3.3.4.5 МЕРЕЊЕ НА БУЧАВА 3.3.4.5...спроведување на основни...

3.3.4.5 МЕРЕЊЕ НА БУЧАВА

Технички факултет – Битола/Обука за енергетски контролори

Бучава е секој непосакуван звук.

ЗАКОНСКА РЕГУЛАТИВА

ISO 1996-1: Акустика-Опис на мерењата и оценување на бучавата во животната

средина- Дел 1: Основни големини и процедури за оценување

ISO 1996-2: Акустика-Опис на мерењата и оценување на бучавата во животната

средина- Дел 1: Определување на бучавата во животната средина

ISO 1996-1:2003, ISO 1996-2:2007 Description, measurement and assessment of

environmental noise

ISO 1999:1990 Determination of occupational exposure and estimation of noise-induced

hearing impairment

ISO 9612:1997 Guidelines for the measurement and assessment of exposure to noise in a

working environment

Директива 2003/10/ЕС Изложеност на вработените на бучава

Правилник за безбедност и здравје при работа на вработените изложени на ризик од

бучава Службен весник на Р.М. бр.21/2008

Закон за заштита од бучава во животната средина Службен весник на Р.М. бр.79/2007;

124/2010; 47/11 и 26/2013.

Правилник за граничните вредности на нивото на бучава во животната средина

Службен весник на Р.М. бр.147/2008

Правилник за локациите на мерните станици и мерните места Службен весник на Р.М.

бр.120/2008

Одлука за утврдување во кои случаи и под кои околности е нарушен мирот на

граѓаните од штетна бучава, Службен весник на Р.М. 1/2009



Правилник за поблиските видови на посебните извори на бучава како и

услови кои треба да ги исполнуваат постројките, опремата, инсталациите и

уредите кои се употребуваат на отворен простор во поглед на емитираната

бучава и стандардите за заштита од бучава Службен весник на Р.М.

бр.17/2013.

Карактеристики на бучавата

Со мерењето на бучавата треба да се определат три основни карактеристики

нивото на бучава

фрекфентен спектар на бучава-промена во функција од фрекфенцијата

временска зависност-промена во функција од времето (времетрање на

бучавата).

Со мерење се определуваат карактеристичните големини на бучавата во

фрекфентен и амплитуден домен кои се пак основа за

спроведување на основни процедури за управување со бучавата

оценка на нивото на состојба на бука

проценка на штетното влијание на бучавата врз човекот.



Од карактеристиката на бучавата зависи

соодветната мерна постапка

мерниот параметар

опремата за мерење.

Видови на бучава

Во временски домен се разликуваат следните видови на бучава

непроменлива (изедначена) бучава

промелива бучава

континуирано променлива

испрекината

импулсна

изолирна импулс на бучава

квази-импулсна бучава.

Спрема изгледот на фрекфентниот спектар

широкопојасна

теснопојасна

дискретен тон (тонална бучава).



Непроменлива е бучава со мали осцилации во нивото (до 5 dB кај

динамиката на покажување SLOW)

LASmax-LASmin < 5 db (A)

За определување на нивото на бучава доволно е А – ниво на бучава које

траје неколку минути.

Континуално променлива е бучава со големи осцилации во нивото (повеќе

од 5 dB кај динамиката на покажување SLOW)

LASmax-LASmin > 5 db (A)

За определување на нивото на бучава потребно е мерење на еквивалентното

ниво на бучава во подолг временски интервал



Испрекината бучава – бучава од извори што работат во циклуси каде нивото

на бучава многу брзо расти и опаѓа на ниво на основна бучава. Времето за

које нивото е изедначено е различно од нивото на основната бучава е ред на

големина од 1 s и повеќе.

t0 = 1 s

За определување на нивото на бучава потребно е мерење на SEL за секој

циклус на работа на изворот.

0

1.0 log1010log10t

t

i

LAEi

eqL



Импулсната бучава се определува врз основа на разликите на мерењето на

нивото на бучава за различни временски карактеристики на инструментот.

LAlmax-LAfmax

t0 = 1 s

Изолиран импулс на бучава – бучава чије ниво еднаш или повеќе пати

краткотрајно јасно се подигнува (најмногу 10 dB кај динамиката на

покажување FAST) над основното ниво. Интревалот помеѓу поединечните

импулси е 0.2 s.

Квази мпулсна бучава низ на импулси на бучава со слична амплитуда со

интервали помеѓу импулсите пократки од 0.2 s

0

log10log10t

t nLL AEeq



Широко појасна бучава е бучава со приближно рамномерно распределена

звучна енергија во широк временски опсег (повеќе соседни октави).

Спектарот во општ случај е рамен и континуален иако можи да отстапува од

рамниот спектар.

За определување на нивото на бучава доволно е да се изврши фрекфентна

анализа со примена на октавни филтри.

Теснопојасна бучава - бучава чија звучна енергија е содржана во тесен

фрекфентен опсег (една октава или мал број на терци).

За определување на нивото на бучава потребно е да се изврши

фрекфенциска анализа со примена на терцни филтри.



Директен тон периодична промена на звучниот притисок кој дава субјективно

чувство за висина на тонот.

Тонална бучава-бучава која содржи поголем дел од звучната енергија на

дискретни фрекфенции

За определување на нивото на бучава потребно е да се изврши фрекфентна

анализа со примена на филтри со тесен пропусен опсег од една терца.

Мерен ланец

Основни кругови на мерниот ланец се

претворувач ги претвора звучните осцилации во електричен сигнал

предпојачувач го појачува електричниот сигнал на излез од претворачот

тежински криви–го пондерираат сигналот во фрекфентен домен (A,B,C,D, Z)



Најзначаен елемент е претворувачот затоа што со него се определува

прецизноста на мерењето.

Кондензациски микрофон се употребува поради неговите стабилни

карактеристики и широкото фрефентно подрачје.



Микрофоните се делат на

free field микрофони-мерење на бучава на отворен простор (можи и во

затворен простор доколку рефлексијата е мала)

random incidence микрофони-мерење во затворен простор и мерење на

отворен простор кога звучното поле е генерирано од повеќе извори

pressure микрофони.

МЕРНИ ГОЛЕМИНИ

Десеткратната вредност од декатниот логоритам на количникотна квадратот

на ефективната вредност на звучниот притисок добиен со стандардна

фрекфентна или временска пондерација и квадратот на референтниот

притисок се нарекува ниво на звучниот притисок

Lp=10 logp2/p02 [dB]

Референтниот звучен притисок е 20 mPa.

Стандардни фрекфентни пондерациони криви се А и С додека стандардни

временки пондерациони криви се F и С.



Фрекфентна анализа

Вкупно ниво на бучава-информација за вкупно генерираната енергија на

изворите на бучава.

Овој податок не е доволно индикативен за

дефинирање на начинот на генерирање на бучава

препознавање на елементите на сложена структура на изворот, кој генерира

најголем дел од енергијата.

Фрекфентна анализа на бучавата-ниво на компоненти на сложениот сигнал

на различни фрекфенции

Резултат – фрекфентен спектар



Резултати на октавна и терцна анализа

Октавен (терцен) спектар

Резулатат-енергетска шума на сите компоненти во рамките на октава (терца)

Фрекфентниот спектар на бучава даден по октави се споредува со

нормативни криви (N криви) кој го дефинираат дозволеното ниво на бучава

Нивото на бучава ниту во една октава несмее да го премини нивото

дефинирано со нормативните криви.

Опаѓачкиот карактер на кривите укажува

на фактот дека големите фрекфенции имаат

штетно влијание на човекот па и дозволените

вредености се помали

Ознаката на кривите одговара на дозволена

вредност на 1000 Hz

На фрекфенции различни од 1000 Hz

дозволените вредности на нивото на бучава

можат да се определат на основа на ознаките

на нормативната крива N и фрекфентно

зависните коефициенти кои се дават таблично



Временски променлива бучава

Кај променлива бучава се врши

статистичка распределба на нивото

на бучава које подразбира

одредување на процентни нивои и

тоа најчесто L1, L5, L10, L50, L90, L99.

Eквивалентно ниво на бучава – константно ниво на бучава које во

определен временски интервал има иста звучна енергија како и

временски променливата бучава која што се разгледува

Еквивалентното ниво на бучава се дефинира како

При мерење на еквивалентана бучава се користат А фрекфентна и F временска

пондерациона крива и истите не се наведуваат а вообичаено се користи ознаката

Leq со задолжително наведување на временскиот интервал на мерење.

tt

t

t

dp

pL AF

TFAeq

0

2

0

2 )(1log10



Методи за определување на Leq

интегрален метод

t2 - t1 времена мерење

метод на примероци

N бројна случајни примероци

Lpi вредност на ниво на звук на примерокот

метод на класирање

n број на класи

fi процент на мерење на времето во кој нивото на звук се наоѓа во границите

на i-тата класа

Li енергетска средна вредност на звучното ниво на i –тата класа

tt

tt

t

t

dp

)(p1log10L

2

1

20

2

12

eq

n

1i

10/Lpieq 10

N

1log10L

]10f100

1log[10L

n

1i

10/Lieq

i



Ниво на изложеност на звук - константно ниво на звук које има иста звучна

енергија во една секунда како и разгледуваната променлива временска крива

t временски интревал на мерење а t0 = 1stt

t

t

dp

pLE

0

2

0

2 )(1log10

Разлики на еквивалентното ниво

на бучава и ниво на изложеност на звук



Методи на мерење на бучавата

Информационен метод

ограничен број на мерни позиции, брзо и лесно

без детална анализа на акустичното опкружување

споредување на извори на бучава со слични карактеристики.

Инженерски метод

овозможува информации за мерките на митигација на бучавата

детална анализа на опкружувањето и изворите на бучава

избор на мерни позици и резолуција

следење на временската историјана бучавата.

Прецизен метода

точно определување на карактеристиките на опкружувањето во које се

вршат мерења (акустични лаборатории)

увид во звучните карактерситики на изворот

единствен метод за проценка на инпулсна бучава, мерење на стабилни,

контролирани и повторливи мерења.



Индикатори на бучавата

ISO 1999:1990 Determination of occupational exposure and estimation of noise-

induced hearing impairment

ISO 9612:1997 Guidelines for the measurement and assessement of exposure to

noise in a working environment

Надминато ниво на бучава

L90 надминато ниво на бучава во 90% од времето

L10 надминато ниво на бучава во 90% од времето

Основно, средно вршно и максимално ниво на бучава

Основно ниво на бучава LA,95

A ниво надминато за 95%

Средно просечно-вршно ниво на бучава LА,1

A ниво на звучниот притисок надминат за 1% во тек на мерењата



Максимално ниво на бучава LА,max

Апсолутно најголемо А-ниво на звучниот притисок кој се појавува во тек на

предвиденото време на мерење

Нивото на бучава нормализирано на 8 часовно работно време е

LAE,te еквивалентно ниво на бучава за te

te ефективно траење на изложеност на бучава

t0 референтно траење на работниот ден = 8 h.

Просечното ниво на изложеност на бучава во текот на неделата доколку

изложеноста на бучава во работните денови е различна

(LEx,8)i ниво на изложеност на i-от ден

0

,8, 10t

tt eAEhEX LL

5

1

)(1.08,

8,105

1log10

i

LhEX

ihEXL



Меродавно ниво на бучава

KT корекција за тонален карактер на бучавата

KI корекција за импулсен карактер на бучавата.

ISO 1999 и ISO 9612 не ја дефинира вредноста на корекција туку упатува на

ISO 1996 и на националните стандарди.

Секојдневна изложеност на бучава

Leq,te еквивалентно ниво на бучава за te

te ефективно траење на изложеност на бучава

t0 референтно траење на работниот ден = 8 h.

IThEXr KKLL 8,

0

,, log10t

tt

e

eAeqdEP LL



Просечното ниво на изложеност на бучава во текот на неделата доколку

изложеноста на бучава во работните денови е различна е

(LEP,d)i ниво на изложеност на бучава за i-от ден

Меродавно ниво на бучава

KT корекција за тонален карактер на бучавата

KI корекција за импулсен карактер на бучавата.

Оцена на KT тонален карактер на бучавата

Врз основа на терцен фрекфентен спектар се оценува тоналниот карактер на

бучавата и се додава корекција на измереното ниво на бучава ако бучавата е

тонална

KT = + 5 dB(A)

5

1

)(1.0

,,10

5

1log10

i

L

nEPidEPL

IThEXm KKLL 8,



Мерно место и мерна точка

мерното место и мерната точка се поставуваат на места каде вообичаено

претстојуваат луѓе

мерењата се вршат на отворен и заторен простор

мерното место и позициата на мерната точка се избираат во зависност од:

меѓусебната положба на изворот на бучава и потенцијално загрозените

објекти

правецот на простирање на звучните бранови

намената на просторијата.

Отворен простор

Микрофонот се поставува на точно определена локација при мерење на

бучавата на отворен простор.

На отворен простор микрофонот може да биде поставен во слободното

звучно поле.

Во случај на рефлектирачка површина, микрофонот треба да биде

поставен најмалку на растојание од 3m од површината.



Ако микрофонот е поставен на рефлектирачка површина измернеото ниво на

бучава треба да се корегира за – 6 dB

Ако микрофон поставен на оддалеченост од 0.5-2 m пред рефлектирачта

површина- измереното ниво на бучава треба да се корегира за -3 dB

Микрофонот треба да биде поставен на висина од 1.5±0.1 m над основата.

Затворен простор

Позицијата на микрофонот мора да е најмалку оддалечена на 0.5 m од

зидовите, подот и плафонот и најмалку 1 m од елементите со заначителна

трансмисија на звук како што се прозорци или отвори на вентилаиони канали

Во случај на повеќе дискретни мерни точки Leq се пресметува по изразот

За просторија поголема од 300 m3 се препорачува користење на поголем број

мерни точки

Во случај на користење на поголем број на дискретни мерни точки се

пресметува средна вредност на еквивалентното ниво на бучава

n

i

iLeq

eqn

L1

,1.0101

log10

n

i

iLeq

eqn

L1

,1.0101

log10



каде:

n – број на местопложби на микрофоните

Leq1, 2, 3 еквивалентно ниво на бучава на одреднена позиција од микрофонот.

Височина на поставување на микрофоните (1,5 m±0,1) m.

Метролошки услови за времена мерење на бучавата

температура на воздухот -10оС÷50оС

релативна влажност на воздухот помала од 90%

брзина и правец на ветерот v ≤ 5 m/s.

Дозволени вредности на бучава во работна средина

Во стандардот ЕN 152521 (Анекс Е, табела Е.1), дадени се препорачани

вредности dB(A) за различни типови на внатрешен простор.



Согласно Правилникот за граничните вредности на нивото на бучава во

животната средина Службен весник на Р.М. бр.147/2008 дефинирани се

граничните вредности на изложување и акционите вредности на изложување

во однос на дневните нивоа на изложување на бучава и максималниот

притисок на звукот:

гранична вредност на изложување Lex, 8h = 87 dB(A)

горни акциони вредности на изложување Lex, 8h = 85 dB(A)

долни акциони вредности на изложување Lex, 8h = 80 dB(A).

Граничните и акциони вредности на изложување во однос на неделното ниво

на изложување на бучава се

гранична вредност на изложување 87 dB(A).



Р.Б. Вид на дејност

Дозволено

ниво на бучава

на работното

место во dB(A)

a b c

1.Физичка работа која не бара умствено напрегање или

внимавање на околината со слушање85 85 80

2.

Физичка работа насочена на точност и концентрација;

повремено следење и контрола на околината со слушање;

управување со транспортни средства

80 75 70

3.

Работа која се извршува под чести говорни команди и

акустични сигнали

Работа која бара постојано следење на околината со слушање.

Работа повеќе со умствен карактер, но рутинска.75 70 60

4.Работа повеќе со умствен карактер која бара концентрација,

но е рутинска.70 65 55

5.

Умствена работа насочена на контрола на работата на група

луѓе кои извршуваат претежно физичка работа.

Работа која бара концентрација, непосредна говорна

комуникација и комуникација по телефон

- 60 50

Табела 1 Дозволено ниво на бучава на работно место



6.

Умствена работа насочена на контрола на работата на група

луѓе кои извршуваат претежно ментална работа. Работа која

бара концентрација, непосредна комуникација говорна и по

телефон. Работа исклучително врзана за разговори преку

комуникациски средства (телефон, и т.н.)

- 55 45

7.

Умствена работа која бара голема концентрација, исклучување

од околината, прецизна психомоторика или комуникација со

група на луѓе.

- - 40

8.

Умствена работа како изработка на концепција, работа врзана

за голема одговорност, комуницирање заради договор со група

на луѓе.

- - 35

9.Концерти и театарски сали.

- 30

а - означува бучава која ја создаваат орудијата за работа или апаратите со кои работникот

ракува или ги опслужува

b - означува бучава која ја создаваат орудијата за работа или апаратите со кои работникот не

ракува ниту ги опслужува

с - означува бучава која ја создаваат непроизводни извори (уреди за вентилација и

климатизација, соседна организација, уличен сообраќај)



Табела 2 Дозволено ниво на бучава според траењето на бучавата

Дневна изложеност во

часови

Ниво на бучава во dB(A)

8 85

6 87

4 90

3 92

2 95

1 1/2 97

1 100

1/2 105

1/4 110

1/8 115



Дозволени вредности на бучава во животна средина

Клучни елементи

определување на изложеност на бучава преку мапирање на бучавата

изработка на акциони планови

достапност на информации за бучавата во животната средина

индикатори за мапирање на бучавата

Европска Унија

Два основни индикатори Lday Lnight

Два дополнителни индикатори Lday Levning

Lday [dB(A)] Еквивалентно ниво на бучава за период на денот (7:00-19:00) корегиран

за тонален и имулсен карактер на бучава.

Levning [dB(A)] Еквивалетно ниво на бучава за вечерен период (19:00-23:00)

корегиран за тонален и имулсен карактер на бучава.

)10(1.0)5(1.01.0 1081041012(24

1log10 LevningLdayLevningLdayLday

denlL



Lnight [dB(A)] Еквивалетно ниво на бучава за ноќен период (23:00-7:00)

корегиран за тонален и имулсен карактер на бучава.

Koрекција за период на одмор +5 dB(A) за ноќен период +10 dB(A)

Како временски интервал – период во кој се врши оценување на бучавата

главно се користи дневниот и ноќниот период а некој земји воведуваат и трет

период на одмор со цел ефикасна заштита на популацијата за овој период.

Корекција за одредени периоди на денот се воведува за да се заштити

популацијата за време на одмор и спиење.

ISO 1996-1:2003, ISO 1996-2:2007

Description, measurement and assessment of environmental noise

Индикатори за оцена на бучавата

Меродавното ниво на бучава е мерка за нивото на изложеност на бучава

корегирана за факторите кој го појачуват негативниот ефект на бучавата.



LAeq измерено А-еквивалентно ниво на бучава

KT корекција за тонален карактер на бучавата +5 dB(A)

KI корекција за импулсен карактер на бучавата. (3-6) dB(A)

Kt корекција за траење на бучавата

t траење за оцена на бучавата

tref референтен временски интервал 16 h за дневен период 8 h за ноќен

период.

tTIAeqr KKKLL

ref

Ktt

tlog10



Табела 3 Дозволен вредности на бучава -отворен простор

Зон

аНамена на просторот

Најголемо

дозволено ниво

На надворешна

бучава LAeq dB(A)

Дење Ноќе

1.

Подрачје за одмор и

рекреација, болничка зона,

културно-историски локалите,

големи паркови

50 40

2.

Туристички подрачја, мали и

селски населби, кампови и

школски зони

50 45

3. Чисто станбени подрачја 55 45

4.

Деловно-стамбени подрачја,

трговско-станбени подрачја и

детски игралишта

60 50

5.

Градски центар, занаетчиска,

трговска, административно-

управна зона, зон вдолж

автопатови, магистрални и

градски сообраќајници

65 55

6.

Индустриска, сервисни и

простор за склдирање,

транспортни терминали без

станбени згради

На границата на ова зона бучвата не

смее да го преминува дозволеното

ниво на бучава во зоната со која се

граничат

Должината на траење на

мерниот интервал се

одредува според типот на

бучавата. Минималниот

интервал мора да биди

доволно долг за да опфати

цел циклус на промени на

нивото на набљудуваната

бучава. Кај променлива

бучава нивото се мери во три

мерни интервали во текот на

денот, а во два интервали во

текот на ноќта. Максималниот

мерен интервал за ден е од

6.00 до 22.00 часот, а за ноќ од

22.00 до 6.00 часот.

Доколку измереното

еквивалентно ниво на бучава

го надмине дозволеното ниво

на бучава со оглед на видот

на дејноста неопходно е да се

изврши октавна анализа.



Табела 4 Дозволен вредности на бучава -отворен простор

Р.Б. Средина во кој престојува

човекот

Доволено ниво на бучва

Дење Ноќе

ВО СТАНБЕНА ЗГРАДА (ПРОСТОРИИ) ЗА ПРЕСТОЈ ПРИ ЗАТВОРЕНИ ПРОЗОРЦИ

од извори на бучва во зграда 35 30

од извори на бучва надвор од

зграда40 35

ВО ЈАВНИ И ДРУГИ ОБЈЕКТИ ПРИ ЗАТВОРЕНИ ПРОЗОРЦИ

Болници, клиники, здраствени домови и слични

објекти

Болнички соби 35 30

Ординации 40 40

Операциони блокови, без

медицински инструменти и

опрема

35 35

Простории во објекти за одмор на деца и ученици и соби за престој на стари

лица и пензионери



зграда40 35



Табела 4 Дозволен вредности на бучава -отворен простор - продолжение

Театарски и концертни сали 30 30

Хотелски соби



зграда40 35

3.3.4.5 МЕРЕЊЕ НА БУЧАВА 3.3.4.5...спроведување на основни...

Documents