3. haftakayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_101/hafta_3.pdf · hafta tÜr 101 tÜrk dİlİ-1 33...

3. HAFTA

TÜR 102 TÜRK DİLİ

Bu bölüm tamamlandıktan sonra;

Türk Dilinin dünya dilleri arasındaki konumuna dair istatistiklere dayalı bilgiler elde edilmesi,

Elde edilen bu bilgiler sayesinde öğrencilerin Türk Dilinin dünya dilleri arasındaki konumunu tayin edebilmesi,

Ayrıca dil ile ilgili güncel birtakım sorunlardan da haberdar olunabilmesi

amaçlanmaktadır.

TÜR 101 TÜRK DİLİ-1 2

Amaçlar

3. HAFTA

Dil

Lehçe

Konuşur/sayısı

Anadil

İkinci yabancı dil

Dillerin dağılımı

Resmî dil

Tehlikedeki diller

Dillerdeki zenginlik

Dillerin teması


Anahtar Kavramlar

3. HAFTA

Dil ile ilgili kavramlar

Dünyada Kaç Dil Konuşuluyor?

Dünya Dillerinin Dağılımı ve Küresel Dünyadaki Konumları

Tehlikedeki Diller

Türkçe Tehlikede Mi?

Yayımlanan Materyallerin İstatistikleri

Popüler Dil Tartışmalarının Odak Noktaları


İçindekiler

3. HAFTA

Dil:

1. isim İnsanların düşünce ve duygularınıbildirmek için kelimelerle veya işaretlerle yaptıkları anlaşma, lisan, zeban.

Dil, aynı zamanda daha genel bir ifadeyle; bir toplumun, belli bir dönemdeki ortak iletişim aracı olarak da ifade edilebilir.

Dil-Lehçe-Şive-Ağız

3. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ-1 5

Lehçe: 1. isim, dil bilimi «Bir dilin tarihsel, bölgesel,

siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt» şeklinde ifade edilebilir.

Örneğin Türkçe bir dil ancak Türkçe'nin bir çok lehçesi yada çeşidi vardır; Türkiye Türkçesi, Azeri Türkçesi, Uygur Türkçesi gibi.



Yani Lehçe uluslararası bir farklılıktır.

Örnek: Türkçe'de : "Gelmek" kelimesi;

Azeri Türkçesinde : Galmak,

Kazak Türçesinde : Kelüv,

Özbek Türkçesinde : Kelmak

Uygur Türkçesinde kalmak



Şive: Bir dil veya lehçenin daha az konuşma farkları

gösteren ve bölgeden bölgeye veya şehirden şehre değişebilen küçük kollarına denir. anlaşılacağı üzere Ağız tüm bir ülkenin içinde meydana gelen söyleyiş farkı iken; Şivede ise, sadece bir bölge (Anadolu bölgesi ya da herhangi bir şehir) içerisinde değişen söyleyiş farklılıklarıdır.



Ağız: Bir ülkenin çeşitli bölge, il veya ilçelerinin

sözcükleri söyleyiş bakımından birbirinden ayrı olan konuşmalarına denir. Lehçede uluslararası bir farklılık varken; ağızda, sadece bir ülkenin kendi içerisinde meydana gelen ses değişmeleri yani söyleyiş farklılığı söz konusudur.

Örneğin; Ege ağzında "biliyorum" sözcüğü yerine genellikle "biliyom" kullanılır.



Anadili: Bir insanının doğumundan itibaren

öğrenmeye ve konuşmaya başladığı, insanın kişilik ve kimlik oluşumunda temel araç olan dildir.

Resmi dil: Bir ülkenin tamamında veya belli bir bölgesinde idare, eğitim vb. tüm kamu alanlarında kullanılan dil veya dillerdir.

Dil temasları sonucu ortaya çıkan kavramlar


Yardımcı resmi dil: Ülke çapında kullanılan resmi

dilin yanında, belli bölgelerde kullanımı resmi kabul gören dillerdir.

Örnek: İspanya için İspanyolca resmi dil iken; Katala dili (Katalanya’da), Bask dili (Bask bölgesinde), Valesnsiya dili (Valensiya bölgesinde) yardımcı resmi dildir.



Azınlık Dilleri: Uluslararası hukuka göre azınlıklar

yerli ve göçmen azınlıklar olarak ayrılır.

Bu iki grup arasındaki en temel fark yerli azınlıklar, tarihi dönemlerden beri söz konusu ülkede veya bölgede yaşıyor olmalıdır. Ayrıca yine o devletin yurttaşları/uyruklarına dahil olan gruplarla bu kavram sınırlanmıştır.



Göçmen azınlıklar ise o ülkeye çalışmak yahut

benzer sebeplerle sonradan göç eden gruplar için kullanılır.

Bu iki farklı azınlık türünden yerli azınlıkların dilleri genellikle resmi statüye sahipken, göçmen azınlıkların dillerine ise bazı toplumsal ve siyasi sebeplerle genellikle resmi statü verilmemekte, hatta bazen bu diller baskı altına alınabilmektedir.

.



Çokdilli: İkiden çok dili eşit yeterlikte kullanabilen

kişi veya dil topluluğunu ifade etmek üzere, İngilizce yazında daha yaygın olarak polyglot terimi kullanılmaktadır.

Örneğin; anadili Kazak Türkçesini, Rusçayı, İngilizceyi eşit ya da birbirine yakın düzeyde kullanan bir Kazak, çok dillidir



İki dillilik (İng. Bilingualism): Bir konuşurun veya dil

topluluğunun yazılı ve sözlü iletişimde iki dili eşit veya birbirine yakın yeterlikte kullanabilmesidir.

İki dillilik, çok dilliliğin bir türüdür. Ancak iki dilliliğin de türleri vardır.

Örneğin; Anne ve babası farklı dil topluluklarına mensup bulunanlar, yoğun resmî öğrenim süreci sonucunda bir dili üst düzeyde öğrenenler, en yaygın iki dillilik örnekleridir.



İki dilliler, çevirmene ihtiyaç duymadan bir dilden diğerine

geçebilir. Diller arasında temasın yoğun olduğu, farklı etnik ve dilsel azınlıkların bulunduğu ülkelerde iki dillilik yaygındır. İsviçre, Hollanda, İspanya, Britanya vb.

Dilbilimsel bölge [İng. Linguistic area]: Dil topluluklarının, genetik bakımından farklı ya da uzak, ancak coğrafi bakımdan komşu veya iç içe diğer dil topluluklarıyla temasları sonucunda, iki dillilik, çok dillilik ve karma dil biçimlerini ortaya çıkaran dilbilimsel değişme ve gelişmelerin meydana geldiği bölgedir.



Yerlileştirme: Herhangi bir dilin, başka bir coğrafî ve

siyasal ortamda orijinal biçimden farklılaştırılarak kulanılmasıdır.

Hint ve Amerikan İngilizceleri, yerlileştirme için en bariz örneklerdendir.

Aynı şekilde, Avrupa Türkçelerini de yerlileştirme örneklerine dahil etmek mümkündür.



Karma diller: Sömürge ülkelerinde, özellikle limanlar,

ticari merkezler ve sömürgecilerin yoğun olduğu yerleşim merkezlerinde sömürge memurlarının, yerleşimcilerinin, tüccar ve misyonerlerin dillerinin, yerli dilin sözcükleri ve grameri ile karışması sonucunda ortaya çıkan dil türüdür.

Özellikle 17. yüzyıldan sonra ortaya çıkan bu tür karma dilleri, temas dilleri olarak ifade etmek de mümkündür.



Lingua franca: Özellikle farklı dillerin konuşulduğu,

böylece dil temaslarının yoğunlaştığı ve dolayısıyla iletişim güçlüklerinin de yaşandığı ortamlarda, farklı dil toplulukları tarafından ortak anlaşma aracı olarak kullanılan diller için kullanılan isimdir.

Lingua franca, ticaret dili olarak da bilinir.

Doğu ve özellikle müslüman dünyasında lingua franca Arapça iken Batı’da geçen yüzyıllarda Fransızcanın yaptığı bu görevi günümüzde İngilizce, tüm dünya için geçerli olmak üzere üstlenmiştir.



1980’lerden bugüne yayınlanan başvuru kitapları 6000 ile 7000 arası bir rakam vermektedir, ama tahminler 3000 ile 10000 arası değişmektedir.

Uluslararası Dilbilim Ansiklopedisi’nde (1992) yaşayan yaklaşık 6300 dil,

Dünya Dilleri Atlası’nın fihristinde 6796 dil,


Dünyada kaç dil konuşuluyor?

• Ethnologue’da şuanki (2016) bilgilere göre ise dünyada

7,294,154,164 insanın konuştuğu toplam 7097 yaşayan dil listelenmektedir.

Ayrıntılı bilgi için resme tıklayınız.

3. HAFTA

https://www.ethnologue.com/

https://www.ethnologue.com/

Günümüzdeki etnik kimlikleri tanıma eğiliminin evrimsel

sonucu olarak dünya dillerinin sayısında değişim meydana gelmesi olasıdır.

Dünyanın ortak dili olarak ortaya çıkmasının sonucunda, dünyanın değişik yerlerinde yeni türleri görülmeye başlayan İngilizce bu noktada en çok verilen örnektir: Singapurca, Gana, Karayipçe ve diğer “yeni İngilizceler”.

Bu konuda Dünya İngilizceleri Dergisi’ne (The Journal of World Englishes) bakılabilir: http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/(ISSN)1467-971X

TÜR 101 TÜRK DİLİ-1 213. HAFTA

Dünyada kaç dil konuşuluyor?

http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/(ISSN)1467-971X

Dünya dilleri son derece düzensiz bir dağılım göstermektedir. Yaklaşık olarak

%4’ü Avrupa’da

%15’i Amerika’da

%18.5’i Pasifik’te

%30.1’i Afrika’da

%32.4’ü Asya’da

Ethnologue’un 1996 baskısına göre yalnızca Papua Yeni Gine ve Endonezya, dillerin %25’ine (1529) sahiptir.


Dillerin Dünya Üzerindeki Dağılımı Ve Türkçenin Yeri

3. HAFTA


Dillerin anadil ya da ikinci yabancı dil olarak konuşulma istatistikleri*:

Türkçe ise 75

milyon civarında

yerel konuşura

sahipken; 15

milyon civarında

da ikinci yabancı

dil olarak

konuşulmaktadır.

Yani %16.7’sini

yabancı

konuşurlar

oluşturmaktadır.

3. HAFTA

*Parkvall (2006). The Limits of

Language


Bazı diller birden fazla ülkede resmî statüdedir:

Dil Ülke Sayısı

(2006’da)

Ülke Sayısı

(2015’te)**

İngilizce 75 54

Fransızca 39 29

Arapça 25 Arap Birliği

İspanyolca 21 24

Portekizce 7 (9) 9

Almanca 6.1 7

Rusça 5 9

Türkçe ise bugün

• Türkiye

• KKTC

• Kosova ve

• Makedonya’da

resmî dil

statüsündedir.

3. HAFTA


Language

**https://tr.wikipedia.org

Dillerin ekonomik gücü



Language


Eğlence sektöründe dillerin yeri: Filmler

3. HAFTA


Language

Konuşacak kimse kalmamışsa veya yeni

nesilden öğrenmeye istekli kimse kalmadıysa konuşmacılar akıcılıklarını gösteremezler.

Akıcı bir şekilde konuşacak kimse kalmamışsa ‘canlı dil’den bahsedilemez.

Bir dil artık konuşanı kalmamışsa ölü kabul edilir. Tabii kayıtlı haliyle devam ettirebilir.


Bir Dilin Tehlikede Olduğu Nasıl Anlaşılır?

3. HAFTA

http://www.pazarraporu.com/2013/05/dunyada-en-cok-konusulan-diller.html

http://www.pazarraporu.com/2013/05/dunyada-en-cok-konusulan-diller.html

Salt bir nüfus toplamı tek başına anlamsızdır.

Kültür durumlarının tek tek analizi, bağımsız nüfus rakamlarının yararsız olduğunu göstermiştir. Tecrit edilmiş, kırsal bölgelerde 500konuşmacı makul ölçülerde iyimser bir tahmine izin verebilir. Hızla büyüyen bir şehrin köşelerine dağılmış 500 kişilik bir azınlığın ise dili hayatta tutma olasılığı asgaridir. Ancak dil ölümünün nedenlerini düşündüğümüzde dahil olan faktörlerin etkileri o kadar büyüktür ki milyonlarca konuşuru olan bir dilin bile güvende olmadığı aşikardır.

20.000 rakamının dilin ölüm tehlikesi altında bulunmasına hükmetmek için yeterli bir rakam olmasına rağmen tehlikenin boyutu siyasî, sosyal, ekonomik ve coğrafî şartlara göre değişiklik gösterebilir.


Kaç kişi bir dilin yaşamasını garanti edebilir?

3. HAFTA

Dünyada 100 milyondan fazla kişi tarafından konuşulan sadece

8 dil bulunmaktadır:

Mandarin, İspanyolca, İngilizce, Bengalce, Hintçe, Portekizce, Rusça, Japonca ve Arapça.

Bu dillerin konuşurlarının toplamı 2,4 milyardır.

İlk 20 dilin konuşurlarının toplamı ise 3,2 milyardır. Bu rakam, dünya dillerinin yarısından fazladır.

Ayrıntılı bilgi için bkz:

https://thelinguistblogger.wordpress.com/2008/04/18/the-worlds-top-20-languages/



https://thelinguistblogger.wordpress.com/2008/04/18/the-worlds-top-20-languages/

Dünya dillerinin sadece %4’ü, nüfusun %96’sı tarafından

konuşulmaktadır. Bir başka ifade ile, dünya dillerinin %96’sı nüfusun yalnızca %4’ü tarafından konuşulmaktadır.

Dünya dillerinin dörtte biri 1.000’den ve yarısı 10.000’den az kişi tarafından konuşulmaktadır.

20.000 rakamı evrensel kabul edilirse, bu dünya dillerinin üçte ikisi tehlike altında anlamına gelir. Bu da yaklaşık 4.000 dil demektir. Bu dillerin çoğu, dünya dillerinin en çok olduğu yerlerde özellikle Ekvator bölgesinde bulunmaktadır.



Konuşur sayısındaki düşüş eğiliminin ne hızda

ilerlediğini belirlemek için yeterince mikro çalışma yapılmıştır. Düşüş şeklinin her zaman yumuşak bir azalma eğrisi olmadığı unutulmamalıdır. Bazı bölgelerde kayıp döneminin ardından tamir döneminin geldiği döngüsel bir süreç olduğuna dair kanıtlar vardır. Örneğin Hindistan’ın bazı bölgelerinde insanlar yerel dillerini çocukluk çağlarında veya iş bulmak için şehre taşındıktan sonra kullanmamakta; ancak evlilikten sonra, yeni sosyal ilişkilere girdiklerinde veya yeni bir siyasi bilinçle köylerine döndüklerinde dillerinin diriltilmesi için aktif biçimde uğraşmaktadırlar.



Dil değiştirimi: (bir bireyin veya bir grubun) bir dilin kullanımından ötekine aşamalı ya da ani değişimi için kullanılan geleneksel terimdir.

Dil kaybı: bir kişinin veya grubun daha önce konuşulan bir dili artık kullanamadığı durumlar için;

Dil korunması: insanların belli tedbirler alarak bir dili kullanmaya devam ettiği durumlar için;

Dil bağlılığı: bir tehlike hissedildiğinde dilin korunmasına yönelik ilgi için kullanılır.


Tehlikedeki Diller Literatürü

Bu literatürde sık kullanılan şu terimler vardır:

3. HAFTA

Tehlikedeki Diller Vakfı’na göre dünya dillerinin yarıdan fazlası can çekişmektedir, yani bir sonraki nesle aktarılmamaktadır.

(Ayrıntılı bilgi için bkz:

http://www.dergi.tehlikedekidiller.com/index.php/TDD )

Bu şekilde devam ederse önümüzdeki yüz yıl içinde dillerin %50’sinin yok olacağı söylenebilir. %50, 3.000 dil demektir. Bu zaman zarfında ortalama birkaç haftada en az 1 dil ölecektir.



http://www.dergi.tehlikedekidiller.com/index.php/TDD

500 kişilik bir topluluğun 400’ünün konuştuğu dil

mi, 1.000 kişiden 800’ünün konuştuğu dil mi daha fazla tehlikededir?

Bu soruya verilebilecek tek yanıt “duruma göre değişir” olacaktır.

Bu durum, “dilin çocuklar tarafından öğrenilme durumu”, “toplumun ona karşı tutumu” ve “onu tehdit edebilecek diğer dillerin etki seviyesi” gibi faktörlere bağlıdır.



3. HAFTA

İki veri ışığında Türkçenin yok olma tehlikesi taşıyıp

taşımadığına karar verebiliriz:

Türkçe sayısal veriler ışığında bilimsel olarak yok olma gibi bir tehlike taşımadığını göstermektedir.

Bir dil başka bir dile dönüşmez. Bir dil konuşuru, o dil ile birlikte ikinci bir dili etkin biçimde kullanabilir. Daha ileri bir düzeyde aynı kişi, ana dilini bırakıp yalnızca baskın olan dili konuşabilir.

O halde,


Türkçe Tehlikede Mi?

3. HAFTA

Bir dilin soyut kavramlarındaki zenginlik, o dilin tehlikede olmadığını

gösterir:

Türk bodunı yime bulgak ol timiş “Türk halkı da karışıklık içinde imiş”

atı küsi yok bolmak “adı sanı (şanı şöhreti) yok olmak”

uçmak uça barmak kergek bolmak kara kamag, kara bodun

“avam, halk, eğitimsiz halk”

Orhon Yazıtlarındaki 900 civarındaki sözcüğün yaklaşık % 33’ü soyut kavramlara karşılık kullanılmıştır.


Geçmişten Bugüne Türkçenin Zenginliği

“ölmek”

3. HAFTA

tüketi-kalısız “bütün, tamamen”

kürlüg-teblig-armakçı “hilekâr”

eşidmek-tuymak-tınglamak “işitmek, duymak”

ak-ürün “ak, beyaz”

küç-erk “güç, erk”


Bir dilin eşanlamlı sözcüklerindeki zenginlik, o dilin tehlikede olmadığını gösterir:

3. HAFTA


alp: “yiğit-cesur-zor”

yarlıkamak: “buyurmak-korumak-esirgemek”

kara: “siyah renk-avam”

katıgdı (kat-, katıg) «iyice»

ötün- “söylemek, arz etmek”

ötügçi “ricacı, istekçi” (öte-, öt-)TÜR 101 TÜRK DİLİ-1 38

Bir dildeki anlam zenginliği (çokanlamlılık), o dilin tehlikede olmadığını gösterir:

Bir dildeki ileri öğeler (üçüncü-dördüncü basamak türetmeler) o dilin tehlikede olmadığını gösterir:

3. HAFTA


tengri yer bulgakın üçün

“gök yer karıştığı için (her şeyin altı üstüne geldiği için)”

körür közi körmez teg, bilir biligi bilmez teg

“görür gözü görmez gibi, erer aklı ermez gibi olmak”


Bir dilin söz sanatları ve üslup özelliklerindeki zenginlik,o dilin tehlikede olmadığını gösterir:

3. HAFTA


Sanskritçe (Eski Uygurlar Döneminde)

Çince (Uygurlar ve Köktürkler Döneminde)

Farsça (Hunlar ile Alanlar Arasında-M.S 370’lerde)

Urduca (Gazneliler Döneminde)

Arapça (M.S 630’larda)

Rusça (Kiev Rusyası oluşmadan önceki 6.-7. yüzyıllarda Slovenler ile Avarlar arasında)

İtalyanca (Venedik ve Cenovalılar döneminde)

Macarca (M.S 5. yüzyılda)

Arnavutça (Türk boylarının Balkanlara ilerlemesi kadar eski olsa da yoğun ilişkiler Osmanlı Döneminde)

Yunanca (11. yüzyılda)

Fransızca (19. yüzyılda)

İngilizce (20-21. yüzyılda)TÜR 101 TÜRK DİLİ-1 40

Türkçenin Kaynakları ve Tarih İçerisinde Temas Ettiği Diller(Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.)

3. HAFTA

http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK DILI/karaagac_01.pdf

HAYIR, ÇÜNKÜ:

Türkçe tarihin hiçbir döneminde bu kadar geniş bir konuşur kitlesine sahip olmamıştı.

Türkçe tarihin hiçbir döneminde bu kadar geniş bir konuşur kitlesine sahip olmamıştı.

Türkçe tarihin hiçbir döneminde bu kadar geniş bir coğrafyada konuşulmamıştı.

Türkçe tarihin hiçbir döneminde varlığına, geleceğine bu kadar duyarlı bir kitleye sahip olmamıştı.

Türkçe tarihin hiçbir döneminde bu kadar kayıt altına alınmamış, bu kadar farklı türde yazılı ve işitsel eser ortaya konmamıştı.


Türkçe yok olabilir mi? Bununla birlikte Türk kültürü ve varlığı

ortadan kalkabilir mi?

3. HAFTA

13675

16426

2001021500

25000

0

5000

10000

15000

20000

25000

2001 2002 2003 2004 2005

ISBN ALARAK ÜLKEMİZDE YAYIMLANMIŞ MATERYALLER


İstatistiklere bakacak olursak:

3. HAFTA


2013 yılında ise 42.655 kitap yayımlandı.

Yayımlanan materyallerin sayısı 2013 yılında, 2012 yılına göre %11,1 arttı. En yüksek artış, %537 ile elektronik kitaplarda (DVD, VCD, CD) gerçekleşti.

2013 yılında yayıncılar tarafından; 42.655 kitap, 1.981 elektronik kitap (DVD, VCD, CD), 2.299 web tabanlı elektronik kitap, 13 kitap kaseti, 21 harita ve 383 diğer materyaller olmak üzere toplam 47.352 materyal için ISBN alındı.


3. HAFTA

http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16120

http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16120

Coğrafya

900; 1695; 8%

Edebiyat

800; 6459; 30%

Sanatlar ve

Güzel Sanatlar

700; 1409; 7%

Teknoloji

600; 1902; 9%

Toplum

Bilimleri

300; 3678; 18%

Doğa Bilimleri

ve Matematik

500; 707; 3%

Dil

400; 815; 4%

Felsefe,

Parapisikoloji

100; 936; 5%

Din

200; 2402; 12%

Genel Konular

0; 770; 4%

2003 YILI YAYIMLANAN MATERYALLERİN KONULARINA GÖRE DAĞILIMI


300 Toplum Bilimleri;

5358; 28%

500 Doğa Bilimleri; 529;

3%

400 Dil; 631; 3%

200 Din; 1590; 8%

900 Coğrafya ve Tarih;

1472; 8%

000 Genel; 401; 2%

100 Felsefe; 649; 3%

600 Uygulamalı Bilimler;

1860; 10%

700 Sanatlar; 731; 4%

800 Edebiyat; 5990; 31%

2004 YILI YAYIMLANAN MATERYALLERİN KONULARINA GÖRE DAĞILIMI




2008-9 YILI YAYIMLANAN MATERYALLERİN KONULARINA GÖRE DAĞILIMI

3. HAFTA

https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiKrLnOhqrJAhVBqywKHXF7BR8QFggqMAI&url=http%3A%2F%2Fwww.ito.org.tr%2Fitoyayin%2F0020842.pdf&usg=AFQjCNHPKn8j3dO2-wgVJXUw7fcN52N9cg&sig2=khd-UueznjD5Joc9GdUC-A

https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiKrLnOhqrJAhVBqywKHXF7BR8QFggqMAI&url=http%3A%2F%2Fwww.ito.org.tr%2Fitoyayin%2F0020842.pdf&usg=AFQjCNHPKn8j3dO2-wgVJXUw7fcN52N9cg&sig2=khd-UueznjD5Joc9GdUC-A


Eski Metinlerdeki Yabancı Sözcük Oranları:

Kültigin ve Tonyukuk Yazıtlarında % 1 Bazı Uygur Metinlerinde % 1-2 Kutadgu Bilig’de % 1.9 Yunus Emre’de % 13 Dede Korkut’ta % 5.3 Bâkî’de % 65 Nâbî’de % 54 Nef’î’de % 60 Nedim’de % 41-47 Namık Kemal’de % 62 Şemsettin Sâmi’de % 64 Ahmet Mithat’ta % 57 (Aksan 1977)

3. HAFTA

Türkçenin diğer dillerle kelime alışverişi oranlarına dair tarihi süreci de dikkate alarak neler söyleyebiliriz?

5 ayrı gazetenin 1930-65 yılları arasında basılmış sayılarına, 5 ayrı dergiye ve 11 roman ve hikayeye dayanılarak yapılan bir çalışmada Arapça ve Farsça oranının giderek azaldığı, buna karşılık olarak Batı kaynaklı sözcüklerin oranının arttığı belirtilmiştir. (İmer 1973)



Şinasi’de % 33 Ziya Paşa’da % 34 Namık Kemal’de % 38 Nutuk’ta % 35 Faruk Kadri Timurtaş’ta % 59 Ahmet Hamdi Tanpınar, Falih Rıfkı Atay ve Peyami Safa’da % 62 Yakup Kadri’de % 66 Sait Faik’te %67 Yaşar Nabi’de % 80 Salah Birsel ve Asım Bezirci’de % 81 Yaşar Kemal’de % 84 Adnan Binyazar ve Emin Özdemir’de % 91 (Aksoy 1973)


Tanzimat'tan İtibaren Yazar ve Şairlerin Türkçe kullanma oranı

3. HAFTA



Türkçeden Diğer Dillere Geçen Sözcüklerin Dağılımı:(Türkçe Verintiler Sözlüğü’ne bakılabilir.)

Diller Sözcük Sayısı

Çinceye 307

Farsçaya 2545

Urducaya 227

Arapçaya 1981

Rusçaya 1700

Ukraynaca 700

Ermeniceye 4262

3. HAFTA



Türk Dilleri Atlası

3. HAFTA

(Özellikle de gençlerin) Günlük

konuşma dilinin niceliği ve niteliği?

Okullarda ‘Eğitim Dili’ ne olmalı?

Bilişim dilindeki gelişmeler?

Mağaza adları, tabelalar?


Popüler dil tartışmalarının odak noktaları

3. HAFTA

(İlgili makale için tıklayınız.)

https://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjG9a_VtKvJAhWLvxQKHedqDeMQjRwIBw&url=http%3A%2F%2Fwww.bakimliyiz.com%2Fegitim-ve-ogretim%2F117996-cevremizdeki-yabanci-tabelalar-hakkinda-yazi.html&psig=AFQjCNFcS2lCGfYTzwYENdXwhrb0vXVXeQ&ust=1448535056459376

https://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjG9a_VtKvJAhWLvxQKHedqDeMQjRwIBw&url=http%3A%2F%2Fwww.bakimliyiz.com%2Fegitim-ve-ogretim%2F117996-cevremizdeki-yabanci-tabelalar-hakkinda-yazi.html&psig=AFQjCNFcS2lCGfYTzwYENdXwhrb0vXVXeQ&ust=1448535056459376

https://www.google.com.tr/search?q=ma%C4%9Faza+adlar%C4%B1+tabelalar&safe=strict&espv=2&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiS0o3bs6vJAhVB1SwKHYO3Du4Q_AUIBygB&biw=1366&bih=643#imgrc=wOklZcYYJKgGPM%3A

https://www.google.com.tr/search?q=ma%C4%9Faza+adlar%C4%B1+tabelalar&safe=strict&espv=2&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiS0o3bs6vJAhVB1SwKHYO3Du4Q_AUIBygB&biw=1366&bih=643#imgrc=wOklZcYYJKgGPM%3A

http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/demir_populer.pdf


http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.oturanbilge.com/wp-content/uploads/turkce-bilim-dili-yabanci-kelimeler-1024x744.jpg&imgrefurl=http://www.oturanbilge.com/turkcenin-bilim-dilindeki-onemi/&h=744&w=1024&tbnid=c2jMzPSdU1cZbM:&docid=CQyHoKGcw0LtcM&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhHKCIwIg

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.oturanbilge.com/wp-content/uploads/turkce-bilim-dili-yabanci-kelimeler-1024x744.jpg&imgrefurl=http://www.oturanbilge.com/turkcenin-bilim-dilindeki-onemi/&h=744&w=1024&tbnid=c2jMzPSdU1cZbM:&docid=CQyHoKGcw0LtcM&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhHKCIwIg


http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://i.on5yirmi5.com/image/2011/10/13/196753.jpg&imgrefurl=http://www.on5yirmi5.com/haber/yasam/dunya-hali/63321/yabanci-sozcuklere-ilginc-turkce-karsiliklar.html&h=280&w=500&tbnid=56I7EWzxHEetBM:&docid=v-GrUDx7rieH7M&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhRKCwwLA

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://i.on5yirmi5.com/image/2011/10/13/196753.jpg&imgrefurl=http://www.on5yirmi5.com/haber/yasam/dunya-hali/63321/yabanci-sozcuklere-ilginc-turkce-karsiliklar.html&h=280&w=500&tbnid=56I7EWzxHEetBM:&docid=v-GrUDx7rieH7M&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhRKCwwLA

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://sinopdikmenilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/57/08/738031/resimler/2013_04/k_13190026_dscf3603.jpg&imgrefurl=http://sinopdikmenilkokulu.meb.k12.tr/tema/icerikdetay.php?KATEGORINO%3D513790&h=270&w=432&tbnid=bXrF29aqKABXCM:&docid=6fMbPadzQpQWKM&itg=1&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhIKCMwIw

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://sinopdikmenilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/57/08/738031/resimler/2013_04/k_13190026_dscf3603.jpg&imgrefurl=http://sinopdikmenilkokulu.meb.k12.tr/tema/icerikdetay.php?KATEGORINO%3D513790&h=270&w=432&tbnid=bXrF29aqKABXCM:&docid=6fMbPadzQpQWKM&itg=1&ei=jt9WVpqPDcScsgGrybWQBQ&tbm=isch&ved=0ahUKEwiajr-l8a3JAhVEjiwKHatkDVIQMwhIKCMwIw

Aksan, Doğan (1977-1986). Her Yönüyle Dil. 1, 2, 3. Ankara: TDK

Yay.

Aksoy, Ömer Asım (1973). Özleştirme Durdurulamaz. Ankara: Dil Derneği Yay.

Demir, Nurettin ve Emine Yılmaz (2009). Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Nobel Yay.

Durmuş, Mustafa (2009). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay.

Eker, Süer (2005). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yay.

İmer, Kamile (1973). “Türk Yazı Dilinde Dil Devriminin Başlangıcından 1965 Yılı Sonuna Kadar Özleşme Üzerine Sayıma Dayanan Bir Araştırma”. Türkoloji Dergisi V/1, 175-190

Başvuru Kaynakları


Karaağaç, Günay (2008). Türkçe Verintiler Sözlüğü. Ankara:

TDK Yay.

Karaağaç, Günay ve Hayati Yavuzer (2011). Yükseköğretimde Türk Dili ve Kompozisyon. Ankara: Okutman Yay.

Odacı, Serdar (2008). Üniversiteler için Dil ve Anlatım.Ankara: Tablet Yay.

Parkvall, Mikael (2006.). The Limits of Language. London: Battlebridge.

Sarı, Mehmet (2011). Türk Dili Ders Kitabı. Ankara: Okutman Yay.



İnternet Üzerinden Kaynaklar:

Demir, Nurettin. «Popüler Dil Tartışmalarına Dil İlişkileri Açısından Bakış»: http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/demir_populer.pdfEthnologue: http://www.ethnologue.com

https://thelinguistblogger.wordpress.com/2008/04/18/the-worlds-top-20-languages

Karaağaç, Günay. «Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi»: http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/karaagac_01.pdf

Türk Dil Kurumu, (2016). Güncel Türkçe Sözlük (www.tdk.gov.tr), Ankara.



http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/demir_populer.pdf

http://www.ethnologue.com/

https://thelinguistblogger.wordpress.com/2008/04/18/the-worlds-top-20-languages

http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK DILI/karaagac_01.pdf

http://www.tdk.gov.tr/

3. haftakayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_101/hafta_3.pdf · hafta tÜr 101 tÜrk dİlİ-1 33...

Documents