หามจาหนาย

หามจาหนาย

 

 

คานา

สาหรบการอบรมและทดสอบความพรอมในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม จะมหนงสอคมอประกอบการอบรมซงประกอบดวยเนอหาหลก 4 เรอง คอ กฎหมาย จรรยาบรรณ สงแวดลอมและความปลอดภยในงานวศวกรรม เพอใหหนงสอคมอมความทนสมยจงจดตงคณะทางานปรบปรงเนอหาหนงสอคมอฯ เพอใหเปนประโยชนสงสดแกผเขารบการอบรมฯ และเพอใหวศวกรใชในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตอไป

คณะอนกรรมการอบรมและทดสอบความรเกยวกบความพรอมในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม และคณะทางานปรบปรงหนงสอคมอ หวงเปนอยางยงวา หนงสอคมอฯ เลมนจะสามารถอานวยประโยชนแกผเขาอบรมไดใชเปนแนวทางในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ประกอบความรความชานาญทใชปฏบตงานตอไป

นายมานตย กธนพฒน ประธานคณะอนกรรมการอบรมและทดสอบความร เกยวกบความพรอมในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม พฤศจกายน 2561

หามจาหนาย

หามจาหนาย

 

  

สารบญ

หมวดกฎหมายทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม หนา บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบกฎหมาย 3

ความหมาย 3 ประเภทและการจดทากฎหมาย 3 คาจากดความ 4

บทท 2 กฎหมายวศวกร 9 วตถประสงค 9 ผทเกยวของกบกฎหมาย 9 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 9 บทกาหนดโทษ 15 กฎหมายทเกยวของ 15

บทท 3 กฎหมายวาดวยความปลอดภยและการคมครองแรงงาน 17 วตถประสงค 17 ผทเกยวของกบกฎหมาย 17 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 17 คาจากดความ 19 การใชแรงงานทวไป 20 การใชแรงงานหญง 21 การใชแรงงานเดก 22 บทกาหนดโทษ 24 กฎหมายทเกยวของ 24

บทท 4 กฎหมายโรงงาน 25 วตถประสงค 25 ผทเกยวของกบกฎหมาย 25 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 25 บทกาหนดโทษ 28 กฎหมายทเกยวของ 29

หามจาหนาย

 

  

หนา บทท 5 กฎหมายควบคมอาคาร 31

วตถประสงค 31 ผทเกยวของกบกฎหมาย 31 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 31 พนทบงคบใช 32 คาจากดความทสาคญในกฎหมายควบคมอาคาร 32 การยนขออนญาตและการพจารณาของเจาพนกงานทองถน 35 การดาเนนการหลงไดรบอนญาตแลว 36 การแจงความประสงคจะกอสรางอาคารโดยไมยนคาขอรบ 36

ใบอนญาตตามมาตรา 39 ทว การตออายใบอนญาต 37 กฎกระทรวง 37 บทกาหนดโทษ 40 กฎหมายทเกยวของ 42

บทท 6 กฎหมายวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนายงานของรฐ 43 วตถประสงค 43 ผทเกยวของกบกฎหมาย 43 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 43 อานาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. 47 อานาจของคณะกรรมการ ป.ป.ท. 48 บทกาหนดโทษ 48 กฎหมายทเกยวของ 51

บทท 7 กฎหมายแพง-พาณชยและกฎหมายอาญาทเกยวของกบ วชาชพวศวกรรม 53

วตถประสงค 53 ผทเกยวของกบกฎหมาย 53 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 53 กฎหมายทเกยวของ 55

หามจาหนาย

 

  

หนา บทท 8 กฎหมายผงเมอง 57

วตถประสงค 57 ผทเกยวของกบกฎหมาย 57 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 57 บทสรป 62 บทกาหนดโทษ 63 กฎหมายทเกยวของ 63

บทท 9 กฎหมายสงแวดลอม 65 วตถประสงค 65 ผทเกยวของกบกฎหมาย 65 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 65 บทกาหนดโทษ 67 กฎหมายทเกยวของ 67

บทท 10 กฎหมายสงเสรมการอนรกษพลงงาน 69 วตถประสงค 69 ผทเกยวของกบกฎหมาย 69 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 69 บทกาหนดโทษ 72 กฎหมายทเกยวของ 73

บทท 11 กฎหมายคอมพวเตอร 75 วตถประสงค 75 ผทเกยวของกบกฎหมาย 75 สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 75 บทกาหนดโทษ 76 บทสรป 81 กฎหมายทเกยวของ 81

หามจาหนาย

 

  

หนา หมวดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม  

บทท 12 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม 85 ลกษณะพเศษของวชาชพวศวกรรม 85 ความสาคญของจรรยาบรรณในการประกอบวชาชพวศวกรรม 86 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมของสภาวศวกร 86

- หมวดท 1 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม 87 - หมวดท 2 การประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสย 93 เกยรตศกดแหงวชาชพ

กรณศกษา 94 วธพจารณาและวนจฉยจรรยาบรรณ 98 การประกอบวชาชพตองถกตองตามกฎหมายและจรรยาบรรณ 100 ประกอบวชาชพอยางไรไมใหผดกฎหมาย 101 บทสรป 108 บรรณานกรม 109

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร บทท 13 สงแวดลอมสาหรบวศวกร 113 บทนา 113 มลพษสงแวดลอม 115 มลพษนาและผลกระทบ 115 มลพษอากาศและผลกระทบ 116 มลพษดานขยะมลฝอย 117 ปญหาภาวะโลกรอน 118 ระดบความรนแรงและอนตรายของมลพษ 119 แนวทางการแกไขปญหามลพษและลดผลกระทบ 122 การจดการสงแวดลอม 122 โครงสรางของ ISO 14000 127 หลกการของมาตรฐาน ISO 14001 128 ประโยชนของการจดทาระบบการจดการสงแวดลอม 130 ประเดนสงแวดลอมในการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบ 132

สงแวดลอม ตารางสรปประเภท ขนาดของโครงการทตองจดทารายงานการ 133

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

หามจาหนาย

 

  

หนา

เงอนไขการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพ 142 การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเบองตน 143

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร บทท 14 ความปลอดภยสาหรบวศวกร 147 แนวคด 147 ความรเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามย 147

o อบตเหตและความสญเสย 147 o การเจบปวยจากสงแวดลอมในการทางาน 157 o การจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและ 158

ความสญเสย o ระบบการจดการความปลอดภย 163 o การกาหนดนโยบายความปลอดภย 164 o การมอบหมายความรบผดชอบดานความปลอดภย 165 o หนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการความปลอดภย 167

การปองกนและการควบคมอนตราย 169 o การปองกนและควบคมอนตรายจากเครองจกร 169

- ความปลอดภยเกยวกบหมอนา 174 - อปกรณความปลอดภยของหมอนา 175 - การตรวจสอบและการทดสอบ 175 - สรปสาเหตททาใหหมอนาระเบด 176

o การปองกนและควบคมอนตรายจากไฟฟา 178 - อนตรายจากไฟฟาและการปองกน 178 - หลกการปองกนอนตรายจากไฟฟาดด 179 - หลกการปองกนอนตรายจากอารกและการระเบด 182 - แนวทางการเลอกการปองกนเมอทางานกบไฟฟา 183 - การปฐมพยาบาล 194

o การปองกนและระงบอคคภย 195 - แนวคด 195 - กรณศกษา 195 - นโยบายและเปาหมายความปลอดภยดานอคคภย 198 - อนตรายจากอคคภย 199 - สาเหตของการเกดและแหลงกาเนดอคคภย 201 - การปองกนอคคภย 202

หามจาหนาย

 

  

หนา - อปกรณแจงเหตเพลงไหม 204 - ขอปฏบตตนเมอเกดไฟไหม 218

o การปองกนและควบคมอนตรายในงานกอสราง 220 - อนตรายในงานกอสราง 220 - อนตรายจากงานตอกเสาเขม 220 - อนตรายจากการทารเจาะขนาดใหญ 222 - อนตรายจากปนจนสาหรบยกของ 223 - อนตรายจากลฟตชวคราว 225 - อนตรายจากนงรานและคายน 226 - อนตรายจากไฟฟาและไฟไหม 227 - อนตรายจากการกอสรางและการรอถอนทผดวธและหลกวชา 227 - ความปลอดภยของปนจน 228 - ความปลอดภยสาหรบโครงสรางชวคราว 235

o การปองกนและควบคมอนตรายจากสงแวดลอมการทางาน 242 - การปองกนและควบคมอนตรายจากเสยงดง 243 - หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากเสยง 243 - หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอน 244 - การปองกนและควบคมอนตรายจากการสนสะเทอน 246 - การปองกนและควบคมอนตรายจากรงส 248

o การปองกนและควบคมอนตรายจากสารเคม 252 o การปองกนและควบคมอนตรายจากการเคลอนยายและจดเกบวสด 255

- ปญหาจากการเคลอนยายวสด 255 - ความปลอดภยในการเคลอนยายและการจดเกบวสด 256

o การปองกนและควบคมปญหาการยศาสตร 259 - สถานงาน 259 - เกาอนง 261 - สถานงานสาหรบการยนปฏบตงาน 261 - หนาจอแสดงภาพและอปกรณควบคม 262 - เครองมอ 263 - การยกเคลอนยายดวยแรงคน 263 - สงแวดลอมในการทางาน 265 - ตารางการทางาน 266

o การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล 266 กฎหมายและมาตรฐานทเกยวของ 267

หามจาหนาย

 

  

คณะผจดทา

หมวดกฎหมายทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 1. นายอทย คาเสนาะ

หมวดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

1. ศ.ดร.อมร พมานมาศ

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 1. รศ.ยทธนา มหจฉรยวงศ 2. ดร.เกรยงศกด อดมสนโรจน 3. รศ.ดร.ชวลต รตนธรรมสกล 4. รศ.ดร.สเทพ สรวทยาปกรณ 5. ผศ.พพฒน ภรปญญาคณ 6. นายสพจน โลหวชรนทร

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

1. นายสมบรณ ธนาภรณ 2. ศ.ดร.อมร พมานมาศ 3. นายพชญะ จนทรานวฒน 4. นายลอชย ทองนล

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวด กฎหมายทเกยวของกบ

วชาชพวศวกรรม

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 3  

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบกฎหมาย

ความหมาย กฎหมาย คอ บรรดาขอบงคบของรฐหรอประเทศทใชบงคบความประพฤตทงหลายของบคคลอนเกยวดวยเรองความสมพนธระหวางกน ถาใครฝาฝนไมปฏบตตามกจะตองมความผดและถกลงโทษ กฎหมายจะอยในลาดบเดยวกบศาสนาและจรรยา คอเปนปรากฏการณทางชมชน ซงหมายถงชมชนหรอกลมชนทรวมกนเปนสงคมหนงๆ นนเอง เปนผททาใหเกดกฎหมายซงตรงกบสภาษตลาตนทวา “ubi societas, ibi ius” คอ ทใดมสงคมเกดขน ทนนยอมมกฎหมายเกดขนมา เชนกน ประเภทและการจดทากฎหมาย ประเทศไทยเปนประเทศทใชระบบ civil law กฎหมายทใชอยเปนกฎหมายลายลกษณอกษร ตามความเหนของนกกฎหมายไทยนนถอวากฎหมายมาจาก รฏฐาธปตย ซงในปจจบน กคอ รฐสภาถอวาเปนองคกรทมอานาจสงสดของรฐ โดยหลกทวไปฝายนตบญญตมหนาทในการจดทากฎหมายออกมาบงคบความประพฤตของพลเมอง แตในบางครงอาจมอบอานาจใหองคกรฝายบรหารเปนผบญญตกฎหมายแทนได เพอความสะดวกรวดเรวและความคลองตวในการบรหารประเทศ หรออาจมอบอานาจใหแกองคการบรหารสวนทองถน เพอใหสามารถออกกฎหมายมาใชบรหารราชการในทองถนของตนได เพมเตมรฐธรรมนญ กฎหมายลายลกษณอกษรสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. กฎหมายลายลกษณอกษร ซงบญญตขนโดยฝายนตบญญต ไดแก รฐธรรมนญ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราชกาหนด

2. กฎหมายลายลกษณอกษร ซงบญญตขนโดยฝายบรหาร ไดแก พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกฎกระทรวง

หามจาหนาย

  4 หมวดกฎหมาย

 

3. กฎหมายลายลกษณอกษร ซงบญญตขนโดยองคการบรหารสวนทองถน ไดแก ขอบญญตจงหวด เทศบญญต ขอบงคบตาบล ขอบญญตกรงเทพมหานคร ขอบญญตเมองพทยา

คาจากดความ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย คอ กฎหมายสงสดวาดวยการปกครองประเทศมบทบญญตทกลาวถงอานาจอธปไตยอนเปนอานาจสงสดในรฐ การใชอานาจอธปไตยและความสมพนธระหวางอานาจเหลานนตลอดจนบญญตถงสทธและหนาทขององคพระประมขของประเทศ รวมทงบญญตถงสทธและหนาทของราษฎรอนเปนหลกประกนความเสมอภาคของบคคลตามกฎหมาย ประมวลกฎหมาย หมายถง การรวบรวมกฎหมายทเปนเรองเกยวกบทกระจายอยมาจดไวทเดยวกน เชน ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พระราชบญญต คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนโดยคาแนะนาและ ยนยอมของรฐสภา

ผเสนอรางพระราชบญญต ไดแกคณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎร (เมอพรรคการเมองทสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนสงกดมมตใหเสนอได และตองมสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวา 20 คนรบรอง) แตถาหากเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน (เชน พระราชบญญตงบประมาณรายจาย ซงเปนการกาหนดงบประมาณของรฐ) สมาชกสภาผแทนราษฎรจะเสนอไดตอเมอมคารบรองของนายกรฐมนตร

ผพจารณารางพระราชบญญต ไดแก รฐสภา โดยการเสนอรางพระราชบญญตใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภา ไดพจารณาและลงมตเหนชอบตามลาดบ

ผตราพระราชบญญต ไดแก พระมหากษตรย (ในกรณท รางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและ พระราชทานคนมายงรฐสภา รฐสภาจะตองลงมตวาจะยนยน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 5  

เหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตนนอกหรอไม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ใหนายกรฐมนตรนารางพระราชบญญตดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนงเมอพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธย พระราชทานคนมาภายใน 310 วน ใหนายกรฐมนตร นาพระราชบญญ ตหรอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดตอไป)

พระราชกาหนด คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนตามคาแนะนาของ คณะรฐมนตร การออกพระราชกาหนดไดนนจะมเงอนไขในการออก กลาวคอ จะตองเปนกรณทมความจาเปนรบดวนในอนจะรกษาความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของสาธารณะ หรอเพอจะรกษาความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอเพอจะปองปดภยพบตสาธารณะ หรอมความจาเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา

ผเสนอรางพระราชกาหนด ไดแก รฐมนตรผรบผดชอบเกยวของ กบกรณฉกเฉนหรอความจาเปนรบดวนนน

ผพจารณารางพระราชกาหนด ไดแก คณะรฐมนตร ผตราพระราชกาหนด ไดแก พระมหากษตรย การประกาศใช เมอไดประกาศใชในราชกจจานเบกษาแลว กใชบงคบเปน

กฎหมายได ประกาศพระบรมราชโองการ รฐธรรมนญฉบบปจจบนไมไดมอบอานาจให พระมหากษตรยทรงออกกฎหมายในรปพระบรมราชโองการได แตในรฐธรรมนญฉบบกอนๆ ไดใหพระราชอานาจไว โดยใหออกเปนประกาศพระบรมราชโองการใหใชบงคบดงเชน พระราชบญญต ปกตประกาศพระบรมราชโองการฯ มลกษณะคลายคลงกบ พระราชกาหนด กลาวคอในยามทมสถานะสงคราม หรอในภาวะคบขนถงขนาดอนอาจเปนภยตอความมนคงของชาต และการใชอานาจนตบญญตทางรฐสภา อาจขดของหรอไมเหมาะกบสถานการณ รฐธรรมนญบางฉบบจะมบทบญญตใหคณะรฐมนตรนาความขนกราบทลตอพระมหากษตรยเพอใหพระองคทรงใชอานาจโดยประกาศพระบรมราชโองการใหใชบงคบดงเชน พระราชบญญต จงทาใหประกาศพระบรมราชโองการฯ มศกดเทยบเทากบพระราชบญญต เชนเดยวกบพระราชกาหนด แตประกาศพระบรมราชโองการฯ ไมเปนกฎหมายทใชชวคราวดงเชนพระราชกาหนด ทจะตองรบใหรฐสภาอนมตโดยดวน ประกาศพระบรมราชโองการฯ จงเปนกฎหมายทถาวรจนกวาจะมการยกเลกโดยพระราชบญญตหรอกฎหมายอน

หามจาหนาย

  6 หมวดกฎหมาย

 

ประกาศคณะปฏวต (บางครงเรยกวา คาสงคณะปฏรปการปกครองแผนดน) ออกโดยหวหนาคณะปฏวตและไมมการลงพระปรมาภไธย เชนไดม ฎ.1662/2505 รบรองไดวา ประกาศของคณะปฏวตเปนกฎหมาย สวนทวาประกาศของคณะปฏวตจะมศกดเทากบกฎหมายใดกตองพจารณาจากเนอความของประกาศของคณะปฏวตฉบบนนเอง เชน ประกาศของคณะปฏวตทใหยกเลกรฐธรรมนญยอมมศกดเทากบรฐธรรมนญ ประกาศของคณะปฏวตทแกไขเพมเตมหรอยกเลกพระราชบญญตหรอวางขอกาหนดซงปกตแลวเรองเชนนยอมออกเปนพระราชบญญตยอม มศกดเทากบพระราชบญญต ประกาศของคณะปฏวตทแกไขเพมเตมหรอยกเลกพระราชกฤษฎกาหรอวางขอกาหนดซงปกตแลว เรองเชนนยอมออกเปน พระราชกฤษฎกายอมมศกดเทากบพระราชกฤษฎกา เชนตามพระราชบญญตจฬาลงกรณมหาวทยาลย พทธศกราช 2486 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2497) การจดตงคณะขนใหมใหทาเปนพระราชกฤษฎกา แตเมอมการออกประกาศของคณะปฏวตฉบบท 164 ลงวนท 15 มถนายน พ.ศ. 2515 ใหยกฐานะแผนกวชานตศาสตรขนเปนคณะนตศาสตรในจฬาลงกรณมหาวทยาลย ประกาศของคณะปฏวตฉบบดงกลาวยอมมศกดเทากบพระราชกฤษฎกา

พระราชกฤษฎกา คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนโดยคาแนะนา

ของคณะรฐมนตร เปนกฎหมายทฝายบรหารไดจดทาขนโดยไมตองผานการพจารณาเหนชอบจากรฐสภา

ประเภทของพระราชกฤษฎกา แบงเปน 2 ประเภทคอ 1. พระราชกฤษฎกาทออกโดยอาศยอานาจแหงกฎหมาย คอ มกฎหมาย

แมบท เชน พระราชบญญตหรอพระราชกาหนดฉบบใดฉบบหนง ไดใหอานาจฝายบรหารไปออก พระราชกฤษฎกากาหนดรายละเอยด เพอดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายนน ๆ

2. พระราชกฤษฎกาทออกโดยไมขดตอกฎหมาย เปนการทฝายบรหารออกพระราชกฤษฎกาในเรองใดๆ กได ตามทเหนวาจาเปนและสมควรโดยไมตองอาศยกฎหมายแมบท

ผเสนอรางพระราชกฤษฎกา ไดแก รฐมนตรทรบผดชอบเกยวของกบ พระราชกฤษฎกานน

ผพจารณา ไดแก คณะรฐมนตร ผตรา ไดแก พระมหากษตรย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 7  

การประกาศใช เมอไดประกาศใชในราชกจจานเบกษาแลว จงบงคบเปนกฎหมายได

กฎกระทรวง คอ กฎหมายซงรฐมนตรเปนผออกโดยอาศยอานาจตามกฎหมายแมบท คอ พระราชบญญตหรอพระราชกาหนดฉบบใดฉบบหนง เพอดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายแมบท ดงนนกฎกระทรวงจงขดหรอแยงกบพระราชบญญตหรอพระราชกาหนดไมได

ผเสนอรางกฎกระทรวง ไดแก รฐมนตรผรบผดชอบ ผพจารณา ไดแก คณะรฐมนตร ผ ตรา ไ ดแ ก ร ฐมนต รผ ร กษาการตามพระราชบญญ ตหร อ

พระราชกาหนด การประกาศใช เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวกใชบงคบ

เปนกฎหมายได โดยเรมมผลตามทระบในราชกจจานเบกษา เทศบญญต คอ กฎหมายทเทศบาลตราขนใชบงคบในเขตเทศบาลของ

ผเสนอรางเทศบญญต ไดแก คณะเทศมนตร สมาชกสภาเทศบาล หรอราษฎร ผมสทธเลอกตงในทองถนเขาชอกนเกนกงหนงของผมสทธเลอกตงทงหมด

ผพจารณา ไดแก สภาเทศบาล ผตรา ไดแก นายกเทศมนตร ผอนมต ไดแก ผวาราชการจงหวด เมอประกาศโดยเปดเผย ณ สานกงานเทศบาลครบ 7 วน จงใชบงคบ

เปน กฎหมายไดเวนแตถามเหตฉกเฉน คณะเทศมนตรอาจออกเทศบญญตชวคราวได โดยตองไดรบอนมตจากผวาราชการจงหวด แลวไปประกาศใชไดทนท

เทศบญญต กาหนดโทษปรบไดไมเกน 1,000 บาทเทานน จะกาหนดโทษจาคกไมได

ขอบญญตจงหวด คอ กฎหมายทองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) ตราขนเพอใชบงคบในเขตจงหวด

ผเสนอรางขอบญญตจงหวด ไดแก นายกองคการบรหารสวนจงหวด สมาชก สภาองคการบรหารสวนจงหวด หรอผมสทธเลอกตงในทองถนเขาชอกนเกนกงหนงของผมสทธเลอกตงทงหมด

ผพจารณา ไดแก สภาจงหวด ผตรา ไดแก ผวาราชการจงหวด

หามจาหนาย

  8 หมวดกฎหมาย

 

ประกาศใช เมอไดประกาศโดยเปดเผยทศาลากลางจงหวดแลว 15 วนกมผลบงคบใชได

ขอบญญตจงหวดจะกาหนดโทษไวกไดแตไมใหจาคกเกน 6 ป หรอปรบเกน 1 หมนบาท

ขอบญญตกรงเทพมหานคร คอ กฎหมายทกรงเทพมหานครตราขนเพอใชบงคบในกรงเทพมหานคร

ผ เ สนอ รางขอ บญญ ตก ร ง เทพมหานคร ไ ดแ ก ผ ว า ราชการกรงเทพมหานคร สมาชกสภากรงเทพมหานคร หรอราษฎรผมสทธเลอกตงในทองถนเขาชอกนเกนกงหนงของ ผมสทธเลอกตงทงหมด

ผพจารณา ไดแก สภากรงเทพมหานคร ผตรา ไดแก ผวาราชการกรงเทพมหานคร เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว กใชบงคบเปนกฎหมายตอไปได ขอบญญตกรงเทพมหานครกาหนดโทษจาคกไดไมเกน 6 เดอน ปรบ

ไมเกน 1 หมนบาท ขอบญญตเมองพทยา คอ กฎหมายทเมองพทยาตราขนเพอใชบงคบในเขตเมอง

พทยา ผเสนอรางขอบญญตเมองพทยา ไดแก นายกเมองพทยา สมาชกสภา

เมองพทยา หรอราษฎรผมสทธเลอกตงในทองถนเขาชอกนเกนกงหนงของผมสทธเลอกตงทงหมด

ผพจารณา ไดแก สภาเมองพทยา ขอบงคบองคการบรหารสวนตาบล คอ กฎหมายทองคการบรหารสวนตาบล

(อบต.) ตราขนใชบงคบในเขตองคการบรหารสวนตาบล ผเสนอรางขอบงคบองคการบรหารสวนตาบล ไดแก คณะกรรมการ

บรหารองคการบรหารสวน ตาบล สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล หรอราษฎร ผมสทธเลอกตงในทองถนเขาชอกนเกนกงหนงของผมสทธเลอกตงทงหมด

ผพจารณา ไดแก สภาองคการบรหารสวนตาบล ผตรา ไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบล ผอนมต ไดแก นายอาเภอ ขอบงคบตาบลจะกาหนดโทษปรบไดไมเกน 500 บาท จะกาหนดโทษ

จาคกไมได

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 9  

บทท 2 กฎหมายวศวกร

วตถประสงค วชาชพวศวกรรม เปนวชาชพทตองใชดลยพนจซงอาศยความรความสามารถทางวชาการอยางสง ประกอบกบการใชดลยพนจนหากมความผดพลาดหรอพลงเผลอเกดขน แมเพยงเลกนอยกอาจกอใหเกดภยนตรายตอชวต รางกาย และทรพยสนของประชาชนอยางรายแรงได อกทงผประกอบวชาชพนจาเปนจะตองเปนผทมศลธรรม อนด ประพฤตปฏบตอยในกรอบของจรยธรรมทด ดงนน เพอเปนการคมครองและรกษาผลประโยชนของสาธารณชน จงจาเปนตองควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม ผทเกยวของกบกฎหมาย

พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายทออกมาเพอควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม ซงมผทเกยวของโดยตรง คอ วศวกรทไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมจากสภาวศวกร และผทปฏบตงานสนบสนนงานวศวกรรมควบคม เชน นายชางเทคนคทไดรบใบอนญาตระดบภาควศวกรพเศษ เปนตน สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 มสาระสาคญประกอบดวย สภาวศวกร สมาชก คณะกรรมการ การด าเ นนการของคณะกรรมการ ข อ บ งค บสภา วศวกร การควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม การกากบดแล และบทกาหนดโทษ ซงมรายละเอยด ดงน 1. สภาวศวกร

พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 กาหนดใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมกนเอง ในรปแบบของสภา โดยม “สภาวศวกร” ซงเปนองคกรทจดตงขนตามกฎหมาย เพอทาหนาท ควบคมและพฒนาการประกอบวชาชพวศวกรรม รวมทงการสงเสรมและพฒนาความรความสามารถของมวลสมาชก มการกาหนดเปาหมายและทศทางของสภาวศวกรอยางชดเจนโดยกาหนดเปนวตถประสงค ในมาตรา 7 ดงน

สงเสรมการศกษา การวจย และการประกอบวชาชพวศวกรรม สงเสรมความสามคคและไกลเกลยขอพพาทของสมาชก สงเสรมสวสดการและผดงเกยรตของสมาชก ควบคมความประพฤตและการดาเนนงานของผประกอบวชาชพ

วศวกรรมควบคม ใหถกตองตามมาตรฐานและจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

หามจาหนาย

  10 หมวดกฎหมาย

 

ชวยเหลอ แนะนา เผยแพร และใหบรการทางดานวชาการตางๆ แกประชาชน และ องคกรอนในเรองทเกยวกบวทยาการและเทคโนโลยทางวศวกรรม

ใหคาปรกษา หรอขอเสนอแนะตอรฐบาลเกยวกบนโยบายและปญหาดานวศวกรรม รวมทงดานเทคโนโลย

เปนตวแทนของผประกอบวชาชพวศวกรรมของประเทศไทย ดาเนนการอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

จะเหนไดวาวตถประสงคของสภาวศวกรนน มงเนนทการสงเสรมและ การพฒนามวลสมาชกมากกวาการควบคม โดยจะควบคมเฉพาะการดาเนนงานใหเปนไปตามมาตรฐานและควบคมความประพฤตใหเปนไปตามจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมเทานน

พระราชบญญตนยงไดกาหนดใหสภาวศวกรมอานาจและหนาทตามมาตรา 8 ดงตอไปน

ออกใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม พกใบอนญาต หรอเพกถอนใบอนญาต รบรองปรญญา ประกาศนยบตรหรอวฒบตรในการประกอบวชาชพ

วศวกรรม รบรองความรความชานาญในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม เสนอแนะรฐมนตรเ กยวกบการกาหนดและยกเลกสาขาวชาชพ

วศวกรรมควบคม ออกขอบงคบสภาวศวกร

2. สมาชก

โครงสรางของสภาวศวกรประกอบดวยสมาชก 3 ประเภท คอ สมาชกสามญ สมาชกวสามญ และสมาชกกตตมศกด โดยกาหนดคณสมบตของสมาชกตามมาตรา 12 ไวดงน

2.1 สมาชกสามญ ซงเปนผมสทธมเสยงในการกาหนดทศทางและอนาคตของสภาวศวกร โดยตรง สมควรทจะตองมวฒภาวะ คณวฒ และจรยธรรมทด จงไดกาหนดคณสมบตไว 6 ขอ ดงน

มอายไมตากวา 18 ปบรบรณ มสญชาตไทย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 11  

ไดรบปรญญาหรอเทยบเทาปรญญาในสาขาวศวกรรมศาสตรท ทสภาวศวกรรบรอง

ไมเปนผประพฤตผดจรรยาบรรณ ไมเคยตองโทษจาคกในคดทเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณ ไมเปนผมจตฟนเฟอน ไมสมประกอบ หรอไมเปนโรคทกาหนดใน

ขอบงคบสภาวศวกร 2.2 สมาชกวสามญ เปนสมาชกทมคณสมบตไมเทยบเทาสมาชกสามญ และ

ไมมสทธในการออกเสยงลงคะแนน เลอก รบเลอกตง หรอแตงตงเปนกรรมการ

2.3 สมาชกกตตมศกด เปนผทรงคณวฒซงทประชมใหญสภาวศวกร แตงตงอานาจของสมาชกสามญสามารถสรปไดดงตอไปน

ใหความเหนชอบตอแผนการดาเนนงานประจาป นโยบาย งบดลและขอบงคบสภาวศวกร ทคณะกรรมการสภาวศวกร เสนอตอทประชมใหญประจาป (มาตรา 19)

ออกเสยงเลอกผตรวจ เพอทาหนาทตรวจสอบการทางานของสภาวศวกร (มาตรา 20)

สมาชกตงแต 50 คนขนไป มสทธเสนอใหคณะกรรมการพจารณาเรองทเกยวกบกจกรรมของสภาวศวกร และคณะกรรมการ ตองชแจง (มาตรา 13)

ขอใหมการประชมใหญวสามญตามทจาเปน ตามหลกเกณฑ วธการทกาหนดในขอบงคบสภาวศวกร (มาตรา 16)

สมาชกจานวนมากกวา 100 คน เสนอรางขอบงคบสภาวศวกรได (มาตรา 43)

ลงคะแนนปลดกรรมการดวยคะแนนเสยง 2 ใน 3 ของทประชมใหญ (มาตรา 29)

3. คณะกรรมการสภาวศวกร ความแตกตางสาคญระหวางพระราชบญญตวชาชพวศวกร พ.ศ. 2505 และพระราชบญญ ต วศวกร พ .ศ . 2542 อยทพระราชบญญ ต เ ดมไ ดก าหนดใหมคณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม ซงประกอบดวย กรรมการทมาจากการเลอกตงทงหมด 15 คน แตสาหรบพระราชบญญตใหมไดกาหนดใหมคณะกรรมการสภาวศวกร ประกอบดวย

หามจาหนาย

  12 หมวดกฎหมาย

 

กรรมการซงจะทาหนาทเปนตวแทนของผประกอบวชาชพสวนใหญ โดยเลอกตงจากสมาชกสามญ ซงไมไดดารงตาแหนงคณาจารยในสถาบนอดมศกษาระดบปรญญา จานวน 10 คน

กรรมการซงจะทาหนาทเปนตวแทนของสถาบนการศกษาตางๆ ในฐานะเปนผผลตวศวกร โดยเลอกตงจากสมาชกสามญ ซ ง ดารงตาแหนงคณาจารยในสถาบนอดมศกษา ระดบปรญญา จานวน 5 คน

กรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงจากสมาชกสามญโดยการเสนอชอของรฐมนตร เพอใหสามารถคดผทมความรความสามารถสงมาดาเนนงานของสภาวศวกร และเพอใหมกรรมการกระจายครอบคลมสาขาตาง ๆ ทไมไดรบเลอกตง จานวน 5 คน โดยใหกรรมการมวาระ 3 ป และดารงตาแหนงไดไมเกน 2 วาระ (มาตรา 28) นอกจากน มาตรา 27 ยงกาหนดใหกรรมการตองมคณสมบตดงตอไปน

ไดรบใบอนญาตสามญวศวกรมาไมนอยกวา 10 ป หรอ เปนวฒวศวกร ไมเคยถกสงพกหรอเพกถอนใบอนญาต ไมเปนบคคลลมละลาย โดยใหคณะกรรมการ มอานาจหนาทดงตอไปน

(มาตรา 33) - บรหารและดาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของสภาวศวกร - สอดสองดแลและดาเนนการทางกฎหมายกบผฝาฝนพระราชบญญตน - ออกระเบยบคณะกรรมการ - กาหนดแผนการดาเนนงานและงบประมาณประจาปของสภาวศวกร - วนจฉยชขาดอทธรณคาวนจฉยของคณะกรรมการจรรยาบรรณ

เมอไดมการเลอกตงกรรมการ จานวน 15 คน และไดมการแตงตงกรรมการ จานวน 5 คนแลว คณะกรรมการตองประชมเพอเลอกนายกสภาวศวกร อปนายกคนทหนงและอปนายกคนทสอง และใหนายกสภาวศวกร เลอกกรรมการเพอดารงตาแหนงเลขาธการและเหรญญกหรอตาแหนงอน ตามความจาเปน (มาตรา 26)

4. การดาเนนงานของคณะกรรมการ การดาเ นนงานของคณะกรรมการ จะกระทาโดยพลการไมไ ด โดยคณะกรรมการตองจดทาแผนการดาเนนงาน และงบประมาณประจาป เสนอตอ ทประชมใหญสภาวศวกร เพอขอความเหนชอบจากสมาชก เมอทประชมใหญมมตเหนชอบแลวจงจะดาเนนงานได (มาตรา 37)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 13  

5. ขอบงคบสภาวศวกร กฎระเบยบตางๆ ทจาเปนในการดาเนนงานของสภาวศวกร จะออกเปนกฎหมายในรปของ “ขอบงคบสภาวศวกร” การเสนอรางขอบงคบสภาวศวกรจะกระทาไดเพยง 2 กรณ (มาตรา 43) คอ

โดยคณะกรรมการ เปนผเสนอ โดยสมาชกสามญ จานวนไมนอยกวา 100 คนรบรอง

เมอมการเสนอรางขอบงคบสภาวศวกร คณะกรรมการตองจดใหมการประชมใหญสภาวศวกรเพอพจารณา หากทประชมใหญสภาวศวกรเหนชอบดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาครงของสมาชกทเขาประชม กใหสภาวศวกรเสนอรางขอบงคบตอสภานายกพเศษ ถาสภานายกพเศษไมยบยงภายใน 30 วน ใหถอวาสภานายกพเศษใหความเหนชอบ แตหากสภานายกพเศษยบยง กใหคณะกรรมการประชมพจารณาภายใน 30 วน ถาคณะกรรมการมคะแนนเสยงยนยนไมนอยกวาสองในสามของกรรมการทงคณะ กใหถอวารางขอบงคบนนไดรบความเหนชอบจากสภานายกพเศษแลว (มาตรา 44)

6. การควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม ใบอนญาตประกอบวชาชพ พระราชบญญตวศวกรบงคบใหผทจะประกอบ

วชาชพวศวกรรมควบคมตองเปนผไดรบใบอนญาตจากสภาวศวกรเทานน (มาตรา 45) แตมใชวาผทเรยนจบหลกสตรปรญญาตรทางดานวศวกรรมศาสตรจะสามารถขอใบอนญาตประกอบวชาชพจากสภาวศวกรไดทนทเชนทเคยปฏบต กฎหมายกาหนดใหผมสทธขอรบใบอนญาตตองเปนสมาชกสามญหรอสมาชกวสามญของสภาวศวกรเสยกอน (มาตรา 49 วรรคสอง) ดงนน ผประกอบวชาชพวศวกรรมจะมสองสถานะในบคคลเดยวกน คอสถานะทเปนสมาชกของสภาวศวกร และสถานะทเปนผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ซงพระราชบญญตนไดกาหนดระดบของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมในแตละสาขาไว 4 ระดบ (มาตรา 46) ดงน

วฒวศวกร สามญวศวกร ภาควศวกร ภาควศวกรพเศษ

โดยคณสมบตของผประกอบวชาชพแตละระดบจะกาหนดไวในขอบงคบ สภาวศวกร

หามจาหนาย

  14 หมวดกฎหมาย

 

คณะกรรมการจรรยาบรรณ การประกอบวชาชพวศวกรรมจะประสบความสาเรจได วศวกรตองถงพรอมในปจจย 2 ประการ คอ ตองมความรความสามารถในหลกปฏบตและวชาการ กบจะตองประกอบวชาชพใหอยในกรอบของศลธรรมอนด ความรความสามารถทางวชาการนน สามารถแสวงหามาไดจากการพฒนาทกษะทางวศวกรรม เชน จากการศกษา คนควา การฝกอบรม เปนตน แตการประกอบอาชพ ใหอยในกรอบของศลธรรมนนตองมการควบคมความประพฤตดวย “จรรยาบรรณวศวกร” หรอประมวลความประพฤตของวศวกร พระราชบญญตวศวกรไดใหความสาคญแกจรรยาบรรณวศวกรมาก โดยกาหนดใหม คณะกรรมการจรรยาบรรณ ซงกรรมการจะตองมาจากการแตงตงของ ทประชมใหญสภาวศวกร (มาตรา 53) และยงกาหนดใหการปฏบตหนาทกรรมการจรรยาบรรณ เปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา (มาตรา 59 วรรคสอง) ซงเปนการใหความคมครองทางกฎหมายกบกรรมการจรรยาบรรณ ผเกยวของตองใหความรวมมอและการขดขวางหรอประทษรายตอกรรมการจรรยาบรรณจะตองไดรบโทษอยางรนแรง บคคลใดทไดรบความเสยหายหรอพบการประพฤตผดจรรยาบรรณของผไดรบใบอนญาต มสทธกลาวหาผไดรบใบอนญาตนนตอสภาวศวกร (มาตรา 51) ซง สภาวศวกรจะตองเสนอเรองดงกลาวตอคณะกรรมการจรรยาบรรณโดยไมชกชา หากคณะกรรมการจรรยาบรรณพจารณาแลว เหนวาผถกกลาวหากระทาผดอยางรายแรงอาจวนจฉยใหพกใบอนญาต ภายในกาหนด 5 ป หรอเพกถอนใบอนญาตกได

7. การกากบดแล มาตรา 66 ไดมอบอานาจใหรฐมนตรในฐานะผกากบดแลดงตอไปน

กากบดแลการดาเนนงานของสภาวศวกรและการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม

สงใหพนกงานเจาหนาทสอบสวนขอเทจจรง เกยวกบการดาเนนงานของสภาวศวกรและการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม

สงเปนหนงสอใหกรรมการ ชแจงขอเทจจรงเกยวกบกจการของสภาวศวกร สงใหสภาวศวกร ระงบหรอแกไขการกระทาทขดตอวตถประสงคของ

สภาวศวกร นอกจากน รฐมนตรโดยอนมตคณะรฐมนตรยงมอานาจปลดคณะกรรมการ นายกสภาวศวกร หรอกรรมการคนใดคนหนงพนจากตาแหนง หากพบพฤตการณท แสดงใหเหนวาบคคลดงกลาว กระทาผดวตถประสงคของสภาวศวกร หรอกระทาการอนเปนการเสอมเสยอยางรายแรงแกสภาวศวกร (มาตรา 69)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 15  

บทกาหนดโทษ การฝาฝนพระราชบญญตวศวกรเปนความผดตอแผนดน ผกระทาการฝาฝนยอมตองไดรบโทษทางอาญา ซงมโทษทงปรบและจา ดงตอไปน

การประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมโดยไมไดรบใบอนญาตหรอแอบอางวาตนพรอมจะประกอบวชาชพวศวกรรมโดยไมไดรบใบอนญาต ตองระวางโทษจาคก ไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6 หมนบาท หรอทงปรบทงจา (มาตรา 71)

การโฆษณาวาเปนผมความรความชานาญในการประกอบวชาชพวศวกรรมทง ๆ ทไมไดเปนผไดรบใบอนญาต ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 2 หมนบาทหรอทงปรบทงจา (มาตรา 72)

ผไดรบคาสงเปนหนงสอจากคณะกรรมการจรรยาบรรณหรอพนกงานเจาหนาท ใหมาใหถอยคาแตไมปฏบตตาม ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 เดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงปรบทงจา (มาตรา 73)

ในกรณทผกระทาความผดเปนนตบคคล ผเปนหนสวนของหางหนสวน กรรมการของบรษท ตองระวางโทษตามทกาหนด คาปรบสาหรบนตบคคลตองระวางโทษ ไมเกน 10 เทาของอตราคาปรบสาหรบความผดนน (มาตรา 74)

กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 2. กฎกระทรวงกาหนดสาขาวชาชพวศวกรรมและสาขาวชาชพวศวกรรม

ควบคม พ.ศ. 2550 3. ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยหลกเกณฑและคณสมบตของผประกอบวชาชพ

วศวกรรมควบคมแตละระดบ สาขา (7 สาขา รวม 7 ฉบบ) พ.ศ. 2551 4. ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยการรบรองปรญญา ประกาศนยบตร และ

วฒบตรเทยบเทาปรญญาในสาขาวศวกรรมศาสตร พ.ศ. 2543 5. ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยการออกใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพ

วศวกรรมควบคม ระดบภาควศวกร พ.ศ. 2549 6. ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยการออกใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพ

วศวกรรมควบคม ระดบสามญวศวกร และระดบวฒวศวกร พ.ศ.2547 7. ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมและการ

ประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ พ.ศ. 2559

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 17  

บทท 3 กฎหมายวาดวยความปลอดภยและการคมครองแรงงาน

วตถประสงค เพอใหการใชแรงงานเปนไปอยางเปนธรรม และเหมาะสมยงขนกบสภาพสงคม

ในปจจบนทมการเปลยนแปลง ตลอดจนใหความคมครองแกการใชแรงงานบางประเภทเปนพเศษกวาการใชแรงงานทวไป การหามมใหนายจางเลกจางลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ การใหลกจางซงเปนเดกมสทธลาเพอศกษาอบรม การใหนายจางจายเงนทดแทนการขาดรายไดของลกจางในกรณทนายจางหยดประกอบกจการ การกาหนดเงอนไขในการนาหนบางประเภทมาหกจากคาตอบแทนการทางานของลกจาง การจดตงกองทนเพอสงเคราะหลกจางหรอบคคลซงลกจางระบใหไดรบประโยชนหรอในกรณทมไดระบ ใหทายาทไดรบประโยชนจากกองทนเพอสงเคราะหลกจางของลกจางทถงแกความตาย ตลอดจนการปรบปรงอตราโทษใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน

ผทเกยวของกบกฎหมาย

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายทออกมาเพอคมครองแรงงาน การจางงาน และการใชแรงงานใหเปนไปอยางเปนธรรม โดยมผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก นายจางหรอผทาหนาทแทนนายจาง ลกจาง ผวาจาง และผถกวาจาง พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน พ.ศ. 2554 เปนกฎหมายทออกมาเพอกาหนดมาตรการควบคม กากบ ดแล และบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานของลกจางโดยมผทเกยวของกบกฎหมายนไดแก นายจาง ลกจาง สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 1. พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมใน การทางาน มสาระสาคญประกอบดวย การบรหาร การจดการ และการดาเนนการ ดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน คณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน การควบคม กากบ ดแลการดาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน พนกงานตรวจความปลอดภย กองทนความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม

หามจาหนาย

  18 หมวดกฎหมาย

 

ในการทางาน สถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน และบทกาหนดโทษ ซงมรายละเอยดดงน

“ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน” หมายความวา การกระทาหรอสภาพการทางานซงปลอดจากเหตอนจะทาใหเกดการประสบอนตรายตอชวต รางกาย จตใจ หรอสขภาพอนามยอนเนองจากการทางานหรอเกยวกบการทางาน

“นายจาง” หมายความวา นายจางตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานและใหหมายความรวมถง ผประกอบกจการซงยอมใหบคคลหนงบคคลใด มาทางานหรอผลประโยชนใหแกหรอในสถานประกอบกจการ ไมวาการทางานหรอการทาผลประโยชนนนจะเปนสวนหนงสวนใดหรอทงหมดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการนนหรอไมกตาม

“ลกจาง” หมายความวา ลกจางตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานและใหหมายความรวมถงผซงไดรบความยนยอมใหทางานหรอทาผลประโยชนใหแกหรอในสถานประกอบกจการของนายจางไมวาจะเรยกชออยางไรกตาม

“ผบรหาร” หมายความวา ลกจางตงแตระดบผจดการในหนวยงานขนไป

“หวหนางาน” หมายความวา ลกจางซงทาหนาทควบคม ดแล บงคบบญชาหรอสงใหลกจางทางานตามหนาทของหนวยงาน

“เจาหนาทความปลอดภยในการทางาน” หมายความวา ลกจางซงนายจางแตงตงใหปฏบตหนาทดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานตามพระราชบญญตน

“สถานประกอบกจการ” หมายความวา หนวยงานแตละแหงของนายจาง ทมลกจางทางานอยในหนวยงาน 2. พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มสาระสาคญประกอบดวย การใชแรงงานทวไป การใชแรงงานหญง การใชแรงงานเดก คาจาง คาลวงเวลา

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 19  

คาทางานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด คณะกรรมการ คาจาง สวสดการ การพกงาน คาทดแทน คาชดเชย การยนคารองและการพจารณาคารอง กองทนสงเคราะห ลกจาง พนกงาน ตรวจแรงงาน การสงหนงสอ บทกาหนดโทษ ซงมรายละเอยดดงน

คาจากดความ “นายจาง” หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาทางานโดยจายคาจางใหและหมายความรวมถง

ผซงไดรบมอบหมายใหทางานแทนนายจาง กรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอานาจกระทาการ

แทนนตบคคล และผซงไดรบมอบหมายจากผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลใหทา การแทนดวย

ในกรณทผประกอบการกจการไดวาจางดวยวธเหมาคาแรง โดยมอบใหบคคลหนงบคคลใดรบชวงไปควบคมดแลการทางานและรบผดชอบจายคาจางใหแกลกจาง อกทอดหนงกด มอบหมายใหบคคลหนงบคคลใดเปนผจดหาลกจางมาทางานอนมใชการประกอบธรกจจดหางานกด โดยการทางานนนเปนสวนหนงสวนใดหรอทงหมดในกระบวนการผลตหรอธรกจ ในความรบผดชอบของผประกอบกจการ ใหถอวา ผประกอบกจการเปนนายจางของลกจางดงกลาวดวย

“ลกจาง” หมายความวา ผซงตกลงทางานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะเรยกชออยางไร “ผวาจาง” หมายความวา ผซงตกลงวาจางบคคลอกบคคลหนงใหดาเนนงานทงหมด หรอแตบางสวนของงานใดเพอประโยชนแกตน โดยจะจายสนจางตอบแทนผลสาเรจแหงการงานททานน “ผรบเหมาชนตน” หมายความวา ผซงตกลงรบจะดาเนนงานทงหมดหรอแตบางสวนของงานใดจนสาเรจประโยชนของผวาจาง “ผรบเหมาชวง” หมายความวา ผซงทาสญญากบผรบเหมาชนตนโดยรบจะดาเนนงานทงหมดหรอแตบางสวนของงานใดในความรบผดชอบของผรบเหมาชนตน เพอประโยชนแก ผวาจาง และหมายความรวมถงผซงทาสญญากบผรบเหมาชวงเพอรบชวงงานในความรบผดชอบ ของผรบเหมาชวง ทงน ไมวาจะรบเหมาชวงกนกชวงกตาม “สญญาจาง” หมายความวา สญญาไมวาเปนหนงสอหรอดวยวาจาระบชดเจน หรอเปนทเขาใจโดยปรยายซงบคคลหนงเรยกวาลกจางตกลงจะทางานใหแกบคคลอกบคคลหนง เรยกวา นายจาง และนายจางตกลงจะใหคาจางตลอดเวลาททางานได

หามจาหนาย

  20 หมวดกฎหมาย

 

“คาจาง” หมายความวา เ งนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการทางานตามสญญาจางสาหรบระยะเวลาการทางานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยคานวณตามผลงานทลกจางทาไดในเวลาทางานปกตของวนทางาน และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยดและวนลา ทลกจาง มไดทางาน แตลกจางมสทธไดรบตามพระราชบญญตน “อตราคาจางขนตา” หมายความวา อตราคาจางทคณะกรรมการคาจางกาหนดตามพระราชบญญตน (มาตรา 5) การใชแรงงานทวไป

ใหนายจางประกาศเวลาทางานปกตใหลกจางทราบ โดยกาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการทางานแตละวนของลกจางไดไมเกนเวลาทางานของแตละประเภทงาน ตามทกาหนดในกฎกระทรวง แตวนหนงตองไมเกน 8 ชวโมงและเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทกาหนดในกฎกระทรวง จะมเวลาทางานปกตวนหนงตองไมเกน 7 ชวโมง แตเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงไมเกน 42 ชวโมง ในกรณทนายจางไมอาจประกาศกาหนดเวลา เรมตนและเวลาสนสดของ การทางานแตละวนไดเนองจากลกษณะหรอสภาพของงาน ใหนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดชวโมงทางานแตละวนไมเกน 8 ชวโมง และเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง (มาตรา 23)

หามมใหนายจางใหลกจางทางานในวนหยด เวนแตในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองทาตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน นายจางอาจใหลกจางทางานในวนหยดไดเทาทจาเปน นายจางอาจใหลกจางทางานในวนหยดไดสาหรบกจการโรงแรม สถานมหรสพ งานขนสง รานขายอาหาร รายขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล หรอกจการอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง เพอประโยชนแกการผลต การจาหนาย และการบรการ นายจางอาจใหลกจางทางาน นอกจากทกาหนดตามวรรคหนงและวรรคสองในวนหยดเทาทจาเปนโดยไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆ ไป (มาตรา 25)

ในวนทมการทางาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการทางาน วนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางทางานมาแลวไมเกน 5 ชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวา 1 ชวโมงได

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 21  

แตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวา 1 ชวโมง ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดเวลาพกระหวางการทางานตามวรรคหนงเปนอยางอน ถาขอตกลงนนเปนประโยชนแกลกจางใหขอตกลงนนใชบงคบได เวลาพกระหวางการทางาน ไมใหนบรวมเปนเวลาทางาน เวนแตเวลาพกทรวมกนแลว ในวนหนงเกน 2 ชวโมง ใหนบเวลาทเกน 2 ชวโมงนนเปนเวลาทางานปกต ในกรณทมการทางานลวงเวลาตอจากเวลาทางานปกตไมนอยกวา 2 ชวโมงนายจางตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวา 20 นาทกอนทลกจางเรมทางานลวงเวลา ความในวรรคหนงและวรรคสมใหใชบงคบแกกรณทลกจางทางานทมลกษณะ หรอสภาพของงานตองทาตดตอกนไปโดยไดรบความยนยอมจากลกจางหรอเปนงานฉกเฉน (มาตรา 27)

ใหนายจางจดใหลกจางมวนหยดประจาสปดาหสปดาหหนงไมนอยกวา 1 วน โดยวนหยดประจาสปดาหตองมระยะหางกนไมเกน 6 วน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนา กาหนดใหมวนหยดประจาสปดาหวนใดกได ในกรณทลกจางทางานโรงแรม งานขนสง งานในปา งานในททรกนดาร หรองานอน ตามทกาหนดในกฎกระทรวง นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาสะสมวนหยดประจาสปดาหและเลอนไปหยดเมอใดกได แตตองอยในระยะเวลา 4 สปดาหตดตอกน (มาตรา 28)

ใหนายจางประกาศกาหนดวนหยดตามประเพณใหลกจางทราบเปนการลวงหนาปหนงไมนอยกวา 13 วน โดยรวมวนแรงงานแหงชาตตามทรฐมนตรประกาศกาหนดใหนายจางพจารณากาหนดวนหยดตามประเพณจากวนหยดราชการประจาป วนหยดทางศาสนา หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน ในกรณทวนหยดตามประเพณวนใดตรงกบวนหยดประจาสปดาหของลกจาง ใหลกจางไดหยดชดเชยวนหยดตามประเพณในวนทางานถดไป ในกรณทนายจางไมอาจใหลกจางหยดตามประเพณได เนองจากลกจางทางานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทกาหนดในกฎกระทรวง ใหนายจางตกลงกบลกจางวา จะหยดในวนอนชดเชยวนหยดตามประเพณ หรอนายจางจะจายคาทางานในวนหยดใหกได (มาตรา 29)

ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 36) การใชแรงงานหญง

หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงทางานอยางหนงอยางใดดงตอไปน งานเหมองแรหรองานกอสรางทตองทาใตดน ใตนา ในถา ในอโมงค หรอ

ปลองในภเขา เวนแตลกษณะของงานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจางนน

หามจาหนาย

  22 หมวดกฎหมาย

 

งานทตองทาบนนงรานทสงกวาพนดนตงแต 10 เมตรขนไป งานผลตหรอขนสงวตถระเบดหรอวตถไวไฟ งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 38) หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภทางานในระหวางเวลา 22.00

นาฬกา ถงเวลา 06.00 นาฬกา ทางานลวงเวลา ทางานในวนหยด หรอทางานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

งานเกยวกบเครองจกรหรอเครองยนตทมความสนสะเทอน งานขบเคลอนหรอตดไปกบยานพาหนะ งานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกเกน 15 กโลกรม งานททาในเรอ งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 39) ใหลกจางซงเปนหญงมครรภมสทธลาเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกน 90 วน

วนลาตามวรรคหนง ใหนบรวมวนหยดทมในระหวางวนลาดวย (มาตรา 41) ในกรณทลกจางซงเปนหญงมครรภ มใบรบรองแพทยแผนปจจบนชนหนง

มาแสดงวาไมอาจทางานในหนาทเดมตอไปไดใหลกจางนนมสทธขอใหนายจางเปลยนงานในหนาทเดมเปนการชวคราวหรอหลงคลอดได และใหนายจางพจารณาเปลยนงานทเหมาะสมใหแก ลกจางนน (มาตรา 42)

หามมใหนายจางเลกจางลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ (มาตรา 43) การใชแรงงานเดก

หามมใหนายจางจางเดกอายตากวา 15 ปเปนลกจาง (มาตรา 44) ในกรณทมการจางเดกอายตากวา 18 ปเปนลกจางใหนายจางปฏบตดงน แจงการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงานภายใน 15 วน

นบแตวนทเดกเขาทางาน จดทาบนทกสภาพการจางกรณทมการเปลยนแปลงไปจากเดมเกบไว ณ

สถานประกอบกจการ หรอสานกงานของนายจาง พรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงาน ตรวจได ในเวลาทาการ

แจงการสนสดการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงาน ภายใน 7 วนนบแตวนทเดกออกจากงาน การแจงหรอการจดทาบนทกตามวรรคหนงใหเปนไปตามแบบทอธบดกาหนด (มาตรา 45)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 23  

หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวา 18 ปทางานในระหวางเวลา 22.00 นาฬกา ถงเวลา 06.00 นาฬกา เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย นายจางอาจใหลกจางซงเปนเดกอายตากวา 18 ปและเปนผแสดงภาพยนตร ละคร หรอการแสดงอยางอนทคลายคลงกนทางานในระหวางเวลาดงกลาวได ทงนใหนายจาง จดใหลกจางซงเปนเดกนนไดพกผอนตามสมควร (มาตรา 47)

หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวา 18 ปทางานลวงเวลาหรอทางานในวนหยด (มาตรา 48)

หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวา 18 ปทางานอยางหนงอยางใดดงตอไปน

งานหลอม เปา หลอ หรอรดโลหะ งานปมโลหะ งานเกยวกบความรอน ความเยน ความสนสะเทอน เสยง และแสงทมระดบ

แตกตางจากปกต อนอาจเปนอนตรายตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตรายตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานเกยวกบจลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออน

ตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานเกยวกบวตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตงานในสถานบรการ

นามนเชอเพลงตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานใชเลอยเดนดวยพลงไฟฟาหรอเครองยนต งานทตองทาใตดน ใตนา ในถา อโมงค หรอปลองในภเขา งานเกยวกบกมมนตภาพรงสตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานทาความสะอาดเครองจกรหรอเครองยนตขณะทเครองจกร หรอ

เครองยนตกาลงทางาน งานทตองทาบนนงรานทสงกวาพนดนตงแต 10 เมตรขนไป งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 49) หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานในสถานทดงตอไปน โรงฆาสตว สถานทเลนการพนน

หามจาหนาย

  24 หมวดกฎหมาย

 

สถานเตนรา ราวง หรอรองเงง สถานททมอาหาร สรา นาชา หรอเครองดมอยางอนจาหนายและบรการ

โดยมผบาเรอสาหรบปรนนบตลกคา หรอ โดยมทสาหรบพกผอนหลบนอน หรอมบรการนวดใหแกลกคา

สถานทอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 50)

บทกาหนดโทษ นายจางผใดฝาฝนหรอไมปฏบตในการใชแรงงานทวไป ตองระวางโทษจาคก

ไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ ในกรณทนายจางฝาฝนหรอไมปฏบตในเรองการใชแรงงานหญง เปนเหตใหลกจางไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอถงแกความตาย ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจาทงปรบ (มาตรา 144) นายจางผใดฝาฝนใหลกจางทางานลวงเวลาทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ มาตรา 31 หรอใชแรงงานเดก มาตรา 44 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอ ทงจาทงปรบ (มาตรา 148) กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 2. กฎกระทรวง ออกตามความในพระราชบญญ ตค มครองแรงงาน

พ.ศ. 2541 3. ประกาศ คาสง ระเบยบกระทรวงแรงงาน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 25  

บทท 4 กฎหมายโรงงาน

วตถประสงค พระราชบญญตโรงงาน เปนกฎหมายทลดรอนสทธของประชาชนตามทระบไว

ในมาตรา 29, 43, 45 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 แตจาเปน ตองตรากฎหมายนขนเพอคมครองความปลอดภยของชวตและทรพยสนของประชาชนและคนงาน รวมทงปองกนเหตเดอดรอนราคาญ และการรกษาสภาพแวดลอม แตเดมมกฎหมายเกยวกบการควบคมโรงงานมาแลวหลายฉบบ แตเนองจากกฎหมายฉบบกอนๆ มบทบญญตทไมสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคมในยคปจจบน และไมเออตอการสงเสรมการประกอบกจการโรงงาน เชน การกาหนดใหโรงงานทกลกษณะตองขออนญาตเชนเดยวกนทงหมด ทงๆ ทตามสภาพทเปนจรง โรงงานตางๆ มลกษณะทแตกตางกนออกไปบางประเภทไมจาเปนตองควบคมดแล การตงโรงงาน เพยงแตดแลการดาเนนงานเทานนบางประเภททอาจเกดอนตรายใน การประกอบกจการได กควรควบคมการจดตงอยางเครงครด เปนตน จงปรบปรงระบบการควบคมกากบดแลโรงงานใหสอดคลองกบสภาพของการประกอบกจการของโรงงานตางๆ ผทเกยวของกบกฎหมาย

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทออกมาควบคมการประกอบกจการโรงงาน โดยผทเกยวของกบกฎหมายนคอ เจาของโรงงานหรอผประกอบกจการโรงงาน และผทปฏบตงานในโรงงาน ซงไดแก วศวกรหรอสถาปนกประจาโรงงาน และคนงานทปฏบตงานในโรงงาน สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ม 68 มาตรา เปนบทเฉพาะกาล 3 มาตรา แบงออกเปน 3 หมวด คอ หมวดบงคบการประกอบกจการโรงงาน หมวดการกากบดแลโรงงาน และหมวดบทกาหนดโทษ โดยมสาระสาคญในประเดนทวศวกรควรทราบ แยกตามมาตรา ดงน มาตรา 5 คอ “โรงงาน หมายถง อาคาร สถานท หรอยานพาหนะ ทใชเครองจกรทมกาลงรวมตงแต 5 แรงมา หรอกาลงเทยบเทาตงแต 5 แรงมาขนไป หรอ ใชคนงานตงแต 7 คนขนไป โดยใชเครองจกรหรอไมกตาม สาหรบทา ผลต ประกอบ

หามจาหนาย

  26 หมวดกฎหมาย

 

บรรจ ซอม ซอมบารง ทดสอบ ปรบปรงแปรสภาพ ลาเลยง เกบรกษาหรอทาลาย สงใด ๆ ทงน ตามประเภทหรอชนดของโรงงานทกาหนดในกฎกระทรวง” ทงนจะเหนไดวามขอแมสาคญคอ

อาคาร สถานท หรอยานพาหนะ เครองจกร 5 แรงมา หรอ คนงาน 7 คน ทา ผลต ประกอบ ฯลฯ ประเภททกาหนดตามกฎกระทรวง

กลาวคอจะตองครอบคลมทง 4 ลกษณะจงเขาขายเปนโรงงานทถกควบคมตามกฎหมายและปลดกระทรวงอตสาหกรรม หรอผทปลดกระทรวงมอบหมายเปนผอนญาต มาตรา 7 รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม มอานาจออกกฎกระทรวง กาหนดใหโรงงานประเภท ชนด หรอขนาดใด เปนโรงงานจาพวกท 1 โรงงานจาพวกท 2 หรอโรงงานจาพวกท 3

โรงงานจาพวกท 1 คอ โรงงานประเภท ชนด หรอขนาดทสามารถประกอบกจการไดทนท โดยไมตองแจงหรอขออนญาต

โรงงานจาพวกท 2 คอ โรงงานประเภท ชนด หรอขนาดทเมอประกอบกจการโรงงาน ตองแจงใหผอนญาตทราบกอน

โรงงานจาพวกท 3 คอ โรงงานประเภท ชนด หรอขนาด ทการตงโรงงานตองไดรบใบอนญาตกอนจงดาเนนการได

โรงงานจาพวกท 3 เทานนทตองขออนญาตตงโรงงาน สวนจาพวก 1 หรอ 2 ไมตองขออนญาตในขนตอนการขอตงโรงงาน แตตองถกตองตามหลกเกณฑ หรอกฎกระทรวง เปนการลดการควบคมตามแนวทางเดม เปนการกากบตามนโยบายของรฐบาลในขณะนน มาตรา 8 ใหรฐมนตรมอานาจออกกฎกระทรวง เพอใหโรงงานตองปฏบตตามในเรองใดเรองหนง เชน

กาหนดหลกเกณฑเกยวกบท ตงของโรงงาน สภาพแวดลอม ลกษณะอาคาร หรอลกษณะภายในของโรงงาน

กาหนดลกษณะ ประเภท หรอชนด ของเครองจกร อปกรณทตองนามาใชในการประกอบกจการโรงงาน

กาหนดใหมคนงานทมความรเฉพาะตามประเภท หรอ ขนาดของโรงงาน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 27  

กาหนดหลกเกณฑทตองปฏบต กรรมวธการผลต หรอจดใหมอปกรณ หรอเครองมอเพอระงบ หรอ บรรเทาอนตราย ความเสยหาย หรอความเดอดรอนทอาจเกดขน

กาหนดมาตรฐาน และวธการควบคมการปลอยของเสย มลพษ หรอ สงใดๆ ทมผลกระทบตอสงแวดลอม ฯลฯ

จะกาหนดยกเวนโรงงานประเภท ชนด หรอ ขนาดใดจากการตองปฏบตในเรองหนงเรองใดกได มาตรา 9 การตรวจสอบโรงงานตามพระราชบญญตน อาจกาหนดใหเอกชนเปนผดาเนนการ และจดทารายงานผลการตรวจสอบแทนพนกงานหรอเจาหนาทกได ทงนตามระเบยบทรฐมนตรกาหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา จะเหนไดวากฎหมายนไดเปดโอกาสอนหนงของวชาชพวศวกรรม ทจะประกอบธรกจเกยวกบการตรวจสอบอาคารตามกฎหมายควบคมอาคาร หากรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมออกระเบยบดงกลาว

มาตรา 10 และ มาตรา 11 รฐมนตรอาศยอานาจตาม มาตรา 8 ออกกฎกระทรวงและประกาศหลกเกณฑสาหรบโรงงานจาพวกท 1 และ 2 ซงไมตองขออนญาตตงโรงงาน แตตองทาตามหลกเกณฑ เชน ตองไมตงอยในทชมชน ตองมระยะหางขนตาจากสถานทสาธารณะ ฯลฯ ดงนนเมออนโลมลดการควบคมดวยการ ละเวนไมตองขออนญาตแลว จงจาเปนตองมหลกเกณฑเพอปองกนและกากบมใหสาธารณชนไดรบอนตราย

มาตรา 12 ผประกอบกจการโรงงานจาพวก 3 ตองไดรบอนญาตกอน หามมใหผใดตงโรงงานจาพวก 3 กอนไดรบอนญาต ในการออกใบอนญาต ใหผอนญาตพจารณาตามหลกเกณฑทกาหนดในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 8 (เชน หามตงโรงงานในบรเวณทกาหนด ตองมระยะหางขนตาจากทกาหนด ตองมอปกรณปองกนเหตเดอดรอนราคาญ ฯลฯ) แตหากเหนวาหลกเกณฑทกาหนดไวยงไมเพยงพอ หรอไมครอบคลมสาหรบสภาพของโรงงานลกษณะใดลกษณะหนง ผอนญาตจะกาหนดเงอนไขทผประกอบกจการจะตองปฏบตเปนพเศษไวในใบอนญาตกได นอกจากนน จะกาหนดเงอนไขพเศษไวในใบอนญาต เฉพาะรายกได หากบรเวณทตงโรงงานนนจาเปนตองใชมาตรการเสรมนอกเหนอจากมาตรการทวไป

มาตรา 13 ผรบอนญาตตามมาตรา 12 จะขอเรมประกอบกจการโรงงานเปนบางสวนกอนกได จดวากฎหมายเปดโอกาสใหมการทดลองเดนเครองจกรกอนเรมประกอบกจการจรงได

หามจาหนาย

  28 หมวดกฎหมาย

 

มาตรา 18 หามมใหผรบใบอนญาตขยายโรงงานเวนแตไดรบอนญาตการขยายโรงงานคอ

การเพม เปลยน หรอเปลยนแปลงเครองจกรใหมกาลงรวมกนตงแต รอยละ 50 ขนไป ในกรณทเครองจกรเดมมกาลงรวมไมถง 100 แรงมา แตถากรณเครองจกรเดม มกาลงรวมเกนกวา 100 แรงมา หากเพมหรอเปลยนเครองจกรเพมมากขน ตงแต 50 แรงมาขนไป ถอเปนการขยายโรงงาน

หมายเหต การขยายโรงงาน หมายถง - เครองจกรเดม นอยกวาหรอเทากบ 100 แรงมา เพมขน มากกวา

หรอเทากบ 50 % - เครองจกรเดม มากกวาหรอเทากบ 100 แรงมา เพมขน มากกวา

หรอเทากบ 50 แรงมา การเพมหรอแกไขอาคารโรงงาน ทาใหรากฐานเดมของโรงงานฐานใดฐาน

หนงตองรบนาหนกเพมขนตงแต 500 กโลกรมขนไป มาตรา 19 ไมเขาขายขยายโรงงาน แตตองแจงเปนหนงสอตอพนกงาน

เจาหนาท เครองจกรเพมไมเขาขายขยายโรงงาน พนทอาคารเดม นอยกวาหรอเทากบ 200 ตารางเมตร เพมพนทมากกวา

หรอเทากบ 50 % พนทอาคารเดม มากกวาหรอเทากบ 200 ตารางเมตร เพมพนทมากกวา

หรอเทากบ 100 ตารางเมตร ตองแจงตอพนกงานเจาหนาทภายใน 7 วน นบแตวนเพมเครองจกร หรอ ขยาย

พนทอาคาร มาตรา 27 ผรบใบอนญาตประสงคจะยายโรงงานไปทอน ใหดาเนนการเหมอน

การตงโรงงานใหม บทกาหนดโทษ

มาตรา 48 ผใดประกอบกจการโรงงานจาพวก 2 โดยไมไดแจง ตองโทษจาคก ไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 50,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 49 ผใดประกอบกจการโรงงานจาพวก 3 โดยไมไดรบอนญาต หรอตงโรงงานโดยไมไดรบอนญาต ตองโทษจาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 200,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 29  

มาตรา 52 ผรบใบอนญาตใด ขยายโรงงานโดยไมไดรบอนญาต ตองโทษเหมอนมาตรา 49

มาตรา 55 ผใดประกอบกจการระหวางถกสงหยด หรอถกสงปดโรงงาน มโทษ จาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 200,000 บาท หรอทงจาทงปรบ และใหปรบอก วนละ 5,000 บาท จนกวาจะหยดประกอบกจการ สถาปนก หรอวศวกร ผใดยงฝาฝนทางานในโรงงานทถกสงหยด หรอถกสงปด ตองระวางโทษ เชนเดยวกบผประกอบกจการตามวรรคหนง ดงนนจะเหนไดวา กฎหมายกาหนดโทษสาหรบผประกอบวชาชพทเกยวของกบการอตสาหกรรมดวย

กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 2. กฎกระทรวง (พ.ศ. 2535) ออกตามในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 3. กฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ. 2535) ออกตามในพระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535 4. กฎกระทรวงฉบบท 3 (พ.ศ. 2535) ออกตามในพระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535 5. กฎกระทรวงฉบบท 7 (พ.ศ. 2535) ออกตามในพระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535 6. กฎกระทรวงฉบบท 8 (พ.ศ. 2535) ออกตามในพระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535 7. ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฉบบท 6 (พ.ศ. 2540) เรองการกาจด

สงปฏกล หรอวสดท ไม ใ ชแลว กลาวคอกาหนดของเสยจากการอตสาหกรรม (Industrial waste) หรอของเสยอนตราย (Hazardous waste) และการกาจดทเหมาะสม

หา

มจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 31  

บทท 5 กฎหมายควบคมอาคาร

วตถประสงค กฎหมายควบคมอาคาร มวตถประสงคเพอควบคมการกอสรางอาคารใหมความมนคง แขงแรงและปลอดภย มความเปนระเบยบเรยบรอย สวยงามและมการจดการดานการรกษาคณภาพสงแวดลอม เชน การจดใหมระบบบาบดนาเสยกอนปลอยลงสทางระบายนาสาธารณะ เปนตน ผทเกยวของกบกฎหมาย

ผทเกยวของกบกฎหมายควบคมอาคาร ไดแก เจาของอาคาร ผครอบครองอาคาร สถาปนกผออกแบบและสถาปนกผควบคมงาน วศวกรผออกแบบและวศวกร ผควบคมงานโครงสรางอาคาร วศวกรผออกแบบและวศวกรผควบคมงานระบบตางๆของอาคาร สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม กฎหมายควบคมอาคารทเกยวของกบวศวกร ประกอบดวย - พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 2) พ .ศ . 2535 พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 31) พ .ศ . 2543 พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 4) พ.ศ. 2550 และพระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 5) พ.ศ. 2558 ซงเปนกฎหมายหลกหรอกฎหมายแมบท - กฎกระทรวงซงเปนกฎหมายรองทกาหนดรายละเอยด เชน รายละเอยดวธการปฏบตในการขออนญาต รายละเอยดขอกาหนดงานทางดานวศวกรรมและสถาปตยกรรม เปนตน - ขอบญญตทองถนซงเปนกฎหมายทกาหนดรายละเอยด เนองจากมความจาเปนหรอ มเหตผลพเศษเฉพาะทองถน เชน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เทศบญญตของเทศบาล ขอบงคบองคการบรหารสวนตาบลขององคการบรหารสวนตาบล เปนตน ซงแตละทองถนจะเปนผพจารณาดาเนนการออกขอบญญตทองถนนเองไดในกรณ ดงน

กาหนดรายละเอยดเพมเตมจากกฎกระทรวง ออกขดหรอแยงกบกฎกระทรวงในกรณทมความจาเปนหรอเหตผลพเศษ

เฉพาะทองถน (มาตรา 10)

หามจาหนาย

  32 หมวดกฎหมาย

 

- ประกาศกระทรวงมหาดไทยซงเปนเรองเฉพาะสาหรบกาหนดบรเวณหามกอสรางอาคารบางชนดหรอบางประเภท มอายใชบงคบเพยง 1 ป นบจากวนประกาศใชในราชกจจานเบกษา (มาตรา 13)

นอกจากนกฎหมายควบคมอาคารยงมความเกยวของกบกฎหมายอนอกหลายฉบบ เชน กฎหมายผงเมอง กฎหมายวศวกร กฎหมายสงแวดลอม เปนตน การใชกฎหมายอาคาร จงจะดแลเฉพาะกฎหมายแมบทอยางเดยวไมได แตตองศกษากฎหมายรองและกฎหมายอน ทเกยวของควบคไปดวย พนทบงคบใช

กฎหมายควบคมอาคารเปนกฎหมายทโดยทวไปจะใชบงคบในทองททมความเจรญ มการกอสรางอาคารคอนขางหนาแนน หากทองทใดตองการควบคมการกอสรางอาคารใหมความสวยงามเปนระเบยบเรยบรอยมความมนคงแขงแรงและปลอดภย จะตองประกาศพระราชกฤษฎกาบงคบใชพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ในทองทนน ๆ เสยกอน (มาตรา 2)

เมอมการประกาศพระราชกฤษฎกาใหใชพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ในทองทใดกตาม การกอสราง ดดแปลง รอถอน เคลอนยาย ใชหรอเปลยน การใชอาคารในทองทนนตองไดรบใบอนญาตใหกอสรางอาคารหรอแจงตอเจาพนกงานทองถนและได ใบรบแจงกอนจงจะเร ม ดา เ นนการกอสรางอาคารไ ด ทองท ทไดมการประกาศพระราชกฤษฎกาใหใชพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 นน มกเรยกทองทนนวาเปนเขตควบคมอาคาร

นอกจากนในเขตผงเมองรวมหรอเคยประกาศเปนเขตผงเมองรวมใหเปนเขตควบคมอาคารโดยไมตองตราพระราชกฤษฎกาใหใชพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 คาจากดความทสาคญในกฎหมายควบคมอาคาร “อาคาร” หมายความวา ตก บาน เรอน โรง ราน แพ คลงสนคา สานกงาน และสงทสรางขนอยางอนซงบคคลอาจเขาอยหรอเขาใชสอยได และหมายความรวมถง

1. อฒจนทร หรอสงทสรางขนอยางอนเพอใชเปนทชมนมของประชาชน 2. เขอน สะพาน อโมงค ทอหรอทางระบายนา อเรอ คานเรอ ทานา

ทาจอดเรอ รว กาแพงหรอประต ทสรางตดตอหรอใกลเคยงกบทสาธารณะหรอสงทสรางขนใหบคคลทวไปใชสอย

3. ปายหรอสงทสรางขนสาหรบตดหรอปาย ทมลกษณะดงน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 33  

ทตดหรอตงไวเหนอทสาธารณะและมขนาดเกนหนงตารางเมตร หรอนาหนกรวมทงโครงสรางเกนสบกโลกรม หรอ

ทตดหรอตงหางจากทสาธารณะ ซงเมอวดในทางราบแลวมระยะหางจากทสาธารณะนอยกวาความสงของปายนนเมอวดจากพนดน และตองมขนาดพนท หรอนาหนกอยใน 4 ลกษณะ คอ

- ขนาดความกวางของปายเกน 50 เซนตเมตร หรอ - ยาวเกน 1 เมตร หรอ - เนอทของปายเกน 5,000 ตารางเซนตเมตร หรอ - มนาหนกของปายหรอสงทสรางขนสาหรบตดหรอตงปายอยางใด

อยางหนง หรอ ทงสองอยางรวมกนเกน 10 กโลกรม 4. พนทหรอสงทสรางขนเพอใชเปนทจอดรถ ทกลบรถ และทางเขาออก

ของรถ สาหรบอาคารดงตอไปน โรงมหรสพทม พนทสาหรบจดท น งสาหรบคนดตงแต 500 ท

ขนไป โรงแรมทมพนทหองโถงหรอพนททใชเพอกจการพาณชยกรรม

ในหลงเดยวกนหรอหลายหลงรวมกน ตงแต 300 ตารางเมตรขนไป อาคารชดทมพนทแตละครอบครวตงแต 60 ตารางเมตรขนไป ภตตาคารทมพนทสาหรบตงโตะอาคารตงแต 150 ตารางเมตรขนไป หางสรรพสนคาทมพนทตงแต 300 ตารางเมตรขนไป อาคารขนาดใหญ (อาคารทมพนทอาคารเกน 2,000 ตารางเมตร

หรอมพนทอาคารเกน 1,000 ตารางเมตร โดยมความสงอาคารตงแต 15 เมตรขนไป) 5. สงทสรางขนอยางอนตามทกาหนดในกฎกระทรวงฯ

“เจาพนกงานทองถน” คอ ผวาราชการกรงเทพมหานคร สาหรบในเขตกรงเทพมหานคร นายกเทศมนตร สาหรบในเขตเทศบาล นายกเมองพทยา สาหรบในเขตเมองพทยา นายกองคการบรหารสวนตาบล สาหรบในเขตองคการบรหารสวน

ตาบล

หามจาหนาย

  34 หมวดกฎหมาย

 

“ดดแปลง” หมายความวา เปลยนแปลง ตอเตม เ พม ลด หรอขยาย ซงลกษณะขอบเขต แบบ รปทรง สดสวน นาหนก เนอทของโครงสรางของอาคารหรอสวนตาง ๆ ของอาคารซงไดกอสรางไวแลวใหผดไปจากเดม

ยกตวอยางเชน การตอเตมหลงคาดานหลงตกแถว หรอทาวนเฮาส การตอเตมหลงคาคลมชนดาดฟา เปนการดดแปลงอาคาร เพราะมการเปลยนแปลง ตอเตม เพม รปทรงและเนอทของอาคาร หรอการตดตงเสาสง ซงเปนโครงเหลก เพอรบสญญาณโทรศพทเคลอนทบนชนดาดฟา กถอวาเปนการดดแปลงอาคาร เพราะเปนการเพมนาหนกใหกบโครงสรางของอาคาร เปนตน

“รอถอน” หมายความวา รอสวนอนเปนโครงสรางของอาคารออกไป เชน เสา คาน ตง ของอาคาร หรอสวนอนของโครงสรางของอาคาร

1. อาคารทตองขออนญาตรอถอน คอ อาคารดงตอไปน อาคารทมสวนสงเกนสบหาเมตร ซงอยหางจากอาคารอนหรอท

สาธารณะนอยกวาความสงของอาคาร อาคารทอยหางจากอาคารอนหรอทสาธารณะนอยกวาสองเมตร

2. สวนอนของโครงสรางของอาคารทตองขออนญาตรอถอน ไดแก กนสาดคอนกรตเสรมเหลก ผนงหรอฝาทเปนโครงสรางของอาคารหรอผนงหรอฝาคอนกรตเสรม

เหลก บนไดคอนกรตเสรมเหลก พนคอนกรตเสรมเหลกตงแตพนชนทสองของอาคารขนไป

“การใช” หมายความวา การเขาไปใชประโยชนภายในอาคาร “การเปลยนการใช” หมายความวา การเปลยนการใชจากเดมทไดรบอนญาต

ยกตวอยางเชน อาคารเดมไดรบอนญาตเปนอาคารชด ตอมาตองการทาเปนโรงแรม ตองยนขออนญาตเปลยนการใชอาคารจากอาคารชดเปนโรงแรมตอเจาพนกงานทองถนกอน

อาคารบางประเภทเมอกอสรางเสรจเรยบรอยแลว กอนเขาไปใชอาคารตองไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถนเสยกอน หรอหากเปลยนการใชมาเปนอาคารประเภทตามทกฎหมายกาหนด กตองไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถนเชนเดยวกน เราเรยกอาคารทถกควบคมเชนนวา “อาคารควบคมการใช”

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 35  

“อาคารควบคมการใช” แบงเปน 2 ประเภท คอ ประเภทท 1 ไมกาหนดขนาดพนท ไดแก อาคารดงตอไปน

คลงสนคา โรงแรม อาคารชด สถานพยาบาล อาคารทใชเปนโรงงาน อาคารทใชเปนสถานศกษา อาคารทใชเกบวตถอนตราย

ประเภทท 2 กาหนดพนท ไดแกอาคารดงตอไปน

อาคารทใชเพอกจการพาณชยกรรมทมพนทสาหรบประกอบกจการตงแต 300 ตารางเมตรขนไป

อาคารทใชเพอกจการพาณชยกรรมประเภทคาปลกคาสง ทมพนทสาหรบประกอบกจการตงแต 300 ตารางเมตรขนไป

อาคารทใชเปนทชมนม หรอประชมทมพนทตงแต 300 ตารางเมตร ขนไป

อาคารทใชเปนสานกงานหรอททาการทมพนทตงแต 300 ตารางเมตรขนไป

อาคารทใชเปนหอพก ทมลกษณะเปนอาคารขนาดใหญ อาคารทใชเปนอาคารอยอาศยรวม ทมลกษณะเปนอาคารขนาดใหญ

เมอไดรบใบอนญาตใหใชอาคาร (ซงในทางกฎหมายเรยกวา ใบรบรองการกอสรางอาคาร หรอ ใบ อ. 6) แลว จะตองแสดงใบอนญาตนไวยงทเปดเผย ณ อาคาร นน การยนขออนญาตและการพจารณาของเจาพนกงานทองถน

ในการยนขออนญาตกอสราง ดดแปลง รอถอน เคลอนยาย ใชหรอเปลยนการใชอาคารหากแบบแปลนและเอกสารของผขออนญาตครบถวนและถกตอง เจาพนกงานทองถนตองตรวจพจารณา และออกใบอนญาต หรอมหนงสอแจงคาสงไมอนญาตพรอมดวยเหตผลใหผยนขออนญาตทราบภายใน 45 วน นบแตวนทไดรบคาขอ (มาตรา 25)

หามจาหนาย

  36 หมวดกฎหมาย

 

ในกรณทมความจาเปนทเจาพนกงานทองถนไมอาจออกใบอนญาต หรอยงไมมคาสงไมอนญาตภายใน 45 วน เจาพนกงานทองถนสามารถขยายเวลาออกไปไดอก ไมเกน 2 ครง ครงละไมเกน 45 วน แตตองมหนงสอแจงการขยายเวลาพรอมดวยเหตผล ใหผยนขออนญาตไดทราบและปฏบตโดยเรว

เมอผยนขออนญาตไดดาเนนการแกไขแบบแปลน รายการประกอบแบบแปลน หรอรายการคานวณตามคาสงของเจาพนกงานทองถนแลว เจาพนกงานทองถนตองตรวจพจารณาและออกใบอนญาตใหผยนขออนญาตภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบแบบทไ ดแกไข แตถาผยนขออนญาตไดแกไขเปลยนแปลงผดไปจากคาสงของ เจาพนกงานทองถนใหถอวาการกระทาดงกลาวเปนการยนคาขออนญาตใหม การดาเนนการหลงไดรบอนญาตแลว

กฎหมายควบคมอาคารไดบงคบไววา การกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคารตองมผควบคมงานอยตลอดเวลา ดงนน เมอไดรบใบอนญาตใหดาเนนการดงกลาวแลว ผไดรบใบอนญาตตองมหนงสอแจงชอผควบคมงาน กบวนเรมตนและวนสนสดการดาเนนการตามทไดรบอนญาต ใหเจาพนกงานทองถนทราบ พรอมทงแนบหนงสอแสดงความยนยอมของผควบคมงานดวย (มาตรา 29)

ผควบคมงานจะเปนใครกได เปนเจาของอาคารกได แตถาอาคารนนเปนอาคารทกฎหมายวชาชพวศวกรรม (พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542) กาหนดวา เปนงานวศวกรรมควบคม ผควบคมงานกจะตองเปนวศวกร

ในกรณทมการกอสรางผดจากแบบทไดรบใบอนญาตใหถอวาเปนการกระทาของผควบคมงาน เวนแตจะพสจนไดวาเปนเปนการกระทาของผอน

ถาตองการเปลยนแปลงผควบคมงานตองแจงบอกยกเลกการเปนผควบคมงานคนเดมและแจงชอผควบคมงานคนใหม การแจงความประสงคจะกอสรางอาคารโดยไมยนคาขอรบใบอนญาตตามมาตรา 39 ทว

การขออนญาตตามกฎหมายควบคมอาคาร เปนการขออนญาตตอเจาพนกงานทองถนเพอพจารณาออกใบอนญาต โดยเจาพนกงานทองถนตองใชระยะเวลาในการตรวจพจารณา บางกรณเจาของอาคารอาจมความจาเปนเรงดวนทตองการกอสรางอาคารทนท หรอ ไมอาจรอการพจารณาของเจาพนกงานทองถนได เชน มการลงทนหรอกยมเงนในการทาโครงการ หากใชระยะเวลาในการรอใบอนญาตอาจไมคมคา การลงทน เปนตน ดงนน กฎหมายควบคมอาคารจงไดกาหนดใหเจาของอาคารทจะ

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 37  

กอสราง ดดแปลง รอถอน และเคลอนยายอาคาร สามารถใชวธแจงตอเจาพนกงานทองถน โดยไมตองขอใบอนญาตจากเจาพนกงานทองถนกได

ขนตอนในการแจงมรายละเอยด ดงน 1. แจงใหเจาพนกงานทองถนทราบ โดยยนแบบฟอรมตามทเจาพนกงาน

ทองถนกาหนด และเอกสารประกอบการขออนญาต พรอมทงแจงวนเรมตนและ วนสนสดการดาเนนการดงกลาว

2. ชาระคาธรรมเนยม เมอดาเนนการตาม (1) และ (2) เรยบรอยแลว เจาพนกงานทองถนจะออกใบ

รบแจงเพอเปนหลกฐานการแจงภายใน 3 วนทาการนบแตวนทไดรบชาระคาธรรมเนยม เมอเจาของอาคารไดใบรบแจงแลว สามารถดาเนนการกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคารไดทนท

ขอดของการแจงความประสงคจะกอสรางอาคารโดยไมยนคาขอรบใบ อนญาตฯ คอ สะดวก รวดเรว แตกมขอเสย คอ หากดาเนนการกอสรางไปแลว และ เจาพนกงานทองถนตรวจสอบแบบแปลนแลวพบวาแบบแปลนทยนแจงฯ ไมถกตองตามกฎหมาย เจาพนกงานทองถนกสามารถออกคาสงใหเจาของอาคารแกไขใหถกตอง ซงอาจตองรอถอนอาคารสวนทกอสรางไมถกตองตามกฎหมายออกใหหมด ทาใหเสยคาใชจายเพมขนโดยเปลาประโยชน ดงนน การออกแบบจงตองระมดระวงและตองศกษาขอกฎหมายใหถองแทเสยกอน

การตออายใบอนญาต

ใบอนญาตกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคาร จะมอายตามทกาหนดไวในใบอนญาตเทานน ถาผไดรบใบอนญาตมความประสงคจะขอตออายใบอนญาตจะตองยนคาขอตออายใบอนญาตตอเจาพนกงานทองถนกอนใบอนญาตนนสนอาย กฎกระทรวง

กฎกระทรวงทออกโดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตควบคมอาคาร ในสวนทเกยวของกบวศวกรมหลายฉบบ โดยตวอยางกฎกระทรวงฉบบทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม มดงน

กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2526) วาดวยการกาหนดหลกเกณฑ วธและเงอนไขในการกอสราง ดดแปลง รอถอน เคลอนยาย ใชหรอเปลยนการใชอาคาร

หามจาหนาย

  38 หมวดกฎหมาย

 

กฎกระทรวงฉบบท 6 (พ.ศ. 2527) วาดวยการกาหนดรบนาหนก ความตานทานความคงทน ลกษณะและคณสมบตของวสดทใชในการกอสราง ดดแปลง หรอซอมแซมอาคารและการรบนาหนก ความตานทานและความคงทนของอาคารหรอพนดนทรองรบอาคาร

- เปนเรองกาหนดมาตรฐานและคาหนวยแรงตาง ๆ ทใชในการคานวณ เชน กาลงอดของคอนกรต หนวยแรงดงของเหลก เปนตน ดงตวอยางตอไปน

- การคานวณสวนตางๆ ของอาคารทประกอบดวยคอนกรตเสรมเหลกตามทฤษฎอลาสตก หรอหนวยแรงปลอดภยใหใชคาหนวยแรงอดของคอนกรตไมเกนรอยละ 37.5 ของหนวยแรงอดประลยของคอนกรต แตตองไมเกน 6.5 เมกาปาสกาล (65 กโลกรมแรงตอตารางเซนตเมตร)

กฎกระทรวงฉบบท 33 (พ.ศ. 2535) วาดวยขอกาหนดควบคมอาคารสงและอาคารขนาดใหญพเศษ (มการแกไขเพมเตมโดยกฎกระทรวงฉบบท 42 (พ.ศ. 2537) และกฎกระทรวงฉบบท 50 (พ.ศ. 2540) โดยมรายละเอยดแยกเปนหมวด ๆ ดงน หมวด 1 เปนเรองการกาหนดเกยวกบลกษณะของอาคาร เนอทวางของภายนอกอาคารและแนวอาคาร เชนดงตวอยางตอไปน - ทดนทใชเปนทตงอาคารสงหรออาคารขนาดใหญพเศษทมพนทอาคารรวมกนทกชนไมเกน 30,000 ตารางเมตร ตองมดานหนงดานใดของทดนนนยาวไมนอยกวา 12 เมตร ตดถนนสาธารณะทมเขตทางกวางไมนอยกวา 10 เมตร ยาวตอเนองกนโดยตลอดไปเชอมตอกบถนนสาธารณะอนทมเขตทางกวางไมนอยกวา 10 เมตร หมวด 2 เปนเรองการกาหนดเกยวกบระบบระบายอากาศ ระบบไฟฟาและระบบปองกนเพลงไหม ดงตวอยางตอไปน

- ในอาคารสงหรออาคารขนาดใหญพเศษตองมระบบสญญาณเตอน เพลงไหม ทกชนและตองจดใหมระบบดบเพลงอตโนมต เชน SPRINKLE SYSTEM หรอ ระบบอนๆ ทเทยบเทาททางานไดดวยตวเองทนทเมอมเพลงไหม

หมวด 3 เปนเรองการกาหนดเกยวกบระบบบาบดนาเสยและการระบายนาทง ดงตวอยางตอไปน - การออกแบบและการคานวณรายการระบบบาบดนาเสยและการระบายนาทงของอาคารสงหรออาคารขนาดใหญพเศษตองดาเนนการโดยผไดรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตงแตประเภทสามญวศวกรขนไปตามกฎหมาย วาดวยวชาชพวศวกรรม

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 39  

หมวด 4 เปนเรองการกาหนดเกยวกบระบบประปา ดงตวอยางตอไปน - ในอาคารสงหรออาคารใหญพเศษตองมทเกบนาใชสารองทสามารถจายนาในชวโมงการใชนาสงสดไดไมนอยกวา 2 ชวโมง หมวด 5 เปนเรองการกาหนดเกยวกบระบบกาจดขยะมลฝอย ดงตวอยางตอไปน - ในอาคารสงหรออาคารขนาดใหญพเศษตองมการจดเกบขยะมลฝอยโดยวธขนลาเลยง หรอทงลงปลองทงมลฝอย หมวด 6 เปนเรองการกาหนดเกยวกบระบบลฟต ดงตวอยางตอไปน - ลฟตโดยสารและลฟตดบเพลงแตละชดทใชกบอาคารสง ใหมขนาดมวลบรรทก ไมนอยกวา 630 กโลกรม โดยลฟตดบเพลงตองมระบบควบคมพเศษสาหรบพนกงานดบเพลงและบรเวณหองโถงหนาลฟตดบเพลงตองมผนงและประตททาดวยวสดทนไฟปดกนมใหเปลวไฟหรอควนเขาไดพรอมตดตงตสายฉดนาดบเพลงหรอหวตอสายฉดนาดบเพลงและอปกรณดบเพลง อนๆ ทงน ในเวลาปกตลฟตดบเพลงสามารถใชเปนลฟตโดยสารได

กฎกระทรวงฉบบท 39 (พ.ศ. 2537) วาดวยการกาหนดแบบและวธการเกยวกบการตดตงระบบการปองกนอคคภย แบบและจานวนหองนาและหองสวม ระบบการจดแสงสวางและการระบาย และระบบจายกาลงไฟฟาสารองสาหรบกรณฉกเฉน

กฎกระทรวงฉบบท 55 (พ.ศ. 2543) วาดวยการกาหนดลกษณะ แบบ รปทรงสดสวน เนอททตงของอาคาร ระดบ เนอทของทวางภายนอกอาคารหรอแนวอาคารและระยะหรอระดบระหวางอาคารกบอาคารหรอเขตทดนของผอนหรอระหวางอาคารกบถนน ทางเทา หรอทสาธารณะ โดยไดแยกเปนหมวด ๆ ดงน

หมวด 1 เปนเรองการกาหนดเกยวกบลกษณะของอาคาร ดงตวอยางตอไปน

- หองแถวหรอตกแถวแตละคหาตองมความกวางโดยวดระยะตงฉากจากแนวศนยกลางของเสาดานหนงไปยงแนวศนยกลางของเสาอกดานหนงไมนอยกวา 4 เมตร

หมวด 2 เปนเรองการกาหนดเกยวกบสวนตาง ๆ ของอาคาร เชน วสดอาคาร พนทภายในอาคาร บนได เปนตน ดงตวอยางตอไปน

- เสา คาน พน บนได และผนงของอาคารทสงตงแตสามชนขนไป โรงมหรสพ ฯลฯ ตองทาดวยวสดถาวรทเปนวสดทนไฟ

- อาคารทสงตงแตสชนขนไปและสงไมเกน 23 เมตร หรออาคารทสง สามชนและมดาดฟาเหนอชนทสามทมพนทเกน 16 ตารางเมตร นอกจากมบนไดของ

หามจาหนาย

  40 หมวดกฎหมาย

 

อาคารตามปกตแลวตองมบนไดหนไฟททาดวยวสดทนไฟอยางนอยหนงแหงและตองมทางเดนไปยงบนไดหนไฟนนไดโดยไมสงกดขวาง

หมวด 3 เปนเรองการกาหนดเกยวกบทวางภายในอาคาร ดงตวอยางดง ตอไปน

- อาคารแตละหลงตองมทวางตามทกาหนดไวดงตอไปน 1. อาคารอยอาศยและอาคารอยอาศยรวมตองมทวางไมนอยกวา 30 ใน

100 สวนของพนทชนใดชนหนงทมากทสดของอาคาร 2. หองแถว ตกแถว อาคารพาณชย โรงงาน อาคารสาธารณะและอาคาร

อน ซงไมไดใชเปนทอยอาศย ตองมทวางไมนอยกวา 10 ใน 100 สวน ของพนทชนใดชนหนงทมากทสดของอาคาร

หมวด 4 เปนเรองการกาหนดเกยวกบแนวอาคารและระยะตาง ๆ ของอาคาร ดงตวอยางตอไปน

- อาคารทกอสรางหรอดดแปลงใกลถนนสาธารณะทมความกวางนอยกวา 6 เมตร ใหรนแนวอาคารหางจากกงกลางถนนสาธารณะอยางนอย 3 เมตร

กฎกระทรวงกาหนดสงทสรางขนอยางอนเปนอาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร พ.ศ. 2544 ไดกาหนดไว ใหสงทสรางขนดงตอไปนเปนอาคารตามพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522

- ถงเกบของทมความจตงแต 100 ลกบาศกเมตรขนไป - สระวายนาภายนอกอาคารทมความจตงแต 100 ลกบาศกเมตรขนไป - กาแพงกนดนหรอกาแพงกนนาทตองรบความดนของดนหรอนาทม

ความสงตงแต 1.50 เมตรขนไป - โครงสรางสาหรบใชในการรบสงวทยหรอโทรทศนทมความสงจากระดบ

ฐานของโครงสรางนนตงแต 10 เมตรขนไป และมนาหนกรวม ตงแต 40 กโลกรมขนไป - สงทสรางขนอยางอนนอกจากอาคารขางตน ทมความสงจากระดบฐาน

ตงแต 10 เมตรขนไป

บทกาหนดโทษ กฎหมายควบคมอาคารมบทกาหนดโทษ กรณทมการกระทาทฝาฝนตอ

กฎหมาย เชน การกอสรางโดยไมไดรบอนญาต เปนตน ซงมทงการปรบและจาคก กฎหมายไดกาหนดโทษไวหลายระดบขนอยกบวาเปนการฝาฝนอะไร โดยม

ตวอยางดงน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 41  

ประเภทของการฝาฝน โทษสงสด ทาการกอสราง ดดแปลง เคลอนยาย ใชหรอเปลยนการใชอาคาร โดยไมไดรบอนญาต (มาตรา 21)

จาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจาทงปรบ และปรบอกวนละไมเกนหนงหมนบาทตลอดเวลาทยงมการกระทาการฝาฝน หรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง (มาตรา 65)

ทาการรอถอนอาคาร โดยไมไดรบอนญาต (มาตรา 22)

จาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจาทงปรบ (มาตรา 65)

ทาการกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคารใหผดไปจากแบบแปลน แผนผงท ไดรบอนญาต และอาคารท ไดกระทาการฝาฝนนนขดตอบทบญญตของกฎหมาย (มาตรา 31)

จาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจาทงปรบ และปรบอกวนละไมเกนหนงหมนบาทตลอดเวลาทยงมการกระทาการฝาฝน หรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง (มาตรา 65)

ใชหรอยนยอมใหบคคลใดใชอาคารซงไมเปนอาคารประเภทควบคมการใช เพอประกอบกจการเปนอาคารทควบคมการใชโดยไมไดรบอนญาต (มาตรา 32)

จาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจาทงปรบ (มาตรา 65)

การฝาฝนไมรอถอนอาคารตามคาสงของ เจาพนกงานทองถน เนองจากมการกระทาอนเปนการฝาฝนกฎหมาย และมไดอยในระหวางการอทธรณคาสงดงกลาว (มาตรา 42)

จาคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาทหรอทงจาทงปรบ และปรบอกวนละไมเกนสามหมนบาทตลอดเวลาทยงมการกระทาการฝาฝน หรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง (มาตรา 66 ทว)

นอกจากนหากผดาเนนการ ไดแก เจาของหรอผครอบครองอาคารซงกระทา

การ กอส ร า ง ด ดแปลง ร อ ถอน หร อ เคล อน ย ายอาคารด วยตน เอง หร อ ผซงตกลงรบกระทาการดงกลาวไมวาจะมคาตอบแทนหรอไมกตาม หรอผรบจางชวง เปนผกระทาการฝาฝน จะตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษทบญญตไวสาหรบความผดนน ๆ หรอเปนการกระทาฝาฝนทเกยวกบอาคารพาณชยกรรม อตสาหกรรม การศกษาหรอการสาธารณสขหรอเปนการกระทาในทางการคาเพอใหเชา ใหเชาซอ ขายหรอจาหนายโดยมคาตอบแทน ผกระทาตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษทบญญตไวสาหรบความผดนนๆ เชนเดยวกน

หามจาหนาย

  42 หมวดกฎหมาย

 

กฎหมายทเกยวของ 1. พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 2. พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 3. พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 3) พ.ศ. 2543 4. พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 4) พ.ศ. 2550 5. พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 5) พ.ศ. 2558 6. กฎกระทรวงกาหนดอาคารประเภทควบคมการใช พ.ศ. 2552 7. กฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ. 2526) ออกตามความในพระราชบญญต

ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 8. กฎกระทรวงฉบบท 6 (พ.ศ. 2527) ออกตามความในพระราชบญญต

ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 9. กฎกระทรวงฉบบท 33 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบญญต

ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 10. กฎกระทรวงฉบบท 39 (พ.ศ.2535) ออกตามความในพระราชบญญต

ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 11. กฎกระทรวง ฉบบท 55 (พ.ศ. 2543) ออกตามความในพระราชบญญต

ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 12. กฎกระทรวง กาหนดสงทสรางขนอยางอนเปนอาคารตามกฎหมายวา

ดวยการควบคมอาคาร พ.ศ. 2544

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 43  

บทท 6 กฎหมายวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคา

ตอหนวยงานของรฐ วตถประสงค ในการจดหาสนคาและบรการไมวาดวยวธการจดซอหรอการจดจางหรอวธอนใดของหนวยงานของรฐทกแหงนนเปนการดาเนนการโดยใชเงนงบประมาณเงนกชวยเหลอหรอรายไดของหนวยงานของรฐ ซงเปนเงนของแผนดน รวมทงการทรฐใหสทธในการดาเนนกจการบางอยางโดยการใหสมปทานอนญาตหรอกรณอนใดในลกษณะเดยวกนกเปนการดาเนนการเพอประโยชนสาธารณะอนเปนกจการของรฐ ฉะนน การจดหาสนคาและบรการรวมทงการใหสทธดงกลาวจงตองกระทาอยางบรสทธยตธรรมและมการแขงขนกนอยางเสรเพอใหเกดประโยชนสงสดแกรฐ แตเนองจาก การดาเนนการทผานมามการกระทาในลกษณะการสมยอมในการเสนอราคาและมพฤตการณตาง ๆ อนทาใหมไดมการแขงขนกนเสนอประโยชนสงสดใหแกหนวยงานของรฐอยางแทจรงและเกดความเสยหายตอประเทศชาต นอกจากนน ในบางกรณ ผดารงตาแหนงทางการเมองหรอเจาหนาทของรฐกมสวนรวมหรอมสวนสนบสนนในการทาความผด หรอละเวนไมดาเนนการตามอานาจหนาท อนมผลทาใหปญหาในเรองน ทวความรนแรงยงขน จงสมควรกาหนดใหการกระทาดงกลาวเปนความผดเพอเปน การปราบปรามการกระทาใหลกษณะดงกลาว รวมทงกาหนดลกษณะความผดและกลไกในการดาเนนการเอาผดกบผดารงตาแหนงทางการเมอง และเจาหนาทของรฐเพอใหการปราบปรามดงกลาวมประสทธภาพมากยงขน ผทเกยวของกบกฎหมาย ผท เ กยวของกบกฎหมายน ไดแก เจาหนาทของหนวยงานรฐทมหนาทรบผดชอบเกยวกบการจดซอหรอจดจางในโครงการตางๆ ของราชการ รวมถงเจาหนาทภาคเอกชนทเกยวของกบการทาสญญาการจดซอหรอจดจางกบหนวยงานของรฐ สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม 1. พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ . 2542 และพระราชบญญตมาตรการของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2551 มสาระสาคญดงน

หามจาหนาย

  44 หมวดกฎหมาย

 

1. คาจากดความ การเสนอราคา หมายความวา การยนขอเสนอเพอเปนผมสทธทาสญญากบหนวยงานของรฐ อนเกยวกบการซอ การจาง การแลกเปลยน การเชา การจาหนายทรพยสน การไดรบสมปทาน หรอการไดรบสทธใดๆ หนวยงานของรฐ หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐ หรอหนวยงานอนใดทดาเนนกจการของรฐตามกฎหมายและไดรบเงนอดหนนหรอเงน หรอทรพยสนลงทนจากรฐ คณะกรรมการ ป .ป .ช . หมายความวา คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (มาตรา 3)

ทจรตในภาครฐ หมายความวา ทจรตตอหนาทหรอประพฤตมชอบในภาครฐ

ทจรตตอหนาท หมายความวา ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในตาแหนง หรอหนาท หรอปฏบต หรอละเวนการปฏบตอยางใดในพฤตการณทอาจทาใหผอนเชอวามตาแหนงหรอหนาททงทตนมไดมตาแหนงหรอหนาทนน หรอใชอานาจในตาแหนงหรอหนาท ทงน เพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบสาหรบตนเองหรอผอน หรอกระทาการอนเปนความผดตอตาแหนงหนาทราชการหรอความผดตอตาแหนงหนาทในการยตธรรมตามประมวลกฎหมายอาญาหรอตามกฎหมายอน

ประพฤตมชอบ หมายความวา ใชอานาจในตาแหนงหรอหนาทอนเปน การฝาฝนกฎหมาย ระเบยบ คาสง หรอมตคณะรฐมนตรทมงหมายจะควบคมดแลการรบ การเกบรกษา หรอการใชเงนหรอทรพยสนของแผนดน

เจาหนาทของรฐ หมายความวา เจาหนาทของรฐตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต แตไมรวมถงเจาหนาทของรฐดงตอไปน

ผบรหารระดบสง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย การปองกนและปราบปรามการทจรต

ผพพากษาและตลาการ พนกงานอยการ ผบรหารทองถน รองผบรหารทองถน ผชวยผบรหารทองถน และสมาชก

สภาทองถนขององคกรปกครองสวนทองถน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 45  

เจาหนาทของรฐในหนวยงานของศาล รฐสภา องคกรตามรฐธรรมนญ และองคกรอสระจากการควบคมหรอกากบของฝายบรหารทจดตงขนตามรฐธรรมนญ

เจาหนาทของรฐในสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตในภาครฐ

เจาหนาทของรฐซงกระทาความผดในลกษณะทคณะกรรมการ ป.ป.ช. เหนสมควรดาเนนการ ตามทคณะกรรมการ ป.ป.ช. กาหนด

เจาหนาทของรฐซงรวมกระทาความผดกบบคคลขางตน ผกลาวหา หมายความวา ผซงไดรบความเสยหายจากการกระทาการทจรต

ในภาครฐของเจาหนาทของรฐ หรอไดพบเหนการทจรตในภาครฐของเจาหนาทของรฐและไดกลาวหาตามบทบญญตแหงกฎหมายน

ผถกกลาวหา หมายความวา ผซงถกกลาวหาหรอมพฤตการณปรากฏแกคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐวาไดกระทาการทจรตในภาครฐอนเปนมลทจะนาไปสการไตสวนขอเทจจรงตามพระราชบญญตน และใหหมายความรวมถงตวการ ผใช หรอผสนบสนนในการกระทาดงกลาวดวย

2. การรวมกนกระทาความผด ผใดตกลงรวมกนในการเสนอราคาเพอวตถประสงคทจะใหประโยชนแก

ผใด ผหนงเปนผมสทธทาสญญากบหนวยงานของรฐ โดยหลกเลยงการแขงขนราคาอยางเปนธรรม หรอโดยการกดกนมใหมการเสนอสนคาหรอบรการอนตอหนวยงานของรฐ หรอโดยการเอาเปรยบแกหนวยงานของรฐอนมใชเปนไปในทางการประกอบธรกจปกต ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสามป และปรบรอยละหาสบของจานวนเงนทมการเสนอราคาสงสดในระหวางผรวมกระทาความผดนนหรอของจานวนเงนทมการทาสญญากบหนวยงานของรฐแลวแตจานวนใดจะสงกวา

ผใดเปนธระในการชกชวนใหผอนรวมตกลงกนในการกระทาความผดตามทบญญตไวในวรรคหนงผนนตองระวางโทษตามวรรคหนง (มาตรา 4)

ผใดให ขอใหหรอรบวาจะใหเงนหรอทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกผ อน เพ อประโยชนในการเสนอราคา โดยมวตถประสงคท จะจงใจใหผ น นรวมดาเนนการใดๆ อนเปนการใหประโยชนแกผใดผหนงเปนผมสทธทาสญญากบหนวยงานของรฐ หรอเพอจงใจใหผนนทาการเสนอราคาสงหรอตาจนเหนไดชดวาไมเปนไปตามลกษณะสนคา บรการ หรอสทธทจะไดรบหรอเพอจงใจใหผนนไมเขารวมในการเสนอราคาหรอถอนการเสนอราคาตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงหาป และปรบรอยละหาสบของจานวนเงนทมการเสนอราคาสงสดในระหวางผรวมกระทา

หามจาหนาย

  46 หมวดกฎหมาย

 

ความผดนน หรอของจานวนเงนทมการทาสญญากบหนวยงานของรฐแลวแตจานวนใดจะสงกวา

ผใดเรยก รบ หรอยอมจะรบเงนหรอทรพยสนหรอประโยชนอนใด เพอกระทาการตามวรรคหนงใหถอวาเปนผรวมกระทาความผดดวย (มาตรา 5)

ผใดขมขนใจผอนใหจายอมรวมดาเนนการใดๆ ในการเสนอราคาหรอ ไมเขารวมในการเสนอราคา หรอถอนการเสนอราคา หรอตองทาการเสนอราคาตามทกาหนด โดยใชกาลงประทษราย หรอขเขญดวยประการใดๆ ใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของผถกขเขญหรอบคคลทสาม จนผถกขมขนใจยอมเชนวานน ตองระวางโทษจาคก ตงแตหาปถงสบป และปรบรอยละ หาสบของจานวนเงนทมการเสนอราคาสงสดในระหวางผรวมกระทาความผดนน หรอของจานวนเงนทมการทาสญญากบหนวยงานของรฐแลวแตจานวนใดจะสงกวา (มาตรา 6)

ผใดใชอบายหลอกลวงหรอกระทาการโดยวธอนใดเปนเหตใหผอนไมมโอกาส เขาทาการเสนอราคาอยางเปนธรรมหรอใหมการเสนอราคาโดยหลงผด ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงหาป และปรบรอยละหาสบของจานวนเงนทมการเสนอราคาสงสดระหวางผรวมกระทาความผดนน หรอของจานวนเงนทมการทาสญญากบหนวยงานของรฐแลวแตจานวนใดจะสงกวา (มาตรา 7)

ผใดโดยทจรตทาการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐโดยรวาราคาทเสนอนนตามากเกนกวาปกตจนเหนไดชดวาไมเปนไปตามลกษณะสนคาหรอบรการหรอเสนอผลประโยชนตอบแทนใหแกหนวยงานของรฐสงกวาความเปนจรงตามสทธทจะไดรบโดยมวตถประสงคเปนการกดกนการแขงขนราคาอยางเปนธรรมและการกระทาเชนวานนเปนเหตใหไมสามารถปฏบตใหถกตองตามสญญาได ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสามป และปรบรอยละหาสบของจานวนเงนทมการเสนอราคา หรอของจานวนเงนทมการทาสญญากบหนวยงานของรฐแลวแตจานวนใดจะสงกวา ในกรณทไมสามารถปฏบตใหถกตองตามสญญาไดตามวรรคหนง เปนเหตใหหนวยงานของรฐตองรบภาระคาใชจายเพมขนในการดาเนนการใหแลวเสรจตามวตถประสงคของสญญาดงกลาว ผกระทาผดตองชดใชคาใชจายใหแกหนวยงานของรฐนนดวย ในการพจารณาคดความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐถาม การรองขอใหศาลพจารณากาหนดคาใชจายทรฐตองรบภาระเพมขนใหแกหนวยงานของรฐตามวรรคสองดวย (มาตรา 8)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 47  

ในกรณทการกระทาความผดตามพระราชบญญตนเปนไปเพอประโยชนของนตบคคลใด ใหถอวาหนสวนผจดการ กรรมการผจดการ ผบรหารหรอผมอานาจในการดาเนนงาน ในกจการของนตบคคลนน หรอผซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลในเรองนนเปนตวการรวมในการกระทาความผดดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดมสวนรเหนในการกระทาความผดนน (มาตรา 9)

อานาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการสอบสวนเพอดาเนนคดอาญาแกผกระทาความผดตามพระราชบญญตว าด วยความผ ดเ ก ยวก บการเสนอราคาต อหน วยงานของร ฐ พ .ศ . 2542 ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอานาจดงตอไปน (มาตรา 15)

แสวงหาขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐานเพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผด และเพอจะเอาตวผกระทาผดมาฟองลงโทษ

มคาส งใหขาราชการ พนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ ปฏบตการทงหลาย อนจาเปนแกการรวบรวมพยานหลกฐานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาใหถอยคาเพอประโยชนในการสอบสวน

ดาเนนการขอใหศาลทมเขตอานาจออกหมายเพอเขาไปในเคหสถานททาการหรอสถานท อนใด รวมท งยานพาหนะของบคคลใดๆ ในเวลาระหวาง พระอาทตยขนและพระอาทตยตกหรอในระหวางเวลาทมการประกอบกจการเพอตรวจสอบ คน ยด หรออายด เอกสาร ทรพยสน หรอพยานหลกฐานอนใดซงเกยวของกบเรองทไตสวน ขอเทจจรง และหากยงดาเนนการไมแลวเสรจในเวลาดงกลาวใหสามารถดาเนนการตอไปไดจนกวาจะแลวเสรจ

ดาเนนการขอใหศาลทมเขตอานาจออกหมายเพอใหมการจบและควบคมตวผถกกลาวหาซงระหวางการไตสวนขอเทจจรงปรากฏวาเปนผกระทาความผดหรอ เปนผซงคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดมมตวาขอกลาวหามมลเพอสงตวไปยงสานกงานอยการสงสด เพอดาเนนการตอไป

ขอใหเจาพนกงานตารวจหรอพนกงานสอบสวนดาเนนการตามหมายศาล

กาหนดระเบยบโดยประกาศในราชกจจานเบกษาเกยวกบการสบสวนและสอบสวนการกระทาความผดตามพระราชบญญตน และการประสานงานในการดาเนนคดระหวางคณะกรรมการ ป.ป.ช. พนกงานสอบสวนและพนกงานอยการ

หามจาหนาย

  48 หมวดกฎหมาย

 

อานาจของคณะกรรมการ ป.ป.ท. ในการสอบสวนเพอดาเนนคดอาญาแกผกระทาความผดตามพระราชบญญตมาตรการของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2551 ใหคณะกรรมการ ป.ป.ท. มอานาจหนาท ดงตอไปน (มาตรา 17)

เสนอนโยบาย มาตรการ และแผนพฒนาการปองกนและปราบปราม การทจรตในภาครฐตอคณะรฐมนตร

เสนอแนะและใหคาปรกษาแกคณะรฐมนตรเกยวกบการปรบปรงกฎหมาย กฎขอบงคบ หรอมาตรการตางๆ เพอปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ

เสนอแนะตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการกาหนดตาแหนงของเจาหนาทของรฐ ซงตองยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

ไตสวนขอเทจจรงและชมลเกยวกบการกระทาการทจรตในภาครฐของเจาหนาทของรฐ

ไตสวนขอเทจจรงและสรปสานวนพรอมทงความเหนสงพนกงานอยการเพอฟองคดอาญาตอเจาหนาทของรฐ

จดทารายงานผลการปฏบตงานประจาปเสนอตอคณะรฐมนตรเพอเสนอตอสภาผแทนราษฎรวฒสภา และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบดวย

แตงตงคณะอนกรรมการเพอดาเนนการตามทคณะกรรมการ ป.ป.ท. มอบหมาย

ปฏบตการอนตามพระราชบญญตน หรอการอนใดเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐตามทคณะรฐมนตรหรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมาย

บทกาหนดโทษ

เจาหนาทในหนวยงานของรฐผใด ซงมอานาจหรอหนาทในการอนมตการพจารณา หรอการดาเนนการใดๆ ทเกยวของกบการเสนอราคาครงใด รหรอมพฤตการณปรากฏแจงชดวาควรรวาการเสนอราคาในครงนนมการกระทาความผดตามพระราชบญญตน ละเวนไมดาเนนการเพอใหมการยกเลกการดาเนนการเกยวกบ การเสนอราคาในครงนน มความผดฐานกระทาความผดตอตาแหนงหนาท ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบปและปรบตงแตสองหมนบาทถงสองแสนบาท (มาตรา 10)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 49  

เจาหนาทในหนวยงานของรฐผใดหรอผไดรบมอบหมายจากหนวยงานของรฐผใดโดยทจรตทาการออกแบบ กาหนดราคา กาหนดเงอนไข หรอกาหนดผลประโยชนตอบแทนอนเปนมาตรฐานในการเสนอราคา โดยมงหมายมใหมการแขงขนในการเสนอราคาอยางเปนธรรม หรอเพอชวยเหลอใหผเสนอราคารายใดไดมสทธ เขาทาสญญากบหนวยงานของรฐโดยไมเปนธรรม หรอเพอกดกนผ เสนอราคา รายใดมใหมโอกาสเขาแขงขนในการเสนอราคาอยางเปนธรรม ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงยสบปหรอจาคกตลอดชวตและปรบตงแตหนงแสนบาทถงสแสนบาท (มาตรา 11)

เจาหนาทในหนวยงานของรฐผใดกระทาความผดตามพระราชบญญตน หรอกระทาการใดๆ โดยมงหมายมใหมการแขงขนราคาอยางเปนธรรมเพอเอออานวยแก ผเขาทาการเสนอราคา รายใดใหเปนผมสทธทาสญญากบหนวยงานของรฐ มความผดฐานกระทาผดตอตาแหนงหนาท ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงยสบป หรอจาคกตลอดชวต และปรบตงแตหนงแสนบาทถงสแสนบาท (มาตรา 12)

ผ ดารงตาแหนงทางการเมองหรอกรรมการหรออนกรรมการในหนวยงานของรฐซง มใชเปนเจาหนาทในหนวยงานของรฐผใด กระทาความผดตามพระราชบญญตน หรอกระทาใดๆ ตอเจาหนาทในหนวยงานของรฐซงมอานาจหรอหนาทในการอนมต การพจารณา หรอ การดาเนนการใดๆ ทเกยวของกบการเสนอราคาเพอจงใจ หรอทาใหจายอมตองยอมรบการเสนอราคาทมการกระทาความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวาผนนกระทาความผดฐานกระทาผดตอตาแหนงหนาท ตองระวางโทษจาคกตงแตเจดปถงยสบป หรอจาคกตลอดชวตและปรบตงแตหนงแสน สหมนบาทถงสแสนบาท (มาตรา 13)

สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม

2. พระราชบญญตการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. 2560 มสาระสาคญประกอบดวย การมสวนรวมของภาคประชาชนและผประกอบการในการปองกนทจรตคณะกรรมการนโยบายการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ คณะกรรมการวนจฉยปญหาการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ คณะกรรมการราคากลางและขนทะเบยนผประกอบการ คณะกรรมการความรวมมอปองกนการทจรต คณะกรรมการพจารณาอทธรณ และขอรองเรยนองคกรสนบสนนดแลการจดซอจดจาง และการบรหารพสดภาครฐ การขนทะเบยนผประกอบการการจดซอจดจาง งานจางท

หามจาหนาย

  50 หมวดกฎหมาย

 

ปรกษา งานจางออกแบบหรอควบคมงานกอสราง การทาสญญา การบรหารสญญา และการตรวจรบพสด การประเมนผลการปฏบตงานของผประกอบการ การทงงาน การบรหารพสด การอทธรณ และบทกาหนดโทษ ซงมรายละเอยดดงน

“การจดซอจดจาง” หมายความวา การดาเนนการเพอใหไดมาซงพสดโดยการซอ จาง เชา แลกเปลยน หรอโดยนตกรรมอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

“พสด” หมายความวา สนคา งานบรการ งานกอสราง งานจางทปรกษาและงานจางออกแบบหรอควบคมงานกอสราง รวมทงการดาเนนการอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

“หนวยงานของรฐ” หมายความวา ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ องคการมหาชน องคกรอสระ องคกรตามรฐธรรมนญ หนวยธรการของศาล มหาวทยาลยในกากบของรฐ หนวยงานสงกดรฐสภาหรอในกากบของรฐสภา หนวยงานอสระของรฐ และหนวยงานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

“เจาหนาท” หมายความวา ผมหนาทเกยวกบการจดซอจดจางหรอการบรหารพสด หรอผทไดรบมอบหมายจากผมอานาจใหปฏบตหนาทเกยวกบการจดซอจดจางหรอการบรหารพสดของหนวยงานของรฐ

“งานบรการ” หมายความวา งานจางบรการ งานจางเหมาบรการ งานจางทาของและการรบขน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจากบคคลธรรมดาหรอนตบคคล แตหมายความรวมถงการจางลกจางของหนวยงานของรฐ การบขนในการเดนทางไปราชการหรอไปปฏบตงานหนวยงานของรฐ งานจางทปรกษา งานจางออกแบบหรอควบคมงานกอสราง และการจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

“งานกอสราง” หมายความวา งานกอสรางอาคาร งานกอสรางสาธารณปโภค หรอสงปลกสรางอนใดและการซอมแซม ตอเตม ปรบปรง รอถอน หรอการกระทาอนทมลกษณะทานองเดยวกนตออาคารสาธารณปโภค หรอสงปลกสรางดงกลาว รวมทงงาน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 51  

บรการทรวมอยในงานกอสรางนนดวย แตมลคาของงานบรการตองไมสงกวามลคาของงานกอสราง นน

“อาคาร” หมายความวา สงปลกสรางถาวรทบคคลอาจเขาอยหรอใชสอยได เชน อาคาร ททาการ โรงพยาบาล โรงเรยน สถานกฬา หรอสงปลกสรางอยางอนทมลกษณะทานองเดยวกน รวมทงสงกอสรางอน ๆ ซงสรางขนเพอประโยชนใชสอยสาหรบอาคารนน ๆ เชน เสาธง รว ทอระบายนา หอถงนา ถนน ประปา ไฟฟา หรอสงอน ๆ ซงเปนสวนประกอบของตวอาคาร เชน เครองปรบอากาศ ลฟต หรอเครองเรอน

“สาธารณปโภค” หมายความวา งานอนเกยวกบการประปา การไฟฟา การสอสาร การโทรคมนาคม การระบายนา การขนสงทางทอ ทางนา ทางบก ทางอากาศ หรอทางราง หรอการอนทเกยวของซงดาเนนการในระดบพนดน ใตพนดน หรอเหนอพนดน

“งานจางทปรกษา” หมายความวา งานจางบรการจากบคคลธรรมดาหรอ นตบคคลเพอเปนผใหคาปรกษาหรอแนะนาแกหนวยงานของรฐในดานวศวกรรม สถาปตยกรรม ผงเมอง กฎหมาย เศรษฐศาสตร การเงน การคลง สงแวดลอม วทยาศาสตร เทคโนโลย สาธารณสข ศลปวฒนธรรม การศกษาวจย หรอดานอนทอยในภารกจของรฐหรอหนวยงานของรฐ

“งานจางออกแบบหรอควบคมงานกอสราง” หมายความวา งานจางบรการจากบคคลธรรมดาหรอนตบคคลเพอออกแบบหรอควบคมงานกอสราง

กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงาน ของรฐ พ.ศ. 2542

2. พระราชบญญตมาตรการของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2551

3. ระเบยบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ 4. พระราชบญญตการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. 2560

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 53  

บทท 7 กฎหมายแพง-พาณชยและกฎหมายอาญา

ทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม วตถประสงค ในการประกอบอาชพวศวกรรม ผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองเรยนรในเรองของกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายอาญา บางมาตราทเกยวของกบการประกอบวชาชพวศวกรรมในชวตประจาวน ผทเกยวของกบกฎหมาย

ผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก ผปฏบตหนาททเกยวกบการทาสญญาจะซอจะขาย สญญาการจดซอจดจาง สญญาจางงาน การทาสญญาตางๆ ทเกยวกบธรกรรมทางการเงน และวศวกรหรอสถาปนกผมหนาท ออกแบบ ควบคม หรอ กอสรางอาคารหรอสงกอสรางใดๆ สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม

กฎหมายแพงและพาณชย ประกอบดวยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายอาญา ประกอบดวย พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา ซงมกฎหมายบางมาตราทเกยวของกบการประกอบวชาชพวศวกรรม ดงน

1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ทาตอบคคลอนโดยผด

กฎหมายใหเขาเสยหายถงชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางใดกด ทานวาผนนทาละเมดจาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

มาตรา 538 เชาอสงหารมทรพยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคด หาไดไม ถาเชามกาหนดกวาสามปขนไป หรอกาหนดตลอดอายของผเชาหรอผใหเชาไซร หากมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ทานวาการเชานนจะฟองรองและบงคบคดไดแตเพยงสามป

มาตรา 1343 หามมใหขดดนหรอบรรทกนาหนกบนทดนเกนควรจนอาจเปนเหตอนตรายแกความอยมนแหงทดนตดตอ เวนแตจะจดการเพยงพอเพอปองกนความเสยหาย

หามจาหนาย

  54 หมวดกฎหมาย

 

2. ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157 ผใดเปนเจาพนกงานปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาท

โดยมชอบ เพอใหเกดความเสยหายแกผหนงผใด หรอปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยทจรต ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป หรอปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 227 ผใดเปนผมวชาชพในการออกแบบ ควบคม หรอทาการกอสราง ซอมแซมหรอรอถอน อาคารหรอสงปลกสรางใดๆ ไมปฏบตตามหลกเกณฑ หรอวธการอนพงกระทาการนนๆ โดยประการทนาจะเปนเหตใหเกดอนตรายแกบคคลอน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 234 ผใดกระทาดวยประการใดๆ แกสงทใชในการผลต ในการสงพลงงานไฟฟาหรอในการสงนา จนเปนเหตใหประชาชนขาดความสะดวก หรอนาจะเปนเหตใหเกดอนตรายแกประชาชน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 238 ถาการกระทาความผดตามมาตรา 226 ถงมาตรา 237 เปนเหตใหบคคลอนถงแกความตาย ผกระทาตองระวางโทษจาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงสหมนบาท ถาเปนเหตใหบคคลอนรบอนตรายสาหส ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป และปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาท

มาตรา 264 ผใดทาเอกสารปลอมขนทงฉบบหรอแตสวนหนงสวนใด เตมหรอตดทอนขอความ หรอแกไขดวยประการใดๆ ในเอกสารทแทจรง หรอประทบตราปลอมหรอลงลายมอชอปลอมในเอกสาร โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน ถาไดกระทาเพอให ผหนงผใดหลงเชอวาเปนเอกสารทแทจรง ผนนกระทาความผดฐานปลอมเอกสาร ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจาทงปรบ ผใดกรอกขอความลงในแผนกระดาษหรอวตถอนใด ซงมลายมอชอของผอนโดยไมไดรบความยนยอม หรอโดยฝาฝนคาสงของผอนนน ถาไดกระทาเพอนาเอาเอกสารนนไปใชในกจการทอาจเกดเสยหายแกผหนงผใดหรอประชาชนใหถอวาผนนปลอมเอกสาร ตองระวางโทษเชนเดยวกน

มาตรา 269 ผใดในการประกอบการงานในวชาชพแพทย กฎหมาย บญชหรอวชาชพอนใด ทาคารบรองเปนเอกสารอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกด

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 55  

ความเสยหายแกผอนหรอประชาชน ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน สพนบาท หรอทงจาทงปรบ ผใดโดยทจรตใชหรออางคารบรองอนเกดจากการกระทาความผดตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดยวกน กฎหมายทเกยวของ

1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 2. พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 3. พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 4. พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 57  

บทท 8 กฎหมายผงเมอง

วตถประสงค กฎหมายผงเมอง เปนกฎหมายทกาหนดใหการดาเนนการทเกยวกบการใช

ประโยชนในทดน ใหเปนไปตามผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะ เพอสรางหรอพฒนาเมอง ใหมหรอทาใหดยงขน ซงสขลกษณะความสะดวกสบาย ความเปนระเบยบ ความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม เพอสงเสรมการเศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอม เพอดารงรกษาหรอบรณะสถานทและวตถทมประโยชนหรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตร หรอโบราณคด หรอเพอบารงรกษาทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศทงดงามหรอมคณคาในทางธรรมชาต ผทเกยวของกบกฎหมาย

ผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก เจาของโครงการพฒนาอสงหารมทรพย เจาของทดน สถาปนกหรอวศวกรททางานเกยวกบการพฒนาอสงหารมทรพย และเจาหนาทภาครฐททางานเกยวกบการควบคมดแลดานผงเมอง

สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม

กฎหมายผงเมอง ประกอบดวย พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2525 พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 4) พ.ศ.2558 และกฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 ซงกลาวถง คณะกรรมการ ผงเมอง การสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ การวางและจดทาผงเมองรวม การใชบงคบผงเมองรวม การวางและจดทาผงเมองเฉพาะการบงคบใชผงเมองเฉพาะ คณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน การรอยายหรอดดแปลง อาคารอทธรณ และ บทกาหนดโทษ โดยมสาระสาคญดงน

1. การควบคมทางผงเมอง จะตองดาเนนการจดใหมแผนผง นโยบาย และโครงการรวมทงมาตรการควบคม ซงประกอบดวย 2 ระดบ คอ

- ผงเมองรวม คอ แผนผง นโยบายและโครงการรวมทงมาตรการควบคมทวไปเพอใชเปนแนวทางในการพฒนาและดารงรกษาเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทในด านการ ใ ชประ โยช น ในท รพ ยส น การคมนาคมและการขน ส ง การสาธารณปโภค บรการสาธารณะ และสภาพแวดลอม

หามจาหนาย

  58 หมวดกฎหมาย

 

- ผงเมองเฉพาะ คอ แผนผงและโครงการดาเนนการเพอพฒนาหรอดารงรกษาบรเวณเฉพาะแหงหรอกจการทเกยวของ ในเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบท

2. คณะกรรมการผงเมอง มอานาจหนาทเกยวกบการผงเมองรวมทบญญตในพระราชบญญตน และมหนาทแนะนาเรองตาง ๆ เกยวกบการผงเมองแกหนวยงานทมหนาทเกยวของกบการผงเมอง และมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอทาการหรอวนจฉยเรองทอยในอานาจหนาทของคณะกรรมการตามทไดมอบหมาย แลวรายงานคณะกรรมการผงเมองใหกรมโยธาธการและผงเมอง ดาเนนการใหเปนไปตามมตของคณะกรรมการผงเมอง ในกรณทเปนกจการตามอานาจหนาทของหนวยงานหรอบคคลอนใหกรมโยธาธการและผงเมอง แจงมตของคณะกรรมการใหหนวยงานหรอบคคลนนทราบโดยเรว และตดตามผลการปฏบตกจการของหนวยงานหรอบคคลนนแลวรายงานใหคณะกรรมการผงเมองทราบ

3. การสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ จะ ตราพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจเพอการวางและจดทาผงเมองรวม หรอผงเมองเฉพาะไวกได และใหพระราชกฤษฎกาดงกลาว หมดอายการใชบงคบเมอไดมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมหรอเมอใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะแลวแตกรณในเขตแหงพระราชกฤษฎกาดงกลาว

4. การวางและจดทาผงเมองรวม เมอเหนควรวางและจดทาผงเมองรวม ณ ทองทใด ใหกรมโยธาธการ

และผงเมอง วางและจดทาผงเมองรวมของทองท หรอเจาพนกงานทองถนของทองทนนจะวางและจดทาผงเมองรวมในทองทของตนขนกได แตตองไดรบอนม ตจากคณะกรรมการผงเมองกอน และใหกรมโยธาธการและผงเมอง ใหความรวมมอแก เจาพนกงานทองถนกรณทขอคาแนะนาในการวางและจดทาผงเมองรวมดวย

เมอกรมโยธาธการและผงเมอง จะวางหรอจดทาผงเมองรวมของทองทใดใหแจงใหเจาพนกงานทองถนนนทราบและใหมาแสดงความคดเหน และจดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ แลวจดใหมการประชมไมนอยกวาหนงครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนโดยหลกเกณฑ วธการและเงอนไขการโฆษณา การประชม การแสดงความคดเหนใหเปนไปตามทกฎกระทรวงกาหนด (กฎกระทรวง กาหนด หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม พ.ศ. 2552)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 59  

ใหผวาราชการจงหวดทองททมการวางและจดทาผงเมองรวมแตงตงคณะทปรกษา ผงเมองรวมขนคณะหนง ประกอบดวย ผแทนองคการบรหารสวนทองถน ผแทนกรมโยธาธการและผงเมอง ผแทนสวนราชการตาง ๆ ในทองททวางผงเมองรวมนน และบคคลอนทเหนสมควร จานวนไมนอยกวา 15 คน และไมเกน 21 คน มหนาทใหคาปรกษาและความคดเหนเกยวกบผงเมองรวมทวางและจดทาขน โดยใหเปนไปตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการแตงตงและการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวม พ.ศ. 2540

5. การใชบงคบผงเมองรวม 5.1 การใชบงคบผงเมองรวม ใหกระทาโดยกฎกระทรวง ซงกฎกระทรวงผง

เมองรวม ตองมสาระสาคญ ดงน (1) วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองรวมใหกาหนดโดยคานงถงความ

เปนระเบยบความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน การเศรษฐกจทรพยากรธรรมชาต การดารงรกษาสถานททมคณคาทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตร หรอ โบราณคด และการจดสภาพแวดลอมททกคนสามารถเขาถงและใชประโยชนรวมกนไดอยางเทาเทยมกน

(2) แผนทแสดงเขตของผงเมองรวมโดยแสดงขอมลภมประเทศและระดบชนความสง

(3) แผนผงซงทาขนเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบโดยมสาระสาคญทกประการหรอบางประการดงตอไปน

- แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภท - แผนผงแสดงทโลง - แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสง - แผนผงแสดงโครงการกจการสาธารณปโภค

(4) รายการประกอบแผนผง (5) ขอกาหนดทจะใหปฏบตหรอไมใหปฏบตเพอใหเปนไปตามวตถประสงค

ของผงเมองรวมทกประการ ดงตอไปน (ก) ประเภทและขนาดกจการทจะอนญาตหรอไมอนญาตใหดาเนนการ (ข) ประเภท ชนด ขนาด ความสง และลกษณะของอาคารทจะอนญาต

หรอไมอนญาตใหสราง (ค) อตราสวนพนทอาคารรวมกนทกชนของอาคารทกหลงตอพนท

แปลงทดนทใชเปนทตงอาคาร

หามจาหนาย

  60 หมวดกฎหมาย

 

(ง) อตราสวนพนทอาคารปกคลมดนตอพนทแปลงทดนทใชเปนทตง อาคาร

(จ) อตราสวนพนทวางอนปราศจากสงปกคลมของแปลงทดนทอาคาร ตงอยตอพนทใชสอยรวมของอาคาร

(ฉ) ระยะถอยรนจากแนวธรรมชาต ถนน แนวเขตทดน อาคารหรอสถานทอน ๆ ทจาเปน

(ช) ขนาดของแปลงทดนทจะอนญาตใหสรางอาคาร (ซ) ขอกาหนดอนทจาเปนโดยรฐมนตรประกาศกาหนดตามคาแนะนา

ของคณะกรรมการผงเมอง ในกรณทผงเมองรวมไมมขอกาหนดบางประการตาม (ก) (ข) (ค) (ง) (จ) (ฉ) (ช)

และ (ซ) จะตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการผงเมอง โดยมเหตผลอนสมควร (6) นโยบาย มาตรการ และวธดาเนนการเพอปฏบตตามวตถประสงคของ

ผงเมองรวม 5.2 ใหกรมโยธาธการและผงเมอง หรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดทา

รายงานการประเมนผลการเปลยนแปลงสภาพการณและสงแวดลอมการใชบงคบ ผงเมองรวมตามระยะเวลาทคณะกรรมการผงเมองกาหนด แตไมเกนหาปนบแตวนทกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมใชบงคบ หรอนบแตวนทคณะกรรมการผงเมองพจารณารายงานการประเมนผลครงทผานมาเสรจสน แลวเสนอคณะกรรมการผงเมองพจารณา หากคณะกรรมการผงเมองเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมมการเปลยนแปลงไปในสาระสาคญทาใหผงเมองรวมนนไมเหมาะสมทจะรองรบการพฒนาหรอดารงรกษาเมองตอไปหรอจาเปนตองเปลยนแปลงแกไขเพอประโยชนในการพฒนาเมองทงในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ใหกรมโยธาธการและผงเมองหรอ เจาพนกงานทองถนดาเนนการปรบปรงโดยการวางและจดทาผงเมองรวมขนใหมใหเหมาะสมได

การจดทารายงานการประเมนผลการเปลยนแปลงสภาพการณและสงแวดลอมการใชบงคบผงเมองรวม ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการผงเมองกาหนด ซงตองมการแสดงขอเทจจรงใหปรากฏทงในเรองการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ความหนาแนนของประชากร นโยบายหรอโครงการของรฐบาล สภาวการณทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม การคมนาคมและขนสง การปองกนการเกดภยพบต ความมนคงของประเทศ และปจจยอนทเกยวของกบการผงเมองโดยใหคานงถงการมสวนรวมของประชาชนประกอบดวย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 61  

หามบคคลใดใชประโยชนทดนผดไปจากทกาหนดไวในผงเมองรวม เวนแตเจาของทดนทไดใชประโยชนทดนมากอนทจะมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมและจะใชประโยชนทดนเชนนนตอไป แตถาคณะกรรมการผงเมองเหนวาการใชประโยชนทดนเชนนนตอไปเปนการขดตอนโยบายของผงเมองรวมในสาระสาคญทเ กยวกบสขลกษณะ ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม คณะกรรมการผงเมองมอานาจกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทเจาของทดนตองแกไขเปลยนแปลงหรอระงบการใชประโยชนทดนตอไปภายในระยะเวลาทเหนสมควร โดยจะตองเชญเจาของทดนมาแสดงขอเทจจรงและความคดเหนประกอบดวย เมอไดกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไข ใหมหนงสอแจงเจาของทดนทราบ เจาของทดน มสทธอทธรณได (มาตรา 70)

6. การวางและจดทาผงเมองเฉพาะ เมอมกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมทองทใด เจาพนกงานทองถน

เหนสมควรใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขนได แตจะตองสอดคลองกบผงเมองรวม กรณเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะ จะตองเสนอหลกการทจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะใหคณะกรรมการผงเมองพจารณาเหนชอบกอน

กรณเจาพนกงานทองถนหรอกรมโยธาธการและผงเมอง จะวางและจดทาผงเมองเฉพาะใหปดประกาศแสดงเขตทจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะไวในทเปดเผย และใหมคาประกาศเชญชวนให เจาของทดนใหเสนอความคดเหนตลอดจน ความประสงคในการใชทดนทไดแสดงไว โดยทาเปนหนงสอเสนอตอเจาพนกงานทองถนหรอกรมโยธาธการและผงเมอง ภายใน 45 วน นบแตวนปดประกาศหรออาจใหผมหนงสอแสดงความคดเหนมาชแจงแสดงความคดเหนเพมเตมอกกได

การวางและจดทาผงเมองเฉพาะ กรมโยธาธการและผงเมอง หรอ เจาพนกงานทองถนจะตองจดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ แลวจดประชมไมนอยกวา 2 ครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะ หลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการโฆษณา การประชมและการแสดง ขอคดเหนใหกาหนดโดยกฎกระทรวง (กฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองเฉพาะ พ.ศ. 2552) 7. การใชบงคบผงเมองเฉพาะ

การใชบงคบผงเมองเฉพาะในทองท ใดใหตราเปนพระราชบญญต ถาพระราชบญญตใชบงคบผงเมองเฉพาะมไดบญญตไวเปนอยางอนใหมผลใชบงคบไม

หามจาหนาย

  62 หมวดกฎหมาย

 

เกน 5 ป เมอเหนสมควรขยายระยะเวลาการใชบงคบพระราชบญญตใหเสนอความเหนตอคณะกรรมการผงเมอง เพอพจารณาดาเนนการตราเปนพระราชบญญตขยายระยะเวลาการใชบงคบผงเมองเฉพาะตอไป หรออาจแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะใหเหมาะสมกบสภาพการณและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปกได

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมอานาจออกกฎกระทรวงกาหนด - รายละเอยดแหงขอกาหนดตาง ๆ ตามพระราชบญญตใหใชบงคบ

ผงเมองเฉพาะ - หลกเกณฑและวธปฏบตเพอใหเปนไปตามพระราชบญญตใหใชบงคบ

ผงเมองเฉพาะ บรรดาขอบญญต หรอเทศบญญตทอาศยอานาจตามกฎหมายวาดวย

การควบคม การกอสรางอาคาร การสาธารณสข การรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง การควบคมสสานและฌาปนสถาน หรอกฎหมายอนทเกยวกบการใชประโยชนทดนในเขตทองททใชบงคบพระราชบญญตผงเมองเฉพาะ หากขอบญญตหรอเทศบญญตขดหรอแยงกบกฎกระทรวงมหาดไทย ใหใชกฎกระทรวงมหาดไทยบงคบใชแทน

หามบคคลใชประโยชนทดนหรอแกไขเปลยนแปลงอสงหารมทรพยใหผดจากกาหนดในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะหรอกฎกระทรวง 8. การอทธรณ

1. ผมสทธอทธรณอาจอทธรณภายใน 30 วน นบแตวนไดรบคาสงหรอหนงสอแจงตามรายละเอยด มาตรา 70 เมอผอทธรณไมพอใจในคาวนจฉยอทธรณ ผอทธรณมสทธยนฟองตอศาลปกครองไดภายในกาหนด 1 เดอน นบแตวนทไดทราบ คาวนจฉย นน

2. ในระหวางอทธรณหามทกฝายมใหดาเนนการหรอกระทาการใด ๆ อนเปนกรณแหงการอทธรณ บทสรป พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 เปนกฎหมายการผงเมอง ทอาศยเครองมอ ทสาคญ คอ ผงเมองรวม และผงเมองเฉพาะ เพอใหบรรลวตถประสงค นโยบาย หรอแนวทางในการสรางหรอพฒนาเมองตามหลกวชาการผงเมอง โดยการใชบงคบผงเมองรวม ตองดาเนนการโดยกฎกระทรวง และการใชบงคบผงเมองเฉพาะ ตองดาเนนการโดยพระราชบญญต สวนองคกรสาคญทเปนผปฏบตตามพระราชบญญต

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 63  

การผงเมอง คอ กรมโยธาธการและผงเมอง และ เจาพนกงานทองถน และมคณะกรรมการผงเมอง เปนคณะกรรมการททาหนาทพจารณาอนมตผงเมองรวมและ ผงเมองเฉพาะ และหนาท อนทเกยวของตามทกฎหมายกาหนด ขณะเดยวกนกมคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน ทาหนาท บรหารจดการเกยวกบผงเมองเฉพาะเพอใหการบรหารทองถนเปนไปตามผงเมองเฉพาะทใชบงคบในทองถน หากเจาของทดนไดรบผลกระทบจากการบงคบใชผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะสามารถอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณ และหากไมพอใจคาวนจฉยอทธรณ มสทธยนฟองตอศาลปกครองได ขณะเดยวกนการไมปฏบตตามพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 ในสวนการบงคบใชผงเมองรวม ผงเมองเฉพาะ มบทกาหนดโทษทงจาทงปรบ รวมถงการไมใหความรวมมอในการสงเอกสาร การชแจง ขดขวางการปฏบตหนาทของเจาหนาท และการฝาฝนคาสงรอยายอาคาร มบทกาหนดโทษทงจา ทงปรบเชนกน บทกาหนดโทษ

1. ผใดไมปฏบตใหเปนไปตามผงเมองรวม และผงเมองเฉพาะมความผดตองระวางโทษจาคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

เมอเจาพนกงานทองถนรองขอ ศาลอาจสงใหผกระทาผดแกไขใหถกตองตามทกาหนดในผงเมองรวมหรอในผงเมองเฉพาะ ภายในระยะเวลากาหนด หรอเจาพนกงานทองถนมอานาจ จดการแกไขเปลยนแปลงใหเปนไปตามผงเมองรวม หรอผงเมองเฉพาะนน และคดคาใชจายจากเจาของตามทจายจรงโดยประหยด (มาตรา 83)

2. ผใด ไมไปชแจงหรอไมสงเอกสารหลกฐานตามหนงสอเรยกของเจาพนกงาน

ทองถน ฯลฯ หรอ ชแจงขอความอนเปนเทจ ขดขวางหรอไมใหความสะดวกแกเจาพนกงานทองถน เจาพนกงาน

การผง เจาหนาทของเจาพนกงานทองถน ฯลฯ ฝาฝนคาสงใหรอ หรอยายอาคาร หรอคาวนจฉยอทธรณการรอยาย

อาคารมความผดตองโทษจาคกไมเกน 1 เดอน หรอปรบไมเกนสามพนบาท หรอทงจาทงปรบ (มาตรา 84)

กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 2. พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2525 3. พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2535

หามจาหนาย

  64 หมวดกฎหมาย

 

4. พระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 5. กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2522) ออกตามความในพระราชบญญต

การผงเมอง พ.ศ. 2518 6. กฎกระทรวง กาหนด หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการโฆษณา

การประชม และการแสดงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม พ.ศ. 2552

7. กฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑวธการ และเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองเฉพาะ พ.ศ. 2552

8. ระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการแตงตงและการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวม พ.ศ. 2540

9. ระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยวธการประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผง พ.ศ. 2540

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 65  

บทท 9 กฎหมายสงแวดลอม

วตถประสงค ประเทศไทย มกฎหมายท เ กยวของกบสงแวดลอมหลายฉบบและไดม การปรบปรงเนอหาของกฎหมายแตละฉบบใหทนสมยและสอดคลองกบปญหาสงแวดลอมอยเสมอมา ในปจจบนกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต มงเนนในเรองของการสงเสรมประชาชนและองคกรภาคเอกชนใหมสวนรวมในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม และมการกาหนดอานาจหนาทของสวนราชการ รฐวสาหกจ และราชการสวนทองถนใหเกดการประสานและทาหนาทรวมกนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม มการจดระบบการบรหารงานดานสงแวดลอมใหเปนไปตามหลกการจดการคณภาพสงแวดลอม ตลอดจนกาหนดมาตรการควบคมมลพษในรปแบบตาง ๆ เพอแกไขปญหาเกยวกบมลพษ เชน ระบบบาบดนาเสย ระบบกาจดของเสย ระบบบาบดอากาศเสย เปนตน

ผทเกยวของกบกฎหมาย ผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก เจาของโครงการหรอกจการทงภาครฐหรอเอกชน วศวกรผออกแบบโครงสรางและวศวกรผออกแบบงานระบบของโครงการ สถาปนกผออกแบบโครงการ รวมไปถงวศวกรและเจาหนาทของบรษทเอกชนหรอหนวยงานภาครฐทจดทะเบยนเปนผจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม กฎหมายสงแวดลอมทเกยวของกบวศวกร คอ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพส งแวดลอมแหงชาต พ .ศ .2535 มสาระส า คญประกอบดวย คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต กองทนสงแวดลอม การคมครองสงแวดลอม มาตรฐานคณภาพสงแวดลอม การวางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม เขตอนรกษและพนทคมครองสงแวดลอม การทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม การควบคมมลพษ คณะกรรมการควบคมมลพษ มาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงกาเนด เขตควบคมมลพษ มลพษทางอากาศและเสยง มลพษทางนา มลพษอนและของเสยอนตราย การตรวจสอบและควบคม คาบรการและคาปรบ มาตรการ

หามจาหนาย

  66 หมวดกฎหมาย

 

สงเสรมความรบผดทางแพงและบทกาหนดโทษ โดยมรายละเอยดทวศวกรควรทราบ ดงน “สงแวดลอม” หมายถง สงตาง ๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพ ทอยรอบตวมนษย ซงเกดขนโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดทาขน “คณภาพสงแวดลอม” หมายถง ดลยภาพของธรรมชาต ไดแก สตว พช และทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ และสงทมนษยไดทาขน ทงน เพอประโยชนตอการดารงชพของประชาชน และความสมบรณสบไปของมนษยชาต “มาตรฐานคณภาพสงแวดลอม” หมายถง คามาตรฐานคณภาพนา อากาศ เสยง และสภาวะอน ๆ ของสงแวดลอม ซงกาหนดเปนเกณฑทวไปสาหรบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม “มลพษ” หมายถง ของเสย วตถอนตราย และมลสารอน ๆ รวมทงกากตะกอน หรอสงตกคางจากสงเหลานน ทถกปลอยทงจากแหลงกาเนดมลพษ หรอทมอยในสงแวดลอมตามธรรมชาต ซงกอใหเกดหรออาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม หรอภาวะทเปนพษภยอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชนได และใหหมายความรวมถง รงส ความรอน แสง เสยง กลน ความสนสะเทอน หรอเหตราคาญอน ๆ ทเกดหรอถกปลอยออกจากแหลงกาเนดมลพษดวย “ภาวะมลพษ” หมายถง สภาวะทสงแวดลอมเปลยนแปลงหรอปนเปอน โดยมลพษซงทาใหคณภาพของสงแวดลอมเสอมโทรมลง เชน มลพษทางนา มลพษ ทางอากาศ มลพษในดน “แหลงกาเนดมลพษ” หมายถง ชมชน โรงงานอตสาหกรรม อาคาร สงกอสราง ยานพาหนะ สถานทประกอบกจการใด ๆ หรอสงอนใด ซงเปนแหลงทมาของมลพษ “ของเสย” หมายถง ขยะมลฝอย สงปฏกล นาเสย อากาศเสย มลสาร หรอวตถอนตรายอนใด ซงถกปลอยทงหรอมทมาจากแหลงกาเนดมลพษ รวมทงกาก ตะกอน หรออสงตกคางจากสงเหลานน ทอยในสภาพของแขง ของเหลวหรอกาซ “นาเสย” หมายถง ของเสยทอยในสภาพเปนของเหลว รวมทงมลสารทปะปนหรอปนเปอนอยในของเหลวนน “อากาศเสย” หมายถง ของเสยทอยในสภาพเปนไอเสย กลนควน กาซ เขมา ฝนละออง เถาถาน หรอมลสารอนทมสภาพละเอยดบางเบาจนสามารถรวมตวอยในบรรยากาศได

“ผควบคม” หมายถง ผไดรบใบอนญาตใหทาการควบคม ตรวจสอบวเคราะห ดาเนนการ และบารงรกษาระบบบาบดนาเสย ระบบกาจดของเสยหรออปกรณ เครองมอ

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 67  

เครองใชสาหรบการควบคม บาบด หรอกาจดมลพษอนใด ซงเจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษจดสรางใหมขนเพอการบาบดนาเสยกาจดของเสยหรอมลพษอนใดดวยการลงทนและเสยคาใชจายของตนเอง

“ผรบจางใหบรการ” หมายถง ผไดรบใบอนญาตใหเปนผรบจางทาการบาบดนาเสยหรอกาจดของเสย หรอตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม

บทกาหนดโทษ

ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 ไดกาหนดบทลงโทษสาหรบผฝาฝนไว ซงสวนใหญจะเนนในเรองของเขตอนรกษ พนทคมครองสงแวดลอม และการควบคมมลพษ โดยมบทลงโทษ ดงน

มาตรา 99 ผใดบกรกหรอครอบครองทดนของรฐโดยไมชอบดวยกฎหมายหรอเขาไปกระทาดวยประการใด ๆ อนเปนการทาลาย ทาใหสญหาย หรอเสยหายแกทรพยากรธรรมชาตหรอศลปกรรมอนควรแกการอนรกษ หรอกอใหเกดมลพษอนมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม ในเขตพนทคมครองสงแวดลอมทกาหนดตามมาตรา 43 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหาแสนบาทหรอทงจาทงปรบ

มาตรา 104 เจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษ ผใดไมปฏบตตามมาตรา 71 หรอผใดไมปฏบตตามมาตรา 72 หรอขอกาหนดของเจาพนกงานทองถนตามมาตรา 74 หรอมาตรา 75 วรรคหนง หรอกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 80 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ มาตรา 105 ผใดรบจางเปนผควบคมหรอรบจางใหบรการบาบดนาเสย หรอกาจดของเสยโดยไมไดรบใบอนญาตตามมาตรา 73 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 106 เจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษ ผควบคม หรอผรบจางใหบรการบาบดนาเสยหรอกาจดของเสยผใดไมจดเกบสถต ขอมล หรอไมทาบนทกหรอรายงานตามมาตรา 80 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกน หนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

กฎหมายทเกยวของ 1. พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 2. กฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535

หามจาหนาย

  68 หมวดกฎหมาย

 

3. ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กาหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการ ซงตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางของการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 69  

บทท 10 กฎหมายการสงเสรมการอนรกษพลงงาน

วตถประสงค

เนองจากเหตการณวกฤตทางดานพลงงานทเพมมากขน ไมวาจะเปนปญหาการนาเขานามน การกอสรางเขอน การกอสรางโรงไฟฟา ผลกระทบกบสงแวดลอม ทาใหรฐบาลตองออกกฎหมายเพอการอนรกษพลงงานขน โดยมขอกาหนดใหเจาของอาคารและโรงงานควบคมดาเนนการตามแผนการอนรกษพลงงาน และกาหนดเกณฑการอนรกษพลงงาน ผทเกยวของกบกฎหมาย

ผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก เจาของอาคารควบคม เจาของโรงงานควบคม วศวกรผรบผดชอบดานพลงงานในอาคารควบคมหรอโรงงานควบคม

สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม

กฎหมายการสงเสรมการอนรกษพลงงานประกอบดวย พระราชบญญต การสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 พระราชกฤษฎกากาหนดอาคารควบคม พ.ศ. 2538 พระราชกฤษฎกากาหนดโรงงานควบคม พ.ศ. 2540 และกฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ซงกลาวถง การอนรกษพลงงานในโรงงาน การอนรกษพลงงานในอาคาร อาคารควบคม โรงงานควบคม การอนรกษพลงงานในเครองจกรหรออปกรณและสงเสรมการใชวสดหรออปกรณเพอการอนรกษพลงงาน กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน มาตรการสงเสรมและชวยเหลอโรงงานควบคม หรออาคารควบคมทตองจดใหมการอนรกษพลงงาน และ บทกาหนดโทษ ซงมสาระสาคญดงน

อาคารควบคม หมายถง อาคารหลงเดยวหรอหลายหลง ภายใตเลขทบานเดยวกน ทมการใชพลงงานโดยใชเครองวดไฟฟา หรอตดตงหมอแปลงไฟฟาชดเดยวหรอหลายชดรวมกน มขนาดตงแต 1,000 กโลวตต หรอ 1,175 กโลโวลตแอมแปร ขนไป หรอ อาคารทมการใชพลงงานไฟฟา รวมกนในรอบปทผานมา ตงแต 20 ลาน เมกะจลขนไป

หามจาหนาย

  70 หมวดกฎหมาย

 

โรงงานควบคม หมายถง โรงงานหลงเดยวหรอหลายโรงงาน ภายใตเลขทบานเดยวกนทมการใชพลงงานโดยใชเครองวดไฟฟา หรอตดตงหมอแปลงไฟฟาชดเดยว หรอหลายชดรวมกน มขนาดตงแต 1,000 กโลวตต หรอ 1,175 กโลโวลตแอมแปร ขนไป หรอโรงงานทมการใชพลงงานไฟฟา รวมกนในรอบปท ผ านมาตงแต 20 ลานเมกะจลขนไป

การอนรกษพลงงานในโรงงาน ไดแก การดาเนนการอยางใดอยางหนง

ดงตอไปน การปรบปรงประสทธภาพของการเผาไหมเชอเพลง การปองกนการสญเสยพลงงาน การนาพลงงานทเหลอจากการใชแลวกลบมาใชใหม การเปลยนไปใชพลงงานอกประเภทหนง การปรบปรงการใชไฟฟาดวยวธปรบปรงตวประกอบกาลงไฟฟา การลด

ความตองการพลงงานไฟฟาสงสดในชวงความตองการใชไฟฟาสงสดของระบบการใชอปกรณไฟฟาใหเหมาะสมกบภาระและวธการอน

การใชเครองจกรหรออปกรณทมประสทธภาพสงตลอดจนระบบควบคมการทางานและวสดทชวยในการอนรกษพลงงาน

การอนรกษพลงงานโดยวธอน ตามทกาหนดในกฎกระทรวง

การอนรกษพลงงานในอาคาร ไดแก การดาเนนการอยางใดอยางหนงดงตอไปน

การลดความรอนจากแสงอาทตยทเขามาในอาคาร การปรบอากาศอยางมประสทธภาพ รวมทงการรกษาอณหภมภายใน

อาคารใหอยในระดบทเหมาะสม การใชวสดกอสรางอาคารทจะชวยอนรกษพลงงาน ตลอดจนการแสดง

คณภาพของวสดกอสรางนน ๆ การใชแสงสวางในอาคารอยางมประสทธภาพ การใชและการตดตงเครองจกร อปกรณ และวสดทกอใหเกดการอนรกษ

พลงงานในอาคาร การใชระบบควบคมการทางานของเครองจกรและอปกรณ การอนรกษพลงงานโดยวธอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 71  

ประเภทและขนาดของอาคารทตองมการออกแบบเพอการอนรกษพลงงาน ไดแก การกอสรางหรอดดแปลงอาคาร ทมพนทรวมกนทกชนในหลงเดยวกน ตงแต 2,000 ตารางเมตรขนไป ในอาคารดงตอไปน

สถานพยาบาลตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล สถานศกษา สานกงาน อาคารชดตามกฎหมายวาดวยอาคารชด อาคารชมนมคนตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร อาคารโรงมหรสพตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร อาคารโรงแรมตามกฎหมายวาดวยโรงแรม อาคารสถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ อาคารหางสรรพสนคาหรอศนยการคา การจดการพลงงาน เจาของอาคารตองจดใหมการจดการพลงงานในโรงงาน

ควบคมและอาคารควบคม โดยตองดาเนนการจดการพลงงาน 8 ขนตอน ดงน การแตงตงคณะทางานดานการจดการพลงงาน การประเมนสถานภาพการจดการพลงงานเบองตน การกาหนดนโยบายอนรกษพลงงานและประชาสมพนธ การประเมนศกยภาพการอนรกษพลงงาน การกาหนดเปาหมายและแผนอนรกษพลงงาน การควบคม ดแล การตรวจสอบและวเคราะหการปฏบตตามเปาหมาย

และแผนอนรกษพลงงาน การตรวจตดตามและประเมนการจดการพลงงาน การทบทวน วเคราะห และแกไขขอบกพรอง ของการจดการพลงงาน กาหนดคาการถายเทความรอนรวมของอาคาร หรอสวนของอาคารทมการ

ปรบอากาศ คาการถายเทความรอนรวมของหลงคาอาคาร ทงอาคารใหมและอาคาร

เกาจะตองมคาไมเกน 25 วตตตอตารางเมตรของหลงคา

หามจาหนาย

  72 หมวดกฎหมาย

 

คาการถายเทความรอนรวมของผนงดานนอกของอาคาร หรอสวนของอาคารทมการปรบอากาศจะตองมคาดงตอไปน - สาหรบอาคารใหม ไมเกนกวา 45 วตตตอตารางเมตรของผนง

ดานนอก - สาหรบอาคารเกา ไมเกนกวา 55 วตตตอตารางเมตรของผนงดานนอก

กาหนดคาการใชไฟฟาสองสวางในอาคาร โดยไมรวมพนททจอดรถ ในกรณทมการสองสวางดวยไฟฟาภายในอาคาร จะตองใหไดระดบความ

สองสวางสาหรบงานแตละประเภทอยางเพยงพอตามหลกและวธการทยอมรบไดทางวศวกรรม

อปกรณไฟฟาสาหรบใชสองสวางภายในอาคารโดยไมรวมพนทจอดรถ จะตองใชกาลงไฟฟาไมเกนคาดงตอไปน

- สานกงาน โรงแรม สถานศกษาและโรงพยาบาล สถานพกฟน ใหมคากาลงไฟฟาสองสวางสงสดไมเกน 16 วตตตอตารางเมตรของพนท ใชงาน

- รานขายของ ซปเปอรมาเกต หรอศนยการคาใหมคากาลงไฟฟาสองสวางสงสดไมเกน 23 วตตตอตารางเมตรของพนทใชงาน

กาหนดมาตรฐานการปรบอากาศในอาคาร

ระบบปรบอากาศทตดตงในอาคารจะตองมคาพลงไฟฟาตอตนความเยน ทภาระเตมพกด (full load) หรอทภาระใชงานจรง (actual load) ไมเกนกวาคาทกาหนดไว สาหรบ

1. เครองทาความเยนชนดระบายความรอนดวยนา 2. เครองทาความเยนชนดระบายความรอนดวยอากาศ

บทกาหนดโทษ

- เจาของโรงงานควบคม เจาของอาคารควบคม หรอผรบผดชอบดานพลงงาน ผใดไมดาเนนการจดใหมการจดการในโรงงานควบคมและอาคารควบคม ตองระวางโทษปรบไมเกน 2 แสนบาท (มาตรา 55 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550)

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 73  

- ผรบใบอนญาตตรวจสอบและรบรองการจดการพลงงาน การใชพลงงานในเครองจกรหรออปกรณ และคณภาพวสดหรออปกรณเพอการอนรกษพลงงาน ผใดรายงานผลการตรวจสอบและรบรองอนเปนเทจ หรอไมตรงตามความเปนจรงตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกน 2 แสนบาท หรอทงจาทงปรบ (มาตรา 56 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550) กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 2. พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 3. พระราชกฤษฎกากาหนดอาคารควบคม พ.ศ. 2538 4. พระราชกฤษฎกากาหนดโรงงานควบคม พ.ศ. 2540 5. กฎกระทรวง (พ.ศ. 2538) ออกตามความในพระราชบญญตการสงเสรม

การอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 6. กฎกระทรวงกาหนดประเภทหรอขนาดของอาคาร และมาตรฐาน

หลกเกณฑ และวธการในการออกแบบอาคารเพอการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2552 7. กฎกระทรวงกาหนดกระจกเพอการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2552 8. กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐาน หลกเกณฑ และวธการจดการพลงงานใน

โรงงานควบคมและอาคารควบคม พ.ศ. 2552 9. กฎกระทรวงกาหนดคณสมบต หนาท และจานวนของผรบผดชอบดาน

พลงงาน พ.ศ. 2552

หา

มจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 75  

บทท 11 กฎหมายคอมพวเตอร

วตถประสงค พระราชบญญตวาดวยการกระทาผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 เปนพระราชบญญตทถอไดวาใหประโยชนกบผใชงานระบบสารสนเทศโดยรวมเปนอยางมาก แตกเปนพระราชบญญตทสงผลกระทบใหเกดการเปลยนแปลงตางๆ กบผทมอาชพดานระบบสารสนเทศเปนอยางมากเชนกน เ นองจากพระราชบญญต น มรายละเอยดเกยวกบฐานความผดของการกระทาผดในการใชงานระบบสารสนเทศและบทลงโทษของผทกระทาผด ทาใหผทจะกระทาผดตองคานงถงผลทจะตามมา ทาใหผใชงานระบบสารสนเทศมความอนใจในการใชงานมากขน นอกจากนพระราชบญญตดงกลาวยงกาหนดใหผดแลระบบสารสนเทศจะตองดาเนนการปรบปรงระบบ หรอเพมเตมการทางานบางอยางในระบบเพอใหถกตองตามขอกาหนดของพระราชบญญตดวย ผทเกยวของกบกฎหมาย

ผทเกยวของกบกฎหมายน ไดแก ผประกอบการทใหบรการระบบคอมพวเตอร และผใชบรการระบบคอมพวเตอร สาระสาคญทเกยวของกบวชาชพวศวกรรม โครงสรางกฎหมาย โครงสรางของพระราชบญญตฉบบนแบงออกเปนมาตราและหมวดตางๆ ดงตอไปน

มาตรา 1 ชอกฎหมาย มาตรา 2 วนบงคบใชกฎหมาย มาตรา 3 คานยาม มาตรา 4 ผรกษาการ หมวด 1 ความผดเกยวกบคอมพวเตอร (มาตรา 5 - 17) หมวด 2 พนกงานเจาหนาท (มาตรา 18 - 30)

รายละเอยดของพระราชบญญตท เปนสวนสาคญจงเรมตนทมาตรา 3 ซงเปนสวนของคานยามตางๆ โดยมาตรานจะเปนรายละเอยดทจะระบถงกรอบ

หามจาหนาย

  76 หมวดกฎหมาย

 

การบงคบใชกฎหมาย ซงสามารถบงบอกไดวาผเกยวของในกฎหมายนจะมใครบาง โดยรายละเอยดของมาตรา 3 ดงน

ระบบคอมพวเตอร หมายความวา อปกรณหรอชดอปกรณของคอมพวเตอรทเชอมการทางานเขาดวยกน โดยไดมการกาหนดคาสง ชดคาสง หรอสงอนใด และแนวทางปฏบตงานใหอปกรณหรอชดอปกรณทาหนาทประมวลผลขอมลโดยอตโนมต ขอมลคอมพวเตอร หมายความวา ขอมล ขอความ คาสง ชดคาสง หรอสงอนใดบรรดาทอยในระบบคอมพวเตอรในสภาพทระบบคอมพวเตอรอาจประมวลผลได และใหหมายความรวมถงขอมลอเลกทรอนกสตามกฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสดวย ขอมลจราจรทางคอมพวเตอร หมายความวา ขอมลเกยวกบการตดตอสอสารของระบบคอมพวเตอร ซงแสดงถงแหลงกาเนด ตนทาง ปลายทาง เสนทาง เวลา วนท ปรมาณ ระยะเวลาชนดของบรการ หรออน ๆ ทเกยวของกบการตดตอสอสารของระบบคอมพวเตอรนน ผใหบรการ หมายความวา (1) ผใหบรการแกบคคลอนในการเขาสอนเทอรเนต หรอใหสามารถตดตอถงกนโดย ประการอน โดยผานทางระบบคอมพวเตอร ทงน ไมวาจะเปนการใหบรการในนาม ของตนเอง หรอในนามหรอเพอประโยชนของบคคลอน (2) ผใหบรการเกบรกษาขอมลคอมพวเตอรเพอประโยชนของบคคลอน ผใชบรการ หมายความวา ผใชบรการของผใหบรการไมวาตองเสยคาใชบรการหรอไม กตาม พนกงานเจาหนาท หมายความว า ผซ ง ร ฐมนตรแต งต ง ใหป ฏบต การตามพระราชบญญตน รฐมนตร หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

บทกาหนดโทษ

หมวด 1 ความผดเกยวกบคอมพวเตอร (มาตรา 5 - 17) สวนของพระราชบญญตท เ ปนรายละเอยดสาคญททาใหใชงานระบบสารสนเทศมความปลอดภยมากขนคอในหมวดท 1 ไดแก มาตรา 5 ถงมาตรา 17 โดยในหมวดนจะมรายละเอยดของฐานความผดและบทลงโทษตางๆ ซงสรปไดดงตารางตอไปน

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 77  

ฐานความผด โทษจาคก โทษปรบ

มาตรา 5 เขาถงคอมพวเตอรโดยมชอบ

ไมเกน 6 เดอน ไมเกน 10,000 บาท

มาตรา 6 ลวงรมาตรการปองกน ไมเกน 1 ป ไมเกน 20,000 บาท มาตรา 7 เขาถงขอมลคอมพวเตอรโดยมชอบ

ไมเกน 2 ป ไมเกน 40,000 บาท

มาตรา 8 การดกขอมลคอมพวเตอร ไมเกน 3 ป ไมเกน 60,000 บาท มาตรา 9 ทาใหเสยหาย ทาลาย แกไข เปลยนแปลง

ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 10 ทาใหระบบไมสามารถทางานไดตามปกต

ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 11 สงขอมลโดยปกปดแหลงทมา รบกวนบคคลอน

ไมม ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 12 กระทาผดมาตรา 9 หรอมาตรา 10 (1) กอใหเกดความเสยหายแกประชาชน

ไมเกน 10 ป ไมเกน 200,000 บาท

(2) กระทบตอความมนคงปลอดภยของประเทศ/เศรษฐกจ

3 ป ถง 15 ป 60,000-300,000 บาท

วรรคทาย เปนเหตใหผอนถงแกชวต 10 ป ถง 20 ป ไมม มาตรา 13 การจาหนาย/เผยแพรชดคาสง

ไมเกน 1 ป ไมเกน 20,000 บาท

มาตรา 14 การเผยแพรเนอหาอนไมเหมาะสม

ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 15 ความรบผดชอบของ ISP ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท มาตร 16 การตดตอภาพผอน ไมเกน 3 ป ไมเกน 60,000 บาท

หามจาหนาย

  78 หมวดกฎหมาย

 

หมวด 2 พนกงานเจาหนาท (มาตรา 18 - 30)

จากการกาหนดฐานความผดและบทลงโทษตางๆ ทาใหเมอมเหตทคาดวาจะตรงตามฐานความผดทกาหนดตามพระราชบญญตเกดขน จะตองมกระบวนการสบสวนจนไดผลลพธและการบงคบใชตามบทลงโทษตางๆ ซงคนทจะดาเนนการตามพระราชบญญตดงกลาวคอ พนกงานเจาหนาทโดยพนกงานเจาหนาทจะถกกาหนดรายละเอยดเกยวกบ หนาท ความรบผดชอบ ความผด และบทลงโทษของพนกงานเจาหนาทในหมวดท 2 ไดแกมาตรา 18 ถงมาตรา 30 โดยมรายละเอยดเกยวกบอานาจหนาทตามตารางสรปดงน

ตวอยางการกระทาความผดตาม พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550

อานาจหนาท โทษจาคก โทษปรบ มาตรา 18 อานาจในการขอทาสาเนาตรวจสอบ หรอเขาถง

มาตรา 19 การขอคาสงศาลทาสาเนา ยด หรออายด มาตรา 20 การขอคาสงศาลระงบการแพรขอมล มาตรา 21 การขอคาสงศาลเพอระงบการเผยแพรหรอจาหนายชดคาสงไมพงประสงค

มาตรา 22 หามมใหพนกงานเจาหนาทเผยแพรขอมลทไดมาตาม มาตรา 18

ไมเกน 3 ป ไมเกน 60,000 บาท

มาตรา 23 หามมใหพนกงานเจาหนาทประมาทเปนเหตใหผอนลวงรขอมล

ไมเกน 1 ป ไมเกน 20,000 บาท

มาตรา 24 ความรบผดของผลวงรขอมลของผใชบรการทพนกงานเจาหนาทไดมาตามมาตรา 18

ไมเกน 2 ป ไมเกน 40,000 บาท

มาตรา 25 หามมใหรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดย มชอบ

มาตรา 27 ผไมปฏบตตามคาสงศาลมาตรา 21 หรอพนกงานเจาหนาทมาตรา 18, 20

ไมเกน 200,000 บาท

มาตรา 28 การแตงตงพนกงานเจาหนาท มาตรา 29 การรบคารองทกขกลาวโทษ จบ ควบคม คน และการกาหนดระเบยบแนวทางและวธปฏบต

มาตรา 30 พนกงานเจาหนาทตองแสดงบตร

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 79  

ผใชงานอนเตอรเนตคนหนง โพสขอความในอนเตอรเนตสรางขาววา บรษทแหงหนงกาลงมปญหาดานการเงนและบรหารงานผดพลาดซงสงผลใหบรษทดงกลาวขาดทนมหาศาลจนอาจลมละลายในอนาคต ซงสงผลใหเกดความเสยหายกบบรษททงทางภาพลกษณและการบรหารงาน การกระทาดงกลาวเปนการกระทาผดตามพระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร หากบรษทผเสยหายแจงความดาเนนคดกบผใชงานอนเตอรเนตคนดงกลาว ผใชงานอนเตอรเนตจะมความผดในมาตรา 14 (1) ระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

นกศกษาคนหนง ทาการตดตอภาพของดาราคนหนงใหมลกษณะยนเปลอยกาย แลวสง E-mail ใหเพอนนกศกษากลมหนง ซงเพอนนกศกษากลมนนบางสวนทาการ Forward E-mail ฉบบดงกลาวไปยงเพอนของตน ซงยงมการ Forward ตอเนองไปเรอยๆ รวมถงมบางคนนาภาพดงกลาวไปโพสในเวบบอรดสาธารณะ สาหรบนกศกษาทตดตอและนาเขาภาพตดตอดงกลาวมความผดในมาตรา 16 ระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจาทงปรบ นอกจากน นกศกษาคนดงกลาวและคนอนๆ ททาการ Forward ตอคนทาใหภาพดงกลาวอยในเวบบอรดสาธารณะ เปนการกระทาผดในมาตรา 14 (4) ระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

ทระบบ E-Services ของธนาคารแหงหนง ซงเปดบรการใหลกคาทเปดบญชกบธนาคารเขาใชงานเพอตรวจสอบบญชเงนฝาก และสามารถโอนเงนผานระบบอนเตอรเนตได โดยลกคาจะปอนขอมล Username และ Password เพอเขาใชงาน วนหนงมลกคาของธนาคารแจงวาอยากใหธนาคารชวยตรวจสอบเนองจากมการโอนเงนออกจากบญชของตน โดยทตนเองไมทราบ ผดแลระบบสารสนเทศของธนาคารจงเขาตรวจสอบระบบ และพบวามความพยายามในการปอน Username และ Password หลายครงจากเครองคอมพวเตอรเครองหนง จนสามารถเขาใชงานระบบได ผใชงาน คนดงกลาวมการโอนเงนจานวนหนงออกจากบญชไปยงบญชอนในตางธนาคาร เจาของบญชและผดแลระบบสารสนเทศของธนาคารจงแจงความตอพนกงานเจาหนาท เพอตดตามจบกมผบกรกตอไป ซงผบกรกจะมความผดตามมาตรา 7 ระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสหมนบาทหรอทงจาทงปรบ นอกจากนจากพฤตกรรมการลกลอบโอนเงนของบคคลอนไปยงบญชของตนเองในลกษณะนยงเขาขายการกระทาผดในขอหาลกทรพยดวย

หามจาหนาย

  80 หมวดกฎหมาย

 

นกศกษาคนหนงเขาใชบรการใน Internet Café แหงหนง และนกศกษาคนดงกลาวไดตดตงโปรแกรมเพอดกจบขอมลทวงผานไปมาในเครอขายภายใน Internet Café เพอคนหาขอมล Username และ Password ของผใชงานใน Internet Café แหงนน รวมถงขอมลการพดคย ไฟลทรบสง และขอมลความลบอนๆ ของผใชงาน หากมผเสยหายแจงความและนกศกษาคนนถกจบกม จะมความผดตามมาตรา 8 ระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

เจาของกจการคาขายเสอผารายหนง ใชชองทาง E-mail ในการโฆษณาสนคาของตนเอง โดยมการรวบรวม E-mail Address ของบคคลอนๆ ในอนเตอรเนต ซงเจาของกจการรายนไดใชซอฟตแวรในการสง E-mail ไปยงรายการของ E-mail Address ทไดรวบรวมไวโดยอตโนมต ซงซอฟตแวรดงกลาวยงสามารถปกปดทมาของ E-mail ทสงได ทาใหผใชงานอนเตอรเนตหลายคนไดรบ E-mail โฆษณาดงกลาวมากจนสงผลกระทบตอการทางาน เจาของกจการคนดงกลาวจะมความผดตามมาตรา 11 ระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท

แฮกเกอรคนหนง ทาการเจาะระบบเวบเซรฟเวอรของหนวยงานราชการแหงหนง แลวเปลยนเวบเพจหนาแรกของหนวยงานราชการแหงหนง (Deface) โดยแจงขาวสารปลอมใหกบประชาชนวาหนวยงานราชการแหงนนจะระงบการใหบรการเปนเวลา 1 เดอน ซงสงผลใหประชนชนททราบขาวดงกลาวมความเดอดรอน นอกจากนแฮกเกอรคนดงกลาวยงนาวธการเจาะระบบ โพสในเครอขาย Social Network ของตนเอง เพอใหแฮกเกอรคนอนๆ ไดทราบ ภายหลงแฮกเกอรถกพนกงานเจาหนาทตดตามและจบกมได แฮกเกอรคนดงกลาวจะมความผดตามมาตราตางๆ ดงน

- มาตรา 5 ระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอ ปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

- มาตรา 6 ระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอ ปรบไมเกนสองหมนบาท หรอ ทงจาทงปรบ

- มาตรา 9 ระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอ ทงจาทงปรบ

- มาตรา 12 (1) ระวางโทษจาคกไมเกนสบป หรอ ปรบไมเกนสองแสนบาท - มาตรา 12 (2) ระวางโทษจาคกตงแตสามปถงสบหาป และ ปรบตงแต

หกหมนบาทถงสามแสนบาท - มาตรา 14 (1) (2) ระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอ ปรบไมเกน

หนงแสนบาท หรอ ทงจาทงปรบ

หามจาหนาย

หมวดกฎหมาย 81  

บทสรป จากรายละเอยดของพระราชบญญต เราพบวามการกาหนดกรอบการทางาน

สาหรบผทมสวนเกยวของตางๆ ของอาชญากรรมคอมพวเตอรอยางครบถวน ไมวาจะเปนการระบวาใชงานลกษณะใดถอวาเปนความผด และเมอการกระทาผดเกดขน ใครมอานาจในการสบสวนสอบสวน และมอานาจในการดาเนนการมากนอยเพยงใด และสวนของผดแลระบบสารสนเทศตางๆ ตองจดเตรยมขอมลใดเพอใชในการสบสวนบาง เมอมการบงคบใชพระราชบญญตดงกลาว ทาใหอาชญากรรมคอมพวเตอรมแนวโนมลดลง ไมวาจะเปนเหตผลทางตรงคอผดแลระบบถกบงคบโดยกฎหมายใหมการเกบขอมลทาใหการดแลความปลอดภยระบบสารสนเทศทาไดดมากขน การโจมตระบบและการทางานทผดปกตจะลดลง และเหตผลทางออมคอการกาหนดโทษของการกระทาผด ทาใหคนไมกลาทจะกออาชญากรรมคอมพวเตอร กฎหมายทเกยวของ

1. พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550

2. พระราชบญญ ต วาดวยการกระทาความผดเ กยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ.2560

3. กฎกระทรวงก าหนดแบบหนงสอแสดงการ ยดและอายดระบบคอมพวเตอร พ.ศ. 2551

4. ประกาศกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เรอง หลกเกณฑการเกบรกษาขอมลจราจรทางคอมพวเตอรของผใหบรการ พ.ศ. 2550

5. ระเบยบวาดวยการจบ ควบคม คน การทาสานวนสอบสวนและดาเนนคดกบผกระทาความผดตามพระราชบญญตวาดวยการกระทา ความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวด จรรยาบรรณ

แหงวชาชพวศวกรรม

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 85  

บทท 12 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

ลกษณะพเศษของวชาชพวศวกรรม 1. วชาชพวศวกรรมเปนวชาชพทสงผลโดยตรงตอคณภาพชวตของสาธารณชน ยกตวอยาง ถางานสาธารณปโภคสาหรบประชาชน เชน ถนนหนทาง ระบบประปา ระบบไฟฟา ระบบบาบดนาเสย ไดรบการออกแบบและกอสรางมาอยางถกตอง มคณภาพ ประชาชนกจะสามารถดารงชพอยางเปนสข ปลอดภยและสะดวกสบาย แตถาหากการออกแบบหรอกอสรางไมถกตอง ไมมคณภาพ ถนนหนทางทเราใชอาจไมราบเรยบหรอทนทานตอการใชงานตามปกต ไมสามารถระบายยวดยานไดตามตองการ นาประปาทประชาชนใชอาจไมสะอาดเพยงพอตอการอปโภคบรโภค ระบบไฟฟาอาจไมมเสถยรภาพ แรงดนไมสมาเสมอทาใหอปกรณไฟฟาเสยหาย หรอไฟฟาดบบอย เกดความสญเสยตออตสาหกรรมตอเศรษฐกจโดยรวมได และหากระบบบาบดนาเสยไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ อาจกอใหเกดโรคระบาดรายแรงกระจายออกไปได ทานองเดยวกนหากวศวกรทางานผดพลาดผลเสยหายทตามมาอาจรนแรง และมกจะรนแรงยงกวาความผดพลาดทเกดจากการประกอบวชาชพอน ตวอยางเชน สงรายแรงทสดทอาจเกดกบผประกอบวชาชพเวชกรรม (แพทย) ไดแก การวนจฉยโรคผดพลาดหรอการรกษาผดพลาด ซงอาจมผลใหผปวยตองเสยชวตโดยไมควรจะเปน แตหากวศวกรทางานผดพลาด จานวนคนบรสทธทอาจไดรบผลกระทบอาจไมใชเพยง 1 คน ยกตวอยาง หางสรรพสนคาซมปงทกรงโซล ประเทศเกาหล ซงถลมเมอวนท 29 มถนายน 2538 เปนเหตใหลกคาทเขาไปซอสนคาตองเสยชวต 501 คน และบาดเจบสาหสอก 937 คน เปนตน 2. วชาชพวศวกรรมเปนวชาชพทผปฏบตตองเปนผทเรยนรเกยวกบวชาชพนโดยตรงอกทงความรตางๆ ของวชาชพนยงยากซบซอน ผทสามารถเรยนรตองเปนคนทมมนสมองด และเกงในทางคานวณ จงเปนวชาชพทประชาชนทวไปไมสามารถเขาใจไดงาย สงคมจงใหเกยรตผประกอบวชาชพนวาเปนคนสมองด ขณะเดยวกนกมความคาดหวงกบวศวกรอยางสงยง

การประกอบวชาชพวศวกรรมจงตองเปนไปดวยความซอสตย สจรต และยตธรรมและตองใหความสาคญอยางยงยวดในการปกปองสขภาพ สวสดภาพและความปลอดภยของสาธารณชน

หามจาหนาย

86 หมวดจรรยาบรรณ

ความสาคญของจรรยาบรรณในการประกอบวชาชพวศวกรรม จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม หมายถง กรอบหรอแนวทางในการประพฤตปฏบต วชาชพวศวกรรมทมวลผ ร วมประกอบวชาชพวศวกรรมโดย สภาวศวกรกาหนดขน โดยมวตถประสงคเพอธารงไวซงเกยรตศกดแหงวชาชพ ใหเปนทยอมรบและเชอถอของสงคม จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมยงหมายความถงหลกในการประกอบวชาชพวศวกรรม ทมวลผรวมประกอบวชาชพวศวกรรมเชอมนวาเปนสงทถกตองเหมาะสม เปนหลกปฏบตวชาชพวศวกรรมทจะตองธารงไวใหอยเคยงคกบวชาชพตลอดไป เพอร กษา ไ ว ซ ง ศ ร ทธ า ความ เ ช อม น และความ ไ ว ว า ง ใ จซ ง ส า ธ ารณชนม ต อ ผประกอบวชาชพน จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมยงถอไดวาเปนกตกาในการประกอบวชาชพวศวกรรม ทสงคมของวศวกรผรวมวชาชพตองยดถอปฏบตเพอการอยรวมกนอยางเปนสข สงเสรมและสนบสนนใหวชาชพมการพฒนาตอเนองใหทนกบการพฒนาทางวชาการ รวมทงสามารถถายทอดและเสรมสรางประสบการณในการประกอบวชาชพแกกนและกน ตลอดจนการรกษาระดบมาตรฐานและคณภาพในการประกอบวชาชพวศวกรรม จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมของสภาวศวกร จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม เปนแนวทางใหผประกอบวชาชพยดถอและปฏบตอยางถกตอง โดยยดคณธรรมเปนหลกสาคญ ซงหากวศวกรไดปฏบตตามแลว จะทาใหวชาชพนเปนทยอมรบและเชอมนจากสงคมและเปนการผดงรกษาไวซงเกยรตศกดและศกดศรของวชาชพวศวกรรม สภาวศวกรไดบญญตขอบงคบสภาวศวกรวาดวย จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมและการประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ พ.ศ.2559 โดยไดกาหนดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมออกไวเปน 2 หมวดไดแก หมวด 1 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม และ หมวด 2 การประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 87  

หมวด 1 จรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม แบงออกเปน 4 สวนไดแก

สวนท 1 จรรยาบรรณตอสาธารณะ เปนจรรยาบรรณทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมจะตองยดถอเพอรกษาไวซงประโยชนตอสาธารณะหรอไมทาใหเกดความเสยหายตอสาธารณะอนเนองมาจากการประกอบวชาชพ ดงน

ขอ 5 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองประกอบวชาชพโดยใหความสาคญตอความปลอดภยสขอนามยและสวสดภาพของสาธารณชนตลอดจนทรพยสนและสงแวดลอมอนเปนสาธารณะดวย บทบญญตในขอนเปนกฎเกณฑทกาหนดใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองประกอบวชาชพโดยคานงถงความปลอดภย สขอนามย และสวสดภาพของสาธารณชน ตลอดจนทรพยสนและสงแวดลอมอนเปนสาธารณะดวย ทงนเพอใหสาธารณชนไดเกดความมนใจในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ทไมไดคานงถงแตเฉพาะผลสาเรจของงานเทานน แตยงไดใหความใสใจระมดระวงในความปลอดภยและสขอนามยของสาธารณชน ซงหมายถงประชาชนทวไป กจะตองไดรบความคมครองจากการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเชนกน

ขอ 6 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองละเวนจากการใหการสนบสนนสงเสรมหรอเปนตวการเกยวกบการทจรตในโครงการของภาครฐหรอเอกชน บทบญญตในขอนเปนกฎเกณฑทกาหนดใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ตองละเวนจากความเกยวของกบการทจรตในโครงการของภาครฐหรอเอกชน ไมวาจะอยในฐานะผสนบสนน หรอ เปนตวการในการสงเสรมใหเกดการทจรต บทบญญตนจงมวตถประสงคทจะสงใหการดาเนนการในโครงของภาครฐหรอเอกชน เปนไปดวยความส จ ร ต โป ร ง ใ ส ตรวจสอบ ได และ ปอ ง กนม ใ ห ม ว ศ วกร เ ข า ไป เ ก ย วข อ ง กบการทจรตในการดาเนนการโครงการอนจะทาใหสงคมเกดการตเตยนวชาชพวศวกรรมได

สวนท 2 จรรยาบรรณตอวชาชพ เปนจรรยาบรรณทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมจะตองยดถอตอวชาชพของตนเอง กลาวคอตองเปนผทปฏบตวชาชพอยางมจรรยาบรรณเพอรกษาความสงางามของ

หามจาหนาย

88 หมวดจรรยาบรรณ

วชาชพใหคงอยตลอดไป ดงน

ขอ 7 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองประกอบวชาชพวศวกรรมดวยความซอสตยสจรต มความรบผดชอบและระมดระวง บทบญญตในขอนมวตถประสงคเพอใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ตองประกอบวชาชพดวยความซอสตยสจรต มความรบผดชอบและใชความระมดระวงเพอเปนการสงเสรมมใหเกดความเสยหายแกผอนหากเปนกรณทมใชเรองเกยวกบ การประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม แตผประกอบวชาชพไดกระทาการใดๆ อยางไมซอสตยสจรตตอผ อน และไตสวนแลวเหนวามความผดจรง อาจลงโทษโดยไมใชบทบญญตน แตไปใชหมวด 2 ตามขอบงคบฯ คอกระทาการใดๆ อนอาจนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพแทนได

ขอ 8 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองปฏบตงานตามหลกปฏบตและวชาการ บทบญญตในขอนมวตถประสงคในการควบคม ใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมทไดรบใบอนญาตจากสภาวศวกร ตองรบผดชอบในผลการปฏบตหนาทใหถกตองตามหลกปฏบตและวชาการ โดยจะตองศกษาถงหลกเกณฑของงานวศวกรรม และหลกเกณฑของกฎหมายตางๆ ทเกยวของกบการประกอบวชาชพ เชน กฎหมายควบคมอาคาร กฎหมายเกยวกบการควบคมความปลอดภยในการทางานสาขาตางๆ เปนตน วศวกรผกระทาผดจรรยาบรรณสวนใหญ มกจะประพฤตผดจรรยาบรรณขอน และโดยทวไปมกจะเกดจากการประกอบวชาชพวศวกรรมโดยทตนไมมความรหรอประสบการณในงานทรบทาอยางเพยงพอ แลวฝนทาไปโดยเสยงเดา และคาดหวงวาคงไมมอะไรทรายแรงเกดขน หากไมเปนไปตามทคาดไวกจะผดจรรยาบรรณขอน วศวกรจงควร ตระหนกไววาในการประกอบวชาชพวศวกรรม หากเปนเรองทตนไมมความรหรอประสบการณ ควรศกษาหรอหาขอมลความรใหถองแทเสยกอน อยาไดเสยงดวยการคาดเดาอยางเดดขาด

ขอ 9 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมประกอบวชาชพวศวกรรมเกนความสามารถและความเชยวชาญทตนเองจะกระทาได

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอปองกนมใหผไดรบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมรบงานโดยไมคานงถงความสามารถและความเชยวชาญทตนเองมอย ซงอาจกอใหเกดความเสยหายตอประชาชนและสงคมได อนง การประกอบวชาชพ

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 89  

วศวกรรมควบคมเกนความสามารถและความเชยวชาญทตนเองจะทาไดนน หมายถงการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเกนความสามารถและความเชยวชาญตามทกฎหมายกาหนด และรวมถงความสามารถและความเชยวชาญทตนเองจะทาไดตามความเปนจรงดวย

ขอ 10 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมลงลายมอชอเปน ผประกอบวชาชพวศวกรรมในงานทตนไมไดทา บทบญญตขอนมวตถประสงคมงควบคมใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมมความซอสตยตอตนเองและผอน หากไมสามารถรบปฏบตงานทเกยวกบการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมไดแลว กไมควรลงลายมอชอเปนผรบทางานนน เพราะจะกอใหเกดความเสยหายตอผวาจาง และบคคลภายนอกได

ขอ 11 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมโฆษณาหรอยอมใหผอนโฆษณาซงการประกอบวชาชพวศวกรรมเกนความเปนจรง

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอปองกนมใหผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแขงขนกนรบงานโดยการโฆษณา ซงอาจกอใหเกดการแตกแยก เนองจากการแยงงานกนทา และสงผลใหเกดการแตกความสามคคในกลมผประกอบวชาชพเดยวกน ผประกอบวชาชพวศวกรรมในประเทศไทย นบวาโชคดทจรรยาบรรณของสภาวศวกรอนญาตใหโฆษณาการประกอบวชาชพได เพยงหามโฆษณาเกนความเปนจรง โดยแทจรงแลววตถประสงคของจรรยาบรรณขอนตองการสงเสรมใหผประกอบวชาชพนแขงขนกนเองดวยผลงาน ไมใชโดยการโออวดดวยการโฆษณา จรรยาบรรณของวศวกรในหลายประเทศกไมอนญาตใหวศวกรของตนโฆษณา แมในประเทศไทยเองผประกอบวชาชพอน เชน แพทย ทนตแพทย สถาปนก เภสชกร กไมสามารถโฆษณาการประกอบวชาชพของตนได

ขอ 12 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมเรยกรบยอมจะรบหรอใหทรพยสน หรอผลประโยชนอยางใดสาหรบตนเองหรอผอนโดยมชอบในการประกอบวชาชพวศวกรรม บทบญญตขอนม วตถประสงคเพอใหผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเมอไดรบงานจากผวาจางแลว ตองรกษาผลประโยชนของผวาจางเสมอนกบทวญญชนทวไปพงรกษาผลประโยชนของตนเอง จรรยาบรรณแหงวชาชพในขอน มเจตนารมณเพอควบคมใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมประกอบวชาชพ

หามจาหนาย

90 หมวดจรรยาบรรณ

ของตนเองดวยความซอสตยสจรต ไมรบผลประโยชนอนทมควรได นอกจากคาจางทไดรบทางานใหกบผวาจาง เพราะหากปลอยใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม เอารดเอาเปรยบผวาจางแลวความเสอมศรทธาตอบคคลและสถาบนแหงวชาชพ จะเกดขน บทบญญตในขอนจงมวตถประสงคเพอคมครองผลประโยชนของบคคลทวไปดวย

ขอ 13 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมใชอานาจหนาทโดยไมชอบธรรมหรอใชอทธพลหรอใหผลประโยชนแกบคคลใดเพอใหตนเองหรอผอนไดรบหรอไมไดรบงาน

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอควบคมผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมทมอานาจหนาทในตาแหนงทสามารถใหคณใหโทษแกผอน ในดานตางๆ มใหใชอานาจหนาทอนเปนการบบบงคบ เพอใหตนเองหรอผอนไดรบงาน หรอบงคบผอนไมใหงานนนแกฝายตรงกนขาม ทงนงานนน ไมจาเปนจะตองเปนงานเกยวกบ การประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม และบคคลทวไปหากตองเสยประโยชนจาก การกระทาของผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมดงกลาว กถอวาเปนผเสยหาย สามารถรองเรยนกลาวหาผไดรบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมนน เพอใหคณะกรรมการจรรยาบรรณพจารณาความผดทางจรรยาบรรณแหงวชาชพได

สวนท 3 จรรยาบรรณตอผวาจาง เปนจรรยาบรรณทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมจะตองยดถอตอ ผวาจางของตน กลาวคอตองเปนผทปฏบตวชาชพอยางซอสตยตอนายจาง ซงจะทาให ผประกอบวชาชพไดรบความไววางใจจากผวาจาง

ขอ 14 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมละทงงานโดยไมมเหต อนควร บทบญญตในขอนมวตถประสงคเปนการควบคมใหผประกอบวชาชพ เมอรบปฏบตงานแลว ตองมความรบผดชอบในงานทไดรบทาเพราะหากปลอยใหมการละทงงานอาจกอใหเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสนของประชาชนได

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 91  

ขอ 15 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมเปดเผยความลบของงานทตนทา เวนแตไดรบความยนยอมเปนลายลกษณอกษรจากผวาจางหรอเปนการเปดเผยขอมลตามกฎหมาย

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอคมครองวงการของผประกอบวชาชพวศวกรรมใหเปนทไววางใจของบคคลทวไป เนองจากหากบคคลทวไปไมเชอถอ ผประกอบวชาชพแลว กจะเกดความเสอมศรทธาตอผประกอบวชาชพและสถาบนแหงวชาชพได ผประกอบวชาชพอยในฐานะทรความลบของผวาจาง ซงถอวาเปนเอกสทธและมหนาททจะไมเปดเผยความลบนน ถาเปดเผยความลบโดยประการทนาจะกอใหเกดความเสยหายแกผวาจางถอวาเปนการผดจรรยาบรรณแหงวชาชพ ยกเวนวาเปนการเปดเผยขอมลตามกฎหมาย จะไมถอวาเปนการผดจรรยาบรรณแหงวชาชพ

ขอ 16 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมรบดาเนนงานชนเดยวกนใหแกผวาจางรายอนเพอการแขงขนดานเทคนคหรอราคาเวนแตไดแจงใหแกผวาจางรายแรกทราบลวงหนาเปนลายลกษณอกษรหรอไดรบความยนยอมเปนลายลกษณอกษรจากผวาจางรายแรกและไดแจงใหผวาจางรายอนนนทราบลวงหนาแลว

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอควบคมความประพฤตของผประกอบวชาชพ วศวกรรมควบคมใหมความซอสตยสจรตตอผวาจาง ในกรณทมการแขงขน เปนการรกษาขอมล และความลบของผวาจาง

สวนท 4 จรรยาบรรณตอผรวมวชาชพ เปนจรรยาบรรณทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมจะตองยดถอตอผรวมวชาชพของตน ทงนเพอใหเกดสามคคและความไววางใจซงกนและกนระหวางผรวมวชาชพ

ขอ 17 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมแยงงานจากผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนเพอประโยชนของตนเองหรอผอนโดยมชอบ

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอปองกนมใหเกดความแตกแยก ไมมความสามคค โดยมงใหเกดความสามคคระหวางผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมดวยกน ทงนไมนบรวมถงการแขงขนกนอยางสจรตเพอใหไดงาน เชน การประมลงานแขงขนกนโดยชอบ

หามจาหนาย

92 หมวดจรรยาบรรณ

ขอ 18 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมรบทางาน หรอตรวจสอบงานชนเดยวกนกบผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนทาอย เวนแตเปน การปฏบตตามหนาท หรอเปนความประสงคของเจาของงานและไดแจงเปนลายลกษณอกษรใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนนนทราบลวงหนาแลว บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอเปนการปองกนมใหเกดความแตกแยกความสามคคในกลมของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมดวยกน เวนแตเปนการปฏบตหนาททมหนาทตองตรวจสอบงาน หรอ เปนความประสงคของเจาของงานทตองการใหมผตรวจสอบการทางาน และไดแจงเปนลายลกษณอกษรใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนนนทราบลวงหนาแลว จงถอวาการทางานดงกลาวเปนการทางานโดยเปดเผย จงไมถอวาผดจรรยาบรรณ

ขอ 19 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมใชหรอกระทาการในลกษณะคดลอกแบบรปแผนผงหรอเอกสารทเกยวกบงานของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนเวนแตจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมนน

บทบญญตขอนมวตถประสงคเพอควบคมความประพฤตของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมใหมความซอสตยสจรตตอเพอนรวมวชาชพเดยวกน มใหเอารดเอาเปรยบซงกนและเนองจากผลงานของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมผหนง ยอมเปนเอกสทธของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมผนน

ขอ 20 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมอางผลงานของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนมาเปนของตนในการประกอบวชาชพวศวกรรม บทบญญตในขอนมวตถประสงคเพอปองกนมใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแอบอางเอาผลงานของผอนมาเปนของตน ซงเปนพฤตกรรมทนาละอายและ เขาขายผดจรรยาบรรณ ทาใหเกดความเสอมเสยตอวชาชพ

ขอ 21 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมกระทาการใดๆ โดยจงใจใหเปนทเสอมเสยแกชอเสยงหรองานของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอน บทบญญ ตขอ นม วตถประสงคท จะ เสรมสร างความสามค คของกล ม ผมวชาชพเดยวกน คอ ตองมความซอสตยตอเพอนรวมวชาชพ โดยไมกระทาการใดๆ ใหเปนทเสอมเสยชอเสยง หรองานของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอน

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 93  

สวนท 5 เรองอนๆ

ขอ 22 ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมกระทาความผดในการประกอบวชาชพวศวกรรมตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 227 หรอมาตรา 269จนศาลมคาพพากษาถงทสดวามความผด บทบญญตขอนกาหนดวา หากผประกอบวชาชพกระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 227 หรอ มาตรา 269 จนศาลมคาพพากษาถงทสดวามความผด ใหถอวามความผดจรรยาบรรณตามขอ 22 ของขอบงคบฯ ดวย ซงถอเปนบทบญญตทกาหนดใหการกระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญาเขาขายเปนความผดจรรยาบรรณดวย และเพอใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมหลกเลยงไมกระทาผดตามประมวลกฎหมายอาญาในมาตราดงกลาว

หมวด 2 การประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ

ขอ 23 กรณทจะถอเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพมดงตอไปน (1) ฝาฝนหรอไมปฏบตตามจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมตามขอบงคบนและเปนการกระทา โดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงจนเปนเหตใหบคคลอนตองไดรบความเสยหายอยางรายแรงตอชวต รางกายหรอทรพยสน (2) เคยถกลงโทษโดยคาสงถงทสดเนองจากประพฤตผดจรรยาบรรณตามมาตรา๖๑ แหงพระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 แตยงประพฤตผดซาหรอไมหลาบจาหรอไมมความเกรงกลวตอการประพฤตผดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม (3) กระทาความผดในการประกอบวชาชพวศวกรรมตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา227 หรอมาตรา 269 โดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก (4) กรณอนทคณะกรรมการจรรยาบรรณเหนวาเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ

บทบญญตในขอนเปนกฎเกณฑทมลกษณะกวางเพอใหครอบคลมพฤตกรรมหรอลกษณะการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมของวศวกรผไดรบใบอนญาตใหตงอยบนพนฐานของความซอสตยสจรต ยดมนอยในหลกศลธรรม อนด มความภาคภมใจในเกยรตศกดแหงวชาชพของตนเอง

หามจาหนาย

94 หมวดจรรยาบรรณ

จรรยาบรรณขอนเปนอนตรายอยางมากตอการประกอบวชาชพวศวกรรมของวศวกรผกระทาผด เนองจากวศวกรผใดทกระทาผดจรรยาบรรณขอน จะมผลใหตองขาดคณสมบ ตการเ ปนสมาชกของสภาวศวกร ตามมาตรา 12(4) แห งพระราชบญญตวศวกรพ.ศ. 2542 และจะมผลตอเนองใหใบอนญาตประกอบวชาชพของผนนสนสดลงโดยปรยายตามมาตรา 49 วรรคสอง วศวกรจงตองระมดระวงไมประพฤตผดจรรยาบรรณขอน

สวนการกระทาในลกษณะใดซงอาจถอไดวานามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพนนไมไดมการระบไวอยางชดเจนในทใด จงเปนเรองทขนอยกบการวนจฉยของคณะกรรมการจรรยาบรรณเปนกรณๆ ไป แตโดยทวไปสามารถวางหลกเกณฑอยางคราวๆ ไดดงน

- เปนการประกอบวชาชพททาใหเกดความเสยหายอยางรายแรงตอชวตและทรพยสนของสาธารณชน

- เปนการกระทาผดทสงผลตอความนาเชอถอของวชาชพ และความไววางใจของสงคมตอวชาชพ

- เปนการประกอบวชาชพในลกษณะทผดศลธรรมหรอประพฤตชวอยางรายแรง

- เปนการประพฤตผดจรรยาบรรณในฐานความผดอยางเดยวกนซาซากไมหลาบจา

- เปนการประพฤตผดจรรยาบรรณในลกษณะเปนเหตฉกรรจ - กระทาความผดในการประกอบวชาชพวศวกรรมตามประมวล

กฎหมายอาญามาตรา 227 หรอมาตรา 269 โดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก

กรณศกษา

จรรยาบรรณขอ 8 ตามขอบงคบฯ ป 2559: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองปฏบตงานตามหลกปฏบตและวชาการ (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 2 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร ส ไดรบใบอนญาตระดบสามญวศวกร สาขาวศวกรรมเครองกลไดรบการวาจางใหทาการตรวจทดสอบหมอไอนาของโรงงานบรษท ท โดยไดลงลายมอชอรบรองความปลอดภยในการใชหมอไอนา แตเมอเจาหนาทกรมโรงงานอตสาหกรรมไดทาการตรวจสอบความถกตองของการตรวจทดสอบความปลอดภยในการใชหมอไอนา พบวาวศวกร ส ไมไดทาการตรวจทดสอบสภาพหมอไอนาดวยการอดนา (Hydrostatic

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 95  

Test) จรงตามทรบรองมาแตอยางใด ซงวศวกร ส ไดรบสารภาพกบคณะกรรมการจรรยาบรรณวาไมไดทาการตรวจทดสอบสภาพหมอไอนาดวยการอดนา เนองจากเจาหนาทโรงงานไมไดหยดการใชหมอไอนาและถายเทความรอนไวกอนลวงหนา 24 ชวโมง ขณะไปตรวจหมอไอนาจงยงคงรอนอย ทาใหไมสามารถเขาไปตรวจสอบภายในได การกระทาของวศวกร ส เปนการปฏบตงานทไมถกตองตามหลกปฏบตและวชาการ แตไดรบการลดโทษกงหนง เนองจากใหการรบสารภาพอนเปนประโยชนตอการไตสวนจรรยาบรรณ ประกอบกบหมอไอนาดงกลาว ยงไมไดเกดความเสยหายอน จะกอใหเกดอนตรายตอสาธารณชนได วศวกร ส จงถกลงโทษพกใชใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม มกาหนดเวลา 1 ป

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 4/2546 ลงวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2546)

จรรยาบรรณขอ 7 ตามขอบงคบฯ ป 2559: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองประกอบวชาชพวศวกรรมดวยความซอสตยสจรต มความรบผดชอบและระมดระวง (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 3 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร ป ไดรบใบอนญาตระดบภาควศวกร สาขาวศวกรรมโยธา ไดลงลายมอชอรบรองสาเนาความถกตองของเอกสารใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแทนวศวกรอนซ งทางานรวมกนโดยพลการ และไดนาเอกสารดงกลาวไปยนประกอบการประมลงานของหนวยงานราชการ การกระทาของวศวกร ป เปนการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมโดยไมสจรต แตเนองจากวศวกร ป ใหการรบสารภาพและใหการอนเปนประโยชนตอการพจารณาไตสวน จรรยาบรรณ คณะกรรมการจรรยาบรรณจงลดหยอนโทษใหวศวกร ป ถกลงโทษพกใชใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม มกาหนดเวลา 2 ป

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 12/2547 ลงวนท 20 ธนวาคม พ.ศ.2547)

จรรยาบรรณขอ 11 ตามขอบงคบฯ ป 2559: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมโฆษณา หรอยอมใหผอนโฆษณา ซงการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเกนความเปนจรง (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 6 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร จ ไ ดรบ ใบอนญาตระดบภาค วศวกร สาขา วศวกรรมโยธา ไดทาใบปลวโฆษณา โดยระบวา รบเหมา – ตอเตมทกชนดทกขนาด ดวยทมงาน มออาชพ เชน แกปญหารอยแตกราวของโครงสราง การทรดตวของโครงสราง งานปลกสรางอพารทเมนท หอพก ควบคมการกอสรางดวยทมงานวศวกรฯลฯ ซงเปนการ

หามจาหนาย

96 หมวดจรรยาบรรณ

โฆษณาใหผอนเขาใจวาตนมความรความสามารถทจะประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม จนเปนเหตใหบคคลภายนอกหลงเชอตามขอความทปรากฏในใบโฆษณานนและไดตดตอตกลงทาสญญากบวศวกร จ ซงในความเปนจรงแลว วศวกร จ ไมสามารถทางานวศวกรรมควบคมบางประเภทตามขอความท ไดโฆษณาไวเนองจากเกนความรความสามารถ และไมมทมงานประจา บางครงตองไปจางวศวกรผอนเขามาดาเนนการแทน กรณนถอวาวศวกร จ ทาการโฆษณาเกนความเปนจรง แตเมอดจากเจตนาและประสบการณแลวเหนวา วศวกร จ ไดกระทาไปโดยความรเทาไมถงการณเนองจากอายยงนอย จงเหนสมควรใหลงโทษสถานเบา โดยการภาคทณฑ วศวกร จ ไว มกาหนดระยะเวลา 1 ป

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 11/2546 ลงวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2546)

จรรยาบรรณขอ 9 ตามขอบงคบฯ ป 2559: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมประกอบวชาชพวศวกรรมเกนความสามารถและความเชยวชาญทตนเองจะกระทาได (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 7 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร ส และวศวกร ม ไดรบใบอนญาตระดบภาควศวกร สาขาวศวกรรมโยธา ไดทาสญญารบเหมาซอมแซมปรบปรงอาคารพาณชยสง 4 ชน โดยทราบวาเจาของอาคารมไดยนขอรบใบอนญาตตอเตมหรอดดแปลงอาคารตอเจาพนกงานทองถน ใหถกตองตามกฎหมาย คณะกรรมการจรรยาบรรณพจารณาแลวเหนวาวศวกรทงสองไมสามารถออกแบบอาคารพาณชยสงเกน 3 ชนได จงเปนการประกอบวชาชพเกนความรความสามารถทกฎหมายกาหนด ประกอบกบมไดแจงใหเจาของอาคารดาเนนการขออนญาตกอสรางใหถกตองตามกฎหมายเสยกอน จงใหลงโทษพกใชใบอนญาตของวศวกรทงสอง มกาหนดระยะเวลา 1 ป

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 13/2547 ลงวนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2547)

จรรยาบรรณขอ 14 ตามขอบงคบฯ ป 2559: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมละทงงานโดยไมมเหตอนควร (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 8 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร ข ไดรบใบอนญาตระดบภาค สาขาวศวกรรมโยธา ไดรบควบคมงานกอสรางอาคารสง 6 ชน ขณะกอสรางถงโครงสรางชนท 6 โดยไดทานงราน และแบบชนหลงคา แลวเสรจ โดยขณะเรมเทคอนกรตชนหลงคาซงเปนคานยน 6 เมตร และพนอดแรง (Post Tension) วศวกร ข มไดอยควบคมงานโดยมอบหมายใหหวหนาคนงาน

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 97  

เปนผดแลแทน ปรากฏวา นงรานรบนาหนกไมไหวจงยบตว ทาใหแบบแตกพงลงมา และคนงานพลดตกลงมาเสยชวตหนงราย ไดรบบาดเจบอกสองราย คณะกรรมการจรรยาบรรณพจารณาแลวเหนวาในวนเกดเหต วศวกร ข ไดเขาไปตรวจสอบความเรยบรอยกอนเทคอนกรต และอยดแลจนถงประมาณเทยงวน วศวกร ข รสกไมสบายจงไดกลบไปพกผอนทบาน โดยมอบหมายใหหวหนาคนงานดแลแทนนน ยงไมมนาหนกเพยงพอทจะรบฟงได เนองจากหากวศวกร ข ไมสามารถทจะทาการควบคมงาน หรอจดใหบคคลทมความรความสามารถในระดบเดยวกน เขาควบคมการกอสรางแทนตวเองได จะตองสงใหมการหยดการกอสรางในสวนโครงการทสาคญไวกอน กรณนถอวาวศวกร ข ในฐานะผควบคมงานไดละทงงานโครงสรางทสาคญในความรบผดชอบของตนโดยไมมเหตอนสมควร ประกอบกบมาตรการปองกนวตถตกหลนและฝนละอองทจดทาไวนนไมสมบรณ เนองจากตามกฎหมายแรงงานและประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง ความปลอดภยในการทางานในสถานททมอนตรายจากการตกจากทสง วสดกระเดน ตกหลนและการพงทลาย กาหนดใหมการจดหาตาขายและวสดทชวยปองกนความปลอดภยไวตลอดเวลา ซงหากสถานทเกดเหตยงกอสรางไมแลวเสรจ วศวกร ข กไมอาจทจะละเลยความปลอดภยในการทางานโดยการถอดอปกรณปองกนความปลอดภยออก เพอตระเตรยมการกอสรางถนนชนลาง ตามทกลาวอางไดแตอยางใด จงเหนสมควรใหลงโทษพกใชใบอนญาตของวศวกร ข โดยมกาหนดระยะเวลา 1 ป 6 เดอน

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 2/2548 ลงวนท 24 มกราคม พ.ศ. 2548)

จรรยาบรรณขอ 18: ผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตองไมรบทางาน หรอตรวจสอบงานชนเดยวกนกบทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนทาอย เวนแตเปนการปฏบตตามหนาท หรอเปนความประสงคของเจาของงานและไดแจงเปนลายลกษณอกษรใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนนนทราบลวงหนาแลว (ตรงกบจรรยาบรรณขอ 12 ตามขอบงคบฯ ป 2543) วศวกร จ ไดรบใบอนญาตระดบสามญวศวกร สาขาวศวกรรมโยธา ไดรบงานออกแบบโรงงานแปรรปเนอไกใหกบบรษทแหงหนง โดยกอนรบงานไดเดนทางไปดสถานทกอสรางและพบวาไดมการตอกเสาเขมไปบางสวนแลวประมาณรอยละ 40 ซงสวนใหญจะเปนเขมกลม จงคาดวานาจะมผออกแบบกอนแลว และไดแจงใหผวาจางดาเนนการแจงใหผออกแบบเดมทราบกอน ตอมาไดรบใบสงงานจากผวาจาง จงเขาใจวาผวาจางไดแจงใหผออกแบบเดมทราบแลว วศวกร จ จงไดทาการออกแบบตามทไดรบการวาจาง โดยมไดตดตามทวงถามวาผวาจางไดแจงใหผออกแบบเดมทราบกอน

หามจาหนาย

98 หมวดจรรยาบรรณ

แลวหรอไม จงเปนพฤตกรรมทไมเหมาะสม เพราะวศวกร จ ยงคงมหนาทตองตดตอประสานงานไปยงวศวกรผออกแบบเดมกอน เพอใหรบทราบลวงหนาถงการเขามารบงานของตน คณะกรรมการจรรยาบรรณจงเหนควรใหลงโทษตกเตอนวศวกร จ ใหใชความระมดระวงในการประกอบวชาชพใหมากกวาเดม

(คาวนจฉยคณะกรรมการจรรยาบรรณท 7/2547 ลงวนท 12กรกฎาคม พ.ศ. 2547)

วธพจารณาและวนจฉยจรรยาบรรณ

1. ขนตอนการดาเนนคดจรรยาบรรณ มาตรา 51 แหง พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 ระบใหบคคลดงตอไปน - ผไดรบความเสยหายหรอพบการประพฤตผดจรรยาบรรณแหงวชาชพ

วศวกรรมของผไดรบใบอนญาตมสทธกลาวหาโดยทาเรองยนตอ สภาวศวกร

- กรรมการสภาวศวกรหรอบคคลอนมสทธกลาวโทษผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมโดยแจงเรองตอสภาวศวกร

กระบวนการดานจรรยาบรรณ สามารถสรปไดดงตอไปน

เมอสภาวศวกรโดยเลขาธการสภาวศวกร ไดรบเรองการกลาวหาหรอกลาวโทษแลว เลขาธการสภาวศวกรจะสงเรองใหคณะกรรมการจรรยาบรรณเพอพจารณาและวนจฉย

เมอคณะกรรมการจรรยาบรรณไดรบเรองการกลาวหาหรอกลาวโทษจากเลขาธการสภาวศวกรแลว จะสงเรองใหคณะอนกรรมการกลนกรองเพอหาขอเทจจรงรวมทงพยานหลกฐานเพมเตมทจาเปนตอการพจารณา

- หากคณะอนกรรมการกลนกรองเหนวาขอกลาวหาใดเขาขาย การประพฤตผดจรรยาบรรณจะเสนอความเหนตอคณะกรรมการจรรยาบรรณเพอพจารณาแตงตงคณะอนกรรมการไตสวน และ

- หากเหนวาขอกลาวหาใดไมเขาขายการประพฤตผดจรรยาบรรณหรอไมมมลอนควรไดรบการพจารณา จะเสนอความเหนตอคณะกรรมการจรรยาบรรณเพอพจารณา

คณะก ร รมก า ร จ ร ร ย าบ ร รณ จะ พ จ า รณาค ว าม เ ห น ขอ ง คณะอนกรรมการกลนกรองโดย

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 99  

- ขอกลาวหาใดทเหนวาไมเขาขายการประพฤตผดจรรยาบรรณ หรอไมมมลอนควรไดรบการพจารณา กจะยตเรองและมหนงสอแจงเลขาธการ สภาวศวกร

- ขอกลาวหาใดทเขาขายการประพฤตผดจรรยาบรรณหรอมมล อนควรไดรบการพจารณา จะแตงตงคณะอนกรรมการไตสวนเพอแสวงหาขอเทจจรงและทาความเหนเสนอตอคณะกรรมการจรรยาบรรณเพอวนจฉย

ขอกลาวหาใดทคณะกรรมการจรรยาบรรณ พจารณาแลวเหนวา ไมเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณจะวนจฉยใหยกขอกลาวหา สวนขอกลาวหาใดท เขาขายเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณจะวนจฉยชขาดใหลงโทษผถกกลาวหา ตามความหนกเบาของการกระทาผดดงน

- ตกเตอน - ภาคทณฑ - พกใชใบอนญาตฯ ไมเกน 5 ป - เพกถอนใบอนญาตฯ

คาวนจฉยชขาดของคณะกรรมการจรรยาบรรณ มผลใชบงคบนบแตวนทผถกกลาวหาไดรบแจงคาวนจฉยชขาด

2. อายความในการกลาวหาหรอกลาวโทษ มาตรา 51 วรรค 3 แหง พระราชบญญตวศวกร พ.ศ.2542 ไดระบใหสทธ

การกลาวหาของผไดรบความเสยหายหรอสทธในการกลาวโทษ ของกรรมการหรอบคคลอนสนสดเมอพนกาหนด 1 ป นบแต

วนทรเรองการประพฤตผดจรรยาบรรณและ รตวผประพฤตผด

3. สทธของผถกกลาวหา ในกระบวนการพจารณาและวนจฉยจรรยาบรรณ ผถกกลาวหามสทธทจะ

ไดรบการพจารณาอยางยตธรรมโดย มสทธในการคดคานการแตงตง อนกรรมการไตสวน หากเหนวา

อนกรรมการฯ ผนนมสวนเกยวของอยางหนงอยางใดในกรณดงน - เปนผมสวนไดเสยในขอกลาวหา - เปนผมสาเหตโกรธเคองกบผถกกลาวหา

หามจาหนาย

100 หมวดจรรยาบรรณ

มสทธในการนาทนายความหรอทปรกษามารวมในการไตสวน มสทธในการอทธรณคาวนจฉยของคณะกรรมการจรรยาบรรณ

การอทธรณคาวนจฉยชขาดของคณะกรรมการจรรยาบรรณ

ผถกกลาวหาทคณะกรรมการจรรยาบรรณมคาวนจฉยชขาดวาประพฤตผดจรรยาบรรณฯ หากไมเหนดวยกบคาวนจฉยชขาดมสทธอทธรณตอคณะกรรมการสภาวศวกร ภายใน 30 วนนบแตวนทไดรบแจงคาวนจฉยอทธรณ แตการอทธรณจะไม เปนการท เลาการบงคบตามคาวนจฉยชขาดของคณะกรรมการจรรยาบรรณ เวนแตคณะกรรมการสภาวศวกรจะมมตใหทเลา คาวนจฉยชขาดของคณะกรรมการสภาวศวกรถอเปนทสดตาม พระราชบญญตวศวกร พ.ศ.2542 แตหากผถกกลาวหายงไมเหนดวยกบคาวนจฉยอทธรณของคณะกรรมการสภาวศวกรยงสามารถฟองคดตอศาลปกครอง ภายใน 90 วน นบแตวนทไดรบแจงคาสงของคณะกรรมการสภาวศวกร

การประกอบวชาชพตองถกตองตามกฎหมายและจรรยาบรรณ วศวกรนน ในสถานะหนงเปนบคคลธรรมดา เปนวญญชน ดงนนในสถานะท

เปนประชาชนคนหนง วศวกรตองปฏบตตนอยางถกตองตามกฎหมายเชนเดยวกบวญญชนทวไป แตในการประกอบวชาชพหากเกดความผดพลาดเสยหายตอชวตและทรพยสน กระบวนการยตธรรมจะถอวาผประกอบวชาชพยอมตองมความร ความสามารถทไดรบการอบรมมาเปนพเศษเปนการเฉพาะ จงมความรความสามารถสงยงกวาวญญชนทวไป ระดบของความระมดระวงในการประกอบวชาชพ จงตองสงกวาวญญชนทวไปดวย ดงนนการกระทาผดพลาดในลกษณะหนง ประชาชนทวไปททาผดยอมตองไดรบโทษในระดบทเหมาะสม แตในความผดพลาดอยางเดยวกน หากกระทาโดยผประกอบวชาชพ ผประกอบวชาชพอาจตองถกลงโทษทางกฎหมายทรนแรงกวาวญญชนทวไป รวมทงโอกาสทจะไดรบการลดหยอนโทษยอมตองนอยกวาวญญชนทวไปดวย

ในสถานะทเปนวศวกร ผประกอบวชาชพยงตองถกบงคบเพมเตมกวาประชาชนทวไป ดวยจรรยาบรรณแหงวชาชพ สาหรบวศวกรหากกระทาผดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม อาจถกลงโทษทางจรรยาบรรณ โดยความผดขนรายแรง อาจถกลงโทษพกใชใบอนญาตสงสดถง 5 ป หรอรายแรงทสด อาจถกเพกถอนใบอนญาตได

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 101  

ประกอบวชาชพอยางไรไมใหผดกฎหมาย 1. ประมวลกฎหมายอาญาทเกยวกบการประกอบวชาชพ ประมวลกฎหมายอาญาไดระบความผดเกยวกบการประกอบวชาชพไวหลาย

มาตรา การประกอบวชาชพวศวกรรมกอยในบงคบของมาตราตางๆ เหลานเชนเดยวกบวชาชพอน ผกระทาความผดยอมอาจไดรบโทษปรบหรอจา หรอทงปรบและจาได ในการประกอบวชาชพวศวกรรม วศวกรจงตองระมดระวงมใหประพฤตผดกฎหมายอาญาในมาตราตางๆ ดงน

มาตรา 227 ผใดมวชาชพในการออกแบบ ควบคม หรอทาการกอสรางซอมแซมหรอรอถอน อาคารหรอสงปลกสรางใดๆ ไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอวธการอนพงกระทาการนนๆ โดยประการทนาจะเปนเหตใหเกดอนตรายแกบคคลอน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

ความผดตามมาตรา 227 นไมจาเปนตองรอใหอนตรายเกดขนกอน แคปรากฏ นาจะเปนเหตใหเกดอนตรายแกบคคลอนถอวาผดแลว ยกตวอยาง

วศวกรทออกแบบอาคารโดยมงเนนใหมราคาคากอสรางถกทสด โดยไมคานงถงอนตรายหรอความปลอดภยของอาคารทอาจเกดแกผใชอาคาร

วศวกรผควบคมงานกอสรางทไมควบคมการกอสรางใหเปนไปตามมาตรฐานลดคณภาพของวสดหรอลดขนาดขององคอาคาร

วศวกรผควบคมงานกอสรางทกอสรางผดไปจากแบบ วศวกรผควบคมงานทไมใสใจในการตรวจตราความมนคงแขงแรงของ

นงรานและคายนจน “นาจะเปนเหต” ใหการกอสรางหรออาคารไมปลอดภย อาจถกลงโทษสงสดถงจาคกเปนเวลา 5 ป

มาตรา 238 ถาการกระทาความผดตามมาตรา 226 – 237 เปนเหตใหบคคลอนถงแกความตาย ผกระทาตองระวางโทษจาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงสหมนบาท

ถาเปนเหตใหบคคลอนรบอนตรายสาหส ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป และปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาท

ดงนน หากเปนกรณทผประกอบวชาชพไมปฏบตตามหลกเกณฑ หรอวธการอนพงกระทา และการกระทานนเปนเหตใหบคคลอน ไดรบอนตรายสาหส อาจตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป ยงหากการกระทานนเปนเหตใหบคคลอน ถงแกความตาย ตองระวางโทษจาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแต 5 ปถง 20 ป และปรบ 10,000 ถง 40,000 บาท

หามจาหนาย

102 หมวดจรรยาบรรณ

มาตรา 269 ผใดในการประกอบการงานในวชาชพแพทย กฎหมาย บญชหรอวชาชพอนใด ทาคารบรองเปนเอกสารอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผ อนหรอประชาชน ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน สพนบาทหรอทงจาทงปรบผใดโดยทจรตใชหรออางคารบรองอนเกดจากการกระทาความผดตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดยวกน

ผประกอบวชาชพหากไปรบรองเรองใดโดยทาเปนเอกสารอนเปนเทจ โดยทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน กอาจตองไดรบโทษสงสดจาคกไมเกน 2 ป ตามมาตรา 269

วศวกร จงตองประกอบวชาชพดวยความระมดระวงยงกวาวญญชนทวไป หรออาชพอน โดยทวไปหากวศวกรระมดระวงปฏบตวชาชพอยางถกหลกปฏบตและวชาการ และประพฤตตวเปนคนด มศลธรรม มอรยธรรม กจะสามารถหลกเลยงการกระทาผดทางอาญาได

2. ขอสนนษฐานของกฎหมาย กฎหมายบางฉบบไดระบขอสนนษฐานวาในการกระทาผดกฎหมายของ

ผประกอบการหรอผดาเนนงาน ใหถอวาวศวกรทเกยวของกระทาผดดวย และตองไดรบโทษทางอาญาเชนเดยวกบผประกอบการหรอผดาเนนการ ยกตวอยาง

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 61 ในกรณทผประกอบกจการโรงงานกระทาความผดตาม

พระราชบญญตนใหถอวาสถาปนกหรอวศวกรททางานในโรงงานและมหนาทรบผดชอบในการงานสวนทมกรณการกระทาความผดนนเกดขน มสวนรวมหรอ รเหนในการกระทาความผดกบผประกอบกจการโรงงานและตองรบโทษเชนเดยวกบผประกอบกจการโรงงาน เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดรเหนหรอยนยอมดวยกบการกระทาความผดนนนอกจากตองรบโทษตามวรรคหนงแลวใหปลดกระทรวงแจงชอและการกระทาของบคคลเชนวานนใหแกสภาวศวกร และสภาสถาปนกทราบเพอพจารณาดาเนนการตามกฎหมายวาดวยวชาชพสถาปตยกรรมหรอกฎหมายวาดวยวชาชพวศวกรรมตามควรแกกรณตอไป ดงนน วศวกรททางานในโรงงาน จงตองระมดระวงศกษาขอหามตางๆ ทางกฎหมาย หากพบเหนการกระทาผดกฎหมายของโรงงานในงานทคนมหนาทรบผดชอบอย ตองรบแจงอยางเปนหลกฐานใหผประกอบกจการแกไข หากผประกอบกจการ ไมแกไข เพอความปลอดภยของตววศวกรเองควรหางานใหม

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 103  

พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ.2522 มาตรา 31 หามมใหผใดจดใหมหรอดาเนนการกอสราง ดดแปลง รอถอน

หรอเคลอนยายอาคารใหผดไปจากแผนผงบรเวณ แบบแปลน และรายการประกอบแบบแปลนทไดรบอนญาต ตลอดจนวธการหรอเงอนไขทเจาพนกงานทองถนกาหนดไวในใบอนญาต หรอใหผดไปจากทไดแจงไวตามมาตรา 39 ทว เวนแต

1. เจาของอาคารนนไดยนคาขออนญาตและไดรบใบอนญาตจาก เจาพนกงานทองถนใหทาการแกไขเปลยนแปลงได

2. เจาของอาคารนนไดแจงการแกไขเปลยนแปลงใหเจาพนกงานทองถนทราบแลว หรอ

3. การดาเนนการดงกลาวไมขดตอกฎกระทรวงหรอขอบญญตทองถนทเกยวของ หรอเปนกรณตามทกาหนดในกฎกระทรวง ใหนามาตรา 25 หรอมาตรา 39 ทว มาใชบงคบแกการดาเนนการตาม 1. หรอ 2. แลวแตกรณ โดยอนโลม ในกรณทมการกอสราง ดดแปลงรอถอน หรอเคลอนยายอาคาร เปนการฝาฝนความในวรรคหนง ใหถอวาเปนการกระทาของผควบคมงาน เวนแตผควบคมงานจะพสจนไดวาเปนการกระทาของผอนซงผควบคมงานไดมหนงสอแจงขอทกทวงการกระทาดงกลาวใหเจาของหรอผครอบครองอาคาร และผดาเนนการทราบแลว แตบคคลดงกลาวไมยอมปฏบตตาม

วศวกรผประกอบวชาชพสาขาวศวกรรมโยธาจานวนมาก จะทางานในลกษณะของผควบคมงานกอสราง และงานกอสรางโดยมากเมอตวอาคารปรากฏเปนรปเปนรางขนมา เจาของและผดาเนนการจะมองเหนการใชงานอาคารในอนาคตเมออาคารกอสรางเสรจไดชดเจนยงขน ชดเจนกวาในขณะออกแบบซงดรปรางอาคารไดแตเฉพาะจากแบบแปลน จงมกเกดความประสงคทจะดดแปลง ตอเตม ฯลฯ ใหผดไปจากทไดรบอนญาตใหกอสราง แตมาตรา 31 ของกฎหมายอาคารระบหามกอสรางใหผดไปจากแบบ และในวรรคสองยงระบใหการกอสรางทผดไปจากแบบเปนความผดของ ผควบคมงานดวย วศวกรผควบคมงานกอสรางจงตองระมดระวง ดวยการอยหนางานควบคมการกอสรางของผรบเหมาอยางใกลชดตลอดเวลา หากพบเหนการกอสรางทผดไปจากแบบตองสงหามและแนะนาใหแกไขแบบพรอมขออนญาตจากเจาพนกงานทองถนใหถกตองเสยกอน โดยสงเปนลายลกษณอกษรเพอเกบไวเปนหลกฐาน

หามจาหนาย

104 หมวดจรรยาบรรณ

3. ประกอบวชาชพอยางไรไมใหผดจรรยาบรรณ วศวกรซงเพงจะเขาสวชาชพวศวกรรม หากไมระมดระวงในการประกอบ

วชาชพมโอกาสทจะพลาดพลงกระทาผดจรรยาบรรณอยางไมตงใจและอาจตองรบโทษโดยไมสมควรจะตองรบโทษ แตอาจหลกเลยงไดหากระมดระวง เนอหาตอไปนจงไดรวบรวมขอพงระวงในการประกอบวชาชพวศวกรรม ซงคณะกรรมการจรรยาบรรณ สภาวศวกรพบเหนอยางเสมอ สมควรทวศวกรซงเพงจะกาวเขาสวชาชพนไดระมดระวง เพอหลกเลยงการกระทาผด 3.1 ขอควรระวงสาหรบวศวกรผประกอบวชาชพดานควบคมงาน

ผควบคมงานตองอยหนางานตลอดเวลาทมการกอสรางนอกเหนอจากการทผควบคมงานตองคมงานใกลชด เพอควบคมการกอสรางใหเปนไปตามแบบ หลกเลยงโอกาสทอาจถกลงโทษตามกฎหมายจากขอสนนษฐานของกฎหมายแลว สถานทกอสรางยงเปนสถานทอนตราย อบตเหตเกดขนไดตลอดเวลา ตงแตอบตเหตเลกนอย เชน คนงานถกตะปตาเทา ถกของมคมบาด ไปจนถงงานทอยในความรบผดชอบของ ผควบคมงาน เชน การพงทลายของนงราน การพงทลายของโครงสรางทมการคายน ไมเพยงพอ หากอบตเหตเหลานเกดในขณะทผควบคมงานไมอยหนางาน อาจเปนความผดดานจรรยาบรรณในการประกอบวชาชพในฐานละทงงานทไดรบทาโดยไมมเหตอนควรได

วศวกรทปฏบตหนาทควบคมงานจงควรระมดระวงในเรองตอไปน ตองอยควบคมงานทหนางานตลอดเวลาทมการกอสราง หากมเหต

จาเปนทไมสามารถอยควบคมงานตองหาผมคณสมบตเทยบเทามาทาหนาทควบคมงานแทน

วศวกรทรบงานควบคมการกอสรางหลายแหงในขณะเดยวกน ยอมเปนไปไมไดทจะอยควบคมงานทใดทหนงตลอดเวลาได หากตองการรบงานหลายแหง ในขณะเดยวกน ตองหาผชวยทมคณสมบตเทยบเทาอยประจาในแตละแหงตลอดเวลา

วศวกรท เปนขาราชการประจาไมสามารถไปรบงานควบคมการกอสรางเปนงานอดเรกได เพราะหากตองไปควบคมงานกอสรางนอกททาการจะเปนการเบยดบงเวลาการทางานของราชการ ซงเปนการประพฤตผดระเบยบของทางราชการ แตหากไมสามารถไปควบคมงาน ณ สถานทกอสราง กอาจเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณวศวกร รวมทงอาจเปนการผดกฎหมายตามขอสนนษฐานของกฎหมายได

การลาออกจากการเปนผควบคมงานตองแจงตอเจาพนกงาน ทองถนเสมอ

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 105  

เมอเจาของอาคารไดรบอนญาตใหกอสรางจากเจาพนกงานทองถนกอนเรมลงมอกอสรางตองแจงชอผควบคมงานและยนหนงสอยนยอมของผควบคมงานตอเจาพนกงานทองถน จงจะเรมลงมอกอสรางได และในระหวางกอสรางหากผควบคมงานตองการลาออกจากการควบคมงาน ตองแจงเปนหนงสอใหเจาพนกงานทองถนทราบ และการกอสรางตองหยดจนกวาจะไดมหนงสอแจงชอและหนงสอแสดงความยนยอมของผควบคมงานคนใหมใหแกเจาพนกงานทองถน จงจะเรมลงมอกอสรางตอไปได

วศวกรโดยมากมกไมทราบขอกฎหมายน หากจะลาออกจากการเปน ผควบคมงาน มกจะทาแคแจงเจาของอาคารแลวออกจากงานไปปฏบตงานอนเลย โดยไม ไ ดตระหนก วาความผก พนในฐานะผ ควบคมงานตามกฎหมาย ยงคงอย ความรบผดชอบในฐานะผควบคมงานจะยงคงอยจนกวาจะไดแจงเปนหนงสอบอกเลกการเปนผควบคมงานกบเจาพนกงานทองถนเทานน

3.2 ขอควรระวงสาหรบวศวกรใหม

วศวกรจบใหมซงเพงจะเขาสวชาชพวศวกรรม ตองมความระมดระวง ในการประกอบวชาชพมากเปนพเศษ เพราะยงไมรกฎ ระเบยบตางๆ ทเกยวของกบการประกอบวชาชพ ทาใหขาดความระมดระวงอยางเพยงพอ หรออาจผดพลาดอยางไมตงใจ จงขอสรปขอควรระวงสาหรบวศวกรใหมดงตอไปน

ไมประกอบวชาชพเกนความสามารถและความเชยวชาญทตนเองจะกระทาได

วชาชพวศวกรรมเปนวชาชพทตองพงประสบการณมากยงกวาวชาชพอน การขาดประสบการณยงอาจทาใหการทางานผดพลาด กอใหเกดอนตรายตอสาธารณชนได พระราชบญญตวศวกรจงควบคมระดบความสามารถทวศวกรจะทาได โดยควบคมตามประสบการณ โดยปกตวศวกรท เ พงจบการศกษามาใหม ยงมประสบการณในการประกอบวชาชพไมมากกจะใหปฏบตวชาชพในระดบภาควศวกรทหากผดพลาดจะไมกอใหเกดอนตรายรายแรงตอสาธารณชนมาก ตอเมอประกอบวชาชพจนมประสบการณมากพอกจะใหเลอนระดบเปนสามญวศวกร สามารถประกอบวชาชพไดทกงานทกขนาดยกเวนงานใหคาปรกษา ซงเปนระดบทตองอาศยความรความเชยวชาญและประสบการณสงมากเปนพเศษ ในการใหความเหนหรอรบรองความปลอดภย จะสงวนไวเฉพาะสาหรบระดบวฒวศวกร

ดงนนวศวกรจะตองศกษา “ขอบงคบสภาวศวกร วาดวยหลกเกณฑและคณสมบตของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแตละระดบ พ.ศ.2551 ควบคกบ

หามจาหนาย

106 หมวดจรรยาบรรณ

กฎกระทรวงกาหนดสาขาวชาชพวศวกรรมและวชาชพวศวกรรมควบคม พ.ศ.2550” ใหเขาใจอยางถองแทถงงานและระดบของงานทกฎหมายกาหนดใหทาได การทางานทเกนกวากฎหมายอนญาตเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณและอาจถกลงโทษได โดยทวไปสามารถสรปขอผดพลาดทพบเสมอๆ ไดดงตอไปน

ภาควศวกร สาขาวศวกรรมโยธา ไมสามารถออกแบบอาคารสาธารณะได ขอบงคบสภาวศวกร วาดวยหลกเกณฑและคณสมบตของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแตละระดบ สาขาวศวกรรมโยธา พ.ศ.2551 ขอ 6(1) ก. ระบใหภาควศวกรโยธาสามารถออกแบบคานวณอาคารทมความสงไมเกน 4 ชน หรอโครงสรางของอาคารทชนใดชนหนงมความสงไมเกน5 เมตรฯลฯ ทาใหวศวกรจานวนมากเขาใจผดหลงไปวา อาคารอะไรกตามหากมความสงไมเกน 4 ชนแลว ภาควศวกรสามารถจะออกแบบได ซงเปนการเขาใจผด เนองจากคาวา อาคารในขอบงคบฯ ดงกลาว อางองตามกฎกระทรวงกาหนดสาขาวชาชพวศวกรรมและวชาชพวศวกรรมควบคม พ.ศ. 2550 ซงไมไดหมายความรวมถงอาคารสาธารณะ ดงนน ภาควศวกรสาขาวศวกรรมโยธาจงไมสามารถออกแบบอาคารสาธารณะได ไมวาอาคารสาธารณะนนจะมความสงแค 1 ชน, 2 ชน, 3 ชน หรอ 4 ชนกตาม สาหรบคาวา “อาคารสาธารณะ” นน อางองตามกฎกระทรวงฉบบท 22 (พ.ศ.2543) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 อาคารสาธารณะ หมายความ วาอาคารท ใ ช เ พ อประโยชน ใน การชมนมคนไดโดยทวไป เพอกจกรรมทางราชการ การเมอง การศกษา การศาสนา การสงคม การนนทนาการ หรอการพณชยกรรม เชน โรงมหรสพ หอประชม โรงแรม โรงพยาบาล สถานศกษา หอสมด สนามกฬากลางแจง สนามกฬาในรม ตลาด หางสรรพสนคา ศนยการคา สถานบรการ ทาอากาศยาน อโมงค สะพาน อาคารจอดรถ สถานรถ ทาจอดเรอ โปะจอดเรอ สสาน ฌาปนสถาน ศาสนสถาน เปนตน จะเหนไดวาอาคารสาธารณะมความหมายทกวางขวางมาก และหมายความรวมถงอาคารเพอกจกรรมทางพาณชยกรรมรวมทงสถานบรการ ซงประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชงานได

ภาควศวกรสาขาวศวกรรมเครองกลกบการตรวจสอบปนจน ภาค วศวกรสาขาวศวกรรมเครองกลสามารถพจารณาตรวจสอบเครองจกรกลทมขนาดรวมกนไมเกน 100 กโลวตตตอเครอง ดงนนกอนทาการตรวจสอบจงตองรใหไดเสยกอนวาปนจนทจะทาการตรวจสอบมขนาดเทาใด โดยทวไป

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 107  

ปนจนมกจะใชเพอการยกวสดขนาดใหญจงมกาลงมาก หากไมตรวจสอบใหแนชดอาจเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณเนองจากประกอบวชาชพเกนความสามารถได

ภาค ว ศ วกรสาขา วศวกรรม เคร อ ง กล กบการตรวจสอบ การตดตงถงกาซ CNG / LPG

ปจจบนรฐบาลสนบสนนใหประชาชนใชกาซเปนเชอเพลงกบรถยนต ซงกาซเชอเพลงเหลานตองอยภายใตความดนสงมากจนอยในสถานะทเปนของเหลว การรวไหลของกาซเปนอนตรายเพราะอาจเกดการลกไหมไดงาย กรมการขนสงทางบกไดกาหนดใหผตรวจสอบการตดตงถงกาซ CNG / LPG ตองมคณสมบตดงน

- ตองเปนผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม สาขาวศวกรรมเครองกลระดบสามญวศวกรขนไป และ

- ไดรบความเหนชอบการเปนผตรวจและทดสอบ การตดตงสวนควบและเครองอปกรณสาหรบรถทใชกาซเปนเชอเพลงจากกรมการขนสงทางบก

ภาควศวกรสาขาวศวกรรมเครองกลสวนใหญไมทราบขอบงคบน หากไปเซนรบการตรวจสอบการตดตงถงกาซใหกบรานตดตงถงกาซ จะเปนการประพฤตผดจรรยาบรรณในขอประกอบวชาชพเกนความสามารถทตนเองจะกระทาได

การใชคาทอาจเขาขายการประพฤตผดจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม งานใหคาปรกษา เปนงานทขอบงคบสภาวศวกรวาดวยหลกเกณฑและคณสมบตของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมแตละระดบสาขาวศวกรรมสวนใหญเกอบทงหมดกาหนดใหเปนงานททาไดเฉพาะผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมระดบวฒวศวกร แตเนองจากคาจากดความของงานใหคาปรกษา นน ไมชดเจนจนสามารถแยกแยะไดอยางเดดขาดวางานใดเปนงานใหคาปรกษา วศวกรระดบภาควศวกรและระดบสามญวศวกรจงตองระมดระวง ดงตอไปน - ในการรบทางานในลกษณะการใหขอแนะนา การเสนอแนวทางในการแกไขปญหา หรอสรปสาเหตความเสยหายของงานทรบตรวจสอบ อาจเขาขายเปนงานใหคาปรกษาซงตองดาเนนการโดยวฒวศวกร - การโฆษณาโดยระบวา สามารถทางานวศวกรรมควบคมไดทกงานทกประเภทและทกขนาด อาจถอเปนการโฆษณาหรอยอมใหผ อนโฆษณา ซงการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเกนความเปนจรงได เพราะไมวาจะเปนวศวกรระดบภาควศวกร หรอระดบสามญวศวกร ยอมสามารถประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมได

หามจาหนาย

108 หมวดจรรยาบรรณ

เฉพาะตามทขอบงคบสภาวศวกรกาหนด ไมสามารถทาไดทกงาน ทกประเภท และ ทกขนาดได

ระมดระวงการใชใบอนญาตประกอบวชาชพ ใบอนญาตประกอบวชาชพ อาจถกถายสาเนา หรอแกไข ปลอมแปลงได โดยเฉพาะในยคดจตอล ซงเครองมอในการปลอมแปลงหาไดทวไป และอาจถกนาไปใชในทางทผด โดยเจาของใบอนญาตไมรตว วศวกรจงควรใชใบอนญาตอยางหวงแหน ไมใหใบอนญาตหรอแมแตสาเนาแกบคคลอนทรจกอยางผวเผน หากจาเปนตองยนสาเนาใบอนญาตในทกกรณ ควรขดครอมและเขยนระบกากบการใชประโยชนอยางชดเจนทบอนญาตได เพอใหการปลอมแปลงทาไดยากขน แมจะไมสามารถปองกน การปลอมแปลงได 100% กตาม บทสรป

เพอใหเสนทางในชวตของการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมราบรน กาวหนาอยางตอเนองและประสบความสาเรจสมดงความมงหมาย วศวกรตองใชความระมดระวงในการประกอบวชาชพดงตอไปน

วศวกรในฐานะทเปนสามญชน ตองอยภายใตบงคบของกฎหมายเชนเดยวกนกบประชาชนทวไป แตในฐานะทเปนผประกอบวชาชพซงเปนผทมความรความเชยวชาญซงไดเรยนรมาเปนการเฉพาะ มากยงกวาประชาชนทวไป วศวกรตองใชความระมดระวงตอเหตอนควรคาดหมายไดโดยระดบของความระมดระวงตองสงกวาสามญชนทวไป

วศวกรในฐานะทเปนผประกอบวชาชพวศวกรรม ตองประกอบวชาชพวศวกรรมตามจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

ตองตระหนกถงระดบความร ความสามารถและประสบการณของตนเองตามทกฎหมายกาหนด (ระดบภาควศวกร, สามญวศวกร, วฒวศวกร) และแมในงานทกฎหมายกาหนดใหทาได กไมควรรบทางานในงานทตนไมมความรความชานาญอยางเพยงพอ โดยไมฝนทาสงใดทไมรหามเดาอยางเดดขาด

หากพบเหนสงไมถกตองตามกฎหมาย และอยนอกเหนอความสามารถทตนเองจะแกไขได ใหหลกเลยง อยามสวนรวมหรอทาเสยเองโดยเดดขาด

หามจาหนาย

หมวดจรรยาบรรณ 109  

บรรณานกรม 1. พระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 2. ขอบงคบสภาวศวกร วาดวยจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรมและการ

ประพฤตผดจรรยาบรรณอนจะนามาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ พ.ศ. 2559

3. ระเบยบสภาวศวกร วาดวยวธพจารณาและวนจฉยจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม พ.ศ.2546

4. ระเบยบสภาวศวกร วาดวยวธพจารณาและวนจฉยจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551

5. จรรยาบรรณหนงสอประกอบการอบรมและทดสอบความพรอมในการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม มถนายน พ.ศ. 2549 ของสภาวศวกร

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวด สงแวดลอมสาหรบวศวกร

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 113  

บทท 13 สงแวดลอมสาหรบวศวกร

บทนา การพฒนาอยางรวดเรวในดานตางๆ เพอสนองตอบความตองการของมนษย ทาใหมการใชทรพยากรธรรมชาตในปรมาณทเพมขนอยางรวดเรวเกนความสมดลของธรรมชาตสงผลใหเกดมลพษและภยพบตตางๆ กลบมายงมนษย ทรพยากรทมความสาคญและมผลตอการดาเนนชวตของมนษยนน ไดแก ทรพยากรดน แร พลงงานตางๆ ระบบนเวศซงมความหลากหลายทางชวภาพตางๆ ทงสตวและสงมชวตทอาศยอยในปาทรพยากรอากาศซงกประกอบไปดวยกาซตางๆ ไอนาฝนละอองทอยรอบโลกทรพยากรนาประกอบดวยนาทครอบคลมทงระบบนเวศในนาจดและนาเคมการเปลยนแปลงของสงแวดลอมเหลานมทงดานปรมาณและคณภาพ ความเปลยนแปลงของสงแวดลอมดานปรมาณทมกจะเผชญคอความขาดแคลน ความไมพอเพยง อนเกดเนองมาจากความตองการทเพมสงขนทกวนในขณะทธรรมชาตไมสามารถผลตทดแทนไดทน ในสวนคณภาพนน คอ ความเสอมโทรมของสงแวดลอมเหลาน ทาใหมผลกระทบกบการดารงอยของระบบนเวศและชวตมนษยในทสด

ปญหาดานของเสยทงท เ ปนอนตรายและไมเปนอนตรายท เ กดขนจากกระบวนการผลตและการบรโภคสงผลตอปญหาดานแหลงทรพยากรในโลกกาลงใกลจะหมดลงในอนาคตอนใกล ทาใหโลกกาลงพบกบปญหาสงแวดลอมทมผลตอการอยรอดของมนษยทสาคญหลายประการ อาท มลพษแพรกระจายเพมขนกอความเดอดรอนราคาญ ลดความสวยงามพชและสตวเปนอนตราย เสยสขภาพและทาลายระบบรองรบชวตตามธรรมชาต เกดกาซเรอนกระจกทาใหอณหภมของโลกสงขนจากการเสยสมดลของกาซคารบอนไดออกไซดและจะทวความรนแรงจนถงขนการมความขดแยงและสงครามจากการแยงชงทรพยากรทงอาหารและพลงงาน ดงนนงานทางดานวศวกรรมจาเปนทจะตองพจารณาถงแนวทางการดาเนนงานทเปนมตรกบสงแวดลอมใหมากขนเพอลดปญหามลพษทอาจจะเกดขนจากการดาเนนโครงการตางๆ

ปรากฏการณกาซเรอนกระจกและความเสยงตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมแนวโนมรนแรงมากขนในทกภมภาคของโลก เชน อณหภมเพมสงขน ปรมาณนาฝนเพมขนในฤดนาหลาก และนอยลงในฤดนาแลง อากาศรอนเพมขน อากาศเยนลดลง สงผลใหเกดอทกภย ภยแลง และวาตภย ทรนแรงและบอยครงขน ซงกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในหลายสาขา รวมถงการเปลยนแปลงของระบบนเวศ

หามจาหนาย

114 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

สงผลใหเกดความรวมมอของประชาคมโลกเพอแกไขปญหาดงกลาว ภายใตกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change) หรออนสญญา UNFCCC ซงไดรบการรบรองเมอวนท 7 พฤษภาคม 2535 และเปดใหรฐภาคลงนามในอกหนงเดอนตอมาระหวางการประชม Earth Summit ณ นครรโอ เดอจาเนโร สหพนธสาธารณรฐบราซล มผลบงคบใชตงแตวนท 21 มนาคม 2537 ประเทศไทยไดใหสตยาบนเพอเขารวมเปนภาคอนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเมอวนท 28 ธนวาคม 2537 มผลบงคบใชตงแตวนท 28 มนาคม 2538 และตอมาไดใหสตยาบนเพอเขารวมเปนภาคพธสารเกยวโต เมอวนท 28 สงหาคม 2545 ในฐานะภาคสมาชกกลมประเทศกาลงพฒนา ซงไมมพนธกรณทจะตองลดกาซเรอนกระจกโดยตรง แตสามารถพจารณาดาเนนการลดกาซเรอนกระจกไดตามความสมครใจ ประเทศไทยไดมการกลาวถอยแถลงจดยนของประเทศไทย ในการมสวนรวมแก ไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตอทประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสมยท 21 (The 21st session of the Conference of the Parties to the UNFCCC : COP21) ณ ก ร ง ป า ร ส สาธารณรฐฝรงเศส เมอเดอนธนวาคม 2558 โดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในฐานะหวหนาคณะผแทนไทย ไดกลาวแสดงเจตจานงของประเทศไทยในการลดกาซเรอนกระจกใหไดรอยละ 20-25 ภายในป พ.ศ. 2573 โดยนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช พรอมทงลดการใชพลงงานจากฟอสซล และสงเสรมการใชพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอม ผนาทวโลกใหความสาคญกบการใหสตยาบนเขาเปนภาคตอความตกลงปารส (Paris Agreement) ซงผแทนจาก 196 ประเทศไดเหนชอบความตกลงเพอแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศรวมกนในการประชมฯ ดงกลาว สาหรบประเทศไทยไดรวมลงนามในความตกลงปารส ซงมเปาหมายในการควบคมการเพมขนของอณหภมเฉลยของโลกใหตากวา 2 องศาเซลเซยส โดยกาหนดกรอบการดาเนนงานในระยะยาว ทงในดานการลดกาซเรอนกระจก และ การปรบตวตอผลกระทบ มความจาเปนจะตองเรงเตรยมความพรอมของประเทศ ในทกดาน โดยอาศยการมสวนรวมของทกภาคสวน เพอใหประเทศไทยกาวสการพฒนาเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมแบบยงยน

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 115  

มลพษสงแวดลอม มลพษสามารถแบงออกเปนประเภทหลกๆ ตามลกษณะของแหลงกาเนดมลพษ

และแหลงการปนเปอนไดดงน 1. มลพษทางนา เชน สารอนทรย ของแขงสารอนนทรย โลหะหนก เชอโรค

เปนตน 2. มลพษทางอากาศ เ ชน ปรมาณของฝนละออง ซลเฟอรไดออกไซด

คารบอนไดออกไซด ไนตรสออกไซด คารบอนมอนนอกไซด เปนตน 3. มลพษดานขยะและของเสยอนตราย เ ชน เศษอาหาร ถงพลาสตก

ซากเครองใชไฟฟา เปนตน 4. มลพษทางดนและนาใตดน เชน ปญหาดนปนเปอน นาใตดนปนเปอน

เปนตน 5. มลพษทางเสยงและการไดยนเชนปญหาเสยงดงจากเครองจกรภายใน

โรงงาน เสยงดงจากการจราจรในทองถนนเปนตน 6. ปญหาภาวะโลกรอนจากกจกรรมของมนษย เชน การเผาไหมเชอเพลง

การเผา เปนตน มลพษนาและผลกระทบ มลพษทางนาสงผลกระทบหลายดาน ทงในดานการทองเทยว การสญเสยทางระบบนเวศ ซงมผลใหพชและสตวนาบางชนดสญพนธและลดจานวนลง และยงผลกระทบดานอนามยและสาธารณสขอกดวย ความเสอมโทรมเนาเสยของนาในลาคลองตางๆ และแมนายอมทาใหเกดทศนยภาพทไมนาด (ดงแสดงในรปท 13.1) สาหรบผลกระทบดานอนามยและสาธารณสขนน นาจากแหลงนาทมมลพษเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชนในการใชสาหรบการอปโภคบรโภค อาจทาใหเกดโรคระบาด เชน อหวาตกโรค ไขรากสาด บด ฯลฯ ทาใหตองหยดงาน และเสยเงน คารกษาพยาบาล กอความเสยหายทางเศรษฐกจ นอกจากนยงกอใหเกดผลกระทบ ดานการพกผอนหยอนใจ และสนทรยภาพอกดวย

หามจาหนาย

116  

มลพษอา มปกตเปนอาจเกดขไฟไหมปาจากสถานการปลอ(ดงแสดงใและคารบ

ร

ากาศและผลกมลพษทางอาเวลานานพอขนเองตามธรา กรณทเกดจนประกอบการยอากาศเสยในรปท 13.2บอนไดออกไซ

ปท 13.1 มล

กระทบ กาศ คอภาวะทจะทาใหเกรมชาต เชน จากการกระทรตางๆ ไดแก โและกลน วด) จากกจกรร

ซดซงเกดจากห

ลพษทางนาท

ะอากาศทมสาดอนตรายแกฝนละอองจา

ทาของมนษย โรงงานอตสา โรงแรมและรมดานการเกหมกขยะมลฝอ

ห

เกดขนในเมอ

ารเจอปนอยใกมนษย สตวากลมพาย ภเไดแก มลพษหกรรม ซงเกะรสอรททมกษตร และจากอยและของเส

มวดสงแวดลอม

องใหญ

ในปรมาณทม พช หรอทรเขาไฟระเบดษจากทอไอเสดจากกระบวนารเผาไหมเชกการระเหยขสย เปนตน

มสาหรบวศวกร

มากกวาระดบพยสนตาง ๆ แผนดนไหวยของรถยนตนการผลตทมชอเพลงตางๆของกาซมเทน

ร

น

หามจาหนาย

หมวดส 

ผลกร

มลพษ ปญหแหลงนาด เ การคการนสานกกรงเทรอยล

สงแวดลอมสาห

รป

ระทบทเกดตา1. เปนอนต2. ทาใหเก

เชอเพลงฝน จะม

3. ทาใหเกทาใหอณ

ษดานขยะมลในปจจบ

าสงแวดลอมใงแพรกระจายเปนตน

ขยะมลฝดแยกอยางม

นามาใชประโยกรกษาความทพมหานครละ 50 ทเหล

หรบวศวกร

ปท 13.2 มลพ

มมามดงน ตรายตอสขภากดฝนกรด โดงทมสารกามะฤทธเปนกรด ดปรากฏการ

ณหภมของโลก

ลฝอย บนขยะมลฝอยในดานตาง ๆยของเชอโรค

ฝอยของกรงเทมประสทธภาพยชนไดมากกวมสะอาด กรเกบรวบรวมไลอเปนวสดรไ

พษอากาศจา

าพของมนษย ดยกาซซลเฟอะถนเจอปน เมซงเปนอนตร

รณเรอนกระจกสงขน

ยทมปรมาณเ เชน ปญหากการกอใหเกด

ทพมหานครใพกจะสามารถวา 80% หรอรงเทพมหานไดประกอบดไซเคล 30%

ากสถานประก

โดยเฉพาะระอรไดออกไซดมอทาปฏกรยารายตอสงมชวจก ซงเกดกา

เพมมากขน ซกลนเหมน กาดกาซเรอนกระ

นปจจบนมมาถลดปรมาณขอประมาณ 7,นครท เคยศกดวย เศษอาห ขยะทวไป

กอบการตางๆ

ะบบทางเดนหดซงเกดจาการวมตวกบนาตและสงกอสรารสะสมความ

ซงเปนสาเหตสารปนเปอนตอะจก เหตราค

ากกวา 9,000ขยะมลฝอยท000 ตนตอวกษาไวพบวาหาร ใบไม กง17% และขย

1

ๆ

หายใจ การเผาไหมขาและกลนตวราง มรอนของผวโ

สาคญทกอใหอคณภาพนา าญ และความ

0 ตนตอวน ถจะไปฝงกลบโวนจากขอมลขา ขยะมลฝองไม มากทสดยะอนตราย

17

ของเปน

โลก

หเกดเปนมไม

ถามโดยของอยทดถง 3%

หามจาหนาย

118  

ซงจากองถกทงรวม

มเทนทสนอกจากนททาลายสตอเนอง ห ปญหาภา การเปลยโลกเพมขEffect กาซคารบมปรมาณอตสาหกรเรอยๆ จน

งคประกอบดงมกบขยะชมชน

รป

ขยะอนทรยสงผลกระทบนนการเผาทาสขภาพของเรหากถกฝงกลบ

าวะโลกรอน ภาวะโลกรอ

ยนแปลงดานสขนจากผลขอ

สาเหตหลกบอนไดออกไ

ณเพมขนเนองรรม กาซเรอนนเกดเปนภาว

งกลาวดงแสดนทาใหเกดกา

ปท 13.3 สวน

ทถกฝงกลบไตอภาวะโลกาลายขยะในทราเอง รวมถงบหรอทาลายไ

อน (Global Wสภาพภมอากาองภาวะเรอน

กของปญหาโไซด กาซมเทงจากการเผานกระจกเหลาวะโลกรอน ปร

ดงในรปท 13รเนาเหมนแล

นประกอบของ

ไวใตดนจะเกดกรอนมากกวทโลงไมมระบบงขยะอนตรายไมถกวธจะสง

Warming) ทเาศ (Climateนกระจก หรอ

โลกรอน เกดทน ไนตรสอาไหมเชอเพลนสงผลใหชนระเทศไทยมก

ห

.3 แสดงใหเหละเปนแหลงเพ

งขยะมลฝอยช

ดการหมกแบากาซคารบอบควบคมมลพยและขยะอเลผลเสยอยางร

เรามกพดถงในe Change) คอทเรารจกกน

ดจากปรมาณอกไซด กาซ

ลง การขนสง บรรยากาศกการปลอยกาซ

มวดสงแวดลอม

หนวาขยะอนทพาะพนธเชอโ

ชมชน

บไรอากาศปลอนไดออกไซพษอากาศจะปกทรอนกส ทรายแรงตอมน

นปจจบนเปนคอ การทอณหนดในชอวา G

ณกาซเรอนกซไฮโดรฟลออและ การผล

กเกบรงสความเรอนกระจกเ

มสาหรบวศวกร

ทรยสวนใหญโรค

ลดปลอยกาซดถง 21 เทาปลอยกาซพษทเพมขนอยางษยทเดยว

นสวนหนงของหภมเฉลยของGreenhouse

ระจก ไดแกอโรคารบอนลตในโรงงานมรอนมากขนปนลาดบท 4

ร

ญ

ซ

ษ

e

น นน4

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 119  

ของอาเซยนและเปนลาดบท 31 ของโลก โดยภาคพลงงานมการปลอยกาซเรอนกระจกมากทสด คดเปน 69.6% รองลงมาเปนภาคเกษตรกรรม คดเปน 22.6% ผลกระทบทเกดตามมามดงน

1. ระดบนาทะเลเพมสงขนเนองจากธารนาแขงทกาลงละลาย และอณหภมทวโลกทกาลงสงขนจากการขยายตวทางความรอนของนาในมหาสมทร ธารนาแขงละลายสงผลใหระดบนาทะเลทวโลกขยบสงขน 1 นว ภายในระยะเวลา 10 ป

2. มความเสยงมากขนทจะเกดสภาพอากาศรนแรง เชน คลนความรอน ความแหงแลง และ นาทวม ในปจจบนความแหงแลงทวโลกไดเพมมากขนกวาในอดต 30 ปทผานมาประมาณ 2 เทา

3. ภยธรรมชาตทรนแรงและเกดขนอยตอเนองในระดบภมภาค และ มแนวโนมวาจะทวความรนแรงมากขนในอนาคต ตวอยางเชน ในยโรปจะเกดนาทวมจากแมนาเพมขนในพนทสวนมากของทวป และตามพนทชายฝงเสยงตอนาทวม การกดเซาะและการสญเสยพนทชายฝงทะเลเพมขนอยางมาก

4. ระบบทางธรรมชาต ไดแก ธารนาแขง ปะการง ปาชายเลน ระบบนเวศปาเขตรอน เขตลมนาและเขตทงหญาในทองถน จะถกคกคามอยางรนแรง

5. สตวสายพนธตาง ๆ เสยงตอการสญพนธมากขนและเกดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

6. โรคตดตอในเขตรอนกมแนวโนมวาจะเพมขน และจะคราชวตผคนเปนจานวนมากเชนเดยวกน โดยเฉพาะ ไขมาลาเรย ซงมยงลายเปนพาหะ เนองจากการขยายพนธของยงจะมากขนในสภาวะแวดลอมทรอนขนและฤดกาลทไมแนนอน

7. แนวโนมของผลผลตทางการเกษตรทลดลงจากภยธรรมชาต อาจนาไปสภาวะขาดแคลนอาหาร และความอดอยาก ทาใหเกดภาวะขาดสารอาหาร และ ภมตานทานรางกายตา โดยเฉพาะในเดกและคนชรา

การคาดการณวาตงแต พ.ศ. 2533-2643 อณหภมของโลกจะเพมสงขนจาก

เดมประมาณ 1.4-5.8 องศาเซลเซยส สาหรบผลกระทบโดยรวมไมเพยงทาใหเกดความแหงแลง แตยงเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและคณภาพชวตของมนษยอกดวย

ระดบความรนแรงและอนตรายของมลพษ ในปจจบน ปญหาทรพยากรนาเรมมปญหาขาดแคลนอยางรนแรงโดยเฉพาะในชวงฤดแลง สภาวะมลพษในนานบวนจะมเพมสงขน เนองจากการระบายนาทง ทงจากภาคครวเรอน ภาคพาณชยกรรม ภาคอตสาหกรรม และภาคเกษตรกรรม รวมทง

หามจาหนาย

120 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

การทาเหมองแรซงทาใหเกดสารพษเจอปนไปในนา คณภาพอากาศเสอมโทรมลงเพราะการปลอยควนพษของโรงงานอตสาหกรรม การปลอยควนจากเครองยนตทไมไดมาตรฐานโดยเฉพาะตามเมองใหญๆรวมถงการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ ททาใหอณหภมโลกสงขน

ระดบความรนแรงของความเสยหายทอาจเกดขนตอสงแวดลอมและระบบนเวศนน มความสมพนธโดยตรงกบปรมาณและประเภทของสารมลพษทปนเปอนในสงแวดลอมโดยปกตแลวระบบสงแวดลอมไม วาจะเปนทางนา ดนและอากาศ มความสามารถในการรบมลพษ ในระดบทแตกตางกน ถาหากระดบของการปนเปอนทางสงแวดลอมมคาสงกวาคา Assimilative capacity แลวจะกอใหเกดปญหามลพษตามมา

ความสามารถของระบบนเวศในการทาใหมลพษบางประเภทยอยสลายหรอม

ความเขมขนลดลงไดในระดบหนงเรยกวา Self Purification แตความสามารถนกมขดจากดเมออตราการเกดหรอสะสมของมลพษอยในระดบทสงเกนกวา Assimilative Capacity มลพษเหลานนกจะสะสมในสงแวดลอมมากขนเรอยๆ อาจสงจนถงระดบทกอใหเกดอนตรายกบสงมชวตตางๆ ทอยในระบบนเวศได

ดชนวดคณภาพสงแวดลอม การศกษาและพฒนาดชนบงชสภาวะสงแวดลอมหรอดชนวดคณภาพสงแวดลอมไดมการเรมตนอยางเปนระบบทประเทศยโรปและสหรฐอเมรกาเพอสามารถใชเปนเครองมอทจะชวยใหทราบถงสภาวะของสงแวดลอมทเปนอยและผลกระทบจากกจกรรมตางๆ ของมนษยทมตอสภาวะแวดลอมนนวามมากนอยเพยงใด กลาวอกนยหนงกคอเปนเครองบงชในการบงบอกถงระดบการปนเปอนดานคณภาพของสงแวดลอม ไดแก การปนเปอนของมลสารในสงแวดลอมนา ดน อากาศ ของเสยทเปนพษและอนๆ นอกจากนยงสามารถนาดชนวดคณภาพสงแวดลอมมากาหนดเปนคาอางองของเกณฑมาตรฐานทางสงแวดลอมในการบงคบใชทางกฎหมายตอไป รวมทงเปนการชวยกระตนใหทงผบรหารประเทศและประชาชนทวโลกเกดการตนตว และหนมาใหความใสใจกบเรองสงแวดลอมกนมากขน

1.ดชนคณภาพนา เปนคาท ใ ชตรวจสอบคณภาพนาของแหลงนาโดยเปรยบเทยบกบ

คามาตรฐานของคณภาพนาประเภทตางๆ หรอลกษณะเฉพาะของนาทงทจะปลอยทงส

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 121  

สงแวดลอมโดยเปรยบเทยบกบคามาตรฐานนาทงจากแหลงตางๆ ทกาหนดไว ไดแกมาตรฐานคณภาพนาดม มาตรฐานคณภาพนาผวดน มาตรฐานคณภาพนาใตดน มาตรฐานคณภาพนาทะเล มาตรฐานคณภาพนาทงจากอาคารมาตรฐานคณภาพนาทงจากโรงงานอตสาหกรรม เปนตน สาหรบดชนคณภาพนาสามารถแบงประเภทดงน

ดชนทางกายภาพ ไดแก ลกษณะเฉพาะของนาดานส กลน รส ความขนของนา เปนตน

ดชนทางเคม ไดแก ลกษณะเฉพาะของนาดานปรมาณของแขงทงหมด ความเปนกรด-ดางบโอด ซโอด ปรมาณออกซเจนละลายในนา ฟอสฟอรส ไนโตรเจนไขมนและนามนโลหะหนกและสารพษ เชน เหลก แมงกานส ทองแดงสงกะส ปรอท ตะกว แคดเมยม โครเมยม เปนตน

ดชนทางชววทยา ไดแก ลกษณะเฉพาะของนาดานแบคทเรย ไวรส สาหราย เปนตน

2. ดชนคณภาพอากาศ (Air Quality Index, AQI)

เปนคาทใชตรวจสอบคณภาพอากาศ โดยเปรยบเทยบกบคามาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไปของพารามเตอรทตรวจวด ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) กาซโอโซน (O3) ฝนละอองขนาดเลกกวา 10 ไมครอน (PM10)

3. ดชนวดคณภาพดน จะใชในการกาหนดมาตรฐานปรมาณการปนเปอนของสารเคมตางๆ ในดน และประเมนระดบความเสยงตอสขภาพของคนและสงแวดลอมเมอทากจกรรมบรเวณทดนนน สาหรบพารามเตอรในการตรวจวดปรมาณการปนเปอนของสารเคมตางๆ ในดนไดแก

ปรมาณสารอนทรยระเหยงาย ไดแก โทลอน ไซลน เบนซน คารบอนเตตระคลอไรด เปนตน

โลหะหนก ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม ทองแดง เปนตน สารปองกนกาจดศตรพช ไดแก ดดท อะทราซน ดลดรน เปนตน สารพษอนๆ ไดแก พซบ ไซยาไนด ไวนลคลอไรด เปนตน

หามจาหนาย

122 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

แนวทางการแกไขปญหามลพษและลดผลกระทบ

ปญหามลพษ เ ปนปญหาสาคญท เ กดจากการพฒนาดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม และชมชนอยางรวดเรว สงผลกระทบตอสงแวดลอม สขภาพอนามย และความเปนอยของประชาชนในประเทศ ประกอบกบนโยบายและมาตรการตางๆ ของประเทศไทย ทผานมามงเนนไปทการควบคมมลพษดวยการบาบดมลพษหรอการบาบดทปลายทอ (End-of-Pipe Treatment) กอนปลอยทง ซงเปนการบาบดทปลายเหต ดงนนการปองกนไมใหเกดมลพษ (Pollution Prevention) หรอการลดมลพษทแหลงกาเนด (Source Reduction) จงเปนแนวทางไปสการพฒนาทยงยนโครงการทสงผลกระทบตอสงแวดลอม ใหมการศกษาจดทารายงานวเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอม (EIA) เพอหามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบตอสงแวดลอม รวมทงใหมการตดตามตรวจสอบและประเมนผลการดาเนนการของโครงการตอไป การจดการสงแวดลอม

ประชากรเพมมากขน ทาใหเกดความตองการดานอปโภคบรโภคและสงอนๆ เพมขนตามไปดวย จงมการใชทรพยากรธรรมชาตเพอการพฒนาดานเศรษฐกจและอตสาหกรรมดวยอตราทรวดเรว โดยไมคานงถงปญหาสงคมและสงแวดลอมทเกดจากการพฒนา ทาใหเกดปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอมทรนแรงในปจจบน ทาใหประเทศไทยและทวโลกตางมมมมองเดยวกนวา ตองหาทางแกไขปญหาและปองกนปญหาสงแวดลอมใหดขน ซงตองอาศยผทมความรความชานาญและประสบการณในการจดการสงแวดลอมอยางถกตองมขนตอน ตองสรางรปแบบการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทหลากหลายในระบบโดยไมเกดผลกระทบ รวมทงดานความร ความเขาใจในการบาบดหรอกาจดของเสยและการฟนฟแหลงเสอมโทรม จงควรม การเปลยนแปลงแนวคดใหมทงนโยบายของภาครฐ ภาคเอกชน รวมทงพฤตกรรมของผประกอบการและประชาชนใหมจตสานกของดานการจดการสงแวดลอม โดยจดลาดบความสาคญของการปองกนมลพษดานการลดทแหลงกาเนด การใชซา หรอการใชหมนเวยน กอนการบาบด และการกาจดหรอการนาไปทง สาหรบโครงการทมขนาดใหญหรออาจกอปญหาตอสงแวดลอมอยางรนแรง ตองเสนอรายงานการวเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอม (EIA) รวมทงมมาตรฐานการจดการสงแวดลอม เพอใหมการบรหารจดการในองคกรทมการคานงถงสงแวดลอมมากขน เพอมงสการพฒนาทยงยน

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 123  

1. เทคโนโลยสะอาด (Clean Technology) หมายถง การพฒนา ปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนการผลตหรอผลตภณฑอยางตอเนอง เพอใหการใชวตถดบ พลงงาน และทรพยากรธรรมชาตเปนไปอยางมประสทธภาพ ลดผลกระทบตอมนษยและสงแวดลอม โดยการลดมลพษทแหลงกาเนด และมของเสยเกดขนนอยทสด ดวยการเปลยนวตถดบ การใชซาและการนากลบมาใชใหมเพอใหมของเสยทตองทาการบาบดและการกาจดหรอทงทาลายเหลออยนอยทสดหรอไมมเลย โดยไดรบความรวมมอจากทกคนในองคกร บาน และชมชน

รปท 13.4 การจดการสงแวดลอม

1.1 เทคนคของเทคโนโลยสะอาด การลดมลพษทแหลงกาเนดนน ตองมการคนหาแหลงกาเนดของของเสย

หรอมลพษและวเคราะหหาสาเหตวาของเสยหรอมลพษเหลานนเกดขนไดอยางไร การลดมลพษอาจทาไดโดยการเปลยนแปลงกระบวนการผลต การเปลยนแปลงกระบวนการผลตนน อาจตองมการเปลยนวตถดบทเกยวของ เปลยนแปลงเทคโนโลย หรออาจตองเปลยนแปลงการบรหารจดการ สวนการนากลบมาใชใหม/การใชซานน อาจทาไดโดยการนากลบมาใชใหมโดยตรง เชน นากลบมาใชในกระบวนการเดมหรอกระบวนการอน หรออาจตองนาของเสยเหลานนไปผานกระบวนการอยางใดอยางหนงกอน จงสามารถนากลบมาใชใหมได

การลดทแหลงกาเนด CT

การนากลบมาใชใหม/การใชซา

การบาบด

การกาจด

การลดทแหลงกาเนด

หามจาหนาย

124 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

รปท 13.5 เทคนคของเทคโนโลยสะอาด

1.2 ขนตอนการทาเทคโนโลยสะอาด

1) วางแผนและจดองคกร กาหนดนโยบาย วตถประสงค เปาหมาย และตงคณะทางาน

2) ทาการประเมนเบองตน เพอเลอกบรเวณทจะทาการประเมน 3) ทาการประเมนโดยละเอยด จดทาสมดลมวล และพลงงาน เพอทา

ใหทราบสาเหต และแหลงกาเนดของเสยหรอมลพษ 4) ศกษาความเปนไปได ศกษาในแตละทางเลอก และความพรอม

ของขอมล ประเมนความคมคาในการลงทน 5) ลงมอปฏบตตามแผนปฏบตงานทไดวางแผนไว 6) ตดตามประเมนผลเพอใหแนใจวาปฏบตตามแผนงานทกาหนดไว

ปจจยสาคญสความสาเรจในการทาเทคโนโลยสะอาด 1. ความมงมนของผบรหาร 2. ความมนคงในนโยบาย 3. การไดรบการฝกอบรมในทกระดบ 4. ทกคนมศรทธา และเหนคณคาของเทคโนโลยสะอาดอยางแทจรง 5. สรางแรงจงใจทเหมาะสม 6. การมสวนรวมของพนกงานทกระดบอยางสมาเสมอ

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 125  

7. มแหลงขอมลสารสนเทศททนสมย 8. ทมงานทมประสทธภาพ 9. ทาเทคโนโลยสะอาดอยางตอเนอง

2. การบาบดและการกาจดมลพษ กอนการบาบดหรอกาจดมลพษจะตองทราบชนดหรอประเภทของมลพษทศกษาหรอแกไข ตองหาแหลงกาเนดมลพษในกระบวนการผลตตงแตตนจนถงกระบวนการสดทาย คามาตรฐานหรอความตองการของสงคมหรอรฐ เทคโนโลยทจะใชในการบาบดหรอการกาจดมลพษ รวมทงการวางแผนงาน ตดตามตรวจการดาเนนการของโครงการ เพอตดตามประสทธภาพของระบบบาบดหรอการกาจดมลพษ เทคโนโลยการบาบดหรอกาจดมลพษ อาจจะเปนการใชเครองยนตกลไก กระบวนการ หรอผลตภณฑมาประยกตใช แลวทาใหปรมาณ ความเขมขน หรอคณภาพของมลพษลดลง เจอจาง หรอลดความเปนพษ จนไมเกดอนตรายตอคน สตว พช และสงแวดลอมอนๆ ซงสามารถแบงวธการออกเปน 4 กลม ดงน 1. วธการทางกายภาพ (Physical method) เปนวธการทใชเทคโนโลยการกวาด (skimming) การดกดวยตะแกรง (screening) การทาใหลอย (floatation) การทาใหเปนตะกอน (precipitation) การตกตอน (sedimentation) การแยก ด วยแร ง เห ว ย ง (centrifugation) การกรอ ง (filtration) ก า ร ด ด ซ ม (absorption) ก า ร ด ด ซ บ (adsorption) ก า ร ส ะ ท อ น(reflection) ก า ร พ น (spraying) ก า ร เ ป า (blowing) ก า ร ด ด (sucking) การดดดวยไฟฟา (electromagnetic ducking) การดดใหตกตะกอนดวยไฟฟา (electromagnetic precipitator) การแยกสวน (separation) การเผา (burning) การกดไมใหฟงกระจาย (dust suppressant) 2. วธการทางเคม (Chemical method) เปนวธการทใชเทคโนโลย การทาเปนกลาง (stabilization/neutralization) การ ทา ใ หตกตะกอน (precipitation) การ เ ตมและลดออกซ เ จน (oxidation-reduction) การชวยการตกตะกอน (chemical coagulation) การใชสารเคมไมใหฝนฟงกระจาย (chemical suppressant) การเผา (incineration)

หามจาหนาย

126 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

3. วธการทางชวภาพ (Biological method) เ ป น ว ธ ก า ร ท ใ ช เ ท ค โ น โ ล ย ก า ร ก า จ ด แ บ บ ใ ช อ อ ก ซ เ จ น (aerobic processes) การกาจดแบบไมใชออกซเจน (anaerobic processes) การเตมคลอร (chlorination) การฆาเชอดวยโอโซน (ozonation) การใชพชควบคม (controlled plants) การใชสตวควบคม (controlled animals) 4. วธการทางกายภาพและทางเคม (Physical-chemical method) เปนวธการทใชกบการบาบดนาเสยเปนสวนใหญ เชน วธการใชถานดดซม (carbon absorption) การแลกเปล ยนประจ (ion exchange) ว ธซ ม ยอนกลบ (reverse osmosis) ฯลฯ เปนตน

มาตรฐานการจดการสงแวดลอม มาตรฐานการจดการสงแวดลอมเปนมาตรฐานทเกยวของกบการจดระบบงานในองคกร รวมถงโครงสรางองคกร การรบผดชอบ การปฏบตใหเปนไปตามขนตอน และตามกระบวนการเพอใหบรรลผลตามนโยบายดานสงแวดลอมพรอมทงทาใหเกดการปรบปรงระบบการจดการใหมประสทธภาพดขนเรอยๆ และไมมวตถประสงคใหเปนเครองกดกนทางการคาโดยใหมการคานงถงสภาพแวดลอมอยางชดเจน เนองจากปจจบนปญหาสงแวดลอมเกดขนมากอยางไมเคยเปนมากอน ดงนนจะตองแกปญหาสงแวดลอมทงดานเชงรบและเชงรกการแกปญหาดานเชงรบ ไดแก การควบคม การปลอยนาทงการควบคมการปลอยอากาศเสยการควบคมการจดการของเสยอนตราย เปนตนการแกปญหาดานเชงรก ไดแก การปองกนและการลดมลพษจากกระบวนการผลต การจดทาระบบการจดการสงแวดลอม เปนตน การจดทาระบบการจดการสงแวดลอมทนยมใชกนทวโลก คอ การจดการสงแวดลอมตามมาตรฐาน ISO 14000 ซงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางวาเปนกลไกในการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมทงยงมผลตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและชวยในการพฒนาอยางยงยน กอนทจะกลาวตอไปเกยวกบ ISO 14000 จะขออธบายความหมายใหชดเจนกอนวา ISO 14000 คออะไร ISO 14000 เปนมาตรฐานในการจดการธรกจทมผลกระทบตอสงแวดลอมไดอยางเปนระบบ โดยใหพจารณาตงแตการออกแบบ การวจยพฒนา การผลต การสงมอบ การนาไปใชงาน การนากลบมาใชใหม จนสนสดท การกาจดขนสดทาย ISO 14000 เปนชดของมาตรฐานทประกอบไปดวยมาตรฐานหลายเลมเรมตนตงแตหมายเลข 14001 จนถง 14100 (ปจจบน ISO กาหนดเลขสาหรบมาตรฐานในอนกรมนไว 100 หมายเลข) โดยแตละเลมเปนเรองของมาตรฐานท

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 127  

เกยวของกบการจดการสงแวดลอมทงสนในการกลาวถง ISO 14000 จะเรยกวาอนกรมมาตรฐานการจดการสงแวดลอม "ISO 14000 Series"

โครงสรางของ ISO 14000 โครงสรางของอนกรมมาตรฐาน ISO 14000 ไดแบงออกเปนกลมใหญ ๆ ได 3 กลม คอ กลมระบบการจดการ กลมการตรวจประเมนและวดผล และกลมผลตภณฑ 1. ระบบการจดการ (Environmental Management Systems (EMS)) เปนชดมาตรฐานวาดวยระบบการจดการสงแวดลอมประกอบดวย 2 มาตรฐาน ไดแก

ISO 14001 เปนขอกาหนดของระบบการจดการสงแวดลอมทใชรายการ ชวยในการตรวจสอบขอใบรบรอง ISO 14004 เปนการอธบายขยายเพมเตมจาก ISO 14001 โดยมการ

ยกตวอยางประกอบคาอธบายเพอชวย เปนแนวทางในการปฏบต

2. การตรวจประเมนและการวดผล เปนชดมาตรฐานหลกทมอย 2 มาตรฐาน ไดแก

2.1 Environmental Auditing and Related1 Environmental Investigations (EA) เปนมาตรฐานวาดวยการตรวจประเมนสงแวดลอมซงประกอบดวย3 มาตรฐาน ไดแก

ISO 14010 เปนมาตรฐานของการกาหนดแนวทางและหลกการ ในการตรวจสอบสงแวดลอมทกประเภท

ISO 14011 เปนมาตรฐานของการกาหนดขนตอนการตรวจสอบสงแวดลอม ซงคลอบ คลมถงการวางแผนและว ธการตรวจสอบการดาเนนงานดานสงแวดลอมของหนวยงาน

ISO 14012 เปนมาตรฐานของการกาหนดคณสมบตของผตรวจประเมน และหวหนาผตรวจประเมน ทงทเปนผตรวจประเมนภายในหนวยงานและผตรวจประเมนทเปนบคคลทสาม

2.2 Environmental Performance Evaluation (EPE) เปนมาตรฐานวาดวยการวดผลการดาเนนงานดานสงแวดลอม

หามจาหนาย

128 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ISO 14031 เปนมาตรฐานของการกาหนดแนวทางในการวดผลการดาเนนงานดานสงแวดลอมและมาตรวดปจจยทมผลตอการดาเนนงานดานสงแวดลอม 3. ผลตภณฑ เปนชดมาตรฐานวาดวยผลตภณฑประกอบดวย 2 มาตรฐาน ชดหลก ไดแก 3.1 Environmental Labeling (EL) เ ป น ม า ต ร ฐ า น ว า ด ว ย ฉ ล า กสงแวดลอมซงประกอบดวย 5 มาตรฐาน 3.2 Life Cycle Assessment (LCA) เปนมาตรฐานวาดวยการประเมน วฏจกรของผลตภณฑซงประกอบดวย 4 มาตรฐาน

รปท 13.6 อนกรมมาตรฐาน ISO 14000

หลกการของมาตรฐาน ISO 14001 มาตรฐาน ISO 14001 มสาระสาคญทควรทราบ เพอใหสามารถดาเนนการจดทามาตรฐานใหถกตองและมประสทธภาพ หลกการของมาตรฐาน ISO 14001 จะมความคลายคลงกบขนตอนของการบรหารจดการทดคอวางแผน(PLAN) ดาเนนการ(DO)

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 129  

ตรวจสอบ(CHECK) แกไข(ACT) หรอทเรยกกนวา P D C A หลกการของมาตรฐาน ISO 14001 สามารถสรปไดดงน

1. นโยบายสงแวดลอม (Environmental policy) การจดการสงแวดลอมเรมดวยผบรหารสงสดขององคกรตองมความมงมนทจะดาเนนการอยางจรงจงและกาหนดนโยบายสงแวดลอมขององคกรขนเพอเปนแนวทางสาหรบการดาเนนงานของพนกงานในองคกรซงควรทจะตองมผเชยวชาญดานการจดการสงแวดลอมเขามาเปนทปรกษาใหแกผบรหารสงสดขององคกร

2. การวางแผน (Planning) เพอใหบรรลนโยบายสงแวดลอมองคกรจงตองมการวางแผนในการดาเนนงานโดยตองครอบคลมถงองคประกอบตางๆ ดงน

แจกแจงรายละเอยดของกจกรรมตางๆในองคกรทม ผ ล ก ร ะ ท บ ต อสงแวดลอมรวมถงกจกรรมทมผลกระทบตอสงแวดลอมอยางมาก

แจกแจงขอกาหนดทางกฎหมายและขอกาหนดอนๆ ทเกยวของกบองคกร

จดทาวตถประสงคและเปาหมายในการจดการกจกรรมตางๆ ทมผลกระทบตอสงแวดลอมและ

จดทาโครงการการจดการสงแวดลอมเพอใหบรรลวตถประสงคขางตน 3. การดาเนนการ (Implementation) เพอใหการดาเนนการดานการ

จดการสงแวดลอมเปนไปตามแผนทไดวางไว องคกรควรดาเนนการใหครอบคลมถงองคประกอบตางๆ ดงน

กาหนดโครงสรางและอานาจหนาทความรบผดชอบในการจดการสงแวดลอม

ดาเนนการเผยแพรใหพนกงานในองคกรทราบถงความสาคญในการจดการสงแวดลอมพรอมทงจดการฝกอบรมตามความเหมาะสมเพอใหพนกงานทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมไดมความรและความชานาญในการดาเนนงาน

จดทาและควบคมเอกสารทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมใหเปนระบบและมความเปนระเบยบเรยบรอย

ควบคมการดาเนนงานตางๆ ใหสามารถบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทกาหนดไว

จดทาแผนดาเนนการหากมอบตเหตตางๆ เกดขนรวมทงมการซกซอมการดาเนนการอยางสมาเสมอ

หามจาหนาย

130 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

4. การตรวจสอบและการแกไข (Checking & corrective action) เพอ ใหการจดการสงแวดลอมไดรบการตรวจสอบและแกไขการดาเนนการขององคกรตองครอบคลมถงองคประกอบตางๆ ดงน

ตดตามและวดผลการดาเนนการโดยเปรยบเทยบกบแผนทวางไว แจกแจงสงตางๆ ทไมเปนไปตามแผนการจดการสงแวดลอม ดาเนนการแกไข จดทาบนทกตางๆ ทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม ตรวจประเมนระบบการจดการสงแวดลอมอยางสมาเสมออยางตอเนอง

5. การทบทวนและการพฒนา (Management review) ผบรหารองคกรตองทบทวนระบบการจดการสงแวดลอมในระยะเวลาทเหมาะสมเพอใหการจดการสงแวดลอมไดมการพฒนาอยางสมาเสมอ ประโยชนของการจดทาระบบการจดการสงแวดลอม

ประโยชนของการจดทาระบบการจดการสงแวดลอมตามอนกรมมาตรฐาน ISO 14000 สามารถสรปไดเปนขอ ๆ ดงน

1. ชวยในการพฒนาทยงยน 2. เพมในการแขงขนทางการคาระหวางประเทศ เนองจากหลายประเทศท

เปนคคาไดคานงถงคณภาพสงแวดลอม และคานงถงรายละเอยดของแหลงกาเนดของวตถดบ กระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ผลผลต ตลอดจนผลผลตทถกใชแลววาไปไหน ไดไปรบกวนสงแวดลอมหรอไม

3. เกดการลดการเกดของเสยใหนอยทสด (Waste Minimization) 4. มการนาของเสยมาใชใหเกดประโยชน (Waste Utilization) 5. กอใหเกดภาพลกษณทดขององคกร 6. ผลตภณฑขององคกรไดรบการยอมรบเปนผลตภณฑท เปนมตรตอ

สงแวดลอม (Environmental Friendly Product) 7. ผลตภณฑขององคกรเปนสนคาทไดรบความนยมในตลาด 8. ลดตนทนในการประกอบกจการ 9. ลดการใชปจจยในการดาเนนกจการ คอ วตถดบสารเคมเชอเพลง

พลงงาน บรรจภณฑ 10. ใชปจจยในการดาเนนกจการอยางคมคา 11. ลดคาใชจายในการจดการกบปญหาสงแวดลอมทเกดขน

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 131  

การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) เปนการศกษาเพอคาดการณ

ผลกระทบสงแวดลอมทงในทางบวกและทางลบจากการพฒนาโครงการและกจการตางๆ ทสาคญ เพอจาแนกและคาดคะเนผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากโครงการหรอกจกรรม ตลอดจนการเสนอแนะมาตรการในการแกไขผลกระทบ (Mitigation measure) และแผนการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม (Monitoring plan) ทงในระหวางการกอสรางและการดาเนนโครงการซงเปนการกาหนดมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอมและใชในการประกอบการตดสนใจพฒนาโครงการและกจการนนๆ ผลการศกษานจะจดทาเปนเอกสาร เรยกวา รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเปนเครองมออยางหนงทประเทศพฒนาแลวตางนามาใชในงานการจดการสงแวดลอมเนองจากการพฒนายอมไมอาจหลกเลยงผลกระทบตอสงแวดลอมและการสญเสยทรพยากรธรรมชาตได อยางไรกตามการผนวกการพจารณาดานสงแวดลอมตงแตในระยะเรมตนโครงการหรอระยะวางแผนยอมจะชวยลดผลกระทบพรอมกบสงเสรมใหมการใชทรพยากรธรรมชาตทประเทศมจากดอยางระมดระวงและมประโยชนสงสดในประเทศไทยไดมการใชระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมตงแตปพ.ศ. 2524 ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ในปจจบนไดมการกาหนดประเภทและขนาดของโครงการจานวน 35 ประเภท (ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กาหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต และแนวทางการจดทารายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม) ซงเปนโครงการขนาดใหญหรอมลกษณะทอาจกอปญหาตอสงแวดลอมอยางรนแรงตองเสนอรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตอสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) เพอพจารณาประกอบการอนญาตหรออนมตโครงการของหนวยงานผอนญาตหรอคณะรฐมนตร ทงนรายงานฯ จะตองจดทาโดยผมสทธทารายงานฯ ซงจดทะเบยนกบสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประโยชนของการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

ประโยชนของการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมสามารถใชในการวางแผน การใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ ชวยพจารณาผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความรนแรงจากการพฒนาโครงการเพอใหผประกอบการสามารถหา

หามจาหนาย

132 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

มาตรการในการปองกนและแกไขผลกระทบทอาจเกดขนนนอยางเหมาะสมกอนดาเนนการเพอใหแนใจวาไดคาดการณประเดนปญหาสาคญอนเกดขนจากการพฒนาโครงการเปนไปอยางถกตองตามหลกวชาการและเลอกมาตรการทเปนไปไดในทางปฏบตและคาใชจายนอย ชวยเปนขอมลสนบสนนการตดสนใจในการลงทนหรอพฒนาโครงการการเตรยมแผนงานแผนการเงนในการจดการสงแวดลอม และเปนแนวทางกาหนดแผนการตดตามตรวจสอบผลกระทบตางๆ ทงทเกดขนภายหลงได โดยผลการศกษายงเปนขอมลทจะใหความกระจางตอสาธารณชนและหนวยงานทเกยวของ เพอปองกนความขดแยงของการใชทรพยากรไดและเปนหลกประกนเพอใหโครงการไดมการคานงถงการใชทรพยากรอยางยงยนในระยะยาว (Long - term sustainable)

ประเดนสงแวดลอมในการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก ดงน 1. ทรพยากรสงแวดลอมทางกายภาพศกษาถงผลกระทบทางกายภาพวามการเปลยนแปลงอยางไร 2. ทรพยากรสงแวดลอมทางชวภาพศกษาการเปลยนแปลงทมผลตอระบบนเวศ 3. คณคาการใชประโยชนของมนษยศกษาการใชประโยชนจากทรพยากรทงกายภาพและชวภาพของมนษยวาไดรบผลกระทบมากนอยเพยงใด 4. คณคาตอคณภาพชวตศกษาผลกระทบตอมนษย ชมชน ระบบเศรษฐกจสงคมและการสาธารณสขอาชวอนามย การประกอบอาชพ วฒนธรรมประเพณ ทศนยภาพ คณคาความสวยงาม

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 133  

ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมเรองกาหนดประเภท และขนาดของโครงการหรอกจการทตองจดทารายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (ประกาศเมอวนท 24 เมษายน 2555) ตารางท 13.1 สรปประเภทขนาดของโครงการทตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต 1.

การทาเหมองแรตามกฎหมายวาดวยแร

1.1 โครงการเหมองแรดงตอไปน เหมองแรถานหน

เหมองแรโพแทช

เหมองแรเกลอหน

เหมอนแรหนปนเพออตสาหกรรมปนซเมนต

เหมองแรโลหะทกชนด

1.2 โครงการเหมองแรใตดน

1.3 โครงการเหมองแรทกชนดทตงอยในพนทตอไปน

พนทชนคณภาพลมแมนาชน 1 ตามมตคณะรฐมนตร

ปาอนรกษเพมเตมตามมตคณะรฐมนตร

พนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ

พนททอยใกลโบราณสถาน แหลงโบราณคด แหลงประวตศาสตร หรออทยานประวตศาสตรตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต แหลงมรดกโลกทขนบญชแหลงมรดกโลกตามอนสญญาระหวาง

ทกขนาด ทกขนาด ทกขนาด ทกขนาด

ทกขนาด ทกขนาด ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร

หามจาหนาย

134 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

ประเทศในระยะทาง 2 กโลเมตร

1.4 โครงการเหมองแรทมการใชวตถระเบด 1.5 โครงการเหมองแรชนดอนๆตามกฎหมายวาดวยแร ยกเวนตามขอ1.1 ขอ 1.2 ขอ 1.3 และขอ 1.4

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขอประทานบตร ใหเสนอในขนขอประทานบตร

2 การพฒนาปโตรเลยม 2.1 การสารวจปโตรเลยม โดยวธการเจาะสารวจ 2.2 การผลตปโตรเลยม

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขอรบความเหนชอบจากหนวยงานผรบผดชอบหรอหนวยงานผอนญาตตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม ใหเสนอในขนขอรบความเหนชอบจากหนวยงานผรบผดชอบหรอหนวยงานผอนญาตตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม

3 โครงการระบบขนสงปโตรเลยมและนามนเชอเพลงทางทอ

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขอใบอนญาตหรอขนขอรบความเหนชอบจากหนวยงานทรบผดชอบ

4 นคมอตสาหกรรมตามกฎหมายวาดวยการนคมอตสาหกรรม หรอโครงการทมลกษณะเชนเดยวกบนคมอตสาหกรรมหรอโครงการจดสรรทดนเพอการอตสาหกรรม

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

5 อตสาหกรรมปโตรเคมทมกระบวนการผลตทางเคม

ทมกาลงผลตตงแต 100 ตนตอวนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 135  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

6 อตสาหกรรมกลนนามนปโตรเลยม

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

7 อตสาหกรรมแยกหรอแปรสภาพกาซธรรมชาต

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

8 อตสาหกรรมคลอแอลคาไลน (Chlor alkali industry) ทใชโซเดยมคลอไรด (NaCl) เปนวตถดบในการผลต โซเดยมคารบอเนต (Na2CO3) โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) กรดไฮโดรคลอรก (HCl) คลอรน (Cl2) โซเดยมไฮโพคลอไรด (NaOCl ) และปนคลอรน (Bleaching Powder)

ทมกาลงผลตสารดงกลาว แตละชนดหรอรวมกน ตงแต 100 ตนตอวนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

9 อตสาหกรรมผลตปนซเมนต ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

10 อตสาหกรรมผลตเยอกระดาษ

ทมกาลงผลตตงแต 50 ตนตอ

วนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

11 อตสาหกรรมทผลตสารออกฤทธหรอสารทใชปองกนหรอกาจดศตรพชหรอสตวเลยงโดยใชกระบวนการทางเคม

ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

หามจาหนาย

136 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

12 อตสาหกรรมผลตปยทางเคมโดยกระบวนการทางเคม

ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

13 อตสาหกรรมประกอบกจการเกยวกบนาตาล ดงตอไปน 13.1 การทานาตาลทรายดบ นาตาลทรายขาวนาตาลทรายขาวบรสทธ 13.2 การทากลโคส เดกซโทรสฟรกโทส หรอผลตภณฑอนทคลายคลงกน

ทกขนาด

ทมกาลงผลตตงแต 20 ตนตอ

วนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการหรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

14 อตสาหกรรมเหลกหรอเหลกกลา ทมกาลงผลตตงแต 100 ตนตอวนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

15 อตสาหกรรมถลงแร หรอแตงแรหรอหลอมโลหะซงมใชอตสาหกรรมเหลกหรอเหลกกลา

ทมกาลงผลตตงแต 50 ตนตอ

วนขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

16 อตสาหกรรมผลตสรา แอลกอฮอลรวมทงผลตเบยรและไวน 16.1 อตสาหกรรมผลตสรา แอลกอฮอล

ทมกาลงผลตตงแต 40,000ลตรตอเดอน

( คดเทยบท ๒๘ ดกร )

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 137  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

16.2 อตสาหกรรมผลตไวน 16.3 อตสาหกรรมผลตเบยร

ทมกาลงผลตตงแต 600,000 ลตรตอเดอน

ทมกาลงผลตตงแต 600,000 ลตรตอเดอน

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

17 โรงงานปรบคณภาพของเสยรวมเฉพาะสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวตามกฎหมายวาดวยโรงงาน

ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

18 โรงงานไฟฟาพลงความรอน ทมกาลงผลตกระแสไฟฟาตงแต10 เมกะ

วตตขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการแลวแตกรณ

19 ระบบทางพเศษตามกฎหมายวาดวยทางพเศษหรอโครงการทมลกษณะเชนเดยวกบทางพเศษ

ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

20 ทางหลวงหรอถนน ซงมความหมายตามกฎหมายวาดวยทางหลวง ทตดผานพนทดงตอไปน 20.1 พนทเขตรกษาพนธสตวปา และเขตหามลาสตวปาตามกฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา 20.2 พนทเขตอทยานแหงชาตตามกฎหมายวาดวยอทยานแหงชาต 20.3 พนทเขตลมแมนาชนท 2 ตามทคณะรฐมนตรมมตเหนชอบแลว

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

หามจาหนาย

138 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

20.4 พนทเขตปาชายเลนทเปนปาสงวนแหงชาต 20.5 พนทชายฝงทะเลในระยะ 50 เมตร หางจากระดบนาทะเลขนสงสดตามปกตทางธรรมชาต 20.6 พนททอยในหรอใกลพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ หรอแหลงมรดกโลกทขนบญชแหลงมรดกโลกตามอนสญญาระหวางประเทศในระยะทาง 2 กโลเมตร 20.7 พนททตงอยใกลโบราณสถาน แหลงโบราณคด แหลงประวตศาสตร หรออทยานประวตศาสตรตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถและพพธภณฑสถานแหงชาตในระยะ 2 กโลเมตร

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

21 ระบบขนสงมวลชนทใชราง ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

22 ทาเทยบเรอ รบเรอขนาดตงแต 500 ตนกรอส หรอ

ความยาวหนาทา ตงแต 100เมตร หรอมพนททาเทยบเรอรวมตงแต 1,000 ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 139  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

23 ทาเทยบเรอสาราญกฬา ทรองรบเรอไดตงแต 50 ลา หรอ 1,000

ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

24 การถมทดนในทะเล ทกขนาด ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

25 การกอสราง หรอขยายสงกอสรางบรเวณหรอในทะเล 25.1กาแพงรมชายฝงตดแนวชายฝง 25.2 รอดกทรายเขอนกนทรายและคลนรอบงคบกระแสนา 25.3 แนวเขอนกนคลนนอกฝงทะเล

ความยาวตงแต 200 เมตรขนไป

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

26 โครงการระบบขนสงทางอากาศ 26.1 กอสรางหรอขยายสนามบนหรอทขนลงชวคราว เพอการพาณชย 26.2 สนามบนนา

ทมขนาดความยาวของทางวงตงแต

1,100 เมตร ทกขนาด

ใหเสนอขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

27 อาคารวาดวยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร ซงมลกษณะทตงหรอการใชประโยชนในอาคารอยางหนงอยางใด ดงน 27.1 อาคารทตงรมแมนา ฝงทะเล ทะเลสาบหรอชายหาด หรอทอยในอทยานแหงชาต หรออทยานประวตศาสตร ซงเปนบรเวณทอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม

ความสงตงแต 23.00 เมตรขนไป หรอมพนทรวมกนทกชน

หรอชนหนงชนใดในหลงเดยวกนตงแต 10,000

ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยน

หามจาหนาย

140 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

27.2 อาคารทใชประกอบธรกจการคาปลกหรอคาสง 27.3 อาคารทใชเปนสานกงานหรอททาการของเอกชน

ความสงตงแต 23.00 เมตรขนไป หรอมพนทรวมกนทกชน

หรอชนหนงชนใดในหลงเดยวกนตงแต 10,000

ตารางเมตรขนไปความสงตงแต 23.00 เมตรขนไป หรอมพนทรวมกนทกชน หรอชนหนงชน

ใดในหลงเดยวกนตงแต 10,000 ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยน ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยน ขอรบอนญาตใหเสนอรายงานในขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

28 การจดสรรทดนเพอเปนทอยอาศยหรอเพอประกอบการพาณชยตามกฎหมายวาดวยการจดสรรทดน

จานวนทดนแปลงยอยตงแต 500 แปลงหรอเนอทเกนกวา

100 ไร

ใหเสนอในขนจดสรรทดนตามกฎหมายวาดวยการจดสรรทดน

29 โรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล 29.1 กรณตงอยใกลแมนา ฝงทะเล ทะเลสาบ หรอชายหาด ในระยะ 50 เมตร

ทมเตยงสาหรบผปวยไวคางคนตงแต 30 เตยง

ขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยนขอรบอนญาตใหเสนอรายงานในขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 141  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

29.2 กรณโครงการทไมอยในขอ 29.1

ทมเตยงสาหรบผปวยไวคางคนตงแต 60 เตยง

ขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยน ขอรบอนญาตใหเสนอรายงานในขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

30 โรงแรมหรอสถานทพกตากอากาศตามกฎหมายวาดวยโรงแรม

ทมจานวนหองพกตงแต 80 หองขนไป หรอมพนทใชสอยตงแต

4,000 ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยนขอรบอนญาตใหเสนอรายงานในขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

31 อาคารอยอาศยรวมตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร

ทมจานวนหองพกตงแต 80 หอง ขนไป หรอม พนทใชสอยตงแต

4,000 ตารางเมตรขนไป

ใหเสนอในขนขออนญาตกอสราง หรอหากใชวธการแจงตอเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายทวาดวยการควบคมอาคารโดยไมยน ขอรบอนญาตใหเสนอรายงานในขนการแจงตอเจาพนกงานทองถน

32 การชลประทาน ทมพนทชลประทานตงแต 80,000 ไร ขนไป

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

33 โครงการทกประเททอยในพนททคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบ กาหนดใหเปนพนทชนคณภาพลมแมนาชน 1

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

หามจาหนาย

142 หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร  

ลาดบ ประเภทโครงการ หรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบต

34 การผนนาขามลมแมนา ดงตอไปน 34.1 การผนนาขามลมนาหลก ยกเวนกรณภยพบต หรอมผลกระทบตอความมนคงของประเทศทเปนการดาเนนการชวคราว 34.2 การผนนาระหวางประเทศ ยกเวนกรณภยพบต หรอมผลกระทบตอความมนคงประเทศ ทเปนการดาเนนการชวคราว

ทกขนาด

ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

35 ประตระบายนาในแมนาสายหลก ทกขนาด

ใหเสนอในขนขออนมตหรอขออนญาตโครงการ

เงอนไขการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมประกาศกาหนดประเภทและขนาดโครงการ และกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสขภาพ จะตองจดทารายงาน EHIA จานวน 11 ประเภทกจการ ตามประกาศราชกจจานเบกษา 31 สงหาคม 2553 และ 29 พฤศจกายน 2553 อยางไรกตาม การวเคราะหผลกระทบดานสขภาพจากการพฒนาโครงการในโครงการ 35 ประเภท ขนาดและกจการนน มการกระทาอยแลวในองคประกอบสงแวดลอมดานคณคาตอคณภาพชวต ภายใตหวขอการสาธารณสขและอาชว อนามย ซงตองใหความสาคญในการศกษาดานผลกระทบตอสขภาพทอาจเกดขนกบประชาชนในชมชนทอาศยอยโดยรอบทตงโครงการมากขน รวมทงประชาชนกลมเสยงอน ไมวาจะเปนคนงานกอสราง พนกงานหรอผปฏบตงานในโครงการกตาม

หามจาหนาย

หมวดสงแวดลอมสาหรบวศวกร 143  

การประ เ มนผลกระทบส งแวดลอม เ บอง ตน (Initial Environmental Evaluation: IEE)

การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเบองตน (IEE) เปนการตรวจสอบเบองตนถงผลกระทบสงแวดลอมทอาจเกดขนจากโครงการทเสนอ มกใชขอมลเบองตนทมอยหรอขอมลทสามารถหาไดทนท โดยทวไป IEE เปนการศกษาเพอใหทราบวาจะตองทารายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) ตอหรอไม สาหรบประเทศไทยไดนามาใชในการกาหนดใหโครงการทคาดวามผลกระทบสงแวดลอมบางประเภททมขนาดเลกหรอมผลกระทบไมมากจดทาเปนรายงานผลกระทบสงแวดลอมเบองตน

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวด ความปลอดภยสาหรบวศวกร

หามจาหนาย

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 147

บทท 14ความปลอดภยสาหรบวศวกร

ความรพนฐานในเรองความปลอดภย

แนวคดความปลอดภย ในการ ท า งาน มความหมายตรง กบภาษา อ งกฤษว า

"Occupation Safety and Health" หมายความรวมถง ความปลอดภยและสขภาพอนามยของผประกอบอาชพทงหลาย อาจทางานโรงงานอตสาหกรรมกอสราง ขนสงเหมองแร หรออนๆ

ในอกมมมองหนง ความปลอดภย หมายถง ปลอดจากอบตเหตและการเจบปวยหรอโรคจากการทางานนนเอง

อบตเหตและการเจบปวยจากการทางาน เมอเกดขนแลวอาจมผลทาใหเกดการบาดเจบ พการ เจบปวย เกดโรคจากการทางานหรอเสยชวต และอาจทาใหทรพยสนเสยหาย อบตเหตและการเจบปวยมสาเหตททาใหเกด และสามารถปองกนไดเสมอการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเปนแนวทางในการปองกนอบตเหตและการเจบปวยจากการทางาน โรงงานหรอสถานประกอบการ หนวยงานตองดาเนนการคนหาอนตรายและความเสยงตออนตรายนน ตลอดจนหาสาเหตของอบตเหตและการเจบปวยทเกดขนกบผปฏบตงานและผเกยวของ และกาหนดมาตรการควบคมทมประสทธผล

ความรเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามยอบตเหตจากการทางานมหลายประเภท สามารถอธบายสาเหตการเกดอบตเหต

ได ระบปญหาความสญเสยทเกดขนจากอบตเหตได จาแนกกลมของสงแวดลอมการทางานทอาจทาใหผปฏบตงานเกดการเจบปวย หรอเกดโรคจากการทางาน สามารถจดหาแนวทางการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและความสญเสยในสถานประกอบกจการได

อบตเหตและความสญเสยปญหาการเกดอบตเหตจากการทางานยงมความรนแรงและเปนปญหาทสาคญ

นามาซงการบาดเจบ พการ สญเสยอวยวะ และสญเสยทรพยสน จงตองศกษาถงปญหาอบตเหตและความสญเสยและแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภยในสถานประกอบกจการ

หามจาหนาย

148 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

1. อบตเหตจากการทางานสถาบนมาตรฐานของอเมรกา (ANSI) ไดจาแนกประเภทอบตเหตไว ดงน ถกกระแทก (struck by) ถกหนบหรอดง (caught in, under or between) ตกจากทสง (fall) หกลม ลนลม ถกชน สมผสไฟฟา (contact with electric current) สมผสรงส อบตเหตจากการขนสงคมนาคม

สาหรบประเทศไทยการเกดอบตเหตจากการทางานในแตละปมจานวนมาก ซงแสดงใหเหนไดวาการจายเงนคาทดแทนในแตละปกมจานวนมากเชนกน ประเภทกจการทประสบอนตรายมากทสด กยงคงเปนกจการกอสรางเชนเคย ตวอยางเชนในป 2552ตามรปท 14.1

รปท 14.1 แผนผงแสดงประเภทกจการทมจานวนการประสบอนตรายสงสด 5 อนดบแรก ป 2552

ทมา : สานกงานกองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม (นบ ณ จดวนจฉย)

1301 การกอสราง

0203 การผลตเครองดม

อาหาร ฯลฯ

1501 การคาเครองไฟฟา

ยานพาหนะฯ

13,396 9,241 8,381

02,0004,0006,0008,000

10,00012,00014,00016,000

จานว

น(รา

ย)

148 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

1. อบตเหตจากการทางานสถาบนมาตรฐานของอเมรกา (ANSI) ไดจาแนกประเภทอบตเหตไว ดงน ถกกระแทก (struck by) ถกหนบหรอดง (caught in, under or between) ตกจากทสง (fall) หกลม ลนลม ถกชน สมผสไฟฟา (contact with electric current) สมผสรงส อบตเหตจากการขนสงคมนาคม

สาหรบประเทศไทยการเกดอบตเหตจากการทางานในแตละปมจานวนมาก ซงแสดงใหเหนไดวาการจายเงนคาทดแทนในแตละปกมจานวนมากเชนกน ประเภทกจการทประสบอนตรายมากทสด กยงคงเปนกจการกอสรางเชนเคย ตวอยางเชนในป 2552ตามรปท 14.1

รปท 14.1 แผนผงแสดงประเภทกจการทมจานวนการประสบอนตรายสงสด 5 อนดบแรก ป 2552

ทมา : สานกงานกองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม (นบ ณ จดวนจฉย)

1501 การคาเครองไฟฟา

ยานพาหนะฯ

0615 การผลตผลตภณฑพลาสตก

0804 การหลอหลอม การกลง

โลหะ

8,381 6,510 6,176

148 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

1. อบตเหตจากการทางานสถาบนมาตรฐานของอเมรกา (ANSI) ไดจาแนกประเภทอบตเหตไว ดงน ถกกระแทก (struck by) ถกหนบหรอดง (caught in, under or between) ตกจากทสง (fall) หกลม ลนลม ถกชน สมผสไฟฟา (contact with electric current) สมผสรงส อบตเหตจากการขนสงคมนาคม

สาหรบประเทศไทยการเกดอบตเหตจากการทางานในแตละปมจานวนมาก ซงแสดงใหเหนไดวาการจายเงนคาทดแทนในแตละปกมจานวนมากเชนกน ประเภทกจการทประสบอนตรายมากทสด กยงคงเปนกจการกอสรางเชนเคย ตวอยางเชนในป 2552ตามรปท 14.1

รปท 14.1 แผนผงแสดงประเภทกจการทมจานวนการประสบอนตรายสงสด 5 อนดบแรก ป 2552

ทมา : สานกงานกองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม (นบ ณ จดวนจฉย)

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 149

2. สาเหตของอบตเหตH.W. Heinrich เปนบคคลหนงทไดศกษาถงสาเหตทกอใหเกดอบตเหต

อยางจรงจงในโรงงานอตสาหกรรมตางๆ ในป ค.ศ. 1920 ผลจากการศกษาวจย สรปไดดงน

สาเหตของอบตเหตทสาคญ ไดแก สาเหตทเกดจากคน (Human Causes) มจานวนสงทสดคอประมาณ

88 % ของการเกดอบตเหตทกครง สาเหต ท เ กดจากความผดพลาดของเครองจกร (Mechanical

Failure) มประมาณ 10% ของการเกดอบตเหตทกครง สาเหตทเกดจากดวงชะตา (Acts of God) มประมาณ 2% เปน

สาเหตทเกดขนโดยธรรมชาต นอกเหนอการควบคมได เชน พาย นาทวม ฟาผาแผนดนไหว เปนตน

สาเหตของการเกดอบตเหตสามารถอธบายไดดวยทฤษฎโดมโน (DominoTheory) วาการบาดเจบและความเสยหายตางๆ เปนผลทสบเนองโดยตรงมาจากอบตเหต และอบตเหตเปนผลมาจากการกระทาทไมปลอดภยหรอสภาพการณทไมปลอดภย ซงเปรยบไดเหมอนตวโดมโนทเรยงกนอย 5 ตวใกลกน เมอตวทหนงลมยอมมผลทาใหตวโดมโนถดไปลมตามกนไปดวยเปนลกโซ ตวโดมโนทง 5 ตว ไดแก

สภาพแวดลอมหรอภ มหลงของบคคล (Social Environment orBackground)

ความบกพรองของบคคล (Defects of Person) การกระทาหรอสภาพแวดลอมทไมปลอดภย (Unsafe Acts/Unsafe

Conditions) อบตเหต (Accident) การบาดเจบหรอความเสยหาย (Injury/Damage)

หามจาหนาย

150 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รปท 14.2 ลกโซของอบตเหตทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

ทฤษฎโดมโนนมผเรยกชอใหมเปน “ลกโซของอบตเหต (Accident Chain)”อธบายไดวาสภาพแวดลอมของสงคมหรอภมหลงของคนใดคนหนง (สภาพครอบครวฐานะความเปนอย การศกษาอบรม) กอใหเกดความบกพรองผดปกตของคนนน(มทศนคตตอความปลอดภยไมถกตอง ชอบเสยง มกงาย) กอใหเกดการกระทาทไมปลอดภยหรอสภาพการณทไมปลอดภยกอใหเกดอบตเหต เปนผลใหเกดการบาดเจบหรอความเสยหาย ซงอาจสรปเปนแผนภม ดงรปท 14.2

อยางไรกด นอกจากการอธบายสาเหตของการเกดอบตเหตดวยทฤษฎโดมโนแลว ตอมานกวชาการความปลอดภยไดมการนาเสนอแนวคดของสาเหตของอบตเหตในอกมมมองหนง โดยอธบายวา สาเหตของอบตเหตโดยทวไปจะมสาเหตนาอนเกดจากความผดพลาดของการจดการ และสภาวะทางดานรางกายและจตใจของคนงานทไมเหมาะสม แลวกอใหเกดสาเหตโดยตรง คอ การปฏบตงานทไมปลอดภยและสภาพของงานทไมปลอดภย อนนาไปสการเกดอบตเหต และผลของอบตเหตนนอาจทาใหเกดความเสยหายของทรพยสนและผลผลตหยดชะงก หรอคนงานไดรบบาดเจบทรกษาใหหายเปนปกตได บางรายอาจพการ หรอบางรายอาจเสยชวต ดงรปท 14.3

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 151

รปท 14.3 แสดงสาเหตและผลของอบตเหตทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

สาเหตนาของการเกดอบตเหตจากการทางานเกดขนจาก2.1 ความผดพลาดของการจดการ เชน

ไมมการสอบหรออบรมเกยวกบความปลอดภย ไมมการบงคบใหปฏบตตามกฎหมายความปลอดภย ไมมการวางแผนและเตรยมงานดวยความปลอดภยไว ไมมการแกไขจดอนตรายตางๆ ไมมการจดหาอปกรณความปลอดภยให เปนตน

2.2 สภาวะทางดานจตใจของคนงานไมเหมาะสม เชน ขาดความระมดระวง มทศนคตไมถกตอง มปฏกรยาในการสงงานชา ขาดความตงอกตงใจ อารมณออนไหวงาย และขโมโห เกดความรสกหวาดกลว ขวญออน ตกใจงาย เปนตน

หามจาหนาย

152 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

2.3 สภาวะทางดานรางกายของคนงานไมเหมาะสม เชน ออนเพลยมาก หหนวก สายตาไมด มรางกายไมเหมาะสมกบงานททา เปนโรคหวใจ รางกายมความพการ เปนตน

สาเหตนาของการเกดอบตเหตดงกลาวนน จะเปนตวเหตสาคญทจะโยงหรอนาไปสการเกดสาเหตโดยตรงของการเกดอบตเหต

สาเหตโดยตรงของการเกดอบตเหตจากการทางาน มอย 2 สาเหตใหญ คอการปฏบตงานทไมปลอดภยของผปฏบตงาน และสภาพของงานทไมปลอดภย

ก. การปฏบต งานทไมปลอดภย เปนการกระทา ทไมปลอดภยของผปฏบตงานในขณะททางาน ซงอาจจะกอใหเกดอบตเหตได ตวอยางเชน

การใชเครองจกร เครองกล เครองมอ หรออปกรณตางๆ โดยพลการหรอโดยไมไดรบมอบหมาย

การทางานเรวเกนสมควรและใช เครองจกรในอตราทเรวเกนกาหนด

ซอมแซมหรอบารงรกษาเครองในขณะทเครองยนตกาลงหมน ถอดอปกรณความปลอดภยจากเครองจกรโดยไมมเหตอนควร เลนตลกคะนองในขณะทางาน ยนทางานในททไมปลอดภย ใชเครองมอทชารด และการใชเครองมอไมถกวธ ทาการยกหรอเคลอนยายวสดดวยทาทางหรอวธการทไมปลอดภย ไมสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยบคคลทจดให

ข. สภาพของงานทไมปลอดภย เปนสภาพแวดลอมทไมปลอดภยทอยรอบๆตวผปฏบตงานในขณะทางานซงอาจเปนเหตใหเกดอบตเหตได ตวอยางเชน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 153

ไมมครอบหรอเซฟการดสวนของเครองจกรหรอสวนอนใดทเปนอนตราย

เคร อ งจ กรอาจ มครอบหรอ เซฟการ ดแต ไม เหมาะสม เช นไมแขงแรง หรอรตะแกรงของเซฟการดนนโตเกนไป

เครองจกร เครองมอทใชอาจออกแบบไมเหมาะสม บรเวณพนททางานลน ขรขระ สถานททางานสกปรก รกรงรง การวางของไมเปนระเบยบ เกะกะ

มสงกดขวางทางเดน การกองวสดสงเกนไป และการซอนวสดไมถกวธ การจดเกบสารเคม สารไวไฟตางๆ ไมเหมาะสม แสงสวางไมเหมาะสม เชน แสงอาจไมเพยงพอ หรอแสงจาเกนไป ไมมระบบเตอนภยทเหมาะสม เปนตน

เมอไมกปมาน มการแนะนาแบบจาลองสาเหตททาใหเกดอบตเหตและความสญเสยหลายรปแบบแตแบบทงายและใชกนในการควบคมอบตเหตอยางกวางขวาง คอแบบจาลองเกยวกบการคนหาสาเหตของอบตเหตและความสญเสย (Loss CausationModel) ของ Frank E. Bird ซงมรปลกษณะคลายโดมโนของ H.W. Heinrich

รปท 14.4 แบบจาลองสาเหตของอบตเหตและความสญเสย(Loss Causation Model)

ทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

แบบจาลองเกยวกบการคนหาสาเหตของอบตเหตและความสญเสย (LossCausation Model) อธบายถงผลหรอความสญเสยเปนผลมาจากเหตการณผดปกตทเกดขน (Incident) ซงเกดมาจากสาเหตในขณะนน (Immediate Causes) แตทจรงแลว

หามจาหนาย

154 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

เกดมาจากสาเหตพนฐานหรอสาเหตตนตอ (Basic Causes) ทเกดขนมาจากการขาดการควบคมทด (Lack of Control)

การขาดการควบคม (Lack of Control) การขาดการควบคมการจดการอยางเพยงพอยอมนาไปสความสญเสย การขาดการควบคม ไดแก

โครงการไมเพยงพอกบความตองการ มาตรฐานของโครงการไมเพยงพอหรอไมชดเจน การปฏบตตามมาตรฐานไมเพยงพอ

สาเหตพนฐาน (Basic Causes) คอ สาเหตทแทจรงทอยเบองหลงอาการ ทแสดงออกมาเปนเหตผลวาทาไมการกระทาหรอสภาพการณทตากวามาตรฐานจงเกดขนสาเหตพนฐานแบงออกเปน 2 กลม ไดแก

ปจจยจากบคคล เชน ขาดความร ขาดความสามารถทงทางกายและทางจตใจ มความเครยด

ปจจยจากงาน หรอสภาพแวดลอมในการทางาน เชน การออกแบบทางวศวกรรมไมด การควบคมการจดซอไมเพยงพอ เครองมอ อปกรณ วสดไมเพยงพอ

ส า เ ห ต ใ น ข ณ ะ น น (Immediate Causes) ค อ ส ภ า ว ะ ท เ ก ด ข นอยาง เ ฉยบพลนทนทกอนทจะมการสมผส เปนสภาวะทมองเหนหรอรบร ไดซงเกยวของกบ

การปฏบตทตากวามาตรฐาน (Sub-standard Acts) และสภาพการณทตากวามาตรฐาน (Sub-standard Conditions)

เหตการณผดปกตหรออบตการณ/การสมผส (Incident/ Contact) คอเหตการณทเกดขนกอนความสญเสย เมอสาเหตซงจะกอใหเกดอบตเหตปรากฏขนยอมเปนชองทางททาใหมการสมผสกบแหลงของพลงงานซงสงกวาคาขดจากดของรายกายหรอโครงสราง ตวอยางของการถายทอดพลงงาน เชน การชน การกระแทกถกหนบ ถกตด การสมผสกบพลงงานไฟฟา ความรอน ความเยน

ความสญเสย (Loss) เปนผลทเกดขนเมอมเหตการณผดปกตหรอการสมผสผลทเกดขนอาจเปนเรองเลกนอยไปจนถงขนเสยชวตหรอเสยหายทงโรงงานกได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 155

3. ความสญเสยจากการเกดอบตเหตความสญเสยหรอคาใชจายอนเนองมาจากอบตเหตจากการทางานนนอาจแบง

ออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ ดงนคอ3.1 ความสญเสยทางตรง หมายถง จานวนเงนทตองจายไป อนเกยวเนอง

กบผไดรบบาดเจบโดยตรง จากการเกดอบตเหตนน ไดแก คารกษาพยาบาล คาทดแทนคาทาขวญ คาทาศพ คาประกนชวต เปนตน

3.2 ความสญเสยทางออม หมายถง คาใชจายอนๆ (ซงสวนใหญจะคานวณเปนตวเงนได) นอกเหนอจากคาใชจายทางตรงสาหรบการเกดอบตเหตแตละครงไดแก

การสญเสยเวลาทางานของคนงานหรอผบาดเจบ เพอรกษาพยาบาล- การสญเสยเวลาของคนงานอนหรอเพอนรวมงานทตอง

หยดชะงกชวคราว เนองจากชวยเหลอผบาดเจบโดยการปฐมพยาบาล หรอนาสงโรงพยาบาล

- การสญเสยเวลาความอยากรอยากเหน ประเภท “ไทยมง”การวพากษวจารณ

- การสญเสยเวลาความตนตกใจ (ตนตระหนกและเสยขวญ) การสญเสยเวลาของหวหนางานหรอผบงคบบญชา เนองจาก

- ชวยเหลอผบาดเจบ- สอบสวนหาสาเหตของการเกดอบตเหต- บน ทก และจดทารายงานการเ กดอบต เหต เ พอเสนอ

ตามลาดบชน และสงแจงไปยงหนวยทเกยวของ- จดหาคนงานอนและฝกสอนใหเขาทางานแทนผบาดเจบ- หาวธการแกไขและปองกนอบตเหตไมใหเกดซาอก

คาใชจายในการซอมแซม เครองจกร เครองมอ อปกรณทไดรบความเสยหาย

วตถดบหรอสนคาทไดรบความเสยหาย ตองทง ทาลาย หรอขายทง ผลผลตลดลง เนองจากกระบวนการผลตขดของ ตองหยดชะงก คาสวสดการตาง ๆ ของผบาดเจบ คาจางแรงงานของผบาดเจบ ซงสถานประกอบกจการ ตองจาย

ตามปกต แมวาผบาดเจบจะทางานยงไมไดเตมท หรอตองหยดงาน

หามจาหนาย

156 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การสญเสยโอกาสในการทากาไร เพราะผลผลตลดลงจากการหยดชะงกของกระบวนการการผลตและความเปลยนแปลงความตองการของทองตลาด

คาเชา คาไฟฟา นาประปา และคาโสหยตางๆ ทสถานประกอบกจการยงคงตองจายตามปกต แมวาจะตองหยด หรอปดกจการหลายวนในกรณเกดอบตเหตรายแรง

การเสยชอเสยง และภาพพจนของสถานประกอบกจการ

นอกจากนผบาดเจบจนถงขนพการหรอทพพลภาพจะกลายเปนภาระของสงคม ซงทกคนมสวนรวมรบผดชอบดวย ความสญเสยทางออม จงมคามหาศาลกวาความสญเสยทางตรงมาก ซ งปกต เรามกจะคดกนไม ถง จงมผ เปรยบเทยบวาความสญเสยหรอคาใชจาย ของการเกดอบตเหตเปรยบเสมอน “ภเขานาแขง” สวนทโผลพนนาใหมองเหนไดมเพยงเลกนอย เมอเทยบกบสวนทจมอยใตนา ในทานองเดยวกนคาใชจายทางตรงเมอเกดอบตเหตจะเปนเพยงสวนนอยของคาใชจายทเกดขนทงหมดซงผบรหารจะมองขามมได Heinrich ไดคานวณอตราสวนของคาความสญเสยทางออมและความสญเสยทางตรงนน ประมาณ 4:1 ตอมาในป 1980 De Reame อางถงการศกษาของนกวชาการทงหลายวา อตราสวนนนจะอยระหวาง 2.3:1 ถง 101:1 ซงอาจเปรยบเทยบเหมอนภเขานาแขงในมหาสมทร

รปท 14.5 แสดงความสญเสยของอบตเหตเปรยบเทยบกบภเขานาแขงทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 157

การเจบปวยจากสงแวดลอมในการทางาน"สงแวดลอมในการทางานทเปนอนตรายตอสขภาพ" หมายถง สงตางๆทอย

ลอมรอบตวผประกอบอาชพหรอคนงานในขณะทางาน อนอาจจะรวมถง อากาศทหายใจ แสงสวาง ความสนสะเทอน รงส ความรอน ความเยน กาซ ไอสาร ฝน ฟมละออง และสารเคมอนๆ เชอโรคและสตวตางๆ นอกจากน ยงรวมถงสภาพการทางานทซาซาก การเรงรบทางาน การทางานเปนผลดหมนเวยนเรอยไป สมพนธภาพระหวางเพอนรวมงาน คาตอบแทนและชวโมงการทางาน เปนตน ความไมเหมาะสมของสงแวดลอมการทางานนบวาเปนปจจยทมสวนเกยวของในการกอใหเกดการเจบปวยจากการทางานเชนเดยวกน

สงแวดลอมในการทางานทอยรอบๆ ตวผปฏบตงานในขณะทางานนน แบงไดเปน 4 ประเภท คอ สงแวดลอมทางกายภาพ สงแวดลอมทางเคม สงแวดลอมทางชวภาพ และสงแวดลอมทางจตวทยาสงคม

รปภาพท 14.6 สงแวดลอมในการทางานทเปนอนตรายตอสขภาพทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

1. สงแวดลอมทางกายภาพ มหลายชนด เชน เสยงดง ความสนสะเทอนความรอน ความเยน รงส แสงสวาง ความกดดนบรรยากาศ รงสชนดแตกตว และบรเวณสถานททางาน เปนตน สงแวดลอมทางกายภาพนจาเปนจะตองมเกณฑเพอพจารณาถงระดบของการเสยงอนตรายของคนงานททางานเกยวของ

หามจาหนาย

158 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

2. สงแวดลอมทางเคม ไดแก สารเคมชนดตางๆ ทใชเปนวตถดบ หรอผลผลตหรอของเสยทตองจากด โดยทวไปสารเคมดงกลาวอาจจะอยในรป กาซ ไอ ฝน ฟม ควนละออง หรออยในรปของเหลว เชน สารตวทาละลาย (Solvents) ตวอยางสงแวดลอมทางเคม เชน กาซคารบอนมอนนอกไซด ตะกว แมงกานส ปรอท เบนซน คารบอนเตตระคลอไรด แอสเบสตอส ฯลฯ สงแวดลอมทางเคมเหลานอาจเขาสรางกายโดย การสดหายใจ การกน หรอการดดซมผานทางผวหนงของผปฏบตงาน ปรมาณของสารเคมนบวามบทบาทอยางมากทจะสงผลใหเกดโรคจากการทางานชาหรอเรว ถาหากคนงานไดรบปรมาณสงมาก การเกดโรคกจะใชระยะเวลายาวนาน ดงนน จงมความจาเปนทตองมเกณฑทจะตดสนวาปรมาณของสารเคมขนาดไหนจงอาจจะทาใหเกดโรคขนในปจจบนไดมการกาหนดมาตรฐานของสารเคมในอากาศขนซงเรยกกนวา คาขอบเขตการทนได (Threshold Limit Values หรอเรยกโดยยอวา TLV) ซงไดมหลายประเทศในโลกรวมทงประเทศไทยไดพจารณานามากาหนดมาตรฐานสารเคมในบรรยากาศของการทางาน

3. สงแวดลอมทางชวภาพ มทงชนดทมชวตและไมมชวต เชน ไวรส แบคทเรยเชอรา พยาธ และสตวอนๆ เชน ง เปนตน นอกจากน ยงอาจรวมถงฝนเสนใยพช ฝนไมฝนฝาย และฝนเมลดพชตางๆ ดวย

4. สงแวดลอมทางจตวทยาสงคม หมายถง สงแวดลอมทครอบคลมเกยวกบจตวทยาสงคมและเศรษฐกจในการทางาน เชน งานทตองเรงรดทางานแขงกบเวลาการทางานลวงเวลา คาจางทไมเหมาะสม การทางานทซาซากจาเจ การอยหรอรวมทางานกบเพอนรวมงานทแปลกหนา เปนตน

จากการทคนงานตองทางานในสงแวดลอมการทางานทเหมาะสม อาจเปนผลทาใหเกดการเจบปวยหรอเกดโรคจากการทางานขน เมอเกดการเจบปวยผปฏบตงานนนอาจไดรบการตรวจวนจฉย การรกษาพยาบาลใหหายได แตเมอบคคลนนกลบเขาทางานในสภาพแวดลอมการทางานทไมเหมาะสมเชนเดมอก บคคลนนกอาจไดรบอนตรายทานองเดยวกบทเกดขนแลวไมมทสนสด

การจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและความสญเสยการดาเนนงานใหบคลากรในหนวยงานมความปลอดภยและสขอนามยทดเปน

เรองทองคกรตองใหความสาคญเพราะการจดการดานความปลอดภยในการทางานทดจะตองลดความสญเสยตางๆทอาจเกดขนได ดงนนจงตองมความเขาใจถงระบบการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยดวย

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 159

แนวคดระบบการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยระบบการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยมขนตอนหลกในการ

ดาเนนการดงน1. การทบทวนสถานะเรมตน โดยผบรหารของสถานประกอบกจการ

ควรทบทวนสถานะเรมตนในการดาเนนการดานความปลอดภยและอาชวอนามย ไดแกขอกาหนดตามกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยในการทางาน ประสทธภาพและประสทธผลของทรพยากรทมอย แนวทางการดาเนนการ ทมอยในองคกรกบขอปฏบตและการดาเนนงานทด ซงองคกรหรอหนวยงานไดจดทาเอาไว (Best Practice) เพอใชในการพจารณากาหนดนโยบายเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามย

2. การกาหนดนโยบายดานความปลอดภยและอาชวอนามย ทสอดคลองตามธรกจ ขนาด และปญหาทมอยจรงขององคกร ซงรวมถงขอกาหนดทางกฎหมายทองคกรจาเปนตองปฏบตตามดวย นโยบายจะเปนเครองชเจตนารมณของฝายบรหารเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามย เปนการแสดงเจตจานงทจะจดสรรทรพยากรใหพอเหมาะและเปนเสมอนทศทางทผปฏบตงานทกคนทกระดบในองคกรจะตองปฏบตตาม

เมอมการกาหนดนโยบายแลวตองทาใหทกคนในองคกรไดรบทราบและเขาใจถงนโยบายดงกลาวอยางทวถง อนจะนาไปสการปฏบตอยางจรงจง ซงอาจใชวธการถายทอดโดยผบรหารชแจงในทประชมคณะกรรมการความปลอดภยอาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน หรอใหหวหนางานชแจงใหผปฏบตงานทราบ หรอตดประกาศใหลกจางทกคนทราบ

3. การวางแผน รวมถงการประเมนความเสยงซงเปนขนตอนทตองชบงอนตรายทงหมดทเกยวของกบกจกรรมของงานทครอบคลมสถานท เครองจกร อปกรณ บคลากรและขนตอนการทางาน ทอาจกอใหเกดการบาดเจบ เจบปวยหรอความเสยหายตอทรพยสน สงแวดลอมและอนๆ แลวนาขอมลทไดมาพจารณาตงวตถประสงคของแผนวาตองเพมหรอปรบปรง ตองลดหรอขจดความเสยง ตองเปลยนแปลงหรอนากจกรรมใหมมาใชไดมากนอยเพยงใด ตอจากนนพจารณาวาจะมเปาหมายและวธการทจะบรรลวตถประสงคอยางไร ใครตองมสวนรวมและงบประมาณทจะใชในการควบคมอนตรายนน

4. การนาไปใชและการนาไปปฏบต สถานประกอบกจการจะตองมการกาหนดขนตอนการดาเนนการ วธการปฏบตงาน การฝกอบรม การสรางจตสานก การสอสารการจดซอและการจดจาง การควบคมการปฏบตงาน การเตรยมพรอมสาหรบภาวะฉกเฉนและการเตอนอนตรายทเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามย

หามจาหนาย

160 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

5. การตรวจสอบและแกไข สถานประกอบกจการตองมการตดตามและวดผลการปฏบตตามวตถประสงคทไดตงไว ตรวจประเมน และดาเนนการแกไขสงทบกพรองเพอลดความเสยงตางๆ ไมใหเกดความสญเสยขน

6. การทบทวนการจดการ ผบรหารระดบสงขององคกรจะตองมการทบทวนการจดการเพอใหแนใจวาระบบการจดการและกจกรรมในโครงการตางๆ มความเหมาะสมและเพยงพอ มประสทธภาพและมประสทธผล รวมไปถงการประเมนปจจยภายนอกองคกร เชน เ มอมการเปลยนแปลงขอกาหนดกฎหมายหรอแนวทางปฏบต ในอตสาหกรรมซงสงผลใหตองปรบเปลยนกลยทธการจดการ หรอการเพมกจกรรมตางๆหรอขนตอนอนๆ ในวงจรการจดการหรอไม

การจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและความสญเสยการดาเนนงานดานความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและ

ความสญเสยในสถานประกอบกจการเปนความรบผดชอบของทกคนในองคกรโดยเฉพาะนายจางหรอฝายบรหารตองมความมงมนและเปนผนาทตองการใหสถานประกอบกจการของตนปลอดภย ผบรหารตองมอบหมายความรบผดชอบดานความปลอดภยในการทางานไปสผปฏบตงานทกระดบและดแลใหมการดาเนนงานอยางจรงจงและตอเนอง

แนวทางการจดการความปลอดภยและอาชวอนามยเพอลดอบตเหตและความสญเสย มดงน

1. การปองกนและควบคมอบตเหตและความสญเสยกอนเกดเหตสถานประกอบกจการสามารถดาเนนการปองกนและควบคมอบตเหตและ

ความสญเสยไดโดยกาหนดกจกรรมการปองกนและควบคมกอนทจะเกดเหตการณผดปกตหรออบตเหต ดงน

การกาหนดนโยบายความปลอดภยในการทางาน ผบรหารของสถานประกอบกจการตองมภาวะผนาและมความมงมนทจะปองกนและควบคมอบตเหตและความสญเสย โดยจดใหมผรบผดชอบเรองความปลอดภย มการกาหนดเปาหมายและมการดาเนนการใหบรรลเปาหมาย มการจดสรรทรพยากรทเพยงพอและเหมาะสม มการระบความรบผดชอบดานความปลอดภยในการทางานไวในทกตาแหนงงาน มการตดตามผลการดาเนนการและปรบปรงแกไขใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว

การฝกอบรมผบรหารในสถานประกอบกจการ เพอใหมความรความเขาใจดานความปลอดภยในการทางาน และบทบาทหนาทความรบผดชอบ พรอมทง

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 161

วธการบรหารจดการดานความปลอดภยและอาชวอนามย รวมทงวธการจงใจผใตบงคบบญชาใหมสวนรวมดวย

การวางแผนการตรวจความปลอดภย การจดการความปลอดภยและอาชวอนามยทมประสทธภาพจะตองมการวางแผนในการตรวจความปลอดภยเพอคนหาสาเหตทจะทาใหเกดอบตเหตและความสญเสย มการดาเนนการตามแผนทกาหนดไวอยางสมาเสมอ และนาขอบกพรองทพบจากการตรวจมาปรบปรงแกไข โดยกาหนดผรบผดชอบในการตรวจ ฝกอบรมวธการตรวจ ดาเนนการตรวจความปลอดภยซงครอบคลมทงอาคาร สถานท เครองมอ อปกรณในการทางาน และการปฏบตงานของพนกงาน จดทารายงานการตรวจ และตดตามผลการแกไขปรบปรง

การวเคราะหงานและการจดทามาตรฐานการปฏบตงาน การวเคราะหงานเปนการดาเนนการเพอชบงอนตรายโดยคนหาแหลงอนตรายในสถานททางานโดยวธการตางๆ แลวประเมนความเสยงตออนตรายจากการปฏบตงานนน จดลาดบความสาคญและกาหนดวธการควบคมความเสยงตออนตราย โดยการจดทามาตรฐานการปฏบตงาน กาหนดขนตอนและวธการปฏบตงานทปลอดภย

การสงเกตการปฏบตงาน เปนการตดตามการทางานตามมาตรฐานการปฏบตงาน ทกาหนดไวเพอคนหาและกาจดพฤตกรรมของผปฏบตงานทอาจทาใหเกดอบตเหตและความสญเสย รวมทงเปนการตรวจสอบวาวธการทางานและขนตอนตางๆทกาหนดขนเพยงพอ เหมาะสม มประสทธภาพหรอไม

กาหนดกฎระเบยบดานความปลอดภยในการทางาน สถานประกอบกจการตองมกฎ ระเบยบขอบงคบ คมอวาดวยความปลอดภยในการทางาน รวมถงมขอมลดานความปลอดภยในการทางานทเกยวของกบลกษณะงาน เชน ขอมลความปลอดภยของสารเคมทใชในสถานประกอบกจการทกาหนดไวเปนลายลกษณอกษร และมการอบรมและชแจงใหผปฏบตงานไดทราบ

การฝกอบรมพนกงานทกระดบ เพอสรางความรความเขาใจและทกษะในการปฏบตงานตามความตองการ รวมถงการนเทศงาน การสอนงาน และการแนะนางาน

การปองกนและควบคมดานสขภาพอนามยของผปฏบตงาน โดยการวเคราะหสภาพแวดลอมการทางานเพอหาปจจยเสยงตอสขภาพ กาหนดมาตรการและวธการปองกนและควบคมสงแวดลอมการทางานทเปนอนตรายตอสขภาพ มการตรวจสขภาพ การสงเสรมสขภาพ และการเฝาระวงสขภาพของผปฏบตงาน

การประเมนผลโครงการปองกนและควบคม โดยจดให มระบบการประเมนผลและการตดตามผลเพอใหทราบวาโครงการดานความปลอดภยใน

หามจาหนาย

162 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การทางานทดาเนนการสอดคลองกบเปาหมายหรอมาตรฐานทตงไวหรอไม ซงรวมถงการประเมนสภาพพนทปฏบตงาน การประเมนผลระบบควบคมและปองกนอคคภยการประเมนผลการดาเนนงานทเกยวกบสขภาพอนามย และการประเมนผลระบบการจดเกบขอมล

การปองกนและควบคมทางดานวศวกรรม ผบรหารจะตองพจารณาถงการออกแบบวางผงโรงงานและสถานทปฏบตงานและทบทวนผลกระทบทเกดขนตลอดจนปญหาสงแวดลอมในการทางาน พนทปฏบตงาน อปกรณปองกนอนตรายจดใหมเครองหมายสญลกษณและการทาสตเสน ตลอดจนการปองกนและควบคมปญหาทเกยวของกบการยทธศาสตร การยกยายและการเกบรกษาวสด และระบบการปองกนและระงบอคคภย

การสอสารระหวางบคคลในองคกร โดยมการสอสารนโยบายดานความปลอดภยในการทางานลงสการปฏบต และกาหนดใหมกจกรรมความปลอดภยทสอดรบกบนโยบาย มการฝกอบรม การสอนงาน การประเมนผลการปฏบตงาน และมระบบการเกบขอมลรายงานตางๆเกยวกบความปลอดภยในการทางาน

การประชมกลม เปนวธการหนงทจะทาใหเกดความเขาใจอนดระหวางผบงคบบญชาและผปฏบตงาน รวมถงเปนการสรางบรรยากาศการทางานเปนทมอกดวย

การสงเสรมดานความปลอดภยในการทางาน เปนการสงเสรมและสรางจตสานกดานความปลอดภยในการทางานดวยสอการประชาสมพนธรปแบบตางๆ และกจกรรมเพอสรางจตสานกความปลอดภย

การจางและการบรรจเขาตาแหนงงาน การรบพนกงานเขาทางานใหมอาจจะตองคานงถงทศนคตดานความปลอดภย สภาพรางกายทเหมาะสมกบงาน มการตรวจสขภาพกอนเขาทางาน มการปฐมนเทศและการฝกอบรมพนกงานใหม

การควบคมการจดซอ สถานประกอบกจการตองวางระบบ ขนตอน และระเบยบปฏบตในการจดซอวสดอปกรณโดยคานงถงความปลอดภยและสขภาพอนามยของผปฏบตงาน

ความปลอดภยนอกเวลาการทางาน ผปฏบตงานรวมทงครอบครวควรไดรบการกระตนให มจตสานกดานความปลอดภยอยตลอดเวลา ไมวาจะเปนความปลอดภยภายในบาน ความปลอดภยในการจราจร การทองเทยวและสถานทอน

2. การปองกนและควบคมอบตเหตและความสญเสยขณะเกดการสมผสกบอนตราย

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 163

กจกรรมการปองกนและควบคมอบต เหตและความสญเสยขณะเกดการสมผสกบอนตราย ไดแก การจดอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล ดงนนเมอผปฏบตงานตองปฏบตงานและตองสมผสกบอนตรายจาเปนตองใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เพอลดการสมผสกบพลงงานใหนอยทสดอนเปนการลดความเสยงหรอความรนแรงของการสมผสกบพลงงานนนจะไดเกดอนตรายนอยทสด และควรจดหาใหเพยงพอ เหมาะสมกบอนตรายแตละประเภท ตลอดจนมขอปฏบตในการใชมการบารงรกษาและมาตรการจงใจใหผปฏบตงานสวมใส

3. การปองกนและควบคมอบตเหตและความสญเสยภายหลงอนตรายทเกดขน การสอบสวนอบตเหตและเหตการณผดปกต ซงเปนการคนหาสาเหต

ทแทจรงของการเกดอบตเหตและเหตการณผดปกตเพอปองกนการเกดซาอก การโตตอบเหตฉกเฉน ตองมแผนฉกเฉนและจดใหมผรบผดชอบ

ในกรณทเกดภาวะฉกเฉน มการฝกอบรมขนตอนการปฏบต มการฝกซอมแผนและทบทวนบทบาทหนาทของผรบผดชอบตามแผน อนรวมถงการอพยพคน การปฐมพยาบาล การเคลอนยายวสดอปกรณ การคนหาและชวยชวต

การวเคราะหอบตเหตและอบตการณ เปนการนาขอมลจากการสอบสวนอบตเหตมาวเคราะหหาสาเหต มการกาหนดวธการแกไขปญหาและการดาเนนการแกไขปญหา แลวนาเสนอตอผบรหารเพอดาเนนการแกไขปญหา

ระบบการจดการความปลอดภยการบรหารงานความปลอดภยนน โดยทวไปแลวจะยดถอหลกการหรอ

กระบวนการบรหารงานทวไปนนเอง ซงประกอบดวย การวางแผนงาน (Planning)การจดการ (Organizing) การจดหาและพฒนาบคลากร (Staffing) การอานวยการ(Leading) และการควบคมประเมนผล (Controlling) โดยอาจสรปพอสงเขป ดงน

การวางแผนงาน (Planning) เปนการคดหรอเตรยมการลวงหนาวาจะทาอะไรบางในอนาคต ทงนจะตองคานงถงนโยบายของหนวยงานเปนหลก เพอวาแผนงานทวางขนไวนนจะไดมความสอดคลองตองกนในการดาเนนงานและใหการดาเนนงานเปนไปโดยถกตองและสมบรณ หรออาจกลาวไดวา การวางแผนนนเปนการตดสนใจวาจะทาอะไร ทาอยางไร ทาเมอไร และใครเปนผทานนเอง

การจดการ (Organizing) เปนการจดแบงสวนงาน บางครงกอาจพจารณารวมกบการปฏบตงานหรอวธการจดการดวย การจดแบงสวนงานนจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน เชน การจดแบงงานเปนฝาย สวน กรม กอง หรอแผนก โดยอาศยปรมาณงาน คณภาพของงาน หรอจดตามลกษณะของงานเฉพาะอยางกได

หามจาหนาย

164 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

นอกจากนอาจพจารณาในแงของการควบคม และอาจพจารณาในแงของหนวยงานและความรบผดชอบ เชน หนวยงานหลกหรอสายงานบงคบบญชา (Line) และหนวยงานทปรกษา หรอสายงานชวย (Staff) ทงนตองใหมการรวมมอประสานงานทกระดบทงในดานแนวนอนและแนวตงของหนวยอยางเหมาะสม

การจดหาและพฒนาบคลากร (Staffing) เปนการจดหาบคคลหรอเจาหนาทปฏบตงานใหสอดคลองกบการจดแบงหนวยงานทแบงไว โดยอาจรวมถงการคดเลอกการประเมนความสามารถ และการพฒนาบคลากร ทงน เพอใหบคคลทมความรความสามารถปฏบตงานใหเหมาะสม รวมถงการทจะเสรมสรางและธารงสมพนธภาพในการทางานของพนกงานอกดวย

การอานวยการ (Leading) จะรวมถงการควบคมงานนเทศ งานศลปะในการบรหารงาน เชน ภาวะผนา (Leadership) มนษยสมพนธ (Human relations) การจงใ จ ( Motivation) แ ล ะ ก า ร ส อ ส า ร ( Communication) เ ป น ต น อ ย า ง ไ ร ก ดการอานวยการนยงรวมถงการวนจฉยสงการทเปนหลกอนสาคญยงอยางหนงของการบรหารงาน และขนอยกบความสามารถของผบงคบบญชา

การควบคม (Controlling) เปนการปฏบตงานใหเปนไปตามแผนทกาหนดไวผบรหารหรอผจดการจะตองคอยสอดสองดแลอยเสมอวา ผลการปฏบตงานเปนเชนไรกาวหนาไปสเปาหมายทกาหนดไวมากนอยเพยงไร และจะตองทราบการปฏบตงานทกขนตอน เพอทจะสามารถแกไขสถานการณหรอปญหาตางๆ ทเกดขน และจะไมเปนผลทาใหการปฏบตงานตองเบยงเบนไปจากเดมทกาหนดไว

การกาหนดนโยบายความปลอดภยความพยายามทจะหยดยงการประสบอนตราย ทงของบรษทใหญและบรษท

เลกจะไมบงเกดผลอยางเตมท หากปราศจากนโยบายความปลอดภยทเดนชด แตกลบจะมอปสรรคทจะขดขวางการดาเนนงาน ดงนน หากฝายบรหารปรารถนาทจะเหนความสาเรจของการดาเนนงานดานความปลอดภย จงจาเปนจะตองกาหนดนโยบายความปลอดภยขน ซงนโยบายจะเปนเครองชเจตนารมณของฝายบรหารเกยวกบความปลอดภยและสขภาพอนามยในการทางาน ในกรณทสถานประกอบกจการมคณะกรรมการความปลอดภย ผบรหารกควรไดนานโยบายดงกลาวเขาส ทประชมคณะกรรมการความปลอดภย เพอพจารณารวมกน นโยบาย ทเหนชอบรวมกนแลวผบรหารสงสดจะตองลงนามกอนเผยแพรไปสแตละหนวยงานในองคกรตอไปโดยทวไปนโยบายความปลอดภย จะประกอบดวยขอความท (1) เปนปรชญาของบรษทเกยวกบ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 165

ความปลอดภย (2) ระบความรบผดชอบของบคลากรทกระดบของบรษท และ (3)กาหนดหรอชแนวทางการดาเนนงานเพอใหบรรลเปาหมาย

นโยบายความปลอดภย จะตองกะทดรด ใชภาษาทเขาใจงาย มความชดเจนและสามารถนาไปปฏบตได นอกจากนควรไดมการปรบปรงใหเหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ

การมอบหมายความรบผดชอบดานความปลอดภยผบรหารระดบสงเปนผทมความรบผดชอบสงสด โดยปกตแลวจะตองมอบหมาย

อานาจและความรบผดชอบเกยวกบความปลอดภยในการทางานลงไปยงผบรหารทกระดบอยางเปนลายลกษณอกษรโดยเฉพาะอยางยงผบรหารระดบลางหรอระดบปฏบตการ เชน หวหนาผควบคมงานหรอหวหนาแผนก เปนตน หวหนาผควบคมงานเปนกญแจสาคญของโครงการความปลอดภย เพราะหวหนาผควบคมงานเปนผทใกลชดกบพนกงานมากทสด สาหรบเจาหนาทความปลอดภยจะปฏบตงานอยในลกษณะชวยในการบรหารนโยบาย เปนทปรกษา สนบสนน และชวยเหลอทางวชาการ รวมทงชวยในการฝกอบรม และสนบสนนทางดานเครองมอ และวสดอปกรณทเหมาะสม

การมอบหมายอานาจและความรบผดชอบเกยวกบความปลอดภยในการทางานในระดบตางๆ มดงน

1. ผจดการระดบสงและวศวกร (โรงงาน/ฝาย) มหนาทและความรบผดชอบดงน

เปนประธานคณะกรรมการความปลอดภยของโรงงาน/ฝาย รบผดชอบในความปลอดภยของผปฏบตงานทกคน วางแผนและกาหนดเปาหมายความปลอดภย สงเสรมและสนบสนนการดาเนนงานดานความปลอดภย ดแลใหมการปฏบตตามกฎระเบยบดานความปลอดภย สงการและมอบหมายใหผใตบงคบบญชาเอาใจใสเรองความปลอดภย

ในการทางานและตดตามผลการดาเนนงานอยตลอดเวลา ปฏบตตนใหเปนตวอยางทดในเรองความปลอดภยในการทางาน

2. ผจดการระดบกลางและเจาหนาทความปลอดภย มหนาทความรบผดชอบดงน

หามจาหนาย

166 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

นานโยบายไปสการปฏบตใหเปนรปธรรม วางแผนดาเนนงานดานความปลอดภยในสวนงานทรบผดชอบ กาหนดวธการทางานทปลอดภย สงการใหผใตบงคบบญชาสอดสองดแลใหพนกงานปฏบตงานอยาง

ปลอดภย จดใหมการฝกอบรมแกพนกงาน เพอใหเกดความรและทศนคตท

ถกตองในเรองความปลอดภยในการทางาน วเคราะหสาเหตทเกดขนและสงการแกไขทนท จดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลตามลกษณะงานใหแก

พนกงาน ปฏบตตนใหเปนตวอยางทดในเรองความปลอดภยในการทางาน

3. พนกงานทวไปพนกงานทกคนในสถานประกอบการ เปนผทเกยวของโดยตรงกบการเกด

อบตภยและไดรบผลจากอบตภยนน ดงนน พนกงานแตละคนจงตองมหนาทความรบผดชอบเกยวกบความปลอดภยในการทางานดงน

พนกงานระดบปฏบตการ ควรใหความสนใจในการเขามสวนรวมในงานความปลอดภย โดยสมครเพอเขารบการคดเลอกเปนผแทนลกจางระดบปฏบตการในคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานทกฎหมายกาหนด

พนกงานทกคนตองทางานดวยความสานกถงความปลอดภยอยเสมอทงของตนเองและผอน

พนกงานทกคนตองรายงานสภาพการทางานทไมปลอดภย และอปกรณปองกนภยชารดเสยหาย ตอผบงคบบญชาหรอผทเกยวของ

พนกงานทกคนตองเอาใจใส สนใจและปฏบตตามกฎขอบงคบในการทางานอยางปลอดภยอยเสมอ

พนกงานทกคนตองใหความรวมมอกบบรษทเกยวกบขอปฏบตใหเกดความปลอดภยในการทางาน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 167

เมอพนกงานมขอคดเหนเกยวกบความปลอดภยใหเสนอผบงคบบญชาหรอผเกยวของ

พนกงานทกคนตองไมเสยงตองานทยงไมเขาใจหรอไมแนใจวาทาอยางไร จงจะปลอดภย

พนกงานทกคนตองใชอปกรณปองกนภยทบรษทจดใหและแตงกายใหรดกมเหมาะสมกบงานตลอดระยะเวลาปฏบตงาน

4. คณะกรรมการความปลอดภยกระทรวงแรงงาน ไดออกประกาศเรอง คณะกรรมการความปลอดภย

อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน บงคบใหสถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 50 คนขนไป แตงตงคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานขน โดยใหมองคประกอบของคณะกรรมการเปนทวภาคคอ มผแทนระดบบงคบบญชา (ฝายบรหาร) และผแทนลกจางระดบปฏบตการ(พนกงาน) ในสดสวนทเทากน โดยใหนายจางหรอผแทนนายจางเปนประธานคณะกรรมการ และเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน (จป.) เปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการ

หนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการความปลอดภย ประชมคณะกรรมการอยางนอยเดอนละ 1 ครง รบฟงนโยบาย แนวทางการดาเนนงานหนาทความรบผดชอบ และ

ขอกาหนด ทจกตองปฏบตจากนายจางในการประชมคณะกรรมการครงแรก องคประชมตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนง โดยตองมกรรมการ

ซงเปนผแทนลกจางระดบบงคบบญชา และผแทนลกจางระดบปฏบตการ เขารวมประชมดวยทกครง

เสนอมต รายงานการประชมหรอขอเสนอของคณะกรรมการตอนายจางภายใน 7 วน นบแตวนทประชมมมต เพอใหนายจางดาเนนการแกไข

สารวจความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานอยางนอย เดอนละ 1 ครง

สงเสรมและสนบสนนกจกรรมดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานของสถานประกอบกจการ

หามจาหนาย

168 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รายงาน เสนอแนะตอนายจางเกยวกบมาตรการหรอแนวทางแกไขปรบปรงเพอใหมการปฏบตตามกฎหมายความปลอดภยในการทางานอยางถกตอง รวมทงมาตรการทางานทปลอดภยสาหรบลกจาง ผรบเหมา และบคคลภายนอกทเขามาปฏบตงานหรอเขามาใชบรการในสถานประกอบกจการ

กาหนดระเบยบดานความปลอดภย มาตรฐานความปลอดภยในการทางานของสถานประกอบกจการเพอเสนอตอนายจาง

จดทานโยบาย แผนงานประจาป โครงการ หรอกจกรรมความปลอดภยอาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน รวมทงความปลอดภยนอกงาน เพอปองกนและลดการเกดอบตเหต การประสบอนตราย หรอการเจบปวยอนเนองจากการทางาน หรอความไมปลอดภยในการทางาน เพอนาเสนอตอนายจาง

จดทาโครงการหรอแผนการฝกอบรมเกยวกบความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน รวมถงการอบรมเกยวกบบทบาทหนาทความรบผดชอบในดานความปลอดภยของลกจาง หวหนางาน ผบรหาร นายจางและบคลากรทกระดบ เพอนาเสนอตอนายจาง

ตดตามผลความคบหนาเรองทเสนอนายจาง รายงานผลการปฏบตงานประจาป ปญหาและอปสรรคและเสนอแนะในการ

ปฏบตหนาทของคณะกรรมการ เมอปฏบตหนาทครบหนงป เพอนาเสนอตอนายจาง ปฏบตหนาทเกยวกบความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมใน

การทางานอน ตามทนายจางมอบหมาย ประชมคณะกรรมการ ตามทนายจางเรยกประชม กรณทมอบตเหต อคคภย

การระเบด หรอการรวไหลของสารเคมทเกดขน เพอดาเนนการชวยเหลอ และเสนอแนวทางปองกนแกไขตอนายจางโดยไมชกชาหา

มจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 169

การปองกนและการควบคมอนตราย

o การปองกนและควบคมอนตรายจากเครองจกร

อบตเหตทเกดขนจากเครองจกรนนสวนใหญคอนขางรายแรง อาจถงขนสญเสยอวยวะ การหาสาเหตหลกๆของการเกดอบตเหตจากเครองจกร และดาเนนการปองกนทตนเหตของอนตรายควบคไปกบการปฏบตงานทปลอดภยจะปองกนอบตเหตและความสญเสยได

สาเหตของอบตเหตจากเครองจกรอบตเหตทเกดขนจากเครองจกรนนสวนใหญคอนขางรายแรง อาจถงขนสญเสย

นว มอ หรอแขน อนเปนผลใหผบาดเจบตองพการไปตลอดชวต สาเหตหลกๆ ของการเกดอบตเหต ไดแก

เครองจกรไมมเซฟการดทเหมาะสม เครองจกรบางเครองมจดทนาจะเกดอนตราย แตนายจางกมไดมการตดตงเซฟการดใหเหมาะสม เชน เครองปมโลหะเครองจกรบางเครองไดมการตดตงเซฟการดเฉพาะดานทคดวาพนกงานหรอผเกยวของจะไปสมผสหรอทางานใกล แตอกดานหนงไมมเซฟการดทาใหชางซอมบารงทเขาไปซอมไดรบอนตรายอยเสมอ นอกจากนเครองจกรบางเครองไดตดตงเซฟการดไวเรยบรอย แตปรากฏวารตะแกรงของเซฟการดนน โตเกนไปบางทาใหนวมอลอดผานเขาไปได

มการถอดเซฟการดออกเพอซอมบารงเมอเสรจแลวมไดใสการดกลบเขาทเดม

มการปลอยปละละเลยใหสวนอนตรายของเครองจกรทอยในทสงไมจาเปนตองมเซฟการด ซงนบไดวาเปนความคดและความเขาใจทไมถกตอง

พนกงานขาดทศนคตความปลอดภย ไมปฏบตตามกฎระเบยบในเรองทเกยวกบการทางานกบเครองจกร มการกระทาทเสยงอนตราย

พนกงานขาดการฝกอบรมการทางานกบเครองจกรอยางเหมาะสมและปลอดภย กอใหเกดการทางานแบบลองผดลองถก

การปองกนอนตรายจากเครองจกร หรอเรยกวา การทาเซฟการดของเครองจกร กคอ การออกแบบหรอหามาตรการปองกนไมใหม อนตรายเกดขนการออกแบบ การสราง การตดตง และการบารงรกษาการดทดจะปองกนจดอนตรายของเครองจกรได แตอยางไรกตามเครองจกรทไมมการดหรอมแตไมเหมาะสมหรอไมเพยงพอ แมวาจะมการใชมาเปนเวลานานแลวแตยงไมเคยมอบตเหตเกดขนเลย กไมได

หามจาหนาย

170 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

หมายความวาเครองจกรนนจะไมเปนอนตราย เพยงแตผปฏบตงานอาศยความชานาญหรอทางานดวยความระมดระวงเทานน นบวาเปนการกระทาทเสยงอนตรายมาก เพราะแมวาผปฏบตงานมความระมดระวงมากเพยงใดกตาม บางครงกอาจผดพลาดได ดงนนจงตองมการทาการดเครองจกรใหถกตองและเหมาะสมทสด ลกษณะของการดทดควรจะมลกษณะ ดงน

เปนการปองกนอนตรายทตนเหต เปนการปองกนมใหสวนของรางกายเขาใกลเขตอนตราย ในบางครง

การควบคมหรอตดการสงกาลงของเครองจกรในทนททนใด อาจทาไมไดหรออาจกอความเสยหายแกระบบการทางานของเครองจกรโดยสวนรวม ดงนน การตอเตมบางสวนเขาไปแลวปองกนอนตรายได จงเปนทางเลอกทดสาหรบการปองกนอนตราย

ใหความสะดวกแกผทางานไดเชนเดยวกบทไมไดใสการดปองกน การดทด ไมควรรบกวนตอการทางานของผปฏบตงาน ไมวาจะเปนการมอง การจบชนงานการควบคมการทางาน และการตรวจสอบขนาดงาน

การดทดตองไมขดขวางการผลต การดควรเหมาะสมกบงานและเครองจกร การดควรมลกษณะตดมากบเครอง การดทตดตงแลวควรงายตอการตรวจและการซอมเครองจกร การดควรทนทานตอการใชงานปกตไดดและงายตอการบารงรกษา

การจดทาเซฟการดของกลไกทกอใหเกดอนตรายกลไกการทางานของเครองจกรทเปนเหตใหเกดอนตรายและจาเปนตองมเซฟ

การดนนอาจแบงไดดงน1. กลไกประเภททมการหมน การทางานกบเครองมอประเภททมสวนหมน

ตงแตสองสวนขนไป ไมวาจะสมผสกนหรอหางกน หรอหมนสวนทางกนกตามจะมจดอนตรายเกดขนไดจากการหนบ ตวอยางทเหนไดงายๆ คอ เครองรดโซและเฟองสายพานและมเล (pulley) รอกตางๆ และเฟองขบตางๆ เพลา เปนตน ไมวาอยในแนวตงหรอแนวนอนสวนทโผลออกมาเพยงเลกนอยอาจพนและดงเอาเสนผม ผากนเปอน แขนเสอ ชายเสอของผเขาใกลและกอใหเกดอนตรายได ดงนน สวนทหมนของเครองจกร เชน เพลา มเล ลอชวยแรง (flywheel) เกยร สายพาน คลทช หรอระบบการสงถายพลงงานแบบหนงแบบใดกตาม จงควรจะตดตงอยในททซงไมควรมคนผานเขาไป

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 171

ในบรเวณนนบอยๆ ยกเวนผทจะเขาไปบารงรกษาหรอตรวจตราตามความจาเปน และควรจะมการตดตงเซฟการดไวดวย

รปท 14.7 การดของสวนทมการหมนทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

รปท 14.8 การดของสวนทมการหมนทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

หามจาหนาย

172 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

2. กลไกประเภททมการตดหรอเฉอน เชน เครองตดแบบกโยตน เครองเลอยเครองบด เครองปาด เครองเจยระไน ฯลฯ

รปท 14.9 เซฟการดสาหรบเครองตดทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

เลอยวงกลมตดตงกบท ควรมเซฟการดแบบฝาครอบใบเลอยซงคลมฟนเลอยอยตลอดเวลา และสามารถปรบระยะเปด-ปด ทชองใหวตถทตองการเลอยผานไดตามความหนาบางโดยอตโนมต และควรออกแบบใหสามารถปองกนวตถกระเดนยอนมาสผใชเครองไดดวย

เลอยวงกลมประเภททเปลยนมมตดและเลอยขน-ลงไปมาได จะตองมเซฟการดปดสวนบนทงหมดของเลอยไวตลอดเวลา สวนฝาครอบใบเลอยนนควรปรบระยะเปด-ปดไดเองเชนเดยวกน

เลอยเสน ควรมเซฟการดปดดานฟนเลอย และควรเปนประเภททสามารถปองกนวตถกระเดนยอนมาสผใชเครอง

เครองตด หรอ เครองบด หรอเครองเฉอนประเภทตางๆ ตองมเซฟการดประเภททสามารถปดฟนหรอคมมด ไมใหมอผใชเครองมโอกาสเขาใกลสวนนนไดโดยเดดขาด ในขณะทเครองกาลงทางาน ซงเครองปองกนนจะตองสามารถปรบระยะเปด-ปดไดตามความหนาของวตถทตดโดยอตโนมต และควรจะเปนประเภทโปรงทใหผใชเครองมองเหนการตดไดชดเจนดวย

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 173

เครองเจยระไน จะตองมเซฟการดทแขงแรง เพราะไมเพยงแตปองกนมอของผใชเครองและปองกนเศษวสดกระเดนเทานน ยงตองสามารถปองกนอนตรายจากสวนของเครองเจยระไนบน แตก กระเดนไดดวย เนองจากเครองเจยระไนนเปนเครองทมกจะมผซงใชไมเปนมาใชงานเสมอๆ อนตรายจงเกดขนไดบอยมาก การตดตงเครองเจยระไนตองแขงแรงแนนหนา ฝาครอบจานเจยระไนควรเปนเหลกสามารถปองกนการกระเดนของเศษวสดไดอยางมประสทธภาพ ผใชควรมอปกรณคมครองความปลอดภยทเหมาะสม เชน แวนตานรภย หรอหนากาก หรออปกรณปองกนฝน

เครองขด จะตองมฝาครอบสาหรบดดฝนและเศษวสดทขดออกมาไดอยางมประสทธภาพเพราะนอกจากเปนการปองกนผใชแลว ยงปองกนฝน หรอเศษวสดดงกลาวกระจายออกสบรรยากาศไดดวย

3. กลไกประเภท ท มการ บบหรอหนบ เซฟการ ดส าหรบ เคร อง มอประเภทน บางชนดอาจใชแบบฝาครอบปองกนได แตบางชนดไมอาจทาเชนนนได เชนเครองรดตางๆ ซงจะมเครองกนปองกนเฉพาะจดทสมผสเพอไมใหนวมอของผใชเขาไปได และควรมระบบบงคบใหเครองหยดทนทโดยอตโนมตเมอมสงอนเขาในจดทสมผสหรอหนบนนๆ

รปท 14.10 การดของจดหนบทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

หามจาหนาย

174 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

4. กลไกประเภทสกร อนตรายของกลไกประเภทสกรกคลายคลงกบประเภททมการหนบ ตางกนกเพยงแตประเภท สกรนนมชนสวนหมนกบชนสวนทไมหมนหรอตดตงอยกบท เชน เครองบดตางๆ เครองผสมตางๆ หรอเครองสงวตถโดยใชสกร เปนตน

เซฟการดสาหรบเครองสงวตถดวยสกรนนอาจออกแบบใหสามารถปองกนสวนใดสวนหนงของรางกายเขาใกลเครองจกรทมการเคลอนหรอหมน เชน แบบฝาครอบหรอแบบตะแกรงกน หรอถาหากตองมชองสาหรบปอนวตถกควรใหสามารถปรบขนาดของชองไดตามลกษณะ รปราง และขนาดของวตถทปอนนนได

สาหรบเครองบดหรอเครองผสม โดยปกตมกจะใชฝาปดหรอฝาครอบ แบบทเมอเปดฝาครอบเครองจะหยดทางานทนทโดยอตโนมตและเครองจะไมทางานจนกวาจะผดฝาครอบใหเรยบรอย

รปท 14.11 การดของกลไกประเภทสกรทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

ความปลอดภยเกยวกบหมอนา (Steam boiler)หมอนา หมายถง ภาชนะปด (closed vessel) ทใชผลตไอนาทมความดนสง

กวาบรรยากาศโดยใชความรอนจากเชอเพลง หรอไฟฟา หรอแมแตพลงงานนวเคลยร

ประโยชนของไอนาเราใชประโยชนของไอนาในการทาความรอนใหแกบานในฤดหนาวในหลายทวป

รวมทงใชในอตสาหกรรมการผลตตางๆ เราสามารถแบงประโยชนได 2 ลกษณะ คอ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 175

1. ใชความรอน โดยใชไอนาทมอณหภมสงในการทาอาหารใหสก นงฆาเชอ อบไม ซกผา

2. ใชความดน สวนมากจะใชไอรอนยงยวด (superheated steam) ไปขบกงหนเพอผลตไฟฟา (steam turbines) แตในสมยกอนใชความดนจากไอไมสงมากนกขบลกสบในเครองจกรไอนา ในโรงส โรงเลอยไม ฯลฯ

อปกรณความปลอดภยของหมอนาตามมาตรฐานโดยทวไป หมอนาทกเครองตองมอปกรณประกอบพนฐานท

สาคญเพอชวยควบคมความปลอดภย ไดแก1. ลนนรภย (safety valve) ถอเปนอปกรณความปลอดภยทสาคญ

ชนหนง ทาหนาทระบายหรอลดความดนไอนาทสงเกนกาหนด เพอปองกนไมใหหมอนาระเบด ตดตงบรเวณสวนบนสดของตวหมอนาตรงสวนทเปนไอเทานน

2. มาตรวดความดน (pressure gauge) ทาหนาทบอกหรอแสดงระดบความดนของไอนาภายในหมอนา

3. มาตรวดระดบนา เปนตวบอกระดบนาภายในหมอนา ทาใหผควบคมสามารถทราบระดบนาทถกตองวาปกตหรอแหง ซงหากผดพลาดอาจเกดการระเบดได

4. ชดควบคมระดบนา (water level control) ทาหนาทควบคมระดบนาภายในหมอนาใหคงทสมาเสมอ โดยทางานในการควบคมตดตอวงจรไฟฟาอตโนมต ใหมการสบนาเขาหมอนาใหอยในระดบทเหมาะสมตลอดเวลา รวมทงตดระบบจายเชอเพลงในกรณนาแหงเพอปองกนการระเบด

5. สวทชควบคมความดน ทาหนาทตดตอเชอเพลงเพอรกษาความดนใหไดตามตองการ

6. เครองสบนา (feed water pump) ทาหนาทสบนาสงเขาหมอนาโดยรบสญญาณไฟฟาจากชดควบคมระดบ เพอรกษาระดบนาใหอยในภาวะปกตในการใชงานไดตามทตองการ

7. ลนระบายนากนหมอ (bottom blow down valve) ทาหนาทเปนทางระบายความเขมขน หรอสงสกปรก ตะกอน ออกไปจากภายในหมอนา ในกรณฉกเฉนสามารถเปดระบายความดนในกรณลนนรภยไมทางาน

การตรวจสอบและการทดสอบ การตรวจสอบรายวน เปนหนาทของผควบคมตองดาเนนการ ทงกอน

เดนเครอง ระหวางเดนเครอง และหลงจากการใชงาน โดยมแบบฟอรมเปนหลกฐาน

หามจาหนาย

176 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รายวน เวลา บคคล ระบบตางๆ เชน ความดน เชอเพลง อากาศเผาไหม ระบบควบคมอตโนมต ฯลฯ

การตรวจสอบรายเดอน อาจรวมถงการบารงรกษาและทาความสะอาดในหมอนาดวย

การตรวจสอบรายปตองมการตรวจทดสอบทกป โดยเฉพาะอปกรณสาคญตางๆ ตลอดจนสภาพภายใน ภายนอก พรอมอดนาทดสอบเพอดความแขงแรงทงหมดนตองมวศวกรเครองกลรบรองผลดวย

สรปสาเหตททาใหหมอนาระเบด1) สาเหตจากการสราง

ใช เหลกผดประเภท ไมไดมาตรฐานตามหลกวศวกรรมกาหนดเชน ถาเปนมาตรฐานอเมรกาตองใช Carbon-Silicon No. ASTM A212

ขนาดความหนาของเหลกไมเพยงพอ ทาใหไมสามารถทนความดนไดตามทคานวณออกแบบได

ชนดของลวดเชอมทใชเกรดตาไป ไมเหมาะสมกบเหลกททาหมอนาทาใหประสทธภาพรอยตอแนวเชอมตา

การเชอมตอไมดผเชอมไมมประสบการณเพยงพอ ทาใหเกดจดออนตามแนวเชอม ทงยงไมมการตรวจสอบความแขงแรงแนวเชอมและโพรงอากาศจากแนวเชอมเชน ใชเครองเอกซเรยแนวเชอม

เกดรอยราวระหวางแนวเชอมหรอตามเนอเหลก อนเนองมาจากความเครยด (Stress) ระหวางการเชอม เพราะหลงจากการเชอมแลวไมได ทาการอบเพอลดคลายความเครยดของเนอเหลกหรอแนวเชอมตอ

ผผลตไมมความร ไมไดมการออกแบบคานวณตามหลกวศวกรรม และขาดเทคนคในการสรางหมอนา

2) สาเหตจากการใชงาน ปลอยใหนาภายในหมอนามความเขมขนของสารละลายทเจอปนอยใน

หมอนา สงเกนไป มกาซเจอปนเขาไปในหมอนามากเกนไป เชน กาซออกซเจนและ

คารบอนไดออกไซด เปนตน ทาใหเหลกเกดการผกรอน สภาพนาทปอนเขาหมอนามคา พเอช (pH) ตาเกนไป นาจะเปนกรดทา

ใหเกดการกดกรอนเนอเหลก

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 177

ลนนรภยใชไมถกขนาด เลกเกนไป ทาใหไอนาระบายออกไมทน และไมเคยมการทดสอบหรอปรบระดบ ความดนเปดสงเกนกาหนด

เครองสบนาเขาหมอนาชารด หรอความดนของเครองสบนาตาเกนไปนาไมสามารถเขาหมอนาไดทาใหนาแหง

อปกรณควบคมความปลอดภยชารด เชน ชดควบคมระดบนา ลนนรภยและชดควบคมความดน เปนตน

สภาพภายในหมอนามตะกรนหนามาก และเหลกเกดการผกรอนเนองจากการใชงานมากเกนกาลง หรอไมมการบารงรกษา

เกดกรณนาแหง หรอความดนสงมาก แลวแกไขไมได หรอแกไขไมถกตอง

3) สาเหตจากผควบคม ไมมความรและประสบการณในการควบคมหรอแกไขปญหาในกรณเกด

ปญหาฉกเฉนขน เชน นาแหง และความดนฉกเฉน เปนตน ไมไดมการตรวจสอบระบบควบคมความปลอดภยของหมอนาเลย ไมเอาใจใสดแลสภาพนาทปอนเขาหมอนา โดยไมไดปรบสภาพนาใหได

ตามกาหนดสมาเสมอ เชน การลางเครองกรองนา และการเตมสารเคมทเหมาะสมใหไดมาตรฐานกาหนด

ละเลยไมเอาใจใสดแลหมอนาในขณะทกาลงเดนเครอง และไมไดมการตรวจสอบกอนเดนเครองใชงานหรอการตรวจสอบตามระยะเวลา เชน ตรวจสอบรายวน รายสปดาห เปนตน หรอตรวจสอบตามทบรษทผสรางกาหนดให

4) สาเหตจากนายจาง จางผ ควบคม ท ม คณสมบต ไม ถกตองตามกฎหมายกาหนดหรอ

ไมมประสบการณ เนองจากเสยคาแรงถกกวา ไมยอมใหมการหยดเพอการตรวจสอบความปลอดภยในการใชงานตาม

กาหนดระยะเวลาเนองจากเกรงจะทาใหผลผลตนอยลง ไมยอมใหเปลยนหรอซอมแซมอปกรณหมอนาในกรณทผควบคมหมอนา

แจงใหทราบถงอาการผดปกต ซอหมอนาเกามอายการใชงานมานาน หรอชนดราคาถก ไมไดมาตรฐาน

มาใชงาน

หามจาหนาย

178 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

5) สาเหตจากวศวกรผตรวจสอบ ขาดความรความชานาญเฉพาะดานหมอนา หรอระบบถงความดนท

เกยวของ มไดทาการตรวจสอบอยางถกตองตามมาตรฐานทางวศวกรรมกาหนด วศวกรผตรวจสอบคานงถงผลประโยชนทางธรกจมากกวาความปลอดภย

และจรรยาบรรณในวชาชพของตวเอง โดยมไดลงมอทาการตรวจสอบจรง หรอเกดความผดพลาด

o การปองกนและควบคมอนตรายจากไฟฟา

อนตรายจากไฟฟาอาจกอใหเกดความสญเสยได ทงชวตและทรพยสนทงจากการใชไฟฟาและการทางานกบไฟฟา จงตองมความระมดระวงและมความรทจะปองกนอนตรายทอาจเกดขน การปองกนอนตรายจะตองทราบลกษณะของการเกดอนตรายและแนวทางการปองกน จงจะสามารถปองกนไดอยางเหมาะสม

ในบทน มจดประสงคใหทราบในหลกการของอนตรายจากไฟฟ าและแนวทางการปองกนทเหมาะสมสาหรบวศวกรทกสาขารวมทงผททางานเกยวของกบไฟฟาเพอใชเปนแนวทางในการบรหารจดการใหงานทเกยวของกบวศวกรรมไฟฟามความปลอดภย แตเนองจากไฟฟามอนตรายสงและมองไมเหน ดงนนในการปฏบตงานและการประยกตใชแนวทางการปองกนจะตองดาเนนการโดยบคคลทมความรความชานาญอยางแทจรงเทานน

1. อนตรายจากไฟฟาและการปองกนลกษณะของอนตรายจากไฟฟาแบงไดดงน

1. ไฟฟาดด (electric shock)2. ประกายไฟจากอารก (arc flash)3. การระเบดจากอารก (arc blast)

1.1 ไฟฟาดด (Electric Shock)ไฟฟาดด เกดกบบคคลหรอสงมชวตอน ไฟฟาดดคอการทกระแสไฟฟาไหลผาน

รางกายซงเปนอนตราย กระแสไฟฟาจะไหลผานรางกายไดจะตองเปนการไหลครบวงจรนนคอกระแสไฟฟาจะไหลเขารางกายและไหลกลบไปยงแหลงกาเนดได สวนของรางกายทกระแสไฟฟาไหลเขาและออกจะเปนแผลหรอจดทมองเหนได ขนาดของแผลหรอจดท

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 179

กระแสไหลเขาและออกนนขนอยกบขนาดของแรงดนและกระแสทไหลผานจดนนรวมทงระยะเวลาทกระแสไฟฟาไหลผานรางกายดวย แผลจากไฟฟาจะมลกษณะไหมเซลลตาย และรกษาใหหายไดยาก

ผทถกไฟดดจะมอาการอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง คอหวใจเตนผดปกตจนถงหยดเตนระบบประสาทและกลามเนอทางานผดปกต เชน เกดการกระตก หรอสะบดอยางแรง อาการทเรยกวาไฟฟาดดนมาจากอาการทระบบประสาทไมสามารถสงงานใหกลามเนอทางานได เชน ไมสามารถสงใหมอปลอยหรอคลายออกจากการจบตองสวนทมกระแสไฟฟา หรอไมสามารถสงใหกาวเทาหนจากพนบรเวณทมกระแสไฟฟารวไหล เปนตน อาการเหลานเปนอาการทคลายกบถกไฟฟาดดใหอยกบท เราจงเรยกอาการนวา “ไฟฟาดดหรอไฟดด” ปจจยความรนแรงประกอบดวยปรมาณกระแสทไหลผานรางกาย ระยะเวลาทกระแสไหลผาน และเสนทางการไหลของกระแสทผานรางกาย

หลกการปองกนอนตรายจากไฟฟาดดเนองจากไฟฟาดดเกดจากรางกายสมผสสวนทมไฟฟา แบงลกษณะการสมผสได

เปน 2 แบบ การปองกนจงปองกนตามลกษณะการสมผสดงนก. การสมผสโดยตรง (direct contact) คอการทรางกายสมผสกบสวนท

ในสภาพปกตมแรงดนไฟฟาอยแลวเชน สมผสบสบารทเปดโลง โดยเทายนบนดนทาใหมกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย เปนการไหลครบวงจรทางไฟฟา อนตรายลกษณะนมกเกดจากการทางานกบไฟฟา หรอทางานใกลสวนทมไฟฟาแตกอาจเกดกบผทใชไฟฟาได เชนสมผสกบสายไฟฟาทฉนวนชารด เปนตน ผทมหนาทเกยวของจะตองคนหาวาในสภาพของการใชไฟฟาหรอการทางานกบไฟฟานน มโอกาสทจะเกดอนตรายไดในลกษณะใดหรอไม ซงจะตองปองกนไวกอนดวยวธการทเหมาะสม

หมายเหต ผทมหนาทเกยวของปกตคอบคคลทมคณสมบต ซงกคอบคคลทมความรเปนอยางดถงอนตรายทอาจเกดขนและรถงวธการปองกนทเหมาะสม

ตามตวอยางในรปท 14.12 เปนการสมผสกบบสบารเปลอยซงเปนสวนทโดยปกตมไฟฟาอยแลว การปองกนจงเปนการปองกนไมใหสมผสกบสวนทมไฟฟา เชนการหมฉนวน หรอมทกน เปนตน

หามจาหนาย

180 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รปท 14.12 ตวอยางการสมผสโดยตรงทมา: หนงสอคมอความปลอดภยในการทางานกบไฟฟา: ลอชย ทองนล

หลกการปองกนอนตรายจากการสมผสโดยตรง การปองกนการสมผสโดยตรงเปนการปองกนเบองตนทจะตองปฏบตซงทาไดหลายวธโดยอาจจะเลอกวธใดวธหนงหรอหลายวธประกอบกนกไดตามความเหมาะสม ตวอยางการปองกนมดงน

- หมฉนวนสวนทมไฟฟา เชน การหมฉนวนสายไฟฟา- ปองกนโดยมสงกนหรอต เชน ตหรอแผงสวตช- ปองกนโดยมสงทกดขวาง เหมาะสาหรบอปกรณไฟฟาขนาดใหญ

เชน รวของลานหมอแปลง- ปองกนดวยระยะหาง เชน ยกใหอยในระยะทเออมไมถง หรอตดตง

สายบนเสาไฟฟา เปนตน- ใช อ ปกรณ ค มครองคว ามปลอดภ ยส วนบ คคล (personnel

protective equipment, PPE) เมอตองทางานกบไฟฟา ขณะทมไฟ เชน อปกรณหมฉนวนยางรวมทงถงมอยางทใช รวมกบถงมอหนง แขนเสอยาง ผาหมยาง และเครองมอหมฉนวน เปนตน

- ใชเครองตดไฟรวเปนการปองกนเสรม- ใชเครองใชทมแรงดนตาทไมเกน 50 V. โดยตอผานหมอแปลงชนด

แยกขดลวด

หมายเหต เครองตดไฟรวใหใชเปนอปกรณปองกนเสรมเทานน (เพมเตมจากวธปองกนหลก) ซงตองมการปองกนหลกกอนเนองจากเครองตดไฟรวอาจชารดไดระหวางการใชงาน เมอชารดกจะไมสามารถปองกนได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 181

ข. การสมผสโดยออม (indirect contact) คอการสมผสสวนของอปกรณไฟฟาทปกตจะไมมไฟสามารถสมผสไดโดยไมมอนตราย แตอาจมไฟไดเมอเครองใชไฟฟารวหรอชารด เชน สวนโครงโลหะของมอเตอรไฟฟา โครงโลหะของหมอหงขาวไฟฟาและตเยน เปนตน เมอสมผสจะมกระแสไฟฟาไหลผานรางกายลงดนครบวงจรทางไฟฟาอนตรายลกษณะนมกเกดจากการสมผสกบอปกรณไฟฟาทปกตสมผสเปนประจา เชนเครองจกร มอเตอร ตเยน และเครองซกผา เปนตนและเนองจากปกตสามารถสมผสไดโดยไมมอนตราย ผสมผสจะขาดความระมดระวงจงมอนตรายสง

รปท 14.13 ตวอยางการสมผสโดยออมเนองจากไฟรวทตเยนทมา: หนงสอคมอความปลอดภยในการทางานกบไฟฟา: ลอชย ทองนล

ผทมหนาทเกยวของ (ปกตคอบคคลทมคณสมบต) จะตองคนหาวาในสภาพของการใชไฟฟาหรอการทางานกบไฟฟานน มโอกาสทจะเกดอนตรายไดในลกษณะใดซงจะตองปองกนไวกอนดวยวธการทเหมาะสม

หลกการปองกนอนตรายจากการสมผสโดยออมตวอยางการปองกนมดงน- มการตอลงดนเปลอกหมทเปนตวนาและมเครองปลดวงจรอตโนมต ซง

จะเลอกใชเปนวธแรก(ดรายละเอยดเพมเตมเรองระบบสายดน)- เลอกใชเครองใชไฟฟาชนดฉนวน 2 ชน หรอประเภท II (double

insulation)- ใชเครองตดไฟรวเปนการปองกนเสรม- ใชเครองใชทมแรงดนตาทไมเกน 50 V. โดยตอผานหมอแปลงชนดแยก

ขดลวด

หามจาหนาย

182 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การปองกนแตละวธมรายละเอยดมาก ผใชงานจะตองศกษารายละเอยดใหเขาใจอยางชดเจนและปฏบตใหถกตองจงตองดาเนนการโดยผทความรความชานาญเทานน มฉะนนอาจเกดอนตรายมากกวาผลการปองกนทจะไดรบ

ในการใชไฟฟาและการทางานกบไฟฟานน มโอกาสทจะเกดอนตรายไดทงจากการสมผสโดยตรงและสมผสโดยออม ผทมหนาทเกยวของจะตองคนหาวาอนตรายจะเกดไดอยางไรซงตองหาวธปองกนไวกอนตามทกลาวขางตน

1.2 ประกายไฟจากอารก (Arc Blast)อารกมพลงงานสงพอทจะทาอนตรายตอชวตและทรพยสนไดเชนกน อารกม

ความรอนสงมากจนละลายวตถได ความรอน ไอของโลหะทหลอมละลาย และแสงจาเปนอนตรายตอทงบคคลและทรพยสน

อารก อารกหรอประกายไฟเกดขนเมอมกระแสและกาลงไฟฟาสง เปนการปลอยไฟฟาออกสอากาศออกมาเปนแสง ซงเกดขนเมอมแรงดนไฟฟาสงตกครอมชองวางระหวางตวนามคาสงเกนคาความคงทนของไดอเลกทรก (dielectric strength)ของอากาศ และมกระแสไฟฟาไหลผานอากาศ แรงดนสงเกนอาจเกดจากฟาผา จากการสบ-ปลดสวตชและจากการชารดของอปกรณเนองจากการใชงานไมถกตอง เปนตน

1.3 การระเบดจากอารก (Arc Blast)การเกดระเบดมสาเหตหลกมาจากการเกดอารกไฟฟาในปรมาตรทจากด เมอ

อากาศไดรบความรอนสงจากอารกกจะขยายตวอยางรวดเรวจนอปกรณไฟฟาเกดระเบดได การเกดระเบดจากอารกมอณหภมสงมาก และแรงจากการระเบดนกสงมากจนเปนอนตรายตอบคคลและทรพยสนได

ผทมหนาทเกยวของ (ปกตคอบคคลทมคณสมบต) จะตองคนหาวาในสภาพของการใชไฟฟาหรอการทางานกบไฟฟานน มโอกาสทจะเกดอนตรายไดในลกษณะใดซงจะตองปองกนไวกอน

หลกการปองกนอนตรายจากอารกและการระเบดเนองจากอนตรายเกดไดกบทงทรพยสนและบคคล การปองกนจงแยกจากกน

ดงน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 183

การปองกนทรพยสนเนองจากอารกและการระเบดมความรอนสง ดงนนอนตรายสวนใหญจงเปนการ

เกดเพลงไหม หลกการปองกน มดงน- เลอกใชอปกรณปองกนวงจรและอปกรณไฟฟาทเหมาะสม เชน ปองกน

กระแสเกนดวยเซอรกตเบรกเกอรหรอฟวสพกดทเหมาะสม เปนตน- เลอกใชอปกรณไฟฟาทมคณภาพอาจดจากเครองหมายรบรองคณภาพ

เชน มเครองหมาย มอก. เปนตน- ใชเครองใชไฟฟาอยางถกวธ เชน ศกษาวธใชงานจากคมอ เปนตน- เดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาตามมาตรฐานฯ (ปองกนการเกดอารก

หรอเมอเกดแลวตองปองกนไมใหสมผสกบเชอเพลง)- ออกแบบและตดตงโดยผทมความรความชานาญ- ตรวจสอบและบารงรกษาอยางสมาเสมอ

การปองกนบคคลอนตรายเกดไดกบทงบคคลทวไปและผทปฏบตงานเกยวกบไฟฟา สาหรบบคคล

ทวไปจะตองใหความรเกยวกบอนตรายและการหลกเลยง แตสาหรบผทปฏบตงานกบไฟฟานนสวนใหญเปนอนตรายทเกดจากการทางานกบไฟฟาหรอใกลสวนทมไฟฟาโดยปกตผปฏบตงานตองพยายามหลกเลยงการทางานในขณะทมไฟฟาแตถาไมสามารถหลกเลยงได การปองกนจะตองเลอกใชอปกรณความปลอดภยทเหมาะสม และมมาตรการความปลอดภยทดดวย ซงตองดาเนนการโดยบคคลทมคณสมบต (qualifiedperson)

หมายเหต ผทปฏบตงานกบไฟฟาจะตองเปนผทมความรเปนอยางดถงอนตรายทอาจเกดจากไฟฟา และรวธการปองกนทเหมาะสมดวย

แนวทางการเลอกการปองกนเมอทางานกบไฟฟาในการทางานกบไฟฟา ควรเลอกการปองกนอนตรายใหเหมาะสมโดยเลอก

เรยงตามลาดบ ดงน- ปองกนดวยวงจรไฟฟา โดยการปลดวงจรไฟฟา (หรอดบไฟ) วงจรทจะ

ทางาน- ปองกนดวยเครองหอหม เปนการปดกนสวนทมไฟฟาดวยฉนวนไฟฟา เชน

การหมสายไฟฟา การใชผาหมยาง หรอมแผงกน เปนตน

หามจาหนาย

184 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

- ปองกนดวยระยะหาง คอการอยในระยะหางทเหมาะสมซงการหาระยะหางตองทาโดยบคคลทมคณสมบต (qualified person)

- ป อ ง ก น ด ว ย อป กรณ ค ม ค รอ งค ว าม ปล อดภ ย ส ว น บ ค ค ล (PPE)ทเหมาะสมกบงาน

ในการทางานกบไฟฟาควรเลอกการปองกนดวยการปลดวงจรไฟฟาเปนวธแรกถาไมสามารถทาไดคอยเลอกวธลาดบถดไป การเลอกใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลจงควรใชเปนวธสดทายหลงจากทการปองกนดวยวธกอนหนานทาไมไดหรอแกปญหาไมหมด หรอเปนการใชเพมเตมจากวธขางตนเพอเพมความปลอดภย

2. อปกรณความปลอดภยในการทางานกบไฟฟา

อปกรณความปลอดภยในการทางานกบไฟฟา เชน ชดตอลงดนเพอความปลอดภยเครองกน การลอกและแขวนปายเครองหมายเตอน และอปกรณทดสอบแรงดนเปนอปกรณความปลอดภยเพมเตมทใชประกอบกบการทางานเพอเตอน ขดขวางหรอลดอนตรายหากเกดอบตเหต หวหนางานหรอผปฏบตงานจะตองเลอกใชใหเหมาะสมกบสภาพการทางานดวย

2.1 อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลหมายถง สงหนงสงใดทนามาสวมใสอวยวะสวนหนงสวนใดของรางกายหรอ

หลายสวนรวมกน โดยมจดมงหมายเพอปองกนอวยวะของรางกายสวนทสวมใสไมใหไดรบอนตรายจากสงทตองการปองกน หรออาจกลาวไดวาเปนอปกรณทใชในการปองกนอนตรายอนเกดจากสภาพสงแวดลอมในการทางานใหแกพนกงาน ตวอยางอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล (สาหรบงานทางไฟฟา) ไดแก

หมวกแขง รองเทาฉนวนยาง อปกรณปองกนใบหนา อปกรณฉนวนยาง เชน ถงมอยาง เสอยาง ผาหมยาง ครอบยาง แขนเสอยาง

ยางหมสาย เครองมอฉนวน2.2 อปกรณความปลอดภยอนเปนอปกรณทนอกเหนอจากอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลแตม

ความจาเปนเพอปองกนการเกดอนตราย เลอกใชตามสภาพและความจาเปน ตวอยางสวนหนงของอปกรณความปลอดภยมดงน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 185

ก. เครองกนและเครองหมาย ในการทางานทตองมการถอดบางชนสวนททาหนาทกนออกเปนการชวคราว เชน ฝา หรอ ประตต ดงนน เมอทาการถอดชนสวนออกแลว ควรมการกนและตดตงเครองหมายเตอนบคคลทงทเกยวของและไมเกยวของใหทราบถงอนตรายดวย

ข. ปาย กญแจ และอปกรณลอก ปายเพอความปลอดภย กญแจ และอปกรณลอก ใชเพอใหเกดความมนคงและทาเครองหมายวาอปกรณนนหยดการใชงาน การใชปายเพอความปลอดภย กญแจ และอปกรณลอกกเพอใหอปกรณไมสามารถใชงานหรอจายไฟไดอกจนกวาจะถอดออก

ปายเพอความปลอดภย ใชตดตงกบอปกรณเพอแสดงวา งดใชงาน วสดทใชทาปายตองคงทน และไมชารดจากสภาพแวดลอม ปายควรทาเปนมาตรฐานมขอความในลกษณะของการเตอน เชน หามเดนเครอง หามเปด หามปด หรอหามใชงาน เปนตนปายตองบอกชอผตดตงและปญหาของอปกรณทตดตง พนกงานทงหมดตองทราบถงจดประสงคและความสาคญของการตดตง (แขวน) ปายดวย การถอดปายตองทาโดยผทแขวนปายเทานน

กญแจ การลอก เปนการปองกนการใชงานอปกรณ เชน ปองกนการสบเซอรกตเบรกเกอรทไดปลดวงจรไฟฟาไวแลว กญแจจงตองมความแขงแรงเพยงพอทจะทนตอการไขออกได นอกจากจะใชลกกญแจหรอใชแรงอยางมาก กรณไมใชลกกญแจจะสามารถถอดออกไดกตอเมอตดดวยเครองมอเทานน

โดยปกต ในการลอกกญแจผปฏบตงานแตละคนควรมลกกญแจของตนเองทบคคลอนไมสามารถไขได แตอาจมแมกญแจ (master key) เกบไวใชในกรณฉกเฉนกไดแมกญแจฉกเฉนอาจใชเปดโดยบคคลอนนอกเหนอจากผททาการลอกเอง แตตองปฏบตตามขนตอนทกาหนดอยางเครงคด

รปท 14.14 ตวอยางกญแจและอปกรณลอกเซอรกตเบรกเกอรทมา: ลอชย ทองนล

หามจาหนาย

186 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ในการปฏบตงานกบวงจรหรออปกรณไฟฟาทปลดวงจรแลว จะตองมการลอกกญแจและ/หรอแขวนปายเพอปองกนวงจรไฟฟาทดบไฟแลวกลบมามไฟอกโดยไมคาดคด หรอจากอบตเหต การใชงานจะทาในลกษณะทอปกรณจะไมสามารถกลบมาจายไฟไดอกถาไมมการถอดกญแจและปายออก แตในบางลกษณะงาน อาจแขวนปายอยางเดยวโดยไมตองลอกกญแจกได ซงตองกาหนดไวใหชดเจน

3. ความปลอดภยในการทางานใกลสายไฟฟาแรงสงอนตรายจากไฟฟาเกดไดกบงานทกประเภททเกยวของหรออยปฏบตงานใกล

สายไฟฟา เชน งานกอสรางใกลสายไฟฟาแรงสง ตวอยางงานทเปนสาเหตของการเกดอบตเหตจากการทางานใกลสายไฟฟาแรงสง มดงน

- การชกรอก หรอขนสงสงของตางๆ ขนทสง เชน เหลกกอสราง เสาอากาศโทรทศน และทอนา และสงกอสรางอน เปนตน

- ผาใบคลมฝนหรอแผงกนตางๆ หลดหรอปลวไปถกสายไฟฟา ทาใหเกดไฟฟาลดวงจร หรอสายไฟฟาขาด ซงเปนอนตราย

- การใชปนจนในงานกอสราง ทงชนด ทตดต งบนรถ และชนดตดต งบนพน

- การใชรถเครองมอกล เชน รถบม และรถบรรทก- การทางานบนนงราน เชน การทาส ฉาบปนและงานกอสรางอน ๆ- การปรบปรงอาคาร

แนวทางปองกนอนตรายการปองกนอนตรายทไดผลนอกจากจะไมสมผสสวนทมไฟฟาแลว จาเปนตองม

มาตรการอนควบคไปดวย การปองกนจะแตกตางกนออกไปตามลกษณะงาน แตแนวทางการปองกนจะไมแตกตางกนนก แนวทางการปองกนอาจใชวธใดวธหนง หรอหลายวธประกอบกน พอสรปไดดงน

- ควบคมดแลใหปฏบตตามกฎระเบยบ และขอบงคบตางๆ- อยในระยะหางทเหมาะสมจากสายไฟฟา- ใหความรแกผปฏบตงาน และมปายเตอนทชดเจนเหมาะสม- ทาแผงกนตรงจดทอาจเกดอนตราย- หมสายไฟฟาเปนการชวคราว (โดยการไฟฟาฯ)- ขอดบไฟฟาเปนการชวคราว- ตอลงดนรถทใชปฏบตงาน- จดใหมเจาหนาทควบคม ดแล และตรวจสอบการทางานเปนประจา

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 187

รปท 14.15 ตวอยางการหมสายไฟฟาแรงสงทมา: ลอชย ทองนล

รปท 14.16 ตวอยางการตอลงดนรถทปฏบตงานใกลสายไฟฟาแรงสงทมา: ลอชย ทองนล

4. การตอลงดน (ระบบสายดน)การตอลงดนในตอนนมจดประสงคเพอความปลอดภยในการใชไฟฟาของบคคล

ทใชงานทงในภาวะปกตและเมอเกดกระแสรว และยงชวยใหระบบไฟฟามความมนคงอกดวย

จดทหมสายไฟฟา

หามจาหนาย

188 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รปท 14.17 วงจรการตอลงดนของระบบไฟฟาภายในอาคารทมา: ลอชย ทองนล

บรภณฑหรออปกรณไฟฟาทมเครองหอหมเปนโลหะ (ตวนาไฟฟา) เชนเครองใชไฟฟาในบาน และอปกรณการเดนสายไฟฟา จะตองตอลงดนเพอความปลอดภย

4.1 บรภณฑไฟฟา (หรออปกรณไฟฟา) ทตองตอลงดนบรภณฑไฟฟาหรออปกรณไฟฟาทตองตอลงดนสรป ไดดงน (ดรายละเอยด

เพมเตมในมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาสาหรบประเทศไทยฯ ของ วสท. )4.1.1. บรภณฑไฟฟาทมเปลอกเปนโลหะและอยในตาแหนงทบคคลอาจ

สมผสได (สงไมเกน 2.40 ม. หรอหางในแนวระดบไมเกน 1.50 ม.) ตองตอลงดน เชนตเยน เครองซกผา เครองทานาอน เครองจกรในโรงงาน มอเตอรไฟฟา และเครองคอมพวเตอร เปนตน อปกรณไฟฟาบางชนดอยในตาแหนงสงสมผสไมถงไมบงคบใหตองตอลงดน (แตจะตอลงดนกได) แตถงแมวาสมผสไมถงถาตดตงบนโครงสรางโลหะทบคคลสมผสได หรอเดนสายดวยทอ หรอรางเดนสายโลหะกจะตองตอลงดนดวย เชน ดวงโคมไฟฟาทตดตงกบโครงสรางเหลกของอาคาร เปนตน

4.1.2. อปกรณเดนสายโลหะ เชน ทอรอยสาย รางเดนสาย และรางเคเบลตองตอลงดน

4.1.3. รวโลหะหรอสงกดกนอปกรณไฟฟาทเปนโลหะ รวมทงเครองหอหมอปกรณไฟฟาในระบบแรงสง

นวทรลบารสายตอฝากลงดน

สายตอฝาก

แผงเมนสวตช

สายแรงตาตอลงดนทหมอแปลงไฟฟา

สายนวทรล

สายเมนแรงตา

เมนเซอรกตเบรกเกอร

หมอแปลงไฟฟา

ตวถงหมอแปลงตอลงดน อปกรณไฟฟา

สายตอหลกดน สายดนของอปกรณไฟฟากราวดบาร

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 189

โดยปกต บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนจะมเครองหมายแสดงใหเหนวาตองตอลงดน

4.2 บรภณฑไฟฟาทไมตองตอลงดนบรภณฑไฟฟาทยกเวนไมตองตอลงดน ไดแก บรภณฑไฟฟาชนดใชเตาเสยบท

ระบวาเปนชนดฉนวน 2 ชน (ปกตจะระบไวบน name plate) บรภณฑไฟฟาทใชไฟฟาแรงดนไมเกน 50 โวลต ทตอใชไฟจากวงจรไฟฟาปกตโดยตอผานหมอแปลงนรภย (ชนดแยกขดลวด) และบรภณฑไฟฟาทตดตงในทสงหรอมการกนปองกนการสมผส

4.3 วธการตอลงดนของบรภณฑไฟฟาหรออปกรณไฟฟาบรภณฑไฟฟาทกาหนดใหตองตอลงดน การตอลงดนทาไดโดยการเดนสายดน

จากบรภณฑไฟฟามาตอลงดนทเมนสวตชโดยตอเขากบนวทรลบาร สาหรบแผงสวตชขนาดใหญจะมบสบารอกแทงหนงเรยกวากราวดบาร สายดนทงหมดจากบรภณฑไฟฟาจะตอเขากบกราวดบารน และระหวางกราวดบารกบนวทรลบารจะตอถงกนดวยสายไฟฟา (ดรปท 14.18)

บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนบางชนดผผลตไดเดนสายดนมารอทเตาเสยบแลวสงเกตไดจากเตาเสยบจะเปนชนดมขวดนเมอเสยบเขากบเตารบชนดทมสายดนดวยกจะทาใหระบบสายดนใชงานไดตามตองการ

เตารบและเตาเสยบจะตองเปนแบบทสามารถใชกนได โดยเมอเสยบแลวทงสามขวจะตองตอถงกน เพราะถาสายดนไมตอถงกนกจะทาใหระบบสายดนใชงานไมไดจงตองเลอกใหเหมาะสม

รปท 14.18 ตวอยางเตารบและเตาเสยบชนดมขวดนทมา: ลอชย ทองนล

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 189

โดยปกต บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนจะมเครองหมายแสดงใหเหนวาตองตอลงดน

4.2 บรภณฑไฟฟาทไมตองตอลงดนบรภณฑไฟฟาทยกเวนไมตองตอลงดน ไดแก บรภณฑไฟฟาชนดใชเตาเสยบท

ระบวาเปนชนดฉนวน 2 ชน (ปกตจะระบไวบน name plate) บรภณฑไฟฟาทใชไฟฟาแรงดนไมเกน 50 โวลต ทตอใชไฟจากวงจรไฟฟาปกตโดยตอผานหมอแปลงนรภย (ชนดแยกขดลวด) และบรภณฑไฟฟาทตดตงในทสงหรอมการกนปองกนการสมผส

4.3 วธการตอลงดนของบรภณฑไฟฟาหรออปกรณไฟฟาบรภณฑไฟฟาทกาหนดใหตองตอลงดน การตอลงดนทาไดโดยการเดนสายดน

จากบรภณฑไฟฟามาตอลงดนทเมนสวตชโดยตอเขากบนวทรลบาร สาหรบแผงสวตชขนาดใหญจะมบสบารอกแทงหนงเรยกวากราวดบาร สายดนทงหมดจากบรภณฑไฟฟาจะตอเขากบกราวดบารน และระหวางกราวดบารกบนวทรลบารจะตอถงกนดวยสายไฟฟา (ดรปท 14.18)

บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนบางชนดผผลตไดเดนสายดนมารอทเตาเสยบแลวสงเกตไดจากเตาเสยบจะเปนชนดมขวดนเมอเสยบเขากบเตารบชนดทมสายดนดวยกจะทาใหระบบสายดนใชงานไดตามตองการ

เตารบและเตาเสยบจะตองเปนแบบทสามารถใชกนได โดยเมอเสยบแลวทงสามขวจะตองตอถงกน เพราะถาสายดนไมตอถงกนกจะทาใหระบบสายดนใชงานไมไดจงตองเลอกใหเหมาะสม

รปท 14.18 ตวอยางเตารบและเตาเสยบชนดมขวดนทมา: ลอชย ทองนล

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 189

โดยปกต บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนจะมเครองหมายแสดงใหเหนวาตองตอลงดน

4.2 บรภณฑไฟฟาทไมตองตอลงดนบรภณฑไฟฟาทยกเวนไมตองตอลงดน ไดแก บรภณฑไฟฟาชนดใชเตาเสยบท

ระบวาเปนชนดฉนวน 2 ชน (ปกตจะระบไวบน name plate) บรภณฑไฟฟาทใชไฟฟาแรงดนไมเกน 50 โวลต ทตอใชไฟจากวงจรไฟฟาปกตโดยตอผานหมอแปลงนรภย (ชนดแยกขดลวด) และบรภณฑไฟฟาทตดตงในทสงหรอมการกนปองกนการสมผส

4.3 วธการตอลงดนของบรภณฑไฟฟาหรออปกรณไฟฟาบรภณฑไฟฟาทกาหนดใหตองตอลงดน การตอลงดนทาไดโดยการเดนสายดน

จากบรภณฑไฟฟามาตอลงดนทเมนสวตชโดยตอเขากบนวทรลบาร สาหรบแผงสวตชขนาดใหญจะมบสบารอกแทงหนงเรยกวากราวดบาร สายดนทงหมดจากบรภณฑไฟฟาจะตอเขากบกราวดบารน และระหวางกราวดบารกบนวทรลบารจะตอถงกนดวยสายไฟฟา (ดรปท 14.18)

บรภณฑไฟฟาทตองตอลงดนบางชนดผผลตไดเดนสายดนมารอทเตาเสยบแลวสงเกตไดจากเตาเสยบจะเปนชนดมขวดนเมอเสยบเขากบเตารบชนดทมสายดนดวยกจะทาใหระบบสายดนใชงานไดตามตองการ

เตารบและเตาเสยบจะตองเปนแบบทสามารถใชกนได โดยเมอเสยบแลวทงสามขวจะตองตอถงกน เพราะถาสายดนไมตอถงกนกจะทาใหระบบสายดนใชงานไมไดจงตองเลอกใหเหมาะสม

รปท 14.18 ตวอยางเตารบและเตาเสยบชนดมขวดนทมา: ลอชย ทองนล

หามจาหนาย

190 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

บรภณฑไฟฟาบางรายการทตองตอลงดนแตผผลตไมเดนสายดนมาให ซงเตาเสยบทใชจะเปนชนด 2 ขา เชน หมอหงขาวและกะทะไฟฟา กรณนจะตองปรบปรงโดยการเดนสายดนเพมเตม แตควรดาเนนการโดยผทมความรความชานาญเทานน

4.4 ความสาคญของวงจรการตอลงดนการตอลงดนจะตองใหความสาคญกบวงจรการตอลงดน ซงตองทาใหถกตอง

ตามทกาหนดในมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาฯ การตอลงดนทถกตองนน เมอเกดกระแสรวลงดนเครองปองกนกระแสเกนของวงจรนนจะตองปลดวงจร เพอความปลอดภยของบคคลทสมผส วงจรทถกตองแสดงในรปท 14.19

รปท 14.19 วงจรการตอลงดนทถกตอง (เดนสายดน)ทมา: ลอชย ทองนล

รปท 14.19 แสดงวงจรการตอลงดนทถกตอง ในรปนแสดงเฉพาะสวนทสาคญเทานนเพอใหดงายขน วงจรการตอลงดนทถกตองคอจะตองเดนสายดน (สายเขยว) จากอปกรณไฟฟาทจะตอลงดนยอนกลบไปจนถงแผงเมนสวตช และทาการตอลงดนโดยการตอลงหลกดนทแผงเมนสวตชเทานน

ในสภาพการใชงานปกตในสายดนจะไมมกระแสไฟฟาไหล กรณทเครองใชไฟฟา(ในทนแสดงเปนตเยน) มไฟรว กระแสไฟฟาทรวนจะไหลกลบไปครบวงจรทเมนสวตชโดยผานทางสายดน ปรมาณกระแสไฟฟานจะสงเพราะสายดนมความตานทานตา เครองปองกนกระแสเกน (เซอรกตเบรกเกอร) ทแผงยอยจะปลดวงจรไดรวดเรว ผทสมผสเครองใชไฟฟากจะปลอดภย ถาผใชไฟฟาพยายามทจะสบเซอรกตเบรกเกอรเขาไปอกกจะปลดวงจรอก จนกวาจะซอมใหเปนปกตแลวเทานนจงจะสามารถสบวงจรใชงานตอได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 191

จงมความปลอดภย “สายดนจงตองใชงานรวมกบเครองปลดวงจรอตโนมต” จงจะมความปลอดภย

หมายเหต นอกจากวงจรการตอลงดนตองถกตองแลว ขนาดสายดนจะตองมขนาดทเหมาะสมดวย จงตองดาเนนการโดยผทมความรความรชานาญ เทานน

รปท 14.20 วงจรการตอลงดนทไมถกตอง (ไมเดนสายดน)ทมา: ลอชย ทองนล

รปท 14.20 เปนวงจรการตอลงดนทไมถกตองเพราะไมมการเดนสายดนไปตอลงดนทแผงเมนสวตช แตเปนการตอเครองใชไฟฟาลงดนโดยการตอลงดนโดยตรงเขากบหลกดนทปกอยใกลเครองใชไฟฟาหรอเครองจกรนน (พบทงในโรงงานอตสาหกรรมและบานอยอาศย หลายแหง) การตอลงดนลกษณะนเมอเครองใชไฟฟามไฟรวกระแสทรวนจะไหลกลบไปครบวงจรโดยไหลลงหลกดนทเครองใชไฟฟาและไปครบวงจรโดยผานหลกดนทแผงเมนสวตช (หรอหมอแปลง) กระแสไฟฟาทรวนจะไหลผานลงดนกอนจงเปนการไหลผานความตานทานสง ดงนนปรมาณกระแสไฟฟาจงไหลนอย กรณนเซอรกตเบรกเกอรอาจไมปลดวงจรหรอถาปลดวงจรกใชเวลาในการปลดวงจรนานมากจงไมปลอดภยการตอลงดนลกษณะนถอวาไมถกตองตามมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาฯ

5. เครองตดไฟรวเครองตดไฟรว (RCD, RCCB หรอ ELCB) มชอเรยกหลายชอตามมาตรฐานท

อางอง เปนอปกรณทสามารถปองกนอนตรายจากไฟดดไดทงจากการสมผสโดยตรง และ

หามจาหนาย

192 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การสมผสโดยออม ในขณะทระบบสายดนสามารถปองกนไดเฉพาะการสมผสโดยออมเทานน แตในการใชงานจะตองมนใจวาเครองตดไฟรวตดตงอยางถกตองและทางานเปนปกตตามทไดออกแบบไว เนองจากเครองตดไฟรวเปนอปกรณไฟฟาเชนกน จงอาจชารดได ในการใชงานตองมการทดสอบเปนประจาตามทผผลตแนะนา เครองตดไฟรวจงใชเปนอปกรณปองกนเสรมเทานน ในการใชงานจาเปนตองมระบบสายดนดวย จงจะมนใจไดวาปลอดภย

เครองตดไฟรวใชปองกนอนตรายตอบคคลจากไฟฟาดด โดยเฉพาะบรเวณทมความชนสง หรอทมโอกาสเปยกนา ปกตในการตดตงใชงานควรแยกออกจากวงจรอนเพอความสะดวกในการใชงานและการซอมแซมเมอเกดไฟรวจากสาเหตอน วงจรไฟฟาสาหรบหองนา หองใตดน หองครว เครองทานารอน อางนาวน และวงจรสาหรบการใชไฟชวคราว ตองตอผานเครองตดไฟรว และเครองตดไฟรวยงสามารถปองกนอนตรายตอทรพยสนไดดวย เพราะเมอเกดกระแสรวลงดนเครองจะปลดวงจร เปนการหยดการเกดประกายไฟทเปนสาเหตของเพลงไหมได

6. เพลงไหมจากไฟฟาและการปองกนเพลงไหมเกดจาก 3 ปจจยดวยกนคอ เชอเพลงออกซเจนในอากาศ และความ

รอนหรอประกายไฟ สาเหตเพลงไหมจากไฟฟาคอการเกดความรอนหรอประกายไฟจากไฟฟาในบรเวณทมเชอเพลงและออกซเจน ตวอยางสาเหตการเกดเพลงไหมจากไฟฟาไดแก

- ความรอนทจดตอสาย สาเหตหลกเกดจากจดตอสายหลวม- ความรอนและประกายไฟจากการระเบด- ความรอนจากกระแสเกนในสายไฟฟา- ประกายไฟจากกระแสลดวงจร- ความรอนและประกายไฟจากกระแสรวลงดน- ความรอนจากการใชงานอปกรณไฟฟาเกนกาลง- ความรอนจากการใชงานปกตของอปกรณทมความรอน

แนวทางปองกนอนตรายการปองกนการเกดเพลงไหมจากไฟฟา คอ การปองกนการเกดความรอนหรอ

ประกายไฟทอยใกลเชอเพลง หรอบรเวณทมสารไวไฟ ทมสาเหตมาจากไฟฟา ตวอยางแนวทางการปองกนคอ

- ออกแบบและตดตงอปกรณไฟฟาตามมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาฯ โดยผทมความรความชานาญ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 193

- เลอกใชอปกรณปองกนทเหมาะสม เชน เซอรกตเบรกเกอรหรอฟวส- เลอกใชอปกรณไฟฟาทมคณภาพ- ใชเครองใชไฟฟาอยางถกวธ ตามทผผลตแนะนา- ตรวจสอบระบบไฟฟาและอปกรณไฟฟาอยางสมาเสมอ- ดแลปองกนไมใหมเชอเพลงหรอวสดทตดไฟงายอยใกลบรเวณทอาจเกด

ประกายไฟ- บารงรกษาระบบและอปกรณไฟฟาเปนประจา

7. ไฟฟาชวคราวไฟฟาชวคราวโดยปกตจะเปนไฟฟาทใชเพอการกอสราง หรอไฟประดบตาม

เทศกาลตาง ๆ การตดตงจงไมไดมาตรฐาน อปกรณไฟฟามกจะใชงานมานานหรอรอถอนมาจากสถานทอน ขาดการตรวจสอบ ผใชงานและผทเกยวของขาดความร จงมโอกาสเกดอนตรายไดสง ตวอยางทพบคอ

แผงไฟฟา ซงมกจะเปนแผงเมน มพกดไมถกตอง ตดตงในสถานทมความเสยงทจะเกดอนตราย เชน อยในบรเวณทชนแฉะ อปกรณมสภาพแตกหก ชารด หรอไมมการปองกนการสมผสทด กรณทตดตงกลางแจงกไมใชชนดทกนฝนได

สายไฟฟาและการเดนสาย มกพบเสมอวาขนาดสายไฟฟาไมถกตอง ชนดไมเหมาะสม มสภาพชารด ฉนวนขาด หลด หรอฉนวนสวนทปลอกเพอทาการตอสายในครงกอนไมไดซอมใหเรยบรอยกอนนามาใชใหม การตอสายไมถกตองตามวธการตอสายและ/หรอ ไมหมดวยเทป พวซ เพอปองกนการสมผสกบสวนทมไฟฟา

สายไฟฟาเดนมดไปกบโครงเหลก นงราน หรอวางบนพน ซงเปนอนตรายเนองจากฉนวนอาจชารดจากการเสยดส หรอการกระแทกดวยของแขง

การตดตงเครองตดไฟรว พบวาในวงจรทตองมการตดตงเครองตดไฟรวเพอปองกนอนตรายจากไฟฟาดด ไมมการตดตงตามทกาหนดในมาตรฐานฯ

การตอลงดน บรภณฑไฟฟาไมมการตอลงดนตามทกาหนดในมาตรฐานฯอปกรณไฟฟา มสภาพชารดไมพรอมใชงาน เชน สวตช เตารบ เตาเสยบ ม

สภาพแตกจนอาจเกดอนตรายจากการสมผสสวนทมไฟฟา

แนวทางการปองกน- ออกแบบและตดตงอปกรณไฟฟาตามมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาฯ โดย

ผทมความรความชานาญ- เลอกใชอปกรณปองกนทเหมาะสม เชน เซอรกตเบรกเกอรหรอฟวส

หามจาหนาย

194 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

- เลอกใชอปกรณไฟฟาทมคณภาพ- อบรม ใหความรกบผทเกยวของ- ตรวจสอบระบบไฟฟาและอปกรณไฟฟาอยางสมาเสมอ- บารงรกษาเปนประจา

8. การชวยเหลอผทประสบอนตรายจากไฟฟาผทจะชวยเหลอผทประสบภยอนตรายจากไฟฟาตองรจกวธทถกตองในการ

ชวยเหลอผทเกยวของตองศกษาและฝกปฏบตจนชานาญจงจะสามารถชวยเหลออยางไดผล โดยเฉพาะการชวยใหหายใจถากระทาโดยขาดความรความชานาญอาจเปนอนตรายเพมขนอก ขนตอนตอไปนเปนเพยงหลกการเทานน

หากเปนสายไฟฟาแรงสงใหพยายามหลกเลยงแลวรบแจงการไฟฟาฯทองถนโดยเรวทสด

หามใชมอเปลาแตะตองตวผทตดอยกบไฟฟาหรอตวนาไฟฟาทเปนตนเหตใหเกดอนตรายเปนอนขาด เพอปองกนมใหถกกระแสไฟฟาจนไดรบอนตรายไปดวย

รบหาทางตดกระแสไฟฟาโดยเรว ดวยการปลดวงจรไฟฟา ถอดเตาเสยบหรออาสวตชออกกได ตามความเหมาะสม

กรณทไมสามารถตดกระแสไฟฟาได ใหใชวตถทเปนฉนวนไฟฟา เชน ผาไมแหง เชอกแหง สายยาง หรอพลาสตกทแหงสนท เขยสายไฟใหหลดออกจากตวผประสบอนตราย หรอใชถงมอยาง หรอผาแหงพนมอใหหนา แลวถงผลกหรอฉดตวผประสบอนตรายใหหลดออกมาโดยเรว

กรณทมกระแสไฟฟาอยในบรเวณทมนาขงอยาลงไปในนาตองหาทางเขยสายไฟออกใหพนแลวจงคอยไปชวยผประสบอนตราย

การชวยผประสบอนตรายจากไฟฟาดงทกลาวมาแลว จาเปนอยางยงทจะตองกระทาดวยความรวดเรว รอบคอบและระมดระวงเปนพเศษดวย เพราะถาปลอยใหไฟฟาดดเปนเวลานานจะมโอกาสเสยชวตสง

การปฐมพยาบาลเมอไดทาการชวยเหลอผประสบอนตรายมาไดแลว จะโดยวธใดกตาม หาก

ปรากฏวาผเคราะหรายทชวยออกมานนหมดสตไมรสกตว หวใจหยดเตนและไมหายใจซงสงเกตไดจากอาการทเกดขนดงน รมฝปากเขยว สหนาซดเขยวคลา ทรวงอกเคลอนไหวนอยมากหรอไมเคลอนไหว ชพจรบรเวณคอเตนชาและเบามาก ถาหวใจหยด

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 195

เตนและคลาชพจรไมพบ มานตาขยายคางไมหดเลกลง หมดสตไมรสกตว ตองรบทาการปฐมพยาบาลทนทเพอใหปอดและหวใจทางาน การนวดหวใจและผายปอดตองมนใจวาผประสบอนตรายหวใจหยดเตนและหยดหายใจแลวเทานน ซงผททาการชวยเหลอจงตองมความรในเรองการชวยเหลอและฝกฝนมาแลวเปนอยางดดวย หลงจากผ ทไดรบอนตรายรสกตวดและหายใจไดเองแลวจงคอยนาสงโรงพยาบาลตอไป

o การปองกนและระงบอคคภยแนวคด

อคคภยเปนอบตภยประเภทหนงซงสวนใหญเกดจากการกระทาของมนษย ทงไฟไหมอาคารบานเรอน หรอไฟไหมปา สรางความเสยหายทงตอชวต ทรพยสน ธรกจและสงแวดลอม วศวกรรมปองกนอคคภยเปนสาขาวศวกรรมใหมทหลายประเทศไดเปดการเรยนการสอนแลว ผลตบคลากรดานนมาแลวหลายพนคน ซงตองอาศยความรพนฐานในดานตางๆ เชน เคม ฟสกส เพอความรความเขาใจอยางลกซงในการพฒนาและการลกลามของเพลงไหม จนสงผลกระทบตอคนทกาลงอพยพ รวมทงตองมความรงานสถาปตยกรรมและวศวกรรมระบบประกอบอาคารและสภาพการทางาน ปจจบนงานออกแบบและคานวณ ควบคมการสราง ตรวจสอบ หรออานวยการใชระบบปองกนอคคภยเปนงานวศวกรรมควบคม ดงนน จะตองรบผดชอบโดยวศวกรทมใบอนญาตประกอบวชาชพทางวศวกรรมเทานน

กรณศกษาท 1เหตการณเพลงไหมคร งรายแรงทสดของประเทศไทยเกดขนเ มอวน ท

10 พฤษภาคม 2536 คอ เหต เพลงไหม ทโรงงานเคเดอร จงหวดนครปฐม เปนโรงงานผลตตกตาทมเศษผาและเสนใยจานวนมากทใชในกระบวนการผลตสนคาชนดนเพลงไหมเกดขนเวลาประมาณ 16.00 น. เปนเหตทาใหมผเสยชวตถง 188 คน และโรงงานไดรบความเสยหายเกอบทงหมดและปดกจการไป ทงนโรงงานแหงนเคยเกดเพลงไหมมา 3 ครงแลว (16 ส.ค. 2532, 2 พ.ย. 2534, 13 ก.พ. 2536) เพราะอปกรณไฟฟาเสอมและไฟฟาลดวงจร สาหรบเหตการณในครงน มพยานเหนมผสบบหรในบรเวณทเกดเหตซงเปนทเกบของชนท 1 ของอาคาร 1 สาเหตการเสยชวตเกดจากการชะลอการอพยพควบคมการเขาออก จากพนททางานเพอปองกนการลกทรพย และความประมาททประเมนสถานการณผดคดวาเพลงไดดบแลวเหลอแตควนไฟ ภายหลงเหตการณครงนไดเกดความเปลยนแปลงทางสงคมเปนอยางมาก เชน จดตงคณะกรรมการรณรงคเพอสขภาพและความปลอดภยของคนงาน เกดกฎหมายคมครองเพอความปลอดภยแรงงาน

หามจาหนาย

196 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รวมทงพระราชบญญตคมครองแรงงาน คณะกรรมการความปลอดภยอาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน และกาหนดใหวนท 10 พฤษภาคม ของทกปเปนวนความปลอดภยในการทางานแหงชาต เปนตน

กรณศกษาท 2เหตการณเพลงไหมครงรนแรงทโรงแรม รอยล จอมเทยน พทยา เปนอาคาร

คอนกรตเสรมเหลกทมความสง 16 ชน เมอวนท 11 กรกฎาคม 2540 เวลาประมาณ9.30 น. เปนเหตใหมผเสยชวตถง 91 ราย และทาใหอาคารไดรบความเสยหายจากเพลงไหมเกอบทงหลง จดตนเพลงอยทบรเวณจดเตรยมอาหารทชนท 1 ซงอยใกลกบชองบนไดหลกทมลกษณะเปนปลองตงแตชนท 1 จนถงชนบนสด จากกาซหงตมทลกตดไฟขณะจดเตรยมอาหารแลวลกลามออกไปตดวสดตดไฟจานวนมากในบรเวณนน สาเหตของความสญเสยเกดจากความลมเหลวของการจดการและวธการดบเพลงขนตน ระบบแจงเหตเพลงไหมใชการไมได และชองบนไดหลกไมถกปดลอมดวยผนงและประตทนไฟทาใหควนไฟ ความรอน และไอเชอเพลงทยงไมตดไฟ ลอยขนเขาสชองบนไดหลกไดโดยงายแลวแพรกระจายไปทกชนโดยเฉพาะชนบนสดอยางรวดเรว

กรณศกษาท 3เหตการณเพลงไหมทคอนโดมเนยมยานสพระยา เปนอาคารคอนกรตเสรม

เหลก ทมความสง 30 ชน เมอวนท 10 มถนายน 2551 เวลาประมาณ 04.50 น. เปนเหตใหมผเสยชวตในหองชดหองหนงจานวน 3 ราย หองชดนนมพนทประมาณ 60ตารางเมตร ไดรบความเสยหายจากเพลงไหมทงหอง จดตนเพลงอยทบรเวณหองนงเลนหนาหองนอนใหญ และหองนอนเลก แตไมสามารถระบไดชดวาแหลงความรอนมาจากอะไร และลกลามไปตดวสดตดไฟจานวนมากในบรเวณนน ทมกลองใสหนงสออานเลนจานวนหลายกลองและเฟอรนเจอร มรายงานวาอปกรณตรวจจบเพลงไหม และแผงควบคมแจงเหตเพลงไหมทางานไดตามปกต สาเหตของความสญเสยเกดจากอปกรณตรวจจบความรอนททางานไดแตใชเวลานาน ทาใหไมมเวลาพอในการหนไฟออกจากหองนอน หรอควนพษอาจทาใหคนทกาลงนอนหลบอยหมดสตไปกอน จงไมไดยนเสยงสญญาณเตอนภย ซงตอมาเจาของโครงการรบทราบปญหา จงไดตดตงอปกรณตรวจจบควนใหกบทกหองชดแลว

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 197

กรณศกษาท 4เหตการณเพลงไหมครงรนแรงทซานตกาผบ เปนอาคารชนเดยวและมชนลอย

มพนทรวมทงอาคารประมาณ 1,300 ตารางเมตร เมอวนท 1 มกราคม 2552 เวลาประมาณ 00.15 น. เปนเหตใหมผเสยชวตถง 66 ราย และทาใหอาคารไดรบความเสยหายจากเพลงไหมทงหลง จดตนเพลงอยทเพดานเหนอเวทเนองจากการยงดอกไมเพลงขนไปตดฉนวนกนความรอน ทเปนวสดตดไฟไดงายทตดตงอยกบแผนหลงคาโลหะทาใหวสดดงกลาวลวงลงมาเปนลกไฟทพนจนเปนเสมอนทะเลเพลงยงทาใหสถานการณเลวรายลงไปอก ในขณะทคนจานวนกวา 1,200 คนกาลงดนรน เพอหาทางออกจากอาคาร

รปท 14.21 แสดงขเถาฉนวนทเปนวสดตดไฟใตหลงคาทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

สาเหตของความสญเสยเกดจากการฝาฝนเลนดอกไมเพลงในอาคาร ไมควบคมจานวนคนเขาไปใชบรการ ตกแตงดวยวสดตดไฟงายจานวนมาก ทงโฟมโพลสตรยรนฟองนา ยรเทน และแผนโพลเอทลนเสรมใยแกว นอกจากน ในบรเวณพนทบรการยงไมมโคมไฟฉกเฉน ไมมปายทางหนไฟ และไมมระบบแจงเหตเพลงไหม เพอความปลอดภยขณะเกดเหตขน ยงพบขอบกพรองอนๆ เชน มพนตางระดบหลายแหง ทาใหมบนไดหลายแหงตดๆ กน ทาใหสะดดลมไดงาย มกระจกแตกและแหลมคม มเหลกดดทหนาตาง มการขบรถออกจากสถานทจานวนมากเปนเหตทาใหจราจรตดขด และทาใหรถดบเพลงและหนวยแพทยฉกเฉนเขาถงสถานทเกดเหตลาชา และพบวามการแจงเหตลาชาดวยเชนกน ดวยเหตการณมผบาดเจบจานวนมากถง 229 คน สถาบนการแพทยฉกเฉน หมายเลข 1669 ไดปฏบตงานรกษาพยาบาลเบองตน และประสานงานเพอ

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 197

กรณศกษาท 4เหตการณเพลงไหมครงรนแรงทซานตกาผบ เปนอาคารชนเดยวและมชนลอย

มพนทรวมทงอาคารประมาณ 1,300 ตารางเมตร เมอวนท 1 มกราคม 2552 เวลาประมาณ 00.15 น. เปนเหตใหมผเสยชวตถง 66 ราย และทาใหอาคารไดรบความเสยหายจากเพลงไหมทงหลง จดตนเพลงอยทเพดานเหนอเวทเนองจากการยงดอกไมเพลงขนไปตดฉนวนกนความรอน ทเปนวสดตดไฟไดงายทตดตงอยกบแผนหลงคาโลหะทาใหวสดดงกลาวลวงลงมาเปนลกไฟทพนจนเปนเสมอนทะเลเพลงยงทาใหสถานการณเลวรายลงไปอก ในขณะทคนจานวนกวา 1,200 คนกาลงดนรน เพอหาทางออกจากอาคาร

รปท 14.21 แสดงขเถาฉนวนทเปนวสดตดไฟใตหลงคาทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

สาเหตของความสญเสยเกดจากการฝาฝนเลนดอกไมเพลงในอาคาร ไมควบคมจานวนคนเขาไปใชบรการ ตกแตงดวยวสดตดไฟงายจานวนมาก ทงโฟมโพลสตรยรนฟองนา ยรเทน และแผนโพลเอทลนเสรมใยแกว นอกจากน ในบรเวณพนทบรการยงไมมโคมไฟฉกเฉน ไมมปายทางหนไฟ และไมมระบบแจงเหตเพลงไหม เพอความปลอดภยขณะเกดเหตขน ยงพบขอบกพรองอนๆ เชน มพนตางระดบหลายแหง ทาใหมบนไดหลายแหงตดๆ กน ทาใหสะดดลมไดงาย มกระจกแตกและแหลมคม มเหลกดดทหนาตาง มการขบรถออกจากสถานทจานวนมากเปนเหตทาใหจราจรตดขด และทาใหรถดบเพลงและหนวยแพทยฉกเฉนเขาถงสถานทเกดเหตลาชา และพบวามการแจงเหตลาชาดวยเชนกน ดวยเหตการณมผบาดเจบจานวนมากถง 229 คน สถาบนการแพทยฉกเฉน หมายเลข 1669 ไดปฏบตงานรกษาพยาบาลเบองตน และประสานงานเพอ

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 197

กรณศกษาท 4เหตการณเพลงไหมครงรนแรงทซานตกาผบ เปนอาคารชนเดยวและมชนลอย

มพนทรวมทงอาคารประมาณ 1,300 ตารางเมตร เมอวนท 1 มกราคม 2552 เวลาประมาณ 00.15 น. เปนเหตใหมผเสยชวตถง 66 ราย และทาใหอาคารไดรบความเสยหายจากเพลงไหมทงหลง จดตนเพลงอยทเพดานเหนอเวทเนองจากการยงดอกไมเพลงขนไปตดฉนวนกนความรอน ทเปนวสดตดไฟไดงายทตดตงอยกบแผนหลงคาโลหะทาใหวสดดงกลาวลวงลงมาเปนลกไฟทพนจนเปนเสมอนทะเลเพลงยงทาใหสถานการณเลวรายลงไปอก ในขณะทคนจานวนกวา 1,200 คนกาลงดนรน เพอหาทางออกจากอาคาร

รปท 14.21 แสดงขเถาฉนวนทเปนวสดตดไฟใตหลงคาทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

สาเหตของความสญเสยเกดจากการฝาฝนเลนดอกไมเพลงในอาคาร ไมควบคมจานวนคนเขาไปใชบรการ ตกแตงดวยวสดตดไฟงายจานวนมาก ทงโฟมโพลสตรยรนฟองนา ยรเทน และแผนโพลเอทลนเสรมใยแกว นอกจากน ในบรเวณพนทบรการยงไมมโคมไฟฉกเฉน ไมมปายทางหนไฟ และไมมระบบแจงเหตเพลงไหม เพอความปลอดภยขณะเกดเหตขน ยงพบขอบกพรองอนๆ เชน มพนตางระดบหลายแหง ทาใหมบนไดหลายแหงตดๆ กน ทาใหสะดดลมไดงาย มกระจกแตกและแหลมคม มเหลกดดทหนาตาง มการขบรถออกจากสถานทจานวนมากเปนเหตทาใหจราจรตดขด และทาใหรถดบเพลงและหนวยแพทยฉกเฉนเขาถงสถานทเกดเหตลาชา และพบวามการแจงเหตลาชาดวยเชนกน ดวยเหตการณมผบาดเจบจานวนมากถง 229 คน สถาบนการแพทยฉกเฉน หมายเลข 1669 ไดปฏบตงานรกษาพยาบาลเบองตน และประสานงานเพอ

หามจาหนาย

198 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

นาสงผบาดเจบจานวนมากสงโรงพยาบาลอยางปลอดภย เปนสวนหนงททาใหเหตการณนมผเสยชวต เพยง 66 คน ทงๆ ทอาจมผเสยชวตจานวนหลายรอยคน เชน เหตการณแบบเดยวกนในป พ.ศ.2546 ทสเตชนไนตคลบทประเทศสหรฐอเมรกา มผเสยชวตถง100 คนจากคนทงหมดทอยในอาคารเพยง 430 คน ตอมาในป พ.ศ. 2552 ทแลมฮอสไนตคลบประเทศรสเซย มผเสยชวตถง 150 คนจากคนทงหมดประมาณ 300 คน และเมอตนป พ.ศ. 2556 เกดเหตแบบเดยวกนคอ การเลนดอกไมเพลงในอาคารแบบผดกฎหมายทคสส (KISS) ไนตคลบทประเทศบราซลมผเสยชวตถง 235 คน

กรณศกษาท 5เหตการณเพลงไหมในคาคนวนอาทตยท 22 พฤษภาคม 2559 ประมาณเวลา

23.00 น. ในอาคารหอพกเดกผหญงของสถานสงเคราะหบานเดกรวมใจ ซงเปนอาคารกงคอนกรตและไมสงเพยง 2 ชน มพนทประมาณ 400 ตารางเมตร ตงอยเขตเทศบาลตาบลเวยงปาเปาทเปนชมชนเมองใกลสถานดบเพลง และสถานตารวจ ขณะนนเดกผหญงมอายตงแต 5-12 ขวบ กาลงพกผอนนอนหลบอยเปนเหตทาใหเสยชวต17 รายและอก 1 รายพการทางสมอง

การลกไหมเชอเพลงในบานเรอนในชวงเรมตน จะมกาซคารบอนมอนอกไซดซงมาพรอมกบควนไฟ จากหลายเหตการณรวมทงเหตเพลงไหมครงน กพบวากาซคารบอนมอนอกไซดทาใหคนนอนหลบจะหลบลกลงไปอกจนหมดสตไปและไมรสกตวจากหลกฐานทผานมากมกพบศพผเสยชวตยงอย ทเตยงนอนตวเอง รวมทงครงนเจาหนาทอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอนไดใหขอมลวาไดชวยเหลอเดกๆ หลายคนทนอนหมดสตจากเตยงนอน ดงนน อาคารพกอาศยขนาดเลกๆ ไมวาจะเปนเรอนพกนอนหอพก หองเชา แฟลต อพารตเมนท และโรงแรม รวมถงบานเรอนประชาชนควรสงเสรมใหตดตงอปกรณเตอนควนไฟ (Smoke Alarm) ดวย

นโยบายและเปาหมายความปลอดภยดานอคคภย (Fire Safety Policy andGoals)

ผบรหารอาคารสถาน ท จ า เปนตอง กาหนดนโยบายและเป าหมายความปลอดภยดานอคคภยใหชดเจน เพอใชเปนคามนสญญาและเปนแนวทางในการปฏบตงานทกระดบในองคกร สวนการกาหนดเปาหมายจะตองสอดคลองกบนโยบาย และจดทาตวชวดเพอการประเมนผลสาเรจ เปาหมายสามารถแบงออกเปน4 เรอง ดงน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 199

ความปลอดภยตอชวต (Life Safety) การปองกนทรพยสน (Property Protection) การหยดชะงกทางธรกจ (Business Interruption) การปองกนสงแวดลอม (Environmental Protection)

หลายครงพบวา ผบรหารมกจะพยายามลงทนเฉพาะมาตรการทกฎหมายกาหนด โดยไม ได คด ถงความเส ยง อนตราย ทอาจ เ กดจากอคคภย เ มอเ กดเพลงไหมแลว สรางความเสยหายตอทรพยสนและทาใหธรกจตองหยดชะงกลงเปนระยะเวลานานๆ ตวอยางอาคารทสามารถสรางผลเสยหายตอธรกจอยางมาก เชนคลงเกบสนคา, โรงงาน, Data Center เปนตน ซงมาตรการปองกนตามทกฎหมายตองการใหทาจะเนนเรองความปลอดภยตอชวตและสงแวดลอมเปนหลก เพราะเปนขอกาหนดขนตาสดทจะใชบงคบทวประเทศไทย ดงนน หากผบรหาร มเปาหมายในการปองกนทรพยสนและผลกระทบตอการประกอบธรกจ ผออกแบบอาจจาเปนตองเพมมาตรการเพอใหครอบคลมการปองกนทรพยสนและการหยดชะงกทางธรกจ เชนการตดตงระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต (Sprinkler) ระบบดบเพลงดวยสารสะอาด ระบบควบคมควนไฟ เพอควบคมการแพรกระจายควนไฟ หรอการปองกนการลกลามเปนเพลงไหมขนาดใหญ

อนตรายจากอคคภยเมอพจารณาถงความปลอดภยจากอคคภยนน สงสาคญทสดกคอ การรกษา

ชวตของผประสบภย สวนเรองการรกษาทรพยสนและอนๆ เปนเรองลาดบรองลงมาดงนน เราควรเขาใจกอนวาไฟทาใหคนเสยชวตไดอยางไร เพอจะไดหามาตรการในการปองกนทตนเหตของการบาดเจบและเสยชวต ซงโดยทวไปแลวไฟจะทาอนตรายแกผประสบภยไดในสามรปแบบคอ

ความรอน ไฟไหมทาใหเกดความรอนไดอยางรนแรง โดยทอณหภมในพนททเกดไฟไหมอาจสงถง 500-1100 องศาเซลเซยส ซงความรอนทอณหภมเพยง 100 องศาเซลเซยส จะสามารถทาลายเนอเยอของรางกายไดแลว การสดอากาศทมความรอนขนาดนเขาไป สามารถลวกและทาลายเนอเยอของปอดไดในทนท และอาจทาใหเกดการหมดสตไดอยางรวดเรว อยางไรกตาม ความรอนกเปนเพยงสวนอนตรายสวนหนงของไฟไหม และจากสถตของประเทศสหรฐอเมรกา การเสยชวตจากเพลงไหมบานนนหนงในสเทานนทเกดจากความรอน สวนอก สามในสนน การเสยชวตเกดจากควนและกาซพษ และ การขาดอากาศหายใจ

หามจาหนาย

200 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การขาดอากาศหายใจ การเกดไฟไหม ออกซเจนในบรเวณนนจะถกใชไปในกระบวนการเผาไหม ทาใหปรมาณออกซเจนในอากาศลดลงอยางรวดเรว โดยทวไปอากาศทเราหายใจมออกซเจนอยประมาณ 21% ถาระดบออกซเจนลดลงเหลอ 17%สมองจะเรมตอ และการควบคมกลามเนอจะทาไดลาบากขน ซงทาใหการคดและการหนไฟทาไดยากลาบากมากขน ถาระดบออกซเจนลดลงเหลอ 15% ไมเพยงพอตอการหายใจ หลงจากเราขาดออกซเจนเพยง 4-5 นาท กอาจจะเกดสมองตายได ดงนนจงเหนไดวาระยะเวลาทเรามสาหรบการหนไฟนนจากด และเปนเวลาทมคามากจงจาเปนอยางยงทเราตองมการเตรยมตวใหพรอมและใชเวลาทมจากดนนใหคมคาทสดกาซพษและควน เปนสาเหตหลกของการเสยชวตทเกดจากเพลงไหม ประการแรกควนไฟเปนอนภาคเลกๆ ทสามารถบดบงแสงทาใหมองเหนเสนทางหนไฟไมชดเจน หรอหากควนมความหนาแนนมากจะทบแสงจนมองไมเหนอะไรเลย ซงอาจทาใหหลงทางอยในอาคารจนไมสามารถหนรอดออกมาได ประการทสอง กรณทไฟไหมตอนกลางคนขณะทคนสวนใหญกาลงนอนหลบ อาจสดเอากาซพษเขาไป มผลตอการทางานของสมองอาจไมตนขนมา หรออาจจะหมดสตทนททลกขนเพอจะพยายามหนไฟกาซพษทมกจะเกดขนในเพลงไหมอาคารทวไปม 4 ประเภท ไดแก

1. กาซคารบอนมอนอกไซด เปนกาซทมพษและจะเขาไปแทนทออกซเจนในเลอด จะเกดในเหตการณไฟไหมทกครง เพราะการสนดาปทไมสมบรณ ซงเกดจากมออกซเจนในบรเวณเพลงไหมไมเพยงพอ

2. กาซไฮโดรเจนไซยาไนด เปนกาซพษทเกดจากการไหมของผาไหม ผาขนสตว ผาไนลอน และพลาสตกบางประเภท ทมกจะพบในวสดทาผาหม เฟอรนเจอรผามาน และเสอผา

3. กาซไฮโดรเจนคลอไรด เปนกาซทเกดจากพลาสตกทมคลอรนเปนสวนผสมทาใหเกดการระคายเคองในตา และระบบทางเดนหายใจ ทาใหเปนอปสรรคตอการหนไฟ

4. กาซคารบอนไดออกไซด เปนกาซทจะทาใหคนทสดเขาไปแลว กลไกของรางกายมนษยจะทาใหหายใจเรวขน จงสดเอากาซพษชนดอนเขาสรางกายมากขนดวย

ชนดและปรมาณของกาซพษ และควน ขนอยกบวสดทเปนเชอเพลง ดงนนการเลอกใชวสดทไมกอใหเกดควน และกาซพษ นบวาเปนแนวทางทสาคญทชวยลดอนตรายทเกดจากควนและกาซพษได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 201

สาเหตของการเกดและแหลงกาเนดอคคภยการเขาใจธรรมชาตของการเกดเพลงไหม หรอสามเหลยมการเกดไฟ เพอชวย

ใหเขาใจวธการดบเพลงหรอควบคมการลกลาม เมอองคประกอบมครบ 3 อยาง คอเชอเพลง ความรอน และออกซเจน ภายใตสถานการณหนง เชอเพลงกสามารถลกไหมได

การแยกองคประกอบอยางใดอยางหนงออก เพลงไหมกสามารถดบได วธทดทสด ในการบรหารจดการความปลอดภยดานอคคภย คอการปองกนดวยการตรวจตราและกาจดไมใหมหรอควบคมแหลงกาเนดความรอนสง และการควบคมหรอจากดแหลงเชอเพลง ซงกระทาไดโดยการดแลอาคารสถานทใหสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย และปฏบตตามกฎหมาย และคาแนะนาของผเชยวชาญในการเกบรกษาสารทไวไฟ อยางไรกตาม แหลงกาเนดความรอนทพบเหนอยเสมอๆ คอ

อปกรณไฟฟา ขณะทางานอาจมความรอนผดปกตเกดขนเนองมาจากหนาสมผสทจดตอสายไฟหลวม หรอเกดประกายไฟซงมความรอนสง เนองจากสายไฟเกาทมฉนวนหมเปอยหรอชารด นอกจากนอปกรณไฟฟาไมเหมาะสมทตดตงในบรเวณอนตราย เมอสมผสกบฝนละออง กาซ ไอของสารไวไฟ หรอเชอเพลงอนๆ กอาจเกดการลกไหมได

ความเสยดทาน สวนประกอบของเครองจกรกลทอาจกอใหเกดความรอนผดปกต เชน ตลบลกปน เพลา ซงอาจทาใหเกดความรอนสงเมออยใกลหรอสมผสกบเชอเพลงหรอวสดทตดไฟงาย เชน ฝนผง ใยผา พลาสตก เปลอกแหงของเมลดพชสารเคมบางชนด ขเลอย ฯลฯ อาจเกดการลกไหมได

สารไวไฟพเศษ เชน โซเดยม โปรแตสเซยม ซงสามารถลกไหมไดเองในนาฟอสฟอรส ซงลกไหมไดเองเมอสมผสกบอากาศ หรอวสดอนๆ

งานททาใหเกดประกายไฟ การเชอมหรอการตด มกจะทาใหเกดประกายไฟหรอสะเกดไฟขณะทางาน เมอกระเดนออกไปแลวไปสมผสกบเชอเพลงกสามารถเกดการลกไหมได

เตาเผาทไมมฝาปดหรอเปลวไฟทไมมสงปดคลม ถาในบรเวณใกลเคยงมเชอเพลงซงไมไดรบการระมดระวงดแล เมอเกดการสมผสระหวางเปลวไฟกบเชอเพลงกจะเกดการลกไหม

การสบบหรหรอการจดไฟ บรเวณทมไอของสารไวไฟ เชน นามนเบนซนถาไมระมดระวง อาจเกดการจดระเบดและอนตรายถงชวต นอกจากนความรอนจาก

หามจาหนาย

202 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

กนบหรทตดไฟและไมขดทใชจดไฟแลว แตยงไมดบอาจทาใหเชอเพลงบางชนดใกลๆเกดการลกไหมไดโดยงาย

วตถทผวรอนจด เชน เหลกทถกเผา ทอไอนา ฯลฯ เมอมการกระทบระหวางผวทรอนจดกบเชอเพลงอาจเกดการลกไหม

ไฟฟาสถต เกดจากการเสยดสระหวางวตถสองชนดทาใหเกดประจไฟฟาสถตขนเปนตามธรรมชาต แลวเกดการสะสมจนมความตางศกยสงขนจนเกดการถายเทประจไฟฟาสถตเปนประกายไฟแลวไปสมผสกบเชอเพลงบรเวณใกลเคยงจนทาใหเกดการลกไหม

เครองทาความรอน เนองจากเครองทาความรอนจะมทงเปลวไฟซงเกดขนจากการเผาไหมของเชอเพลงทใชทาความรอนและความรอนสะสมไวทตวเครองถาเกดการสมผส เปลวไฟหรอความรอนจากเครองทาความรอนกบเชอเพลงบรเวณใกลเคยงกยอมเกดการลกไหมได

การล ก ไหม ด วยต ว เอง เ ช น Bacteria Oxidation ในกองขยะการสะสมของสารบางชนดจะกอใหเกดความรอนขนในตวของมนเองจนกระทงอณหภมสงขนจนถงจดตดไฟ เมออยรวมกบเชอเพลงกยอมเกดการลกไหม

การวางเพลง สามารถปองกนไดดวยการไมทาใหอาคารมจดออนดวยการจดเกบของในหองหรอสถานททจดเตรยมไวตามมาตรฐาน เพราะผวางเพลงมกจะวางเพลงในจดทไมมระบบปองกนอคคภย โดยเฉพาะบรเวณรอบนอกอาคาร เชนทกองของ หองขยะ จดพกสนคา เปนตน

ฟาผา เมอฟาผาอปกรณไฟฟาอาจลดวงจรเนองจากสายไฟฟามกระแสและแรงดนไฟฟาทสงผดปกต อาจทาใหเกดประกายไฟแลวไปตดเชอเพลงในบรเวณนนได ดงนน อาคารจะตองตดตงระบบปองกนฟาผา โดยมตวนาลอฟาตดตงอยภายนอกอาคาร และมสายนาลงดนเชอมกนเปนระบบลงมายงหลกดนตามมาตรฐานทเชอถอไดเชน มาตรฐานการปองกนฟาผาของ วสท.

การปองกนอคคภยผบรหารอาคาร จะตองนานโยบายความปลอดภยมาพจารณาใหด เพอกาหนด

เปาหมาย วางแผนดาเนนงานใหสอดคลองอยางเปนรปธรรม กาหนดตวชวดความสาเรจ ตรวจสอบ ประเมนผล และปรบปรงแกไขใหดขนอยางตอเนอง

ในการกอสรางอาคาร ผบรหารอาคาร จะตองมนใจวาวศวกรทเกยวของทกสวน ตงแตวศวกรหรอเจาหนาทฝายจดซอจดจาง สถาปนกหรอวศวกรทปรกษา

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 203

โครงการ ผออกแบบ ผควบคมงาน มความเขาใจเรองมาตรการและวธการปองกนอคคภยเปนอยางด

ในการดแลและใชอาคารผบรหารอาคาร จะตองมนใจเชนเดยวกนวา วศวกรหรอเจาหนาทฝายจดซอจดจาง วศวกรหรอชางประจาอาคาร ดแลรกษา ตรวจตราทดสอบ และซอมบารงอปกรณและระบบประกอบอาคารรวมทงระบบปองกนอคคภยตามแผนทไดวางไวอยางตอเนอง และมความเขาใจเรองมาตรการและวธการปองกนอคคภยเปนอยางด นอกจากนทกอาคารจะตองมแผนรองรบภาวะฉกเฉน เพอตอบโตเหตเพลงไหมทอาจเกดขนไดตลอดเวลา ครอบคลมการแจงหรอรายงานเหตการณการอพยพ การดบเพลงและกภย และการกลบคนสภาวะปกต ผบรหารอาคารจะตองมนใจวาทกคนในอาคารและผมหนาทในแผนรองรบภาวะฉกเฉน มความรและเขาใจบทบาทของตนเองขณะเกดเหตฉกเฉนเพอปฏบตตวใหเกดความปลอดภยตอตนเองและผอน การปฏบตเรองอนๆ โดยบคคลภายนอก เชน การตรวจสอบอาคารตามกฎหมายการตรวจประเมนหรอการสารวจความเสยงอนตรายจากอคคภย และการฝกอบรมความปลอดภย เปนตน

การปรบปรงหรอเปลยนแปลงเครองจกรกล พนทอาคาร สารเคม พนกงานใหมจะตองมระบบจดการรองรบเพอใหเกดมการปรบเปลยนแผนรองรบภาวะฉกเฉน แบบแปลนอาคาร ปายเตอน การอบรมเรองใหมๆ ใหพนกงานเดม และอบรมพนกงานใหมเชน พนฐานความปลอดภย ความเสยงอนตรายในโรงงาน และการเขาใจความจาเปนและวธใชอปกรณปลอดภยสวนบคคล เปนตน

ไมวาจะบรหารจดการความปลอดภยใหดอยางไร อบตเหตอาจเกดขนไดเสมอเมอเกดเพลงไหมผพบเหนเพลงไหมจะตองกระทาทสาคญสองสงแรกทจะตองระลกถงเสมอ คอ

กดปมหรอดงอปกรณแจงเหตเพลงไหมทนท ไมวาขนาดของเพลงนนจะเลกหรอใหญ (แมคดวาจะดบไฟไดกตาม)

พยายามดบเพลงหรอควบคมเพลง ดวยเครองมอดบเพลงทเหมาะสมเพอลดภย อนเกดจากเพลงไหมใหเรวทสด

หากไมสามารถควบคมเพลงได ใหหนไฟทนท

ไมควรประมาทหรอใชดลยพนจสวนตว เชน ดบไฟกอนแลวหากดบไมไดแลวคอยดงอปกรณแจงเหตเพลงไหม หรอยงไมตองแจงสถานดบเพลงดบไฟกนเองกอนเพราะกลวเสยชอเสยง

หามจาหนาย

204 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

มาตรการการปองกนอคคภยทจะกลาวถงน มสาระสาคญตางๆ ทคดยอมาจากมาตรฐานการประกอบวชาชพทมอย ซงวศวกรทกคนควรศกษาและเรยนรเพมเตมเมอตองปฏบตงานจรงไดจากสมาคมประกอบวชาชพ เชน วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ ฯลฯ และใหเปนไปตามกรอบของ NFPA 550 ทอธบายถงองคประกอบสาคญของเรองความปลอดภยดานอคคภย ทาใหสามารถแบงการปองกนอคคภยออกเปน 6 มาตรการ ดงรปท 14.22

รปภาพท 14.22 ภาพแสดงตนไมแหงความปลอดภยดานอคคภย(Fire Safety Tree)

ทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

อปกรณแจงเหตเพลงไหมอปกรณแจงเหตเพลงไหมในสถานประกอบการ ตองตอเชอมกนเปนระบบ

อยางนอยตองประกอบดวย แผงควบคมระบบ อปกรณแจงเหตดวยมอ อปกรณตรวจจบเพลงไหม และอปกรณเตอนภย โดยอปกรณหรอระบบแจงเหตเพลงไหมจะตองออกแบบ ตดตง ตรวจตรา บารงรกษา ใหอยในสภาพด และเปนไปตามมาตรฐานนอกจากนพนกงานทกคนควรไดรบการแนะนาและฝกซอมตามกฎหมาย การโทรศพทแจงเหตเพลงไหมหากตนตกใจ และไมคนเคย วธการรายงานจะทาใหเสยเวลา รวมทงการรายงานการเกดเพลงไหมวาควรทารายงานวาเหตเกดขนอยางไร เมอไร ทไหนมผลกระทบและความสญเสยอะไรบาง

อปกรณแจงเหตดวยมอจะตองตดตงอยางนอยบรเวณทางออกของแตละชนและมระยะหางไมเกนทกฎหมายกาหนด อปกรณเตอนภยจะตองตดตงใหคนในอาคารไดยนทวทกพนท และเสยงเตอนภยตองดงกวาเสยงรบกวนเฉลยไมนอยกวา 15 dB

204 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

มาตรการการปองกนอคคภยทจะกลาวถงน มสาระสาคญตางๆ ทคดยอมาจากมาตรฐานการประกอบวชาชพทมอย ซงวศวกรทกคนควรศกษาและเรยนรเพมเตมเมอตองปฏบตงานจรงไดจากสมาคมประกอบวชาชพ เชน วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ ฯลฯ และใหเปนไปตามกรอบของ NFPA 550 ทอธบายถงองคประกอบสาคญของเรองความปลอดภยดานอคคภย ทาใหสามารถแบงการปองกนอคคภยออกเปน 6 มาตรการ ดงรปท 14.22

รปภาพท 14.22 ภาพแสดงตนไมแหงความปลอดภยดานอคคภย(Fire Safety Tree)

ทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

อปกรณแจงเหตเพลงไหมอปกรณแจงเหตเพลงไหมในสถานประกอบการ ตองตอเชอมกนเปนระบบ

อยางนอยตองประกอบดวย แผงควบคมระบบ อปกรณแจงเหตดวยมอ อปกรณตรวจจบเพลงไหม และอปกรณเตอนภย โดยอปกรณหรอระบบแจงเหตเพลงไหมจะตองออกแบบ ตดตง ตรวจตรา บารงรกษา ใหอยในสภาพด และเปนไปตามมาตรฐานนอกจากนพนกงานทกคนควรไดรบการแนะนาและฝกซอมตามกฎหมาย การโทรศพทแจงเหตเพลงไหมหากตนตกใจ และไมคนเคย วธการรายงานจะทาใหเสยเวลา รวมทงการรายงานการเกดเพลงไหมวาควรทารายงานวาเหตเกดขนอยางไร เมอไร ทไหนมผลกระทบและความสญเสยอะไรบาง

อปกรณแจงเหตดวยมอจะตองตดตงอยางนอยบรเวณทางออกของแตละชนและมระยะหางไมเกนทกฎหมายกาหนด อปกรณเตอนภยจะตองตดตงใหคนในอาคารไดยนทวทกพนท และเสยงเตอนภยตองดงกวาเสยงรบกวนเฉลยไมนอยกวา 15 dB

204 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

มาตรการการปองกนอคคภยทจะกลาวถงน มสาระสาคญตางๆ ทคดยอมาจากมาตรฐานการประกอบวชาชพทมอย ซงวศวกรทกคนควรศกษาและเรยนรเพมเตมเมอตองปฏบตงานจรงไดจากสมาคมประกอบวชาชพ เชน วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ ฯลฯ และใหเปนไปตามกรอบของ NFPA 550 ทอธบายถงองคประกอบสาคญของเรองความปลอดภยดานอคคภย ทาใหสามารถแบงการปองกนอคคภยออกเปน 6 มาตรการ ดงรปท 14.22

รปภาพท 14.22 ภาพแสดงตนไมแหงความปลอดภยดานอคคภย(Fire Safety Tree)

ทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

อปกรณแจงเหตเพลงไหมอปกรณแจงเหตเพลงไหมในสถานประกอบการ ตองตอเชอมกนเปนระบบ

อยางนอยตองประกอบดวย แผงควบคมระบบ อปกรณแจงเหตดวยมอ อปกรณตรวจจบเพลงไหม และอปกรณเตอนภย โดยอปกรณหรอระบบแจงเหตเพลงไหมจะตองออกแบบ ตดตง ตรวจตรา บารงรกษา ใหอยในสภาพด และเปนไปตามมาตรฐานนอกจากนพนกงานทกคนควรไดรบการแนะนาและฝกซอมตามกฎหมาย การโทรศพทแจงเหตเพลงไหมหากตนตกใจ และไมคนเคย วธการรายงานจะทาใหเสยเวลา รวมทงการรายงานการเกดเพลงไหมวาควรทารายงานวาเหตเกดขนอยางไร เมอไร ทไหนมผลกระทบและความสญเสยอะไรบาง

อปกรณแจงเหตดวยมอจะตองตดตงอยางนอยบรเวณทางออกของแตละชนและมระยะหางไมเกนทกฎหมายกาหนด อปกรณเตอนภยจะตองตดตงใหคนในอาคารไดยนทวทกพนท และเสยงเตอนภยตองดงกวาเสยงรบกวนเฉลยไมนอยกวา 15 dB

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 205

และสาหรบหองนอน ความดงของเสยงเตอนเมอวดทหวเตยงนอนตองดงไมตากวา65 dB หรอ 75 dB และหากสถานประกอบการมคนพการตามกฎหมายใหเพมอปกรณเตอนภยดวยแสงทางานรวมกบอปกรณเตอนภยดวยเสยงดวย กรณมเสยงดงเกนกวา110 dB ใหใชอปกรณเตอนภยดวยแสงแทนอปกรณเตอนภยดวยเสยง

อปกรณตรวจจบเพลงไหม จะเปนอปกรณททางานอตโนมต เมอตรวจจบควนความรอน หรอเปลวไฟได โดยมาตรฐานระบบแจงเหตเพลงไหมของวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) กาหนดใหตดตงอปกรณตรวจจบควนในพนทดงตอไปน

หองนอน ทกประเภทรวมทงหองนอนรวมในหอพก หองหรอพนทกนระหวางหองทมผใชสอยกบบนไดหนไฟหรอทางออกนอก

อาคาร หองทใชงานขณะเกดเหตฉกเฉนหรอเพลงไหม หองเกบของทเพลงไหมลกลามรนแรง

อปกรณตรวจจบเพลงไหม สวตชตรวจจบการไหลของนาดบเพลง และสวตชตรวจสอบสถานะเปด-ปดวาลวในระบบดบเพลงทกชด ตองทดสอบภายหลงการตดตงเสรจ และทดสอบเปนประจาทกป ระหวางการทดสอบใหทดสอบอปกรณเตอนภยและอปกรณควบคมทกชด พรอมทงตรวจการแสดงผลการทางานทแผงควบคมระบบ และการทางานของระบบอปกรณประกอบอาคารทเกยวของ ไดแก ลฟตโดยสาร เครองสงลม พดลมอดอากาศ ปลดลอกประต เปนตน พรอมทงใหจบเวลาแตละขนตอน สวตชตรวจจบการไหลของนาดบเพลงใหทดสอบทกๆ 3 เดอน และสวตชตรวจสอบสถานะเปดปดวาลวในระบบดบเพลงใหทดสอบทกๆ เดอน

สายสญญาณทใชในการสงควบคมจากแผงควบคมเชอมตอไปยงอปกรณ ไดแกอปกรณเตอนภย อปกรณประกอบอาคารทเกยวของ ในกรณฉกเฉนใหใชสายไฟฟาชนดทนไฟ สายสญญาณทงหมดในระบบแจงเหตเพลงไหมจะตองตดตงในทอรอยสายไฟเทานน และตองแยกออกจากระบบอนๆ

เครองดบเพลงแบบมอถอเครองดบเพลงแบบมอถอจะตองออกแบบและตดตงใหครอบคลมพนททง

อาคาร โดยมระยะทางเขาถงและพนทครอบคลมไมเกนกวาทกฎหมายกาหนด ชนดของเครองดบเพลงทตดตงในแตละพนทจะตองเหมาะกบประเภทของเพลงไหม อาจแบงไดโดยสงเขปดงน

หามจาหนาย

206 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ประเภท A (Class A) เปนเพลงทเกดขนจากการลกไหมของสารทเปนเชอเพลงธรรมดา เชน ไมกระดาษ หรอเสอผา เครองดบเพลงสาหรบเพลงชนดนคอ นาหรอสารผสม ซงมนาเปนสวนประกอบสาคญ

ประเภท B (Class B) เปนเพลงทเกดขนจากการลกไหมของเชอเพลงประเภททเปนของเหลว ยางเหนยว นามน สาหรบการดบเพลงประเภทน ทาใหโดยการปองกนไมให มอากาศเขาไปชวยในการลกไหม ดงนนเครองดบเพลงจงเปนประเภทสารเคมทหนกกวาอากาศ เมอฉดเขาไปในเพลงจะเปนตวขดขวางไมใหอากาศเขาไปสมผสกบตนเพลงอก เชน กาซคารบอนไดออกไซดเหลว

ประเภท C (Class C) เปนเพลงทเรมตนจากอปกรณไฟฟา สารทจะนามาใชดบเพลงตองเปนสารทไมเปนตวนาไฟฟา และเนองจากเมอเกดเพลงแลว ตวททาหนาทเปนเชอเพลงมกจะเปนเชอเพลงประเภท A หรอ B ดงนนสารทจะใชดบเพลงจะตองสามารถดบเพลงสารประเภทอนไดดวย

ประเภท D (Class D) เปนเพลงทเกดขนจากเชอเพลงทเปนโลหะ เชนแมกนเซยม, ลเทยม, และโซเดยม เครองดบเพลงและวธใชจะตองเปนชนดพเศษ

ประเภท K (Class K) เปนเพลงทเกดจากไขมนจากพชหรอสตวใชดบเพลงในครว และทอระบายควนในครว

เสนทางหนไฟเสนทางหนไฟ แบงออกเปน 3 สวน คอ ทางไปสทางหนไฟ ทางหนไฟ และทาง

ปลอยออก ตลอดเสนทางจากจดใดจดหนงภายในอาคารถงทางสาธารณะภายนอกอาคารทมความปลอดภยจะตองมความตอเนองและไมมสงกดขวางหรออปสรรคใดๆหรอตองใชอปกรณหรอเครองมอพเศษใดๆ รวมทงกญแจ

1) ทางไปสทางหนไฟคอ เสนทางจากจดใดๆ ในแตละชนถงทางหนไฟหรอบนไดหนไฟของชนนน ซง

นบวาเสนทางนเปนสวนทมอนตรายมากทสดของการหนไฟ เพราะตามหลกการในการปองกนอคคภยนน เมอทานไดเขาไปสบนไดหนไฟหรอทางหนไฟแลว ถอวาทานไดเขาสพนทปลอดภยและสามารถหนออกสภายนอกอาคารได โดยมหลกเกณฑในการพจารณาเสนทางไปสทางหนไฟ ดงน

ทกจดในหองตองมเสนทางไปสทางหนไฟอยางนอยสองทาง ยกเวนการอนโลมทางบงคบ หรอทางตน เพราะในกรณทเสนทางใดเสนทางหนงเกดถกปกคลมดวยไฟหรอควน ผใชอาคารยงมเสนทางเหลออกอยางนอย 1 เสนทาง เพอทจะหนไปสทางหนไฟได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 207

ในการออกแบบอาคารเพอความปลอดภยจากอคคภยทถกตองนน ตองพยายามให แตละจดในพนทมเสนทางสทางหนไฟทสนทสดเพอลดอนตรายทอาจจะเกดขนขณะหนไฟ ดงนนบนไดหนไฟตองกระจายอยในตาแหนงทเหมาะสมและไมอยใกลกนเกนไป โดยหลกในการพจารณาอยางงายนน คอ ตองหางกนไมนอยกวาครงหนงของความยาวเสนทางทแยงมมสงสดของหองหรอพนทนนๆ นอกจากนบนเสนทางไปสทางหนไฟนจะตองมระยะสญจร ระยะทางบงคบ และระยะทางตนไมเกนทมาตรฐานหรอกฎหมายกาหนด

เสนทางหนไฟ ตองมปายบอกทางหนไฟใหชดเจน ตดตงบรเวณทางแยกและเหนอประตบนเสนทางหนไฟ และตองแยกออกจากปายบอกเสนทางสญจรในเวลาปกตโดยปายบอกทางหนไฟนตองมแสงสวางตลอดเวลาขณะใชงานหรอเมอไฟดบ

2) ทางหนไฟหรอบนไดหนไฟบนไดหนไฟเปนหวใจหลกของเสนทางหนไฟในอาคาร โดยมหลกการทสาคญ

คอ เมอผใชเขามาสบนไดหนไฟถอวาปลอดภยแลว ดงนนบนไดหนไฟจงตองมระบบองคประกอบทสาคญหลายประการดงตอไปน

การปดลอมดวยผนงและประตทนไฟ บนไดหนไฟตองอยในพนททสามารถปองกนไฟทไหมอยในบรเวณอนของอาคารได ดงนนผนงของปลองบนไดหนไฟตองทาดวยวสด ทสามารถทนไฟได เชน คอนกรต ผนงอฐ ผนงคอนกรตบลอก โดยตองแยกจากสวนอนของอาคารอยางเดดขาด และประตทผนงทนไฟนนตองสามารถทนไฟได

การควบคมควน ควนและกาซพษถอวาเปนสาเหตหลกของการตายจากอคคภย ดงนนตองมการปองกนไมใหควนและกาซพษเขามาทาอนตรายผทกาลงหนไฟอยได กรณเปนบนไดหนไฟนอกตวอาคารมลกษณะเปนบนไดเปดโลงทอยหางจากตวอาคารหรอตดกบผนงภายนอกอาคารบรเวณนนเปนวสดทนไฟ บนไดหนไฟดงกลาวเปนบนไดทมความปลอดภยได เพราะมการระบายอากาศตามธรรมชาตผานชองเปดไมนอยกวา 1.4 ตารางเมตร กรณเปนบนไดหนไฟภายในตวอาคาร มลกษณะเหมอนเปนปลองบนได ซงบนไดประเภทนถาไมมระบบอดอากาศทดและควนสามารถเขาสปลองบนไดไดกจะเปนเหมอนปลองควนทจะแพรกระจายความรอนและควนไฟไปสสวนตางๆ ของอาคารดานบน และกอใหเกดอนตรายแกผใชอาคารเปนอยางมาก

3) ประตหนไฟ เสนทางเขาสบนไดหนไฟนน ตองปดกนดวยประตหนไฟทมอตราการทนไฟทสอดคลองกบการทนไฟของผนงนนๆ และตองผานการทดสอบตามมาตรฐาน โดยสวนประกอบทสาคญของประตหนไฟ ไดแก

หามจาหนาย

208 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

บานประต อาจทาจากเหลกหรอไมทมฉนวนกนความรอนและทนไฟไดเปนแกนกลาง

Door Closer หรอตวปดบานประตอตโนมต เพอทาหนาทดงบานประตใหปดสนทอยตลอดเวลาเพอปองกนไมใหควนไฟสามารถเขาไปสปลองบนไดหนไฟหรอผานผนงทนไฟได และชวยในการรกษาความดนในกรณทปลองบนไดมการอดอากาศขณะเกดไฟไหม ประตหนไฟทไมม Door Closer อาจถกเปดคางไว ทาใหควนไหลเขาปลองบนไดได หรออาจทาใหระบบอดอากาศไมสามารถรกษาความดนตามทออกแบบไวได

Panic Bar หรอ Push Bar เปนอปกรณทใชผลกประตใหเปดออก โดยสามารถใชทอนแขนหรอลาตวในการผลกใหประตเปดออก โดยประตหนไฟไมควรเปนระบบลกบดธรรมดา เพราะอาจจะไมสะดวกในการหนไฟเนองจากผทหนไฟอาจไดรบบาดเจบทมอจนไมสามารถเปดประตได อาจมการถอของ หรออมเดกไว ทาใหการบดลกบดทาไดยาก หรออาจมคนทหนไฟอกเปนจานวนมากดนตอเนองมาจากดานหลงทาใหไมสามารถบดลกบดประตได หากใชกบประตทนไฟจะตองเปนชนด Fire Exit Bar orHardware

ทศทางในการเปดประตหนไฟนน จะตองเปนไปตามทศทางการหนไฟ เพอทาใหสามารถเปดไดสะดวกในกรณทมคนหนไฟจานวนมาก โดยในชนบนบานประตตองเปดเขาสปลองบนไดและขณะทในชนลางสดบานประตตองมทศทางเปดออกจากปลองบนไดออกสพนทปลอดภยภายนอกอาคาร สวนตวเปดลอกทประตหนไฟดานภายในปลองบนไดจะตองมดวย เพอการบรรเทาสาธารณภยใหพนกงานดบเพลงเปดเขามาชวยผประสพภยและดบเพลง เพราะพนกงานดบเพลงจะขนลฟตพนกงานดบเพลงมาชนใกลๆ แลวใชบนไดในการขนไปยงชนทเกดเหตเพลงไหมแลวเปดประตหนไฟออกไปปฏบตงาน

ระบบโคมไฟฉกเฉน ในปลองบนได จะตองตดตงระบบโคมไฟฉกเฉนเพอใหแสงสวางในกรณทเกดไฟดบ โดยระบบไฟฉกเฉนดงกลาวตองไดรบการดแลใหอยในสภาพดและพรอมทจะทางานตลอดเวลา

ปายแสดงขอมลของบนได ในปลองบนได จะตองม ชอบนได เลขชนหนขนหรอหนลง และใชสญจรไดตงแตชนใดถงชนใด เปนตน

สวนประกอบอนๆ ภายในบนไดหนไฟตองมขนบนไดทมขนาดลกตงลกนอน ทสมาเสมอทกขนและมขนาดตามมาตรฐาน ตองมราวจบตลอดทางควรมทงสองดาน ตองมราวกนตกหากบรเวณนนมพนตางระดบ ตองมชานพกขนาดตามมาตรฐาน ภายใน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 209

บนไดหนไฟตองมทเปดบานประตทกชนเพอหนออกจากบนไดไดกรณมควนไฟเขาบนไดหนไฟ และทศทางเปดบานประตตามทศทางการหนออกภายนอกอาคาร

หมายเหต ตามมาตรฐานไดกาหนดใหบนไดทกแหงในอาคารใชในการหนไฟได ดงนนบนไดของอาคาร หรอบนไดหลกควรมสวนประกอบตางๆ เหมอนกบบนไดหนไฟทกลาวมาขางตน

.

รปท 14.23 แสดงสวนประกอบของบนไดทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

4) ทางปลอยออกเมอหนไฟลงมาตามปลองบนไดหนไฟ เสนทางนนตองนาไปสภายนอกอาคารได

โดยทางปลอยออกทปลอดภยนน จะตองมลกษณะดงตอไปน ปลองบนไดหนไฟ จะตองเปดออกสพนทปลอดภยภายนอกอาคารโดยตรง

โดยผทหนไฟตองสามารถออกจากบนไดหนไฟสพนทปลอดภยภายนอกอาคารไดอยางตอเนองและ ไมมการลอกประตจากดานในหรอดานทศทางการหนไฟ กรณจาเปนตองปลอยออกจากปลองบนไดหนไฟภายในอาคารไมอนญาตใหเปดสพนทภายในอาคารเกนรอยละ 50 ของทงจานวนและขนาดของบนไดหนไฟทงหมด และจะตองเปนพนททตดตงหวกระจายนาดบเพลงอตโนมตและตองไมเปนทมอนตราย เชน ตองมการเดนผานหองเกบของ หรอ หองครว

มมมองดานขาง (บนไดตรง)

ท า ง ล ง

ท า ง ล ง

วกราวบนไดกลบเขาหาผนง

มมมองดานบน (บนไดวน)

หามจาหนาย

210 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ทางปลอยออกจะตองมขนาดความกวางไมนอยกวา 5 มลลเมตรตอคนทอพยพ สามารถนาไปสจดรวมพลไดอยางปลอดภย และจดรวมพลจะตองมพนทเพยงพอสาหรบจานวนคนทงหมดทอพยพออกจากอาคารไมนอยกวา 0.25 ตารางเมตรตอคน

การหนขนทางหลงคาควรเปนทางเลอกสดทาย สาหรบการหนไฟขนไปสดาดฟานน ตามหลกการแลว ไมถอวาเปนเสนทางในการหนไฟทปลอดภย เพราะการนาคนลงจากดาดฟาโดยอาศยเฮลคอปเตอรหรอรอกโรยตวนน ยงเปนวธการทไมมความแนนอนและขนอยกบหลายปจจย เชน สภาพภมอากาศ และความสามารถของบคคลททาการหนไฟ และในกรณทจะอพยพคนขนดาดฟาโครงสรางของพนดาดฟาจะตองทนไฟไดไมนอยกวา 2 ชวโมง และแขงแรงพอทจะรบนาหนกของผทกาลงหนไฟได

ประตทางออกบนเสนทางหนไฟ จะตองเปดไดจากดานภายในหรอดานทศทางการหนตลอดเวลา ประตทเปดออกสภายนอกตองสามารถเปดจากดานภายในปลองบนไดไดตลอดเวลา และไมมการตดตงกลอนทงดานในและดานนอก อาคารสงหลายแหง มการลอกประตทเปดออกจากปลองบนไดหนไฟเนองจากกลวเกยวกบการรกษาความปลอดภย ซงการกระทาดงกลาวเปนอนตรายตอชวตของผทกาลงหนไฟเปนอยางมาก

จดรวมพล ขณะเกดเพลงไหมอาคารจะตองเปนพนททมความปลอดภยจากเศษกระจก หรอการวบตของโครงสรางอาคาร รวมทงเศษซากวสดกอสรางทอาจตกลงมาสพนดน ดงนน ควรกาหนดใหอยหางจากอาคารไมนอยกวาความสงของอาคารนนแตหางไมนอยกวา 20 เมตร อาจเปนสถานทหรออาคารอนในบรเวณใกลเคยงได ไมควรใหคนกาลงอพยพตองขามถนนเพราะอาจทาใหเกดจราจรตดขด แลวสงผลกระทบตอการบรรเทาสาธารณภยจากหนวยงานภายนอก หรออาจเกดอบตเหตไดงาย

ระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมตการออกแบบและคานวณ ตดตงระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต หรอ

ระบบสปรงเกลอรนน จะตองทาโดยวศวกรทมใบอนญาตประกอบวชาชพทางวศวกรรมเทานน โดยจะตองออกแบบและคานวณ ตดตง ทดสอบ และบารงรกษา ใหเปนไปตามมาตรฐาน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 211

รปท 14.24 แสดงระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต ชนดทอเปยกทมา : มาตรฐาน NFPA 13, NATIONAL FIRE PROTECTION ASSOCIATION

พนฐานการออกแบบทสาคญของระบบน มดงน ใหตดตงหวกระจายนาดบเพลงทวทงอาคาร ยกเวนบางพนททกาหนดไวใน

มาตรฐาน ใหตดตงระบบนในอาคารสง (สงตงแต 23 เมตรขนไป) หรออาคารขนาด

ใหญพเศษ (พนทตงแต 10,000 ตารางเมตรขนไป) และสถานบรการทมพนทใหบรการตงแต 500 ตารางเมตรขนไป

ควรตดตงในอาคารโรงแรมทมความสงตงแต 4 ชนขนไป การออกแบบควรทา Hydraulic Calculation เพอหาขนาดทอสงน า

ทอยอย และเครองสบนาดบเพลงทเหมาะสม เพอการจายนาดบเพลงดวยความดนและอตราการไหลของนาไมตากวาทตองการทกจด

หากในทอสงนาเมนและทอยอยมนาในทอ จะเรยกระบบนวาเปนระบบทอเปยก ซงเปนระบบทอาคารสวนใหญตดตง สวนระบบทอแหงจะใชกบสถานททอาจเสยหายรนแรงหากอปกรณเปยกนาหรอหองเยนททาใหนาแขงได และอกระบบหนงเปนระบบหวเปดทงหมด วาลวจะเปดใหนาดบเพลงฉดออกทกหวพรอมๆ กนจะใชกบสถานททอาจเกดไฟไหมรนแรงหรอระเบดได

การเลอกหวกระจายนาตองพจารณาถง Temperature Rating, K-factor(อตราการไหลของนา), ความดนนา, และสภาพแวดลอม

หามจาหนาย

212 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ระยะหางของหวกระจายนาดบเพลงกบหวขางเคยง ผนง เพดาน หรอสงกดขวาง จะตองออกแบบใหเปนไปตามมาตรฐาน

จดปลายสดของระบบนจะตองมสถานทดสอบและระบายนาออกจากระบบได

แตละโซนของระบบนจะตองตดต งอปกรณตรวจจบการไหลของนา(Water Flow Switch) เพอเตอนภยและแสดงผลใหคนในอาคารทราบวาหวกระจายนาหวใดหวหนง ไดทางานแลว และขนาดแตละโซนตองมขนาดพนทไมเกนคากาหนดไวในมาตรฐาน

วาลวทกชดในระบบสงนาดบเพลงจะตองเปนชนดบอกตาแหนงได และตดตงอปกรณตรวจสอบสถานะวาลวเปดหรอปด เรยกวา Supervisory Switch และสามารถเปดปดไดสะดวกจากพนและเขาถงไดทนทเมอเกดเพลงไหม

รปท 14.25 แสดงชนดวาลวและระดบทเขาถงไดทนททมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

ระบบสงนา ระบบทอยน และสายฉดนาดบเพลงระบบสงนาประกอบดวย ถงสารองนาดบเพลง เครองสบนาดบเพลง ทอยน

จายไปยงแตละโซนหรอแตละชน เพอจายนาดบเพลงใหสายฉดนาดบเพลงและหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต ปรมาณนาสารองจะตองเปนไปปรมาณอยางนอยทกฎหมายกาหนดหรอตามมาตรฐานวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ โดยมหลกพนฐานมาจากระยะเวลาในการดบเพลงเองกอนทรถดบเพลงจากหนวยงานบรรเทาสาธารณภยมาถงสถานทเกดเหต อาคารจะตองมหวรบนาดบเพลง

212 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ระยะหางของหวกระจายนาดบเพลงกบหวขางเคยง ผนง เพดาน หรอสงกดขวาง จะตองออกแบบใหเปนไปตามมาตรฐาน

จดปลายสดของระบบนจะตองมสถานทดสอบและระบายนาออกจากระบบได

แตละโซนของระบบนจะตองตดต งอปกรณตรวจจบการไหลของนา(Water Flow Switch) เพอเตอนภยและแสดงผลใหคนในอาคารทราบวาหวกระจายนาหวใดหวหนง ไดทางานแลว และขนาดแตละโซนตองมขนาดพนทไมเกนคากาหนดไวในมาตรฐาน

วาลวทกชดในระบบสงนาดบเพลงจะตองเปนชนดบอกตาแหนงได และตดตงอปกรณตรวจสอบสถานะวาลวเปดหรอปด เรยกวา Supervisory Switch และสามารถเปดปดไดสะดวกจากพนและเขาถงไดทนทเมอเกดเพลงไหม

รปท 14.25 แสดงชนดวาลวและระดบทเขาถงไดทนททมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

ระบบสงนา ระบบทอยน และสายฉดนาดบเพลงระบบสงนาประกอบดวย ถงสารองนาดบเพลง เครองสบนาดบเพลง ทอยน

จายไปยงแตละโซนหรอแตละชน เพอจายนาดบเพลงใหสายฉดนาดบเพลงและหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต ปรมาณนาสารองจะตองเปนไปปรมาณอยางนอยทกฎหมายกาหนดหรอตามมาตรฐานวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ โดยมหลกพนฐานมาจากระยะเวลาในการดบเพลงเองกอนทรถดบเพลงจากหนวยงานบรรเทาสาธารณภยมาถงสถานทเกดเหต อาคารจะตองมหวรบนาดบเพลง

212 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ระยะหางของหวกระจายนาดบเพลงกบหวขางเคยง ผนง เพดาน หรอสงกดขวาง จะตองออกแบบใหเปนไปตามมาตรฐาน

จดปลายสดของระบบนจะตองมสถานทดสอบและระบายนาออกจากระบบได

แตละโซนของระบบนจะตองตดต งอปกรณตรวจจบการไหลของนา(Water Flow Switch) เพอเตอนภยและแสดงผลใหคนในอาคารทราบวาหวกระจายนาหวใดหวหนง ไดทางานแลว และขนาดแตละโซนตองมขนาดพนทไมเกนคากาหนดไวในมาตรฐาน

วาลวทกชดในระบบสงนาดบเพลงจะตองเปนชนดบอกตาแหนงได และตดตงอปกรณตรวจสอบสถานะวาลวเปดหรอปด เรยกวา Supervisory Switch และสามารถเปดปดไดสะดวกจากพนและเขาถงไดทนทเมอเกดเพลงไหม

รปท 14.25 แสดงชนดวาลวและระดบทเขาถงไดทนททมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

ระบบสงนา ระบบทอยน และสายฉดนาดบเพลงระบบสงนาประกอบดวย ถงสารองนาดบเพลง เครองสบนาดบเพลง ทอยน

จายไปยงแตละโซนหรอแตละชน เพอจายนาดบเพลงใหสายฉดนาดบเพลงและหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต ปรมาณนาสารองจะตองเปนไปปรมาณอยางนอยทกฎหมายกาหนดหรอตามมาตรฐานวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ โดยมหลกพนฐานมาจากระยะเวลาในการดบเพลงเองกอนทรถดบเพลงจากหนวยงานบรรเทาสาธารณภยมาถงสถานทเกดเหต อาคารจะตองมหวรบนาดบเพลง

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 213

เพอตอนาจากรถดบเพลง เพอจายนาดบเพลงไป ในระบบดบเพลงของอาคารและหรอตอลงถงเกบนาดบเพลง

รถดบเพลงมขอจากดในการฉดนาอาคารสงตงแต 23 เมตรขนไป และอาคารขนาดใหญพเศษทมพนทตงแต 10,000 ตารางเมตรขนไป ดงนน อาคารเหลานจงจาเปนตองมเครองสบนาดบเพลงทมขนาดความดนทเพยงพอสาหรบดบเพลงไดในทกชนทกพนทรวมถงชนดาดฟา ทาใหสามารถฉดนาดบเพลงไดทงปรมาณและความดนตามทกฎหมายกาหนด ในบางกรณทงขนาดทอดบเพลง ปรมาณนาดบเพลงทตองการในจดไกลสดและใชปรมาณนาดบเพลงสงสด จาเปนตองใชหลกคานวณแบบ HydraulicCalculation เพอทาใหเกดความมนใจวามปรมาณนาและความดนนาเพยงพอในการดบเพลง ซงขนอยปรมาณ ชนดวสดทตดไฟไดความสงอาคาร และวธการจดเกบวสดทงนการคานวณดงกลาวจะชวยทาใหเลอกใชขนาดทอและเครองสบนาดบเพลงทเหมาะสมไดโดยไมทาใหมขนาดใหญจนเกนความจาเปน

ระบบทอยนเปนระบบทใชจายนาดบเพลงไปยงสวนตางๆ ในอาคาร เพอใหพนกงานดบเพลงหรอผใชอาคารสามารถใชอปกรณทตดตงในระบบทอยน เชน หวและสายฉดนาดบเพลงในการดบเพลงได ตาแหนงทตดตงวาลวสายฉดนาดบเพลงหรอตดบเพลงนตองอยในตาแหนงทปลอดภยตอผใชและสามารถใชสายฉดนาดบเพลงเขาไปยงพนทเพลงไหมได

ทอยนตองตอทอเขากบระบบสงนาดบเพลงทเชอถอได เชน เครองสบนาดบเพลงและถงเกบนาดบเพลง เพอใหมความดนและอตราการไหลของนาดบเพลงเพยงพอในชวงเวลาทตองการได โดยความดนสงสดของทอยนแตละโซนจะตองไมเกน2,400 กโลปาสกาล

ประเภทของการใชงาน แบงออกเปน 3 ประเภท แตในประเทศไทยสวนใหญจะเปนประเภทท 3 ซงจะตดตงชดสายฉดนาดบเพลงขนาดเสนผานศนยกลาง25 มลลเมตรพรอมหวฉด เปนแบบสายยางฉดนาชนดแขง (Hose Reel) มลกษณะเปนทอแขงมวนอยในลกลอ สามารถดงออกมาใชงานตามความยาวทตองการ หรอสายสงนาแบบพบ (Hose Rack) ทมขนาดเสนผานศนยกลาง 40 มลลเมตร สาหรบผใชอาคารและวาลวสาหรบตอสายฉดนาดบเพลงขนาดเสนผานศนยกลาง 65 มลลเมตร สาหรบพนกงานดบเพลงหรอผทไดรบการฝกซอมดบเพลงขนาดใหญมาแลว

สถานทตงสายฉดนาดบเพลงและวาลวทกชด จะตองใชงานไดปลอดภยสะดวก และเขาถงไดงาย (ไมตองใชบนได) โดยแตละแหงมระยะหางกนไมเกน 64 เมตรวดตามเสนทางเดน และวาลวทกชดในระบบสงนาดบเพลงจะตองเปนชนดบอกตาแหนงได

หามจาหนาย

214 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ความดนใชงานทหวฉดนาดบเพลงเพอใชในการดบเพลง จะตองไมนอยกวา450 กโลปาสกาล แตไมเกน 700 กโลปาสกาล โดยวาลวและสายฉดนาดบเพลงจะตองทนความดนไมนอยกวาความดนใชงานจรงแตตองไมนอยกวา 1,200 กโลปาสกาลหวรบนาดบเพลงจะตองมอยางนอย 1 หว เพอใชตอนาจากรถดบเพลงหรอหวจายนาดบเพลงหรอแหลงนาจากภายนอกอาคาร จะตองไมมวาลวปด-เปดระหวางหวรบนาดบเพลงกบระบบทอยนแตตองมเชควาลวทจดตอเขากบระบบทอยน และใหตดตงขอตอสวมเรวตวผพรอมฝาปดทหวรบนาดบเพลงทกหว รวมทงมปายแสดงวาหวรบนาดบเพลงของระบบใด

ระบบควบคมควนไฟการระบายควนไฟออกนอกบรเวณขณะเกดเพลงไหมในอาคาร เปนการลดหรอ

ควบคมปรมาณควนไฟทเกดขนไมใหแพรกระจายไปยงเสนทางหนไฟ ทกาลงมคนอพยพอย ทาใหมองเหนเสนทางหนไฟไดชดเจน และปองกนการสาลกควนหรอสดควนไฟเขารางกาย เพอความปลอดภยตอชวตของผใชอาคาร และยงชวยทาใหพนกงานดบเพลงสามารถเหนฐานไฟและผประสบทอาจนอนหมดสตอย ทาใหสามารถควบคมเพลงไหมและชวยเหลอผประสบภยไดอยางรวดเรว นอกจากชวยลดความหนาแนนของควนไฟแลวยงชวยลดอณหภมลงเพอความเปนอนตรายตอโครงสรางหลกของอาคาร

การอดอากาศเปนระบบควบคมควนไฟอยางหนงสาหรบอาคารสง (สงตงแต23 เมตรขนไป) เพอปองกนไมใหควนไฟเขาไปภายในชองบนไดขณะมคนกาลงเปดบานประตเพอหนไฟ หรอหองปลอดควนไฟสาหรบโถงลฟตพนกงานดบเพลง โดยการเพมความดนอากาศภายในชองบนไดใหสงกวาเมอเทยบกบบรรยากาศบรเวณรอบๆ ชองบนไดไมนอยกวา 38.6 ปาสกาล เมอบานประตปดทงหมด ไดกาหนดใหมระบบอดอากาศสาหรบชองบนได หรอหองปลอดควนไฟทตงอยกลางอาคารทไมมสวนใดสวนหนงตดกบผนงภายนอกอาคาร ปกตจะตองออกแบบ มปรมาณลมอดอากาศและรกษาความดนอากาศใหเพยงพอในการเปดบานประตพรอมๆ กนประมาณ 1 หรอ 2 บานรวมทงชองวางรอบประตหรอผนงทอาจทาใหอากาศรวออกไปได ขณะทประตทกบานยงคงปดอยความดนภายในจะสงขน ระบบอดอากาศจะตองมอปกรณควบคมความดนไมใหสงเกนไปจนคนทวไปไมสามารถผลกบานประตใหเปดออกได โดยกาหนดตองออกแรงไมเกน 132 นวตน และตองพจารณาแรงดงของ Door Closer ดวย การอดอากาศไมจาเปนหากชองบนไดหรอหองปลอดภยตงอยตดกบผนงภายนอกอากาศทสามารถทาชองระบายควนไฟไดไมนอยกวา 1.4 ตารางเมตรทกชน เพราะสามารถระบายควนไฟไดตามธรรมชาต

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 215

โถงเอเทรยม เชน ชองเปดพนหลายชนกลางอาคารขนาดใหญในศนยการคาเปนตน ขณะเกดเพลงไหมภายในอาคารจาเปนตองมระบบควบคมการแพรกระจายควนไฟ โดยการเรงระบายควนไฟออกจากอาคารทเพดานของโถงเอเทรยม และเตมอากาศเขามาแทนทในระดบลางของโถงนน เพอปองกนมใหควนไฟแพรกระจายออกไปในชนตางๆ และสงผลกระทบตอการอพยพ นอกจากนนระบบนยงชวยระบายควนไฟและกลนออกจากอาคารภายหลงการเกดเพลงไหม เพอลดความสญเสยจากการหยดชะงกทางธรกจไดดวย ขนาดพดลมสาหรบระบายควนไฟออกจากอาคารขนอยกบปจจยสาคญ คอ ความสงของโถงเอเทรยม แหลงเชอเพลงหรอขนาดเพลงไหม และความลกของบอกกเกบควน สวนประสทธภาพของระบบระบายควนไฟ ขนอยกบปรมาณการเตมอากาศจากดานลาง และความลกและอณหภมของชนควนไฟทสะสมอยใตเพดาน

การสงใหระบบพดลมควบคมควนไฟทางานทงระบบอดอากาศหรอระบบระบายควนไฟ มความสาคญมากเชนกน โดยพนฐานตองสามารถสงใหทางานไดอยางอตโนมต (Automatic) และแบบใชมอ (Manual) การสงทางานอยางอตโนมตตองพจารณาอยางระมดระวงเพราะอาจเปนการเตมออกซเจนเขามาในอาคารโดยไมจาเปนทาใหอาจมผลกระทบกบคนทกาลงอพยพได และอาจสงผลกระทบตอการทางานของระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมตไดเชนกน การสงใหระบบควบคมทางานอยางอตโนมตนน มาตรฐานหรอการปฏบตทวไปจะใชอปกรณตรวจจบควนไฟทตดตงในตาแหนงทคาดวาควนไฟจะสงผลตอการอพยพ หรอเขาไปในชองบนไดหรอหองปลอดควนไฟ สวนการทางานแบบใชมอไมวาจะเปนการเปดหรอปดพดลม ควรจะตดตงสวตชไฟฟาไวในศนยสงการดบเพลงหรอหองควบคมอาคารทชนลาง

การแบงสวนอาคาร (Compartment)การแบงสวนอาคารสรางขนเพอปองกนมใหอาคารมขนาดพนทใหญเกนไป

ทาใหควนไฟแพรกระจายออกไปเปนวงกวาง รวมทงการลกลามของเพลงไหม ทาใหยากตอการควบคมเพลงไหมและใชดบเพลงเปนเวลานานแลว รวมทงมเวลาในการอพยพออกจากพนทหรอชนตนเพลงนอยลงดวย การแบงสวนอาคารจะกนแยกจดตนเพลงออกจากสวนอนๆ ของอาคาร กรณเปนพนทนไฟกจะเปนการกนแยกพนทแตละชนออกจากกน กรณเปนผนงทนไฟ กจะเปนการกนแยกพนทในชนเดยวกน ผนงทนไฟจะเปนการปดกนตงแตพนถงเพดาน และตงแตผนงภายนอกจนถงผนงภายนอกอาคาร หรอจนถงผนงทนไฟ และชวงเวลาในการทนไฟอาจเปน 1, 2, 3 หรอ 4 ชวโมงแลวแตกรณชองเปดบนผนงทนไฟ เชน ประต ชองทอ ทอลม จะตองไดรบการปองกนดวยวสดหรอ

หามจาหนาย

216 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

อปกรณใหมความสามารถในการทนไฟไดในระดบเดยวกบสวนทนไฟนนๆ เชน ประตทนไฟ, ลนกนไฟ, วสดอดทนไฟ ฯลฯการแบงสวนอาคารม 4 ลกษณะ ดงน

1. การแบงสวนตามกจกรรมการใชงาน2. การแบงสวนตามพนทอนตราย3. การแบงสวนเพอความปลอดภยตอการหนไฟ4. การแบงสวนปองกนชองเปดแนวดง

การแบงสวนตามกจกรรมการใชงาน เพอแยกพนททมความเสยงอนตรายทมลกษณะแตกตางกนทงประเภทเชอเพลง ประเภทคน และทางกายภาพ เชนโรงภาพยนตร ในศนยการคา และโรงแรมกบหองจดเลยง โรงงานกบโรงเกบวตถดบเปนตน ปกตจะกนแยกดวยชวงเวลาการทนไฟประมาณ 1, 2 หรอ 3 ชวโมงแลวแตกรณ แตมาตรฐานยอมใหเปดรวมปนกนได แตตองออกแบบโดยใชมาตรการทเขมงวดทสดทวทงสองพนท

การแบงสวนตามพนทอนตราย เพอแยกพนทเสยงอนตรายออกจากสวนอนๆในอาคาร เชนหองเครองหมอนา หองเครองเมนไฟฟา หองเกบสนคา และหองครว เปนตน ปกตจะกนแยกดวยชวงเวลาการทนไฟประมาณ 1 ชวโมง

การแบงสวนเพอความปลอดภยตอการหนไฟ ไดแก ปดลอมบนไดหนไฟดวยผนงทนไฟ และผนงทนไฟทงสองขางของชองทางเดน (Corridor) หนาหองพกในคอนโดมเนยมหรอโรงแรม เปนตน หรอการแบงสวนเพอเพมประสทธภาพในการอพยพดวยการกนแยกพนทในชนทตองการใหมเวลาในการอพยพนานขน โดยแบงพนทออกเปนอยางนอย 2 สวน เพอทาใหเกดการอพยพในแนวราบได (HorizontalEvacuation) หรอหากตองการทาเปนทางหนไฟทปลอดภยเสมอนบนไดหนไฟดวยผนงทนไฟอยางนอย 2 ชวโมงกจะเปนทางหนไฟแนวราบ (Horizontal Exit) ตามนยามได

ชองเปดพน เชน ชองทอ จะตองปดชองวางใหสมบรณตามมาตรฐาน เพอปองกนควนไฟและความรอนแพรกระจายขนไปชนบนถดไป ดวยวสดอดทมคณสมบตทนไฟททนไฟไดเทากบพนนนๆ หรอการปดลอมชองเปดแนวดง เชน ชองบนได ชองลฟต ชองเอเทรยม เปนตน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 217

รปท 14.26 แสดงชองเปดพนทาใหเกดชองแนวดงทสามารถแพรกระจายควนไฟไดงายทมา : หนงสอ FIRE SAFETY MANAGEMANT

หากไมตองการผนงหรอบานประตปดลอมชองเปดแนวด งแบบถาวรการออกแบบอาจใชบานประตหรอมานทนไฟทเปดคางไวสภาวะการใชงานอาคารอยางปกตได แตเมอเกดเหตฉกเฉนแลวมอปกรณสงใหบานประตหรอมานเคลอนลงมาปดไดอยางอตโนมตหรอแบบใชมอกได

รปท 14.27 แสดงการใชมานทนไฟแทนผนง ซงมานจะเคลอนลงมาปดชองบนไดได

ทมา : นายพชญะ จนทรานวฒน

หามจาหนาย

218 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การควบคมวสดดวยเหตการณเพลงไหม ทผานมา จะพบวาวสดตกแตงภายในอาคาร

ทผนง เพดาน ผามาน วสดปพน และเฟอรนเจอร สงผลกระทบตอความปลอดภยตอชวตมนษยอยางมาก โดยเฉพาะวสดททาจากโฟมพลาสตก ทมกจะนามาทาเปนฉนวนกนความรอนหรอเสยงรบกวน กลมวสดนสามารถผลตพลงงานความรอนไดสงเทยบเทานามนเบนซนเลย รวมทงผลตควนไฟออกมามากกวาวสดอนๆ ดวย ตามมาตรฐานไมยอมใชวสดชนดนโดยไมปดผวดานในอาคารทมคณสมบตทนไฟไดระดบหนง และโฟมพลาสตกตองเปนวสดทเตมสารหนวงไฟเพอทาใหดชนการลามไฟไมเกน 25 และดชนการเกดควนไฟไมเกน 450 ดวย

ผวผนงหรอเพดานของหองหรอพนททสาคญ จะตองใชวสดทมดชนการลามไฟและดชนการเกดควนไฟตา เชน บนไดหนไฟ ชองทางเดน เปนตน หลงคาทบฉนวนควรเลอกใชวสดทไมตดไฟ เพราะมพนทผวขนาดใหญและเปนททความรอนมารวมตวสะสมในบรเวณน เมอตดไฟไดจะทาใหเกดความสญเสยคอนขางรนแรงหรอทงหมดได สวนผวพนจะตองเลอกใชวสด ทลกตดไฟไดยาก

ขอปฏบตตนเมอเกดไฟไหมกรณททานตองอยในเหตการณไฟไหม เวลาทกวนาทมคาและการตดสนใจของ

ทานในเสยววนาทนนอาจมผลตอชวตของทานและบคคลอนอยางใหญหลวง ดงนนทานควรมการเตรยมตวใหพรอมอยเสมอ โดยมแนวทางในการปฏบตตนดงน

เมอทราบวาเกดไฟไหม ตองมสตและประเมนสถานการณวาจะใชเสนทางใดหนไฟ

ถาคดวาเพลงไหมมขนาดเลก และทานมนใจวาสามารถดบเองได ตองทาการแจงเหตเพลงไหมหรอใหคนแจงเหตเพลงไหม และเรมการอพยพผคนกอนทจะเรมดบไฟ ไฟทจะทาการดบเองนนตองมขนาดเลกและอยในพนทจากด ทานตองอยในตาแหนงทสามารถหนไฟไดอยางทนท ในกรณทไมสามารถดบไฟได และตองแนใจวาขณะทดบไฟตองไมมควนเกดขนมาก เพราะขณะดบเพลงนนทานจะไมมอปกรณชวยในการปองกนควนเลย

การเปดประตเขาไปในหองทมไฟไหมอยจะเปนการเตมออกซเจนเขาไปชวยในการสนดาปได ซงอาจทาใหเกดเปลวไฟหรอการระเบดของควนทรนแรงพงเขามาหาทานทาใหเปนอนตรายแกทานและผอนได ดงนนกอนทจะเปดประตใดๆ ตองตรวจกอนวาประตนนรอนหรอไม โดยใชหลงมอสมผสลกบดทบานประตวาอณหภมสงกวาปกตหรอไม ถาอณหภมไมสงกวาปกตใหเปดประตดวยความระมดระวง เพราะไฟทดบไป

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 219

แลวอาจลกตดขนมาอกจากการไดรบออกซเจนจากการเปดประต ถาอณหภมของประตสงกวาปกต ใหใชเสนทางหนไฟเสนทางอน

หามใชลฟตในขณะเกดเพลงไหม ยกเวนอาคารทมการออกแบบไวเปนการเฉพาะ เชน โรงพยาบาล

ปดประตในเสนทางททานผานใหสนท เพอลดการลามของไฟและควนไปยงสวนอนของอาคาร

กรณททานอยในอาคารสงไมเกน 23 เมตร กรณจาเปนทานอาจใชหนาตางเปน ทแจงตาแหนงเพอขอความชวยเหลอหรอเปนทางหนไฟได แตกอนทเปดหนาตางทานตองปดประตทงหมดในหองใหเรยบรอยกอน เพราะเมอเปดหนาตางอาจเกดลมดดทาใหควนไฟหรอเปลวไฟพงเขามาตามชองวางเขามาในหองททานอยได

ถาทางททานหนไฟปกคลมดวยควนใหใชเสนทางอน แตถาไมมเสนทางอนใหคลานตาๆ ในระดบ 30-60 เซนตเมตร เหนอระดบพน

กรณททานตดอยในหองและไมสามารถหนออกมาได ใหปดประตทกบานใหสนท และใชผาเชดตว ผาหม หรอเทปกาว ปดรอยแยกตามประตและผนงทกจด ในกรณททานอยในอาคารสงอยากระโดดออกทางหนาตางโดยเดดขาด ใหพยายามแจงใหเจาหนาทดบเพลงทราบวาทานตดอยในหองโดยทางโทรศพท หรอใหผาโบกทางหนาตาง

ถาเสอผาของทานตดไฟ อยาวงเพราะจะทาใหไฟลกมากขนเพราะเปนการเพมออกซเจนใหกบไฟ ใหหยดเคลอนทลมตวนอนลงกบพน เอามอคลมหนาไว และกลงตว เพอดบไฟ ในกรณทคนอนเสอผาตดไฟ จบใหเขาลมลงและกลงตว หรอใชผาหมผนใหญคลมตวเพอดบไฟ

กรณทมบาดแผลไฟลวก ไมใหใชวสดทมลกษณะเปนนามนทาแผล เพราะจะทาใหความรอนไมสามารถระบายออกและทาการบาดเจบเพมมากขน ควรทาใหบาดแผลเยนลงดวยการปลอยใหนาเยนไปผานแผลประมาณ 10-15 นาท และรบไปพบแพทยทนท

กรณททานอาศยอยในอาคารสง แตละอาคารอาจจะมขนตอนในการปฏบต เมอสญญาณเตอนอคคภยดงขนทแตกตางกน ใหปรกษาเจาหนาทผรบผดชอบของอาคารใหเขาใจถงขนตอนในการปฏบตทถกตอง

หามจาหนาย

220 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

o การปองกนและควบคมอนตรายในงานกอสราง1) อนตรายในงานกอสรางอบตเหตปองกนได ถาไมประมาท ยงเปนคากลาวเตอนใจไดดในกจการแทบทก

อยางทเกยวเนองกบอนตรายทเกดขนหรออาจจะเกดขน อนจะยงความเสยหายไมวาดานชวตและทรพยสนมายงบคคลทเกยวของโดยตรง หรอโดยออม หรอไมเกยวของเลยกเปนได เอกสารทางวชาการเรอง อนตรายจากการกอสรางน ไดรวบรวม สรป และถายทอดถงอนตรายตางๆ จากการกอสราง รวมถงชแนะถงแนวทางในการปองกนอนตรายเหลานน จดมงหมายทสาคญของเอกสารชดนกคอ การใหบคคลทวๆ ไปโดยเฉพาะบคคลทเกยวของกบวงการกอสรางไดหนมาตระหนกถงอนตรายและความสาคญในการปองกนอนตรายทเกดขนในการกอสรางรวมทงการนามาเปนหลกปฏบตในภาคสนามอยางแทจรง การปองกนอบตเหตรอยเปอรเซนตนนเปนไปไมได แตการลดอบตเหตใหนอยลงทสด งานทกาวหนาไปไดอยางรวดเรวทสด และหมายถงผลตอบแทนทดทสดตอทกๆ คนในกจกรรมการกอสรางนน

2) อนตรายจากงานตอกเสาเขมงานฐานรากโดยเฉพาะงานตอกเสาเขมจดเปนงานกอสรางสวนทสาคญยงอยาง

หนง ทพงตองใหความระมดระวงอยางสง งานตอกเสาเขมหากทาดวยความประมาทอาจจะสงผลใหงานอนๆ ลาชา และเกดความสญเสยตองานกอสรางสวนใหญไดมากคากลาวทวา การวางฐานรากทด เสมอนงานไดเสรจไปเกอบครง นน หากนามาใชกบงานตอกเสาเขมแลว งานกอสรางทงหมดจะสามารถรดหนาไปไดอยางรวดเรว ในทนจะกลาวถงความปลอดภยทเกยวกบงานฐานรากเสาเขมและเครองตอกเสาเขม

2.1 เสาเขม นบแตการตงศนยเสาเขม ควรไดแนวดง ยกเวนกาหนดเปนอยางอน การตงเสาเขมเอยงอาจมผลตอการเสยสมดลของโครงสรางทงหมดนอกจากนน หากตอกเสาเขมทเอยงมากๆ เสาเขมอาจหกทบคนงานได รทเกดจากการตอกเสาเขมเสรจแลว (โดยทวๆ ไป จะมความกวางประมาณ 30 - 40 ซม.) ตองกลบหรอปดทนทเพอกนคนตกลงไป โดยเฉพาะในเวลากลางคน การปองกนเดกเลกๆ ทรวมครอบครวกบคนงานไมใหเขาไปในบรเวณดงกลาวนน ควรทาดวยความเขมงวด การยนบนเสาเขมขณะชกลากเพอหาทางลดในการขนปนจนตองละเวนเดดขาด คนขบปนจนทไมชานาญอาจสวงเสาเขม ตหรอสะบดคนรวงลงมาได นอกจากนนหวงยกทฝงในเสาเขมอาจหลดทาใหเสาเขมลมลงมาทบเปนอนตรายตอชวตได

2.2 เครองตอกเสาเขม นบแตการปนไตดวยตวเปลาโดยปราศจากสงอานวยความปลอดภย การตระเตรยมหมอนรองรบการกระแทกของตม เชน ไมบน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 221

ครอบเหลก การใชสลกแทนนอตเสยบตม ตองกระทาใหเรยบรอยและปลอดภยกอนเรมทางาน แมแตเครองตอกเอง ตองกาลงตอกทด รวมทงการทรงตวขณะตอกและหลงตอก ตองหามใชเครองตอกทเกามากและเสยสมดลในขณะใชงาน เนองจากอาจลมลงไดลวดสลงหอยตมทหมดสภาพการใชงาน จะตองเปลยนทนท อนตรายจากการทลวดสลงขาดขณะรบแรงดงอยางสงนนรายแรงมาก แมสะบดถกใครอาจเสยชวตไดในทนท

นอกเหนอจากความปลอดภยทเกยวกบงานตอกเสาเขมแลว ปจจยอนทตองคานงถงคอ ควน เสยงรบกวน ความสนสะเทอนและการเคลอนตวของดน

2.3 ควน เครองตอกชนดดเซล (Diesel Hammer) ทใชกนโดยมากกบงานตอกเสาเขมเหลก ควรเลอกชนดใหเหมาะสม ทงนขนอยกบชนดของเสาเขมและระดบดนทตอกลงไป เครองขบตมตอกไมควรเกาจนกอใหเกดควนดาอยางมากมาย สถานทตอกนนไมควรอยใกลกนเกนไป ซงอาจจะทาใหควนรวมตวกนมากขน โดยปกตแลวเครองจะทางานเตมทมการสนดาปสมบรณ ควนนอย เมอเสาถกตอกลงไปถงชนดนแขงการใชเทคนคผสม เชน ใชเครองตอกแบบไอนา (Steam Hammer) หรอเครองตอกธรรมดา (Drop Hammer) ตอกเสาเขมทอนแรกๆ จนถงชนดนแขง กอนใชเครองตอกชนดดเซล สามารถชวยลดควนลงไปไดมาก อกทงยงเปนการถนอมรกษาเครองตอกอกดวย การกนผาใบขงกนรอบบรเวณใหสงพอกสามารถปองกนควนและไอนามใหรบกวนผอาศยในบรเวณใกลเคยงได ตามมาตรฐานสากล ควรจากดคาควนดาเฉลยมใหเกน 0.140 มก./ม3 ตอ 24 ชวโมง

2.4 เสยงรบกวน เสยงดงจากการตอกเสาเขมมความเขมสงเปนจงหวะสมาเสมอ สามารถทาลายสขภาพจตของผอาศยใกลเคยง การสะทอนกองของเสยงในซอกของอาคารสงๆ กอใหเกดความราคาญมากขนไปอก การใชเครองตอกชนดเสยงเบาทาปลอกหมเครองตอกลดแรงกระแทกหรอการใชเครองอดอากาศ (Air compressor)เปาลมระบายความรอนของเครองหรอใชผาใบหรอผากระสอบขงกนจะลดการสงผานของคลนเสยงเปนวธการทดในการชวยลดความดงของเสยงใหนอยลง พยายามอยาใชเครองตอกหลายๆ เครองในขณะเดยวกน เลอกเวลาในการตอกใหเหมาะสม ไมควรตอกในเวลากลางคนขณะทผคนกาลงพกผอน คนงานททางานใกลเครองตอกควรมอปกรณอดห เชน ปลกลดเสยง (Ear plug) หรอครอบหเพอลดเสยงดง การไดยนเสยงดงตลอดเวลาอาจทาใหสญเสยการไดยน หรอหหนวกได

2.5 การสนสะเทอนและการเคลอนตวของดน ผลทเกดจากการสนสะเทอนและการเคลอนตวของดนขณะตอกเสาเขมทเหนไดชดเจนกคอการแตกราวและการชารดของอาคารใกลเคยง ผลจากการเคลอนตวของดนทถกแทนทโดยเสาเขม

หามจาหนาย

222 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

สามารถดนใหพนชนลางของอาคารขางเคยงโกงขนมาได และเรงการทรดตวของชนดนออนไดเรวขน

3) อนตรายจากการทารเจาะขนาดใหญการทารเจาะขนาดใหญในงานกอสราง มกจะเปนงานทขดลกลงไปเปนปลอง

เพอเชอมกบอโมงคหรองานใตดนอนๆ รวมทงงานเสาเขม การขดเพอซอมแซมหวเสาเขมและเตรยมงานสาหรบทาฐานรากอาคาร เหลานมกมจดททาใหเกดอนตรายไดมาก ฉะนน ควรมมาตรการปองกนอนตรายตางๆ เพอใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงาน และสงแรกทตองระมดระวงกคอ การควบคมงานอยางใกลชดตลอดเวลาทมคนงานทางานอย ผควบคมงานจะตองเปนผทรอบรและมประสบการณสง สามารถตดสนใจไดรวดเรว แกปญหาเฉพาะหนาไดอยางทนทวงท หากจะใชผควบคมงานใหมจะตองมผทมประสบการณและมความชานาญ คอยใหความชวยเหลอและคาแนะนาอยดวยเสมอ

ประการตอมาในบรเวณทไมคอยมนคง เชน ดนเหลวหรอมนาไหลเขามาตลอดเวลาควรใชปลอกเหลกชวคราวใหลกพนชนดนออนเพอปองกนดนทบผนงรเจาะพงทลายในกรณทมนาไหลเขาสวนลางของรเจาะ ถาจะใหคนลงไปทางานจะตองมเครองสบนาทมประสทธภาพสงประจาตลอดเวลา ปกตคนงานไมควรเสยงลงไปในรเจาะ เมอเหนวาผนงรเจาะอาจจะพงทลายลงมาได โดยเฉพาะถาไมใชปลอกเหลกชวคราวปองกน แตในกรณทวศวกรเหนวาผนงรเจาะจะสามารถคงสภาพอยไดโดยไมพงทลายเปนระยะเวลาพอสมควรและดนแขงพอทจะไมตองใชปลอกเหลก หรออาจใชเพยงทอนสนๆ ไวตรงปากรเจาะ วศวกรผเชยวชาญจะตองศกษาและใหคารบรองถงความมนคงของผนงรเจาะ ซงคนงานจะสามารถลงไปทางานไดดวยความปลอดภย

อยางไรกด ไมควรใหคนลงไปทางานในรเจาะทปราศจากการปองกนดนพงเกน12 ชวโมง นบจากการเรมเจาะ หรอเกน 3 ชวโมง หลงจากทเจาะเสรจ การดาเนนการจะตองควบคมโดยผเชยวชาญทมประสบการณดานนโดยเฉพาะ และตองระมดระวงใหเกดความปลอดภยทกขนตอน เชน เตรยมอปกรณสาหรบชวยเหลอทกชนดใหพรอมในกรณทเกดอบตเหต และไมควรปลอยทงรเจาะทมผนงไมแขงแรงเหลานไวนานจนเกนไปเพราะอาจพงทลายไดทกเวลา ควรเตรยมปลอกเหลกทมขนาดและความยาวใหมากพอเพอเตรยมไวใชทนททตองการ

โดยทวไป เสาเขมชนดเจาะหลอในทจะตองมระยะหางระหวางตนไมนอยกวา3 เทาของเสนผานศนยกลางของเสาเขม ในทางปฏบตแลว จะไมยอมใหทาเสาเขมดงกลาวสองตนตดตอกน โดยมระยะหางกนนอยกวา 6 เทาของเสนผานศนยกลางของ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 223

เสาเขม แตในบางกรณอาจมความจาเปนทจะตองทารเจาะสองรตดตอกน ในกรณเชนนน ไมควรอนญาตใหคนลงไปในรเจาะหนงในขณะทรเจาะอกรหนงยงมนาหรอสารละลายเบนโทไนทหรอนาโคลนทเกดจากการเจาะหรอคอนกรตทยงไมกอตว

สาหรบขนาดรเจาะทยอมใหคนลงไป ควรมเสนผาศนยกลางมากกวา 0.75เมตรขนไป และระยะเวลาทางานในรเจาะนนไมควรเกนหนงชวโมง การสงคนลงไปทางานในรเจาะจะตองกระทาดวยความรอบคอบโดยทาเปนกรงเหลกหรอเครองหวตวและใชอปกรณทมประสทธภาพสง เชนปนจนกวานหรออปกรณอยางอนทเหมาะสมขณะทคนยงอยในรเจาะกจะตองเตรยมอปกรณดงกลาวไวใหพรอมตลอดเวลา โดยผควบคมทมความชานาญ

การชวยเหลอคนทอยในรเจาะเปนสงสาคญทสด ทจะตองมผรบผดชอบในดานความปลอดภยคอยประจาอยตลอดเวลาบนพนดนบรเวณทมคนลงไปทางานเพอดวาคนทอยใน รเจาะยงเปนปกตดหรอหมดสตไปแลว หากวาคนงานหมดสต หรอเปนลมหรอบาดเจบ จะตองนาออกมาจากรเจาะใหเรวทสดแตตองกระทาอยางนมนวลขณะเดยวกนกเรยกหนวยพยาบาลและหนวยฉกเฉนตามความจาเปน เมอนาคนปวยขนมาจากรเจาะแลว ควรจะนาทกคนทอยในนนขนมาใหหมดจนกวาจะตรวจสอบจนเปนทแนใจวาปลอดภยดแลวจงอนญาตใหลงไปทางานตอได

ในสถานทกอสรางแตละแหง ควรมหนวยพยาบาลและหนวยฉกเฉน รวมทงหมายเลขโทรศพทฉกเฉนสายตรงถงโรงพยาบาลทรบคนไขฉกเฉนทอยใกลสถานทกอสรางมากทสด ชอนายแพทยทตดตอไดพรอมทงคาแนะนาตางๆ ในการปฐมพยาบาลหมายเลขโทรศพทของหนวยดบเพลงทอาจขอความชวยเหลอได ควรจะพมพตดไวในทๆ เหนไดงาย

4) อนตรายจากปนจนสาหรบยกของอนตรายจากปนจนทใชสาหรบยกของนน สวนใหญเนองมาจากความ

รเทาไมถงการณและความประมาทของผททางานเกยวของกบปนจนนนๆ อบตเหตทพบมากคอ อบตเหตจากของทยกตกหลนมาจากปนจน กระแทกถกโครงสรางของอาคารหรอสงกอสรางเสยหายและบางครงกหลนลงมาทบบคคลซงกาลงปฏบตงานอยในบรเวณกอสรางหรอผซงไมมสวนเกยวของกบการทางานของปนจนยกของนนเลย มอยบางทตวปนจนเองไมสามารถรบนาหนกของทยกขนไปเกนกวาทตวเองจะยกได ทาใหโครงหรอตวปนจนหกลงมาทาความเสยหายใหแกทรพยสนและชวตของบคคลผไมมสวนเกยวของ รวมทงชนสวนประกอบตวปนจนทขาดการดแลเอาใจใสหลวมหลดและหลนลงไปสรางความเสยหายเปนอนตรายแกชวตและทรพยสน

หามจาหนาย

224 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

สาหรบในกรณทผปฏบตงานเกยวกบปนจนยกของประสบอบตเหตเองนนมกจะเกดจากความประมาท และขาดการดแลเอาใจใสตอสวนประกอบตางๆทาใหพลดตกลงมาถงแกชวต แมแตปนจนลมลงมาทบตวบคคลทปฏบตงานอยนนเสยชวตไปกมอยบางเชนกน

โดยทวๆ ไปในขณะน ปนจนยกของทนยมใชกนอย คอ ปนจนชนดหอสง(Tower Crane) และรถปนจน (Mobile Crane) ซงลกษณะในการปองกนอนตรายจากปนจนยกของทงสองชนดนมลกษณะคลายคลงกน นบแตการประกอบตดตงชนสวนตางๆ เขาดวยกน ลกษณะการใชงาน การตรวจสอบสภาพของชนสวนหรอสวนประกอบตางๆ นบแตตวโครง ตวถวงนาหนก ลวดสลงทใชสาหรบ ผก ดง ยกสงของตางๆจนกระทงวธตดตงและวธรอถอนปนจน

ในการตดตง รอถอน ปนจนยกของทงสองชนดทกลาวถงนบวาเปนสวนสาคญประการทควรคานงถงเปนอยางยง ทงนเพราะเปนปญหาแรกทจะกอใหเกดอบตเหตอนตรายในการใชปนจนทตดตงอยางไมมนคงแขงแรงถกตองตามลกษณะของการใชงานฉะนนจงจาเปนอยางยงทจะตองปฏบตตามคาแนะนาของผผลตอยางเครงครด อานคมอการใชใหเขาใจอยางถองแท การสรางฐานรองรบปนจนตองแขงแรงและไดระดบ หรอการปรบพนบรเวณทจะนาปนจนขบเคลอนเขาไปใชงาน การตรวจสอบชนสวนหรอสวนประกอบตางๆของปนจนใหอยในสภาพเรยบรอยแขงแรงกอนจะนามาประกอบตดตง

ประการสาคญๆ ผบงคบปนจนจะตองรายงานทนททพบขอบกพรองแมเพยงเลกนอยในระหวางการตรวจสอบกอนเรมปฏบตงาน เพอใหวศวกรทเกยวของดาเนนการตรวจสอบและแกไขอนจะเปนประโยชนในการปองกนอนตรายทอาจจะเกดขนจากขอบกพรองนน

นอกจากน สงทตองระมดระวงเพมเตมสาหรบปนจนชนดขบเคลอน กคอกอนจะเคลอนปนจนควรจะลอคโครงสรางขางบนเสยกอนเพอปองกนการหมนตว ขณะปนจนเคลอนทจะตองยดนาหนกบรรทกทแขวนไวกบตวปนจนใหแนนเพอปองกนมใหแกวงได จะตองหวนาหนกบรรทกใหแนนหนากอนจะยกขนควรจะทดลองยกนาหนกนอยๆ เสยกอนหากไมแนนจะไดผกใหมจะตองไมใชลวดสลงยาวกวาทผผลตกาหนดไวเพราะจะทาพนไขวกนและชารดเสยหายไดโดยงาย และควรมการตรวจสอบพนทบรเวณทจะเคลอนปนจนเขาไปทางาน ถาเปนบรเวณดนออนอาจใชวธบดอดใหแนนวางลกระนาดไม ปแผนเหลกทวบรเวณ หรอวธอนทเหมาะสม และจาเปนอยางยงทจะตองจดทวางใหรอบปนจนไมนอยกวา 0.60 เมตรเพอไวใหคนหลบหลกอนตรายจากการหมนตวของปนจนขบเคลอน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 225

5) อนตรายจากลฟตชวคราวในสถานทกอสรางทเปนอาคารสง การยกยายสงของวสดทใชงานกอสรางจาก

ชนลางขนไปปฏบตงานบนชนสงๆ นน นอกจากจะใชกาลงคนแบกหามหรอใชปนจนยกของแลวอาจใชลฟตขนสงแทนกได ลฟตทใชในงานกอสราง ควรแยกออกเปนลฟตสาหรบขนสงวสดอปกรณโดยเฉพาะ และลฟตทใชสาหรบคนงานขนลงระหวางชนในตวอาคาร ลฟตทใชสาหรบขนสงวสดไมควรใหคนงานใชโดยสารขนลง เวนแตผทมหนาทควบคมดแลวสดทขนสงนเปนการเฉพาะคราว อนตรายทเกดจากลฟตสวนใหญเกดจากการบรรทกนาหนกทมากเกนอตราทจะรบได ขาดการดแลเอาใจใสสภาพของชนสวนและอปกรณของตวลฟต เชน นอตยดตามขอตอตางๆ ของโครงลฟต ลวดสลงฉดดงกะบะลฟต เปนตน รวมทงความประมาทของผขบลฟต

การตดตงหอลฟตทงภายนอกอาคารและภายในอาคารควรใหผชานาญการในการตดตงเปนผดาเนนการตดตง และมวศวกรควบคมการตดตงอยางใกลชด ฐานของหอลฟตจะตองใหกวางพอทจะรบนาหนกของหอลฟตและนาหนกบรรทกในการขนสงคนงานหรอวสด ทจะนาไปใชงานและควรกาหนดนาหนกทแนนอนสาหรบการบรรทกนาหนกทลฟตสามารถรบไดไวอยางชดเจน เพราะจะเปนการปองกนอนตรายจากการบรรทกนาหนกทเกนอตราไดในเบองตน

ตวหอลฟตจะตองยดใหแขงแรงกบตวอาคารหรอยดโยงดวยลวดสลงกบแทนตอมอกนการแกวงตวขณะมการใชงานสวนบนสดของหอลฟต จะตองมความแขงแรงพอทจะรบนาหนกของรอกนาหนกหองบรรทกหรอกะบะและนาหนกของทจะยกในการสรางหอลฟตทสงมากควรสรางเปนสวนๆ โดยการสรางสวนลางใหสงพอเหมาะกบการใชงานเมอสรางอาคารสงขนจงคอยสรางหอลฟตใหสงขนตามเพอจะไดเสรมความแขงแรงใหกบตวหอลฟตมากขน ทางเดนซงเชอมระหวางอาคารทกาลงกอสรางกบหอลฟตควรสรางราวกนหรอขอบกนตกไวดวยเพอปองกนอนตรายจากการพลดตกของคนงานทเดนเขาออกระหวางหอลฟตกบตวอาคาร สาหรบลฟตทใหคนงานโดยสารขนลง จะตองปดกนหองโดยสารทกดานยกเวนทางเขาออก ซงอาจทาเปนประตสาหรบปดในขณะทลฟตกาลงเคลอนท เครองยนตและเครองควบคมลฟต กควรทจะทาเปนหองมหลงคาปดเพอปองกนอบตเหตของตกใส และประตหองสามารถใสกญแจไดเพอปองกนผไมมหนาทเกยวของเขาไป

ผขบลฟตเปนหวใจในการใชลฟตเปนอยางมาก เพราะเปนผกมชะตาชวตของคนโดยสารลฟตทงหมด ฉะนนจงตองใหมคนขบลฟตโดยเฉพาะประจาสาหรบลฟตแตละตวตองเปนผชานาญในการบงคบลฟตดวย ผขบลฟตจะตองเปนผตรวจสภาพของเครองบงคบ เบรค ลวดสลงและตรวจสอบสภาพของหอลฟตกอนการใชงานในแตละวน

หามจาหนาย

226 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

หากพบขอบกพรองใดๆ ตองรบแจงใหวศวกรผเกยวของทราบโดยดวนเพอหาทางแกไขและควรงดการใชลฟตจนกวาจะทาการแกไขซอมแซม จนอยในสภาพทดพรอมแลวจงใหมการใชลฟตตอไป

6) อนตรายจากนงรานและคายนสวนใหญมกมาจากความรเทาไมถงการณของผสราง ไมรถงความแขงแรงท

เพยงพอในการรบนาหนก จงปรากฏอยเสมอถงการพงของนงรานและคายนลงมาทบผคนถงแกชวตฉะนนในการสรางนงรานหรอคายนจงตองมวศวกรทเกยวของคอยใหคาแนะนา ออกแบบและควบคมการสรางเพอใหเกดความปลอดภยแกคนงานผขนไปปฏบตงานบนนงรานหรอคายนนนๆและจาเปนอยางยงทจะตองมการตรวจสอบสภาพของนงรานหรอคายนอยางสมาเสมอถาพบวานงรานสวนใดเกดการชารดเสยหายหรอเกดจดออนเนองจากเหตใดกตามจะตองไดรบการซอมแซมทนท และหามไมใหผปฏบตงานใชนงรานนนจนกวาจะไดซอมแซมเสรจเรยบรอยแลว

ในการสรางนงรานไมวาจะเปนแบบแขวนลอยจากสงมนคงเบองบนหรอรองรบจากพนจะตองรบนาหนกไดโดยปลอดภยตามทวศวกรไดคานวณออกแบบไว มราวกนตกตามแนวยาวดานนอกนงรานตลอดไปจนสดปลายทางเดนบนนงราน เวนไวแตชองทจาเปนตองเปดเพอขนถายสงของ เสานงรานตองตงใหอยในแนวดง และมคายนรบตามลาดบเพอใหเสามนคงและรกษาแนวดงไวตงนงรานจะตองวางอยบนคานนงรานโดยวางชดแนบกบเสา ทใดซงมตงนงรานวางรบพนอยไมตรงกบเสาจะตองเสรมไมคานชวยรองรบตามความจาเปน

สาหรบนงรานแขวน เหลกแขวนรบจะตองเปนแบบมาตรฐาน โดยมฐานรบดานลางเพอยดนงรานทพบขนเพอยดรวกนตกมหวงเพอรอยเชอกทาเปนราวกลาง ดานปลายบนทาเปนขอหรอหวงไวแขวนกบขอเกยว ซงยดไวกบสวนอาคารบนทสงทแขงแรงซงยนลาออกมานอกผนง นงรานทกชนดควรมตาขายขงไวเพอดกวตถทหลนลงมาตาขายนจะตองขงใหระยะเลยแนวนงรานออกไป เพอปองวตถทหลนลงมาจากขอบนงราน และตดตวตะแกรงดานขางทางเดนบนนงรานเพอปองกนวตถหลนลงไป จนเปนอนตรายตอผปฏบตงานขางลาง และไมควรกองวสดหรอเกบกองสงของไวบนนงรานเพราะจะเปนการเพมนาหนกใหแกนงราน และไมเปนการปลอดภยหากวสดหรอสงของนนตกลงไปถกผปฏบตงานทอยในชนลาง วสดและเครองมอซงกองบนพนนงรานควรเกบใหเรยบรอยเมอเสรจงานในแตละวน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 227

7) อนตรายจากไฟฟาและไฟไหมอนตรายจากไฟฟา ไฟฟาชอต จากเครองมอหรออปกรณไฟฟาทนามาใชในงาน

กอสรางแลวเกดชารดเสยหายทาใหเกดไฟรวจากเครองมอเหลาน อาจทาใหผใชอปกรณนนถกไฟดดตายได ฉะนนอปกรณไฟฟาตางๆ เชน สวานไฟฟาเครองสบนาชนดจมลงไปในนาทนยมใชกนอยอยางแพรหลาย กบไฟฟา เครองเชอมไฟฟา เหลานเปนตน หากอปกรณไฟฟาทนามาใชงานนนเกาหรอชารด สายไฟฟาอาจรวอยภายในหรอภายนอกเขาสรางกายของคนงาน ผลกคอพการหรอไมกถงตายได

ฉะนนอปกรณไฟฟาทกชนดทจะนามาใชงาน ควรจะไดมการตรวจสอบสภาพซอมแซมแกไขโดยผรหรอชางผชานาญโดยเฉพาะ ในบางกรณทไมสามารถซอมแซมใหอยในสภาพทดไดกควรจะเปลยนใหม ไมควรใชวธซอมหรอแกไขแบบชวคราวหรอขอไปทเชน ไฟรวทสวานไฟฟากเอาผาเทปพนรอบมอจบอยางนเปนตน เพราะเปนการแกทปลายเหตควรจะตองหาสาเหตของไฟฟารวนนใหพบ แลวแกไขจนกระทงไมรวอกจงจะนาไปใชงานไดการเลอกใชอปกรณไฟฟาจงควรเลอกแตอปกรณเครองมอทไดมาตรฐานและผานการทดสอบรบรองความปลอดภยในการใชงานจากสถาบนทไดรบความเชอถอ

8) อนตรายจากการกอสรางและการรอถอนทผดวธและหลกวชาการกอสรางทผดวธและหลกวชานน สวนมากมกเปนการกอสรางทมลกษณะ

โครงสรางพเศษ เชน โครงสรางทใชระบบคอนกรตอดแรง โครงสรางสะพานโคง หรอโครงสรางหลงคาเปลอกบาง เปนตน ซงการกอสรางจาเปนจะตองใชความระมดระวงเปนพเศษ และตองปรกษาวศวกรผออกแบบอยางใกลชด เนองจากการดงลวดคอนกรตอดแรงมกจะไมมการปองกนอนตรายในกรณทลวดเกดขาดขนมาและถาลวดทดงไวเตมทขาด ความแรงของลวดทสะบดออก สามารถทาอนตรายแกคนทอยใกลๆ ถงแกชวตได การเทคอนกรตหลงคาเปลอกบางกเชนกน จะตองเทคอนกรตเสรจหมดทงหลงคา และคอนกรตมกาลงสงพอตามกาหนดเวลาเสยกอนจงจะถอดแบบหลอไดถาถอดแบบหลอขณะทคอนกรตบางสวนยงไมไดเทหรอ เทเสรจใหมๆ หลงคานนอาจพงลงมาได

ในการกอสรางอาคารโครงสรางทวไปทใชอยนน อนตรายทเกดขนมกจะมาจากการรอถอน คายนและแบบหลอคอนกรตกอนกาหนดเวลาทคอนกรตมกาลงสงพอทาใหโครงสรางอาคารสวนนนพงทลายลงมา การตงแบบหลอคายนทถกตองตามวธการและไมแขงแรงพอกสามารถทจะทาใหเกดอนตรายจากการพงทลายลงมาทงทเพงจะเทคอนกรตเสรจกเปนได เพราะไมสามารถรบนาหนกของโครงสรางนนได

หามจาหนาย

228 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การรอถอนอาคารกนบวามอนตรายไมนอยกวาการกอสราง อาจจะมากกวาดวยซา เพราะผทรอมกจะไมทราบลกษณะทแทจรงของโครงสรางอาคารทตนกาลงรอทาใหเกดโศกนาฏกรรมขนทงผเกยวของและผทไมเกยวของกบการรอถอนอยบอยครงเชน การรอสะพานโคงททาดวยคอนกรต ถาคนงานเรมรอดวยการทบสวนโคงกอน เมอสวนโคงถกทบออกเพยงบางสวน โครงสรางทงหมดกจะพงทลายลงมาทนทเปนเหตใหคนงานตองบาดเจบและถงแกชวตได ทงนเพราะคนงานไมเขาใจถงพฤตกรรมของโครงสรางของสะพานนนแมในโครงสรางอาคารทวไป หากรอถอนไมถกวธกจะมผลเชนเดยวกน

ความปลอดภยของปนจน1) ปนจนชนดหอสง (TOWER CRANE) เปนปนจนประเภทหนงทตงอยกบท

ใชในการยกและยายของทมนาหนกมากๆ ภายในหนวยงานกอสรางทวไป การทางานของปนจนจะผานสลงซงทาดวยลวดเหลกเสนเลกๆ ถกสานเปนโครง ตวปนจนเองมโครงสรางเปนเหลกถก (Steel truss) เพอใหสามารถรบนาหนก (Load) ไดตามทออกแบบ ทงนในการยกวสดอปกรณหรอสงของใดๆ กตามจาเปนตองรขอมลเบองตนของวสดอปกรณหรอสงของนน เพอใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงาน

2) รถปนจน (MOBILE CRANE) ป จ จ บ น ใ น ง า น ก อ ส ร า ง โ ร ง ง า นอตสาหกรรมขนาดเลก หรอขนาดใหญ หรองานกอสรางอนๆ มความจาเปนในการใชรถปนจน หรอบางครงเรยกวารถยก ไดเขามามบทบาทในงานกอสรางอยางมากมายซงปนจนเหลานจะมแบบขนาดทแตกตางกนไป สาหรบในบทนจะกลาวถงการใชงานรถปนจนทผรบผดชอบและผปฏบตงานควรจะมความรและความเขาใจทถกตอง

พกดนาหนกกบฐานของปนจน (CONFIGURATION OF CRANE BASE)ความสามารถในการยกของปนจนแตละชนดทแสดงอยในโหลดชารทนน

จะตองดวาฐานของปนจนนนตงอยในลกษณะอยางไร สามารถแบงออกไดเปน3 ลกษณะ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 229

รปท 14.28 การยกของปนจนแตละชนด

ขอกาหนดทวไปในการใชปนจนในงานกอสราง แผนงานกอนการปฏบตงานและวธปฏบตงานจะตองไดรบการตรวจสอบวา

มความปลอดภยจากหวหนางาน จะตองตดปายเตอน อนตราย หามเขาเขตกอสรางกอนไดรบอนญาต และ

ทาการลอมรว หรอการขงเชอกโดยมขอความใหเหนเดนชด

หามจาหนาย

230 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ทาการตรวจสอบสภาพความแขงแรงของถนน และจะตองไมมสงกดขวางในกรณทสภาพความแขงแรงของพนถนนไมเพยงพอ จะตองทาการเสรมพนใหสามารถรบนาหนกและมขนาดความกวางเพยงพอสาหรบรถปนจน

รถปนจนและกวาน จะตองทาการลอคหรอใสเบรคไวใหมนคง ในกรณทไมไดใชงาน

รถปนจนจะตองไดรบการตรวจสอบสภาพตามระยะเวลาตามกฎหมายความปลอดภย โดยมวศวกรเครองกลทไดรบอนญาตระดบสามญวศวกร

รถปนจนและกวาน จะตองไดรบการตรวจสภาพทวไปเปนประจาเดอน งานยกของจะเรมงานไดจะตองไดรบการตรวจสอบ และยนยนถงสภาพของ

ความปลอดภยอยางเพยงพอโดยหวหนางาน หรอวศวกรควบคมงาน รถปนจนจะตองอยในตาแหนงแนวราบและมนคง จะตองมแผนเหลกท

แขงแรงเพยงพอรองรบ Outrigger ของรถเครน Outrigger จะตองอยในตาแหนงปลอดภยและ Knob pins จะตองอยในตาแหนงนรภย

ผควบคมรถปนจนจะตองอยประจาทเครองกวานตลอดระยะเวลาทปฏบตงาน

มมยกของ Boom จะตองอยในชวง 30º - 80º นอกจากกาหนดไวตามคณลกษณะของแตละบรษทผผลต และในกรณทตองใช Jib จะตองใหสนทสด

เครองบอกตาแหนงมมยก (Angle Indicator) จะตองตดตงไวในตาแหนงทผควบคมรถเครนสามารถมองเหนไดอยางชดเจน เพอตรวจสอบมมของการยก Boomของรถเครนจะตองอยในตาแหนงตาสด และ Hook จะตองอยในตาแหนงทปลอดภยเมอเครนไมมการใชงาน

ขณะขบเคลอนปนจน Boom จะตองอยในตาแหนงตาสดและจะตองจดหาผชวยผควบคมรถปนจนเพมอก 1 คน

ระยะหางปลอดภยจากสายสงไฟฟาแรงสง จะตองไมนอยกวา 3.00 เมตร ในกรณมความจาเปนตองทางานบรเวณสายสงไฟฟาแรงสง จะตองไดรบ

อนญาตจากวศวกร โดยสมควรจะใชระบบใบอนญาต และดแลเรองความปลอดภยโดยวศวกรไฟฟา และจะตองทาการปองกนสายสงแรงสงหรอทาการปลดวงจรไฟฟา

ทาการตรวจสอบความแขงแรงของพนททปนจนจะทาการยกหรอจอดถามความแขงแรงไมเพยงพอจะตองทาการเสรมพนหรอการใชแผนเหลกเสรม

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 231

ผควบคมรถปนจนจะตองผานการฝกอบรม และไดรบอนญาตจากวศวกรควบคมงานของบรษทฯ

ในขณะยกของโดยรถปนจนจะตองมผควบคมงานและผใหสญญาณทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาท โดยวศวกรควบคมงานททราบขนตอนของการปฏบตงานและจะตองยนอยในตาแหนงทสามารถเหนความเคลอนไหวของสงของทยก และผควบคมปนจนไดอยางชดเจน

พกดของปนจนทจะใชยกของจะตองไดรบการพจารณาวาปลอดภยโดยวศวกรควบคมงาน

ขนาดนาหนกและจดศนยถวงของการยก จะตองไดรบการพจารณาอยางรอบคอบและตองไดรบการตรวจสอบวาถกตอง โดยผควบคมงานหรอวศวกร

สญญาณเตอนเมอยกนาหนกเกน (Overload Alarm) และสญญาณเตอนของระยะการยกจะตองมประจารถปนจนและใชงานได

กอนลงมอปฏบตงานทกครง จะตองมการตรวจสอบสภาพของการใชงานเกยวกบระบบเบรค Limit Switch สลง เชอก อปกรณการยก และจะตองทดลองควบคมรถปนจนโดยไมม Load

ขณะทาการยกของจะตองทดสอบการยก โดยใชปนจนยกของขนและคางไวทระยะประมาณ 10 ซม.จากพนแลวตรวจสอบสภาพตางๆ ของปนจนและอปกรณเพอใหแนใจวาปลอดภย

ขณะปฏบตงานเมอพบวามความเสยงเกดขน ใหหยดงานและแจงใหผควบคมงานหรอวศวกรทราบเพอทาการแกไข

หามปฏบตการยกของโดยใชปนจน ในกรณทสภาพอากาศไมเอออานวยเชน ในขณะทฝนตก ลมแรง ในเวลากลางคน และถาจาเปนตองปฏบตงานภายใตภาวะดงกลาวจะตองไดรบอนญาต จากผจดการควบคมโครงการ โดยใชระบบใบอนญาตในการทางานและจะตองจดหามาตรการความปลอดภยเพมเตมเชน ระบบแสงสวางฯลฯ

จะตองไมใชงานเกนพกดนาหนกทระบไว และจะตองควบคมการยกของไมเกน 90% ของพกดการยก ซงอานไดจากเขมบอกพกดนาหนกทปลอดภยจะตองคานงถงนาหนกของสลง ตะขอภายใตภาวะนาหนกตางๆ

หวหนางานหรอวศวกร จะตองควบคมการยกของ ควบคมของ ใหเคลอนทอยางชาๆ ราบเรยบและสมาเสมอ การคางนาหนกเกนควรหรอการยกของเกนพกดเปนการทางานผด

หามจาหนาย

232 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

หามทาการยกของในลกษณะเยองศนยหรอไมอยในแนวดง พรอมกบการเคลอนทของสงทยก

การเคลอนตวของ Boom จะตองกระทาอยางชาๆ (Slow Rotation) เพอปองกน แรงหนศนย ทจะทาใหปนจนเสยการทรงตว

หามคนงานตดไปกบสงของทจะยกโดยปนจน สลงของปนจนจะตองทาการมวนกลบเขาทจนหมด เมอเลกปฏบตงาน

มาตรฐานของงานยก งานยกของทกชนดจะกระทาไดกตอเมอไดรบอนญาตจากหวหนางานหรอ

ผควบคมงานทเกยวของเทานน นาหนกสงของทจะทาการยกจะตองทาการรวมนาหนกของทเกยวของเปน

นาหนกรวม (Total Weight) สลงทจะใชงานจะตองไดรบการตรวจสอบเปนประจาทกเดอน สลงและเชอกทเกยวของกบงานยกจะตองมคณภาพด ปราศจากสนมหรอ

สภาพของเสนลวดฉกขาด และผลตจากวสดทมความแขงแรงและไดมาตรฐาน สลงหรอเชอก จะตองทาการเปลยนใหมทนท เมอพบสภาพวกฤตจานวน

ของเสนลวดเกนกวา 10% ของทงหมด เสนผาศนยกลางของสลงหรอเชอกลดลง 5% จะตองยกของโดยใชสลงอยางนอย 2 เสนและมมของสลงตองไมเกน 60º Safety Factor ของสลงจะตองมากกวา 5 เทา จะตองมเชอก Guy Rope เพอชวยประคองวสดขณะทาการยกโดยเฉพาะ

วสดทมขนาดความยาวหรอสภาพทไมสมดล ตะขอ (Hook) จะตองอยในตาแหนงกงกลางของจดศนยถวงของวสดทจะ

ทาการยกในกรณทจดศนยถวงไมไดอยกงกลางของวสดจะตองไดรบการควบคมและกาหนดวธการยกใหปลอดภยเพอปองกนไมใหเกดการสวงการพลกตว หรอตกลงมาของวสดโดยวศวกรควบคม

หามคนงานปฏบตงานอยใตวสดทกาลงยกของโดยรถปนจน สลงและอปกรณการยกจะตองทาการปลดออกหลงจากวสดททาการยกเขา

สตาแหนงทสมดลและปลอดภยแลว

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 233

การตรวจสอบและการซอมบารง การดแลระบบหลอลนของอปกรณทมการหมนเวยน หรอขอตอบานพบ

ตางๆ เปนประจากอนลงมอปฏบตงานทกวน ตรวจสอบทวไป เพอหาจดบกพรอง หรอเสยหายของระบบควบคมเปน

ประจากอนลงมอปฏบตงานทกวน ตรวจสอบความปลอดภยของปนจนใชวธการดดวยสายตาและการตรวจ

สภาพทางเครองกล ซงจะตองอาศยคมอของปนจนจากบรษทผผลตตางๆ เชน ระบบควบคมการใชไฮโดรลกสและขอบงคบระบบเบรค อปกรณนรภย ตมนาหนก สลก หหวตะขอ ระบบกระจายเสยง การตรวจสอบรอยแตกราวของอปกรณการยก แทนหมนประจารถเครน อปกรณควบคมระบบไฟฟาระบบสงกาลง โครงสรางทรบนาหนกของรถปนจนอปกรณครอบเพอความปลอดภยตางๆ อปกรณดบเพลงประจารถปนจน เปนตน

เมอพบขอบกพรองตางๆ ในระหวางการตรวจสอบประจา ผททาหนาทในการตรวจสอบจะตองจดทารายงานใหแกผควบคมงานหรอวศวกรผควบคม และจะตองไดรบการแกไขใหอยในสภาพทสมบรณจงจะไดรบอนญาตใหนารถปนจนไปใชงานไดโดยจะตดใบอนญาตการตรวจสอบและลงนามโดยวศวกรทกครง การตรวจสอบจะกระทาทกๆ 3 เดอน

การบารงรกษาทวๆ ไป เชน การเปลยนถายนามนเครอง นามนใชไฮโดรลกส ไสกรองตางๆ ใหเปนไปตามคมอปฏบตประจารถปนจนของแตละบรษท และจะตองมบนทกไวทรถปนจนสามารถตรวจสอบไดตลอดเวลา

เมอพบขอบกพรองตางๆ ขณะใชงาน ผบงคบรถปนจนจะตองทารายงานถงผควบคมทกครงเพอแกไข

อปกรณความปลอดภยของรถปนจน เพอความปลอดภยและเปนการปองกนการสญเสยทจะเกดขน อปกรณ

ความปลอดภยเปนสงจาเปนและจะตองจดหาตามสภาพของงานและวศวกรผควบคมงานจะตองกาหนดขนนอกเหนอจากอปกรณความปลอดภยทมอยในระบบการยก

ระบบควบคมรถปนจน และพกดนาหนกจะตองทาการควบคมดวยระบบPower Up และ Power Down

หามปลอยใหนาหนกตกลงเองดวยแรงโนมถวงของโลก Boom และระบบ Swing Gear จะตองมอปกรณนรภย DOG ทปองกน

มใหนาหนกของทจะยกเคลอนตว

หามจาหนาย

234 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ระบบสงกาลงและระบบขบเคลอนตางๆ จะตองมครอบนรภย หามทาการปรบแตงเครองยนตหรอซอมบารงขณะทรถปนจนทางาน อปกรณความปลอดภยประจารถปนจนทจะตองจดใหม Load Chart

Radius Chart พกดนาหนก และเครองแสดงผลเขมบอกรศมระยะทางานอปกรณนรภยเมอ Boom เลอนขนตาแหนงสงสด (Boom Up) และเมอ Boom อยในตาแหนงตาสด(Boom Down)

ขอควรปฏบตขณะยกของโดยรถปนจน Side Load เปนลกษณะของการลาก Load ขณะอยบนพน และทาการยก

ของขนทนท ลกษณะนจะเปนอนตรายอยางมาก ซงตองไดรบการควบคมการทางานอยางใกลชดจากวศวกรควบคมการทางาน

Load Movement การเคลอน Load อยางรวดเรวขณะทาการยก จะเกดแรงอยางมากทตะขอยก โดยเฉพาะขณะทเคลอน Load แลวเบรคกะทนหน ซงแรงอาจมากพอทจะทาใหรถปนจนเสยการทรงตว

มมของการยกเปลยนไป (Change in Load Radius) มมหรอรศมของการยกอาจเปลยนไปขณะทาการยก ซงอาจจะเกนพกดของการยก หรออาจทาใหเสยการสมดลของจดศนยถวง การเปลยนแปลงของมมการยกอาจเกดเนองจากในขณะเรมตนการยก เนองจาก Boom คดงอ หรอเสยรปไป ขอควรระวงอกเรองคอ ระหวางSwing Load จากดานหลงมาดานขางของตวรถเครน

Swinging การแกวงตวของระบบการยกอาจกอปญหารายแรงได เนองจากจะทาใหเกดการเพมขนของรศมการยกซงทาให Boom ไดรบความเสยหายไดอนเนองมาจาก Side Load ได และบางครงอาจทาใหปนจนเกดพลกควาได

แรงลม มผลตอพกดการยก เชน ทาให Load ถกผลกออกจากระยะการยกซงอาจจะเลยระยะของ Load Radius หรอบางครง Load อาจถกแรงลมทาใหวงเขาหาตวรถปนจนหรอ Boom ซงจะมผลโดยตรงกบตะขอ

ระยะเวลาของการใชงานรถปนจน รถปนจนทใชงานหนก เชน ทางานตดตอกนหลายชวโมง ในทางปฏบตจะกาหนดใหพกดการยกสงสดประมาณ 80%เนองจากระบบไฮโดรลก การหลอลน หรอการหลอเยนอาจทางานได ไม เตมประสทธภาพ

ขอควรปฏบตในการทางานของปนจนใกลระบบไฟฟา

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 235

ตดตอขอหมสายไฟฟาชวคราว หรอขอยายสายชวคาว โดยประสานกบเขตพนทของการไฟฟาทปฏบตงาน

จดทาแผงกนทมความแขงแรงไมใหบคคลหรอสงของไปสมผสเกยวกบสายไฟฟา

จดทาปายเตอนสาหรบผปฏบตงานและผทเกยวของ จดฝกอบรมใหความรแกพนกงานและผทเกยวของกอนปฏบตงานใกล

สายไฟฟา ระยะหางทปลอดภยสาหรบตวปนจนหรอวสดทยกคอ- กาลงไฟฟาแรงดนไมเกน 50,000 โวลต ตองหางไมนอยกวา 3.00 เมตร- กาลงไฟฟาแรงดนไมเกน 69,000 โวลต ตองหางไมนอยกวา 3.20 เมตร- กาลงไฟฟาแรงดนไมเกน 115,000 โวลต ตองหางไมนอยกวา 3.65

เมตร- กาลงไฟฟาแรงดนไมเกน 230,000 โวลต ตองหางไมนอยกวา 4.80

เมตร

ความปลอดภยสาหรบโครงสรางชวคราวอนตรายจากนงราน มกจะพบเสมอในหนวยงานกอสราง เพราะมการใชงาน

ตลอดเวลา ตงแตเรมตนจนสนสดงานกอสราง กลาวคอเมอเรมกอสรางชนทสองขนไปตองทานงราน และคายนจนกระทงโครงสรางทงหมดเสรจจงเรมงานตกแตงภายในและภายนอกการตกแตงภายนอกตองตงนงรานจากชนลางสดจนกระทงถงชนบนสดถาโครงสรางสงมากอาจใชนงรานชนดแขวนเขาชวย เพอใหการตงนงรานจากขางลางไมตองตอชนไปสงมากนก อนตรายทมกเกดขนกบผปฏบตงานในการใชนงราน ไดแก

1). การพงของนงรานเปนสาเหตททาใหคนไดรบอนตรายอยางมาก การพงของนงรานมสาเหตมากมาย เชน

รบนาหนกการบรรทกมากเกนไป เปนเพราะคนงานขนไปมากเกนไปหรอกองวสดไวมากเกนไป

วสดทนามาใชไมสมบรณ เชน ใชไมเกาจนเนอไมยย หรอเปนเหลกทคดงอเปนสนม

การประกอบหรอตดตงไมถกตอง ถาเปนนงรานไมมการยดดวยตะปนอยหรอไมถกวธ หรอนงรานเหลกใชสวนประกอบไมครบ

หามจาหนาย

236 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ฐานของนงรานไมมนคงแขงแรง วางบนดนออน บนเศษไมผ หรอวสดทไมแขงแรงพอทจะรบนาหนกวสดได

จากการทางานไมถกวธ เชน การเทพนคอนกรต โดยใชปมคอนกรตจะไมไหลตามทอและจะสมเปนกอง ถาคนงานไมขยบปลายทอ เพอเปลยนทกองคอนกรตใหม หรอเกดจากคนงานโกยคอนกรตไมทนกจะมคอนกรตกองใหญ ซงคอนกรตนจะมนาหนกมาก (1 ลกบาศกเมตรหนกประมาณ 2,400 กโลกรม) ถาคดรวมกบนาหนกของคนงานทขนไปปฏบตงานแลว จะทาใหคายนบรเวณนนรบนาหนกเกนกวาทออกแบบไวเปนสาเหตใหคายนพงทลาย

2) คนงานตกลงมาจากนงราน ไมใชมสาเหตจากนงรานพงเทานนททาใหคนงานตกลงมา แตยงมสาเหตอนๆ อก ททาใหคนงานตกลงมาจากนงราน เชน

คนงานประมาทเลน เลอ เดนสะดดว สดบนน งร านแล วพลดตกลงมา

คนงานทางานเพลน ทาใหกาวผดเพราะไมทนสงเกตมองพนทางเดนบนนงราน เชน ถอยหลงเพอใหทางานถนดโดยไมดวาตอนนยนอยรมนงรานแลว

อาจจะเปนโรคปจจบนทนดวน เชน เปนลม หนามด กอาจจะทาใหตกลงมาได

เกดจากการพดของลมอยางแรง เชน ขณะทางานเกดมฝนตกกะทนหนและลมพดแรง พดเอาคนงานตกลงมา กรณเชนน มคนงานกออฐโดนลมพดทงคนทงกาแพงอฐทยงกอไมเสรจตกลงมาเสยชวต

3) การพงทลายของนงรานตกลงมาโดนอาคารทอยรอบขาง หรอบานพกคนงานทสรางอยตดอาคารทกาลงกอสราง เหตการณเชนนพบในเขตชมชนทตองสรางอาคารสงในพนททจากด โดยหลกเลยงไมได

4) คนงานไดรบอนตรายจากการเดนผานนงราน ในการทางานคนงานตองเดนผานนงรานทตงอยรอบอาคาร เพอเขาไปทางานแลวตองเดนผานคายนของชนทเทคอนกรตเสรจใหมๆ หรอขนไปตงนงรานชนตอไป ถาหากการตงนงรานไมเปนระเบยบระเกะระกะ มปลายของชนสวนนงรานโผลยนออกมา คนงานอาจจะโดนทม หรอเดนชนสวนอนตรายเหลานน ทาใหไดรบบาดเจบได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 237

ประเภทของนงราน1) นงรานไมไผ หมายถง พนปฏบตงานทวางบนตง รองรบดวยคานไมไผ ซง

ยดแนนกบเสาไมไผเรยงสอง โดยไมไผเรยงสอง โดยมไมคายนทงแนวนอนและแนวขวางนงรานไมไผ อาจผกตดกบอาคาร หรอใชไมคายนดานนอก

2) นงรานเสาเรยงเดยว (Single Pole Scaffold) หมายถง พนทปฏบตงานซงรองรบดวยตงปลายดานนอกของตงรองรบดวยคาน ซงยดตดกบเสาลกตงแถวเดยวสวนปลายดานในของคานขวางวางไวดานบนผนง หรอในรผนง

3) นงรานแบบใชทอเหลก หรอนงรานสาเรจรป หมายถง นงรานทใชเหลกทาเปนโครงสรางนงราน เปนนงรานสาเรจรปทนามาตอกนเปนชนๆ โดยมากนยมใชในงานกอสรางขนาดใหญ เชน งานอาคารสง

มาตรฐานนงรานทอเหลกขนาดทอเหลก วดเสนผานศนยกลางนอก

ตาสด = 4.80 เซนตเมตรสงสด = 5.00 เซนตเมตร

ความหนาของทอเหลก ไมนอยกวา 4 มลลเมตรนาหนกของทอเหลก ไมนอยกวา 4.46 กโลกรมตอเมตร

นงรานจะตองรบนาหนกได 2 เทาของนาหนกการใชงาน

นงรานทถกกฎหมายกาหนดไว แบงการสรางนงรานเปน 3 ลกษณะ ไดแก นงรานทออกแบบโดยวศวกรโยธา สภาวศวกรกาหนดกฎหมายไว

ไดใหอานาจแกวศวกรผนน ไวเปนผออกแบบนงราน เพอใชในการปฏบตงาน เพอการกอสรางไดอยางนอยวศวกรผนน จะตองมรปแบบนงราน และรายการคานวณไวใหเจาพนกงานตรวจความปลอดภยเพอการตรวจสอบได

สาหรบนงรานทไมมวศวกรเปนผออกแบบ กฎหมายไดกาหนดใหใชวสดตลอดจนกรรมวธตางๆ ใหนายจางปฏบตเพอการสรางนงรานและใหใชไดตามกฎหมาย

สาหรบนงรานทใชงานสงเกน 21.00 เมตรขนไป เปนหนาทของนายจางจะตองใหวศวกรโยธา สภาวศวกรไดกาหนดออกแบบนงรานใหอยางนอย

หามจาหนาย

238 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

จะตองมรปแบบและรายละเอยดคานวณการรบนาหนกของนงราน และรายละเอยดประกอบแบบนงราน เพอใหเจาพนกงานตรวจความปลอดภยตรวจสอบได

4) นงรานแบบแขวน (Suspended Scaffold) หมายถง นงรานซงแขวนรบจากดานบน พนทปฏบตงานของนงรานถกแขวนดวยสลง ตงแต 2 ตาแหนงขนไปจากคานพนเบองบน ซงยดแนนกบโครงเหลก หรอโครงคอนกรตตวอาคาร มกวาน หรอเครองจกรกลเพอยกหรอลดระดบพนทปฏบตงาน

ขอกาหนดทวไปของนงรานแบบแขวน นงรานแบบแขวนสวนใหญใชสาหรบตงแตอาคาร 5 ชนขนไป โดย

อาคารนนจะตองมโครงสรางยนออกมา เพอยดสลงแขวนนงรานได โครงสรางนจะตองไดรบการตรวจสอบวา มความแขงแรงพอทจะรบนาหนกนงรานไดอยางปลอดภย

นงรานแขวนจะตองรบนาหนกไดไมนอยกวา 195 กโลกรมตอตารางเมตร (40 ปอนดตอตารางฟต) โดยมอตราสวนความปลอดภยมากกวาหรอเทากบ 4

หามกองหน อฐ หรอวสดหนกๆ บนนงราน นงรานแบบแขวนทกแบบจะตองมกวานไมเปนแบบตดกบนงราน หรอ

ตดอยเบองบน กวานทนามาตดกบนงรานแบบแขวนจะตองไดรบการตรวจสอบอนมต

จากกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม พนนงรานตองแขวนดวยลวดสลง โดยยดตดกบคานตอยนหรอคานยน

ของตวอาคาร คานตอยนหรอคานยนดงกลาว จะตองเปนรปตว I ซงยดตดกบโครง

อาคารดวยสลกรปตว U ลอดผานรแผนประกบและขนแนนดวยแหวนสปรงและสลกเกลยว

ถาไมสามารถใชเหลกรปตว U ได ใหใชเหลกประกบตอคาน (BeamClamp Connection) แทน

ถาใชเหลกรางนา (Channel) แทนเหลกรปตว I จะตองใชรางค โดยวางขนานกน หนปกรางออกดานนอก ยดตดเขาดวยกน ดวยการใชเศษทอเลกๆ แทรกตรงกลางและสอดสลดเกลยวผานร แลวขนใหแนน

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 239

คานตอยนจะตองมความแขงแรงเทากบเหลกรปตว I มาตรฐานขนาดกวาง 17.80 เซนตเมตร หนก 6.90 กโลกรมและจะตองมความยาวอยางนอย 4.60เมตร

พนของสวนยกพนตองมราวกนตกปองกนสง 90-110 เซนตเมตร และขอบกนตก (Toe Board) อยโดยรอบ

นงรานแบบแขวนจะตองถกตรงไวอยางมนคง เพอปองกนการเคลอนตวในแนวราบ

5) นงรานชนดเคลอนทได เปนนงรานทอเหลกทประกอบเปนชดนงรานสาหรบปฏบตงานเคลอนทไดสะดวกและคลองตว โดยมลอรองรบชดนงรานพรอมอปกรณหามลอตดอยดวย

ขอกาหนดทวไปของนงรานชนดเคลอนทได โครงนงรานควรไดรบการคายดทแยงและเสรมความแขงแรง เพอ

ปองกนการกระดกเอยงหรอการบดตวในขณะใชงาน หอนงรานจะตองมยกพนเพยงชนเดยวเทานน ทกครงทมการเคลอนยายจะตองไมมคนหรอสงของใชงานใดๆ อยเลย

และเคลอนยายโดยการดนหรอดงทสวนฐานหอเทานน ขณะใชงานจะตองผกตรงหอนงรานไวกบโครงสรางของสงกอสรางท

มนคง ความสงของยกพนของหอไมควรเกน 3 เทาของขนาดของฐานทเลก

ทสด บนไดทใชปนขนไปยงยกพน ควรจะตรงไวกบนงรานอยางมนคงและ

ตองจดวางอยในตาแหนงทจะไมกอใหเกดผลเสยตอความมนคงของนงรานหามจาหนาย

240 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

รปท 14.29 ภาพแสดงหอนงรานชนดเคลอนทได

หลกการในการออกแบบนงราน เลอกชนดของนงรานใหเหมาะสมกบอาคาร และความสะดวกในการ

ทางาน เชน อาคารสงๆ ควรใชนงรานเหลกเสาเรยงคอาคารเตยๆ การใชงานอยในชวงระยะสนๆ ควรใชไมไผเสาเรยงเดยว หรออาจจะผสมดดแปลง เพอความสะดวกในการสราง หรอประหยดคาใชจาย ทงน ควรอยในดลยพนจของวศวกร

คดหนวยแรงทเกดขนในชนตางๆ ของนงราน โดยคดนาหนกของนงรานใหเปนไปตามกฎกระทรวงมหาดไทย เชน 150 กโลกรมตอตารางเมตร

การออกแบบฐานรองรบ สมมตวากาลงรบแรงแบกทานของพนดนในกรงเทพมหานคร ใช 2 ตนตอตารางเมตร ในกรณฐานแผ ไมสามารถรบนาหนกนงรานเสาตองออกแบบเปนตงบนเขม คาแรงเสยดทาน C = 600 กโลเมตรตอตารางเมตรสาหรบดนในกรงเทพมหานคร

การสรางฐานนงรานฐานรองรบนงรานควรพจารณาถงความมนคงแขงแรงของดนทจะรองรบนงราน

วา แขงแรงเพยงพอทจะรองรบนาหนกบรรทกทถายลงมาจากเสานงราน โดยมสวนความปลอดภยเพยงพอหรอไม ขนาดของฐานควรออกแบบใหสมพนธกบความสามารถ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 241

ของดนทจะรบนาหนก เชน ดนเหนยวทมความสามารถในการรบนาหนก 2 ตนตอตารางเมตร โดยมสวนความปลอดภยเทากบ 2 หากนาหนกจากเสานงรานรวมกนแลวได 1 ตน กควรจดขนาดฐานใหมพนทรวม 1 ตารางเมตรเปนอยางนอย เพอใหไดสวนความปลอดภยในการรบนาหนกเทากบ 2 เปนตน หากไมสามารถทาไดเนองจากเหตผลใด เชน สถานทไมอานวย หรอสภาพดนออนกควรตอกเสาเขมรองรบใหมจานวนเพยงพอวสดทใชรองรบเปนฐานนงรานควรออกแบบใหแขงแรง และไมแอนตวเมอรบนาหนก ในกรณทใชฐานแผวางบนดน ควรลอกหนาดนออกเสยกอน ความแขงแรงของฐานรองรบ ควรออกแบบใหมความแขงแรงเทาๆ กน หากจดใดจดหนงมความแขงแรงดอยกวา อาจทาใหเกดการทรดตวไมเทากน จนอาจเกดการวบตได

อปกรณยดเชอมตอของนงรานเหลกอปกรณเชอมตอสาหรบสวนตอเชอมตางๆ ของนงรานททาดวยทอโลหะนน

ควรจะทามาจากโลหะทผานการขนรป หรอวสดเทยบเทากน มลกษณะทสวนตอเชอมตางๆ ของนงรานทอปกรณยดเชอมตอรองรบอยนนจะตองสวมลง หรอวางลงไปพอดเตมบนพนทของผวหนา ททาหนาทรองรบอปกรณยดเชอมไมควรบดงอเมอรบแรงขณะใชงาน และเมอลกษณะการยดเชอมตอของอปกรณเกดขนจากแรงเสยดทานในการหนบจบ แลวไมควรนาไปใชในการถายทอดแรงดงอปกรณยดเชอมตอทมการใชสลกเกลยว และเปนเกลยวนนไมควรนามาใช เวนเสยแตวาแปนเกลยวแตละตวนนจะสามารถขบหมนเขาไปในเกลยวของสลกเกลยวไดอยางสมบรณเทานน

การตรวจสอบนงรานการสรางนงราน นอกจากการปฏบตใหถกตองตามมาตรฐานทกฎหมาย

ได กาหนดไว ขนตาแลว และให เปนไปตามขอกาหนดของวศวกรผรบผดชอบยงจะตองคานงถงการตรวจสอบอยางถถวนจากผชานาญการดานนโดยเฉพาะ กอนทจะใชงานนงราน

รายการตรวจสอบนงราน1. ตรวจสอบดวาทอดงทงหลาย มแผนฐานยดตดอยดวยและตรวจสอบดวาทอ

ตงอยในแนวดงจรงๆ2. ตรวจสอบระยะหางระหวางแนวดงทงหลาย และระยะหางทอนอนทงหลาย3. ตรวจสอบดวาการผกตรงทมนคงพอกบใครทจะกาวหรอไม อกทงมจานวน

เพยงพอหรอไม4. ตรวจสอบดวาขอตอจะตองอยเยองเหลยมกนในแนวดงและทอนอน

หามจาหนาย

242 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

5. ตรวจสอบดวามการใชอปกรณประกอบของนงรานอยางถกตองไดถกตดตงไวใกลกบขอตอมากทสด

6. ตรวจสอบดการคายดตามแนวขวางททางดานหนาและทางดานขางของแตละชวงในแนวดงของนงราน

7. ตรวจสอบดความกวางของทางเดน บรเวณพนททางาน และบรเวณทเกบของใช และตรวจสอบดวาแผนพนกระดานถกรองรบและผกยดไวอยางแนนหนามนคงแลว

8. ตรวจสอบอปกรณเครองมอยกทงหลาย วามความมนคงปลอดภยและอยในสภาพดหรอไม

9. ตรวจสอบดวานงรานรบนาหนกเกนกวาความสามารถของนงรานหรอไม10. บนไดถกยดตรงไวอยางมนคงหรอไม โดยมความสงทเพยงพอและดวยมม

เอยงทถกตองหรอไม11. นงรานอยในสภาพทสมบรณหรอไม ซงถายงไมสมบรณแลว ควรจะมการ

จดการปองกนคนผานไปมาและแสดงปายบอกเตอนไดหรอยง

อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลและอปกรณใชประกอบนงรานเขมขดนรภยและสายชวยชวต (Safety Belt & Life Line) เปนอปกรณ

ปองกนอนตรายทจาเปนสาหรบผททางานบนนงราน และผทมความเสยงตอการทจะตกลงมาจากทสง ผปฏบตงานบนทสงจะตองสวมใสสายรงนรภยหรอเขมขดนรภย และสายชวยชวตหรอสายชชพ สายรงนรภยควรจะยดตดกบจดยดทมนคงอยกบท ในระดบทอยเหนอขนไปจากพนทททางาน สายชวยชวตไมควรมความยาวเกน 2.00 เมตร และเปนอสระจากชดลกรอก และเชอกสาหรบแขวนรบภาระอนๆ สายชวยชวตทยดตดกบเขมขดจะตองมความยาวไมเกนกวา 1.20 เมตร จดทาการยดทเหมาะสมจะถกทาขนมาพรอมกบสวนโครงสรางของการตดตงนนอนจะทาใหใชงานสายชวยชวต เชอกและชนสวนรงสวนยดอนๆ ไดอยางปลอดภย

o การปองกนและควบคมอนตรายจากสงแวดลอมการทางานการ ท า งาน ในส ง แวดล อม ท ไม เหมาะสม เช น ความร อน เส ย งด ง

การสนสะเทอน และรงสเปนปจจยทมสวนเกยวของทกอใหเกดผลตอสขภาพ ดงนนจงควรมมาตรการปองกนและควบคมทเหมาะสม

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 243

การปองกนและควบคมอนตรายจากเสยงดงเสยงดง หมายถง เสยงทไมพงปรารถนาหรอเสยงทกอใหเกดการรบกวน

เสยงดงทเกดจากสงแวดลอมในการทางาน แบงไดเปน 4 ประเภท คอ เสยงทดงสมาเสมอ เปนเสยงทคอนขางคงท ไดแก เสยงเครองทอผา

เสยงเครองจกร เสยงพดลม เสยงเครองยนต เปนตน เสยงทเปลยนแปลงระดบเสมอ เปนเสยงทมความดงสงๆ ตาๆ

ไดแก เสยงเลอยวงเดอน กบไสไมไฟฟา เสยงไซเรน เปนตน เสยงทดงเปนระยะ เปนเสยงทดงไมตอเนอง รปแบบทเกดไมแนชด

ไดแก เสยงจากเครองอดลม เสยงการจราจร เสยงเครองบนทบนผานไปมา เปนตน เสยงกระทบ เปนเสยงดงทเกดขนแลวคอยๆ หายไป เสยงนอาจเกด

ตดๆกน หรออาจเกดขนนานๆ ครงกได ไดแก เสยงตอกเสาเขมในการกอสราง เสยงจากการต หรอทบโลหะ เสยงเครองยาหมด เสยงระเบด เปนตน

อนตรายจากเสยงดง เสยงดงมผลตอสขภาพ ดงน ทาใหสญเสยการไดยน ไดแก- สญเสยการไดยนแบบชวคราว- สญเสยการไดยนแบบถาวร

ผลตอสขภาพ เชน ทาใหคลนไส หวใจเตนเรวและแรงความดนโลหตสง ทางเดนอาหารเคลอนไหวไดนอยลง

ผลตอความปลอดภย ไดแก- เกดการรบกวนการพดสนทนาการสอสารตางๆ ทาใหไดรบ

ขอมลทไมชดเจนหรอไม ถกตองเปนผลใหการทางานผดพลาด- กลบเสยงสญญาณตางๆ เชน สญญาณเตอนภย อาจทาให

ผปฏบตงานไดรบอนตรายได

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากเสยงการปองกน และควบคมอนตรายจากเสยงนนโดยทวไป จะมงดาเนนการ

ปองกนและควบคม ทแหลง หรอตนตอของเสยง และทางทเสยงผานไปยงพนกงานและสดทายคอทตวพนกงานเอง

1) การควบคมทแหลงกาเนดเสยงหรอตนตอของเสยง อาจทาไดโดยการปรบปรงเปลยนแปลงและบารงรกษาเครองจกร เครองมอ ทเปนตนกาเนดเสยง

หามจาหนาย

244 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

เพอใหมความดงนอยทสด เชน จดหาวสดรองเครองจกรใหมสภาพดอยเสมอ ขนนอตหรอสกรสวนทหลวมใหแนนหรออาจทากลองครอบแหลงเสยง

2) การควบคมทางผานของเสยง อาจทาไดโดยใชวสดกนระหวางแหลงเสยงกบตวพนกงาน หรอจดใหพนกงานอยหางแหลงเสยงใหมากทสด หรอใชวสดดดซบเสยง บผนงปองกนการสะทอนของเสยง หรอใหมหองพเศษกนแยกเฉพาะสาหรบคนงานทางาน

3) ควบคมและปองกนทตวผปฏบตงาน อาจทาไดโดยการใชปลกอดหหรอทครอบห แตมาตรการนควรจะใชเปนมาตรการสดทาย เวนเสยแตวาไมสามารถแกไข หรอควบคมโดยวธการอนใด อยางไรกตามหากจาเปนตองใหผปฏบตงานใชอปกรณดงกลาว จะตองใหการอบรมแกผปฏบตงานกอนเสมอ นอกจากน ควรจดใหมการทดสอบสมรรถภาพการไดยนของหในผปฏบตงานทเกยวของกบเสยงดงอยางเหมาะสม นบตงแตการทดสอบตงแตเรมเขาทางาน และทดสอบเปนระยะๆ เพอทราบภาวการณเปลยนแปลงเกยวกบการไดยน ทเกดขนในผปฏบตงาน

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนความรอน เปนพลงงานรปหนงทสามารถทาใหมนษยรบรไดโดยประสาทสมผส

ความรอนทเกดขนในสงแวดลอมการทางานในสถานประกอบกจการ แบงเปน2 ประเภท คอ

- ความรอนแหง เปนความรอนทสมผสไดโดยความรอนเลดลอดจากอปกรณในกรรมวธการผลตทรอนเขามาอยรอบๆ บรเวณการทางาน รวมทงการแผรงสความรอนและการพาความรอน ผปฏบตงานทเกยวของ เชน ปฏบตงานในโรงงานถลงเหลก โรงงานตเหลก โรงงานทาแกว เปนตน

- ความรอนชน เปนสภาพความรอนทมไอนาชวยเพมความชนในอากาศโดยความชน เกดจากกรรมวธการผลตแบบเปยก ผปฏบตงานทเกยวของ เชนปฏบตงานในโรงงานทากระดาษ ซกรด ทาสยอม การทาเหมองทอยลกๆ

ผลของความรอนตอสขภาพ การเปนตะครว จากความรอน เนองจากไดรบความรอนมาก

เกนไป ทาใหรางกายสญเสยเกลอแรไปกบเหงอ กลามเนอเสยการควบคม เกดอาการเปนตะครว ผปฏบตงานจะมอาการ ปวดศรษะ เวยนศรษะ กลามเนอเกรง อาจเกดอาการชก ชอค และตายได

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 245

การออนเพลย จากความรอน เกดเนองจากระบบหมนเวยนของเลอดไมพอ เลอดไปเลยงสมองไดไมเตมท ผปฏบตงานจะมอาการ รสกออนเพลย ปวดศรษะ เปนลม หนามด ชพจรเตนออนลง คลนไส อาเจยน ตวซด

การเปนลม เกดจากรางกายไดรบความรอนสงทาใหอณหภมในรางกายสงมาก และระบบควบคมของรางกายทสมองไมสามารถทางานไดเปนปกตผปฏบตงานจะมอาการ คลนไส ตาพรา หมดสต อณหภมในรางกายสงขน มอาการชกกระตกและชพจรเตนเบา

ผดผนคน ตามบรเวณผวหนง เกดจากความผดปกตของระบบตอมขบเหงอทาใหมผนขน ผปฏบตงานจะมอาการคน ทอซบเหงอมการอดตน

ขาดนา ผปฏบตงานจะมอาการกระหายนา ผวหนงแหง นาหนกลด อณหภมของรางกายจะสงขน ทาใหชพจรเตนเรว รสกไมสบาย

เกดการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ เกดการเจบปวยมากขนเมอมสงแวดลอมอนในการทางานรวม

ดวย เชน ทางานในทมอณหภมสงและไดรบกาซคารบอนมอนอกไซด พบวาจะมอาการปวดศรษะรนแรงและไมสามารถทางานไดนาน

มผลกระทบตอจตใจของผปฏบตงาน อาการเหลานประกอบดวยความวตกกงวลไมสามารถทจะตงใจอยางแนวแน ขาดสมาธในการทางาน ประสทธภาพในการทางานลดลง

การปองกนและควบคมอนตรายจากความรอน มดงน ปองกน ทแหล งก า เนดและทางผ านของความร อนส

ผปฏบตงาน ไดแก- การใชฉนวนกน เพอลดการแผรงสและการพาความรอน- การใชฉากปองกนรงส เชน ฉากอลมเนยมบางๆกน- การใชระบบระบายอากาศแบบธรรมชาต เชน เปด

ชองวางบนหลงคาใหมากทสด เปดประตหนาตางใหลมเยนพดเขามาแทนท- การระบายอากาศเฉพาะท หรอเฉพาะจดททางาน พรอม

กบเปาอากาศ ทเยนใหเขามาแทนท- การตดตงระบบระบายอากาศทจดกาเนด เชน ทเตาเผา

หรอเตาหลอมโลหะ

หามจาหนาย

246 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การปองกนทตวผปฏบตงาน ไดแก- คดเลอกคนทเหมาะสม ปรบตวเขากบความรอนไดด- จดใหมการดแลทางการแพทย ตรวจสขภาพกอนเขา

ทางานและตรวจรางกายเปนระยะๆ- การกาหนดมาตรฐานความปลอดภยในการปฏบตงาน

เชน มาตรฐานการปฏบตงานในทรอน จากดระยะเวลาทางานและเวลาหยดพก ไมควรใหผปฏบตงานทางานตดตอ กนโดยไม มการหยด พก กาหนดระยะเวลาการทางานทเหมาะสมกบความรอนทไดรบ- การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เชน เสอ

ถงมอ หมวกแวนตา ชดเสอคลมปองกนความรอน- สวสดการอนๆ ทจาเปน เชน หองอาบนา นาดมผสมเกลอ

ทเยนการปองกนและควบคมอนตรายจากการสนสะเทอนการทางานทผปฏบตงานตองสมผสกบการสนสะเทอนทอาจเกดจาก

เครองจกรกล เครองมอและอปกรณตางๆ เชน ขบรถแทรกเตอร รถงา รถบรรทกใชเครองเจาะถนน เลอยไฟฟา เครองยาหมด เครองเจาะ เครองตด เปนตน

การสนสะเทอนแบงไดเปน 2 ประเภท คอ1. การสนสะเทอนทวรางกาย เปนลกษณะของการสนสะเทอนทสงผาน

มาจากพนหรอโครงสรางของวตถมายงสวนตางๆ ของรางกาย เชน พนกงานขบรถยก รถแทรกเตอร รถบรรทกและปนจน

2. การสนสะเทอนเฉพาะบางสวนของรางกาย โดยเฉพาะทมอและแขนเชน การใชเครองเจาะถนน เครองยาหมด เครองเจยร เครองเจาะ เครองเลอยไฟฟา

ผลของการสนสะเทอนตอสขภาพ อนตรายทเกดจากการสนสะเทอนทวรางกาย ไดแก- เกดจากการเปลยนแปลงโครงสรางของกระดก- กระดกสนหลงอกเสบ- ระดบนาตาลในเลอดตา- ระดบโคเลสเตอรอลในเลอดตา- ระดบของกรดแอสคอรบกตา

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 247

- ปวดทองบรเวณชองทองสวนบน- คลนไส นาหนกลด มองไมชด นอนไมหลบ เกดความ

ผดปกตของหชนใน อนตรายทเกดจากการสนสะเทอนเฉพาะบางสวนของรางกาย

โดยเฉพาะอยางยงนวมอ ทาใหเกดอาการ ไดแก- กระดกขาดแคลเซยมหรอเกลอแร- ทาใหเนอเยอของมอดานและแขง- ทาใหปวดขอ ขอตอตางๆ ขอศอก- ความผดปกตของหลอดเลอด ทเรยกวา มอตาย หรอ

นวซด

การปองกนและควบคมอนตรายจากการสนสะเทอน มดงน ปองกนและควบคมทแหลงตนเหตของการสนสะเทอน เชน- ใชวสดทเหมาะสมหรอเทคนคในการออกแบบเหมาะสม- ปองกนไมใหผปฏบตงานไดรบการสนสะเทอนทสงผานมา

ทางพนทยนทางาน- ใชวสดปองกนการสนสะเทอนรองไวใตเครองจกร- ใชวสดปองกนและดดซบการสนสะเทอนหมดามเครองมอ

หรอ อปกรณ เชน เครองเจยร เครองเจาะ เครองเลอยไฟฟา เปนตน- ดแลและบารงรกษาเครองจกรอยางสมาเสมอ

การปองกนทตวบคคล เชน- ใชถงมอสองชน- ใชรองเทาชนดพเศษ- ทนงควรมการบดวยวสดทปองกนการสนสะเทอน- ตรวจตราการทางานของผปฏบตงานทใชเครองมออยาง

ใกลชด จากดเวลาทางาน โดยยดหลกเชน- พก 20 นาท ทกๆ ระยะเวลาทางาน 2 ชวโมง- ไมทางานทใชเครองสนสะเทอนเกนกวา 2-4 ชวโมงตอวน

การควบคมทางการแพทย โดยการตรวจสขภาพกอนเขาทางานและตรวจเปนระยะๆ

หามจาหนาย

248 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

การปองกนและควบคมอนตรายจากรงสรงส เปนพลงงานในรปของคลนแมเหลกไฟฟา หรอ อนภาคทม

พลงงานสะสมอย รงสแบงเปน 2 ประเภท ตามคณสมบตทางกายภาพ คอ1. รงสทไมกอไอออน (Non Ionizing Radiation) เปนพลงงานในรป

ของคลนแมเหลกไฟฟาทมพลงงานและความถตา ไมทาใหอากาศหรอตวกลางทรงสผานไปแตกตวเปนไอออน ไดแก รงสอลตราไวโอเลต แสงสวาง หรอ แสงในชวงคลนทตามองเหนได เลเซอร รงสอนฟราเรด ไมโครเวฟ คลนวทยโทรทศน

2. รงสทกอไอออน (Ionizing Radiation) เปนพลงงานในรปของคลนแมเหลกไฟฟาทสามารถกอใหเกดการแตกตวใหไอออนไดทงทางตรงหรอทางออมในตวกลางทรงสผานไป รงสทแตกตวเปนไอออน ไดแก รงสแอลฟา รงสบตา รงสแกมมารงสเอกซ อนภาคนวตรอน อเลกตรอน หรอโปรตอนทมความเรวสง

อนตรายจากรงสทไมกอไอออน อนตรายจากรงสอลตราไวโอเลต หรอแสงเหนอมวง กลม

ผปฏบตงานทเสยงอนตรายจากรงสอลตราไวโอเลต ไดแก การปฏบตงานเชอมโลหะกระบวนการผลตทใชรงสอลตราไวโอเลตฆาเชอโรค เกษตรกรททางานกลางแจงคนงานกอสร าง ท ทางานกลางแจ ง และชาวประมง อนตราย ท เ กดจากร งสอลตราไวโอเลต ไดแก

- นยนตาบวมอกเสบ อาการทปรากฏคอ นยนตาจะแดง เยอบในชนตาดาอาจถกทาลายทาใหเกดการขนมวและมองเหนไมชดถาผปฏบตงานไดสมผสตงแต 30 นาท ขนไป จะมความรสกคลายกลบมทรายอยในตา ถามการสมผสบอยๆ เปนประจาโดยไมมการปองกน จะทาใหเกดอาการในลกษณะกลวแสง มนาตาคลอ หรอซมตลอดเวลา มอาการกระตกตามขอบตาและกลามเนอของนยนตา- ผวหนงอกเสบ โดยเสนเลอดใตผวหนงจะเกดการขยายตวทาให

เกดอาหารคนและอกเสบ ในปจจบนยงไมมทฤษฎใดทสามารถบอกไดเดนชดวาแสงนทาใหเกดมะเรง บนผวหนง

อนตรายจากรงสอนฟราเรด หรอ แสงใตแดง รงสอนฟราเรดหรอ แสงใตแดง มกจะเกดรวมกบ รงสอลตราไวโอเลต หรอ แสงเหนอมวง อาชพทเกยวของ เชน อตสาหกรรมประเภทเปาแกว หลอหลอมโลหะ งานเชอชนดตางๆ และ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 249

การทางานในแสงแดด ทจา ผปฏบตงานมกไดรบแสงใตแดงพรอมๆ กนกบแสงเหนอมวงและแสงสวางทสามารถมองเหนได

อนตรายทเหนไดชดคอ อนตรายเกยวกบผวหนง ผปฏบตงานททางานในสภาพทมจดกาเนดทรอนจดของแสงใตแดง ทาใหเกดผวหนงไหมอยางเฉยบพลน เกดการขยายตวของเสนเลอดฝอยทอยบนผวหนง และอาจทาใหเสนเลอดฝอยนนแตกสของผวหนงอาจมการเปลยนแปลงไป ในกรณทมการสมผสอยางตอเนองจะเกดอาการคนและอกเสบเหนไดชด

อนตรายจากแสงสวางหรอแสงในชวงคลนทตามองเหนไดแสงสวางหรอแสงในชวงคลนทตาสามารถมองเหนได เปนสวนของคลนแมเหลกไฟฟาแสงทเราเหนเกดจากอเลกตรอนในอะตอม หรอโมเลกลเปลยนสถานะของพลงงาน และสตางๆ ทเรามองเหนนนเกดจากคลนแมเหลกไฟฟาทมความถตางกน แสงสวางนมความสาคญมาก เพราะอาจทาใหเกดผลกระทบตอทงคณภาพและความแมนยาของงานได สภาพเสยงสวางทดนนปกตแลวจะสงผลใหมการเพมคณภาพผลตภณฑ โดยมของเสยนอยและเพมผลผลต ดงนน แสงสวางควรจะมแสงสวางเพยงพอเพอชวยใหมองเหนงาย และไมกอใหเกด "แสงจา"

อนตรายของแสงสวางนนมผลกระทบตอคนทางาน ในกรณแสงสวางนอยเกนไป จะมผลเสยตอนยนตาทาใหกลามเนอตาทางานมากเกนไป เพราะตองบงคบใหรมานตาเปดกวางขน เนองจากการมองเหนนนไมชดเจน ตองใชเวลาในการมองรายละเอยดนานขน ทาใหเกดความเมอยลาของนยนตาทตองเพงชนงาน เกดอาการปวดตา มนศรษะ การหยบจบเครองมออปกรณอาจผดพลาดทาใหเกดอบตเหตขนไดหรอไปสมผสถกสวนทเปนอนตราย และในกรณแสงสวางทมากเกนไปหรอแสงจาซงเปนความสวางจาททาใหเกดความรสก ไมสบายตา รบกวนการมองเหน ความสวางนอาจเกดจากแสงสวางโดยตรงหรอแสงสะทอน กได ดงนน เพอปองกนปญหา “แสงจา”ดงกลาว จงควรทจะใหแหลงของแสงนอยเหนอระดบของสายตา หรออาจหอหมแหลงแสงดวยวตถทบแสง หรอกรองแสง ผปฏบตงานทมโอกาสไดรบแสงจา เชน แผนกตรวจสอบ งานประกอบชนสวนอเลกทรอนกส งานสองกลองจลทรรศนเพอตรวจสอบและประกอบชนสวนเลกๆ งานหนาเตาหลอมโลหะ แสงสวางทมากเกนไป หรอ แสงจาทาใหผทางานเกดความไมสบาย เมอยลา ปวดตา มนศรษะ กลามเนอหนงตากระตกวงเวยน นอนไมหลบ การมองเหนแยลง ซงทงแสงสวางนอยเกนไปและมากเกนไปนอกจากจะกอใหเกดผลทางจตใจ คอ เบอหนายในการทางาน ขวญและกาลงใจในการทางานลดลงแลว ยงทาใหเกดอบตเหตในงานได

หามจาหนาย

250 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

อนตรายจากแสงในชวงคลนของวทยโทรทศน แสงในชวงคลนของวทยโทรทศนรวมถงคลนเรดารและไมโครเวฟดวย คนงานททาอาชพเกยวกบคลนประเภทน ไดแก ชางโทรเลข โทรพมพ ผควบคมเครองสงวทย และเทเลกซ(Telex) ผปฏบตงานทเกยวกบไมโครเวฟ และเรดารทางานเกยวกบการสอสารบรเวณทาอากาศยาน ทางานเกยวกบเตาอบขนาดใหญทใชไมโครเวฟ

ผลกระทบของรงสในชวงคลนวทยทมตอระบบชวภาพของมนษย เมอทดลองในสตวพบวาการดดกลนของรงสในชวงคลนวทยสามารถทาใหเกดความรอนสงในเนอเยอ ดงนน อวยวะของรางกายทไมมการบงคบการไหลเวยนของความรอนทดกจะเกดอนตราย ไดมาก เชน ปอด อณฑะ ถงนาด ทางเดนปสสาวะ และบางสวนของระบบทางเดนอาหาร

การปองกนและควบคมอนตรายจากรงสทไมกอไอออนควรสารวจสภาพการทางานวามรงสประเภทนหรอไม ถามเปน

ประเภทอะไรมปรมาณเทาไร แลวจงดาเนนการปองกนและควบคม ดงน การควบคมทจดกาเนด โดยพจารณาถงปรมาณของรงส ท

แพรกระจายออกมา ถามการรวไหลถงขดอนตรายกตองจดใหมการควบคมจดกาเนดนนปดกนหรออาจจะสรางเปนหองพเศษ และแยกกระบวนการนนออกไปใหหางจากกลมคนงาน หรอผทเกยวของ

การเลอกทกนสะทอน เชน อาจใชแผนอลมเนยมบางๆ เปนฉากกนในการแผรงส และฉากนสามารถเลอนไปมาได

การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เชน เสอผาหมวก แวนตา ถงมอ และรองเทาใหเหมาะสม

การเลอกแวนตากนแสง และรงส เนองจากการแผรงสน มผลกระทบตอนยนตาโดยตรง ดงนน การเลอกและจดหาแวนตาทเหมาะสมและถกตองกบสภาพอนตราย จงมความจาเปน

ผปฏบตงานททางานเกยวกบแสงและคลนวทย ควรจะไดมการตรวจเชคสายตาและสมรรถภาพของการมองเหนเปนระยะๆ เชน อาจทก 6 เดอนหรอ 1 ป พรอมทงมการจดบนทกขอมลเกยวกบสขภาพอยางจรงจง เพอประโยชนของการตรวจครงตอๆ ไป

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 251

การเฝาควบคมสงแวดลอมในสถานประกอบการทมการใชรงสหรอคลนวทย ควรจะมการตรวจสภาพสงแวดลอม ตรวจสอบบรเวณทเสยงตออนตรายมากทสด และเฝาคมเปนประจา รวมถงกาหนดชวโมงการทางานทเหมาะสม

การใหความรดานความปลอดภยในการทางานเปนสงทสาคญทตองทาอยางตอเนอง

อนตรายจากรงสทกอไอออน เกดความผดปกตของเซลลและอนตรายตอระบบอวยวะตางๆ

ผลทเกดขนจะเกด 2 ลกษณะ คอ การเกดผลแบบเฉยบพลน คอ จะเกดขนอยางรวดเรวภายหลงไดรบรงสซงขนกบปรมาณรงสและอวยวะทไดรบและการเกดผลกระทบแบบทอาศยระยะเวลาหนงกอนปรากฏอาการซงอาจใชเวลานานหลายป

เกดความผดปกตทางพนธกรรม และรงสยงกอใหเกดความผดปกตตอทารกในครรภถามารดาไดรบปรมาณรงสสงในขณะตงครรภ

ผลกระทบในการเกดมะเรง ซงจากการศกษาวจยการเกดมะเรงซงเปนผลมาจากรงสนน มกเกดขน 2 ลกษณะ คอ การเกดมะเรงของเมดเลอดขาว และเกดมะเรงของผวหนงหรอเนองอกเปนไตแขงทเนอเยอตางๆ

การปองกนและควบคมอนตรายจากรงสทกอไอออนเนองจากอนตรายทจะเกดจากรงสนนขนกบเวลาทไดรบรงส ปรมาณ

รงส และระยะทางระหวางแหลงกาเนดกบผปฏบตงาน ดงนน สถานประกอบกจการทมการใชรงสจงควรดาเนนการบรหารจดการเพอใหเกดความปลอดภยตอผปฏบตงานไดแก

การกาหนดพนทควบคมบรเวณทมอนตรายจาการใชรงส มการตดเครองหมาย สญลกษณ ปายเตอนอนตราย กาหนดวธการทางานและเวลาการทางานรวมถงจดใหมเครอง

บนทกปรมาณรงสสะสมเพอปองกนมใหผปฏบตงานไดรบปรมาณรงสสะสมเกนเกณฑมาตรฐาน

หามหญงมครรภเขาไปในพนทควบคม มแผนปองกนและระงบอนตรายจากรงสในภาวะปกตและเมอ

เกดเหตฉกเฉนและจดใหมการฝกซอมแผน

หามจาหนาย

252 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

จดอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลตามสภาพและลกษณะงาน

จดใหผปฏบตงานไดรบการอบรมถงอนตรายและวธการปองกนอนตรายจากรงส

จดใหมกฎระเบยบ วาดวยความปลอดภยในการทางานเกยวกบรงส

ทงน สถานประกอบกจการทมการใชรงสชนดกอไอออนจะศกษาเพมเตมไดจากกฎหมายและมาตรฐานของหนวยงานทเกยวของ ไดแก พระราชบญญตพลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ. 2504 กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบรงสชนดกอไอออน พ.ศ. 2547 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 27 (พ.ศ. 2535)มาตรฐานความปลอดภยทกาหนดโดย OSHA (Occupational Safety and HealthAssociation) มาตรฐานความปลอดภยทกาหนดโดย NIOSH (National Institute ofOccupational Safety and Health) และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

o การปองกนและควบคมอนตรายจากสารเคมสถานประกอบกจการมโอกาสทจะสมผสกบสารเคมในสงแวดลอมการทางาน

ซงสารเคมอาจอยในรปของเหลว ไอ ฝนละออง กาซ สารเคมสามารถเขาสรางกายไดและมอนตรายตอผปฏบตงาน ดงนน จาเปนตองรหลกในการปองกนและควบคมอนตรายจากสารเคมอนตรายจากสารเคม

สารเคมชนดตางๆ ทมอยในสถานประกอบกจการมทงเปนวตถดบ ผลผลตหรอเปนของเสยทตองกาจดออก สามารถกอให เ กดปญหาสขภาพอนามยตอผปฏบตงานหรอผทเกยวของในสถานประกอบกจการได สารเคมอาจจะอยในรปของกาซ ไอ ฝนฟม ควน ละออง หรออยในรปของเหลว เชน สารตวทาละลาย (Solvents)ตางๆ เปนตน

1) ทางเขาสรางกายของสารเคม ทางการหายใจ การทางานในสถานประกอบการทวๆ ไป ผปฏบตงาน

สวนใหญจะไดรบสารเคมเขาสรางกายมากทสดโดยวธการหายใจ เมอสารเคมผานเขาสระบบทางเดนหายใจ สารเคมเหลานนบางชนดจะถกละลายกลายเปนของเหลวแลวถก

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 253

ดดซมเขาสกระแสโลหต แตสารเคมบางชนดจะไมถกละลายและไมถกดดซม แตจะตกคางอยในปอด ซงจะทาใหเกดการระคายเคองตอปอด เชน ฝนทราย เปนตน

ทางการกน โอกาสไดรบสารเคมเขารางกายโดยวธการนนนอยมากนอกจากเปนอบตเหต การตงใจฆาตวตาย หรอการมสขวทยาสวนบคคลไมด คอปฏบตตน ผดหลกความปลอดภยในการทางานเกยวกบสารเคม เชน กนอาหารหรอสบบหร ขณะปฏบตงาน หรอไมลางมอกอนรบประทานอาหาร เปนตน

ทางผวหนง การเขาสรางกายของสารเคมโดยวธการดดซมทางผวหนงนบวาสาคญรองลงมาจากการหายใจ ปกตผวหนงจะมชนไขมนทาหนาทปองกนการดดซมของสารเคมเขาสรางกาย แตมสารเคมบางชนดสามารถทจะทาลายชนไขมนเหลานนได เชน สารพวกตวทาละลายทงหมด ตะกวอนทรย ไซยาไนด สารฆาแมลง เปนตน

2) ความเปนพษของสารเคม อาจจาแนกสารเคมเปนกลมๆ ตามความเปนพษ ไดดงน

สารททาใหเกดการระคายเคอง คน แสบ รอน พพอง เชน กรดตางๆกาซคลอรน แอมโมเนย ซลเฟอรไดออกไซด

สารททาใหหมดสตได เชน คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซดไนโตรเจนไซยาไนด เนองจากสารเคมนไปแทนทออกซเจนทาใหผปฏบตงานขาดอากาศหายใจ

สารททาอนตรายตอระบบประสาทและจดเปนสารเสพตด เชน สารทระเหยไดงาย ไดแก แอลกอฮอล เบนซน อะซโตน อเทอร คลอโรฟอรม ทาใหปวดศรษะ เวยนศรษะ มนงง

สารทเปนอนตรายตอระบบการสรางโลหต เชน ตะกวจะไปกดไขกระดก ซงทาหนาทสรางเมดเลอดแดง ทาใหเมดเลอดแดงนอยกวาปกต เกดโลหตจาง

สารทเปนอนตรายตอกระดก ทาใหกระดกเสยรปรางหรอทาใหกระดกเปราะ เชน ฟอสฟอรส แคดเมยม

สารทเปนอนตรายตอระบบการหายใจ เชน ฝนทราย ฝนถานหนแอสเบสตอส ทาใหเกดเยอพงผดในปอด ไมสามารถแลกเปลยนกบออกซเจนได ความจอากาศในปอดจะนอยลงเมอมเยอพงผดมาก ทาใหเหนอยหอบงาย

สารกอกลายพนธ ทาอนตรายตอโครโมโซม เชน สารกมมนตรงส สารฆาแมลงบางชนด โลหะบางชนด ยาบางชนด ซงความผดปกตจะปรากฏออกมาใหเหนในชนลกหรอชนหลาน

หามจาหนาย

254 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

สารกอมะเรง ทาใหสรางเซลลใหมขนมาเรอยๆ จนมากเกนความจาเปน ทาใหเกดเนองอกชนดไมรายแรงหรอรายแรง ตวอยางสารททาใหเกดมะเรงไดเชน สารกมมนตรงส สารหน แอสเบสตอส นเกล ไวนลคลอไรด เบนซน เปนตน

สารเคมททาใหทารกเกดความพการ คลอดออกมาแลวมอวยวะไมครบ เชน ปากแหวงเพดานโหว แขนดวน ขาดวน ตวอยางของสารเคมในกลมน ไดแกยาธาลโดไมด สารตวทาละลายบางชนด ยาปราบศตรพชบางชนด

การปองกนและควบคมอนตรายจากสารเคม ปองกนและควบคมทแหลงกาเนดของสารเคม ดงน- ใชสารเคมทมพษนอยกวาแทน- เปลยนกระบวนการผลตใหม เชน ใชระบบเปยกแทนระบบแหง

เพอมใหเกดฝนฟงกระจาย- แยกกระบวนการผลตทมอนตรายออกหางจากผปฏบตงาน- สรางทปกปดกระบวนการผลตใหมดชด เพอมใหสารเคมฟงหรอ

ระเหยออกไป

ปองกนและควบคมททางผานของสารเคม ดงน- การดแลรกษาสถานททางานใหสะอาดเรยบรอย- การตดตงระบบระบายอากาศทวไป- เพมระยะหางระหวางผปฏบตงานกบแหลงสารเคม- การตรวจวดปรมาณสารเคม และควบคมไมใหเกนคามาตรฐาน

ความปลอดภย และจะตองปรบปรงแกไขหากพบวามปรมาณสารเคมคาสงเกนกวาคามาตรฐานความปลอดภย

ปองกนและควบคมทผปฏบตงาน ดงน- การใหการศกษาและฝกอบรมใหผปฏบตงานทราบถงอนตรายและ

การปองกน- การลดชวโมงการทางานทผปฏบตงานตองสมผสสารเคมทเปน

อนตรายใหนอยลง- จดใหมการหมนเวยนหรอสบเปลยนหนาทการปฏบตงาน- จดใหผปฏบตงานทางานอยในหองควบคมเปนพเศษ

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 255

- จดใหมการตรวจสขภาพรางกายกอนรบเขาทางานและตรวจสขภาพเปนระยะๆ- จดอปกรณ คมครองความปลอดภยสวนบคคลใหพนกงาน

สวมใส

นอกจากน สถานประกอบกจการจะตองมขอมลรายละเอยดของสารเคมอนตรายทอยในครอบครองซงจะตองแจงจามกฎหมาย ประกอบดวย

- รายละเอยดเกยวกบผลตภณฑ เชน ชอทางเคม ผผลต ผนาเขา- การจาแนกสารเคมอนตราย- สารประกอบเคมทเปนอนตราย คามาตรฐานความปลอดภยของ

สารเคมนน- ขอมลทางกายภาพและขอมลทางเคม- ขอมลดานอคคภยและการระเบด- ขอมลเกยวกบอนตรายตอสขภาพ- มาตรการดานความปลอดภย เชน การควบคมความปลอดภยใน

การปฏบตงาน การปฐมพยาบาล- ขอปฏบตทสาคญ เชน การขนยาย การจดเกบ การปองกนการกด

กรอน การกาจด เปนตน

o การปองกนและควบคมอนตรายจากการเคลอนยายและจดเกบวสดการเคลอนยายวสดทไมถกวธและการจดเกบทไมเปนระเบยบอาจทาให

เกดปญหาการบาดเจบและความเสยหายของวสดเหลานน ดงนนจงควรทราบถงแนวทางทปลอดภยในการเคลอนยายและการจดเกบวสด

ปญหาจากการเคลอนยายวสดการเคลอนยายและจดเกบวสดทไมถกวธ อาจทาใหผปฏบตงานเกดการ

บาดเจบ ไดแก การปวดหลง เคลด ขดยอก ฟกชา และกระดกหก การกระแทกหรอการชนกบวสดทยนออกมา การรวงหลนหรอการลมของกองวสด การรวไหลของของเหลวหรอสารเคมททาใหผปฏบตงานไดรบอนตราย เปนตน สาเหตจากการบาดเจบเหลานพบวาเนองมาจาก "การปฏบตงานทไมปลอดภย" เปนตนวา การยกของทไมถกวธ การยกของทหนกเกนไป การจบวสดทไมถกตอง และไมสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

หามจาหนาย

256 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

อยางไรกด เพอใหทราบถงปญหาจากการเคลอนยายและเกบรกษาวสดไดอยางชดเจน ผรบผดชอบดานความปลอดภยในการทางานควรพจารณาและทบทวนถงคาถามตอไปนในเชงการปฏบตและนโยบาย ซงจะเปนจดเรมตนของการประเมนสภาพของปญหาและการแกไข ดงตอไปน

สามารถปรบปรงดดแปลงงานนนในเชงวศวกรรม เพอขจดการยกยายวสดดวยมอเปลาไดหรอไม

การบาดเจบทพนกงานไดรบจากการเคลอนยายวสดนน เกดขนอยางไร และเกดจากอะไร เชน วสดทแหลมคม สารเคม ฝน ฯลฯ

สามารถจดหาสงอานวยความสะดวกในการยกเพอชวยใหงานยกยายนนปลอดภยขนไดหรอไม เชน ทาถงหว จดหารถเขนหรอตะขอ เปนตน

สามารถเคลอนยายวสดโดยการใชสายสะพาน หรออปกรณเครองมอกลอนๆ เพอลดการยกยายวสดดวยมอเปลาใหนอยลงไดหรอไม

อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลจะชวยปองกนการบาดเจบจากการยกยายนนๆ ไดหรอไม

สามารถจดการอบรมเกยวกบความปลอดภยในการยกยายวสดใหแกพนกงานตางๆ เพอปองกนการบาดเจบไดหรอไม

มการควบคมดแลในการยกยายวสดของพนกงานอยางเหมาะสมหรอไม

มการกาหนดสถานทเกบและระบบการจดเกบวสดแตละประเภทหรอไม

มขอปฏบตในการจดเกบวสดทมรปรางตางๆ หรอไม เชน ทอ ถงทมความดนสง กลอง ถง โลหะแผน เปนตน

ความปลอดภยในการเคลอนยายและการจดเกบวสด1. ความปลอดภยในการเคลอนยายวสดดวยมอขอปฏบตบางประการในการ

เคลอนยายวสดดวยมอ เพอปองกนอนตรายทอาจเกดขน มดงน ถาวสดขนาดใหญเกนไปหรอหนกเกนไปซงเกนความสามารถของ

ผปฏบตงานคนเดยวจะตองหาคนมาชวยเหลอ พจารณาระยะทางทจะเคลอนยายวสดกอนการยกวสด ขน และ

ระยะเวลา ทตนเองจะสามารถรบนาหนกวสดนนได โดยจะตองทราบวามอทรบนาหนก

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 257

วสดนนจะลา ถาหากระยะทางทตองยกยายวสดนนไกลเกนไปโดยเฉพาะอยางยงถาตองขนบนไดหรอทางเอยงลาด ความลาจะยงเกดเรวขน

การวางวสดบนโตะ ควรจะคอยๆ วางวสดลงทขอบโตะเสยกอน แลวจงผลกใหเขาไปขางในเพอใหแนใจวาวสดนนจะไมรวงหลน วธการนจะชวยปองกนมใหนวมอถกหนบหรอถกทบได

ทรองรบวสดตองแขงแรงทสามารถรบนาหนกของวสดได และมความมนคงจะไมลมหรอพงลงมา มหลกวาควรจะใหวางอยในความสงระดบเอวเสมอ

การยกวสดขนไหล ขนแรกจะตองยกวสดขนมาทระดบเอวกอน แลวพกวสดทขอบโตะ หรอชนวางของ หรอทเอวหรอสะโพก หลงจากนนกตองจดตาแหนงมอใหเหมาะสมแลวยอตวเลกนอย เพอยกวสดขนไหล พรอมกบยดเขาใหตรง

การเปลยนทศทางขณะยกวสด จะตองระลกไวเสมอวา “อยาเอยวหรอบดตว” เพราะจะทาใหเกดการบาดเจบทหลงได ในการเปลยนทศทางในขณะยกยายวสดนน ทงรางกายและวสดทยกจะตองเปลยนตาแหนงไปในทศทางทตองการพรอมๆกนเสมอ

2. ความปลอดภยในการขนยายวสดดวยเครองมอหรออปกรณในการเคลอนยาย

รถฟอรคลฟต (Forglift) หลกการทวไปในการใชรถ มดงน- ควรตดตงอปกรณททาใหตองใชคนบงคบตลอดเวลาจงเคลอนหรอ

ทางานได- ควรมทคลมเหนอศรษะผขบ เชน ผาคลม หรอ หลงคา- รถทออกแบบมาสาหรบงานใด กควรใชกบงานนนโดยเฉพาะ

เทานน- รถยกควรมสวทชควบคมจากดสงสด และตาสดของการยก

เพอไมใหยกสงหรอตาเกนไป- ไมควร ใช รถยกเปนลฟตยกคน เว น เส ยแต ว าจะ มแปน ท

ปลอดภยตดกบงานทยกของรถ และทแปนนจะตองมราวกนตกดวย- ถาใชรถซงขบเคลอนดวยนามนเชอเพลงในทอบ ปรมาณของ

คารบอนมอนอกไซด ตองมไมมากกวา 50 สวนตอลานสวนโดย

หามจาหนาย

258 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ปรมาตร ในเวลาการทางาน 8 ชวโมงตอเนอง และอากาศ จะต อ งมออกซเจนอยไมนอยกวา 19 %- ในบรเวณทมกาซหรอไอทตดไฟได หรอบรเวณทมฝน เสนใย

หรอสะเกดของสารตางๆคลงอยมากจนทาใหตดไฟไดงาย ควรใชรถทออกแบบมาเพอใชไดกบบรเวณดงกลาวเทานน

สายพานลาเลยง ขอกาหนดการใชสายพานลาเลยง มดงน- ไมปน นง หรอยน บนสายพานลาเลยง- ตองไมลาเลยงสนคาหนกเกนไป- ไมถอดฝาปดเฟองหรอโซออกในขณะเดนเครอง- ตองรจดทตดตงระบบควบคมสายพาน- ตระบบควบคมสายพานตงอยในตาแหนงทเขาถงไดสะดวก- กอนเรมเดนสายพาน พนกงานทกคนตองอยหางในตาแหนงท

ปลอดภย- ผควบคมสายพานลาเลยงควรผานการอบรมมาแลว- เมอพบเหนสงทจะกอใหเกดอนตรายใหรบรายงานทนท- บรเวณขางๆ สายพานลาเลยงตองไมวางของเกะกะ- กอนซอมแซมตองแนใจวาระบบควบคมไดลอคไวแลว- ระวงสวนของรางกายและเสอผาใหหางจากสายพานลาเลยง- ชางซอมจะตองมความชานาญ- ตองมสวทชหยดฉกเฉนไวหลายๆ จดและตองตดตงสญญาณ

เตอนเมอเกนพกด ปนจน ขอกาหนดเกยวกบการใชปนจน มดงน- ใหตดปายบอกนาหนกทยกไดและตดสญญาณเตอนในขณะ

ทางาน- ตองใหมผสงสญญาณใหปนจนทางาน- ตองมการตรวจสอบสวนประกอบของปนจนและอปกรณทก

3 เดอน โดยมวศวกรรบรอง- ในขณะทางานตองมสลงเหลออยในมวนไมนอยกวา 2 รอบ- คาความปลอดภยของสลงสาหรบรอกวง ไมนอยกวา 6 และ

ลวดยดโยงไมนอยกวา 3.5- ตองมเครองหมายแสดงเขตอนตรายในขณะทปนจนทางาน

และมทครอบเพลาหรอมเล

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 259

- ถาหองควบคมอยสง ตองมราวกนตก พนเดนทปลอดภยและรดสายชชพตลอดเวลาทางาน- ถามสายไฟแรงสงตองอยหาง 3 เมตรขนไป- การตดตงปนจนชนดอยกบทจะตองมวศวกรเปนผรบรอง- ผปฏบตงานเกยวกบปนจนตองสวมหมวกแขง ถงมอ รองเทา

หวโลหะ

o การปองกนและควบคมปญหาการยศาสตร

การยศาสตร เปนการศกษาสภาพการทางานทมความสมพนธระหวางผปฏบตงานและสงแวดลอมการทางาน เปนการพจารณาวาสถานททางานดงกลาว ไดมการออกแบบหรอปรบปรงใหมความเหมาะสมกบผปฏบตงานอยางไร เพอปองกนปญหาตางๆ ทอาจมผลกระทบตอความปลอดภยและสขภาพอนามยในการทางาน และสามารถเพมประสทธภาพการทางานไดดวย

การปองกนและควบคมปญหาการยศาสตร (Ergonomics) ในสถานททางานนนอาจพจารณาทปจจยตอไปน

สถานงาน (Work Station)เลอกและปรบสถานงานใหเหมาะสมตอผปฏบตงานแตละคน อาท

ระดบความสงของศรษะ เชน จดใหมเนอทวางสาหรบพนกงานทสงทสด

ระดบความสงของไหล เชน จดใหอปกรณและปมควบคมอยในระดบความสงระหวางไหลและเอว หลกเลยงการจดวางวสดสงของใหอยสงเกนกวาระดบไหล

ระยะการเออมของแขน เชน จดวางวสดสงของเพอใหผทมแขนสนทสดสามารถหยบจบไดโดยไมตองเออมไหลสดแขน จดวางวสดสงของเพอใหผทสงทสดไมตองกมตวเพอหยบจบชนงาน จดวางวสดสงของและอปกรณเครองมอไวทางดานหนาและใกลลาตว

ระดบความสงของขอศอก เชน ระดบความสงของพนหนางานใหอยในระดบขอศอกหรอตากวาเลกนอย

ความยาวของขา เชน ปรบระดบความสงของเกาอใหเหมาะสมกบความยาวของขาและพนหนางาน จดใหมทวางสาหรบวางขา จดใหมทวางพกเทาเพอขาจะไดไมหอยลง และยงชวยใหสามารถปรบเปลยนอรยาบถทาทางได

หามจาหนาย

260 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ขนาดของมอ เชน เลอกใชเครองมอทมดามหรอทจบเหมาะกบผทมมอขนาดเลก จดใหมเนอทวางมากพอสาหรบผทมมอขนาดใหญใหสามารถสอดเขาไปหยบชนงานได

ขนาดความหนาของรางกาย เชน จดใหมเนอทวางมากพอสาหรบผทมรปรางใหญทสด

อนๆ เชน จดใหมวสดสงของทพนกงานไมตองบดงอขอมอ หรอยกแขนสงเพอหยบจบวสดสงของทอยภายในหรอมสนขอบคม จดใหมเครองมอหรอการทางานทไมวาคนถนดมอขวาหรอมอซายกสามารถทางานได จดใหมอปกรณปมควบคมทสามารถอานเขาใจงาย และอยในตาแหนงทรางกายไมฝนธรรมชาต จดใหมสถานงานทตองยนทางานมเกาอเพอนงพกและเปลยนอรยาบถทาทางเพอลดปญหาทอาจเกดขนจากการยนทางานเปนเวลานาน หลกเลยงการทางานทเกดเงาและแสงจาฯลฯ

การทางานกบอปกรณทใชสาหรบการจดการประมวลผล และแสดงขอมลตางๆ (Visual Display Terminals) เชน งานปอนขอมล งานตอโทรศพท งานในหองควบคม งานหนงสอพมพ งานออกแบบ หรอควบคมการผลตโดยใชคอมพวเตอรควรจดใหไม มปญหาเรองของแสงสะทอนจากวตถอนมาเข าตา มมในการมองจอคอมพวเตอร ความสงของจอคอมพวเตอร เกาอ แปนพมพใหเหมาะสมกบขนาดรางกายผ ใช จดแสงสวางของวตถทมองขณะทางานควรมความสวางพอๆ กนจอคอมพวเตอรตองไมอยในตาแหนงทสะทอนหลอดไฟหรอแสงสวางอนเขาตา เพราะจะทาให เ กดปญหาแสงจาได อาจใชแผนกรองแสงตดทหนาจอเพอลดปญหาแสงจา จดระยะหางจากตาถงวตถทตองมอง การหยดพกงานเปนระยะ หรอสบเปลยนหมนเวยนกบงานอนบางจะชวยลดปญหาความเครยดของกลามเนอและจตใจไดหา

มจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 261

รปท 14.30 การจดสถานงานสาหรบงานคอมพวเตอรทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

เกาอนง (Chair)เกาอนงทด จะสามารถทาใหนงทางานในอรยาบถทาทางทสะดวกสบายและ

ปรบเปลยนอรยาบถทาทางของรางกายไดโดยงาย โดยใหผนงสามารถโนมตวไปขางหนาหรอหลงได และลกขนยนหรอนงลงไดอยางงายดาย ซงเกาอนงทดควรมลกษณะดงตอไปน

- มพนกพงหลงทสามารถรองรบหลงสวนลางได- ทนงควรไมกอใหเกดแรงกดทดานหลงของตนขาหรอหวเขา- มฐานทมนคงแขงแรง- มกลไกทสามารถปรบระดบไดงาย- มทาวแขนหรอทรองรบแขนสวนลาง ซงไมเปนอปสรรคตอการทางาน- ใชวสดทเหมาะสมสาหรบบเกาอ

สถานงานสาหรบการยนปฏบตงาน (Standing Work Station)การยนทางานเปนระยะเวลานาน อาจทาใหขาบวม การไหลเวยนของโลหต

ไมสะดวก เทาเปนแผลชาระบม กลามเนอออนลา และเกดอาการปวดหลง เปนตนควรจดใหมเนอทวางสาหรบขาและเขาอยางเพยงพอ เพอใหสามารถปรบเปลยนระดบความสงของพนหนางานใหเหมาะสมกบงานทตองปฏบต ทงนขนอยกบ

หามจาหนาย

262 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

- ระดบความสงของขอศอกแตละคน- ลกษณะของงาน (งานปกตทวไป งานละเอยดทตองใชสายตา

งานหนกทตองออกแรง)- ขนาดของชนงาน- เครองมอและอปกรณทใช

หากไมสามารถปรบระดบความสงของพนหนางานไดควรจดใหมยกพนสาหรบคนตวเตยและทรองรบชนงานใหสงขนสาหรบคนตวสง

การจดใหมทวางพกเทา จะทาใหพนกงานสามารถสลบนาหนกตวลงทขาขางใดขางหนง ซงจะชวยลดอาการปวดเมอยทมตอระบบกลามเนอ กระดกและขอตอทขาและหลง

การจดให ม ทนงสาหรบผ ทตองยนทางาน เ พอใหผปฏบตงานสามารถปรบเปลยนอรยาบถทาทางเปนการนงไดบาง ควรจดระดบความสงของทนงใหเหมาะสมกบความยาวของขา ระดบความสงของพนทหนางาน และลกษณะงานททา(งานปกตทวไป งานละเอยดทตองใชสายตา งานหนกทตองออกแรง)

รองเทาควรเปนแบบทสวมใสสบาย และมสนเตย พนควรสะอาด ไมลนและเสมอไดระดบเทากน

จงแนใจวาผปฏบตงานอยในอรยาบถทาทางทดดวย อาท หนหนาเขาหางานใหลาตวอยใกลงานทตองปฏบต หมนเทาไปในทศทางทตองการแทนการบดเอยวตว

หนาจอแสดงภาพและอปกรณควบคม (Displays and Controls)ผปฏบตงานทใชอปกรณควบคมเพอควบคมการทางานของอปกรณเครองจกร

ตางๆ และหนาจอแสดงภาพเพอดผลการควบคม จงตองมปฏสมพนธกนอยางดกบผปฏบตงานนนๆ

จดอปกรณปมควบคมใหเหมาะกบขอจากดในเรองขนาดรางกายการออกแรง และการมองเหน เชน เลอกใชอปกรณควบคมทเหมาะสมตอการบงคบดวยมอหรอเทา แนใจวามทวางมากพอทจะจบอปกรณควบคมนนได

จดวางอปกรณควบคมทสาคญไวในตาแหนงทจบถงไดงายและสะดวกซงรวมถงอปกรณปมควบคมทตองบงคบอยางรวดเรว ใชบอย และเปนงานทตองการความละเอยดถกตองแมนยาสง

จดวางอปกรณควบคม ใหมทศทางการบงคบใหสอดคลองกบสามญสานกของผปฏบตงาน เชน เลอนจากซายไปขวา หมนตามเขมนาฬกา หรอดนออกนอกลาตว

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 263

จดวางอปกรณควบคมตามมาตรฐานทกาหนด มฉะนนอาจเกดความผดพลาดในการใชงาน โดยเฉพาะอยางยงในกรณทมเหตฉกเฉนเกดขน

จงแนใจวา ไดจดใหหนาจอแสดงภาพสามารถอานไดงาย เชน มการจดใหมแสงสวางอยางเพยงพอ ไมมแสงสะทอนเขาตา มการใชสทเหมาะสม

จดหนาจอแสดงภาพประเภทเดยวกนใหอยในกลมเดยวกน เพอสะดวกในการแยกแยะ

เครองมอ (Tools)เครองมอทไดรบการออกแบบมาเปนอยางด จะชวยทาใหมตาแหนงของ

รางกายและการเคลอนไหวทด ในกรณทใชเครองมอรวมกน จงแนใจวาผทมรปรางเลกสามารถใชเครองมอดงกลาวไดอยางปลอดภยและสะดวกสบาย

เลอกใชเครองมอทมดามจบยาวมากพอดกบฝามอ เพอหลกเลยงแรงกดทอาจเกดขนบรเวณฝามอ

เลอกใชเครองมอทมระยะหางระหวางดามไมมากเกนไป อยาเลอกใชเครองมอทมดามเหมาะสาหรบมอเพยงขนาดเดยว จงแนใจวามการใชฉนวนหมดาม เพอปองกนอนตรายจากไฟฟาและ

ความรอน อยาเลอกใชเครองมอทมดามเปนสนของคม และลนตอการจบมอ เลอกใชเครองมอทไมทาใหสวนของรางกายอยในอรยาบถทาทางทฝน

ธรรมชาต เชน กางขอศอก บดงอขอมอ เลอกใชเครองมอทสามารถใชกลามเนอมดใหญๆ ทไหลและแขน

แทนทจะใชกลามเนอมดเลกๆ ทขอมอและนวมอ

การยกเคลอนยายดวยแรงคน (Manual Material Handling)ควรมการออกแบบงานทตองมการยกเคลอนยายดวยแรงคน เพอใหมการออก

แรงนอยทสด โดยเฉพาะอยางยง กลามเนอหลง ปจจยทควรพจารณา ไดแก นาหนกของวสดสงของ ความถ ระยะในแนวดงและแนวนอน อรยาบถ ทาทางในการยกเคลอนยาย ฯลฯ การลดความเสยงตอการบาดเจบจากการยกเคลอนยายดวยแรงคนอาจทาไดโดย

หามจาหนาย

264 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ลดนาหนกของวสดสงของ เชน ลดขนาดของภาชนะบรรจ ลดจานวนสงของทจะตองยกเคลอนยายในแตละครงมอบหมายใหมจานวนผชวยยกเคลอนยายมากขน

ทาใหวสดสงของงายตอการจบถอ ยกเคลอนยาย เชน ทาใหวสดสงของหรอภาชนะบรรจมทจบหรอหหว จดวางวสดสงของใหอยในระดบไมตากวาสะโพก เพอจะไดไมตองกมตว ใชคนมากกวา 1 คนในการยกเคลอนยายของหนก หรอใชอปกรณเครองกลชวยในการยกเคลอนยาย

ใชระบบการจดเกบทงายตอการยกเคลอนยาย เชน จดทาชนวางของทมระดบความสงทเหมาะสมสาหรบจดวางวสดสงของ เพอจะไดไมตองกมตว

ลดระยะทางในการยกเคลอนยาย เชน ปรบเปลยนผงสถานททางานหนวยผลต และสถานทจดเกบ

ลดจานวนครงในการยกเคลอนยาย เชน เพมจานวนคนททาหนาทในการยกเคลอนยายใหมากขน ใชอปกรณเครองกลชวยในการยกเคลอนยาย

ลดการบดเอยวตวของรางกาย เชน จดวางวสดสงของใหอยทางดานหนาของลาตว ใหมเนอทวางมากพอ เพอใหสามารถหมนไดทงตว โดยใหวางเทาไปในทศทางทตองการแทนการบดเอยวเฉพาะลาตวเทานน

อยางไรกตามหากมการยกเคลอนยายของหนกดวยแรงคน จะตองคานงถงมาตรการความปลอดภยทกฎหมายกาหนดไวดวย โดยพจารณาจากกฎกระทรวงกาหนดอตรานาหนกทนายจางใหลกจางทางานได พ.ศ. 2547 ซงกาหนดใหนายจางทใชลกจางทางาน ยก แบก หาบ หาม ทน ลาก หรอเขนของหนก ทไมเกนอตรานาหนกโดยเฉลยตอลกจางหนงคนดงตอไปน

55 กโลกรม สาหรบลกจางซงเปนชาย25 กโลกรม สาหรบลกจางซงเปนหญง และลกจางซงเปน

เดกชายอายตงแต 15 ป แตยงไมถง 18 ป20 กโลกรม สาหรบลกจางซงเปนเดกหญง อายตงแต 15 ปแตยง

ไมถง 18 ป

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 265

หลกการเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภย

พจารณาเลอกวธการยกวสดทจะเคลอนยาย

หลกเลยงการกม การบด การยดตว โดยไมจาเปนควรยกของอยางถกตอง และมจงหวะ มการทางานเปนระบบตองลดการกมหลงโดยใชการยอเขาแทน

การจบหรออมของขณะยก ตองจบโดยใชมอทงสองขาง ดงวสดใหอยใกลตวมากทสดการยกวสดควรยกในจงหวะพอด คอย ๆ ทาไมกระตก หรอกระชาก

รปท 14.31 การเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภยทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

สงแวดลอมในการทางานไดแก แสงสวางทนอยเกนไป หรอแสงจา อณหภมทรอนหรอเยนเกนไป

เสยงดง ความสนสะเทอน สงแวดลอม ในการทางานเหลานมผลตอสขภาพรางกายของผปฏบตงาน ดงนน จงตองมการปรบปรงสงแวดลอมในการทางานทไมเหมาะสมเพอการปองกนและลดปญหาสขภาพอนามยของผปฏบตงาน

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 265

หลกการเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภย

พจารณาเลอกวธการยกวสดทจะเคลอนยาย

หลกเลยงการกม การบด การยดตว โดยไมจาเปนควรยกของอยางถกตอง และมจงหวะ มการทางานเปนระบบตองลดการกมหลงโดยใชการยอเขาแทน

การจบหรออมของขณะยก ตองจบโดยใชมอทงสองขาง ดงวสดใหอยใกลตวมากทสดการยกวสดควรยกในจงหวะพอด คอย ๆ ทาไมกระตก หรอกระชาก

รปท 14.31 การเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภยทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

สงแวดลอมในการทางานไดแก แสงสวางทนอยเกนไป หรอแสงจา อณหภมทรอนหรอเยนเกนไป

เสยงดง ความสนสะเทอน สงแวดลอม ในการทางานเหลานมผลตอสขภาพรางกายของผปฏบตงาน ดงนน จงตองมการปรบปรงสงแวดลอมในการทางานทไมเหมาะสมเพอการปองกนและลดปญหาสขภาพอนามยของผปฏบตงาน

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 265

หลกการเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภย

พจารณาเลอกวธการยกวสดทจะเคลอนยาย

หลกเลยงการกม การบด การยดตว โดยไมจาเปนควรยกของอยางถกตอง และมจงหวะ มการทางานเปนระบบตองลดการกมหลงโดยใชการยอเขาแทน

การจบหรออมของขณะยก ตองจบโดยใชมอทงสองขาง ดงวสดใหอยใกลตวมากทสดการยกวสดควรยกในจงหวะพอด คอย ๆ ทาไมกระตก หรอกระชาก

รปท 14.31 การเคลอนยายวสดดวยมออยางปลอดภยทมา : คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน ฯ

สงแวดลอมในการทางานไดแก แสงสวางทนอยเกนไป หรอแสงจา อณหภมทรอนหรอเยนเกนไป

เสยงดง ความสนสะเทอน สงแวดลอม ในการทางานเหลานมผลตอสขภาพรางกายของผปฏบตงาน ดงนน จงตองมการปรบปรงสงแวดลอมในการทางานทไมเหมาะสมเพอการปองกนและลดปญหาสขภาพอนามยของผปฏบตงาน

หามจาหนาย

266 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

ตารางการทางาน (Work Schedules)ชวโมงการทางาน มผลกระทบทสาคญตอสขภาพอนามย และพงพอใจในงาน

ทปฏบต รวมไปถงการทางานกะ (Shift Work) ทงนเนองจากการทางานกะ จะทาใหเกดการเปลยนแปลงจงหวะวงจรชวตในแตละวน เชน อณหภมของรางกาย อตราการเตนของหวใจและฮอรโมน เปนตน การทางานกะจงเปนการปรบเปลยนกลไกธรรมชาตของมนษยซงอาจกอใหเกดผลกระทบตางๆ ตอรางกายได เชน เกดความเหนอยลา เปนโรคกระเพาะอาหารและนอนไมหลบ รวมทงยงสงผลกระทบตอการดาเนนชวตในครอบครวและสงคมอกดวย ปญหาดงกลาวอาจลดลงไดโดย

- ลดจานวนพนกงานทตองทางานกะกลางคนใหมจานวนเทาทจาเปนเทานน- แจงใหพนกงานทราบลวงหนาถงกาหนดตารางเวลาการทางานกะ- จดใหมสวสดการตางๆ เชน บรการรถรบสงพนกงาน อาหาร- ในชวงออกกะ พนกงานควรหลบใหเตมท ในสถานทเงยบและหลบได

สบาย- พนกงานควรใสใจรบประทานอาหารทมคณคาทางโภชนาการ ออกกาลง

กาย พอเหมาะเพอใหมสขภาพอนามยทด

o การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล หมายถง อปกรณหรอสงหนงสงใด

ทจะนามาสวมใสลงบนสวนใดสวนหนงหรอหลายสวนของบคคลนนๆ เพอปองกนไมใหไดรบอนตรายจากการทางานหรอลดความรนแรงของการประสบอนตราย

อปกรณ คมครองความปลอดภยสวนบคคลมหลายประเภท แบงตามการปองกนอวยวะทสาคญของรางกายได 9 ประเภท ดงน

1. อปกรณปองกนศรษะ (Head Protection) ไดแก หมวกแขง (SafetyHelmet) ใชปองกนศรษะ ใบหนา และคอดานหลง ลดความรนแรงในกรณทถกของแขงฟาดหรอตกใส อปกรณปองกนศรษะบางประเภทสามารถตานทานไฟฟาได

2. อปกรณปองกนผม (Hair Protection) ไดแก ตาขายคลมผม (Hair Net)ใชปองกนผมไมใหถกจบดงโดยชนสวนของเครองจกรทกาลงเคลอนไหวหรอใชปองกนฝนละอองสงสกปรกตางๆ

3. อปกรณปองกนตา (Eye Protection) ไดแก แวนตา แวนกรองแสง และหนากาก ใชปองกนอนตรายเนองจากเศษผงกระเดนเขาตา ปองกนสารเคมกระเดนเขาตา หรอปองกนรงสทเปนอนตรายตอดวงตา

หามจาหนาย

หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร 267

4. อปกรณปองกนห (Ear Protection) ไดแก ทอดห (Ear Plugs) และทครอบห (Ear Muffs) เพอลดอนตรายจากเสยงดง การทจะใหคนงานใชเครองปองกนหกตอเมอไมสามารถจะลดเสยงหรอกาจดเสยงได

5. อปกรณปองกนลาตวและขา (Body and Legs Protection) ไดแกชดกนสารเคม ชดกนความรอน ชดกนสะเกดไฟ

6. อปกรณปองกนเทา (Foot Protection) ไดแก รองเทาหวโลหะ รองเทายาง ฯลฯ ตองเปนรองเทาชนดพเศษทมแผนเหลกรองไวทางสวนหนาของรองเทา เพอกนของหนกตกทบนวเทา

7. อปกรณป อ ง กน ระบบทาง เด นหาย ใจ (Respiratory ProtectionDevices) ไดแก หนากาก ทครอบปากและจมก ทกรองอากาศชนดตางๆ ตามประเภทของสารเคม

8. อปกรณปองกนมอและแขน (Hand Protection) ไดแก ถงมอ ถงมอยางปลอกแขน งานทตองใชมอจบของหนก ของแขง ของมคม ของทมแงมม ของทรอนหรอของทเปนพษตอผวหนง งานทตองใชมดตด เฉอน เจาะดวยของแขงคม และงานเกยวกบไฟฟา

9. อปกรณปองกนอนๆ ไดแก ครมปองกนอนตรายตอผวหนง (BarrierCream) เขมขดนรภย (Safety Belt) เชอกนรภย (Life Line)

ครมปองกนอนตรายตอผวหนง (Barrier Cream) ลกษณะอาจเปนขผง หรอครม หรอนายา สาหรบทาบนผวหนง เพอปองกนอนตรายจากการเสยดสสารเคม หรอจากเชอแบคทเรย

เขมขดนรภย (Safety Belt) และ เชอกนรภย (Life Line) เมอทางานอยบนทสง เชน เสา นงราน หรอสงกอสราง ซงมทางไมกวางนก หรอเปนทลาดเอยงและไมมราว หรอขอบกน

กฎหมายและมาตรฐานทเกยวของ1. พ.ร.บ. ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน พ.ศ.

25542. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภย เกยวกบรงสกอไอออน พ.ศ.

25473. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภย เกยวกบการทางานในทอบ

อากาศ พ.ศ. 2547

หามจาหนาย

268 หมวดความปลอดภยสาหรบวศวกร

4. กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑและวธการตรวจสขภาพของลกจาง พ.ศ.2547

5. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภยเกยวกบ ความรอน แสงสวางและเสยง พ.ศ. 2549

6. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภยเกยวกบเจาหนาทความปลอดภย คณะกรรมการความปลอดภยฯและหนวยงานความปลอดภยฯ

7. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร ปนจน และหมอนา

8. กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานความปลอดภยในการทางานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551

9. มาตรฐานการปอง กน อค คภย วศวกรรมสถานแห งประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ

10. มาตรฐานระบบแจงเหตเพลงไหม วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ

11. มาตรฐานระบบหวกระจายนาดบเพลงของ NFPA 13, National FireProtection Association, USA.

12. มาตรฐานความปลอดภยตอชวต NFPA 101 (Life Safety Code),National Fire Protection Association, USA.

13. การไฟฟานครหลวง, คมอการใชไฟฟาอยางมประสทธภาพและปลอดภย,พมพครงท 1, วสมา เอเซย จก., กรงเทพมหานคร : 2551

14. ลอชย ทองนล, คมอความปลอดภยทางไฟฟา ในสถานประกอบการ, พมพครงท 3, สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), กรงเทพมหานคร : 2555

15. คมอการฝกอบรมหลกสตรเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน

หามจาหนาย