ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1....

56
(1) คำนำ เอกสารประกอบการสอนวิชาห้องสมุดกับการรู้สารสนเทศ (Library and information literacy) เล่มนี ้จัดทาขึ ้นเพื่อใช้ประกอบการเรียน การสอนวิชาห้องสมุด กับการรู้สารสนเทศ รหัส 3000-1601 จานวน 1 หน่วยกิต 1 ชั่วโมง/สัปดาห์ เพื่อให้ ผู้เรียนเห็นความสาคัญของห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ เป็นผู้มีความรู้ ความสามารถและมีทักษะในการค้นหาและได้มาซึ ่งสารสนเทศด้วยเครื่องมือช่วยค้น แบบต่าง ๆ ให้ทันกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีใหม่ ๆ และสามารถนาความรู้จาก การศึกษาค้นคว้าไปประยุกต์ใช้และพัฒนาตนเองทั ้งด้านการเรียนการดาเนินชีวิตและ การเรียนรู้ตลอดชีวิต เอกสารประกอบการสอนแบ่งออกเป็น 7 หน่วย ในแต่ละหน่วยจะมีใบมอบ หมายงานและแบบฝึกหัดตอนท้ายของแต่ละหน่วย ขอขอบคุณท่านเจ้าของหนังสือทุกท่านที่ข้าพเจ้าได้นามาอ้างอิง และ ขอขอบคุณเพื่อนร ่วมงานทุกท่านที่มีส ่วนช่วยเหลือ หวังว่าเอกสารประกอบการสอน เล่มนี ้คงเป็นประโยชน์ต่อผู ้ใช้บ้างพอสมควร (นางอังคณา ลิ้มสีมารัตน์ ) พฤษภาคม 2550

Upload: others

Post on 31-Jul-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(1)

ค ำน ำ

เอกสารประกอบการสอนวชาหองสมดกบการรสารสนเทศ (Library and information literacy) เลมนจดท าขนเพอใชประกอบการเรยน การสอนวชาหองสมดกบการรสารสนเทศ รหส 3000-1601 จ านวน 1 หนวยกต 1 ชวโมง/สปดาห เพอใหผเรยนเหนความส าคญของหองสมดและแหลงสารสนเทศอนๆ เปนผมความร ความสามารถและมทกษะในการคนหาและไดมาซงสารสนเทศดวยเครองมอชวยคนแบบตาง ๆ ใหทนกบความกาวหนาของเทคโนโลยใหม ๆ และสามารถน าความรจากการศกษาคนควาไปประยกตใชและพฒนาตนเองทงดานการเรยนการด าเนนชวตและการเรยนรตลอดชวต เอกสารประกอบการสอนแบงออกเปน 7 หนวย ในแตละหนวยจะมใบมอบ หมายงานและแบบฝกหดตอนทายของแตละหนวย ขอขอบคณทานเจาของหนงสอทกทานทขาพเจาไดน ามาอางอง และขอขอบคณเพอนรวมงานทกทานทมสวนชวยเหลอ หวงวาเอกสารประกอบการสอนเลมนคงเปนประโยชนตอผใชบางพอสมควร

(นางองคณา ลมสมารตน) พฤษภาคม 2550

Page 2: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(2)(2)

สำรบญสำรบญ หนำ ค ำน ำ (1)

สำรบญ (2)

ค ำอธบำยรำยวชำ (3)

กำรวดผลและประเมนผล (4)

หนวยกำรเรยนร (5)

หนวยกำรเรยนรพเศษ ปฐมนเทศ (6)

หนวยการเรยนรท 1 หองสมดและแหลงสารสนเทศอนๆ 1 หนวยการเรยนรท 2 ทรพยากรสารสนเทศ 25 หนวยการเรยนรท 3 หนงสออางอง 43 หนวยการเรยนรท 4 การจดเกบและการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ 57 หนวยการเรยนรท 5 การสบคนขอมลสารสนเทศดวยเครองมอชวยคน

ประเภทบตรรายการ 75

หนวยการเรยนรท 6 การสบคนขอมลสารสนเทศดวยเครองมอชวยคน ประเภทอเลกทรอนกส

89

หนวยการเรยนรท 7 การเขยนรายงาน 103

บรรณำนกรม (บ – 1)

ภำคผนวก (ผ – 0)

ภาคผนวกท 1 ตวอยางปกนอก และหนาปกใน (ผ – 1) ภาคผนวกท 2 ตวอยางการเวนระยะในหนารายงาน (ผ – 2) ภาคผนวกท 3 ตวอยางหนาค าน า (ผ – 3) ภาคผนวกท 4 ตวอยางการเรยงล าดบสวนประกอบของรายงาน (ผ – 4) ภาคผนวกท 5 ตารางสรปการใชหนงสออางอง (ผ – 5) ภาคผนวกท 6 บนทกการมอบหมายงาน บนทกการประเมนความร (ผ – 6)

Page 3: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(3)

วชำ หองสมดกบกำรรสำรสนเทศ

ระดบชน ปวส. รหสวชำ 3000-1601 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------

จดประสงครำยวชำ 1. เพอใหเขาใจความส าคญของหองสมด แหลงเรยนร ขอมลสารสนเทศและ

หลกในการคนควา / สบคนขอมลสารสนเทศ 2. เพอใหสามารถสบคนขอมลสารสนเทศโดยใชเครองมอชวยคนในรปแบบ

ตางๆ 3. เพอใหสามารถเลอก รวบรวม และน าเสนอขอมลสารสนเทศในรปแบบ

ตางๆ 4. เพอใหมเจตคตและกจนสยทดในการศกษาคนควาเพอพฒนาตนเอง มความ

รบผดชอบ ความคดสรางสรรค สนใจใฝร ซอสตยและมวนย

มำตรฐำนรำยวชำ 1. เขาใจหลกการคนควา / สบคนขอมลสารสนเทศจากหองสมดและแหลงเรยนร

ตางๆ 2. เลอก / ใชเครองมอในการสบคนขอมลสารสนเทศ เพอเชอมโยงความรกบ

กลมสาระความรอนๆ และเรยนรอยางไรพรมแดน 3. เลอก / บนทกขอมลสารสนเทศไดตรงตามความตองการ 4. น าเสนอผลการศกษาคนควาในรปแบบตางๆ อยางเปนระบบ

ค ำอธบำยรำยวชำ ศกษาเกยวกบ ความส าคญของหองสมดและแหลงเรยนรอนๆ ประเภทของขอมลสารสนเทศรปแบบตางๆ เครองมอและวธการใชเครองมอในการสบคนขอมลสารสนเทศ การเลอกใชและรวบรวมขอมลสารสนเทศ และการน าเสนอผลการศกษาคนควา

Page 4: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(4)

กำรวดผลและประเมนผล 1. เกณฑกำรประเมน

ระดบคะแนน ชวงคะแนน 4.0 80-99 3.5 75-79 3.0 70-74 2.5 65-69 2.0 60-64 1.5 55-59 1.0 50-54 0 ต ากวา 50

2. เกณฑคะแนน (อตรำสวน 80 : 20)

1. คณธรรมจรยธรรม 20 คะแนน 2. งานมอบหมาย 30 คะแนน 3. รายงาน 20 คะแนน 4. ทดสอบ 30 คะแนน

รวม 100 คะแนน

Page 5: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(5)

หนวยกำรเรยนร วชำหองสมดกบกำรรสำรสนเทศ รหสวชำ 3000-1601 จ ำนวน 1หนวยกต

( 1 ชวโมง/) สปดำห

หลกสตรประกำศนยบตรวชำชพชนสง พทธศกรำช 2546

หนวยท ชอหนวย เวลำทสอน (ชวโมง)

พเศษ ปฐมนเทศ 1 1. หองสมดและแหลงสารสนเทศอนๆ 2 2. ทรพยากรสารสนเทศ 3 3. หนงสออางอง 2 4. การจดเกบและการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ 2 5. การสบคนสารสนเทศดวยเครองมอชวยคนประเภท

บตรรายการ 2

6. การสบคนสารสนเทศดวยเครองมอชวยคนประเภทสออเลกทรอนกส

2

7. การเขยนรายงาน 4 รวม 18

Page 6: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(6)

หนวยกำรเรยนรพเศษ ปฐมนเทศ

สำระกำรเรยนร

1. จดมงหมายและขอบขายเนอหา 2. กจกรรมการเรยนร 3. การปฏบตตนในการเรยนการสอน 4. การประเมนผลการเรยนร

ผลกำรเรยนร

1. มความร ความเขาใจในรายวชา 2. น าความรไปพฒนาดานการเรยนและการด ารงชวต

จดประสงคกำรเรยนร

1. ท าความรจกคนเคยซงกนและกน 2. บอกจดมงหมาย ขอบขายเนอหากจกรรมการเรยนร การปฏบตตนในการ

เรยนการสอน การประเมนผลได 3. มวนย ความรบผดชอบ ใฝร ซอสตย และสามารถท างานรวมกบผอนได 4. ตระหนกถงความส าคญของหองสมดและแหลงสารสนเทศอนๆ เพอเปน

แหลงการเรยนรตลอดชวต 5. มทกษะในการคนหาขอมลและสารสนเทศ

Page 7: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(7)

หนวยกำรเรยนรพเศษ ปจฉมนเทศ

สำระกำรเรยนร

1. การสรปสาระการเรยนร 2. การประเมนผลการเรยนร

ผลกำรเรยนร

1. มความร ความเขาใจ ในการคนหาขอมลสารสนเทศ 2. เขยนรายงานทางวชาการได

จดประสงคกำรเรยนร

1. สรปสาระการเรยนรทส าคญได 2. น าสาระการเรยนรไปใชในชวตประจ าวนได 3. มวนย ความรบผดชอบ ใฝร ซอสตย ท างานรวมกบผอนๆ ได 4. มความรในการคนหาสารสนเทศไดอยางสะดวกรวดเรวและหลากหลาย 5. สามารถเขยนรายงานทางวชาการได

Page 8: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(บ-1)

บรรณำนกรม กอบแกว โชตกญชร และคนอน ๆ. หองสมดกบการรสารสนเทศ. กรงเทพฯ : แมค, 2546. จฑารตน นกแกว. หองสมดกบการรสารสนเทศ. กรงเทพฯ : เอมพนธ, 2546. น าทพย วภาวน. การใชหองสมดยคใหม Using modern library. พมพครงท 4. กรงเทพ : เอสอาร พรนตง แมสโปรดกส, 2548. น าทพย วภาวน. หองสมดมชวต A Living Library. นนทบร : หจก.รงโรจนอนเตอร กรป, 2548. ภาควชาบรรณารกษศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. การคนควาและ เขยนรายงาน. พมพครงท 6. กรงเทพฯ :โครงการเผยแพรผลงานวชาการคณะอกษร ศาสตร, 2547. วนเพญ สาลผลน. หองสมดกบการรสารสนเทศ. กรงเทพ : ศนยสงเสรมอาชวะ, 2549. วลลภ สวสดวลลภ และคนอน ๆ . สารนเทศเพอการศกษาคนควา. (Information for Study Skills and Research). พมพครงท 4. นครปฐม : โปรแกรมวชาบรรณารกษ ศาสตรและสารนเทศศาสตร สถาบนราชภฏนครปฐม, 2544. ศนสนย สวรรณเจตต. หองสมดกบการรสารสนเทศ. กรงเทพฯ : พสษฐการพมพ, 2546. สรรตน กองแดง. หองสมดกบการรสารสนเทศ (Library and Literacy). ศนยสงเสรม วชาการ, ม.ป.ป.

Page 9: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-1)

ตวอยำง ปกนอกและหนำปกใน

การเลยงไหม

สมคด รกด ปวส.1 แผนกวชาชางยนต

กลมท ............... เลขท ..................

รายงานนเปนสวนหนงของการศกษาวชา ..........................

ภาคเรยนท .......... ปการศกษา ................. วทยาลยเทคนคนครราชสมา

2 นว

1 นว 1 ½ นว

1 นว

Page 10: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-2)

ตวอยำงกำรเวนระยะในหนำรำยงำนส ำหรบ หนำค ำน ำ, สำรบญ, หนำแรกของบท, บรรณำนกรม, ภำคผนวก, ดรรชน

หนำเนอหำ

2 นว

1 ½ นว 1 นว

1 นว

1 ½ นว

1 ½ นว 1 นว

1 นว

Page 11: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-3)

ค ำน ำ ตวอยางหนาค า และการเขยน

ค าน า รายงานนเปนสวนหนงของการศกษาวชาหองสมดกบการรสารสนเทศ รหส 3000-1601 .................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ขอขอบคณ อาจารย .............................................. ทใหค าปรกษา แนะน าและขอบคณหอสมดกลางวทยาลยเทคนคนครราชสมาทเปนแหลงในการใหขอมลในการเขยนรายงาน หวงวารายงานฉบบนจะเปนประโยชนในการศกษาคนควาของผสนใจตอไป

1 ½ นว

สมคด รกด

21 กมภาพนธ 2548

2 นว

1 นว 1 ½ นว

1 นว

Page 12: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-4)

ตวอยาง การเรยงล าดบสวนประกอบของรายงาน

ปกหลง

ใบรองปก

ดรรชน

อธธานศพท

ภาคผนวก

บรรณานกรม

เนอหา บทท 1 -จบ

สารบญตาราง

สารบญภาพ

สารบญเนอหา

ค าน า

ปกใน

ใบรองปก

หนาปก

Page 13: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-5)

ตำรำงสรปกำรใชหนงสออำงอง ท

ปญหำทตองกำรค ำตอบ

หนงสออำงองทใชตอบ

พจนำนก

รม

สำรำนก

รม

หนงสอรำยป

ชวปร

ะวต

หนงสออ

ำงอง

ทำงภ

มศำสตร

นำมำนก

รม

บรรณ

ำนกรม

ดรรช

นวำรสำร

สงพม

พรฐบ

ำล

1 ค า, -ความหมาย, การออกเสยง ฯลฯ 2 ตวยอ, อกษร 3 ตารางสถต, เกษตรกรรม, เศรษฐกจ, การพานช 4 ชอทางภมศาสตร – การออกเสยง 5 ชอทางภมศาสตร-ประวต,ลกษณะทางกายภาพ 6 บทความทางวารสาร 7 บนทกสถต-รางวล, กฬา, ดาราศาสตร,

อวกาศ ฯลฯ

8 บคคล-ทอย, ต าแหนง, หมายเลขโทรศพท 9 บคคล-ประวต 10 ประเทศ, -ประชากร, เศรษฐกจ,

การปกครองฯลฯ

11 ประเทศ, เมอง, ทตง, อาณาเขต, ลกษณะทางกายภาพ

12 ประวตศาสตร 13 ผน าประเทศ 14 ความรพนฐานในสาขาวชาตางๆ 15 สมาคม, องคการ, บรษท-ชอ, ทตง, หมายเลข

โทรศพท

16 ต านาน, นทานตางๆ นยายโบราณ 17 ศาสนา, ปรชญา, ลทธนกายตางๆ 18 วนหยดงานและพธรตองตางๆ 19 ประเพณวฒนธรรม 20 รายละเอยดเกยวกบหนงสอ 21 โครงการ ผลงานของรฐบาล

22 พระราชบญญต พระราชกฤษฎกา

Page 14: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

(ผ-6)

บนทกกำรประเมนควำมร

ล ำดบท ว/ด/ป รำยกำรประเมน คะแนน/ผตรวจ

บนทกกำรมอบหมำยงำน ล ำดบ

ท ว/ด/ป งำนทมอบหมำย

ก ำหนดสง

วนทสง

คะแนน/ ผตรวจ

Page 15: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

หนวยการเรยนรท 1

หองสมดและแหลงสารสนเทศอน ๆหองสมดและแหลงสารสนเทศอน ๆ

สาระการเรยนรสาระการเรยนร 1. ความรทวไปเกยวกบหองสมด 2. ความรทวไปเกยวกบแหลงสารสนเทศอน ๆ

ผลการเรยนรผลการเรยนร 1. มความรความเขาใจเกยวกบหองสมด 2. ตระหนกถงความส าคญของหองสมด 3. ใชบรการตาง ๆ ของหองสมดไดถกตองตรงตามจดประสงค 4. รจกแหลงสารสนเทศอน ๆ ในชมชน

จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร 1. อธบายความหมายของหองสมดได 2. บอกวตถประสงคและความส าคญของหองสมดได 3. บอกประเภทของหองสมดได 4. อธบายบรการและกจกรรมตาง ๆ ของหองสมดได 5. บอกขอควรทราบและมารยาทในการใชหองสมดได 6. บอกความหมายและความส าคญของสารสนเทศได 7. บอกแหลงสารสนเทศอนๆและแนะน าแหลงสารสนเทศอนๆในชมชนได

Page 16: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

2

ความหมายของหองสมดความหมายของหองสมด หองสมด (Library) คอ แหลงสารสนเทศทรวบรวมทรพยากรสารสนเทศในรปวสดตพมพ ไดแก หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ จลสาร กฤตภาค และวสดไมใชสงตพมพหรอโสตทศนวสดทกประเภท โดยมบรรณารกษเปนผด าเนนการและบรหารงานในการจดเกบอยางเปนระบบและมระเบยบ เพอใหผใชไดรบความสะดวกและเกดประโยชนสงสด

วตถประสงคของหองสมดวตถประสงคของหองสมด 1. เพอการศกษา (Education) การศกษาในปจจบนมงสงเสรมใหผเรยนทกระดบตงแตอนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา รจกศกษาคนควาดวยตนเอง เพอใหเกดความรเพมเตมจากทเรยนในชนเรยน รวมทงผทส าเรจการศกษาแลว ประชาชน ทกเพศ ทกวย กสามารถใชหองสมดศกษาคนควาตอไปไดตลอดชวต

2. เพอใหความรและขาวสาร (Information) ในปจจบนวทยาการสาขาตางๆ เจรญกาวหนาไปอยางรวดเรว หองสมดเปนแหลงกลางส าหรบศกษาวทยาการใหมๆ และตดตามขาวความเคลอนไหวทงภายในและภายนอกประเทศทวโลก ท าใหเปนคนทมความรทนสมย ทนตอเหตการณ ทนโลก มความคดรเรมใหมๆ ทจะชวยพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา

3. เพอการคนควาวจย (Research) หองสมดเปนสถานทรวบรวมวทยาการตาง ๆ เพอใหบรการแกผใช ผทจะท าการคนควาวจยเรองใหมๆ จ าเปนตองอาศยขอมลเบองตนจากเรองทมอยเดมเสยกอน หองสมดจงมบทบาททส าคญในการวจย เพราะการคนควาวจยจะชวยใหเกดความเจรญกาวหนาในสาขาวชาตาง ๆ

4. เพอความจรรโลงใจ (Inspiration) การอานหนงสอนอกจากจะไดรบความรแลวยงกอใหเกดความสขทางใจ ความซาบซงประทบใจในความคดทดงาม ใหความจรรโลงใจในสงทดแกผอานเปนสงบนดาลใหท าสงทเปนประโยชนตอสงคม เชน การอานหนงสอดานศาสนาและปรชญาจะชวยใหเกดความซาบซงในคณธรรมความด หนงสอ วรรณคดจะชวยท าใหเกดความคดทดงาม เกดความชนชมความซาบซงประทบใจและไดคตชวต

Page 17: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

3

5. เพอนนทนาการ (Recreation) การอานหนงสอเปนการพกผอนหยอนใจทดทสดอยางหนง เพราะผอานจะไดรบทงความร ความเพลดเพลน และความพงพอใจ เชน การอานหนงสอประเภทใหความบนเทงเบาสมอง นวนยาย เรองสน เปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน เปนงานอดเรกอยางหนงและปลกฝงนสยรกการอานรจกเลอกอานอยางมวจารณญาณ

องคประกอบของการพฒนาหองสมดทด ประกอบดวย 1. ดานทรพยากรหองสมด (Information หรอ stock) 2. ดานระบบงานหองสมด (System) 3. ดานบรการหองสมด (Service) 4. ดานบคลากร (staff) 5. ดานอาคารหองสมด (Space) 6. ดานงบประมาณ (Budget)

ความส าคญของหองสมด 1. หองสมดเปนทรวบรวมแหงวทยาการตาง ๆ ผใชสามารถคนหาความรไดทกสาขาวชา โดยเฉพาะหองสมดสถาบนการศกษา จะมหนงสอทกสาขาวชาทมการเรยนการสอนในสถาบนการศกษานน

2. หองสมดเปนสถานทททกคนจะเลอกอานหนงสอ และคนควาหาความรตางๆ ไดโดยอสระตามความสนใจของแตละบคคล 3. หองสมดชวยใหผใชหองสมดพอใจทจะอานหนงสอตาง ๆ โดยไมรจกจบสน ท าใหเกดนสยรกการอาน สามารถมองเหนความแตกตางของหนงสอไดวาเลมใดเขยนไดด ตลอดจนเกดการเรยนรและจดจ าแนวการเขยนทด เพอน ามาเปนแนวทางในการเขยนหนงสอตอไป

4. หองสมดชวยใหผใชหองสมดมความรทนสมยและทนตอเหตการณอยเสมอเพราะหองสมดมขาวสารใหม ๆ ไวใหบรการ 5. หองสมดชวยใหผใชหองสมดมนสยรกการคนควาหาความรดวยตนเอง 6. หองสมดชวยใหผใชหองสมดรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน

7. หองสมดชวยใหผใชหองสมดรจกใชสมบตสาธารณะ และระวงรกษาอยาง ถกตอง

Page 18: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

4

ประวตหองสมดในประเทศไทย

สมยสโขทย (พ.ศ. 1800 - 1920) พอขนรามค าแหงมหาราชไดทรงประดษฐอกษรไทยขนในป พ.ศ. 1826 ไดจารกเรองราวตางๆ ลงบนแผนหนหรอเสาหน คลายกบหลกศลาจารกของพอขนรามค าแหงมหาราช ทจารกเมอประมาณ 700 ปมาแลว ซงหลกศลาจารกของพอขนรามค าแหงมหาราชถอเปนหนงสอเลมแรกของไทย เมอพอขนรามค าแหงมหาราชสงสมณฑตไปสบศาสนาทลงกา กรบพทธศาสนาลทธลงกาวงศเขาสกรงสโขทย พรอมทงคมภรพระไตรปฎก โดยสนนษฐานวาจารกลงในใบลาน ดงนนพระในเมองไทยจงมการคดลอกพระไตรปฎกทเรยกวา การสรางหนงสอ ท าใหมหนงสอทางพทธศาสนาเกดขนจ านวนมากทเรยกวา หนงสอผกใบลาน จงสรางเรอนเอกเทศส าหรบเกบหนงสอทางพทธศาสนา เรยกวา หอไตร และในปลายสมยกรงสโขทยไดมวรรณกรรมทางศาสนาทส าคญคอ ไตรภมพระรวง ซงเปนพระนพนธในสมเดจพระมหาธรรมราชาท 1 พญาลไทย สมยกรงศรอยธยา (พ.ศ. 1893 - 2310) ไดมการสรางหอหลวงไวในพระบรมมหาราชวงเปนทส าหรบเกบหนงสอของทางราชการ ตอมาในป พ.ศ. 2310 ทงหอไตรและหอหลวงไดถกพมาท าลายไดรบความเสยหาย สมยกรงธนบร (พ.ศ. 2310 - 2325) พระเจาตากสนไดโปรดใหขอยมพระไตรปฎกจากเมองนครศรธรรมราชมาคดลอกและโปรดเกลาฯ ใหสรางหอพระไตรปฎกหลวง หรอเรยกวา หอหลวง สมยกรงรตนโกสนทร (พ.ศ. 2325 - ปจจบน) 1. หอพระมณเฑยรธรรม พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ไดโปรดเกลาฯ ใหสรางหอพระมณเฑยรธรรมขนเมอ พ.ศ 2326 ในพระบรมมหาราชวงบรเวณวดพระศรรตนศาสดาราม เพอเกบพระไตรปฎกหลวง แตถกไฟไหม จงโปรดใหสรางขนใหมและใชนามเดม 2. จารกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม (วดโพธ) พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ไดโปรดเกลาฯ ใหปฏสงขรณวดพระเชตพนฯ ซงสรางขนในสมยกรงศรอยธยา และใหรวบรวมเลอกสรรต าราตางๆ มาตรวจตราแกไขแลวจารกลงบนแผนศลาประดบไวในบรเวณตางๆ ของวด มรปเขยนและรปปนประกอบต ารานนๆ แตทรจกกนแพรหลายคอ รปปนฤาษดดตนในทาตางๆ ทถอเปนตนต ารบการนวดและต ารายาไทย ซงเปนตนต ารบการแพทยแผนไทยมาจนกระทงทกวนน นอกจากนนยงมความรอกมากมายมทจารกไว

Page 19: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

5

จนท าใหจารกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ไดชอวาเปนมหาวทยาลยแหงแรกของไทย และไดรบการยกยองใหเปนหองสมดประชาชนแหงแรกของไทย 3. หอพระสมดวชรญาณ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดใหสรางขนในป พ.ศ. 2424 เพอเฉลมพระเกยรตของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว 4. หอพทธศาสนสงคหะ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงสรางขนทวดเบญจมบพตร เมอ พ.ศ. 2443 เพอเกบหนงสอตางๆ เกยวกบพระพทธศาสนา 5. หอสมดส าหรบพระนคร พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงสรางขนเมอ พ.ศ. 2448 โดยโปรดเกลาฯ ใหรวมหอพระมณเฑยรธรรม หอพระสมดวชรญาณ และหอพทธศาสนาสงคหะเขาเปนหอเดยวกน และพระราชทานนามวา หอพระสมดวชรญาณส าหรบพระนคร 6. หอสมดแหงชาต พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไดสรางขนเมอ พ.ศ. 2468 โดยใหแยกหองสมดออกเปน 2 หอ คอ แยกหนงสอตวเขยน ไดแก สมดไทย หนงสอจารกลงในใบลาน สมดขอย ศลาจารก และตลายรดน าไปเกบไวทพระทนง ศวโมกขพมาน ซงอยในบรเวณพพธภณฑสถานแหงชาต ใชส าหรบเกบหนงสอตวเขยน และเรยกวา หอพระวชรญาณ สวนหอสมดทตงขนทตกถาวรวตถใชเกบหนงสอตวพมพ เรยกวา หอพระสมดวชราวธ 7. หอจดหมายเหต พระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2459 มงานดงน

- งานจดหาเอกสารและบนทกเหตการณ

- งานจดเกบเอกสาร - งานบรการเอกสาร - งานซอมแซมและบรณะเอกสาร - งานไมโครฟลม และถายส าเนาเอกสาร

Page 20: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

6

หอสมดกลางวทยาลยเทคนคนครราชสมา

ประเภทของหองสมด 1. หองสมดโรงเรยน (School libraries) เปนหองสมดทตงขนในโรงเรยนทงในระดบ ประถมศกษาและมธยมศกษา เพอสงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรใหมประสทธภาพ ตลอดจนเพอสนองความตองการของนกเรยน คร ผปกครองและชมชน นอกจากนยงชวยสรางเสรมนสยรกการอานและการศกษาคนควาดวยตนเองใหแกนกเรยน เพอเปนรากฐานในการใชหองสมดอน ๆ ตอไป

2. หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย (College and University libraries) เปนหองสมดของสถาบนอดมศกษาทใหบรการแกนสต นกศกษา อาจารยและเจาหนาทของสถาบนนนๆ โดยมงเสรมสถาบนอดมศกษาของตนในดานการสอน การวจย การบรการทางวชาการ และการสงเสรมศลปวฒนธรรมใหเปนไปตามจดมงหมายทวางไว

ทตง ถนนสรนาร ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000

โทร. 044-242002 ตอ 198 เวลาเปดบรการ วนจนทร - วนศกร เวลา 08.00 –18.00 น.

การเปนสมาชกหองสมด - เปนคร เจาหนาท นกเรยน นกศกษาของวทยาลยเทคนคนครราชสมา

- กรอกขอมลสมครเปนสมาชกหองสมด - รปถาย 1 นว จ านวน 1 ใบ

การยมหนงสอ - แสดงบตรสมาชกของผยมหนงสอเทานนไมน าบตรผอนมายม หากตรวจพบจะถกยดบตรและตดสทธการยม

Page 21: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

7

- นกเรยนนกศกษายมไดครงละ 2 เลม นาน 7 วน ครพเศษสอนยมได ครงละ 5 เลม นาน 15 วน ครประจ า ยมไดครงละ 10 เลม นาน 1 ภาคการศกษา ก าหนดปรบวนละ 1 บาท/เลม นบรวมเสาร- อาทตย - หากหนงสอทยมไป สญหายตองรบแจงบรรณารกษและปฏบต ตามระเบยบ

- หนงสอชอเรองเดยวกน ผแตงคนเดยวกน ยมได 1 เลม - ยมตดตอกนไดไมเกน 2 ครง

สงพมพทไมอนญาตใหยม - หนงสออางอง - วารสารใหม - หนงสอพมพ ฉบบปจจบน

ประเภทสงพมพของหองสมด - หนงสอใหยมทวไป - หนงสออางอง - วารสาร หนงสอพมพ กฤตภาค - วารสารเยบเลม - หนงสอบรจาคนาร

การจดเกบสงพมพ

- หนงสอ - ใชระบบทศนยมของดวอในการจดหมหนงสอ จดเรยงบนชน ตามล าดบเลขเรยกหนงสอ - วารสาร, วารสารเยบเลม, หนงสอพมพ จดเรยงบนชนตามล าดบ ตวอกษร

บรการของหองสมด - บรการใหยม – คน หนงสอ ดวยระบบหองสมดอตโนมต - บรการวารสาร - หนงสอพมพ - บรการหนงสอใหยมทวไป - บรการหนงสออางอง - บรการสงพมพบรจาคนาร - บรการสบ-คนดวยโปรแกรมหองสมดอตโนมต

Page 22: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

8

- บรการฉายภาพยนตร(มนเธยเตอร) สารคด วชาการและบนเทง - บรการอนเทอรเนต จ านวน 24 เครอง - บรการ VCD รายบคคล - บรการรายการโทรทศนจาก UBC - บรการสอ VCD, CD, เทปคาสเซท วดทศน

ระเบยบและมารยาทการใชหองสมด

- แตงกายสภาพเรยบรอย - วางกระเปา หนงสอไวทชนรบฝากของ - ไมน าอาหาร เครองดม ของขบเคยว เขามาในหองสมด - ไมใชมอถอในหองสมด - ไมสงเสยงดงรบกวนผอน - ไมตด ฉก หรอขดเขยนขอความใด ๆ ลงในวสดครภณฑของหองสมด - ใชบรการหองสมดตามระเบยบและขอควรปฏบตในการใชหองสมด - กอนออกจากหองสมด ใหเจาหนาทตรวจเอกสารกอนทกครง - เมอหยบหนงสอออกจากชนแลว ไมตองการใชอกใหน าเกบขนชน ตามเดม หรอน าไปวางทชนพกหนงสอทจดไวให - หากฝาฝนระเบยบและขอควรปฏบตในการใชหองสมดจะถกตดสทธ งดใชบรการหองสมด

หอสมดกลางวทยาลยเทคนคนครราชสมา

Page 23: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

9

3. หองสมดเฉพาะ (Special libraries) เปนหองสมดของหนวยราชการ บรษท สมาคม ตลอดจนองคการระหวางประเทศตาง ๆ จดขนเพอใหบรการสารสนเทศและการคนควาวจย ทรพยากรสารสนเทศ หองสมดเฉพาะสวนใหญจงจ ากดสาขาวชาเฉพาะทเกยวของกบการปฏบตงานของหนวยงานนน ๆ จะมสาขาวชาอน ๆ ทไมเกยวของบางเปนจ านวนนอย

4. หองสมดประชาชน (Public libraries) เปนหองสมดทใหบรการสารสนเทศแกประชาชนในทองถนโดยไมจ ากด วย ระดบความร เชอชาตและศาสนา เพอใหสอดคลองกบความตองการของชมชนแตละแหง เปนการสงเสรมการศกษาคนควาดวยตนเองตลอดชวตของประชาชนในชมชน

หองสมดประชาชนเฉลมราชกมาร

5. หอสมดแหงชาต (National libraries) เปนหองสมดทจดขนเพอเกบรวบรวมทรพยากรสารสนเทศทกชนดและทกชอทผลตขนในประเทศ หรอผลตขนในประเทศอนแตมเนอหาเกยวของกบประเทศของตน ส าหรบใชประโยชนในการคนควาวจยเฉพาะภายในหองสมดไมอนญาตใหยมออก

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรต ร.9

Page 24: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

10

บรการของหองสมด

1. บรการการอาน (บรการทรพยากรสารสนเทศ) โดยหองสมดจะท าหนาทในการคดเลอก จดหา จดเกบ และใหบรการสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ โดยค านงถงความสะดวกและรวดเรวของผใชบรการ

2. บรการ ยม – คน นอกจาก บรการทรพยากรสารสนเทศในสถานททจดไวใหแลว สถาบนบรการสารสนเทศสวนใหญจะใหยมและคนทรพยากรสารสนเทศตามระเบยบของหองสมดแตละแหง

3. บรการจองหนงสอ ในกรณททรพยากรสารสนเทศมผใชยมไปหมด หากผใดมความประสงคใชกสามารถจะกรอกแบบฟอรมขอจองและมารบตามวนนดหมายทถงก าหนดสงของผยมคนกอนได

4. บรการเอกสารสนเทศ เดมเรยกวาบรการตอบค าถามและชวยการคนควา มทงบรการภายในสถาบนสารสนเทศ บรการทางโทรศพทและบรการทางไปรษณย

5. บรการแนะน าการใชหองสมดและสารสนเทศ คอ บรการทหองสมดจะด าเนนการใหความชวยเหลอแกผใชหองสมด ทงสวนบคคลและกลมใหไดสารสนเทศตามความตองการ

6. บรการจดท าหนงสอคมอการใชหองสมด หองสมด สถาบนบรการสารสนเทศจะแจกคมอการใชบรการแกผใชในคมอการใชหองสมดจะมเรองราวเกยวกบหองสมดนนหลาย ๆ ดาน

7. การจดแสดงหนงสอหรอวสดใหม เพอดงดดความสนใจของผใชหองสมดอาจมบรรณนทศนสงเขปประกอบหนงสอหรอวสดนน ๆ หรอไมกได หากผใชสนใจหนงสอเลมใด หรอวสดชนใด อาจหยบจากชนหรอตทใชแสดงไปยมไดทนท หรออาจตองรอใหหมดระยะเวลาแสดงเสยกอนจงจะยมได ทงน ขนอยกบขอก าหนดของหองสมดในการจดแสดงหนงสอหรอวสดใหมนน ๆ

8. บรการสบคนสารสนเทศ เปนบรการทใหผใชสบคนสารสนเทศดวยคอมพวเตอร จากฐานขอมลตาง ๆ ทจดใหบรการ รวมท งการสบคนสารสนเทศผานเครอขายอนเทอรเนต

Page 25: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

11

กจกรรมของหองสมด

1. การจดนทรรศการ (Display Exhibition) เปนการประชาสมพนธชกชวน ผอานใหสนใจทราบเหตการณความเคลอนไหวตางๆ และจงใจใหผมาใชหองสมดและยมหนงสอหองสมดควรจดใหมสถานทส าหรบจดนทรรศการโดยเฉพาะ อาจเปนตหรอปายประกาศจดวางไวในท ๆ เหนไดงาย

2. การจดอภปราย (Discussion) โดยน าเอาเรอง หรอปญหาตาง ๆ ทเกยวกบเรองนนมาพดชวยกนแสดงความคดเหนแกปญหาตาง ๆ เชน ท าอยางไรจงจะเรยนหนงสอใหเกง เราจะชวยแกปญหารถตดไดอยางไร

3. การโตวาท (Debate) คอการโตแยงกนดวยเหตผล และใชวาทศลปหกลางเหตผลของอกฝายหนง เพอมงใหไดชนะตามหลกวชาการและขอเทจจรง

4. การเลาเรองหนงสอ (Book Talk) เปนการเลาเรองยอหนงสอ เสนอแนะหนงสอทเปนประโยชนนาสนใจอาน หรออาจแนะน าหนงสอประกอบความรทางวชาการแตละแนวใหแกผใชหองสมด

5. การวจารณหนงสอ (Book Review) เปนการพจารณาหนงสอวามขอดดานใดมขอบกพรอง หรอจดออนในวธเขยน หรอเนอหาสาระของเรองในตอนใด และเปนการชใหผอานไดมองเหนคณคาของหนงสอเลมนน

6. การทายปญหาเกยวกบหนงสอ (Book Quiz) เปนกจกรรมทท าใหเดกสนใจอานหนงสอมากขน เปนการฝก ไหวพรบ สตปญญา และสรางความสมพนธอนดซงกนและกน

7. การเลานทาน (Story Telling) เปนบรการของหองสมดโรงเรยน เพอจงใจใหเดกอยากอานหนงสอมากขน

8. การฉายภาพยนตร (Motion Picture Films) อาจจดฉายภาพยนตรทสรางจากหนงสอเพอสงเสรมการอานใหกวางขวางยงขน

9. การแสดงละคร (Drama) เปนกจกรรมทจดท าขนเพอเปนการฝกใหกลาพด และกลาแสดงออก

10. การประกวดเรยงความ ก าหนดหวขอใหนกเรยน นสตนกศกษาเขยน โดยใชหนงสอประกอบการเขยนและมบรรณานกรมทายเรอง

Page 26: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

12

11. การประกวดการอาน เชน การอานท านองเสนาะ หรออานรอยแกว เพอออกเสยงค าใหถกตองและถกวรรคตอน 12. การออกรานหนงสอ เปนกจกรรมอยางหนงทหองสมดจดขนเปนครงเปนคราวท าใหผชมทราบขาวคราวการเคลอนไหวในวงการหนงสอ มการขายหนงสอในราคาถก ผลก าไรจากการขายหนงสออาจน าไปซอหนงสอ วสดอปกรณตาง ๆ และปรบปรงกจการของหองสมด

13. การจดตงชมรมหองสมด สงเสรมใหจดกจกรรมสงเสรมการอาน เชน การเลาเรองหนงสอ การวจารณหนงสอ

ขอควรทราบในการเขาใชบรการหองสมด 1. เวลาท าการ เปนสงทผใชหองสมดจะตองใสใจใหมาก โดยทวไปหองสมดจะแจงเวลาท าการไวในททเหนเดนชด

2. บรการยม – คน ขอนส าคญอยางยง ผใชหองสมดจะตองทราบโดยละเอยดวาหองสมดใหยมอะไรไดบาง ยม – คน อยางไร เวลาใด ใชหลกฐานอะไร ยมไดประเภทละกเลม กชน ภายในก าหนดเวลาเทาใด จะยมตอไปไดหรอไม อยางไร และหากคนเกนก าหนดจะตองเสยคาปรบเทาใด หรอหากคนเกนก าหนดนานทงทไดรบการเตอนแลวจะตองถกลงโทษอยางไร การทหองสมดก าหนดจ านวนหนงสอและวสด ตลอดทงก าหนดเวลาทยมและคาปรบเมอมการคนเกนก าหนดนน กเพอจะหมนเวยนใหผใชหองสมดยมใชไดโดยทวถงกน

3. การจองหนงสอและวสดอน ๆ เมอกรอกหลกฐานการจองและมอบใหเจาหนาทหองสมดแลว ผใชตองตดตามประกาศทแจงใหผจองมารบหนงสอหรอวสดทไดจองไว แลวตดตอขอยมภายในก าหนดเวลาทหองสมดประกาศ มฉะนนหองสมดจะถอวาสละสทธและใหหนงสอหรอวสดนน ๆ แกบคคลอนทขอจองไวเชนกนตอไป

4. การรบผดชอบหนงสอและวสดทยมไป หองสมดจะมขอปฏบตเกยวกบหนงสอและวสดตาง ๆ ทผใชหองสมดยมไปวา ถาเกดการช ารดฉกขาด หรอเปรอะเปอนแตยงสามารถซอมแซมได ผใชหองสมดกตองซอมเอง หรอออกเงนคาซอมใหแกหองสมดตามทบรรณารกษเหนสมควรแตหากท าช ารดจนซอมไมไดหรอท าสญหาย ผใชหองสมดจะตองรบผดชอบโดยซอหนงสอเรองเดยวกนเลมใหมทดแทน โดยตองเพมเงนคา

Page 27: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

13

ด าเนนงานส าหรบงานเตรยมหนงสอเลมน นขนช นหนงสอดวย (จ านวนเงนแลวแตหองสมดแตละแหงก าหนด) หากหาหนงสอเรองเดยวกนไมไดบรรณารกษอาจใหผใชหองสมดซอหนงสอเรองใหมทมคณคาและราคาใกลเคยงกบเรองทท าสญหายไปโดยรวมคาด าเนนงานส าหรบงานเตรยมหนงสอขนชนไวแลว ฉะนน ผใชหองสมดจงควรระมดระวงอยางยงในการใชหนงสอและวสดของหองสมดทยมไปอยาท าใหช ารดหรอสญหาย เหตผลส าคญนอกเหนอจากตองช าระเงนทดแทนกคอ ผใชหองสมดคนอน จะชะงกการใชประโยชนจากหนงสอหรอวสดนน ๆ ไประยะหนง ซงตองใชเวลาเปนสปดาหหรอ หลายเดอน เนองจากตองใชเวลาในการซอม หรอสงซอหนงสอใหม และหนงสอบางเลมอาจสงซอยากหรออาจไมจดพมพอกแลว และทส าคญหนงสอบางเลมเปนหนงสอบรจาคทมคณคามาก หาซอไมไดหรอไดหนงสอมาแลวกตองใชเวลาในการเตรยมหนงสอเลมนนขนชนอก ทงเปนการยงยากและใชเวลาซงควรจะใชเพอใหบรการอน ๆ มากกวา

5. บทลงโทษ ในกรณทฉก ตด ท าลาย หรอขโมยหนงสอ สงพมพอน ๆ ตลอดจนโสตทศนวสดของหองสมด ผท าการดงกลาวจะถกพกการเรยน

มารยาทในการใชบรการหองสมด หองสมดเปนศนยกลางการใหบรการสารสนเทศ จงเปนทรวมของผใชจ านวนมาก หากผเขาใชวางตวไมเหมาะสมกจะท าลายบรรยากาศของความเปนหองสมด คอความเงยบสงบ ไมเอดอง พลกพลาน มารยาทในการใชหองสมดจงเปนสงจ าเปน ทจะตองไดรบความรวมมอจากผเขาใชบรการ เพอใหบรรยากาศในหองสมดมความเรยบรอยงดงาม นาชนชม สมกบเปนศนยรวมของผใชบรการซงลวนไดชอวามการศกษา ขอควรปฏบตมดงน

1. ใหความเคารพตอสถานท 1.1 แตงกายสภาพ

1.2 ส ารวมกรยาวาจา 1.3 ใชสถานทใหตรงตามวตถประสงค คอ ใชเพอการศกษาคนควา

2. เคารพตอระเบยบขอบงคบ

2.1 ปฏบตตามขอก าหนดกฎเกณฑในการใชบรการ 2.2 ไมเหนแกตวดวยการหลกเลยงหรอฝาฝนระเบยบขอบงคบ

Page 28: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

14

3. ใหความรวมมอในการรกษาสมบตสวนรวม

3.1 ใชหนงสอดวยความทะนถนอม

3.2 ไมกระท าการใด ๆ อนจะท าใหหนงสอช ารดเสยหาย 3.3 มความรบผดชอบตอหนงสอทยมไป

4. ไมกอความร าคาญแกผอน

4.1 ใชเสยงเทาทจ าเปนและใชอยางแผวเบา 4.2 ไมสบบหรในหองสมด 4.3 ไมน าอาหารมารบประทานในหองสมด

สารสนเทศ (Information) สารสนเทศ (Information) คอ ขอมล ขาวสาร ขอเทจจรง ความรและความคดตาง ๆ ทไดมการจดพมพ บนทก หรอสอสาร เพอเผยแพรในรปแบบตาง ๆ โดยใชตวอกษร สญลกษณ ภาพ และเสยงลงในวสดทเปนกระดาษ ฟลม เทปแมเหลก หรอแผนพลาสตก

ค าศพททมเนอหาเกยวของกบ ค าวา สารสนเทศ ไดแก ขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรงหรอสงทถอหรอยอมรบวาเปนขอเทจจรง ส าหรบใชเปนหลกอนมานหาความจรงหรอการค านวณ

ความร (Knowledge) หมายถง ขอมลหรอสารสนเทศทผานกระบวนการคดคนและวเคราะหอยางมหลกการและเหตผล โดยอาศยหลก คอ จดเกบ บนทก แกไขปรบปรงใหทนสมยคนหาและคนควา และน าไปใชงาน อนจะน าไปสการพฒนาทกษะการเรยนร ทกษะทางเทคนคและทกษะทางสงคม

ทรพยากรสารสนเทศ (Information Resources) หมายถง วสดรปแบบตาง ๆ ทมการบนทกสารสนเทศไว โดยใชภาษา สญลกษณ ภาพและเสยง ซงอาจอยในรปกระดาษ ฟลม เทปแมเหลก

แหลงสารสนเทศ (Information Sources) หมายถง แหลงทจดหาและรวบรวมทรพยากรสารสนเทศประเภทตาง ๆ เพอใหบรการแกผใช

เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) หมายถง การน าเทคโนโลยคอมพวเตอร ทสามารถเกบและประมวลผลขอมลมาใชรวมกบเทคโนโลยการสอสารทมประสทธภาพ สามารถรบ – สง ขอมลไดถกตองและในเวลาอนรวดเรว

Page 29: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

15

ความส าคญของสารสนเทศ 1. ดานการเรยนการสอน การเลอกใชสารสนเทศทมคณคาจะท าใหการเรยน การสอนไดประสทธภาพและประสทธผล

2. ดานการศกษาคนควาวจย การเลอกใชสารสนเทศทมคณคาจะท าใหผลงานการศกษาคนควาวจยนาเชอถอ และสามารถน าไปใชประโยชนไดมาก

3. ดานการตดสนใจในการด าเนนงานตาง ๆ การตดสนใจในการบรหารงานทกสาขาอาชพในชวตประจ าวน หากเลอกใชสารสานเทศทมคณคายอมท าใหการตดสนใจนนเกดประโยชนสงสดและไมเสยงตอความผดพลาด

4. ดานความเขาใจอนดระหวางมนษยชาต แมวาจะตางเชอชาต ศาสนา ภาษาวฒนธรรมและถนทอย ถาบคคลหรอกลมบคคลเหลานนไดรบสารสนเทศทมคณคาทชวยใหมโลกทศนกวางขวาง มความเขาใจซงกนและกน ยอมลดปญหาของสงคมทแตกแยกเพราะความแตกตางดงกลาวลงได

5. ดานวทยาการและเทคโนโลยตาง ๆ ผสนใจพฒนาทางดานนยอมแสวงหา สารสนเทศทมคณคา พฒนาวทยาการและเทคโนโลยตาง ๆ ซงจะเปนผลดตอมนษยชาตทจะมคณภาพชวตดขน

6. ดานเอกลกษณและววฒนาการของชาต สารสนเทศทมคณคาจะกอใหเกดความภาคภมใจ ความรก ความสามคค และความมนคงในชาต

7. ดานสรางคานยมและทศนคตทด ถาประชาคมไดพฒนาปญญาดวยการรบ สารสนเทศยอมสามารถสรางคานยมและทศนคตทดใหเกดขนในสงคมได

8. ดานประหยดเวลาในการด าเนนการและเสรมคณคาของผลงาน สารสนเทศทมคณคายอมชวยลดปญหาการเสยเวลาลองผดลองถก

9. ดานประหยดคาใชจาย ขายงานสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศชวยใหผใชสามารถเขาถง และสบคน รวบรวมสารสนเทศไดกวางขวางและลก ทงยงประหยดคาใชจายอกดวย

สารสนเทศจะมคณคาหรอไมนนเกดจากปจจย 5 ประการ คอ 1. เวลา (Time) การไดรบสารสนเทศทรวดเรวทนตอเหตการณยอมมคณคา และคณคาจะลดลงเมอเวลาผานไปหรอไมมคณคาเลยกเปนได

Page 30: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

16

2. ความถกตอง (Certainty) การไดรบสารสนเทศทรวดเรวทนเหตการณแตไมถกตองกไมมคณคา นนคอขาดคณคาในแงของความนาเชอถอของสารสนเทศนน ๆ

3. ความครบถวน (Completeness) การไดรบสารสนเทศทรวดเรวทนเหตการณมความถกตองแตไมครบถวนกมคณคาลดลงหรอไมมคณคาเลย เนองจากไมสามารถน ามาใชประโยชนไดอยางสมบรณ

4. ความตอเนอง (Accumulation) การไดรบสารสนเทศทรวดเรวถกตองและครบถวนหลายๆ ชนแตไมมความตอเนอง สารสนเทศนนกจะขาดตอนไมสามารถตดตามความเคลอนไหวหรอความเปลยนแปลงซงเกดขนอยทกขณะ ท าใหไมทนเหตการณซงจะสงผลกระทบตอการวเคราะหและการประเมนผลใหเบยงเบนคลาดเคลอนจนถงขนกอใหเกดความเสยหายขนได

5. กะทดรด ตรงประเดน (Compact and accurate) การไดรบสารสนเทศทกะทดรดและตรงประเดนตามความตองการ จะชวยประหยดเวลาและไมสบสน โดยเฉพาะอยางยงในระดบผบรหารคณลกษณะเชนนมความจ าเปนมากในการตดสนใจ

แหลงสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ (Information resources) จะหมายรวมทงแหลงทรพยากรสารสนเทศทเปนศนยรวมขอมลทางสารสนเทศ แหลงเกดขอมลทางสารสนเทศ และแหลงผลตสารสนเทศ สถาบนบรการสารสนเทศจะเปนผรวบรวมสะสมสารสนเทศตาง ๆ เขาไวดวยกนและน ามาจดเกบใหบรการและเผยแพรสารสนเทศอยางมประสทธภาพ แหลงใหบรการสารสนเทศทส าคญในอดต คอ หองสมดประชาชน แตในปจจบนแหลงใหบรการสารสนเทศมหลายประเภท แตกตางกนไปตามวตถประสงคของการจดตงและการใหบรการสารสนเทศ 1. หองสมด (Libraries) หองสมดเปนสถาบนทใหบรการสารสนเทศทส าคญมาตงแตอดต เปนแหลงสะสมสารสนเทศเพอใหความร เพอการศกษา เพอการศกษาคนควาวจย เพอความจรรโลงใจ และเพอการพกผอนหยอนใจ หองสมดเปนบอเกดของพฒนาการของสถาบนบรการสารสนเทศประเภทอน ๆ

Page 31: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

17

2. ศนยสารสนเทศหรอศนยบรการเอกสาร (Information centers or Documentation centers) หมายถง หนวยงานทท าหนาทจดหา จดเกบ และเผยแพรในวงจ ากด โดยเนนทเนอหาสาระมากกวาตวเอกสาร และมงเนนการใหบรการถงตวผใชตามความตองการบคลากรของศนยประกอบดวยนกเอกสารสนเทศ นกบรรณานกรม นกวจย บรรณารกษ ศนยอาจจะรวมหนาทของหองสมดเฉพาะและขยายบทบาทหรอกจกรรมรวมถงหนาทใกลเคยง เชน การเขยนรายงานทางวชาการ สาระสงเขป บรการคดเลอกและเผยแพรสารสนเทศ และบรการคนควาจากเอกสารใหแกผใชบรการ ศนยบรการเอกสารจะเนนวธการด าเนนงานเกยวกบเอกสาร ในขณะทศนยสารสนเทศจะเนนถงการใหบรการแกผใช

3. ศนยขอมล (Data center) เปนแหลงบรการสารสนเทศทอยในสถาบนการศกษาในหองปฏบตการหรอในศนยวจย ตางมหนาทในการผลตหรอรวบรวมขอมล ตวเลขสถตตาง ๆ เพอเผยแพรแกผตองการอยางมระบบ ขอมลทจดเกบสวนใหญเปนขอมลดบหรอเปนขอมลทมความส าคญ ทใชอยในการด าเนนงานซงมกเกยวของกบภารกจของหนวยงานและถามขอบเขตกวางขวางขน เรยกวา คลงขอมล ศนยขอมลในประเทศไทยทนาสนใจ ไดแก ศนยขอมลพลงงานแหงประเทศไทยของส านกงานพลงงานแหงประเทศไทย กองขอมลการคาของกรมพาณชยสมพนธ

4. หนวยงานสถต (Statistical offices) หนวยทะเบยนสถตเปนแหลงรบ จดทะเบยนรวบรวมหลกฐานการจดทะเบยน ขอมลและสถต ทเกยวของ อาจด าเนนงานโดยมขอบเขตเฉพาะและงานทะเบยนเฉพาะเรองตามขอบเขตของภารกจ หนวยงานสถตในประเทไทยทนาสนใจ ไดแก ศนยสถตการพาณชยของกระทรวงพาณชย ส านกงานสถตแหงชาต ศนยคอมพวเตอรกระทรวงการคลง ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต สถาบนประชากรศาสตรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

5. ศนยวเคราะหสารสนเทศ (Information anslysis centers) คอหนวยงานทท าหนาทคนคนเลอกสรร ประเมนคา และสงเคราะหสารสนเทศเฉพาะวชา เพอใหค าตอบซงเปนแนวทางเลอกเพอแกไขปญหาของผใชสารสนเทศทน าเสนอเปนสารสนเทศเฉพาะวชา ซงสวนใหญไมไดตพมพเผยแพรแตด าเนนการในรปแบบทสะดวก ประหยดเวลาผใช ศนยวเคราะห สารสนเทศมประโยชนตอนกวชาการ นกวจย คอ ชวยใหสามารถตดตามกจกรรม ความรและสารสนเทศใหม ๆ ในสาขาวชาทตนเชยวชาญหรอตองการศนยวเคราะหสารสนเทศสวนใหญจะตงอยหรอเปนสวนหนงของศนยวจย

Page 32: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

18

6. ศนยแจกจายสารสนเทศ (Clearing houses) เปนสถาบนรวบรวม สารสนเทศทมแหลงผลตกระจดกระจาย เพอแจกจายแกผใชชวยอ านวยความสะดวกในการเขาถงสารสนเทศ โดยเฉพาะสารสนเทศทไมไดตพมพเผยแพรจากแหลงเดยวกน ศนยแจกจายสารสนเทศอาจด าเนนงานเปนอสระ หรอเปนหนวยงานเฉพาะของหนวยงาน สารสนเทศ ผผลตเอกสารจะสงขาวสารใหศนยแจกจายสารสนเทศไดทราบวามการผลตเอกสารอะไรบาง เมอศนยแจกจาย สารสนเทศไดรบขาวสารแลวแจงสารสนเทศตอไปในรปของการจดท าบรรณานกรม ดรรชน ตลอดจนวธการอน ๆ หนวยงานทท าหนาทเปนศนยแจกจายสารสนเทศทส าคญในประเทศไทยคอ หอสมดแหงชาตและหองสมดยเนสโก

7. ศนยแนะแหลงสารสนเทศ (Referal centers) เปนสถาบนทท าหนาทในการใหบรการตอบค าถามของผใช โดยการชแนะผใชไปยงแหลงสารสนเทศตาง ๆ เชน สงพมพสถาบนบรการสารสนเทศตาง ๆ สมาคมวชาชพ สถาบนวจย ผเชยวชาญในสาขาวชาตาง ๆ ซงจดท าขนและปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ จะไมจดหา จดเกบ และใหบรการสารสนเทศทเปนค าตอบแกผใชโดยตรงดงเชนหองสมดหรอสถาบนบรการสารสนเทศ อน ๆ ศนยแนะแหลงสารสนเทศทส าคญในประเทศไทย ไดแก สถาบนไทยคดศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

8. หอจดหมายเหต (Archives) เปนแหลงทจดเกบและใหบรการจดหมายเหตทส าคญ ซงไดแก เอกสารราชการ และเอกสารทางประวตศาสตรซงเกดจากการบนทก รายงาน แบบพมพ แผนท แผนผง ภาพถาย เปนเอกสารปฐมภมใชอางองในการปฏบตหนาทเปนหลกฐานส าหรบการคนควาในเชงประวตและเปนมรดกทางวฒนธรรม ตวอยางของหอจดหมายทส าคญในประเทศไทย ไดแก หอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปกร หอบรรณสารของหองสมดและศนยสารสนเทศ ธนาคารแหงประเทศไทย กองบรรณสารและหองสมด กระทรวงตางประเทศ

9. สถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย (Commercial information service centers) เปนสถาบนทจดใหบรการสารสนเทศโดยคดคาบรการ เนองจากผใชบรการตองการความถกตอง สะดวกรวดเรวและทนสมยจงตองเสยคาใชจาย สถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชยมการด าเนนงานในลกษณะทเปนธรกจและจดใหบรการสารสนเทศตามความตองการของผใช

Page 33: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

19

10. พพธภณฑ เปนแหลงสารสนเทศทรวบรวมรวมศลปวตถโบราณวตถทมคณคาตอการศกษา คนควาของบคคลทวไป เชน พพธภณฑสถานแหงชาตในสวนภมภาค จงหวดตาง ๆ พพธภณฑทางดานประวตศาสตรทองฟาจ าลองกรงเทพฯ พพธภณฑจมภฏพนธทพยในวงสวนผกกาด

11. แหลงทรพยากรสารสนเทศทเปนบคคล ผเชยวชาญ นกวชาการ ในแตละสาขาวชาเปนแหลงทรพยากรสารสนเทศทส าคญ การทจะทราบวาบคคลใดมความเชยวชาญสาขาวชาใด สามารถพจารณาหาขอสนเทศพนฐานเกยวกบบคคลนน ๆ ไดจากหนงสออางองประเภทชวประวต นามานกรม ซงจะบอกรายละเอยดเกยวกบประวตสวนตว ประสบการณ การศกษา ความสามารถพเศษของบคคลตาง ๆ ไว เชน ท าเนยบทรพยากรบคคล ใครเปนใครในประเทศ วารสารวชาการในแตละสาขาวชาชพ

Page 34: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

20

หนวยการเรยนรท 1หนวยการเรยนรท 1

หองสมดและแหลงสารสนเทศอน ๆหองสมดและแหลงสารสนเทศอน ๆ

แบบประเมนผลการเแบบประเมนผลการเรยนรรยนร จงตอบค าถามตอไปนใหไดใจความถกตองสมบรณ

1. หองสมด หมายถง ............................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

2. วตถประสงคของหองสมดมดงน .............................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 3. องคประกอบทส าคญของหองสมด ...................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 4. หองสมดแบงออกไดเปนกประเภทอะไรบาง ...................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 5. บรการทส าคญของหองสมดคอ

................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

Page 35: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

21

6. สารสนเทศ หมายถง ............................................................................................ ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................

7. จงบอกความส าคญของสารสนเทศในดานตาง ๆ มา 5 ขอ ...................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................ 8. สารสนเทศจะมคณคาหรอไมขนอยกบปจจยอะไรบาง ...................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

9. นอกจากหองสมดแลว จงยกตวอยาง แหลงสารสนเทศอน มาประมาณ 5 แหลง ...................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

10. บรการใดของหองสมดททานสนใจมากทสดและอธบายถงบรการททานไดรบ

................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................

Page 36: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

22

ใบงานท 1.1ใบงานท 1.1

ส ารวจหองสมดวทยาลยส ารวจหองสมดวทยาลย

จดประสงค 1. เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบหองสมดของสถานศกษา 2. เพอนกศกษาสามารถคนหาและใชบรการสารสนเทศตาง ๆ ของหองสมด

ค าสง ใหนกศกษา ส ารวจหองสมดตามหวขอทก าหนดพรอมบนทกสรปการส ารวจ

หองสมดชอ.............................................................................................................................. สถานทตง................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ประเภทหองสมด..................................................................................................................... วน – เวลา เปด – ปดท าการ...................................................................................................... วตถประสงค............................................................................................................................ ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ผมสทธใชบรการ..................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ระเบยบการยม – คน ............................................................................................................... ................................................................................................................................................. บรการของหองสมด................................................................................................................ ................................................................................................................................................. กจกรรมของหองสมด.............................................................................................................. ................................................................................................................................................. เปนแหลงการเรยนรตลอดชวตในดาน.................................................................................... ................................................................................................................................................. ระบบการจดเกบทรพยากร......................................................................................................

หมายเหต ใหเขยนแผนผงประกอบดวย

Page 37: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

23

ใบงานท 1.2ใบงานท 1.2

แนะน าแหลงสารสนเทศอนๆ ในชมชนแนะน าแหลงสารสนเทศอนๆ ในชมชน

จดประสงค

เพอใหนกศกษาไดรจกแหลงสารสนเทศอนๆในชมชน นกศกษาแนะน าแหลงสารสนเทศอนๆในชนเรยน

ค าสง ใหนกศกษาแบงกลมๆ ละ 5 คน ส ารวจแหลงสารสนเทศอน ๆ ในชมชนและ

น าเสนอหนาชนเรยนตามหวขอทก าหนด

แหลงสารสนเทศชอ ................................................................................................................ ประเภทแหลงสารสนเทศ........................................................................................................ สถานทตง................................................................................................................................ ................................................................................................................................................. วน – เวลา เปด – ปดท าการ .................................................................................................... วตถประสงค............................................................................................................................ ................................................................................................................................................. ผมสทธใชบรการ..................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ระเบยบขอบงคบ..................................................................................................................... ................................................................................................................................................. บรการ...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. กจกรรม.................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ระบบการจดเกบทรพยากร...................................................................................................... .................................................................................................................................................

Page 38: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

24

Page 39: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

หนวยการเรยนรท 2

ทรพยากรสารสนเทศ สาระการเรยนร

1. ความหมายและความส าคญของทรพยากรสารสนเทศ 2. ความหมายของทรพยากรสารสนเทศแตละประเภท 3. จ าแนกประเภทของทรพยากรสารสนเทศ

ผลการเรยนร 1. มความรความเขาใจเกยวกบทรพยากรสารสนเทศ 2. สามารถคนหาสารสนเทศจากทรพยากรประเภทตาง ๆ ไดอยางสะดวกรวดเรว

จดประสงคการเรยนร 1. บอกความหมายและความส าคญของทรพยากรสารสนเทศได 2. อธบายความหมายของวสดตพมพได 3. จ าแนกประเภทของวสดตพมพได 4. อธบายความหมายของวสดไมตพมพได 5. จ าแนกประเภทของวสดไมตพมพได 6. อธบายความหมายของสออเลกทรอนกสได 7. จ าแนกประเภทของสออเลกทรอนกสได

Page 40: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

26

ความหมายของทรพยากรสารสนเทศ (Information resources) องคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ก าหนดให ทรพยากรทส าคญของโลกม 3 ประเภท คอ ทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรมนษย และทรพยากรสารสนเทศ ทรพยากรสารสนเทศเปนผลตผลของมนษยทสะสมตงแตเกดอารยธรรม มการบนทกความรลงบนวสดตาง ๆ เปนตนวา แผนปาไปรส ใบลาน โดยวธสอสารกนดวยภาพและตวอกษร ตอมาไดพฒนาวธการเปนเทคโนโลยเครองจกรกล ไฟฟา เชน โทรศพทและกลองถายรป จนมาถงหลงสงครามโลกครงท 2 จงไดมการพฒนาเทคโนโลยอเลกทรอนกส และประสบผลส าเรจเปนอยางมาก เชน คอมพวเตอร ซงนบวาเปนววฒนาการของเทคโนโลยสารสนเทศ (IT – Information Technology) ทสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงวถการด าเนนชวตแบบเรยบงายไปสชวตทมความหลากหลาย ซบซอน

และมความเปนอตโนมตมากขน ทรพยากรสารสนเทศ อาจหมายถง วสดรปแบบตางๆ ทมการบนทกสารสนเทศไว โดยใชภาษา สญลกษณ ภาพและเสยง ซงอาจอยในรปกระดาษ ฟลม เทปแมเหลก การพฒนาดงกลาวท าใหวสดสารสนเทศมจ านวนมากวสดแตละประเภทมทงขอดขอเสยแมวาระบบดจตอลจะสามารถน าสารสนเทศในวสดอน ๆ มาเชอมตอกนได ท าใหวสดโสตทศนส าหรบการศกษาดวยตนเอง และกลมยอยไมสะดวกในการใชเหมอนระบบ ดจตอล แตวสดตพมพยงมขอดส าหรบผใชอยอกมาก

ทรพยากรสารสนเทศแบงอยางกวาง ๆ ตามวสดทใชบนทกเปน 3 ประเภท คอ

1. ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ (Printed materials) 2. ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดไมตพมพ (Non – printed materials) 3. สออเลกทรอนกส (Electronic materials)

Page 41: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

27

ความส าคญของทรพยากรสารสนเทศ ทรพยากรสารสนเทศเ ปน สอความ ร ทจ า เ ปนและส าคญดง น (ภาควชาบรรณารกษศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2538 : 10) 1. เปนมรดกทางปญญาของมวลมนษยชาตทไดสบทอดกนมาเปนระยะเวลาชานานเปนรากฐานส าคญทบงบอกถงกระบวนการสรางสรรควฒนธรรม อารยธรรม และสงคมของโลก ชนรนหลงไดใชประโยชนจากสารสนเทศเหลานในการพฒนาคณภาพชวตและสงคม 2. ชวยแกปญหาและตดสนใจไดถกตอง เนองจากไดประมวลขอมลและขาวสารมาประกอบการตดสนใจและแกปญหา 3. ใชสารสนเทศขจดความไมร และน ามาซงความเจรญทางสตปญญาและจตใจ

4. กอใหเกดความจรรโลงใจ สรางความเพลดเพลนในงานทางศลปะ การรจกควบคมอารมณ การมสต

5. กอใหเกดประสบการณทงปวงจากสารสนเทศเกาแกตาง ๆ 6. ชวยเหลอในดานการเรยนการสอน เปนประโยชนตอผสอนในการเตรยมการ

เรยนการสอนเปนประโยชนตอผ เ รยนในการศกษาหาความรเพมเตมดวยตนเองใหกวางขวางและลกซงยงขน

7. ในดานการวจย ชวยผวจยในการแสวงหาความรพนฐานในเรองทตองการวจย การคนควางานวจยทเกยวของการศกษา วธด าเนนการวจยตลอดจนสถตทใชในการวจย ผลการวจยสามารถชวยปรบปรงงานตางๆ เปนพนฐานในทางวจยเรองตอๆ ไปของนกวชาการอน ๆ และน าไปแกไขปญหาดานตาง ๆ ของประเทศไดอกดวย

8. ชวยอนรกษและสงเสรมศลปวฒนธรรม สารสนเทศในหองสมดจะชวยการอนรกษและสงเสรมศลปวฒนธรรมเปนไปอยางถกตองและสมบรณ ทรพยากรสารสนเทศทเปนผลผลตในการนจะไดเปนสารสนเทศส าหรบสาขาศลปวฒนธรรมตอไปอกดวย

9. ในดานบรการทางวชาการแกชมชน สารสนเทศทใชซงไดจากทรพยากรสารสนเทศหองสมด จะเปนประโยชนในการใหความรดานวชาการตาง ๆ ความรทเปนขอมลเบองตนเกยวกบชมชนนนๆ ไดแก พนฐานการศกษา ภาษาถน ความเปนอยและประเพณ ผทเกยวของจะใชสารสนเทศนไปใชประโยชนท าใหการบรการชมชนไดผลด และมประสทธภาพ

Page 42: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

28

สวนประกอบของหนงสอ หนงสอถอเปนวสดหลกในการคนหาทรพยากรสารสนเทศ เพอใหไดใชประโยชนจากหนงสออยางเตมท ผใชควรจะไดทราบสวนประกอบของหนงสอ เพอประกอบในการประเมนคณคาของหนงสอ และชวยใหอานหนงสอไดอยางมประสทธภาพและประหยดเวลา

สวนประกอบของหนงสอแบงเปน 4 สวน คอ 1. สวนปก 2. สวนตนเลม 3. สวนเนอเรอง หรอเนอหา 4. สวนอางองและเพมเตม

1. สวนปกประกอบดวย 1. ใบหมปก (Book jacket) คอ กระดาษหมปกหนงสอมสสวยงามหรอมภาพประกอบ อาจมประวตของผแตง หรอค าวจารณเกยวกบหนงสอ มประโยชน รกษาปกนอกใหใหมอยเสมอและดงดดสายตาผอานใหสนใจหนงสอ 2. ปกหนงสอ (Cover) อาจเปนปกออนหรอปกแขงกไดมประโยชนในการชวยยดตวเลมหนงสอไวใหหยบจบไดโดยสะดวกและรกษารปเลมหนงสอใหคงทนถาวร 3. สนหนงสอ (Spine) คอ สวนกลางระหวางปกหนาและปกหลง ส าหรบชวยยดปกไว สวนมากจะมขอความบอกถงชอหนงสอ ชอผแตง และชอส านกพมพ หองสมดมกเขยนเลขเรยกไวทสนหนงสอเพอใหแลเหนไดงาย 4. ใบยดปก(End Papers) เปนกระดาษทปะตดกบปกนอกดานในท าใหหนงสอแขงแรงขนบางเลมอาจมขอความทมประโยชน เชน แผนท แผนภม แตสวนมากไมมขอความใด ๆ

2. สวนตนเลม ประกอบดวย 1. ใบรองปก (fly leaves) เปนกระดาษเปลา ท าหนาทยดปกกบเลมหนงสอเขาไวดวยกน 2. หนาชอเรอง (Half title page) อยถดจากใบรองปกจะบอกเกยวกบชอเรองหรอชอชดของหนงสอ

Page 43: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

29

3. หนาปกใน (Title page) เปนหนาทส าคญทสดของหนงสอเพราะจะใหรายละเอยดทสมบรณทสดของหนงสอ ประกอบดวย - ชอเรองของหนงสอ - เมองทพมพ - ชอผแตง - ส านกพมพ พมพลกษณ (imprint) - ครงทพมพ - ปทพมพ 4. หนาลขสทธ (Copyright page) อยหลงหนาปกในแสดงใหทราบถงจ านวนครงทจดลขสทธ ปทจดลขสทธแตละครงและผทถอลขสทธ (ลขสทธ หมายถง การคมครองและรบรองสทธของผเขยน เพอปองกนมใหบคคลอนคดลอกหรอพมพโฆษณาเพอการคา) ในหนาลขสทธของหนงสอบางเลมจะพบเลข ISBN (International Standard Book Number) คอ เลขมาตรฐานสากลประจ าหนงสอ หนวยงานทรบผดชอบในการจดลขสทธของประเทศไทย คอ หอสมดแหงชาต 5. หนาค าอทศ (Dedication page) เปนหนาทอยถดหนาปกใน เปนค ากลาวของผแตงอทศหนงสอนนใหแกบคคลใดบคคลหนงหรอกลมบคคลกได 6. หนาประกาศคณปการ (Acknowledgement) เปนหนาทผเขยนหรอผแตงหนงสอกลาวขอบคณ ผทใหความชวยเหลอในการแตงหนงสอเลมนน ๆ จะมประโยชนส าหรบผอาน คอ ท าใหทราบชอบคคลททรงคณวฒในดานตาง ๆ ทเกยวของกบหนงสอเลมนน ๆ 7. หนาค าน า (Preface) เปนหนาทผเขยนตองการชแจงกบผอาน สวนใหญมกจะกลาวถงวตถประสงคในการเขยน เนอหาคราว ๆ ของหนงสอ วธใชและประโยชนทไดรบจากหนงสอเลมนน ๆ นอกจากนนอาจมขอความแสดงความขอบคณผใหความชวยเหลอหรอผทเคารพนบถอเปนผเขยนค าน าให เพอเปนเกยรตแกเจาของหนงสอกได 8. หนาสารบญ (Table of content) เปนหนาทบอกบญชเรองตามหวขอใหญๆ ทส าคญปรากฏในหนงสอ โดยล าดบตงแตบทแรกไปถงบทสดทาย พรอมกบมเลขหนาก ากบเรองนน ๆ หนาสารบญจะชวยผตรวจหาหวขอใหญ ๆ ทตองการอานไดอยางรวดเรว 9. หนาสารบญภาพ (Lists of illustration) หนงสอทมภาพประกอบแผนท แผนภม ตาราง อยในเลมเปนจ านวนมาก มกจะแยกรายชอของภาพ แผนท แผนภมและตารางออกจากสารบญเนอเรอง โดยใชค าวา สารบญภาพ สารบญตาราง เปนตน โดยมเลขหนาก ากบทภาพ แผนท แผนภมและตาราง เพอชวยคนหาไดอยางสะดวกและรวดเรว

Page 44: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

30

10. หนาบทน า (Introduction) ตางกบค าน า บทน าจะอธบายเนอหาอยางกวาง ๆ หรอโครงสรางของหนงสอ เปนการน าเรองใหผอานเขาใจขนตน ผแตงอาจเขยนเองหรอจ าใหผอนเขยนใหกได

3. สวนเนอเรอง หรอเนอหา คอ รายละเอยดของหนงสอเลมนนเรมจากบทท 1 จนถงบทสดทายเสนอและเรยบเรยงตามล าดบทแจงไวในสารบญ หนงสอบางเลมอาจมบทน า (Introduction) เปนบทแรกของหนงสอ ซงเปนบททเกรนเรองกอนน าผอานเขาสเนอเรองมบทสรปและขอเสนอแนะเปนบทสดทายเพอเสรมเนอหาใหสมบรณยงขน

4. สวนอางองและเพมเตม (Auxiliary pages) ประกอบดวย 1. เชงอรรถ (Footnotes) คอ สวนทอธบายขอความบางตอนทปรากฏในเนอเรอง บอกใหทราบถงแหลงทมาของขอความวามาจากแหลงใด หรอสวนเพมของขอความตอนนน เปนการอางองทอยสวนลางสดของหนากระดาษ 2. ภาคผนวก (Appendix) สวนของเนอหาทน ามาเพมเตมทไมใชเนอหาทแทจรงของหนงสอแตน ามาเพอประกอบเนอเรองทผเขยนเรยบเรยงใหสมบรณยงขน 3. อภธานศพท (Glossary) สวนนเปนการน าเอาค าศพทเฉพาะ ศพทเทคนค ซงอยในเนอหาเลมนน ๆ มาอธบายวามความหมายวาอะไร สวนใหญจะปรากฏในหนงสอวชาการเฉพาะสาขาโดยเรยงล าดบตามตวอกษร 4. บรรณานกรม (Bibliography) เปนสวนทอางถงหนงสอหรอวสดอนทน ามาประกอบการเขยนหนงสอเลมน น ๆ ในบางครงอาจใชค าวา หนงสออางอง หรอ เอกสารอางอง 5. ดรรชน (lndex) การน าเอาหวขอหรอค าทส าคญทปรากฏในหนงสอมาเรยงล าดบตามตวอกษร แลวบอกวาหวขอหรอขอความนน ๆ อยทหนาใดของหนงสอ สวนใหญจะอยทายเลมหรอถาเปนหนงสอชดมกจะอยในเลมสดทายแยกตางหาก ดรรชนมประโยชน คอ ชวยให ผอานคนหาเรองทตองการวาอยหนาใดของหนงสอไดอยางรวดเรว

Page 45: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

31

วสดตพมพ วสดตพมพ (Printed materials) หมายถง ทรพยากรสารสนเทศซงบนทก

ความรทมเนอหาสาระทเปนลายลกษณอกษร เพอประโยชนในการศกษา คนควา อางอง หรอเพอความบนเทง โดยผลตเปนหนงสอ สงพมพ หรอเอกสารรปแบบตาง ๆ วสดตพมพใชไดงายสะดวก และไมตองมอปกรณชวยในการอาน แมวาในปจจบนเทคโนโลยสมยใหมชวยใหมการบนทกความรหลากหลายชนดขนกตาม แตวสดตพมพกยงมความส าคญและเปนทนยมใชกนโดยทวไป

วสดตพมพ จ าแนกเปนประเภทตาง ๆ ดงน 1. หนงสออางอง (Reference books) คอ หนงสอทรวบรวมขอเทจจรงจากแหลง

ตางๆ น ามาเรยบเรยงเขาดวยกนอยางเปนระเบยบ เพอคนหาขอมลไดอยางสะดวกรวดเรว ผใชจะอานเฉพาะตอนทตองการไมจ าเปนตองอานทงเลม มความประณตในการจดท าและมความถกตองเชอถอได หองสมดใชอกษรยอ “อ” แทนหนงสออางองภาษาไทยและอกษร “R” หรอ “Ref.” แทนหนงสออางองภาษาตางประเทศ 2. หนงสอต าราวชาการ (Textbook) คอ หนงสอต ารา แบบเรยน ของวชาทมการเรยนการสอนตามหลกสตรในระดบตางๆ รวมทงหลกสตร คมอคร ประมวลการสอน 3. หนงสอสารคด (Non-Fiction) คอ หนงสอทเขยนขนจากความเปนจรง ไมใชเกดจากจนตนาการ มลกษณะเนอหาสาระทใหความรเปนหลก และใหความบนเทงเปนสวนประกอบ 4. หนงสอบนเทงคด (Fiction) คอ หนงสอทเขยนขนจากประสบการณหรอจนตนาการของผเขยน โดยอาศยเคาความจรงของชวตและสงคม มงหมายใหความเพลดเพลนเปนส าคญ ในขณะเดยวกนผอานจะไดรบขอคดและคตชวตทนาสนใจซงผเขยนแทรกไวในเรองดวย

5. วารสาร(Periodicals) เปนสงพมพทใหขอมลเนอหาททนสมย ทนเหตการณ จดพมพอยางตอเนองมก าหนดออกแนนอนเปนวาระตางๆ เชน รายสปดาห รายปกษ รายเดอน ราย 2 เดอน ราย 3 เดอน เปนตน วารสารแตละฉบบประกอบดวย บทความ ขอเขยนทางวชาการ จดหมายขาว เกรดความร มเนอหาหลากหลายและผเขยนหลายคน

Page 46: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

32

วารสารม 3 ประเภท คอ วารสารเพอการบนเทง, วารสารทวไป, นตยสาร (Magazines) วารสารวชาการ (Journa) และวารสารกงวชาการหรอวารสารเสนอขาวเชงวจารณ (Review Journals)

6. หนงสอพมพ (Newspapers) จดเปนวารสารประเภทหนงเนองจากมก าหนดออกเปนวาระแนนอน เชน ออกเปนรายวน หรอราย 3 วน หนงสอพมพมงเนนการเสนอขาวททนตอเหตการณ และเสนอเรองราวทก าลงเปนทสนใจท งในดานการเมอง เศรษฐกจสงคม ธรกจ การศกษา อาชพ กฬา และบนเทง หนงสอพมพทใหบรการในหองสมดมทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ หองสมดจดเกบหนงสอพมพในหองอานวารสาร 7. สงพมพรฐบาล (Government publications) เปนสงพมพทจดพมพโดยหนวยงานของทางราชการหรอหนวยงานราชการเปนผรบผดชอบออกคาใชจายในการจดพมพ มวตถประสงคเพอเผยแพร ผลการปฏบตงาน วชาการความร นโยบายการด าเนนงาน กฎหมาย ระเบยบขอบงคบตางๆ ของราชการรวมท งเพอเปนสอกลางประสานความเขาใจระหวางประชาชนกบรฐบาลอาจจะแจกจายหรอจ าหนาย ชนดของสงพมพคอเอกสาร บนทก รายงานการปฏบตงาน ระเบยบขอบงคบของทางราชการ กฎหมาย เอกสารการวจย บทความทางวชาการ จดท าในรปแบบตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร จลสาร หนงสอพมพ ภาพ วสดไมตพมพตาง ๆ เปนตน การจดสงพมพรฐบาลในหองสมดแตละแหงอาจแตกตางกน บางหองสมดแยกสงพมพรฐบาลไปจดเกบโดยเฉพาะและแยกเกบตามหนวยงานทจดพมพ ในขณะทบางหองสมดจดเกบสงพมพรฐบาลแยกตามประเภทของวสดตพมพ 8. วทยานพนธ (Theses หรอ Dissertations) เปนสงทเปนผลงานการคนควาวจยของนสตนกศกษาของมหาวทยาลย อนเปนขอก าหนดตามหลกสตรการศกษาระดบปรญญามหาบณฑตและปรญญาดษฎบณฑต วทยานพนธ จงมเนอหาหลายสาขาวชาหองสมดจดเกบวทยานพนธแยกตางหาก และสวนใหญไมอนญาตใหยมออกนอกหองสมด 9. จลสาร (Pamphlets) เปนสงพมพทกลาวถงเรองใดเรองหนงจบสมบรณในเลมมความยาวประมาณ 5-48 หนา โดยทวไปแจกเปนอภนนทนาการ เนอหาของจลสารแตกตางกนไป เชน อาจเปนบทความทางวชาการสนทรพจนของบคคลส าคญ ระเบยบ ขอบงคบของสมาคม ค าแนะน าและประกาศของหนวยราชการ หรออาจเปนเรองทพมพเนองในพธการหรอ โอกาสส าคญ เนอเรองสวนใหญในจลสารจะเปนทสนใจในชวง

Page 47: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

33

ระยะเวลาหนงเทานนแตมประโยชนมากเพราะเปนเรองใหม ๆ ทยงไมมการจดพมพเปนหนงสอเลม รายละเอยดในจลสารบางเลมไมอาจหาไดจากสงพมพลกษณะอน การจดเกบจลสารท าไดหลายวธ เชน เกบใสแฟมเรยงตามล าดบอกษรของหวเรองในตจลสารเกบใสกลอง โดยมหวเรองก ากบไว 10. กฤตภาค (Clippings) เปนสงพมพทไดจากการตดขาว บทความจากหนงสอพมพ หรอวารสาร และน ามาปะบนกระดาษ ใหหวเรองและระบแหลงทมา เนอหาของ กฤตภาคครอบคลม เหตการณปจจบนทเกยวของกบการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม บคคล วทยาศาสตรและเทคโนโลย ดนตร การศกษา หองสมดจดเกบกฤตภาคโดยใสแฟมเรยงไวในตจลสารตามล าดบอกษรของหวเรอง 11. รายงาน (Reports) เปนสงพมพทจดพมพอยางตอเนอง มเนอหาครอบคลมทกสาขาวชา มงเนนการรายงานความกาวหนาของสาขาวชา ผลการปฏบตงาน ผลการคนควาทดลองตวอยางของสงพมพประเภทนไดแก รายงานการประชม รายงานการสมมนาทางวชาการ รายงานผลการวจย รายงานผลการทดลอง และรายงานประจ าป การจดเกบรายงานของหองสมดอาจแตกตางกนไป หองสมดบางแหงจดรายงานรวมไวกบวสดตพมพประเภทอน ๆ เชน รวมกบหนงสอ รายงานบางประเภทรวมอยกบวารสาร บางประเภทแยกออกมาจดเกบโดยเฉพาะ 12. วสดตพมพอนๆ ครอบคลมวสดนอกเหนอจากทกลาวมาขางตน โดยทวไปมลกษณะไดแก

หนงสอตวเขยน (Manuscripts) จดเปนวสดทมลกษณะพเศษ เพราะไมมการตพมพเผยแพรเปนตนฉบบของผเขยนทอาจเปนลายมอเขยนหรอเปนฉบบพมพทงพมพดวยพมพดด หรอเครองคอมพวเตอร ลกษณะของหนงสอตวเขยน มทงเปนจดหมายสวนตว บนทกประจ าวน บนทกเกยวกบธรกจ หรอตนฉบบ นวนยาย

จดหมายเหต (Archives) มลกษณะเปนบนทกหรอเอกสารตนฉบบเชนเดยวกบหนงสอ ตวเขยนแตจดหมายเหตเกยวของกบรายงานและการบนทกซงอาจจะมการตพมพเผยแพรหรอไมมการตพมพกได จดหมายเหตมกเปนเอกสารบนทกการปฏบตงานของหนวยงาน สถาบนหรอองคกรในขณะทหนงสอตวเขยนจะหมายถงผลงานหรอตวเขยนของแตละบคคล

Page 48: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

34

ทงตนฉบบตวเขยนและจดหมายเหตนบเปนวสดทมคณคา และมประโยชนในการศกษาเชงประวตหองสมดมกแยกออกมาจดเกบโดยเฉพาะ บางหองสมดเกบตนฉบบตวเขยนและจดหมายเหตในรปวสดยอสวน

สทธบตร (Patents) คอเอกสารทจดทะเบยนสงประดษฐใหมเพอแสดงกรรมสทธหรอเพอคมครองการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑ สทธบตรเปนเอกสารทใหความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทส าคญท าใหทราบถงวธการผลตผลตภณฑตาง ๆ และยงชวยสรางแรงบนดาลใจในการประดษฐคดคน ผลตภณฑใหม ๆ หองสมดจดเกบสทธบตรโดยใสแฟมในตจลสารหรอใสกลอง

มาตรฐาน (Standards) คอ เอกสารทระบเกณฑหรอขอก าหนดซงใชเปนเครองมอบงชถงคณภาพความเหมาะสมความปลอดภย สมฤทธผลหรอคณคาของสงของเครองมอ และวธการปฏบต ปกตแลวหนวยงานทมอ านาจหนาทโดยตรงในเรองนน ๆ จะเปนผก าหนดมาตรฐาน หรอใหการรบรองมาตรฐานทเกยวของ ไดแก ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม มหนาทรบผดชอบด าเนนงานดานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมโดยเฉพาะ การจดเกบมาตรฐานท าได หลายวธ เชน เกบใสแฟมในต จลสารเรยงตามล าดบอกษรของหวเรอง จดเรยงบนชนหรอใสกลอง แลวเรยงตามหมายเลขของมาตรฐาน

แผนท (Maps) เปนวสดทใชแสดงลกษณะของพนผวโลกและสงทปรากฎบนผวโลก โดยใชภาพ เสน ส และสญลกษณแสดง ใชประโยชนในการศกษาไดหลายสาขาวชา เชน ภมศาสตร ประวตศาสตร สถาปตยกรรมศาสตร โบราณคด แผนทมทงชนดทเปนแผน ชนดพบได ชนดส าหรบแขวน และชนดเยบเลม (Atlases) หองสมดจดเกบแผนทในตแผนททท าเปนลนชกโดยเฉพาะหรอพบใสซอง และตดปายระบทซอง

Page 49: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

35

ตวอยางทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ

Page 50: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

36

วสดไมตพมพ วสดไมตพมพ ( Non- printed materials ) หมายถง วสดใดกตามทตองใช

กบอปกรณพเศษ เพอสามารถฟงและ/หรอมองเหนภาพได วสดไมตพมพเปนทรพยากรสารสนเทศส าคญเชนเดยวกบวสดตพมพและสามารถน าไปใชประโยชนไดหลายทาง เชน ใชคนควาหรอตอบค าถามเฉพาะเรอง เปนแหลงการเรยนรในเนอหาวชาตาง ๆ เปนแหลงใหความบนเทงและการพกผอนหยอนใจ วสดไมตพมพแบงออกเปนประเภทตาง ๆ ดงน คอ สไลด ฟลมสตรป แผนโปรงใส วสดยอสวน ภาพยนตร เทปบนทกภาพ เทปบนทกเสยง และแผนซด

1. สไลด (Slides) เปนภาพนงท าจากฟลมสไลดและน ามาเขากรอบ ใชไดทงเปนแผนเดยว ๆ หรอใชเปนชดในหวขอใดหวขอหนง ทงมเสยงประกอบและไมมเสยงประกอบ สามารถน าไปใชประโยชนในการศกษาทกสาขาวชารวมทงการศกษาภาพและเหตการณในอดตและปจจบน โดยเฉพาะภาพเหตการณทมความส าคญทางประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ การใชสไลดตองใชกบเครองฉายสไลดซงมทงชนดใชกบจอฉายหรอชนดมจอในตวเครอง

2. ฟลมสตรป (Filmstrips) เปนภาพนงจ านวนหนงถายเรยงล าดบตอเนองบนฟลม ขนาด 35 มม. ประกอบดวยภาพประมาณ 30 – 60 ภาพ มวนเกบในตลบพลาสตกเลกๆ ฟลมสตรปมทงชนดมเสยงประกอบและไมมเสยงประกอบและใชประโยชนในการศกษาเรองราวไดเชนเดยวกนกบ สไลดรวมท งการฝกทกษะในเรองตาง ๆ ซงมขนตอนทตอเนอง เชน ขนตอนการผนกภาพ การใชฟลมสตรปตองใชกบเครองฉายฟลมสตรปโดยเฉพาะ

3. แผนโปรงใส (Transparencies) เปนแผนอาซเตตขนาดใหญเขากรอบ กระดาษแขง บรรจสารสนเทศทเปนประโยชนตอการศกษาคนควา เชน ขอความอธบาย แผนภม แผนท แผนสถต แผนภาพ การตน การใชแผนโปรงใสตองใชกบเครองฉายภาพขามศรษะ (Overhead projector)

4. วสดยอสวน (Microforms) คอวสดทถายยอสวนหนาหนงสอ วารสาร หรอเอกสารอน ๆ และภาพใหมขนาดเลกมากลงบนฟลมถายภาพ วสดยอสวนทนยมใชโดยทวไป คอ ไมโครฟลมและไมโครฟช

Page 51: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

37

4.1 ไมโครฟลม (Microfilms) เปนฟลมมวนยาวประมาณ 100 ฟต ขนาดทใหบรการในหองสมด คอ 16 มม. และ 35 มม. สารสนเทศทบรรจในไมโครฟลมมกเปนสารสนเทศทมความตอเนอง เชน วารสารฉบบยอนหลง หนงสอพมพ

4.2 ไมโครฟช (Microfiches) เปนแผนฟลมขนาด 4 x 6 นว บรรจ ภาพประมาณ 98 กรอบภาพ มกใชบนทกสารสนเทศทมขนาดส นไมตอเนอง เชน หนงสอ วทยานพนธ

5. ภาพยนตร (Motion pictures) คอ วสดทใหภาพเคลอนไหวเปน ธรรมชาต ขนาดของฟลมภาพยนตรทใหบรการในหองสมด คอ 8 มม. และ 16 มม. มทงบนทกเสยงบรรยายและไมบนทกเสยงบรรยายใหความรในเรองตาง ๆ ทกดาน รวมทงการสาธตหรอการสอนทกษะเพอใหผดศกษาและฝกท าตามการใชฟลมภาพยนตรตองใชกบเครองฉายภาพยนตรตามขนาดของฟลม

6. เทปบนทกภาพ (Video tapes) คอวสดทบนทกภาพและเสยงลงเทปแมเหลก และบรรจในตลบ เทปบนทกภาพนอกจากบนทกความรในเ รองตาง ๆ เชนเดยวกบวสดประเภทอน ๆ แลวยงใหขอมลใหมๆ เปนปจจบน เชน ภาพเหตการณ การสมภาษณบคคลส าคญ การบรรยาย การอภปราย และยงใชศกษาทกษะไดดเชนเดยวกบภาพยนตร เทปบนทกภาพ ตองใชกบเครองเลนเทปบนทกภาพซงมแตกตางกนหลายระบบ

7. เทปบนทกเสยง (Audio tapes) คอ วสดทบนทกเสยงลงบนเทปแมเหลก และบรรจในตลบ ใชประโยชนมากในการศกษาดวยตนเอง โดยเฉพาะการเรยนภาษา เทปบนทกเสยงยงบรรจสารสนเทศอน ๆ ทเปนประโยชนในการศกษาคนควา เชน การอานบทกวนพนธ บทละคร การสมภาษณ การอภปราย การบรรยาย ผใชสามารถบนทกรายการลงในเทปบนทกเสยงไดดวยตนเอง เทปบนทกเสยงตองใชกบเครองเลนเทปบนทกเสยง การบนทกเสยงทนยมใชในปจจบนคอแผนซดเสยง (Audio discs) ซงเปนแผนโพลคารบอนเนตและสวนใหญใชบนทกเสยงเพลง

Page 52: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

38

สออเลกทรอนกส สออเลกทรอนกส (Electronic materials) หมายถง สอทสามารถจดเกบ

ขอมลไดในปรมาณมหาศาล โดยขอมลทจดเกบอยในรปดจทล สออเลกทรอนกสทหองสมดจดใหบรการโดยทวไปไดแก ซดรอม และฐานขอมลออนไลน

1. ซดรอม (Compact Disc Read only Memory หรอ CD – ROM ) เปนวสดในลกษณะจานโพลคารบอนเนตเสนผาศนยกลาง 4.75 นว หรอ 12 ซม. ซดรอม 1 แผน สามารถบรรจขอมลประมาณ 250,000 หนากระดาษหรอ 600 ลานตวอกษร ขอมลทบนทกในซดรอมมทงขอมลทเปนบรรณานกรมของบทความวารสาร หนงสอหรอสงพมพอน ๆ และอาจมหรอไมมสาระสงเขปประกอบ นอกจากนซดรอมยงใชบนทกขอมลทเปนเนอหาจากสงพมพตนฉบบ เชน พจนานกรม สารานกรม นามานกรม การคนขอมลจากซดรอมตองใชกบเครองไมโครคอมพวเตอรและเครองอานซดรอม

2. ฐานขอมลออนไลน (Online databases) เปนขอมลทผใชสามารถสบคนผานระบบเครอขายทจดใหบรการ ลกษณะของขอมลทจดเกบในฐานขอมลจ าแนกเปนขอมลบรรณานกรมของหนงสอ บทความวารสาร สงพมพอนๆ ขอมลสาระสงเขป ขอมลตวเลข สถต และเนอหาเตมของสงพมพ (full text) บางฐานขอมลใหสาระสงเขปและเนอหาเตมดวย

3. แผนวดทศนระบบดจตอล (DVD = Digital Versatile Disc) 4. หนงสออเลกทรอนกส (Electronic books = E – book) 5. วารสารอเลกทรอนกส (Electronic journals = E – Journal) 6. หนงสอพมพอเลกทรอนกส (Electronic newspapers = E – newspapers)

Page 53: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

39

หนวยการเรยนรท 2 ทรพยากรสารสนเทศ

แบบประเมนผลการเรยนร 1. วสดในขอใดสามารถเกบขอมลไดมากทสด ก. แผนซด ข. แผนโปรงใส ค. แผนเสยง ง. แผนดวด 2. ขอใดเปนวสดตพมพ ก. แผนโปรงใส ข. ไมโครฟช ค. กฤตภาค ง. ฟลมสตรป 3. ขอใดเปนวสดยอสวน ก. สไลด ข. ฟลมสตรป ค. ไมโครฟลม ง. แผนโปรงใส 4. เอกสารทเปนขอก าหนด เปนเครองบงชถงคณภาพและมหนวยงานรบรองมาตรฐาน คอขอใด ก. สทธบตร ข. สงพมพรฐบาล ค. วทยานพนธ ง. มาตรฐาน 5. ขอใดคอวสดตพมพ ก. แผนโปรงใส ข. แผนภม ค. ฟลมสตรป ง. วสดยอสวน 6. สงพมพทมก าหนดออกแนนอนตอเนองกนไป ภายใตชอเรองเดยวกนคอขอใด ก. จลสาร ข. วารสาร ค. กฤตภาค ง. หนงสอชด 7. กฤตภาคคออะไร ก. สงพมพเสนอขาวทนตอเหตการณ

ข. สงพมพทตดจากบทความทนาสนใจ ค. สงพมพทยอสวนใหเลกลง

ง. สงพมพทมจ านวนหนาไมมากนก

8. เอกสารใดทจดทะเบยนสงประดษฐใหมเพอแสดงกรรมสทธหรอเพอคมครอง

Page 54: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

40

การประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑ ก. มาตรฐาน ข. สทธบตร ค. หนงสอตวเขยน ง. สงพมพรฐบาล 9. ขอใดคอสออเลกทรอนกส ก. แถบแมเหลก จานแมเหลก จานแสง

ข. ไมโครฟลม ไมโครฟช ไมโครการด ค. ซดรอม, DVD, E-Journal

ง. รปภาพ แผนภม กราฟ 10. เราสามารถหารายละเอยดเกยวกบหนงสอทสมบรณทสดไดจากสวนใดของหนงสอ ก. ปกหนงสอ ข. ใบรองปก ค. หนาปกใน ง. หนาภาพพเศษ

***************************************

Page 55: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

41

ใบงานท 2.1 ทรพยากรสารสนเทศ

จดประสงค 1. เพอใหนกศกษาสามารถบอกประเภทของทรพยากรสารสนเทศได 2. เพอใหนกศกษายกตวอยางทรพยากรแตละประเภทได 3. อธบายเนอหาของทรพยากรแตละประเภทได

ค าสง ใหนกศกษาแบงกลมกลมๆละ 5 คนวเคราะหทรพยากรสารสนเทศทไดรบมอบหมายตามหวขอทครก าหนด ประเภทสารสนเทศ.................................................................................................................. ชอผแตง................................................................................................................................... ชอทรพยากรสารสนเทศ.......................................................................................................... ก าหนดออก / เลขเรยกหนงสอ................................................................................................. ใหขอมลเกยวกบ...................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ตวอยางบทความ / เรองยอ....................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. เครองมอชวยคน...................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ประโยชนทได......................................................................................................................... ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

Page 56: ค ำน ำ - ntc.ac.th · 1. ห้องสมุดและแหล่งสารสนเทศอื่นๆ 2 2. ทรัพยากรสารสนเทศ 3 3

42

ใบงานท 2.2 บนทกการอาน

จดประสงค 1. เพอใหนกศกษามนสยรกการอาน 2. เพอใหนกศกษาสรปสารสนเทศแตละประเภทได

ค าสง ใหนกศกษาบนทกสรปการอานตามแบบฟอรมทก าหนดอยางนอยคนละ 10 เลม

------------------------------------------------------------------------------------------------------------- บนทกการอาน

โครงการสงเสรมการรกการอาน ชอผแตง ................................................................................................................................. ชอหนงสอ .............................................................................................................................. เลขเรยกหนงสอ / ก าหนดออก ............................................................................................... ส านกพมพ ......................................................... ปทพมพ ............................................ จ านวนหนา ........................................ ราคา ............................... เรองยอ ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ขอคดทไดจากการอาน ........................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. การน าไปใชในชวตประจ าวน ................................................................................................ ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. อานวนท ................. เดอน .................................. พ.ศ. .............................