document3

S 19 (29) - Thng 11-12/2014 PHT TRIN & HI NHP

Nghin Cu & Trao i

19

1. Gii thiu

Lnh vc nghin cu kinh t ti chnh thng thng khai thc trn ngun thng tin dng cu trc nh s liu k ton, dng tin, gi c phiu Trong thi i bng n cng ngh thng tin, nhiu lnh vc trn th gii v ang tn dng gi tr thng ip ca ngun d liu phi cu trc khng l m lnh vc kinh t ti chnh cng khng l ngoi l. Theo Turner (2013, tr.1), Thng tin phi cu trc, mt cch tha nhn, truyn t nhiu tri thc ngha cho con ngikhng cn gi gn trong lnh vc cng ngh thng tin m cn lan rng trong lnh vc ti chnh ngn hng. Th trng ti chnh ngn hng cn tn dng thng tin phi cu trc nh mt cu ni truyn t tin trnh,

phn tch v t chc Cc mng tin tc trc tuyn, Bo co thng nin hoc cc vn bn phn tch c phiu ca cc chuyn gia l cc ngun d liu phi cu trc dng vn bn ph bin. Vn phn tch mc truyn ti thng ip c ngha ca d liu phi cu trc trong nghin cu v d bo ti chnh ang dn tr thnh mt xu hng ni bt trong thi im hin nay v Li (2011, tr. 19) xut vic s dng thng tin phi cu trc trong vic d bo KQTC nh sau: tn ti mt lng ln cc nghin cu xy dng m hnh d bo kit qu ti chnh (KQTC) s dng cc d liu k ton cng nh d liu th trng. D liu dng vn bn t bo co ti chnh (BCTC) v cc ngun khc, vi kh nng hm cha cc tn hiu d bo cho tnh

trng KQTC ca cng ty, l mt ti ht sc th v v mang nhiu ngha trong vic pht trin cc m hnh d bo truyn thng trc y. Nhiu bng chng cho thy cc d liu dng vn bn truyn ti nhiu thng ip trong vic d bo tnh hnh hot ng tng lai ca cng ty, nhiu kh nng chng s mang cc thng ip ngha khc trong vic d bo KQTC. Vi hng i ny, cc nh nghin cu kinh t bc u cao tm quan trng ca d liu phi cu trc so vi d liu cu trc trong vic xy dng m hnh cnh bo KQTC (Shirata v Sakagami, 2009; Cecchini, 2010; Lu, Shen v Wei, 2013).

VN, nhng nghin cu xy dng m hnh d bo KQTC cho ti nay hu ht ch tp trung vo mng d liu cu trc (L t

S truyn ti thng ip ca d liu phi cu trc trong d bo kit qu ti chnh

ca cc doanh nghip Vit Nam

TS. TRN TH Hi L

NGUYN TH HNG TRN & NGUYN NGC MY

Trng i hc Kinh t TP.HCM

Nghin cu ny s dng ngun d liu vn bn trn Bo co thng nin v ngun tin tc trc tuyn ca cc doanh nghip VN, mt cch tip cn mi da trn ngun d liu phi cu trc, vo vic d bo kit qu ti chnh. Thng tin phi cu trc c s dng ring bit hoc kt hp vi cc yu t d bo khc da trn d liu cu trc truyn thng, hng ti mc tiu ci thin kh nng d bo ca cc m hnh. Kt qu nghin cu cho thy xt mt cch c lp thng tin phi cu trc c kh nng truyn ti nhiu thng ip c ngha trong d bo tnh trng kit qu ti chnh ca cc cng ty nim yt ti VN, ng thi vic kt hp gia d liu ny v d liu cu trc i din bi cc nhn t truyn thng (t s ti chnh, c im qun tr cng ty, ch s v m) gip ci thin chnh xc ca d bo.

T kha: D liu phi cu trc, d liu cu trc, kit qu ti chnh.

PHT TRIN & HI NHP S 19 (29) - Thng 11-12/2014

Nghin Cu & Trao i

20

Ch v L Tun Anh, 2012; Hay Sinh, 2013, Nguyn Tr Ngc Vy v Nguyn Vn Cng, 2013). Cng vi s gia tng vt tri ca s lng thng tin phi cu trc ni chung, vic xy dng m hnh d bo KQTC khng ch n thun da trn ngun d liu cu trc truyn thng m cn thit phi m rng sang c ngun d liu phi cu trc.

Nghin cu ny c thc hin trong bi cnh nn kinh t v iu kin kinh doanh ti VN cn nhiu kh khn, tnh trng KQTC trong cc doanh nghip VN ang l vn ng quan ngi i vi cc nh u t cng nh cc nh hoch nh chnh sch. Gnh chu tn d ca khng hong ti chnh ton cu 2008, ton cnh kinh t VN ni chung cng nh khu vc doanh nghip ni ring ri vo trng thi kh khn v du hiu phc hi vn cha r nt. Theo nh gi ca y ban Gim st Ti chnh Quc gia (2013) cho giai on 2008-2012, tn ti nhiu du hiu cho thy tnh trng KQTC vn ang e da khu vc doanh nghip phi ti chnh nh: Tc tng trng tng ti sn v doanh thu hng nm gim st, ROA v ROE mc thp, hng tn kho cao, n ng ln v ko di, ch s n by cao cng vi qun tr cng ty i chng hn ch. Nghin cu ny c pht trin theo hng tip cn mi trn ngun d liu phi cu trc, hn na l kt hp gia hai ngun d liu cu trc v phi cu trc, do vy cc m hnh d bo KQTC c k vng s mang li nhng kt qu d bo c gi tr, khng ch gip cho vic cnh bo sm tnh trng KQTC m cn khi u cho nhng nghin cu s dng thng tin phi cu trc nhiu lnh

vc phn tch v d bo ti chnh khc trong tng lai ti th trng VN.

2. Phn tch thng ip vn bn trong nghin cu KQTC trn th gii

Theo Petersen (2004), d liu c chia thnh d liu cu trc (d liu cng) v d liu phi cu trc (d liu mm). D liu c cu trc, thng l s liu k ton, gi c phiu, dng tin, ch s th trng, l dng thng tin c kh nng lu tr trong cc c s d liu quan h (Relational Database), trong cc thc th v thuc tnh c nh ngha sn, thng c thu thp trn Bo co ti chnh (BCTC). Ngc li vi d liu cu trc, d liu phi cu trc c nh ngha l dng d liu khng c cu trc nh ngha sn v khng th biu din di dng bng s liu quan h. Ph bin nht l cc dng d liu vn bn dng ch (Text), ngoi ra cn c cc dng khc nh tp tin video, tp tin nh, tp tin m thanh. Theo Healy v Palepu (2001), thng tin vn bn phi cu trc ca doanh nghip c chia thnh hai ngun thng tin ni b v i chng. Ngun thng tin ni b ca doanh nghip c phn nh thnh cc cng b phi ti chnh bng vn bn dng bt buc theo quy nh hoc t nguyn, hu ht thuc Bo co thng nin (BCTN). Ngun thng tin phi cu trc bn ngoi doanh nghip tn ti a dng hn, bao gm cc ngun nh tin n, cc tin vn cng b v c phiu trn cc S giao dch v cc din n c phiu, cc phn tch ti chnh c lp, bnh lun ca cc chuyn gia kinh t, tp ch ti chnh, cng b ca bn th ba (cng ty kim ton) hoc cc bn

trung gian (ngn hng), thng tin vn bn v th trng, khch hng, nh cung cp v i tc.

Vi kh nng hm cha cc thng ip c gi tr, thng tin phi cu trc c th c s dng trong nhiu lnh vc nghin bao gm c vic cnh bo sm KQTC cng nh cc s kin tiu cc khc. Qu trnh pht hin tri thc t ngun d liu vn bn ny c gi l Phn tch thng ip vn bn hoc Phn tch vn bn (Textual analysis), tng ng vi k thut khai thc vn bn (Text mining). Trong , nhiu tc gi s dng quy trnh ny trn ngun thng tin phi cu trc ni b ca doanh nghip trong xy dng m hnh d bo nh Shirata v Sakagami (2009) d bo KQTC theo qu trnh phn tch thng tin phi cu trc da trn Bo co thng nin ca cc doanh nghip Nht Bn ng dng k thut phn tch hnh thi hc cho b k t Kanji. Nghin cu cng a ra nhng nhm t mi c tnh i din cao cho nhm cng ty khng kit qu nh R&D, u t vn, kinh doanh mi Cecchini (2010) pht trin phng php phn tch ni dung thng ip dng t in t nhm d bo KQTC trn phn thng tin vn bn trong mc Tho lun v Phn tch ca Ban qun tr thuc BCTN. Tc gi tm thy vic dng ring cc thng tin phi cu trc nhm d bo cc s kin ti chnh t c nhng kt qu tch cc (d bo chnh xc 75% cho nhm cng ty kit qu), ng thi trch lp c nhm t kha c trng cho phn thng tin mm ca nhm cng ty KQTC nh gim li nhun gp, nh hng lm pht, li ch, n lc cng ty. Ngoi ra, Lu, Shen v Wei (2013) s dng ngun thng tin mm i


Nghin Cu & Trao i

21

chng loi tin tc trc tuyn dng Hn t xy dng bin thng tin trong m hnh d bo KQTC v nhn thy n c ngha trong m hnh d bo KQTC bn cnh cc yu t truyn thng khc, cng nh trch lp c danh sch 110 t kha c trng cho nhm KQTC v 129 t kha cho nhm khng KQTC.

3. Phng php nghin cu

3.1. La chn ngun d liu phi cu trc

Ngun d liu vn bn phi cu trc ni b c thu thp trong cc phn phn nh cc ni dung v k hoch, trin lc pht trin hoc d bo tng lai ca doanh nghip trn BCTN. Cc phn chi tit c thu thp bao gm:l Nhng thng tin phi cng

b theo quy nh ca Thng t 52/2012/TT-BTC bao gm:

- Trin vng v k hoch pht trin tng lai thuc bo co ca HQT

- K hoch pht trin trong tng lai thuc bo co ca Ban gim c.l Nhng thng tin cng b

t nguyn gm cc pht biu d bo tng lai ca cng ty trong cc BCTN c la chn theo tiu ch ca Vu, Tower v Scully (2011) bao gm:

- D bo doanh thu, phn din gii vn bn nh tnh.

- D bo thu nhp, phn din gii vn bn nh tnh.

- Tho lun v cc nhn t bn ngoi nh hng n tnh trng hot ng tng lai ca cng ty (kinh t, chnh tr v cng ngh).

- Tho lun v cc ngun qu v kinh ph ca cng ty trong tng lai.

- Tho lun v cc nh hng ca t gi hi oi ln cc hot ng kinh doanh ca cng ty trong tng lai.

- D bo dng tin, phn vn bn din gii nh tnh.

Ngun d liu dng tin tc trc tuyn c thu thp trn cc s giao dch HOSE v HNX trong mc cng b thng tin ca cc doanh nghip nim yt giai on 2008 -2013. Vic la chn thng tin trn cc s giao dch nhm m bo mc cng khai, minh bch v tin cy ca thng tin.3.2. Xy dng bin i din thng tin phi cu trc

Bin i din thng tin phi cu trc ni b trong BCTN ca doanh nghip c gi l TONE v bin i din thng tin phi cu trc dng tin tc trc tuyn gi l NEWS. Cc bin thng tin ny c xy dng thng qua quy trnh Phn tch

thng ip vn bn do Li (2010) v Lu, Shen v Wei (2013) xut v c tm lc trong Hnh 1.

- Xc nh tp trng sC 20% mu d liu mi

dng thng tin phi cu trc c s dng cho vic xc nh tp trng s chun b cho vic xy dng bin thng tin trn ton b d liu. Phn d liu hun luyn ny c phn loi th cng thnh lp ti liu tng ng vi ch phn lp. D

c l phn ti liu

vn bn ng vi lp th c (

), n l s lp ch phn lp vn bn tng ng.

D liu hun luyn thng tin phi cu trc dng tin tc trc tuyn s dng d bo KQTC c phn thnh hai lp ch KQTC v khng KQTC. Ch KQTC gm 500 cu tin tc trc tuyn ca nhm cng ty xy ra KQTC vo nm sau, ch khng KQTC gm 500 cu

Kim nh

Tp trng s

D liu hun luyn dng phi

cu trc

1. Tin x l

2. Biu din vn bn: Tnh tn s t kha

3. Rt trch c trng

4. p dng thut ton Nave Bayes

Vn

bn

tng

cng

ty

Vn bn

c phn

lp ch

Xy dng bin thng tin

TONE/NEWS

Hnh 1: Tm lc quy trnh xy dng bin thng tin phi cu trc p dng phn tch thng ip vn bn

Ngun: Tm lc theo Li (2010) v Lu, Shen v Wei (2013).


Nghin Cu & Trao i

22

tin tc trc tuyn ca nhm cng ty khe mnh trong nm sau.

D liu hun luyn thng tin phi cu trc trn BCTN, c phn thnh ba lp ch vn bn l Tch cc, Tiu cc v Trung tnh. Ngun thng tin hun luyn gm 400 cu c phn loi th cng vo ba lp ch ny da theo nghin cu ca Li (2010). Mt cu phn nh ni dung Tch cc khi nh lnh o a ra nhng pht biu lc quan, t tin, qu quyt, nhiu khi c t kiu v c on v tnh hnh cng ty tng lai. Ngc li, mt cu phn nh ni dung Tiu cc khi nh lnh o a ra cc tuyn b vi tnh cht bi quan, t ti, e d, nhiu lc lo lng, tc gin v bun ru v tnh hnh cng ty. Cc thng tin cn li c xp vo ni dung Trung tnh.

Tin x l: Tin tc dng th s c tri qua qu trnh tin x l (loi b du cu, x l t sai chnh t, phn tch cu r rng) nhm t c dng vn bn thng nht v ton vn theo yu cu ca k thut khai ph vn bn v c lu tr trong c s d liu.

Biu din vn bn: Tnh tn s t kha (term frequency). Gi tf (c,j) l tn s ca t kha t th j thuc lp ti liu th c (D

c), c

tnh bng s ln xut hin ca t kha t trong ti liu D

c.

Trch chn c trng: c trng c chn l cc t kha c hai t. Phng php kim tra Chi bnh phng 2 c s dng gi li nhng t c kh nng hm cha thng ip v loi b nhng t v ngha khi ti liu nhm nng cao hiu sut phn loi vn bn:

Trong A: tf(c,j) i din cho tn s t

kha t th j trong lp ti liu Dc

B: tng tn s ca cc t kha (khng k t kha t) trong lp ti liu D

c.

C: tf(c, j), i din cho tn s t kha t th j trong cc lp ti liu cn li.

D: tng tn s ca cc t kha (khng k t kha t) trong cc lp ti liu cn li.

N: Tng tn s ca t kha th j trong tt c cc lp ti liu.

Phng php kim nh 2 nhm kim tra mi tng quan gia t kha th j v lp ti liu D

c.

Nu gi tr 2(c,j) cao hn gi tr ti hn, khi t kha j c xp vo danh sch t kha mang tnh i din cao cho phn lp D

c v ngc

li, t kha s khng mang tnh i din cho phn lp D

c. Nhng t

kha no khng mang tnh i din cho mt phn lp no s b loi b khi tp vn bn.

p dng thut ton Nave Bayes phn loi vn bn: Phng php Nave Bayes c p dng vo qu trnh phn loi. Gi nh rng s xut hin ca cc t trong vn bn u c lp vi nhau.

Theo nh l Bayes:

Theo tnh cht c lp iu kin:

Vi: Xc sut thuc phn

lp i khi bit trc cu X.P(C

i): xc sut phn lp i.

l xc sut thuc tnh th k mang gi tr x

k khi bit cu

X thuc phn lp i.Nh vy, tp trng s P(C

i) v

c xc nh.- Phn lp vn bn trn thng

tin vn bn ca tng cng tyVic phn lp ny c p

dng ln lt cho tng phn thng tin phi cu trc ca mi cng ty trong mu. T cc tp trng s c xc nh trn, tng cu vn bn trong phn d liu phi cu trc ca mt cng ty s c gn vo lp ch c xc sut ln nht theo cng thc:

- Tnh bin i din thng tin

q l s cu vn bn thuc ti liu ca cng ty i.

Trong toneijq

l gi tr thng ip trch xut ca cu vn bn th q trong phn d liu phi cu trc trn BCTN ca cng ty i trong nm j, tone

ijq = 1 khi cu vn bn k c

gn vo ch Tch cc, toneijq

= 0 khi cu vn bn k c gn vo ch Trung tnh v tone

ijq = -1 khi

cu vn bn q c gn vo ch Tiu cc.

TONEiq l bin i din thng

tin phi cu trc ni b trn BCTN ca cng ty yi tnh trung bnh trong ton nm j, th hin cc sc thi trong ni dung cc pht biu v tng lai ca cng ty ca nh qun tr.

Gi tr ca TONE k vng


Nghin Cu & Trao i

23

nghch bin vi tnh trng KQTC. Gi tr TONE dng v cng gn 1 chng t cc pht biu ca nh qun l cng hm cha nhiu thng ip (t ng) mang mu sc tch cc v tnh trng tng lai ca cng ty,

q l s cu vn bn thuc ti liu ca cng ty i.

Trong newsijq

l gi tr thng ip trch xut ca cu vn bn th k trong phn d liu phi cu trc dng tin tc trc tuyn ca cng ty i trong nm j, news

ijq = 1 khi cu vn

bn q c gn vo ch KQTC, news

ijq = -1 khi cu vn bn q c

gn vo ch khng KQTC. NEWS

ij l bin i din thng

tin phi cu trc dng tin tc trc tuyn ca cng ty i tnh trung bnh trong ton nm j, NEWS c gi tr dng v cng gn 1 chng t tin tc ca cng ty cng hm cha nhiu thng ip (cc cm t v cu) phn nh ni dung v KQTC v ngc li NEWS c gi tr m v cng gn -1 chng t tin tc ca cng ty hm cha nhiu thng ip phn nh v tnh trng ti chnh khe mnh ca cng ty. NEWS k vng c mi quan h ng bin vi tnh trng KQTC.3.3. Cc bin i din thng tin cu trc

Ba nhm bin s dng cu trc ln lt c xut nhm i din cho ba yu t tc ng n tnh trng KQTC, bao gm:

- Nhm bin t s ti chnh (c s dng trong cc m hnh Beaver, 1967; Altman, 1968): Cc bin s k ton nghin cu ny chia lm 4 nhm c th, i din

Bin ph thuc i din ch d bo

Bin i din thng

tin

Thng tin phi

cu trc

Ch phn lp v gi tr vn bn trch xut

Mi tng quan ch d bo

DISTRESS ( = 1 khi l cng ty KQTC v =0 nu l cng ty khe mnh)

NEWSTin tc

trc tuyn

2 ch : KQTC ( nhn gi tr l 1) v khng

KQTC ( nhn gi tr 0)+

TONE

Thng tin ni b trn BCTN

3 ch : Tch cc ( nhn gi tr 1), Tiu cc ( nhn gi tr -1) v Trung

tnh ( nhn gi tr 0)

-

Bng 1: Tm tt cch xy dng bin thng tin phi cu trc v mi tng quan d bo

Nhm bin BIN Ch s i din K vng du

Nhm bin cu trc D1 i din cho ch s k ton

T s thanh khon

VLC/DT Vn lun chuyn trn doanh thu -

TM/TTS Tin mt trn tng ti sn -

TSNH/TTS Ti sn ngn hn trn tng ti sn -

T s li nhun v t s hiu

qu hot ng

TNR/TTS Thu nhp rng trn ti sn -

DT/TTS Doanh thu trn tng ti sn -

T s v dng tin CF/TTS Dng tin trn tng ti sn -

Nhm ch s n by TN/TTS Tng n trn tng ti sn +

Nhm bin cu trc D2 i din cho Qun tr cng ty

Cu trc s hu

SDIC T l s hu ca Ban gim c +/-

SOUT T l s hu ca c ng i chng +/-

SGOV T l s hu ca Nh nc +

SBIG T l s hu ca c ng ln +

c im Ban qun tr

OUTSIDE % S lng gim c thu ngoi -

BOSS

Mc tp quyn cng ty ( = 1 khi Ch tch HQT va l Tng

gim c v = 0 trong trng hp ngc li)

+

Nhm bin cu trc D3 i din cho tnh hnh v m

INF T l lm pht +

GDPG T l tng trng GDP -

IR Li sut cho vay ca ngn hng +

Bng 2: Cc nhm bin cu trc truyn thng c s dng trong m hnh d bo KQTC


Nghin Cu & Trao i

24

cho: Tnh thanh khon, Li nhun v Hiu qu hot ng, Dng tin, Ch s n by. Nhm bin ny c thu thp t BCTC kim ton ca doanh nghip.

- Nhm bin i din cho Qun tr cng ty i chng ca doanh nghip, c xut trn hai kha cnh chnh yu ca nhn t ny bao gm Cu trc s hu v c im Ban gim c theo Woidtke, Yeh v Lee (2001), Mitton (2002), Wang v Deng, 2006; Lu, Yang-Cheng v Shu-Lien, 2009. Nhm bin ny c thu thp t BCTN ca doanh nghip.

- Nhm bin i din cho cc iu kin kinh t v m (theo Shumway, 2001) c thu thp t c s d liu ca IMF.3.4. Xy dng m hnh d bo KQTC

nh gi vai tr ring l v vai tr kt hp ca thng tin phi cu trc v thng tin cu trc trong vic d bo xc sut KQTC, nghin cu ny thc hin ba hi quy logistic sau:

- M hnh 1 (ch bao gm d liu phi cu trc)DISTRESS

t+1 =

1 +

1 TONE

t +

1NEWS

t + e

1

- M hnh 2 (ch bao gm d liu cu trc)

- M hnh 3 (kt hp d liu phi cu trc v cu trc)

Trong Bin D

i1 l bin th i trong nhm bin cu trc D

1 i din cho cc ch

s ti chnh c xut d bo KQTC.Bin D


2 i din cho Qun

tr cng ty i chng c xut d bo KQTC.Bin D


3 i din cho cc ch

s v m th trng c xut d bo KQTC.TONE

t l bin sc thi thng ip i din thng tin phi cu trc trn

ngun BCTN, k vng c mi quan h m vi tnh trng KQTC ca doanh nghip trong nm sau, tc thng ip phi cu trc d bo tng lai trong nm nay cng mang tnh tch cc th kh nng cng ty ri vo tnh trng KQTC s gim i.

NEWSt l bin i din cho tin tc trc tuyn ca doanh nghip phn

nh cc s kin xy ra trong nm t, k vng c mi quan h dng vi tnh trng KQTC nm sau t +1. Tc thng tin tin tc trc tuyn cng hm cha nhiu thng ip i din cho KQTC th tnh trng KQTC ca cng ty s tng.

DISTRESSt+1

: tnh trng KQTC ca doanh nghip vo nm sau t +1

c gi tr bng 1 nu cng ty ri vo KQTC vo nm t+1 v c gi tr bng 0 nu tnh trng doanh nghip l khe mnh vo nm t+1.

Mu nghin cu Mu nghin cu c thu thp

t danh sch cc cng ty nim yt trn hai S giao dch HOSE v HNX trong khong thi gian t nm 2008 n nm 2013. Tiu ch la chn cc cng ty KQTC l cc cng ty nm trong danh sch kim sot v hy nim yt trn hai S giao dch HOSE v HNX. Sau qu trnh ny, mu cui cng s dng cho xy dng m hnh d bo KQTC bao gm 199 cng ty nim yt, c phn vo hai nhm KQTC (60 cng ty) v cng ty khng KQTC 139 cng ty

4. Kt qu thc nghim

4.1. Trch xut cc t kha c trng

Bng 3 trnh by danh sch mt s t kha c trng cho cc ch thng tin phi cu trc, danh

sch ny c trch xut da vo tnh i din cao nht ca chng cho mt phn lp ch tng ng (tc c ch s 2cao nht v ch thuc duy nht mt phn lp ch , thu c t kt qu trch chn c trng trong quy trnh xy dng bin thng tin phi cu trc ti th trng VN.

T kha c trng cho ch Tch cc, Tiu cc v Trung tnh trn thng tin BCTN

T kha c trng cho ch Tch cc bao gm 32 t kha, cc t thuc v tr cao nht bao gm: li nhun, doanh thu, t c, duy tr, pht trin. Nhm t kha c trng cho ch Tiu cc bao gm 22 t kha, cc t thuc v tr cao nht l ri ro, chi ph, bt n, khng tng. Nhm t trung tnh gm mt s t i din


Nghin Cu & Trao i

25

khong, thay i, bin i, c tnh. Cc t kha ny c tm thy c mt s t kha tng ng vi T in thut ng kinh t ca Loughran v McDonald (2010). Danh sch cc t kha ny c vai tr quan trng trong vic xy dng T in t kinh t ca VN ginh cho Phn tch thng ip phi cu trc trong tng lai.

T kha c trng cho ch KQTC v khng KQTC

Kt qu thu c 38 t c trng cho nhm KQTC v 78 t c trng cho nhm khng kit qu ti chnh. Mt s t c trng s cao nht trong nhm cng ty KQTC nh Chi ph, Thua l, Kh khn, Gim sn, Li nhun, Vi phm, Tn ng, Gim c v nhm cng ty khng kit qu nh Li nhun, Doanh thu, u t, K hoch, Chi ph, Hot ng, C tc. Cc

t ny a phn c tm thy trn cc nhm tin v Tnh hnh sn xut kinh doanh, Tr c tc v mt s mc khc nh Tnh hnh tun th php lut v quy ch, Tnh hnh thay i nhn s. Mt s t c tm thy c mc tng ng cao vi cc t kha c trch xut thuc thng tin phi cu trc ca cc th trng khc trn th gii, v d i vi nhm cng ty kit qu ti chnh l thua l, chi ph v li nhun (Lu, Shen v Wei, 2013 ti th trng i Loan, Shirata v Sakagami, 2009 ti th trng Nht Bn). Mt s t mi c tm thy khc bit ti th trng VN nh chm np, gii trnh.

V gii hn trnh by nn chng ti ch lit k danh sch 5 t kha tng ng vi tng nhm ch phn lp. Ch phn lp KQTC v khng KQTC c trch xut trn ngun tin tc

trc tuyn. Ch Tch cc, Tiu cc v Trung tnh c trch xut trn Bo co thng nin ca doanh nghip. Ch s Chi bnh phng, ng vi mc ngha P (p-value) < 5% s c chn lm t kha i din. Kt qu thu c t vic trch chn c trng trong quy trnh xy dng bin thng tin phi cu trc.Kt qu hi quy

M hnh 1 d bo kit qu ti chnh ch s dng cc bin s phi cu trc (TONE, NEWS).

Da trn kt qu t Bng 4, tc gi nhn thy c hai bin s phi cu trc TONE v NEWS u c ngha thng k mc 1%. iu ny cho thy cc thng tin phi cu trc bn trong hoc bn ngoi doanh nghip u hm cha nhng thng ip d bo gi tr cho kh nng KQTC ca cng ty. Bin s TONE (-0.502) c mi tng quan m

Ch

phn lp

KQTC Khng KQTC

T Chi2 Pvalue T Chi2 P value

1 Li nhun 6.038143 0.0141 Li nhun 6.822827 0.0090

2 Chi ph 5.802874 0.0161 Doanh thu 5.709292 0.0332

3 Thua l 5.596149 0.0181 u t 4.709292 0.0312

4 Kh khn 5.168505 0.0232 K hoch 4.397105 0.0360

5 Gim sn 3.909986 0.0481 Chi ph 4.260868 0.0390

Ch

phn lp

Tiu cc Tch cc Trung tnh

T Chi2 P value T Chi2 P value T Chi2 P value

1 Chi ph 6.922827 0.0095 Li nhun 6.038143 0.0141 Khong chng 5.411894 0.0203

2 i th 6.822827 0.0090 Doanh thu 5.709292 0.0332 Thay i 4.828067 0.0280

3 Bt li 5.411894 0.0203 Pht trin 4.956019 0.0263 Bin i 4.397105 0.0360

4 Ri ro 4.828067 0.0280 Duy tr 4.916468 0.0271 c tnh 4.217885 0.0423

5 Khc phc 4.350412 0.0371 t c 3.875353 0.0492 C th 4.217885 0.0422

Bng 3: Bng kt qu hi quy logistic cc m hnh d bo tnh trng KQTC s dng thng tin phi cu trc, thng tin cu trc v kt hp hai loi thng tin trn

***, **, * i din ln lt cho mc ngha thng k 1%, 5% v 10%.


Nghin Cu & Trao i

26

nh k vng vi tnh trng KQTC, cho thy khi cc tho lun ca Ban qun tr v tng lai ca doanh nghip mang thin hng Tch cc th xc sut KQTC ca doanh nghip trong nm sau s gim xung v ngc li. Bin s NEWS (0.173) cng ph hp vi k vng v du, cho thy nu tin tc trc tuyn ca doanh nghip cng hm cha nhiu t kha v ni dung i din cho ch KQTC, s lm gia tng xc sut cng ty ri vo tnh trng KQTC trong tng lai. Cui cng, khi xem xt mc ngha d bo ca m hnh, tc gi thy rng ch vi hai ngun thng ip phi cu trc t bn trong v bn ngoi

doanh nghip c th d bo chnh xc ln n hn 60% cc cng ty kit qu hay khe mnh, bc u khng nh c vai tr ca ngun d liu phi cu trc trong vic d bo KQTC. 4.2. M hnh 2 (ch s dng d liu cu trc)

Kt qu m hnh 2 cho thy kh nng d bo KQTC ca cc bin s cu trc truyn thng. Tc gi nhn thy c 4 trong tng s 7 bin k ton c ngha thng k bao gm bin vn lun chuyn trn doanh thu (VLC/DT), thu nhp rng trn tng ti sn (TNR/TTS), doanh thu trn tng ti sn (DT/TTS), thu nhp trn tng ti sn (TN/

TTS. Tip theo, tc gi xem xt kt qu nhm bin qun tr cng ty. Vi 6 bin qun tr c s dng, 4 bin c ngha thng k bao gm SDIC (c ngha thng k mc 10%), OUTSIDE v BOSS (c ngha thng k mc 5%) v SGOV (c ngha thng k mc 1 %). Khi xem xt h s hi quy ca cc bin s ny, Bin s SGOV c h s hi quy cao nht (0.194) so vi cc bin s cn li SDIC (0.008), OUTSIDE (-0.036), BOSS (0.025). Gi tr cao ca h s hi quy ca bin SGOV cho thy s hu nh nc tc ng ng k n xc sut KQTC ca cc cng ty. Kt qu ny thng nht vi cc nghin cu trn th gii (nh Lu, Shen, Wei, 2013). Nhng cng ty c mc s hu nh nc cng cao th cng c xc sut KQTC cao hn so vi nhng cng ty c mc s hu nh nc thp. S hu ca ban gim c v s hu c ng ln cng cao th xc sut KQTC ca cng ty cng tng cao. Ngc li, xc sut KQTC c tng quan m vi l t l gim c thu ngoi (OUTSIDE), ngha l cng ty cng c s lng gim c thu ngoi ln th cng c xc sut lm vo tnh trng KQTC thp. Cui cng, khi xt vai tr ca cc nhm bin i din cho iu kin v m trong vic d bo KQTC, 3 bin s tiu biu c s dng l Lm pht (INF), Tc tng trng GDP v Li sut (IR). Kt qu tm thy kh tng ng vi nhiu nghin cu trn th gii ch c bin lm pht c ngha thng k nhng ch mc ngha 10%. 4.3. M hnh 3 (kt hp d liu phi cu trc v d liu cu trc truyn thng)

Kt qu hi quy ca m hnh 3 cho thy kh nng kt hp ca d

M hnh 1 M hnh 2 M hnh 3

Bin DISTRESS (t+1)DISTRESS

(t+1)DISTRESS

(t+1)

Phi cu trcTONEt -0.502*** -0.281***

NEWSt 0.173*** 0.099***

Cu trc

VLC/DTt -0.013** -0.079**

TM/TTSt -0.126 -0.117

TSHH/TTSt -0.007 -0.015

TNR/TTSt -0.103*** -0.037*

DT/TTSt -0.093* -0.064*

CF/DTt -0.221 -0.257

TN/TTSt -0.015*** -0.061***

SDICt 0.162 0.079

SOUTt 0.001 0.001

SGOVt 0.194*** 0.203***

SBIGt 0.008* 0.039*

OUTSIDEt -0.036** -0.055**

BOSSt 0.025** 0.016**

INFt 0.001* 0.001*

GDPGt -0.056 -0.042

IRt 0.030 0.031

CONSTANT 0.579* 0.606* 0.634*

-2 Log likelihood 100.621 152.438 287.266

Cox& Snell R square 0.399 0.451 0.596

Nagelkerke R Square 0.473 0.502 0.688

chnh xc d bo 60.601% 78.159% 89.424%

Sai s loi I 0.475 0.449 0.365

Bng 6: Danh sch cc t kha i din cho cc ch phn lp tng ng


Nghin Cu & Trao i

27

liu cu trc v phi cu trc so vi cc m hnh 1 hoc 2, ch s dng tng dng d liu ring bit. Cc bin s phi cu trc TONE (= -0.281) v NEWS (= 0.099) u c ngha mc 1%, du cc h s vn nh k vng v khng thay i so vi khi c hi quy ring l m hnh 1. Ngun thng tin t bn trong doanh nghip (TONE) c tc ng nhiu n xc sut KQTC hn l ngun thng tin t bn ngoi doanh nghip. Cc bin s k ton, qun tr v v m cng c du v mc ngha kh tng ng vi kt qu hi quy khi chng c xem xt ring (m hnh 2). iu ny cho thy hai mng thng tin cu trc v phi cu trc c tc dng b sung cho nhau ch khng thay th ln nhau trong vic d bo xc sut KQTC. Hn na, chnh xc ca m hnh kt hp hai mng thng tin ny l cao nht (89.424%) so vi m hnh n l (60,1% v 78.159%), cho thy vai tr ca bin s phi cu trc trong vic ci thin kh nng d bo ca m hnh so vi dng m hnh d bo trn d liu cu trc truyn thng.

5. Kt lun v hm chnh sch

5.1. Kt lunBn cnh cc bin s ti chnh

lun mang vai tr trng yu trong d bo tnh trng KQTC ca doanh nghip, bng chng thc nghim ti th trng VN cho thy qun tr cng ty i chng l mt nhn t quan trng tc ng n tnh trng KQTC ca doanh nghip VN, iu ny l ph hp vi cc bng chng thc nghim ti cc quc gia chu khc nh Trung Quc (Wang v Deng, 2006; Lu, Yang-Cheng v Shu-Lien, 2009; Lu, Shen v Wei, 2013). Cc ch s v m khng c ng gp nhiu trong d bo KQTC ti VN, tr ch s lm pht

c mt ng gp nh trong m hnh d bo.

Quan trng hn, ngun thng tin phi cu trc gp phn ng k trong vic d bo KQTC. Nghin cu ny xc nh c danh sch cc t kha mang c trng ca VN c vai tr quan trng trong phn tch thng ip phi cu trc trong tng lai, bn cnh nhng t kha c tm thy t cc hc gi trn th gii. Ngun thng tin mm ni b ca cc cng ty nim yt c thu thp trn cc phn tho lun v d bo tnh hnh tng lai ca cng ty trn BCTN th hin vai tr quan trng trong d bo tnh trng KQTC ca doanh nghip VN. Khi nh qun l cng b nhng thng tin d bo mang sc thi tch cc v tnh hnh tng lai ca doanh nghip, doanh nghip ny s c xc sut ri vo tnh trng KQTC gim i. Ngun thng tin phi cu trc dng tin tc trc tuyn ng trn cc s giao dch chng khon cng chng t kh nng d bo xc sut KQTC ca doanh nghip trong tng lai. ng thi, khi kt hp c hai ngun thng tin phi cu trc v cu trc th hiu qu d bo KQTC c ci thin ng k. 5.2. Hm chnh sch

Bng chng thc nghim th trng VN cho thy kh nng kt hp ca hai ngun thng tin phi cu trc v cu trc trong vic d bo KQTC vt tri hn so vi ch s dng ngun d liu cu trc truyn thng. Tuy nhin, khai thc c ngun thng tin phi cu trc, i hi phi c nhng quy nh nhm m bo s thng nht trong bnh by ni dung thng tin. Chng hn xt ring h thng thng tin phi cu trc trn Bo co thng nin ti VN, vic khng

ng nht v trnh by mu bo co ny hin nay ang gy khng t kh khn trong vic xy dng bin s i din cho thng tin phi cu trc mng ny.

V h thng thng tin phi cu trc bn ngoi doanh nghip, chng ti cho rng vic m rng v pht trin mt h thng tp trung d liu tin tc trc tuyn cn c ch trng, chng ta c th tham kho cc h thng d liu thng minh cc quc gia trn th gii, trong d liu c cng b mt cch cng khai, minh bch nht n nh u t

Kt qu nghin cu cng hm rng nh u t, th trng v cc nghin cu ti chnh trong tng lai cn ch ti cc thng tin phi cu trc trong vic nh gi, xy dng cc m hnh d bo ti chnh. S l thiu st nu cc m hnh d bo b qua ngun thng tin nylTI LIU THAM KHO

Altman, E. I. (1968), Financial Ratios,

Discriminant Analysis and the Prediction

of Corporate Bankruptcy, Journal of

Finance, Vol 23 (4), 589-609.

Beaver (1967), Financial Ratios as

predictors of Failure, Journal of

Accounting Research, 123-154.

Cecchini, M. (2010), Making words work:

Using financial text as a predictor of

financial events, Decision Support Systems, Vol. 50, 164-175.

Hay Sinh (2013), c tnh xc sut ph sn

trong thm nh gi tr doanh nghip,

Tp ch Pht trin v hi nhp, s 8(18),

tr.52-57.

Healy, P, M. and Palepu, K. (2000),

Information Asymmetry, Corporate

Disclosure and the Capitan Markets:

A review of Empirical Disclosure

Literature, Journal of Accounting and

Economics, Volume 31 (1), 405-440.

(Xem tip trang 51 )

document3

Documents