnia.

Bieżącymi sprawami uczestników zajmują się wychowawcy, ale to rada

wychowawców podejmuje decyzje dyscyplinarne, łącznie z decyzją

o usunięciu uczestnika z wypoczynku.

Rada wychowawców może wnioskować do kierownika w sprawach żywienia

lub opieki medycznej czy higienicznej.

2.3. Grupa jako zespół wychowawczy

Przed rozpoczęciem wypoczynku należy podzielić uczestników na grupy.

Jeden wychowawca może mieć po opieką maksymalnie 15 uczestników, którzy nie

ukończyli 10 roku życia lub 20 uczestników w wieku 10 – 18 lat.

Tradycyjnie dzieli się uczestników ze względu na wiek i płeć, co ma swoje

uzasadnienie w psychologii rozwojowej. Ale nie jest to podział obligatoryjny. Na

obozach specjalnościowych uczestników często dzieli się ze względu na

doświadczenie i umiejętności. Obozy harcerskie pracują zastępami, które są

znacznie mniejsze niż grupy wychowawcze, gdyż liczą około 6-8 osób. Jednak

nawet na obozie każdy harcerz powinien być przypisany do konkretnego opiekuna.

Nie bez powodu dzieli się uczestników na grupy wiekowe. Jest to związane

z ich rozwojem fizycznym, emocjonalnym, społecznym, poznawczym. System

edukacyjny, jak i metodyka harcerska, proponują podział na 4 grupy wiekowe:

dzieci z klas 1-3 szkoły podstawowej w wieku 7-10 lat (zuchy); dzieci z klas 4-6

szkoły podstawowej w wieku 10-13 (harcerze); młodzież z gimnazjum w wieku


10

13-16 lat (harcerze starsi) i młodzież ze szkół średnich w wieku 16-18 lat

(wędrownicy). Poniżej znajduje się krótka charakterystyka każdej z grup

wiekowych.

DZIECI Z KLAS 1-3 SP W WIEKU 7-10 LAT (ZUCHY)

ROZWÓJ FIZYCZNY

Dzieci są ruchliwe, ale szybko się męczą.

Potrzeba częstych zmian aktywności.

Rozwija się zręczność, zwinność.

U dziewczynek może się rozpocząć okres dojrzewania

płciowego.

ROZWÓJ

INTELEKTUALNY

Rozwija się koncentracja, dzieci dłużej potrafią skupić uwagę

na jednej rzeczy.

Rozwija się pamięć logiczna, wzrasta szybkość

zapamiętywania.

Dzieci uczą się głównie przez zabawę.

ROZWÓJ

PSYCHICZNY

(OGÓLNIE)

Dziecko zaczyna rozumieć dlaczego czuje, to co czuje.

Zaczyna panować nad swoimi uczuciami.

Przeżywane emocje nie są krótkotrwałe i potrafią się

utrzymywać przez jakiś czas.

KONTAKTY

Z RODZICAMI

Najważniejsza jest mama, która jest źródłem uczuć

i bezpieczeństwa.

Z ojcem łączą najczęściej przyjacielskie relacje.

KONTAKTY

Z RÓWIEŚNIKAMI

Dziecko dąży do współdziałania z grupą.

Ważne jest dla niego dobro grupy, stara się być lojalne,

potrafi podporządkować się zasadom panującym w zespole.

Dla dziecka liczy się opinia grupy.

WARTOŚCI Dla dziecka ważne są wartości grupy.

Stara się przestrzegać panujące zasady, wykonywać obowiązki

wobec grupy.

SAMOOCENA Dziecko przejmuje zdanie innych o sobie.

DZIECI Z KLAS 4-6 SP W WIEKU 10-13 LAT (HARCERZE)

ROZWÓJ FIZYCZNY

Pojawia się „skok pokwitaniowy”, czyli okres gwałtownego

wzrostu.

Dziewczynki przybierają na wadze, pojawia się niezgrabność

spowodowana nierównomiernym wzrostem oraz pierwsze

miesiączki.

Pojawiają się drugorzędowe i trzeciorzędowe cechy płciowe.

U chłopców pojawiają się nocne polucje i mutacja.

ROZWÓJ

INTELEKTUALNY

Pojawia się zrozumienie przenośni i symboli.

Dzieci potrafią zapamiętać najważniejsze informacje

z większego materiału.

Rozwija się myślenie abstrakcyjne.


11

ROZWÓJ

PSYCHICZNY

(OGÓLNIE)

Pojawiają się pierwsze zakochania.

Dzieci cechuje niestabilność emocjonalna z przewagą dobrego

humoru i radości.

Przesadna pewność siebie i wiary we własne siły.

KONTAKTY

Z RODZICAMI

Następuje rozluźnienie relacji z rodzicami i krytycyzm.

Dzieci pragną samodzielności i swobody, co może prowadzić do

konfliktów.

KONTAKTY

Z RÓWIEŚNIKAMI

W tym wieku dzieci zaczynają się zrzeszać w paczki, grupy

nieformalne, organizacje, gdyż potrzebują ścisłego

współdziałania z grupą rówieśniczą.

Dziewczęta zaczynają interesować się chłopcami, ale ci

jeszcze nie są zainteresowani płcią przeciwną.

Częste konflikty między grupami dziewcząt i chłopców.

WARTOŚCI

Rozwija się wrażliwość na piękno i uczucia wyższe (związane

z przeżyciami estetycznymi, z problemami moralnymi,

z uczuciami względem ojczyzny)

SAMOOCENA Dzieci zaczynają porównywać swój wygląd i zachowanie

z kolegami.

Dzieci mają emocjonalny stosunek do samego siebie.

MŁODZIEŻ Z GIMNAZJUM W WIEKU 13-16 LAT (HARCERZE STARSI)

ROZWÓJ FIZYCZNY

Nadal utrzymuje się intensywny wzrost ciała.

Chłopcy poszerzają się w ramionach, mężnieją.

Dziewczętom rosną piersi i zaokrąglają się biodra.

Chłopcy mają niższy głos, nadal mogą pojawiać się nocne

polucje.

ROZWÓJ

INTELEKTUALNY

Rozwija się myślenie problemowe.

Dominuje myślenie logiczne, abstrakcyjne.

Młodzież stawia hipotezy, przewiduje konsekwencje

podejmowanych działań.

Podejmuje próby obiektywnego oceniania działań i właściwości

innych osób.

Rozwija się wyobraźnia, zasób słownictwa.

ROZWÓJ

PSYCHICZNY

(OGÓLNIE)

Młodzieży w tym wieku towarzyszy silne napięcie emocjonalne

spowodowane pełnieniem nowych ról społecznych.

Młodzież posiada silną potrzebę działania i osiągania sukcesów.

Pojawia się potrzeba ekspresji, dziewczęta piszą pamiętniki,

prowadzą blogi.

Stają się bardzo wrażliwi na krytykę.

Snują marzenia, wierzą w ideały.

KONTAKTY

Z RODZICAMI

Młodzież przeżywa kryzys autorytetu rodziców, pragnie

wszystko robić po swojemu, często popada w konflikty

z rodzicami.

Wyżej stawiają wartości grup rówieśniczych, co staje się

polem konfliktów.


12

KONTAKTY

Z RÓWIEŚNIKAMI

Bardzo silna potrzeba identyfikacji z grupą rówieśniczą,

wyrażą się to poprzez wspólną ideologię, strój, podobne

zachowania, słownictwo.

Silne zainteresowanie płcią przeciwną.

Budowanie prawdziwych przyjaźni.

WARTOŚCI Poszukują wzorów, ideałów, które naśladują.

Są wrażliwi na piękno.

Budzi się zainteresowanie pomaganiem innym, pracą społeczną.

SAMOOCENA

Młodzież w tym wieku silnie odczuwa swoją indywidualność.

Często analizuje swoje zachowanie, postawy.

Stara się oceniać swoje poczynania ze względu na wyznawane

ideały.

MŁODZIEŻ ZE SZKÓŁ ŚREDNICH W WIEKU 16-18 LAT (WĘDROWNICY)

ROZWÓJ FIZYCZNY Młodzież ma już sylwetkę ukształtowaną, proporcjonalną.

Jest to okres największej sprawności fizycznej.

Młodzież osiągnęła pełną dojrzałość płciową.

ROZWÓJ

INTELEKTUALNY

Rozwija się umiejętność łączenia wiadomości z różnych

dziedzin.

Jest to okres największej zdolności do przyswajania wiedzy.

ROZWÓJ

PSYCHICZNY

(OGÓLNIE)

W tym czasie dojrzewa osobowość człowieka.

Kształtują się wartości i ideały.

Budzi się zainteresowanie wartościami społecznymi

i politycznymi, początkowo poprzez krytycyzm.

Stawiane są pierwsze cele życiowe.

KONTAKTY

Z RODZICAMI

Osłabieniu ulega więź emocjonalna z rodzicami i ich autorytet.

Bardzo silna jest potrzeba samostanowienia.

KONTAKTY

Z RÓWIEŚNIKAMI

Rozwijają się przyjaźnie.

Coraz większe jest zainteresowanie płcią przeciwną.

W grupach rówieśniczych pełnią coraz bardziej

odpowiedzialne funkcje.

WARTOŚCI Stabilizuje się system wartości.

Młodzież prowadzi długie dysputy i rozważania na temat

problemów moralnych.

SAMOOCENA Młodzież uświadamia już sobie jakie ma wady i zalety.

Powoli kształtuje się dojrzała samoocena młodego człowieka.

Młodzież zaczyna postrzegać siebie jako ludzi dorosłych.

2.4. Organizacja życia, rozkład dnia, regulamin uczestnika

Na kolonię czy obóz przyjeżdżają uczestnicy pochodzący z różnych

środowisk, różnych domów, mają różne doświadczenia. Zadaniem wychowawców

jest scalenie ich w jedną grupę. Integracji uczestników służą:

Chusty lub koszulki – jednakowe dla całego wypoczynku lub dla danej

grupy: świadczą o przynależności, jak ułatwiają pracę wychowawcom. Na


13

plaży czy na rynku miasta łatwiej jest policzyć uczestników, którzy

wyróżniają się spośród innych ludzi.

Plakietki – również świadczą o przynależności, stanowią też pamiątkę dla

uczestnika.

Apel poranny i wieczorny – stałe punkty dnia nadają rytm wypoczynkowi,

dają uczestnikom poczucie niezmienności i bezpieczeństwa (dotyczy to

zwłaszcza młodszych dzieci). W czasie apelu zapoznajemy uczestników

z planem dnia, przekazujemy ogłoszenia i wszelkie decyzje dotyczące

wspólnego życia obozowego.

Ognisko, kominek – punkt dnia bardzo budujący atmosferę wypoczynku.

Pozwala uczestnikom lepiej się poznać, ale też wyrazić siebie. Ogniska

obrzędowe służą wprowadzeniu uczestników w klimat podniosłości,

pozwalają skupić uwagę uczestników na rzeczach ważnych.

Współzawodnictwo między grupami – integruje i spaja grupę, buduje

poczucie odpowiedzialności za grupę.

Konkursy – pozwalają zademonstrować uczestnikom swoje talenty

i zainteresowania, zaspokajają potrzebę wyrażenia siebie.

Kronika, akcje społeczne, grupy dyżurne / zastępy służbowe, itp.

Rytm obozowego życia wyznacza ramowy plan dnia. Układając go należy

pamiętać, że uczestnicy przyjechali na wypoczynek i jeżeli nie jest to obóz

przetrwania to pobudka o 6:00 jest raczej nie na miejscu. Ważne by posiłki były

równomiernie rozłożone, a po nich pozostawiony czas wolny na posprzątanie

i krótki odpoczynek. Cisza nocna musi być ogłoszona o takiej porze, by do pobudki

pozostało przynajmniej 8 h nieprzerwanego snu.

Przykładowy plan dnia:

07.00 pobudka

07.02 gimnastyka poranna

07.13 toaleta poranna

07.20 porządki

07.45 apel

08.00 śniadanie

08.45 zajęcia programowe

13.00 przygotowanie do obiadu

13.30 obiad

14.30 cisza poobiednia


14


18.30 kolacja


21.15 toaleta wieczorna

21.45 apel wieczorny

22.00 cisza nocna

Regulamin uczestnika

Ważne, by przed rozpoczęciem wypoczynku dać uczestnikom do podpisania

regulamin. Dobrze, gdy podpiszą go też rodzice uczestników.

Przykładowy regulamin uczestnika:

1. Uczestnik ma obowiązek przestrzegania wszystkich regulaminów

obowiązujących na placówce wypoczynku tj. m. in. regulaminu placówki

wypoczynku, regulaminu bezpieczeństwa, p.poż, kąpieli, poruszania się po

drogach.

2. Uczestnik ma obowiązek uczestniczenia w zajęciach programowych

organizowanych przez kadrę wypoczynku.

3. Uczestnik (lub jego rodzice, opiekunowie) ponosi odpowiedzialność, także

finansową, za szkody wyrządzone przez niego podczas pobytu.

4. Zabrania się opuszczania terenu ośrodka bez zgody bezpośredniego opiekuna

pod groźbą wydalenia z obozu.

5. Wyjście z terenu ośrodka dozwolone jest w zorganizowanych grupach, pod

opieką wychowawcy.

6. Zabrania się przyjmowania na terenie ośrodka wszelkich osób postronnych.

7. Zabrania się posiadania oraz palenia tytoniu, wszelkich napojów alkoholowych,

a także innych środków odurzających.

8. Cisza nocna obowiązuje od godz. 22.00 do 7.00, z wyjątkiem zajęć

planowanych organizowanych przez kadrę wypoczynku w godzinach ciszy

nocnej.

9. Organizatorzy nie ponoszą odpowiedzialności za przywieziony na placówkę

sprzęt elektroniczny, telefony komórkowe i inne rzeczy wartościowe

w związku z brakiem ich zabezpieczenia. Dlatego też, żadne roszczenia

w tej sprawie nie będą przyjmowane.

10. W przypadku nie przestrzegania przez uczestnika wypoczynku postanowień

regulaminu i rażącego zachowania, które zagraża zdrowiu i życiu jego samego

oraz innych, Kierownik ma prawo do ukarania uczestnika, włącznie z karnym

usunięciem z obozu/koloni, którego koszty ponoszą rodzice (opiekunowie).


15

3. PLANOWANIE PRACY OPIEKUŃCZO – WYCHOWAWCZEJ

3.1. Opracowanie planu wychowawczego grupy

Dlaczego potrzebny jest plan wychowawczy grupy? Bo zadaniem

wychowawcy jest tak zagospodarować czas wolny uczestników, by był on

faktycznie wypoczynkiem, ale również służył rozwojowi ich osobowości.

Plan wychowawczy grupy wynika z planu pracy obozu czy koloni. Na

koloniach zuchowych i obozach harcerskich raczej nie opracowuje się planów

wychowawczych grup, gdyż jak już wspominaliśmy wcześniej, na tych wyjazdach

nie pracuje się stricte grupami. Natomiast plan pracy całego wypoczynku zawiera

dokładny rozkład zajęć.

Plany pracy kolonii „cywilnych” nie są tak dokładnie formułowane. Ujęte są

w nich zadania wspólne dla wszystkich grup, jak dyskoteki, wycieczki, festiwale,

olimpiady, konkursy, ale też pozostawiony jest czas na realizację planów

wychowawczych poszczególnych grup.

Plan wychowawczy grupy powinien zawierać cele, jakie opiekun chce

zrealizować oraz formy zajęć, które mają prowadzić do realizacji postawionych

celów.

Ważne:

1. Nie jesteśmy w stanie zaplanować pogody, więc musimy mieć zaplanowaną

odpowiednią ilość zajęć na pogodę i niepogodę (zdarzało się, że lało przez 17

z 20 dni koloni).

2. Zajęcia należy planować naprzemiennie: jeśli jednego dnia jest ognisko, to

następnego wieczoru zaplanujmy grę, a do ogniska wróćmy dopiero za kilka

dni.

3. Plan pracy jest dla opiekuna i grupy, a nie grupa i opiekun dla planu: trzeba

zachować elastyczność i zdrowy rozsądek. Jeśli okaże się, że uczestnicy nie

trawią gry w siatkówkę, nie męczmy ich nią przez 5 dni z rzędu, bo tak sobie

zaplanowaliśmy.

Co powinien zawierać plan pracy obozu / kolonii?

Tak naprawdę w dużej mierze zależy to od wymagań organizatora wypoczynku.

Jednak najczęściej są to:

I Założenia organizacyjne

1. Organizator (nazwa)

2. Rodzaj obozu / koloni (stały, wędrowny, pod namiotami, w budynku, itp.)


16

3. Termin (od momentu odebrania dzieci, do chwili ich oddania rodzicom)

4. Krótki opis miejsca wraz z charakterystyką otoczenia

5. Charakterystyka uczestników (wiek, pochodzenie)

6. Kadra (imię, nazwisko, wiek, funkcja, stopień harcerski/instruktorski)

II Założenia programowe

1. Fabuła

2. Cele

3. Zamierzenia

4. Sprawności (które uczestnicy będą mogli zdobyć w czasie zajęć)

5. Regulaminy

6. Ramowy rozkład dnia

III Ramowy plan pracy obozu

1. Data (z podziałem na: do południa, po południu, wieczorem)

2. Planowane zajęcia na pogodę i niepogodę

3. Osoba odpowiedzialna za przygotowanie i poprowadzenie zajęć

W załączniku 11.3 znajduje się przykładowy plan pracy kolonii zuchowej

i obozu harcerskiego.

3.2. Metody i formy realizacji planów wychowawczych

W planach pracy grup ujmujemy szereg działań wychowawczych, które

można podzielić na kilka grup:

Kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich.

Wyrabianie nawyków kulturalnego zachowania się i higieny osobistej.

Podnoszenie sprawności fizycznej.

Rozwijanie krajoznawstwa i turystyki.

Rozwijanie zainteresować kulturalno – artystycznych.

Upowszechnienie majsterkowania i techniki.

Oczywiście nie ma jednego, ustalonego sposobu na realizację wyżej

wymienionych działań. Wszystko zależy od pomysłowości opiekuna, warunków

placówki wypoczynku i budżetu przeznaczonego na program. Oto niektóre

pomysły:


17

3.3. Dokumentacja wychowawcy

Wychowawca ma obowiązek posiadać dwa dokumenty, które dotyczą grupy:

1. Plan wychowawczy grupy (ew. plan pracy obozu harcerskiego) – co zostało

omówione wyżej.

2. Dziennik wychowawcy grupy

Dziennik wychowawcy jest tym dokumentem, który w pierwszej kolejności

będzie sprawdzany przez jakąkolwiek kontrolę. Może też o niego poprosić

kierownik. Wzór dziennika wychowawcy opublikowano w rozporządzeniu z 2009r.

(Dz. U. z 2009 Nr 218, poz. 1696).

1. Strona tytułowa

Adres wypoczynku

Organizator wypoczynku

Nazwa lub numer grupy

Kierownik wypoczynku

Wychowawca grupy

Data rozpoczęcia i zakończenia zajęć

2. Ramowy plan dnia – przepisany z planu pracy opiekuńczo - wychowawczej

koloni/obozu

3. Rejestr uczestników grupy

Imię i nazwisko

Data urodzenia

Adres zamieszkania

Klasa

Można dodać:

Telefon rodziców

Stopień harcerski

4. Tygodniowe plany pracy – przepisane z ramowego planu pracy opiekuńczo -

wychowawczej koloni/obozu, uzupełnione o plan wychowawczy grupy

5. Dziennik zajęć – właściwa część prowadzona przez wychowawcę

Tutaj wpisujemy przebieg poszczególnych zajęć ze szczególnym

uwzględnieniem wszelkich zdarzeń nieplanowanych. Jak już wspominaliśmy

plan jest dla wychowawcy i grupy, a nie odwrotnie, więc może się okazać,


18

że realizowaliśmy zajęcia, których nie było w planie pracy. Tu jest też

miejsce na odnotowanie wszelkich naszych obserwacji dotyczących

uczestników i ich zachowania oraz podjętych przez nas kroków

wychowawczych, tj. przeprowadzonych rozmów, itp.

6. Uwagi i zalecenia wizytujących i hospitujących zajęcia w grupie

Dokumentem, który grupa może prowadzić, ale nie musi jest kronika grupy.

Zwłaszcza w grupach starszych warto, by prowadzili ją sami uczestnicy, ale

i młodszych uczestników można zaangażować do jej współtworzenia. Pozostanie

ona fajną pamiątką, pozwoli też zobaczyć życie grupy od strony jej członków.

Oczywiście wychowawca oprócz dokumentacji grupy powinien posiadać też

swoje dokumenty. Przede wszystkim jest to oryginał zaświadczenia o ukończeniu

kursu przygotowawczego dla kandydatów na wychowawców wypoczynku dzieci

i młodzieży. Rozporządzenie z 9 grudnia 2009 nie definiuje czy wychowawca ma

posiadać zaświadczenie o stanie zdrowia, jednak SANEPID wymaga książeczki

zdrowia do celów sanitarno – epidemiologicznych. Warto ją posiadać

i oszczędzić sobie kłopotów.


19

4. OBOWIĄZKI I ZADANIA WYCHOWAWCY GRUPY

Do obowiązków wychowawcy należy:

(Dz. U. z 2009 Nr 218, poz. 1696, § 12. 4.)

zapoznanie się z kartami kwalifikacyjnymi uczestników wypoczynku,

prowadzenie dziennika zajęć, którego wzór stanowi załącznik nr 6 do

rozporządzenia,

opracowywanie planów pracy wychowawczej grupy,

organizowanie zajęć zgodnie z rozkładem dnia,

sprawowanie opieki nad uczestnikami grupy w zakresie higieny,

zdrowia, wyżywienia oraz innych czynności opiekuńczych,

zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom grupy,

prowadzenie innych zajęć zleconych przez kierownika wypoczynku.;


20

5. WYCHOWANIE FIZYCZNE I SPORT W PLACÓWCE WYPOCZYNKU

5.1. Cele i zadania wychowania fizycznego

Podstawowym celem wychowania fizycznego jest kształtowanie aktywnych

postaw wobec własnego ciała, sprawności fizycznej i zdrowia.

Zadaniem wychowania fizycznego i sportu w czasie trwania wypoczynku

jest:

• zapewnienie wszystkim uczestnikom możliwości aktywnego wypoczynku

poprzez udział w różnego typu zajęciach ruchowych, w ilości i natężeniu

odpowiednim do potrzeb młodego organizmu,

• zainteresowanie młodzieży osobistą sprawnością, kształtowanie i utrwalanie

nawyków systematycznego podnoszenia i kontrolowania sprawności fizycznej

oraz umiejętności sportowych,

• zapoznanie uczestników z dobrymi wzorami aktywnego spędzania wolnego

czasu,

• rozwijanie u dzieci i młodzieży aktywnej postawy i samorządności,

stwarzanie jej możliwości współuczestniczenia w planowaniu, wyborze

i realizacji zajęć sportowych.

Gimnastyka poranna

Zajęcia z gimnastyki porannej organizujemy bezpośrednio po pobudce,

przed toaletą poranną. Czas trwania nie powinien przekraczać 15 – 20 minut.

Ćwiczymy na powietrzu w kostiumach gimnastycznych (w chłodne dni

w dresach). Jeśli warunki na to pozwalają (plaża nadmorska, teren pokryty

trawą) uczestnicy ćwiczą boso. W dni deszczowe lub bardzo zimne zajęcia

możemy przeprowadzić w pomieszczeniach zamkniętych (np. sala

gimnastyczna), jednak koniecznie przy otwartych oknach.

Każda gimnastyka poranna składa się z trzech części:

1) wprowadzająca – trwa od 2 do 4 minut, obejmuje przygotowanie do

zwiększonego wysiłku w drugiej części zajęć – swobodny marsz, wolny bieg

w trakcie którego wykonujemy ćwiczenia kształtujące (wymachy ramion,

ugięcia, krążenia itp.),


21

2) zasadnicza – trwa od 5 do 10 minut, intensywna gra lub zabawa (bieżna,

skoczna, z mocowaniem) lub ćwiczenia wzmacniające układ mięśniowy ramion,

nóg, tułowia we wszystkich płaszczyznach, ćwiczenia rozciągające (najlepiej

w parach) i zwinnościowe,

3) końcowa – trwa od 2 do 5 minut, uspokajająca – lekki bieg z przejściem do

marszu ze swobodnymi wymachami ramion i skłonami tułowia, ćwiczenia

oddechowe. Zadaniem tej części ćwiczeń jest regulacja układu oddechowego

i krążenia (uspokojenie akcji serca).

5.2. Masowa nauka pływania

Przed przystąpieniem do zajęć ratownik zapoznaje się z umiejętnościami swoich

podopiecznych i w zależności od nich dzieli młodzież na grupy:

początkujących (po raz pierwszy rozpoczną naukę pływania,

umiejących pływać (potrafią przepłynąć ponad 15 m),

pływających dobrze i bardzo dobrze (posiadają kartę pływacką)

Temperatura wody, przy której można prowadzić naukę pływania wynosi dla

dzieci w wieku do 11 lat +20OC, a dla starszych +18OC. Pierwsze zajęcia powinny

trwać nie dłużej niż 5 – 10 min. Jeśli prowadzone są systematycznie, czas ich

trwania można stopniowo wydłużać do 30 minut.

Załącznik 4

Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia

warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających,

kąpiących się i uprawniających sporty wodne. (Dz. U. z dnia 7 czerwca 1997 r.

Nr 57, poz. 358)

SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA

OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z KĄPIELISK I PŁYWALNI

§ 1. 1. Warunki bezpieczeństwa osób korzystających z kąpieliska i pływalni zapewnia się

w szczególności przez:

1. wyraźne oznaczenie granic kąpielisk i pływalni, w ramach których oznacza się granice

miejsc do kąpieli, w tym strefy dla osób nie umiejących pływać,

2. dyżury wodnej służby ratowniczej oraz wyposażenie w sprzęt ratowniczy,


22

3. przygotowanie miejsc ratownikom w celu stałej obserwacji i kontroli osób kąpiących się,

a w kąpieliskach - także korzystających ze sprzętu pływającego.

2. Na terenach kąpielisk poza warunkami, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić informację

o dopuszczalności lub zakazie kąpieli.

§ 2. 1. Informację, o której mowa w § 1 ust. 2, przekazuje się przez wywieszanie odpowiednich

flag.

2. Ustala się następujące oznaczenia kolorów flag:

1. flaga biała - kąpiel dozwolona,

2. flaga czerwona - zakaz kąpieli.

3. Flagę czerwoną wywiesza się w czasie, w którym kąpielisko jest nieczynne, oraz w każdym

wypadku, gdy:

1. temperatura wody wynosi poniżej 14oC,

2. widoczność jest ograniczona do 50 m,

3. szybkość wiatru przekracza 5 stopni w skali Beauforta,

4. występuje fala powyżej 70 cm, z pojawiającymi się pienistymi białymi grzywami,

5. występują silne prądy wsteczne.

§ 3. 1. Przy każdym kąpielisku i pływalni powinien być umieszczony na widocznym miejscu

regulamin ustalony przez kierownika.

2. Regulamin powinien być umieszczony na tablicy o minimalnych wymiarach 120 cm x 70 cm,

sporządzony literami wielkości nie mniejszej niż 1 cm.

§ 4. 1. Korzystanie z kąpieliska i pływalni może odbywać się w grupach zorganizowanych lub

indywidualnie.

2. Przez grupę zorganizowaną rozumie się zespół osób uprawiających ćwiczenia ruchowe w

wodzie pod nadzorem i kierunkiem instruktora, trenera, nauczyciela lub innej uprawnionej

osoby.

§ 5. W celu stworzenia warunków bezpieczeństwa w kąpielisku zorganizowanym należy:

1. zapewnić stałą kontrolę przez ratowników lustra wody z brzegu i od strony wody (z łodzi

ratunkowych lub stacjonarnych punktów ratowniczych na wodzie),

2. trwale oznaczać strefy dla umiejących i nie umiejących pływać, a w szczególności:

a. strefy dla nie umiejących pływać o głębokości wody nie większej niż 120 cm -

bojami (pławami) w kolorze żółtym, przy czym za bojami powinien znajdować

się pas bezpieczeństwa o szerokości 5 m i głębokości nie przekraczającej 130

cm,

b. strefy dla umiejących pływać o głębokości wody do 4 m - bojami (pławami)

w kolorze czerwonym, przy czym odległość ich od strefy dla nie umiejących

pływać lub od linii brzegowej może w kierunku prostopadłym wynosić

maksymalnie 50 m,

3. wydzielić brodzik dla dzieci w miejscu, w którym znajduje się piaszczyste i płaskie dno

oraz woda o głębokości do 40 cm, przez oznaczenie bojami (pławami) oraz otoczenie

siatką sięgającą do dna,

4. zapewnić bieżącą informację dotyczącą temperatury wody i powietrza oraz wysokości

fali i siły wiatru,

5. wyposażyć kąpielisko w apteczkę i sprzęt medyczny pierwszej pomocy,

6. wyposażyć kąpielisko w sprzęt ratunkowy i pomocniczy oraz urządzenia sygnalizacyjne

i ostrzegawcze (wzrokowe i słuchowe),

7. ustawić maszty wyposażone w komplet flag informacyjnych.

§ 6. Kąpielisko zorganizowane powinno być wyposażone w wieże obserwacyjne lub podwyższone

pomosty dla ratowników oraz sieć łączności przewodowej lub radiowej (wewnętrznej

i z możliwością bezpośredniego łączenia się z pogotowiem ratunkowym i najbliższą jednostką

Policji).


23

§ 7. W celu stworzenia warunków bezpieczeństwa w kąpielisku prowizorycznym należy:

1. zapewnić stałą kontrolę przez ratowników lustra wody,

2. oznaczyć strefy dla umiejących i nie umiejących pływać,

3. wyposażyć kąpielisko w apteczkę i sprzęt medyczny pierwszej pomocy,

4. wyposażyć kąpielisko w sprzęt ratunkowy i pomocniczy,

5. ustawić maszty wyposażone w komplet flag informacyjnych.

§ 8. 1. W celu stworzenia warunków bezpieczeństwa na pływalni należy zapewnić:

1. stałą obserwację przez ratownika (ratowników) lustra wody oraz osób znajdujących się

na terenie obiektu,

2. oznaczenie głębokości wody w sposób trwały i widoczny,

3. wyposażenie pływalni w apteczkę i sprzęt medyczny pierwszej pomocy,

4. wyposażenie pływalni w sprzęt ratunkowy,

5. trwałe ogrodzenie pływalni odkrytej,

6. bezpośrednią łączność telefoniczną z pogotowiem ratunkowym i najbliższą jednostką

Policji,

7. zamykanie pływalni w określonych godzinach, w których nie pracuje służba ratownicza.

2. W zajęciach prowadzonych w zorganizowanych grupach na jedną osobę prowadzącą zajęcia

nie może przypadać więcej niż 15 uczestników.

§ 9. Do podstawowych obowiązków ratowników należy:

1. stałe obserwowanie obszaru kąpieliska i niezwłocznie reagowanie na każdy sygnał

wzywania pomocy oraz podejmowanie akcji ratowniczej,

2. kontrola stanu urządzeń oraz sprzętu, które zapewniają bezpieczeństwo osób kąpiących

się,

3. kontrola stref dla umiejących i nie umiejących pływać,

4. wywieszanie na maszcie odpowiedniego koloru flag informacyjnych,

5. sygnalizowanie, za pomocą urządzeń alarmowych, przekroczeń obowiązującego

regulaminu (np. granicy strefy dla umiejących pływać), a w kąpieliskach także

nadchodzącej burzy,

6. reagowanie na wszelkie wypadki naruszania regulaminu obowiązującego na terenie

kąpieliska lub pływalni,

7. wpisywanie na tablicy informacyjnej temperatury wody, powietrza oraz innych

aktualnych informacji (np. dotyczących nagłych zmian warunków atmosferycznych),

8. codzienne kontrolowanie głębokości wody przed otwarciem kąpieliska, a w razie

potrzeby - przesunięcie miejsca kąpieli lub czasowe wyłączenie określonych obszarów

kąpieliska z używalności,

9. oczyszczenie powierzchni i dna obszaru przeznaczonego do kąpieli z wszelkich

przedmiotów mogących spowodować skaleczenie lub inny nieszczęśliwy wypadek,

10. bieżące prowadzenie dziennika pracy.

§ 10. 1. Kąpielisko zorganizowane powinno być wyposażone w następujący sprzęt ratunkowy

i pomocniczy oraz urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze:

1. łodzie ratunkowe:

a. motorowe - jedna na każde 400 m linii brzegowej,

b. wiosłowe - jedna na każde 100 m linii brzegowej,

2. koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze - jedno na 50 m linii brzegowej, zawieszone

na słupkach w pobliżu lustra wody,

3. bosaki ratunkowe,

4. liny asekuracyjne z kołowrotkiem o długości minimum 80 m na każdym stanowisku

ratowniczym (na kąpieliskach morskich - jedna na każde 100 m linii brzegowej),

5. tuby słuchowe lub elektroakustyczne na wszystkich stanowiskach ratunkowych od

strony lądu i wody,


24

6. tablice zawierające aktualne informacje o temperaturze wody i powietrza, sile wiatru

oraz wysokości fali,

7. sygnalizację alarmową,

8. środki łączności między stanowiskami ratunkowymi - przewodowe lub radiowe,

9. rzutki ratunkowe,

10. sprzęt do nurkowania,

11. lornetki,

12. nosze ratunkowe.

2. W kąpielisku zorganizowanym powinno znajdować się także pomieszczenie na sprzęt

ratunkowy, pomocniczy i osobisty ratowników, jedno na 200 m linii brzegowej.

§ 11. Kąpielisko prowizoryczne powinno być wyposażone w następujący sprzęt ratunkowy

i pomocniczy:

1. łodzie wiosłowe - jedna na 100 m linii brzegowej,

2. koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze - jedno na 50 m linii brzegowej,

3. linę asekuracyjną o długości minimum 80 m,

4. słuchowy sygnał alarmowy,

5. rzutki ratunkowe,

6. lornetkę,

7. bosaki ratunkowe.

§ 12. Pływalnia powinna być wyposażona w następujący sprzęt ratunkowy i pomocniczy:

1. koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze - dwa na pływalniach o długości do 50 m

i cztery na pływalniach o długości powyżej 50 m,

2. żerdzie o długości co najmniej 4 m - dwie na pływalniach o długości do 50 m oraz cztery

na pływalniach o długości powyżej 50 m.

§ 13. Łodzie ratunkowe powinny być trwale oznakowane na burtach oraz mieć następujące

wyposażenie:

1. koło ratunkowe z linką, a także pasy ratunkowe,

2. rzutkę ratunkową,

3. zaburtową linkę ratunkową,

4. tubę głosową lub elektroakustyczną,

5. kotwicę na łańcuchu lub linę kotwiczną,

6. sprzęt medyczny pierwszej pomocy.

§ 14. Stanowisko ratownicze powinno być wyposażone w:

1. sprzęt do nurkowania (płetwy, maska, fajka),

2. lornetkę,

3. radiotelefon,

4. rzutkę ratunkową,

5. sprzęt medyczny pierwszej pomocy.

§ 15. Regulamin kąpieliska i pływalni powinien w szczególności:

1. określać nazwę i adres jednostki organizacyjnej prowadzącej kąpielisko lub pływalnię,

2. przewidywać zakaz wstępu osobom, których stan wskazuje na spożycie alkoholu, zakaz

sprzedaży, podawania, wnoszenia i spożywania napojów alkoholowych,

3. postanawiać, że:

a. dzieci do lat 7 mogą przebywać na terenie kąpieliska lub pływalni oraz kąpać

się wyłącznie pod opieką osób pełnoletnich,

b. zajęcia na pływalni krytej odbywają się grupowo według ustalonego rozkładu

zajęć,

c. grupa pływająca na pływalni krytej nie może liczyć więcej niż 15 uczestników na

jedną osobę prowadzącą zajęcia,


25

d. zajęcia na pływalni krytej mogą odbywać się tylko w obecności instruktorów

pływania i ratowników,

e. osoby naruszające porządek publiczny lub przepisy regulaminu będą usuwane

z terenu kąpieliska lub pływalni,

f. wszystkie osoby znajdujące się na terenie kąpieliska lub pływalni są

obowiązane podporządkować się nakazom ratowników pełniących dyżur.

5.3. Gry i zabawy grupowe

Ciekawe materiały praktyczne znalezione w sieci:

Pedagogika zabawy- zabawy z chustą animacyjną (fragmenty).

Chusta, zwłaszcza przy pierwszym z nią spotkaniu stanowi dla grupy dużą

atrakcję (sprawia to jej wygląd). Wskazane jest, aby uczestnicy mieli możliwość

zapoznania się z nią (mogli nią pomachać, wejść pod nią), a dopiero potem mogli

bawić się według określonych zasad.

Do przeprowadzenia zabaw z chustą potrzebne jest duże, wysokie

pomieszczenie. Jeśli warunki atmosferyczne są sprzyjające, dobrze jest

organizować zabawy w plenerze. Należy pamiętać o sprawdzeniu podłoża, oraz

o tym, że chusta nie jest przeznaczona do podnoszenia i podrzucania ludzi. Mając

określony cel i znając swoją grupę (wiek uczestników, liczbę), prowadzący

wybiera odpowiednie przykłady zabaw lub modyfikuje je w zależności od potrzeb.

Przykłady zabaw

1. Zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrujące grupę:

,,Kogo brakuje?”- uczestnicy stoją w kręgu z zamkniętymi oczami trzymając

chustę na wysokości pasa. Prowadzący wybiera osobę (może być ich więcej),

która wchodzi pod chustę. Następnie wszyscy otwierają oczy i odgadują kto jest

pod chustą.

,,Kolorowe wycieczki”- wszyscy siedzą na podłodze trzymając chustę na

wysokości pasa. Prowadzący podaje nazwę koloru, a osoby trzymające ten kolor

zmieniają się miejscami.

,,Przebieganie pod chustą”- uczestnicy podnoszą i opuszczają chustę

trzymając ją za uchwyty. Prowadzący mówi, kto ma zmienić miejsce np.

przebiegają ci, którzy mają niebieskie oczy; przebiegają osoby, które mają

siostrę itp. Gdy chusta jest maksymalnie w górze osoby te przebiegają pod nią.


26

2. Zabawy ćwiczące współdziałanie:

,,Bilard”- grupa wachluje chustą na której jest piłeczka. Ma ona wpaść do

otworu znajdującego się na środku chusty.

,,Sztorm”- na chustę wrzucamy lekkie przedmioty (piłeczki, zabawki).

Podczas wachlowania nie mogą one spaść z chusty.

,,Kwiat lotosu”- jedna osoba siedzi na środku chusty z nogami pod brodą.

Pozostali uczestnicy trzymają chustę za brzeg. Zwracają się w prawą stronę,

idąc powoli zawijają siedzącego. Gdy jest on zawinięty do wysokości ramion

zatrzymują się i na słowa ,,trzy, cztery” równocześnie i szybko wycofują się.

,,Składanie”- zadanie grupy polega na złożeniu chusty w określony kształt (np.

w kostkę, trójkąt, prostokąt) lub w inny wymyślony sposób, np. tak, by był

widoczny tylko jeden klin materiału, by widoczne były dwa, trzy a nawet cztery

kliny w danym kolorze.

3. Zabawy ćwiczące refleks i spostrzegawczość:

,,Rybak i rybka”- uczestnicy stoją w kręgu trzymając brzeg chusty.

Wybieramy dwie osoby, które przyjmują rolę ,,rybaka” i ,,rybki”. Rybak wchodzi

na chustę i stara się złapać pływającą w wodzie rybkę. Bawiący się falują chustą,

utrudniając w ten sposób zadanie rybakowi. Gdy ten złapie rybkę, następuje

zmiana par.

,,Sałatka owocowa”- uczestnicy trzymają chustę za uchwyty. Podzieleni są na

cztery, pięć rodzajów owoców np. gruszki, banany, cytryny, truskawki, kiwi itp.

Grupa wachluje chustą. Gdy jest ona wysoko prowadzący wymienia nazwy owoców,

a osoby należące do tych rodzajów przebiegają pod nią zmieniając się miejscami i

łapią inne uchwyty. Na hasło ,,sałatka owocowa” - wszyscy zmieniają miejsce.

Zamiast owoców mogą być kolory.

4.Zabawy ćwiczące zwinność i zręczność:

,,Pająk”- uczestnicy stają wokół chusty. Jedna osoba dwukrotnie rzuca

kostkę z kolorami. Pierwszy rzut - wskazuje kolor pola na którym staje, drugi

rzut - pole, na którym kładzie ręce.

,,Naleśnik”- osobę leżącą na brzegu chusty zawijamy (głowa musi pozostać

poza chustą). Ta próbuje sama się rozwinąć.

,,Skoki naleśnika”- uczestnicy tworzą rząd. Pierwsza osoba w rzędzie jest

zawinięta w chustę tak, że może jedynie skakać obunóż. Na sygnał prowadzącego


27

skacze do linii mety (20 kroków od linii startu), a następnie uwalnia się i biegiem

wraca na start, przynosząc chustę ze sobą. Grupa zawija w nią kolejną osobę.

5. Zabawy oparte na zaufaniu do grupy:

,,Na karuzeli”- chętna osoba siada na środku chusty, a reszta kręci nią, idąc

coraz szybciej w jedną stronę. Osoba na środku stara się utrzymać równowagę.

,,Potwór z Loch Ness” - uczestnicy siedzą dookoła chusty trzymając ją na

wysokości brody. Pod nią znajduje się jedna osoba - potwór. Gdy wszyscy zamkną

oczy potwór wciąga kogoś pod chustę. Grupa otwiera oczy i zgaduje, kto zniknął.

Kto zgadnie wchodzi w rolę potwora.

6. Zabawy wprowadzające odprężenie i relaks:

,,Muzyczna chusta”- uczestnicy trzymają rozciągniętą chustę. Grupa porusza

się w takt melodii falując nią. Prowadzący przygotowuje różne fragmenty

muzyczne.

7. Zabawy ćwiczące sprawność manualną:

,,Karuzela”- uczestnicy trzymają za uchwyty naprężoną chustę na wysokości

pasa. Śpiewając: ,,Hej, ho, hej, ho, do pracy by się szło…”- rytmicznie przekazują

sobie chustę w prawą stronę. Zaczynają od bardzo powolnego śpiewania,

stopniowo zwiększając tempo. Po pewnym czasie następuje zmiana i chusta

wędruje w lewą stronę.

8. Zabawy ćwiczące umiejętność rozpoznawania kolorów:

,,Stań na kolorze”- uczestnicy tańczą w rytm muzyki wokół chusty. Gdy

muzyka umilknie, stają na kolorze podanym przez prowadzącego.

,,Złap przesyłkę”- grupa tworzy koło, trzymając chustę na której położona

jest piłka. Wyznaczona osoba zajmuje miejsce pod chustą, wyciągając ręce przez

otwór. Zadaniem bawiących jest tak prowadzić piłkę, by trafiła ona do osoby pod

chustą. Zabawa może być prowadzona na czas ( kto więcej razy w czasie jednej

minuty chwyci i odrzuci piłkę na chustę).

9. Zabawy w ganianego:

,,Deszczowa chmura”- w oznaczonym rogu sali stoi 6 osób trzymających

chustę - ,,deszczową chmurę”. Reszta grupy zajmuje miejsca po przeciwnej

stronie. Na sygnał prowadzącego osoby z ,,deszczową chmurą” biegną w kierunku


28

uciekających kolegów, próbując ich nakryć. Osoby schwytane powiększą

,,deszczową chmurę’.

,,Zabawa z numerami”- uczestnicy zabawy trzymają chustę za uchwyty.

Odliczają do czterech ( każdy zapamiętuje swój numer). Na sygnał prowadzącego

grupa porusza się krokiem dostawnym w lewo. Następnie prowadzący wywołuje

numerki: od 1 do 4. Osoby nim oznaczone puszczają chustę i obiegają krążących

w kierunku przeciwnym w prawo, próbując jak najszybciej stanąć na swoje

miejsce. Wygrywa ten, kto zrobi to pierwszy.

10. Zabawy oparte na zgadywaniu:

,,Kto gdzie jest?”- kilka leżących osób przykrywamy chustą. Zmieniają się

one miejscami. Grupa dotykając ich przez chustę odgaduje, gdzie kto leży.

,,Pomnik”- trzyosobowa grupa chętnych wchodzi pod chustę i tworzy

,,pomnik”. W tym czasie pozostali odwracają się. Na znak prowadzącego kilka

osób -,,rzeźbiarzy” bada pomnik dotykiem, a następnie stara się w trzyosobowej

grupie odtworzyć go. Prowadzący odsłania pomnik, wszyscy sprawdzają

podobieństwo kopii do oryginału.

11. Gry:

,,Tarcza strzelecka”- rozłożoną chustę kładziemy na podłodze. Jest ona

tarczą strzelecką, na której określone kolory oznaczają daną liczbę punktów: np.

czerwony - 10, zielony - 8, niebieski - 6, pomarańczowy - 4, żółty - 2. Uczestnicy

stoją w odległości 10 m od chusty i rzucają w jej kierunku (można rzucać tyłem

do chusty w odległości 5 m).

12. Zabawy wymagające dodatkowych rekwizytów:

,,Zanieś miskę na drugą stronę”- uczestnicy trzymają naprężoną chustę, na

niej stoi miska z wodą. Zadaniem grupy jest przeniesienie chusty na wcześniej

wyznaczone miejsce.

,,Przerzuć piłkę”- uczestnicy trzymają chustę. Na niej znajduje się piłka.

Zadaniem bawiących się jest przerzucenie jej na stronę przeciwną, aby spadła

poza chustę.

13. Zabawy przy muzyce:

,,Worek ze skarbami”- uczestnicy siedzą wokół chusty lub na niej. W worku

znajdują się rekwizyty w kolorach odpowiadających kolorom chusty. Uczestnicy


29

podają go sobie w rytm muzyki. Gdy muzyka milknie, zadaniem osoby która

trzyma worek jest wyciągnięcie rekwizytu, podanie jego nazwy, koloru,

zastosowania i położenie go na polu chusty w tym kolorze.

Zabawy z tunelem

Tunel to wykonany z miękkiego materiału długi kolorowy rękaw. Może być

wejściem np. do ,,krainy wróżb i czarów”, może być elementem scenografii.

Wejście do tunelu i wyjście zeń nie jest usztywnione, dlatego osoba, która jest w

środku nie wie, gdzie jest jego koniec. Tunel jest wąski, dlatego dobrze jest

przechodzić pojedynczo.

,,Przechodzenie”- uczestnicy zabawy przechodzą przez tunel w określony

sposób, np. na czworaka, czołgając się, przodem lub tyłem, jak krab, opierając się

na rękach itp. Prowadzący trzyma koniec tunelu, co umożliwia jego manewrowanie.

,,Turlanie piłki”- uczestnik zabawy wchodzi do tunelu. Przechodzi przezeń

turlając przed sobą piłkę - popychając przed sobą piłkę rękami lub głową. I znów

bawią się wszyscy, ale do tunelu wchodzą pojedynczo.

Gry ruchowe

Gry ruchowe - rozluźniające zostały pomyślane jako ważna część programu

dla każdego rodzaju grupy. Muzyka stanowi tło i zachęca do ruchu. Wypełnia

przestrzeń, koncentruje uwagę i przełamuje początkowe zahamowania.

Gry podzielono w następujący sposób:

A. Ruch świadomy:

1. ,,Gumoludki i roboty” ( Muzyka ,,Impulsy) - uczestnicy poruszają się po

pomieszczeniu swobodnie i reagują na muzykę wykonując określone ruchy

przypominające sposób poruszania się człowieka z gumą - swobodny i sprężysty,

albo robota - sztywny i urywany.

B. Ruch mocny - szybki - taktyczny:

1. ,,Słup soli”- osoba ,,łapacz” goni innych. Po dotknięciu osoba złapana zamienia

się w ,,słup soli”, stojąc w bezruchu z szeroko rozstawionymi nogami, czekając na

uwolnienie. Następuje ono, gdy inny uczestnik gry przejdzie mu pod nogami.

C. Ruch rozluźniający:

1. ,,Od dziadka do dziecka”- dziecko naśladuje ruchy osoby: 85-letniej, 50-

letniej, 30-letniej (pewni siebie), 16-latka (bardzo pewni siebie), 8-latka

(rozrabiaki), 2-latka (ciekawscy), 3-miesiące (niemowlaki).


30

D. Poruszanie - dotykanie - spotykanie:

1. ,,Naśladowanie mimiki”- partnerzy naprzeciwko siebie, jeden robi miny, a

drugi stara się je naśladować.

2. ,,Idący cień”- jedna osoba idzie do przodu. ,,Cień podąża za nim naśladując

jego ruchy.

E. Rozluźnienie - odczuwanie:

1. ,,Niewidomy rzeźbiarz”- w zabawie uczestniczy albo dwóch partnerów albo

dwie pary. Jedna osoba zamyka oczy - w tym czasie druga osoba tworzy z siebie

figurę. Następnie ,,niewidomy” partner próbuje dotykiem ustalić kształt figury i

ustawić się w tej samej pozycji co jego partner.

F. Przedstawienie - wyrażenie:

1. ,,Garncarze”- grupa dzieli się na dwie podgrupy: glinę i garncarzy. Kawałki

gliny leżą na ziemi, a garncarze formują ją. Po zakończeniu gry uczestnicy

zmieniają się rolami. Kawałki gliny stają się garncarzami.

2. ,,Wystawa”- kilka osób albo pojedyncze osoby tworzą z małych podgrup

wystawy poświęcone różnym tematom.

Literatura:

Red. A. Wasilak,, Zabawa z chustą”, wydawnictwo KLANZA

,,Tańce i zabawy dla grupy ’’, wydawnictwo KLANZA

Opracowała: Lidia Konieczna

ZABAWY I GRY USPOKAJAJĄCE (fragment)

Zabawy i gry o charakterze uspokajającym tworzą grupę, znajdującą

zastosowanie w różnych zorganizowanych formach aktywności ruchowej

człowieka. Wykorzystując duże walory odprężające i wychowawcze swobodę

form, radość płynącą z uczestnictwa w zabawie oraz duże możliwości kształcące,

można w krótkim okresie po intensywnym wysiłku doprowadzić organizm człowieka

do stanu normy spoczynkowej.

Zabawy o charakterze uspokajającym zgrupowano w trzech zespołach:

1) zabawy i gry o charakterze orientacyjno-porządkowym,

2) zabawy ze śpiewem i przy muzyce,

3) zabawy i gry z elementami korektywy.

W dwóch pierwszych grupach dokonano doboru na podstawie głównych

elementów wykorzystywanych w treści zabawy, zgodnie z podziałem

Bondarowicza [2], natomiast trzecią sformułowano z zabaw o różnym

charakterze, dla których wspólną cechą jest występowanie w ich treści


31

elementów ćwiczeń korekcyjnych. Zabawy i gry z elementami korektywy,

w związku z alarmującymi raportami naukowców, badających stan cech

fizycznych dzieci i młodzieży, wydają się szczególnie cenne. Dobór zabaw i gier

o charakterze uspokajającym do zajęć zależy przede wszystkim od

charakterystyki grupy ćwiczebnej oraz intensywności ćwiczeń poprzedzających.

Zabawy te stosować można : na lekcji wf, na zajęciach pozalekcyjnych, boiskach

otwartych, w ramach SKS, na treningach w klubach sportowych, na zajęciach

rekreacyjnych dla dorosłych.

1. Zabawy i gry orientacyjno-porządkowe

INICJATOR RUCHU

Uczestnicy zabawy siedzą w siadzie skrzyżnym na obwodzie koła. Jedno

dziecko wychodzi na zewnątrz koła i odwraca się tyłem do uczestników. Spośród

siedzących wyznaczamy jedno dziecko, które zapoczątkuje ruch, pozostali

naśladują ruchy inicjatora. Po rozpoczęciu zabawy wraca dziecko stojące na

zewnątrz. Zadaniem jego jest odnalezienie inicjatora, który co jakiś czas

powinien zmieniać rodzaj ruchu. Po prawidłowym odgadnięciu na zewnątrz

wychodzi dziecko, które było inicjatorem. Szukające dziecko ma tylko trzy próby

po których musi nastąpić zmiana ról.

MINUTA

Na sygnał prowadzącego wszyscy uczestnicy zabawy maszerują

w dowolnych kierunkach zachowując maksymalną ciszę. W czasie marszu starają

się określić czas jednej minuty. W chwili, gdy poszczególni uczestnicy uznają, że

okres jednej minuty upłynał, wykonują siad prosty. Zwycięża dziecko, które

będzie najbliższe prawdy. Prowadzący odmierza czas i wskazuje zwycięzcę.

ALFABET

Wszystkich uczestników dzielimy na 6-10-osobowe zespoły. Na sygnał

prowadzącego każdy zespół wykonuje literę alfabetu podaną wcześniej przez

prowadzącego. Litery budowane są ze wszystkich członków zespołu. Zwycięża

zespół, który ułoży literę szybciej i dokładniej.

ZŁOŚLIWA PIŁKA

Uczestnicy zabawy ustawiają się na obwodzie koła co 1-2 m. od siebie,

mając ręce złączone z tyłu. W środku znajduje się z piłką zawodnik podający.


32

W dowolnym momencie podaje piłkę do jednego ze stojących na obwodzie koła,

który ją powinien chwycić. Podający może wykonywać podania zwodzone

i oszukiwać. Uczestnik odpada z zabawy jeżeli: piłki nie złapie lub rozłączy ręce

przy podaniu zwodzonym. Zwyciężają dwaj trzej-zawodnicy, pozostający

w zabawie.

TRAF PIŁKĄ

Uczestnicy podzieleni na dwa zespoły. Każdy zespół w siadzie skrzyżnym

tworzy odrębne koło. W środku koła stoi piłka, którą stara się kopnąć wyznaczony

przez zespół uczestnik, mający zasłonięte oczy. Na sygnał prowadzącego stojący

w środku wykonują trzy obroty w miejscu i starają się w jak najkrótszym czasie

kopnąć piłkę. Zawodnika naprowadza głosem cały zespół. Zwycięża zespół, którego

zawodnik szybciej kopnie piłkę.

MRUCZEK

Uczestnicy siedzą skrzyżnie lub leżą przodem tworząc koło lub półkole,

w środku którego siedzi „Mruczek”. Mruczek przywołuje do siebie na migi kogoś

z obwodu koła. Wezwany podnosi się jak najciszej z zajmowanego miejsca i stara

się bezszelestnie dostać do „Mruczka”. Ten zaś, jak i pozostali uczestnicy, pilnie

śledzi ruchy wezwanego. Jeżeli wezwanemu uda się dostać do Mruczka bez

wywołania żadnego szmeru, wówczas ten ustępuje z zajmowanego miejsca.

W przeciwnym wypadku Mruczek odsyła wezwanego na miejsce i wzywa kogoś

innego.

Uwaga: aby zabawa spełniała swą wychowawczą rolę, musi być przeprowadzona

konsekwentnie. Zarówno więc dzieci będące w kole, jak też wezwany i Mruczek

muszą zachowywać bezwzględną ciszę.

WARTOWNIK

Uczestnicy stają w luźnej gromadce na boisku, jedno z nich jako wartownik

w wyznaczonym prostokątnym polu. Wartownik ma zasłonięte oczy. Dzieci starają

się dostać do „obozu” od strony wejścia, przed którym stoi wartownik

wsłuchujący się pilnie, czy słyszy szmer zbliżających się dzieci. Gdy wyraźnie

rozezna, wówczas krzyczy „stój” wskazując kierunek, a prowadzący rozstrzyga

czy wezwanie jest słuszne. Jeśli tak, ruchem ręki wywołuje winnych do tyłu. Gdy

któryś z uczestników dostanie się do obozu zostaje wartownikiem, a wartownik

udaje się do grupy, która przechodzi na pozycję wyjściową.


33

ZGUBIONY KOTEK

Wszyscy uczestnicy siedzą w kole w siadzie skrzyżnym mając opuszczone

główki. Jedno z dzieci miauczy cichutko, podczas gdy drugie wsłuchuje się w głos

„zagubionego kotka” i stara się je znaleźć. Pozostałe dzieci zachowują się

cichutko. Odnaleziony kotek idzie na miejsce szukającego, ten zaś siada wśród

innych w kole. Jeśli kotek nie zostanie znaleziony, można wyznaczyć innego.

Szukający za każdym razem wychodzi poza obręb siedzących, aby można było

wybrać zagubionego kotka.

PRĄD

Uczestnicy zabawy siedzą w siadzie skrzyżnym na obwodzie koła, mając

ręce złączone i skierowane do środka koła. W środku koła znajduje się jedno

dziecko. Na sygnał prowadzącego wskazane przez niego dziecko wykonuje

widoczny uścisk dłoni kolegi, ten z kolei czując uścisk wykonuje to samo ręką

przeciwną. W ten sposób powstaje prąd, który płynie przez ręce wszystkich

uczestników siedzących w kole. Zadaniem środkowego jest odnalezienie miejsca,

w którym znajduje się w danej chwili „impuls prądu”-uścisk dłoni. Po odnalezieniu

impulsu następuje zmiana ról środkowego z uczestnikiem, który wykonał impuls w

czasie odgadnięcia.

Uwaga : zmiana kierunku przepływu prądu może być dokonana dopiero przy

zmianie środkowego uczestnika zabawy.

2. Zabawy i gry z elementami korektywy

WYWOŁYWANKA

Wszyscy uczestnicy zabawy siedzą w siadzie skrzyżnym na obwodzie koła,

realizując rytm 4/4 w następujący sposób: 1-uderzenie prawą ręką o prawe udo,

2-uderzenie lewą ręką o lewe udo, 3-„skrzydełko” prawą ręką, 7-„skrzydełko”

lewą ręką. Wskazane dziecko rozpoczyna zabawę wypowiadając na „3” swoje imię,

na „4” imię drugiego uczestnika. Po wykonaniu tego zadania dziecko pozostawia

ramiona w pozycji „skrzydełek” do końca zabawy. Przy powtórzeniu zabawy

rozpoczyna dziecko wywołane jako ostatnie, a wywołanie imion odbywa się

w odwrotnej kolejności.

LAMPA, NOS, PODŁOGA


34

Wszyscy uczestnicy w leżeniu przodem na podłodze, na obwodzie koła

twarzą do środka lub w rozsypce. Na sygnał wykonują lekki skłon tułowia, ułożenie

ramion w pozycji skrzydełek. Utrzymując taką pozycję dzieci muszą prawidłowo

wskazywać przedmioty lub części ciała wymieniane przez nauczyciela, który może

również zapytać o wyniki dodawania lub mnożenia pokazywane przez dzieci na

palcach. Za niewykonanie zadania dziecko otrzymuje punkt ujemny, zwycięży

dziecko, które otrzyma najmniej punktów ujemnych. Urozmaicenie stanowią

wszelkie ruchy ramion, jak: wystukiwanie narzuconego przez nauczyciela rytmu

pięścią o podłogę, z boku przy barkach lub tzw. „lot samolotów krótko

i długoskrzydłowych”.

SMAŻENIE NALEŚNIKÓW

Pozycja wyjściowa uczestników jak wyżej. Każdy uczestnik trzyma oburącz

krążek lub rakietkę pingpongową -„patelnię”, na której znajduje się woreczek

„naleśnik”. Zadaniem uczestników jest podrzucanie woreczka i chwycenie go na

krążku, za co otrzymuje się jeden punkt. Zwycięży dziecko, które „usmaży”

więcej naleśników. Smażenie naleśników można również przeprowadzić w formie

gry, dzieląc uczestników na zespoły, a punkty sumować w obrębie zespołów.

PIŁECZKA DMUCHANA

Uczestnicy w klęku podpartym ustawiają się w parach naprzeciwko siebie.

Każda para posiada piłeczkę pingpongową, którą kładą pomiędzy sobą na podłodze.

Na sygnał prowadzącego uczestnicy przyjmują pozycję średnią Klappa dmuchając

w piłeczkę tak, aby piłeczka przeszła poza linię przeciwnika. Zwycięży ten, który

uzyska trzy punkty (trzy razy przedmucha piłeczkę na stronę przeciwnika).

CZATY

Wszyscy uczestnicy ustawiają się w szeregu na jednym końcu boiska

w siadzie klęcznym na kocykach. Na drugim końcu boiska staje uczestnik,

odwrócony tyłem do pozostałych uczestników. Po rozpoczęciu zabawy dzieci

wykonują ślizgi odpychając się rękami od podłogi, starając się jak najszybciej

dotrzeć do czatującego. Gdy czatujący odwraca głowę, wszystkie dzieci

zatrzymują się w bezruchu, przyjmując pozycję niską Klappa. Jeżeli czatujący

dostrzeże, że któreś z dzieci wykona jakikolwiek ruch, poleca mu cofnąć się do

tyłu na miejsce wyjściowe. Czatujący znów odwraca się i zabawa toczy się dalej.

Ten, kto pierwszy dotrze do czatującego i dotknie go, wygrywa i zajmuje jego


35

miejsce. Należy zwrócić uwagę, aby dzieci zachowywały się bardzo cicho i skupiły

całą uwagę na momentach rozpoczynania i zatrzymywania ślizgu oraz cofały się,

jeśli na to zasłużyły.

PRZEPLATANKA

Uczestnicy podzieleni na zespoły kilkuosobowe. W każdym zespole

wybieramy dwoje dzieci, które wykonują przeplatankę. Zespoły mogą startować

jednocześnie lub każdy oddzielnie, wówczas musimy mierzyć czas wykonania

zadania przez każdy zespół. Zawodnicy ustawieni tyłem do drabinek w pozycji

stojącej, wykonują szeroki chwyt dłońmi na wysokości głowy, pięty opierają

o pierwszy szczebelek. Na sygnał wszyscy wykonują postawę zwieszoną tyłem,

starając się mocno wypiąć klatkę piersiową w przód. W tym samym czasie

wybrana wcześniej para stara się jak najszybciej przepleść linkę pomiędzy

kolegami-pierwszemu za plecami, drugiemu przed klatką piersiową itd. Zwycięża

zespół, który szybciej i dokładniej przeplecie linkę przez cały zespół. Przy

powtórzeniu gry należy zmienić dzieci, które wykonywały przeploty.

WYŚCIGI PIŁEK W RZĘDACH

Uczestnicy podzieleni na 2-3 zespoły w zależności od liczby ćwiczących

i wymiarów sali. Wszyscy wykonują leżenie tyłem w rzędach. Pierwszy trzyma

między stopami piłkę lekarską. Na sygnał wykonuje leżenie przewrotne i kładzie

piłkę między stopami następnego, ten z kolei wykonuje to samo itd. Zwycięży

zespół, który szybciej i dokładniej przeniesie piłkę do ostatniego z zespołu.

KTO CELNIEJ

Każdy uczestnik zabawy posiada trzy woreczki. Ustawienie na obwodzie

koła o średnicy 3-5 m, na środku koła ustawiony kosz, wiaderko lub inny

przedmiot, do którego można wrzucać woreczki. Na sygnał wszystkie dzieci

jednocześnie chwytają palcami stopy woreczek leżący na podłodze i starają się

nogą wrzucić go do kosza. Za każdy celny rzut uczestnik otrzymuje jeden punkt.

Uwaga: kosz można zastąpić tarczą narysowaną na podłodze, wówczas liczy się

suma punktów uzyskanych w trzech rzutach. Zabawę tę można przekształcić

w grę sumując punkty w obrębie wyznaczonych zespołów.

PRZECIĄGANIE LINY STOPAMI


36

Zabawa odbywa się w parach. Każda para wykonuje siad naprzeciw siebie,

nogi skulnie, ręce podparte z tyłu, plecy wyprostowane i łopatki ściągnięte.

Uczestnicy chwytają palcami stóp dość grubą linkę, nogi ustawiają na przemian.

Na sygnał ćwiczący starają się przeciągnąć linkę poza linię narysowaną na

podłodze. Zwycięży ten, który przeciągnie linę trzy razy.

OBRÓĆ KOŁO

Uczestnicy podzieleni na pary, stanowiące poszczególne zespoły. W parach

siad naprzeciw siebie, nogi skulnie, ręce podparte z tyłu, plecy wyprostowane

i łopatki ściągnięte. Pomiędzy ćwiczącymi znajduje się obręcz gimnastyczna

z zaznaczonym na niej punktem charakterystycznym, widocznym dla

prowadzącego lub sędziego. Na sygnał para stara się jak najszybciej palcami stóp

obrócić obręcz o pełen obrót (dwa lub trzy). Zwycięży zespół, który wykona

zadanie szybciej i dokładniej.

3. Zabawy przy muzyce i ze śpiewem

GAPTUŚ

Dzieci otrzymują kolorowe szarfy. W rytmie muzyki poruszają się po całej

sali. Na przerwę w muzyce każde dziecko szybko przysiada. Kto przysiądzie

ostatni ten jest „gaptusiem” i za karę oddaje kolorową szarfę. Wygrywają te

dzieci, które nie utracą swoich szarf w ciągu całej zabawy.

CZARODZIEJSKI ZAMEK

Dzieci chodzą w rytmie muzyki po całej sali -„czarodziejskim zamku”

i oglądają obrazy, dywany, świeczniki itp. Znajdujące się w zamku. Na przerwę

w muzyce każde dziecko staje nieruchomo -„zaczarowane”- w pozycji, w jakiej

znalazło się w momencie przerwania muzyki.

STRAGANY

Dzieci każde przy jednym krześle. Są to kramy z jarzynami. Przy muzyce

bez akcentowanego początku taktu dzieci chodzą naokoło swych kramów. Na

usłyszaną muzykę w takcie 2/4 - stają i sprzedają mówiąc: „mar-chew” aż do

czasu zmiany muzyki. Gdy usłyszą muzykę w takcie ¾, mówią „ka-pus-ta”. Na

muzykę graną w takcie 4/4, mówią „ka-la-fio-ry”. Przed rozpoczęciem zabawy

należy przećwiczyć to z dziećmi.


37

Uwaga: niekoniecznie muszą to być kramy z jarzynami. Mogą być z owocami i

wtedy dzieci mówią np. 2/4 „grusz-ki”, ¾ „mo-re-le”, 4/4 „wi-no-gro-na”. Dzieci

starsze mogą same wybrać co będą sprzedawać i znaleźć odpowiednie towary.

LISTONOSZ

Dzieci idą z muzyką w kole, trzymając się za ręce. Jedno dziecko jest

„listonoszem”- niesie torbę z listami i porusza się również z muzyką w środku

koła. Na przerwę w muzyce staje przed wybranym dzieckiem i komunikuje mu, że

ma dla niego list z ulicy np. na literę „W”. Jeśli adresat powie szybko nazwę

jakiejś ulicy na „W”, otrzymuje list, jeśli nie- listonosz nie oddaje listu.

Niekoniecznie musi to być nazwa ulicy. Może być np. pytanie, od kogo jest ten

list, np. od ptaka na literę „K” lub zwierzęcia na „I”, ewentualnie z miasta na „R”

itd. Po jakimś czasie zmieniamy listonosza.

LITERATURA

1. Bondarowicz M.: „Forma zabawowa w nauczaniu sportowych gier zespołowych”. Warszawa 1983. SiT.

2. Bondarowicz M.: „Zabawy i gry ruchowe”. Warszawa 1982, Wyd. AWF.

3. Dąbrowska M., Grafczyńska J.: „Zabawy rytmiczne i umuzykalniające dla dzieci. Warszawa 1974, Inst.

Wyd. CRZZ.

4. Kutzner-Kozińska M.: „Korekcja wad postawy“. Warszawa 1978, Wyd. AWF

5. Trześniowski R.: „Gry i zabawy ruchowe”. Warszawa 1966, SiT.

5.4. Zajęcia z gier zespołowych

Systemy przeprowadzania zawodów sportowych (fragmenty)

W grach zespołowych wykorzystuje się dwa systemy rozgrywek: system

pucharowy i tzw. system "każdy z każdym". Przy dużej ilości grających drużyn

bardziej popularnym jest system pucharowy. Zapewnia on, w najkrótszym czasie,

najprostszy sposób przeprowadzenia zawodów sportowych.

System pucharowy polega najogólniej na tym, że wszystkie zgłoszone do

zawodów drużyny, w drodze losowania, zestawia się w pary. Przegrywające

drużyny odpadają, wygrywające znów tworzą pary, i tak aż do momentu, kiedy

zostają dwie drużyny, które rozgrywają finał. Nie jest to jednak system do

końca sprawiedliwy, często bowiem zdarza się, że silniejsze drużyny odpadają,

a słabsze awansują.

Stosunkowo proste jest rozstawienie zawodów przy czterech czy ośmiu

zespołach.


38

Zajęte miejsca: I miejsce - drużyna 8 II miejsce - drużyna 4 III - IV miejsce drużyny: 1 i 5 V - VIII miejsce - drużyny: 2,3,6,7

Okazuje się, że system "każdy z każdym" jest bardziej sprawiedliwy.

W grze zawodnicy (drużyny) spotykają się każdy z każdym raz lub dwa razy

(mecz, rewanż), dzięki czemu wszystkie drużyny mają możliwość wykazania

swoich możliwości i umiejętności. System ten ma tylko jedną wadę, jest on

możliwy do zastosowania przy niewielkiej liczbie zawodników (drużyn)

i dostatecznej ilości terminów na rozgrywki.

Aby obliczyć, ile spotkań odbędzie się, trzeba pomnożyć liczbę drużyn

przez taką samą liczbę minus 1 a następnie wynik podzielić przez 2. Na przykład

przy ośmiu drużynach obliczanie to wygląda następująco:

Oznacza to, że przy sześciu drużynach odbędzie się piętnaście spotkań.

W systemie "każdy z każdym" kolejność rozgrywek jest ustalona z góry według

tzw. tabeli Bergera.

Kolejność gier przy 5-6 drużynach:

I II III IV V

1-6

2-5

3-4

6-4

5-3

1-2

2-6

3-1

4-5

6-5

1-4

2-3

3-6

4-2

5-1

Tabela Bergera

Lp Nazwa drużyny 1 2 3 4 5 6 Zdobyte punkty Stosunek punktów Zajęte miejsca

1 A X

2 B

X

3 C

X

4 D

X

5 E

X

6 F

X


39

Do tabeli 1,2,3,4,5,6 wpisuje się wyniki rozgrywanych meczy a następnie

w rubryce "zdobyte punkty" zsumowuje się dorobek poszczególnych zespołów wg

następujących wartości:

Zwycięstwo - 2pk

Remis - 1pk

Porażka - 0pk

Rubryka "stosunek punktów" wyraża liczbę zdobytych i utraconych

bramek, setów. Przy równej liczbie zdobytych tzw. dużych punktów, o zajętych

miejscach decyduje korzystniejszy stosunek bramek.

Opracowanie: Aleksandra Baczmaga

5.5. Lekkoatletyka

Lekko bazuje na naturalnych ruchach ludzkiego ciała, takich jak marsz,

bieg, skoki, rzuty… Wypoczynek stwarza wiele możliwości wprowadzania

lekkoatletyki do codziennych zajęć dzieci i młodzieży, niekoniecznie stricte

w formie zajęć znanych uczestnikom z lekcji w-f.

Spacer w górzystym terenie czy po plaży, rzut szyszką kto dalej, żabie

skoki jako tor przeszkód są ciekawą formą wprowadzania tego typu zajęć.

5.6. Olimpiady sportowe

Organizując olimpiadę sportową na kolonii czy obozie, nie musi angażować

uczestników tylko i wyłącznie sportowo. Nawet najdziwniejsze konkurencje

sportowo – rozrywkowe mogą nie zachęcić wszystkich do udziału, zwłaszcza

dzieci zrażone do lekcji w-fu. Takie osoby można aktywnie włączyć w organizację

olimpiady, poprzez powołanie odpowiednich komitetów, zespołów czy grup

specjalnych.

Jak wiadomo każde wydarzenie sportowe powinno mieć odpowiednią

reklamę i promocję. Część uczestników może zająć się przygotowaniem plakatów,

zaproszeń dla innych obozów. Impreza na wysokim poziomie powinna mieć też

swoją oprawę artystyczną. Wiele dziewcząt chętniej zaangażuje się w taniec

i muzykę, niż w gry zespołowe czy sporty indywidualne. Ilość i rodzaj „elementów

pobocznych olimpiady” zależy od pomysłowości opiekuna i potrzeb konkretnej

grupy kolonijnej czy obozowej.


40


41

6. TURYSTYKA I KRAJOZNAWSTWO

6.1. Organizacja wycieczek

Przed każdą wycieczką, również taką organizowaną w czasie kolonii i obozu

powinna być sporządzona karta wycieczki.

Uczestnicy muszą zostać zapoznani z regulaminem wycieczki.

Większość miast turystycznych zabrania oprowadzania grup bez

licencjonowanego przewodnika danego miasta.

Tempo i długość marszu, obciążenie, wzniesienie do pokonania muszą być

dostosowane do najsłabszego uczestnika wycieczki.

Załącznik 4

Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia


kąpiących się i uprawniających sporty wodne. (Dz. U. z dnia 7 czerwca

1997 r. Nr 57, poz. 358)

SZCZEGÓŁOWE ZASADY ORGANIZOWANIA WYCIECZEK ORAZ ZBIOROWYCH IMPREZ

TURYSTYCZNYCH I SPORTOWYCH W GÓRACH

§ 1. Organizatorzy imprez turystycznych mają obowiązek opracowania regulaminu imprez,

w którym określą m.in. warunki zapewniające bezpieczeństwo jej uczestników. Organizator

powinien zapoznać uczestników z regulaminem przed imprezą.

§ 2. 1. Imprezy sportowe o charakterze masowym lub wyczynowym są organizowane na

podstawie regulaminów właściwych polskich związków sportowych.

2. Regulamin powinien uwzględniać specyfikę obszaru, w którym odbywa się impreza, oraz ustalić

zasady udzielania pomocy w razie wypadku.

3. Miejsce imprez, o których mowa w ust. 1, oraz treningów należy wybrać tak, aby nie było

niebezpieczeństwa kolizji zawodników z osobami nie biorącymi udziału w imprezie.

4. Wybrany odcinek trasy, szlaku albo stoku, na którym odbywają się zawody lub zorganizowany

trening, powinien być wyraźnie oznakowany.

5. Bezpośrednio po zakończeniu zawodów lub treningów zorganizowanych na uczęszczanych

trasach, szlakach i stokach organizator tych imprez ma obowiązek doprowadzenia terenu do

stanu bezpiecznej używalności przez turystów i sportowców nie zorganizowanych.

§ 3. 1. Wycieczki piesze lub narciarskie na terenach górskich, leżących na obszarach parków

narodowych i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej 1.000 m n.p.m., mogą prowadzić tylko

górscy przewodnicy turystyczni.

2. Treningi w terenach górskich, poza trasami narciarskimi i turystycznymi, powinny odbywać się

z udziałem górskiego przewodnika turystycznego.

§ 4. Organizatorów imprez turystycznych i sportowych dla młodzieży szkolnej obowiązują także

przepisy wydane przez Ministra Edukacji Narodowej.


42

§ 5. 1. Na terenach objętych bezpośrednią działalnością GOPR lub TOPR wszystkie imprezy

turystyczne i sportowe powinny być zgłoszone do GOPR lub TOPR co najmniej na 14 dni przed

terminem rozpoczęcia imprezy.

2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać następujące dane:

1) określenie organizatora imprezy,

2) termin i czas trwania,

3) miejsce imprezy,

4) przewidywana liczba uczestników.

§ 6. 1. Imprezy, o których mowa w § 5, są zabezpieczane przez GOPR lub TOPR.

2. Zakres i sposób zabezpieczenia zgłoszonych imprez ustala GOPR lub TOPR w uzgodnieniu

z organizatorem imprezy.

6.2. Organizacja biwaków

Biwak organizowany w czasie wakacji lub ferii zimowych należy zatwierdzać na

tych samych zasadach co kolonię czy obóz.

6.3. Gry terenowe

Przykłady gier terenowych

1. Gry spostrzegawczo – obserwacyjne:

♦ Odszukaj i odczytaj zagubiony meldunek

Ktoś wykradł meldunki i po przeczytaniu podarł i ukrył je gdzieś w pobliżu drogi

(podać odcinek). Każdy z meldunków pisany był innym kolorem. Zadaniem

zastępów jest odnalezienie i odczytanie meldunku. Wygrywa zastęp, który

pierwszy odczyta meldunek. Odmianą gry może być zapisane polecenie, zamiast

meldunku, które musi zastęp wykonać podczas dalszej zabawy.

♦ Strażnicy leśni i kłusownicy

Kilku kłusowników kryje się w gęstym zagajniku. Przy maskowaniu się uważają, by

nie niszczyć drzew. Parę minut później wyruszają zastępy strażników leśnych

w celu odszukania kłusowników. Kłusownik nie może opuszczać kryjówki. Wygrywa

ten zastęp strażników, który wykryje więcej kłusowników.

♦ Zasadzka

Jeden zastęp kryje się w odległości 15 kroków wzdłuż wyznaczonego odcinka

drogi. Drugi maszeruje tą drogą i stara się wypatrzyć miejsce zasadzki. Jeżeli

tropiący zauważą zaczajonych, zatrzymują się i starają się wszystkich wyłapać.


43

Jeżeli zaś ominą miejsce zasadzki, wówczas zaczajeni wyskakują z ukrycia

z okrzykiem zwycięstwa.

♦ Harcownicy

Współzawodniczące zastępy znajdują się w ukryciu w odległości ok. 50 m od

siebie. Na dany znak zastępowi wysyłają naprzeciw siebie po kilku harcowników.

Mogą oni przebierać się, maskować. Harcownik, który pierwszy zauważy

i rozpozna przeciwnika, bierze go do niewoli. Każdy z harcowników ma przypięty

numer (do czapki lub na piersi). Wywołanie numeru oznaczać będzie wzięcie

przeciwnika do niewoli. Jeśli uczestnicy gry znają się, wystarczy wywołać imię.

♦ Pomoc rannym zwierzętom

W zastawione przez kłusowników sidła złapało się kilka zwierząt. Każde z nich

wydaje płaczliwe dźwięki. Na pomoc udają się myśliwi i uwalniają zwierzę z sideł.

Drużynowy udaje się z kilkoma (5 8) harcerzami do zagajnika, w którym

w promieniu 100 150 m każdy z nich ukrywa się i na dany znak wydaje dźwięk

uwięzionego zwierzęcia. W tym czasie z innego miejsca (100 200 m) co 1 minutę

na pomoc zwierzętom wybiegają myśliwi. Każdy z nich nasłuchuje i stara się jak

najszybciej odszukać ranne zwierzę, które - jeśli zostanie przez myśliwego

zauważone - nagradza go jakimś fantem. Po zebraniu wystarczającej ilości

fantów myśliwy szybko wraca do punktu startowego. Mierzony jest czas

poszukiwań każdego myśliwego. Łatwo jest wyłonić zwycięzcę oraz zwycięski

zastęp. Grę powtarzamy, zamieniając zastępom role, myśliwi stają się rannymi

zwierzętami i odwrotnie. Gra jest atrakcyjna, jeśli przeprowadzamy ją o zmroku.

2. Gry terenoznawcze:

♦ Marsz na przełaj

Ze szczytu wzgórza trzeba wskazać charakterystyczny przedmiot (np. samotny

dom, mostek, ciekawe drzewo) znajdujący się w odległości powyżej 300 m, który

po zejściu z punktu obserwacyjnego zniknie z horyzontu widzenia. Harcerze

otrzymują polecenie udania się pojedynczo w wybrane miejsce. Mierzony jest

łączny czas zastępu.

♦ Po ukryty meldunek


44

Drużyna maszeruje przez las. Każdy z harcerzy gra rolę kuriera i ma

zaszyfrowany meldunek. Na komendę drużynowego: „Nieprzyjaciel” wszyscy

rozbiegają się i każdy ukrywa meldunek, a następnie wraca do drużynowego,

który kołując oddala się. Po przejściu około 300 m mówi, że niebezpieczeństwo

minęło i każdy stara się odnaleźć ukryty wcześniej meldunek. Można również

zbierać meldunki ukryte przez inne osoby. Po 10 minutach drużynowy zwołuje

zbiórkę i sprawdza odnalezione meldunki. Za każdy odnaleziony meldunek zastęp

otrzymuje punkt, zaś za meldunek innego zastępu dwa punkty.

♦ Kto pierwszy dotrze

Zastępy otrzymują koperty z mapą (szkicem), na której zaznaczona jest trasa.

Każdy zastęp ma wyznaczoną inną drogę, lecz jednakowej odległości. Wszystkie

drogi prowadzą do tego samego punktu zbornego, w którym ukryta jest

chorągiewka. Wygrywa zastęp, który pierwszy dotrze na wyznaczone miejsce

i odnajdzie chorągiewkę.

♦ Różnymi drogami

Dla każdego zastępu wyznacza się trasę przemarszu długości ok. 1 km, zbieżną na

końcu i zaznaczoną na szkicu. Każdy z zastępów pokonuje wyznaczoną trasę

i przygotowuje po drodze zadania do wykonania dla innego zastępu. Przy

redagowaniu polecenia musi wziąć pod uwagę fakt, że drugi zastęp będzie się

poruszał w przeciwnym kierunku. Po dojściu do celu zastępy odpoczywają

spożywając posiłek i zamieniając się trasami. W drodze powrotnej każdy zastęp

szuka listów i wykonuje zawarte polecenia. Zwycięzcą będzie zastęp, który

wykona wszystkie polecenia i sam wymyśli najciekawsze i najdowcipniejsze

zadania dla innych.

3. Podchody:

♦ Wilki i sarny

Jeden zastęp to wilki, pozostałe są sarnami. Sarny kryją się w oznaczonym

odcinku lasu, a wilki na dany znak wyruszają na łowy. Sarna złapana (której

zerwano szarfę) odpada z gry i udaje się na miejsce zbiórki. Sarny mogą uciekać

do najbliższego gospodarstwa gajowego, gdzie będą bezpieczne, zaś wilki nie

mają tam wstępu. Do gajówki nie mogą wejść sarny upolowane. Zwycięża wilk,


45

który upoluje najwięcej saren, oraz zastęp saren, z którego najwięcej uratuje się

ucieczką do gajowego. Zaleca się zamianę ról.

♦ Wilczym szlakiem

Po drodze o szerokości ok. 30 m i długości 100 150 m biegają wilki. Inne

zwierzęta muszą przedostać się niezauważone na drugą stronę drogi. Jeden

zastęp przyjmuje rolę wilków, pozostałe grają role małych bezbronnych zwierząt:

zajączków, saren, owieczek. Na dany znak zwierzątka przystępują do skradania

się na drugą stronę zarośniętej różnymi krzewami drogi. Zwierzę zauważone musi

oddać swój identyfikator. Zwycięża zastęp, z którego najwięcej zwierząt

przejdzie na druga stronę drogi. Wilk, który zdobędzie najwięcej

identyfikatorów, będzie zwycięzcą.

♦ Walka o sztandar

W lesie w odległości 500 - 600 m od siebie znajdują się dwa nieprzyjacielskie

obozy. W każdym obozie przechowywany jest sztandar (flaga lub płótno)

zawieszony na wysokości, z której można po niego sięgnąć. Posterunki

wartownicze są rozstawione w odległości co najmniej 50 m od sztandaru. W chwili

rozpoczęcia gry z każdego obozu udają się zwiadowcy do obozu przeciwnika

w celu zdobycia sztandaru. Wartownicy i zwiadowcy mogą wyeliminować członków

obozu przeciwnego poprzez zerwanie szarfy z wełny. Zawiadowcy, którym udało

się wejść na teren obozu przeciwnika, zabierają sztandar i próbują go przenieść

na teren własnego obozu. W razie, gdy zostaną schwytani, dostaną się do niewoli,

muszą oddać sztandar. Zwycięża zespół, który w chwili zakończenia gry posiada

dwa sztandary.

♦ Obrona linii kolejowej

Droga o długości ok. 500 m jest ochraniana przez chodzące po niej patrole oraz

posterunki ukryte w odległości 30 40 m. Na umówiony sygnał w kierunku drogi

udają się partyzanci w celu umieszczenia na niej ładunków wybuchowych.

Partyzanci mogą być schwytani przez ochronę na drodze lub w lesie. Na dowód

wyeliminowania z gry schwytanych przeciwnik zrywa z nich szarfę lub opaskę.

Partyzanci, którzy dotarli do drogi (linii kolejowej), zakładają opaskę na drzewo

lub słupie i wycofują się. Zwycięża zastęp, z którego więcej osób wykonało

zadanie. Grę powtarza się, zmieniając role. Nie można jej przeprowadzać na

czynnych torach kolejowych.


46

♦ Tropienie kłusowników

W lesie kręci się kilku kłusowników, którzy mają białe opaski na głowie lub

ramieniu i od czasu do czasu zapalają latarki (w nocy) lub przekazują sobie

sygnały dźwiękowe (w dzień). Należy ich „złapać” - czyli zerwać opaskę.

Kłusownicy mogą przechodzić z miejsca na miejsce, kryć się za drzewami, kłaść

się na ziemi, czołgać. Nie wolno im jednak biegać, wyrywać się lub bronić w inny

sposób. Wygrywa zastęp, który schwyta najwięcej kłusowników. Gra jest ciekawa

o zmroku.

♦ Na odsiecz

Na polanie (wzgórzu) w strefie oznaczonej taśmą znajduje się patrol otoczony

zastępem nieprzyjaciela. Członkowie tego zastępu nie mogą wejść na polanę za

taśmę, grozi to zdalnym zniszczeniem ich kwatery. Ukryli się jednak wokół polany

w promieniu 200 m, by złapać każdego, kto wyjdzie poza strefę ochronną. Inne

zastępy, oddalone o ok. 400 m, ruszają na odsiecz, by przejąć od patrolu

tajemniczy bagaż. Każdy uczestnik gry ma założoną szarfę z wełny w barwach

swego zastępu. Harcerze idący na odsiecz starają się przedostać na oznaczoną

polanę. Nieprzyjacielskie patrole biorą do niewoli każdego, kto zbliży się do

polany. Wzięcie do niewoli polega na zerwaniu szarfy, bez której nie można wejść

na oznaczoną strefę. Jeśli do obleganego patrolu dostanie się wielu

sprzymierzeńców, organizują przerzut cennego bagażu do swojej kwatery.

Zwycięża ten zespół, który zaniesie tajemniczy bagaż do swojej kwatery.


47

7. ZAJĘCIA KULTURALNO – OŚWIATOWE

7.1. Gry i zabawy świetlicowe

ZABAWY WSTĘPNE I ZAPOZNAWCZE

Niedokończone zdania

Materiały: duże arkusze papieru, flamastry

Każdy z uczestników kończy zdania napisane na arkuszach przez

prowadzącego. Sugerują one w treści przekazanie obaw, nadziei, myśli

związanych z mającymi rozpocząć się rekolekcjami. (np.: Przyjechałem tu

dlatego że..., Przyjechałem tu mimo że..., Obawiam się, że..., itp.).

Odgadywanie imion

Każdy pisze na kartce swoje imię w ten sposób że wpisuje tylko pierwszą

literę, a pozostałe zastępuje kreskami np.: B_ _ _ _ . Następnie podchodzimy

do innej osoby i próbujemy odgadnąć pełne brzmienie jej imienia. Zgadująca

osoba może podać jedną literę, jeśli trafiła, może próbować dalej, jeżeli nie,

to idzie do następnej osoby. Po pewnym czasie może jeszcze raz podjąć próbę

odgadnięcia. Dwie osoby, które odgadły swoje imiona podają sobie ręce i udają

się na poszukiwanie nowych znajomości.

Siedzimy w kręgu. Każdy po kolei mówi swoje imię i dodaje jakąś rzecz,

zwierzę, roślinę na pierwszą literę jego imienia, przy czym wykonuje gest

pokazujący tą rzecz. Np. Artur jak arbuz(i pokazuje rękoma jak wygląda

arbuz), Rafał jak rosołek (pokazuje jak je zupę). Kolejne osoby powtarzają

wszystkie poprzednie porównania i dodają swoje.

To jest krokodyl

Animator bierze jakiś przedmiot i mówi „Mam na imię... np.: Monika, a to tutaj

to krokodyl” i podaje go następnej osobie. Osoba, do której się zwrócił, bierze

od niego ten przedmiot i mówi „Nazywam się... np.: Tomek, to jest krokodyl,

dostałem go od Moniki. Następne osoby, biorąc przedmiot muszą powtórzyć

imiona wszystkich poprzednich osób. Jeżeli graczy jest zbyt wielu, to możemy

wymienić imiona tylko pięciu lub dziesięciu graczy przed nami.

Imię i gest


48

Każdy z uczestników wypowiada swoje imię, dołączając do tego dowolnie

przez siebie wybrany gest. Reszta grupy powtarza to imię wraz z gestem.

Wykonywane gesty mogą mieć też z góry ustaloną tematykę np.: gest

najbardziej charakterystyczny dla nas, czynność najczęściej wykonywana w

wakacje, czynność obrazująca co najbardziej lubimy.

Imię i nastrój

Każdy z uczestników wypowiada swoje imię w określony, podany wcześniej

przez prowadzącego sposób, np.: bardzo wesoło, bardzo smutno, z

wściekłością, z rezygnacją, nieśmiało, krzycząc, pytając, itp. Zmiana sposobu

mówienia następuje po wypowiedzeniu się wszystkich uczestników zabawy.

Rzucanie imion

Rzucamy w kręgu jakimś przedmiotem (piłka, kostka) i mówimy swoje imię i

imię odbiorcy np. „Kasia do Ani”, „Ania do Basi”. Można się umówić, że to czym

rzucamy, to „granat”, ”bomba”, ”bakcyl” i dlatego należy go podawać jak

najszybciej, i niezmiernie uważnie tak by go nie upuścić na podłogę i nikogo

nie uderzyć. Gdy jednak upadnie, można głośno krzyczeć „Bum”, lub wykonać

padnij.

Pajęcza sieć

Animator przedstawia się i rzuca (po ziemi) do jakiejś osoby siedzącej w

kręgu kłębek wełny, trzymają jednak jego koniec. Osoba ta przedstawia się i

rzuca kłębek do kogoś innego, trzymając jednocześnie nitkę przy sobie.

Między osobami powstaje „pajęcza sieć”. Ostatnia osoba zaczyna zwijanie

kłębka i mówi imiona kolejnych osób.

Dłoń

Każdy obrysowuje swoją dłoń i wpisuje w nią swoje imię i np.: ulubione zajęcie,

nazwę swojej szkoły, klasę... Po skończonej zabawie arkusze przyczepiamy do

ściany.

Ciuchcia

Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący chodzi wewnątrz w takt

skandowanego przez grupę jego imienia: „to Darek, to Darek, to Darek... W

tym czasie wskazuje następną osobę, która podchodzi do niego, kładzie mu


49

ręce na ramiona i idą dalej. W tym czasie wszyscy wypowiadają imię „nowego

wagonika” skandując tak, jak poprzednio. Kolejno zapraszane osoby wchodzą

do środka i tak powstaje pociąg.

Świrek

Uczestnicy siedzą w dużym kręgu. Jedna osoba stojąca w środku zakręca

talerzem lub butelką i podbiega do wybranego przez siebie uczestnika

zabawy, dotyka go, mówi głośno i wyraźnie jego imię. Wywołana w ten sposób

osoba szybko zakręca wirującym przedmiotem i zanim ten przestanie się

obracać podbiega do którejś z osób dotyka ją mówi jej imię i zabawa toczy się

dalej

Wizytówka-plotka

Na kartce każdy uczestnik rysuje swoją podobiznę, ulubione zajęcie i ulubioną

potrawę. Kartki nie podpisujemy. Następnie podchodzimy do wybranej przez

siebie osoby, przypominamy swoje imię, wymieniamy się kartkami i opowiadamy

sobie wzajemnie to, co zawierają rysunki. Następnie rozstajemy się, szukamy

kolejnej osoby i zaczynamy „plotkować” mówiąc imię osoby, od której

dostaliśmy kartkę, pokazując ją z daleka palcem i przekazując znane sobie

informacje. Następuje wymiana kartek i informacji. Podchodzimy do

następnego uczestnika i plotkujemy już na temat innej osoby itd. Prowadzący

przerywa w pewnej chwili zabawę i poleca znaleźć właściciela trzymanej przez

nas aktualnie kartki. Przy oddawaniu należy powtórzyć usłyszane informacje-

plotki.

Kartki można teraz podpisać i umieścić gdzieś w budynku.

Proporczyk

Materiały: trójkąty równoramienne wycięte z papieru i kredki

Każdy rysuje swój proporczyk, wpisując wyraźnie swoje imię i coś związanego

z swoim hobby, ulubionym przedmiotem, ulubionym zajęciem lub cechą

charakteru.

Puste miejsce

Uczestnicy siedzą w kręgu, tylko w jednym miejscu krąg jest przerwany.

Osoba, która ma to wolne miejsce po prawej stronie zaczyna zabawę

zapraszając osobę o jakiejś cesze np. osobę która lubi góry lub która uczy


50

się w ekonomiku lub która gra na gitarze itp. Osoba, która poczuje się

zaproszona jak najszybciej zajmuje wolne miejsce. Jeżeli więcej niż jedna

osoba poczuje się wywołana, miejsce zajmuje ta, która uczyni to najszybciej.

Pozostali wracają na swoje miejsca, a zaprasza osoba, która teraz ma puste

miejsce po swojej prawej stronie.

Spółdzielnia

Siedzimy w kręgu, jedna osoba znajduje się w środku i wskazując na kogoś z

siedzących pyta, czy podobają mu się jego sąsiedzi. Jeżeli wskazany odpowie

„tak", musi szukać innej osoby. Jeżeli odpowie "nie" pyta się dalej na kogo

chciałby wymienić sąsiadów, wskazany wymienia dwa imiona. Jego sąsiedzi

muszą szybko zmienić się miejscami z wymienionymi osobami, aby stojący w

środku nie zdążył zająć miejsca. Osoba, która pozostała w środku zadaje

pytania itd. Wskazany człowiek może też odpowiedzieć na pytanie

"spółdzielnia" i wtedy wszyscy muszą zmienić swoje miejsce.

ZABAWY INTEGRACYJNE

Cebula

Celem tej sympatycznej zabawy jest poznanie ludzi o podobnym usposobieniu i

zainteresowaniach. Uczestnicy stoją parami twarzą do siebie, tworząc dwa

koła - zewnętrzne i wewnętrzne . Prowadzący podaje polecenia. Po każdym

wykonanym w parze zadaniu koło zew. przesuwa się o jedno miejsce w prawo.

Należy pamiętać aby z każdym nowym partnerem przywitać się, a po

wykonaniu polecenia pożegnać.

Przykładowe komendy:

-uśmiech -ulubiona pora roku

-wydarzenie z poprzedniego dnia -połaskotać partnera

-podanie ręki -ulubiony przedmiot

-co jadłem na śniadanie -czy masz przyjaciela

-powiedzieć krótki wyszukany komplement -dotknąć się nosami

-ulubiona książka z dzieciństwa -uściskać się

-zanucić początek ulubionej piosenki -ulubione zwierze

-podanie swojego imienia od tyłu -moje marzenie

-mój fragment Pisma Świętego -kim chciałbym być

-jaka była moja dzisiejsza modlitwa poranna itp.

-pogłaskać partnera pogłowie -powiedzieć szybko „suchą szosą Sasza szedł”


51

Można też ułożyć poważniejsze polecenia i wykorzystać tę zabawę na

poważnym wieczorze. Zasady pozostają te same, dobrze jest jednak zmienić

obowiązującą pozycję ze stojącej na siedzącą.

Węzeł gordyjski

Wszyscy uczestnicy stoją w kole, na dany znak zamykają oczy, wyciągają

przed siebie ręce i idą powoli do przodu, aż poczują, że mogą dosięgnąć osoby

z naprzeciwka. Kiedy wszyscy są już w środku starają się poszukać jakiejś

wolnej dłoni. Kiedy uczestnik ma już obie dłonie zajęte może otworzyć oczy.

W ten sposób powstaje kłębowisko ciasno połączonych rąk i ciał. Teraz trzeba

się z tego wyplątać, nie rozłączając dłoni. Jeśli się to uda, znowu powstaje

koło, (czasem dwa lub więcej). Jest to świetna zabawa dla wszystkich, jednak

liczba uczestników nie może być zbyt duża. Sprzyja integracji gdyż trzeba

się z innymi komunikować i pomagać im w „trudnych sytuacjach”.

Dłonie

Każdy z zamkniętymi oczami chodzi po sali i dotykając dłoni innych osób szuka

tych, które mu odpowiadają najbardziej. Kiedy znajdzie otwiera oczy i

sprawdza do kogo one należą, następnie może udać się na dalsze poszukiwania.

Kiedy już wszyscy znajdą „swoje” dłonie siadają w kręgu a następnie dzielą się

czyje dłonie wybrali i dlaczego.

Ja-piłka

Każdy przez chwilę stara się wyobrazić siebie jako piłkę, a później następuje

dzielenie, każdy charakteryzuje piłkę w którą się „wcielił” Niezwykle ważna

jest w tej zabawie szczerość i otwartość i dobrze jest to podkreślić przed

rozpoczęciem dzielenia.

Ja-zwierzę

Zasady tej zabawy są takie same jak poprzedniej, z tymże wyobrażamy siebie

jako zwierzę. Szukamy zwierzęcia którego cechy odnajdujemy w sobie samym.

Jeśli zabawę tę przeprowadzamy w małej grupie możemy dodatkowo polecić

by każdy narysował to zwierzę.

Historyjka ABC...


52

Dzielimy graczy na kilkuosobowe grupy. Zadaniem każdej grupy jest w

określonym czasie wymyślić historyjkę, w której występują po kolei wszystkie

litery alfabetu (na początku kolejnego słowa). Dobrze jest jeśli w tym mini

opowiadaniu wystąpią imiona osób układających historyjkę, np.:

Animator Bolek całą duszą eksponował....

Zabawa kończy się odczytaniem ułożonych historyjek i nagrodzeniem się

wzajemnie brawami.

Slajdy

Rozwieszamy prześcieradło i ustawiamy za nim lampę. Jedna z osób lub grupka

stoi przed ekranem i ma za zadanie odgadnięcie, kto znajduje się na tym

niewyraźnym slajdzie lub co on przedstawia. Reszta grupy stoi z tyłu i ustala,

kto będzie się pokazywał (rzucał cień). Można przybierać charakterystyczne

lub nietypowe pozy, tworzyć grupy, przedstawiać zwierzęta, itp. Po pewnym

czasie następuje zamiana ról.

Życiorys

Każdy z uczestników pisze na kartce początek swego życiorysu (2-3 zdania) i

składa tak by można zobaczyć tylko ostatnie zdanie. Następnie kartka

wędruje do osoby siedzącej po prawej stronie (wszystkie równocześnie) . Na

kartce, którą dostało się od sąsiada, piszemy znowu 2-3 zdania o sobie

zaginamy ją i podajemy dalej. Kiedy kartki obeszły już całe koło, każdy morze

opatrzyć swoją kartkę krótkim zakończeniem. Po kolei czytamy wszystkie

życiorysy.

W ten sam sposób można również tworzyć inne historyjki: romanse, bajki .

Porządki

Dzielimy graczy na dość liczne grupy (około 10 osób), ich zadaniem jest

ustawić się w jednym rzędzie według różnych właściwości: wzrostu, wielkości

butów, długości włosów, ciężaru, itp. Trzeba to jednak zrobić z zamkniętymi

oczami i nic nie mówiąc. Powyższe dwa warunki muszą być koniecznie

spełnione by zabawa była udana.

Rozmówki na temat


53

Uczestnicy dostają lub przygotowują kartki podzielone na kilka (np. cztery)

części. Na kolejnych częściach piszą odpowiedzi na zadane przez animatora

pytania, np.:

Co lubisz?

Czego nie lubisz?

O czym marzysz?

Co miłego przydarzyło ci się ostatnio?

Po napisaniu odpowiedzi wszyscy przyczepiają sobie kartki do ubrań i

wyruszają na poszukiwanie partnera do rozmowy. Rozmawiają przez chwilę na

dany temat, Odrywają tę część kartki, na której jest odpowiedź i szukają

następnej sympatycznej osoby, która ma na kartce taką samą liczbę

odpowiedzi.

Kurtyna

Materiały: duża materiałowa płachta , może być zasłonka lub rozłożony śpiwór

Dzielimy graczy na dwie równe grupy. Pomiędzy nimi dwie osoby rozpościerają

materiał tak by członkowie przeciwnych grup się nie widzieli. Wszyscy kucają i

każda grupa wybiera spośród siebie jedną osobę, która staje tuż przed

płachtą (pozostali nieco się cofają). Jej zadaniem jest jak najszybciej

powiedzieć imię osoby z przeciwnej drużyny, którą zobaczy po opuszczeni

materiału, (w razie potrzeby pozostali członkowie grupy mogą jej

podpowiadać). Wygrywa ten gracz, który zrobi to szybciej. Osoba przegrana

przechodzi do przeciwnej drużyny. Jest to bardzo sympatyczna zabawa,

ćwicząca refleks.

Okrzyk i gest

Uczestnicy dzielą się na cztery grupy. Każda z nich ustawia się w jednym rogu

sali. Zadanie ich polega na przygotowaniu okrzyku i towarzyszącego im gestu.

Okrzyk powinien być, np. „Hej!”, Cześć” itp. Grupy prezentują swoje okrzyki i

gesty. Następnie każda z grup wybiera spośród pokazanych ten zestaw, który

spodobał jej się najbardziej (może oczywiście pozostać przy swoim).

Następuje ponowna prezentacja i jeżeli wszystkie grupy wybrały ten sam

zestaw to integracja została osiągnięta - grę należy zakończyć. Jeżeli nie,

ponawiamy próby, licząc, że osiągniemy porozumienie, nie należy jednak

sztucznie przedłużać zabawy.


54

Kto czyta?

Zabawa ta świetnie nadaje się dla grup, które dopiero się spotkały i

uczestnicy nie znają się jeszcze zbyt dobrze. Połowa grupy zamyka oczy i

kładzie głowy na złożonych na stole ramionach. Ktoś z pozostałych zaczyna

czytać dowolny tekst. Może przy tym trochę zmienić głos. Jeżeli któraś z

osób mających zamknięte oczy, myśli, że wie, kto czyta, powinna się zgłosić

Jeżeli zgadnie, przechodzi do grupy czytających. Jeżeli nie, znowu zamyka

oczy i czeka na następną szansę. Żeby utrzymać dobre tempo i napięcie,

czytający powinni się dosyć często zmieniać.

Coś miłego

Każdy na kartce papieru pisze swoje imię i nazwisko. I korzystając z czyjejś

pomocy przyczepia ją sobie na plecach. Zadaniem wszystkich jest napisanie

sobie wzajemnie na plecach coś miłego: to co się nam w danej osobie podoba,

jakieś pozytywne cechy, które w niej zauważamy, itp.

Wizytówki

Uczestnikom pokazujemy różne „wizytówki” wcześniej przygotowane, na

których znajdują się, np. portret pewnej osoby wykonany lewa ręką, czyjaś

próbka pisma, włos jakiejś osoby, wypisane hobby. Uczestnicy mają zgadnąć,

czyja to „wizytówka”.

Porównania

Dwóch uczestników opuszcza salę. Reszta ustala o kim będzie mowa w

następnej części gry. Odgadujący wracają do grupy i mogą stawiać pytania

tylko w określony sposób:

Z jakim kwiatem, rośliną można porównać tę osobę?

Z jaką pogodą ...?

Z jaką muzyką ...?

Z jakim instrumentem muzycznym ...?

Z jakim zwierzęciem ...?

Z jakim kolorem ...?

Z jakim kamieniem szlachetnym ...?

Z jakim widokiem ...?

Z jakim samochodem,...? itd.


55

Na wszystkie pytania można w różny sposób odpowiedzieć. Na przykład na

pytanie: „Z jakim zwierzęciem można porównać daną osobę?”, można usłyszeć

odpowiedz: „Z pracowitą pszczołą”, „Z mrówką” itp. Odpowiadający muszą się

wystrzegać zbyt jednoznacznego patrzenia na osobę, o której mowa. Po

zgadnięciu, o kim mówiono, następuje zmiana odgadujących.

Chińskie szepty

Zabawa ta polega na przekazywaniu sobie wzajemnie różnych informacji, Nie

czynimy tego jednak bez pośrednio tylko wybieramy sobie posłańca i jego

prosimy o przekazanie informacji.

ZABAWY AKTYWIZUJĄCE

Słoneczko

Materiały: Po sześć małych karteczek dla każdego uczestnika, flamastry, dwa

arkusze papieru.

Temat: np. Cechy dobrego animatora

Każdy na czterech karteczkach zapisuje cztery różne, ważne jego zdaniem,

cechy dobrego animatora. Karteczki układamy na podłodze tworząc okrąg,

kartki z cechami powtarzającymi się układamy w promyczki. Dobieramy się w

pary i rozmawiamy np. o treści najdłuższych promyczków. Powracamy do

dwóch karteczek. Na jednej wpisujemy cechę dobrego animatora posiadaną

przez nas samych, na drugiej cechę dobrego animatora, której brak

zauważamy u siebie. Karteczki przyklejamy na arkuszach odpowiednio pod

hasłem: „moje mocne strony”, „Moje słabe strony”. W trójkach rozmawiamy o

treści plakatów.

Czas dyskusji około 20 min.

Dyskusja 2-4-8

Ta metoda polega na kilku etapach rozwiązywania problemu, wymiany

doświadczeń, poszukiwania odpowiedzi na pytanie.

Najpierw dyskusja na zadany temat toczy się w dwójkach. Osoby mogą

dobrać się w pary lub też być podzielone według jakiegoś kryterium (np.

podchodzą do siebie osoby, które się nie znają, siedzące naprzeciw itp.)

Prowadzący podaje czas rozmowy - zwykle powinno to być kilka minut (5-10) z

zaznaczeniem, że obie osoby powinny wypowiedzieć się na dany temat.

Następnie dwie dwójki przysiadają się do siebie i znów kilka minut


56

rozmawiają, przedstawiając wnioski jakie nasunęły się w rozmowie w parach.

Po kilku minutach prowadzący prosi o połączenie się czwórek w ósemki, które

mają za zadanie podsumować decyzje i przedstawić jej wyniki w postaci

punktów lub plakatu malowanego kredkami lub farbami (grupa poszukuje

przemawiających symboli, które ilustrują jej stanowisko) Wnioski wypisuje się

grubym pisakiem na dużym arkuszu szarego papieru tak, aby można je było

swobodnie odczytać.

Dyskusja - puste krzesło

Przygotowujemy cztery kartki z różnymi poglądami na wybrany temat i

ustawiamy je w różnych miejscach sali. Uczestnicy po zapoznaniu się z nimi,

wybierają ten z którym się utożsamiają i są gotowi go bronić. W ten sposób

tworzą się grupy wokół danych poglądów. Każda z nich wspólnie omawia swoje

stanowisko, a następnie wybiera reprezentanta. Wydelegowane w ten sposób

osoby zajmują miejsce na przygotowanych wcześniej pięciu krzesłach (jedno

zostaje puste). Rozpoczynają dyskusję i próbują bronić swoich stanowisk,

Pozostałe osoby w milczeniu przysłuchują się całej dyskusji, mogą zabrać głos

tylko i wyłącznie siadając na pustym krześle Nie mają jednak prawa dyskusji,

po wypowiedzi wracają na swoje miejsce. Ponieważ w czasie tej debaty mogą

pojawić się różne dziwne poglądy bardzo ważne jest by temu wszystkiemu

przysłuchiwał się ksiądz i na koniec podsumował dyskusję i wyjaśnił ewentualne

wątpliwości.

Burza mózgów

Uczestnicy spotkania na dużej kartce papieru wypisują swoje myśli na dany

temat. Czynią to równocześnie w dowolnych miejscach kartki. Zapisany arkusz

ukazuje poglądy uczestników na dany temat ,a jednocześnie ukierunkowuje

dalszą rozmowę.

Dyskusja na papierze

Dzielimy grupę na 4-osobowe zespoły, którym przydzielamy arkusz papieru. W

środku wpisujemy hasło. Następnie poszczególne osoby, każda w innym rogu

kartki , pisze swoją opinię na dany temat. Obracamy kartkę i każdy dopisuje

się do tego co napisał poprzednik. Można uzupełniać, a nawet przeciwstawiać

się temu, co napisano wcześniej.


57

Analiza tekstu

Każdy z uczestników otrzymuje określony tekst. Zadaniem czytającego jest

podkreślenie zdań, z którymi się nie zgadza oraz tych , które wyrażają jego

pogląd na dany temat. Ważny jest odpowiedni dobór tekstu – najlepiej, aby

zawierał również kontrowersyjne poglądy. Można zaproponować także inne

kryteria podkreślania tekstu np. to co mnie najbardziej dotknęło, zaskoczyło,

to czego nie rozumiem, itp.

Porównanie

Prosimy uczestników, aby znaleźli odpowiednie porównanie dotyczące

omawianego pojęcia, np. modlitwa to zanurzanie się w Bogu. Wypowiedzi nie

komentujemy, ale dzielimy się nimi.

Rysunek

Kiedy omawiamy jakieś pojęcia np. wspólnota, Kościół, można zaproponować

uczestnikom przedstawienie danego zagadnienia w formie rysunku. Po

wykonaniu każdy przedstawia swoje dzieło i wyjaśnia co narysował i dlaczego.

Wskazane jest by na początku zabawy podkreślić, że najważniejsza jest treść

rysunku, a nie sposób jego wykonania.

Wspólne rysowanie

Uczestnicy dobierają się po dwie osoby. Każda para na wspólnym arkuszu

papieru, trzymając razem kredkę, rysuje: dom, drzewo, słońce ... . Później

uczestnicy pokazują rysunki i omawiają jak się przy tej grze czuli, kto

przewodził itd.

Puzzle

Dość długie zdanie, związane z tematem spotkania, wypisujemy tak, że każde

słowo znajduje się na osobnej kartce. Część słów rozkładamy na podłodze lub

stole w odpowiedniej kolejności, resztę rozdajemy pomiędzy uczestników,

których zadaniem jest ułożyć całość sentencji.

Biorę z sobą

Metoda polega na dzieleniu się w przykładowy sposób: „Umówiłem się na

spotkanie i biorę z sobą: Odrobinę humoru żeby ją rozśmieszyć, czystą


58

chusteczkę żeby nie płakała, dobre buty żeby spacer był długi, akceptacje

żeby dobrze się przy mnie czuła.

Cztery kąty

Uczestnicy stoją pośrodku sali. Prowadzący zadaje pytania i ukazuje cztery

możliwe odpowiedzi. Wybór polega na udaniu się do odpowiedniego kąta, np. co

najbardziej cenisz w przyjaźni: Prawdę wierność, zrozumienie czy

dyspozycyjność?

Skala odpowiedzi

Wygłaszamy zdanie związane z podjętym tematem, Uczestnicy wyrażają

swoją opinię ustawiając się w odpowiedniej odległości od określonego punktu,

(lub ustawiając jakieś przedmioty w odpowiedniej odległości od określonego

punktu na stole), – im dalej, tym ocena jest mniej pozytywna. Wybrane osoby

motywują swój wybór.

Trzy kolorowe kartki

Każdy uczestnik otrzymuje trzy kolorowe karteczki (zieloną, żółtą, i

czerwoną). Prowadzący stawia problem. Uczestnicy przy pomocy kartek

określają swój stosunek do niej, przez podniesienie kartek:

Czerwonej – nie zgadzam się

Żółtej - chcę zapytać

Zielonej – zgadzam się, popieram

Prowadzący wyznacza, na podstawie uniesionych kartek osoby mówiące.

5 z 25

Każdy z uczestników dostaje kartkę z 25 cechami np. dobrego animatora,

chrześcijanina, Po pewnym czasie zakreśla cechy, które uważa za

najważniejsze, nie więcej niż pięć. Następnie uczestnicy łączą się w 5 osobowe

grupy i każdy przedstawia i broni cechy przez siebie wybrane. Po takim

przedstawieniu i omówieniu grupa wybiera wspólnie 5 cech, które po dyskusji

uważa za najbardziej istotne. Po tym cechy wybrane przez poszczególne

grupy zostają zapisane na dużym arkuszu papieru lub tablicy. Następnie

wszyscy zebrani po krótkich wypowiedziach, , głosują na cechy, które uważają

za najważniejsze, powstają wspólnie wybrane cechy. Można też nie

przygotowywać cech lecz polecić uczestnikom by sami je wymyślili.


59

Program z mojego imienia

Każdy uczestnik pisze na kartce pionowo litery swojego imienia, dopisując do

każdej z nich wyraz , który stanowi jednocześnie program jego postępowania,

myślenia pragnień. W tej formie można rozwijać również kluczowe słowa

podjętego tematu, np.

D- dzielenie się

akceptacja

R- radość

Obrazki

Potrzebna jest duża liczba różnokolorowych zdjęć powycinanych z gazet:

sceny z życia, przedmioty, kwiaty, budynki, ulice, ludzie itp. Uczestnicy

wybierają zdjęcia, które np.:

- oddają pozytywną cechą twojego charakteru

- najlepiej określają twojego przyjaciela

- obrazują twój pogląd na życie

Wybór należy uzasadnić.

List

Piszemy list do swojego przyjaciela, dzieląc się z nim w formie osobistej

refleksji, odkryciami i myślami, które są związane z tematem spotkania. Po

napisaniu wszyscy odczytujemy swoje listy.

Pantomima

Wybieramy w miarę krótkie cytaty z Pisma Świętego, przysłowia, zdania na

określany przez nas temat. Dzielimy grupę na mniejsze zespoły, z których

każdy ma przedstawić podany tekst w formie pantomimy, scenki z życia.

Przykład:

Gal 5, 22-23 – owoce Ducha Świętego. Dzielimy grupę na czteroosobowe

zespoły, z których każdy ma za zadanie przedstawić jeden z owoców Ducha

Świętego. Po przygotowaniu i przedstawieniu przez zespół reszta zgaduje co

było przedstawiane.

Pytania - odpowiedzi


60

Przygotowujemy kartki z różnymi pytaniami, które układamy na stole lub

podłodze. Następnie któryś z uczestników losuje jedną kartkę i po

przeczytaniu pytania wybiera osobę, która ma na nie odpowiedzieć

(wręczając karteczkę). Ta osoba po udzieleniu odpowiedzi sama losuje pytanie

i zabawa toczy się dalej.

Wędrująca kartka

Wszyscy uczestnicy siadają w kręgu. Każdy na karteczce pisze pytanie,

związane z danym tematem lub nurtującym go problemem (nie wolno zdradzić

kto będzie na nie odpowiadał). Po napisaniu na dany znak przekazujemy sobie

kartki (podkład muzyczny), aż do momentu „stop”. Następnie każdy z

uczestników , po namyśle odpowiada na problem, który jest zawarty na kartce,

którą aktualnie trzyma.

Drama

Wybieramy określony tekst, fragment Pisma Świętego, wydarzenie lub

przysłowie obrazujące omawiany temat. Na kartkach wypisujemy osoby i

przedmioty, znajdujące się w tekście. Uczestnicy losują kartki, a następnie

wczuwają się w wylosowaną postać czy przedmiot. Po odegraniu scenki lub

jedynie po ponownym odczytaniu tekstu, wszyscy siadają w kręgu i dzielą się

przeżyciami dot. swojej roli

Licytacja

Dzielimy uczestników na dwie grupy każda z nich wybiera swojego

przedstawiciela , który będzie miał prawo głosu (cała grupa ma tylko głos

doradczy). Prowadzący wybiera interesującą go dziedzinę i prosi o

zapisywanie na kartce lub tablicy haseł związanych z tą dziedziną. Wygrywa

ta grupa, która wciągu określonego czasu poda jak najwięcej tych haseł.


61

8. ZAJĘCIA PRAKTYCZNO – TECHNICZNE

8.1. Formy i rodzaje zajęć praktyczno – technicznych

Czym są zajęcia praktyczno – techniczne?

To wszystkie celowe działania własne uczestników zmierzające do wykonania

wytworu – plastycznego, technicznego, użytkowego lub zdobniczego.

Działania: twórcze i odtwórcze

Cele zajęć praktyczno – technicznych:

zdobywanie konkretnej wiedzy i umiejętności

rozwijanie swoich zdolności

odkrywanie nowych zainteresowań

nauka zaradności, przedsiębiorczości i rzetelności

nauka szacunku dla ludzkiej pracy

sprawdzenie swoich możliwości.

Zadania zajęć praktyczno – technicznych:

Zabawa

Integracja

Uzupełnianie i wspomaganie innych form zajęć kolonijnych i obozowych

Rozwijanie twórczego myślenia

Rozwój estetyczny

Formy zajęć praktyczno – technicznych:

Zajęcia indywidualne

Zajęcia grupowe

Praca zespołowa

Praca zróżnicowana

Zajęcia specjalistyczne i specyficzne

Rodzaje zajęć praktyczno – technicznych:

Zajęcia plastyczne – malowanie, rysowanie, lepienie itp.

Zajęcia techniczne – wytwarzanie rzeczy potrzebnych i użytecznych

Zabawy dydaktyczne – nauka poprzez własną działalność manualną

Zabawy integracyjne – plastyczno-techniczne

Prace dekoracyjne i zdobnicze


62

Przykłady zajęć:

Majsterkowanie – pionierka obozowa

Dekoracje okolicznościowe

Zdobnicwo obozowe

Stroje i rekwizyty

Pamiątki

Prace plastyczne

8.2. Prace dekoracyjne i zdobnicze

Pionierka – kilka rad:

Podstawą są sprawne narzędzia pracy. Jeśli nie potrafisz naostrzyć

i oprawić siekiery tak, aby nie spadała przez 10 dni, to naucz się albo oddaj

to w ręce fachowca, nawet za opłatą.

Pomaluj narzędzia jaskrawymi kolorami, aby łatwiej było je dostrzec.

Naucz chłopaków odkładania narzędzi na miejsce nie tylko po skończonym

dniu pracy, ale też po każdej czynności – to też jest wychowanie

gospodarcze.

Wyznacz plac do cięcia i zaciosywania żerdzi, abyś potem nie zbierał

wiórów po całym obozie. Na ziemi warto też położyć starą płachtę – ułatwia

zbieranie wiórów.

Zrób przed obozem ćwiczenia dla żółtodziobów, wykonajcie modelową

prycz i półkę, naucz wbijać gwoździe, robić zaciosy, ociosywać żerdzie. To

ci zaprocentuje na pionierce

Używaj kartki i ołówka. Narysuj projekt, wytłumacz co i jak ma być

zrobione i dopiero bierzcie się do pracy.

Używaj najpierw mózgu potem rąk,

Przypomnij sobie ,po co ludzie wymyślili miarę zwijaną, kątomierz,

poziomnice i po co harcerz ma znać wymiary swojego ciała, nosić sznurek

w kieszeni.

Nie prowadź żadnych spóźnionych prac po zmroku. W nikłym świetle latarki

łatwiej tylko o wypadek. Jeśli już trzeba coś nadgonić, wstańcie

następnego dnia wcześniej. Staraj się jednak tak planować ,by plan prac

nie był napięty – zaplanuj przerwy, rezerwę czasową.

Staraj się w kręgu rady podzielić zadania miedzy zastępy podług ich sił.

Podziel prace na etapy, wcześniejsze ich wykonanie nagradzaj.


63

8.3. Indywidualne zainteresowania uczestników, rozwój zainteresowań

uczestników

Popularyzowanie wiedzy i umiejętności technicznych:

Wycieczki mające w programie zwiedzanie nowoczesnych zakładów pracy,

pokazywanie i objaśnianie sposobu funkcjonowania linii technologicznych

oraz wystawy gotowych wyrobów.

Spotkania z ludźmi obcującymi z techniką w swojej pracy zawodowej –

inżynierami, elektronikami, informatykami ale również rzemieślnikami.

Konkursy, zgaduj-zgadule, quizy na temat wynalazków technicznych oraz

obserwowanym przez uczestników postępie w tym zakresie.

Rozwój zainteresowań uczestników:

Udostępnianie nowych dziedzin działalności twórczej

Pokazywanie nowych ciekawych form i możliwości wykorzystania

dostępnych materiałów

Rozwijanie zainteresowań

Pozwolenie na własną eksploracje twórczą

Rozwijanie twórczego myślenia

Zajęcia specjalistyczne:

Mogą one być zasadniczym celem programowym placówki (są przecież obozy

czy kolonie o bardzo wyspecjalizowanym charakterze, np. kolonie językowe,

muzyczne, folklorystyczne i wiele innych). Zajęcia specjalistyczne mogą być

realizowane w różnych formach np. zajęcia mające charakter minikonkursu na

najciekawsze zdjęcie wykonane w okolicy placówki.

Techniczny tor przeszkód:

START

ROWER - zadanie: założyć koło do roweru i jechać nim do kolejnych

punktów toru przeszkód (oceniamy czas i poprawność założenia koła

punktując to zadanie np. w skali od 1 do 10 pkt)

PIŁKA I DRZEWO – zadanie: utnij krążek (polano o jednakowej grubości

dla wszystkich, ocena zależna od czasu – od 1 do 5 pkt


64

MŁOTEK – zadanie: wbić w deskę gwóźdź (np. 4-calowy) uderzając

młotkiem dwukrotnie (ocena – 5 pkt, każde następne uderzenie 1 pkt mniej)

TELEFON KOMÓRKOWY– zadanie: wyślij sms z informacją o przeszkodzie

na drodze np. kłoda (ocena zależna od czasu – od 1 do 5 pkt)

KUCHNIA POLOWA – zadanie: z leżących elementów zbuduj kuchnię

polową (oceniamy czas i funkcjonalność zbudowanej kuchni, punkty od 1

do 10)

LATARKA - zadanie: zamontuj baterię i zasygnalizuj koniec jazdy

(ocena od 1 do 5 pkt)

META

pwd. Ewa Krakowiak


65

9. BEZPIECZEŃSTWO ŻYCIA I ZDROWIA UCZESTNIKÓW WYPOCZYNKU

9.1. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia


kąpiących się i uprawniających sporty wodne. (Dz. U. z dnia 7 czerwca 1997 r. Nr

57, poz. 358) wraz z załącznikami


66

10. ZAŁĄCZNIKI

10.1. Rozporządzenie z 21 stycznia 1997r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ

z dnia 21 stycznia 1997 r.

w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci

i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania.

Na podstawie art. 92a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

(Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496) zarządza się, co następuje:

§ 1. Organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej są obowiązani do zapewnienia bezpiecznych

warunków wypoczynku i właściwej opieki wychowawczej. Organizatorzy wypoczynku są również zobowiązani

zatrudniać odpowiednio przygotowaną kadrę pedagogiczną.

§ 2. Organizatorami wypoczynku mogą być szkoły i placówki, osoby prawne i fizyczne, a także jednostki

organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

§ 3. 1. Wypoczynek może być organizowany w formach wypoczynku wyjazdowego (np. kolonie, obozy,

zimowiska) i formach wypoczynku w miejscu zamieszkania (np. półkolonie, wczasy w mieście), zwanych dalej

"placówkami wypoczynku".

2. Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy nie może przekraczać 20

osób, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, jeżeli przepisy w sprawie ogólnych warunków bezpieczeństwa i higieny nie

stanowią inaczej.

3. W przypadku dzieci do 10 roku życia liczba uczestników pozostających pod opieką jednego wychowawcy nie

może przekraczać 15 osób.

4. Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy ulega zmniejszeniu, jeżeli

uczestnikami są dzieci i młodzież niepełnosprawna wymagająca stałej opieki lub pomocy. Zmniejszenie liczby

uczestników następuje w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności.

§ 4. Wysokość opłat wnoszonych przez uczestników ustala organizator wypoczynku.

§ 5. Pierwszeństwo w korzystaniu z różnych form wypoczynku, finansowanych z budżetu państwa, mają dzieci:

1) będące sierotami, wychowankowie domów dziecka oraz innych placówek opiekuńczo-wychowawczych, a także

rodzin zastępczych,

2) z rodzin wielodzietnych, żyjących w trudnych warunkach materialnych,

3) z zaburzeniami somatycznymi potwierdzonymi zaświadczeniem lekarskim i zamieszkujące w środowisku

ekologicznie zagrożonym.

§ 6. 1. Placówka wypoczynku może podjąć działalność po przedstawieniu przez organizatora wypoczynku

kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na lokalizację placówki:

1) karty kwalifikacyjnej obiektu (nie dotyczy obozów wędrownych oraz form wypoczynku organizowanych poza

granicami Rzeczypospolitej Polskiej),

2) danych dotyczących kwalifikacji pracowników pedagogicznych i kierownika placówki wypoczynku, a także

informacji o kwalifikacjach pracowników medycznych przewidzianych do zatrudnienia,

3) informacji na temat formy wypoczynku, liczby turnusów, czasu ich trwania oraz liczby uczestników,


67

4) programu pracy z dziećmi i młodzieżą,

5) w przypadku obozów wędrownych - przebiegu trasy.

2. Organizator wypoczynku poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej składa dokumenty, o których mowa w ust. 1

pkt 2-5, kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania organizatora.

3. Organizator wypoczynku składa dokumenty, o których mowa w ust. 1, nie później niż na 14 dni przed

terminem rozpoczęcia działalności placówki wypoczynku.

4. Kurator oświaty, o którym mowa w ust. 1 i 2, wydaje organizatorowi wypoczynku spełniającemu wymagania

określone w ust. 1 zaświadczenie o zgłoszeniu placówki wypoczynku.

5. Kurator oświaty, o którym mowa w ust. 1, przesyła kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na miejsce

siedziby lub zamieszkania organizatora wypoczynku informację o zgłoszonych placówkach w terminie 14 dni od

dnia zgłoszenia.

6. Wzór karty kwalifikacyjnej, o której mowa w ust. 1 pkt 1, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 7. 1. Organy prowadzące szkoły lub dyrektorzy szkół upoważnieni przez te organy mogą udostępniać na

potrzeby placówek wypoczynku obiekty szkolne oraz urządzenia i tereny.

2. Zasady i warunki użytkowania obiektów szkolnych oraz urządzeń i terenów ustalane są w formie umowy

pomiędzy ich dysponentem a organizatorem wypoczynku.

§ 8. 1. Obiekt przeznaczony na placówkę wypoczynku musi spełniać wymogi dotyczące bezpieczeństwa i higieny

określone odrębnymi przepisami, a w przypadku organizacji wypoczynku dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej

obiekt musi być ponadto dostosowany do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności

uczestników wypoczynku.

2. Żywienie uczestników wypoczynku powinno odbywać się zgodnie z zasadami higieny oraz racjonalnego

żywienia określonymi w odrębnych przepisach.

§ 9. 1. Organizator wypoczynku zobowiązany jest zapewnić uczestnikom wypoczynku bezpieczne i higieniczne

warunki w czasie ich pobytu w placówce.

2. Uczestnicy wypoczynku korzystają z wyznaczonych kąpielisk pod opieką wychowawcy i przynajmniej jednego

ratownika z odpowiednimi kwalifikacjami.

3. Warunki korzystania z kąpieli, organizacji kąpielisk oraz organizowania wycieczek górskich i krajoznawczo-

turystycznych określają odrębne przepisy.

4. W razie wypadków uczestników wypoczynku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w razie

wypadków w szkołach i placówkach publicznych.

5. Zasady organizowania opieki medycznej nad uczestnikami wypoczynku określają odrębne przepisy.

§ 10. 1. Uczestnicy przyjmowani są do placówek wypoczynku, organizowanych w formie wyjazdowej, na

podstawie karty kwalifikacyjnej.

2. Wzór karty kwalifikacyjnej uczestnika placówki wypoczynku określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 11. 1. Placówką wypoczynku kieruje nauczyciel, czynny instruktor harcerski od stopnia podharcmistrza włącznie

lub inna osoba, posiadająca co najmniej trzyletni staż pracy opiekuńczo-wychowawczej lub dydaktyczno-

wychowawczej, spełniająca warunki określone w § 12 ust. 2. Przepis § 12 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

2. Nauczyciel, czynny instruktor harcerski lub inna osoba, o których mowa w ust. 1, muszą posiadać

zaświadczenie o ukończeniu kursu dla kierowników placówek wypoczynku obejmującego program stanowiący

załącznik nr 3 do rozporządzenia.


68

3. Obowiązek posiadania zaświadczenia, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy osób zajmujących stanowiska

kierownicze w publicznych szkołach i placówkach.

4. Do obowiązków kierownika placówki wypoczynku należy w szczególności:

1) kierowanie placówką wypoczynku zgodnie z obowiązującymi przepisami,

2) opracowywanie planu pracy oraz rozkładu dnia placówki wypoczynku i kontrola ich realizacji,

3) ustalenie i przydzielenie szczegółowego zakresu czynności poszczególnym pracownikom,

4) kontrola wykonywania obowiązków przez pracowników,

5) zapewnienie uczestnikom placówki wypoczynku właściwej opieki i warunków bezpieczeństwa od momentu

przejęcia ich od rodziców (prawnych opiekunów) do czasu ponownego przekazania rodzicom (prawnym

opiekunom),

6) zapewnienie odpowiednich warunków zdrowotnych w placówce wypoczynku zgodnie z obowiązującymi

przepisami w zakresie stanu sanitarnego pomieszczeń i otoczenia,

7) na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) informowanie o zachowaniu dzieci i młodzieży oraz ich stanie

zdrowia,

8) nadzór nad przestrzeganiem zasad racjonalnego żywienia.

§ 12. 1. W placówkach wypoczynku wychowawcami mogą być:

1) nauczyciele,

2) studenci szkół wyższych kierunków i specjalności, których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne, po

odbyciu odpowiedniego przeszkolenia,

3) słuchacze kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów językowych, po odbyciu odpowiedniego

przeszkolenia,

4) osoby posiadające zaświadczenia o ukończeniu kursu dla wychowawców kolonijnych, obejmującego program

określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia,

5) instruktorzy harcerscy od stopnia przewodnika włącznie,

6) przodownicy turystyki kwalifikowanej oraz instruktorzy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego,

7) trenerzy i instruktorzy sportowi.

2. Osoby wymienione w ust. 1 pkt 4-7, podejmujące pracę wychowawcy w placówkach wypoczynku, powinny

spełniać następujące warunki:

1) mieć ukończone 18 lat życia,

2) posiadać co najmniej średnie wykształcenie, z zastrzeżeniem ust. 3,

3) posiadać odpowiednie warunki zdrowotne, potwierdzone zaświadczeniem lekarskim,

4) posiadać predyspozycje do pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą.

3. Warunek określony w ust. 2 pkt 2 nie dotyczy instruktorów harcerskich, o których mowa w ust. 1 pkt 5,

pełniących funkcję wychowawcy w placówkach wypoczynku prowadzonych przez organizacje harcerskie.

4. Do obowiązków wychowawcy w placówce wypoczynku należy w szczególności:

1) zapoznanie się z kartami kwalifikacyjnymi uczestników wypoczynku,

2) prowadzenie dziennika zajęć, którego wzór stanowi załącznik nr 5 do rozporządzenia,

3) opracowywanie planów pracy wychowawczej grupy,

4) organizowanie zajęć zgodnie z rozkładem dnia,

5) sprawowanie opieki nad uczestnikami grupy w zakresie higieny, zdrowia, wyżywienia oraz innych czynności

opiekuńczych,


69

6) zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom grupy,

7) prowadzenie innych zajęć zleconych przez kierownika placówki wypoczynku.

§ 13. Kierownik lub przynajmniej jeden z wychowawców placówki wypoczynku organizowanej poza granicami

Rzeczypospolitej Polskiej powinien znać język obcy w stopniu umożliwiającym porozumienie się w kraju

docelowym.

§ 14. Kursy, o których mowa w § 11 ust. 2 oraz w § 12 ust. 1 pkt 4, mogą być organizowane przez kuratoria

oświaty i placówki doskonalenia nauczycieli, a także osoby prawne i fizyczne za zgodą i pod nadzorem kuratora

oświaty.

§ 15. Nadzór nad placówkami wypoczynku sprawuje właściwy ze względu na miejsce lokalizacji placówki kurator

oświaty.

§ 16. 1. W razie stwierdzenia prowadzenia placówki wypoczynku niezgodnie z obowiązującymi przepisami,

a w szczególności stwierdzenia warunków zagrażających zdrowiu lub bezpieczeństwu uczestników placówki, organ

sprawujący nadzór nad placówką może zawiesić funkcjonowanie placówki lub - w przypadku otrzymania wniosku

odpowiedniego organu- zlikwidować placówkę. W tym przypadku organizator wypoczynku jest obowiązany

przenieść uczestników do innego obiektu, spełniającego warunki wymagane odrębnymi przepisami, lub zapewnić

uczestnikom niezwłoczny powrót do miejsca zamieszkania.

2. Organ sprawujący nadzór nad placówką wypoczynku zawiadamia o zawieszeniu funkcjonowania lub likwidacji

placówki kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania organizatora wypoczynku.

§ 17. Formę gospodarki finansowej placówki wypoczynku określa jej organizator.

§ 18.Traci moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 lipca 1993 r. w sprawie rodzajów, organizacji

i zasad działania publicznych placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej (Dz. U. Nr 67, poz. 323

i z 1994 r. Nr 101, poz. 494).

§ 19. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 marca 1997 r.

Minister Edukacji Narodowej:J.J. Wiatr

Przytoczony tekst nie zawiera załączników, gdyż wszystkie zostały zmienione przez rozporządzenie z 9 grudnia 2009r.


70

10.2. Rozporządzenie z 9 grudnia 2009r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ1)

z dnia 9 grudnia 2009 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków,

jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej,

a także zasad jego organizowania i nadzorowania

Na podstawie art. 92a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,

poz. 2572, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie

muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania

i nadzorowania (Dz. U. Nr 12, poz. 67 i Nr 18, poz. 102) wprowadza się następujące zmiany:

1) w § 3 uchyla się ust. 1;

2) § 6 otrzymuje brzmienie:

"§ 6. 1. Organizator wypoczynku może zorganizować wypoczynek po przedstawieniu kuratorowi oświaty,

właściwemu ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania organizatora, zgłoszenia wypoczynku, którego wzór

określa załącznik nr 1 do rozporządzenia, zawierającego:

1) dane dotyczące organizatora wypoczynku,

2) informację na temat formy wypoczynku, czasu trwania wypoczynku i liczby uczestników wypoczynku,

3) dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych lub wolontariuszy i kierownika wypoczynku,

4) informację na temat programu pracy z dziećmi i młodzieżą,

5) informację na temat rodzaju zakwaterowania, miejsca wypoczynku i opieki medycznej podczas

wypoczynku,

6) w przypadku obozów wędrownych - informację na temat przebiegu trasy obozu wędrownego.

2. Do zgłoszenia wypoczynku, o którym mowa w ust. 1, organizator wypoczynku dołącza:

1) w przypadku organizowania wypoczynku w obiekcie hotelarskim lub innym obiekcie, w którym są

świadczone usługi hotelarskie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia

2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U.

z 2006 r. Nr 22, poz. 169) - kopię wydanej właścicielowi, zarządcy lub użytkownikowi obiektu opinii właściwej

miejscowo komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej lub protokołu okresowej kontroli

Państwowej Straży Pożarnej, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia,

2) w przypadku organizowania wypoczynku w obiekcie używanym okazjonalnie do wypoczynku:

a) szkic poszczególnych pomieszczeń obiektu, z określeniem ich funkcji, zawierający szkic pomieszczenia do

spania, stołówki i pomieszczeń do zajęć wychowawczo-rekreacyjnych,

b) kopię wydanej właścicielowi, zarządcy lub użytkownikowi obiektu opinii właściwej miejscowo komendy

powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej lub protokołu okresowej kontroli Państwowej Straży Pożarnej,

w zakresie spełnienia przez obiekt wymagań przeciwpożarowych,

3) w przypadku organizowania wypoczynku bez stałej infrastruktury komunalnej, w szczególności obozów pod

namiotami:


71

a) szkic sposobu zagospodarowania terenu przeznaczonego na obóz, zawierający szkic rozmieszczenia

poszczególnych części obozu: mieszkalnej, żywieniowej, zespołu służby zdrowia, umywalni, ustępów,

b) kopię wydanej właścicielowi, zarządcy lub użytkownikowi obiektu lub terenu opinii właściwej miejscowo

komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej lub protokołu okresowej kontroli Państwowej Straży

Pożarnej, w zakresie spełnienia przez obiekt lub teren wymagań przeciwpożarowych.

3. W przypadku organizowania wypoczynku poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz wypoczynku

trwającego do 5 dni, organizowanego dla nie więcej niż 25 uczestników, organizator wypoczynku może

zorganizować wypoczynek po przedstawieniu kuratorowi oświaty, właściwemu ze względu na miejsce siedziby lub

zamieszkania organizatora, zgłoszenia wypoczynku, którego wzór określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

4. Organizator wypoczynku przedstawia kuratorowi oświaty zgłoszenie wypoczynku, o którym mowa w ust. 1

i 3, w wersji papierowej i elektronicznej, począwszy od dnia 1 marca i 1 października odpowiednio w przypadku

wypoczynku organizowanego w okresie ferii letnich i ferii zimowych, nie później jednak niż na 21 dni przed

terminem rozpoczęcia wypoczynku."

3) po § 6 dodaje się § 6a-6d w brzmieniu:

"§6a. 1. W przypadku stwierdzenia braków lub nieprawidłowości w zgłoszeniu wypoczynku, o którym mowa

w § 6 ust. 1 i 3, kurator oświaty niezwłocznie wzywa organizatora wypoczynku do ich uzupełnienia lub

poprawienia w wyznaczonym terminie.

2. Zgłoszenie wypoczynku poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia.

§ 6b. 1. Kurator oświaty, właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania organizatora wypoczynku,

w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania zgłoszenia wypoczynku, o którym mowa w § 6 ust. 1 i 3, wydaje

organizatorowi wypoczynku zaświadczenie o zgłoszeniu wypoczynku.

2. Niezwłocznie po wydaniu zaświadczenia o zgłoszeniu wypoczynku, kurator oświaty, o którym mowa w ust.

1, przesyła kuratorowi oświaty, państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu i komendantowi

powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej, właściwym ze względu na miejsce lokalizacji

wypoczynku, wersję elektroniczną zgłoszenia wypoczynku, o którym mowa w § 6 ust. 1 i3, wraz z załącznikami

wymienionymi w § 6 ust. 2, nie ujawniając:

1) w przypadku gdy organizatorem wypoczynku jest osoba fizyczna - numeru PESEL,

2) danych dotyczących kwalifikacji kierownika wypoczynku zawartych w części A.5 załącznika nr 1 do

rozporządzenia,

3) danych zawartych w części A.6 załącznika nr 1 do rozporządzenia,

4) danych dotyczących kwalifikacji kierownika wypoczynku oraz danych dotyczących wychowawców,

zawartych w części 4 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

§ 6c. 1. Niezwłocznie po wydaniu zaświadczenia o zgłoszeniu wypoczynku, kurator oświaty, o którym mowa w

§ 6b ust. 1, podaje do publicznej wiadomości informację o wydanych zaświadczeniach o zgłoszeniu wypoczynku

poprzez umieszczenie w publicznej bazie następujących danych:

1) w przypadku gdy organizatorem wypoczynku jest szkoła, placówka, osoba prawna, jednostka organizacyjna

nie-posiadająca osobowości prawnej - numeru zaświadczenia o zgłoszeniu wypoczynku, nazwy organizatora

wypoczynku i jego danych teleadresowych (adres siedziby, numery telefonów i faksów, adresy poczty

elektronicznej), liczby uczestników wypoczynku, terminu i miejsca lokalizacji wypoczynku (miejscowość, powiat

i województwo),


72

2) w przypadku gdy organizatorem wypoczynku jest osoba fizyczna - numeru zaświadczenia o zgłoszeniu

wypoczynku, liczby uczestników wypoczynku, terminu i miejsca lokalizacji wypoczynku (miejscowość, powiat

i województwo), z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Kurator oświaty ujawnia imię i nazwisko organizatora wypoczynku oraz jego dane teleadresowe (adres

zamieszkania oraz adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zamieszkania, numery telefonów i faksów,

adresy poczty elektronicznej) na pisemny wniosek zainteresowanych.

3. Dane zawarte w publicznej bazie danych, o której mowa w ust. 1, oraz zasobach informatycznych

kuratorów oświaty i służb, o których mowa w § 6b ust. 2, są usuwane corocznie w dniach 30 września i 31 marca

odpowiednio w przypadku wypoczynku organizowanego w okresie ferii letnich i ferii zimowych.

§ 6d. Organizator wypoczynku niezwłocznie informuje kuratora oświaty, właściwego ze względu na miejsce

siedziby lub zamieszkania organizatora wypoczynku, o zmianach okoliczności objętych zgłoszeniem wypoczynku,

o którym mowa § 6 ust. 1 i 3, lub załącznikami wymienionymi w § 6 ust. 2."

4) w § 8 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Obiekt albo teren, w którym ma być zorganizowany wypoczynek, musi spełniać wymogi dotyczące

bezpieczeństwa, ochrony przeciwpożarowej, warunków higieniczno-sanitarnych oraz ochrony środowiska

określonych przepisami o ochronie przeciwpożarowej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ochronie środowiska,

a w przypadku organizacji wypoczynku z udziałem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej - obiekt musi być ponadto

dostosowany do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności uczestników wypoczynku."

5) w § 9 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Organizator wypoczynku jest obowiązany zapewnić uczestnikom wypoczynku bezpieczne i higieniczne

warunki w czasie wypoczynku."

6) § 10-12 otrzymują brzmienie:

"§ 10. 1. Uczestnicy wypoczynku, w celu wzięcia udziału w wypoczynku, składają organizatorowi wypoczynku

karty kwalifikacyjne.

2. Wzór karty kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

§ 11. 1. Wypoczynkiem kieruje nauczyciel, czynny instruktor harcerski w stopniu co najmniej podharcmistrza

lub inna osoba, posiadająca co najmniej trzyletni staż pracy opiekuńczo-wychowawczej lub dydaktyczno-

wychowawczej, spełniająca warunki określone w § 12 ust. 2. Przepis § 12 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

2. Nauczyciel, czynny instruktor harcerski lub inna osoba, o których mowa w ust. 1, muszą posiadać

zaświadczenie o ukończeniu kursu dla kierowników wypoczynku obejmującego program stanowiący załącznik nr 4

do rozporządzenia.

3. Obowiązek posiadania zaświadczenia, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy osób zajmujących stanowiska

kierownicze w szkołach i placówkach.

4. Do obowiązków kierownika wypoczynku należy w szczególności:

1) kierowanie wypoczynkiem zgodnie z obowiązującymi przepisami,

2) opracowywanie planu pracy oraz rozkładu dnia wypoczynku i kontrola ich realizacji,

3) ustalenie i przydzielenie szczegółowego zakresu czynności poszczególnym pracownikom,

4) kontrola wykonywania obowiązków przez pracowników,

5) zapewnienie uczestnikom wypoczynku właściwej opieki i warunków bezpieczeństwa od momentu przejęcia

ich od rodziców (prawnych opiekunów) do czasu ponownego przekazania rodzicom (prawnym opiekunom),


73

6) zapewnienie odpowiednich warunków zdrowotnych i higieniczno-sanitarnych w miejscu wypoczynku

zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie stanu sanitarnego pomieszczeń i otoczenia,

7) informowanie o zachowaniu dzieci i młodzieży oraz ich stanie zdrowia - na wniosek rodziców (prawnych

opiekunów),

8) zapewnienie zróżnicowanej diety uczestnikom wypoczynku,

9) przechowywanie dostarczonych przez organizatora wypoczynku kopii dokumentów poświadczających

kwalifikacje pracowników pedagogicznych lub wolontariuszy.

§ 12. 1. Wychowawcami w różnych formach wypoczynku mogą być:

1) nauczyciele,

2) studenci szkół wyższych kierunków i specjalności, których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne,

po odbyciu odpowiedniego przeszkolenia,

3) słuchacze kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów językowych, po odbyciu odpowiedniego

przeszkolenia,

4) osoby posiadające zaświadczenia o ukończeniu kursu dla wychowawców kolonijnych, obejmującego

program określony w załączniku nr 5 do rozporządzenia,

5) instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej przewodnika,

6) przodownicy turystyki kwalifikowanej oraz instruktorzy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-

Krajoznawczego,

7) trenerzy i instruktorzy sportowi.

2. Osoby wymienione w ust. 1 pkt 4-7 powinny spełniać następujące warunki:

1) mieć ukończone 18 lat życia,

2) posiadać co najmniej średnie wykształcenie, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Warunek określony w ust. 2 pkt 2 nie dotyczy instruktorów harcerskich, o których mowa w ust. 1 pkt 5,

pełniących funkcję wychowawcy w formach wypoczynku prowadzonych przez organizacje harcerskie.

4. Do obowiązków wychowawcy należy w szczególności:

1) zapoznanie się z kartami kwalifikacyjnymi uczestników wypoczynku,

2) prowadzenie dziennika zajęć, którego wzór stanowi załącznik nr 6 do rozporządzenia,

3) opracowywanie planów pracy wychowawczej grupy,

4) organizowanie zajęć zgodnie z rozkładem dnia,

5) sprawowanie opieki nad uczestnikami grupy w zakresie higieny, zdrowia, wyżywienia oraz innych czynności

opiekuńczych,

6) zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom grupy,

7) prowadzenie innych zajęć zleconych przez kierownika wypoczynku."

7) po § 12 dodaje się § 12a w brzmieniu:

"§ 12a. Organizatorzy wypoczynku są obowiązani przechowywać kopie dokumentów poświadczających

kwalifikacje pracowników pedagogicznych i kierownika wypoczynku."

8) § 15 i 16 otrzymują brzmienie:

"§ 15. Nadzór nad wypoczynkiem sprawuje kurator oświaty właściwy ze względu na miejsce lokalizacji

wypoczynku.

§ 16. 1. W razie stwierdzenia prowadzenia wypoczynku niezgodnie z obowiązującymi przepisami,

a w szczególności stwierdzenia warunków zagrażających zdrowiu lub bezpieczeństwu uczestników wypoczynku,


74

organ sprawujący nadzór nad wypoczynkiem może zawiesić prowadzenie wypoczynku przez organizatora

wypoczynku lub - w przypadku otrzymania wniosku odpowiedniego organu -zdecydować o zakończeniu

prowadzenia wypoczynku przez organizatora wypoczynku. W tym przypadku organizator wypoczynku jest

obowiązany przenieść uczestników do innego obiektu, spełniającego warunki wymagane odrębnymi przepisami,

lub zapewnić uczestnikom niezwłoczny powrót do miejsca zamieszkania.

2. Organ sprawujący nadzór nad wypoczynkiem zawiadamia o zawieszeniu lub zakończeniu prowadzenia

wypoczynku przez organizatora wypoczynku kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce siedziby lub

zamieszkania organizatora wypoczynku."

9) uchyla się § 17;

10) dotychczasowe załączniki nr 1-5 otrzymują brzmienie określone w załącznikach nr 1-5 do niniejszego

rozporządzenia;

11) dodaje się załącznik nr 6 w brzmieniu określonym w załączniku nr 6 do niniejszego rozporządzenia.

§ 2. 1. Organizatorom wypoczynku, którzy przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia złożyli

dokumenty w celu zgłoszenia placówki wypoczynku, kurator oświaty wydaje zaświadczenie o zgłoszeniu placówki

wypoczynku zgodnie z dotychczasowymi przepisami.

2. Organizowanie placówek wypoczynku przez organizatorów wypoczynku, o których mowa w ust. 1, oraz

nadzór nad tymi placówkami wypoczynku odbywa się na dotychczasowych zasadach.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 marca 2010 r.

Minister Edukacji Narodowej: K. Hall

1)Minister Edukacji Narodowej kieruje działem administracji rządowej - oświata i wychowanie, na podstawie § 1

ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu

działania Ministra Edukacji Narodowej (Dz. U. Nr 216, poz. 1591).

2)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr 281,

poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i

Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273,

Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292, z 2008 r. Nr 70, poz.

416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 235, poz. 1618 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206, Nr 56,

poz. 458 i Nr 157, poz. 1241.


75

Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 9 grudnia 2009 r. (poz. 1696)

Załącznik nr 1


76


77


78


79


80


81


82

Załącznik nr 2


83


84

Załącznik nr 3


85


86


87

Załącznik nr 4

PROGRAM KURSU INSTRUKTAŻOWEGO DLA KIEROWNIKÓW WYPOCZYNKU

Lp. Temat Liczba

godzin Formy realizacji

1 Planowanie pracy wychowawczej

1 wykłady

1 dwiczenia

2 Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży:

- podział na grupy

- wybór samorządu

- rada kolonii -obozu

- rozkład dnia

- rada wychowawców

1 wykłady

1 dwiczenia

3 Bezpieczeostwo życia i zdrowia uczestników:

obowiązujące przepisy:

- podczas przejazdu na miejsce wypoczynku

- w czasie trwania wypoczynku

-przeciwpożarowe

- w czasie kąpieli

- w czasie poruszania się po drogach

- w czasie wycieczek (pieszych, rowerowych, autokarowych,

górskich, spływów kajakowych)

- normy żywienia

- abc ratownictwa przedmedycznego (pierwsza pomoc)

- zasady obsługi urządzeo elektrycznych

2 wykłady

1 dwiczenia

4 Organizacja pracy kierownika wypoczynku z personelem

pedagogicznym i administracyjno-obsługowym 1 wykłady

5 Prowadzenie dokumentacji wypoczynku

- obowiązujące przepisy:

1 wykłady

1 dwiczenia

Razem

6 wykłady

4 dwiczenia

10 godzin

Załącznik nr 5

PROGRAM KURSU PRZYGOTOWAWCZEGO DLA KANDYDATÓW NA WYCHOWAWCÓW WYPOCZYNKU

Lp. Temat Liczba

godzin

Formy realizacji

1 Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży:

- koordynacyjna rola władz oświatowych

- formy wypoczynku

- organizatorzy wypoczynku

- podstawy prawne i obowiązujące przepisy

2 wykłady

2 Organizacja zajęd w czasie trwania wypoczynku:

- rada wychowawców

- grupa jako zespół wychowawczy

- organizacjażycia, rozkład dnia

- regulamin uczestnika

2 wykłady


88

3 Planowanie pracy wychowawczo-opiekuoczej:

- opracowanie planu wychowawczego grupy

- metody i formy realizacji planów wychowawczych

- dokumentacja wychowawcy

2 wykłady

1 dwiczenia

4 Obowiązki wychowawcy grupy 2 wykłady

5 Wychowanie fizyczne i sport:

- cele i zadania wychowania fizycznego

- masowa nauka pływania

- gry i zabawy ruchowe

- zajęcia z gier zespołowych

-lekkoatletyka

- olimpiady sportowe itp.

1 wykłady

5 dwiczenia

6 Turystyka i krajoznawstwo:

- cele i zadania turystyki i krajoznawstwa w pracy wychowawczej w

trakcie wypoczynku

- organizacja wycieczek

- organizacja biwaków

- gry terenowe itp.

1 wykłady

4 dwiczenia

7 Zajęcia kulturalno-oświatowe:

Cele i zadania zajęd kulturalno-oświatowych:

- organizacja zajęd kulturalno-oświatowych

- elementy kulturalne zajęd w programie dnia

- gry i zabawyświetlicowe

- konkursy, wystawy, dyskusje

- śpiew, muzyka, zabawy ze śpiewem

- organizacja uroczystości, imprez, wieczornic, ognisk

- prowadzenie kroniki

1 wykłady

4 dwiczenia

8 Zajęcia praktyczno-techniczne:

Cele i zadania zajęd praktyczno-technicznych:

- formy i rodzaje zajęd praktyczno-technicznych

- prace dekoracyjne i zdobnicze

- indywidualne zainteresowania uczestników

- rozwój zainteresowao uczestników

1 wykłady

1 dwiczenia

9 Prace społecznie użyteczne:

Cele i zadania prac społecznie użytecznych:

- wychowawcze znaczenie prac społecznie użytecznych

- prace w zakresie samoobsługi

- prace na rzecz miejsca wypoczynku

- prace na rzecz środowiska

2 wykłady

10 Bezpieczeostwo życia i zdrowia uczestników wypoczynku:

- przepisy dotyczące bezpieczeostwa

- przepisy dotyczące zdrowia i higieny w miejscu wypoczynku

4 wykłady

3 dwiczenia

Razem:

18 wykłady

18 dwiczenia

36 godzin


89

Załącznik nr 6


90


91


92


93


94


95

10.3. Plan pracy kolonii zuchowej i obozu harcerskiego

ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO Hufiec Katowice

Program

koloni zuchowej „W 14 dni dookoła świata” i obozu harcerskiego „АВТОМОБИЛЬ”

IX Środowiskowego Szczepu Harcerskiego „Ogieo” im. Jana Jakuba Wawrzyniaka

Krynica Morska 17.07 – 01.08.2010r.


96

I Założenia organizacyjne:

1. Organizator: Organizatorem obozu i kolonii jest kadra IX ŚSH „Ogieo” im. Jana Jakuba Wawrzyniaka działająca przy

Hufcu ZHP Katowice.

2. Rodzaj obozu: Obóz stały pod namiotami.

3. Termin: Od 17 lipca do 1 sierpnia 2010 r. tj. 16 dni (wyjazd 17.07 – wieczorem, powrót 01.08 – rano).

4. Krótki opis miejsca wraz z charakterystyką otoczenia: Ośrodek obozowy znajduje się w otoczeniu wspaniałych nadmorskich borów sosnowych

Parku Krajobrazowego Mierzei Wiślanej. Okolica charakteryzuje się specyficznym mikroklimatem, na

który składają się bardzo korzystne warunki nasłonecznienia, duża czystośd i przezroczystośd

powietrza wzbogaconego aerozolem morskim.

Zakwaterowanie w namiotach typu NS i N10 z drewnianymi podłogami wyposażonymi

w łóżka typu „kanadyjka” z materacem i kocami, półką namiotową, wieszakiem na okrycia

wierzchnie. Toalety typu latryna. Umywalnie i prysznice z bieżącą zimną i ciepłą wodą. Strzeżona

plaża. Zaplecze kuchenne wyposażone w urządzenia elektryczne i gazowe oraz stołówka znajdują się

w przestronnej wiacie. Ośrodek dysponuje szpitalikiem polowym, ambulatorium medycznym

z podstawowym wyposażeniem.

5. Charakterystyka uczestników: Uczestnikami są członkowie oraz przyjaciele IX Środowiskowego Szczepu Harcerskiego „Ogieo” im. Jana Jakuba Wawrzyniaka - dzieci i młodzież w wieku od 7 do 18 lat. Najmłodsze dzieci, w wieku od 7 do 10 lat (nauczanie zintegrowane w szkole podstawowej) będą uczestniczyły w kolonii zuchowej, natomiast starsi wezmą udział w obozie harcerskim. Zuchy w większości wyjeżdżają pierwszy raz na kolonię, natomiast harcerze są grupą dośd niejednorodną (częśd z nich jedzie pierwszy raz, natomiast większośd jedzie 2, 3 lub nawet 4 raz).

6. Kadra obozu: Imię i nazwisko stopieo wiek funkcja na obozie/koloni

Kadra młodzieżowa:

Imię i nazwisko stopieo wiek funkcja na obozie/koloni

II Założenia programowe kolonii:

1. Fabuła: Fabuła koloni będzie związana z wyzwaniem pana Fogga: czy zuchy zdołają pokonad w 14 dni

tą samą trasę, co on w 80 dni. Jednym z warunków wyzwania będzie dokonanie tego przyjaznymi dla

środowiska środkami lokomocji.

Zuchy w czasie podróżowania po świecie trafią do ATEN – kraju bogów i olimpiady, gdzie

będą mogły się przekonad, że „sport to zdrowie” (poprzez pomoc Zeusowi w odzyskaniu jego berła

władzy czyli Pioruna). Następnym przystankiem będzie DZIKI ZACHÓD, gdzie zuchy poznają kowbojów

i Indian, którzy nauczą ich, jak zdrowo się odżywiad i leczyd rany. Przed wyruszeniem w dalsza drogę


97

zuchy będą musiały zdad egzamin. Dalszą drogę zuchy pokonają pod presją czasu, ale tylko prawdziwi

podróżnicy wygrają zakład z Filiasem Foggiem.

2. Cele: Celem obozu jest zapewnienie jego uczestnikom aktywnego wypoczynku po całorocznej pracy

szkolnej. Podczas podróży dookoła świata, uczestnicy będą mieli okazję rozwinąd swoją wyobraźnię, zdolności manualne, sprawnośd fizyczną. Poprawią również swoją wiedzę nt. ekologii.

3. Zamierzenia:

Uczestnicy potrafią odpoczywad w sposób zdrowy i aktywny.

Uczestnicy znają mity greckie, kulturę i zwyczaje Indian oraz kowbojów.

Uczestnicy wiedzą jak ekologicznie podróżowad i zachowywad się w różnych codziennych czynnościach. 4. Sprawności

Kolonia zuchowa stwarza wspaniałą okazję do przebywania na świeżym powietrzu, w lesie, gdzie można podpatrywad życie jego mieszaoców. Podczas zdobywania jedynego, za to bardzo rozbudowanego cyklu sprawnościowego- Indianina- postaramy się umożliwid zuchom zdobycie wielu sprawności indywidualnych, m.in. bajarz, dekorator, gimnastyk, rzeźbiarz, śpiewak, turysta, zielarz, plastyk.

5. Regulaminy:

Zgodne z książką pracy obozu i Statutem ZHP.

Regulamin uczestnika wypoczynku.

Regulamin placówki. 6. Ramowy rozkład dnia:

07.30 pobudka

07.35 powitanie dnia + gimnastyka poranna


08.00 śniadanie

09.00 porządki

09.15 apel



13.30 obiad



18.30 kolacja



21.45 czytanie bajek

22.00 cisza nocna

III Założenia programowe obozu:

1. Fabuła: Harcerze jeszcze w czasie trwania roku harcerskiego zostali powiadomieni, że na Mierzei

Wiślanej odnaleziono dziwną maszynę z napisem АВТОМОБИЛЬ. Pobieżna badania ujawniły, że


98

znalezisko jest prawdopodobnie uszkodzonym wehikułem czasu. Naszym zadaniem jest dotrzed do

wehikułu, sprawdzenie jego działania i ewentualne naprawienie go.

W czasie trwania obozu harcerze przeniosą się do różnych epok i miejsc, takich jak: starożytna Grecja, czasy Hammurabiego, Dziki Zachód oraz poznają wiele ciekawych postaci. Różnorodnośd miejsc i zadao ma zapewnid uczestnikom wiele wrażeo i ciekawych doświadczeo.

2. Cele: Celem obozu jest zapewnienie jego uczestnikom aktywnego wypoczynku po całorocznej pracy

szkolnej. Podczas obcowania z wehikułem uczestnicy będą mogli rozwinąd swoją wiedzę historyczną i antropologiczną, dotyczącą poznawanych epok i miejsc. Uczestnicy poprawią również swoją wiedzę nt. ekologii. Jednym z celów jest również wzrost integracji pomiędzy członkami szczepu.

3. Zamierzenia:

Uczestnicy potrafią odpoczywad w sposób zdrowy i aktywny.

Uczestnicy wiedzą kim byli Mikołaj Kopernik i Hammurabi, znają mity greckie, kulturę i zwyczaje Indian, kowbojów.

Uczestnicy potrafią wczud się w sytuację innej osoby. 4. Sprawności:

podstawowe, np.: samarytaoskie, puszczaoskie, logistyczno – obozowe;

związane z tematyką obozu, np.: językoznawca, sportowe,

indywidualne, np.: igiełka, artystyczne, starsza siostra/starszy brat, 5. Regulaminy:

Zgodne z książką pracy obozu i Statutem ZHP.

Regulamin uczestnika wypoczynku.

Regulamin placówki. 6. Ramowy rozkład dnia:

07.00 pobudka

07.02 gimnastyka poranna


07.20 porządki

07.45 apel

08.00 śniadanie



13.30 obiad



18.30 kolacja



21.45 apel wieczorny

22.00 cisza nocna


99

PLAN PRACY KOLONI i OBOZ IX ŚSH „OGIEŃ” im. JANA JAKUBA WAWRZYNIAKA

DATA, DZIEŃ TYGODNIA,

PORA DNIA

ZADANIA LUB ZAJĘCIA OSOBY

ODPOWIEDZIALNE POGODA NIEPOGODA

kolonia obóz kolonia obóz

17.07.2010

sobota

do południa -------------------------- -------------------------- -------------------------- --------------------------

po południu -------------------------- -------------------------- -------------------------- --------------------------

wieczorem 21:00 Zbiórka

22:00 WYJAZD

21:00 Zbiórka

22:00 WYJAZD

18.07.2010

niedziela

do południa ZAKWATEROWANIE

ZAKWATEROWANIE

Eko - Pionierka

(Flinstonowie)

ZAKWATEROWANIE ZAKWATEROWANIE

Eko - Pionierka (Flinstonowie)

po południu Budowa kolonii

(wprowadzenie do fabuły) Eko - Pionierka (Flinstonowie)

Budowa kolonii

(wprowadzenie do fabuły) Eko - Pionierka (Flinstonowie)

wieczorem Kominek przywitalny

(regulaminy)

Eko - Pionierka + regulaminy

(Flinstonowie)

Kominek przywitalny

(regulaminy)

Eko - Pionierka + regulaminy

(Flinstonowie)


100


PORA DNIA




19.07.2010

poniedz.

do południa Przywitanie morza- przyjęcie

zakładu Fogga Eko - Pionierka (Flinstonowie)

Przywitanie morza- przyjęcie

zakładu Fogga Eko - Pionierka (Flinstonowie)

po południu Gra (poznajemy środki

lokomocji)

„Dziwne spotkania w lesie”

(zdobywanie ognia)

Prace na rzecz lasu

Gry w świetlicy (poznajemy

środki lokomocji)

„Dziwne spotkania w lesie”

(zdobywanie ognia)

Prace na rzecz lasu

wieczorem Ognisko integracyjne

„Polowanie na kolację”

Gra + ognisko integracyjne

Po ogłoszeniu ciszy –

zdobywanie chust

Kominek integracyjny

„Polowanie na kolację”

Zabawy integracyjne

w świetlicy, grill

20.07.2010

wtorek

do południa MAJSTERKA (Budujemy pojazd

ekologiczny)

„Żyj w zgodzie z przyrodą”

Budowanie obozu indiaoskiego

MAJSTERKA (w świetlicy)

(Budujemy pojazd ekologiczny)

„Żyj w zgodzie z przyrodą”

Przerabianie namiotów na

indiaoskie wigwamy,

przygotowanie strojów

po południu Gra ( pojazdem przez Europę)

Poznawanie zwyczajów Indian

(kuchnie polowe, szamani,

wzywanie przodków)

Teleturniej - Poznajemy kraje

europejskie

Poznawanie zwyczajów Indian

(kuchnie polowe, szamani,

wzywanie przodków)

wieczorem KOMINEK (Ateny – kraina

Bogów i olimpiady)

„Noc pod gwiazdami” –

spotkanie z Kopernikiem

KOMINEK (Ateny – kraina

Bogów i olimpiady)

Kominek – spotkanie

z Kopernikiem


101


PORA DNIA




21.07.2010

środa

do południa Olimpiada – sporty zespołowe

„Obrona Westerplatte”

(szkolenie wojskowe)

Zajęcia sportowe

Tor przeszkód na jadalni

(wyścigi rzędów)

„Obrona Westerplatte”

(szkolenie wojskowe)

Zajęcia sportowe

po południu Olimpiada – sporty

indywidualne

„Wojny polsko – obce”

Gra wojenna

Sporty indywidualne – stacje

sprawnościowe

(na jadalni)

Turniej gry w statki

i gry planszowe

wieczorem Gala u Zeusa – wręczenie

medali sportowcom Wieczór poezji wojennej

Kominek - Gala u Zeusa –

wręczenie medali sportowcom Wieczór poezji wojennej

22.07.2010

czwartek

do południa Gra – W obozie półbogów

„Wprowadzenie dyktatury

Hammurabiego”

(gra sabotażowa – przejęcie

władzy w obozie)

Majsterka – przygotowanie

strojów półbogów

„Wprowadzenie dyktatury

Hammurabiego”

(gra sabotażowa – przejęcie

władzy w obozie)

po południu Gra – przygotowanie do

wyprawy po piorun

„Nie chcemy Hammurabiego –

ratujemy kadrę” (gra

medyczna)

Pierwsza pomoc

Zabawa tematyczna –

Jesteśmy bogami olimpijskimi

„Nie chcemy Hammurabiego –

ratujemy kadrę”

(konspiracyjne zajęcia z

pierwszej pomocy)

wieczorem Kominek – narada przed

wyprawą

Obalenie Hammurabiego

(podchody +sąd nad

problemem)

Kominek – narada przed

wyprawą

Obalenie Hammurabiego (sąd

nad problemem)


102


PORA DNIA




23.07.2010

piątek

do południa Gry i zabawy w wodzie – walka

z hydrą wodną

„Zdobywanie Olimpu”

(gra fabularna

z mitologią w tle)

Zwiad w obozie harcerskim

„Zdobywanie Olimpu”

(zamiana namiotów

w siedziby

poszczególnych bóstw)

po południu

Gry i zabawy na plaży –

konkurs rzeźby w piasku,

walka z meduzą

„Chleba i igrzyska” (olimpiada

sportowa)

Zajęcia sportowe

Pląsowisko

„Chleba i igrzyska” (olimpiada

sportowa)

Zajęcia sportowe

wieczorem Ognisko – uczta bohaterów Chrzest obozowy

„Jak nie szkodzid morzu?” Kominek – Uczta bohaterów

Chrzest obozowy

„Jak nie szkodzid morzu?”

24.07.2010

sobota

do południa

Wycieczka – Podróż pojazdem

ekologicznym (Podróż do

Piasków)

Teleturniejada

(zamiana płci)

Wycieczka – Podróż pojazdem

ekologicznym (Podróż do

Piasków)

Teleturniejada

(zamiana płci)

po południu

„Starsi o 20 lat”

(losowanie historii życia

i zadao do wykonania)

Racjonalne gospodarowanie

czasem

„Starsi o 20 lat”

(losowanie historii życia

i zadao do wykonania)

Racjonalne gospodarowanie

czasem

wieczorem Kominek – historia dzikiego

zachodu

„Nie chcemy byd starsi”

(ognisko)

O szkodliwości używek

Kominek – historia dzikiego

zachodu

„Nie chcemy byd starsi”

(kominek)

O szkodliwości używek


103


PORA DNIA




25.07.2010

niedziela

do południa Wyjście do bladych twarzy –

wyjście do kościoła Wyjście do kościoła

Wyjście do bladych twarzy –

wyjście do kościoła Wyjście do kościoła

po południu Gra – na polowanie

z Indianami

„Anioły i demony”

(gra kryminalny) Quiz – Co wiemy o lesie

„Anioły i demony” (opowieśd

kryminalna

w kilku odsłonach

z zadaniami dla obozowiczów)

wieczorem Kominek – opatrywanie ran –

kurs pierwszej pomocy

„Anioły i demony –

podsumowanie”

(ognisko)

Kominek – opatrywanie ran –

kurs pierwszej pomocy

„Anioły i demony –

podsumowanie”

(kominek)

26.07.2010

poniedz.

do południa

Przygotowanie do cepeliady –

budowa miasta i salonu

Przygotowanie do cepeliady

Recykling

Przygotowanie do cepeliady –

budowa miasta i salonu

Przygotowanie do cepeliady

Recykling

po południu Cepeliada – wielki festyn w mieście

Recykling

Cepeliada – wielki festyn w mieście

Recykling

wieczorem Country disco – dyskoteka w kowbojskim pubie

ze zdrową żywnością

Country disco – dyskoteka w kowbojskim pubie

ze zdrową żywnością


104


PORA DNIA




27.07.2010

wtorek

do południa Gra – Wielka draka

(gra samarytaoska)

„Witamy w średniowieczu”

(gra fabularna)

Zajęcia sportowe

Zajęcia z samarytanki

„Witamy w średniowieczu”

(przygotowanie strojów,

zapoznanie ze zwyczajami)

po południu Gry i zabawy na plaży i w

wodzie – kąpiel w Rio Grande

Turniej rycerski

Zajęcia sportowe Rzeźba w masie solnej

Turniej rycerski

Zajęcia sportowe

wieczorem Ognisko – Posiłek na prerii –

zdrowe odżywianie Śluby obozowe Kominek – Posiłek na prerii Śluby obozowe

28.07.2010

Środa

do południa Przygotowanie do wielkiego

festiwalu

Armagedon

Chatka Robinosona

Efekt cieplarniany i inne

zagrożenia ekologiczne

Przygotowanie do wielkiego

festiwalu

Armagedon

Chatka Robinosona

Efekt cieplarniany i inne

zagrożenia ekologiczne

po południu Przygotowanie do

przedstawienia

Armagedon

Chatka Robinosona

Sposoby na oszczędzanie

surowców wtórnych

Przygotowanie do

przedstawienia

Armagedon

Chatka Robinosona

Sposoby na oszczędzanie

surowców wtórnych

wieczorem Festiwal szant

Armagedon

Chatka Robinosona

Ekochatka

Festiwal szant

Armagedon

Chatka Robinosona

Ekochatka


105


PORA DNIA



Kolonia obóz kolonia obóz

29.07.2010

Czwartek

do południa WYCIECZKA

Poznajemy uroki naszego wybrzeża

po południu

wieczorem Podsumowanie wycieczki

(ognisko)

Podsumowanie obozu

(ognisko)

Podsumowanie wycieczki

(kominek)

Podsumowanie obozu

(kominek)

30.07.2010

piątek

do południa

Gra – czas szybko płynie

(dalsza podróż ekologicznym

pojazdem)

HA – BE – TA Teatr – Kraje Europy HA – BE – TA

po południu

Gry i zabawy na plaży i w

wodzie – Koniec zakładu

spotkania z Foggiem

HA – BE – TA Koniec zakładu spotkania z

Foggiem HA – BE – TA

wieczorem Ognisko zwycięzców Ognisko Jałowcowe Kominek zwycięzców Kominek Jałowcowy


106


PORA DNIA



kolonia obóz Kolonia obóz

31.07.2010

sobota

do południa

Pożegnanie morza (rozłożenie

ekologicznego pojazdu na

części i zakopanie ich na plaży)

PAKOWANIE Podsumowanie kolonii PAKOWANIE

po południu Pakowanie LIKWIDACJA OBOZU Pakowanie LIKWIDACJA OBOZU

wieczorem WYJAZD

01.08.2010

niedziela

do południa Przyjazd do Katowic

po południu -------------------------- -------------------------- -------------------------- --------------------------

wieczorem -------------------------- -------------------------- -------------------------- --------------------------


107

10.4. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa

RADA WYCHOWAWCÓW - RADA PEDAGOGICZNA

Rada wychowawców to ciało pedagogiczne, które składa się z przewodniczącego rady

czyli kierownika kolonii i członków rady czyli wychowawców Rada wychowawców jest

powoływana stosownym protokołem i zajmuje się rozwiązywanie problemów na placówce

wypoczynku.

Radę pedagogiczną tworzą wszyscy zatrudnieni w placówce wypoczynku wychowawcy

oraz personel medyczny (lekarz i pielęgniarka). Skład rady może być uzupełniony

o instruktorów. Pracę rady nadzoruje i kieruje jej działalnością kierownik kolonii lub

obozu, on też ma prawo decydowania we wszystkich omawianych podczas narad

sprawach dotyczących organizacji i przebiegu wypoczynku. W niektórych posiedzeniach

rady mogą uczestniczyć - o ile uzna to za konieczne jej przewodniczący - osoby

z zewnątrz, np. dyrektor ośrodka lub obiektu wypoczynkowego, wizytujący placówkę

przedstawiciel organizatora kolonii lub obozu, reprezentanci lokalnej społeczności: sołtys,

wójt, komendant straży pożarnej lub przedstawiciel policji.

Spotkania rady pedagogicznej mogą się odbywać codziennie (np. późnym wieczorem,

po udaniu się dzieci na spoczynek, lub podczas ciszy popołudniowej) bądź tylko wówczas,

gdy pojawią się nieprzewidziane okoliczności uzasadniające konieczność zwołania tego

najważniejszego na kolonii lub obozie gremium.

Podczas spotkania rady należy omówić wszelkie zagadnienia związane z realizacją

bieżących zadań placówki wypoczynku. Obrady rozpoczyna się zwykle od relacji

personelu medycznego o aktualnym stanie zdrowia dzieci i młodzieży. Potem Każdy

wychowawca ma możliwość krótko i zwięźle opisać przebieg prowadzonych przez siebie

zajęć, podać przyczyny ewentualnych trudności w realizacji przyjętych na siebie

obowiązków, pochwalić się swoimi sukcesami w pracy wychowawczej i organizacyjnej.

Należy pamiętać, że pracę na koloniach lub obozach często podejmują opiekunowie

znacznie różniący się między sobą pod względem wieku, stażu pedagogicznego,

umiejętności praktycznych i zdolności organizacyjnych. Spotkania rady są więc znakomitą

okazją, zwłaszcza dla nowicjuszy, do zdobywania wiedzy oraz poznawania sposobów

rozwiązywania różnych, i tych typowych, i tych bardziej skomplikowanych, problemów

wychowawczych.

Na spotkaniu rady pedagogicznej można też ustalić harmonogram korzystania

z niektórych wspólnych pomieszczeń, takich jak świetlica czy sala telewizyjna, co pozwoli

zapobiec niepotrzebnym nieporozumieniom, zdarzającym się najczęściej, gdy warunki

pogodowe uniemożliwiają realizowanie zajęć w plenerze.

Z każdego spotkania rady należy sporządzić protokół, podpisany zarówno przez

kierownika kolonii lub obozu, jak i wychowawców i personel medyczny. Na jednej

z ostatnich narad trzeba omówić szczegółowo działania związane z likwidowaniem kolonii

lub obozu: sprzątaniem terenu, przygotowaniem podopiecznych do wyjazdu itp.

Henryk Nawara, Agata Cooper

Kolonie i obozy: zdrowe, radosne, bezpieczne

a. dzik - poradnik wychowawca wypoczynku

Career