93 grimeli strandvoll iv askvoll 119 sagvatnet skred iv ...fylker.miljostatus.no/global/sogn og...

93119129130132616263646566.67120139243132333435524090

11-)7:9513125.2627282930 ,5136

4.681234849501'35J3

140,9198991031051071081131066789101112131517

18

C)

Grimeli Strandvoll 1117 IV AskvollSagvatnet Skred 1217 IV Askvoll 2Kvammen Randmorene 1117 I AskvollGjelsvik MG-terrasse 1117 I AskvollFureneset Randmorene 1117 IV AskvollTenndalen Randmorene 1317 III Balestrand 3Esebotn Skred 1317 III Balestrand 3Vetlefjorden Elveavsetningar 1317 IV Balestrand 2Mel Jettegryte 1317 IV Balestrand 1Dalsdalen Geomorfologi 1317 IV Balestrand 3Eikjadalen Geomorfologi 1317 IV Balestrand 3Nystølen Randmorene 1317 IV Balestrand 1Gjelseng Randmorene 1317 III Balestrand 2Nystølsvatnet Protalus 1317 IV Balestrand 3Blålidvatnet Randmorene 1118 I BremangerSvartevatnet Randmorene 1118 IV Bremanger 2Skipperdalen Randmorene 1118 IV Bremanger 3Vetvika Randmorene 1118 IV Bremanger 2Svarstad Randmorene 1118 IV Bremanger 3Oppedalen Marin abrasjon 1118 IV Bremanger 1Dauremålsvatn Randmorene 1218 IV Bremanger 3Blåvatn Randmorene 1217 IV Bygstad 3Nordfjordeid Sandur 1218 I Eid 2Indre Norddal Randmorene 1217 IV Fjaler 3Steinsetvatnet Randmorene 1217 IV Fjaler 215ingemoen MG-terrasse 1117 I FjalerHelle - Olset Marin leire 1117 I FjalerGrønenga Randmorene 1118 II F1ora 3Grytedalen Ablasjonsmorene 1118 II Flora 3Kinnaklova Geomorfologi 1118III FloraSagevatnet Ablasjonsmorene 1118III Flora 2Botnane Strandhakk 1118 III Flora 2Skudalsnipa Blokkhav 1118 III Flora 3Lykkjebøvatnet Randmorene 1218 III Flora 2Soleide, Førde MG-terrasse 1217 I Førde 1Nordre Heia Randmorene 1217 IV Førde 2Fauskestølen Randmorene 1217 IV Førde 3Frøyslandstølen Ablasjonsmorene 1317 IV FørdeGjerland Esker 1317 IV Førde 2FUrnes MG-terrasse 1217 IV Gaular 2Årøy Esker 1217 IV Gaular 2Årberg, Sande Bresjøsediment 1217 IV GaularKvanngrønipa Randmorene 1217 IV Gaular 1Kvanngrønipa Endemorene 1217 IV Gaular 3Mjell Randmorene 1317 IV Gaular 3Fyling Randmorene 1217 I Gaular 3Sande, Gloppen Randmorene 1218 I Gloppen 3Veslebotnen Randmorene 1318 I Gloppen 1Nuken sør Randmorene 1318 I GloppenStøyvafjellet Randmorene 1318 IV Gloppen 2Å, Hyen Israndavsetning 1218 II Gloppen 1Gjengedalen GeomorfolOgi 1218 II Gloppen 2Skarvane Vitring 1218 II Gloppen 2Fløtre Esker 1318 III GloppenStraume Randmorene 1218II Gloppen 1Austgulen MG-terrasse 1116 I Gulen 3Oppdalsøyra MG-terrasse 1116 I Gulen 2Sanddalen Randmorene 1116 I Gulen 3Dalsøyra MG-terrasse 1116 I Gulen 2Stallane Randmorene 1116 I Gulen 2Ånneland Randmorene 1116 IV Gulen 1Mjømna Randmorene 1116 IV Gulen 2Brekke Skuring 1117II Gulen 3Nordgulen MG-terrasse 1117 II Gulen 3Stølsvatnet Randmorene 1117 II Gulen 1

Breivikdalen Randmorene 1117 II Gulen 3

3

20 Haugevatn Ablasjonsmorene 1117 II Gulen21 Indre Hjartholm MG-terrasse 1117 II Gulen133 Indre Oppedal MG-terrasse 1217 III Gulen118 Transdalsvatnet Randmorene 1116 I Gulen 3117 Steine MG-terrasse 1116 I Gulen 314 øn MG-terrasse 1117 II Hyllestad 216 øvre Foss MG-terrasse 1117 II Hyllestad 219 Vassenden Vitring 1117 II Hyllestad 322 Bog Randmorene 1117 II Høyanger 337 Saueskolten Randmorene 1217 II Høyanger 1-38 Hovlandstølen Randmorene 1217 II Høyanger 239 øvstebotn Blokksig 1217 II Høyanger 297 Søreide Randmorene 1217 II Høyanger 194 Nykjebotnen Geomorfologi 1217 II Høyanger 296 østerbø MG-terrasse 1217 II Høyanger 2115 Nykjedalen Midtmorene 1217 II Høyanger 269 Dvergsdalsdalen Randmorene 1318 III Jølster109 Årdalsdalen Randmorene 1318 III Jølster 1110 Sygnesand Breelvsediment 1318 III Jølster 2111 Helgheimsdalen Randmorene 1318 III Jølster 2112 Våtedalen Skred 1318 111 Jølster 254 Haugabreen Randmorene 1318 11 Jølster 1

O FriksdalenSeberg

AblasjonsmoreneMG-terrasse

13171317 11

LeikangerLeikanger

33

92 Fåbergstølen Sandur 1418 11 Luster 170 Kinsedalen MG-terrasse 1417 Luster 3

Stordalen Spylrenner 1417 Luster 2•1Skjolden Israndavsetning 1417 Luster 2

74 Låen, Kroken MG-terrasse 1417 Luster 3787980

VigdalenHamarsdalenÅsetvatnet

RandmoreneRandmoreneRandmorene

1418 111418 111418 11

LusterLusterLuster

121

81 Fortun Jettegryte 1418 11 Luster 182 Krundalen Randmorene 1418 111 Luster 183 Austerdalen Randmorene 1418III Luster 188 Nørdstedalen Ablasjonsmorene 1518III Luster 189 Middalen Ablasjonsmorene 1518 III Luster 353125

LangedalenTussen

RandmoreneForkasting

1318 II1418 11

LusterLuster

12

126 Skor MG-terrasse 1417 Luster 2127 Grandfasta Randmorene 1518III Luster 2128 Styggedalen Randmorener 1517 IV Luster 1

Horgjedalen Randmorene 1517 III Lærdal 2#54 Lærdalen MG-terrasse 1417 II Lærdal 243 Einevollsheia Randmorene 1217 IV Naustdal 244 øvre Redal MG-terrasse 1217 IV Naustdal 345 Helle Vitring 1217 IV Naustdal 3104 Trodalen Randmorene 1218 II Naustdal 11 Hoddevik, Stad Sanddyne 1019 II Selje 13 Årvik, Stad Randmorene 1019 II Selje 15 Ferstad Randmorene 1019 II Selje 2136 Kjerringa Forvitring 1019 II Selje 156 Frudalen Randmorene 1317 Sogndal 257 Selseng Randmorene 1317 Sogndal 258 Laugadalen Skred 1317 Sogndal 376 Kaupanger MG-terrasse 1417III Sogndal 277 Skjeldestad MG-terrasse 1417III Sogndal 223 Pollatind Randmorene 1117 III Solund 2100 Blåfjellet Geomorfologi 1318 I Stryn 1101 Vinsrygg Randmorene 1318 I Stryn 1102 Visnes, Stryn Jettegryte 1318 Stryn 255114

BrenndalenBrigsdal

RandmoreneRandmorene

1318 111318 11

StrynStryn

11

2 Kråkenes, Vågsøy Randmorene 1019 11 Vågsøy 1

4 Movatna Vitring 1019 11 Vågsøy 31427375

OppedalenSeimsdalenNaddvik

Marin abrasjonBresjøsedimentMG-terrasse

1118 iv14171417 11

VågsøyÅrdalÅrdal

133

holten ' ....--,1:?". < ....,_ ,

7-

,

,,, •.,

*-•-'."="7-",•:-_---_-±'-'- : ., ',' ,'''';' - --..."--•"-,=-:_sf -T--.,,- ? ("--'' i•. ,,,'

lq,...... ..-

.."---,- ii , ,- - . ' i. j\

,. fl

, ."-.. .',! .'",'“.77. ,I) ' '„:4;:i'l,£K(-r _.,

r-- 029i

(

dals =-•

81:JORDANE FYLKE

LOKALITET NR.

Ablasjonsmorene i Friksdalen, Leikanger.

Kommune: LeikangerKartblad M 711: 1317 I FjærlandUTM koordinatar: 830945Flyfotonr.: Oppg. 11062 N23-24 (Bjåstadbreen, endem.)Areal: ca. 2.5 kmHøgd over havet: ca. 750 - 900 m

Rett sør for Voggebreen ligg Friksdalen, ein 5 km lang og 500m djup iserodert sidedal til Henjadalen. Den småkuperteoverflata i dalbotnen er typiske dødisformer med ryggar oghaugar, små sirkelforma vatn (grytehol) osb. Haugformene ernokre få meter høge. I midtre og nedre delen av dalføret erfleire randmorener. Stølen 'Friksdalen' ligg på ein av dei.

Nedafor Ryssebotn er det gjort arkeologiske utgravingar avgamle tufter.

Prioritering: gruppe 3

' 11rï ki- ///

1:rozturlråXzr I7

I -97 v,/ i'6" ol

he,

'--l?' IRO

i ,,,, 9 \ - . d : set

--'1 , c\

‘-' i : ., 'cw\ 'il______

.,.' ',,,' l. \':. . ,1 '-' --_-_-" -:',,f-jr; ' ---'- ' 'i, ': -

.-- ez )‘ . ..4 ' -- .7i1

- .' 1' aåeNsu

1

I

e. t

„,

'

) :":--) Q) i ( .

... rr„,,,

', ,

?' ----2- r

.= 'te 0 - --\\*_\„k 1

Vl'I,._., '\.,1etfjell " ,

,-...-,..,, -.,8e7 •-7.4/ ,N,,,2

--__JI f\,. .., .) L-•-) hg,ehaugi ,s, „,/ .'_-.....:,(€:-..hmy N

', ..' \W C '(.("-,, aldek 6ite ,‘‘,.k.',\\\:'-' -,-.=----- \

,,,..i , .': \:',

., -.',.-=_.;;' :1:

-.f. b - , ;; ,- --YQ. ,_--

> ----';'' <,,(5:-),1,

',--7;---...-,

,--__. ) - ' '--:--,... _- ___,—. Ii,i), (,

e4

) (:-A-;s--, 0,;\ te.,-"----;iiham,/ . „...‘11°

2 /./

,- .- •7--;-= rmg fjelle ‘`'..''.--- ) ) (; , - .*' . \

, ( ,,,,/,/ 'f'(( ..;,».),1: . t 4 oudn--7 v

v--, ---, ....,

):3 ,•• . Q cvatt.e.t--1 /3i. . i3 i., ‘,, .,, ---_,,,,, ';-...,-. ---..::. i ----- ‘I, ' r( ' I- - k , ,'.,,i - .11-, ,`----).. ,. -.,..%1

tvihp .... o. '

LELKANCER I83

-

87 88 55."

-•_--4

-='-• =,--' - ':rla.,

8982 83 50' 84 85

LOKALITET NR.

Flygesanddyner i Hoddevik

Kommune: SeljeLokalitetsnavn: HoddevikKartblad M 711: 1019 II, StadUTM koordinater: 000936Flyfotonr.Areal: ca. 40 daHøgd over havet: 0 - 100 m

Omtale av området:Hoddevikdalføret er ein kort, iserodert dal, 2 km lang og 1km brei. Dalsidene er stupbratte, 400 m høge, medan dalbotnener flat, fylt opp av ulike typer sediment, med flygesandøvst.

Ved Hoddevik sentrum og ved Senggrova inst i dalføret er detrandmorener frå lokale botnbrear frå yngre Dryas.

Dalføret, som ligg eksponert mot Stadhavet (NV). endar i ei1 km lang sandstrand. Denne er delvis planta til medmarehalm. Skog manglar.

Fagleg omtale:Vindavsetningar (eolisk materiale) er ein sjeldan jordart påVestlandet, men finst i alle vikane på Stad og i Revvik påVågsøy. Avsetninganene er danna ved at sand har blåse innfrå strendene.

Det største flygesandfeltet ligg i Hoddevik. Sanden ligglagra opp mot den sørlege fjellsida til over 100 m o.h. ogden mektige dyna strekkkjer seg 800 m langs fjellfoten.Sandflukta er framleis aktiv med transport av sand fråstranda. Sanden inneheld 1-2% kalk.

Vernevurdering:Flygesandfeltet på Hoddevik er det største, aktive i sittslag på Vestlandet. Verken denne eller kildeområdet, det vilseie stranda, bør tilplantast med til dømes marehalm.

Kjelder: Larsen & Longva 1979, Longva & al. 1983

Prioritering: Gruppe 1

JG

.NG,GGI N'kcs (

'Net;‘,‘,AAvyx • "..10 7

Fure

--

La ebergel

"••=:\ , ,e,1"

° 'Fu -

Stu• 14

t•Wtis1 WV.Ionn LG

Fokkhor

mAu;111

,•='•

SO/Urn• 50

Utt_

etot,

Fili-;;;11-4171d n

°9:;Sk:uN'tu.skgN‘p1

AiTets CIX,Vekl

- ‘reLi den•- •-

— •

6894

6893

• \X"`

— 6892

- _

-

rfi

LOKALITET NR.

Ferstadmorenen, Stad

Kommune:Lokalitetsnavn:Kartblad M 711:UTM koordinater:Flyfotonr.Areal:Høgd over havet:

I Morkadalen, det lengste dalføret på Stadhalvøya, ligg eirekkje randmorenetrinn frå innlandsisen, blant anna på Ervik,som er det eldste. Dalsbøvatnet, Sætrevatnet ogMorkadalsvatnet vert alle demde av randmorener.

Ved Ferstad ligg den største moreneryggen på Stad. Ryggen gårsom ein blokkrik sidemorene frå 200 meters høgde ovanforRevsnes og vestover forbi gardane på Ferstad. Herifrå går denned til dalbotnen i sørvestleg retning. Endemorenen eravskoren i sørvest av eit dreneringsspor der elva fråDalsbøvatnet går i dag. Eit kraftig dreneringsspor ettersmeltevatn på framsida (distalsida) av moreneryggen er 20 mdjupt og 30 m breitt. Største målte mektighet på ryggen er 20meter.


Ervik 1?:x 1 \ .•'‘,,,,,‘,.1 \ i, ',' ',',-,, 1.›... ,:... ,

R,F747' .51Cid - ' . '-:- ...'""' r"" .---1----11::;....;"-•-"- \ ..,,, .ti''' 1(-.......,- r

' r ''''.-- ," \-----------, `...; .„.„---1----'-----' ;:,.,,,.,._, . _ , , t, ,_. \K;y_r_nnosci-A c 1

-

)

1‘

-I- '

‘..ilt,,,A1,,,, 1. ' "*., ''' „,........) j ! r= -,,

.,4 , c ....,:., Y."-- , ."--, -- ----------...\k::::,

{ \ - ......., :-.--,-..,,,,,.. ..C,' \ , Ni 1 , i; -.'" .c,», C ) .f ,....\-

\ \ \

9_

\,../...„4..„ t1t. ..!, • :,s

\ ''\. \ '...

Z5

96Skjerbriane

•

irtg, Mo~irne t1Lisnes

D E T 6897

1 ".-

c.11.1(..-Yytre) Svareehoim ":".N '‘\,

#

"

SeljeFerstad1019 II, Stad004985

0 - 100 m

rvikfi ,

Wen

IVest,t

‘.:1\:hte‘N k(..lel‘,

. o inkhnwan '.? --',. \ ;indre --";'---;_ -:,----;-, j ( K„,;‹, / i•-‘,.___,,,,,.,,,,:„:\z7 '

r '7; C) q4"/ S t er

\\ (.1 ‘`.

•t,

I"99

Jir›ornet;— _

.r,.4\ PIA'... \ I'll ..? ' ,

FuresVaueit L,.T--- ._, — .-'.----- -' . 1 1.,..--:;\:::-±1-6na.. 7

\

_— ' •

\

asekleiv-\ -;„

10'

6898

6895•

/

" So um411.0rd:--' 6894

I

6896

I

LOKALITET NR.

Strandvoll (MG),

Kommune:Lokalitetsnamn:Kartblad, M 711:UTM koordinater:Flyfotonr.:Areal:

Prioritering: Oruppe 1

• 47

Stad

3,1

3

og strandhakk i lokalmorene, Årvik

SeljeÅrvik1019 II Stad001012

ca. 20 da

Årvik ligger i en kort (2 km), men brei, dal som breen hargravd ut i det 400m høye omkringliggende fjellplatået.Fra sjøen og 1 km innover dalen ligg ein, opptil 16 m høg,samanhengande endemorene. Moreneryggen er nesten rettlinja,men bøygjer inn mot fjellsida i begge ender. I sør stigryggen opp til 95 m o.h.. Det er ikkje blitt utvikla nokonbotn, so breen må ha lege inn til rette fjellsida.

Mellom elva og lokalmorenen går ein tydeleg strandvoll. Dener 17 m brei, synleg i 100 m lengde og toppen ligg 9 m o.h.Elva lagar eit snitt tvers gjennom vollen. Materialet er godtrunda. Dei største blokkene er opptil 70-80 cm lange.

På austsida av elva forsvinn strandvollen under eit dekke avflygesand. Mot lokialmorenen går vollen over i eit strandhakksom held fram mot NV i same nivået. Abrasjonen har fjernamoreneryggen og hakket er utvkla i massane som opprinneleglåg bak. På lokaliteten er det ikkje spor etter høgrehavnivå, og det synest vere klårt at vollen, og dermed Tapes,representerer det maksimale havnivået etter avsettinga avmoreneryggen i Yngre Dryas.

Lokaliteten er lett tilgjengeleg. Moreneryggen er eit avmange døme på den utbreidte lokalglasiasjonen påNordvestlandet i Yngre Dryas. Strandvollen som er danna ipostglasial varmetid (Tapes) er godt utvikla, og viser maringrense på staden.

Dalbotnen er oppdyrka. Skog manglar.

Kjelder:Larsen & Longva 1979, Larsen & al. 1984, Longva & al. 1983

—Nob

.

13

Ft'ten

' - - roiknes t" e

'5,wAr4A t _. - • -

ushorn_

Varden

- 1)

"I

Bardade:

Tarnvx

Blautrnyrkammar

I 3

ten '

ormiqg-.

"02'‘ irt

sc!

, 6901

'"snwr

r.stod nSes e-

6900•na4tken S-estretrit

Ryike I

LOKALITET NR.

Prekvartær forvitring og gamle moreneavsetningar på Kjer-ringa, Stad

Kommune: SeljeLokalitetsnavn: KjerringaKartblad M 711: 1019 II, StadUTM koordinater: 985015Flyfotonr.Areal: ca. 1 km

2

Høgd over havet: 400-500 m

Kjerringa er navnet på platået som endar i ein 400 m høgbrattkant mot Vesterhavet yttarst på Stad. Det går bilveg opptil deccamasta på toppen 497 m o.h.

Botaniske og topografiske argument har i lang tid vore nyttasom forsvar for at Kjerringa er ein av dei mest sannsynlegekystrefugia (område som ikkje var nedisa) under siste, ogkanskje fleire, nedisingar.

Nyare geologiske undersøkingar (Larsen & Longva 1979, Longva& al. 1983) stør opp om ein slik hypotese. Oppå platået erdet påvist 2-3 ulike morenelag, som kan vere frå fleirenedisingar, men uvanleg kraftig forvitring ogjordsmonnutvikling i desse og omfattande solifluksjon i deiøvre jordlaga, tyder på høg alder. Truleg var Kjerringa einnunatakk som stakk opp av isen under storparten av sisteistid, kanskje meir enn det.

I det gjennomforvitra fjellet under er det - som ein av deifå plassane her i landet - påvist prekvartære forvitringspro-dukt som blant anna gibbsitt. På kanten av platået er detgode snitt i fullstendig oppsmuldra gneis.

Morenene er til saman fleire meter tjukke og har storutbreiing.

Kjelder: Dahl 1972, Larsen & Longva 1979, Longva & al. 1983,Roaldseth & al. 1982.

Prioritet: Gruppe 1

Stad

al

*riiyuneset 1: . •-;./ — Arniknesel

=-1 •-

,Xl'uftene

Nob

-Fåen

.17

el j.euensstrupeni

VardenCr.'•%,•;

drunehergirt

Burdafie

Siorebr den

..t\(, ‘, •Skagen tn

rt 11m '

•

•

\" ) 3 7 .S

Vå

\-.tfienti r

,-*

Tjge."'\Teiyie\ .ndkken

_

0

6903

6902

"01

"00Scet-reVjt

LOKALITET NR.

Yngre Dryas lokalmorene på Kråkenes, Vågsøy

Kommune: VågsøyLokalitetsnamn: KråkenesKartblad, M 711: Stad, 1019 IIUTM koordinater: 907835Flyfotonr.:Areal: ca. 20 da

Storparten av Vågsøya er eit ca. 400 m høglandsområde(paleisk flate)‘, men kystsbremmen i NV (Kråkenes) er ein delav strandflata. Endemorena ligg i knekkpunktet mellomstrandflata og den bratte erosjonskanten (fjellsida) i sør,70 - 180 m o.h. Skog manglar. Delar av området nedaforendemorenen er oppdyrka.

Etter at innlandsisen hadde smelta vekk frå nordvestlandetvart det ei klimaforverringYngre Dryas, 11000 - 10000 år før notid, var ein kald periode

Nord for Mehuken er det en distinkt randmorene, opptil 16 mhøg på distalsida. Moreneryggen ligg i ein samanhengandeboge rundt opningen av ei smal, men klår botnform. Den kanfylgjast fra ca. 70 m o.h. nederst til 150 m o.h, i beggedalsidene.

Nedafor moreneryggen ligg eit vatn. Då botnbreen låg her,

rann breelva ned i dette vatnet. Grundige undersøkingar ogdateringar av sedimenta her fortel at randmorenen vart dannaav ein botnbre som låg her i tida 10.900 - 10.100 år førnotid (Yngre Dryas).

Vernevurdering:På nordvestlandet ligg hundrevis av randmorener som fortel omein periode med utbreidt lokalglasiasjon her etter atinnlandsisen hadde trekt seg tilbake til dei indrefjordstroka. Ein har tidlegare tenkt seg at desse botnbreaneeksisterte under Yngre Dryas. Resultata frå Kråkenesprovar dette. Kråkenesmorenen står soleis i ei serstilling.

På grunnlag av14C-dateringar av botnlaga i same vatnet veit

ein at kysten vart isfri for ca. 12300 år sidan.

Det er og gjort paleomagnetiske undersøkingar på sedimenta ivatnet på Kråkenes. Ved å måle den magnetiske orienteringa påmineralkorna i ulike nivå får ein eit mål på jordmagnetismentil ulike tider. Undersøkingane på Kråkenes, som er ein avdei få av dette slaget her i landet, viste at misvisinga harvariert mellom 60 grader aust og 40 grader vest dei siste 7-

:.'t

LOKALITET NR.

Djupvitring neer Movatna på Vågsøy

Kommune: VågsøyLokalitetsnamn- MovatnaKartblad, M 711: 1019 II StadUTM koordinater: 921820Flyfotonr.:Areal: 1 daHøgd over havet: ca. 300 m

På Stad og Vågsøy er det påfallande mykje djupforvitra fjell.Ved Movatna er det eit massetak i fjell med gjennomvitragabbro og amfibolitt. Det forvitra materialet er minst 10 mtjukt, men dei opphavelege berggrunnsstrukturane er framleisbevarte. Innimellom ligg "løkar" av nesten upåvirka fjell.Løkane kan vere opptil 1 m i diameter. På toppen ligg ei tynnhinne av morene og viser at isen har gått over.

Både her og på Kjerringa (Stad) er det påvist gibsitt, eitmineral som berre kan bli danna under fuktig tropisk klima.Det forvitra materialet er restar etter det gamle jorddekketsom låg her før istidene sette inn, og vitnar om moderatiserosjon i Kvartær tid.

Dette er ein av dei ytterst få plassane her i landet der deter opna "grustak" i prekvartære avsettingar (m.a.o. "fjell").

Ei svært moderat drift som held veggen i massetaket open, kanvere ynskjeleg.

Kjelder:Larsen & Longva 1979,Longva & al. 1983, Roaldset & al. 1982


JORDANE FYLKE

1<je . ..if;,M (5§e å-- \\ 4,5!) \!..t.:.—e

. ‘v\vi,' _

,/,!''„~"-----

z'

292 293 294RAUDEF,G9104

::It

L")

Kaagsl eug

2 " / k, vadl 1k u

UQ, %,\<zu4 NeSr, oi

0'.110, '''' b

a ..;- --' - —

I -

05.295 296

KAUDEKKKG 9KM '\/

LOKALITET NR.

Kannesteinen, Oppedalen på Vågsøy.

Kommune: VågsøyLokalitetsnamn: OppedalenKartblad M 711: Bremanger 1118 IVUTM koordinatar: ca. 939771H.o.h.: 0.5 m

Kannesteinen, den velkjende skulpturen som havbølgjene harforma, ligg i strandsona i den opne Kvalheimsvika som venderrett ut mot storhavet. I tillegg til den spesielle forma ersteinformasjonen eit godt døme på bølgjene si evne til åabradere i fast fjell, i dette høvet gneis. Reiskapen. ellerslipemiddelet, som bølgjene nyttar seg av, er strandstein og-blokker som dei set i stadig rørsle.

Det er og liknande abrasjonsformer i nærleiken, men ingen avdei er so velforma som Kanneseteinen. Det går bilveg fram tillokaliteten.


LOKALITET NR.

Morenerygger, Stallane i Gulen

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:Flyfoto:H.o.h.:

Gulen1116 I Masfjorden073648Oppg. 1370, I 29-31ca. 450 - 500 m

Ved Stallane, som ligg i sydenden av det 2 km lange og 150 mdjupe dalpasset mellom Yndesdalen og Brekkedalføret, liggnokre haug- og ryggforma moreneavsetningar i dalbotnen,opptil ca. 150 m lange og 2-3 m høge. Avsetningane synestå vera avsette i tilknyting til ein lite aktiv is, men der erog meir "normale" randmorener. Desse synest vere dannaframfor aktive bremassar med brerørsle opp dalen frå sør.

Formene er ikkje spesielt store eller velforma, men dei ligglike ved riksvegen, og er soleis svært lett tilgjengelegeekskursjonsobjekt i eit området der det er få avsetningar avdenne typen. I vitskapleg samanheng kan dette vere einnøkkellokalitet for rekonstruksjon av isavsmeltinga ivasskilletraktene mellom Sognefjorden og Masfjorden, og børundersøkjast nærare.


,,O1, -"' l,, _.)'

r' l,~„,„ ) ' ''. ff'.- • ","."''

». )) ' 1 r ( ' , c:.,,,,,.:ir;-:--,--— ,_:.,..,, i-s. - . __,,,,___,,,,,?.__ ii,±:;__.,,r-,,,, .- .,/..f,..,-., ..-'-'......-,..!•' . --- ----, \ ? ""' .."...."--,_ - ..:-.^:

/ ' '''',...,/,' ,..r....,-......"....:h, • (,-----)\. ----;:-"-_,..._ ... . ••;:

LOKALITET NR.

MG-terrasse, Austgulen

Kommune: GulenKartblad: 1116 I MasfjordenUTM koordinatar: 015675Flyfoto: Oppg. 1370, K23-24H.o.h. ca. 50 m

Langs Austgulfjorden er det gode MG-terrasser i utløpet avSanddalen (ca. 40 m o.h.), på Oppdalsøyra (40-42 m o.h.) ogpå Austgulen (50-52 m o.h.). Sistnemnde terrasse er relativtstor, om lag 200 m lang og opptil 100 m brei. Den ligg mellomutløpet av to dalar, ein frå aust (Austdalen) og ein (utannamn) frå nordaust.

Her er og fleire lågareliggjande terrasseflater. Alle nyttasttil jordbruksføremål.

Delar av terrassane, og særskild MG-terrassen, bør vernast.


' t

----' `"" - --

---;.--;"

--*".- - •L, ,f 7-,..--../-• .,'..-

-,-------- - ;--- 1,:f 1,_,,,-..,..,,-,,,.: _"--:::::. ,ii,--;_:,,,r-j.,./.1-----7::...-..'1,-0;,-:,'1,- --------:;- . ,:%5rs,..........

‘,-;:-1-'\

,-_-- •=g'‘.9 . -.2--5:"' __„,),'",'-'-:),))r:,I.-

,..-.'Ii

i").-).1I . ( ( (.' ' 4 ' ' '-'1 -'....-.1"--' --- .....,--,..":".'"---",t . ---- -- -, -

,-........ ."

, l '.-. .\''''. ''''.7i "./.(-

-,..... , , \N„...,ilig,.. ii, i:-. _. \-;,1 '' '•

, 7''

•55 /

if,

i 4'::''''-'r-i---------- (\--,-•\. \ • • ' ..1.'4 /),,,!il, //1// ,

,'•

1.,,, ,,, ,,,l. ,:: --'»(;, • - ' ' ',' ,,

1\ ,,,,'t

LOKALITET NR.

MG-terrasse, Oppdalsøyra

Kommune: GulenKartblad: 1116 I MasfjordenUTM koordinatar: 957646Flyfoto: Oppg. 1370, I 19-20H.o.h.: ca. 40 m

I munningen av dalføret som møter Austgulfjorden vedOppdalsøyra, er det ei markert terrasseflate, 40-42 msom elva deler i to. Dette er truleg marin grense på staden.Dalen er her nokså trong, men vidar seg ut lenger opp.

Dei heva deltaflatene vert nytta som bustad- ogjordbruksareal. Deler av MG-terrassen bør vernast.


- 11

.."427

/

.., .,.?•-• .-:-

LOKALITET NR.

Endemorene i Sanddalen, Gulen

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:Flyfoto:H.o.h.:

Gulen1116 I Masfjorden946638Oppg. 1370, I 19-20ca. 250-300 m

Sanddalen er eit 2.5 km langt dalføre på sydsida avAustgulfjorden. 1 den øvre delen, som har ei open skålform.ligg det nokre stølar (300 m o.h.). I den nedre delen, som ersvært trong, veks ein del bjørk.

Det 'naturlege' ogvest (Norddalen).Blåfjell-ryggen,Austgulfjorden var

Like ovafor innsnevringa av Sanddalen, ca.ein stor endemorene i den vestre dalsida.

250 m o.h., liggRyggen, som er

avrunda på toppen, er 20-30 m høg på proksimalsida (oppsida)og ein god del høgare på distalsida. Ryggen er konveks utdalen - m.a.o. avsett frå ein isbre i syd - og høgda på den

mykje frå dalsida og ned mot elva.fell nokså

Endemorenenbremassar ivar blittsjølstendig


truleg gamle løpet til Sanddalen, er motNedre del av Sanddalen, som skjer gjennomer danna i Kvartær tid, etter atblitt uterodert av isen.

i Sanddalen viser at det har vore aktivefjellområda sør for Austgulfjorden etter at denneisfri. Vi veit enno ikkje om dette var eiiskappe, eller ein del av innlandsisen.

munningen av Sanddalen, ved Dyregrov, ligg glasifluvialtmateriale som indikerer maring grense her på ca. 40 m o.h.

denne avsetningen er det eit mindre grustak.

LOKALITET NR.

MG-terrasse, Dalsøyra.

Kommune: GulenKartblad: 1116 I MasfjordenUTM koordinatar: 910614Flyfoto: Oppg. 1370, G 17-18H.o.h.: 40 m

Dalsøyri ligg i utløpet av ein kort, men brei iserodert dalaust for Eidsfjorden. På sørsida av elva er det ei fleirehundre meter lang og nokre ti-meter brei terrasse med svaktbølga overflate 34-35 m o.h. som vi trur markerar marin

grense.

Desse smeltevassedimenta er avsett frå ein bre i dalføret, ogviser at Eidsfjorden vart isfri før fjellområda austafor.Både på Dale (931615) og Slengesol (930618) er detsidemorener som stadfestar dette.

Terrassen på Dalsøyri nyttast som jordbruksareal, og er ellesurørd. Det er den største og klåraste MG-terrassen langsEidsfjorden.


CY:

' Å -• '- .t> ' :'-. Y //,

i';---- . 5-- \-,-

\ . : i i• - ' ,...K ,

\:\ .4

• 1 , L2 /.2-) o V--,,-

("r":".2•:-.1: .€---'•:".r.) 1 • •)

. ,...- •-• ' ., i?

.„.-k,f‘l!,,,,_:- ,-,-.•- 1M :

.).,\' \ - .- '-..,:`, - \ \ .

.'"--- -:••'' --.‘,)' il s•-

'-f:-‘ ' 1 ''''.•# ' '-`,!. ;.• i 1.Y-5.=•:: ' --' •

_7,"

,;;

LOKALITET NR.

Yngre Dryas randmorene, Ånneland.

Kommune: GulenLokalitetsnamn: ÅnnelandKartblad M 711: 1116 IV AustrheimUTM koordinatar: 825575Flyfotonr.: 1370 F10-12, D9-12Areal:Høgd over havet: 30 - 245 m

øyene nOrd for Masfjorden er mest ful1stendig reinska forlausmassar. Eit unntak er Yngre Dryas endemorenen på Sandøy.Moreneryggen er til dels skarpkanta og kan følgjast nestansamanhengande om lag 5 km, frå stranda på Ånneland, overMidbøfjellet (240 m o.h.), og sørover i retning Sande.

Moreneryggen på sjølve Ånneland er 3-4 m høg, 15-20 m brei og ca.200 m lang. Den vestlegaste delen er fjerna (massetak).

Både isskuring, retning og form på moreneryggane viser at det harkome ei istunge frå nord og ei frå søraust. Desse har mest støytti hop på vestsida av øya i Ånnelandsområdet. I den nordlegemorenen ved Ånneland er det abradert ut ein terrasse som viser athavnivået i Yngre Dryas her var 35 m høgare enn i dag.

Moreneryggen er viktig for rekonstruksjon av breranda påVestlandet under Yngre Dryas. Abrasjonsterrassen (35m) er deneinaste terrassen mellom Herdla og Sognefjorden som viser maringrense i Yngre Dryas. Det er difor eit viktig referenseområde iforskingssamanheng. Det er og godt eigna til undervisningsbruk.

På Ånneland ligg randmorenen på innmark, mens resten ligg i utmark(lyngheiområde). Vegen skjer seg gjennom moreneryggen S forÅnneland.

Kjelder: Aarseth & Mangerud (1974), Aa (1974), Undås (1963).

Prioritering: Gruppe 1 (Ryggen på Ånneland), elles gruppe 3

LOKALITET NR.

Endemorene ved utløpet av Transdalsvatnet.

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:Flyfoto:Areal:H.o.h.:


Gulen1116 I Masfjorden994624

ca. 30 daca. 400 m

41:›2Transdalsvatnet (399 • m o.h.) ligg i nordvestenden av Yndes-dalsvassdraget og nær grensa til Hordaland.

Ein fleire hundre meter lang endemorene kan følgjast rundtsørenden av vatnet. Ryggen er konveks mot sør, og soleisavsett framfor ein bre som låg i Transdalsvatnet. Elva skjeri dag gjennom moreneryggen, som er lett synleg i terrenget.

Kjelder: Nordahl Olsen 1980

t. WV+' •;()) (1.

LOKALITET NR.

Yngre Dryas randmorene, Mjømna

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Mjømna er, på same måten som dei andre øyene i området, sværtfattig på lausmassar. Men nokre stader ligg det att mindremoreneryggar, som til dømes ein 150 m lange randmorene SØ forMjømna sentrum (788607) og eit par relativt markerte ryggar påhøgda like aust for sentrum (789612). Desse er meint å vere fråYngre Dryas, og danner grunnlaget for rekonstruksjonen avbrefronten i ytre Sogn på denne tid. Ut over dette er desseavsetningane mest av pedagogisk interesse.


Kjelder: Aarseth & Mangerud 1974

. ._'.\• \ , y

\"›

/$.4 f_'„:\)) f

)

ir•1 -

20 - 150 m

„

Gulen1116 IV Austrheim7906101370 G7-8 (-9)

•

LOKALITET NR.

Glasifluvia/ randavsetning og MO-terrasse på Steine

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:Flyfoto:Areal:H.o.h.:

Eidsfjorden er ein av dei mange fjordane i ytre Sogn som erstyrte av gamle N-S gåande forkastingssoner i berggrunnen.Steine ligg i det låge dalføret som utgjer fortsettinga avEidsfjorden sørover til Fensfjorden.

Her er det ei stor glasifluvial randavsetning som er bygd opptil marin grense på 40 - 41 m o.h. Skrålag av sand og grusfell mot sør, og avsetninga har bogeform som viser at ho eravsett framfor ein bre i Eidsfjorden.

I den distale (sørlege) delen av avsetninga er det teke utstore mengder sand og grus. Dette området vert no nytta somindustriareal. Herifrå er det ein 30 m høg skråning opp tilterrasseflata.

Steineavsetninga gir gode informasjonar om marin grense og erei av fleire brikker som kan klare opp i isavsmeltingsfor-løpet i kystområdet mellom Masfjorden og Sognefjorden.Iskontaktskråningen (= den som vender mot nord) og det som eratt av den høgste flata (MG) bør vernast.


A e.n°6756 ..3.9\

id. Vde•

----:::>\..._ .Bu 1- -

. , ... .:.( 1 , r . . - - - -•- •°(:-- . ' C-1.\; : : if.7

1

13.)- 1 «. . . - -1?-grci-‘11- \ 1 11- %1- itell Zt ---

•

c755.-

. , ?),,,i,-.4.,:r.R• 1.., ii..... ', "sRC .", j'..";:f..--Y.--21° .:.."L'---)'-il'5' N \ \i‘:1

,:-...,...= .... .. 4.ELds in.-o ,• : -7, : .;!%S.i tWq ) C. z,» -.— ..,... ,r . ( i

‘.,1 iii. .,... 4, .... ..<_„, 525/, .:-- : •19, •

liols-D

6751

6754

2/8? ',„\./O.5de.-';2,5 3 .?.1teu?,e• e 11 j.•. sN

. _. •• .

- rzsvik."), YLS6753 -1-§rerj

•

• S -tev"6752

D

«V,

Gulen1116 I Masfjorden892532

ca. 30 da40 m

; r?„. , .• u -a.trZ

ifaug 71;

tlli-

.Eilgeb' ta,

V-1•0::' ::( , ....,--° i' tteii•i›,

4r(

',‹ \-•(',/,'7 '' ...---"(v cv"

1 1-- 'X. *di.9

ordom

"i3vsbt.' \ °/*-,..6 u F \ 1 '

t dy.

':W...„,

1_,-,oys_e

57

JLLrå-i?-y y.

Risne:a\ '„ - ager7

- •

4, 'Ts

•

5•05`40" 291 292 29315M0'

6797 Is< 1 'm •

34 •. --"f...:'..

1.' .,!.. .

, mys

- •+1i

6796...:.;"' -‘,..

6795

/

LOKALITET NR.

MG-terrasse, Øn i Hyllestad.

Kommune: HyllestadKartblad: 1117 II RisnesøynaUTM koordinatar: 970932Flybilder: Oppg. 6405, B 2-3H.o.h.: 0 - 45 m

Fjellgrunnen langs nordsida av Afjorden består av fyllitt.Forutan eit tynt dekke av forvitringsjord, er det ekstremtlite lausmassar her. Eit unnatak er den store glasifluvialeterrassen på Øn, med toppflate på 42 m o.h. (marin grense).Eit grnstak i den distale (ytre) delen sør for skulen viserat massane er avsett av smeltevatn frå det vesle Ønadalføretlike nordafor.

På Ønterrassen er det spreidde gardar, skule,kapell/gravplass og eit middels stort grustak i den sørvestredelen. Terrassen er svært flat og soleis ein god MG-indikator, og den beste langs Åfjorden. Det er difor viktigat i alle høve delar av terrassen vert teken vare på.

Kjelder: Kleiven (1982)


• „- - --L- •

„ •

110

2941TOW

•

295

5151

296

1. ..N.1111¥(.--1••n, • • •

297

1.111

lk.aa

r•$. • •'

774". / •

.;;

•

•

L ,

•

•

20

LOKALITET NR.

Djupvitra fjell under morene sør for Vassenden, Hyllestad

Kommune: HyllestadKartblad: 1117 II RisnesøynaFlyfoto:UTM koordinatar: 975954H.o.h.: ca. 130 m

Ca. 700 m sør for Vassenden, der vegen tek av til Sundbotn,er det eit ca. 4 m djupt massetak i forvitra fjell(råtafjell) som er dekt av ca. 1 m tjukke moreneavsetningar.Det viser at forvitringsjorda er gamal, og eldre enn sistenedising, og vitnar samstundes om liten eller ingenglasial erosjon i dette området.


d‘- 71c),~e Ø 4/.

LOKALITET NR.

MG-terrasse, Nordgulen.

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaUTM koordinatar: 947696Flyfoto: Oppg. 1370, M 13-14H.o.h.: ca. 40 m

Nordgulen danner ei open botnform med bratte sider i sørendenav den N-S orienterte sprekkedalen frå Rutledal tilNordgulsvågen. Rett austafor ligg Skåldalsvatnet i ein nokomindre, men distinkt og 500 m djup botn. Fjellområda dannereit platå 5-600 m o.h.

Heilt sør i Nordgulen, mellom dalsida og elva fråSkåldalsvatnet, ligg ein markert glasifluvial terrasse, ca.40 m o.h. (marin grense). Flata er 50 - 90 m brei og 150 -200 m lang. Den har tidlegare hatt ei større utbreiing motnord, men dette er fjerna ved fluvial erosjon. Når likevel somykje er bevart, skuldast det ein fjellterskel i austendensom har hindra vidare erosjon.

Lokaliteten er pedagogisk instruktiv, lett tilgjengeleg og erein god dokumentasjon av marin grense på staden. Terrassenvert nytta som jordbruksareal, og er elles urørd.


291

ti‘.2

500

1).. • 6.7

292 1000"

293

Z7

S'f»7,

z

r 411% adhD • s

u‘ sior sh '130

I310<;71 4`leir

Sr

•IP p.;4r

en e

•a

rsvtil

4.7

1 0

6.3 950-411

. • I

rCW- ". :',., fg 2g.5 •S. 74 )t

/ 1/•61

, ... 42

r : i 93 ( q .(4s,'

• ,\.\

$>

°......--4.C4-3

da s o CS

\\,,,,,. ..:43 so.,‘.._

e 5 • il 3 .....-.,-,‘ ..k.Y..,

) .--- \54

I.. •

350 •5 '

• 5 4

' or å ul ‘...>:3-. t , (,(f ..,,, , 3

e , -•

W- ,7

- , ¢1Ze21: ohe.? V2.4. 1\2./.

- N,:, 9 • /3..t. , j .•

.•"Xn3Srk , , 7

•

kk77

s 2f

297500294 295 298 2981."

M

/

LOKALITET NR.

MG-terrasse, øvre Foss.

Kommune: HyllestadKartblad: 1117 II RisnesøynaUTM koordinatar: 037851Flyfotonr.: Oppg. 6405, G 10 - 12H.o.h.: ca. 40 m

øvre Foss ligg i enden av ein kort, trong austleg sidedal tilhovuddalføret, 1.5 km N for Leirvik. Denne garden ligg på eistor, flat terrasse, ca. 40 m o.h. som er marin grense her.

I vestenden av avsetningen er det tatt ut noko masser.Snittet viser dominans av sand. Storleiken på deltaet iforhold til det vesle nedslagsfeltet til bekken som renn heri dag, viser også at dette er eit breelvdelta fråisavsmeltinga. Liten fluvial erosjon i postglasial tid er oggrunnen til at så stor del av det opphavlege deltaet er blittbevart. God og instruktiv MG-lokalitet.


5tettan-

r

0

a

o

..N.Nteco's-.102

1,1 'ff..5

• ,• 054jc.:_,-- •

" obbarie3

••. •

17" aeO "[5, •

ek er ) • ' C;;-,1( •

'Len .

.• ! e.«

«St.i.rt.gje

•

onch:31.-

,,•. (5,5(4:

obbil

• .(11.

-)

13"

1• k.:"."K e ket‹.

.r

ct

holten •

en

5 1.1{,...•\12.5-

.68

10'00"

.r,.6.''--.1'i4....y

..t .

• - ..L. '` * 6786e -:.•25„

6788

6787

ogso"

6785

6784

6783

6774

6773

6772

Seit .1""

•

/

LOKALITET NR

6771C40.v

•^..Ass)."Tver:re 465

/".1\115'6

505.40"

289"LE

Randmorener nord for Stølsvatnet, Gulen.

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaFlyfoto: Oppg. 1370, 0 6-7UTM koordinatar: 913734H.o.h.: ca. 400 m

200 m nord for Stølsvatnet ligg eit lite vatn - om lag 200 mlangt - som på kartet er uten navn. Like syd og sydaust fordette vatnet ligg ein markert, nesten samanhengande, ca. 200m lang, fin morenerygg som og demmer vatnet. Ryggen si formog plassering i terrenget tyder på at den er avsett frå nord,framfor ein lokal botnbre. Dette er i so fall svært uventa,sidan lokaliteten ligg innafor isranda frå Yngre Dryas ogavsetningen truleg er av Preboreal alder. Ein kjenner ellesikkje til at det har eksistert lokalglasiasjon so lågt og sonær kysten i postglasial tid. Avsetningen er difor avvitskapleg interesse, og bør undersøkjast nærare. Vatnetproksimalt for moreneryggen gir gode dateringsmuligheter.

Moreneryggen er distinkt i forma og ligg svært avsides til.Området kring er urørt snaufjellsområde. Avsetningen vildifor kome i faresonen dersom det skulle bli bruk forlausmassar i tilknyting til eventuelle tekniske inngrep.

Prioritering: Gruppe 1 (inntil det er blitt gjort næraregranskingar).

'562

290

72

,

set

. 37. " \ncW•./

64,

416

291

at. • 63

r z

68 C.611

fir

-559C=>

C›

\ •sse/, 1

tittit i

292 low.293

tss

un e

o•ds4s.--/

( oragulst, (1463flik

lePr

•ki

6.:;&›....„.

ts). :ef,.r:-.. obt. • .%F.17-4 3

,

? ..„....,..„.,, .r -,1(DI .trL

D • s k ""• .....,-,.- s •, orh =u‘ „ L.s..i_r_frå0 tj, ..k.

559.5

(A• s . .z

"bn e

kinns.t.=

e

a.4ftd

9 Qe

eupekletten

•

/-

Mine"

294 295 296

/ )• 4 ky.k .

.57

Vety• 5-7, /8

".) -16

, It &57

r ot(~:zsZ

VZ.v.

b{r,

/•

as OV,

297

5.

-1710,*

15VY

LOKALITET NR.

MG-terrasse på Indre Hjartholm, Gulen

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaUTM koordinatar: 013719Flybilder: Oppg. 1370, N 16-17Areal: ca. 10 daH.o.h.:

Hjartholm ligg i nordenden av det 5 km lange dalpasset mellomAustgulfjorden og Sognefjorden (sjå føregåande lokalitet).utløpet på Indre Hjartholm snevrast dalen inn, og er berre

2-300 m brei. Under isavsmeltinga vart det her bygt opp eitglasimarint delta som i tida etter er heva Denne høgda vert tolka som marin grense på staden. Vest forelva som skjer seg gjennom terrassen, er enno store delar avden opphavelege deltaflata att.

Terrassen er svært tydeleg, og er ein god MG-indikator forområdet. Den vert nytta som jordbruksareal, og er ikkjebebygd.


_

'1‘

'

• /37

Btibrn,

S -

, 09

8

•%. "")

"11

•

• 4.0,

,j6

inJ. lbarawl

' • 37LP

L'S

• • 33 sfj,

fl

•‘)7,

7 coia • "s

.558

03

LOKALITET NR.

Dalfylling og morenerygg i Breivikdalen, Gulen

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaFlyfoto: Oppg. 1370, 0 12-13UTM koordinatar: 979743H.o.h.: ca. 200 m

Nord for Dalvatnet i den rette og markerte Breivikdalen, erdalbotnen fylt opp med uvanleg tjukke moreneavsetningar, somelva og mindre sidebekker har greve seg djupt nedi. Ei storryggform på tvers av dalføret, ca. 500 m nord for vatnet,skuldast dels postglasial ravinering, men kan og vere primær,danna som randmorene frå ismassar i sør. I fjellområda ikringer det mest ikkje lausmassar.


370 •

5

It..7 .

/ ,6. . • 18 • ,,

•4•7t„ ..%.Z

... —~N \\,::«Z.lha

1 k Wil- •till"I.

• , --:,. .-35-12.., ...... •

..57

- \z V •

n. adn

-r, esZ;szs

-

q s(

..r. « ...,, 54.-- a ,...,..,6, ' -13

UQ... /

%., -,- .- — ,.. .- 4.-... 1-...

• /3

\ • ,•

fl

15'00. 298

4:1

,,, $.6 • 2. --2.\,.\ 0...1" ›

›,i'L/44..514e:13.'70t7S l

o a -.,.. I.: (2

- . s.5 4 ) ...,/ /

5.

5

in,8 • 111Ctr0,07

, •

• / .

-,zsJ •

•

'.. 4 zs%• --- -------- -_

299 300 301 20'00"

LOKALITET NR.

Ablasjonsmorene og store skredblokker ved Haugevatn, Gulen

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaFlyfoto: oppg. 1370 M 17-18UTM koordinatar: 998700H.o.h.: ca. 90 m

Haugevatnet (72 m o.h.) ligg i eit trongt, 5 km langt og 500m djupt, rettlina dalføre mellom Austgulfjorden i sør ogSognefjorden i nord. I dalpasset,(ca. 100 m o.h.) som ligglike nord for Haugevatnet ligg store mengder morenematerialemed kupert og blokkrik overflate (ablasjonsmorene). Nokrekjempeblokker, ca. 150 m nord for vatnet, er trulegpostglasiale rasblokker frå den vestre dalsida.

Det er mogeleg at Haugevatnet før dei nemde morenemassanevart avsette under siste istid, drenerte nordover tilSognefjorden, men at desse massane no stengjer og tvingarvatnet sørover til Austgulfjorden.


B

LOKALITET NR.

Skuringestriper, Brekke.

Kommune: GulenKartblad: 1117 II RisnesøynaUTM koordinatar: 078710Flyfoto: Oppg. 1370H.o.h.: 0 - 1 m

I strandkanten 200 m V for Brekkestranda pensjonat er det einliten isskurt fjelloverflate der ein kan skilje ut 8-10 ulikebrerørsleretningar i sektoren mellom V og N.

Skuringsstriper etter isen finn ein mange stader, særleg istrandsona og på plasser som i lengre tid har vore dekka overav andre sediment, t.d. morene. Men det er sjeldan å sjå somange skuringsretningar på ein plass som på dennelokaliteten. Den ligg like ved vegen, og er ein eignaekskursjonslokalitet.


ma

To:N4trC /

305

72

62i

etinecteset

•gleic 1.75.

Q :47-•

- •

4.P.3: •

B ekke

6770

s',./kta9

,

-/25'00"

3ng 307 308

I 6 7

cke

.TSPA

6772

Qr<rteselOrtnes

6.769

61 .00'00*5°28'10.

309

seåStege512-

,•

LOKALITET NR.

Markert randmorene

Kommune:Kartblad:Flyfoto:UTM koordinatar:H.o.h.:

2-300 m sør for garden Bog på vestsida av Bogsvatnet er det idag eit stort massetak i ein randmorene som er avsett frånord då brefronten låg ved sørenden av vatnet. Ein del avryggen som ligg på naboeigedomen, er enno ikkje rørd. Ryggener svært klår og fleire meter høg. Den vitnar om aktiveismassar i dei låge fjellområda nordafor. Sjø1v om storpartenav den opphavelege ryggen er fjerna, vil det vere ynskjeleg åta vare på den resten som er att, som eit historisknaturdokument. Den opne skjæringa i samband med grusdrifta eri pedagogisk samanheng positiv på den måten at den gjer detmogeleg å studera moreneryggen si indre samansetjing ogoppbyging.


'

oasu0 .» . •

abba4.I

på Bog, Høyanger

Høyanger1117 II Risnesøynaoppg. 1370097846ca. 150 m

• :5111J

, tzs

* *.•thieraz;• ./

I

13•

e

.3‘• ‘..5'

„

Nibbeh

fl

•krl

'c?gbir,

• ' '7"~"•

c=6-%

'

67

6

67

67

,/

4•3/1

LOKALITET NR.

Yngre Dryas lokalmorene og bresjøsediment ved Blålivatnet,Bremanger.

Kommune: BremangerKartblad: 1118 I MåløyUTM koordinatar: 086643H.o.h.: ca. 130

Blålivatna ligg 3 km aust for Leirgulen i eit område med litelausmassar og sparsomt vegetasjonsdekke. Lokaliteten er letttilgjengeleg med veg mest heilt fram.

Nær vestenden av Blålivatna ligg klåre endemorenar, opptil 2-3 meter høge, og vest for desse eit lite myrdrag,'Blålimyra'. Moreneryggane vart danna framfor ein dalbreut-løpar frå Ålfotbreen under Yngre Dryas. Breen fylte dåBlålivatna og demde opp ein liten bresjø som drenerte motvest over passet rett nord for Haugen. Då breen smelta, vartdet her liggjande att eit mindre vatn, demt opp av endemor-ena, og med drenering ned til Blålivatna. I dag er vatnetheilt attgrodd.

I dei lyse bresjøsedimenta er det eit fleire centimetertjukt, svart lag av vulkansk aske ((Veddelaget) som skuldasteit gigantisk vulkanutbrot på Island for 10600 år sidan. Påden tida må altso bresjøen ha eksistert - og morenerygganeblitt til. Under bresjøsedimenta er det organisk materialesom viser at det var ein lengre isfri periode frå innlands-isen smelta vekk og til Ålfotbreen rykte fram i Yngre Dryas.

Sedimenta i botnen av 'Blålimyra' representerar ein sjeldenmulegheit til radiologiske dateringar av isavsmeltingssoga ogstudier av vegetasjonsutvikling og klimautvikling i eit avdei områda som vart først isfrie her i landet. (Slike studierer no igang som eit samarbeidsprosjekt mellom NGU og SFDH.)Her ligg den største verneverdien.

Lokaliteten har også stor pedagogisk verdi: klåre former somkan knytast til ei (etter kvart) veldokumentert - og spesiell- geologisk historie. Bresjøsedimenta med askelaget ligg påca. 5 meters djupn, men kan hentast opp med lett, manueltborutstyr.

Prioritering: Gruppe I

"

o,

1 ' • " 7 aetry ri= -

Bort-nesktiUP;

• -•-• - - -1 -•

• • • ••••••• - '

u haven

ålikammer

• - ..4‘..ta• .

o,y

• — - kt. —

-

amrane:-4 – – -

, •

'• • •

t;:t - - -

•

I••:.•

-

/44-1:

'

, —

t)rkl\e 1-1

„,Teryld4068m.,

4'st Terövp

• 1'

39

• 38

37

-

LOKALITET NR.

Randmorene på Grønenga

Kommune: FloraKartblad: 1118-11 EikefjordUTM koordinatar: 960375Flyfoto nr.: Oppg. 400, C10-12Areal: 0.3 kmH.o.h.: 30 m

Grønenga er ei øy i Norddalsfjorden, ca. 6 km aust for Florø.Arealbruken i det aktuelle området er jordbruk.

Randmorenen på Grønenga representerer Ålfotbreen si størsteutbreiing i Norddalsfjorden under framstøtet i Yngre Dryas.Ryggen er opptil 10 m høg og ligg diagonalt over øya. Materialeti ryggen er ikkje prega av den lokale berggrunnen på øya(anorthositt, gneis), men er rik på blokker av konglomerat somstammer frå Devon-bergartane i nordaust.

Moreneryggen på Grønenga er den (på land) klarast utforma delenav ei randsone som strekkjer seg frå Sandvik/Nyttingsnes isøraust: via Grønenga til Småklauvenes i nord (Fig. ). Funnet avdesse randmorenene viser at denne delen av Ålfotbreen nådde mykjelengre vest enn tidlegare kjent. Ryggen på Grønenga er derfor eitviktig historisk dokument som er veleigna til undervisningsføre-mål.

Litteratur: Klakegg m.fl. 1987


,s,„. ;;‹

, '.' '-- 17$

- • •--,5 i

..' "U 4 21 ___ _ ---_,IL

,5,fahohm•tt

I -tkrvut'u ,,,xx

,

•ork« 1,” w

39

0 S Å l\ S 'N l)!C ''.4:> IX \ V .::0

,;,__ ,<. ,,L.: : - I,- :,_, -- 5. .1,i

(

7a.51,11,rrnrsvb

="-- Soreiace , 9- -,_:..--"...

•.--;'-'1. ..11T7---

•VN„,,...,

3 ., :. \ ; s , '''' &s.&"' -'' '. \-

.-;-'f' ‘,7 \ ‘ \ c‘: . • ' _ ' ,...,------..--cr -'=-,------=-- '-=,-4---:--' <:.-=---..,--,;.!*/' :-..'-',• ; --......,..„ e.y...•." - - - ,I. ;lrrl: ::,. .f/Ir .. ....:••••:1 :11/(i'llu j4i

:

itVen..'

..

—

r

PII I .41;07,---%ii,-4i. ••-:'=- 5 '_ 15.7.%;'.'økest.e.azmivi

,.. '

* .: ''''' - `A°:". - - ........ .....,H---..kii°\Ae»i7iuku2:1?

111,, •

100 ,Pzi v

,t

u S;tv, »,,,,.-- 36

— 0 -. '‘,14,..Hiiii- --.71, Mij!i 17 • ...

. '... 2,, - abb., • !•. ,

N. ..! ‘. . -...'..o IMI

... "":::._.-..: ..... .., - „L'... ::. ,c.-,.....

36,\ \-‘‘ .... ‘ ‘.: j1/4'-'f--7'f '''' ' s' ' '`.--7-..--:-.. -.Æ1' -1‹..-

1illyilltd.41; itY-,•I''', . '...._-'1:' S' - -

3. N '.;,1 ' ."1‘.•"3V,:1---- : • - _ . j :^ .1.(f ! i 11,Y

10lIk

•

. - ' - - -- I,": „-'"::14iitc'' 1 '..."---°°-----:: - -://,:\

Z04 Ilia"4L1:1:1,2rrl'7:'-!-'''''' •.R b ' b X \.. `.') V

20.1

,

.

irtnrnik ..'1

lioorii! u ,-,..:•;:3-,,-',..--" n"' ••••••••

zn,: • -- - '. ....--"--",..- - - -- 21 n

, .i '

.

bd,iri;r

,,,,, ................

•.Q.5"

— '-'\3k ?Bil.;;MS

r

LOKALITET NR.

Hauga moreneterreng i Grytedalen

Kommune: FloraKartblad: 1118-11 EikefjordUTM koordinatar: 983430Flyfoto nr.: Oppg. 400, B8-10Areal: 0.3 kmH.o.h.: 400 m

Området ligg ved søropninga av Magnhildsskardstunnelen (Rv 614)og er lett synleg frå vegen. Det veks open tjørkeskog iforsenkningane.

Haug- og ryggformene er for det meste under 5 m høge og dannareit kaotisk mønster. Overflata er rik på blokker og haugane erhovudsakeleg samansette av morenemateriale. Formene er resultatav at rørslene i breen som låg her, stansa opp. Breen har dermedsmelta ned vertikalt. Under nedsmeltinga har morenematerialesamla seg i sprekker i isen.

Det er få stader i fylket der denne landskapstypen har like klarutforming som her. Området er lett tilgjengeleg, og formene errelativt urørde. På grunn av nærleiken til riksvegen kan områdetvere sårbart.

Kjelder: Klakegg m.fl. 1987


685

42

41

39

TY/Vilt

6840Kinblq;;;;)j

94st Teröva

/''Alst-h•ltrN'' '1~1,1vm, ,, r

*

- - ‘'''','•`;':'; Mlik;37 ,/,_ samlin —

•--.---!. —

'. 2

Sknnow41:.\. ,,\:-`‘ -b, 6.-

11---',- r-~irs----:-°9 . --

• .Votri- iil, , ' '-;,J; ....„,-:.:7`

, -....

1 0f, •

•

01 21 8 • , -.-43

' .....';''S: • • `,

;,,`,..,\-.., ---- ,; .

l i a kr k,,N N.k. \ Q.'

•x..._, -j:.-9 --'•`...,

119

. ihIltift1I 111111.0h11,

i

50 107 1..,_

, • • 4..

Its : ,1 !1 \ 44i

I . -

' ' b45

bing.,,S'i '; ' .' ' • ' ,f''' . '

-s...i •• y'lle

lft I, IIIP14 k. , ,..,• ... , ;,, ' , ,... '

J ,13, ..• - t,?, , ,ii,.. . • ' '1; '. ,

.. I , ,,‘ ....•••• ,,;,„

2 ..,...-,v3tet)1,,\t`jr2,,,, . ,-- f , s •• ' .

fjell tid,,I.,ts

2 11. , • i'...y. (;,..,,' •.t.' f .. ‘• • --.-

i •• 1" ' .4 '.‘i.... N. /- ; 't:,., ;11.- -'' • 1,...,'4 ,.., 6 \

i I 1 i

'.; .,' ' '', . :: '

...." '-••

:1-• , .,,,,a,,,1 ; ;4, • • ., .....,

s

. 3e '.• ' 7 '' t.. 's

' 't'. - •, .... -,

44 -- ..... I:1y.1..- -Siettevarden ....ikni,.‘kiin Hoften- - • I 1 . '

.9(

1f

.---:', ..-

‘ slert,ilw\ ''''''. 4 •••---'.' ' '''''''-'. ‘11 L'''.'• 17'' . "

,.,, . I, —

•-• I "....• , ...' ' ' ' --g,..jPulbt. ., ::., , -Y,... -:, ..bili _ .,.., .i.....:-"":.----::--..7:: ...., ; ,, • '•••;'- •.., ,.. • : ' v - •,%.,,,,,, : , ...ltrx ltiv7ri ,...

„.,. ni3F ellet -::\-, i:".•..;,;..-•

40, -----, ..,,, • -,...,

(. S', 0 : §11 ' ,,,I;kie,", ',.. ', 1 ;),,, ' , n k.,'.• ‘~-‘-‘,-...‘'4-;.,,::;' '%,..••,.,.."---....- - -.... :->.` - •••:81.;1- ' ."<\e‘.• ,, • -ii- , - A4

, : _, • ', • • ',1/43 --.- .-, ,'-711 .....«:•:- •

• ..`• •;r,s%

•• ,

.. •• .-2"11- • **

1:+ttle-

Dr-P•

•••• •. . -

•gr

c vi•o"

tn'ti.p.e ‘‘‘

• ,•.K m er

'

7770"--

S

.,131 s r1 d

9.1-1;11

•.•

au ipa

7.'78

3 4 -..",,••••••

\

35

34

LOKALITET NR.

Kinnaklova


Flora1118 III Florø743325S.70; 80T E4-5.ca. 1 km0 - 220 m

Kinn er ei lita øy, dryge 2 km2, heilt ute i havgapet vest

for Florø. På vestsida av øya ligg Kinnaklova, eit 22 mbreitt skar mellom to spisse fjelltoppar, Søre og NordreStaur. Skaret er delvis fylt opp av rasmateriale (ur) og, iden nordlege delen, morene. "Klova" er danna ved havabrasjonog forvitring langs ei svakhetssone (forkastning) i fjellet.

Her er og fine holer som er danna ved marin abrasjon. Vedfoten av Kinnaklova er det terrasser opp til ca. 14 m o.h.(marin grense). Både Kinneklova og dei marine holene ligghøgt over postglasial marin grense, og må vere danna førsiste nedising.

Kaldhol (1941) omtalar Kinnaklova som "en av de mestsærpregede naturdannelser som finnes i vid omkrets".Formasjonen er eit velkjendt sjømerke. Den er eit godt dømepå korleis landskapet (geomorfologien) er eit resultat avstrukturar i berggrunnen (passive faktorar) på den eine sida,og ytre geologiske agensar (aktive faktorar) på den andresida.

Bergarten er grunnfjellsgranitt. Denne del av øya er ubeboddog "urørd".

Kjelder: Holmsen 1924 (NGU nr. 123), Kaldhol 1941, Undås 1963


vz,35' ;

-

•

P6il• °

• -•iodalah

(c2(5J12.J. 2:29 --‘72 Tjeldnesflua

.„ 119

••••

77‘S.thltulfucNell." •

(" •

•8($1.

3/.;$:,'W Nui*

33 ukke ifft

-1;"")P" - -

• •-•••••,/r•W'r,l1"1,\ :1N

...4troya. ,<tht'

•

Æsbys. 11;isthisr- ou'eset.zu • '•

"lieskiyholrga

stli• estity,

1G3

seldneset Sf6burdhl" L, IVegia"nRe: sta-

too Flath :.° ••(.C.3tAact.esctiNut,

•- 4jelic

- _ , •

.) ,./ 3 - /'. " •-•••.----tin, Itt -23 : ___,,,,,..,•

_•-....,„...- "---.--.,.-'`Fiellet

-.-Sundar /f-1 1.•0-o ,,,_ ,„,),•?:::-=4?-iiindp /r_ ,

t '5 I, •. , 5. _.. ITI n ..---, s\--- "" • , ,:., • o•>:-..:-.. _.,-.::: ,tix.t.A.,..**5+:7-'-

''JOu

.4 ..s. ring

tier

° -...----;,:„. .`_<4&?K.1y,.i ,r.?,n `, - •-‘7,., -,,, t. :* ' '''„ . •••-;:y1.ekta s„',..-z- 17:t

314-'.9, ''''' .7 •• ).' C-)f..„) "Soortok n REKSTA-:--• ' Gnindaneset 32.Akei,,,,,.«40 !..,11elleslil'

, ,..., $ ,?,

•

• ' ;.8 ). -kl

SV4.1e

•

u

<r) *

A'_ • t‘' j--••••0

;St6

( •23 (Witil ..918181Lek

73 \tf\--3(,:74 57 41:,"

n-k!":„..k) 486

.1.; • *

•Sts-

.8sarik6ya 76 77

•18' k.l11•141:1.l\ ,s•C,

. ' 'fielcs

84 _22 ,+ 34.

ogn , • Rkgrrcridarj.(51•

8078

31• 7 • 1

Falier

. o

6311'

/

m\ f..Z\

"Cas6y-

tarane

8.\\J

9 I

kla.53510'e 5"'

LOKALITET NR.

Ablasjosnmorene og randmorener ved Sagevatnet, Flora.


I området mellom og kring dei tre vatna Aurebrekkvatnet (411m), Sagevatnet (360 m) og Gulskardvatnet (317 m) er det eitgodt utvikla ablasjonsmoreneterreng med mange og storeblokker i overflata og haugar og ryggar som demmer ei rekkjemindre vatn, særleg i det opne dalføret nord for Sagevatnet.

Langs Gulskardvatnet (317 m) ligg fleire moreneryggar, ogelles blokkrikt ablasjonsmateriale. Nokre av ryggane stikk uti vatnet som smale nes og øyer. Dette vatnet synest delvis åvere demt av ein morenerygg.

Vernevurdering: I desse strok av landet er ablasjonsmorene,og landformer som er typiske for slike avsetningar, sjeldne.Sett i ein regional samanheng er difor hovukriteriet for vernav denne lokaliteten sjeldenhet. Den ligg avsides til og erlite tilgjengeleg for ålmenta. Det er gjort ein del inngrep iutlaupet av av Sagevatnet. Elles er området urørt.


b.

00

/4

45

133

44476e1jesto n

1:k.me uT,,n.11

Sunnaskjera

4634

-Dorinasg'

43

40

• I 13-guald! Di-åsk'e

»

* I

" 47 p

\ 47 "0.s4lerat Litleinja)3,5;;* e is

* . )(f.%!‘ iVt-e.".":fia1; r-

3 :„.uriseh ;L?:

. • ,ovane g • '

StorrRen

Flora1118 III Florø920455S.70; 803, 239-12 (hør kjøpast)ca. 1,5 km310 - 430 m

,0r76W,-,

varrdals , 533a

net 1PC,1

(

•.,

ten •_

Storefjell ; ---Simnoroag.„, , Lemmone -

•°

fjHe

,Brunn

'

Vc-

Lt

,

" Urdaiiya;c. .(1/71\

tc1.;\ v‘,

Vi .. reb

afj, Ilet

\N\ b'o"

rptï

("..‘

.11010d

.77.7

t;kkene

`o \

'' ? ?

sletockgs- -

ass

K

fj,41anir

t", 1 one/7,3 -"r

---- ‘»•-•-• i• 42

\\ ,

\ ,

h, rne :.:-'‘ Aluk4e 4n" V .p.;,. ,...„,.4:..„;:„,,, r. ,,

L.' ,, ' "). l ' \-, ' (' 4 , ' l',:, ^..---

'1' ' " /1,,-- .:,,, --....,-\_, ',3,

Se fjes‘eNcen; `, -\ i t%'.(tkoin^ 13 ..-..., v-1, -!! ) \ • ,1 ...it~, „,.- ,„..,, , -,•,, o.., \

' • : ' l',‘ all' \• ''' \ - ,g, ,.., ? .--." .1»..•

• . ,)? , •-, ''' \. • ; ' '''' 'S — •:-• li'\\ • .

'S '.

'1txtiN

\ .ti-a""?,(t. 2 1 -

••'?

e41/b/i a-

11'; ; es1, -- I t, •nov it -13: •

Rns vilFyett t», \\\\ „, , l\>.- .,f, --7-,,-.,,,..„) ,b

- ovik •;;;- fi----"-:511! % 1 )'» I/,,z,' , . ''''A ' r i H fi, NOVen.'''\

,.1,1!.: • -!Rusta ', - - -.:-.---:'1'...;"----:-- ,r,--7-'''' V " -='-'----_--70)_ , , .„. ,

45

44

40'

43

41

6840

29

014 skjer

Kommune:Lokalitetsnamn:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Store samanhengande blokkhav på Rognen, Skudalsnipa,Botnanipa og sydsida av Steinheia. På Rognen ligg den nedregrensa kring 650 m. Nord for Skudalsnipa finst parti medblokkhav ned til kring 540 m, og vest for Botnanipa ned tilunder 400 m.

Vernevurdering:

Dei nemde blokkhava er store og velutvikla, spesielt er dettetilfellet på Skudalsnipa. Nyare granskingar underbyggjergamle teoriar om at blokkhava i fjellområda markerarnunatakkar, det vil seie fjelltoppar som stakk opp orinnlandsisen, under siste istid. Dei er soleis sværtinteressante i diskusjonen om fjelltoppar var isfrie undersiste nedising, dermed var mogelege overvintringsstader(refugier) for visse planter som det elles er vanskeleg åforklåra utbreiinga til. Ei meir systematisk kartleggjing avblokkhavsområda på Vestlandet er no på gang.

Blokkhavsområda er interessante som forskingsobjekt.finst mange stader i høgfjellet og er lite utsettemenneskelege inngrep. Viktigaste føremålet med vern ertypeeksempel.

Verneprioritering: Gruppe 3

— 49

LOKALITET NR.

Blokkhav, Skudalsnipa

På Steinheia går det ei markert vitringsgrense omlag midtlangsetter høgdedraget (VNV-ASA). Blokkhavet ligg på sydsida.

6J87 88 500'

36

25 115

NördSöre

Röysanesi2C.nu-tlaotko.

:.

Baffiane7

biten„.,

95brandlMed

FloraSkudalsnipen1118 III Florø910510S.69; 686, clo-li

400 - 700 m

290

;,-- ::.2,-,, ',,,-,,, - )),,t: '. ',",-„: "-/ Ijif,

-----.---- ----- (7. ---;--_-,-- -,^,-.::: ---) ,. , ',),-,"-

L '7; '%'; 00 -, --------- ii i. ki ' :. .---- --- -- -i - • (7,I,

filaidez5a( 11/

,,(\((

.•

\\.`,1" \\"13ot

/ T--nu

;]/ '1a/]/ 43)Fur.ebau

- • 5\\p,

Deiforsom

• 111 //f

nipa,

I. \

I• N'"--).,11%,5./

a

/

tcsteiiihe /

,,

('Y -

— )

1 17),-Jl"-

eggci .L\

'

,I H

505'40"6145 '

52

51

6850

49

51'

LOKALITET NR.

Strandhakk Botnane

Kommune: FloraKartblad M 711: Florø, 1118 IIIUTM koordinatar: 880510Flyfotonr.: S.69; 686, C 8- 9Areal:Høgd over havet: 0 - 40 m

Langs stranda frå Sletta til Gudbrandsneset er det tydelegestrandhakk i tjukke moreneavsetningar, unnateke nokrefjellblotningar like nord for Sletta. Langs stranda fråSørbotnen og sørover til UTM 490872, er det og eit markertstrandhakk, men her er morenedekket tunnare.

Bekken som renn ut i havet 500 m SV for Gudbrandsneset, hargreve ut ei fleire meter djup ravine i morenematerialetmellom fjellfoten og strandhakket. Rett SV for denne bekkenligg 2 svakt bogeforma ryggar som kan vere endemorener fråein austaforliggjande dalbre eller lokalbre. (Dersom detsiste er tilfelle, må glasiasjonsgrensa ha vore i nærleikenav havnivået under isavsmeltinga, noko som er lite truleg).Strandhakket skjer seg noko inn i den ytste, og største,moreneryggen.

Med unntak av høgspentlina langs fjellfoten er strandsonanord for Sletta og sør for Sørbotnen urørd. Rundt Pollen erein stor del av dei flate partia oppdyrka. Her er det og veg.Neset sør for Botnane kan vere del av ei randmorene avsettfrå ein dalbre austafor.

Vernevurdering: Langs kysten av Vestlandet er det få godtutvikla strandliner, mest på grunn av mangel på lausmassar,men og grunna geografisk-topografiske tilhøve. Lenger nord,til dømes på Sunnmørskysten, er heva strandliner eit utbreidtfenomen, medan strandhakket ved Botnane er blant dei størsteog klåraste på Vestlandet sør for Vågsøy.


Kjelder: Aksdal, S. 1986

/

36

.- . .. - .

-•..,-- -- '7. -:-5, -;/., -------__, . «,-- s. • ,_____, ,_, i ,,,

. - ,-, '-'-, -,- -____

- i \\ • •

e374 ''' - .. '-'7.-T-'s ".',\

olhane 7

CSteiiihe.

B , :Vord trlest', ..,%-. , Sot nipa. ,\-'''' '' --------"< \\,,\t\ \--'''-'''..' ) \ \\,,.. ..,- .. .

‘,.„. ,--.7.-'="------, ,,, - -,

.--<-":'>-` ;,..\\»,\ ,.',.• '.., „ - r:. ,

\.., ..:.K , .. ,Re i :

)].• P . -.o..

.. : - .... -- - - _ . \‘':: \\\",‘,,,,:".-,:.:.::i:.),,,i,i' &\., ,;.,,,.,', \

49-...,____---- __- , -..._ ,---, , ''''f--- \ 1—_

r/ - --, , .-:.---_ '-o-tene---....,\,...

- T---„---: (''','4"--,-T-":;,,ad

b

\ • .4%-,egga.... ; \ \ i k j' ,>: -,',:-..\-- ". •... ::',., ,‘' .... ,

i 1,, " 1,,•,, i ,-, .. -,.. , , ,r I 0 ,r )

.' Pfy ••- i

1.3XT:it ti. r.,-) 1

1\ (

\. , 48

, , ,,'k ? ) '‘9j

• . _,I i

-49 , ,, _,- -.,.„-•,:,--,,-,', ;\ \ r', ''i I • - N• - . ) , .-- - --..

323 =), noltre. e.'.., . ---,,t ir, , ,--- , ,,,,,,- ,, ,,et , 4,..

... •:•k_!.--,_. ."'.»‘"--' ' -' 7";------- .\' ... • ; .--",..), 1,)

\\ , \6*'‘'..‘\ i (....‘.....-\.,'-'' \ . v'',:d• ' ., ,\ Siff -f-Q3}10 ' --1.---. f-

= 16 ' '':' k S ' ' 's \\(' , - , - , - - . . - •-:£- = -.. ' ' . ' ' \ —\ , )k (

' 48 ..., , \ ,_, i -,, ...----7,'.1."-:• 'r-' k ra,l'z,+%,,, ,`" .. , ,, \ n \ .. ....,,, 25 ', \ ; .‘"".... \ ''`. .' •.: • ' ...• , , , ).„,,,,),, ., • „,

''') \ s ' ' ' . \\ ivid s.'N‘, '.

rs Buanos

0 '. F•oneg a \I L...., 1

A_.,\....d.. I k87

39,, ,,,, -; ' '\, \ 0> ' ''''' . •'''''' \ \\-"'

, .3 \\ .

• 'ff.an.' ' ' Cr • "---) 1 \\---1"-,‘,,-,•,, ,..n \ ,, \

I! \ ,--' • , , ..-..,

6850

47

Prioritering: Gruppe 1D- D

Z-

Cr;liC 17 nr • ,- *3 Nau:sul(S.

— ', .

-? •n'• 'D • "i/ 2— ; `:7

2 3

h \-'1Y(•&-9) _ri;\ "•P' /)• 7); / • /f

,

J.;

g , .7.-,ten <3. (

•i. .E e;-,-;3. §1(

W - kiiinti. k s ci'

'•z. . . ,).3

LOKALITET NR.

Moreneryggar ved Svartevatnet

Kommune:Lokalitetsnamn:Kartblad, M 711:UTMkoordinater:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Svartevatnet ligg i ei hengande botnsenking mellom Svartevas-shornet og Førsleina på sydaustsida av Bremangerlandet. Det erikkje skog i området.

Aust for Svartevatnet ligg 3 morenesystem. 2 av dei bøygjer rundtvatnet og må vere avsatt av ein lokalbre Nø for Svartevasshornet.Den inste av desse to ryggane demmer Svartevatnet. Den er størst,og er sers tydeleg i formen. Avstanden mellom desse morenerygganeer berre nokre ti-meter. Nord for vatnet er dei usamanhengande,men kan fylgjast opp til ca. 450 m o.h. (sjekk).

Rett aust for desse ryggane og vatnet ligg ein markert 700 mlang, snorrett morenerygg med lengderetning NNØ-SSV. Ryggen er 2-4 m høg mot vest og 6-8m høg mot aust. På overflata ligg nokremoreneblokker. Denne ryggen må vere noko eldre enn dei andre ogtruleg danne som ein midtmorene mellom lokalbreen i Svartevatn-botnen og ein større dalbre/fjordbre frå innlandsisen austafor.

Mellom Svartevatnet og den nordlege delen av sistnemnde morener-ygg er det fleire parallelle striper (låge ryggformer) i moreneo-verflata med retning NV-SA. Dei er danna av botnbreen som haddeei rørsle mot SA. Stripene er best å sjå på flybilete.

Lokaliteten er verneverdig av fleire grunnar: 1) Moreneryggane ertydelege, lett synlege og har stor pedagogisk interesse. 2)Forsking. Området er ein nøkkellokalitet for korrelasjon mellomlokalglasiasjonen og avsmeltinga av innlandsisen. Muligheten erog til stades for absolutt datering. Det er ikkje gjort detalj-granskingar her. 3) Fluted surface (stripa moreneoverflate) fråisavsmeltingstida er eit sersyn i Sogn og Fjordane - og Vestlan-det i det heile. 4) Endemorener som demmer opp vatn finn ein ogandre stader, men her er samanhengen svært klår. Området erurørt.

BremangerSvartevatnet1118 IV Bremanger930620S.69. 686H 10 - 11ca. 200 daca. 330 - 370 m

.=Yas<R et

9M 62

/ / 2:.•(/

eva or ''.. , - . , .,.- -,-/ /1 ' /i " _ 1

i 117 ,,/Nlyee.be "f9;:3;'., /,

,___.. - :,-7/ •''A: ,.—i ....1 1- N---- ,Y,,/ ,., - -„.....„9/, (, ,,,.

50'

61

- = "/ (-5‘n-•686032 # y r

.

.

-----' -\\-j

• (

_ 0,1

LOKALITET NR.

Randmorener i Skipperdalen

Kommune:Lokalitetsnamn:Kartblad, M 711:UTMkoordinatar:Flyfotonr.:Areal:

Skipperdalen er eit 2-3 km langt, ØSØ-vendt dalføre på SØ-sida av Bremangerlandet. Dalbotnen er brei og flat (U-dal),og munnar ut i havet i hødg med dette. Utanom dalbotnen somer dekt morenemateriale, dominerar snaufjell. Skog manglar.

I den sydlege del av dalføret, omlag 500 m frå sjøen, liggeit 100-150 m breidt belte av sidemorener som kan følgjastfrå den bratte dalsida i SV og ca. 500 m austover ned motelva. Morenekomplekset er bygt opp av fleire låge, og litedistinkte moreneryggarsom flyt i hop. Overflata, som er sersblokkrik. ligg 2-3 m over det generelle bakkenivået.Avsetjinga er best synleg på fråstand, og ryggformen er bestutforma nær fjellfoten i vest. Moreneryggane er danna av einlokalbre i Skipperdalen, eller utstikkar av platåbre, trulegi Yngre Dryas.

Nærare sjøen ligg klåre restar av eit breelvdelta, ca. 20 mo.h. (marin grense?), som no er gjennomskore av elva.

Morenebeltet er eit viktig historisk dokumentisavsmeltingshistorisk samanheng, spesielt med tanke påeksistensen og utbreiinga av ei sannsynleg lokal iskappe herunder Yngre Dryas. Den komplekse oppbygginga er .spesiell.Restene av breelvdeltaet viser truleg havnivået på den tidrandmorenebeltet vart danna. Slike korrelasjoner mellomrandmorener og tidlegare havnivå er interessante, blant annamed tanke på relativ datering og etablering avstrandforskyvingskurver i området. Dei menneskelege inngrepa

Skipperdalen er minimale (eitt nedlagt litekombinasjonsbruk). Området er lett tilgjengeleg.


-, • 2•

—

41

,LL ge,esz -•• -

111). 1. • , • !'

.Praliger\-1

•

BremangerSkipperdalenBremanger 1118IV910595S.69, 686 G 8-10ca. 500 da

NauS'Iti ,,. • / o

• ri;l7he2 art; firhor

, (\ktiCg4311

' Sinty— .,q1

— , .

• • ten 4Pi(470, • / ,

5

I1

S

•

Myceber .

. „, • )1di .*;

. •=y7.'; 7;, ,

/

/

kipperdaneset

• S

/

y .1 L \53,,

Yki /

j)/ //' $.7

37" 949'‘,\P R\ •

\

•

° bt)

N\

(%, y, arfel »hory,„_,, •

° --

6250'

61

6,60

59

LOKALITET NR.

Randmorene på Svarstad


Randmorenen ligg i enden av Svarstaddalen, der denne munnerut i Dalavatnet (ein fjordpoll?). Svarstaddalen er ein 3-4 kmlang iserodert dal. U-forma er sers tydeleg nedafor samløpetmed Tungedalen, ein kort sidedal frå vest. Dalbotnen er herflat og Omlag 500 m brei.

Randmorena er truleg danna framfor ein botnbre iSvarstaddalen i Yngre Dryas. Endemorena går heilt ned tilvegen/vatnet og kan fylgjast som ein markert. 6-7 m høgsidemorene oppetter den vestre dalsida. I aust er ryggformenmeir diffus. Eit strandhakk på distalsida av endemorena erdanna ved marin abrasjon. Den viser marin grense på staden.

Endemorena er i ferd med å verte fjerna. Langs riksvegen erdet 3 massetak i den distale (ytre) delen avendemorena.

Verdivurdering:Randmorena er heller stor, tydeleg i forma, lett synleg,svært lett tilgjengeleg, og soleis ein godekskursjonslokalitet. Her ligg den største verdien. Den ernyttig for rekonstruksjon av omfanget av lokalglasiasjonenunder Yngre Dryas, og MG-studiar.


---.." — - ;,./..',..:-:::::.:--, ,-- - ---,68,,, ..,./ .., ',.. ,,-•:',....... -.P.'2.?t...!7<"--1....- --:;',6:1-c-7.7--...--e -:5------2.:,-. ,01,de.kinesel

r•--; ----.

dide, ; .5., •

----..._ rr- , (.. „,../. ; > _1

,

* /-7:: -.-- -------...z.:=.7,— ».r.:))/:( .,,,,...„,r , ;!,' . , ,....:...il ,, . , „ , 67, ,

'\ • /»,, / r-- . / '

.. , .._ -

._,..._ , •,,) ,/,..,---;:---- ......',/ ',,-'/, %/,,,,,C .. 1 ?' -:". ' , y,,,r.' 'r, ,A ‘...-

‘• '' '''4\ " . i'''''' ,-- ' ,'',ii,'.1,' ri:;i1,4'4 ':'..:..7:73 /11...,':?._ ''':. ' ' ..- t - t " . /C

...---,,,,,,'? (,111'./, 4:21.1;'.!:' '1" N1. ,....• :>'--‘''.. . -1 L.) 7

- \s, ' \ ,

\ '

1)R t'', '''-'- 'N -.2.----',BI fjillet \ ' 6 61.,,,,-----,1, ,E, , '.:. \ ‘,- ., , ...„;,±,,—,....-:,. :..,..>„_,,,,,,. , ! «, .,--.,,i -,-77,..1;:.-----"‘-%.‘1"\\‘',..,,•,v`it‘ ')': \\\\-‘).1,.,.2 , k\

' - T

- • ------ s--'z=„," .4" : ' '--- / J ---, q.::::.,,,,/ (

. • ,%.,,,-;, , --• ->y,..,:....,...- .•-• , ,-- ‘;••••.„...' •-•-

,-.-^" -.•••-,-;—' ' ' --: , - '.&, 2- r • - --','-sp,

•-, = - ; - „ •

--- T•-,-712 J t.F5 y W r ) - 9 - / , R.,„-•7"/

7i

,=.. ..--.L., -

--_=:---__..-t1 '.---7:

\ - - -- 65---.:-..... --' .°- , ' '9K1ur/resef ' --'('77-,- - :"---- -"', • • 6. 6, . -.1•1- ,...._ --- '

,../-2.- ._.›.-.---%1,,

\ \\fl/ •

,

- vor» '

,V;(

- ° C.) S,1.• ,•

- orf 1r

t••••••• Cf •• 9 ° • /y ?..

BremangerSvarstadBremanger 1118 IV890645

ca. 400 da0 - 100 m

/ '

;fie,

- t

^) ('-'\

fl

(;) \)\ ‘.‘) `->

,fr

aud

-

' 63

- m, t

, 9 19°, . v

\N -,••= „°

64

LOKALITET NR.

Randmorenar, abrasjonshakk, strand- og vindavsetningarVetvika:

Kommune: BremangerLokalitetsnamn: VetvikaKartblad, M 711: Bremanger 1118 IVUTM koordinatar: 860680Flyfotonr.: 686,J 425Areal: ca. 3 kmHøgd over havet: ca. 0 - 50 m (alt. 300 m)

Lokaliteten ligg inst i Vetvika som er ein kort, brei,vestvendt fjordarm på NV-sida av Bremangerlandet. Eit 2 kmlangt, U-forma dalføre munner ut i nordenden av vika, vedSolheim (nedl. bruk). Solheimsvatnet (3 m o.h.) fyller omlagheile dalbotnen. Skog manglar.

Ei stor og markert randmorene som kan følgjast frå sjøen vedSolheim og oppover i dalsida nord forSolheimsvatnet til ca.200 m o.h. Moreneryggen dukkar opp att som eit breidt nes påsørsida av vågen. Både forma og det store blokkinnhaldeti overflata her er eit resultat av bølgjevasking. Innafor,nær utlaupet til Solheimsvatnet, ligg fleire subparallellesidemorenar som er noko yngre. Alle moreneryggane er trulegdanna framfor ein botnbre i Solheimsdalen underlokalglasiasjonen i Yngre Dryas.

I moreneryggen vest for Solheim er det eit stort 'hakk' somvart danna ved marin abrasjon under Tapestransgresjonen for7-8000 år sidan, då det relative havnivået her var på sitthøgste i tida etter siste isavsmelting. Strandhakket synersoleis marin grense. Finkorna strandsediment er kjelda tilflygesanda like innafor. Solheimsvatnet ver demt opp av einstrandvoll.

Verneverdi:Området har glasiale og postglasiale avsetningar ogerosjonsformer som illustrerer godt samanhengen mellom deiulike prosessar som er involvert i landskapsutviklinga.Formene er tydelege og diversiteten stor. Den pedagogiskeverdi er stor, men området er lite tilgjengeleg.


Slyrene

len---" ---.11,7mh n1. ..... 20 •,3

.., ..

k' !rnefl .7.:"

Ferne --::' ---, .../.>•.....

1.1:: 1

s, Kviten.%4

=-.7-_-

/. ‘.**•

1/II P

1.7 r , , ,.. /-":4...--/....„ _____„,----- ,...-------...........„.......,----; „,,_---:',..... 1r s 7.0Koiteneå rs1,7;-: -. , 1 1:'..........

.13 •

, (G. 1 j ..-•, 5.-4 CL--- Y

... 2,

.5‘,.._ cs . ,.........--?-s s___,-,.."--.--,-„,_.-.„.V

=‘,2-------\„.... '% L\ ' "

0 ' ; ''' ' < . Y'ii ttAt.

- ' ' - ' ..,. : •: ..

\

,,e

1) .,-----.-...L----;',..4,

' ' ' ' . , , . . , , ..' • • : '''.:.

17

1......"*.‘Yr

7

' .; 17'7 : ill 'n"-'cine,,..,., 1' 9,_------: 171 .4,

',.....,—' ,„------_ , ,....„..,,---, D.:0

...--A--,----!>.--••-' ......Ts

—

'4' •

,13.~

jel Fåf' ord .;;;z• • - —

• ( 2.,,

. - • _— '-.8ukke , ,('

, -...---.."'”--'-'- :, y, ....",,-,-

k,'..,,,,ZxhN.A"!-. ° PY1=ritti ' ::.;.,, ) \-' ' -

I

rmt akic47

' '-') .' ''' - - . 7....) ' :,-C. ----,,,, '------Z \,l

:. , .7fiatuje •,____ = 1 •sukt i:it.

o:..,) ,

' I I... ‘:., r7; -ii1/,--..,

LOKALITET NR.

Kannesteinen, Oppedalen på Vågsøy.

Kommune:'Lokalitetsnamn:Kartblad M 711:UTM koordinatar:H.o.h.:

Kannesteinen, den velkjende skulpturen som havbølgjene harforma, ligg i strandsona i den opne Kvalheimsvika som venderrett ut mot storhavet. I tillegg til den spesielle forma ersteinformasjonen eit godt døme på bølgjene si evne til åabradere i fast fjell, i dette høvet gneis. Reiskapen. ellerslipemiddelet, som bølgjene nyttar seg av, er strandstein og-blokker som dei set i stadig rørsle.

Det er og liknande abrasjonsformer i nærleiken, men ingen avdei er so velforma som Kanneseteinen. Det går bilveg fram tillokaliteten.


79

100

- 78

90

—76

75I4N

Ra sleinnese • •• 16

•

Ja4

20

Vågsøy-K-vathe-imBremanger 111 IVca. 9397710.5 m

.79

91

TWen

:17

VÅGSbY•"92 93 nord

endan/

/

.sironesel,

^\": !, \Saytt' \\ or t

.',;(14-e-eten'„k ,./-/ .:- ' -',:,--,,, ' -k;‘, Vrc Meisane / ,.., j? i' \ . , 7....,1 , -, ,

P% f f "--„) „...,

l f ?tf"")')/(Hiy.,f'. y ,r - 4.-3.7/,,,,,;/)

A'',\. ....-=.--7-1 . 1 »L'IR 4

'

to 78—

?4

Oppeda

•4,!; Ifi ..•T4°12 e=--T

.c?ft: 76

- t.VG (.7\ '10.1‘

a

77

v ,:for

/ \---- ,. 75R111 ,

g`)\ \ \'1,\\

`-\ jf,r!'d9(1<-1eftew,

' )%7:";

LOKALITET NR.

MG-terrasse, grytehull og jettegryter ved Soleide, Førde.

Kommune: FørdeLokalitetsnamn: SoleideKartblad M 711: 1217 I HolsenUTM koordinatar: 358158Flyfotonr.: Oppg. 33, 942-943 (7)Areal: ca. 2 kmHøgd over havet: ca. 60 m

Frå Sunde og nedover mot Førde er det på begge dalsidenemektige terasser i fleire nivå. Dei høgste når opp til ca. 60m o.h. både på Bruland, Vie, Hafstad og Soleide, og dettevert rekna som marin grense. Nedafor Bruland er Førdedalenca. 1 km brei i botnen, og dei terrasserte glasifluvialeavsetningene er viktige landskapselement.

Den største MG-terrasseflata ligg på Vie. Sedimenttilførslahar vore gjennom Vieskaret på nordsida av Kletten, einfjellrest som står att aust for Viagjerdet. Botnen i detteskaret er fylt med smeltevassediment opp til same nivå somVieterrassen. Bretunga har lege ved Soleide. Brattkanten nærelva her kan vere iskontaktskråningen. Storparten avmaterialet i Vie-terrassen må ha passert Vieskaret medanisfronten enno låg i kontakt med Kletten, og på den måtenhindra at alt smeltevatnet tok vegen om Bruland.

På terassen mellom Soleide og Vieskaret er det fleiregrytehol etter isklumpar som vart begravne i sedimenta ogseinare smelta.

I Vieskaret er det ei kløft med fine, og store,halvsylindriske jettegryter som er danna av subglasialtsmeltevatn. Mellom kløfta og skaret står ein erosjonsrest ifjell med fint for-ma støt- og lesider, som viser at brerørslahar vore not NV.

Vernevurdering:Dei nederste 6 km i Førdedalen er ei mest samanhengande, storgrusavsetning, med silt og leire på noko djup.Anleggsaktiviteten i regionen er stor, og store kvanta sandog grus tas ut i tillegg til det som alt er fjerna. For å tavare på identiteten i landskapet, er det ønskjeleg atrestar, om ikkje anna, av terassane vert sparde, som t.d.Havstadterrassen. I særleg grad gjeld dette MG-terrassane.

området mellom Soleide og Løland finst det som er typiskfor området og i tillegg fleire kvartærgeologiske oggeomorfologiske kuriositetar. Desse er undersøkte ogomskrevne av fleire geologar og lokaliteten er nærast forklassisk å rekne. Dei fysiske inngrepa i dette området erførebels små. Det går bilveg fram til Soleide, og området er

16

ein førsteklasses ekskursjonslokalitet for elevar og stu-dentar på alle nivå.


Kjelder: Hansen (1890, 1892), Holm-Larsen (1982), Kaldhol(1941), Kjærulf (1879), Rekstad (1906), Reusch (1916),Rye (1963)

25'

13

15

•• ••:' •

14

20

18

17

/.

• 1 .44 C ta.C. ~4.•• ,

."4• •-••,•• •."'".. •

1-CE" • 4 L.

,••'"''`1 •\

r—,

• ••35 .r:".“ Ord 4,1 • \

114 II_CtOSta

;Br d

a je ets;

- \-\-

zu :151 rene

•

=.1 •

3 4 7.— • -7-=

- - -•••• \ \ \

cAS trs= - -

-

- S kos, _ •

cirsztfid.

/

udaLy • ,

' •4.77 >1; V \

! ;• . - • , ,V, •• / r •

-J • / /'h\ A5* • ,==".:.I r

»."

V a e itpheirn‘74

r-

, 12-

3

- or •

- : -ei

eReri4'

-- - '

.nr/./45 •,

h t '( )

LOKALITET NR.

Endemorener N for Høyanger

Kommune: HøyangerLokalitetsnavn: SaueskoltenKartblad M 711: 1217 II HøyangerUTM koordinater: 428932Flyfotonr.: 1106, I 26227Areal: ca. 0.4 kmHøgd over havet: ca. 700 - 800 m

Vassdalen med Breiddalsvatna er eit 6 km langt dalføre ifjellplatået N for Høyanger. (Namnet Vassdalen vert her ogsånytta om dalføret nedafor Breiddalsvatna.) Dalføret, som bertydeleg spor etter iserosjon, fell svakt mot SSV og erhengande i høve til Høyangerfjorden/Dalsdalen. Ytterst idenne dalmunningen ligg ein liten kolle, Saueskolten (763 mo.h.), som tvingar elva noko austover att før ho renn utforden bratte dalsida ned mot Høyanger sentrum. Vest forSaueskolten er ei lita, ope slette. Frå denne og ned tilVassdalen er det eit lite dalpass, avgrensa av Saueskolten iaust og Langhamrane i vest.

På sletta og i passet vest for Saueskolten ligg 3 endemorenersom er avsette frå NØ, det vil seie frå ein dalbre iVassdalen. I ei sein fase vart bretunga delt i to avSaueskolten.

Den ytste, og eldste, randmorena-ligg heilt ute på kanten avsletta. .Ryggen er opptil 6-8 m høg og ca. 20 m brei vedfoten. Dei to endemoreneryggane som ligg i dalpasset og eravsette i ein liten motbakke, er noko mindre, men sværttydelege.

Mellom moreneryggane er det tjukke torvavsetningar, som bl.a.kan nyttast til datering av isavsmeltinga her. Ein bekk fråmyra skjer seg gjennom den ytre endemorena. Denne kanfølgjast som ei usamanhengande sidemorene i den nordlegedalsida.

Ved elva rett N for Saueskolten er det ein interessantskuringslokalitet med kryssande skuringsstriper, lefasettar,parabelriss og sigdbrot. Moreneryggane og skuringslokalite-ten viser at det var ein aktiv bre i Høyangerfjella etter atden hadde skild lag med fjordbreen.

Moreneryggane ved Hovlandstølen (sjå det) markerer trulegaustgrensa til den same platåbreen.

Nedst i Vassdalen ligg nokre hytter og støler, ei høgspent-line og noko fyllmassar frå eit lite tverrslag.

Verneverdi:Området er av stor vitskapleg interesse då det kan gi eibetre forståing av isavsmeltinga i midtre Sogn, spesielttilhøvet mellom innlandsisen/fjordbreen og dei lokale platå-breane som vart danna i fjellområda idet fjordane vartisfrie. Formene er tydelege. Frå Høyanger går det bilveg opptil ca. 600 m. Derfrå går det sti opp til Vassdalen.Lokaliteten er soleis godt eigna i undervisningssamanheng.


HØY M;EF-; +,1

•

093 '

Sa.4441/491geii

5.

-

/. '

9 4A

LOKALITET NR.

Randmorener og ablasjonsmorene, Hovlandstølen

Kommune: HøyangerLokalitetsnavn: HovlandstølenKartblad M 711: 1217 II HøyangerUTM koordinater: 340940Flyfotonr.: 1106, I 36238Areal: ca. 0.8 kmHøgd over havet: ca. 460 - 600m

Indredalen er ein NNØ-leg fortsetjing av Vadheimsfjorden.Hovlandstølen ligg i ein austleg, open sidedal som munnar uti Indredalen ved Markaset. Ved Hovlandstølen møtest to kortedalføre frå fjellplatået sønnafor. I dalbotnen er det myr-lendt, elles open bjørkeskog. Berggrunnen er grunnfjellsg-neis.

Hovlandstølen ligg på eit kompleks av moreneryggar som, underisavsmeltingstida, må vere avsett dels frå breen i hovuddalen(frå aust) og dels frå ein brearm i det vesle dalføret SV forHovlandstølen.

Sydøstover frå Hovlandstølen er det 2-3 parallelle, meireller mindre samanhengande, rettlina, moreneryggar. Den aust-legaste av stølane (hytte) ligg på den vestlegaste ryggen.Denne er 1-2 m høg på vestsida og 4-5 m høg på austsida. Deiandre moreneryggane er opptil 5-6 m høge. Desse ryggane kanvere sidemorener etter breen i hovuddalføret. Men plasseringai terrenget kan og tyde på at dei er danna som midtmorenermellom brestraumar frå aust (hovuddalføret) og frå syd.

I nedste delen av dalføret SV for Hovlandstølen ligg 3endemorenar: ein, som bekken skjer seg gjennom, like vedstølen, og to andre omlag 200 og 400 m SV for stølen.

I Nedstebotn, 500 m S for Hovlandstølen er det ei markertendemorene som er avsatt frå syd. Noko yngre er endemorenenei Øvstebotn (sjå det).

Aust for Hovlandstølen er det eit område med hauga morene-landskap.

I dalsida syd for stien opp til Hovlandstølen, og omlag 0.5km vest for stølen, ligg store lausmasseavsetningar meddelvis avflata toppnivå og breie, diffuse ryggformer ut frådalsida. Dette er anten avsett langs brekanten(lateralavsetning) eller under breen (subglasial avsetning).Mest truleg inneheld avsetningen morenemateriale.

Verneverdi:Området er sers rikt på moreneryggar frå isavsmeltingstida.Etter at fjordane var blitt isfrie, låg det enno ei stund att

mindre iskapper i fjellområda, som her mellom Høyangsfjordenog Viksdalsvatnet. Randmorenene kring Hovlandstølen eravsette frå tre ulike breutløparar frå denne platåbreen.Endemorenene ved Saueskolten nord for Høyanger (sjå det) erdanna på same måten og frå same platåbreen. Desse deglasias-jonsspora er soleis viktige for rekonstruksjon av siste fasenav isavsmeltinga.

Moreneryggane er distinkte, lett synlege og kan nyttastundervisningssamanheng.


V

- — t ' .•9%.kris,

tdSt

,o

ç.

dov 14Pes5'

0. •• •

900

/75199,'

•

1z)

6°

10;

, 606,.• q4.-& •'•

;

LOKALITET NR

Blokksig og randmorener i øvstebotn, Høyanger.

Kommune: HøyangerKartblad M 711: 1217 II HøyangerUTM koordinater: 343932Flyfotonr.: 1106, I 36-38Areal: ca. 40 daHøgd over havet: ca.720 m

Som namnet Øvstebotn tyder på, er dette ein iserodertbotnform. Den vender mot NV og er hengande i høve tilNedstebotn. Bekken frå Kvangrevatnet renn mot vest gjennombotnen før den snur nordover forbi Hovlandstølen til"Storelva". Frå sør kjem ein annan bekk som renn rett vestfor Øvstebotn. I denne vesle bekkedalen kan ein skilja ut 4mindre randmorener som alle er avsette frå sør. Den yngste(sørlegaste) skil seg frå dei andre både i form og storleik.Den er 60-70 m lang, 2-3 m høg på distalsida og opptil 8-9 mhog på proksimalsida. Ryggen vantar vest for bekken.

Randmorenene si form og plassering tyder på at dei er dannaav ein utløpar frå platåbreen og ikkje framfor ein lokal bre,til dømes i Øvstebotn. Då moreneryggane ligg omlag i høgd medfjellplatået sønnafor, indikerar dei, noko overraskande, atbreen må ha vore dynamisk (og klimatisk?) aktiv heilt til detsiste.

I skråningen på motsatt side (austsida) av den vesle kollensom skil bekken frå den eigentlege øvstebotn er det eitpåfallande stripemønster i overflata. Bakken eB dekt medblokkrik morene, og har ei helling på ca. 25 . Stripeneskuldast ei rekke parallelle furer som er 3-5dm djupe ogopptil 10-15 m lange. Avståndet mellom furene er 1-1.5 m ogdei dekker eit areal på ca. 1 da. I nedre enden av kvar fure,eller renne, ligg ei moreneblokk.

Dette er eit solifluksjonsfenomen, kalla blokksig. Furenevert danna ved at blokkene, spesielt i teleløsningen, signedetter skråningen. Ein kan og sjå mindre jordvollar som erstuva opp framfor blokkene. Stripemønsteret er lett synleg ifelt, men kjem og klårt fram på flybilete i M 1:15000.

I fjellområda er teleprosessane aktive, og solifluksjonsfeno-men av den typen som her er omtala, er svært vanlege, men dåsom enkeltformer. Spesielt for denne lokaliteten er både detstore talet, det regelbundne mønsteret og den tydelegeutforminga av dei einskilde furene.

Dette er einaste forslag til vern av denne type solifluks-jonsfenomen i Sogn og Fjordane. Moreneryggane gir viktigeinformasjonar om klimatilhøve og den aller yngste avsmel-tingssoga i dette distriktet. På grunn av den geografiske

nærleiken har det vore naturleg å omtala desse under eitt.Innafor eit lite område kan ein her studera 9-10 000 år gaælespor etter isbreen, og aktive skråningsprosessar. Lokalitetener vitskapleg interessant, og er eit aktuelt tur- og ekskurs-jonsobjekt.


~knad: Lokalitetane hrovlandstølen og. " stebota børvurderast slegne saman til eitt vemeområde.

LOKALITET NR:

Endemorena på Søreide, Høyanger

Kommune: HøyangerLokalitetsnavn: Søreide-morenenKartblad M711: 121I HøyangerUTM koordinat: 319 775Flyfoto nr: 2Areal: ca.o,25 kmHøgd over havet: 0-40m

Omtale av området:Moreneryggen ligg inst i ein austleg sidefjord til Fuglesetfjor-den, og ryggen dannar eit skilje mot Østerbøvatnet lenger aust.Fjordsidene er stupbratte, og av lausavleiringar finst det kun urog skred i tillegg til den aktuelle moreneryggen.

Fagleg omtale:Dette er ein svært markert lausmasserygg (Fig. ). Fjellformasjon-ane rundt kan tyde på at lausmassane ligg på ein fjellrygg ellerterskel, og at det 100m djupe Østerbøvatnet innafor ligg i eitfjellbasseng eller trau. Ryggen stig mot begge fjellsider. Sørvestfor straumen er overflata svært blokkrik. På austsida er ryggenterrassert i to nivå.

Nye snitt langs vegen mot Vamråktunnellen viser reint morenemater-iale med høgt siltinnhald. Eit snitt SV for straumen viser meirsand- og grusholdig materiale med ei viss lagdeling og sortering.Dette kan ha skjedd ved bølgevask under landhevinga.

Moreneryggen er danna som ein brefrontavsetning, og markerer einstans i tilbaketrekkinga av brefronten. Største delen av ryggen erikkje bygd opp til fjordnivået i avsmelitngstida.

Vernevurdering:Søreidemorenen er ein stor. velforma og markert endemorene med sågod plassering i landskapet at dei fleste utan vidare skjønnarsamanhengen. Den pedagogiske verdien er difor stor. Endemorenen erogså viktig i den geologiske dokumentasjonen av is-avsmeltingshi-storia i Stølsheimen.

Under bygginga av Vamråktunnellen er det fylt-ut massar og planerti fjorden sør for straumen. Dette har redusert verdien avstorformene ein del. Det er no viktig at sjølve ryggen sør forstraumen ikkje blir planert. Det er vidare særleg viktig å ta varepå den .markerte proksimalskråningen nord for straumen, motØsterbø-vatnet.

Litteratur: Aa, A.R 1983. Østerbø-, Mjølsvik- og Ortnevikvassdraga.SFDH-rapport til Sogn og Fjordane kraftverk.


LOKALITET NR:

MG-terrasse på Østerbø, Høyanger

Kommune: HøyangerLokalitetsnavn: Østerbø, MG-terrasseKartblad M711: 1217 II HøyangerUTM koordinat: 342 746Flyfoto nr:Areal: 4-5 målHøgd over havet: 65 m

Omtale av området: 0~1 d/

Lokaliteten ligg i eit kort dalføre('Mot aust fryØstebøvatnet.Fjella på begge sider er stadvis loddr-ete og-Oppti1000m høge.

Fagleg omtale:Dei høgaste terrassane aust for Østerbø når opp til ca. 65m o.h.Restar av dette nivået finst inntil fjellveggen på sørsida der deter massetak. Snittet er ca. 20 m høgt. Det viser sortert sand ogsiltholdig sand i nedre delen. I øvre delen er det grus og stein.I materialet er det lag med fall ut dalen. Materialet i den nedredelen er for finstoffrikt med tanke på støyPesand. I den øvredelen kan det vere brukbart om ein siktar bort det grovaste.

Vernevurdering:Ein bør ta vare på litt av 65m terrasseflata ved den søraustrefjellveggen, for dette er så langt ein veit den einaste referanse-lokaliteten for marin grense i området.

Prioritering: Gruppe II

Litteratur: Aa. A.R. 1983. Østerbø-, Mjølsvik- ogOrtnevikvassdraga. SFDH-rapport til Sogn ogFjordane Kraftverk.

LOKALITET NR:

Nykjebotn, Iløyanger

Kommune: HøyangerLokalitetsnavn: NykjebotnenKartblad M711: 12171T_JIøyanger \)UTM koordinat: 354 725Flyfoto nr:Areal:Høgd over havet: 600-1000m

Omtale av området:Bratt og nake fjellområde SSØ for Østerbø.

Fagleg omtale:I dei fleste iseroderte dalar er det ei rekkje tersklar og trau. Idenne bratte sidedalen er det berre ein terskel og eitt trau.

Trauet har stor overfordjuping, 150m. Heile dalføret kan beskriv-ast som ein glasial botn med 3-400m høge loddrette sider.

Denne landskapsforma er ikkje uvanleg. Det uvanlege med Nykjebot-nen er dei store høgdene og det djupe vatnet på så litaflateutstrekning.

Vernevurdering:Nykjebotnen er eit uvanleg markert eksempel på iserodert land-skapsform. Nykjevatnet er planlagt regulert. Dette vil truleg fåliten verknad på landskapsformene, hvis ein unngår store ogskjemmande steintippar nedafor vatnet.


Litteratur: Aa, A.R 1983: Østerbø-, Mjølsvik- og Ortnevikvass-draga. SFDH-rapport til Sogn og Fjordane Kraft-verk.

LOKALITET NR:

Randen midtmorene, Høyanger

Kommune:Lokalitetsnavn:Kartblad M711:UTM koordinat:Flyfoto nr:Areal:Høgd over havet:

HøyangerRanden midtmorene1217 I Høyanger350 743

80-200m

Omtale av området:Bratt dalside i samløpet mellom Brekkedalen og Nykjedalen.

Fagleg omtale:Mellom samløpet til Nykjedalen og Brekkedalen ligg store morene-massar i ein rygg som er kalt Randen på økonomisk kartverk. Ryggenkan tolkast som midtmorene.

Nykjeelva blir tvinga mot vest av denne midtmorenen. Elva hargrave ut ein 10-15m høg erosjonsskråning der det er friskt snittmed utvaska blokkrikt materiale. Også i Brekkelvdalen har elvaskåre sen inn i midtmorenen. Ein 2-4m høg erosjonskant synerdette.

Høgare oppe, ca. 85m o.h.er det ei 20-40m stor utflating midt påmoreneryggen. Utflatinga er forårsaka av eldre smeltevass-drener-ing.

Vernevurdering:Midtmorenen mellom Nykjedalen og Brekkelvdalen har kvartærgeolo-gisk verdi, og ryggen bør ikkje fjernast ved eventuelt masseuttakunder kraftutbygginga. Det finst meir enn nok morenemassar tilvegbygging elles, f.eks. langs Nykjeelva.

Prioritering: Gruppe II.

Litteratur: Aa, A.R. 1983. Østerbø-,Mjølsvik- og Ortnevikvass-draga. SFDH-rapport til Sogn og Fjordane Kraft-verk.

_15

25'

14

LOKALITET NR

Rand- og ablasjonsmorener ved Blåvatn, Gaular.

Kommune: GaularKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 150136Flyfotonr.: 131, 915 -13Areal: ca. 1,5 kmHøgd over havet: ca. 500 - 600 m

Blåvatn (495 m o.h.) ligg i botnen av ein kort, djup U-dalrett sør for Heilevongstaurane og Blåfonn. Bergarten iområdet er devonsk konglomerat. I den bratte fjellsida vestfor vatnet veks noko lauvskog, men elles manglar skog iområdet.

I nordenden av Blåvatn ligg 2 store endemorener. Den einestikk ut som eit nes i vatnet. Den andre har ei meir kompleksoppbygging, er om lag 100 m brei. og demmer eit noko mindrevatn ovafor. Området elles, særleg aust for vatna, er pregaav ablasjonsmoreneformer, ryggar og haugar.


1

11

• tr----

'CKWIX

•

'c'rf•)e.i/b

k

,

Seks54A)

•• •••

-

LOKALITET NR

Yngre Dryas nunatakkmorene på Nordre Heia, Førde.

Kommune: FørdeKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 240190Flyfotonr.: 332, 1029-30 Areal:kmHøgd over havet: ca. 600 - 660 m

På den flate toppen av Nordre Heia, som sovidt stikk opp overskoggrensa, ligg 2 markerte, parallelle moreneryggar, 6-8 mhøge og 30-40 m breie, som buktar seg i retning ØSØ-VNV overei lengd på ca. 1 km, til dei endar på kanten av stupet nedmot Fjørdefjorden. Den eine moreneryggen demmer opp ei litatjønn.

Dette er truleg sidemorener frå Yngre Dryas-breen, då frontenlåg ute ved Kvammen. Toppen av Nordre Heia synest då å hastukke opp av "Førdefjordsbreen" som ein liten nunatakk.Tilhøyrande sidemorener kan fylgjast på nordsida av fjorden.Morenene er klåre, lett tilgjengelege, og tilhøyrer Norgeslengste randmorenesystem, Raet, eller Herdlamorenen som detvert kalla på Vestlandet. God ekskursjonslokalitet.


SOGN OGFJORDANE FYLKE320 21 22 40' 23

,--/=4<nibb-. ' ‘ 1,-i- å-st-

,-// // v-

:-. -..-1 olnle t- i, t-igi___;,6.,Y '.) . '2...-

w

•.., • ' -

•

Eroi

e

'a112-

ars

8 a es

984).. /(,

7,/ .6.6q;• /SUcilshe

NAUSTOAL 2 KM

/ y '

olnzen2 6 9

ju-craiNr::

Gjesnes t

sen•.\\ (

24 25 26

ca. 0.5

kes

• le

/ •

0 res5

g rk'5

FLORA 54 KM2745' 28

1 1 4

-/)

LOKALITET NR.

Preboreale randmorener ved Fauskestølen, Førde.

Kommune: FørdeKartblad M 711: 1217 IV BygstadUTM koordinatar: 242185Flyfotonr.: Oppg. 131,2915-917Areal: ca. 1.5 kmHøgd over havet: ca. 300 - 500 m

I 2 små, vestvende dalføre aust for Fauske og rett sør forNordre Heia (sjå det) ligg fleire endemorener. Ein stor ryggdemmer Storevatnet like aust for Fauskestølen N. Ei breiryggform av lausmassar langs vegen SV for same stølen, ertruleg også ei endemorene.

Ovafor og nedafor Fauskestølen S i parallelldalen sønnaforligg 5-6 mindre randmorener.

Desse morenene ligg ca. 250 m lågare enn sidemorenene påNordre Heia, og er anten danna framfor bretunger til"Førdefjordbreen", men noko seinare, eller framfor sjølvsten-dige lokalbrear vest for Fureviknipa (750 m).

Riksvegen går gjennom området. Det er bygt eit nytt bustadhusved riksvegen vest for Fauskestølen (S).


; " "

LOKALITET NR

Yngre Dryas endemorene, Pollatind i Solund

Kommune: SolundKartblad M 711: 1117 III SolundUTM koordinatar: 770835Flyfotonr.: Oppg. 1480, F 8-9, H 10-11, I 3-4Areal:Høgd over havet: 0 - 500 m

Solund er kanskje den kommunen i landet som har minst lausmassar.Dette skuldast i hovudsak berggrunnsgeologien. Dei devonske sand-steinog konglomeratbergartane, som blant anna finst i Solund, erav dei hardeste bergartene ein kjenner til. Produksjonen avlausmateriale ved iserosjon, vitring, m.m. har difor vore tilsvar-ande liten.

Spora etter innlandsisen er få, men dei som finst, er desto meirframtredande. Nord for Pollatind på Sula går det ein 7 km lang,graskledd morenerygg med store steinblokker som ein kinesisk murnordover det nakne konglomeratfjellet (Aarseth 1980). Moreneryg-gen, som viser posisjonen til iskanten i slutten av Yngre Dryasfor dryge 10000 år sidan, kan følgjast mest samanhengande frå 370m o.h. til den endar i sjøen ved Drengenes.

Randmorenen er av dei lengste ein kjenner til på Vestlandet, ogden markerar seg sers tydeleg i terrenget på grunn av kontrastentil det nakne berget ikring. Avsetninga ligg i eit lite tilgjenge-leg og aude distrikt.


Kjelder: Aarseth 1980, Aarseth & Mangerud 1974

18

"

0

0

6

• 3

Q3 66

»ob°

27

L-38:

42

0

4

"

°

3

• ,\

o

LOKALITET NR

MG-terrasse på øvre Redal

Kommune: FørdeKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 165227Flyfotonr.: 332, 1114-15Areal: 2-3 da.Høgd over havet: 40-45 m

Like nord for inste gardsbygningen på øvre Redal ligg ein godMG-terrasse. Lokaliteten ligg like utafor isfronten underYngre Dryas og viser havnivået på denne tida.

Området vert nytta som jordbruksareal. Eit hus står iterrasseskråningen. Elles er terrassen urørd.


T2WW"30,00"

6820

LOKALITET NR.

Yngre Dryas sidemorene på Einevollsheia, Førde.

Kommune: FørdeKartblad: 1217 IV BygstadFlyfoto: Oppg. 332, 1114-1116UTM-koordinatar: 173210 2Areal: ca. 0.5 kmH.o.h.: ca. 450 - 500 m

Frå Einevollsetra (430 m o.h.) og 1.1 km sørover heia liggein mest samanhengande morenerygg s8m like oppunder høgde 504m (på gamle kart: 491 m) dreier 90 og fortset vestover ca.800 m. Ryggen er markert, men ikkje særleg høg, sjeldan over2-3 m. Ein påfallande skilnad i lausmassedekke, med dominer-ande snaufjell distalt for ryggen, gjer den spesielt godtsynleg i terrenget - og på flybilete.

Moreneryggen, som er ein del av hovudstadiet frå Yngre Dryas,kan følgjast vidare innover langs fjorden i 4 - 500 metershøgd. (Kræmer 1977).


n 2-rirt .6 •

NAUSTDAL13 30' 14 15 16 17 1835' 19 320

e at crrenc

-

• 7-å1

Ucvoi "(.‘ •-•

22

19 ..•

HeUe et

QM-n

. . ...

429

0' .^

a ken

€,NN

torhohnerT 7

tf/

• - -

9

5°281.0".WW

LOKALITET NR.

Djupvitring i gneis på Helle, Førde.

Kommune: FørdeKartblad: 1217 IV BygstadUTM koor.dinatar: 166204H.o.h.: ca. 200 m

I ei vegskjæring i den bratte dalsida 1 km NV for Helle erdet fine snitt i gjennomvitra migmatittisk grunnfjellsgneis.Det er so nråten at ein lett grev i det med spade.Strukturane i bergarten er framleis godt synlege.

Djupvitring i fjell er eit utbreidt fenomen i store delar avSunnfjord.

Fin, instruktiv og lett tilgjengeleg ekskursjonslokalitet.


—23 e al 6renc

21 27yfrl.11. Qi 0

• LI

6820

NAUSTDAL13 30' 14 15 16 17 1835'

na-*

• ,--w)1.3 "

c Ntxxe" -

.•

, ii7olcf.4•1, •

k ec..... -

• /•5

.. ••

19

r•

(FiT)riTC

SO(320 21

=4‹.

-

• • •

284

LOKALITET NR.

Randmorener, Indre Norddal, Fjaler

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:

Fjaler1217 IV Bygstad140055Oppg. 6915, M 10-12

Høgd over havet: ca. 350-550m

Norddalen er ein 5 km lang sidedal til Vassdalen. Øvst oppeløper dalen mot NNV, dreier mot V ved Indre Norddal og rett Sved Ytre Norddal. Ovafor Ytre Norddal er dalen open. Bjørkes-kogen rekk opp til ca. 500 m o.h.

Berggrunnen er grunnfjell med dominans av amfibolitt ogbåndgneis.

På Indre Norddal er det fleire randmorener frå isavsmelting-stida. Seerleg store er sidemorenene i den austre dalsida likeSØ for garden Indre Norddal. Ein av desse kan følgjast somein 4-500 m lang, markert rygg frå den bratte dalsida vestfor Nova og nordvestover mot dalbotnen. I øvre delen erryggen 30-35 m høg. Lenger nede deler den seg i 3, opptil 10m høge, greiner. Ein ny gardsveg skjer seg inn i enden på einav desse. Moreneryggane kan følgjast opp til ca. 540 m o.h.

Like nedafor (aust for) gardstunet på Indre Norddal er detein mindre endemorene, 4-5 m høg, som ein kan fylgje fråvegen, der det er eit lite grustak i han, ned til elva somkuttar gjennom ryggen, og eit stykke opp i den andre dalsida.

Syd for tunet, og syd for elva er detdistinkt, blokkrik endemorene. Den storehusa på nordsida av elva kan vere ein delnen.

Rett ovafor eit nydyrkingsfelt i sydaustbogeforma skredvoll. Ei hytte er sett oppningen.


ein 50 m lang,ryggforma opp motav same endemore-

ligg ein "fin",midt i skredavset-

Randmorenene er danna i Preboreal tid, anten av innlandsisen,eller av ei sjølvstendig brekappe.

Moreneryggane er viktige for rekonstruksjon av isavsmelting-shistoria. Dei er til dels uvanleg store og klåre i forma, oger lett tilgjengelege.

07

•‘, : '

t

-

E I 9-e.,?,09

-

IS (1

oJei z

08

Hav

06

20'

05

‘5.

04

03

02

98

97

• ;

99

01

-

jt.C.

42

679600Dm.N.61•15'00"

4.-5°28'104311000m.E.

r a

2•

0

cc

iV

rb,/

t

'2 av Norges geografiske OppmMings blad B 30 vest, B 30 aust, B vest

to

olte

CZ)

' .•

M711Edition 3 —NOR

•

«vc

4.)

_

7 4::

415

/

4

p

,

;''' e b- 4n' 9

12 30' 13 14 15 16FJALER

•

o reo

Ifr

.3

35' 17

7.5-1

- 0.•. .int

igr

•<3.14o -*

•°

5 ')

0

evi

_en

_

e -•

4

• °

-18

ev

I'*(2 10.

VO

,

-

ar,,e3t

19SOG

LOKALITET NR.

Moreneavsetningar rundt Steinsetvatnet, Fjaler.

Kommune: FjalerKartblad: 1217 IV BygstadFlyfotonr.: Oppg. 131, 412-413 (6915, P 1-2)UTM koordinatar: 210980 .)Areal: ca. 2 km-H.o.h.: ca. 300 m

Steinsetdalen er ein 300 m djup, iserodert dal som kløyverdet 7-900 m høge fjellplatået mellom Guddalen og nedre del avGaulardalføret i to. Kommunegrensa til Fjaler og Gaular fellsaman med vasskiljet i Steinsetdalen, eit flatt myrområde ca.400m o.h. Det tronge dalutløpet sør for Steinsetvatnet (296m) tyder på at den gamle dreneringa gjekk NNØ-over til Årøyog Gaula.

Kvarteargeologien kring Steinsetvatnet er interessant og kom-pleks, men også komplisert. I heile dalføret ligg det ettermåten mykje morenemateriale, noko som kan skuldast retningapå dalen, N-S, det vil seie på tvers av hovedisrørsla i sisteistid. Sør for Steinsetvatnet ligg spesielt mykje morenemate-riale. Det dannar ei fleire hundre meter slak ryggform, ogdet er denne som demmer opp vatnet. Avsetningen er trulegheller ei dalfylling av botnmorene enn ei endemorene. Pånordsida av ho ligg eit par lange, slake ryggformer som erorientert N-S og stikk ut i vatnet som korte nes. Genesen ernoko usikker, men det kan vere sokalla 'flutings'. Ein litenbekk aust for utløpet har skore seg 10-15 m ned i morena.

Elles ligg det ei rad randmorener rundt den nordlege delen avvatnet. Dei og framtrer mange stader som nes. I dalbotnen Nøfor Steinsetvatnet er det haug- og ryggforma moreneavsetnin-gar.

Ei eventuell freding av moreneryggane vil kome i konflikt medlandbruksinteresser. Ein av dei klåraste moreneryggane inordenden av vatnet er allereie planert. Austsida av vatneter skogkledd, og urørd. Området bør undersøkast nærare.


Kjelder: Haye (1984), Aa (1984)

7

Skek2.(ms

0

0 -s

F

Jt

/7e

:

evl

LOKALITET NR

Stor glasifluvial MG-terrasse på Furnes.

Kommune: Gaular Lokalitetsnamn: FurnesKartblad M 711: 1217 IV BygstadUTM koordinatar: 247075Flyfotonr.: Oppg. 69152 E 64-65Areal: ca. 0.5 kmHøgd over havet: 55 - 60 m

Garden Furnes ligg 3 km ovafor Gaula sitt utløp i Dalsfjor-den. I ein skarp sving skifter dalføret retning frå nord motvest. Ein sidedal kjem inn frå aust.

Breelvdeltaet på Furnes er om lag 400 m langt og bortimot 1km breitt. Rotpunkeb på deltaflata er 58 - 58,5 m o.h. Flataheller mindre enn 1 mot nord. Dette indikerer at deltaetvart bygt opp til havoverflata, og marin grense (58 m).

Snitt i eit sandtak i nordaustre del av avsetninga visertydelege skrålag under eit 1 m tjuktotopplag av grus, steinog blokker. Skrålaga fell ca. 20 mot Nø, og viser atsedimenttilførsla var frå Gaulardalføret og ikkje frå Amots-dalen.

Gaula har delt deltaet i to. Langs proksimalkanten på deltaeter det på begge sider av elvenedskjeringa ein morenerygg. PåFurnessida, der den er mest tydeleg, er han omlag 70 m langog 2 m høg. endemoreneryggen viser at breen har hatt eit liteframrykk etter at randdeltaet var blitt danna.

På distalsida er det fleire lågare terrassenivå.

Terrasseflatene vert nytta som jordbruksareal. Lengst aust erdet eit middels stort grustak. Delar av deltaet, spesielt MG-terrassen med framstøytsmorena, bør vernast.

Priorite'ring: Gruppe 2

Kjelder: Kleiven 1975, 1982b

,/ ,

A

pst.

tad ""

26

ctr eh • OS

•tft _,,ø--- S"" I 13V1.1 1T, .(3.1‘~•.~

7 0.- -

_

, .,..,9

- 1-,—, .1., •

ei

tivt‘•cte n

POi"I

• ;

"

•

•I.(

LOKALITET NR

Endemorene på Hellestølen, Gaular.

Kommune: GaularKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 185056Flyfotonr.: Oppg. 6915, M 18-20Areal: ca. 1 daHøgd over havet: ca. 480 m

På Hellestølen ligger en vakkert utformet endemorene somdemmer opp vatnet. Ryggen som er 8-10 m høg og ca. 100 mlang, er mest markert nord for elveutløpet. Bogeforma viserat den er avsett som randmorene til ein austaforliggjandebre. Moreneryggane ligg påfallande lågt om dei er lokalmore-ner frå Preboreal tid. Er dei eldre, det vil seie frå YngreDryas, blir 'Innlandsisen' monaleg mindre enn ein før hartenkt seg. (sjå lok. nr. 'Kvanngrønipa'). Tolkinga av dennerandmorena, og andre avsetningar i området, vil vere avgjer-ande for ei meir nyansert forståing av tilhøvet mellomInnlandsisen og ein eventuell lokal kåpebre i desse (låge!)fjelltraktene.

Prioritering: 2

LOKALITET NR

Bresjøavsetningar


og randmorener på Årberg.

GaularBygstad, 1217 IV290005Oppg. 6915, S 11 og 13

120-170 m

Årbergsdalen munnar ut i Gaulardalføret ved Sande. Sør forSande har dalen N-S retning, men ved Hauge svingar dalen oghar retninga NV-SA ved Årberg og Senneset. Rett vest forÅrberg er det eit passpunkt slik at området austafor drenerarvia Ykslandsvatnet til Vadheim.

Ved Årberg er det avsett eit kompleks av ryggar. Den størsteryggen strekkjer seg tvers over dalen og svingar mot vestbåde i nord og sør. I nord er ryggen tydeleg i terrenget ca.500 m vestover. Vest for denne ryggen er det fleire mindre ogusamanhengande moreneryggar. Ryggane er frå 2 til 19 m høge.Fleire av dei er dekte av blokker som er opptil 10 m' store.

Formen på moreneryggane viser at dei er avsette av ein brearmfrå hovudbreen i Gaulardalføret, truleg på same tid sombretunga låg ved Furnes.

I vestkanten av den 500 m lange myra på passet ved Årbergligg ein 50 m lang og 20 m brei rygg som hevar seg 6-7 m overmyra. Den inneheld sortert materiale med sandlag som erkonforme med ryggen. Dette er ein esker som vart danna underisen når fronten låg framme ved morenesystemet like austafor.

Frå passet (165 m o.h.) og nordvestover til Sande erdalbotnen fylt med sortert materiale, mest sand, som erakkumulert i haugar, ryggar og terrassar. I nordsida av dalener det frå myra ved passet og vestover til Løfall bygt ut einmest samanhengande, opptil 30 m brei terrasse, 165-166 mo.h. Alt dette er glasilakustrine sedizent som vart avsett iden bredemde sjøen mellom dalpasset og breen då denne trekteseg attende. Vatnet drenerte over passet til Yksland/Vadheim.

Avsmeltingsmønsteret og sedimenta i Sande-Årbergdalføret eratypisk for Vestlandet, men illustrerar svært godt situasjo-nen i store delar av indre Austlandet, sjølv om målestokkaneer ulike. Verneverdien ligg både i dei klåre formene og denspesielle geologiske historia. Området er svært lett til-gjengeleg, og har stor pedagogisk interesse.

Kjelder: Kleiven 1975Prioritet: Gruppe 1

'

• 9624

/1N ,

LOKALITET NR.

Eskere ved Arøy, Gaular.

Kommune: GaularKartblad: 1217 IV BygstadFlyfoto: Oppg. 6915, Q 25, 27UTM-koordinatar: 250030 2Areal: ca. 0.5 kmH.o.h.: 160-180 m

Årøydalen er ein vestleg sidedal til Gaulardalføret. Årøyelvadrenerar først austover, men svinger mot NNØ ved Årøy, 2 kmsør for utløpet ved Sygna.

Aust for den store flata på Årøy er det avsett fleire ryggarav glasifluvialt materiale. Den austlegaste ryggen er størst,om lag 1 km lang og opptil 15 m høg. Ryggen buktar seg svaktlangs den sørlege dalsida, men i vest har han retning motdalbotnen. Store blokker i overflata til ryggen viser at deter ein esker, avsett i ein smeltevasstunnel under breen.

Vest for denne eskeren er det fleire mindre eskerar. Dei erfrå 150 m til 300 m lange og gjennomsnittleg 4-5 m høge.

Ryggane er truleg danna samtidig med deltaet på Furnes, ellernoko seinare, då ismassar frå dalbreen i hovuddalen rannvestover gjennom passet til Årøy og vidare nordover tilSygna, slik at Solåstoppen stakk opp som ein nunatakk.

Dei fleste eskerane ligg i utmark. Ein av dei to som ligg pådyrka ma'rk, er planert ut.

Talet på godt utvikla eskerar på Vestlandet er lite saman-likna med Austlandet. I tillegg til desse er det berreBreimseskeren som er føreslegne verna i dette fylket.


Kjelder: Kleiven 1975, 1982b

jee r

• •

0517

‘ .)ti J"

b,

•-•

01

lr_

(

se•

. ;-

-

r 5

00

23 24

4 5 Kilometers

0

• t /I

itt I

, I --;--•

01 .r 0

1

70

je

0

'

-

25 45' 26

'7%•-

' • (.7‘1

,tt( 1?--N

•

h t

0

•

618

• 638

-,•

( •--

ok

00

en

g---

•

r

• g

'20'•

ÅÅ 04

•

6- 07

o

06f: .

••

0

08

03

01

6800

99

!I , 98

cz

02 c-D

97

jel 96

'

956r15.00"

27 28 29 330,5cy5°50'40"

GAULAR VADHF,N KN.

TPYKT I NORGES GEOGRAFISKE CNPPMÅl.ii

62k

LOKALITET NR

Endemorene på nordsida av Kvanngrønipa, Gaular.

Kommune: GaularKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 199024Flyfotonr.: Oppg. 131, 537-538Areal: ca. 1 daHøgd over havet: ca. 620 m

Vakker endemorene som demmer det vesle-vatnet 400 m aust forKvanngrøvatnet. Moreneryggen et 10-12 m høg og ca. 100 mlang. Den er orientert NV-SØ med svak bogeform ut dalen somviser at den er danna av ein lokal bre i denne nokså opnebotnforma på nordsida av Kvanngrønipa (767 m o.h.). Elva fråvatnet skjær seg gjennom den nordlege delen av ryggen som

held fram eit lite stykkje opp i den vestlege dalsida.Moreneryggen ligg like over skoggrensa og avsetningen er lettsynleg i landskapet. Vatnet som den demmer opp, forsterkardet visuelle biletet av moreneryggen i eit sers vakkertlandskap. Like nedafor kastar elva seg utfor brattkanten insti Årøydalen.

Forutan den pedagogiske/turistmessige verdien gir moreneryg-gane her, saman med dei ved Hellestølen og Bjørvikestølen,grunnlag for nye og interessante refleksjonar omkring isav-smeltinga i desse låge fjelltraktene. Mellom anna må glasia-sjonsgrensa (snøgrensa) ha vore under 700 m i tidleg Prebo-real tid (eller seint i Yngre Dryas?)

Også sør for vatnet ligg ei randmorene i den austlegedalsida. Denne ryggen er noko mindre og ikkje so markert iforma.


••• •A'0%i n t••• "

C>

c, 7 tI

70

• NI.•••• • ••••

•4

19

18 roi k

17

16*

LOKALITET NR

Skredvoll som demmer Sagvatnet, Kvammen

Kommune: AskvollKartblad M 711: Bygstad, 1217 IVUTM koordinatar: 126173Flyfotonr.: Areal:Høgd over havet: < 30 m

Ved den stupbratte foten av Bleia (1305 m), mellom Heilevongog Kvammen på sørsida av Førdefjorden, ligg Sagvatnet, 15-20m o.h. Det er omlag 250 m breidt og er omkransa av blokkriktskredmateriale som ligg i hesteskoform ut frå fjellsida bak.Fjellmassivet er av devonsk sandstein og konglomerat, medanbergarten nede ved sjøen er gneis. Det går veg gjennomområdet.

Vollen, som demmer vatnet, og dei store blokkene av konglome-rat som ligg spreidd ikring, er danna ved eit stort fjell-skred som og tok med storparten av ura nedafor.Slike skred skuldast fysisk og kjemisk forvitring langs svakesoner og sprekker i fjellet. Lokaliteten er i første rekke avpedagogisk verdi. Den både illustrerar og minner oss om eintype naturkatastrofar som ein og må rekne med i framtida.

Gruppe 3

Hellene et

e

429

a :en

••••, /

••• •

•

ca. 3 da

2.•

......

torholmeErv

n 84(---

1-1arlo4ba 1.1 a ° eg

"'''' •

fl

400

LOKALITET NR

Trodalen, Yngre

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfoto nr:Areal:Høgd over havet:

Dryas randmorene

NaustdalFimlandsgrend 1218 II380310332. 1513-16,1613-151,5 km300-600 m o.h.

Trodalen er ein sidedal til Naustdalen, i retning SSØ. IYngre Dryas har ei bretunge enda i munningen av Trodalenog bygd opp randmorener med store dimensjonar. Høgdeskilnadenmellom dalbotnen og toppnivået av randmorenen er eit parhundre meter (220 m sør for den indre garden på Høgereinen).Herifrå skråar ryggen jamnt nedover til eit markert knekk-punkt ca. 500 m nord for garden. Den markerte ryggforma gårnedafor knekkpunktet over i ei breelvavsetning med toppflate319 m o.h., litt høgare enn dei største terrasseflatene 305mo.h.

Ryggen i den austlege dalsida er også markert. I lia nedaforSkaflestadstølen kan ein tydeleg sidemorene med få metersmektighet følgjast ca. 300 m nordover, til han går over i einlike stor rygg som i den austlege dalsida.

Ryggen har overflateform som ei skarp egg med svært brattesider. Materialet varierer frå sandig morene til meir utvaskamorene mot dalbotnen. Breelvavsetningane nedafor Trodalsmor-enen har eit overflatenivå på 305 m o.h. I den vestlege delener det eit grytehol med diameter på 50m. Breelvavsetninganeer danna ved bredemning lenger nede i Naustdal.

Vernevurdering:Trodalsmorenen har store dimensjonar, klare former og storpedagogisk verdi, særleg den austlege moreneryggen, og liggsentralt til for ekskursjonar.

Prioritering: Gruppe 1.

•••=>

,s, is2 0-,:=›... ,,,,CZ7 .

,

-/Z--,-40'_:-'",.. c......-

..., ... , • ,S ,..•„,....` \-- 0

%/-",‘ ‘: : /1-, \' il ' ...' .i,, 1 I ,

- -1i is

\ /- s ‘ ‘ '

‘ > :: «": ''.‘ ... ••• 1, './ '.-

" ,:, I I IN j \ C:, Sh ..

/ \ /...

, 1 . - j i 1 i , /. . : ,,: : ;, : : • I /1 : : .:

I - ,' ' , \ - -- , - • i 's "

--"' •/ " '-‘,,,,,,,

' ,, i

-

..- .,• ,

o, x... s, - I • l- , -,,•, I ..----.„ , , , • / t

\ .... - I 1 , , , ..I ',. ...... .

, \ , / - - , / , ..(, , . ...

I / -

.".':. ‘ * ‘ I - '''S \ ... ' •'. % ‘ /. ‘ \ ."soo .--, , ,, , , ..., ,,. - , ,,. , . , , ., . , ..... , 0. - ,.i , . -,:::-, , • , - • , , --....z, -... , - - , - -,,,,,,,,-„, --0--,.

,s• -

,"• i •••'' / i 1"« / ' I •-• .7.41p1 s s ' i • ....

•, „ , .... - • • ' ". 1 , -

-•

, 1 - r '„. ‘ „ s , ... - I • \ / 1 _ s I , ..-

' ."....1 I„. I „.:,; /'''..,„ s.„ ." i‘ ‘ .- ... ' /(......1 s. ' : /...' \... --1 •-• I -2/ '- '1• ,:( ?):).: C I .....‘ .1 ' S...

i1.1 'z , s..... .. 1... i .... I s „, / , I ,

1 N , i - - ‘ , ......` -- "--------, ' , ', , I \ I , /- '.; •• ' \... ... ::".".. ' \ s eN. .•-, %.,

i • ,,, -..., - _ „ i , ..7 '/. ‘ , ' .- .. i ",, - , ." ... 1 / ' i ' ."' %91' ‘ s / SI.« ''''".. \ ' ... 1 Z ' / ....

C, 1 ..y/ 1 i \ „ ... \ .„. , \ ... •••• ,/ .... ‘ ,... i i «.• t .... .... /.. .., ' / \ i ... „

• l . „. .,. , ,,,,,. , i i - .... , , \ \ ' ". ,... 1 - ' - • ..... -....., \ ../ ',/ ' • .1. i .... ..• - .' - ', , 1 1‘ 1 ‘,.....1 ...... •••••• ......»„, •I '', \ ..- .... : ':. /';‘// 1i .„ i • i , i /‘ - • - :s 1 -...A.1 , , , , _ .-.,,‘,1",' , 1 ,t:, ..-:,:::::\ ,`_:_.:- ,-/', ,:.:,1,- ',...`‘„ i 1 .....,-,' -,,,;-------,-, ,..-..,\` sl:- i- - ,, , , I

:rs--> - --,i., \_ ... -._ ,....... ,

, \v ,...,...1,,\,-,' i - • „..,., T1 __ , , , 4/' ‘,", _ , , , , , - - .....-.: .. ...- \ ,-, c , '; ,. •;..; ‘,., 7 .1'.., , `-',..-2, , - Q , i•*"..- il i , • /....„ s i \ / s' ,1/...• ‘... •••••-•"/..,'./ 1,/i, / / s •./..„1 • J... \ / ‹.-1 / ...\../. ' \ / ../"."7".

; ••• ‘ ,..:-.g. :,.. ••" -. 1 ,:z.1- 11:,^-, .., /- -,:- `\ -41 \ ,-- . , :, I , ,•_‘ , /1 1,..' -,-,,...`G),/ :',, i; ' ' / ••• ,

,1„-, ‘ ,./‘ -, -/‘....., i / /s1

,,/ 1,...T - _1i -/ I , 1

l',-\ ,j?-;\ -% -, 7 .','„ - -‘' -‘, /

1—

I- "

(‘ %,,

LOKALITET NR

Straume i Hyen, randmorene frå Yngre Dryas.

Kommune: GloppenKartblad M 711: 1218 II FimlandsgrendUTM koordinatar: 373 490Flyfoto nr: 3400, A-23,Areal: Ca. 0,6 km`Høgd over havet: 0-60 m

I Yngre Dryas låg ei bretunge frå Ålfotbreen ned gjennomVestredalen og nådde fram til nordenden av Hopsvatnet.Framfor denne bretunga vart det avsett ein stor, bogeformaendemorene. Hopsvatnet er oppdemt av denne endemorenen,vatnet har to utlaup gjennom moreneryggen. Mest helleavsetninga ligg lågare enn MG, og er altså avsett i fjorden.Ryggen er likevel stort sett oppbygd av morenemateriale medtildels store blokker. 2-4m diam. er vanleg, men langt størreblokker finst også. Fleire stader er det ei hud avlagdelt, sortert materiale.

I den nordlege delen der ryggen nådde over MG, er det eiopptil 25m brei hylle 55mo.h.Den nordlege delen av moreneryggen er den mest uforandra, medbratt distalskråning og noko slakare proksimalskråning. Densørlege delen er meir utjamna ved dyrking, men også der erein primær, bratt distalskråning.

Med over 50m høge ryggar og fin bogeform står Straumemorenenei særstilling. Ifølge Rye (1978) er dette den mest

markerte og imponerande moreneryggen i Gloppen.


Kjelder: Rye, N. 1978: Geologien i Gloppen. I Per Sandal(red.) Soga om Gloppen og Breim. Sandane.

28 Olav W. Fareth

MODIs.\

31

"

5

ofe

f

ri •d:;?",••-LEGENO.

11.11 Margårtal morakto

Margittal moraino. etost of ettt‘o

Marpinal moralfe, taint cr obsetro

= Thick till cooftf

0 2

fit,C.

tL_ • ,

:

4

traum•

Morginal cl000sit. tratoty glaciotlintal

CitocOofhwial tkroosit woo torraco olco•

+ Pauport

A1 otovattons ant V, nottots

3 4km

NGU - BULL 408, 1987

,

LOKALITET NR

Å i Hyen, randmorener og delta.

Kommune: GloppenKartblad M711: 1218 II FimlandsgrendUTM-koordinatar: 375 475Flyfoto nr: 3400, A2213Areal: Ca. 0,5 kmHøgd over havet: 25-125m

Ved Å i Hyen er det ei stor israndavsetning eller breelvdeltamed moreneryggar oppå deltaflata. Breelvavsetninga er fraktaav smeltevatn frå Ådalen som munnar ut i hovuddalen her.Lausmassane er avsette i fjorden. P.g.a. kort transport ermaterialet dårleg sortert, blokker med diam. opptil 1m finstoveralt i eit snitt ved vegen. Det finst og utydelege lag medbratt fall mot vatnet.

Oppå breelvavsetninga ligg det på begge sider avTverrdalselva markerte moreneryggar. Nedre delen av densørlegaste ryggen er no utjamna ved dyrking. Oppover fråøvre grensa av det dyrka feltet er moreneryggen 6-8m høg,og har stig bratt oppover fjellsida. På proksimalsida av densame ryggen er det skytebane som ligg på ei litaterrasseflate.

I elveløpet der Tverrelva kryssar vegen er det blokker meddiameter på 2 m.

Moreneryggane er avsette av ein brearm frå Ådalen som harrykt fram over smeltevassavsetninga, truleg i Yngre Dryas.

Moreneryggane er store og instruktive. Dei dokumenterer eitlokalt breframstøyt. Hvis alderen er Yngre Dryas, må det iden tida ha vore ei lokal brekappe, også på austsida avHyefjorden. Om ikkje heile lokaliteten kan vernast, bør einta vare på størstedelen av den nordlege moreneryggen, og dendelen av den sørlege, som ligg høgare enn det dyrka området.


Kjelder: Rye,N.1978: Geologien i Gloppen. I P.Sandal(red):Soga om Gloppen og Breim. Sandane.

NGU - BULL 408. 1987

Fig,. 26. The frontal depositat A. Austredalen, justsouth of the heact of Hyen-tjorden (foreground), look-ing south. Marginal morai-nes bordering the depositare dotted. (Photo Tele-mark Flyselskap A/S).

••111,

LOKALITET NR

Gjel i Gjengedalen

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfoto nr:Areal:Høgd over havet:


Gloppen1218 II Fimlandsgrend373 4083400,A220ca. lkm30-300m

I Hyen er det overgangen mellom Ommedalen og den paleiskeAustredalen utforma eit stort, markert gjel. FråGjengedalsgardane og nedover går elva i eit opptil 100m djuptgjel som i hovudsak er utgrave av smeltevatn. Gjelet er fordet meste utforma subglasialt (Rye 1978).Lett eroderbar berggrunn har nok ein stor del av skulda forden djupe fiedskjæringa. Berggrunnen er her skifriganortosittgneis med kraftig oppsprekking.

Det djupe gjelet har geologihistorisk interesse, ein børunngå større gjenfyllingar.

LOKALITET NR.

Randmorener ved Lykkjebøvatnet med tilhøyrande sediment i Svart-tjønna

Kommune: Flora og GloppenKartblad: 1218 III NaustdalUTM koordinatar: 220366Flyfoto nr.: Oppg. 3490, C18-20Areal: ca. 3 kmH.o.h.: 60-700 m

Området ligg ved riksvei 615 mellom Eikefjord og Hyen. Det mesteav avsetningane ligg i skogsområde med dyrka mark nært inntil.

I området rundt Lykkjebøvatnet ligg det fleire store randmorene-ryggar (Fig. ). Dei er avsette langs kanten av ei bretunge somkom over fjellet mellom Midtbønipa og Blåfjellet då Ålfotbreenrykte fram i Yngre Dryas. Randmorenene viser fremste posisjonentil denne bretunga.

Sedimenta i Svarttjønna er interessante fordi dei kan brukast tilå tidfeste framstøtet og gi nærare opplysningar om korleis dettehar gått føre seg. Dette skuldast at bretunga demte opp Krogstad-vatnet over nivået på Svarttjønna. Sedimenta som blei avsette idenne bredemte sjøen, finn vi derfor igjen som ei siltig lagpakkei Svartjønna. Eit 2-3 cm tjukt lag i same lagpakka skuldastaskenedfall frå eit stort vulkanutbrot på Island for 10.600 årsidan.

Desse avsetningane har stor verdi som historiske dokument.Moreneryggane er store og har ei tydeleg utforming. Det er gjortmindre inngrep som berre i liten grad forringar verdien påavsetningane. Området er lett tilgjengeleg og har stor forsk-ingsmessig og pedagogisk verdi.

Kjelder: Klakegg m.fl. 1987, Klakegg (under arbeid)


T 7

Yunytte,Zynv..4

,„

----;

.-- ---..--- ---z----------,-,,-,fsumuici1sx cxkupt.'.-t

-

.z..--......._ ,

- --`, ,-- , -, "-'). ---.' ,,,,_ ,.....,,,,„..,....... ,..<: : '2.!: ', --.......t

,...--,,- -7.------------- ----1'"'-'". "--"- ~ ''''''..'......--...' ' ' / '.. ..-:-.-..~.~-1-,•-••••-,

___ ...."----- -. ...,' .---..--;----"_r......, <---,,,: j•::',;::-''.*4

""'St4--":r'-;;i;"<;'t;'>:'"'' ' ----- '--"'"-4::''':- --''..."'11':‘ '

----

•..‹ ----, „ _‘ )

''' '''. ...1: .'

1 i" --"

..k

e

•••=..\

f

‘„. _ <

: !!,

"ikk*>.,a)

' -

•

t

..b -

f

, - •- '• •

N1,11\*

,

<3;t.

":00. t _

,

YZ.,A1\ • M, , ••47'

.'"25. ( ""Y1:1:4.

/'

LIA ‘;\ g't3.6x)(itl‘e, .

',

4

K,f' ,2 .._:1'--_ /I(' . < '

, -) 4/7

p:

, ...-:...„,-,:-

t.:1^„,.,.,. ' \ \'',....—.,` N'...--- Cc.."'""-, \ . -.: ":•• ---,...,..w...r.7. (Jk.._ ------- --- - , - -.- . " c

, --1' -=.-. ."-:., •-':--,....",---„,..._,„,--.- .t‘i-. ..."'\, .."----' • _--, ,•\•••.) --, -,'''.---.-_,..-..•.-- c_j_,,„.,,--.:‘,„`-_-%

1 ' '-----..__.-,_.,------,

35

ttlx jet

\•.'r

e _

'--

Lykkif?b‘i)LPn

_

Y...1‘å.eiNkad‘loc,%vv

-

,

P'ke'L

-

'‘()

„

• .-7.11-.;

z_

op

,

• •()

"gjVJ•

- .

,_&;41_ .,.,,,,

...,,.., ,... - ,-;_,.--_-_

‘,`—:-,;(ja---_,I--.~_L,----z-,..,,,"':--._ - ;I,- ,. ;:-.9L--":„_--._-• ,-"----- ,- --" - .:_'-,--. .„_•,-

,,-; -;:,•" ,::-...,-,-,4,-, 1,-.., ..,

---- ,.,frre 1.,(7____, ,, _ R • ,_,c ..J ,:,:, ---

- ,-,-:1,11; W.G.' -'. • -

•

-

_ 61

tt,1600

tic

1•- r stut).(litteKrukata;lhiwZI

wt \

...,-- 1 ; ',1-.......

'S...-_

(:.:• •••••"‘"*".C;" 1".".. v •-•

c(c7

____.; •

,.... •••••

-g e.j .:7•9

'„Vn • ‘..A1.1.•\

/ SOn.

'

-7474-

LOKALITET NR.

Lokalmorene

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:H.o.h.:

ved Dauremålsvatn.

Fjellområda kring Alfotbreen låg utafor innlandsisen i YngreDryas, og ei stor lokal brekappe dekka området. Ein storendemorene ved Daurema1svatnet viser den nordlegasteutbreiinga av denne breen.

Morenebogen er svært stor og velforma med fluted sufaceproksimalt, men den ligg relativt vanskeleg tilgiengeleg.

Kjelder: Sollid & Sørbel (1981)


*1 fr, A ›Pn.4.91,44~

tss.t.%41.iltta

4>/'

;`) ‘'' /LI/

. /fj

r pv,„,„ ,›r.......1

fliiki''

/

iickganak

%N..\

9 NurQIIti

51"

Al1.1.11%.‘

Bremanger1218 IV Alfoten275590400-1100

•L

I /•

' syriW.\\\

Ise11.1%

ke,1 1111. "

V" .1

1\1\

)

_z-• ,•e,

1 )))1 i ' i 1 I ik1

/if1/4-1 ''‘ 1 ) ) 1 ' ' ' t:7'1 fl ' 1

) I » ji

syna den genetiske samanhengen mellom landformene oggeologiske prosessane som har forma dei. Frudalen vertnytta av turgåarar til og frå Fjærland (Bjåstad).


\'‘V\‘‘" <\

. ! ,;.„4(78;\\ , I 'wrz ,1I tt. I

' • ("T '

-2;171

, -•

_

1, "

\,0

etsbo • "\\

_

1 --

‘Kile e'

,,

tolsfje'

— —

=01 -.

(s.‘„,„

- •/ .- ,

' njFia

- - ./ 15 •

1J“,

• - - _ Ir s ‹. t; ' •

= -- ">"69aFjoi t -

deim.a.

fn

\\\rari

"ca•-• .:-asate s

na tftt •

\\V\‘‘\\

(

"1111.—

- , . ,."\ ';' . ,un 7-kr

-- . - - - - - =I ' , i /.,----..-

.7.1..--.-. „...

---,---.2.-..7- ,.,

, .. _- , _ ST.---- -;:,- ."1.• ._„>___ ,,.--.--=---; --.....,_-'-'.---.- -- - ,r_

E --- --,' ' - I/' -- ""------.. — I'II.":-... .\`‘CIN ,,.....—. - F.- . ‹.:„..„;:_

.:-- ..3.E,

a

Sokisat

S a n e-

,%,99;:bataItlk16

r

LOKALITET NR.

Skredvoll ved Kvanngrø i Laugadalen, Sogndal.

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:

Sogndal1317 I Fjærland851002

Høgd over havet: ca. 720m

Laugadalen (Gunvordalen) ligg rett sør for Frudalen, oglikner denn i form og storleik. Også her er det brear ogbotnar øvst oppe (i vest) og store moreneakkumulasjonar nærutløpet.

Ved Kvanngrø, ca. 300 m nedafor Laugavatnet, like syd forelva og parallelt med denne, ligg ein 90 m lang og 5-6 m høg,markert blokkrygg. Ryggen er brattast på nordsida. På motsattside av elva (nordsida) er det ei aktiv skredvifte. Ryggen siplassering i terrenget tyder på at det er ei skredavsetning,kanskje ei vinterur (protalus rampart), avsett frå nord.


f' ki--, `\, ‘k‘‘• \ \ \ '''`‘ _ 1:‘ -,

.. -. . I

.:---,-w,..- VL

02 )

.`-- - ,--- 1,-.. \\ 'f,. (i , - -= \. ye

-• - „fid, -- •<, ,,,- 20'

N'n5U",

--"----------Orrtiel e,„.\\ ,1 , O ,..

. • ' ------ - •° 7.«. ) --,,,,-,, ---.7--

:4 --..”. .,-"?....- -:,-..L-7-----.77::::7--,.. - '. •. 1,l u et ., ', Walt

- - — - -- 'null

4.). • 7 . k • -• g..----... .

.( a d a _r,rt a-be ..r---'1' b a sa..i ,----- • . _ 011

.. __ - iuqJ

fl -e—

- =

" •

s • ,-;)%= rei rine

- -

asjell“:

6800_ --Bhis oi I "2.- :-_--::-- :-__-_----. - -z .ry:,:.)- ,_

, Soleistli ..)))

- @

-,-, ig' x" _„ <

-_-: c - 1 o88' ( 8...... • ..... ..:,=

:.;,‘ ), r-_____ , *.Z. 1 -' . - 99

' / - ' i e - - - '-' ei": ' .1:,..--_-_--1.----,; af,frir, > '

• Wt.,

.1

Strlffignri,.

`..No shoIen --- - ----1T)).(1 )L1 \ , , .... ., E,, I,;,c,..:.---.. ...._•., , -`,.,-,-.'\ -9 ),)

.. -_- )\ si\ Ka as ) 98

Svpr

tn

LOKALITET NR.

Randmorener ved Anestølsvatnet, Sogndal.

Kommune:. SogndalKartblad M 711: 1317 I FjærlandUTM koordinatar: 882035Flyfotonr.:Areal: ca. 1 km

2

Høgd over havet: 440 - 700 m

Der Frudalen og Sogndalsdalen møtest, vart det underisavsmeltinga avsett store randmorener, blant anna den 2-300 m breie endemorena som demmer Anestølsvatnet. Denne eravsett framfor ei bretunge i hovuddalen.

Aust for Nysete er ein 300 m lang sidemorene (500 - 460 mo.h.) som er avsett frå "Frudalsbreen". Frå Frudalsvollen(450 m o.h.) på nordsida går ein markert, 400 m lang,midtmorenerygg opp dalsida mot NV til ca. 700 m o.h.

Frå isavsmeltinga og fram til i dag har overflata tilAnestølsvatnet vorte seinka 18 m grunna fluvial erosjon imorenedemningen. Opp til dette nivået finn ein difor fleirestader langs vatnet sortert, sandhaldig materiale som vartavsett før vassnivået sokk. Desse sedimenta er no for einstor del overdekte av skredmateriale.

Nedafor endemorenen, i nordenden av Dalavatnet, har elva bygdut eit fleire hundre meter langt delta. Overflata er dekt avmyr.

Området vert nytta til støls-, beite- og turbruk. Det gårbilveg til Nysete/Anestølen, og området er godt eigna tilekskursjonsføremål. Turisthytta på Vatnasete, ved nordendenav Dalavatnet, vert mellom anna nytta til leirskule. Denprsjekterte Frudalslina til Fjærland går gjennom området.


Kjelder: Bryhni & al (1986). Aa (1984)

(

VeSSane

LOKALITET NR.

Randmorene i Stordalen (Tenndalen), Balestrand.

Kommune:Kartblad, M 711:UTMkoordinater:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Tenndalen - Stordalen - Igdedalen er ein ca. 10 km lang,hengjande sidedal til Sognefjorden. I dalbotnen, omlag midt iStordalen, ligg ein endemorene, ca. 150 m lang og 30 m brei,som elva har greve seg gjennom.

Endemorena er truleg danna framfor ein dalbre i Stordalen -Igdedalen i eit seint stadium av isavsmeltinga. Stien innoverStordalen går langsetter kammen på moreneryggen.

Moreneryggen er eit av fleire prov på lokalglasiasjon herunder isavsmeltinga.


0,.Y . .....:.:.; ( [--- )r------reneini :

"--:-.::•-"_:.„- ' -- . -- _

\ :Brenjitrege.,z_,'1.,,rys.,„..-,..;-- -- -.. ----77.-_-\.,

.. -B

1 , -:.-.. L.:: -7. \< „:„:"..-,-.._-::_ ---...=..---:_.,,,/....-—.."-\:--------.. ,

....- -- - l--.:_-- ---,

\ --1:---:• ‘ • ,

83

Nessestrondi

Nokkancset

54 55

80

79

Balestrand1317 III Balestrand594837Oppg. 1106, E 10-11

500-520 m

- - ,

_

-Steinsk-sitt

56__,

Sagi

_ •

-

/ y. 2.1

grt d—-

/

; /

-

....., --,_-_......:_-_„,--.3::::::,,,

.,,,A.2 _ -

/

, - - -----'--",--i1-71 Dyrr.

.t.--skardar -"(- , ,-- ,........,,

- •-7 ,c,-. ----- ----..--.7=-'1-- '-' ,---,--7a,eatafi le-t--:-_-.-- --'.. ";:‘, -"--...(-,./. ,:' SYS- ••',':=_-_---;;;_.„ --- 7 1 -'.--...r.,

7'' "«---5‘.1-!_#m :.,...-;,20:.=....:-.7,-.....=.,-- "k ,

-

'.",-56 'A.:-1 . .-40,.., _- -----' - 1 isg. Tenn len " '-'-'''; "88Y .,

.--..-..., ,-.-P- , - ;/...' 1fs_kÇç

e $ .t. • = —. ,

_ _ -

:: '1 .. J--'„,._ ,:,-- ? ,--7 j ,.-' •..?".-_ _

=='---';'-'-'--' ( - .,,,z--

^ ------- , . , 6I k-- ' ":::::'"'' 0" - 0 ,9

-'

, ,..! 3 ' .0å ,‘4.--,L.-

-- /. ,..., (::,,'7 r 1 i...: . 9.,ff":,;:

, , - / -æ r r,..,....-..1".,,,,i1 ,.....' ., '7„..,..:::,'' .. -: 1.3: I ....::::11,4

•7..... ....... --:- :-,Zi. / /17-}' '

/•

foys. -, .....,• ,-., -\<- ,, ,,7„,,, , pp. ,

,..---,...,. ., . . . .

y',,- .7--- ...-- (,---,--- ,.... ' 870 . ..„ ,.. - .. , ,';','•

e-

.-"-,/ 7 7 ' --,- 7.--"/ ' '----:' ''' '-• t'''' Hh k.d, r,•,/: - .., '''..-. -.....,... U ,

/»/,( ..;:Fiells,en ert.., - '-:_....-:4.,

'":::?:---'»2":----A'1788%-...=.---=-13;-'..::"-nit;;;I,'•,,-'''' --)/

----I .....,‘.., ''''' •... '-.... ..-, __ _ _,...

84

83

82

20

LOKALITET NR.

Randmorene aust for Nessedalsvatnet, Balestrand.

Kommune:Kartblad, M 711:UTMkoordinater:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

I Nessedalføret ligg etter måten store moreneavsetningar. Detsame gjeld og for Breidsdalen, ein austleg sidedal tilNessedalen. I utløpet av Breidsdalen, rett aust for Gjelsengpå nordsida av Breidstølsdalselva, ligg ein 8-10 m høg ogdrygt 400 m lang morenerygg. Denne er danna framfor eindalbreutløpar i Breidsdalen frå ein mindre platåbre i fjellanordafor, skild frå innlandsisen. På den tida må fronten tilbreutløparen i Nessedalen - Norddalen ha lege nord forNessedalsvatnet. Ei mindre endemorene mellom Gjelseng ogDalheim er avsett av denne breen.

Vidare innover Breidsdalen ligg einskilde haugar (kames) ogryggar som tyder på liten aktivitet i breen under denpåfylgjande avsmeltinga.

Moreneryggen er uvanleg stor og klår, Han er lett tilgjenge-leg - like ved bilveg - og er fin i undervisningssamanheng.


('-',---,- _ .-..=sw,,X---", / _:-.- 7 . ,

85 - -- ';,..----,....-r t ) ) ,ley , 7

;.:44 1 . ,

Kvist

- Megan-7074

ROM;td'ait,n,‘Ig*

‘‘N‘ \;‘

• \

"."4e-rel #1. • •

IO24

r/24,4

Skorflelliet

Breidste-lesi`.- •—• •-•fI

•ourvoll

Me,

\

20

Balestrand1317 III Balestrand552847Oppg. 1106, E 15-17, F 48-49

300 - 400 m

's

Ilte

N.g1t2

• ,:; •;g1r,...k •

,„, • Cke,j:

/•<„..-...;.nrcisNord _

< '2/b,/I(////)

•_.:.-,,z----...... ,..,,_ ___'__,4).,•-•°,/ ,7",_-_,' ', -7ectr2e, F-tatntp -,_ ,_____=--- >._,-..-----N-_:,1, --- ,,,,....,,,..----•-",--4-.. .._-- 4,-.--- -....,..,...,".-.::,'' / //;;/Z.....,

_Ur•nebotnerv—gull'''

• - --_• -.. ._-____— ,...- kiaii-anw ., x„ .936, 5'

,,-?..-- „:.

- ,---' ( ;1

"..- -.7'''' '”',r, ..__,;...;:—....4:.... : ; , . -,/

- ‹^.----• - - --:: '. ,„..15., _.„....-,---,...-T\,.... - , ...... ,Scibccien ' % •_ _ 84", e>7 k---- -- -,' •„ „ - - - _.,,!' --. ' „ ---- ',-...,-./. _7•1`^ :-

[ *("'...,=...:; ' / •r---r--- --_---- - .-i----- • --: .-7:,-- - . ' --" - --r, ',-('1 1;(:$94 ., . 4-, ,. . BrenrrsetniPL - -,::::

I \. ;

, -

• 83

' •Srtin — — ••••:.

Nessestrondi,Nessane'

•VJA,

• .

- -Gyvben:/.7•

-

_

'/

Steins±t-iird "efo,

_

LOKALITET NR.

Flaumskredvifter ved Esefjorden, Balestrand.

Kommune: BalestrandKartblad, M 711: 1317 III BalestrandUTMkoordinater: 648907 (og 653910)Flyfotonr.: Oppg. 1106, H 35-37Areal:Høgd over havet: 0 - 150 m

Inst i Esefjorden, og på kvar si side av denne, ligg 2 storeog velforma flaumskredvifter. Nede ved fjorden er dei om lag500 m breie. Rotpunkta til viftene ligg ca. 150 ?? m o.h.Snøskredaktiviteten er stor, spesielt i den vestlege vifta. Ifoten av denne er det teke ut ein del fyllmassar. Denaustlege vifta er nyleg planta til med gran. Riksvegenkryssar begge viftene.

Skredmaterialet inneheld vitringsprodukt og gamle morene-avsetningar som er rast ut frå dei djupe fjellravinene over.Å sjå til minner desse erosjons- og akkumulasjonsformene omgigantiske timeglas.

Flaumskredvifter er eit vanleg geomorfologisk formelement ibrattlendte og nedbørrike strok. Nokre av dei "finaste" børvernast som typelokalitetar. Av desse to viftene er nok denvestlegast mest verneverdig, om ein må gjera eit val.

Kjelder: Benjaminsen & al. 1987


Geitaryggesii "T"

tusagen \'•

• Esebogn '

91

Eseb‘otn

jellsengi

...rjugatoen— •

-• Kvaleim

Skrednes:113akken,

Neshenn

' • N 1 Instebo

t• n

Øygarden' Ese-Risi1/4

'

(r-:-_-..--,,,-...------- . •-•T ''''',,,,,.„..66...--',.* 6764.- '. \:-.:85 . „ , . fBalastølen

2, --7.-/i" :7......- '''' ...- . / / : /.«, , 1 Babrz

. (..,1"..-1 S , . . .....

-- . k7jelestadstalen .'4",=<-,F7e;:eii:22:- #- -_-_:_‘-.--..--......:7 --..;!;.7.... .,, e.tykelund

1---- ---='--------------9- -r-c- .7 ...._.,---c,

'''

';',.....:,I'-',',- , ( Sande

* _ 7-",'Sudmele --.5... Brattland• 1,

. - -------".---":-- 87 -- ',.-•." iSkåseirn°,e:. 4.

kolven

4,1

-":

Tenningdmri '91

Te ingane

,terde-7.!--.Z..- t' :- 2 4DrågsvikiT.J1.121.1 ___, 4edsviki ."

. .

....L.,___, .....-Lunere 1:1'.\ - ----

= •': , ...',,. .. 4°'-x> v anes

-- Wulnken

KWkne htstell!",• - ,

fr Bblholmen 70BalL!strand

...................

221

Siatunl

On4

121

92

679C

89

881.J

87

LOKALITET NR

Spor etter bresjøtapningar (jøkullaup) i Vetlefjorddalen,Balestrand.

Kommune:BalestrandKartblad M 711: 1317 IV HaukedalenUTM koordinatar: 672050Flyfotonr.: Oppg. 1106, N 3-4Areal:Høgd over havet:

Vetlefjorddalen er ein gigantisk iserodert dal, 11-12 km langog 1200 - 1400 m djup. Den strekk seg N-S og er ei naturlegfortsetjing av Vetlefjorden. Retninga (N-S) er truleg styrdav gamle tektoniske sprekkar. Sidedalane er få og korte, ognedslagsfeltet svært lite i høve til storleiken på dalføret.Inst inne endar dalen i to stupbratte, mest 500 m høge,dalendar (Svartevassvatnet og Skaddalen). Frå den vestlegasteav desse er det berre 1 km opp til ein av brearmane fråJostefonni.

I hovuddalen er det ei rekkje ulike avsetningstypar og -former. Karakteristisk er eit 20-tal store flaumskredvifterframfor sidedalar og fjellraviner/fjellkløfter i dalsidene.Viftene breier seg ut over elvesletter og -terrassar somfyller dalbotnen opp til litt forbi Mel. Terrassen på Mel, 79m o.h., vert av Smith & Firth (1987) tolka som marin grense,medan Mundal (1953) meiner at to terrassar ved foten avLanghaugane på 99 m o.h. viser høgaste postglasiale havnivå.

Katastro~ningar:Spesielt for dette dalføret er ei rad (5 stk.)blokkakkumulasjonar i dalbotnen mellom Tverrbotn og Meland.øvst oppe dominerar blokker med diameter på over 1 m.Storleiken på blokkene avtar gradvis nedover. På flatene erdet fleire turrlagde elvefar.

Dette blokkmaterialet er avsett i samband med katastrofetap-ningar av ein bredemd sjø i Skaddalen under Den vesle istid.Breutløparen frå Jostefonna nådde då heilt ned til Tverrbotnog demde opp for dreneringa i Skaddalen. Ved Hovden liggblokkmaterialet i to ulike nivå, noko som tyder på totapningar. Desse fann truleg stad i 1820 og 1848. I føtenetil nokre av skredviftene grov flaumvatnet tydelege erosjon-shakk, som til dømes eit 4 m høgt erosjonshakk i vifta nordfor Langehaugen. I Tverrbotn har det gått eit gigantiskfjellskred i nyare tid, då skredmassane ligg oppå dei nemdejøkullaupavsetning-ane.

•Dalføret sør for Langhaugen er gode jordbruksareal, og soleislite aktuelt som fredningsobjekt.

Heile Vetlefjorddalføret har mykje dei same kvalitetane. Men

dei glasimarine sedimenta og terrassane finst berre sør forLangehaugen. Her er og dei største og best utvikla flaumsk-redviftene. Dalbotnen er gode jordbruksareal.

Nord for Langehaugen er spora etter bresjøtappingane tydele-gare, sjølv om delar av den mest imponerande flaumavsetningen(rett nord om Langehaugen), er delvis rasert i samband medpågåande kraftutbygging. Området som er att, bør vernast. Detdokumenterar ein type naturkatastrofar som i fyrste rekke erknytt til isavsmeltinga på slutten av siste istid. Sjeldanfinn ein so klåre spor etter jøkullaup i historisk tid, solågt, so nær eksisterande busetnad, og so lett tilgjengelegsom her. Saman med det avspylte berget nedafor, dei tørrlagtegjela, jettegrytene, MG-terrassen (og ravinane) nedafor dan-ner desse ein heilskap som er av stor interesse med tanke påundervisning, forsking, turisme og friluftsliv.

Prioriteringsgruppe 1

Kjelder: Mundal 1953, Rye 1982, Smith & Firth 1987

- ,A\

--HO" 6 '. ,Varihaugalle

'

; / °

•tzt---0

Rip sjal,srab'be

--0_

,saOssela

eeden.

„

- .--=1 -____-Z.i-,._,-,.....::•, ....;:..... '..

-• •,-.. .... - ; \ \ ....,," `•••‘'. ‘ * '

') ) ' '.--, • ' - - - - - - ' - ' " 7 ' .."--'7"-",' I ''''''', '‘.\\-•)•<"-\ t:,,, \ (..\ \ '''''›- --;-

t, :• ' ...\1,Qs.:,.\(:,N 1,,, ,;>, . , ,,..- - v,,x,,,, ,,,‘, ,%,., i ,, ,\;',m I

I

G6t19.,PP

Ss"

•

\

f171 eu,ee

• u Se&tree.t

„ eh gen

f, •

,, •••ke•`‘..‘"

,, ; .7" ..'"

• agg .-1, ity[a •••• •,,

ificitigg5\ — t_

ennclattztn

' -"Va eskre•

m-„,,,• •••••.-"?"' \

- -

LOKALITET NR

Jettegryter og MG-terrasse nord for Mel, Balestrand.


Ca. 1 km ovafor Mel ligg den nedste (synlege) fjellterskeleni Vetlefjorddalen. På nedsida av terskelen, og aust forVetlefjordelva, ligg ein ca. 100 m x 40 m stor, og sværtflat, breelvterrasse, 101 m o.h.. Då denne vart danna, stohavet ca. 100 m høgare enn i dag (marin grense).Terrasseskråningen er bratt og 4 — 5 m høg.

Bak, og rett aust for terrassen, endar to ca. 100 m lange ogopptil 10 m djupe gjel. Desse er normalt tørre, men detvestlegaste er vassførande i flaumperiodar. Gjela er delvisdanna ved at jettegryter på opptil 6 — 8 m i diameter liggsom 'perler på ei snor'. Mindre jettegryter er mange staderdanna oppe i sidene på dei større.

det austlege gjelet endar i nivå med marin grense, 100 mo.h., medan det vestlege endar 5 m lågare. Det kan tyde på atgjelet er danna subglasialt, men nedafor gjelet er det eiravine som deler MG-terrassen i to, og viser at det og harvore - og er - drenering her i postglasial tid. (Den austlegeterrassen er no dekt av fyllmassar frå kraftstasjonen.).

Fjellterskelen, og spesielt området mellom noverande elvelaupog gjelet, er fullstendig avspylt. Dette kan skuldast kraftigavrenning under isavsmeltinga, eller - og det er kanskjemeir truleg - under flaumkatastrofane på 1800-talet (sjålokalitet nr. ).

Gjela, jettegrytene og MG-terrassen er svært klåre oginstruktive. Dei er gode naturhistoriske dokument med omsyntil landheving etter siste istid, og det rennande vatnet sievne til å forme landskapet ved erosjon og akkumulasjon.Elvane si transportevne er demonstrert på lokalitet nr.(sjå den). Området er elles av stor pedagogisk ogturistmessig verdi.


Kjelder:'

Mundal 1953, Rye 1982,

.

,1•113.:\ ‘ Ary,

--Goinmalshilsbnin

.''‘x3si-c.A.s.xl wX.

osse,a '

Balestrand1317 IV Haukedalen692043Oppg. 1106, N 4 og 5

ca. 100 m

,F4rzy...7mii#e05

åsj-4n

,v

1

_LD,

;, 4' T n,

Troyk u,)

"

f-D

LOKALITET NR

Randmorener i Bordalen og kring Nystølsvatnet, Balestrand.

Kommune: BalestrandKartblad M 711: 1317 IV HaukedalenUTM koordinatar: 672050Flyfotonr.: Oppg. 1106, N 3-4Areal:

Bordalen er ein kort og bratt vestleg sidedal tilVetlefjorddalen, trong nederst, men vidar seg ut høgare opp.Nystølskardet med det bakomliggjande Nystølsvatnet, munnar uthengjande til Bordalen. På sørsida av Bordalen ligg ein 6-700m lang sidemorene, 750 - 500 m o.h., avsett frå ein brearmsom har strøymd ut gjennem Nystølskardet. Etterkvart somdenne trakk seg attende, vart det avsett yngre sidemorener påbegge sider av Nystølsvatnet. Vegen kuttar gjennom to avdesse, ved 647042 og 653044.

I Bordalen, ein halv km nord for Nystølskardet, går ogsåvegen tvers gjennom ein morenerygg, 3-400 m lang. Den erdanna av ein platå- eller botnbre frå Verdeggiområdet inordvest, og kan vere av omlag same alder som sidemoreneneved Nystølsvatnet.

Glasiasjonshistoria i dette området er svært kompleks. Rand-morenene viser at det låg att lokale platåbrear på Gaular-fjellet i Preboreal tid, med blant anna ein isstraum austovergjennom Nystølskardet, medan isrørsla tidlegare, i inn-landsisfasen, var stikk motsett.

Dette førde til at det naturlege utlaupet til Nystølsvatnetunder isavsmeltinga vart sperra av ei bretunge frå vest slikat vatnet steig nokre meter og rann over Nystølskardet tilVetlefjorden. Ein grusterrasse rett framfor randmorena påNystølen er spor etter denne bredemte sjøen. Terrassen er eitgamalt breelvdelta og toppflata korresponderar i høgd medpasset over Nystølskardet. Moreneryggen som vart danna påsame tid, og som vegen skjer igjennom, er opptil 4-5 m høg,og kan følgjast som eit lågt nes ut i vatnet på andre sida.

Dei omtala formene ligg i eit distrikt med stor turistgjen-nomgang, mest bil- og bussturistar. Bordalen er frå førnamngjeten for storslegen utsikt og sine mange vegslynger.

Randmorenene er viktige som naturhistoriske dokument forforståing av isavsmeltinga i Gaularfjellsområdet, og deihar stor pedagogisk verdi. Særleg instruktive er avsetninganeved Nystølen.


- (' 11727.dentdst6V •

' ernm

•

\

•

Svcertheni);n•er.,

'

C"

/

N 1- • %. •• •••' •••

K n v,'`.‘1/%1

• \

if~-ti;tert, _

, •.

;

r --k ‘,

••• •••-• _ — •

- „ • _,, ' , , r

ern • / V'.ande;

`"eqt

/ f, ( E ( '! , (;•‘,13112--' r

\ t-,. -- -- --------',,, - t- .‘-'‘ - 7--; (' \ ''.. " ty ''.'"-"-- - -->«:':' ji "_-=-,-"t'' '.?.' --•• • '',,,,w--\', l'k\:, _,',/..,...J --_,,,,\

• f ,...'S '. \ ,i ---- ' .fr.' Ir cr --- --'' , , \, ,, ,1,-N 0 i r ,-- •- s '..:, '".....-'77 ) V\ \,\ \ ,,

--./1714j-7:1_37.,4'1',......:%%k7:fr,

( „.„,...-•'\ ..'"2:::.• ,::, \ .. ' 'k n.duks- ,--,,,.„.

, '-.:.‘,,

, ,..... . .--",_„e;, Det Ret -._ -,----;"="--:,., ------ _ , (2,- •,'; '----''..1. •-> ii:(.:"..,‘r. ,)j 1

'. ' (',":", - - ° • • fri,.....,._...,.

e>. ip.f.,,....0 cr \-X•'€>1V° •-•-• , ,,,' , '''L-• .\ , \'', ,-- ,, -,-. ,...—,,,,) 1

, , ,' ., °`•,-.:" .. . T `P:,.`:. ••••• \ .,--,---i, ‘,, I6; ..n;„ `6..:5'`,---P-'... ..,,,,,... , \ (-- • ,),„,,,r.-_•e e / \ I

...i, \ . "'"" , ./ \.',.. -;') t / .., • - . k \ /./

: P,/S 7 >...,› , Iii, ,y__, ,,,--:-......,,, . , ., , ;.,. .. r-'' ./;.'‘ '1151-

. . .„s'5* • . :

).‘

65

• asscln

- Rud:',„11=

"------ ---

?»... . .....D S•

: ' tr , .---_, \ ; 1, ''."!, .----/„, ., 4

..,,,----ciork,,

, 1221. , -, ,/{r 4 -i -

""-----: '\ • , •, •----__.-,.. ..-:, ./»

`..\ (5.7,, • ' f » - ,- -

•-,L _. 7------_,--:: ''.- )('':;:zyjzi

22 //)1

w).3 k

. ,) _ 0.,I

p / k , 4 t, •oLli -,-' -'- ,Ørr,-)11#' ,. , C• ) ) ''''''T--

t''' i...(n...

• (1 • :›z) df/

-

"o

•

" ) //,-(y/..)wf , =

fi(r7c-j , I

‘1:3 - ..... ,, ,, ...,,,,,,,....„__„....., , ,,,p,topr:',»' \`'sj.) )''',\'\,-

— -4...),-.,...); 1\\'',.----).-"-»216 -' :'-',..:-`- •,..- , s . ,_,..,r- 'i ' ,'-.--,i Nyercilse ,tz§ .-,.1 I ',: — ...;-- . 0#7 //lia,kr/i;

t•Y•N\'&1oc

1,~k., \ • ji... `...... -

V. . . / '.•-, "

, ge

0'-f-----,:----,1' - ..i./‘'':-? Vf -,..;;;1 ;i17.;::.7,"""------ '.-----.2-----...•,',.."---:,"•,, --._ .. , t ) ' \‘‘'." '..".-- °\`',j).. \-‘ ".•-‹ '

7

."-',....-r-i: 1 \ ()Q,- ,I; - ` (.1.-, ._.,...--, .,----' `..----: - ---,-.--__--„--- 7

(-------.---1---!--s---'1' --.,.-..

ç. ,/ ast.•

a_gjeihrrab kkfii;„..„- (7-

ngeN (1:

_ ,ysT5 "O\yzik.0\.W3C‘k

o • o " -'\\\ 1.,-;;(*.)1[

• 1\•• 11\

- .

•-

"

•

I

••

- . I • •

k.

'\', ter;o41

aget_esstblen

‘, .‘7.7 1,?; / •

• 4

•F'‘ •

- liLtC/ (i ,„ .

-askr\,\\-

— ,—

T ft-an \\

- - tt tt t* t,tt;t„,,.ertndalen

eskle)' 11 •

7 t: ("'" " • 1

I

\\,\ ‹,-_-/"\\\Ska;,(Inkit?. -

11,t2.t:.1ate1, -

° r'D;(7

nrn

, dr i.--

•o stad.

LOKALITET NR

Endemorener i Eikjadalen, Balestrand.


Eikjadalen er ein kort og bratt hengjande sidedal tilVetlefjorddalen. Ved stølen Eikjadalen ligg ein storrandmorene (4-500 m o.h.) frå isavsmeltingstida. Høgare opp,7-800 m o.h., finn ein endemorener frå Den vesle istid somviser at det på den må ha vore ein botnbre oppunderVassdalsnipa. I dag ligg her berre mindre snøfenner att somknapt kan reknast som brear. Store postglasiale flaumskred-vifter er eit av kjenneteikna på Vetlefjorddalen. Ei slikvifte finst og i utlaupet av Eikjadalen.


\ \ -,,:;."',....,-- "•••

\,.' \'''( T----,,' ' - .,.,--, .., N \ \ ' / 6! - -

(! :/

-

jirasdai,„„ ,, X -busa.:...7 ller' •

) i, . \,, •.7-,"---N "--,.. ` c

i I; .------- ' ' ''''' `:='..,--2., \ -.......- , ' ".. \,.".;,,, '

' ) ''`..:;=".._-_:'.." 1' Svarthammar

'i•1ihes-ter11-_'

/,..._ —".... .,.... ...,_...,:.,,ck. .,..:..,

0 - 1430 m

66 6

- _

_

\ 'n ‘, -,- ',(. .p--).' ' '',"1..':1.,

`./., • \ 2- ,••-•-•;' ;r ; . 0 F Meirn ,,•\) ;),' ' ,\ - '

'''.1' ' ',7

...._ .

- \ ' \ 9 I ' ' ,Mela /,

,. ,,... , ,------ ______,."="''.,=" — - ---' ,...----_-_ . ,..)

.- „ ,;.-..• .:.. ..-...7'..,.........:',W0-7.1....,..,,.... ..,:./1.."„5. ji, .,.7 ......,7,-- ;'-,,..;',--"...-.. .,..-..:, :-."-,-.7".7i'T,' ! ";...,..: -

. .--.....(z , - '-,f4-;" .:'.--.:7- -• ---- -.....-_- --- - - '- ' M:44uk‘l¥ .,. - -4. ;,--

' ' ---':--':'' -0.

Yas,scia

'_

- -'''Bt&hestert,,•.

_

udP

. -

Balestrand1317 IV Haukedalen683997Oppg. 1106,

'02erzndalen

,

. ,E,e„tfin •_

, dreb6,/

/Vetlefjell ' : - (

kI. • 1. 99c o

•-k,• : Veke•:=. 6 s osi 0

_

rs • !. jorden •

po

6800

98

LOKALITET NR

Dalsdalen, Balestrand.

Kommune: BalestrandKartblad M 711: 1317 IV HaukedalenUTM koordinatar: 658949Flyfotonr.: Oppg. 1106,Areal:Høgd over havet: 200-250 m

Dalsdalen er ein kort, iserodert sidedal til Sværefjorden,ca. 3 km lang og 700 m djup. I bakkanten ligg Bjørnabreen medfleire sett av randmorener frå Den vesle istid ned til ca.800 m o.h. Nede i Dalsdalen, på nordsida av elva ca. 250 mo.h., ligg ein brei morenerygg, 4 m høg og med brattkant påoppsida som viser at den er danna framfor ein bre iDalsdalen, truleg i Preboreal. Det er sannsynleg at MG-deltaet . på Dale vart bygd ut av smeltevatn då bretunga lågved denne morena.

Heile dalføret er verneverdig på grunn av sitt storemangfald. Nokre stikkord: U-dal, eigentleg ein langstraktbotn, hengjande til fjorden; bre med randmorener fråisavsmeltinga og Den velse istid; glasifluviale og fluvialedeltaavsetningar; urog flaumskredavsetningar.


Merknad:

Eikfadalen inst i VetlefjOrden er eit aktuelt afternativD'aIsdalen. Åpette delføret er av omlag same starleik og. harmyhje dei same mortWogiske og kvartffizwealogiske kvalitetane(dalt~ resent bre, unge og gamle randkorener) somDalsdkien. Aren deltaavsetninge manglar i munningen avEikladelen. I staden er det her ei stor, pastglasia]flaumskreaWfte.

cl\ oi%- -

-• - „N ,‘\,..(+k '-

:',.. \- `\ty.,.. ,...`, \ ,, ,-,71,.....„,..., - , -_, ,- .•

,

•••••,

-

NI, ....-- • ybef .kN

, 0 .rj t• f.t-c',•••

•• -,

)' - -••••- -•' _ ;aladalen

'•, t

I n)

fjord

,ifitryress--

/

• ,

,

'wA v Farneeet!iien‘.8 Ncn -;3eLi;jejn.:',

•..,VC••• ' \‘••,, ., : ‘,•:•.: • -

'

- • - •1,-.• ' - ellebo ••• .. ,,,-- I • l .) ,•- /

..': " .— ' .:- --,'-.---- •" .Sværen D' • ,-, - . , ,--.,•••* •-•-- /

/ •.—Bokketub ..,....,.:•:. ••••.: •':‘, -... I r , D

eigaholten ,,, , , .. , , ,.. .„, ----„_, ,

r t

360 61 25' 62 63 64 65 30'66 67

SOG/' OG FJORDANE FYLKE BALESTRAND

68DRACSVIK

LOKALITET NR

Erosjons- og akkumulasjonsformer ved Frøyslandstølen, Gau-larfjellet.

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:

Areal:Høgd over havet:

Sør for Steinbotsvatna ligg eit lite, ope, - og på kartetnamnlaust, dalbasseng med markerte fjelltersklar bådeovafor og nedafor. Gjennom området renn Tverrlielva, og vestfor denne ligg Frøylandstølen. Utanom stølen er områdeturørt. Avstanden til veg er 1.5 km.

I botnen aust for Frøyslandstølen er det ei rad ulikeakkumulasjons- og erosjonsformer:

Tverrlielva fossar i dag utfor den 100 m høge terskelen somdemmer opp Steinbotsvatna, medan den nedafor Frøyslandstølenrenn gjennom eit smalt gjel. Like nord for gjelet ligg eiendemorene, og noko høgare opp i den austre dalsida eitilhøyrande sidemorene. Desse vart avsette framfor ein breut-løpar frå nord.

I dalbotnen framfor moreneryggen er det låge sandterrassarsom viser at det her var eit ope, morenedemt vatn den førstetida etter isavsmeltinga. Seinare har den lokale erosjons-basis vorte seinka ved at elva grov seg gjennom endemorenenog ned i dei tidlegare avsette elve- og bresjøsedimenta.

Karakteristisk for lia opphaugar, opptil 4-5 m høge,er morenemateriale som vartsiste isresten som låg her,

Eit tørt elvegjel nord for Frøyslandstølen viser at fossen,truleg i isavsmeltingsfasen, låg lenger vest enn i dag. Påelvesletta er det fleire tørrlagde elvefar.

Det som kjenneteiknar området ved Frøyslandstølen er deimange ulike avsetnings- og erosjonsformene frå tida under ogetter isavsmeltinga. Dødisterrenget er spesielt klårtutforma. Mmen det er mangfaldet som gjer lokaliteten sersverneverdig - og nyttig i undervisningssamanheng, sjølv omden ligg noko avsides. Avsetningane gir og viktige opplys-ningar om isavsmeltinga på Gaularfjellet for ca. 9000 årsidan.

Prioritering: gruppe 1.";

erernma/.__:-_

- -

- trtÅ ,,,,,,,,

• &;!/..< • •••• /'

• /.

..;and;tg54( - 'emmq-

_

•-•-

Førde1317 IV Haukedalen615046Oppg. 1106, M 71 (ikkje steoroskopiskdekking)ca. 20 da750-800 m

mot stølen er ei mengd ryggar ogog utan noko klårt mønster. Detteavsatt i holrom og sprekker i denmeir eller mindre livlaus.

"ysicilen

- • • • ,

t ̂i;Ny rdis- haWan - -

£!.??2"","'""

_ up-egjelsrab

" • Sl3SkZ1\1; k‘k wX

- /—'./',S osse

-03

LOKALITET NR

Esker på Gjerland,


Haukedalen.

Førde1317 IV Haukedalen598125

310-320 m

Gjerland ligg i austenden av Haukedalsvatnet, der Gaula ogelvene frå Gjerlandsdalføra har bygd ut eit stort delta. Herer og glasifluviale terrassar i ulike nivå mellom 306 og 323m o.h.

På det lågaste terrassenivået ligg ein 150 m lang, 30 m breiog opptil 10m høg grusrygg som når opp til 319 m o.h. Ryggenhar hovudretning NNA-SSV, og han buktar seg svakt. Materialeter lagdelt og laga ligg konformt med ryggen. Ryggen er dektmed blokker og meir moreneprega materiale.

Truleg er dette ein esker som er avsett av smeltevatn avbreen i Gjerlandsdalen. Morenematerialet på toppen av ryggenviser at han er avsett subglasialt.

Nordaust for Gjerland er det fleire eskerar som viser at dethar vore stor subglasial drenering. Desse eskerane er frå100-150 m lange og opptil 15 m høge. Ryggane ligg i dalbotnenog har retning langs dalen. I tillegg til 4 tydeleg ryggar erdet ein del haugar som kan minne om kames.

Kjelder: Kleiven 1975'.--.ti,) , - ' -,,,," .R3,..:_----7"--, Gjeriandsheiia

Prioritering: Gruppe 3 - - .- --..._‘;:\7.. /ye'eferla

)ifellet

Nes

,..;- 0 Mid

-71-

-1‘1.Å 10‘,"

• j

'

Tf

);44

, _-\. -:7,..t. ,-A.,.-. .,..,'‘' ;,-,.',/('' -,-

• 1.. teo

---1-r/ (--- .--'---.....,./..:;!''

, Jzsi; - -5.

/ - r, , - j - ,

LOKALITET NR

Vinterur (protalus rampart) i Nystølsvatnet,



(

:yst5len

ei

Balestrand1317 IV Haukedalen670042Oppg. 1106, N 3-42 da715 m

Gaularfjellet.

I den bratte skråningen nedafor Såfossenipa i austenden avNystølsvatnet ligg ei 300 m brei ur, som er danna vedsteinsprang og utrasing frå hamrane og urane ovafor. Ivatnet, 20-30 m framfor foten av ura, ligg ein blokkrygg somdels ligg over, dels under, vassflata. Den 'oversjøiske'delen er ca. 100 m lang og opptil 25-30 m brei. Terrengplas-seringa og materialtypen viser at dette og er ein del av urabakafor, men som er danna av steinsprang og -skred som ergått vinterstid, oppå snøen, slik at materialet er førtlenger ut.

Vinterurer (innotalus rawparts) er, om ikkje særsynte, sosjeldsynte. Denne avsetninga er klårt utforma, typisk og ergodt synleg frå riksvegen.

;>;4-k•-•:..,---„,., i'\:::, 77

/ , ,:r.------ jW ' --''

r

,

7 .—

.14..•,-.›. :

•„,• ,....)/ . - L... Var.. i• , , (- ' 6

.4'i , ' ";.--:.- „ . :::: ' • (' .

/ 7. '. ,;(•Vassix1151.3" !%a'neP

.__., l','"E--"4--,. .• ,'.7.:::'--e"-- zrd---

7—, •

,-..f gystbisegg - ' .\ % , l.\\.A 1“\\• OV\•,,:.,

-.Gantrwast6 - ' - '‘.

-."•;:',-- :-'--,,----• ..7._-_, , •--: . . - _-, : 0

YP'i9;41:å

*

r•Chhe; ) • "4-,;';',` ...'"'

/,•,,, -,•

N 73-1.";•,?:

"Sl\FKON2A1(1k (>

• ' zi w(K(('

-Oeden . Qri5.? tilsLy

-

-• • • j

,, \

el

II

'tt•••.- •11.9e!Ed ,4%.-20,

•I 7 -•

03

,iroireary

LOKALITET NR.

Stor randmorene på Fyling i Viksdalen.

Kommune: GaularLokalitetsnamn: FylingKartblad M 711: 1217 I HolsenUTM koordinatar: 479032Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Sør for Gaula sitt innløp til Fylingsvatnet nedst i Viksdalen(dalføret frå Gaularfjellet) ligg ein fleire hundre meterlang og ca. 30 m høg morenerygg som skråar ned mot vatnet.Ryggen er mellom dei største i fylket. Mest truleg er det eipreboreal sidemorene til breen som låg i Gauladalføret. Menho kan og ha blitt danna som midtmorene mellom denne breen ogein bre ut Fylingsdalen.

Ein brei morenerygg, som det er teke ut ein del massar frå,inn mot fjellveggen nordaust for Fylingsvatnet må vere eindel av det same morenetrinnet. Bretunga kalva då i Fylings-vatnet.

Moreneryggen, som er instruktiv og lett synleg frå vegen,vert nytta til skogsdrift.

Prioritet: Gruppe 3

46

vildiz" 1

Hac e •

z4"-le

n-

•

• -•

Espesets(51e!„

ca. 200 - 300 m

eauDap 'R.Qt • • .21,./..9 '

VI 9 . Tie \'`)_ -

, -4 5 7 Hellebust-- Turk-

Bel sfOlin -- • -Slett

spilar-no-va'-z---748

- •11e _ -

=-.)

;

I

)- 840- NonFjellet _ - • (

Scelei.le •

..-:-. „.=-,--- - f,'‘

::-=. _ ... (-..._-:,----:,--;i:::.-1,( ,--'• /-1-,;..9--.--:_-:

---- t'S> 3 - - r-' c'J ::-7*:_-7.-_-:-., , ..;-".i\ 1 ar c19.1s.-

9-Non nova ---- .$1 _--:•.%- . - ' - - -L., . , _ , ,_ ,•_. ---- , 7----

017 ec ,rn.

'1 • 563-=';:".599 /rs- dalstiik

Ut-.)

05

04

20'

03

02

01

=

=

LOKALITET NR

Sidemorene på Mjell, Viksdalen


Garden Mjell ligg i den øvste grenda i Viksdalen med fastbusetnad. Like ovafor tunet går ein brei, men likevel noksåklår lausmasserygg på skrå nedetter dalsida med retning motSSV. I nedre delar kan noko av ryggformen skuldast berggrun-nen. Ryggen, som er ca. 300 m lang, tolkast som einsidemorene til ein breutløpar frå Gaularfjellet under isavs-meltinga. Fronten låg då i vestenden av Mjellsvatn.

Avsetningen er mest av pedagogisk interesse.


,

I-"k›• :

Aorbellet4 I182

'

-463

lAweetwa\rxeX- ,if o •tnov.tr‘år.#/,:./,//

—i,s,/botn

Gaular1317 IV Haukedalen564045

2-3 da460-500 m

,. -.cl,surdø.",-,' .•--,...-n--- - ,2 , ,S,. \

> .5„„; ci(je gl fi -tle--;'"-,.,= M dane

"

--- •....7!euarrer

cinova

DA, SkiileT i

"fii(rn- \IIr',1.1277 boln

;•‘•,.•k( /c-L•

—

,

,

99.s.

- yond-ans,:5i,'iorveremma _

_ et - ' • y

Slatte:: _-_

.,1~,kv‘saxk'n ; t

, _

-

LOKALITET NR.

Spylrenner og postglasiale forkastingar i Stordalen, Luster


LusterLustrafjorden, 1417 I145125Oppg. 8233, R 22-24, Oppg. 260ca. 1 kmca. 850 - 1100 m

Stordalen er eit 2 km langt iserodert dalpass ifor Dale i Luster. Dalen endar hengjande i høvejorden, ca. 800 m o.h..

fjellet VSVtil Gaupnef-

Det går veg opp til Røssesete. Under ca. 800 m er det itillegg til stølen bygt fleire hytter.

nedre del av Stordalen er det 10-12 m høge elveskjæringarsom fortel om uvanleg tjukke moreneavsetningar. Både i sjølveStordalen og i det vesle daldraget sønnafor, mot Flatningane,er det fleire s or etter smeltevassdrenerin , både langsetteriskanten (spylrenner) og innunder isen (slukrenner ogslukåsar).Smeltevassløpa er opptil 1 km lange og 10-15 mdjupe, dels i lausmassar og dels i fast fjell. Spylrenner ermeir vanleg på Austlandet, knytt til vertikal nedsmelting avinnlandsisen. Spylrenner finst og vest for Ringsdalen (S forTurtagrø) vel 1000 m o.h.

To stader, i dalsida aust for Grånosene (ca. 143121) mellom1150 og 1200 m o.h. og i nedre del av Stordalen (ca. 153133)ca. 800 m o.h., er det opptil 2-3 m breie opne sprekker ifjellgrunnen som dels er fylt med nedrast stein- ogblokkmateriale frå overflata. Desse er truleg postglasialeforkastingar. Den øvste kan fylgjast samanhengande i ca. 100meters lengd. Retninga er N-S (180g). Den andre forkastingasplittar ein låg fjellknaus i to. Retninga er NNV-SSØ (160g).Vinkelrett på denne er det ein noko smalare tverrsprekk. 0.5m brei.

Opne, postglasiale forkastingar i fast fjell er sjeldsynte,også på landsbasis, men liknande fenomen er omtala av Vorren(1970) på fjellet Tussen mellom Mørkrisdalen og Fortundalen.

På det vesle fjellplatået Grånosene (1100 m o.h.) syd forStordalen er det parti med fint utvikla tuemark.

Konklusjon: Området byr på fleire geologiske godbitar ogsjeldenheter. Det er lett tilgjengeleg, og godt eigna tilundervisningsbruk.

Kjelder: Vorren (1970, 1973)

Prioritering: Gruppe 214 -

\N('' iss\.•t A

/

13

14. — •4F~

Kuni

•ecY?- 17/ ',wN, . ,(// •c"hje pem,

rtlene, •'•‘ • s,21a1859-1-4

are Luster— '

/((i. // 5, ; 2/'; ,;;/" . Fru(.1o3m,

11-a•Gi' i ?,

r

• For

Forroomet,

93

6792000mK6115'00"

72040"

LOKALITET NR.

MG-terrasse i Kinsedal, Luster


Ved munningen av Kinsedalen, som er ein hengjande sidedal tilLustrafjorden, ligg fleire mindre terrasserte grusførekomstari ulike nivå. Den høgste, ca. 140m o.h., er 40-50 m lang ogca. 10 m brei og viser at marin grense i Kinsedal er ein avdei høgste i Sogn og Fjordane. (MG på Naddvik er 142 m o.h.).

Kjelder: Sønstegaard & al. 1983


96

95

94

'-'----......_ ,', ‘4.:::•-_-_---"/,...,,- ,-,,,,,,,,,T--_,..?,=---',,,,. "-------,----=---,-- . - -,-- -- , '. ' :'„,,\,.„ ",....-,t,, , \._

,::-. ,( '"‘,. si>,..c.:•4 I, ‘`,N '•

\ ,),

....§:. .. .,\'

Biirt-13alek-------

- .

Kinsedalen400

oe,

CS3

g2morILE. 13

LusterKinsedal1417 I, Lustrafjorden133943Oppg. 8223, Y 11-121 da100-140 m

'%'»;..--=#'5'' ''c.'"". ,-- ..---/...."

Ifr:?,/:',-:,/47:-.'('

(/ .1/4/i'f 7/r:'

z..,'(C' (-_)/4. ,../ '..7---. 1

r" ''',',/,' /' ,///,'% X..../ 'V

'7 :,' . ,\ :'''' \ '-.I .".`,'.›.--- /(;,'

.:\ 'k ',--;-'-- --,%:-; `''''',/,.b;', -N",;, '1 ,, tim , ¥.t" s ? \

, / / / \

(5 ' - ?r ) I

--7,1'-,/'S ( , , r

(L..>( :5'-'--,r) _

14

.., a •ii' ', - /// , / : - > ,-,- . . .. 11,1" H.,,\J\ (,) , (

6.; .c I: (it .:(A. {.4t.n (: 'Y ; ?, /j)( , 7.... ; ..... r - :- ,), y., 1 -.-. ( .T.,//

; .. ,,IsA1__--,/ /Ifk (( ' ,..l :1 ko 1744, n''‘ ' ' ' /

. -. --- ,..., '-'„ _ ,y ,

'

/',/,'',/ 2

ii ilif, /Z."---- 'W H rf .-: 1 ,ii! / s (

,';fi 1611 ' '.1- ' — ole

1\,4': ,,,,- '''''''' ,, k • , i 1 ( (‘ \ \ '-‘:7'.= Z :f f( H' . i 1 '' '1 ) ?

! jit, till ni, - .,,. ,A.,) /" ' \ . , I .

\ 4 M-±Li!l: W§\ ,\,?i.' \ \):)'2",\ V t!'

/ (I

W»4):i'W'«,:',.'4

1525'

I/

j 1,5 -

? /(z‹,.;1-/

16 17

1t17:1

s- 1 $2,,CPW.(K

18

r-'

LOKALITET NR.

Glasifluviale randavsetningar på Eide og Bolstad i Skjolden

Kommune:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Areal:Flyfotonr.:Høgd over havet:

Omtale av området:I utløpet av de to store dalføra, Mørkrisdalen og Fortunda-len. som begge munner ut i Lustrafjorden ved Skjolden, er detstore glasifluviale randavsetningar, ved Eide og Bolstad, somvart bygde opp framfor kvar sin brefront under isavsmeltinga.Dei høgste terrasseflatane er 99 m o.h. på Eide og 105 m påBolstad. Desse syner truleg havnivået på den tid (maringrense). I so fall er Eideavsetningen, som demmer oppEidsvatnet, noko yngre. I postglasial tid har elva fråEidsvatnet skore seg djupt ned i Eideavsetningen, medanMørkrisdalselva har greve seg heilt igjennom Bolstadavsetnin-gen.

Avsetningane inneheld typisk glasifluvialt materiale: sand oggrus i skrålag som fell ut mot fjorden. På proskimalsida(oppsida) av Eideavsetningen er det og parti med morene somviser at brefronten har gått noko att og fram.

Begge avsetningane nyttast til jordbruk og bustadføremål. IEideavsetningen er det 2 mindre grustak.

Dei to randdelta er viktige formelement i landskapet, oghistoriske dokument. Randavsetninga på Eide, og vatnet detdemmer opp, illustrerar svært klårt eit fenomen som ikkje erheilt uvanleg. Årdalsvatnet, til dømes, vert demt på samemåten.

Kjelder: Brathole (1951), Brøgger (1801, s. 5)45), Vorren(1970, 1973),økland & Byrkjeland (1985).

Verneprioritering: Gruppe 2 (Eide), gruppe 3 (Bolstad)

/

, ODsor- "") j

)

R' 1 \ NkEBNISLI

24 35, 25

.(-) '

IC,S" 72.2 ttiygardL

'Z'//;

,

-////72/77/

Ø.1\V

Luster1417 I, Lustrafjorden m7 /`//t 1t Pltit4-rf5LAr4L1257185

Oppg. 8223, 0 32-330 - 100 m

den

26

( 1\76) rEid

27

iw)(‘‘..neX -

28

, 55 ,

ids

\-\\

106=

•-

LOKALITET NR.

Bredemte smeltevassavsetningar i Seimsdalen, Årdal

Kommune: LusterLokalitetsnamn: Dalåkre, SeimsdalenKartblad M 711: 1417 I, LustrafjordenUTM koordinatar: 280926Flyfotonr.: Oppg. 1765, H 20-22Areal:Høgd over havet: ca. 260 m

Omtale av området:Dalåkre ligg om lag midt i Seimsdalen, ein djup, velformaiserodert sidedal til Årdalsfjorden.

Fagleg omtale:Like nedafor Dalåkre ligg store mengder terrasserte sand- oggrusavsetningar opp til ca. 250 m o.h. Terrasseflatane skrårsvakt ut dalen. Snitt i nokre av terrasseskråningane viservekslande materialsamansetning, frå godt sortert sand tildårleg sortert materiale i lag som også heller ut motfjorden. Dette må vera rester av eit gamalt delta, bygt opptil eit vassnivå 250 - 260 m o.h., det vil seia meir enn 100m over marin grense i området. Det er soleis vanskeleg åtolka det høge vassnivået i Seimsdalen på annan mpåte enn atnedre Seimsdalen vart isfri medan det fortsatt låg einfjordbre ut Årdalsfjorden som stengde for smeltevatnet iSeimsdalen og laga ein bredeztdsjø.

Det vanlege biletet er elles at hovedfjorden blir isfri førsidedalane. Fardalen (sjå det) er eit anna unnatak. Her liggdet liknande bredemde sediment ca. 500 m o.h.

Bresjøterrassane i Seimsdalen er for det mestejordbruksareal.

Kjelder: Sønstegaard & al. 1983


)37.•

LOKALITET NR.

MG-terrasse på Låen, Luster


Langs Lustrafjorden er fjellsidene svært bratte. Busetnadenher er difor hovudsakeleg knytt til munningen av større ogmindre sidedalar.

Eit unntak er garden Låen, ca. 1 km nord for Kroken påvestsida av fjorden. Her ligg etter måten mykje morenemateri-ale som oppe på gardstunet, ca. 130 m o.h., endar i ei lita,men klår terrasse, ca. 80 m x 30 m. Den geografiskeplasseringa tyder på at dette er ei abrasjonsterrasse, dannaav bølgevasking i morene. I alle høve er det rimeleg å tru atterrassen markerar eit fjordnivå i, eller like oppunder,marin grense.

Terrassane i Kinsedal og Låen er kanskje dei beste MG-terrassane på austsida av Lustrafjorden.


F-

37.)?

Teig O•

ICroke çi

D

•

yt Krok n

ulsoi.1

/ •,"

LusterLåen1417 I, Lustrafjorden143036Oppg. 8223, U 18-200.5 dekar130-140 m

Slokka4SM."

.,'

_

-

1::',,-,°,Vebeulf

"' r '; * N',)3k.e1\ ‘,', i. k' 4, l's.-) /

01..9,i1Surn set: ,:- -

:„..,-(7-' ‘; —7 5. --.-Xec , - n st -,, -

P'fia -_-'ir----;--- ":'••

it-txruil, v;i,tk",;"

217 .11‘.\\.,1,),,~‘5‘-ing-

YT=

, _•')))•-••••14-'

-. _

ss• ***** • ..... -•

- ---'----,,,---,--,_ ,.42,-____,---_:------..-----,

----,

— -- _.-_-_ .„,-7-',.;-•-:--='''7 "---,....„_,__. _..,_ . ;-:

-.1"-:

.-

..„........ _ ,.......:.__ 41 pelik1:214f,...:.......:.:LS'.."

' ,.'3... N "14?

- .71,,(). ) "••-'

--7----- : )-5-2:- .;:r( ;Siggelho•U'":•' ':-•----"- - -,--::.-_ . - —----'- ; - ----- /'-'-<- -.'

oåle •,---/

- ,

t/i

LOKALITET NR.

MG-terrasse på Skor, Dale i Luster


Tettstaden Dale ligg i munningen av Dalsdalen - ein djup,iserodert dal med ein markert fjellterskel 1 km nord for Dalesentrum. Her renn elva i eit trongt gjel. Rett sør for denneterskelen ligg ein glasifluvial terrassegarden Skor.

Frå elvedeltaet på Dalsøyri oggarden Skor, rett sør for denne fjellterskelen, ligg på denhøgste av fleire glasifluviale terrassar ned mot Dalsøyri.Ei stor ravine delar terrassen i to. Ravina kan skuldastsmeltevassdrenering på vestsida av terskelen ein periodemens det noverande elveløpet var stengt av is ellermorenemateriale.

Terrasseflata ligg 130 m o.h. og viser havnivået på den tidområdet vart isfritt. I den vestlege terrassen er det eitmindre grustak som viser skrålag av sand og grus. Det er ogteke ut litt grus (svært lite) i terrassen nærast elva.

Terrassen på Skor er tydeleg og den viser marin grense. Heileavsetninga, eller delar av den, bør vernast - i første rekkeav pedagogiske grunnar.

Kjelder: Brathole 1951, Vorren 1973, Aa & Vogt 1983


-

1: r1•

•

•

(

138:.._) is)

(

:>. \

`-•-•7346, N\

råzw„

•

LusterSkor1417 I, Lustrafjorden178144

ca. 20 da130 m

• •' au

)ew-,) 1,\;)/ip (

,. ,

-

; I • t\ j dpi,/// )/),9))

' ')

«-,'" /(:/;;((' iffif-.-Stuagjesit7et iile addr4) j) o .L/ _-, j "--,-,...;.--- )nlea'l B if."tge7....)

- . •-•-•

., Luster Siu e

Brt get..

;;ID

,...7

°

- (!l/ u;ai

N.1 1 •//' j ' V•rxt4" cA

(///Grskred

,J4.%,• -• FjellI;k

oser3e hovden

y,

ForFortmeset

7/ I

°:,i,4 2.5:517;"---:-.-''''

-----".,,,r,---:'-....h -

— .-`— 771,\..

.£,„!,Y, r' —

___<57 ''/// te 7

rbals adri

Wie penesetD°:-DaLs89-ri

2.37

1177 afe Luster

t/

299

LOKALITET NR.

xviri/rrgrmorla

1 — —

Breelvterrasser i Naddvik, Årdal

Kommune: ÅrdalLokalitetsnamn: NaddvikKartblad M 711: 1417 II LærdalsøyriUTM koordinatar: 265847Flyfotonr.: Oppg. 175, c 25-28Areal: ca. 1 kmHøgd over havet: ca. 60 - 145 m o.h.

Naddvik ligg utløpet av Vikadalen på sørsida avÅrdalsfjorden. Vikadalføret er for det mest ein fjelldal, somførst på slutten skjer seg djupt ned i det høge fjellplatået.Nedskjæringa er først trongt, gjelforma. Men ned mot fjordenfår dalføret eit meir iserodert preg med breiare dalbotn.Vikadalen og Seimsdalen er dei einaste sidedalane tilÅrdalsfjorden som endar i høgd med fjorden.

I nedste del av dalføret ligg store mengder sand og grus.Forutan eit stort, resent elvedelta ligg dette materialet iterrassar på begge dalsidene opp til marin grense (142 mo.h.). Inn mot fjellsidene er terrassane delvis dekte medskredmassar. Garden Hovland (ca. 80 m o.h.) ligg på denstørste grusterrassen, ca. 500 m lang og opptil 150 m brei.

Den høgste terrassen er om lag 50 m2

stor og ligg 142 m o.h.i dalsida aust for Hovland. Dette er ein av dei høgste MG-verdiane ein veit om i Sogn og Fjordane (sjå Kinsedalen).

Vernevurdering:Hovlandsterrassen er den som skil seg mest ut av dei mangeheva deltaflatene i Naddvik. På denne er det og gravhaugar.Nokre av terrassane, forutan MG-terrassen, bør sikrast forframtida. Det er gjort ein del inngrep i landskapet i sambandmed kraftutbygging (Steggja - Nyset).

Kjelder: Kleiven 1982, Sønstegaard 1984.


28423 24k

,

26v~

I 1 .sik

258

•7 - / / :134.: ,

22086 sta„„ ,sm6p -;"- ve,i

so Naddvik ''`''.------ 1 \‘• \ • -• -------', „Jakiv`

'Sauenos.1 - . ',',:sm.,b.,-~ V, r, ,

/ , .: 1 ; „ ' ' ray c;ten , ---------....r....„1-,--

Dro .61k-iflate

nekleiv- ,aL\ .___ - „, •----,-- ...1, 4r\ ‘ ervaa4-

,, 5 ,;" '''--- • - -6- — , ./ „ , ‘2... \

p,,T3 „i„-I-f d _ .

pyN . ,..,, , -vlan\„, .7.3-------,...-7_-_:--\ ,

a l (- -• . . _ :-.=.--* ,

Axtul u•x.:17

•-•

- ornet

Sit,\ tiult\t‘vt

(M" u n k`e.7.523f

naddVik \ •

t51.°4and k‘\

ecal I,

f`! _I 7.:,

Hornet) 9' -,

)•-7.986 • 84,

ag" d • ". )--jrr„ .

m

—

edHIse

- T316— — ; \ t \\\‘\

M '_'d d a a\-/)83 ° A1071 -e-intre'77)

r,

_2 ..>„„ - • ,(( \ fkl\ZsÅT

• -;./øCr"

h 'acti a e,remm

:\•

Liastalrn

82.

• Halsen,

LOKALITET NR.

Breelvterrasser i


Lærdalen

LærdalLjøsne/Mo1417 II Lærdalsøyri265685

ca. 1 km2

100 - 125 m

Nedre del av Lærdalen er eit typeeksempel på ein iserodertdal. Den kilometerbreie dalbotnen er fylt med glasifluvialeog fluviale sediment, urar dekkjer foten av dei stupbratte,opptil 1500 m høge, dalsidene og flaumskredvifter breier segut nedafor dei tronge, hengjande sidedalane.

Dalbotnen er svært slak og under isavsmeltinga rakk fjordenheilt inn til Mo, 2 mil innafor Lærdalsøyri. Her og på Ljøsneligg det enno att store restar av eit stort sandurdelta fråden tida. Terrasseflatene på Ljøsne (103 - 91 m o.h.), Mo(125 m o.h.) og Rå (130 m o.h.) vert nytta som jordbruksar-eal. I den 2 km lange og 200 m breie Ljøsneterrassen er detdessutan fleire store grustak med gode snitt som viser slakeskrålag av sand og fingrus ut dalføret. lp.eiven 1982 anslåreit samla volum på ca. 15 mill, m' sand og grus iavsetningane på Ljøsne og Mo.

Holmsen (NGU nr. 271) meiner at marin grense er representertved terrassen på Rå, dvs. 130 m o.h. Men dersom dette er restav rotpunktet av eit gamalt sandurdelta, er det rimeleg atoverflata her kan ha bygt seg opp nokre meter over havnivået,slik at marin grense vert noko lågare (125 m?). Nærareundersøkingar er naudsynt for å avgjere dette.

Terrassane er dominerande element i landskapet. I det minstedelar av dei bør vernast for framtida.

Prioritet: gruppe 2

- *0,v \-\

---71-

-

r's--- ' \_.; j ./.----_„ •

--'--4,.-1‘\ tg:i '; \,... :, , -r5).'",::: ',- - -

ene221

•, Æ---,r - - ---i. s'_.--.:."-:,-i— y..../r.:LJ- ,.....__ -----.'4, --- i

. ygai.cl 4,.....:_-, ,•--. - I - --4 .-sLjtisn -`--"" ,:.-/ ',...-6 vsi d

- a Bår 1 n9. .

M1 ----------- .---•L:(3'rig - re-l -lås

•Bö , ° ,„ ', ,.. \-- ° --, ' - .-

FurohOvden. 1;? . Hun •Q‘eller --- -""'"5 f`,9 J.stabb BYIrt"b. •a °

r( .--,/ -

— 6l41

Rt,c1

°

/

Kar Iskisse over tærdal

Fig, 1.! Kari,l.i,m• lei i I .t.-rdal338 •

. —-;',/ ''' / i :, g - ::1.-- 1 i_._ :, igtf .7: ....l„:„.. :.' , rOmnen

-'-;, / ,1\

(, "--,-'.±.2-; -- -;.; ,' v,, ...:1,,, .—'- -- --...- ,-.„,.,°, -~, , „ i 4.,, riyniEf_ - - , . .

----'-- alt - . ,i,, ;1-iovdeii-:-... ,,,..„-N, 5......„__,,__. _• 111:1.l,.,,, , ,k> ,,...„,,,,-. ..

. I Ib.,..,,, -,28 ,k, i--.. ......,—.1 - - ._ (:$ Is. ,,.. ,;, i)),

f" •I'''i\' N'(` ''Byrkia , en _ ,.- _ ss-,,--,--, )(11_,

/ • --` "-. '‘-\ ----, " I. ', 68• r,

° ''', k;'-' By kjaslöls- \ _., 4!136.1

OSi.Cs

' /

Klyp,

leler

lo,OU

88 -

Si•lt

69

'1)T gsov-. t 67n o 's i

fl

LOKALITET NR.

MG-terrasse ved

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:Areal:H.o.h.:

Mellom Eidsfjorden og Kaupangerbukta er det eit 5 km langt,ope dalpass med passpunkt ca. 170 m o.h. Kaupangerelvafølgjer Breisetedalføret frå fjellområdet nordafor mellomLustrafjorden og Barsnesfjorden, og renn ut ved Kaupanger.

Frå Kaupangerbukta og opp langs Kaupangerelva er det fleireterrassenivå opp til det høgste, 136 m, ved Skogly. Elva harskore fjerna storparten av det opprinnelege deltaet. restensom står att, ca. 50m x 20m, nyttast i dag somparkeringsplass foran Ungdomshuset. I ei 2 m høg vegskjæringer det tydelege skrålag som viser at avsetninga er dannaunder vatn.

Flatene innafor ligg noko lågare enn Skoglyterrassen. Her erdet parti med finkorna sediment som truleg er avsett i eitvatn som vart demt opp av breelvdeltaet ved Skogly.

Området er på langt nær urørd, men det som er att avterrassen bør vernast. Det er ein god MG-lokalitet, og denligg langs skulevegen til storparten av borna i Kaupanger.

Kjelder: Bryhni & al. 1986.


Skogly, , Kaupanger.

-• ' iMMO‹

7Tcr , ak"re

fra((( 7,„;

21 ( ',•••

11.24 t

„ t..

•, &Ny-t

•

'!'2'5 • !'

Ls-J( S

', - -:,-----_---- 1 ' k'

. :, ,,,,,,,,,-,_ -,,, . , - kis " --l• '''1/2,.

2\')\''', ,I< ,7 )

r

' ' H J I (,-:!..../° ' ')99 I i ' I 1

,p- esMk rs-*

Sogndal1417 III Kaupanger0458551 da136 m

-'-‘*rke s % ,

\\‘\ I)

jA

.---,4-.-^

!f

i' ,, 1 t

.,/

///, : -------...,.. ._;:aØaag., __.

/

----===',,k.,, _ --,,,,, ,-.----------

0 .ft • N _,--',---'' '-'---'•':.:-,_-,,,--::' :'_-,,r,_:_,-----.'-=—.,-___-i= i",_,;...--

/

//7* ,•//,/, ; ' 1 auvgjerdisneser

--- •,...:,.. ,*; ?il ! ., (1, Viv 2 L7- Ærishbit,

'•••• •••, zkP-

• • JiMi • • ' /

•'foperad

(," \ t et

222

Km\

,

/ egert... .:"7"t'N',.*\\t m

7

s37,>g telt, , " tX:V. 84

.."-;52-;------.-4.----Neset:

(--'

) /(' - (\Fesi!^~(grl - .,.\

.71

LOKALITET NR

MG-terrasse

Kommune:Kartblad:UTM koordinatar:H.o.h.:

I munningen av Sogndalsdalen ligg mange og store glasiflu-viale og fluviale terrassar i ulike nivå. Sogndal sentrumligg på den lågaste. Terrassane vidare oppover er for einstor del enno jordbruksareal. Stedje kyrkje og kyrkjegardligg på ein terrasse, 45 m o.h. Skjeldestad-terrassen er denstørste. Den skrår svakt ut dalen. Inst inne når den opp til135 m o.h. Marin grense ligg ein stad mellom 130 og 135 mo.h. o.h.

Det er i dag fleire grustak i drift i Skjeldestadavsetninga.Snitt i den proksimale (øvre) delen viser materiale meddårleg sortering og utydeleg lagdeling. Det vitnar om brenæresedimentasjonsforhold.

Det er ønskjeleg at grusdrift og andre fysiske inngrep vertavgrensa slik at mest mogeleg av terrassen og storforma kanbehalda si opphavlege form. Vern av Skjeldeterrassen iskulesenteret Sogndal er viktig både pedagogiske grunnar ogsom dokumentasjon på det høge havnivået under isavsmeltingafor knapt 10.000 år sidan.

Kjelder: Bryhni & al. 1986, Sønstegaard 1986


. 93 94 7 \ 95 96 WOT

....g ..;,..; \,,,.; . n cen,,,...t.,...:-..-__,----^, . ,.-•::'..->--:/2L,-.- -'

••,-i ,,. ̀ .y40,\ ..,,.›.•,,,..,- __- „.t._.; ..._____• - -:_r iii:_r_Oien..-h ,,•

,i ,-g-'1_•:"---...--

.f.dt ) --, - ..)-----' =: ,---,-....----- --7-- ,-:•,....‘ •••.. ----, ,_-,-.--..-----------: -"-‘-___, --, , 0,.., ,, s—_ -,...-,"6,..„1n .., -,_,_

-_

l'''' ' ', ' -,...' 0 6 1:'

9 ‘ii ' :----"----:;-=--------:----"----='-'-':1--T:--.-.7-,-;--'' »..'`.'4.

spese Inieri,... ,"/ i - ' ....-........_:-, 1,, ‘,, .......ff:-..! , .. • . • i[; ,,;,,),P4 ,

.----"----..-------:-----' '''''' N .1.' Win .. , , • 1------<:--tenree.4,n-----'---:.e.:;---2-•••rs.,----1"-°"---------41"----7,7«::::----r ---T----:'4:--"--::''----....--"-fV--1Wie 1\.1.°' S S \e" \ '',

.', -

..,.......--..ir- o

--••-•-+---.7-- •',. ` ‘,.,,,,„ \ i_..,,, ,Q , ,, ., - l'at r ' ^'-' c .=`••••=,,,,,,,,.-,„ , -In ? Nes-..R, g o 1, o - - - .+ -,-..- ,- ...Fht,INSiii* ' . ..,- , -,L.. ..."'-`. - ' ' . , ".

' ... - '., -,\ -. -r..-.,,,,, ri,"-.713 , r.-----,..r, .7-r. • ,,,,,L,̀ 1-5-..ir----------?-----.-- -"'''' '' .'z'17 Lb rt••.• •.. : • 48., r ••t' ....- - 1:3"---, 0 _{_.„ _,- .

- -,,, .... - ....,:- , ›....., - ' , .......C, : ..., - », -‘, WA = • :r7;',18

"r"- ' 'haueher

,\SOGNDÅL

' • o ndalsifiåra—

7 n -~trerre ,8..‘,)• l:\• • ,; N

.718 '•••suak

k /.

på Skjeldestad, Sogndal.

Sogndal1417 III Kaupanger955901ca. 135 m

\ \ '

••=-,' .::. .«.;.. t :". 6351. - ' ,=.1'.)64ellet I- ,,.. kar na 87 .

•:\ , -85 ••• z ' 7 ,./ ..:'''.'-.10\r:4;ahaleeatål ,/,'","' \\

;//: ,•::::-.. -,,->;.:,,,""5- /,' r - ___,,,-,---%,'.'.= --- = ------•-/8",r2gmh

' k?,4Ipasti)/;JS»

98 99 / OO 017.7

Kwjm Barsnes • ,

l'!“\ l`t, -• 10 • '';• / ,

• "." :) «Joam..ger

Vandaneset,--- •

104

Tjtirnes r,30i

_oti leiretsnes-- ,'''

r)

6

..., .... \ , k.,

1

-;' ,',; ` '—'''-'-':-.7.''':'-'::';'...:::

,

j , , C''4..' ""1"...... . --- ..„. \ ,,N............,„: ,>_,,

andet7194

99 `•

r ( •

Vellegj rdet

LOKALITET NR.

Aktiv sandur, Fåbergstølsgrandane, Jostedalen.

Kommune:Lokalitetsnavn:Kartblad M 711:

UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Dette er Norges største aktive breelvslette, eller sandur.Den er allereie føreslått verna på grunn av naturvitskaplegeog friluftsmessige interessar. For kvartærgeologien viser eintil Anda, Rye, Sønstegaard Aa (1982).


LusterFåbergstølsgrandaneMørkrisdalen 1418 II, Jostedalen 1418 III,Lodalskåpa 1418 IV130460

1833, H 36-18ca. 5 km500 - 600 m

\ \ „..,,,,,,., 1r

) I i .‹. »

1)ir 11( ••+....::•-•'- /.....'.. \\ \\. 0.

„t- -• • I I

t, '"'-'7‘>;\; 9ti

"r 1/11 \\\‘,/

nr.•

•=—'2eL •

'• •., •

0't

0 \;.

310 •°

-

,,,-,..°,1:,'2\ . , - :: ' '''2,',›:. \\ ''' .`,. '* ^ ‘":: • ' 2.'`.) / ':

. ;.. , `'. * \\C -\s,\,/.,,?,„,.. . .........- ,....- -

,...':.•'. /..'Z' '.• ... ''''' ' ''

.. • . -....-.ft.ne = ..‹, ,\'',' . 4. ,.z.• `\, " ;----.,---=,-,-- --=-.--------_,----,-;_-_-__

'9'5-7-5-r.:------]......-- 1

. ,,,,I., .--:

„• ;"-•

=. • C ----, • ,`‘`k D •:,1 • \. •

-

(7.;; I ••• •• .• '

"

• • .• ; ,)

-

• : , ,\,,:...)wi!

.:"''

,-....7....;, :\ ., .,;,• .,,,, . ..:::„.• 0,•••

°, \4.,..,.. \•• . • -- ,, ...,.4. T... .,., 1 -....£t ''' ••«"---f.4..... _,.....,

' . t'';‘' ..s\ '1.\rf'A • - .j..."'. " \\\\ ,,,,,,,,, ''' . ,..... ,

e 4 4'.: ;"

// j 4 ' k /"\ \ '' ‘::'-'' - -.:-'\)\l' \ \\11:1. \.... \ .' 5°< • ..i.' .«;:•?'7.t. tkii .'52:- .'»*i`t,.." '',\-."'",

h ',,, 1,,, i i , s.--;:\ f) )2,..:.));.,;. ! i

- ht.... -• _ .

.. '''''H\l'I\

..............--.; ....,. , .::‘,. , , s ,',. \ -

• . ii. ) •s• . 11, ile. ...:...i.,2:,..,-----"./-..›...„-f' ' ?,•••..,;,',1 -",,,--",• ._;.:

r. e i5-:&$ tt 0 isl,,o.s.1).,.....‘.- .....-‘"');.,..'‘ ..,;.:1-1L'71;1\:...' i:i..! ..-•'":, :

, .eS t:', -,",'''' \ ' \ . •*>:' ' \ '4, . .k--r. ''l ( ''-;:*2 ' >-' : .-..

;•• ......:=...-- - ••,•,.1„--11-47,3 ,., i 1 1 „ , !!!, ik\.,% ,. . ..-1?,:.,/.\;\ ,,'„,...›.;;;T, ' l'<fir:f.'''''•.2-.2.-,

-:._ _ _ • - --1- • _ •, -:----",•-----_-=4--:La---_-_-_•-••:- -,,,

------ •h --.... ....--....-,-. . -7.

,

-...2....';:,,W1!-• ^

,,, l..„. .,:.,..,./.., ,...%,,. 51,.. ,\»‘ ,;,-'; . >si;;,.:;[.. .

!1 . ;. •

. v, i ., ' • ''.. 1 ,, .,,,--- '•,)',17;,4.:.:::,I;l,Wy • . ! i 1

SIN.,,,‘ ' "„/:' ' - •,.....)

.t.•• :. * (C . • ,- ' :, —

'' \. • •"-=-- •._•/:1 is—• l''

.,0 •;,./.' ,)

•

(9)1i 1 ', 3,..: •

.

1 ( '

i . ,, 1 .1 I:

•

. -

- •r-.-.. ,

.-------.....---____s__-. -,..---• T .. ----'.-7.-•----- , .... -'-`'.,,,, -:`\ •,•,,,..7.s.,..........,...4..,..- .,,,t'.,,,-..."1-V.., ,,....,/,,!„// - • .,,,' '''. ",.. \ • , .. \._1),.,,-;,..?•::v.::

. r....-.-."'• s'''.....—" •- - . ,.... • / ....~' „.~.4- .' . ' • D>'YZ`k.,

'''' .J'

/

•-•••••,•••

, , •....._, , ..„ .,,..;-•,,,,;"// r ..,.7 ,_ . ..,.., ,,,,. Ill ,' `,1(4 „..---- - ----=-•"----- _....,—z--:=--;:•4`? . ,,- ' I,- ,:-! • .- •: — ' / 111. ',\2•• ,‘

- s`....N.. ...„,/,:.::.7.d/

, -t--• "")..a.:,.. - 'r,, -

-- - ...::,-' ,„/ .... ...:;fr' , :.• / ---.,,,. •- -,--1-----,_-_.-,_'....-'' --c;...------------ . ",/,..'14,-' .- , , , - "- <".- -- '-' • •, — - - . - , ....---- .. ----_ _ • .ate ,....:.,....e.,"x^. ' • : w

• • . S ..4.11.4>." •

$.2 / I•".•

• ..•‘"

!' • •'77-7--.

t

soole • •1

LOKALITET NR.

Randmorener i Vigdalen, Jostedalen.

Kommune: LusterLokalitetsnavn: VigdalstølenKartblad M 711: Mørkrisdalen 1418 IIUTM koordinatar: 130215Flyfotonr.: 8223, M 22-3Areal: ca. 3(?) kmHøgd over havet: 750 - 870 m

Omtale av området:Vigdalen er ein østleg sidedal til Jostedalen. Dalføret, somer ca. 10 km langt, fell svakt mot SSV før det dreier mot VNVog munner ut hengande, fleire hundre meter over Jostedalensdalbotn. Vigdøla drenerer den sydlege delen av Spørtegg-breen, og er tydeleg slamførande på sommerstid. Den nedstedelen av Vigdalen er trongt, V-forma, den midtre delen eropen og vid, medan den øvste delen er trongare, U-forma ogendar i ein botn.

Området ligg i austkanten av den vestnorske grunnfjellsregio-nen med prekambriske gneisar av ulike slag.

Vegetasjonen i området er bjørkeskog, men i sjølve stølsområ-det (dalbortnen) er det hovudsakeleg lyng- og myrvegetasjonforutan 2-3 mindre plantefelt av gran.Vigdalsvassdraget er no under utbygging (NVE).

Fagleg omtale:Midt i dalen, ved Vigdalstølen- Breiseteområdet, er detavsatt 3-4 uvanleg klåre, lange og samanhengande side- ogendemorener. Tre spesielt vakre, og ca. 1 km lange moreneryg-gar kan fylgjast over Storhaug og ned mot Breisete og Vigdal-stølen. Den ytterste av desse er opptil 10-15 m høg og'knivskarp'. Formene viser at dei er avsette foran eibretunge i SV, det vil seie foran ismasser som vart pressaoppover Vigdalen frå dalbreen i sjølve Jostedalen.

Også andre stader i Jostedalen finn ein liknande prov for atfleire sidedalar vart isfrie før hovuddalen. t.d. Vassdalen,Vanndalen og Geisdalen.

Vigdalstølen ligg på dei tilhøyrande ende- og sidemorenenevest for elva. Her er det avsatt store morenemengder, ogryggane flyt dels i hop. Rett nord for desse er det eithaugforma ~.1.glanoiskep med relieff på opptil 2-3 m. Endåklårare er dødisformene (haugar og ryggar med mellomliggjandegrytehol) SV for Vierøy noko lenger opp i Vigdalen (136236).

I dalbotnen omlag midt mellom Vierøy og Breidsete, ligg einfleire hundre meter lang og 4-5 m høg, blokkrik morenerygg,truleg sidemorene til ei tidlegare bretunge frå nord.

Verneverdi:Moreneryggane er mellom dei største og klåraste randmorenenei Jostedalen, og dei er viktige naturdokument for forståingav isavsmeltingshistoria i Jostedalsområdet. Dei er letttilgjengelege, ca. 30 min. frå bilveg. Turstien til Fast gårgjennom området. Det primære er å sikre moreneryggane vedVigdalstølen - Breisete - Storhaug, men det er og ønskjeleg åinkludera dødisformene ved Vierøy.

Litteratur: Vorren (1973). Vorren, rapp. nr. 10 til MD -Landsplan for naturområder/forekomster.


N\\ @...;f/ I\:\

• •, ,

fh 23

ff,,//// „.1/ (1 SI":6"me

24JJ)/p1

r7( 7 r\/ ) l''/ L.,.14.Y61

_--.-- 1_,J J,/ i

1300 .,,,„/„?/

1100 /:

/Y• • 1100 /

.22: :-'2 ' 51"z / '- ( $ k ___) ;;A

\(1-;»;•Y• 12,,--) \\‘\,, ',,‘ '''--'---i/2 7 k-'

( ( ,,/ •

•-• Yi 9 • (), ( , an\I

)1J, e

-"\'n\\\(713 Et I

/D )) ' Q2-

-

(r"20.4o^ \ I

, ., ned

,..) ;;;:17.a...(j.---;:7 i\'k' \' 1,\\ .\ ,'))) :::'''''-j K \ \\:------.----- ','":" ''',c,,5>-......•% „

",N«',

\‘' $- ::-.. ,I, ' :,\ 'S\\\\\fiell/11\\ k\.\\\\,‘,',,2

›...-,-- \., ,21 ' <-..=,'"a dUelle L. ,. ::.1202

locc

k

' \ A

_ -__ .......'S:1 '

$,_, ,'...- 900 ,_,-.' ''' • 7 • I " / \ \

) , /rai

V( (

‘,:'` • 61 1/ff. /,'/ r)./ I) (-V) /(1 ° (Pf''13 14 25' 16 17 18 19 '203C

LOKALITET NR.

Sik-sak morene i

Kommune:Lokalitetsnavn:Kartblad M 711:UTM koordinatar:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet:

Omtale av området:Hamarsdalen er ein 4 km lang fjelldal øst for Vigdalen.Dalføret, som tydeleg ber preg av iserosjon, starter vedHamarsdalsbandet, 1400 m o.h., og endar som ein hengjandesidedal 200 m over Smørvevatnet.

I den austre munningen av Hamarsdalen ligg 3 endemorenar somalle er avsette frå nord. Avstanden mellom dei er 60-70 m.Den yttarste, og eldste, ligg på kanten av stupet ned tilSmørvevatnet. Dette er og den endemorena som er størst ogklårast i forma. Ho er bortimot 300 m lang, opptil 6-8 m høgog utprega sik-sakforma i lengderetninga med skarpe knekk påover 90 grader. Dei to andre endemorenene er mindre, omlag 1m høge. Nokre små tjern vert demde av moreneryggane.

I den austre dalsida kan ein følgja dei tilhøyrande sidemore-nene fleire hundre meter. Hamarsdalsmorenene er truleg dannapå same tid som Vigdalsmorenene (Storhaugfasen, Vorren 1973).

Verneverdi:Hamarsdalsmorenene er ei av dei mange brikkene som gjer detmogeleg å rekonstruera isavsmeltinga etter siste istid ganskedetaljert i dette området. Elles er det den klåre ogdistinkte sik-sakforma som gjer førekomsten spesielt interes-sant. Slike endemorener er sjeldne, men liknande former finstm.a. framfor Bødalsbreen i Nordfjord. Turstien mellom Vigda-len og Fast går gjennom Hamarsdalen. Elles er området urørt.

Verneprioritering: Gruppe 2

I

GrarloL

1//

?‘ ‘' 7,

1.1 1 (111 i I ;/,

,

17, I ,,,,

I

• . ::L.,„_._...7.--" ):,,-, ''\:\

,..-.7 ,,,,, `',' ,.:\--:',..„,,, \.:»\\'‘, 1' ''

.,:::>2 /

' 1 ki : M '<aug:":„."-i--<„,-,9 '', •,\\'` \ I ,:,----/ )l' .''',:V,,\ f ;,/ „, •s' -, , \ sx, 6,,,,,, b .. :1'-i g es'n'tii Lioo

/

j / i 'f',--) l,r);' / ) \idjelet/t) ',

,-/,I #1 ,./ ,,,'

n ??7) Q.

'(//j , 5.3fl

/

1100\s" , \‘)

\\\', ;,,? 11, „ CV

14. !nan i 7,2‘4'

m rsdrAs o ;J; ,- dtU, )//, ()»,

fl

'

51

/el/ ) ( ,

;-,' _, ‘y ,,_,,, ,, :\,, ....,,,,--'- _---5 .'"-' ''' '-'' _,- --ji( ', / -- ' (}( ::::::-T----- \ 's ::•'-';- : l' -j .!,2c))) , '''----"'-' —;, .-, \ \\‘' '1; ;. ,' , (.7,----_,----' ' ---' 7 '''''-', ' ////,1/(' - --------

••S``'.•••:.":"'i... t ',.! —".

,,,_, '17.» ''...\....1,/,/

''ekl,2'

r •..„,'-' ),1 ft.,,,,SCrl'!is \\\,__V .

• / I ' '- ,r,/ S., ,, IV„—,..--t,,..-,,kP - , l j/ /1,1',//' ,,\,, / - 4., ' / "---'''',.

\--....,, L\s", i Korssd 1, /( (

..,/)

Hamarsdalen , Lus ter. .

LusterHamarsdalenMørkrisdalen 1418 II1652408223, L 4-25ca. 1 kmca. 1000 - 1050m

/

-1:d-r - t' — \-1 !,

f C19 0

) ,

LOKALITET NR.

Randmorener rundt Asetvatnet, Luster.

Kommune: LusterLokalitetsnamn: ÅsetvatnetKartblad M 711: Mørkrisdalen, 1418 IIUTM koordinatar: 240270 (Fast: 224275)Flyfotonr.: Oppg. 823, K 27-29Areal: ca. 2 kmHøgd over havet: Ca. 850 m

Omtale av området:Det drygt 3 km lange Åsetvatnet ligg i eit dalføre sydaustfor Spørteggbreen. Det er hengjande i høve til Mørkrisdalen.Høgdedifferensen er om lag 800 m. Frå Osen i sydenden avÅsetvatnet går elva i fossar, stryk og djupe gjel. Ein del avsmeltevatnet frå Spørteggbreen renn ut i vatnet ved Fast.Bergarten er fyllitt.

Fagleg omtale:Rundt heile Åsetvatnet ligg ei rad ende- og sidemorenar. Deier avsette frå bremassar i NV, truleg på same tid somVigdalsmorena.

Dei eldste endemorenene ligg på fjellterskelen som demmerÅsetvatnet ved Osen. Vest for elveutløpet er det her ei 150 -200 m brei sone med ihopklemde store og små moreneryggar.Aust for elva er det 2 markerte endemoreneryggar, ca. 2 mhøge og nokre ti-meter lange. Herifrå og langs vatnet tilÅsete ligg rundt rekna 15 sidemorenar; dei fleste heller små,men tydelege i forma.

I fjellskråningen SØ for Fast er det og markerte sidemorenar.

Randmorena på Fast skil seg ut både når det gjeld form ogstorleik. Ryggen er spiss, opptil 10 - 12 m høg, og kanfylgjast i ein stor, tungeforma boge tvers over heiledalbotnen. To stader har elva, i postglasial tid, skore seggjennom moreneryggen. Men ein finn og turrlagte dreneringsløpsom er like gamle som morena.

Endemorena demmer opp eit mindre vatn som for ein stor del erfylt opp med glasifluviale og fluviale sediment, grus ogstein. På elveavsetninga er det spor etter eldre elveløp.Like innafor den store endemorena, og konformt med denne, erdet ei mykje mindre, 0.5 - 2 m høg, endemorene. Denne er ogskarp og fin i forma, men ikkje heilt samanhengande.

Rett nord for det vesle vatnet renn elva i eit 3 - 4 m djuptgjel.

Framom endemorena er det avsatt eit stort delta, ca. 250 m x500 m, som er dekt med torv.

DNT-hytta på Fast ligg på den nordlege flanken av endemorena.Frå Fast går det merka turstier til Vigdalen, Mørkri ogArentzbu. På Åsete ligg det ein støl, medan det på randmore-nekomplekset på Osen er bygt 10 - 12 hytter og nokre naust.Elles er området urørt.

Vernevurdering:Heile området rundt vatnet bør vernast. Morenelandskapet påFast står i ei seerstilling på grunn av storleik, klårhet ogmangfald. Ypparleg ekskursjonslokalitet.

Kjelder: Vorren 1970, 1973

Prioritering: Gruppe 1 (Fast), elles gruppe 2.

-

.uNkt ( $

}S/

(Mso,rx kixek

LOKALITET NR.

Jettegryter i Fortun, Luster.

Kommune: LusterKartblad M 711: Mørkrisdalen, 1418 IIUTM koordinatar: 310195

Tett attmed riksvegen, 2-300 m NV for garden Berge imunningen av Bergsdalen, som er ein hengande sidedal tilFortundalen, ligg det fleire store og velforma jettegryter.Vegen kuttar framkanten på to av dei, men rett bak liggfleire som er heile. Jettegrytene er sirkelforma, opptil 6-8m i diameter og fleire meter djupe. Dei fleste er delvis fyltopp med vatn.

Bergarten i området er fyllitt. Lokaliteten ligg i eitmarkert topografisk knekkpunkt der to dalføre møtest.

Jettegrytene har stor turistmessig og pedagogisk verdi, ogbør skånast mot ytterlegare øydelegging ved eventuell utvi-ding av vegen.

Prioritet: Gruppe 1

tifIT------ --/,,ii'ir-1,..;;;,-,/eii))..N7 vr(v\)rfii, ((.4.QZZ. i'..', IIQ /1. (I 7'7 , /' ' 23

, ,, -,,/4,( ,/, fr---,<-.; _ v,-- (<,,,),(,,;„/ .7.: iiiy, vJii/ ,:(.;...,., _././! /,,,-(f./,»,,

,(/,,,i4.`?ebni. r", ,,i, .o.1:// .,Sk•

;•/ .11' - -i'"-/ T/./'1-:i. r . , \---,.. n ,.. ) i fi•.bi., 1:, / s '',-,-,,, ',,-.1.:Iss

, ,. i , , .. { ,S\ , 1. / i 1 .," P ((/'

.,„' i ;,(1, ' . ?,, .:11/7 . '.1);)ei/ f ;,.//

,

)) / 74(/ )(>‘' ( d'' ' '''‘‘:1)":..):.7i

( r /

, - --11)".11, (- I ',,, 22,,,,

."' ` '',.ov ',)2 2

..---,... / .1...,":1L NV - ()% hfici u ,

1n ne t.11 1 / 4,,,,,j , II ) ,,, 42) ,

A 1Y il IQ -' »h tlt i }..r / /,'(,1,' lirphav i

, ,,,, ,1\ ,, {,\ \l':'. ' 41' i t, ,, ,..,- -- '--,, (-(//,

(

/-;';/,',. '7'''' /////:-- );:. ) .'';

i

(11;21

1•.(A- ' { = .'? IR i'n 4( i '; / °Vt' villit// //// N.,-i>V/gn / -- ')o t)1 , , t., ..,

, d H\\ ' .6 f 1i1 , ' ' ' '/4 i //' 4? ,' /1Jf,19 ,,,

) ))v..,„,,,. i'fc?,,•hi, .=

'

,,1

i / . /71 ) ' / /41 .g.# 1,7‘ i ,I 2 4,-

I., ,/

-E4Z ' '

26 27 28

Åtli3 V --;/, :'i' . / ,' : ' ; / ' 7 # / '

• ' '-' "20

.,/,2y, , ......._7----- , ,,,---i'..,... s fi. W;....\.

r:, ,-; .. '..,' ------ -, „,---- _-,:.„;-' „/ /, 1 3, I %:. '\ / 7 / i ' : ///' Z

1 W - CI' i).- • l \ \ < '

.3croo-._DEN 1 10,A,/ 2940'

, / ,

\\ \''7"4 ::610"I LUSTER '30 1

LOKALITET NR.

Postglasiale forkastingar (graben) på Tussen, Luster

Kommune: LusterLokalitetsnavn: TussenKartblad M 711: Mørkrisdalen 1418 IIUTM koordinatar: ca. 288222Flyfotonr.:Areal: ca. 5 km2Høgd over havet: ca. 1100 m

På vestsida av fjelltoppen Tussen (1232 m o.h.) på fjellryg-gen melom Mørkrisdalen og Fortundalen er det to 800 m langeforkastingssoner i nordøstlig retning. Det 20 - 100 m breieområdet mellom forkastingssonene har sokke inn opptil 30 m,og danna ein graben. I samband med dette vart berggrunnensterkt oppsprukken. Sprekkene har ulike retningar. Dei flesteparallelt med graben-retninga, men og mange på tvers avdenne. Fleire av sprekkene er over 10 m djupe.

Ein veit ikkje sikkert når denne graben vart danna, menmanglande skuringsstriper på grabenveggane og fråver avmorenemateriale i sprekkene tyder på ein postglasial alder.

Store, postglasiale forkastingar er sjeldsynte på Vestlandet,og elles i Noreg. Lokaliteten er svært avsidesliggjande.

Kjelder: Vorren 1973


} WY),)' ',':. r, „„.„---,,2, , 0:-. , iL. i B .•ttepi L.,:.;., ,f,•y;. \'

'i 4 8 :;P f/ f:111 ;)1)",ir '

i ,r,.,,,,,, ,..._"1-13 ii ,-"--,.., -- -'.;.G '2,- ..,,,.

O 44 -,-- --- ---- ''' -

,,,,....,, I o 1 --) /I il ii/ 4 ,•'-'-'5,)'la,'

,l( ("( "dAt 1!)?((11( (

' 7 g 1.': (1 rff , ---,(;;; ,-; ( E,‘ r»..,,,, ,/,'

(4' 11/1r.iVff Yq0,( t i 411;,'„ (s-„ ,, .:-)!,,,- ,;p;f11

/iiV( 8

/ ,i til/i7(.5./.ik. ',/' ..‘,/)?,('!,76;rSse

- -', ,',-, ,; / 'ho',„. (

)., 11/ (1// / 3 ii YI:),). -c.,lv,

'` i'l (' i; '. ' 22, ‘1V(1„22—" '

.' \-'s i/litifft /TI " 44' \ \ '. 3 ' ' ''-').

\ \ '

.t . iii1 i /l'i f)1/ 1 1 1 7,4‘ -.' ," . , ,,,d,

, ,v :7,4% . ///14"; " - - 3,/•&"7;7'1_11,,,,?: / / );') ' i

11/N ':,',

1.1.

"

, '1"(j:juin' - ,/, '!) -

,,,, (//' /.e.',.. itas:(br ' ((// ',..") / '' 1T/21

ine trh ,i ''y ',- , ,, , ,,Y; -.--' /l» `-:-:'-/,/,7))/- /

;' )'/ '' / ,4 %-/ ')

.; ' ( 'r 4 ) • .,),),,,---' ,7,),, --, /, ,1 ,,, p p , ,,

IL ' Ij'AW i (,/)9 ' » I/ i /' 'D '•-.. .. ./ /

7 ro,

/

I

å

1/i

, g(3,

,-/--- ; ,,' T) '

1 en , r ., \ ' -ul , \ ,

61.5

27 28 2940' 430 31 7'43'10"26LDEN KM

)).?111,7 /1/.7.;,,

• 7,-,••••-••-

24

• — 682()2

Krundalen (Jostedalsbreen nasjonalpark)

Kommune: LusterLokalitetsnamn: KrundalenKartblad M 711: Jostedalen 1418 IIIUTM koordinatar: 010360Flyfotonr.: S.65, 340, 520-521 (1:30 000)Areal: ca. 10 km2Høgd over havet: ca. 400 - 1600 m

Omtale av området:Krundalen er ein 10 km lang, iserodert sidedal til Jostedalen.Dalføret er rettlinja, dalbotnen har eit svært slakt lengdeprofilutan markerte tersklar og trau. Tverrprofilet er U-forma ogdalsidene er opptil 1100 m høge. Jostedalsbreen omkransar inste(og vestre) delen av dalføret. Det er dette området som børvernast.

Dei to største breutløparane er Bergsetbreen, ein bratt hengjebresom mest når ned til dalbotnen i enden av dalføret, og Tuftebreeni ein nordleg sidedal til Krundalen. I midtre og ytre del avKrundalen ligg fleire store gardar. Det går bilveg inn til deninste av desse, Bergset. Den føreslegne grensa til verneområdetligg nær yttergrensa for dyrka mark.

Fagleg omtale:dalbotnen vest for Bergset ligg 2 morenesystem som er danna dei

siste 250 åra. Det eine er danna av Bergsetbreen, som på midten av1700-talet låg om lag 2.5 km lenger framme enn no, det andre avTuftebreen som på same tid fylte Tufteskaret og strøymde ut overdyrka mark til den stansa ved Krundøla som vart tvinga sørover tildet noverande laupet. Kring 1750 var fråstanden mellom Tuftebreenog Bergsetbreen berre 450 m.

Dei 2 morenesystema er svært ulike. Framfor Bergsetbreen liggrandtrinna på rekkje og rad over ei strekning på 2 km, medanTuftebreen sine randmorenar er stuva saman over nokre få hundremeter. På grunn av topografien var Bergsetbreen mykje brattare ifronten enn Tuftebreen. Ei slak bretunge er mykje meir følsom forendringar i massebalansen til breen, og vil reagera med størreoscillasjonar i fronten enn ei bratt tunge.

Det er og grunnen til at randmorenene framfor Tuftebreen er størreenn dei einskilde moreneryggane innover hovuddalen. Men her liggdet desto meir smeltevassediment (sandurmateriale) i dalbotnen,mellom og framfor moreneryggane.

Tufteskaret, frå brefronten 800 m o.h. og ned til dei omtalaendemorenene under ca. 500 m o.h., er heilt skrapa for lausmater-iale. Til gjengjeld er her rikeleg med glasifluviale erosjonsfor-mer, gjel og jettegryter i ulike storleikar.

den nordlege dalsida ligg det spreidd kjempeblokker i heileområdet mellom dei 2 '1750-morenene', men manglar innafor. Desse

stammar frå eit gigantisk fjellskred som truleg har gått før 1750.

Geomorfologien, storformene, er eit vitnemål om stor glasialaktivitet i Kvartær tid. Utafor '1750'morenene (og det føreslegneverneområdet) finst fleire endemorenar frå isavsmeltinga.

Vernevurdering:Det er breane slik dei ligg i dag, og spora dei let etter seg fråbreframstøyten på 1600 og 1700-talet, som pregar området og setdet i ein særstilling, saman med Nigardsbreområdet, som eitnaturhistorisk, off kulturhistorisk, dokument.

-b~setbreen er eit fantastisk blikkfang, frå ytst i Krundalen ogheile vegen innover. Det unge morenelandskapet framfor er typiskfor det ein finn i mange liknande dalar kring Jostedalsbreen. Detfortel om breen si utvikling dei siste 250 åra.

Randmorenene framfor Ikifte~n er av ein annan karakter. Tilsaman illustrerar desse på ein instruktiv måte korleis topografienpåverkar dynamikken i breane. Desse morenene er og spesieltiaugnefallande både grunna storleik og det faktum at dei delvis eravsett på dyrka mark. Tilkomsten er lett og for pedagogiskeføremål er dette området unikt. Det er ein av dei mest attraktiveog best besøkte geologiske ekskursjonslokalitetane i Breheimen.

Isolert sett vurderar me morenelandskapet nedafor Tuftebreen sommeir verneverdig enn området framfor Bergsetbreen.

Verneprioritet: Gruppe 1

Kjelder: Flatekvål m. fl. 1983, Vorren 1971, 1973.

Austerdalen (Jostedalen nasjonalpark)

Kommune:. LusterLokalitetsnamn: AusterdalenKartblad M 711: Jostedalen 1418 IIIUTM koordinatar: 935280Flyfotonr.: Oppg. 260; Oppg. 340, 415-19 (1:30.000)Areal: ca. 10 km"Høgd over havet: ca. 400 m

Omtale av området:Austerdalen er ein 1100 m djup nedskjæring i Jostedalsbreplatået.Utforminga er typisk for iseroderte dalar med U-forma tverrprofilog markerte terskel/trau-formasjonar. Øvre del av det 10 km langedalføret er fylt med is frå Jostedalsbreen: Brefalla Odin og Thorsom flyt i hop til den slake Austerdalsbreen. Dalsidene i dennedel av dalføret er stup bratte, og dei tvert avskorne dalnesa inordsida er eit geomorfologisk særsyn. Eit 3 km langt dalbassengnedafor breen er fylt att med smeltevass-sediment og moreneryggarfrå "den lille istid".

Fagleg omtale:Austerdalsbreen har vore objekt for fleire utanlandskeekspedisjonar, den er omtala og avbilda i ei rad tidsskrift oglærebøker, og er soleis ein "klassikar" i glasiologiske ogkvartærgeologiske miljø.

Mest kjend er Austerdalsbreen for dei fine, bogeforma lyse ogmørke banda, ("ogives" eller "Forbes bands") - årringar som vertdanna i og ved foten av brefalla Odin og Thor. Bogeformen syner atisrørsla er større i midten av breen enn mot sidene. Granskingarsyner at farten til breen minkar frå over 2000 m/år i brefalla tilnokre få desimeter/år nedst i bretunga

Nedafor brefalla vert sidemorenemateriale frå Odin og Thor pressaihop til ein midtmorene som i byrjinga ligg nede i ismassane, menlenger nede smeltar fram til overflata. Godt utvikla"skittkjegler" (dirt cones) oppå breen og dødisrester nede påbretunga har og samanheng med det supraglasiale morenematerialet.

Mellom breen og fjellterskelen nord for Tungastølen er dalbotnenfylt opp med breelvmateriale (sandur) og ei rad moreneryggar fråca. 1750 og seinare, Det minnar soleis mykje om områda framformange av dei andre breutløparane frå Jostedalsbreen,(Nigardsbredalen, Krundalen, Langedalen m.fl.). Men formene erspesielt tydelege i Austerdalen, blant anna av di området heiltmanglar skogsvegetasjon.

Her er gjort ei rekkje granskingar av glasialgeologisk,morfologisk og botanisk art ikkje minst av utlendingar.

Syd for '1750-morena' og tilhøyrande sandur ligg 2 store,vifteforma flaum- og snøskredavsetningar, den eine ber og namnetSnøskreda. Her kan det liggja att snørestar sommaren til endes.

Austerdalselva kuttar nedste delen av Snøskreda og skjer seg ned ieit 10-15 m djupt gjel i fjellterskelen aust for Tungestølen.

Fjellbassenget nedafor Tungestølen er fylt med smeltevassmateriale(sandurmateriale) frå Austerdalsbreen, noko og frå Langedalsbreen.Der elva kjem ut frå gjelet ligg restar av glasifluvialt materialepå sidene som viser at sanduroverflata tidlegare var brattare iøvste delen.

Rundt sjølve Tungestølen ligg moreneryggar og -haugar fråisavsmeltingstida.

Utpå 'Tungestølsanduren' ligg eit skuleeksempel på ei skredtunge.Skredmassane har kome ned den austre dalsida. Skredet er ungt, meneldre enn løs som er bygt oppå det!

Andre opplysingar:Området vert nytta til beite. Frå Tungestølen (støler og turist-hytte) går det ein tursti opp til breen. Elles er området urørd.

Vernevurdering:Austerdaien og Austerdalsbreen er av dei mest kjende og bestundersøkte med tanke på glasiologi og glasialgeologi. Dei vakkertutforma banda (ogives) på Austerdalsbreen er eit særsyn, også iinternasjonal samanheng.

Morene- og sandurområdet nedafor breen er både instruktivt ogtypisk for liknande område og bør vernast. Men det er og sværtynskjeleg at området kring Tungestølen vert teke vare på: 1) dethar kvalitetar i seg sjølv som er verneverdige - sandur med 2generasjonar, postglasialt (?) gjel, moreneryggar frå isavsmel-tinga og fine skredavsetningar, 2) det er viktig for å kunne setjadei seinare glasiologiske hendingane inn i ein større samanheng,3) området er sers lett tilgjengeleg. Bilveg til Tungestølen gjerat området vert mykje besøkt av turistar og forskarar. SFdhnyttar det som fast felt- og ekskursjonsområde i si undervisning.Sjeldenhet ogmangfa_ld kjenneteiknar Austerdalen. Utan Tungestø-lområdet tek ein vekk noko av mangfaldet.


••-•• . *s.

C/2

-

31

1

,,3o63. id.!./)////,‘k Sterjdai \'

'35. .

,

29

27

novi.

/ 5 / //14ffJg•X.

.I (/ /,/

i )' sv (;..rir.,-,-/:7--;-'25 , `1!8.1

?/ .i, , di :!.;',,;',,/,/-.:-

,, ntann''. ;• , 1.•„ . i Il »I .''../..:(7/,' •

I,(

/

24 e. (

\„,-; ger ' twamman

14-f„,;;:„',1))

1K ; \ L.;.\--.r" !--" 1).,, r H /c: Li;,,‹...-;--:,,,:„._,.1.,

•----'N I '''-'Zi°1\\„1,,,,,.1000,N, 1' * , - '\.11b.

E1,, Ver•ia...slro;;(1V •-•/

,›

-

,• ,giffr

'

1 — ;\ f

‘‘/ Vetiectai, årrie.rt,

•--;., / \( \

, • "

f ' 99ar /

dIfiri—

26

;.,ciftr )// 1 \

'

)(.

IN.V1

7

, V ''';///:'X4,25d K\

ås71,,,„()‘. •

andan / 11(j.(,1/4\\•

?.1)?:

2/12('—. )\://19,' '1/(HI

! R.

/

\‘.1:(

23

•<;;`'

rrr r".." (,gyupeirt .11nn9f ttttt.)ta

' f7,"22 *1 ' '`

I ';11.1))\1‘ \'‘

• :,1/./, „

26< (:)\\-\\:

,

'A•11/1

•i _ - V1Y -t

,Cr'dats.

\Ner, - ,f))),

L.3

•TNIerr;-„ -

/,,,,Y.,./ /,/,-',;, ---- i '-- ', , ' '2(<.: ;''' '= '',/=f4., .---..~-• - - -,'1)" -.._, oreem -,. .. \ .,-..-- ,•'\-\,=";A:sk ,s, \=. ne'di3.--,..• 7--

',

) / ) /) W-))

1. ̀ .f. -7 .' :: . ';'(---,' . Z.'^ ,,,,...--•- --. ,„„..---,-,,: 'tr'' -l' (

'.2,-r---f-/ --•• / /

,

-

-•. -K- - a

%

sci>C9 1

— --77-(;-4--•,'A.4i ''. i » )'((\:.t1.1 ;.;k . (;, •--,..„........_/-,,,,__,.,11 tA '‘, •,,

./ /..r.-",--2.----__ f \ ---\.'`.

- ?... , f f, - - .21). I ,/,) ',, ,,',i/ .';'nle 57inthittlen! ,..,..;-. ..."...,

/»:,"' , , .", 1 ( rr ;\

' \ ' , :--

37 scroo-

l(

LOKALITET NR

Sidemorener ved Heimre Krekavatn, Årdal.

Kommune: ÅrdalKartblad M 711: Borgund 1517 IIIUTM koordinatar: 414902Flyfotonr.: Oppg. 7084, 17-5, nr. 51-52 (1:40 000)Areal: 5 daHøgd over havet: ca. 1370 m

I det 1.5 km lange dalpasset mellom Heimre Krekavatn (1333 m)og Viervatnet (1216 m, i Berdalen sør for Årdalsvatnet) ligg2 parallelle moreneryggar like aust for passpunktet. Ryggane,som for det meste inneheld blokkmateriale, er ca. 200 mlange og 2 - 4 m høge. Dei ligg orientert NV-SØ, vinkelrettpå dalpasset. Høgda over havet er 1370 - 1380 m. Moreneryg-gane er på det næraste rettlinja, men begge bøyger svakt motvest i nordenden.

Mest truleg er dette sidemorener til ein dalbre i Berdalen(vestafor). Dette høver bra med skuringsbiletet i området somviser at den yngste isrørsla var mot NV. På denne tida hartruleg Berdalsbreen flytt saman med bremassane i Fossdalennedafor Berdalsvatnet, og fortsatt vidare ned mot fjordbreeni Årdalsvatnet.

I heile passområdet ligg eit samanhengande dekke av blokk-materiale.

Området er lite undersøkt med omsyn til deglasiasjonen. Deiomtala sidemorenene er viktige for rekonstruksjonen av av-smeltingssoga i fjellområdet mellom Lærdalen og Årdal, derdet elles finst svært få spor etter isen.


438 439

ltt09

'

44v' 442441 55'00"

s

v 01?-1Q 0

TeNvam clim."IZSS

n 0

3

Store

443 444 445

0.9

89

446

LOKALITET NR

MG- terrassaf på


I samlaupet til Moadalenog og Utladalen i øvre Årdal ligg toav dei største og klåraste MG-terrassane på Vestlandet.Overflata til den nordlegaste avsetninga, der det no er eitstort grustak, ligg ca. 103 m o.h. Den austlege ligg 3-4 mlågare. Denne vert nytta som jordbruksareal. Marin grenseligg truleg ein stad mellom desse verdiane. På beggeterrassane er det gjort fleire oldtidsfunn (gravhaugar,vevsteinar, m.m.).

Delar av terrassane bør vernast for framtida.

Prioritet: Gruppe 1

NtSolsele

'

2,LLi

•) "

---,, ---1-1-411e' \\ \‘', \ ))' '

----:---7' —

Rausisnes

fil\14z) r33

, .\\' '

,"

- / •r;

. ;

ebs 6 '\MIO\

_

. •.te ,

—

Moa, øvre Årdal

ÅrdalHurrungane 1517 IV3709901765, L ca. 30-40; 1764, D (6-)7-8

ca. 100 m

Fames

NIUSSIbukil - ---7--------- :---,,,-. -,--''..-.;---;:: .-.,-

-;'-

----___--/-

,I.1_4--- i - ' ..."------ir-=-'-......-/ -,

....., •.... --,

:,71-.

/./

Y — , ..:.,--,

A.,'„,-,d.-4:!„. ........--1 -,, \ '.....rtk

'6),

.21'\ --

- ...,-- ---,--- N'----\-

\

, •

. -• •'`" " ;;:‘;

LOKALITET NR.

Stort fjellskred i øvre Årdal

Kommune: ÅrdalLokalitetsnamn: DalsuriKartblad M 711: 1517 IV, HurrunganeUTM koordinatar: 380996Flyfotonr.: Oppg. 1764, D 7-8 (1:30 000)Areal: ca. 30 daHøgd over havet: ca. 45 - 70 m

Dalsuri er ein 25-30 m høg terrasse i nedre del av Utladalen,ca. 3 km NA for øvre Årdal. Dalføret gjer her ein sving påca. 90 grader. Dalsuri ligg i innersvingen, opp mot eistupbratt og fleire hundre meter høg fjellside. Dalbotnen(ca. 45 m o.h.) er fylt opp av breelv- og elvesediment.

Fagleg omtale:Terrassen er 70 - 80 m brei og ca. 300 m lang. Overflata erujamn. Inn mot fjellsida er det fleire forsenkingar som eropptil 6-8 m djupe. Heile terrassen er dekt av eit fleiremeter tjukt teppe med store skredblokker. Blokker på over 25tonn er ikkje uvanleg. I terrasseskråninga ned mot elveslettaer det snitt som viser sorterte og lagdelte sediment av silt,sand og grus.

Geologisk kan denne avsetjinga delast i 2. Nederst deneigentlege terrassen av sand og grus. Denne ligg 30-40 meterunder marin grense (103 m i øvre Årdal) og må såleis ha blittplanert ut i tidleg postglasial tid. Den ujamne overflataskuldast blokkmaterialet som ligg oppå terrassen. Dette sedi-mentet er forsøkt forklart på forskjellig vis (Ve 1971,Noteby 1976, Sønstegaard 1981). Materialet er nok, utan tvil,skredmassar. Den store, og tungeforma utbreiinga, dei skarpk-anta og store blokkene, og det lille innhaldet av finstoff,tyder på at dette er avsett i samband med eit stortfjellskred. Einskilde skredblokker i og nedafor terrasseskrå-ningen tilseier at skredmaterialet har nått noko lenger utenn dagens terrasseavgrensing.

I dei naturlege søkka på terrassen er det anlagt slamlagunarog søppelplass for tørt avfall. I sør ligg eit bustadområdeheilt opp til terrasseskråninga.

Vernevurdering:Indre Sogn har rikeleg med skredavsetningar, men Dalsuri skilseg ut når det gjeld form, storleik, klårleik, beliggenhet ogstratigrafi. Den er og eit historisk dokument om ei av mangedramatiske utrasningar i dette stroket. Dalsuri er letttilgjengeleg og godt eigna til ekskursjonar. Den sydlege ogurørde delen bør vernast.


-------7,----,'',:'tsomanosi - ,,,,,,,. ,==.

\ : \, \\,• ,113,/ ,;,,,., :, -..,.._-•••5,

S: '''''''';''.-—.•

\ I•

, ,- - -- -

‘lit

• ', I II;'" •? ,'/ ; ?; /,,;' /)

.gg. i . ,' :14r7;i1((!7•/,'

i ,; .‹,i- ,,,,." ---- ' I lil ' ''» 1 ' / , 1 i I / , '\\(,',

, dr ki 4P'1-1., ..,

, Keimin

.%),L, r. , J. ' " .>",-...r• , ''' ' ' 1 , ,,C2,r --v seiri'-,»

-• .

04>sfe*u» „cr,

+

.'seno

/

LOKALITET NR

Randmorener og lateraldrenering i Horgjedalen, Lærdal.


Horgjedalen (utan namn på kartet) er eit ca. 2.5 km langtdalpass med slakt fall mot søraust mellom Ljøsendalen i vestog Lærdalen i sydaust. Dalen er sterkt hengjande i høve tilhovuddalen. Høgdeforskjellen er 700 m. Mellom Ljøsendalen ogpasspunktet i Horgjedalen skil det berre nokre få meter, ogHorgjedalen dannar ei naturleg geomorfologisk fortsetjing avøvre Ljøsndalen. Ljøsndalen under 1150 m o.h. er truleg einyngre tilpasningsdal danna ved fluvial og glasial erosjonetter den siste kraftige nedskjæringa av Lærdalen. I so fallhar vi her eit eksempel på elveinnianging (agn9rda_l).

Mellom Øvre og Nedre Fagersetvatnet, og søraust for desseligg markerte randmorener som har bogeform opp dalen. Dessemå vere avsette lateralt til dalbreen i hovuddalføret,framfor ismassar som vart pressa inn i Horgjedalen. Beggevatna vert demde av moreneryggar. Mellom desse er det avsettglasifluviale og glasilakustrine sediment, der smeltevass-laupa framleis er synlege. Nokre av ryggane i området kanvera eskerar.

Avsetjingane i Horgjedalen viser at (dei nedre) fjellområdavart isfrie medan det enno var ein stor dalbre i hovuddal-føret (Lærdalen). Det er rimeleg at smeltevatn ei stunddrenerte opp Horgjedalen og ned Ljøsndalen. På eit tidlegaretidspunkt kan og ismassar frå Lærdalen ha gått same vegen,slik at Hurgjehornane utgjorde ein nunatakk.

I einskilde sidedalar i Jostedalen finst spor etter liknandetilhøve som i Horgjedalen, men det er berre i Horgjedalen atsmeltevatnet hadde høve til å vekk frå isen, på grunn av detlåge passpunktet mot Ljøsndalen. Situasjonen er soleis ident-isk med avsmeltingstilhøva i Gudbrandsdalen og Østerdalane,berre i mykje mindre målestokk. Lokaliteten er og sværtviktig som dokumentasjon på Lærdalsbreen, som det ellers erfå spor etter i. form av sidemorener eller andre randfenomen.

Området er heller vanskeleg tilgjengeleg (bratt sti). Herligg ein nedlagt støl (Fagersete).


12"

41::g c i

LærdalBorgund 1517 III352735Oppg. 704, 17-2, nr.46-47 (1:40 000)ca. 2 kmca. 1100 - 1200 m

or *\r".

_is alseNr?

;• "k0 7

Hortje-vurn rpanp , a Pi Pi. 17..... (%„

3

LOKALITET NR

MG -terrassar på


Roudma

Moa, øvre Årdal

ÅrdalHurrungane 1517 IV3709901765, L ca. 30-40; 1764, D (6-)7-8

ca. 100 m

I samlaupet Moadalen og og Utladalen i øvre Årdal ligg to av deistørste og klåraste MG-terrassane på Vestlandet. Overflata til avsetnin-ga lengst vest ('Ytre Moa'), der det no er eit stort grustak, ligg ca.103 m o.h. (= marin grense). I den austlege avsetninga, Moa, er dettidlegare teke ut store mengder sand og grus. Denne terrasseflata, somvert nytta som jordbruksareal, er 3-4 m lågare enn Ytre Moa. Maringrense ligg truleg ein stad mellom 99 og 103 m o.h. Rekstad (1915) talteover 2000 varv-liknande lag av silt og sand, og forsøkte å korreleradette med den svenske varvkronologien til De Geer. Vi veit i dag atbreelvdeltaet må ha vorte til på mykje kortare tid, ein gong i tidlegPreboreal tid (9500 - 10000 år før notid).

På begge terrassane er det gjort fleire oldtidsfunn (gravhaugar, vev-steinar, m.m.). Delar av terrassane bør vernast for framtida.

Gruppe 1

4

\'' 1 ....;:,-- :,"\\

\',\ , _—_,- f

_

f#

.\\.‘-4-(

s

- /./1.77

' 14•

'frua •.

„

_

VY. ti

......,,,-_,,, - , -----_, -- .::.:. , •,,,, , -- 4, ....z..2,:„..

. , .N u.stbaskr,

- - -,,-;).- ."..-',... - ' .---- - ..-

\‘1,

,-,-; 41'-_-___-• .- --;,,,. .„., ,, ,( _.,_.------ .---.„:\...., ..,.,- ,, -„, . ,........, - _ .k x .

$442 \ •L'""

— ..._ • ,:. r — —l' -

--1, i , ', 4?PP' 5."--\\,,,s, \,:.:-..:,..`-v..., ...........,_ \J--..»

.,--- ' - -'•-',- ''' - - - - ,\, V ..;' ,:3811;".4 ...---:. '---;-"„-.:-.---_•.--: ,.. --., :\. ' - f-

;111(1(r- ((-.39

Moa-terrassen, øvre Årdal.Etter Rekstad 1915.

LOKALITET NR

Drumliner i lausmassar og fast fjell på Sletterust, Årdal

Kommune: ÅrdalLokalitetsnamn: TorolmenKartblad M 711: Hurrungane 1517 IVUTM koordinatar: 480930Flyfotonr.: Oppg. 7084,... 52-54 (1:40.000)Areal:Høgd over havet: ca. 1000 - 1100 m

Omtale av området:I den opne dalbotnen på Sletterust øvst i Tyedalen har isenforma ut drumlinar i både morene og fast fjell. I detforholdsvis tjukke morenedekket på sørsida av Torolmen er detog smeltevasspor i form av spylrenner. Drumlinformene og deiyngre spylrennene avspeglar ei vestleg isrørsle.

Sletterust er eit viktig hytte- og stølsområde.Torolmen er drikkevatn for busetnaden i Øvre Årdal. Riksvegengår tvers gjennom området.

Drumlinar er eit vanleg formelement i indre delar avAustlandet, men førekjem svært sjeldan på Vestlandet. Sliksettkan ein sjå på desse førekomstane som eit varsel om atein no nærmar seg det indre austlandet, ikkje berre geogra-fisk, men og kvartærgeologisk. Både fjell- og lausmassedrum-linane er av dei best utvikla i Sogn og Fjordane. Sletteruster eit viktig tur- og hytteområde med svært god tilkomst likeved riksveg.

Prioritet: Gruppe 2

- • _ --n _

94

- - __ - 1_,, - . •,,,,, -

-_-_- -._ .=••___:::-

. - - - • -,

-

9\N\vre\-.1

. —. ii,s,/

--„..1

...-: 2.

. ̂ .. - ---..------, „:,--,,, , o '- / ----

, o Bi kopnosi- ,-------- ..1 '"-..%.7.-, -i-,, : —

'."..'i tli ,Z..

,-, ‘,. -__

r -I ,,---- _ - --;"... - — — ', ' '%, , 4.7 """ a•---"-----z.r."-------'. _...---- ...... .-.fl-,...,- . / it, ,. '

...«. ......e.'"'' ' v. kt.:... ‘W.,C, ' , ,.._

e

'''.1 .."-...4'

fl

,... 1. -."

,, ‘ \ - '''..,' ;, 14.u.,\ve.Avvo" ' 1

45 46

-

•o-r 11WIl

.t

fl -

93

61

8-00' 47 48 49 ,50 O5'51 8.05.40

LOKALITET NR.

Gamle og unge randmorener framfor Styggedalsbreen

Kommune:Lokalitetsnamn:Kartblad M 711:UTM koor.dinatar:Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet: ca. 1200-1500 m

Styggedalen er eit 5 km langt dalpass tvers gjennom sentral-Jotunheimen, og knyt saman Utladalen i aust med Helgeda-len/Fortundalen i vest. Styggedalsbreen, som endar i Stygge-dalen, er ein 3 km lang dalbre på nordsida av Skaga-stølstindane.

I den vestre delen av Styggedalen er det avsatt ei radvelutvikla randmorener, dels som unge lokalmorener frå Styg-gedalsbreen ("Den vesle istid") og dels som 9000 år gamlesidemorener frå isavsmeltingstida. Desse sidemorenene viserblant anna at det på den tida strøymde ismassar vestover motHelgedalen.

Styggedalsbreen ligg innafor Jotunheimen nasjonalpark, menstorparten av moreneryggane fell utafor. Desse er eit verd-fullt kjeldearkiv når det gjeld breen si 9000 år langehistorie. Difor er grensa til nasjonalparken i dag bådeuheldig og unaturlig trukke. (Ref. skriv til Fylkesmannen v/naturverninspektøren fra E. Sønstegaard datert 16.9.85)

Kjelder: Vorren 1970, 1973.

Prioritet: Gruppe I

Mulj 7

Mffiim.

i

•, • "1•• •-•///

„

LusterStyggedalsbreen1517 IV, Hurrungane405185

1270 ‘.

I.

13 7 9

17

13 \

IL-

1367

LOKALITET NR.

Sidemorener i Gravdalen og Tyadalen

Kommune: ÅrdalKartblad M 711: 1517 IV, HurrunganeUTM koordinatar: 380022, 390968Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet: ca. 1000-1300 m

Det siste issenteret under siste istid lå i Jotunheimen.Herifrå flaut ismassar ut til alle kantar. Ytst i Gravda-len/Utladalen og på båe sider av Moadalen finst lange,markerte sidemorener frå dalbreane på den tid. Dei erpreboreal tid, ca. 9500 år gamle, og kan vere danna samstun-des med at brefronten låg ved Årdalstangen og bygde opprandavsetninga her.

Sidemorenene utgjer eit viktig dokumentasjonsmateriale fråavsmeltingssoga i Jotunheimen. Moreneryggane ligg avsides tilmed unntak av dei på Heirsnosi (390968), som ligg nærgamlevegen til Tyin.

Sidemorenane kan vernast anten ved utviding av noverandelandskapsvernområde, eller ved separat vern.

Kjelder:. Sønstegaard & al. 1983

Prioritet: gruppe 3

fr<frl-r „i="7 7 3

, , -" - SW 31O/1 Tn -

- - - - • r k- -

t - _

- -

.rs,

Ken9

1 I.

" -

;

•-r. • ̂ .''t ' - h •-• • <

ala.iww5wwww..-

•,

„ ' 7- 0:iinr-•:

• ••,`,

- - ,7,11 w •'S:t 9cisociis , ,

. • ,•< • •: —breen

:c,.I•

"Nrr'r arr- •• •••,, . ' •• •4'• ,,k„Ska g 1 si , - -

•- - - - •-• • =-<•1 • ••-••- ., sasstd -"....

Sk.å9b.stOis -ka

dpisune`n •z •• ... 2.ssz 1'; err , -

DyrhanaistindeneI Drun -.X•søf'". • 1 • r.";

f.'"o Inaradalebreen ywne;`://:- -1 1N Q. breon • s

r

-'•,)! .•

•

sa

fl

rruf

.7••

ane nSt ArArflo occtet

I-

••••)•••

,

gr:«t ,-,•••••••.

• •'(;: "». akt1.9 •

•%tt'‘• e•- ' ' • 6M'f••

• $1. . •

-tnord nos?''

cr. "-. • :!\

• 1.'. ---.

t

.

-• ne - v".:". n -

•

:,,,,e t

•( ' es, % .e r •

t44 • ,

•1

- •••• • • ,1 - •• -

• . ''..,;.:_-:-• -..,. •••••-

l''''•-•sfsAZI•OAAS;4'.-s - ‘ - S"'...\‘'&.• '.4•.' f.'" '''•-• -AA ''."--' '';• ' ,.. , , 'A.N.., , -,.. -

D3',

• ,,,,,,,,... ,....= ,

-

____>._- -• .-, ,,•„" ,/..--_,-- ...., ,,,,f- ,

• ' Cnsse••',' isuriensfe,,,, _,-,„, -,.,_:,- ' ''.-,..--.-..„.---,........1; ' ''.1, .......,...-Zry. 5 .,--• - nos, . --'''-',=.1-1.,•'%-c I I••,,-. Z,---_,-":-/..r.....;- _ Lr:' 8.;....,~ - - ,..- ....-,,--::- .. ..--r

....... - ,..---:--,z•—•''----(;,._% __..- :-_-wr"

, . .. k•r,.. • •• ,,..„ .7

- -

-Sieitiwrrtoer

. • "

st•ygoec'art.--'"

#s• ltnt.

."7.1

•• , , bk,,r/•

.•.

./.; •„_ SeDisno*

•-•

• •Jj „ .1 • • A.• '77 - • .\•••• 1 's

frE)?(,) )

'4«.11• , .

jAlSW

nenclei •„7,./;,-),/' 4 ISak 1 r .;

. ' ' *4‘ ' ' ...':"»,.."..»>-. . . ',-.:''';':' '

;:- 1::,1•17'. ..

. ' • '• . ' .1 ' ..:..,.:,.' -" ....

•'44.4. 4-7.;:"..11"."4-1 .....':-.,-,S,-r , ., • n."...— .r1.:. ...11'''-‘-------".'1_. ., • ..., WIL...... • ••••:- '',,r, / - 1.1 nanost:.--Y• •

•••••

..,•'( t:

, •. • • .1 A

'",-,•,.4.1"*..',•••- • s

• • IP

Alrr•-• ky,r-• ••••• ::', , •• ;, ,

9-111k.e.d.y.

/

'r

,s • .•' ' 44•••••4,-

• .1

_

•••••' ' ,trx,

•lar

- -

o „

rrontbrumeø.„

• •••,-.F • „

• I d .p

•

7.• '

; ).„ - tw.Quwww!-, • ••••ialz _

-6,AD •

v.,

•

;.;f • • ••••••,- .•: 1 , •'

• • I t' *- %*" "'

• • r"-&- •

' • kAiiistb s•iir:-v•

' •r,. ; •j., , '

t Sfle99ekrometrre.n

.47bS; •.

•-‹- " •fainet.ner

- .9; ' i-:»-;•.- 5... - 8...".1.,' s -- ,./;,.. - -.... . i •••• , ••...:--"s,-- - ''''''':. 'I,, -./.......1,x, / l“ f :

, -.1

-•,.., '...,,,,....... ..- • '-' r,---...3/4.4n1;" •••• ..' .....;‘';' .,,,,, •". ..12 ',' :'1,-ilrig.., 4.!.'" %,''... ..- _. ...-... lr

,••,- \ ..! r. • ! w.:-.. x'..".. ' • ••• • j'Aiw:wk.;-4:7- ~g.'' 'r-,...`"?'',.„ '---,-::,,,..'-:-.).- *,•-• .--•&. - \ '' Ii•Å

' - . „Z 1.11 f: ., ' .: •>) .„.." ird4":••., & j:,

- --1. ' • ,,...... A, . ,.' L„' -,-....,;,[,..-• - , .-. , ...3.,,..r ...„... . . . ,...,. • .rii u r k 3,- ."--r -••• •>... "44,---;(, • ....::----*Vs2,--a...... :,-,,

•"".... .......-. , -- '...--7...,-:'

.' • .......7.. '_.3., ?. .z.;;...,.,:;,,,,....„Jd.5,:::,-.?, :::;i5--1_ .::-.... i.--.=!--ri, ,-,, . .1"r2,'-•-r--:Clii." ....4,-..>1.1.. . I

, _ i

:- -... . , . . e•,..._, , . .4...... •••• -,..... wo

!

....,:.,,..:_...7... ..... ,,,.....",;,;........,_:::.,: .....„.....:: ___17,_ :....,_:-,....:::r...4-..._ -7. ..,,,, , ,"nienectal

-

el!• - •'3

4',. . \ 1 .. s.%,„,, •,• -:-

... ''. A0A r. .,

...• 1.• : .....,-.....: . _----:,',-= ",--..-;.:, ,z.i.' ,/• ...e,'"---,(,, •• ,;S:-, 1 -'''-'" .. ,=-- ------.,' 10.-.", .=

-

-7,-, , ....., r . C.... ...T-3,.....--.7", -.7.-::.."' .:, ••_".".:, -::^ v -y j o r : -..o--0 -5 t--- ---?.-:-.:-...- 7-'2,-..--•%------ -

. . . .,.. ...-., - ._

,r .. ,- -..:-.• . 4,-,,,--,,,,,,4.,,,;,,„:,:, {~„..„.. ' ' .,., _-_,... ___,-_-,,,,,,...;,,,,..„,,,,,,,,; „...----\-3\, --,,-.4.,,"" ,_____ , , ,....,... -„.„...„_---:-_,--,--,,,---,-,...„..-;*•2.-:- - , .-------_-. •Koleeda,,,,„, . ...,.../.•‘,,_,.._ ,.., -„-,-.,,•-• - -.---________

• :.-. .:' ";• ...:-› , ,

.4, r ; • • •• ••••••• ---„,=- 1,6 TYA . ..-• --".. -----4.,,,, •••,,,....,..,...- 7,-..-- ' 1.1 ,d-7,--,-_. .--- ...,-.:-_ , - : -..:=-'___-_--)-;),.‘:. Å .• , .

' ' t ' ' ' , y!,,,, .pcss,, ,..----'7 - . ~-.:4

-Ar --- Botnan „ • ., • " ',!•• •• • •

Isno• ' •‘,1;••••-•

-,

\• - . 1

, .

' ' ""-t1, ‘#..,

1"f ,

r. • ./ C-1•41- s'•'• ).4ft-

• ' , (;

. • '•";1

„ - " •••;4.51Frtelr:,

• ) •

•61.\"'• , •

/ b

• "s••

•j?. \UA.AILA•1,3,..;

• . .6 - -

"-

..•••11,'Y•

16"

e••'.?

-,

•lesneda bs;

.- •

—..., ' kt \• 1 - , '. * ,\, , 4 ."4 ?,..-..-,-..„1 ,<` 1> ---‘,. ;-- k, --e- .N.:1-,"?'-"%.N-, ',

., ,• : `I,,,,,,

i r . (........; •...:..., •

I 'I‘‘ • 44.ur " "' :1`.•

••

• 114,91.1• a •1•7

• • • • ••• •

•. • \ • ) ,

••

tf•••••••••4».•, •4,

•

LOKALITET NR.

Spylrenner, slukrenner og bressjøavsetningar i Ringsdalen.

Kommune: LusterLokalitetsnamn: RingsdalenKartblad M 711: 1517 IV, HurrunganeUTM koordinatar: ca. 350178Flyfotonr.:Areal:Høgd over havet: 1000 - 1100 m

Ringsdalen, ein sørleg sidedal til Helgedalen, er ein av deimange sekkedalføra som går radiært ut frå Hurrunganemassivet.

I, og noko vest for munningen av Ringsdalen er det bådeerosjons- og akkumulasjonsspor etter dei siste isrestane idette området.

Vest for Nonhaug opptrer fleire renner i morenemateriale. Deitek til ca. 1100 m o.h. og fell på skrå ned dalsida medgradvis minkande helling. Rennene som er opptil 600 m langeog 1-3 m djupe, tolkast som slukrenner.

4-500 m lenger nordaust, mellom Nonhaug og Hongi, finstliknande renner, 200-300 m lange og med svakt fall motnordvest i høgdeintervallet 1015 - 1000 m o.h. Dette erspylrenner som er danna ved erosjon av smeltevatn som rannlangs kanten av breen. Rennene er no dels fylt opp medorganisk materiale.

I munningen av Ringsdalen finn ein terrasseforma sand- oggrusasvsetningar i fleire nivå. Den nederste og mest markerteligg 1025 m o.h.. Den øverste ligg 5 m høgare. Gjennom beggedesse flatene går eit omlag 10 m breidt og 1-2 m djupttørrlagd elvefar.

Formene som her er omtala, viser at det var liten aktivitet idei siste (preboreale) isrestane i Jotunheimen, og førekom-stane av spylrenner, slukrenner og bresjøsediment viser atavsmeltinga i sentral-Jotunheimen liknar 'austlandsmodellen'med vertikal nedsmelting av dynamisk passive ismassar og storsmeltavassdrenering langsmed og under dei siste isrestane ihovudddalføra. Sidedalane, som Ringsdalen, vart tidlegareisfrie. Spyl- og slukrenner er heller sjeldsynte på Vestlan-det. Lokaliteten ligg like ved vegen mellom Turtagrø ogÅrdal.

Kjelder: Vorren 1970


!7°43.10"

18 -

17

33 45' 34 35 36 37 .)c)50' 39

arte•eUet - '---,-19

5- --- .,-- -----

. Farnit_ .. -

1...._.-.--=-----Siter'OstOlsknubten__,.., ,- 4. .2 '—...-;:r.._-

I:'...

,,,. --. '2

jo, - in ne Skardståten s•,.

-;--- .------ - , -;-."-- -. ' -_ -... --,-- 1_

Berxials-'

•• °;.;

_ Dyrnaugsslane -• --

1684

Kolne

/

iPMnk :

by Dyrha,ug "<z,;,;,"\ttlki,

LOKALITET NR.

Bresjøavsetningar på Haug, Fardalen i Årdal.

Kommune: ÅrdalLokalitetsnamn: HaugKartblad M 711: 1517 IV, HurrunganeUTM koordinatar: 341011Flyfotonr.:Areal: ca. 10 daHøgd over havet: ca. 500 m

Fardalen er ein djup, vakkert utforma iserodert sidedal somendar hengjande ca. 300 m over botnen til hovuddalføret -Utladalen/Ardalsvatnet. I den nedste delen av dalføret, underca. 500 m o.h., har går elva i ei 70 - 80 m djup,meandrerande (svingete) tilpasningskanjon (gjel): Ei ny,fluvial dalgenerasjon er under utvikling.

Midt i dalbotnen ved Haug, 500 m o.h., ligg ein 10 m høg ogca. 300 m lang grusrygg som startar i austre dalside ogdreiar sørover ut dalen. I eit lite massetak 200 m lengernord og i omlag same høgd, ligg eit 3-4 m tjukt lag av samegrustypen over godt sortert sand.

Det er vanskeleg å tolka desse avsetningane på annan måte ennat dei er avsette i ein sjø demt opp av 'Utladalsbreen'. Dettyder i så fall at Fardalen vart isfri før hovuddalen. Iutgangspunktet kunne ein ha venta det motsatte. Desseavsetningane er difor svært interessante i samanheng medisavsmeltingshistoria for området. Den ryggforma avsetningakan vere ein esker. Men forma kan og skuldast erosjon. Nærareundersøkinger er ønskjeleg.

Området er oppdyrka. I nedre enden av ryggen er det eitmindre 'sår'. Avsetninga kan vere truga både som potensiellgrusressurs og kombinert med ønskjet om bakkeplanering.

Kjelder: Sønstegaard & al 1983.


iseLe

\'on

101,31.C11/

'

02

iii'

ff( ;),/,) ..

9

.k,å..«m::„..,,,r,,_ , ,r,_,,,_....",...- ki ';' ;

,,. e"....

\t‘t , ••••;Z:-::' • - - -

l •, I• ( -

ebae \ M1V M ' -2,----''''---- --'' — - -, ,»,% -

- -- ' - p711; , --:-._ -_,- ---.--------, :-.---- -

it ,./... ..• , ' - _,---- ------'

•=:;4‘

Forne

4.

LOKALITET NR.

1750-morenar og ablasjonsmorene i Nørdstedalen, Luster

Kommune: LusterLokalitetsnamn: NørdstedalenKartblad M 711: Sygnefjell 1518 IIIUTM koordinatar: 340400Flyfotonr.: Oppg. 7084, 18-3, nr. 2 og 3 (1:40000)

2 '18-4, nr. 2 og 3 (nordl.del)

Areal: ca. 7 kmHøgd over havet: ca. 1050 - 1400 m

1

Nørdstedalen er ein nordvestleg sidedal til Fortundalen -Middalen. Den drenerer fleire lokalbrear i den austre delenav Breheimen. Berggrunnen i området er migmatittisk gneis(Grunnfjell).

Frå nordenden av Fivlesmyrane og fleire kilometer vidarenordover er det godt utvikla dødislandskap med moreneryggarog -haugar, smeltevassterrassar og avstengde tjern(grytehol). I overflata ligg mykje og til dels store blokker(ablasjonsmateriale). Formene er opptil 6-8 m høge. Randmore-nene er avsette frå nord.

På begge sider av Steindalselvi er det små, randmorener somer danna framfor ein kort breutløpar frå Harbardsbreen. Denklåre vegetasjonsgrensa syner at desse randmorenene er unge,truleg frå "Den vesle istid" (kring 1750). og seinare.

øvst oppe endar Nørdstedalføret i 2 korte dalendar medbreutløparar frå Fortundalsbreen i nord og Harbardsbreen ivest (kbl. Jostedalen). I dalbotnen, omlag 1.5 km framfordesse bretungene ligg fleire bogeforma endemorenar. Innaformoreneryggane er det større parti med "frisk" botnmorene,medan området utafor er svært fattig på lausmassar. Denopenberre kontrasten både med omsyn til lausmassar og vege-tasjon, viser at desse avsetningane er unge (Vesle istid).Dei nemde brearmane flaut då saman til ei tunge i hovuddalfø-ret.

Nærare Harbardsbrearmen ligg ein 250 m brei og 30-40 m høg,samansett morenerygg som er danna seinare, og etter at dei tobrearmane skilde lag. Midt oppå denne ligg eit 70 m breidt,sirkelforma tjern.

I Nørdstedalen er det og eksempel på tersklar og trau som ertypiske for iseroderte dalar. Traua, eller dalbassenga, erfylte med glasilakustrine sediment - sand og grus fråbreelva.

Fivlesmyrane er no neddemde. Det går bilveg fram til demnin-gen. Turstien til Sota går gjennom dalføret.

Vernevurdering:Nørdstedalen viser eit kvartærgeologisk og geomorfologiskstort mangfald, der både typiske og meir sjeldsynte former ogavsetningar, frå isavsmeltingstida og nyare tid, er represen-terte: Haugforma morenelandkskap (dødisterreng) er ein vanlegavsetjingstype i indre deler av Austlandet. På Vestlandetfinn ein det og, men sjeldan over så store samanhengandeområde som i Nørdstedalen - og Middalen (sjå det). Harbards-breen, Fortundalsbreen og dei unge morenelandskapa famfordesse, gjer Nørdstedalen meir attraktiv i pedagogisk saman-heng, enn t.d. Middalen, sjølv om denne er lettare tilgjenge-leg.

Av omsyn til heilskapen og den geografiske nærleiken eravsetningane i Nørdstedalen vurderte under eitt. Dersom detikkje let seg gjera å verna heile området, er det ynskjelegat enkeltførekomstar vert sikra for ettertida, det vil seiedei unge morenelandskapa syd for Fortundalsbreen (1) og austfor Harbardsbreen (2), forutan ablasjonsmoreneterrenget isentrale delar av dalføret (3).

Kjelder: Vorren (1973)

Prioritering: Heile dalføret:

- alternativt: Område 1 "Fortundalsbreen - 1750": gruppe 2Område 2 "Harbardsbreen - 1750": gruppe 3Område 3 ablasjonsmorene: gruppe 2

"44

"43

6939

6838

rrocr

)1 tort ..-,;:fetls.-( ‘'l ' \\:_‘,_-_.: ';''.1\1,;i;". , t. 131eer1::.

) ) ---____;;:,--___:--

•-•,..". j_i-' kt ,:".". •.7, \

,.. ./,.....-* ' r • '...l'.• ' ;3 4 -N- ,.;,'(---3 .-.--,--i-

- ...,....-...(....,'1... ,l ,

—

•

_

, .K. --‘1k . . :—: ___-__.•

• ..- -• - _

\!.° -..('-^ .Ktoss' fLik: -iidn I ' .

- , •\ V.1.\. \,,0.1,1 ,,,.. 1. ̀ .... .• f. \ I, \ \ ,,,_ .....,,, ........ ,

' 68 4 2--'.

s i

, -/ .., k . • J41 \ ;•/-,•

)'lyr L-

-1-(, r ., ••••• ,..,- . i`•`.,?(, , .1:. -..' _.:1)

1 ,.... ...,--1— "... . • , k. ; ,,, .'i t I i b ) 1 .),,, .....? .....

?-', ,./ k \ \ ‘ '' fr /6840 )

i—

i

gruppe 2

2

LOKALITET NR.

Ablasjonsmorene


Middalen, 10 km lang, er denFortundalen. den er U-forma i nedrevider den seg ut og går jamt over i1300 m o.h.

Her finn vi mykje dei same formene som i Nørdstedalen (sjådet) med moreneryggar, og -haugar og mindre, delsterrasserte, smeltevassavsetningar. Langstrakte ryggformerlangs dalbotnen kan vere eskerdannelser. Anleggsvegen som gåropp til ca. 1300 m o.h., skjer gjennom nokre av avsetningane.Sidemorener i den sørlege dalsida er avsette frå aust.

Samanlikna med Nørdstedalen er avsetningane her både mindreog færre. Langs store delar av dalbotnen er det mykjesnaufjell.

I den bratte dalsida aust for Middalsnosi, 1694 m o.h., liggei kilometerlang, fint utvikla ur.

Kjelder:Vorren 1973


Lt:-"-'' 7%:::-<,' / ---_-,?/

1 (;:s; ' ,/.'. '. --z-ri...,-j?fir ' h,

k_i, i ,,2 7-1V 7/%/ 7 . _,, 5-'/) \ // 1> .

,

' . /, ' , „i,---,••,/ ' , ' 2'f, . . , ,.

=__.„..,P -____y. , '' 1 /". '../- //

'1' v/,,,,,,,#,,:1----1.id4--''s,---'

3 : j

>

9:6

i Middalen, Luster

LusterSygnefjell 1Y18 III370385Oppg. 70g4,18-3, nr.3 og 4 (1:40 000)ca. 5 kmca. 1050 - 1200 m

i/--"- "7--;-----

-.- 7 7 .._ ._,,---- )._. Ji .. o

. // ...-.5 '/ ia , .

1

'(»/I///3ff, sij 1 ,o s i (

I

nordlegaste delen avdelen, men lenger oppfjellviddene på rundt

1

L-?

(C/' • •29

/ 1

25177

9- [

/

0,1 4,

‘7(ty,

4 oo

3

S)u

)t)/

Gr o's• • 1\ •133 <

»

LOKALITET NR.

Randmorener og plastiske former i Grandfastas dalføre, Luster


Vestover frå Skålvatnet renn Grandfasta i ein liten strokdalsom munnar ut hangjande høgt oppe i dalsida til Fortundalen.

I dette daldraget er det spor etter to randstadier som Vorren1970 korrelerar med Gaupne- og Høgemostadia. Av desse er deteldste stadiet mest markert. Det består av 5-6 parallelleryggar som kan følgjast fram til kanten av den stupbrattedalsida i Fortundalen, der det på den tid må ha vore eitbrefall. Morenebeltet er her ca. 300 m breidt og ligg 1130-1140 m o.h. Det kan følgjast vidare austover som 2-10 m høgeog opptil 2 km lange sidemorener opp til 1340 m o.h. i densørlege dalsida. Det er ein påfallande forskjell i jordekketutafor og innafor randlina. Utafor moreneryggane er berggrun-nen omtrent snau, mens det innafor er eit heller tjukt dekkemed morenemateriale.

Dei tilhøyrande sidemorenene i den nordlege dalsida er 2-6 mhøge og kan følgjast frå 1220 til 1300 m o.h.

Sidemorenene til det yngste brerandstadiet er frå 1.5 til 7 mhøge. Mellom dei to stadia, mellom 1175 og 1140 m o.h., erdet ein 2-5 m høg slukås med ablasjonsmorene oppå.

dalbotnen er det store avspylte felt med godt utviklajettegryter og andre plastiske former.

Kjelder: Vorren 1970, 1973


Luster1518 III, Sygnefjell370250

900 - 1350 m

0 ,/b

;1'11111"''''Early Holocene marginal deposits

.....

GlacialYou,,Oest

ANARAKEW,

-356

'7'1•-•

Subrecent /recent

Mettwater channets

Potholes and P- forms

striae

,

margin& moraines

93 grimeli strandvoll iv askvoll 119 sagvatnet skred iv ...fylker.miljostatus.no/global/sogn og...

Documents