การศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย

โดยนางสาวราตร แจมนยม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาภาษาไทยภาควชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรปการศกษา 2546

ISBN 974-464-412-5ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

A STUDY OF PREPOSITION CONVERTED FROM VERBS IN THAI

ByRatree Chamniyom

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the DegreeMASTER OF ARTSDepartment of Thai

Graduate SchoolSILPAKORN UNIVERSITY

2003ISBN 974-464-412-5

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย” เสนอโดย นางสาวราตร แจมนยม เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

………………………………………………... (ผชวยศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย) คณบดบณฑตวทยาลย วนท…..…เดอน………..…..พ.ศ. …...…... ผควบคมวทยานพนธ

1. รองศาสตราจารย ดร. พทธชาต โปธบาล 2. ผชวยศาสตราจารยวรฉตร วรรณด

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ………………………………………ประธานกรรมการ (อาจารย ดร. สมชาย สาเนยงงาม) ….…..…/ …………../ …….… ………………………………………กรรมการ ………………………………………กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. พทธชาต โปธบาล) (ผชวยศาสตราจารยวรฉตร วรรณด) ….……/ ……………../ ………… ….……/ ……………../ ………… ………………………………………กรรมการ ……………………………………กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.วลยา ชางขวญยน) (ผชวยศาสตราจารย ดร. ชชวด ศรลมพ) ….……/ ……………../ ………… ….……/ ……………../ …………

ง

K 44202204 : สาขาวชาภาษาไทย คาสาคญ : คาบพบท / คากรยา / การกลายเปนคาไวยากรณ

ราตร แจมนยม : การศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย (A STUDY OF PREPOSITION CONVERTED FROM VERBS IN THAI) อาจารยผควบคมวทยานพนธ : รศ. ดร. พทธชาต โปธบาล และผศ.วรฉตร วรรณด. 287 หนา. ISBN 974-464-422-2

การศกษาครงนเปนการศกษาเชงประวตของคาจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม

ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก โดยมสมมตฐานวาคาเหลานแตละคาเปนคาทมรปเดยวแตสามารถทาหนาทเปนคาหมวดตาง ๆ ไดหลายหมวดคา ขอมลทใชในการศกษาจะเกบจากเอกสารทตพมพแลวในสมยสโขทย สมยอยธยา และสมยรตนโกสนทร สวนขอมลในสมยปจจบนนามาจากการศกษาของจรสดาว อนทรทศน (2539) แลวนาขอมลมาวเคราะหและนาเสนอการปรากฏของคาในสมยตาง ๆ การเปลยนแปลงหนาทและความหมายของคา และกระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบท

ผลการศกษาพบวา คาจานวน 23 คาดงกลาวมขอมลการปรากฏในบรบท 4,544 บรบท คาเหลานสามารถทาหนาทเปนคาหมวดคาตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน เมอนาคาเหลานมาวเคราะหการเปลยนแปลงหนาทพบวา การเปลยนแปลงหนาทของคาสามารถแบงออกเปน 6 กลม ไดแก 1) คากรยาตนแบบ ม 7 คา ไดแก ขาม คลาย เปน ผาน ลอด เหมอน และ ให 2) คาบพบทตนแบบ ม 4 คา ไดแก จาก ตรง ส และ เหนอ 3) คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ม 8 คา ไดแก ขน เขา ตอ ตาม ถง ลง อย และ ออก 4) คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท ม 2 คา ไดแก ใกล และ ประจา 5) คากรยารอบนอก ม 1 คา คอ ยง และ 6) คาบพบทรอบนอก ม 1 คา คอ ยง

การศกษาการเปลยนแปลงความหมายของคากรยา พบวาคากรยาจานวน 22 คา ไมมการเปลยนแปลงความหมาย มเพยง คาเดยวเทานนทมการเปลยนแปลงความหมายคอ ออก กลาวคอ เดมเปนคากรยาแสดงการกระทา และมอรรถลกษณขนทสองคอ [ +เคลอนท ] ตอมามการเปลยนแปลงความหมายกลายเปนกรยาแสดงการกระทา และมอรรถลกษณขนทสองคอ [ +เคลอนท ] หรอ [ -เคลอนท ] แสดงวา ออก สามารถปรากฏใชในบรบททกวางขน

สวนการศกษาการเปลยนแปลงความหมายของคาบพบท พบวา คาบพบททไมมการเปลยนแปลงความหมายม 18 คา ไดแก ใกล ขาม ขน คลาย ตรง ตอ เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก และคาบพบททมการเปลยนแปลงความหมายม 5 คา ไดแก เขา จาก ตาม ถง และประจา นอกจากนยงพบวาคาบพบททเปลยนแปลงมาจากคากรยาจะมความหมายสมพนธกบคากรยาทเปนแหลงเดม

สาหรบกระบวนการเปลยนแปลงจากคากรยาเปนคาบพบทซงผศกษาอธบายตามกระบวนการกลายเปนคาไวยากรณนน ผลการศกษาพบวา คาบพบทกลายมาเปนคากรยาโดยผานกระบวนการทางอรรถศาสตร ไดแก การเกดความหมายทวไป การคงเคาความหมายเดม การทความหมายเดมจางลง การขยายขอบเขตเชงอปลกษณ และผานกระบวนการทางวากยสมพนธ ไดแก การบงคบการปรากฏ และการวเคราะหใหม กระบวนการเหลานมลกษณะการเปลยนแปลงแบบทศทางเดยวและมความตอเนองแบบคอยเปนคอยไป ________________________________________________________________________________________________________ ภาควชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2546 ลายมอชอนกศกษา…………………………………………………….………………………………………………………………. ลายมอชออาจารยผควบคมวทยานพนธ 1……………………………………….……..2………………….…………..……………..

จ

K 44202204 : MAJOR : THAIKEY WORDS : PREPOSITIONS / VERBS / GRAMMATICALIZATION

RATREE CHAMNIYOM : A STUDY OF PREPOSITIONS CONVERTED FROM VERBS IN THAI.THESIS ADVISORS: ASSO. PROF. PUTTACHAT POTIBAL, Ph.D. AND ASST.PROF. WERACHAT WANDI.287 pp. ISBN 974-464-422-2.

This is a diachronic study of 23 words: ใกล, ขาม, ขน, เขา, คลาย, จาก, ตรง, ตอ, ตาม, ถง, ประจา,เปน, ผาน, ยง, ลง, ลอด, เลย, ส, เหนอ, เหมอน, ให, อย, and ออก. Each of them is assumed to function withinvarious word classes. The data is drawn from published documents of the Sukhothai, Ayudhya and Rattanakosinperiods, as well as data collected from Charatdao Intratat (1996). The data is analyzed and presented in relation to theappearance of the words, the changes of their functions and their meanings, as well as the processes of converting verbsinto prepositions.

The findings include that the 23 words appear in 4,544 contexts and can be used as a verb, a preposition, anadverb, an auxiliary verb, and a conjunction. The frequency of word class distribution shows that the words arepresently converted from 6 types of words: 1) prototype verbs: ขาม คลาย, เปน, ผาน, ลอด, เหมอน, ให 2) prototypeprepositions: จาก, ตรง, ส, เหนอ 3) prototype verbs or peripheral verbs in some contexts: ขน, เขา, ตอ, ตาม, ถง,ลง, อย, ออก 4) prototype prepositions or peripheral prepositions in some contexts: ใกล, ประจา 5) peripheral verbs:ยง 6) peripheral prepositions: ยง.

Relative to the change of meaning of verbs, findings are that 22 words have not changed. There is only ออกthat has changed its semantic components: in the past, it has been used as an action verb and its second semanticcomponent was [+ movement]. The change occurred as the second semantic component was converted to representeither [+movement] or [- movement].

Relative to the change of meaning of prepositions, findings are that the following 18 words have not beenchanged: ใกล, ขาม, ขน, คลาย, ตรง, ตอ, เปน, ผาน, ยง, ลง, ลอด, เลย, ส , เหนอ, เหมอน, ให, อย, and ออก.There are 5 prepositions, เขา, จาก, ตาม, ถง, and ประจา, which change their meaning. In addition, the meaning of eachconverted preposition is related to the meaning of its original verb.

Relative to the process of converting the verbs into prepositions by using the concept of grammaticalization,findings are that prepositions can be converted from verbs through semantic processes, for example: generalization,persistence, bleaching, and metaphorical extension; and also through syntactic processes, such as obligatorification andreanalysis. The processes occurred unidirectionally and continually.

Department of Thai Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2003Student’s signature……………………………………………………………..Thesis Advisors’ signature 1.…………………………..……….… 2……………..……….………………...…

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณได เนองดวยผเขยนวทยานพนธไดรบความเมตตาอยางเปยมลนจากรองศาสตราจารย ดร.พทธชาต โปธบาล ภาควชาภาษาไทย คณะภาษาตะวนออก มหาวทยาลยฮนกกภาษาและกจการตางประเทศ สาธารณรฐเกาหล และผชวยศาสตราจารยวรฉตร วรรณด อาจารยผควบคมวทยานพนธทดแลเอาใจใสอยางดยง ใหกาลงใจ ใหความรก และความหวงใยเสมอมา อกทงยงใหคาแนะนาปรกษาอนเปนประโยชนในการทาวทยานพนธฉบบน และไดกรณาสละเวลาตรวจแกไขทาใหวทยานพนธฉบบนสมบรณยงขน ผเขยนวทยานพนธรสกซาบซงใจเปนทสด และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง

ขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน ไดแก อาจารย ดร.สมชาย สาเนยงงาม ผชวยศาสตราจารย ดร.วลยา ชางขวญยน รองศาสตราจารย ดร. พทธชาต โปธบาล ผชวยศาสตราจารยวรฉตร วรรณด และผชวยศาสตราจารย ดร.ชชวด ศรลมพ ทไดกรณาตรวจแกไขใหคาแนะนาอนมคายง และใหรายละเอยดเพมเตมทาใหวทยานพนธฉบบนสมบรณยงขน

ขอขอบพระคณคณาจารยภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากรทแนะนาสงสอน ดแลเอาใจใส และประสทธประสาทวชาความรอนเปนประโยชนแกผเขยนวทยานพนธมาตลอดระยะเวลาทไดศกษาอยในสถาบนแหงน

ขอขอบพระคณศาสตราจารยปรชา ชางขวญยน ผชวยศาสตราจารย ดร. ชชวด ศรลมพ และ น.ท. (หญง) สมาล วระวงศ ทไดถายทอดวชาความรอนเปนประโยชนแกผเขยนวทยานพนธ

ขอขอบพระคณสถาบนราชภฏกาญจนบร สถาบนตนสงกดทอนญาตใหลาศกษาตอเตมเวลาและอนมตทนพฒนาบคลากรเพอสนบสนนการศกษา ผเขยนวทยานพนธขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารยฟอน เปรมพนธ และผชวยศาสตราจารยวไลวรรณ สนถวะโกมล อาจารยประจาภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏกาญจนบร ทใหคาปรกษาและเปนกาลงใจแกผเขยนวทยานพนธเสมอมา

ขอกราบขอบพระคณคณพอสรนทร แจมนยม และคณแมละเอยด แจมนยมทคอยดแล เอาใจใสอยางใกลชด และเปนกาลงใจทดแกลกเสมอมา จนทาใหลกประสบความสาเรจในชวตและหนาทการงาน คณประโยชนอนเกดจากวทยานพนธฉบบนขอบชาแดพระคณทาน

ขอขอบคณนองสาวทแสนดทงสองคนทคอยหวงใยและเปนกาลงใจอยางด อกทงยงใหทพกอาศยตลอดระยะเวลาทผเขยนวทยานพนธลาศกษาตอ

ขอขอบคณคณสนต แกวมหา ทใหความอนเคราะหคอมพวเตอร คอยดแลชวยเหลอทก ๆ ดาน ตลอดทงยงใหคาแนะนา และเปนกาลงใจทดกบผเขยนวทยานพนธเสมอมา

ขอขอบคณคณเกงชย พรหมประเสรฐ ทคอยใหคาแนะนา ใหความหวงใย และเปนกาลงใจอยางดยงกบผเขยนวทยานพนธเสมอมา

สดทายนขอขอบคณคณกฤตกา ผลเกด เพอนรกทแสนดทคอยเปนกาลงใจ หวงใยทกเวลา และใหความชวยเหลอทกอยางมาตลอด คณสดารตน ตณฑะอารยะ คณมชฌมา สขคง และคณธญพงษ จอมพารา เพอนรวมรนทไดชวยเหลอทก ๆ ดาน คอยเปนกาลงใจ และมอบมตรภาพทดใหแกกนเสมอมา และขอขอบคณพ ๆ นอง ๆ และกลยาณมตรทกทานรวมทงคณวรรณวร จงสาราญพงศ ทใหความชวยเหลอและเปนกาลงใจอยางดยง

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………….. ง บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………. จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………….……. ฉ สารบญตาราง……………………………………………………………………………..… ฌ สารบญแผนภม……………………………………………………………………………... ฎ บทท

1 บทนา…………………………………………………………………………….…. 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา……………………………….……… 1 ความมงหมายของการศกษา……………………………...…………………… 7 สมมตฐานของการศกษา….…………………………………………………... 8 ขอบเขตของการศกษา.……………………………………………….….……. 8 วธดาเนนการศกษา………………………………………………….………… 8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………..……………………...……... 13 นยามคาศพททใชในการศกษา………………………………………………... 14 เครองหมายทใชในการศกษา…………………………………………...…….. 16 อกษรยอทใชในการศกษา…………………………………………………... 17 เอกสารและงานวจยทเกยวของ……………………………………….…….. 19

2 การปรากฏของคาในสมยตาง ๆ…………………………………………………….. 30 เกณฑทางวากยสมพนธทใชในการจาแนกหมวดคา………………...………... 30 การปรากฏของคาในสมยสโขทย……………………………………………... 37 การปรากฏของคาในสมยอยธยา……………………………………………… 50 การปรากฏของคาในสมยรตนโกสนทร……………………………..……….. 66

3 การเปลยนหนาทของคาในสมยตาง ๆ……………………………………………… 83 หนาทของคาในสมยตาง ๆ…………………………………………………… 83 แนวคดในการวเคราะหการเปลยนแปลงหนาทของคา………………………. 87 การเปลยนแปลงหนาทของคา………………………………………………… 90

ซ

บทท หนา 4 การเปลยนแปลงดานความหมายของคากรยาและคาบพบท……………….……… 119

การวเคราะหความหมายของคากรยา…………………………..……………. 119 การวเคราะหความหมายของคาบพบท……………..……………………….. 123

ความหมายของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร…………. 129 ความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร….……. 145 การเปลยนแปลงความหมายของคากรยาและคาบพบท……………………... 162

5 กระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบท……….………………………………... 176 การเกดความหมายทวไป…………………………...………………….…….. 176 การคงเคาความหมายเดม…………………………………………………….. 179 การทความหมายเดมจางลง…………………………………………………... 182 การขยายขอบเขตเชงอปลกษณ……………………………………………… 185 การบงคบการปรากฏ………………………………………………………… 188 การวเคราะหใหม………………………..…………………………………… 192

6 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ……….………………………………………… 197 การปรากฏของคาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร….……………. 197 การเปลยนแปลงหนาทของคา……………………………………………….. 199 การเปลยนแปลงความหมายของคา………………………………………….. 200 กระบวนการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยาทกลายเปนคาบพบท……….. 200 อภปรายผล…………………………………………………………………... 202 ขอเสนอแนะ…………………………….…………………………………… 202 บรรณานกรม…………………………………………………………………………….… 204 ภาคผนวก………………………………………………………………………………….. 211 ภาคผนวก ก ตวอยางการปรากฏของคาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร. 212 ภาคผนวก ข ตวอยางความหมายของคากรยาและคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา

และรตนโกสนทร……………………………………………………………

272 ประวตผวจย…………………………………………………………………………….…. 287

ฌ

สารบญตาราง

หนา ตารางท

1 แสดงความถของการปรากฏของคาแตละสมย………………………………….. 5 2 แสดงการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในแตละสมย………………………. 7 3 แสดงรายชอจารกสมยสโขทยทปรากฏในประชมศลาจารกภาคท 1……………. 9 4 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยสโขทย……. 39 5 แสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยสโขทย… 40 6 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยอยธยา …….. 52 7 แสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยอยธยา…. 53 8 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยรตนโกสนทร 68 9 แสดงความถของการปรากฏเปนคาชนตางๆ ของคาแตละคาในสมย

รตนโกสนทร………………………………………………………………

69 10 แสดงการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และ

ปจจบน …………………………………………………………………..

86 11 แสดงความถในการปรากฏของคาเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทย อยธยา

รตนโกสนทร และปจจบน คดเปนรอยละ………………………………..

89 12 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยาอยางเดยวตงแตสมยสโขทยหรอสมยอยธยา 90 13 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทมาตงแตสมยสโขทย……….. 95 14 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณมาตงแตสมยสโขทย……….. 99 15 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณมาตงแตสมย

สโขทย……………………………………………………………………

105 16 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบทอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทย………….. 107 17 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบท และคากรยามาตงแตสมยสโขทย……….. 110 18 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาชวยกรยามาตงแตสมย

สโขทย…………………………………………………………………….

114 19 แสดงความถการปรากฏเปนคาวเศษณกอนคาชนดอน…….……………………. 115 20 แสดงความถการปรากฏเปนคาชวยกรยา คากรยา และคาบพบท มาตงแตสมย

สโขทย ……………………………………………………………………

117

ญ

หนา ตารางท

21 แสดงความหมายของคากรยาในสมยสโขทย……...……………………………. 133 22 แสดงความหมายของคากรยาในสมยอยธยา……………………………………. 138 23 แสดงความหมายของคากรยาในสมยรตนโกสนทร…………………………….. 143 24 แสดงความหมายของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทรและปจจบน 144 25 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย…………………………………. 148 26 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยอยธยา…………………………………... 153 27 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยรตนโกสนทร…………………………… 158 28 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และ

ปจจบน……………………………………………………………………

160 29 แสดงอรรถลกษณของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และ

ปจจบน……………………………………………………………………

162 30 แสดงการเปลยนแปลงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา

รตนโกสนทร และปจจบน………………………………………………

167

ฎ

สารบญแผนภม

หนา แผนภมท

1 แสดงความสมพนธของคากบนามวล………………………………………… 31 2 แสดงการปรากฏของคาสกรรมกรยากบคาบพบทรวมกบคาปฏเสธ “ไม”……. 32 3 แสดงการปรากฏของ ขาม…………………………………………………… 91 4 แสดงการปรากฏของ คลาย………………………………………………….. 92 5 แสดงการปรากฏของ ผาน……………………………………………………. 93 6 แสดงการปรากฏของ ลอด…………………………………………………… 94 7 แสดงการปรากฏของ ตาม……………………………………………………. 96 8 แสดงการปรากฏของ เปน……………………………………………………. 97 9 แสดงการปรากฏของ เหมอน………………………………………………… 98

10 แสดงการปรากฏของ ขน…………………………………………………….. 100 11 แสดงการปรากฏของ เขา…………………………………………………….. 101 12 แสดงการปรากฏของ ลง……………………………………………………... 102 13 แสดงการปรากฏของ อย……………………………………………………... 103 14 แสดงการปรากฏของ ออก……………………………………………………. 104 15 แสดงการปรากฏของ ตอ……………………………………………………... 106 16 แสดงการปรากฏของ ให……………………………………………………... 107 17 แสดงการปรากฏของ ตรง……………………………………………………. 108 18 แสดงการปรากฏของ เหนอ…………………………………………………... 109 19 แสดงการปรากฏของ จาก……………………………………………………. 111 20 แสดงการปรากฏของ ถง……………………………………………………... 112 21 แสดงการปรากฏของ ประจา…………………………………………………. 113 22 แสดงการปรากฏของ ส………………………………………………………. 113 23 แสดงการปรากฏของ ใกล…………………………………………………….. 115 24 แสดงการปรากฏของ เลย…………………………………………………….. 116 25 แสดงการปรากฏของ ยง……………………………………………………... 118

ฏ

หนา แผนภมท

26 แสดงอรรถลกษณขนทสองของคากรยา……………………………………… 121 27 แสดงกลมของกรยาทจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขน

ทสอง……………………………………………………………………

123 28 แสดงอรรถลกษณของคาบพบท

……………………………….……………… 124

29 แสดงกลมคาบพบททจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขน ทสอง ………………………………………………………………...…

128

30 แสดงกลมคากรยาในสมยสโขทยจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง…………………………………………………...

130

31 แสดงกลมคากรยาในสมยอยธยาจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและ อรรถลกษณขนทสอง………………………………………………….

135

32 แสดงกลมของคากรยาในสมยรตนโกสนทรทจาแนกตามอรรถลกษณขน พนฐานและอรรถลกษณขนทสอง……………………………………..

140

33 แสดงกลมของคาบพบทในสมยสโขทยจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง………………………………………………

147

34 แสดงกลมของคาบพบทในสมยอยธยาจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง…………………………………………………...

152

35 แสดงกลมของคาบพบทในสมยรตนโกสนทรจาแนกตามอรรถลกษณขน พนฐานและอรรถลกษณขนทสอง……………………………………..

157

1

บทท 1บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในภาษาไทยมคาจานวนหนงทมรปคาเหมอนกน แตเปนคาตางชนดกน เชน คาวา จากเปนไดทงคากรยาและคาบพบท ดงตวอยาง

ฉนจากบานมาดวยความเปนหวง

คาวา จาก ในตวอยางขางบน ทาหนาทเปนคากรยาในประโยค

บานของฉนอยหางไกลจากกรงเทพฯ

คาวา จาก ในตวอยางขางบน ทาหนาทเปนคาบพบทในประโยค

คาทมลกษณะดงตวอยางขางตนน เรยกวา “คาหลายหนาท” (พมพา บารงสข 2515)

นววรรณ พนธเมธา (2534:11-16) ไดกลาวถงสาเหตทในภาษาไทยมคาหลายหนาทจานวนมากเพราะวา

ภาษาไทยไมเครงครดเรองหนาทของคา คาทเคยใชทาหนาทอยางหนงอาจนาไปใช ทาหนาทอยางอนไดโดยไมตองเปลยนรปคาใหยงยากนานเขาคาซงเคยใชทาหนาทอยางเดยวกมหนาทเพมขนกลายเปนคาหลายหนาท การใชคาโดยไมจากดหนาทมมานานแลว ในเอกสารเกาจะพบตวอยางคาทใชทาหนาทซงไมตรงกบปจจบนเปนอนมาก

ทงน นววรรณ ไดยกตวอยางคา ไข ในกฎหมายตราสามดวง วาคาดงกลาวทาหนาทเปนคากรยา แตปจจบนทาหนาทเปนคานาม ดงตวอยาง

2

อนงชางตนมาตนไข และมไดอยรกษาใหจาจงหนก(กฎ. ตราสามดวง : 52)

และคาวา ดจ ในไตรภมพระรวง วาคาดงกลาวทาหนาทเปนคากรยา แตปจจบนทาหนาทเปนคาวเศษณ ดงตวอยาง

แมนชอวาเปรตฝงนน แมนจะเปนดมยศศกดเทาใด ๆ กด บมดจเทวดาในสวรรค แล

(ไตรภม. : 47)

ปรากฏการณทางภาษาดงกลาวมาแลวขางตนเกดจากกระบวนการเปลยนแปลงในภาษาทเรยกวา การกลายเปนคาไวยากรณ (grammaticalization) ซงเปนกระบวนการททาใหคาหลกเชน คากรยา คานาม คาสรรพนาม เปลยนเปนคาทลดความหมายของใจความหลกในประโยคลง แตเพมความหมาย และหนาททางไวยากรณมากขน เชน กลายเปนคาลกษณนาม คาชวยหนากรยา คาหนากรยา คากรยาวเศษณ คาบพบท เปนตน (จรสดาว อนทรทศน 2539 ; อมราประสทธรฐสนธ 2543)

จรสดาว อนทรทศน (2539) ไดศกษากระบวนการของคากรยาทกลายเปนคาบพบทในภาษาไทย และพบวา มคากรยาทกลายเปนคาบพบทจานวน 23 คา คอ ใกล ขาม ขน เขา คลายจาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก

ในการศกษาเรองนจรสดาว พจารณาวาคาใดเปนคาชนดใด โดยพจารณาจากการปรากฏของคาในบรบททแตกตางกน (จรสดาว อนทรทศน 2539 : 62 - 65) เชน

ใกล(คากรยา) สภาพความเปนอยทใกลกบกระแสนาเยน(คาบพบท) พวกเขาจะไปชมนมกนทไรแมฟาหลวง …ใกลคายเมงรายมหาราช

จาก(คากรยา) เรา จาก ทานมาดวยความอมเอบ(คาบพบท) กระเปาใบน ทาจาก ผกตบชวา

ตาม(คากรยา) พวกนเปนแผนบคลากร และตอง ตาม ดวยแผนปฏบต(คาบพบท) รานขายของทระลก ตงเรยงราย ตาม ถนน

3

ถง(คากรยา) เครองบน ถง ดอนเมองเวลาเทยง(คาบพบท) เขา เขยนจดหมาย ถง องคกรนรโทษกรรมสากล

ให(คากรยา) โตะหมอ จะ ให ฤกษนาเรอออกไป(คาบพบท) จากนนจงนามาขดแลวสงมอบรถ ให ลกคา

จรสดาว สรปวา คากรยาและคาบพบททมรปเหมอนกนทง 23 คา มความแตกตางกนทงทางวากยสมพนธและอรรถศาสตร ในดานวากยสมพนธนน คาบพบทไมสามารถตามหลงคาวา “ไม” ได ตองปรากฏนาหนานามวล และไมสามารถแยกจากคานามทตามหลงได ทงนพจารณาจากการยายทคาบพบท เชน

เขา ซอตรง ตอ หนาทของเขา(นามวล อกรรมกรยา บพบท นามวล)* เขา ซอตรง ไม ตอ หนาทของเขา

* หนาทของเขา เขา ซอตรง ตอ(เครองหมายดอกจนทกากบอยหนาขอความหรอประโยค หมายถง ขอความหรอประโยค

นนไมมปรากฏใชในภาษา)

สวนคากรยานนสามารถปรากฏตามหลงคาวา “ไม” ได และสามารถแยกจากคานามทตามหลงมาคอคานามทเปนกรรมได เชน

คนงาน ตอ ทอระบายนา(นามวล สกรรมกรยา นามวล)คนงาน ไม ตอ ทอระบายนาทอระบายนา คนงาน ตอ

ในดานอรรถศาสตรนนคากรยามความหมายเฉพาะ สวนคาบพบทมความหมายทวไปและความหมายจางลง

4

นอกจากน จรสดาว ไดนาเสนอกระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทวาม 6 กระบวนการ ไดแก การเกดความหมายทวไป (generalization) การคงเคาความหมายเดม (persistence) การทความหมายเดมจางลง (bleaching) การขยายของเขตเชงอปลกษณ (metaphorical extension) การบงคบการปรากฏ (obligatorification) และการวเคราะหใหม (reanalysis) กระบวนการเหลานมลกษณะการเปลยนแปลงแบบทศทางเดยวและมความตอเนองแบบคอยเปนคอยไป

นอกจากการศกษาขางตนแลว ไพทยา มสตย (2540) ยงไดศกษาคาชวยหนากรยาทกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย โดยศกษาในเชงประวต คาชวยกรยาทนามาศกษามจานวน 6 คาไดแก คง ควร ตอง ได นา อาจ ไพทยา พบวาในสมยกอนคาเหลานทาหนาทเปนคากรยา ดงตวอยางคาวา อาจ พบวาทาหนาทเปนกรยาสกรรมในสมยสโขทย

พอขนรามคาแหงนน หาเปนครอาจารยสงสอนไทยทงหลายใหรบญรธรรมแทแตคนอนมในเมองไทยดวยรหลวก อาจปราบฝงขาเสกดวยแกลวดวยหาญดวยแคะดวยแรงหาคนจกเสมอมได

(ศลาจารก ล. 1)

จากตวอยาง อาจ เปนกรยาสกรรมทอยหนากรยาวล เกดรวมกบนามวลททาหนาทเปนประธาน มความหมายวา “สามารถ” พฒนาการของคา อาจ มการเปลยนแปลงไปอยางเหนไดชดกลาวคอ ในสมยปจจบนพบวา คา อาจ ทาหนาทเปนคาชวยหนากรยาแสดงอรรถานเคราะหบอกโอกาสและบอกการคาดคะเน ดงตวอยาง “วนนฝนอาจจะตก”

การศกษาของจรสดาว และไพทยาทาใหผศกษาเหนวาการศกษาการเปลยนแปลงหนาทของคาในภาษาไทยในเชงประวต จะทาใหมองเหนกระบวนการเปลยนแปลงของคาไดอยางชดเจน ผศกษาจงสนใจจะศกษาการเปลยนแปลงหนาทของคาจานวน 23 คา ทจรสดาว ไดศกษาภาษาไทยสมยปจจบน ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก โดยจะศกษาวาคาเหลานปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในสมยใด

เพอใหเหนแนวทางทจะศกษาชดเจนยงขน ผศกษาจงทดลองเกบขอมลการปรากฏของคาในกลมดงกลาว จานวน 10 คา ไดแก ขน จาก ถง เปน ลง ให เหนอ เหมอน อย และ

5

ออก โดยเกบขอมลจากเอกสารตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร จานวน 3 ชอเรอง∗

ดงน1. ไตรภมพระรวง (สมยสโขทย)2. กฎหมายตราสามดวง เลม 1 (สมยอยธยา)3. ปลกใจเสอปา (สมยรตนโกสนทร)

ขอมลทพบมดงน

ตารางท 1 แสดงความถของการปรากฏของคาแตละสมย

การปรากฏของคาแตละสมย (คดเปนรอยละของจานวนครงทปรากฏ)สมยสโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทรคา

คากรยา คาบพบท คากรยา คาบพบท คากรยา คาบพบทขน 100 - 100 - 25 75จาก - 100 - 100 - 100ถง 42 58 40 60 48 52เปน 78 22 61 39 87 13ลง 100 - 100 - 99 1ให 66 34 47 53 21 79เหนอ - 100 - 100 - 100เหมอน 100 - 67 33 69 31อย 89 11 50 50 48 50ออก 100 - 100 - 100 -

จากขอมลทแสดงการปรากฏของคาในแตละสมยจะเหนวาความถการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทมไมเทากน ในชวงสมยหนงคาอาจปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบท แตอกชวงสมยหนงกลบเปนไปในทางตรงกนขาม ลกษณะเชนนสะทอนใหเหนกระบวนการเปลยน

∗เนองจากหนงสอแตละชอเรองมจานวนหนาไมเทากนจงเลอกสมตวอยางชอเรองละ

60 หนา

6

แปลงของคาซงเปลยนแปลงไปในแตละสมย การเปลยนแปลงของคาขางตนสามารถอธบายไดดงน

ขน ปรากฏเปนคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยอยธยา ตอมาในสมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาบพบทขนมา ในขณะทความถของการปรากฏเปนคากรยาลดลง

จาก เหนอ ปรากฏเปนคาบพบท ตงแตสมยสโขทยมาจนถงสมยรตนโกสนทร อยางไรกดการทพบขอมลลกษณะเชนนอาจเนองจากผศกษาเลอกสมตวอยางจากเอกสาร บางชอเรองเทานนจงไมพบขอมลทเปนคากรยาแตถาไดมการศกษาขอมลอยางครบถวน กอาจพบ ขอมลทเปนคากรยา และจะทาใหมองเหนการเปลยนแปลงของคาทงสองนไดชดเจนยงขน

ถง ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทตงแตสมยสโขทยมาจนถงสมยรตนโกสนทร แตความถของการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทมไมเทากน กลาวคอ ความถของการปรากฏเปน คากรยานอยกวาคาบพบทในแตละสมย

เปน ลง เหมอน ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบท คาทงสามนมลกษณะทเหมอนกนคอในแตละสมยคาเหลานปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบท

ให ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทตงแตสมยสโขทยมาจนถงสมยรตนโกสนทร โดยในสมยสโขทยมการปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบท แตการปรากฏเปนคากรยาจะเรมลดลงตงแตสมยอยธยาเรอยมาจนถงสมยรตนโกสนทร และในทางตรงกนขามคาบพบทจะปรากฏเพมขนอยางตอเนอง

อย ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทตงแตสมยสโขทยมาจนถงสมยรตนโกสนทร กลาวคอในสมยสโขทยคานปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบทอยางเหนไดชด ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทเทากน และในสมยรตนโกสนทรจงมการปรากฏเปนคาบพบทมากกวาคากรยา

ออก ปรากฏเปนคากรยาเทานนในทกสมย การทพบขอมลลกษณะเชนนทาใหมองเหนวาคาวา ออก มการเปลยนแปลงทชามากเมอเทยบกบคาอนๆ ซงปรากฏเปนคาบพบทแลวตงแตสมยสโขทย เชน ถง เปน ลง ให อยางไรกตามในงานวจยของ จรสดาว พบวาคาวา ออก ปรากฏเปนคาบพบทในภาษาสมยปจจบน (จรสดาว อนทรทศน 2539)

จากลกษณะการปรากฏของคาแตละคาดงทไดอธบายมาทงหมด ทาใหผศกษามองเหนลกษณะของการกลายเปนคาไวยากรณวา การกลายเปนคาไวยากรณเปนการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป และคาแตละคามการเปลยนแปลงในระยะเวลาทแตกตางกน ซงผศกษาไดนาผลการทดลองเกบขอมลดงกลาวมาจดกลมดงน

7

ตารางท 2 แสดงการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในแตละสมย

การปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในแตละสมย คา สมยสโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทร1. จาก เหนอ บพบท บพบท บพบท2. ถง เปน ให อย กรยา + บพบท กรยา +บพบท กรยา + บพบท3. ลง กรยา กรยา กรยา + บพบท4. เหมอน กรยา กรยา + บพบท กรยา + บพบท5. ขน กรยา กรยา กรยา + บพบท6. ออก กรยา กรยา กรยา

จากตารางแสดงใหเหนวากลมคาจานวน 10 คา มการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในแตละสมยตางกน ทาใหผศกษามองเหนวามความเปนไปไดทจะศกษาคาบพบททกลายมาจาก คากรยาในภาษาไทยจานวน 23 คา จากเอกสารในชวงเวลาตงแตสมยสโขทยจนถงสมย รตนโกสนทร เพอพสจนวาคาไวยากรณชนดคาบพบทเปลยนแปลงมาจากคาหลกชนดคากรยาหรอไม ซงจะทาใหเหนพฒนาการของคาวาการกลายเปนคาไวยากรณในภาษาไทยมพฒนาการเชงประวตในลกษณะใด เหตผลทผศกษาเลอกวเคราะหคาบพบททมรปเดยวกบคากรยาจานวน 23 คาดงกลาวเพราะ จรสดาว ไดศกษาคาดงกลาวแลวพบวา คาจานวน 23 คา ดงกลาวทาหนาทเปนคาบพบทมากทสด คดเปน 62.6% ของคาไวยากรณทพบทงหมด ดงนนการทผศกษาเลอกกลมคาดงกลาวมาศกษา กจะทาใหเหนพฒนาการของคาบพบททกลายมาจากคากรยาไดชดเจนขน

การศกษาในลกษณะน นอกจากจะทาใหเหนววฒนาการการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยากลมหนงแลว ยงทาใหเหนความเปลยนแปลงของภาษาในดานอนๆ ซงเปนการขยายองคความรดานววฒนาการของภาษาไทยใหกวางขวางตอไป

ความมงหมายของการศกษา1. ศกษาคาบพบททมรปเดยวกบคากรยาจานวน 23 คา ในเชงประวต2. ศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาจานวน 23 คา ในดานหนาทและความหมาย

ของคา

8

สมมตฐานของการศกษา1. คาไวยากรณชนดคาบพบทเปลยนแปลงมาจากคาหลกชนดคากรยา 2. การกลายเปนคาไวยากรณ เปนการเปลยนแปลงทคอยเปนคอยไป และคาแตละคา

มการเปลยนแปลงในระยะเวลาแตกตางกน

ขอบเขตของการศกษาศกษาเฉพาะคาบพบททมรปเดยวกบคากรยาจานวน 23 คา เชน ใกล ขาม ขน เขา

คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และออก เนองจากกลมคาดงกลาว จรสดาว อนทรทศน (2539) ไดศกษากระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทในภาษาไทย โดยศกษาเฉพาะภาษาไทยสมยปจจบนเทานน ผศกษาเหนวา ถาศกษากลมคาดงกลาวในเชงประวต กจะทาใหเหนววฒนาการกลายเปนคาไวยากรณไดชดเจนขน

วธดาเนนการศกษา1. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย

1.1 เอกสารทเกยวกบการศกษาคาหลายหนาท1.2 เอกสารทเกยวกบการเปลยนแปลงหนาทของคาในภาษาไทย

2. เอกสารทใชเปนขอมลเนองจากเอกสารทศกษาครอบคลมชวงระยะเวลาทยาวนาน ผศกษาจงแบงชวง

เวลาออกเปน 3 สมย ดงน2.1 สมยสโขทย ขอมลทนามาศกษา มดงน

(1) ประชมศลาจารกภาคท 1 มทงหมด 15 หลก ซงเปนขอมลทผเชยวชาญดานการอานจารกไดปรวรรตเปนภาษาไทยปจจบนและตพมพเผยแพรแลว จารกสมยสโขทยทมปรากฏในประชมศลาจารกภาคท 1 มดงตอไปน

9

ตารางท 3 แสดงรายชอจารกสมยสโขทยทปรากฏในประชมศลาจารกภาคท 1

หลกท ชอศลาจารก1 ศลาจารกพอขนรามคาแหง2 ศลาจารกวดศรชม3 ศลาจารกนครชม4 ศลาจารกวดปามะมวง อกษรขอม ภาษาเขมร5 ศลาจารกวดปามะมวง (หลกท 1)6 ศลาจารกวดปามะมวง อกษรขอม ภาษามคธ7 ศลาจารกวดปามะมวง (หลกท 2)8 ศลาจารกวดเขาสมนกฎ9 ศลาจารกวดปาแดง10 ศลาจารก จ.ศ. 76611 ศลาจารกวดเขากบ12 จารกวดรอยพระพทธยคลบาท วดบวรนเวศวหาร

13 จารกบนฐานพระอศวร จงหวดกาแพงเพชร 14 ศลาจารกวดเขมา

15 ศลาจารกวดพระเสดจ

จากรายชอศลาจารกทมปรากฏในประชมศลาจารกภาคท 1 จานวน 15 หลก ผศกษาไดศกษาเบองตนแลว พบวา ศลาจารกหลกท 4 จารกเปนภาษาเขมร ศลาจารกหลกท 6 และหลกท 12 จารกเปนภาษามคธ ผศกษาจงไมนาศลาจารกทง 3 หลกดงกลาวมาเปนขอมลใน การศกษาครงน

(2) หนงสอไตรภมพระรวง พระราชนพนธในพระมหาธรรมราชาท1 พระญาลไทย ฉบบหอสมดแหงชาต กรมศลปากร ฉบบพมพครงท 4 พ.ศ. 2509

2.2 สมยอยธยา ในการศกษาครงน ผศกษาเลอกแบงสมยโดยใชเกณฑเดยวกบปรชา ชางขวญยน (2515 : 5 -10) คอ สมยอยธยา เรมตงแตกรงศรอยธยาเปนราชธานจนถงสน

10

รชกาลท 3 แหงกรงรตนโกสนทร การทกาหนดระยะเวลาดงกลาวเปนสมยอยธยาเพราะ การเปลยนแปลงของภาษาเปนแบบคอยเปนคอยไป ดงนนการกาหนดระยะเวลาตามเกณฑดงกลาวจะทาใหมองเหนการเปลยนแปลงของภาษาไดชดเจนขน

สมยอยธยา ผศกษาไดวเคราะหเอกสารในเบองตนแลว พบวามเอกสารจานวนมากทมปรากฏในสมยน ผศกษาจงไดจดแบงประเภทของเอกสารออกเปน 5 ประเภท ตามแบบ ไพทยา มสตย (2540 : 3) ซงมรายละเอยดดงตอไปน

(1) จารก ไดแก(1.1) ประชมศลาจารกภาค 3, 4, 6(1.2) ประชมศลาจารกวดพระเชตพนฯ

(2) จดหมายเหต ไดแก(2.1) ประชมจดหมายเหตสมยอยธยา ภาค 1(2.2) จดหมายเหตรชกาลท 2 จ.ศ. 1171 – 1173 จดหมายเหตเรองรบ

พระยาเศวตกญชร (ชางเผอกแรกไดในรชกาลท 2)(2.3) จดหมายเหตรชกาลท 3(2.4) จดหมายเหตเกยวกบเขมรและญวนในรชกาลท 3(2.5) จดหมายเหตความทรงจากรมหลวงนรนทรเทว

(3) พงศาวดาร ไดแก(3.1) พระราชพงศาวดารฉบบพนจนทนมาศ (เจม) พ.ศ. 2338(3.2) พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยาฉบบหลวงประเสรฐอกษรนต(3.3) พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยาฉบบสมเดจพระมหาสมณเจา

กรมพระปรมานชตชโนรส(4) เอกสารราชการ ไดแก

(4.1) พระราชสาสนอกษรไทยสมยอยธยา(4.2) หนงสอสญญาทางไมตรและพาณชยระหวางไทยกบสหรฐ

อเมรกา พ.ศ. 2379(4.3) คาใหการขนหลวงหาวด(4.4) คาใหการชาวกรงเกา(4.5) ประชมรบสงภาคท 1 สมยกรงธนบร(4.6) ประชมรบสงภาคท 2 สมยรตนโกสนทร(4.7) ประชมราชปจฉา

11

(4.8) ประชมพระตาราบรมราชทศเพอกลปนาสมยอยธยา(4.9) กฎหมายตราสามดวงเลม 1 – 5

(4.10) บนทกรายวนของพระวสทธสนทร (โกษาปาน ราชทตไปฝรงเศสสมยอยธยา)

(4.11) จดหมายหลวงอดมสมบต (5) ความเรยง ไดแก

(5.1) สามกก เลม 1 – 2(5.2) ราชาธราช(5.3) ไตรภมโลกวนจฉยกถา

2.3 สมยรตนโกสนทร ในการศกษาครงน ผศกษาเลอกแบงสมยโดยใชเกณฑเดยวกบ ลนดา วชาดากล (2528 : 7) คอ สมยรตนโกสนทรเรมตงแตชวงรชกาลท 4 จนถง สมยกอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 การทกาหนดระยะเวลาดงกลาวเปนสมย รตนโกสนทรเพราะตงแตสมยรชกาลท 4 เปนตนมามการเปลยนแปลงทางภาษาเกดขนมากมาย และการทกาหนดระยะเวลาสนสดของสมยรตนโกสนทร คอ กอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เพราะหลงชวงเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 นน ไดมการบญญตศพทเปนทางการและมจานวนมากขน ซงผศกษาเหนวาลกษณะของภาษาหลงชวงเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 นน มลกษณะคลายกบภาษาปจจบนมาก ซงจรสดาว อนทรทศน (2539) กไดศกษาภาษาสมยปจจบนไวแลว

หลงจากทผศกษาไดวเคราะหเอกสารในเบองตนแลว จงไดเลอกเฉพาะหนงสอทไดรบการตพมพแลวเทานน ดงนนจงไดจาแนกเอกสารทพบในสมยนออกเปน 7 ประเภท ดงตอไปน

(1) จดหมายและจดหมายเหต ไดแก(1.1) พระราชนพนธเรองไกลบาน เลม 1 – 2(1.2) พระราชนพนธจดหมายรายวนเมอเสดจประพาสชวาครงหลง

ของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว(1.3) จดหมายเหตประพาสหวเมองปกษใต ร.ศ.128 พระราชนพนธ

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

12

( 1 . 4 ) จดหมาย เหตพระราชก จ รายวน ในพระบาทสม เด จ - พระจลจอมเกลาเจาอยหว วนท 1 มกราคม จลศกราช 1269 – 31 ธนวาคมจลศกราช 1266 พทธศกราช2446 – 2447

( 1 . 5 ) จดหมาย เหตพระราชก จ รายวน ในพระบาทสม เด จ - พระจลจอมเกลาเจาอยหว ปฉล เอกศก พทธศกราช 2432

(1.6) จดหมายเหตรายวนของสมเดจพระบรมราชบตลาธบดเจาฟา-มหาวชรณหศ

(1.7) หนงสอจดหมายเหต The Bangkok Recorder(1.8) จดหมายเหตความทรงจาของกรมหลวงนรนทรเทว (พ.ศ.2310-

2381) และพระราชวจารณในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว(2) ประกาศ ไดแก

(2.1) ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2394 – 2400(2.2) ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2405 – 2411

(3) พระราชหตถเลขา ไดแก(3.1) ประชมพระราชหตถเลขา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา-

เจาอยหวททรงบรหารราชการแผนดนภาค 1(3.2) พระราชหตถเลขาพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวพระราช-

ทานพระธดาสมเดจพระเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนต ในคราวเสดจประพาสเกาะชวา เมอปมะเสง พ.ศ. 2472

(4) พงศาวดาร ไดแก ประชมพงศาวดารภาคท 29 อธบายเรองราชทตไทยไปยโรปของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพกบจดหมายเหตของ หมอมราโชทย (ม.ร.ว. กระตาย) เรองราชทตไปประเทศองกฤษในรชกาลท 4

(5) พระบรมราชาธบาย ไดแก(5.1) พระบรมราชาธบายของรชกาลท 5 รวบรวมโดย บนนาค

พยคฆเดช(5.2) พระบรมราชาธบายเรองสามคค พระราชนพนธพระบาทสมเดจ-

พระจลจอมเกลาเจาอยหว(6) พระบรมราโชวาทและพระราชดารส ไดแก

(6.1) พระบรมราโชวาทในรชกาลท 5(6.2) พระราชดารสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

13

(7) ความเรยง ไดแก(7.1) โคลนตดลอของอศวพาห(7.2) ปกณกคด พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา -

เจาอยหว(7.3) เสดจประพาสตนในรชกาลท 5(7.4) เทยวเมองพระรวง พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎ-

เกลาเจาอยหว(7.5) พระราชพธสบสองเดอน พระราชนพนธในพระบาทสมเดจ-

พระจลจอมเกลาเจาอยหว(7.6) สาสนสมเดจ เลม 1 – 2(7.7) ปลกใจเสอปา พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว

เนองจากเอกสารในสมยอยธยาและสมยรตนโกสนทรมจานวนมาก และมขนาดความสนยาวตางกน เอกสารบางเลมมจานวนหนาเพยง 50 หนา และเอกสารบางเลมกมจานวนหนามากกวา 300 หนา ผศกษาจงจาเปนตองกาหนดเกณฑการเลอกจานวนหนาของเอกสาร เพอใชเลอกเอกสารทมขนาดยาวดงตอไปน

ก. เอกสารทมจานวนหนาไมเกน 100 หนา เลอกเกบขอมลทงหมดข. เอกสารทเกน 100 หนาขนไป เลอกเกบขอมล 100 หนาเทานน ในการเกบ

ขอมลเพอใหขอมลมการกระจาย ผศกษาจงกาหนดวธเลอกเกบขอมล เชน เอกสารมจานวน 500 หนา จะเลอกเกบขอมล 100 หนา โดยเกบ 5 หนาแลวเวน 5 หนา เรมจากหนา 5, 10, 15, 20, 25,30.........500

3. วเคราะหหนาทและความหมายของขอมล4. วเคราะหกระบวนการกลายเปนคาไวยากรณของขอมล

5. สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ1. เปนประโยชนในการคนควาหาหลกเกณฑทชดเจนเกยวกบการเปลยนแปลงหนาท

ของคาในภาษาไทย

14

2. เปนแนวทางการศกษาการเปลยนแปลงหนาทและความหมายของหมวดคาอนในภาษาไทย

นยามคาศพททใชในการศกษา1. คาหลก (content word) หมายถง คาทสามารถสอความหมายทเปนใจความหลก

ของประโยคสามารถสอความหมายไดโดยลาพงไมตองอาศยคาอนมาชวย เชน คานาม คากรยา คาคณศพท และคาวเศษณ

ตวอยางแมกาลงกนขาว

คา แม กน ขาว เปนคาหลก 2. คาไวยากรณ (function word) หมายถง คาทแสดงความสมพนธทางไวยากรณระหวางคา หรอแสดงลกษณะทางไวยากรณของคาหลก เชน ขยายความหมายทางไวยากรณของคากรยา คาไวยากรณนไมอาจสอความหมายตามลาพงได ตองอาศยคาหลก หรอบรบทประกอบ

ตวอยางบานของนองชาย

คา ของ เปนคาไวยากรณทแสดงความสมพนธระหวางคานามกบคานาม

3. คากรยา (verb) หมายถง หนวยหลกของประโยค โดยใหความหมายแสดงเหตการณ อาการ หรอสภาพของประธานในประโยค อาจปรากฏเปนคากรยาเดยว หรออาจมคากรยาอนมาปรากฏรวมกได และตองตามหลงคาวา “ไม” ได

ในงานวจยน จะกลาวถงหมวดยอยของคากรยาทนามาอภปราย 3 หมวดยอย ไดแกกรยาอกรรม กรยาสกรรม และกรยาทวกรรม

3.1 กรยาอกรรม หมายถง กรยาทไมมหนวยกรรมมารองรบ แตอาจจะมสวนเตมเตม ซงไดแกวเศษณวล วเศษณานประโยค หรอบพบทวลมาขยายกได

ตวอยางเดกหกลมอยางแรง

คาวา หกลม ในตวอยางขางตนเปนคากรยาอกรรม

3.2 กรยาสกรรม หมายถง กรยาทมหนวยกรรมมารองรบ หนวยกรรมนอาจจะเปนนามวล หรอกรยาวลกได

15

ตวอยางครลงโทษนกเรยนนกศกษาพยายามทาขอสอบ

คา ลงโทษ และ พยายามทา ในตวอยางขางตนเปนคากรยาสกรรม3.3 กรยาทวกรรม หมายถง กรยาทมหนวยกรรมตรงและหนวยกรรมรอง

หนวยกรรมรองนอาจประกอบดวยคานามกบสวนขยายตวอยาง

ฉนเขยนจดหมายถงนองชายคนสดทอง3.4 คากรยาตนแบบ (prototype verbs) หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยาดวย

ความถตงแตรอยละ 75 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย3.5 คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท (pototype verbs or

peripheral verbs in some contexts) หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถระหวางรอยละ26 ถงรอยละ 74 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย

3.6 คากรยารอบนอก (peripheral verbs) หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถไมเกนรอยละ 25 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย

4. คาบพบท (preposition) หมายถง คาไวยากรณประเภทหนงทาหนาทแสดงความสมพนธเชงการกระหวางคาหลก คอ คากรยา กบนามวลทคาบพบทนนปรากฏรวมดวย และเปนคาทไมสามารถตามหลงคาวา “ไม” ได

พระองคเรงใหทานตามพระอชฌาสยพระองคเจาบดนแล(ไตรภม. : 139)

อยาไดกระทาโลกเสยวแกกนจนเทาเสยวพระอาทตยพระจนทรเจาตกลงมาอยเหนอแผนดน

(จม. อยธยา : 2)

4.1 คาบพบทตนแบบ (pototype prepositions) หมายถง คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถตงแตรอยละ 75 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย

4.2 คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท (pototype prepositions or peripheral prepositions in some contexts) หมายถง คาทปรากฏเปน คาบพบทดวยความถระหวางรอยละ 26 ถง รอยละ 74 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย

16

4.3 คาบพบทรอบนอก (peripheral prepositions) หมายถง คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถไมเกนรอยละ 25 ของขอมลทนามาศกษาในแตละสมย

5. คาทมรปเดยวกบคากรยา หมายถง คาทอยในขอบเขตของงานวจยน คอคาทม รปเดยวกนทงคากรยา และคาบพบท กลาวคอในบรบททตางกน คาเหลานจะสามารถปรากฏเปน คาบพบท หรอคากรยาได

6. การกลายเปนคาไวยากรณ (grammaticalization) หมายถง การทคาหลกไดสญความหมายทเปนเนอความไป และมหนาททางไวยากรณเพมขนมาในทางบรบท จนพฒนา กลายเปนคาไวยากรณไปดวย ในบางกรณคาทเปนคาหลกนนจะยงคงปรากฏในภาษาควบคกบ คาไวยากรณ แตมการใชลดนอยลง

ตวอยาง คา ตอ เดมทาหนาทเปนคากรยา ดงตวอยาง

มหองระเบยงตอออกไปอกหองตอมาคา ตอ ไดเปลยนหนาทจากคาหลกทเปนคากรยาไปเปนคาไวยากรณทเปน

คาบพบท ดงตวอยางเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ

เครองหมายทใชในการศกษา+ [_ _ ] หมายถง คากรยาหรอคาบพบทนนมนามวลบอกความหมายอะไร

ตามหลงมา เชน + [_ _สถานท ] มความหมายวาคากรยานนจะตามดวยนามวลบอกสถานท

[ + ] หมายถง ลกษณะความหมายยอยของคากรยาเชน [+ ลกษณะ] คอ คากรยานนมความหมายบอกลกษณะของประธาน

[ - ] หมายถง ลกษณะของคากรยาทไมมความหมายยอยเชนนนเชน [- เคลอนท] คอ คากรยานนแสดงการกระทาทไมมการเคลอนทของประธาน

17

อกษรยอทใชในการศกษาส. หมายถง สมยสโขทยอ. ” สมยอยธยาร. ” สมยรตนโกสนทรป. ” สมยปจจบนก ” คากรยาบ ” คาบพบทว ” คาวเศษณช ” คาชวยกรยาส ” คาสนธานจารกภาค 1 ” ประชมศลาจารกภาคท 1ไตรภม. ” ไตรภมพระรวงจารกภาค 3 ” ประชมศลาจารกภาค 3จารกภาค 4 ” ประชมศลาจารกภาค 4จารกภาค 6 ” ประชมศลาจารกภาค 6จม.อยธยา ” ประชมจดหมายเหตอยธยาภาค 1จม.พระยาเศวต ” จดหมายเหตเรองรบพระยาเศวตกญชรจม.ร.3 ” จดหมายเหตรชกาลท 3จม.เขมร – ญวน ” จดหมายเหตเกยวกบเขมรและญวนในรชกาลท 3จม.นรนทรเทว ” จดหมายเหตความทรงจากรมหลวงนรนทรเทวจารกวดพระเชตพนฯ ” ประชมศลาจารกวดพระเชตพนฯพ.จนทนมาศ ” พระราชพงศาวดารฉบบพนจนทนมาศพ.หลวงประเสรฐ ” พระราชพงศาวดารฉบบหลวงประเสรฐอกษรนตพ.กรมพระปรมาฯ ” พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา

ฉบบพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรสพระราชสาสนอยธยา ” พระราชสาสนอกษรไทยสมยอยธยาหนงสอสญญา ” หนงสอสญญาทางไมตรและพาณชยระหวางไทยกบ

สหรฐอเมรกาค.หาวด ” คาใหการขนหลวงหาวดค.กรงเกา ” คาใหการชาวกรงเกา

18

ประชม 1 หมายถง ประชมรบสงภาคท 1ประชม 2 ” ประชมรบสงภาคท 2พระราชปจฉา ” ประชมราชปจฉาประชมตารา ” ประชมตาราบรมราชทศเพอกลปนาสมยอยธยากฎ.ตราสามดวง ” กฎหมายตราสามดวงบนทกรายวน ” บนทกรายวนของพระวสทธสนทรจม.หลวงอดม ” จดหมายหลวงอดมสมบตไตรภมโลก ” ไตรภมดลกวนจฉยกถาไกลบาน ” พระราชนพนธเรองไกลบานจม.ชวา ” พระราชนพนธจดหมายรายวนเมอเสดจประพาสชวา

ครงหลงของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจม.ปกษใต ” จดหมายเหตประพาสหวเมองปกษใต ร.ศ. 128 ของ

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวจม.พระราชกจ 1 ” จดหมายพระราชกจรายวนในพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว วนท 1 มกราคมจลศกราช 1269 –31 ธนวาคม จลศกราช 1266พทธศกราช 2446 – 2447

จม.พระราชกจ 2 ” จดหมายพระราชกจรายวนในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ปฉล เอกศกพทธศกราช 2432

จม.วชรณหศ ” จดหมายเหตรายวนของสมเดจพระบรมราชบตลาธบดเจาฟามหาวชรณหศ

บางกอกรคอรเดอร ” หนงสอจดหมายเหต The Bangkok Recorderพระราชวจารณ ” พระราชวจารณในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหวประกาศ ร.4 ” ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2394 -2400ประกาศ ร.4 ” ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2405 –2411ราชหตถ ร.5 ” ประชมพระราชหตถเลขา พระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหวททรงบรหารราชการแผนดนภาค 1

19

ราชหตถ. ร.7 หมายถง พระราชหตถเลขาพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวพระราชทานพระธดาสมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนต ในคราวเสดจประพาสเกาะชวา เมอปมะเสงพ.ศ. 2472

พ.ภาค 29 ” ประชมพงศาวดารภาคท 29 อธบายเรองราชทตไปยโรปของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพกบจดหมายเหตของหมอมราโชทย(ม.ร.ว. กระตาย) เรองราชทตไปประเทศองกฤษในรชกาลท 4

ราชาธบาย ร.5 ” พระบรมราชาธบายของรชกาลท 5 รวบรวมโดยบนนาค พยคฆเดช

ราชาธบาย.สามคค ” พระบรมราชาธบายเรองสามคค พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

บรมราโชวาท ” พระบรมราโชวาทในรชกาลท 5พระราชดารส ” พระราชดารสในพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหวโคลนตดลอ ” โคลนตดลอของอศวพาหปกณกคด ” ปกณกคด พระราชนพนธในพระบาทสมเดจ

พระมงกฎเกลาเจาอยหวประพาสตน ” เสดจประพาสตนในรชกาลท 5พระรวง ” เทยวเมองพระรวงสบสองเดอน ” พระราชพธสบสองเดอนเสอปา ” ปลกใจเสอปา

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

1. เอกสารทเกยวกบการศกษาเรองคาหลายหนาทบรรจบ พนธเมธา (2514) กลาววา ภาษาไทยเปนคาโดดซงคาแตละคาไมม

การเปลยนแปลงรปศพท เพอแสดงหนาทของคาและความสมพนธระหวางคาในประโยค คาหนง

20

คาอาจมความหมายไดหลายอยาง หรออาจทาหนาทไดหลายอยาง จะทราบหนาทและความหมายของคาไดกตองดตาแหนงทเรยงอยในประโยค ถาเรยงผดตาแหนงความหมายกจะเปลยนไป

ในภาษาไทยคาคาเดยวอาจทาหนาทไดหลายอยาง เชน เปนคานาม คากรยา และคาคณศพท อยาง “ดา” เปนคณศพทกได เปนกรยากได เปนนามเรยกชอคนกได และอาจจะกาหนดรไดวา “ดา” เปนคาชนดใด ทาหนาทอะไร โดยดทตาแหนงในประโยค ถาอยหนากรยา เชน ดามา “ดา” เปนคานาม สวน “มา” เปนคากรยา ถา “ดา” อยหลงคานาม เชน เสอดา “ดา” ทาหนาทเปนคาคณศพทขยาย “เสอ” และถา “ดา”ปรากฏอยหลงผกระทา และมกรรมตามมา เชน คนดานา “ดา” ทาหนาทเปนคากรยา

นววรรณ พนธเมธา (2534) กลาววา ภาษาไทยไมมการเปลยนแปลงรปคา คาคาเดยวกนถอเปนคาตางชนดกนได เมออยในประโยคตางกน คาทเคยใชทาหนาทอยางหนง อาจนาไปใชทาหนาทอยางอนไดโดยไมตองเปลยนรปคา ตวอยางเชน

คาวา “บน” และ “ลาง” ปจจบนใชเปนคาวเศษณหรอคาบพบท แตกอนอาจใชเปนคานาม เชน

ผใดอยใตตนไมขนไปจนถงบน ผอยบนลงมาถงลาง กด ปกกน ปนแดนไวลวงเขาไปกด อยเหนอนาลงมาใตนา อยใตนาขนไปเหนอนากด ทานวาใหเอาเปนรก

(กฎหมายตราสามดวง : 427)

คาวา “แดด” ปจจบนใชเปนคานาม แตกอนอาจใชเปนคากรยา เชน

เหตวาทาวงาเมององคนมเดชานภาพเสดจไปทางใด แดดกมรอน ฝนกมไดตก ทานวาใหแดดกแดด ทานวาใหบดกบด

(ประชมพงศาวดารภาคท 61 : 27)เพยรศร วงศวภานนท (2544) กลาววา ภาษาไทยมปรากฏการณของการนา

คาไปใชหลายหนาทอยางสมาเสมอหลายกรณ ดงน(1) การใชคาทาหนาทกรยา และคาชวยกรยา

ก. กรยา : เขาอยโรงเรยนแมช คาชวยกรยา : เขาทางานอย

21

ข. กรยา : เรองนควรคาความสนใจของทกคนคาชวยกรยา : เราควรจะไปไดเสยท

ค. กรยา : เขามาหาหมอคาชวยกรยา : เขาบนมาหลายชวโมงแลว

(2) การใชคาทาหนาทนาม และบพบทก. นาม : ฉนลบหลงปลอบเขาอยนาน

บพบท : ตนมะมวงหลงบานออกลกแลวข. นาม : ทศทงสคอเหนอ ใต ออก ตก

บพบท : เขาวางตวอยเหนอกฎหมาย(3) การใชคาทาหนาทนาม และลกษณนาม

ก. นาม : เอาเชอกมาผกไวกอนลกษณนาม : รชกาลทมชางเผอกหลายเชอก

ข. นาม : เชดตวใหแหงกอนนะลกลกษณนาม : หนอยากไดตกตาตวนน

2. เอกสารทเกยวกบการเปลยนแปลงหนาทของคาในภาษาไทย นนทกา พหลยทธ (2526) ไดศกษาเปรยบเทยบการใชคาบพบทในสมยสโขทย

อยธยา กบสมยปจจบน พบคาบพบททปรากฏในสมยสโขทย อยธยา และปจจบน ททาหนาทเหมอนกนและแตกตางกนจานวน 54 คา ดงน1. กลวงใน 11. ครง 21. ตอ 31. ใน 41. ภายหลง 51. หลง2. กลาง 12. จน 22. ตาม 32. บน 42. เมอ 52. เหนอ3. กวา 13. จาก 23. แต 33. เบองบน 43. ยง 53. แหง4. กบ 14. เฉพาะ 24. ใต 34. เบองหลง 44. รอบ 54. อก5. กง 15. ชด 25. ถง 35. เพราะ 45. ระหวาง6. แก 16. ณ 26. ทง 36. เพอ 46. รม7. ใกล 17. ดวย 27. ทามกลาง 37. ภายใต 47. แล8. ไกล 18. แด 28. ท 38. ภายนอก 48. สาหรบ9. ของ 19. โดย 29. เทา 39. ภายใน 49. ส10. ขาง 20. ตรง 30. นอก 40. ภายหนา 50. หนา

22

ในการจาแนกคาบพบทน นนทกา ไดอาศยแนวการวเคราะหในหนงสอไวยากรณไทย ของนววรรณ พนธเมธา (2525) เรองคาเชอมเปนเกณฑหลกในการคดเลอกคาบพบทดงกลาว แตมขอแตกตางบางประการกลาวคอ

1. ในหนงสอไวยากรณไทย คาเชอม หมายรวมทงคาสนธานและบพบท แตในงานวจยนศกษาเฉพาะคาบพบท

2. ในหนงสอไวยากรณไทย ไดแบงคาเชอมไวเปน 17 ประเภท ในงานวจยนมคาบพบท 16 ประเภท โดยตดคาเชอมทเปนสนธาน และเพมคาบพบทอก 2 ประเภท คอคาบพบทบอก ผกระทา และคาบพบทบอกผเสรม

จากคาบพบทจานวน 54 คาดงกลาว นนทกา ไดกลาวถงความเหมอนและความแตกตางของการใชคาบพบทในแตละสมยดงน

1. บพบททมปรากฏทงในสมยสโขทย อยธยา และปจจบน1.1 บพบททมใชเหมอนกนทกประการทงในสมยสโขทย อยธยา และ

ปจจบน ไดแก กลาง กวา ใกล ของ จาก ตรง ใต ถง ทง ทามกลาง ท นอก บนเพราะ ภายนอก ภายใน ยง รอบ ระหวาง รม แล (และ) สาหรบ ส เหนอ อกตวอยาง

ส ใชนาหนานามบอกทหมายทงในสมยสโขทย อยธยา และปจจบนสมยสโขทย “ธ จงจากปราสาทมหาเศรษฐ แลวกลลา คนมาดวยบรวารสพระราช -

มณเฑยรแหงพระองคดงเกาแล”(ไตรภม. : 179)

สมยอยธยา “ครนจะใหการตามความสจจรง กลวคดของตวจะแพ กสทนสบถเอาหา วาตามสจตามจรงไม เหนคนเหลานจะไปสอบายภมเสยเปนอนมาก”

(กฎ. ตราสามดวง : 712)

สมยปจจบน “เขาศรทธาในพลงธรรมชาตทจะนามนษยไปสความเปนเลศในศาสตร ทกแขนง”

(วารสารอกษร 1/24 : 77)

23

1.2 บพบททมใชเหมอนและแตกตางกน เชนมทใชเหมอนกน มทใชตางกน

ตอ เปนบพบทบงการกทหมายทงในสมย เปนบพบทบงการกเครองมอในสมยอยธยา สโขทย อยธยา และปจจบนตวอยาง “ถาแลวาเทพยดาทงหลายสองตน ตวอยาง “ ทานใหบงคบบนชาสบสภากระลาการนนตางตนตางยอมตงความโกรธตอกน” ซงไดเหนแกจกษไดยนตอโสตรและบนทก

จดหมายไว”(ไตรภมพระรวง : 233) (กฎหมายตราสามดวง : 224)

ตาม เปนบพบทบงการกสงกาหนดทงในสมย เปนบพบทบงการกสถานทในสมยอยธยาและสโขทย อยธยา และปจจบน ปจจบนตวอยาง “ ผหญงควรปฏบตตนใหเหมาะสม ตวอยาง “ ครอบครวของเราทอยตามเกาะหนาตามลกษณะของผฟงทด” เมองถลาง เมองตะกวทง เมองพงงา และปลาย

(ศลปะการใชภาษา : 270) เขตแดนนน เขาใหรวบรวมเขามาไวบางหรอไม” (จดหมายหลวงอดมสมบต : 119)

2. บพบททปรากฏเฉพาะในสมยอยธยาและปจจบน แตไมปรากฏขอมลในสมยสโขทย ไดแก ขาง จน ชด เบองบน ภายใต เมอ หนา หลง

ตวอยาง“เจาพนกงานไดกอพระทรายหนาพระวหารหลวง วดศรษาระเพช”

(6 / จ.ศ 1 / 42)

3. บพบททปรากฏเฉพาะในสมยสโขทย และปจจบน แตไมปรากฏขอมลในสมยอยธยา ไดแก กง เบอหลง เพอ ภายหลง

ตวอยาง“อนวาโวโยคาพจรนนขาดเพออานาจจตรสองนน”

(ไตรภม. : 324)

4. บพบททปรากฏเฉพาะในสมยสโขทยเทานน ไมปรากฏขอมลในสมยอยธยา และไมมใชในปจจบน ไดแก กลวงใน ครงกลาง เทา ภายหนา

24

ตวอยาง“แตคนอนมในเมองสโขทยดวยร ดวยหลวก ดวยแกลว ดวยหาญ ดวยแคะ

ดวยแรง หาคนจกเสมอมได อาจปราบฝงขาศก มเมองกวางชางหลายปราบเบองตะวนออกลอดสระหลวงสองแควลมบาจายสคาเทาฝงของ”

(ศลาจารก ล. 1)

จรสดาว อนทรทศน (2539) ศกษากระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทในภาษาไทยสมยปจจบนพบวา คาบพบทจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรงตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และออก เปนคาบพบททเกดจากการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยา

ตวอยางขาม (คากรยา) ชางพลายจงตองขามปาหนงไปอกปาหนง

(คาบพบท) มตรภาพของพวกเขายงงอกงามขามชองวางระหวางวยถง (คากรยา) เครองบนถงดอนเมองเวลาเทยง

(คาบพบท) เขาเขยนจดหมายถงองคกรนรโทษกรรมสากลผาน (คากรยา) ตะกอนทมจลชพตองผานกระบวนการบาบดนาเสย

(คาบพบท) รายการกฬาถกถายทอดผานดาวเทยมลง (คากรยา) นางกนรทง 7 ลงมาเลนนา

(คาบพบท) จตรกรสวนใหญเขยนภาพรางลงผนผาใบกอนใชระบายสส (คากรยา) ชาวบานหาขาวปลามาไดกสกนกน

(คาบพบท) องผางเรมเปดตวเองออกสสายตานกทองเทยว

คากรยาและคาบพบททมรปเหมอนกนทง 23 คา มความแตกตางกนทงทางวากยสมพนธและทางอรรถศาสตร ในดานวากยสมพนธนน คาบพบทไมสามารถตามหลงคาวา “ไม” ได ตองปรากฎหนานามวล และไมสามารถแยกจากคานามทตามหลงได ทงนพจารณาจากการยายทคาบพบท เชน

เขา ซอตรง ตอ หนาทของเขา (นามวล อกรรมกรยา บพบท นามวล) * เขา ซอตรง ไม ตอ หนาทของเขา

* หนาทของเขา เขา ซอตรง ตอ

25

สวนคากรยานนจะสามารถปรากฏตามหลงคาวา “ไม” ได และสามารถแยกจากคานามทตามหลงมาคอคานามทเปนกรรมได เชน

คนงาน ตอ ทอระบายนา (นามวล สกรรมกรยา นามวล)

คนงาน ไม ตอ ทอระบายนาทอระบายนา คนงาน ตอ

สวนในดานอรรถศาสตรนน คากรยามความหมายเฉพาะ สวนบพบทมความหมายทวไปและความหมายจางกวาเดม

นอกจากน จรสดาว ไดนาเสนอกระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทวา ม 6กระบวนการ ไดแก

1. การเกดความหมายทวไป (generalization)ตวอยาง

ให (คากรยา) ให (คาบพบท)+[ผใหประโยชน--] +[--ผรบประโยชน]+[--ผรบประโยชนเปนมนษย][+ถายโอนกรรมสทธ]

ก. พอใหรางวลลกให [+ กรยา] + [ผใหเปนมนษย --] + [-- ผรบประโยชนเปนมนษย][+ ถายโอนกรรมสทธ]

ข. บรษทเอกชนกาจดขยะให ก.ท.ม.ให [+ บพบท] + [-- ผรบประโยชน]

ตวอยาง ก. ให เปนคากรยาแสดงการกระทา และกระบวนการ มผใหเปนมนษยคอ พอ มการถายโอนกรรมสทธ รางวล ใหแกผรบประโยชนทเปนมนษย คอ ลก ในขณะทในตวอยาง ข. ให เปนคาบพบทไมมความหมายเฉพาะเจาะจงวาตองมการถายโอนกรรมสทธ มแตผรบประโยชนเทานน และยงไมเจาะจงวาผใหหรอผรบประโยชนจะตองเปนมนษย เพราะทงประธาน คอ บรษทเอกชน และกรรมรองผรบประโยชน คอ ก.ท.ม. ตางกเปนนามธรรมทสมมตใหเปนรปธรรม แตกไมใชมนษย เปนการเกดความหมายทวไปขน เมอคาวา ให เปนคาบพบท

26

2. การคงเคาความหมายเดม (persistence) คอ การทคาบพบทยงคงรกษาความหมายของคากรยาทเปนแหลงเดม คาบพบทจงยงคงมความหมายบางสวนเหมอนกบคากรยารปเดยวกนตวอยาง

ก. วดโบราณใกลแมนาโขงราว 100 เมตร ใกล [+ กรยา + สภาพ ] + [ _ _ สถานท ]

ข. โบสถเกาๆ ตงอยใกลฝงนาใกล [+ บพบท ] + [ _ _ สถานท ]

ตวอยาง ก เปนคากรยา ซงมความหมายแสดงสถานทของนามวลทเปนประธานคอ วดโบราณ สวนในตวอยาง ข ใกล เปนคาบพบทแสดงความสมพนธระหวางคากรยา ตง กบนามวล ฝงนา วาเปนสถานท หรอตาแหนงทเกดคากรยา ซงเปนความหมายบงการกทมเคาความหมายจากคากรยารปเดยวกน

3. การทความหมายเดมจางลง (bleaching) จรสดาวพบวา คาบพบทจานวน 23 คา ทนามาศกษาน มลกษณะความหมายเดมจางลง คอ เมอเปรยบเทยบกบคากรยารปเดยวกนแลว คาบพบทจะสญความหมายบางสวนซงคากรยาทเปนแหลงเดมมอย เชน ความหมายแสดงอารมณความรสกของผพด คาบพบทไมสามารถแสดงความหมายเชนนไดตวอยาง

จาก (คากรยา) จาก (คาบพบท)[ +อตวสย ] [ - อตวสย ]

ก. เธอจากเราไปทามกลางความอาลยรกจาก [+กรยา +อตวสย ]

ข. กระเปาใบนทาจากผกตบชวาจาก [ +บพบท – อตวสย ]

คาวา จาก ในตวอยาง ก. เปนคากรยาแสดงการกระทาทมความหมายเชงอตวสย คอ แสดงอารมณทมความอาลย สวน จาก ในตวอยาง ข. เปนคาบพบท ความหมายเชงอตวสยไดจางลง กลายเปนความหมายทเปนกลางเชงภววสยเทานน

4. การขยายขอบเขตเชงอปลกษณ (metaphorical extension) เปนกระบวนการเปลยนแปลงความหมายของคาจากรปธรรมไปสนามธรรม เมอคานน ๆ มกลายเปนคาไวยากรณ

27

กระบวนการขยายขอบเขตเชงอปลกษณน เปนสาเหตหนงททาใหคาหลกมการกลายเปนคาไวยากรณไดตวอยาง

ก. ตารวจตามมาเฟยรายใหญข. เขาเลอกสอบเขาคณะนตามความหวงของพอแม

ในตวอยาง ก. ตาม เปนคากรยาบอกการกระทาทเปนการเคลอนทของประธาน คอ ตารวจ ปรากฏรวมกบกรรมทเปนรปธรรม สวนตวอยาง ข. ตาม เปนคาบพบท ปรากฏรวมกบนามวล ความหวงของพอแม ซงเปนจดหมายทเปนนามธรรม แสดงใหเหนการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของนามวล

5. การบงคบการปรากฏ (obligatorification) คอ ลกษณะทคานนสญเสยความสามารถในการปรากฏไดหลายบรบทเมอเปนคาหลก เชน คากรยา แตจะตองปรากฏในบรบททตายตวเพยงบรบทเดยวเมอกลายเปนคาไวยากรณ เชน คาบพบทตวอยาง

ลกษณะการบงคบการปรากฏของ ลงคาบพบท ประธาน + คากรยา + ลง + นามวลบอกสถานท เจาหนาท เกบเอกสาร ลง กลองคากรยา ประธาน + ลง + นามวลบอกสถานท / นามวลบอกสถานท +

ประธาน + ลง นกกระยาง ลง หนองนา

หนองนาน นกกระยาง ลง

6. การวเคราะหใหม (reanalysis) การทคาซงแตเดมมฐานะเปนหนวยองคประกอบ (constituent) หนวยหนง เพมฐานะไปเปนหนวยองคประกอบหนวยอน หรอกลายเปนสวนหนงขององคประกอบหนวยอน ทาใหหนาททางวากยสมพนธของคานนๆ เปลยนไปจากเดม

ตวอยางก. ตะกอนตองผานกระบวนการบาบดนาเสยข. อปรากรจนคงทนผานกาลเวลา

28

จากตวอยาง ก. จะเหนวา ผาน เปนคากรยา มฐานะเปนหนวยองคประกอบของประโยค แต ผาน ในตวอยาง ข. เปนคาบพบท มฐานะเปนสวนหนงขององคประกอบบพบทวล

นนทรยา ลาเจยกเทศ (2539) ไดศกษาคาไวยากรณทกลายมาจากคานามเรยกอวยวะและสวนของพชในภาษาไทยลานนา โดยกลาววา

คานามเรยกอวยวะและสวนของพช 29 คา ไดแก นว ตน หว ตา หนง ขางหนา หลง ตน ตว ขา ตง ตน ลก เครอ ลา ดอก ใบ หนอ ยอด ปล หล กง ฝก เมด รวงหนวย กาน และกาบ กลายเปนคาไวยากรณ 4 ประเภท คอ

คาลกษณนาม ไดแก นว ตน หว ตา หนา ขาง หลง ตน ตว ขา ตน ลกเครอ ลา ดอก ใบ หนอ ยอด ปล หล กง ฝก เมด รวง หนวย กาน และ กาบ

คาเชอมอนพากย ไดแก ตน ตว หลง ตน และ ลกคาสรรพนาม ไดแก ตน ตว ขา และ ตงและคาบพบท ไดแก หนา ขาง และ หลง

และไดสรปวาคานามเรยกอวยวะและสวนของพชกลายเปนคาลกษณนามมากกวาคาไวยากรณประเภทอน

ปจจยททาใหคานามเรยกอวยวะและสวนของพชกลายเปนคาไวยากรณ ไดแกปจจยทางความหมาย ซงไดแก ความหมายแสดงปรมาณ ซงเปนปจจยททาใหคานามเรยกอวยวะและสวนของพชกลายเปนคาลกษณนาม ความหมายบงจานวนเจาะจง ซงเปนปจจยททาใหคานามเรยกอวยวะและสวนของพช กลายเปนคาเชอมอนพากย ความหมายบอกสงซงเปนปจจยททาใหคานามเรยกอวยวะกลายเปนคาสรรพนาม และความหมายบอกปรมาณ ซงเปนปจจยททาใหคานามเรยกอวยวะกลายเปนคาบพบท นอกจากนปจจยทางวากยสมพนธและปจจยอปลกษณกมสวนชวยใหคานามเรยกอวยวะและสวนของพชกลายเปนคาไวยกรณ

กระบวนการททาใหคานามเรยกอวยวะและสวนของพชกลายเปนคาไวยากรณ ไดแก กระบวนการสญคณสมบตของหมวด กระบวนการทาใหมความหมายทวไป กระบวนการเจาะจงเลอก และกระบวนการอปลกษณ

ไพทยา มสตย (2540) ไดศกษาคาชวยหนากรยาทกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย พบวา คาชวยหนากรยาจานวน 6 คา ไดแก คง ควร ตอง ได นา อาจ เปนคาทเกดจากการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยา กลาวคอกลมคาทกลายมาจากกรยาสกรรม ไดแก คงควร ตอง ได อาจ และกลมคาทกลายมาจากกรยาอกรรมนาเสนอ ไดแก ควร นา กระบวนการท

29

ทาใหรปคาดงกลาวกลายจากคากรยามาเปนคาชวยหนากรยา คอ กระบวนการเปลยนแปลงทางความหมาย 3 ลกษณะ คอ การขยายความหมายแบบอปลกษณ การขยายความหมายใหกวางขนและการดดซบความหมายของบรบท ถงแมวา คง ควร ตอง ได นา และ อาจ ลวนแลวกลายเปนคาชวยหนากรยา แตคา นา ดเหมอนจะพฒนาไปไกลมากกวาการเปนคาชวยหนากรยากลาวคอ คา นา จะพฒนาตอไป เปนสวนประกอบทมกเกดรวมกบกรยาอนเปนประจาในลกษณะคาประสมและเปลยนหมวดคาจากกรยาไปเปนคณศพท

จากเอกสารทไพทยาไดศกษา พบวาคา ได เปนคาชวยหนากรยาตงแตสมยสโขทย คา คง เปนคาชวยหนากรยาแสดงการณลกษณะตงแตสมยอยธยา คา ควร และ ตองเปนคาชวยหนากรยา ตงแตสมยรชกาลท 1 คา อาจ เปนคาชวยหนากรยาตงแตสมยรชกาลท 5เปนตนมา สวนคา นา ไมพบวาเปนคาชวยหนากรยาแสดงอรรถานเคราะหจนถงสมยรชกาลท 5แตพบวามการปรากฏเปนสวนประกอบของคาประสมแลวสงทแสดงใหเหนวา คา นา มความเปนไปไดทจะกลายเปนคาชวยหนากรยากอนคาอน ๆ อก 5 คาขางตน หรออาจกลาวไดวาคา นา นอาจกลายเปนคาไวยากรณตงแตกอนสมยสโขทย

จากงานวจยทเกยวของพบวา ยงไมมผใดศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาในภาษาไทยเชงประวต ดงนนผศกษาจงเลอกคาบพบทจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และออก เพอพสจนวากลมคาดงกลาวเปนคาไวยากรณทกลายมาจากคากรยาหรอไม และกระบวนการกลายเปนคาไวยากรณของหมวดคาดงกลาวเปนอยางไร โดยอาศยเอกสารและงานวจยทเกยวของดงทกลาวมาแลวขางตนเปนสมมตฐาน และเปนแนวทางในการศกษา

30

บทท 2การปรากฏของคาในสมยตางๆ

ในบทน ผศกษาจะกลาวถงการปรากฏของคาทอยในขอบเขตของการศกษาครงนจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก วาในสมยสโขทย สมยอยธยา และสมย รตนโกสนทร คาเหลานสามารถปรากฏเปนคาในหมวดคาใดไดบาง ทงนผศกษาจะกลาวถงเกณฑการจาแนกหมวดคากอนแลวจงกลาวถงการปรากฏของคาในสมยตางๆ

เกณฑการจาแนกหมวดคาทผศกษาใชในการวเคราะหขอมลเปนเกณฑทจรสดาว อนทรทศน (2539) ประยกตมาจากทฤษฎไวยากรณไทยแบบโครงสรางของวจนตน ภาณพงศ(2534) ม 2 ประเภท คอ เกณฑทางวากยสมพนธ และเกณฑทางอรรถศาสตร

ในบทนผศกษาจะนาเสนอเกณฑทางวากยสมพนธ ซงจะใชในการวเคราะหการปรากฏของคาในสมยตาง ๆ วาเปนคาในหมวดใด สวนเกณฑทางอรรถศาสตรซงจะใชในการวเคราะห การเปลยนแปลงดานความหมายของคาในสมยตาง ๆ นน จะกลาวถงในบทท 4

เกณฑทางวากยสมพนธทใชในการจาแนกหมวดคา

เกณฑทางวากยสมพนธทจรสดาว (จรสดาว อนทรทศน 2539 : 49 – 67) ใชใน การจาแนกคากรยากบคาบพบทออกจากกน ม 3 เกณฑ ไดแก 1) เกณฑความสมพนธของคากบนามวล 2) เกณฑการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม และ 3) เกณฑการแยกนามวลออกจากบพบท ผศกษาจะใชเกณฑทงสามเกณฑในการจาแนกหมวดคาสกรรมกรยากบหมวดคาบพบท สวน การจาแนกหมวดคาชวยกรยา หมวดคาอกรรมกรยา หมวดคาวเศษณ และหมวดคาสนธานนน จะใชเกณฑท 1) และเกณฑท 2) ประกอบกบการปรากฏของคาแตละหมวด รายละเอยดของเกณฑดงกลาวและการจาแนกคาหมวดตาง ๆ สรปไดดงน

31

1. คากรยาและคาบพบท เกณฑทใชในการจาแนกคากรยาและคาบพบทออกจากกนม 3 เกณฑ คอ

1.1 เกณฑความสมพนธของคากบนามวลคาทมรปเดยวกนแตมหลายหนาทจะปรากฏในบรบททสมพนธกบนามวล

ไดแตกตางกนจงทาใหสามารถใชเกณฑความสมพนธของคากบนามวลมาจาแนกหมวดคาสกรรมกรยา หมวดคาบพบท หมวดคาชวยกรยา หมวดคาอกรรมกรยา หมวดคาวเศษณ และหมวดคาสนธานได ความสมพนธของคากบนามวลดงแสดงโดยแผนภมตอไปน

แผนภมท 1 แสดงความสมพนธของคากบนามวล

คา

+ นามวล - นามวล

สกรรมกรยา บพบท ชวยกรยา อกรรมกรยา วเศษณ สนธาน

ความสมพนธของคากบนามวลดงปรากฏในแผนภมท 1 อธบายไดดงนคา ซงหมายถงคาทมรปเดยวกนแตมหลายหนาท เมอจาแนกดวยเกณฑความสมพนธ

ของคากบนามวล จะแบงออกเปน 2 กลม คอ1. + นามวล หมายถง คาทมความสมพนธกบนามวลโดยปรากฏนาหนานามวล หรอ

คาทมนามวลตามหลงได ม 2 หมวดคา คอ คาสกรรมกรยา และ คาบพบท ดงตวอยางตอไปน

กระเชาไฟฟา ผาน ทะเลสาบ(นามวล สกรรมกรยา นามวล )

32

ผาน ในตวอยางนเปนคาสกรรมกรยา ปรากฏในตาแหนงนาหนาและอยชดนามวลทะเลสาบ

ผโดยสาร จอง ตว ผาน ตวแทนจาหนาย (นามวล สกรรมกรยา นามวล บพบท นามวล )

ผาน ในตวอยางน เปนคาบพบท ปรากฏในตาแหนงนาหนา และอยชดนามวล ตวแทนจาหนาย

2. - นามวล หมายถง คาทไมมความสมพนธกบนามวลคอปรากฏไดโดยไมตองมนามวลตามหลงม 4 หมวดคา คอ คาชวยกรยา คาอกรรมกรยา คาวเศษณ และคาสนธานลกษณะทางวากยสมพนธของคาทง 4 หมวดคาน จะกลาวถงตอไปในขอ 2 - 5

1.2 เกณฑการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ “ไม”คาสกรรมกรยาทเปนคากรยาเดยวในประโยคและคาบพบทจะมการปรากฏ

รวมกบคาปฏเสธ ไม ไดแตกตางกน ทาใหสามารถใชเกณฑการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม มาจาแนกหมวดคากรยาและคาบพบทได ดงการปรากฏของคาสกรรมกรยาและคาบพบทรวมกบคาปฏเสธ ไม ทแสดงในแผนภมตอไปน

แผนภมท 2 แสดงการปรากฏของคาสกรรมกรยากบคาบพบทรวมกบคาปฏเสธ “ไม”

+ นามวล

+ ปฏเสธ - ปฏเสธ

สกรรมกรยา สกรรมกรยา บพบท (กรยาเรยง)

33

การปรากฏของคาสกรรมกรยาและคาบพบทรวมกบคาปฏเสธ ไม ในแผนภมท 2 อธบายไดดงน

+ นามวล ซงหมายถงคาทปรากฏนาหนานามวลได เมอพจารณาการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม จะแบงออกเปน 2 กลม คอ

1. + ปฏเสธ หมายถง คาทปรากฏรวมกบคาปฏเสธได ไดแก คาสกรรมกรยา ดงตวอยาง

คนงาน ตอ ทอระบายนา (นามวล สกรรมกรยา นามวล ) คนงาน ไม ตอ ทอระบายนา

รถไฟ ถง เชยงใหม (นามวล สกรรมกรยา นามวล) รถไฟ ไม ถง เชยงใหม

2. - ปฏเสธ หมายถง คาทไมสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ไดแก คาสกรรมกรยาทปรากฏในโครงสรางกรยาเรยง ∗ และหนวยสรางกรยาเรยงจะมคณสมบตทางวากยสมพนธอกประการหนงคอจะไมยอมใหมคาปฏเสธแทรกกลางระหวางคากรยาทเรยงกน และ คาบพบท

คาสกรรมกรยาทปรากฏเปนคาทสองหรอสามในโครงสรางกรยาเรยงตองปรากฏอยชดกนเสมอ จะไมสามารถปรากฏตามหลงคาปฏเสธ ไม ไดเลย ยกเวนคานามททาหนาทเปนกรรมของกรยาตวหนา ดงตวอยาง

เขานงดหนงสอ*เขานงไมดหนงสอ

∗ ยาใจ ชวชา (2536 :19) เรยกประโยคทประกอบดวยกรยาตงแต 2 คาขนไปปรากฏ

เรยงกนโดยไมมคาใด ๆ รวมทงการเวนวรรคปรากฏคนระหวางคากรยานน ๆ ยกเวนคานามทมหนาทเปนกรรมของกรยาทอยขางหนา และคากรยานนๆ ตองสามารถปรากฏอสระในประโยคเดยวไดโดยมความหมายคงเดมวา หนวยสรางกรยาเรยง (serial verbs)

34

เขาลกขนรองเพลง*เขาลกขนไมรองเพลง

ตวอยางประโยคทมเครองหมายดอกจนกากบจะไมปรากฏในภาษาเพราะการแทรก คาปฏเสธไมระหวางคากรยาทเรยงกนจะทาใหเกดประโยคทผดไวยากรณและใชไมไดในภาษาไทย

คาบพบท จะไมสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ได ดงตวอยาง เขา ซอตรง ตอ หนาทของเขา (นามวล อกรรมกรยา บพบท นามวล)

* เขา ซอตรง ไม ตอ หนาทของเขา

งานปนทคางอย เปน สงทยนยน ถง พลงทมอยในตวเธอ (นามวล สกรรมกรยา นามวล บพบท นามวล)

*งานปนทคางอย เปน สงทยนยน ไม ถง พลงทมอยในตวเธอ

1.3 เกณฑการแยกนามวลออกจากบพบทคาบพบทจะปรากฏอยหนานามวลและตองปรากฏรวมกบนามวลโดย

ไมอาจแยกคาบพบทออกจากนามวลได สวนคาสกรรมกรยาสามารถแยกจากนามวลทตามมาได จงสามารถใชลกษณะการแยกนามวลออกไดหรอไมมาจาแนกคากรยาออกจากคาบพบทไดดงตวอยาง

ม ทหาร ยนเรยงราย ตาม กาแพงเมอง ( สกรรมกรยา นามวล อกรรมกรยา บพบท นามวล )

ในตวอยางน ตาม เปนคาบพบททปรากฏนาหนานามวล กาแพงเมองซงเราไมสามารถแยกนามวลออกจากคาบพบททนามาขางหนาได ดงตวอยาง

* กาแพงเมอง มทหารยนเรยงราย ตาม

35

แตถามการยายตาแหนงของคาในประโยค คาบพบท ตาม กจะตองยายไปพรอมกบนามวลเสมอ ดงน

ตาม กาแพงเมอง มทหารยนเรยงราย

สวนคาสกรรมกรยา ตาม สามารถแยกจากนามวลทตามมาได ดงตวอยาง

สายสบ เคย ตาม ผตองสงสย (นามวล คาชวยกรยา สกรรมกรยา นามวล)

ผตองสงสย สายสบ เคย ตาม

2. คาอกรรมกรยาเมอพจารณาการปรากฏของคาอกรรมกรยาโดยใชเกณฑทางวากยสมพนธ คอ

ความสมพนธของคากบนามวลและการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม กจะพบวาคาอกรรมกรยาไมมความสมพนธกบนามวล แตสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ไดเชนเดยวกบคาสกรรมกรยา และอาจปรากฏนาหนาคากรยาคาอนไดเหมอนคาชวยกรยา ดงตวอยาง

เจดยทรงลงกา อย บน ยอดเขา (นามวล อกรรมกรยา บพบท นามวล)

คณะของเขา ออก สารวจ เสนทางสายไหม ( นามวล อกรรมกรยา สกรรมกรยา นามวล ) คณะของเขา ไม ออก สารวจ เสนทางสายไหม

ในประโยคทสองจะเหนวา คาอกรรมกรยา ออก สามารถปรากฏนาหนา คาสกรรมกรยา สารวจ ได

3. คาวเศษณเมอพจารณาการปรากฏของคาอกรรมกรยาโดยใชเกณฑทางวากยสมพนธ คอ

ความสมพนธของคากบนามวลและการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม กจะพบวาคาวเศษณไมม

36

ความสมพนธกบนามวล และไมสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ได แตมความสมพนธกบ คากรยาทนามาขางหนา ดงตวอยาง

ชาวอะบอรจน ยาย ถนฐาน เขา ส ออสเตรเลย (นามวล สกรรมกรยา นามวล วเศษณ บพบท นามวล )* ชาวอะบอรจน ยาย ถนฐาน ไม เขา ส ออสเตรเลย

จากตวอยางประโยค จะเหนวา เขา เปนคาวเศษณปรากฏหลงสกรรมกรยา คอ ยาย และมความสมพนธกบสกรรมกรยา กลาวคอ เปนสวนขยายของสกรรมกรยาโดยมความหมายบอกทศทางการเคลอนทของคาสกรรมกรยา ยาย

4. คาชวยกรยาเมอพจารณาการปรากฏของคาชวยกรยาโดยใชเกณฑทางวากยสมพนธ คอ

ความสมพนธของคากบนามวลและการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม กจะพบวาคาชวยกรยาไมมความสมพนธกบนามวล และไมสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ได คาชวยกรยาปรากฏในตาแหนงหนาคากรยาอนและมความสมพนธกบคากรยาทตามมาขางหลง ดงตวอยาง

นกวายนาไทย ยง ม สทธชงเหรยญทอง ( นามวล คาชวยกรยา สกรรมกรยา นามวล )* นกวายนาไทย ไม ยง ม สทธชงเหรยญทอง

จากตวอยางประโยค จะเหนวา ยง เปนคาชวยกรยา ปรากฏนาหนาคากรยา ม ซงเปนคากรยาเดยวของประโยค

5. คาสนธานเมอพจารณาการปรากฏของคาสนธานโดยใชเกณฑทางวากยสมพนธ คอ

ความสมพนธของคากบนามวลและการปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม กจะพบวาคาสนธานไมมความสมพนธกบนามวล และไมสามารถปรากฏรวมกบคาปฏเสธ ไม ได คาสนธานจะสามารถปรากฏนาหนาอนประโยค ดงตวอยาง

37

นาตกขาวพราง เหมอน ใครเอาสมาปายไว (อนประโยค สนธาน อนประโยค ) * นาตกขาวพราง เหมอน ใคร

จากตวอยางประโยค เหมอน เปนคาสนธานปรากฏเปนคาเชอมอนประโยค ใครเอาสมาปายไว

ดงทกลาวมาทงหมดนเปนเกณฑทางวากยสมพนธและการจาแนกหมวดคาดวยเกณฑทางวากยสมพนธ ผศกษาไดใชเกณฑเหลานเปนแนวทางในการวเคราะหการปรากฏของคาในสมยสโขทย สมยอยธยา และสมยรตนโกสนทร ดงจะไดนาเสนอผลการวเคราะหในหวขอตอไป

การปรากฏของคาในสมยสโขทย

การศกษาขอมลในเอกสารสมยสโขทย พบวา คาจานวน 23 คา มการปรากฏในเอกสารสมยนจานวน 20 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา จาก ตรง ตอ ตาม ถง เปน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน รายละเอยดการปรากฏของคามดงน

ใกล ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาขาม ปรากฏเปนคากรยาขน ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณเขา ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณจาก ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทตรง ปรากฏเปนคาบพบทตอ ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานตาม ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทถง ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทเปน ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบท

38

ยง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาลง ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณลอด ปรากฏเปนคากรยาเลย ปรากฏเปนคาวเศษณส ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทเหนอ ปรากฏเปนคาบพบทเหมอน ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทให ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานอย ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณออก ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณ

เพอใหเหนการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทยอยางชดเจนผศกษาจะสรป การปรากฏของคา 20 คา ดงแสดงในตารางตอไปน

39

ตารางท 4 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยสโขทย

ชนดของคาคา คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธานใกล - -ขาม - - - -ขน - - -เขา - - -คลาย - - - - -จาก - - -ตรง - - - -ตอ - -ตาม - - -ถง - - -

ประจา - - - - -เปน - - -ผาน - - - - -ยง - -ลง - - -ลอด - - - -เลย - - - -ส - - -

เหนอ - - - -เหมอน - - -ให - -อย - - -ออก - - -

40

เพอใหเหนความถของการปรากฏเปนคาชนดตางๆ ของคาแตละคา ผศกษาจะแสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ โดยแสดงเปนจานวนครงทมการปรากฏ และอตรารอยละของการปรากฏ ดงตารางตอไปน

ตารางท 5 แสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยสโขทย

การปรากฏของคาในสมยสโขทยจาแนกตามชนดของคาคากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธาน

จานวนรวมของการปรากฏ

คา จานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

ใกล 2 15 8 62 - - 3 23 - - 13 100ขาม 9 100 - - - - - - - - 9 100ขน 44 59 - - 31 41 - - - - 75 100เขา 26 58 - - 19 42 - - - - 45 100คลาย - - - - - - - - - - - -จาก 10 20 40 80 - - - - - - 50 100ตรง - - 1 100 - - - - - - 1 100ตอ 9 41 7 32 - - - - 6 27 22 100ตาม 11 69 5 31 - - - - - - 16 100ถง 23 32 49 68 - - - - - - 72 100

ประจา - - - - - - - - - - - -เปน 79 72 30 28 - - - - - - 109 100ผาน - - - - - - - - - - - -ยง 11 14 11 14 - - 56 72 - - 78 100ลง 26 51 - - 25 49 - - - - 51 100ลอด 1 100 - - - - - - - - 1 100เลย - - - - 32 100 - - - - 32 100ส 1 4 25 96 - - - - - - 26 100

เหนอ - - 57 100 - - - - - - 57 100เหมอน 10 71 4 29 - - - - - - 14 100ให 78 80 2 2 - - - - 17 18 97 100อย 81 74 - - 28 26 - - - - 109 100ออก 24 56 - - 19 44 - - - - 43 100

41

ตวอยางขอมลการปรากฏของคาเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบทคาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธานในเอกสารสมยสโขทยแสดงตามลาดบดงตอไปน∗

1. คากรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยามจานวน 17 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา

จาก ตอ ตาม ถง เปน ยง ลง ลอด ส เหมอน ให อย และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

1.1 ใกล มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 15 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แมนวาใกลกาแพงจกรวาฬกด แตดงนนชอวา จาตมหาราชกา(ไตรภม. : 204)

1.2 ขาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 9 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงขามนาคงคาไปชวคนหนง(จารกภาค 1 ล.2)

1.3 ขน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 44 ครง คดเปนรอยละ 59 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงขนเขานนไปเถงกาแพงจกรวาฬเบองบรพทศแล(ไตรภม. : 212)

1.4 เขา มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 26 ครง คดเปนรอยละ 58 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

∗ ดตวอยางบรบทเพมเตมในภาคผนวก ก.

42

แมนวาขาวเมลด 1 กด นาหยด 1 กด แลจะไดเขาไปในปากในคอเขานนหาบมไดเลยฯ

(ไตรภม. : 48)

1.5 จาก มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 10 ครง คดเปนรอยละ 20 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เจาพนองทงสองจงจากทนนไป(ไตรภม. : 196)

1.6 ตอ มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 9 ครง คดเปนรอยละ 41 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลวเอามาตอพระพทธรปหนอนหกอนพง(จารกภาค 1 ล.2)

1.7 ตาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 11 ครง คดเปนรอยละ 69 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลนาพระสมทรมใจรกนกอดทนมไดจงตามมาสงกงจกรแกวนน (ไตรภม. : 121)

1.8 ถง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 23 ครง คดเปนรอยละ 32 ของจานวนรวมการปรากฏ รปคาทปรากฏของคาวา ถง มการเปลยนแปลงรปคากลายเปน เถง ลกษณะรปคาเชนนมปรากฏในเอกสารสมยสโขทยทงหมด เชน

ขบฝงเทพยดาทงหลายมาโดยอากาศจงเถงจอมเขายคนธรเบองบรพทศ (ไตรภม. : 212)

1.9 เปน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 79 ครง คดเปนรอยละ 72 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

43

ราหนนมอานาจนกหนาแลเปนพระญาแกฝงทพยอสรกายอนอยในทศอดร (ไตรภม. : 68)

1.10 ยง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 11 ครง คดเปนรอยละ 14 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระตถาคตไสจะยงราหอสรนทนใหปลอยซงจนทรเทพบตร (ไตรภม. : 66)

1.11 ลง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 26 ครง คดเปนรอยละ 51 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ลางคาบพระอนทรลงจากชางไอยราพตเดนดนไปเลน (ไตรภม. : 221)

1.12 ลอด มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

แลลอดลงไปใตทายทวารหนตาเปนไฟพงออกฯ(ไตรภม. : 28)

1.13 ส มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 4 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

คนใดขชางมาหา พาเมองมาส ชวยเหนอเฟอก (จารกภาค 1 ล.1)

1.14 เหมอน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 10 ครง คดเปนรอยละ 71 ของจานวนจานวนการปรากฏ เชน

44

พระญามหาจกรพรรดราชบมดบมเหมอนดวยพระพทธเจาแลคลาดกนไกลกนมากนก

(ไตรภม. : 118)

1.15 ให มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 78 ครง คดเปนรอยละ 80 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

บาปกรรมอนเขาไดใหยาแกผหญงอนมครรภนนกน (ไตรภม. : 51)

1.16 อย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 81 ครง คดเปนรอยละ 74 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เทพยดาอนอยในนาพระมหาสมทรกยอมเอาแกวแหวนเงนทองทงมาถวาย(ไตรภม. : 149)

1.17 ออก มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 24 ครง คดเปนรอยละ 56 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เมอพระโพธสตวจะออกจากครรภมารดานน ธ เหยยดตน แลเมอ ธ ออกแลว ธลกยนขนแลว ธ จงออกจากทองแม ธ แลฯ

(ไตรภม. : 78)

2. คาบพบทคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาบพบทมจานวน 12 คา ไดแก ใกล จาก ตรง ตอ

ตาม ถง เปน ยง ส เหนอ เหมอน และ ให ตวอยางการปรากฏของคามดงน

2.1 ใกล มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 8 ครง คดเปนรอยละ 62 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

45

พระไพศพมหาราชนนจงลงจากยานทพยแลวและเขาไปใกล นางอสนธมตตา (ไตรภม. : 156)

2.2 จาก มการปรากฏเปนบพบทจานวน 40 ครง คดเปนรอยละ 80 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระองคจงถอดแหวนพระธามรงคดวง 1 ออกจากพระกรแหงพระองค (ไตรภม. : 161)

2.3 ตรง∗ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ100ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

อนวาจะมวมานอยตรงบนโลกกนตนรกขนไปนนหาบมได (ไตรภม. : 31)

2.4 ตอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 7 ครง คดเปนรอยละ 32 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

กลวผดตอผเฒาผแก พอแม ครอปชฌาย มตรสหายทงหลาย (จารกภาค 1 ล.2)

2.5 ตาม มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 5 ครง คดเปนรอยละ 31 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

ลางคนบมเอาคาสงสอนบมไดทาตามคาสงสอนนนแลฯ(ไตรภม. : 119)

∗ ตรง สามารถปรากฏรวมกบคาบพบท บน ได และทาหนาทเปนคาบพบทเชนเดยว

กบ บน

46

2.6 ถง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 49 ครง คดเปนรอยละ 68 ของจานวนรวมการปรากฏ รปคาทปรากฏของคาวา ถง มการเปลยนแปลงรปคากลายเปน เถง ลกษณะรปคาเชนนมปรากฏในเอกสารสมยสโขทยทงหมด เชน

คานงเถงชางแกวอนควรมาเปนชางตนของผเปนเจาทานเถดฯ (ไตรภม. : 127)

2.7 เปน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 30 ครง คดเปนรอยละ 28 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระมหาฤาษนน ธ มใจรกนกหนาจงเอามาเลยงไวเปนบตรบญธรรม (ไตรภม. : 197)

2.8 ยง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 11 ครง คดเปนรอยละ 14 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตอเมอลกตนนนกลาแลว จงพาไปยงนาลกเพยงหนาแขง (ไตรภม. : 43)

2.9 ส มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 25 ครง คดเปนรอยละ 96 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระไพศพมหาราชกลาวเทานนแลว ธ กเสดจขนสยานทพย (ไตรภม. : 156)

2.10 เหนอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 57 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ฝงปครเถรมหาเถรขนนงเหนอขดานหนสวดธรรมแกอบาสกฝงทวยจาศล (จารกภาค 1 ล.1)

47

2.11 เหมอน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 29 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงปผาหลายชนเหมอนแทนทองอนมในโรงชางนน (ไตรภม. : 126)

2.12 ให∗ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 2 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ธ จงแจกใหแกพระสนมทงหลาย (ไตรภม. :146)

3. คาวเศษณคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาวเศษณมจานวน 6 คา ไดแก ขน เขา ลง เลย

อยและ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

3.1 ขน มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 31 ครง คดเปนรอยละ 41 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

มเปลวพงขนไปดงไฟฟาลกดงนนบมวายแล (ไตรภม. : 33)

3.2 เขา มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 19 ครง คดเปนรอยละ 42 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ครนวาพระญาแลยกเทายางเขาไปในประสาทนนเหนแกวมณรตนะ (ไตรภม. : 173)

∗ ให สามารถปรากฏรวมกบคาบพบทอนๆ ได เชน ใหแก

48

3.3 ลง มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 25 ครง คดเปนรอยละ 49 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ผแลวาเขาเหนสงอนใดแลเขาจะใครเอากนไสเทยรยอมปกหวลงเอาตนชนขนจงไดกน

(ไตรภม. : 61)

3.4 เลย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 32 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ผแลวาไปตกเอาเทาใด ๆ กดมรบกพรองเลยสกคาบ (ไตรภม. : 169)

3.5 อย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 28 ครง คดเปนรอยละ 26 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตวเขานนดงขอนไมอนกลงอย ณ กลางไร และเขากลงไปกลงมาทนทกขเวทนานกหนา

(ไตรภม. : 59)

3.6 ออก มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 19 ครง คดเปนรอยละ 44 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ครนวาไดยนเสยงไกรสรสงหะนนกตนนก ดงเชอกจะขาดออก ทงขเยยวราดแลนหนไปสน

(ไตรภม. : 38)

49

4. คาชวยกรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาชวยกรยามจานวน 2 คา ไดแก ใกล และยง

ตวอยางการปรากฏของคามดงน

4.1 ใกล มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 3 ครง คดเปนรอยละ 23 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ฝงสตวทงหลายเมอจะใกลขาดใจตายนน ผวาจะไดไปตกนรก (ไตรภม. : 200)

4.2 ยง มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 56 ครง คดเปนรอยละ 72 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ในแผนดนอตรกรทวปนนยงมศลาสงหนงชอโชตปราสาท (ไตรภม. : 84)

5. คาสนธานคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาสนธานมจานวน 2 คา คอ ตอ และ ให ตวอยาง

การปรากฏของคามดงน

5.1 ตอ∗ พบวามคาสนธานทใกลเคยงและใชในความหมายเดยวกนกบ ตอ คอตราบเทา หรอตราบเทา (จราพร โชตเธยระวงศ 2524 :68) มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 6ครง คดเปนรอยละ 27 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

∗ การปรากฏของ ตอ อาจปรากฏเปนสนธานเดยวหรอกลมสนธาน ไดแก ตอเทา

ตอเมอ และ ตอวาเมอ

50

อนวาผกระทาบาปเสมอกนดงนนไส พระยายมราช แลเทพยดาถอ บาญชนนยงบงคบใหเปนยมราชเปนยมบาล 15 วน มสมบตดจเทพยดา แลตกนรก 15 วนนนตอสนบาปมนนนแลฯ

(ไตรภม. : 19)

5.2 ให มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 17 ครง คดเปนรอยละ 18 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

อาจสงสอนตนสงสอนคนทงหลายใหละอายรกลวบาป(จารกภาค 1 ล.2 )

การปรากฏของคาในสมยอยธยาการศกษาขอมลในเอกสารสมยอยธยา พบวา คาจานวน 23 คา มการปรากฏใน

เอกสารสมยนจานวน 23 คาไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจาเปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน รายละเอยดการปรากฏของคามดงน ∗

ใกล ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท คาวเศษณ และคาชวยกรยาขาม ปรากฏเปนคากรยาขน ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณเขา ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณคลาย ปรากฏเปนคากรยาจาก ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทตรง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณตอ ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานตาม ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทถง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานประจา ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณ

∗ ดตวอยางบรบทเพมเตมในภาคผนวก ก.

51

เปน ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทผาน ปรากฏเปนคากรยายง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาลง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณลอด ปรากฏเปนคากรยาเลย ปรากฏเปนคากรยา คาวเศษณ และคาสนธานส ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทเหนอ ปรากฏเปนคาบพบทเหมอน ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานให ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานอย ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณออก ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณ

เพอใหเหนการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยอยธยาอยางชดเจน ผศกษาจะสรป การปรากฏของคา 23 คา ดงแสดงในตารางตอไปน

52

ตารางท 6 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยอยธยา

ชนดของคาคา คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธานใกล -ขาม - - - -ขน - - -เขา - -คลาย - - - -จาก - - -ตรง - -ตอ - -ตาม - - -ถง - -

ประจา - -เปน - - -ผาน - - - -ยง - -ลง - -ลอด - - - -เลย - -ส - - -

เหนอ - - - -เหมอน - -ให - -อย - - -ออก - -

53

เพอใหเหนความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคา ผศกษาจะแสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ โดยแสดงเปนจานวนครงทมการปรากฏ และอตรารอยละของการปรากฏ ดงตารางตอไปน

ตารางท 7 เสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยอยธยา

การปรากฏของคาในสมยอยธยาจาแนกตามชนดของคาคากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธาน

จานวนรวมของ

การปรากฏคาจานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

จานวนครง

รอยละ

ใกล 7 13 25 48 14 27 6 12 - - 52 100ขาม 40 100 - - - - - - - - 40 100ขน 60 66 - - 31 34 - - - - 91 100เขา 103 69 2 1 44 30 - - - - 149 100คลาย 4 100 - - - - - - - - 4 100จาก 5 3 143 97 - - - - - - 148 100ตรง 11 25 27 63 5 12 - - - - 43 100ตอ 28 17 136 81 - - - - 3 2 167 100ตาม 42 15 242 85 - - - - - - 284 100ถง 39 25 110 72 - - - - 4 3 153 100

ประจา 5 19 20 77 1 4 - - - - 26 100เปน 90 52 84 48 - - - - - - 174 100ผาน 28 100 - - - - - - - - 28 100ยง 15 10 117 74 - - 26 16 - - 158 100ลง 71 55 1 1 56 44 - - - - 128 100ลอด 6 100 - - - - - - - - 6 100เลย 4 8 - - 45 90 - - 1 2 50 100ส 4 6 68 94 - - - - - - 72 100

เหนอ - - 52 100 - - - - - - 52 100เหมอน 45 43 42 40 - - - - 18 17 105 100ให 124 89 6 4 - - - - 10 7 140 100อย 36 31 - - 81 69 - - - 117 100ออก 55 64 1 1 30 35 - - - - 86 100

54

ตวอยางขอมลการปรากฏของคาเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบทคาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธานในเอกสารสมยอยธยาแสดงตามลาดบดงตอไปน∗

1. คากรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยามจานวน 22 คา ไดแก ใกล ขาม ขน

เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหมอน ให อยและ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

1.1 ใกล มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 7 ครง คดเปนรอยละ 13 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ขนนางกบอาณาประชาราษฎรนน อปมาดงอยากเยออนใกลกองเพลง มไดรวาความตายจะมาถงเมอใด

(สามกก : 144)

1.2 ขาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 40 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

มฉะนนจะมมานะเหมอนนกนอยอนบนแขงพระยาครฑขามมหาสาครทะเลใหญ

(พ.กรมพระปรมา : 276)

1.3 ขน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 60 ครง คดเปนรอยละ 66 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ลางจาพวกขนพระพทธบาทเดนทางคาดกะตด โภกประเจยด (กฎ.ตราสามดวง : 225)

∗ ดตวอยางบรบทเพมเตมในภาคผนวก ก.

55

1.4 เขา มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 103 ครง คดเปนรอยละ 69 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ในปนนเรอสองลาไดเขาไปในลานาวน 1 กถงกรงโรม(จม.อยธยา : 21)

1.5 คลาย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แตการแหนนกคลายกบกระบวนพยหยาตรา (ประชม 2 : 121)

1.6 จาก มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 5 ครง คดเปนรอยละ 3 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

บดนทานจะจากขาพเจาไปแลว เมอไรจะไดพบกนอกเลา (สามกก 2 : 122)

1.7 ตรง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 11 ครง คดเปนรอยละ 25 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

สมงทอจงตรงไปเขาแดนเมองเชยงใหม(ค.หาวด : 397)

1.8 ตอ มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 28 ครง คดเปนรอยละ 17 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ใหชางหลอตอพระสอพระเศยรพระหตถพระบาทแปลงพระภกตรพระองคใหงาม

(จารกภาค 6 : 2)

56

1.9 ตาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 42 ครง คดเปนรอยละ 15 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงพระสรนทรภกดกตามพระไตรภวนาทตยวงศเขามาถงหนาประราชาง (พ.กรมพระปรมา : 10)

1.10 ถง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 39 ครง คดเปนรอยละ 25 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พอสวางเรอประพาสขางในถงหนาวดชยชนะสงคราม(จม.นรนทรเทว : 12)

1.11 ประจา มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 5 ครง คดเปนรอยละ 19 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ไมแคฝอยประจาทวปอสรพภพ(พระราชปจฉา : 75)

1.12 เปน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 90 ครง คดเปนรอยละ 52 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตวเราเปนขนนางรกษาขอบขณฑเสมาของพระมหากษตรย(สามกก 1 : 199)

1.13 ผาน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 28 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ครนอยมา พระองคเสดจไปสรางพระนครอย ณ เมองพษณโลก เมองนมแมนาผานกลางพระนคร

(ค.กรงเกา : 37)

57

1.14 ยง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 15 ครง คดเปนรอยละ 10 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

กปปวนาสกมหาเมฆกยงฝนใหตก กอเหตทจะใหโลกฉบหายเหมอนกนกบนย หนหลง

(ไตรภมโลก : 61)

1.15 ลง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 71 ครง คดเปนรอยละ 55 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ลางคาบพระอนทรลงจากชางไอยราพตเดนดนไปเลน(ไตรภม. : 221)

1.16 ลอด มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 6 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

อนหวางชองศลาในนานนมมจฉาชาต วายเวยนเลยวลอดไปตามชองศลาเปนค ๆ ยงดยงเพลนใจ

(ค.หาวด : 417)

1.17 เลย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 8 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

กมาเขาหาดใหญ แดนสงขลาแลวยงหลกเลยไปสะเดาเสยได(จม.หลวงอดม : 129)

1.18 ส มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 6 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลสมเดจพระราชเอารสทานกราบลงกบพระบาทแลวกสพระราเชนทรยาน(จม.อยธยา : 32)

58

1.19 เหมอน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 45 ครง คดเปนรอยละ 43 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระธรรมเหมอนยาบาบดพศมและตดรากใหขาดสญไมกาเรบตอไปได (จารกภาค 6 : 46)

1.20 ให มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 124 ครง คดเปนรอยละ 89 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลใหรางวลแกทหารทงปวงตามสมควร (สามกก 2 : 959)

1.21 อย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 36 ครง คดเปนรอยละ 31 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงใหอาราธนานมนตพระมหาเถรเปนเจาเมองผหนงชอมหาสมนเถรอนอยใน นครสโขทย

(จารกภาค 3 : 136)

1.22 ออก มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 55 ครง คดเปนรอยละ 64 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

หลวงฤทธขนราชออกไปลาดตระเวนถงปากนาตะกวปา(จม.ร.2 : 30)

2. คาบพบทคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาบพบทมจานวน 16 คา ไดแก ใกล เขา จาก

ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ยง ลง ส เหนอ เหมอน ให และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

59

2.1 ใกล มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 25 ครง คดเปนรอยละ 48 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลวพระยาสหราชเดโชจงขนมาถอขวานนาหนา พาทหารทงปวงเขาไปใกลเมองเชยงใหม

(ค.หาวด : 355)

2.2 เขา มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 1 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระเจาเชยงใหมกใหรวบรวมผคนทแตกกระจดกระจายไดแลวกลาทพกลบเขา พระนคร

(ค. กรงเกา : 121)

2.3 จาก มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 143 ครง คดเปนรอยละ 97 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

นายทพนายกองถอยจากเมองโจดกมาตงอย ณ เมองเชงกระชมได 2 วน(จม.เขมร – ญวน : 25)

2.4 ตรง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 27 ครง คดเปนรอยละ 63 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

มกาสองตวตกน ตวหนงบนโผลงตรงยอดเหมฉตรเจดยทวดมหาธาต (ค.กรงเกา : 175)

2.5 ตอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 136 ครง คดเปนรอยละ 81 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

60

อนขนนางนเสยแรงทานเลยงใหกนเบยหวดผาปเสยเปลา หามความกตญไมมประโยชนแตจะเอาความสขแตตวเลยงบตรภรรยาใหสบายใจ มไดซอตรงตอทาน

(สามกก 2 : 133)

2.6 ตาม มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 242 ครง คดเปนรอยละ 85 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ใหหลวงพพธภกดคมรบใหญนอย 30 ลา ลงไปลาดตระเวนตามทองทะเล (จม.หลวงอดม : 117)

2.7 ถง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 110 ครง คดเปนรอยละ 72 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระอาทตยเทวบตรนนจงราลกถงพระคณแหงสมเดจพระพทธองคเจา(ไตรภมโลก : 901)

2.8 ประจา มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 20 ครง คดเปนรอยละ 77 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เวลาคาใหมานอนประจาซองทงสเวร(จม.อยธยา : 88)

2.9 เปน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 84 ครง คดเปนรอยละ 48 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงหานนมาเยบเปนเบาะเมาะใหกมารนนนอน(ค.กรงเกา : 13)

2.10 ยง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 117 ครง คดเปนรอยละ 74 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

61

ครนไดศภฤกษแลวพระองคกเสดจทรงมาพระทนงยกทพยกมายงกรงรตนบระ-องวะ

(ราชาธราช : 532)

2.11 ลง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 1 ครง คดเปนรอยละ 1 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

เจาพระยานครศรธรรมาธราชรบสงใหอาลกษณจารกพระนามเจานครลงแผนพระสพรรณบฏ

(ประชม1 : 16)

2.12 ส มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 68 ครง คดเปนรอยละ 94 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

สตวโลกทงปวงทกวนน ปรฏบตผดจากพระไตรสรณาคม จะไปสอบายภมทงสเสยเปนอนมาก

(กฎ.ตราสามดวง : 321)

2.13 เหนอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 52 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

หลงทกษโนทกใหตกลงเหนอพนพระธรณ(ราชาธราช : 267)

2.14 เหมอน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 42 ครง คดเปนรอยละ 40 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ขาพเจาเปนบตรเลยงอองอน ๆ รกขาพเจาเหมอนบตรในอทร(สามกก 1 : 155)

62

2.15 ให มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 6 ครง คดเปนรอยละ 4 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงมอบราชสมบตใหพระเจาเกยเขง(จม.ร.2 : 70)

2.16 ออก มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 1 ครง คดเปนรอยละ 1 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

พระราชสงครามกถวายบงคมลา ถอพลหวเมองทงปวงไปทาการขดคลองโคกขาม และทซงจะขดไปทะลออกแมนาเมองสาครบรนน ใหรงวดไดทางไกลสามรอยสบสเสน

(พ.กรมพระปรมา : 205)

3. คาวเศษณคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาวเศษณมจานวน 9 คา ไดแก ใกล ขน เขา ตรง

ประจา ลง เลย อย และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

3.1 ใกล มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 27 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

มนวงเขามาใกลแลว กเอาปนคาบศลาใสมนเขา ถกเขาสก 2 คราว 3 คราว เทานน

(จม.หลวงอดม : 96)

3.2 ขน มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 31 ครง คดเปนรอยละ 34 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ใหขนขาวเปลอก ณ เมองราชบรขนไปไว ณ เมองกาญจนบร 200 เกวยน(จม. ร.2 : 99)

63

3.3 เขา มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 44 ครง คดเปนรอยละ 30 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เจาพระยาสหสจกรจงลอบเขาไปหาบตรสาวเจาพระยาราชวงสน(ค.กรงเกา : 112)

3.4 ตรง มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 5 ครง คดเปนรอยละ 12 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงขบมาตรงเขาจะแทงเอากองซนจาน(สามกก 1 : 122)

3.5 ประจา มการปรากฏเปนคาวเศษณ จานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 4ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

แลตวนายสงขยมราชหนไปมพนกบทหารรวมใจเจดแปดคนดวยกน กยนประจารบพงจนตายในทรบสน

(พ.กรมพระปรมา : 145)

3.6 ลง มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 56 ครง คดเปนรอยละ 44 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลวนางกนานมโคมาเทลงในกะทะแลวถอพายทองกวนมธปยาส(จารกวดพระเชตพนฯ : 81)

3.7 เลย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 45 ครง คดเปนรอยละ 90 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระลกอยามความโทมนสเกยงงอนขดพระราชโองการเลย(ราชาธราช : 553)

64

3.8 อย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 81 ครง คดเปนรอยละ 69 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ไดใหพระปลดเมองพระตะบองมาจดแจงทาบญชอย(จม.เขมร – ญวน : 10)

3.9 ออก มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 30 ครง คดเปนรอยละ 35 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พระมหาเถรเจากแกถงบาตรออก ปลอยงขวางคอนนนใหไปโดยอนควรแกอชฌาสย

(ไตรภมโลก : 733)

4. คาชวยกรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาชวยกรยามจานวน 2 คา ไดแก ใกล และ ยง

ตวอยางการปรากฏของคามดงน

4.1 ใกล มการปรากฏเปนคาชวยหนากรยาจานวน 6 ครง คดเปนรอยละ 12ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ครนจะใกลไดฤกษจารกใหจดธปเทยนบชาขาวตอกดอกไมจณเจมแปงนามน(ประชม 1 : 20)

4.2 ยง มการปรากฏเปนคาชวยหนากรยาจานวน 26 ครง คดเปนรอยละ 16ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แตเดมเมอพระพทธสหงคยงประดษฐานอยทเมองปาตลบตรนน เหาะเหนเดนอากาศไดจรง

(ค.หาวด : 356)

65

5. คาสนธานคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาสนธานมจานวน 5 คา ไดแก ตอ ถง เลย

เหมอน และ ให ตวอยางการปรากฏของคามดงน

5.1 ตอ มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 3 ครง คดเปนรอยละ 2 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ลอบสมรกดวยกนมไดส มขนหมากเปนคานบแล พอ หญงมรตอมทองจงร แม

(กฎ.ตราสามดวง :256)

5.2 ถง มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 3 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ถาไดไปไมเมาแลวถงจะขามไปถกคลนใหญกไมเปนไร (จม.หลวงอดม : 150)

5.3 เลย มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 2ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

ธดาแหงเศรษฐนนลอบแปลงหนงสอเปนสงใหแตงงานกบตนโฆษกเลยไดแตงงานกบธดาเศรษฐนน

(จารกวดพระเชตพนฯ : 85)

5.4 เหมอน มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 18 ครง คดเปนรอยละ 17ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ประการหนงเมองเมาะละเลงกอยฟากตะวนออกเหมอนอยในกามอกยงใหเลกหนไปได

(พ.กรมพระปรมา : 282)

66

5.5 ให มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 10 ครง คดเปนรอยละ 7 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ทรงพระราชศรทธาจะปฏสงขรณสรางใหบรบรณงามขนกวาเกา(จารกวดพระเชตพนฯ : 1)

การปรากฏของคาในสมยรตนโกสนทร

การศกษาขอมลในเอกสารสมยรตนโกสนทร พบวา คาจานวน 23 คา มการปรากฏในเอกสารสมยนจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจาเปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน รายละเอยดการปรากฏของคามดงน

ใกล ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท คาวเศษณ และคาชวยกรยาขาม ปรากฏเปนคากรยาขน ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณเขา ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณคลาย ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทจาก ปรากฏเปนคาบพบทตรง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณตอ ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท คาวเศษณ และคาสนธานตาม ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบท ถง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานประจา ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณเปน ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทผาน ปรากฏเปนคากรยายง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาลง ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณลอด ปรากฏเปนคากรยาเลย ปรากฏเปนคากรยา คาวเศษณ และคาสนธาน

67

ส ปรากฏเปนคากรยา และคาบพบทเหนอ ปรากฏเปนคาบพบทเหมอน ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท คาชวยกรยา และคาสนธานให ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานอย ปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณออก ปรากฏเปนคากรยา คาวเศษณ และคาชวยกรยา

เพอใหเหนการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยรตนโกสนทรอยางชดเจน ผศกษาจะสรปการปรากฏของคาจานวน 23 คา ดงแสดงในตารางตอไปน

68

ตารางท 8 แสดงลกษณะการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยรตนโกสนทร

ชนดของคาคา คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธานใกล -ขาม - - - -ขน - -เขา - -คลาย - - -จาก - - - -ตรง - -ตอ -ตาม - - -ถง - -

ประจา - -เปน - - -ผาน - - - -ยง - -ลง - -ลอด - - - -เลย - -ส - - -

เหนอ - - - -เหมอน -ให - -อย - - -ออก - -

69

เพอใหเหนความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคา ผศกษาจะแสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตางๆ โดยแสดงเปนจานวนครงทมการปรากฏ และอตรารอยละของการปรากฏ ดงตารางตอไปน

ตารางท 9 แสดงความถของการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ของคาแตละคาในสมยรตนโกสนทร

การปรากฏของคาในสมยรตนโกสนทรจาแนกตามชนดของคา

คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธาน

จานวนรวมของ

การปรากฏคาจานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ

จานวนครง รอยละ

จานวนครง

รอยละ จานวนครง

รอยละ

ใกล 2 8 17 68 3 12 3 12 - - 25 100ขาม 14 100 - - - - - - - - 14 100ขน 22 36 5 8 34 56 - - - - 61 100เขา 16 62 2 7 8 31 - - - - 26 100คลาย 27 75 9 25 - - - - - - 36 100จาก - - 95 100 - - - - - - 95 100ตรง 12 26 27 57 8 17 - - - - 47 100ตอ 14 10 91 68 4 3 - - 26 19 135 100ตาม 7 5 139 95 - - - - - - 146 100ถง 10 12 53 64 - - - - 20 24 83 100

ประจา 6 16 19 51 12 33 - - - - 37 100เปน 65 60 43 40 - - - - - - 108 100ผาน 45 100 - - - - - - - - 45 100ยง 1 2 21 47 - - 23 51 - - 45 100ลง 13 33 2 5 24 62 - - - - 39 100ลอด 8 100 - - - - - - - - 8 100เลย 12 19 - - 23 36 - - 29 45 64 100ส 1 4 23 96 - - - - - - 24 100

เหนอ - - 14 100 - - - - - - 14 100เหมอน 34 29 42 36 - - 27 23 14 12 117 100ให 41 67 4 7 - - - - 16 26 61 100อย 14 19 - - 60 81 - - - - 74 100ออก 16 43 - - 4 11 17 46 - - 37 100

70

ตวอยางขอมลการปรากฏของคาเปนคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธานในเอกสารสมยรตนโกสนทรแสดงตามลาดบดงตอไปน∗

1. คากรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยามจานวน 21 คา ไดแก ใกล ขาม ขน

เขา คลาย ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหมอน ให อย และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

1.1 ใกล มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 8 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จะแลเหนไดวารปภาพนนใกลความจรงเพยงไร(ปลกใจเสอปา : 33)

1.2 ขาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตงแตขามเสนศนยสตรแลวรสกวาอากาศเยนขนมากเพราะวาเปนหนาหนาว(ราชหตถ.ร.7 : 21)

1.3 ขน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 22 ครง คดเปนรอยละ 36 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ถาจะไมพายกขนจากเรอหรอลงนาวายไปตามลาพงเถด(ปกณกคด : 231)

1.4 เขา มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 16 ครง คดเปนรอยละ 62 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

∗ ดตวอยางบรบทเพมเตมในภาคผนวก ก.

71

กระบวนแหนนเขาประตเทวาพทกษ เลยวมาพกทนาพระทนงอนนตสมาคม(จม.พระราชกจ 2 : 190)

1.5 คลาย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 27 ครง คดเปนรอยละ 75 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

สะหรมป เปนระบาอยางหนงคลายฟอนของมณฑลพายพ(ราชหตถ.ร.7 : 97)

1.6 ตรง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 12 ครง คดเปนรอยละ 26 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เมอวนอาทตย แรมสบเอดคาเดอนเจด ตรงกบวนเกดของเรานน กาลงการเมร(จม.วชรณหศ : 148)

1.7 ตอ มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 10 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เรอใหญลานไดตอเมอกฤษศกราช 1853 ปแรกทไดใชในการศกทเมองรเซยนน(บางกอก.ล.1 : 115)

1.8 ตาม มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 7 ครง คดเปนรอยละ 5 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลวตามขนไปจนถงปะราบนยอด(จม.ชวา : 71)

1.9 ถง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 10 ครง คดเปนรอยละ 12 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

72

เดนทางราว 50 นาท ถงสถานบอยเตนซอรก(ราชหตถ.ร.7 : 39)

1.10 ประจา มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 6 ครง คดเปนรอยละ 16 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงตองคงประจาอยในหมทหาร(ปลกใจเสอปา : 34)

1.11 เปน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 65 ครง คดเปนรอยละ 60 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เรารอยวาทานทงหลาย ยอมเปนผนบถอพระพทธศาสนาอนมนคง(พระราชดารส : 106)

1.12 ผาน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 45 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

คนทมาทกคนมตวสเขยวตดมอมา กอนจะผานหนาเราตองสงตวใหองครกษคนหนง

(ราชหตถ.ร.7 : 6)

1.13 ยง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 2 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

ความสตยเปนรสยงประโยชนใหสาเรจยงกวารสทงหลาย(ปลกใจเสอปา : 85)

1.14 ลง มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 13 ครง คดเปนรอยละ 33 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

73

มแตยายแกยายเถาลงไปซกผา (ไกลบาน1 :133)

1.15 ลอด มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 8 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ลมพายกพดลอดเขาไปตามชองเกลด ดนขางในเอากระเบองเปดตกลงมาหาหกแผน

(สาสนสมเดจ : 271)

1.16 เลย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 12 ครง คดเปนรอยละ 19 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

กรมหมนดารงไดเลยไปดเมองมลวนฝายองกฤษ(ราชาธบาย ร.5 : 76)

1.17 ส มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 1 ครงเทานน คดเปนรอยละ 4 ของจานวนรวมการปรากฏ คอ

ลอบเทยวทาชสชายอนถง 15 คน(บางกอก.ล.1 : 280)

1.18 เหมอน มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 34 ครง คดเปนรอยละ 29 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

รปรเหมอนสมเทพรศ แตใหญเทาสมโอใบเลก(ไกลบาน 1 : 129)

1.19 ให มการปรากฏเปนกรยาจานวน 41 ครง คดเปนรอยละ 67 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

74

ถาราษฎรผใดจะตองการเบยกะแปะไปใชกใหมาซอไปจากทนน(ประกาศ ร.4 : 33)

1.20 อย มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 19 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เรนเดยรอาจจะขดมอสซงอยใตตนสโนทบเบองบนลกถง 4 ศอกขนมากนได(ไกลบาน 2 : 86)

1.21 ออก มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 16 ครง คดเปนรอยละ 43 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เวลาเชาเสดจกระบวนตนออกจากเมองสมทรสาครขนไปตามลานา(ประพาสตน : 19)

2. คาบพบทคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาบพบทมจานวน 17 คา ไดแก ใกล ขน เขา คลาย

จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ยง ลง ส เหนอ เหมอน และให ตวอยางการปรากฏของคามดงน

2.1 ใกล มการปรากฏเปนคากรยาจานวน 17 ครง คดเปนรอยละ 68 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เมองฉะเชงเทราเปนเมองตงอยใกลปากนาบางปะกง (พระราชดารส : 22)

2.2 ขน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 5 ครง คดเปนรอยละ 8 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แลวเลยวขนเขาชนไปอกลกหนง เพอจะดแมนาซงไหลวงรอบเขา(ไกลบาน 2 : 361)

75

2.3 เขา มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 7 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เวลาเชากระบวนเสดจออกจากบานแหลมขามมาเขาอาวเมองสมทรสงคราม(จม.พระราชกจ 2 : 81)

2.4 คลาย มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 9 ครง คดเปนรอยละ 25 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

โบสถนนทาสณฐานกลมคลายวดแขกทตะเกยกวางประมาณสามสบวาเศษ(พ.ภาค 29 : 117)

2.5 จาก มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 95 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แตชาวเราพอใจทจะซอนามนละหงของเราจากตางประเทศ(ปกณกคด : 33)

2.6 ตรง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 27 ครง คดเปนรอยละ 57 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตรงหนาของเทวะสถานใหญนนกมเทวะสถานของพาหนะของพระเปนเจาเหลานน

(ราชหตถ.ร.7 : 135)

2.7 ตอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 91 ครง คดเปนรอยละ 68 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

นายทหารและพลทหารกตองเคารพตอขอบงคบเหลานนอยางเตมท(โคลนตดลอ : 89)

76

2.8 ตาม มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 139 ครง คดเปนรอยละ 95 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ขาพระพทธเจาจงไดจางแขกนอกมาเปนโปลศเดนตรวจตามถนน(ราชหตถ. ร.5 : 97)

2.9 ถง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 53 ครง คดเปนรอยละ 64 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

มไดคานงถงความรบผดชอบ ซงจะตองมมาในฐานะเปนบดามารดา(โคลนตดลอ : 49)

2.10 ประจา มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 19 ครง คดเปนรอยละ 51 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

หมนนเปนชอของเมองเบอน จงไดเลยงไวเปนสตวประจาเมอง(ไกลบาน 2 : 361)

2.11 เปน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 43 ครง คดเปนรอยละ 40 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

การอทธรณใหเขยนเปนลายลกษณอกษร(ปกณกคด : 197)

2.12 ยง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 21 ครง คดเปนรอยละ 47 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ใหผสาเรจราชการเมองกรมการยนเขามายงกรมมหาดไทย (ประกาศร.4 : 293)

77

2.13 ลง มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 2 ครง คดเปนรอยละ 5 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จะไดจารกพระนามลงพระสพรรณบฏ ณ พระอโบสถวดพระศรสรรเพชญ(ประชม 1 : 16)

2.14 ส มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 23 ครง คดเปนรอยละ 96 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เชญเจามาสสานกพ มาหาพเถด พจะพาเจาไปครอบครองไอศรยสมบต (ไตรภมโลก : 205)

2.15 เหนอ มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 100 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จะทาอะไรฤาประสงคอะไรกไดทงสนเพราะเปนผอยเหนอกฎหมาย(ปลกใจเสอปา : 54)

2.16 เหมอน มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 42 ครง คดเปนรอยละ 36 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ทเนนนนเปนดนแดงเหมอนสอฐปน(ราชาธบาย ร.5 : 386)

2.17 ให มการปรากฏเปนคาบพบทจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 7 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ในการจะมอบธงใหแกกองทหารตาง ๆ เวลาน เราขอกลาววาธงยอมถอเปนยอดเปนสาคญสาหรบกองทหารทงปวง

(พระราชดารส : 76)

78

3. คาวเศษณคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาวเศษณมจานวน 10 คา ไดแก ใกล ขน เขา ตรง

ตอ ประจา ลง เลย อย และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

3.1 ใกล มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 3 ครง คดเปนรอยละ 12 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เมอนายทหารเหนงเลอยเขามาใกลแลว นายทหารกหนขนตนไม(บางกอก.ล.1 : 49)

3.2 ขน มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 34 ครง คดเปนรอยละ 56 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พวกหวเมองเขาใจวากระบวนเรอใหญจะแยกขนทางบางโผงเผง(ประพาสตน : 23)

3.3 เขา มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 8 ครง คดเปนรอยละ 31 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เยอเคยดทาใชในเมองเหลอแลว ไดเปนสนคาสงเขาไปกรงเทพฯ(ราชาธบาย ร.5 : 406)

3.4 ตรง มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 8 ครง คดเปนรอยละ 17 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

บรรดาสนคาทสงตรงมาจากกรงเทพฯ เปนมาทเมองแฮมเบคนกอนไปทอน(ไกลบาน 1 : 397)

3.5 ตอ มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 3 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

79

บรรดาทางไปรษณยแลทางโทรเลขของเรานน กไดขยายตอออกไปแลวอกเปนอนมาก

(พระราชดารส : 40)

3.6 ประจา มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 12 ครง คดเปนรอยละ 33 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

เปนหนาทของขาพเจาตองรบผดชอบใหมไฟฟาตดประจา(ปกณกคด : 157)

3.7 ลง มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 24 ครง คดเปนรอย 62 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงเอาไฟกามะถนทงลงในทองเรอเพอจะเผาเสย(บางกอก.ล.1 : 151)

3.8 เลย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 23 ครง คดเปนรอยละ 36 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ไทยเราตองรบพงปองกนตวเราอยแทบไมมเวลาวางเลย(ปลกใจเสอปา : 13)

3.9 อย มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 60 ครง คดเปนรอยละ 81ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

พอไปถงสถานหวลาโพงพบเจาพระยาวรพงศมาคอยอย(สาสนสมเดจ : 313)

3.10 ออก มการปรากฏเปนคาวเศษณจานวน 4 ครง คดเปนรอยละ 11 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

80

แลทงสลานคนทปลอยออกจากทเปนทาษนน กจะยอมใหเปนใหญแกตว(บางกอก.ล.1 : 187)

4. คาชวยกรยาคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาชวยกรยามจานวน 4 คา ไดแก ใกล ยง เหมอน

และ ออก ตวอยางการปรากฏของคามดงน

4.1 ใกล มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 3 ครง คดเปนรอยละ 12 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

จงเอาดอกมะลซอนวนแรก 108 ดอก วนกลาง 216 ดอก วนสด 432 ดอก ใหเลอกทตมแยมจะใกลบานในเพลาเดยวกน

(พระราชวจารณ ร.5 : 294)

4.2 ยง มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 23 ครง คดเปนรอยละของ 51 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ความทประกาศยงคงใชเปนกฎหมายและประเพณอยกม ยกเลกเสยแลวกม(ประกาศ ร.4 : 7)

4.3 เหมอน มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 27 ครง คดเปนรอยละ 23ของจานวนรวมการปรากฏ โดยจะปรากฏรวมกบคาวา “ด” กลายเปน ดเหมอน เชน

ของแจกกดเหมอนทานผทจะไดรบจะยนดมาก(จม.วชรณหศ : 139)

4.4 ออก มการปรากฏเปนคาชวยกรยาจานวน 17 ครง คดเปนรอยละ 46 ของจานวนรวมการปรากฏ บางครงอาจปรากฏรวมกบคาชวยกรยาคอ จะ กลายเปน ออกจะ หรอบางครงกปรากฏเพยงคาเดยว คอ ออก

81

ครนเราปราบเหลารายเหลาโจรนนได กออกจะทนงวาพวกเราเกงพอแลว(ปลกใจเสอปา : 22)

5. คาสนธานคาทมลกษณะการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 5 คา ไดแก ตอ ถง เลย เหมอน

และ ให ตวอยางการปรากฏของคามดงน

5.1 ตอ มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 26 ครง คดเปนรอยละ 19 ของจานวนรวมการปรากฏ ในการปรากฏบางครงอาจปรากฏเปนคาสนธานซอน เชน ตอเมอ ตอมา และบางครงกปรากฏอยคาเดยว เชน

มาชวโมงเศษถงอาเภอพยหคร มพายฝนตกประปรายตอฝนหายจงไดขน(ประพาสตน : 47)

5.2 ถง มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 20 ครง คดเปนรอยละ 24 ของจานวนรวมการปรากฏ ในการปรากฏบางครงอาจปรากฏเปนกลมคาสนธาน เชน ถงวา ถงแมวา และบางครงกปรากฏอยคาเดยว เชน

การเดนทางวนนจะนบวาเปนทเรยบรอยด ถงจะมเหตบางกเลกนอย(จม.ปกษใต : 34)

5.3 เลย มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 29 ครง คดเปนรอยละ 45 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

แตรสกสบายไมมอะไรเทา ใหฝนไปวาอยบานเลยตองเดนกากลบมาโฮเตลทงยงงน

(จม.ชวา : 103)

5.4 เหมอน มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 14 ครง คดเปนรอยละ 12 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

82

ทานทงหลายคงจะชวยกนเกอกลและตกเตอนเหมอนอยางทไดประพฤตมาตอตวฉนในเวลาขณะใดขณะหนง

(พระราชดารส : 82)

5.5 ให มการปรากฏเปนคาสนธานจานวน 16 ครง คดเปนรอยละ 26 ของจานวนรวมการปรากฏ เชน

ตองคดอานทาการงานใหบงเกดประโยชนแกกนและกน(ปลกใจเสอปา : 28)

ดงทกลาวมาทงหมดนสรปไดวา ขอมลคาทปรากฏในสมยสโขทย อยธยา และ รตนโกสนทรมจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมการปรากฏเปนหมวดคาชนดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน และ แตละคามความถในการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ไมเทากน ลกษณะเชนนทาใหมองเหน การเปลยนแปลงหนาทของคาแตละคาซงจะแตกตางกน ดงจะไดนาไปวเคราะหในบทท 3 ตอไป

83

บทท 3 การเปลยนแปลงหนาทของคาในสมยตาง ๆ

ในบทนผศกษาจะนาขอมลคาทปรากฏในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

จานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก มาวเคราะหวาคาดงกลาวมการเปลยนแปลงหนาทของคาอยางไร โดยพจารณาหนาทของคาในแตละสมยเปรยบเทยบกนวาคานน ๆ ทาหนาทแตกตางกนหรอไม เพอจะไดมองเหนกระบวนการเปลยนแปลงหนาทของคา

หนาทของคาในสมยตาง ๆ

ในบทท 2 ผศกษาไดนาเสนอการปรากฏของคาในสมยสโขทย อยธยา และ รตนโกสนทรไวแลว ในบทนผศกษาจะนาเสนอการปรากฏของคาจานวน 23 คาททาหนาทเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร และปจจบน∗ โดยสรป ดงน

ใกล ทาหนาทเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน และทาหนาทเปนคาวเศษณในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน แตไมปรากฏวา ทาหนาทเปนคาสนธาน

ขาม ทาหนาทเปนคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรมทาหนาทเปนคา บพบทและคาวเศษณในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยาและคาสนธาน

ขน ทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรมทาหนาทเปนคาบพบทในสมยรตนโกสนทรจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

∗ ขอมลการปรากฏของคาในสมยปจจบนนามาจากการศกษาของจรสดาว อนทรทศน

(2539)

84

เขา ทาหนาทเปนคากรยาและคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบนและ ทาหนาทเปนคาบพบทในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปน คาชวยกรยาและคาสนธาน

คลาย ทาหนาทเปนคากรยาในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน ทาหนาทเปน คาบพบทในสมยรตนโกสนทร และปจจบน และเรมทาหนาทเปนคาสนธานในสมยปจจบน แต ไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาคาวเศษณ และคาชวยกรยา

จาก ทาหนาทเปนคากรยาในสมยสโขทย อยธยา และปจจบน ทาหนาทเปนคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน และเรมทาหนาทเปนคาวเศษณในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

ตรง ทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน และทาหนาทเปนคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปน คาชวยกรยา และคาสนธาน

ตอ ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน ทาหนาทเปนคาวเศษณในสมยรตนโกสนทร และปจจบน และทาหนาทเปนคาสนธานในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา

ตาม ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรม ทาหนาทเปนคาวเศษณในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

ถง ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรม ทาหนาทเปนคาวเศษณในสมยปจจบน และทาหนาทเปนคาสนธานในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา

ประจา ทาหนาทเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

เปน ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน

ผาน ทาหนาทเปนคากรยาในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน และทาหนาทเปนคาบพบทและคาวเศษณในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

ยง ทาหนาทเปนคากรยา คาบพบท และคาชวยกรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาวเศษณ และคาสนธาน

85

ลง ทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรม ทาหนาทเปนคาบพบทตงแตสมยอยธยาจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

ลอด ทาหนาทเปนคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน และเรมทาหนาทเปนคาบพบทและคาวเศษณในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

เลย ทาหนาทเปนคากรยาและคาสนธานในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน เรมทาหนาทเปนคาบพบทในสมยปจจบน และทาหนาทเปนคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถง สมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา

ส ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน

เหนอ เรมทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณในสมยปจจบน และทาหนาทเปนคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และ คาสนธาน

เหมอน ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรมทาหนาทเปนคาชวยกรยาในสมยรตนโกสนทร และทาหนาทเปนคาสนธานในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาวเศษณ

ให ทาหนาทเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาวเศษณ และคาชวยกรยา

อย ทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เรมทาหนาทเปนคาบพบทในสมยปจจบน แตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาชวยกรยา และคาสนธาน

ออก ทาหนาทเปนคากรยา และคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบนทาหนาทเปนคาบพบทในสมยอยธยา และปจจบน และเรมทาหนาทเปนคาชวยกรยาในสมยรตนโกสนทรแตไมปรากฏวาทาหนาทเปนคาสนธาน

เพอใหเหนการปรากฏของคาจานวน 23 คา ททาหนาทเปนคาชนดตาง ๆ ในสมย

สโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทร และสมยปจจบนอยางชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดง การปรากฏของคาเหลานในตารางตอไปน

86

ตารางท 10 แสดงการปรากฏเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน ชนดของคา

คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธาน

สมย คา

ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป.

ใกล

-

- - - -

ขาม

- - -

- - -

- - - - - - - -

ขน

- -

- - - - - - - -

เขา

-

- - - - - - - -

คลาย - - - - - - - - - - - - - -

จาก - - - - - - - - - - - -

ตรง - - - - - - - - - -

ตอ - - - - - - -

ตาม - - - - - - - - - - -

ถง - - - - - - - -

ประจา - - - - - - - - - - -

เปน - - - - - - - - - - - -

ผาน - - - - - - - - - - - - - - -

ยง - - - - - - - -

ลง - - - - - - - - -

ลอด

- - - - - - - - - - - - - -

เลย - - - - - - - - -

ส

- - - - - - - - - - - -

เหนอ - - - - - - - - - - - - - -

เหมอน

- - - - - - - -

ให - - - - - - - -

อย - - - - - - - - - - -

ออก - - - - - - - - -

87

แนวคดในการวเคราะหการเปลยนแปลงหนาทของคา

ผศกษานาแนวคดในการวเคราะหหนาทของคาซงจรสดาว อนทรทศน (2541 : 1-20) ไดเสนอไวมาเปนแนวทางในการวเคราะหการเปลยนแปลงหนาทของคา จรสดาวไดกลาวถงอตรารอยละของการปรากฏของคาททาใหตความวาเปน คากรยาตนแบบ คาบพบทตนแบบ คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท คากรยารอบนอก และคาบพบทรอบนอก ดงน ∗

1. คากรยาตนแบบ หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถตงแตรอยละ 75 2. คาบพบทตนแบบ หมายถง คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถตงแตรอยละ 75 3. คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยา

ดวยความถระหวางรอยละ 26 ถง รอยละ 74 4. คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท หมายถง คาทปรากฏเปนคา

บพบทดวยความถระหวางรอยละ 26 ถง รอยละ 74 5. คากรยารอบนอก หมายถง คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถไมเกนรอยละ 25 6. คาบพบทรอบนอก หมายถง คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถไมเกนรอยละ 25

การจดประเภทของคาตามอตรารอยละของการปรากฏทาใหมองเหนลกษณะ

ความตอเนองในการกลายเปนคาบพบทวาคาแตละคามขนตอนและทศทางการเปลยนแปลงอยางไร เชน คาบพบทรอบนอก เปนคาบพบททมลกษณะของหมวดคาไมครบถวน แสดงวามการกลายเปน คาไวยากรณในขนตอนแรก และยงไมเปนคาไวยากรณอยางสมบรณ สวนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท จะมลกษณะของหมวดคาครบในบางบรบท แสดงวาอยในขนตอนระหวางกลางของการกลายเปนคาไวยากรณ สาหรบ คาบพบทตนแบบ จะมลกษณะของหมวดคาครบถวน แสดงวามการกลายเปนคาไวยากรณอยางสมบรณแลว

∗ อตรารอยละของการปรากฏของคาททาใหตความวาเปนคากรยาตนแบบ คาบพบทตนแบบ คากรยารอบนอก และคาบพบทรอบนอก ประยกตมาจากของจรสดาว อนทรทศน (2541 :1-20)

88

เพอแสดงใหเหนความถของการปรากฏของคาในสมยตาง ๆ ทสามารถจะนามาตความขอมลได ผศกษาจะแสดงความถของการปรากฏของคา คดเปนรอยละดงตารางตอไปน

89

ตารางท 11 แสดงความถในการปรากฏของคาเปนคาชนดตาง ๆ ในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน คดเปนรอยละ

ชนดของคา คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา คาสนธาน

สมย คา ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป. ส. อ. ร. ป.

ใกล 15 13 8 30 62 48 68 48 - 27 12 7 23 12 12 15 - - - -

ขาม 100 100 100 25 - - - 43 - - - 32 - - - - - - - -

ขน 59 66 36 13 - - 8 1 41 34 56 86 - - - - - - - -

เขา 58 69 62 55 - 1 7 3 42 30 31 42 - - - - - - - -

คลาย - 100 75 61 - - 25 31 - - - - - - - - - - - 8

จาก 20 3 - 1 80 97 100 98 - - - 1 - - - - - - - -

ตรง - 25 26 16 100 63 57 72 - 12 17 12 - - - - - - - -

ตอ 41 17 10 19 32 81 68 66 - - 3 15 - - - - 27 2 19 -

ตาม 69 15 5 4 31 85 95 93 - - - 3 - - - - - - - -

ถง 32 25 12 18 68 72 64 74 - - - 4 - - - - - 3 24 4

ประจา - 19 16 8 - 77 51 57 - 4 33 35 - - - - - - - -

เปน 72 52 60 77 28 48 40 23 - - - - - - - - - - - -

ผาน - 100 100 71 - - - 19 - - - 10 - - - - - - - -

ยง 14 10 2 1 14 74 47 11 - - - - 72 16 51 88 - - - -

ลง 51 55 33 22 - 1 5 6 49 44 62 72 - - - - - - - -

ลอด 100 100 100 50 - - - 25 - - - 25 - - - - - - - -

เลย - 8 19 3 - - - 1 100 90 36 73 - - - - - 2 45 23

ส 4 6 4 1 96 94 96 99 - - - - - - - - - - - -

เหนอ - - - 15 100 100 100 79 - - - 6 - - - - - - - -

เหมอน 71 43 29 67 29 40 36 30 - - - - - - 23 - - 17 12 3

ให 80 89 67 37 4 4 7 2 - - - - - - - - 16 7 26 61

อย 74 31 19 48 - - - 5 26 69 81 47 - - - - - - - -

ออก 56 64 43 32 - 1 - 2 44 35 11 66 - - 46 - - - - -

90

การเปลยนแปลงหนาทของคา

เมอพจารณาความถในการปรากฏของคาในแตละสมย จะเหนวาความถในการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน แตกตางกน กลาวคอ ในชวงสมยหนงคาอาจปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบท แตในอกชวงสมยหนงคาอาจมการปรากฏกลบเปนไปในทางตรงขาม ลกษณะเชนนสะทอนใหเหนวากระบวนการเปลยนแปลงหนาทของคา แตละคาแตกตางกน การเปลยนแปลงของคาทง 23 คา สามารถสรปได 4 กลมดงน

1. คาทมการปรากฏเปนคากรยากอนคาชนดอน มลกษณะการปรากฏดงน

1.1 ปรากฏเปนคากรยาอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทยหรอสมยอยธยา คาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยาอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทย หรอ

สมยอยธยามจานวน 4 คา ไดแก ขาม คลาย ผาน และลอด ความถในการปรากฏของคาแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 12 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยาอยางเดยวตงแตสมยสโขทยหรอสมยอยธยา

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

สมย

คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

ขาม 100 - - - - 100 - - - - 100 - - - - 25 43 32 - - คลาย - - - - - 100 - - - - 75 25 - - - 61 31 - - 8 ผาน - - - - - 100 - - - - 100 - - - - 71 19 10 - - ลอด 100 - - - - 100 - - - - 100 - - - - 50 25 25 - -

ความถในการปรากฏของคา ขาม คลาย ผาน และ ลอด ในแตละสมยดงแสดงใน

ตารางขางตนแสดงใหเหนวา คาเหลานเปนคากรยามากอนทจะมการเปลยนแปลงหนาทเปน คาไวยากรณ ไดแก คาบพบท คาวเศษณ และคาสนธาน เมอพจารณาการปรากฏโดยใชเกณฑ

91

การปรากฏของคาตามการศกษาของจรสดาว∗ ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคา เหลาน ดงน

ขาม ปรากฏเปนคากรยาเพยงอยางเดยวตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร

ตอมาในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 43 มการปรากฏเปนคาวเศษณรอยละ 32 ในขณะทการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 25 การปรากฏเชนนทาใหอาจสรปไดวา ขาม เปนคากรยาตนแบบในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการใชในบรบททกวางขนทาใหปรากฏเปนคาบพบทและคาวเศษณ ในขณะเดยวกนกมการปรากฏเปน คากรยาลดลง ขอมลความถของการปรากฏชใหเหนวาในสมยปจจบน ขาม มการเปลยนแปลงจากคากรยาตนแบบกลายเปนคากรยารอบนอกโดยสมบรณแลว ในขณะทการเปลยนแปลงเปน คาบพบทนนมลกษณะเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ขาม ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 3 ภาพแสดงการปรากฏของ ขาม

∗ ดรายละเอยดทแนวคดในการวเคราะหการเปลยนแปลงหนาทของคา

020406080

100

สโขทย 100 0 0 0 0

อยธยา 100 0 0 0 0

รตนโกสนทร 100 0 0 0 0

ปจจบน 25 43 32 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

92

คลาย ไมมขอมลการปรากฏในสมยสโขทย แตปรากฏเปนคากรยาเพยงอยางเดยวในสมยอยธยา ตอมาในสมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 25 ในขณะทมการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอรอยละ 75 ในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบทเพมขนเปนรอยละ 31 และมการปรากฏเปนคาสนธานรอยละ 8 ในขณะทการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอรอยละ 61 การปรากฏเชนนทาใหอาจสรปไดวา คลาย เปนคากรยาตนแบบในสมยอยธยาเรอยมาจนกระทงถงสมยรตนโกสนทรจงเรมมการเปลยนแปลงโดยมการปรากฏเปนคาบพบทรอบนอกในขณะท การปรากฏเปนคากรยาตนแบบมนอยลง ตอมาในสมยปจจบน คลาย เปลยนแปลงจากการเปน คากรยาตนแบบกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และการปรากฏเปนคาบพบทมมากขนกวาเดมทาใหกลายเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท นอกจากนยงมการปรากฏเปนคาสนธานดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ คลาย ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน แผนภมท 4 ภาพแสดงการปรากฏของ คลาย

ผาน ไมมขอมลการปรากฏในสมยสโขทย แตปรากฏเปนคากรยาเพยงอยางเดยวตงแตสมยอยธยาจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคากรยารอยละ 71 เปนคาบพบทรอยละ 19 และเปนคาวเศษณรอยละ 10 การปรากฏเชนนทาใหอาจสรปไดวา ผาน เปน คากรยาตนแบบในสมยอยธยา และรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการเปลยนแปลงโดย

020406080

100

สโขทย 0 0 0 0 0

อยธยา 100 0 0 0 0

รตนโกสนทร 75 25 0 0 0

ปจจบน 61 31 0 0 8

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

93

ปรากฏในบรบททกวางขนทาใหสามารถปรากฏเปนคาบพบทและคาวเศษณได ขอมลความถของการปรากฏชใหเหนวาในสมยปจจบน ผาน เปลยนแปลงจากการเปนคากรยาตนแบบไปเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และมการปรากฏเปนคาบพบทรอบนอก นอกจากนยงมการปรากฏเปนคาวเศษณดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ผาน ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 5 ภาพแสดงการปรากฏของ ผาน

ลอด ปรากฏเปนคากรยาเพยงอยางเดยวตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 25 เทากบการปรากฏเปนคาวเศษณ ในขณะทการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 50 ขอมลการปรากฏแสดงวาในสมยปจจบน ลอด ปรากฏไดในบรบททกวางขน การปรากฏเชนนทาใหอาจสรปไดวา ลอด ทาหนาทเปนคากรยาตนแบบเพยงอยางเดยวในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนจงมการเปลยนแปลงจากการเปนคากรยาตนแบบกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะทสามารถปรากฏเปนคาบพบทรอบนอก และเปนคาวเศษณไดดวย ขอมลความถของการปรากฏชใหเหนวาการเปลยนแปลงเปนคาบพบทและคาวเศษณนนนาจะดาเนนไปพรอม ๆ กน

020406080

100

สโขทย 0 0 0 0 0

อยธยา 100 0 0 0 0

รตนโกสนทร 100 0 0 0 0

ปจจบน 71 19 10 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

94

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ลอด ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 6 ภาพแสดงการปรากฏของ ลอด

1.2 ปรากฏเปนคากรยาและคาชนดอน โดยมความถการปรากฏเปนคากรยาสง

กวาคาชนดอน คาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยาและคาชนดอนในสมยเดยวกน โดยท

ความถของการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาชนดอน แบงไดเปน 3 กลมดงน ก. คาทปรากฏเปนกรยาและคาบพบทมาตงแตสมยสโขทยหรอสมย

อยธยา คาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทมาตงแตสมย

สโขทยหรอสมยอยธยา โดยมความถการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาบพบท มจานวน 3 คา ไดแก ตาม เปน และ เหมอน ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

0

20

40

6080

100

สโขทย 100 0 0 0 0

อยธยา 100 0 0 0 0

รตนโกสนทร 100 0 0 0 0

ปจจบน 50 25 25 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

95

ตารางท 13 แสดงความถการปรากฏเปนกรยาและคาบพบทมาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

ชนดของคา (รอยละ)

สมย

คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

ตาม 69 31 - - - 15 85 - - - 5 95 - - - 4 93 3 - - เปน 72 28 - - - 52 48 - - - 60 40 - - - 77 23 - - -

เหมอน 71 29 - - - 43 40 - - 17 29 36 - 23 12 67 30 - - 3

ความถในการปรากฏของคา ตาม เปน และเหมอน ในแตละสมยดงแสดงในตาราง

ขางตนแสดงใหเหนวาคาเหลานเปนคากรยามากอนทจะมการเปลยนแปลงหนาทเปนคาไวยากรณไดแก คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน ทงนเนองจากมความถในการปรากฏเปนคากรยามากกวาคาชนดอนมาตงแตสมยสโขทย ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคาเหลาน ดงน

ตาม ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทตงแตสมยสโขทย โดยมความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาบพบท กลาวคอ มการปรากฏเปนคากรยารอยละ 69 ในขณะทมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 31 ตอมาตงแตสมยอยธยาจนกระทงถงสมยปจจบน การปรากฏเปนคากรยาลดลงเรอย ๆ ในสมยปจจบน ตาม มความถในการปรากฏเปนคากรยาเหลอเพยงรอยละ 4 แตความถในการปรากฏเปนคาบพบทกลบเพมขนจนมการปรากฏเปนคาบพบทในสมยปจจบนถงรอยละ 93 ในขณะเดยวกนกมการปรากฏเปนคาวเศษณรอยละ 3 ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ตาม ปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะเดยวกนกปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบทดวย ตอมาในสมยอยธยา รตนโกสนทร และปจจบน ตาม มการปรากฏเปนคาบพบทมากขนทาใหกลายเปนคาบพบทตนแบบ ในขณะทการปรากฏเปนคากรยาลดลง ทาใหกลายเปนคากรยารอบนอกตงแตสมยอยธยาจนถงปจจบน นอกจากนในสมยปจจบน ตาม ยงสามารถปรากฏเปนคาวเศษณไดดวยโดย การเปลยนแปลงเปนคาวเศษณนนยงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ตาม ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

96

แผนภมท 7 ภาพแสดงการปรากฏของ ตาม

เปน ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน โดยทความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาบพบทในทกสมย อยางไรกตาม ในสมยอยธยา และ รตนโกสนทรการปรากฏเปนคากรยาลดลงในขณะทการปรากฏเปนคาบพบทเพมขนจากทเคยปรากฏในสมยสโขทย แตในสมยปจจบนการปรากฏเปนคากรยากลบเพมขนสวนการปรากฏเปน คาบพบทกลบลดลง ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร เปน เปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะเดยวกนกเปนคาบพบท ตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบทดวย อยางไรกตามการเปลยนแปลงของคากรยา เปน ไปเปนคาไวยากรณนนยงไมทนจะถงขนสมบรณ กมการเปลยนแปลงกลบมาเปนคากรยาอก ดงจะเหนไดจากการปรากฏเปนคากรยาในสมยปจจบนเพมขนมากจนทาใหเปลยนแปลงกลบไปเปน คากรยาตนแบบ ในขณะทการปรากฏเปนคาบพบทลดลงจนทาใหกลายเปนคาบพบทรอบนอก ขอมลการปรากฏของคา เปน ชใหเหนวาการเปลยนแปลงของคานนาจะเปนไปแบบกลบไป กลบมา และการเปลยนแปลงของคายงไมสนสด

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ เปน ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

020406080

100

สโขทย 69 31 0 0 0

อยธยา 15 85 0 0 0

รตนโกสนทร 5 95 0 0 0

ปจจบน 4 93 3 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

97

แผนภมท 8 ภาพแสดงการปรากฏของ เปน

เหมอน ปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทในสมยสโขทย โดยมความถในการปรากฏ

เปนคากรยาสงกวาคาบพบทอยางเหนไดชด กลาวคอ มการปรากฏเปนคากรยาถงรอยละ 71 ในขณะทมการปรากฏเปนคาบพบทเพยงรอยละ 21 ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคากรยามากกวาคาบพบทเลกนอยคอมการปรากฏรอยละ 43 และรอยละ 40 ตามลาดบ และเรมมการปรากฏเปนคาสนธาน ในสมยรตนโกสนทรนอกจากมการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานแลว ยงมการปรากฏเปนคาชวยกรยาดวย ทงนมการปรากฏเปนคาบพบทมากทสดคอรอยละ 36 และการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอรอยละ 29 สวนในสมยปจจบน เหมอน มการปรากฏเปน คากรยา คาบพบท และคาสนธาน เทานน ไมพบวามการปรากฏเปนคาชวยกรยา ทงนความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาชนดอน คอมการปรากฏเปนคากรยารอยละ 67 แตเปนคาบพบทรอยละ 30 และเปนคาสนธานรอยละ 3

ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย เหมอน ปรากฏเปนคากรยา ตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบท รอบนอกในบางบรบทไดดวย ตอมาในสมยอยธยาและสมยรตนโกสนทร เหมอน มการปรากฏไดในบรบททกวางขนคอสามารถปรากฏเปนคาชวยกรยาและคาสนธานได ทาใหการปรากฏเปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 72 28 0 0 0

อยธยา 52 48 0 0 0

รตนโกสนทร 60 40 0 0 0

ปจจบน 77 23 0 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

98

คากรยาและคาบพบทลดลง แตกยงคงมการปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท อยางไรกตามการเปลยนแปลงของคากรยา เหมอน ไปเปนคาไวยากรณนนยงไมทนจะถงขนสมบรณกม การเปลยนแปลงกลบมาเปนคากรยาอก ดงจะเหนไดจากการปรากฏเปนคากรยาในสมยปจจบนเพมขนมาก แตการปรากฏเปนคาบพบทและคาสนธานลดลง ในขณะทไมมการปรากฏเปนคาชวยกรยาเลย ขอมลความถของการปรากฏชใหเหนวาในสมยปจจบน เหมอน เปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท การปรากฏของคา เหมอน ชใหเหนวาการเปลยนแปลงของคานนาจะเปนไปแบบกลบไปกลบมา และการเปลยนแปลงของคายงไมสนสด

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ เหมอน ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 9 ภาพแสดงการปรากฏของ เหมอน

ข. คาทปรากฎเปนคากรยาและคาวเศษณมาตงแตสมยสโขทย คาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณมาตงแตสมย

สโขทย โดยทความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาวเศษณม 5 คา ไดแก ขน เขา ลง อย และ ออก ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 71 29 0 0 0

อยธยา 43 40 0 0 17

รตนโกสนทร 29 36 0 23 12

ปจจบน 67 30 0 0 3

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

99

ตารางท 14 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณมาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

ขน 59 - 41 - - 66 - 34 - - 36 8 56 - - 13 1 86 - - เขา 58 - 42 - - 69 1 30 - - 62 7 31 - - 55 3 42 - - ลง 51 - 49 - - 55 1 44 - - 33 5 62 - - 22 6 72 - - อย 74 - 26 - - 31 - 69 - - 19 - 81 - - 48 5 47 - - ออก 56 - 44 - - 64 1 35 - - 43 - 11 46 - 32 2 66 - -

ความถในการปรากฏของคา ขน เขา ลง อย และออก ในแตละสมย แสดงใหเหนวาคา

เหลานเปนคากรยามากอนทจะมการเปลยนแปลงหนาทเปนคาไวยากรณ ไดแก คาบพบท คาวเศษณ และคาชวยกรยา เนองจากความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาชนดอนมาตงแตสมยสโขทย ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคาดงน

ขน ปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณตงแตสมยอยธยาจนถงสมยปจจบน โดยในสมยสโขทยและสมยอยธยา ขน มความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาวเศษณ ตอมาในสมย รตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาวเศษณดวยความถสงถงรอยละ 56 และมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 8 ในขณะทมการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอรอยละ 36 และในสมยปจจบน มความถในการปรากฏเปนคาวเศษณสงทสดถงรอยละ 86 ในขณะทความถในการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 13 และความถในการปรากฏเปนคาบพบทมเพยงรอยละ 1 ขอมลการปรากฏ ทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทยและสมยอยธยา ขน เปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะทมการปรากฏเปนคาวเศษณซงอาจเรยกไดวาคาวเศษณตนแบบหรอ คาวเศษณรอบนอกในบางบรบท ทงนโดยมการปรากฏเปนคากรยามากกวาคาวเศษณ ตอมาในสมยรตนโกสนทร ขน มการปรากฏเปนคาวเศษณมากขน และเรมมการปรากฏเปนคาบพบทดวย ในขณะทการปรากฏเปนคากรยาลดลง แตกยงคงเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ขอมลความถของการปรากฏในสมยปจจบนชใหเหนวา ขน กลายเปนคากรยารอบนอก และการเปลยนแปลงเปนคาวเศษณอยในขนทสมบรณแลวซงอาจกลาวไดวาในสมยปจจบน ขน เปนคาวเศษณตนแบบ เนองจากมความถในการปรากฏเปนคาวเศษณสงถงรอยละ 86

100

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ขน ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 10 ภาพแสดงการปรากฏของ ขน

เขา ปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณตงแตสมยสโขทย ตอมาตงแตสมยอยธยาจนถง

สมยปจจบนจงมการปรากฏเปนคาบพบทดวย โดยการปรากฏเปนคากรยามความถสงกวาคาวเศษณและคาบพบทในทกสมย อยางไรกตามในสมยอยธยาและสมยรตนโกสนทรการปรากฏเปนคากรยามความถสงขนและการปรากฏเปนคาวเศษณมความถลดลงเมอเปรยบเทยบกบการปรากฏเปน คากรยาและคาวเศษณในสมยสโขทย แตในสมยปจจบนการปรากฏเปนคากรยากลบมความถลดลง ในขณะทการปรากฏเปนคาวเศษณมความถสงขน ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน เขา ปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะเดยวกนกปรากฏเปนคาวเศษณซงอาจเรยกไดวาคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท ขอมลความถของการปรากฏชใหเหนวาการเปลยนแปลงของ เขา จากคากรยาไปเปนคาวเศษณยงคงดาเนนอย สวนการเปลยนแปลงเปนคาบพบทยงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ เขา ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 59 0 41 0 0

อยธยา 66 0 34 0 0

รตนโกสนทร 36 8 56 0 0

ปจจบน 13 1 86 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

101

แผนภมท 11 ภาพแสดงการปรากฏของ เขา

ลง ปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณในสมยสโขทย ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏ

เปนคาบพบทดวยโดยทการปรากฏเปนคากรยามความถสงกวาการปรากฏเปนคาชนดอน ในสมย รตนโกสนทร ความถในการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอรอยละ 33 ในขณะทความถใน การปรากฏเปนคาวเศษณเพมขนเปนรอยละ 62 และในสมยปจจบนความถในการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 22 ในขณะทความถในการปรากฏเปนคาวเศษณสงถงรอยละ 72 และมการปรากฏเปนคาบพบทรอยละ 6 ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวา ในสมยสโขทย ลง ปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะเดยวกนกปรากฏเปน คาวเศษณซงอาจเรยกไดวาคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท ในสมยอยธยาและสมยรตนโกสนทร ลง ยงคงเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และ คาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท โดยมการปรากฏเปนคาวเศษณมากกวา คากรยา จนกระทงในสมยปจจบน ลง มการปรากฏเปนคากรยาลดลงจนกลายเปนคากรยารอบนอก และมการปรากฏเปนคาวเศษณมากขนแมวาจะยงคงปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท แตความถในการปรากฏทสงถงรอยละ 72 แสดงใหเหนวากระบวนการ เปลยนแปลงเปนคาวเศษณไดดาเนนไปจนถงขนทใกลจะสมบรณแลว สาหรบการเปลยนแปลงเปนคาบพบทนนยงอยในขนเรมตน

020406080

100

สโขทย 58 0 42 0 0

อยธยา 69 1 30 0 0

รตนโกสนทร 62 7 31 0 0

ปจจบน 55 3 42 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

102

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ลง ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 12 ภาพแสดงการปรากฏของ ลง

อย ปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร โดย

ในสมยสโขทยมความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาวเศษณ แตในสมยอยธยาและสมย รตนโกสนทร อย ปรากฎเปนคาวเศษณมากวาคากรยา ตอมาในสมยปจจบนการปรากฏเปน คากรยาเพมขนในขณะทการปรากฏเปนคาวเศษณลดลง ทาใหความถในการปรากฏเปนคาทงสองชนดใกลเคยงกน และยงมการปรากฏเปนคาบพบทดวย ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย อย ปรากฏเปนคากรยาตนแบบ ในขณะเดยวกนกปรากฏเปนคาวเศษณรอบนอก ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคาวเศษณเพมมากขนจนกลายเปนคาวเศษณตนแบบ หรอ คาวเศษณรอบนอกในบางบรบท สวนการปรากฏเปนคากรยากลบลดลงจนกลายเปนคากรยา ตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในสมยรตนโกสนทรการเปลยนแปลงเปนคาวเศษณไดดาเนนไปจนถงขนสมบรณทาให อย มการปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบ ในขณะทการปรากฏเปนคากรยากลบลดลงจนกลายเปนคากรยารอบนอก แตในสมยปจจบน อย กลบมการปรากฏเปนคากรยาเพมขนจนกลบกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบทอกครงหนง

020406080

100

สโขทย 51 0 49 0 0

อยธยา 55 1 44 0 0

รตนโกสนทร 33 5 62 0 0

ปจจบน 22 6 72 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

103

และการปรากฏเปนคาวเศษณกลดลงทาใหการปรากฏในสมยปจจบนกลายเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท ขอมลการปรากฏของ อย ชใหเหนวาคานมการเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมาและกระบวนการเปลยนแปลงหนาทของ อย ยงดาเนนอยในปจจบน และ อย นาจะกาลงเปลยนกลบจากคาวเศษณไปเปนคากรยามากขน สวนการเปลยนแปลงเปนคาบพบทนนยงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ อย ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 13 ภาพแสดงการปรากฏของ อย

ออก ปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณในสมยสโขทย โดยมความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาวเศษณ ในสมยอยธยานอกจากจะปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณแลวยงปรากฏเปนคาบพบทดวย ทงนการปรากฏเปนคากรยายงคงมความถสงกวาคาชนดอน ตอมาในสมย รตนโกสนทรการปรากฏเปนคากรยากลบมความถลดลงเหลอรอยละ 43 ในขณะทการปรากฏเปนคาชวยกรยามถงรอยละ 46 และมการปรากฏเปนคาวเศษณเหลอเพยงรอยละ 11 ในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาวเศษณ โดยมความถในการปรากฏเปนคาวเศษณสงทสดถงรอยละ 66 ในขณะทความถในการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 32 สวนความถในการปรากฏเปนคาบพบทมเพยงรอยละ 2

0

20

40

60

80

100

สโขทย 74 0 26 0 0

อยธยา 31 0 69 0 0

รตนโกสนทร 19 0 81 0 0

ปจจบน 48 5 47 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

104

ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ออก ปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะทปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบทไดดวย การปรากฏของ ออก ในสมยอยธยาเปนไปในทานองเดยวกบในสมยสโขทย แตมการปรากฏเปนคากรยามากขน และเรมมการปรากฏเปนคาบพบท ตอมาในสมยรตนโกสนทร ออก ยงคงมการปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะท การปรากฏเปนคาวเศษณลดลงทาใหกลายเปนคาวเศษณรอบนอก และมการปรากฏเปนคาชวยกรยาซงอาจเรยกไดวาเปนคาชวยกรยาตนแบบหรอคาชวยกรยารอบนอกในบางบรบท แตในสมยน การปรากฏเปนคาบพบทกลบหายไป ในสมยปจจบน ออก ปรากฏเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบทดวย โดยการปรากฏเปนคาวเศษณมมากกวาการปรากฏเปนคากรยา สาหรบการปรากฏเปนคาบพบทนนยงอยในขนเรมตน ขอมลการปรากฏของ ออก ในสมยตาง ๆ ชใหเหนวาการเปลยนแปลงของคานเปนแบบกลบไปกลบมา และกระบวนการเปลยนแปลงหนาทของคากยงคงดาเนนอยในปจจบน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ออก ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 14 ภาพแสดงการปรากฏของ ออก

020406080

100

สโขทย 56 0 44 0 0

อยธยา 64 1 35 0 0

รตนโกสนทร 43 0 11 46 0

ปจจบน 32 2 66 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

105

ค. คาทปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานมาตงแตสมยสโขทย คาทมลกษณะการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานมาตงแต

สมยสโขทย โดยทความถในการปรากฏเปนคากรยาสงทสด ม 2 คา ไดแก ตอ และ ให ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 15 แสดงความถการปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานมาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

ตอ 41 32 - - 27 17 81 - - 2 10 68 3 - 19 19 66 15 - -

ให 80 4 - - 16 89 4 - - 7 67 7 - - 26 37 2 - - 61

ความถในการปรากฏของคา ตอ และ ให ในแตละสมย แสดงใหเหนวาคา ตอ และ

ให เปนคากรยามากอน เนองจากมความถในการปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาชนดอนตงแตสมยสโขทยแลวจงมการเปลยนแปลงหนาทเปนคาไวยากรณ ไดแก คาบพบท คาวเศษณ และ คาสนธาน ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคาเหลานดงน

ตอ ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธานในสมยสโขทย โดยมความถใน การปรากฏเปนคากรยาสงกวาคาชนดอน ในสมยอยธยา ตอ ปรากฏเปนคาบพบทมากถงรอยละ 81 ในขณะทปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 17 และปรากฏเปนคาสนธานเพยงรอยละ 2 ในสมยรตนโกสนทรการปรากฏเปนคากรยาและคาบพบทลดลงเหลอรอยละ 10 และ รอยละ 68 ตามลาดบ ในขณะการปรากฏเปนคาสนธานเพมขนเปนรอยละ 19 และมการปรากฏเปนคาวเศษณดวย สวนในสมยปจจบน ตอ ปรากฏเปนคาบพบทมากทสดคอรอยละ 66 ในขณะทมการปรากฏเปนคากรยาเพยงรอยละ 19 และเปนคาวเศษณรอยละ 15 ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ตอ ปรากฏเปนคาสามประเภทคอ คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และคาสนธานซงอาจเรยกไดวาเปน คาสนธานตนแบบหรอคาสนธานรอบนอกในบางบรบท ในสมยอยธยา ตอ ปรากฏเปนคาบพบทมากขนจนกลายเปนคาบพบทตนแบบ ในขณะทปรากฏเปนคากรยาและคาสนธานลดลงจน กลายเปนคากรยารอบนอกและคาสนธานรอบนอก ตอมาในสมยรตนโกสนทร ตอ ปรากฏเปน

106

คาบพบทลดลงจนกลายเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคากรยารอบนอกและคาสนธานรอบนอกดวย นอกจากนยงเรมปรากฏเปนคาวเศษณ ในสมยปจจบน ตอ ไมปรากฏเปนคาสนธาน แตยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท ในขณะทปรากฏเปนคากรยารอบนอกและคาวเศษณรอบนอกดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ตอ ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 15 ภาพแสดงการปรากฏของ ตอ

ให ปรากฏเปนคากรยา คาบพบท และคาสนธาน โดยมความถในการปรากฏเปน คากรยาสงกวาคาชนดอนตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมความถในการปรากฏเปนคาสนธานสงถงรอยละ 61 ในขณะทความถในการปรากฏเปนคากรยาลดลงเหลอเพยงรอยละ 37 ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทยและสมยอยธยา ให ปรากฏเปนคากรยาตนแบบ คาบพบทรอบนอก และคาสนธานรอบนอก ตอมาในสมยรตนโกสนทร ให ปรากฏเปนคากรยาลดลงจนกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ในขณะทยงคงปรากฏเปนคาบพบทรอบนอก และปรากฏเปนคาสนธานมากขนจนกลายเปนคาสนธาน ตนแบบหรอคาสนธานรอบนอกในบางบรบท และในสมยปจจบน ให ปรากฏเปนคากรยาลดลงในขณะทปรากฏเปนคาสนธานเพมขน แต ให กยงคงเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบทและเปนคาสนธานตนแบบหรอคาสนธานรอบนอกในบางบรบท ทงนโดยการปรากฏ

0

20

40

60

80

100

สโขทย 41 32 0 0 27

อยธยา 17 81 0 0 2

รตนโกสนทร 10 68 3 0 19

ปจจบน 19 66 15 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

107

เปนคาสนธานมมากกวาคากรยา สวนการปรากฏเปนคาบพบทนนลดลงจนอาจกลาวไดวากระบวนการเปลยนแปลงเปนคาบพบทอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ให ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 16 ภาพแสดงการปรากฏของ ให

2. คาทมการปรากฏเปนคาบพบทกอนคาชนดอน มลกษณะการปรากฏดงน

2.1 ปรากฏเปนคาบพบทอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทย คาทมการปรากฏเปนคาบพบทอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทย ม 2 คา ไดแก

ตรง และ เหนอ ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 16 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบทอยางเดยวมาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

ตรง - 100 - - - 25 63 12 - - 26 57 17 - - 16 72 12 - -

เหนอ - 100 - - - - 100 - - - - 100 - - - 15 79 6 - -

0

20

40

60

80

100

สโขทย 80 4 0 0 16

อยธยา 89 4 0 0 7

รตนโกสนทร 67 7 0 0 26

ปจจบน 37 2 0 0 61

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

108

ความถในการปรากฏของคา ตรง และ เหนอ ในแตละสมย แสดงใหเหนวาคา ตรง และ เหนอ เปนคาบพบทมากอนเนองจากมการปรากฏเปนคาบพบทเพยงอยางเดยวตงแตสมยสโขทย แลวจงมการเปลยนแปลงหนาทเปนคาชนดอน ไดแก คากรยา และคาวเศษณ ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคาเหลานดงน

ตรง ปรากฏเปนคาบพบทเพยงอยางเดยวในสมยสโขทย ตอมาในสมยอยธยาจนถงสมยปจจบนมการปรากฏเปนคากรยา และคาวเศษณ โดยความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวา คาชนดอนในทกสมย ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ตรง ปรากฏเปน คาบพบทตนแบบเทานน ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคากรยารอบนอก คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และคาวเศษณรอบนอก ในสมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคากรยามากขนทาใหกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท แตยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และคาวเศษณรอบนอก ในสมยปจจบน ตรง มการปรากฏเปนคาบพบทมากขนแมวาจะยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอ คาบพบทรอบนอกในบางบรบท แตความถในการปรากฏทสงถงรอยละ 72 ชใหเหนวา การเปลยนแปลงไปเปนคาบพบทของ ตรง กาลงดาเนนไปใกลจะถงขนทสมบรณแลว สวน การปรากฏเปนคากรยานนลดลงทาใหกลายเปนคากรยารอบนอก และยงคงมการปรากฏเปน คาวเศษณรอบนอกอย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ตรง ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 17 ภาพแสดงการปรากฏของ ตรง

0

20

40

60

80

100

สโขทย 0 100 0 0 0

อยธยา 25 63 12 0 0

รตนโกสนทร 26 57 17 0 0

ปจจบน 16 72 12 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

109

เหนอ ปรากฏเปนคาบพบทเพยงอยางเดยวตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคากรยารอยละ 15 และมการปรากฏเปนคาวเศษณรอยละ 6 ในขณะทการปรากฏเปนคาบพบทลดลงเหลอรอยละ 79 ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร เหนอ เปนคาบพบทตนแบบ ตอมาในสมยปจจบน เหนอ ยงคงปรากฏเปนบพบทตนแบบ แมวาจะมความถในการปรากฏลดลง และมการปรากฏเปนคากรยารอบนอกและคาวเศษณรอบนอกดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ เหนอ ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 18 ภาพแสดงการปรากฏของ เหนอ

2.2 ปรากฏเปนคาบพบทและคาชนดอน โดยมความถการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคาชนดอน

คาทมการปรากฏเปนคาบพบทและคาชนดอนโดยมความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคาชนดอน แบงออกไดเปน 2 กลม ดงน

ก. คาทปรากฏเปนคาบพบท และคากรยามาตงแตสมยสโขทย คาทมการปรากฏเปนคาบพบท และคากรยามาตงแตสมยสโขทย โดย

ความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคากรยา ม 4 คา ไดแก จาก ถง ประจา และ ส ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 0 100 0 0 0

อยธยา 0 100 0 0 0

รตนโกสนทร 0 100 0 0 0

ปจจบน 15 79 6 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

110

ตารางท 17 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบท และคากรยามาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส จาก 20 80 - - - 3 97 - - - - 100 - - - 1 98 1 - -

ถง 32 68 - - - 25 72 - - 3 12 64 - - 24 18 74 4 - 4

ประจา - - - - - 19 77 4 - - 16 51 33 - - 8 57 35 - -

ส 4 96 - - - 6 94 - - - 4 96 - - - 1 99 - - -

ความถในการปรากฏของคา จาก ถง ประจา และ ส ในแตละสมย แสดงใหเหนวา

คา จาก ถง ประจา และ ส เปนคาบพบทมากอนแลวจงมการเปลยนแปลงหนาทเปนคาวเศษณ เนองจากมความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน ผศกษาจะอธบายการเปลยนแปลงหนาทของคาเหลาน ดงน

จาก ปรากฏเปนคาบพบทและคากรยาในสมยสโขทย และอยธยา โดยมความถ

ในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคากรยา ตอมาในสมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาบพบทเพยงอยางเดยว และในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาวเศษณ โดยมความถ ในการปรากฏเปนคาบพบทสงทสด ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย จาก ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบ และคากรยารอบนอก ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคาบพบทตนแบบในปรมาณมากขน และการปรากฏเปนคากรยาลดลงจนเกอบจะหายไป จนกระทงสมย รตนโกสนทร จาก ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบเพยงอยางเดยว ในสมยปจจบน จาก ยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบอย แตเรมมการปรากฏเปนคากรยารอบนอก และคาวเศษณรอบนอกดวย ทงน การเปลยนแปลงเปนคากรยาและคาวเศษณยงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ จาก ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

111

แผนภมท 19 ภาพแสดงการปรากฏของ จาก

ถง ปรากฏเปนคาบพบทและคากรยาในสมยสโขทยโดยมความถในการปรากฏเปน คาบพบทสงกวาคากรยา ตอมาในสมยอยธยา รตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาสนธาน โดยยงคงมความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงทสด ในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา คาสนธาน และคาวเศษณ โดยมการปรากฏเปนคาบพบทสงทสด ขอมล การปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ถง ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบท รอบนอกในบางบรบท และ คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคาบพบทเพมขนแตกยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบท รอบนอกในบางบรบท สวนการปรากฏเปนคากรยาลดลงจนทาใหกลายเปนคากรยารอบนอก และเรมมการปรากฏเปนคาสนธานดวย ในสมยรตนโกสนทร ถง ยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบทและคากรยารอบนอก แตมความถในการปรากฏลดลง สวน การปรากฏเปนคาสนธานมมากขนแตกยงคงปรากฏเปนคาสนธานรอบนอก ในสมยปจจบนแมวา ถง จะปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท แตขอมลการปรากฏชใหเหนวาการเปลยนแปลงเปนคาบพบทตนแบบกาลงดาเนนไปถงขนทใกลจะสมบรณ ในขณะเดยวกนกมการปรากฏเปนคากรยารอบนอก และยงมการปรากฏเปนคาวเศษณและคาสนธานโดย การเปลยนแปลงของคายงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ถง ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 20 80 0 0 0

อยธยา 3 97 0 0 0

รตนโกสนทร 0 100 0 0 0

ปจจบน 1 98 1 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

112

แผนภมท 20 ภาพแสดงการปรากฏของ ถง

ประจา ปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาวเศษณตงแตสมยอยธยาจนถงสมยปจจบน

โดยมความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคาชนดอนในทกสมย อยางไรกตามในสมย รตนโกสนทรและสมยปจจบน ประจา มการปรากฏเปนคาวเศษณเพมขนมากอยางเหนไดชด ในขณะทการปรากฏเปนคาบพบทลดลง ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยอยธยา ประจา ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบ คากรยารอบนอก และคาวเศษณรอบนอก ตอมาในสมย รตนโกสนทรและสมยปจจบน ประจา ปรากฏเปนคาบพบทและคากรยาลดลง ในขณะทม การปรากฏเปนคาวเศษณเพมขน ทาใหการปรากฏเปนคาบพบทและคาวเศษณเปลยนแปลงไป คอ ประจา กลายเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และกลายเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท สวนการปรากฏเปนคากรยานน ประจา ยงคงเปน คากรยารอบนอกอย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ประจา ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวย แผนภมดงตอไปน

020406080

100

สโขทย 32 68 0 0 0

อยธยา 25 72 0 0 3

รตนโกสนทร 12 64 0 0 24

ปจจบน 18 74 4 0 4

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

113

แผนภมท 21 แสดงการปรากฏของ ประจา

ส ปรากฏเปนคาบพบทและคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน โดยความถในการปรากฏเปนคาบพบทสงกวาคากรยาในทกสมย ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในทกสมย ส เปนคาบพบทตนแบบ และมการปรากฏเปนคากรยารอบนอกดวย โดยการเปลยนแปลงเปนคากรยายงคงอยในขนเรมตน

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ส ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภม ดงตอไปน

แผนภมท 22 ภาพแสดงการปรากฏของ ส

020406080

100

สโขทย 0 0 0 0 0

อยธยา 19 77 4 0 0

รตนโกสนทร 16 51 33 0 0

ปจจบน 8 57 35 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

0204060

80100

สโขทย 4 96 0 0 0

อยธยา 6 94 0 0 0

รตนโกสนทร 4 96 0 0 0

ปจจบน 1 99 0 0 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

114

ข. คาทปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาชวยกรยามาตงแตสมยสโขทย

คาทมการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาชวยกรยามาตงแตสมยสโขทย มเพยง 1 คา คอ ใกล ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 18 แสดงความถการปรากฏเปนคาบพบท คากรยา และคาชวยกรยามาตงแตสมยสโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน

ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) สมย คา ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ใกล 15 62 - 23 - 13 48 27 12 - 8 68 12 12 - 30 48 7 15 -

ความถในการปรากฏของคา ใกล สามารถอธบายไดวา ใกล ปรากฏเปนคาบพบท

คากรยา และคาชวยกรยาตงแตในสมยสโขทย ตอมาในสมยอยธยาจนถงสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาวเศษณเพมขนมา โดยทในทกสมยความถในการปรากฏเปนคาบพบทยงคงสงกวาคาชนดอน ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ใกล มการปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท เปนคากรยารอบนอก และคาชวยกรยารอบนอก ในสมยอยธยา ใกล ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท คากรยารอบนอก คาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท และคาชวยกรยารอบนอก ในสมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคาบพบทเพมขนในขณะทมการปรากฏเปนคากรยาและคาวเศษณลดลง ทาให ใกล ปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท คากรยารอบนอก คาวเศษณ รอบนอก และคาชวยกรยารอบนอก สวนในสมยปจจบน ใกล ยงคงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคากรยามากขนจนกลายเปนคากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท นอกจากนมการปรากฏเปนคาวเศษณรอบนอกและคาชวยกรยารอบนอกดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ใกล ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

115

แผนภมท 23 ภาพแสดงการปรากฏของ ใกล

3. คาทมการปรากฏเปนคาวเศษณกอนคาชนดอน

คาทปรากฏเปนคาวเศษณกอนคาชนดอน มการปรากฏตงแตในสมยสโขทย คาทมลกษณะเชนน มเพยง 1 คา คอ เลย ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน ตารางท 19 แสดงความถการปรากฏเปนคาวเศษณกอนคาชนดอน

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา

ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส

เลย - - 100 - - 8 - 90 - 2 19 - 36 - 45 3 1 73 - 23

เลย ปรากฏเปนคาวเศษณเพยงอยางเดยวในสมยสโขทย ตอมาในสมยอยธยาจนถง

สมยรตนโกสนทรมการปรากฏเปนคากรยาและคาสนธานดวย และในสมยปจจบนมการปรากฏเปนคาบพบทอกชนดหนง ทงนความถในการปรากฏเปนคาวเศษณสงกวาคาชนดอนในทกสมย ยกเวนในสมยรตนโกสนทรทมความถในการปรากฏเปนคาสนธานสงกวาคาชนดอน ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย เลย ปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบ ตอมาในสมยอยธยา

0

20

40

60

80

100

สโขทย 15 62 0 23 0

อยธยา 13 48 27 12 0

รตนโกสนทร 8 68 12 12 0

ปจจบน 30 48 7 15 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

116

เลย ยงคงปรากฏเปนคาวเศษณตนแบบอยแตมความถในการปรากฏลดลง ในขณะทมการปรากฏเปนคากรยารอบนอก และคาสนธานรอบนอกดวย ในสมยรตนโกสนทร เลย มการปรากฏเปน คาวเศษณลดลงมากทาใหกลายเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท ในขณะทมการปรากฏเปนคาสนธานเพมขนทาใหกลายเปนคาสนธานตนแบบหรอคาสนธานรอบนอกในบางบรบท สวนการปรากฏเปนคากรยามเพมขน แตยงคงปรากฏเปนคากรยารอบนอกอย ในสมยปจจบน เลย กลบมการปรากฏเปนคาวเศษณเพมมากขน แมวาจะยงคงเปนคาวเศษณตนแบบหรอคาวเศษณรอบนอกในบางบรบท แตความถในการปรากฏชใหเหนวา การเปลยนแปลงเปน คาวเศษณอยในขนทใกลจะสมบรณแลว สวนการปรากฏเปนคาสนธานและคากรยานนกลบลดลงทาใหปรากฏเปนคาสนธานรอบนอก และคากรยารอบนอก นอกจากนยงมการเรมปรากฏเปน คาบพบทดวย

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ เลย ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

แผนภมท 24 ภาพแสดงการปรากฏของ เลย

4. คาทมการปรากฏเปนคาชวยกรยาและคาชนดอนโดยความถการปรากฏเปน คาชวยกรยาสงกวาคาชนดอน

คาทปรากฏเปนคาชวยกรยาและคาชนดอนโดยมความถในการปรากฏเปนคาชวยกรยาสงกวาคาชนดอนมเพยง 1 คา คอ ยง ความถในการปรากฏของคาดงแสดงในตารางตอไปน

0

20

40

60

80

100

สโขทย 0 0 100 0 0

อยธยา 8 0 90 0 2

รตนโกสนทร 19 0 36 0 45

ปจจบน 3 1 73 0 23

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

117

ตารางท 20 แสดงความถการปรากฏเปนคาชวยกรยา คากรยา และคาบพบท มาตงแตสมย สโขทย

สโขทย อยธยา รตนโกสนทร ปจจบน ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ) ชนดของคา (รอยละ)

สมย คา ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ก บ ว ช ส ยง 14 14 - 72 - 10 74 - 16 - 2 47 - 51 - 1 11 - 88 -

การปรากฏของคาแสดงใหเหนวา ยง ปรากฏเปนคาชวยกรยา คากรยา และคาบพบท

ตงแตสมยสโขทยโดยมความถในการปรากฏเปนคาชวยกรยาสงกวาคาชนดอนอยางเหนไดชด ตอมาในสมยอยธยามการปรากฏเปนคาบพบทเพมขนมาก ในขณะทการปรากฏเปนคาชวยกรยาลดลงมาก ในสมยรตนโกสนทรการปรากฏเปนคาชวยกรยาและคาบพบทกลบมความถใกลเคยงกน สวนในสมยปจจบน ยง กลบมามการปรากฏเปนคาชวยกรยามากทสด ขอมลการปรากฏทาใหอาจสรปไดวาในสมยสโขทย ยง ปรากฏเปนคาชวยกรยาตนแบบหรอคาชวยกรยารอบนอกในบางบรบท และปรากฏเปนคากรยารอบนอก และคาบพบทรอบนอกดวย ตอมาในสมยอยธยา ยง ปรากฏเปนคาบพบทมากขนทาใหกลายเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท ในขณะทปรากฏเปนคากรยารอบนอกและคาชวยกรยารอบนอก ในสมยรตนโกสนทร ยง มการปรากฏเปนคาบพบทลดลงแตกยงปรากฏเปนคาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท สวนการปรากฏเปนคาชวยกรยากลบเพมขนทาใหปรากฏเปนคาชวยกรยาตนแบบหรอ คาชวยกรยารอบนอกในบางบรบท สาหรบการปรากฏเปนคากรยานนลดลงมาก ในสมยปจจบน ยง มการปรากฏเปนคาชวยกรยาตนแบบ สวนการปรากฏเปนคาบพบทนนลดลงจนปรากฏเปน คาบพบทรอบนอก และปรากฏเปนคากรยานอยมากจนเกอบจะหายไป

เพอใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของ ยง ชดเจนยงขน ผศกษาจะแสดงดวยแผนภมดงตอไปน

118

แผนภมท 25 ภาพแสดงการปรากฏของ ยง

สรปการเปลยนแปลงของคา เมอพจารณาขอมลการเปลยนแปลงของคาดงไดกลาวมาโดยละเอยดขางตนแลว ผศกษา

จะสรปการเปลยนแปลงของคาดงน 1. ลกษณะของการเปลยนแปลง

1.1 การเปลยนแปลงจากคากรยาเปนคาไวยากรณ มจานวน 10 คา ไดแก ขาม ขน เขา คลาย ตาม ผาน ลง ลอด ให และ อย

1.2 การเปลยนแปลงจากคาไวยากรณเปนคากรยาหรอคาไวยากรณ มจานวน 8 คา ไดแก ใกล จาก ตรง ประจา ยง เลย เหนอ และ ส

1.3 การเปลยนแปลงทไมชดเจน เพราะขอมลการปรากฏเทา ๆ กน แตอาจจะสนนษฐานไดวานาจะเปนคากรยามากอน มจานวน 4 คา ไดแก ตอ เปน เหมอน และ ออก สวนคาทอาจสนนษฐานไดวานาจะเปนคาบพบทมากอน มเพยง 1 คาเทานน คอ ถง

2. ทศทางการเปลยนแปลง 2.1 การเปลยนแปลงแบบทศทางเดยว มจานวน 19 ไดแก ใกล ขาม ขน เขา

คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ และให 2.2 การเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมา มจานวน 4 คา ไดแก เปน เหมอน อย

และ ออก

020406080

100

สโขทย 14 14 0 72 0

อยธยา 10 74 0 16 0

รตนโกสนทร 2 47 0 51 0

ปจจบน 1 11 0 88 0

กรยา บพบท วเศษณ ชวยกรยา สนธาน

119

บทท 4การเปลยนแปลงดานความหมายของคากรยาและคาบพบท

ในบทนผศกษาจะนาเสนอการเปลยนแปลงดานความหมายของคากรยาและคาบพบทซงเปนคาสองประเภทหลกทกาหนดไวในขอบเขตของการศกษาเรองน ทงน ผศกษาจะนาเสนอกรอบความคดทใชในการวเคราะหความหมายของคากรยาและคาบพบทกอน แลวจงจะกลาวถง ความหมายของคากรยาในสมยตาง ๆ ความหมายของคาบพบทในสมยตาง ๆ และการเปลยนแปลงดานความหมายของคากรยาและคาบพบท ตอไปตามลาดบ

การวเคราะหความหมายของคากรยา

จรสดาว อนทรทศน (2539 : 70 - 72) กาหนดลกษณะความหมายตนแบบของคากรยาโดยใชเกณฑการจาแนกความหมายของคากรยาของเชฟ (Chafe 1970, อางถงในจรสดาว อนทรทศน 2539) สรปไดวา ความหมายของคากรยาแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก คากรยาแสดงสภาพ (state) คากรยาแสดงการกระทา (action) คากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ (action – process) คากรยาแสดงกระบวนการ (process) และคากรยาแสดงสภาวะรอบตว (ambient) แตในสวนทเกยวของกบการศกษาครงนม 3 ประเภท คอ

1. คากรยาแสดงสภาพ (state) เปนคากรยาทบงบอกสภาพของประธาน ไดแก คากรยาทบอกลกษณะ อาย ขนาด ส ฯลฯ มอรรถลกษณขนพนฐานเปน [+ สภาพ]

การทดสอบวาคากรยานนเปนคากรยาแสดงสภาพหรอไม จะทดสอบดวยคาถามวา “…อยางไร” ดงตวอยาง

คาถาม ทตงของโรงแรมเปนอยางไรคาตอบ ใกลชายทะเล ใกล [+กรยา + สภาพ]

2. คากรยาแสดงการกระทา (action) เปนคากรยาทบงบอกการกระทาของประธานมอรรถลกษณขนพนฐานเปน [+ การกระทา]

120

การทดสอบวา คากรยานนเปนคากรยาแสดงการกระทาหรอไม จะทดสอบดวยคาถามวา “(ประธาน) …ทาอะไร” ดงตวอยาง

คาถาม ชาวประมงทาอะไรคาตอบ ออกเรอไปจบปลา ออก [+ กรยา + การกระทา]

3. คากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ (action – process) เปนคากรยาทบงบอกการกระทาของประธาน โดยทาใหเกดการเปลยนแปลงในกรรมตรงของคากรยา ซงเปนผทรงรบ และมกรรมรองเปนผรบประโยชน มอรรถลกษณขนพนฐานเปน [+การกระทาและกระบวนการ]

การทดสอบวาคากรยานนเปนคากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการหรอไม จะทดสอบดวยคาถามวา “(ประธาน) …ทาอะไร” และคาถามวา “เกดอะไรขน…(กบกรรม)”ดงตวอยาง

คาถาม ชาวบานทาอะไรคาตอบ ชาวบานหาขาวปลามาไดกสกนกน

หา [+ กรยา + การกระทา]คาถาม เกดอะไรขนกบขาวปลา ทชาวบานหามาไดคาตอบ ชาวบานสกนกน

ส [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ]

ความหมายของคากรยาทงสามประเภทดงกลาว ยงสามารถจาแนกประเภทยอยออกไปไดอกตามอรรถลกษณขนทสอง ดงแผนภมตอไปน

121

แผนภมท 26 แสดงอรรถลกษณขนทสองของคากรยา

คากรยา

[+ สภาพ] [+ การกระทา] [+ การกระทาและกระบวนการ]

[+ ลกษณะ] + [_ _ สถานท] [+ เคลอนท] [-เคลอนท] +[_ _ ผรบประโยชน]

แผนภมดงกลาวอธบายไดดงนคากรยาทมอรรถลกษณ [+ สภาพ] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2 กลม

คอกลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [+ลกษณะ] เปนคากรยาทมความหมาย

แสดงลกษณะของประธาน จรสดาวพบวาคากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 4 คา ไดแก คลายเปน ยง และ เหมอน ดงตวอยาง

กรนแลนดเปนเกาะทมนาแขงปกคลมตลอดปเปน [+ กรยา + ลกษณะ]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน + [_ _สถานท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงสถานททางรปธรรมของประธาน จรสดาวพบวาคากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 5 คา ไดแก ใกล ตรง ประจา เหนอ และ อย คากรยากลมนจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท และบางคาในกลมนไดแก ใกล และ ตรง กอาจจะแสดงความหมายบอกเวลาโดยตามดวยนามวลบอกเวลาซงนบเปนสถานททางนามธรรมของประธานดวย ดงตวอยาง

กรนแลนดใกลกบขวโลกเหนอใกล [+กรยา] + [_ _สถานท]

ชาวบานเตรยมทาบญเมอใกลวนเขาพรรษาใกล [+กรยา] + [_ _เวลา]

122

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทา] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2กลม คอ

กลมท 1 คอ คากรยาทมอรรถลกษณ [+ เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท จรสดาวพบวาคากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 12 คา ไดแก ขาม ขน เขา จาก ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย ส และออก ดงตวอยาง

ขบวนนกกฬาเขาสสนามเขา [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท]สนาม [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

กลมท 2 คอ คากรยาทมอรรถลกษณ [-เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทาทไมมการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลทเปนผทรงรบ จรสดาวพบวาคากรยาทมลกษณะดงกลาวม 2 คา ไดแก ตอ และ ออก ดงตวอยาง

คนงานตอสายยางกบกอกนาตอ [+กรยา – เคลอนท] + [_ _ผทรงรบ]สายยาง [+ นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทาและกระบวนการ] เปนกรยาทมอรรถลกษณขนทสองคอ +[_ _ ผรบประโยชน] จรสดาวพบวาคากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 3 คา ไดแก ยงส และ ให ดงตวอยาง

พระราชดารยงประโยชนสขแกอาณาประชาราษฎรยง [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ ผรบประโยชน]อาณาประชาราษฎร [+ นามวล + ผรบประโยชน]

เพอใหเหนกลมคากรยาทจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสองอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงแผนภมตอไปน

123

แผนภมท 27 แสดงกลมของกรยาทจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง

คากรยา

[+ สภาพ] [+ การกระทา] [+ การกระทาและกระบวนการ]

[+ลกษณะ] + [_ _สถานท] [+ เคลอนท] [- เคลอนท] + [_ _ ผรบประโยชน]

คลาย ใกล ขาม ตอ ยงเปน ตรง ขน ออก สยง∗ ประจา เขา ใหเหมอน เหนอ จาก

อย ตามถงผานลงลอดเลย สออก∗∗

การวเคราะหความหมายของคาบพบท

ผศกษาจะวเคราะหความหมายของคาบพบทตามแนวทางการวเคราะหของจรสดาว อนทรทศน (2539) ซงกาหนดความหมายบงการกของคาบพบทในสมยปจจบนตามฟลมอร (Fillmore 1968 : 24 – 26 ,อางถงใน จรสดาว อนทรทศน 2539 : 81 – 90) โดยจาแนกตาม ความสมพนธเชงการก (case relation) หรอความสมพนธระหวางคากรยากบนามวลทปรากฏ

∗ ยง มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ ∗∗ ออก มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

124

รวมกนในบรบท ความหมายบงการกของคาบพบทม 5 การก ไดแก ตาแหนงแหลงท (locative) เวลา (time) ผทรงรบ (objective) ผรบประโยชน (benefactive) และ เครองมอ (instrumental) ในสวนทเปนตาแหนงแหลงท (locative) ยงสามารถจาแนกความหมายบงการกยอยไดอก 5 กลม คอ คาบพบทบงการกสถานท + [_ _สถานท] คาบพบทบงการกจดหมาย + [_ _จดหมาย] คาบพบทบงการกจดเรมตน + [_ _ จดเรมตน] คาบพบทบงการกวถ + [_ _ วถ] คาบพบทบงการกทศทาง + [_ _ทศทาง] สามารถแสดงเปนอรรถลกษณของคาบพบทดงแผนภมตอไปน

แผนภมท 28 แสดงอรรถลกษณของคาบพบท

คาบพบท

[+ ตาแหนงแหลงท] [+ เวลา] [+ ผทรงรบ] [+ ผรบประโยชน] [+ เครองมอ]+ [_ _สถานท]+ [_ _จดหมาย]+ [_ _ จดเรมตน]+ [_ _ วถ]

+ [_ _ทศทาง]

เพอใหเขาใจความหมายของคาบพบทบงการกชนดตาง ๆ ผศกษาจะแสดงรายละเอยดตามลาดบ ดงตอไปน

1. คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงทคาบพบทกลมนบงการกวา นามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความสมพนธกบ

คากรยาโดยเปนตาแหนงแหลงททเกดคากรยานน มอรรถลกษณ [+ ตาแหนงแหลงท] คาบพบทเหลานจะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนตาแหนงแหลงท

ความหมายบงการก [+ ตาแหนงแหลงท] น ยงสามารถจาแนกความหมายบงการกยอยไดอก ดงน

125

1.1 คาบพบทบงการกสถานท มอรรถลกษณ + [_ _สถานท] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนสถานทหรอความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนสถานทได คาบพบทบงการกสถานทม 5 คา ไดแก ใกล ตรง ประจา เลย และ อย ดงตวอยาง

เรอแลนไปมาประจาชายฝงแลน [+ กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท + รปธรรม]ประจา [+ บพบท + สถานท]ชายฝง [+ นามวล + สถานท + รปธรรม]

ในตวอยางขางตน ประจา เปนคาบพบท แสดงความสมพนธระหวางคากรยา แลน กบนามวล ชายฝง วาเปนสถานท ทเกดคากรยา โดยท ชายฝง มความหมายเปนรปธรรม

1.2 คาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _จดหมาย] จะปรากฏ นาหนานามวลทมความหมายบอกตาแหนงแหลงทซงเปนจดหมาย หรอความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดหมายได คาบพบทบงการกจดหมายม 6 คา ไดแก เขา ตาม ถง ยง ส และออก ดงตวอยาง

ผชมสงชนสวนสนคาถงรายการชงโชคถง [+บพบท] + [_ _จดหมาย]รายการชงโชค [+นามวล + จดหมาย + นามธรรม]

1.3 คาบพบทบงการกจดเรมตน มอรรถลกษณ + [_ _จดเรมตน] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายบอกตาแหนงแหลงทซงเปนจดเรมตน หรอความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดเรมตนได คาบพบทบงการกจดเรมตนม 2 คา ไดแก จาก และ ออก

เขาเขยนบนทกจากความทรงจาจาก [+บพบท] + [_ _จดเรมตน]ความทรงจา [+นามวล + จดเรมตน + นามธรรม]

126

1.4 คาบพบทบงการกวถ มอรรถลกษณ + [_ _วถ] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนวถทเกดคากรยาได หรอความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนวถทเกดคากรยาได คาบพบทบงวถม 2 คา คอ ตาม และ ผาน

รานขายของทระลกตงเรยงรายตามถนนตาม [+บพบท] + [_ _วถ]ถนน [+นามวล + วถ + รปธรรม]

1.5 คาบพบทบงการกทศทาง มอรรถลกษณ +[_ _ทศทาง] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนทศทางทเกดคากรยา หรอความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนทศทางทเกดคากรยาได คาบพบทบงทศทางม 7 คา ไดแก ขาม ขน เขา ลง ลอด เหนอและ ออก ดงตวอยาง

ผมมกเดนทางขนเชยงใหมขน [+บพบท] + [_ _ทศทาง]เชยงใหม [+นามวล + ทศทาง + รปธรรม]

2. คาบพบทบงการกเวลาคาบพบทกลมนบงการกวา นามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปนเวลาท

เกดคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _เวลา] คาบพบทบงการกเวลาม 5 คา ไดแก จาก ถง ประจา เลยและ อย ดงตวอยาง

เขาอยประเทศนเลยสบปแลวเลย [+บพบท] + [_ _เวลา]สบป [+นามวล + เวลา + นามธรรม]

3. คาบพบทบงการกผทรงรบคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปนผรบ

สภาพทเกดจากคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _ผทรงรบ] คาบพบทบงการกผทรงรบม 3 คา ไดแกคลาย เปน และ เหมอน ดงตวอยาง

127

เขาสบขาวเปนงานอดเรกเปน [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ]งานอดเรก [+นามวล + ผทรงรบ + นามธรรม]

4. คาบพบทบงการกผรบประโยชน คาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปนผรบ

ประโยชนจากคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _ผรบประโยชน] คาบพบทบงการกผรบประโยชนม 2คา ไดแก ตอ และ ให ดงตวอยาง

บรษไปรษณยสงจดหมายใหประชาชนให [+บพบท] + [_ _ผรบประโยชน]ประชาชน [+นามวล + ผรบประโยชน]

5. คาบพบทบงการกเครองมอ คาบพบทนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบคาบพบทมความหมายเปน

เครองมอหรอสงททาใหเกดคากรยา มอรรถลกษณ +[_ _เครองมอ] คาบพบทบงการกเครองมอม 3 คา ไดแก จาก ตาม และ ผาน ดงตวอยาง

คลนสญญาณถกถายทอดผานดาวเทยมผาน [+บพบท] + [_ _เครองมอ]ดาวเทยม [+นามวล + เครองมอ + รปธรรม]

เพอใหเหนกลมคาบพบททจาแนกตามความหมายบงการกหรออรรถลกษณของคาบพบทอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงแผนภมตอไปน

128

แผนภมท 29 แสดงกลมคาบพบททจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง

คา

[+ตาแหนงแหลงท] [+เวลา] [+ผทรงรบ] [+ผรบประโยชน] [+เครองมอ]

+ [_สถานท] [_จดหมาย] [_จดเรมตน] [_วถ] [_ทศทาง]

ใกล เขา∗ จาก∗∗ ตาม∗∗∗ ขาม จาก คลาย ตอ จากตรง ตาม ออก + ผาน ขน ถง++ เปน ให ตาม ประจา+++ ถง เขา ประจา เหมอน ผาน เลย ++++ ยง ลง เลย

อย +++++ ส ลอด อยออก เหนอ

ออก

การวเคราะหความหมายของคากรยาและคาบพบทในภาษาไทยสมยปจจบนดงทไดกลาวมาขางตนนน ผศกษาไดใชเปนแนวทางในการวเคราะหความหมายของคากรยาและคาบพบทในสมยสโขทย สมยอยธยา และสมยรตนโกสนทร ดงจะไดนาเสนอตามลาดบดงตอไปน

∗ เขา มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ∗∗ จาก มอรรถลกษณ 3 ลกษณะ∗∗∗ ตาม มอรรถลกษณ 3 ลกษณะ+ ออก มอรรถลกษณ 3 ลกษณะ++ ถง มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ+++ ประจา มอรรถลกษณะ 2 ลกษณะ++++ เลย มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ+++++ อย มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

129

ความหมายของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

1. ความหมายของคากรยาในสมยสโขทย ∗จากการศกษาความหมายของคากรยาในขอมลสมยสโขทย ผศกษาพบวา คากรยา

จานวน 17 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา จาก ตอ ตาม ถง เปน ยง ลง ลอด ส เหมอน ให อย และ ออก สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานไดเปน 3 กลม คอ

1.1 คากรยาทมความหมายแสดงสภาพ (state) ม 5 คา ไดแก ใกล เปน ยงเหมอน และ อย

1.2 คากรยาทมความหมายแสดงการกระทา (action) ม 10 คา ไดแก ขาม ขนเขา จาก ตอ ตาม ถง ลง ลอด และ ออก

1.3 คากรยาทมความหมายแสดงการกระทาและกระบวนการ(action-process) ม 3 คา ไดแก ยง ส และ ให

ความหมายของคากรยาทงสามประเภทดงกลาวยงสามารถจาแนกประเภทยอยออกไปไดอกตามอรรถลกษณขนทสอง ดงแผนภมตอไปน

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

130

แผนภมท 30 แสดงกลมคากรยาในสมยสโขทยจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสอง

คากรยา

[+ สภาพ] [+ การกระทา] [+ การกระทาและกระบวนการ]

[+ ลกษณะ] + [_ _ สถานท] [+ เคลอนท] [- เคลอนท] + [_ _ ผรบประโยชน]

เปน ใกล ขาม ตอ ยง ยง∗ อย ขน ส เหมอน เขา ให

จาก ตาม

ถง ลง ลอด ออก

จากแผนภมแสดงอรรถลกษณของคากรยาสามารถอธบายพรอมยกตวอยางประกอบตามลาดบตอไปน

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ สภาพ] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2 กลมคอ

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [+สภาพ] เปนคากรยาทมความหมายแสดงลกษณะของประธาน คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 3 คา ไดแก เปน ยง และเหมอน ดงตวอยาง

∗ ยง มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

131

ธ เหนดอกบวทงปวงนนบานสนแลวทกดอกฯ แลวายงแตดอกเดยวนบมบานแล (ไตรภม : 196)

ยง [+ กรยา + ลกษณะ]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน + [_ _สถานท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงสถานททางรปธรรมของประธานและจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 2 คา คอ ใกล และ อย ดงตวอยาง

แมนวาใกลกาแพงจกรวาฬกด แตดงนนชอวาจาตมหาราชกา (ไตรภม. : 204 )

ใกล [+ กรยา + ลกษณะ]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทา] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2กลม คอ

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณ [+ เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 9 คา ไดแก ขาม ขน เขา จาก ตาม ถง ลง ลอด และ ออก ดงตวอยาง

ชาวสงหลหาบานขามนาคงคา (จารกภาค 1 ล.2)

ขาม [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท]นาคงคา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณ [- เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทาทไมมการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลทเปนผทรงรบ คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 1 คา ไดแก ตอ มอรรถลกษณ ดงตวอยาง

แลวเอามาตอพระพทธรปหนอนหก อนพง(จารกภาค 1 ล. 2)

132

ตอ [+ กรยา - เคลอนท] + [_ _สถานท]พระพทธรปหน [+ นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทาและกระบวนการ] เปนคากรยาทมอรรถลกษณขนทสองคอ + [_ _ผรบประโยชน] คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 3 คา ไดแก ยง ส และ ให ดงตวอยาง

เปรตฝงนเมอเขาเปนคนอยนน เขาใหยาแกผหญงอนมทองนนกน(ไตรภม : 51)

ให [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน]ผหญง [+ นามวล + ผรบประโยชน]

เพอแสดงใหเหนความหมายของคากรยาในสมยสโขทยทจาแนกตามอรรถลกษณ ขนพนฐานและอรรถลกษณขนทสองอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงตารางตอไปน

133

ตารางท 21 แสดงความหมายของคากรยาในสมยสโขทย

[ + สภาพ ] [ + การกระทา ] [ + การกระทาและกระบวนการ ]

คากรยา

คา [ + ลกษณะ ] + [ _ _ สถานท ] [ + เคลอนท ] [ - เคลอนท ] + [ _ _ ผรบประโยชน ]

ใกล - - - -ขาม - - - -ขน - - - -เขา - - - -คลาย - - - - -จาก - - - -ตรง - - - - -ตอ - - - -ตาม - - - -ถง - - - -

ประจา - - - - -เปน - - - -ผาน - - - - -ยง - - -ลง - - - -ลอด - - - -เลย - - - - -ส - - - -

เหนอ - - - - -เหมอน - - - -ให - - - -อย - - - -ออก - - - -

134

2. ความหมายของคากรยาในสมยอยธยา ∗จากการศกษาความหมายของคากรยาในขอมลสมยอยธยา ผศกษาพบวา คากรยา

จานวน 22 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลงลอด เลย ส เหมอน ให อย และ ออก สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานไดเปน 3กลม คอ

2.1 คากรยาทมความหมายแสดงสภาพ (state) ม 8 คา ไดแก ใกล คลาย ตรงประจา เปน ยง เหมอน และ อย

2.2 คากรยาแสดงการกระทา (action) ม 12 คา ไดแก ขาม ขน เขา จาก ตอตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย และ ออก

2.3 คากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ (action – process) ม 3 คา ไดแก ยง ส และ ให

ความหมายของคากรยาทงสามประเภทดงกลาวยงสามารถจาแนกประเภทยอย

ออกไปไดอกตามอรรถลกษณขนทสอง ดงแผนภมตอไปน

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

135

แผนภมท 31 แสดงกลมคากรยาในสมยอยธยาจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและอรรถลกษณ ขนทสอง

คากรยา

[+ สภาพ] [+ การกระทา] [+การกระทาและกระบวนการ]

[+ ลกษณะ] + [_ _ สถานท] [+ เคลอนท] [-เคลอนท] + [_ _ ผรบประโยชน]

คลาย ใกล ขาม ตอ ยง เปน ตรง ขน ส ยง∗ ประจา เขา ให เหมอน อย จาก

ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย

ออก

จากแผนภมแสดงอรรถลกษณของคากรยาสามารถอธบายพรอมยกตวอยางประกอบตามลาดบตอไปน

คากรยาทมอรรถลกษณ [+สภาพ] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2 กลมคอ

∗ ยง มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

136

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [+ลกษณะ] เปนคากรยาทมความหมายแสดงลกษณะของประธาน คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 4 คา ไดแก คลาย เปน ยง และเหมอน ดงตวอยาง

พระธรรมเหมอนยาบาบดพศมและตดรากใหขาดสญไมกาเรบตอไปได(จารกภาค 6 : 46)

เหมอน [+กรยา + ลกษณะ]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน + [_ _สถานท] เปนคากรยาทแสดง สถานททางรปธรรมของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 4 คา ไดแก ใกล ตรง ประจา และ อย นอกจากนยงพบวาบางคาในกลมน ไดแก ตรง แสดงความหมายบอกเวลาโดยตามดวยนามวลบอกเวลาซงนบเปนสถานททางนามธรรมของประธานดวย ดงตวอยาง

เรอไดมาถงปากนาเจาพระยาเมอวนศกรเดอน 4 ขน 4 คา ปมะโรงตรงกบวนท 22 กมภาพนธ

(หนงสอสญญา : 41)

ตรง [+ กรยา] + [_ _เวลา]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทา] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2กลม คอ

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [+ เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการเคลอนทของประธาน จะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 11 คา ไดแก ขาม ขน เขา จาก ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย และ ออก ดงตวอยาง

แลวออกจากเมองสงขลา จงกวาดตอนทงมอญและลาวไป(ค.หาวด : 304)

137

ออก [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท]เมองหงสา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [- เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทาทไมมการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลทเปนผทรงรบคากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 1 คา ไดแก ตอ

ดานนอกใหตอพาไลยใสเสาเฉลยงรอบ(จารกวดพระเชตพนฯ : 31)

ตอ [+กรยา - เคลอนท] + [_ _สถานท]พาไลย [+นามวล + นามธรรม]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทาและกระบวนการ] เปนคากรยาทมอรรถลกษณขนทสองคอ + [_ _ผรบประโยชน] คากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 3 คา ไดแก ยง ส และ ให ดงตวอยาง

จงมอบราชสมบตใหพระเจาเกยเขง(จม. ร.2 : 70)

ให [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน]พระเจาเกยเขง [+นามวล + ผรบประโยชน]

เพอแสดงใหเหนความหมายของคากรยาในสมยอยธยาทจาแนกตามอรรถลกษณขน พนฐานและอรรถลกษณขนทสองอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงตารางตอไปน

138

ตารางท 22 แสดงความหมายของคากรยาในสมยอยธยา

[ + สภาพ ] [ + การกระทา ] [ + การกระทาและกระบวนการ ]

คากรยา

คา [ + ลกษณะ ] + [ _ _ สถานท ] [ + เคลอนท ] [ - เคลอนท ] + [ _ _ ผรบประโยชน ]

ใกล - - - -ขาม - - - -ขน - - - -เขา - - - -คลาย - - - -จาก - - - -ตรง - - - -ตอ - - - -ตาม - - - -ถง - - - -ประจา - - - -เปน - - - -ผาน - - - -ยง - - -ลง - - - -ลอด - - - -เลย - - - -ส - - - -เหนอ - - - - -เหมอน - - - -ให - - - -อย - - - -ออก - - - -

139

3. ความหมายของคากรยาในสมยรตนโกสนทร ∗

จากการศกษาความหมายของคากรยาในขอมลสมยรตนโกสนทร ผศกษาพบวาคากรยาจานวน 21 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยงลง ลอด เลย ส เหมอน ให อย และ ออก สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานไดเปน 3กลมคอ

3.1 คากรยาทมความหมายแสดงสภาพ (state) พบจานวน 7 คา ไดแก ใกลคลาย ตรง ประจา เปน เหมอน และ อย

3.2 คากรยาแสดงการกระทา (action) พบจานวน 11 คา ไดแก ขาม ขน เขาตอ ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย และ ออก

3.3 คากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ (action – process) พบจานวน 3คา ไดแก ยง ส และ ให

ความหมายของคากรยาทงสามประเภทดงกลาวยงสามารถจาแนกประเภทยอยออกไปไดอกตามอรรถลกษณขนทสอง ดงแผนภมตอไปน

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

140

แผนภมท 32 แสดงกลมของคากรยาในสมยรตนโกสนทรทจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและ อรรถลกษณขนทสอง

คากรยา

[+สภาพ] [+การกระทา] [+การกระทาและกระบวนการ]

[+ลกษณะ] + [_ _ สถานท] [+เคลอนท] [-เคลอนท] +[_ _ ผรบประโยชน]

คลาย ใกล ขาม ตอ ยง เปน ตรง ขน ส ยง∗ ประจา เขา ให เหมอน อย ตาม

ถง ผาน ลง ลอด เลย

ออก

จากแผนภมแสดงอรรถลกษณของคากรยาสามารถอธบายพรอมยกตวอยางประกอบตามลาดบตอไปน

คากรยาทมอรรถลกษณ [+สภาพ] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2 กลมคอ

∗ ยง มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

141

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [+ลกษณะ] เปนคากรยาทมความหมายแสดงลกษระของประธาน คากรยาทมลกษณะดงกลาวมจานวน 4 คา ไดแก คลาย เปน ยง และเหมอน ดงตวอยาง

สะหรมป เปนระบาอยางหนงคลายฟอนของมณฑลพายพ(ราชหตถ. ร.7 : 97)

คลาย [+กรยา + ลกษณะ]

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน+ [_ _สถานท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงสถานททางรปธรรมของประธาน คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 4 คาไดแก ใกล ตรง ประจา และ อย คากรยากลมนจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท และบางคาในกลมนไดแก ตรง กอาจจะแสดงความหมายบอกเวลาโดยตามดวยนามวลบอกเวลาซงนบเปนสถานททางนามธรรมของประธานดวย ดงตวอยาง

เขาวาฝรงตวคนเดยวอยเรอนขนาดสามญคอประมาณ 5 หอง(จม. ชวา : 73)

อย [+กรยา] + [_ _สถานท]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+ การกระทา] สามารถจาแนกตามอรรถลกษณขนทสองได 2 กลม คอ

กลมท 1 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน[+เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลบอกสถานท คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 10 คา ไดแก ขาม ขน เขา ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย และ ออก ดงตวอยาง

กระบวนแหนนเขาประตเทวาพทกษ เลยวมาพกทนาพระทนงอนนตสมาคม (จม.พระราชกจ 2 : 190)

เขา [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท]ประตเทวาพทกษ [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

142

กลมท 2 คากรยาทมอรรถลกษณขนทสองเปน [- เคลอนท] เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทาทไมมการเคลอนทของประธาน และจะปรากฏโดยตามดวยนามวลทเปนผทรงรบคากรยาทลกษณะดงกลาวนมจานวน 1 คาเทานน คอ ตอ ดงตวอยาง

ตดทางตอถนนสามเสนขนไปจนถงดอนเมอง(ไกลบาน 2 : 136)

ตอ [+กรยา - เคลอนท] + [_ _สถานท]ถนนสามเสน [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

คากรยาทมอรรถลกษณ [+การกระทาและกระบวนการ] เปนคากรยาทมอรรถลกษณขนทสองคอ + [_ _ผรบประโยชน] คากรยาทมลกษณะดงกลาวนมจานวน 3 คา ไดแก ยง ส และ ให ดงตวอยาง

ความสตยเปนรสยงประโยชนใหสาเรจยงกวารสทงหลาย(ปลกใจเสอปา : 85)

ยง [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน]

เพอแสดงใหเหนความหมายของคากรยาแตละคาทปรากฏในสมยรตนโกสนทรอยาง ชดเจนผศกษาจะนาเสนอโดยสรปตารางดงน

143

ตารางท 23 แสดงความหมายของคากรยาในสมยรตนโกสนทร

[ + สภาพ ] [ + การกระทา ] [ + การกระทาและกระบวนการ ]

คากรยา

คา [ + ลกษณะ ] + [ _ _ สถานท ] [ + เคลอนท ] [ - เคลอนท ] + [ _ _ ผรบประโยชน ]

ใกล - - - -ขาม - - - -ขน - - - -เขา - - - -คลาย - - - -จาก - - - - -ตรง - - - -ตอ - - - -ตาม - - - -ถง - - - -ประจา - - - -เปน - - - -ผาน - - - -ยง - - -ลง - - - -ลอด - - - -เลย - - - -ส - - - -เหนอ - - - - -เหมอน - - - -ให - - - -อย - - - -ออก - - - -

144

จากการศกษาความหมายของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบนทาใหไดขอสรปความหมายของคากรยา ดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 24 แสดงความหมายของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน

[ + สภาพ ] [ + การกระทา ][ + การกระทาและกระบวนการ ]

[+ ลกษณะ ] + [_ _ สถานท ] [ + เคลอนท] [- เคลอนท] + [ _ _ ผรบประโยชน]

คา กรยาคา

ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ปใกล - - - - - - - - - - - - - - - -ขาม - - - - - - - - - - - - - - - -ขน - - - - - - - - - - - - - - - -เขา - - - - - - - - - - - - - - - -คลาย - - - - - - - - - - - - - - - - -จาก - - - - - - - - - - - - - - - - -ตรง - - - - - - - - - - - - - - - - -ตอ - - - - - - - - - - - - - - - -ตาม - - - - - - - - - - - - - - - -ถง - - - - - - - - - - - - - - - -ประจา - - - - - - - - - - - - - - - - -เปน - - - - - - - - - - - - - - - -ผาน - - - - - - - - - - - - - - - - -ยง - - - - - - - - - - - -ลง - - - - - - - - - - - - - - - -ลอด - - - - - - - - - - - - - - - -เลย - - - - - - - - - - - - - - - - -ส - - - - - - - - - - - - - - - -เหนอ - - - - - - - - - - - - - - - - - - -เหมอน - - - - - - - - - - - - - - - -ให - - - - - - - - - - - - - - - -อย - - - - - - - - - - - - - - - -ออก - - - - - - - - - - - - - - -

145

ความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

1. ความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย∗

จากการศกษาความหมายของคาบพบทในสมยสโขทยพบความหมายของ คาบพบทบงการกชนดตาง ๆ 3 ลกษณะ ดงตอไปน

1.1 คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงทคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความสมพนธ

กบคากรยาโดยเปนตาแหนงแหลงททเกดคากรยานนมอรรถลกษณขนพนฐาน คอ [+ ตาแหนงแหลงท] คาบพบทเหลานจะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนตาแหนงแหลงท

ความหมายของคาบพบทบงการก [+ ตาแหนงแหลงท] ยงสามารถจาแนกความหมายบงการกยอยไดอก 4 ลกษณะ ดงน

1.1.1 คาบพบทบงการกสถานท มอรรถลกษณ + [_ _สถานท] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนสถานท หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนสถานทได คาบพบทบงการกสถานทม 2 คา ไดแก ใกล และตรง ดงตวอยาง

พระไพศพมหาราช ธ จงลงมาจากยานมาใกลทนอนขาพระบาท(ไตรภม : 164)

ใกล [+บพบท] + [_ _สถานท]ทนอนขาพระบาท [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

1.1.2 คาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _จดหมาย] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดหมาย หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดหมายได คาบพบทบงการกจดหมายม 4 คา ไดแก ตาม ถง ยง และ ส ดงตวอยาง

ตอเมอลกตนนนกลาแลว จงพาไปยงนาลกเพยงหนาแขง(ไตรภม : 43)

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

146

ยง [+บพบท] + [_ _จดหมาย]นาลก [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

1.1.3 คาบพบทบงการกจดเรมตน มอรรถลกษณ + [_ _จดเรมตน] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดเรมตน หรอมความหมายทางนามธรรมทถอเปน จดเรมตนได คาบพบทบงการกจดเรมตนม 1 คาเทานน คอ จาก

ครนรงเชานางกลกจากทนอนแลวกชาระพระองค(ไตรภม : 151)

จาก [+บพบท] + [_ _จดเรมตน]ทนอน [+นามวล + จดเรมตน + รปธรรม]

1.1.4 คาบพบทบงการกทศทาง มอรรถลกษณ +[_ _ทศทาง] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนทศทาง หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดหมายได คาบพบทบงการกทศทางม 1 คา คอ เหนอ

ฝงปครเถรมหาเถรขนนงเหนอขดานหนสวดธรรมแกอบาสกฝงทวยจาศล(จารกภาค 1 ล.1)

เหนอ [+บพบท] + [_ _ทศทาง]ขนานหน [+นามวล + ทศทาง + รปธรรม]

1.2 คาบพบทบงการกผทรงรบคาบพบทกลมนบงการกวา นามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปน

ผรบสภาพทเกดจากคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _ผทรงรบ] คาบพบทบงการกผทรงรบม 2 คา ไดแก เปน และ เหมอน ดงตวอยาง

พระมหาฤาษนน ธ มใจรกนกหนาจงเอามาเลยงไวเปนบตรบญธรรม(ไตรภม : 197)

เปน [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ]บตรบญธรรม [+นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

147

1.3 คาบพบทบงการกผรบประโยชนคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบคาบพบทมความหมาย

เปนผรบประโยชนจากคากรยามอรรถลกษณ + [_ _ผรบประโยชน] คาบพบทบงการกผรบประโยชนม 2 คา ไดแก ตอ และ ให ดงตวอยาง

ธ จงแจกใหแกพระสนมทงหลาย(ไตรภม. : 146)

ให [+บพบท] + [_ _ผรบประโยชน]พระสนมทงหลาย [+นาม +ผรบประโยชน]

เพอใหเหนกลมคาบพบททจาแนกตามความหมายบงการก หรออรรถลกษณของ คาบพบทอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงแผนภมตอไปน

แผนภมท 33 แสดงกลมของคาบพบทในสมยสโขทยจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐาน และอรรถลกษณขนทสอง

คาบพบท

[+ตาแหนงแหลงท] [+ผทรงรบ] [+ผรบประโยชน]

+ [_ _สถานท] [_ _จดหมาย] [_ _จดเรมตน] [_ _ทศทาง]

ใกล ตาม จาก เหนอ เปน ตอ ตรง ถง เหมอน ให ยง

ส

เพอแสดงใหเหนความหมายของคาบพบทแตละคาทปรากฏในสมยสโขทยอยางชดเจน ผศกษาจะขอเสนอโดยสรปตารางดงน

148

ตารางท 25 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย

[+ ตาแหนงแหลงท ] + [ เวลา ]+ [ ผทรง รบ ]

+ [ ผรบประโยชน ]

+ [ เครอง มอ ]

คาบพบท

คา

+[_ _ ส

ถานท

]

+[_ _ จ

ดหมาย]

+[_ _ จ

ดเรมต

น]

+[_ _ ว

ถ]

+[_ _ ท

ศทาง]

ใกล - - - - - - - -ขาม - - - - - - - - -ขน - - - - - - - - -เขา - - - - - - - - -คลาย - - - - - - - - -จาก - - - - - - - -ตรง - - - - - - - -ตอ - - - - - - - -ตาม - - - - - - - -ถง - - - - - - - -ประจา - - - - - - - - -เปน - - - - - - - -ผาน - - - - - - - - -ยง - - - - - - - -ลง - - - - - - - - -ลอด - - - - - - - - -เลย - - - - - - - - -ส - - - - - - - -เหนอ - - - - - - - -เหมอน - - - - - - - -ให - - - - - - - -อย - - - - - - - - -ออก - - - - - - - - -

149

2. ความหมายคาบพบทในสมยอยธยา ∗

จากการศกษาความหมายของคาบพบทในขอมลสมยอยธยาพบวาคาบพบททม รปเดยวกบคากรยา จะบงชความสมพนธเชงการก 3 ลกษณะดงตอไปน

2.1 คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงทคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความสมพนธ

กบคากรยาโดยเปนตาแหนงแหลงททเกดคากรยานน มอรรถลกษณ [+ ตาแหนงแหลงท] คาบพบทเหลานจะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนตาแหนงแหลงท

ความหมายของคาบพบทบงการก [+ตาแหนงแหลงท] ยงสามารถจาแนกความหมายบงการกยอยไดอก 5 ลกษณะ ดงน

2.1.1 คาบพบทบงการกสถานท มอรรถลกษณ + [_ _สถานท] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนสถานทหรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนสถานทได คาบพบทบงการกสถานทม 3 คา ไดแก ใกล ตรง และประจา ดงตวอยาง

ครนสาเภาแลนออกไปในมหาสมทร กบงเกดเปนแสงแดงโตประมาณเทาผลหมากตรงศรษะเรอ

(ค.หาวด : 381)ตรง [+ บพบท] + [_ _สถานท]ศรษะเรอ [+ นามวล + สถานท + รปธรรม]

2.1.2 คาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _จดหมาย] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดหมาย หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดหมายได คาบพบทบงการกจดหมายม 5 คา ไดแก ตาม ถง ยง ส และ ออก ดงตวอยาง

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

150

พระบรมโพธสตวใหโอวาทแกพระเจาพาราณสแลวกเสดจไปสถาแกว ณ เขาจตตกฎ

(ไตรภมโลก : 229)ส [+บพบท] + [_ _จดหมาย]ถาแกว [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

2.1.3 คาบพบทบงการกจดเรมตน มอรรถลกษณ + [_ _จดเรมตน] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดเรมตน หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดเรมตนได คาบพบทบงการกจกเรมตนม 1 คา คอ จาก ดงตวอยาง

นายทพนายกองถอยจากเมองโจดกมาตงอย ณ เมองเชงกระชมได 2 วน(จม.เขมร-ญวน : 25)

จาก [+ บพบท] + [_ _จดเรมตน]เมองโจดก [+นามวล + จดเรมตน + รปธรรม]

2.1.4 คาบพบทการกบงวถ มอรรถลกษณ + [_ _วถ] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนวถ หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนวถได คาบพบทบงการกวถ 1 คา คอ ตาม

ใชใหขนนางเอาเครองเซนไปคานบตามธรรมเนยม(จม.ร.2 : 71)

ตาม [+บพบท] + [_ _วถ]ธรรมเนยม [+บพบท + วถ + นามธรรม]

2.1.5 คาบพบทบงการกทศทาง มอรรถลกษณ + [_ _ทศทาง] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนทศทาง หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนทศทางได คาบพบทบงการกทศทางม 4 คา ไดแก เขา ลง เหนอ และ ออก ดงตวอยาง

151

หลงทกษโนทกใหตกลงเหนอพนพระธรณ(ราชาธราช : 267)

เหนอ [+ บพบท] + [_ _ทศทาง]พนพระธรณ [+ นามวล + ทศทาง]

2.2 คาบพบทบงการกผทรงรบคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบท มความหมายเปน

ผรบสภาพทเกดจากคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _ผทรงรบ] คาบพบทบงการกผทรงรบม 2 คา ไดแก เปน และ เหมอน ดงตวอยาง

ขาพเจาเปนบตรเลยงอองอน ๆ รกขาพเจาเหมอนบตรในอทร(สามกก 2 : 881)

เหมอน [+ บพบท] + [_ _ผทรงรบ]บตรในอทร [+นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

2.3 คาบพบทบงการกผรบประโยชนคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบคาบพบท มความหมาย

เปนผรบประโยชนจากคากรยามอรรถลกษณ + [_ _ผรบประโยชน] คาบพบทบงการกผรบประโยชนม 2 คา ไดแก ตอ และ ให ดงตวอยาง

ครงนนองคดจะใครทาสตยานสตยตอสมเดจพระเชษฐาธราช(ราชาธราช : 378)

ตอ [+ บพบท] + [_ _ผรบประโยชน]สมเดจพระเชษฐาธราช [+ นามวล + ผรบประโยชน]

เพอใหเหนกลมคาบพบททจาแนกตามความหมายบงการกหรออรรถลกษณของ คาบพบทอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงแผนภมตอไปน

152

แผนภมท 34 แสดงกลมของคาบพบทในสมยอยธยาจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐาน และอรรถลกษณขนทสอง

คาบพบท

[+ตาแหนงแหลงท] [+ผทรงรบ] [+ผรบประโยชน]

+ [_ _สถานท] [_ _จดหมาย] [_ _จดเรมตน] [_ _วถ] [_ _ทศทาง]

ใกล ตาม∗ จาก ตาม เขา เปน ตอ ตรง ถง ลง เหมอน ให ประจา ยง เหนอ ส ออก∗∗

ออก

เพอแสดงใหเหนความหมายของคาบพบทแตละคาทปรากฏในสมยอยธยาอยางชดเจน ผศกษาจะขอเสนอโดยสรปตารางดงน

∗ ตาม มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ∗∗ ออก มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

153

ตารางท 26 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยอยธยา

[+ ตาแหนงแหลงท ] + [ เวลา ] + [ ผทรงรบ ] + [ ผรบประโยชน ]

+ [ เครองมอ ]

คา บพบท

คา +[_ _ ส

ถานท

]

+[_ _ จ

ดหมาย ]

+[_ _ จ

ดเรมต

น]

+[_ _ ว

ถ]

+[_ _ ท

ศทาง]

ใกล - - - - - - - -ขาม - - - - - - - - -ขน - - - - - - - - -เขา - - - - - - - -คลาย - - - - - - - - -จาก - - - - - - - -ตรง - - - - - - - -ตอ - - - - - - - -ตาม - - - - - - -ถง - - - - - - - -ประจา - - - - - - - -เปน - - - - - - - -ผาน - - - - - - - - -ยง - - - - - - - -ลง - - - - - - - -ลอด - - - - - - - - -เลย - - - - - - - - -ส - - - - - - - -เหนอ - - - - - - - -เหมอน - - - - - - - -ให - - - - - - - -อย - - - - - - - - -ออก - - - - - - -

154

3. ความหมายของคาบพบทในสมยรตนโกสนทร ∗

จากการศกษาความหมายของคาบพบทในสมยรตนโกสนทรพบวา คาบพบททมรปเดยวกบคากรยาจะบงชความสมพนธเชงการก 5 ลกษณะดงตอไปน

3.1 คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงทคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความสมพนธ

กบคากรยาโดยเปนตาแหนงแหลงททเกดคากรยานนมอรรถลกษณ [+ตาแหนงแหลงท] คาบพบทเหลานจะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนตาแหนงแหลงท

ความหมายของคาบพบทบงการก [+ ตาแหนงแหลงท] ยงสามารถจาแนกความหมายบงการกยอยไดอก 5 ลกษณะดงน

3.1.1 คาบพบทบงการกสถานท มอรรถลกษณ + [_ _สถานท] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนสถานทหรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนสถานทได คาบพบทบงการกสถานทม 3 คา ไดแก ใกล ตรง และประจา ดงตวอยาง

หมนนเปนชอของเมองเบอน จงไดเลยงไวเปนสตวประจาเมอง(ไกลบาน 2 : 361)

ประจา [+บพบท] + [_ _สถานท]เมอง [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

3.1.2 คาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _จดหมาย] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดหมาย หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดหมายได คาบพบทบงการกจดหมายม 4 คา ไดแก ตาม ถง ยง และ ส ดงตวอยาง

ใหผสาเรจราชการเมองกรมการยนเขามายงกรมมหาดไทย (ประกาศ ร.4 : 293)

ยง [+ บพบท] + [_ _จดหมาย]กรมมหาดไทย [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

∗ ดบรบทเพมเตมในภาคผนวก ข

155

3.1.3 คาบพบทบงการกจดเรมตน มอรรถลกษณ + [_ _จดเรมตน] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนจดเรมตนหรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนจดเรมตนได คาบพบทบงการกจดเรมตนม 1 คา คอ จาก

แตชาวเราพอใจทจะซอนามนละหงของเราจากตางประเทศ (ปกณกคด : 33)

จาก [+บพบท] + [_ _จดเรมตน]ตางประเทศ [+นามวล + จดเรมตน + รปธรรม]

3.1.4 คาบพบทบงการกบงวถ มอรรถลกษณ + [_ _วถ] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนวถ หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนวถไดคาบพบทบงการกวถม 1 คา คอ ตาม

ขาพระพทธเจาจงไดจางแขกนอกมาเปนโปลศเดนตรวจตามถนน(ราชหตถ.ร.5 : 97)

ตาม [+บพบท] + [_ _วถ]ถนน [+นามวล + วถ + รปธรรม]

3.1.5 คาบพบทบงการกบงทศทาง มอรรถลกษณ + [_ _ทศทาง] จะปรากฏนาหนานามวลทมความหมายเปนทศทาง หรอมความหมายทางนามธรรมทสามารถถอเปนทศทางได คาบพบทบงการกทศทางม 4 คา ไดแก ขน เขา ลง และ เหนอ ดงตวอยาง

ลงเรอชะลา ไปขนถายรปทหาดทรายงาม ซงอยเหนอนครสวรรคไมถง 2 เลยว(ประพาสตน : 49)

เหนอ [+ บพบท] + [_ _ทศทาง]นครสวรรค [+ นามวล + ทศทาง]

3.2 คาบพบทบงการกเวลาคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปน

เวลาทเกดคากรยามอรรถลกษณ + [_ _เวลา] คาบพบทบงการกเวลาม 1 คา คอ ประจา

156

เวลาคามการสวดฉลองพระพทธรปประจาพระชนมพรรษาทพระทนงวมานเมฆ(จม.พระราชกจ 2 : 11)

ประจา [+ บพบท] + [เวลา]พระชนมพรรษา [+นามวล + เวลา + นามธรรม]

3.3 คาบพบทบงการกผทรงรบคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปน

ผรบสภาพทเกดจากคากรยามอรรถลกษณ + [_ _ผทรงรบ] คาบพบทบงการกผทรงรบม 3 คา ไดแก คลาย เปน และ เหมอน ดงตวอยาง

ชวยชาระพระไตรปฎกลงพมพเปนสมด(พระราชดารส : 115)

เปน [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ]สมด [+ นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

3.4 คาบพบทบงการกผรบประโยชนคาบพบทกลมนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบคาบพบทมความหมาย

เปนผรบประโยชนจากคากรยามอรรถลกษณ + [_ _ผรบประโยชน] คาบพบทบงการกผรบประโยชนม 2 คา ไดแก ตอ และ ให ดงตวอยาง

ไพรฟาขาแผนดนมความสวามภกดตอพระเจาอยหว(ประพาสตน : 21)

ตอ [+ บพบท] + [_ _ผรบประโยชน]พระเจาอยหว [+ นามวล + ผรบประโยชน]

3.5 คาบพบทบงการกเครองมอคาบพบทนบงการกวานามวลทปรากฏรวมกบบพบทมความหมายเปน

เครองมอหรอสงททาใหเกดคากรยา มอรรถลกษณ + [_ _ เครองมอ ] คาบพบทบงการกเครองมอม 1 คา คอ ตาม

157

แหวนนทาดวยทองผสมชอนลกสาปนผสมตามตาราของโบราณลกซง(ประกาศ ร.4 : 405)

ตาม [+ บพบท] + [_ _เครองมอ]ตาราโบราณ [+ นามวล + เครองมอ + รปธรรม]

เพอใหเหนกลมคาบพบททจาแนกตามความหมายบงการกหรออรรถลกษณของ คาบพบทอยางชดเจนผศกษาจะนาเสนอโดยสรปดงแผนภมตอไปน

แผนภมท 35 แสดงกลมของคาบพบทในสมยรตนโกสนทรจาแนกตามอรรถลกษณขนพนฐานและ อรรถลกษณขนทสอง

คาบพบท

[+ตาแหนงแหลงท] [+เวลา] [+ผทรงรบ] [+ผรบประโยชน] [+เครองมอ]

+ [_ _สถานท][_ _จดหมาย][_ _จดเรมตน][_ _วถ][_ _ทศทาง]

ใกล ตาม∗ จาก ตาม ขน ประจา คลาย ตอ ตาม ตรง ถง เขา เปน ให ประจา∗ ยง ลง เหมอน ส เหนอ

เพอแสดงใหเหนความหมายของคาบพบทแตละคาทปรากฏในสมยรตนโกสนทรอยางชดเจน ผศกษาจะขอเสนอโดยสรปตารางดงน

∗ ตาม มอรรถลกษณ 3 ลกษณะ∗ ประจา มอรรถลกษณ 2 ลกษณะ

158

ตารางท 27 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยรตนโกสนทร

[+ ตาแหนงแหลงท ] + [ เวลา ] + [ ผทรงรบ ] + [ ผรบประโยชน ] + [ เครองมอ ] คาบพบท

คา +[

_ _ สถ

านท]

+[_ _ จ

ดหมาย]

+[_ _ จ

ดเรมต

น]

+[_ _ ว

ถ]

+[_ _ ท

ศทาง]

ใกล - - - - - - - -ขาม - - - - - - - - -ขน - - - - - - - -เขา - - - - - - - -คลาย - - - - - - - -จาก - - - - - - - -ตรง - - - - - - - -ตอ - - - - - - - -ตาม - - - - - -ถง - - - - - - - -ประจา - - - - - - -เปน - - - - - - - -ผาน - - - - - - - - -ยง - - - - - - - -ลง - - - - - - - -ลอด - - - - - - - - -เลย - - - - - - - - -ส - - - - - - - -เหนอ - - - - - - - -เหมอน - - - - - - - -ให - - - - - - - -อย - - - - - - - - -ออก - - - - - - - - -

159

จากการศกษาความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบนทาใหไดขอสรปความหมายของคาบพบท ดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 28 แสดงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน

คาบพบท[+ตาแหนงแหลงท]

+[_ _สถานท] +[_ _จดหมาย] +[_ _จดเรมตน] +[_ _วถ] +[_ _ทศทาง][+เวลา] [+ผทรงรบ]

[+ผรบประโยชน] [+เครองมอ]

คา

ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ปใกล - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ขาม - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ขน - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เขา - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

คลาย - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

จาก - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ตรง - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ตอ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ตาม - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ถง - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ประจา - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เปน - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ผาน - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ยง - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ตารางท 28 (ตอ)

คาบพบท[+ตาแหนงแหลงท]

+[_ _สถานท] +[_ _จดหมาย] +[_ _จดเรมตน] +[_ _วถ] +[_ _ทศทาง][+เวลา] [+ผทรงรบ]

[+ผรบประโยชน] [+เครองมอ]

คา

ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป ส อ ร ป

ลง - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ลอด - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เลย - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ส - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เหนอ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เหมอน - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ให - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

อย - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ออก - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

162

การเปลยนแปลงความหมายของคากรยาและคาบพบท

1. การเปลยนแปลงความหมายของคากรยา จากการศกษาความหมายของคากรยาตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบนพบวามคากรยาทไมมการเปลยนแปลงความหมายมจานวน 22 คา และมคากรยาทมการเปลยนแปลง ความหมายมจานวน 1 คา คอ ออก ตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทรเปนคากรยาแสดง การกระทา มอรรถลกษณขนทสองเปน [ + เคลอนท ] แตพอถงสมยปจจบน มอรรถลกษณขนทสองเปน [ - เคลอนท ] เพมขนมาอก เพอใหเหนความหมายของคากรยาอยางชดเจนยงขนใน แตละสมย ผศกษาขอแสดงอรรถลกษณของคากรยาดงตอไปน

ตารางท 29 แสดงอรรถลกษณของคากรยาในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน

อรรถลกษณของคากรยาในสมยตางๆ

คา สมยสโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทร สมยปจจบน∗

ใกล [ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

ขาม [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ขน [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

เขา [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

คลาย - [ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

จาก [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

- [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

∗ ขอมลอรรถลกษณของคากรยาในสมยปจจบนนามาจากผลการศกษาของจรสดาว

อนทรทศน (2539)

163

ตารางท 29 (ตอ)

อรรถลกษณของคากรยาในสมยตางๆ

คา สมยสโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทร สมยปจจบน

ตรง - [ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

ตอ [ + การกระทา][ - เคลอนท ]

[ + การกระทา][ - เคลอนท ]

[ + การกระทา][ - เคลอนท ]

[ + การกระทา][ - เคลอนท ]

ตาม [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ถง [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ประจา - [ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

เปน [ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

ผาน - [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ยง [ + สภาพ] /[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + สภาพ] /[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + สภาพ] /[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + สภาพ] /[ + การกระทาและกระบวนการ]

ลง [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ลอด [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

164

ตารางท 29 (ตอ)

อรรถลกษณของคากรยาในสมยตางๆ

คา สมยสโขทย สมยอยธยา สมยรตนโกสนทร สมยปจจบน

เลย - [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

ส [ + การกระทาและกระบวการ

[ + การกระทาและกระบวการ]

[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + การกระทาและกระบวนการ]

เหนอ - - - [ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

เหมอน [ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

[ + สภาพ][ + ลกษณะ ]

ให [ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + การกระทาและกระบวนการ]

[ + การกระทาและกระบวนการ]

อย [ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

[ + สภาพ ]+ [ _ _ สถานท ]

ออก [ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ]

[ + การกระทา][ + เคลอนท ] /[ - เคลอนท ]

2. การเปลยนแปลงความหมายของคาบพบทจากการศกษาความหมายของคาบพบทตงแตสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน

สามารถสรปการเปลยนแปลงความหมายของคาบพบทไดดงน

165

2.1 คาบพบททไมมการเปลยนแปลงความหมาย จากการศกษาพบวาคาบพบททไมมการเปลยนแปลงความหมายมจานวน 18 คา ไดแก ใกล ขาม ขน คลาย ตรง ตอ เปน ยง ลง ลอด ผาน เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก ดงแสดงอรรถลกษณของแตละคาตอไปน

ใกล [+ บพบท ][+ ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ]

ขาม [ + บพบท ][+ ตาแหนงแหลงท ]

+[_ _ จดหมาย ] /+ [_ _ ทศทาง ]

ขน [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]+ [_ _ ทศทาง ]

คลาย [+ บพบท ][+ ผทรงรบ]

ตรง [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ]

ตอ [ + บพบท ][ + ผรบประโยชน ]

เปน [ + บพบท ][+ ผทรงรบ ]

ผาน [ + บพบท ] [+ ตาแหนงแหลงท ]

+ [_ _ วถ ][ + เครองมอ]

ยง [ + บพบท ][+ ตาแหนงแหลงท ]+ [_ _ จดหมาย ]

ลง [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]+ [_ _ ทศทาง ]

166

ลอด [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]

+ [_ _ ทศทาง ]

เลย [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]+ [_ _ สถานท ] [+ เวลา]

ส [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]

+ [_ _ จดหมาย ]

เหนอ [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท ]

+ [_ _ ทศทาง ]

เหมอน [ + บพบท ][ + ผทรงรบ]

ให [ + บพบท][+ ผรบประโยชน]

อย [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ สถานท][+ เวลา]

ออก [ + บพบท][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย] /+ [_ _ ทศทาง]

2.2 คาบพบททมการเปลยนแปลงความหมาย จากการศกษาพบวาคาบพบททมการเปลยนแปลงความหมายมจานวน 5 คา ไดแก เขา จาก ตาม ถง และประจา ดงตารางแสดงการเปลยนแปลงความหมายของกลมคาบพบทตอไปน

167

ตารางท 30 แสดงการเปลยนแปลงความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน

คาบพบท

อรรถลกษณของคา

สมยสโขทย

อรรถลกษณของคา

สมยอยธยา

อรรถลกษณของคา

สมยรตนโกสนทร

อรรถลกษณของคา

สมยปจจบน∗

เขา-

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ ทศทาง ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ ทศทาง ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ ทศทาง ] /+ [_ _ จดหมาย ]

จาก [ +บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+[_ _ จดเรมตน]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดเรมตน ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดเรมตน ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดเรมตน ][ + เวลา ][ + เครองมอ ]

ตาม [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ] /+ [_ _ วถ ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ] /+ [_ _ วถ ][ + เครองมอ ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ] /+ [_ _ วถ ][ + เครองมอ ]

ถง [ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ]

[ +บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ จดหมาย ][ + เวลา ]

∗ ขอมลอรรถลกษณของคาบพบทในสมยปจจบนนามาจากผลการศกษาของจรสดาว

อนทรทศน (2539)

168

ตารางท 30 (ตอ)

คาบพบท อรรถลกษณของคา

สมยสโขทย

อรรถลกษณของคา

สมยอยธยา

อรรถลกษณของคา

สมยรตนโกสนทร

อรรถลกษณของคา

สมยปจจบนประจา

-[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ สถานท ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ สถานท ][ + เวลา ]

[ + บพบท ][ + ตาแหนงแหลงท]+ [_ _ สถานท ][ + เวลา ]

จากตารางแสดงการเปลยนแปลงความหมายของกลมคาบพบทสามารถอธบาย การเปลยนแปลงของคาแตละคาไดดงน

เขา ปรากฏเปนคาบพบทบงการกทศทาง มอรรถลกษณ + [_ _ ทศทาง ] ในสมยอยธยา จนถงสมยรตนโกสนทรตอมาในสมยปจจบนมการเปลยนแปลงความหมายโดยม การปรากฏเปนคาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _ จดหมาย ] เพมขนมา

จาก ปรากฏเปนคาบพบทบงการกจดเรมตนมอรรถลกษณ + [_ _ จดเรมตน ] ตงแตสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการเปลยนแปลงความหมายโดยม การปรากฏเปนคาบพบทบงการกเวลา มอรรถลกษณ [ + เวลา] และปรากฏเปนคาบพบทบงการกเครองมอ [ + เครองมอ] เพมขนมา

ตาม ปรากฏเปนคาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _ จดหมาย ] ตอมาในสมยอยธยามการเปลยนแปลงความหมายโดยมการปรากฏเปนคาบพบทบงการกวถ + [_ _ วถ ]และในสมยรตนโกสนทรจนถงสมยปจจบน มการเปลยนแปลงความหมายโดยมการปรากฏเปนคาบพบทบงการกเครองมอ มอรรถลกษณ [ + เครองมอ] เพมขนมา

ถง ปรากฏเปนคาบพบทบงการกจดหมาย มอรรถลกษณ + [_ _ จดหมาย ] ตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ตอมาในสมยปจจบนมการเปลยนแปลงความหมายโดยม การปรากฏเปนคาบพบทบงการกเวลา มอรรถลกษณ [ + เวลา ] เพมขนมา

169

ประจา มการปรากฏเปนคาบพบทบงการกสถานท มอรรถลกษณ + [_ _ สถานท ]ในสมยอยธยา ตอมาในสมยรตนโกสนทรจนถงสมยปจจบนมการเปลยนแปลงความหมายโดยมการปรากฏเปนคาบพบทบงการกเวลา มอรรถลกษณ [ + เวลา ] เพมขนมา

3. ความสมพนธระหวางความหมายของคากรยาและคาบพบทคากรยาทกลายเปนคาบพบทนนจะมการเปลยนแปลงความหมายโดยจะม

ความสมพนธกบคาบพบทสามารถจดเปนกลมตาง ๆ ได ดงน

3.1 คากรยาแสดงสภาพทมอรรถลกษณ [ + ลกษณะ ] ไดแก คลาย เปน และ เหมอน จะมความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการกผทรงรบ [ + ผทรงรบ ] อรรถลกษณของคามดงน

คลาย [ + กรยา ] คลาย [ + บพบท ] [ + สภาพ ] [ + ผทรงรบ ] [ + ลกษณะ ]

เปน [ + กรยา ] เปน [ + บพบท ] [ + สภาพ ] [ + ผทรงรบ ] [ + ลกษณะ ]

เหมอน [ + กรยา ] เหมอน [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ผทรงรบ ][ + ลกษณะ ]

ตวอยาง คา เปน ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

ดวยสนคานนเปนสวยอากรของหลวงแลหามมใหขายนอกชาวคลงนนเลย (จม.อยธยา : 13 )

170

ผใดไมเปนอนตรายกใหพามาเลยงไวเปนขาราชการ(ค.หาวด : 361)

3.2 คากรยาแสดงสภาพทมอรรถลกษณ + [_ _สถานท ] ไดแก ใกล ตรง ประจา เหนอ และ อย จะมความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท [ + ตาแหนงแหลงท ] อรรถลกษณของคามดงน

ใกล [ + กรยา ] ใกล [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ] + [ _ _ สถานท ]

ตรง [ + กรยา ] ตรง [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ] + [ _ _ สถานท ]

ประจา [ + กรยา ] ประจา [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ] + [ _ _ สถานท ]

เหนอ [ + กรยา ] เหนอ [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ] + [ _ _ ทศทาง ]

อย [ + กรยา ] อย [ + บพบท ][ + สภาพ ] [ + ตาแหนงแหลงท ]+ [ _ _ สถานท ] + [ _ _ สถานท ]

171

ตวอยาง คา ใกล ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

ครงใกลแมนากลงจากชางไปเฝาพระเจาฝรงมงฆอง(ราชาธราช : 518)

สมเดจพระนเรศวรเปนเจากใหพกพลอยใกลอาราม(พ.พนจนทนมาศ : 141)

3.3 คากรยาแสดงการกระทาทมอรรถลกษณ [ + เคลอนท ] ไดแก ขาม ขน เขา จาก ตาม ถง ผาน ลง ลอด เลย และ ออก จะมความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการก [ + ตาแหนงแหลงท ] อรรถลกษณของคามดงน

ขาม [ + กรยา ] ขาม [ +บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ ทศทาง ]

ขน [ + กรยา ] ขน [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ ทศทาง ]

เขา [ + กรยา ] เขา [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ ทศทาง ]

จาก [ + กรยา ] จาก [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ จดเรมตน ]

172

ตาม [ + กรยา ] ตาม [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ จดเรมตน ] / + [_ _ วถ ]

ถง [ + กรยา ] ถง [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ จดหมาย ]

ผาน [ + กรยา ] ผาน [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ วถ ]

ลง [ + กรยา ] ลง [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ ทศทาง ]

ลอด [ + กรยา ] ลอด [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ ทศทาง ]

เลย [+ กรยา ] เลย [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ สถานท ]

ออก [+ กรยา ] ออก [ +บพบท ][ + การกระทา ] [+ ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] / [ -เคลอนท] + [_ _ จดหมาย ] /+ [_ _ ทศทาง ]

173

ตวอยาง คา ลง ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

ครงถงหนาศาลแลวจงลงจากมา(สามกก 2 : 441)

มผเขยนลงหนงสอพมพเหนวาควรทจะแกไข(ปกณกคด : 37)

3.4 คากรยาแสดงการกระทาทมอรรถลกษณ [ - เคลอนท ] ไดแก ตอ จะมความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการกผรบประโยชน [ + ผรบประโยชน ] อรรถลกษณของคามดงน

ตอ [ + กรยา ] ตอ [ + บพบท ][ + การกระทา ] [ + ผรบประโยชน ][ - เคลอนท ]

ตวอยาง คา ตอ ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

กะเกณฑใหตอเรอรบใหญนอยขนเปนอนมาก(จม.ร.2 :9)

ใหพระยาลาวสมครสมานออนนอมตอพระเจาเชยงใหม(พ.กรมพระปรมาฯ : 312)

3 . 5 คาก ร ย า แ ส ด ง ก า ร ก ร ะทาแ ล ะ ก ร ะ บ วนก า ร ท ม อ ร ร ถ ล ก ษณ +[__ผรบประโยชน] ไดแก ให จะมความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการกผรบประโยชน [ + ผรบประโยชน ] และ ส จะมความสมพนธกบคาบพบทบงการกจดหมาย + [_ _ จดหมาย]อรรถลกษณของคามดงน

174

ส [+ กรยา ] ส [ +บพบท ][ + การกระทา ] [+ ตาแหนงแหลงท ][ + เคลอนท ] + [_ _ จดหมาย ]

ให [ + กรยา ] ให [ + บพบท ][ + การกระทาและกระบวนการ ] [ + ผรบประโยชน ]+ [_ _ ผรบประโยชน ]

ตวอยาง คา ให ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

ผใดใหยาแกทานกนลกในทองตาย ใหเอาคาตวแมมนกงหนง(กฎ.ตราสามดวง : 178)

พระเจาจนทราราชาเคยสงสวยนาใหแกเมองเรา(ค.กรงเกา :16)

3.6 คากรยาแสดงสภาพทมอรรถลกษณ [+ ลกษณะ] ไดแก ยง จะม ความหมายสมพนธกบคาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท [+ จดหมาย ] อรรถลกษณของคามดงน

ยง [ + กรยา ] ยง [ + บพบท ][ + สภาพ ] [+ ตาแหนงแหลงท ][ + ลกษณะ] + [_ _ จดหมาย ]

ตวอยาง คา ยง ทาหนาทเปนคากรยา และคาบพบท

ธ เหนดอกบวทงปวงนนบานสนแลวทกดอกฯ แลวายงแตดอกเดยวนบมบานแล(ไตรภม : 196)

แลวจงบายหนาไปยงกาแพงจกรวาฬฝายบรพทศ(ไตรภม : 119)

175

การศกษาการเปลยนแปลงความหมายของคากรยา พบวาคากรยาจานวน 22 คา ไมมการเปลยนแปลงความหมายมเพยงคาเดยวเทานนทมการเปลยนแปลงความหมายคอ ออก กลาวคอ เดมเปนคากรยาแสดงการกระทา และมอรรถลกษณขนทสองคอ [ +เคลอนท ] ตอมาม การเปลยนแปลงความหมายกลายเปนกรยาแสดงการกระทาและมอรรถลกษณขนทสองคอ [ + เคลอนท ] หรอ [ - เคลอนท ] แสดงวา ออก สามารถปรากฏใชในบรบททกวางขน

สวนการศกษาการเปลยนแปลงความหมายของคาบพบท พบวา คาบพบททไมมการเปลยนแปลงความหมายม 18 คา ไดแก ใกล ขาม ขน คลาย ตรง ตอ เปน ผาน ยง ลง ลอดเลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก และคาบพบททมการเปลยนแปลงความหมายม 5 คาไดแก เขา จาก ตาม ถง และประจา นอกจากนยงพบวาคาบพบททเปลยนแปลงมาจากคากรยามความหมายสมพนธกบคากรยาทมรปเดยวกน เชน คาบพบท เปน คลาย และ เหมอน มอรรถลกษณบงการกผทรงรบ [ +ผทรงรบ] มความหมายสมพนธกบคากรยาทมรปเดยวกนซงเปนคากรยาแสดงสภาพมอรรถลกษณขนทสองคอ [ +ลกษณะ]

176

บทท 5กระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบท

ในบทท 2 ผศกษาไดแสดงใหเหนวาคาทนามาศกษาจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก สามารถปรากฏเปนคาหมวดตาง ๆ ไดแก คากรยา คาบพบท คาวเศษณ คาชวยกรยา และคาสนธาน ในบทท 3 แสดงใหเหนการเปลยนแปลงหนาทของคา และในบทท 4 แสดงใหเหนการเปลยนแปลงความหมายของคา ลกษณะการปรากฏ การเปลยนแปลงหนาทของคา และการเปลยนแปลงความหมายของคา แสดงใหเหนวาคาทมรปเดยวกนเหลานสามารถทาหนาทไดหลายอยาง หรอกลาวอกนยหนงวาคาเหลานเปนคาหลายหนาทนนเอง ในบทนผศกษาจะกลาวถงกระบวนการททาใหคากรยากลายเปนคาบพบท ทงนโดยจะอางองการวเคราะหกระบวนการ กลายเปนคาไวยากรณทจรสดาว อนทรทศน (2539) ไดศกษาไว

จรสดาว (2539 : 107-140) กลาววากระบวนการกลายเปนคาไวยากรณม 2 ประเภทใหญ คอ กระบวนการดานอรรถศาสตร และกระบวนการดานวากยสมพนธ กระบวนการดาน อรรถศาสตรจาแนกเปนกระบวนการยอย 4 กระบวนการ ไดแก การเกดความหมายทวไป (generalization) การคงเคาความหมายเดม (persistence) การทความหมายจางลง (bleaching) และการขยายขอบเขตเชงอปลกษณ (metaphorical extension) สวนกระบวนการดานวากยสมพนธจาแนกเปนกระบวนการยอย 2 กระบวนการ ไดแก การบงคบการปรากฏ (obligatorification) และการวเคราะหใหม (reanalysis)

ผศกษาพจารณาขอมลในขอบเขตของการศกษาครงนแลวพบวาการเปลยนแปลงของคากรยาทกลายเปนคาบพบทเปนการเปลยนแปลงโดยผานกระบวนการดงกลาวขางตน ผศกษาจงจะอธบายกระบวนการเปลยนแปลงและตวอยางการวเคราะหคา ดงน

การเกดความหมายทวไปการเกดความหมายทวไป คอ การทคาซงแตเดมมความหมายทเฉพาะเจาะจงไดมการ

เพมขยายใหมความหมายทวไปมากขน ทาใหคานน ๆ สามารถปรากฏในบรบททกวางขน และมขอจากดในการปรากฏรวมกบคาอนนอยลง คาหลกทมการเพมขยายความหมายใหกวางขนจงสามารถกลายเปนคาไวยากรณได

177

ตวอยางแสดงลกษณะการเกดความหมายทวไปของคา ให

ให (กรยา) ให (บพบท)[ผใหเปนมนษย_ _] +[_ _ผรบประโยชน]+[ _ _ผรบประโยชนเปนมนษย ][+ ถายโอนกรรมสทธ ]

พอใหรางวลลก

ให [+กรยา] + [ผใหเปนมนษย_ _] + [ _ _ผรบประโยชนเปนมนษย ][+ ถายโอนกรรมสทธ ]

ให ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ มผใหเปนมนษยคอ พอ มการถายโอนกรรมสทธ รางวล ใหแกผรบประโยชนทเปนมนษยคอ ลก

บรษทเอกชนกาจดขยะให กทม.

ให [+บพบท] + [ _ _ ผรบประโยชน]

ให ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท ไมมความหมายเฉพาะเจาะจงวาตองมการถายโอนกรรมสทธมแตผรบประโยชนเทานน และยงไมเจาะจงวาผใหหรอผรบประโยชนจะตองเปนมนษยเพราะทงประธานคอ บรษทเอกชน และกรรมรองหรอผรบประโยชนคอ กทม. ตางกเปนนามธรรมทสมมตใหเปนรปธรรม ลกษณะเชนนถอวาเปนการเกดความหมายทวไป

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทกคาผานกระบวนการเกดความหมายทวไป เพอใหเหนการเกดความหมายทวไปของคาทง 23 คาอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอการวเคราะหการเกดความหมายทวไปดงตอไปน

ตวอยางแสดงลกษณะการเกดความหมายทวไปของคา จาก จาก (กรยา) จาก (บพบท)

[+ เคลอนท ] + [_ _ สถานท ]

178

เจาพทงสองจงจากทนนไป(ไตรภม.: 196)

จาก ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการกระทา มอรรถลกษณขนทสองเปน [ + เคลอนท ] ปรากฏรวมกบนามวลทมอรรถลกษณ + [_ _ สถานท ] คอ ทนน

อนวาสตวทงหลายหมนนบมไดพนจากสงสารทกข(พระราชปจฉา : 35)

จาก ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท สามารถปรากฏในบรบททกวางขนโดยปรากฏรวมกบนามวล สงสารทกข ทแสดงความหมายเปนจดเรมตนทเปนนามธรรม ลกษณะเชนนถอวาเปนการเกดความหมายทวไป

ตวอยางแสดงลกษณะการเกดความหมายทวไปของคา เปน

เปน (กรยา) เปน (บพบท)[+ลกษณะ] +[_ _ผทรงรบ]+ [ _ _ประธานเปนมนษย ]

กชอพระยาสหราชเดโชเปนทหารของพระนารายณ(ค.หาวด : 355)

เปน ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงสภาพ มประธานเปนมนษยคอ พระยาสหราชเดโช และมผทรงรบเปนมนษยคอ ทหารของพระนารายณ

เสอนนเหนแมโคกนหญาเขามาในปา กมความปรารถนาจะกนแมโคนนเปนภกษาหาร

(ไตรภมโลก : 685)

179

เปน ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท มผทรงรบคอ ภกษาหาร ทไมเจาะจงวาจะตองเปนมนษย ลกษณะเชนนแสดงใหเหนวา เปน สามารถปรากฏในบรบททกวางขน ถอวาเปนการเกดความหมายทวไป

ตวอยางแสดงลกษณะการเกดความหมายทวไปของคา ให

เปรตฝงนเมอเมอเขาเปนคนอยนนเขาใหยาแกอนมทองนนกนแล(ไตรภม : 51)

ให [+กรยา] + [ผใหเปนมนษย_ _] + [ _ _ผรบประโยชนเปนมนษย ] [+ ถายโอนกรรมสทธ ]

ให ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการกระทาและกระบวนการ มผใหเปนมนษยคอ เขา มการถายโอนกรรมสทธ ยา ใหแกผรบประโยชนทเปนมนษยคอ ผหญง

คนเราเกดมาชาต1 ตองทาประโยชนใหแกชาตบานเมอง(ปลกใจเสอปา:54)

ให ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท ไมมความหมายเฉพาะเจาะจงวาตองมการถายโอนกรรมสทธ มแตผรบประโยชนเทานน และยงไมเจาะจงวาผรบประโยชนคอ ชาตบานเมอง จะตองเปนมนษย ลกษณะเชนนถอวาเปนการเกดความหมายทวไป

การคงเคาความหมายเดมการคงเคาความหมายเดม คอ การทคาบพบทยงคงรกษาเคาความหมายของคากรยาท

เปนแหลงเดม ตวอยางแสดงลกษณะการคงเคาความหมายเดมของ ใกล

วดโบราณใกลแมนาโขงราว 100 เมตรใกล [+ กรยา + สภาพ ] + [_ _ สถานท ]แมนาโขง [ + นามวล + สถานท ]

180

ใกล ในตวอยางขางตนเปนคากรยา ซงมความหมายแสดงสถานทของนามวลทเปนประธานคอ วดโบราณ

โบสถเกาๆ ตงอยใกลฝงนา

ฝงนา [+ นามวล + สถานท ]

ใกล ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท แสดงความสมพนธระหวางคากรยา ตง กบนามวล ฝงนา วาเปนสถานทหรอตาแหนงทเกดคากรยา

ลกษณะเชนนแสดงใหเหนวา คากรยาและคาบพบททมรปเดยวกนไมไดสญเสย ความหมายทงหมดเมอกลายเปนคาไวยากรณ แตยงคงเคาความหมายของคากรยาทเปนแหลงเดมของคาบพบทนน ๆ

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทกคาผานกระบวนการคงเคาความหมายเดม เพอใหเหนการคงเคาความหมายเดมของคาทง 23 คาอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอการวเคราะหการคงเคาความหมายเดมดงตอไปน

ตวอยางแสดงลกษณะการคงเคาความหมายเดมของ ใกล

ครนใกลแมนากลงจากชางไปเฝาพระเจาฝรงมงฆอง(ราชาธราช : 518)

ใกล [+กรยา + สภาพ ]+ [_ _ สถานท ]แมนา [ +นามวล + สถานท ]

ใกล ในตวอยางขางตนเปนคากรยามความสมพนธกบนามวลทมความหมายเปน สถานทแมนา

ใหรอพระวหารแลวใหตงพระตาหนกพลบพลาชยใกลวดชปะขาว(พ.กรมพระปรมาฯ : 223)

ตง [+กรยา +สภาพ ] +[ _ _ สถานท ]ใกล [+บพบท ] + [ _ _ สถานท ]

181

วดชปะขาว [ +นามวล + สถานท ]

ใกล ในตวอยางขางตนเปนคาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท แสดงความสมพนธระหวางคากรยา ตง กบนามวลทมความหมายเปนสถานททเกดคากรยา วดชปะขาว

ตวอยางแสดงลกษณะการคงเคาความหมายเดมของ ตรง

ออกจากเกาะไผวนหนงถงหลงเตาตรงเขาปากนาเจาพระยา(จม. เขมร – ญวน : 67)

ตรง [+กรยา +สภาพ ] +[ _ _ สถานท ]ปากนาเจาพระยา [ +นามวล + สถานท ]

ตรง ในตวอยางขางตนเปนคากรยา มความสมพนธกบนามวลทมความหมายเปนสถานท ปากนาเจาพระยา

ศาลาหลงทอยตรงแนวกาแพงนนรอกอใหมตามแนวเดม(จารกวดพระเชตพนฯ : 23)

อย [+กรยา +สภาพ ] +[ _ _ สถานท ]ตรง [+บพบท ] + [ _ _ สถานท ]แนวกาแพงนน [ +นามวล + สถานท ]

ตรง ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท แสดงความสมพนธระหวางคากรยา อย กบนามวล ทมความหมายเปนสถานททเกดคากรยา แนวกาแพงนน

ตวอยางแสดงลกษณะการคงเคาความหมายเดมของ ประจา

182

ไมแคฝอยประจาทวปอสรพภพ(พระราชปจฉา : 75)

ประจา [+กรยา +สภาพ ] +[ _ _ สถานท ]ทวปอสรพภพ [ +นามวล + สถานท ]

ประจา ในตวอยางขางตนเปนคากรยา มความหมายแสดงสถานทของนามวลทเปนประธาน คอ ไมแคฝอย

พลเมองขนหนาทประจาชองเสมาถง 700,000 ประจปนทกหนาท มใหยงสขาศก

ขนหนาท [+กรยา + การกระทา ] +[ _ _ สถานท ]ประจา [+บพบท ] + [ _ _ สถานท ]ชองเสมา [ +นามวล + สถานท ]

ประจา ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท แสดงความสมพนธระหวางคากรยา ขนหนาทกบนามวลทมความหมายเปนสถานทเกดคากรยา ชองเสมา

การทความหมายเดมจางลง การทความหมายเดมจางลง คอ คาบพบทจะสญความหมายบางสวนซงคากรยาทเปน

แหลงเดมมอย เชน คากรยาแสดงการกระทาทมความหมายเชงอตวสย ไดแก อารมณ หรอทศนคตของผพดแฝงอย แตคาบพบททมรปเดยวกบกบคากรยาจะมความหมายเชงอตวสยจางลงกลายเปน ความหมายเชงภววสย

ตวอยางแสดงลกษณะการทความหมายเดมจางลงของ ถง

ถง (กรยา) ถง (บพบท)+[ _ _ เวลา ] +[_ _ สถานท ][+อตวสย] [- อตวสย]

183

เดกคนนใชเวลาถงสองชวโมงทาเลขขอเดยว

ถง [+กรยา + อตวสย ] + [ _ _ เวลา ]สองชวโมง [ +นามวล + เวลา ]

ถง ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการกระทาของประธานคอ ใชเวลา ทผพดคดวานานกวาทผพดคาดคะเนไว

เขาสงจดหมายถงองคกรนรโทษกรรมสากล

ถง [ +บพบท -อตวสย ] + [_ _ สถานท +รปธรรม ]องคกรนรโทษกรรมสากล [ +นามวล + รปธรรม ]

ถง ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท มความหมายเชงอตวสยแสดงทศนคตจางลง กลายเปนเชงภววสย

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทมการกลายเปนคาไวยากรณโดยผานกระบวนการทความหมายเดมจางลง ม 2 คา ไดแก จาก และ ถง

ตวอยางแสดงลกษณะการทความหมายเดมจางลงของ จาก

จาก (กรยา) จาก (บพบท)[ +อตวสย ] [ - อตวสย ]

บดนทานจะจากขาพเจาไปแลวเมอไรเราจะไดพบกนอกเลา(สามกก 2 : 122)

จาก [+กรยา +อตวสย ]

จากตวอยางน จาก เปนคากรยาแสดงการกระทาทมการเคลอนทจากจดเรมตน แสดงความหมายเชงอตวสย คอ แสดงอารมณของผพดทรสกเสยใจ และอาลยอาวรณ ลกษณะเชนน

184

จะแตกตางไปจากคาบพบท จาก ซงจะมความหมายเชงอตวสยจางลง กลายเปนความหมายเชงภววสยเทานน ดงตวอยาง

พระนเรศวรเปนแมทพหลวง ยกออกจากพระนครศรอยธยา(ค.กรงเกา :97)

จาก [+บพบท - อตวสย ]พระนครศรอยธยา [+นามวล + รปธรรม ]

ตวอยางแสดงลกษณะการทความหมายเดมจางลงของ ถง

ถง (กรยา) ถง (บพบท)[ +อตวสย ] [ - อตวสย ]

อนวากาลกญชกาสรนนมตนสงไดถงคาพยต 1 ผจะคณนาดวยวามนษยได 2000วา(ไตรภม. : 61)

ถง [+กรยา +อตวสย ]

ถง ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการกระทาทมการเคลอนทไปสจดหมาย แสดงความหมายเชงอตวสยคอ แสดงทศนคตของผพดวา กาลกญชกาสรนนมตวตนทสงมาก ลกษณะเชนนจะแตกตางไปจากคาบพบท ถง ซงจะมความหมายเชงอตวสยจางลง กลายเปนความหมายเชงภววสย ดงตวอยาง

อามาตยราชทต เชญพระราชสาสนลงเรอสาเภาไปถงกรงพาราณาส(ค.กรงเกา :58)

ถง [+บพบท - อตวสย ]กรงพาราณาส [+นามวล + รปธรรม ]

185

การขยายขอบเขตเชงอปลกษณการขยายขอบเขตเชงอปลกษณ คอ กระบวนการเปลยนแปลงความหมายของคาจาก

รปธรรมไปสนามธรรม เปนพฒนาการแบบคอยเปนคอยไปและมความตอเนอง

ตวอยางแสดงลกษณะการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของ ตาม

ตารวจตามมาเฟยรายใหญ

ตารวจ [+นามวล + มนษย + เคลอนทได ]ตาม [+ กรยา + เคลอนท ] + [ประธานเคลอนทได ]+ [_ _ จดหมายรปธรรม ]

จากตวอยางน ตาม เปนคากรยา บอกการกระทาทมการเคลอนทของประธานคอ ตารวจปรากฏรวมกบกรรมทเปนมนษยคอ มาเฟยรายใหญ

เขาเลอกสอบคณะนตามความหวงของพอแม

ตาม [ +บพบท ] + [_ _ จดหมาย ]ความหวงของพอแม [ +นามวล+ จดหมาย + นามธรรม ]

ตาม ในตวอยางขางตนเปนคาบพบท ปรากฏรวมกบนามวล ความหวงของพอแม ซงเปนจดหมายทเปนนามธรรม แสดงใหเหนการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของนามวล

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทมการกลายเปนคาไวยากรณโดยผานกระบวนการขยายขอบเขตเชงอปลกษณ ม 3 คา ไดแก จาก ตาม และ ถง

ตวอยางแสดงลกษณะการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของ จาก

บดนทานจะจากขาพเจาไปแลวเมอไรเราจะไดพบกนอกเลา(สามกก 2 : 122)

186

ทาน [ +นามวล + มนษย + เคลอนทได ]จาก [ + กรยา + เคลอนท ]ขาพเจา [ +นามวล + มนษย + รปธรรม]

เสดจยกพยหยาตราทพหลวงอออกจากเมองเชยงใหม(พ.พนจนทนมาศ : 21)

ยกพยหยาตราทพหลวงออก [ +กรยา + เคลอนท ]จาก [ + บพบท ] +[ _ _ สถานท ]เมองเชยงใหม [+นามวล + สถานท ]

ขาไหวพระบาทแหงพระผมพระภาคยเจา พระองคอนพนจากกเลสทงปวง(ไตรภม. : 66)

พระองค [ +นามวล + มนษย ]จาก [ + บพบท ] +[ _ _ จดเรมตน]กเลสทงปวง [+นามวล + จดเรมตน + นามธรรม ]

จากตวอยางทงสามบรบทน คา จาก ในบรบทแรก จะทาหนาทเปนคากรยา แสดงการ

กระทาทมการเคลอนทของประธาน คอ ทาน ปรากฏรวมกบกรรมทเปนรปธรรมทเปนมนษย คอขาพเจา สวนในบรบททสอง จาก เปนคาบพบท ซงปรากฏรวมกบนามวลทเปนสถานทและเปนรปธรรม คอ เมองเชยงใหม แตในบรบททสาม จาก เปนคาบพบท ทปรากฏรวมกบนามวลกเลสทงปวง ซงเปนจดเรมตนทเปนนามธรรม ลกษณะเชนนแสดงใหเหนวา การขยายขอบเขตเชงอปลกษณของนามวลจากลมมโนทศนทเกยวกบมนษย มาสกลมมโนทศนเกยวกบพนท และกลมมโนทศนเกยวกบนามธรรม ตามลาดบ

ตวอยางแสดงลกษณะการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของ ตาม

พระสรนทรภกดกตามพระไตรภวนาทตยวงศเขามาถงหนาประราชาง(พ.กรมพระปรมาฯ2 : 10)

187

พระสรนทรภกด [ +นามวล + มนษย + เคลอนทได]ตาม [+กรยา + เคลอนท ] + [ _ _ จดหมายรปธรรม ]พระไตรภวนาทตยวงศ [ + นามวล + มนษย + จดหมาย ]

ขาพระพทธเจาจงไดจางแขกนอกมาเปนโปลศเดนตรวจตามถนน(ราชหต.ร.5 : 97)

โปลศ [ +นามวล + มนษย ]เดนตรวจ [ +กรยา + เคลอนท ]ตาม [ + บพบท ] +[ _ _ วถ]ถนน [+นามวล + วถ ]

แลวทรงพระแสงฟนลง นากลดลงตามพระราชประสงค(ค.กรงเกา : 127)

ตาม [ + บพบท ] +[ _ _ จดหมาย]พระราชประสงค [+นามวล + จดหมาย + นามธรรม ]

จากตวอยางทงสามบรบทน คา ตาม ในบรบทแรก จะทาหนาทเปนคากรยา แสดงการกระทาทเปนมการเคลอนทของประธาน คอ พระสรนทรภกด ปรากฏรวมกบกรรมทเปนรปธรรมทเปนมนษย คอ พระไตรภวนาทตยวงศ สวนในบรบททสอง ตาม เปนคาบพบท ซงปรากฏรวมกบนามวลทเปนสถานทและเปนรปธรรม คอ ถนน แตในบรบททสาม ตาม เปนคาบพบททปรากฏรวมกบนามวล พระราชประสงค ซงเปนจดหมายทเปนนามธรรม ลกษณะเชนนแสดงใหเหนวา มการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของนามวลจากลมมโนทศนทเกยวกบมนษย มาสกลมมโนทศนเกยวกบพนท และกลมมโนทศนเกยวกบนามธรรม ตามลาดบ

ตวอยางแสดงลกษณะการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของ ถง

เวลาเชา 4 โมงเศษ ถงวดพระแทนศลาอาสน(พระรวง : 205)

ถง [+กรยา + เคลอนท]+ [ _ _ สถานท ]วดพระแทนศลาอาสน [+กรยา + เคลอนท]

188

ขาพเจาไดระลกถงความดความชอบของทานทงหลายทงปวง (พระราชดารส : 10)

ถง [ + บพบท ] +[ _ _ จดหมาย]ความดความชอบ [+นามวล + จดหมาย + นามธรรม ]

ถง ในตวอยางขางตนเปนคากรยาแสดงการเคลอนท และมนามวลบอกสถานทตามมาในทนคอ วดพระแทนศลาอาสน สวน ถง ทเปนคาบพบทจะปรากฏรวมกบนามวล ความดความชอบ เปนจดหมายทเปนนามธรรม ลกษณะเชนนแสดงใหเหนวา มการขยายขอบเขตเชงอปลกษณของนามวลจากกลมมโนทศนทเกยวกบพนท มาสกลมมโนทศนทเกยวกบนามธรรม

การบงคบการปรากฏ การบงคบการปรากฏ คอ การทคาหลกซงเปนคากรยาสามารถปรากฏไดหลายบรบท

และเมอคานนมการกลายเปนคาไวยากรณคอคาบพบทจะมการปรากฏในบรบททจากด ดงตวอยาง

ตวอยางแสดงลกษณะการบงคบการปรากฏของคา ลง

นกกระยาง ลง หนองนาน(ประธาน คากรยา นามวลบอกสถานท)

หนองนาน นกกระยาง ลง(นามวลบอกสถานท ประธาน คากรยา)

ลง ในตวอยางขางตนเปนคากรยา สามารถเลอกปรากฏในบรบทไดสองแบบ คอแบบแรกจะปรากฏนาหนานามวลทเปนกรรม คอ หนองนาน และแบบทสอง จะปรากฏแยกกบนานวลทเปนกรรมกได แตเมอคากรยามการกลายเปนคาบพบทจะตองปรากฏนาหนานามวลไดเพยงบรบทเดยวเทานน ซงแสดงใหเหนวาคาบพบทมลกษณะบงคบการปรากฏมากกวาคากรยา ดงตวอยาง

เจาหนาท เกบ เอกสาร ลง กลอง (ประธาน คากรยา นามวล บพบท นามวลบอกสถานท)

189

* กลอง เจาหนาท เกบ เอกสาร ลง (นามวลบอกสถานท ประธาน คากรยา นามวล บพบท)

ลง ในตวอยางแรกจะสามารถปรากฏในบรบทไดแบบเดยวเทานน คอ ปรากฏนาหนานามวล กลอง สวนในตวอยางทสองนนเปนประโยคทไมมปรากฏใชในภาษา

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทกคาผานกระบวนการบงคบการปรากฏเพอใหเหนการบงคบการปรากฏของคาทง 23 คาอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอการวเคราะหการบงคบการปรากฏดงตอไปน

ตวอยางแสดงลกษณะการบงคบการปรากฏของคา คลาย

รปราง คลาย พระเจดยผอม ๆ(ไกลบาน 1: 41)

(ประธาน คากรยา นามวล)

พระเจดยผอมๆ รปราง คลาย

(นามวล ประธาน คากรยา)

คลาย ในตวอยางขางตนเปนคากรยา สามารถเลอกปรากฏในบรบทไดสองแบบคอแบบแรกจะปรากฏนาหนานามวลทเปนกรรมคอ พระเจดยผอม ๆ และแบบทสองจะปรากฏแยกกบนามวลทเปนกรรมกได แตเมอคากรยามการกลายเปนคาบพบทจะตองปรากฏนาหนานามวลไดเพยงบรบทเดยวเทานน ซงแสดงใหเหนวาคาบพบทมลกษณะบงคบการปรากฏมากกวาคากรยา ดงตวอยาง

ถาพระนอน กเปน เพลงผาตน คลาย หนาเทวดาเกาะสเกาะหา(ประพาสตน : 54)

(ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท นามวล)

190

* หนาเทวดาเกาะสเกาะหา ถาพระนอน กเปน เพงผาตน คลาย(นามวล ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท)

คลาย ในตวอยางแรกสามารถปรากฏในบรบทไดแบบเดยวเทานนคอปรากฏนาหนานามวล เทวดาเกาะสเกาะหา สวนในตวอยางทสองนนเปนประโยคทไมมปรากฏใชในภาษา

ตวอยางแสดงลกษณะการบงคบการปรากฏของคา ตาม

ยกทพไป ตาม ชางเผอกทในปา(ค.หาวด :395)

(คากรยา นามวล )

ชางเผอกทในปา ยกทพไปตาม (นามวล คากรยา)

ตาม ในตวอยางขางตนเปนคากรยาสามารถเลอกปรากฏในบรบทไดสองแบบ คอแบบแรกจะปรากฏนาหนานามวลทเปนกรรมคอ ชางเผอกทในปา และแบบทสองจะปรากฏแยกกบนามวลทเปนกรรมกได เมอคากรยามการกลายเปนคาบพบทจะตองปรากฏนาหนานามวลไดเพยงบรบทเดยวเทานน ซงแสดงใหเหนวาคาบพบทมลกษณะบงคบการปรากฏมากวาคากรยา ดงตวอยาง

พระสพรรณบตร จาฤก พระนาม ตาม โบราณราชประเพณ(จม.ร.2 :6)

(ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท นามวล)

*โบราณราชประเพณ พระสพรรณบตร จาฤก พระนาม ตาม (นามวล ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท)

ตาม ในตวอยางแรกจะสามารถปรากฏในบรบทไดแบบเดยวเทานน คอ ปรากฏนาหนานามวล โบราณราชประเพณ สวนในตวอยางทสองนนเปนประโยคทไมมปรากฏใชในภาษา

191

ตวอยางแสดงลกษณะการบงคบการปรากฏของคา ลง

คนท งหลาย ลง เ รอกาปน(พ.กรมพระปรมฯ 2 : 217)

(ประธาน คากรยา นามวลบอกสถานท)

เรอกาปน คนทงหลาย ลง

(นามวลบอกสถานท ประธาน คากรยา)

ลง ในตวอยางขางตนเปนคากรยา สามารถเลอกปรากฏในบรบทไดสองแบบ คอแบบแรกจะปรากฏนาหนานามวลทเปนกรรม คอ เรอกาปน และแบบทสอง จะปรากฏแยกกบนามวลทเปนกรรมกได แตเมอคากรยามการกลายเปนคาบพบทจะตองปรากฏนาหนานามวลไดเพยงบรบทเดยวเทานน ซงแสดงใหเหนวาคาบพบทมลกษณะบงคบการปรากฏมากกวาคากรยา ดงตวอยาง

อาลกษณ จารก พระนามเจานคร ลง แผนพระสพรรณบฏ(ประชม1 : 16)

(ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท นามวลบอกสถานท)

* แผนพระสพรรณบฏ อาลกษณ จารก พระนามเจานคร ลง ( นามวลบอกสถานท ประธาน คากรยา นามวล คาบพบท)

ลง ในตวอยางแรกจะสามารถปรากฏในบรบทไดแบบเดยวเทานน คอ ปรากฏนาหนานามวล คอ แผนพระสพรรณบฏ สวนในตวอยางทสองนนเปนประโยคทไมมปรากฏใชในภาษาแสดงใหเหนวาคาบพบทมลกษณะการบงคบการปรากฏมากวาคากรยา

192

การวเคราะหใหม การวเคราะหใหม คอ การทคาซงเดมมฐานะเปนหนวยองคประกอบ (constituent)

หนวยหนง เพมฐานะไปเปนหนวยองคประกอบหนวยอนหรอกลายเปนสวนหนงขององคประกอบหนวยอน ทาใหหนาททางวากยสมพนธของคานน ๆ เปลยนไปจากเดม ดงตวอยาง

ตวอยางแสดงลกษณะการวเคราะหใหมของ ผาน ประโยค

นามวล คาชวยกรยา สกรรมกรยา นามวล

ตะกอน ตอง ผาน กระบวนการบาบดนาเสย

ผาน ในตวอยางขางตนนมฐานะเปนองคประกอบของประโยค

ประโยค

นามวล อกรรมกรยา บพบทวล

บพบท นามวล

อปรากรจน คงทน ผาน กาลเวลา

ผาน ในตวอยางขางตนนมฐานะเปนสวนหนงของหนวยองคประกอบบพบทวล

ตวอยางทงสองนแสดงใหเหนวาคากรยาและคาบพบททมรปเดยวกนเปนคาทผาน การวเคราะหใหม จากเดมทเปนหนวยองคประกอบของประโยค คอ คากรยา กลายเปนสวนหนงของหนวยองคประกอบบพบทวล คอ คาบพบท

193

เมอพจารณาคาทง 23 คาแลว ผศกษาพบวาคาทกคาผานกระบวนการวเคราะหใหม เพอใหเหนการวเคราะหใหมของคาทง 23 คาอยางชดเจน ผศกษาจะนาเสนอการวเคราะหใหมดงตอไปน

ตวอยางแสดงลกษณะการวเคราะหใหมของ ถง

รถทตานทตสยามถงประตพระราชวงโปป

(จม.อยธยา :22)ประโยค

นามวล สกรรมกรยา นามวล รถทตานทตสยาม ถง ประตพระราชวงโปป

ถง ในตวอยางขางตนทาหนาทเปนคากรยาอยในตาแหนงเปนหนวยองคประกอบของประโยค

เสยงเลาลอสรรเสรญนทราบไปถงพระเจาปทมสรยวงศ(ค.กรงเกา :7)

ประโยค

นามวล อกรรมกรยา บพบทวล

บพบท นามวล

เสยงเลาลอสรรเสรญน ทราบไป ถง พระเจาปทมสรยวงศ

ถง ในตวอยางขางตนนมฐานะเปนสวนหนงของหนวยองคประกอบบพบทวล

194

ตวอยางแสดงลกษณะการวเคราะหใหมของ เปน

การพธสารทนเปนของพราหมณ( สบสองเดอน : 599)

ประโยค

นามวล สกรรมกรยา นามวล

การพธสารทน เปน ของพราหมณ

เปน ในตวอยางขางตนทาหนาทเปนคากรยาอยในตาแหนงเปนหนวยองคประกอบของประโยค

พระยาสวรรคโลกไดรบบาเหนจเปนเจาพระยา(พระรวง : 145)

ประโยค

นามวล สกรรมกรยา นามวล บพบทวล

บพบท นามวล

พระยาสวรรคโลก ไดรบ บาเหนจ เปน เจาพระยา

เปน ในตวอยางขางตนทาหนาทเปนคาบพบท อยในตาแหนงเปนสวนหนงของหนวยองคประกอบบพบทวล

195

ตวอยางแสดงลกษณะการวเคราะหใหมของ เหมอน

รปสเหลยมเหมอนหนาตางสมยปจจบนน( พระรวง : 52)

ประโยค

นามวล สกรรมกรยา นามวล

รปสเหลยม เหมอน หนาตางโบสถสมยปจจบนน

เหมอน ในตวอยางขางตนทาหนาทเปนคากรยา อยในตาแหนงเปนหนวยองคประกอบของประโยค

ทเนนนนกเปนดนแดงเหมอนสอฐปน(ราชาธบาย ร.5: 386)

ประโยค

นามวล สกรรมกรยา นามวล บพบทวล

บพบท นามวล

ทเนนนน กเปน ดนแดง เหมอน สอฐปน

เหมอน ในตวอยางขางตนทาหนาทเปนคาบพบท อยในตาแหนงเปนสวนหนงของหนวยองคประกอบบพบทวล

196

การเปลยนแปลงจากคากรยาเปนคาบพบทซงเปนการเปลยนแปลงผานกระบวนการดานอรรถศาสตร 4 กระบวนการ ไดแก การเกดความหมายทวไป (generalization) การคง เคาความหมายเดม (persistence) การทความหมายเดมจางลง (bleaching) และการขยายขอบเขตเชง อปลกษณ (metapholical extenion) และกระบวนการดานวากยสมพนธ 2 กระบวนการ ไดแก การบงคบการปรากฏ (obligatorification) และการวเคราะหใหม (reanalysis) ดงไดกลาวมาแลวนน เปนการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไปตอเนองผานกาลเวลา มใชการเปลยนแปลงทเกดขนอยางฉบพลน ดงจะเหนไดจากความถในการปรากฏเปนคาบพบทหรอคาชนดตาง ๆ ทคอย ๆ เพมขนหรอลดลงในสมยตาง ๆ

197

บทท 6สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ผศกษาไดศกษาคาบพบททกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย จานวน 23 คา ไดแก ใกลขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอเหมอน ให อย และ ออก โดยเกบขอมลจากเอกสารประเภทรอยแกวในสมยสโขทย อยธยาและรตนโกสนทร ไดขอมลทเปนบรบทรวมทงสน 4,544 บรบท แลวนามาศกษาการปรากฏของคาในแตละสมย การเปลยนแปลงหนาทของคา การเปลยนแปลงความหมายของคา และกระบวนการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยาทกลายเปนคาบพบท ผลการศกษาสรปไดดงน

การปรากฏของคาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

การศกษาการปรากฏของคาจานวน 23 คา พบวาในสมยตาง ๆ คาเหลานมการปรากฏเปนหมวดคาตาง ๆ ดงน

1. สมยสโขทย พบการปรากฏของคาจานวน 20 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา จากตรง ตอ ตาม ถง เปน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมการปรากฏเปนหมวดคาตาง ๆ ดงน

ก. คากรยา ม 17 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา จาก ตรง ตอ ถง เปน ยงลง ลอด ส เหมอน ให อย และ ออก

ข. คาบพบท ม 12 คา ไดแก ใกล จาก ตรง ตอ ตาม ถง เปน ยง ส เหนอเหมอน และให

ค. คาวเศษณ ม 6 คา ไดแก ขน เขา ลง เลย อยและ ออกง. คาชวยกรยา ม 2 คา ไดแก ใกล และยงจ. คาสนธาน ม 2 คา ไดแก ตอ และ ให

198

2. สมยอยธยา พบการปรากฏของคาจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลายจาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออกคาเหลานมการปรากฏเปนหมวดคาตาง ๆ ดงน

ก. คากรยา ม 22 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถงประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหมอน ให อย และ ออก

ข. คาบพบท ม 16 คา ไดแก ใกล เขา จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ยง ลง ส เหนอ เหมอน ให และ ออก

ค. คาวเศษณ ม 9 คา ไดแก ใกล ขน เขา ตรง ประจา ลง เลย อย และ ออก

ง. คาชวยกรยา ม 2 คา ไดแก ใกล และ ยงจ. คาสนธาน ม 5 คา ไดแก ตอ ถง เลย เหมอน และ ให

3. สมยรตนโกสนทร พบการปรากฏของคาจานวน 23 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก คาเหลานมการปรากฏเปนหมวดคาตาง ๆ ดงน

ก. คากรยา ม 21 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย ตรง ตอ ตาม ถงประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหมอน ให อย และ ออก

ข. คาบพบท ม 17 คา ไดแก ใกล ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถงประจา เปน ยง ลง ส เหนอ เหมอน และ ให

ค. คาวเศษณ ม 10 คา ไดแก ใกล ขน เขา ตรง ตอ ประจา ลง เลย อยและ ออก

ง. คาชวยกรยา ม 4 คา ไดแก ใกล ยง เหมอน และ ออกจ. คาสนธาน ม 5 คา ไดแก ตอ ถง เลย เหมอน และ ให

199

การเปลยนแปลงหนาทของคา

การศกษาการเปลยนแปลงหนาทของคา พบวา คาจานวน 23 คา มลกษณะ การเปลยนแปลงหนาทของคาแตกตางกนสามารถจดกลมไดดงน

1. คากรยาตนแบบ คอ คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถตงแตรอยละ 75 คาทมลกษณะการปรากฏเชนนมจานวน 7 คา ไดแก ขาม คลาย เปน ผาน ลอด เหมอน และ ให

2. คาบพบทตนแบบ คอ คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถตงแตรอยละ 75 คาทมลกษณะการปรากฏเชนนมจานวน 4 คา ไดแก จาก ตรง ส และ เหนอ

3. คากรยาตนแบบหรอคากรยารอบนอกในบางบรบท คอ คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถระหวางรอยละ 25 ถงรอยละ 74 คาทมลกษณะการปรากฏเชนนมจานวน 8 คา ไดแก ขนเขา ตอ ตาม ถง ลง อย และ ออก

4. คาบพบทตนแบบหรอคาบพบทรอบนอกในบางบรบท คอ คาทปรากฏเปน คาบพบทดวยความถระหวางรอยละ 25 ถงรอยละ 74 พบจานวน 2 คา ไดแก ใกล และ ประจา

5. คากรยารอบนอก คอ คาทปรากฏเปนคากรยาดวยความถไมเกนรอยละ 25 มจานวน1 คา คอ ยง

6. คาบพบทรอบนอก คอ คาทปรากฏเปนคาบพบทดวยความถไมเกนรอยละ 25 มจานวน 1 คา คอ ยง

ลกษณะการเปลยนแปลงหนาทของคาทแตกตางกนน สามารถสรปการเปลยนแปลงของคาไดดงน

ลกษณะการเปลยนแปลง จาแนกได 3 ลกษณะดงน 1. การเปลยนแปลงจากคากรยาเปนคาไวยากรณ มจานวน 10 คา ไดแก ขาม ขน เขา

คลาย ตาม ผาน ลง ลอด ให และ อย 2. การเปลยนแปลงจากคาไวยากรณเปนคากรยาหรอคาไวยากรณ มจานวน 8 คา ไดแก

ใกล จาก ตรง ประจา ยง เลย เหนอ และ ส 3. การเปลยนแปลงทไมชดเจน เพราะขอมลการปรากฏเทา ๆ กน แตอาจสนนษฐานได

วานาจะเปนคากรยามากอน มจานวน 4 คา ไดแก ตอ เปน เหมอน และ ออก สวนคาทอาจสนฐานไดวานาจะเปนคาบพบทมากอน มเพยง 1 คาเทานน คอ ถง

200

ทศทางการเปลยนแปลง จาแนกได 2 ลกษณะดงน 1. การเปลยนแปลงแบบทศทางเดยว มจานวน 19 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย

จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ และ ให 2. การเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมา มจานวน 4 คา ไดแก เปน เหมอน อย และ

ออก

การเปลยนแปลงความหมายของคาการศกษาการเปลยนแปลงความหมายของคากรยาพบวา คากรยาทไมมการเปลยนแปลง

ความหมายมจานวน 22 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให และ อย สวนคากรยาทมการเปลยนแปลงความหมายมเพยง 1 คา คอ ออก กลาวคอ ตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ออก เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทา และมอรรถลกษณขนทสองเปน [+ เคลอนท] ตอมาในสมยปจจบน ออก เปนคากรยาทมความหมายแสดงการกระทา มอรรถลกษณขนทสองเปน [+เคลอนท ] และ [-เคลอนท ] แสดงใหเหนวาความหมายของ ออก มการเปลยนแปลง ความหมายและใชไดในบรบททกวางขน

การศกษาการเปล ยนแปลงความหมายของคาบพบทพบวา คาบพบททไมม การเปลยนแปลงความหมายมจานวน 18 คา ไดแก ใกล ขาม ขน คลาย ตรง ตอ เปน ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ เหมอน ให อย และ ออก สวนคาบพบททมการเปลยนแปลงความหมายมจานวน 5 คา ไดแก เขา จาก ตาม ถง และ ประจา

กระบวนการกลายเปนคาไวยากรณของคากรยาทกลายเปนคาบพบท

ผลการศกษากระบวนการเปลยนแปลงของคากรยาทกลายเปนคาบพบท พบวา การเปลยนแปลงดาเนนผานกระบวนการดานอรรถศาสตร 4 กระบวนการ และกระบวนการดานวากยสมพนธ 2 กระบวนการ ดงน

1. การเกดความหมายทวไป (generalization) คอ การทคาซงแตเดมมความหมายทเฉพาะเจาะจงไดมการเพมขยายใหมความหมายทวไปมากขน ทาใหคานน ๆ สามารถปรากฏในบรบททกวางขน โดยมขอจากดในการปรากฏรวมกบคาอนนอยลง คาหลกทมการเพมขยาย

201

ความหมายใหกวางขน สามารถกลายเปนคาไวยากรณได การศกษาพบวาคากรยาทง 23 คากลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการการเกดความหมายทวไป

2. การคงเคาความหมายเดม (persistence) คอ การทคาบพบทยงคงรกษาเคาความหมายของคากรยาทเปนแหลงเดม การศกษาพบวาคากรยาทง 23 คากลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการคงเคาความหมายเดม

3. การทความหมายเดมจางลง (bleaching) คอ คาบพบทจะสญความหมายบางสวนซงคากรยาทเปนแหลงเดมมอย เชน คากรยาแสดงการกระทาทมความหมายเชงอตวสย ไดแกอารมณหรอทศนคตของผพดแฝงอย แตคาบพบททมรปเดยวกบกบคากรยาจะมความหมายเชงอตวสยจางลงและกลายเปนความหมายเชงภววสย การศกษาพบวาคากรยาทกลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการทความหมายเดมจางลง มจานวน 2 คา ไดแก จาก และ ถง

4. การขยายขอบเขตเชงอปลกษณ ( metaphorical extention ) คอ กระบวนการเปลยนแปลงความหมายของคาจากรปธรรมไปสนามธรรม เปนพฒนาการแบบคอยเปนคอยไปและมความตอเนอง การศกษาพบวาคาทกลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการขยายขอบเขตเชงอปลกษณ มจานวน 3 คา ไดแก จาก ตาม และ ถง

5. การบงคบการปรากฏ (obligatorification) คอ การทคาหลกซงเปนคากรยาสามารถปรากฏไดหลายบรบท และเมอคานนมการกลายเปนคาไวยากรณคอคาบพบทจะมการปรากฏในบรบททจากด การศกษาพบวาคากรยาทง 23 คากลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการการบงคบปรากฏ

6. การวเคราะหใหม (reanalysis) คอ การทคาซงเดมมฐานะเปนหนวยองคประกอบ(constituent) หนวยหนง เพมฐานะไปเปนหนวยองคประกอบหนวยอนหรอกลายเปนสวนหนงขององคประกอบหนวยอน ทาใหหนาททางวากยสมพนธของคานนๆ เปลยนไปจากเดม การศกษาพบวาคากรยาทง 23 คากลายเปนคาบพบทโดยเปลยนแปลงผานกระบวนการการวเคราะหใหม

202

อภปรายผลลกษณะคาในภาษาไทยมขอนาสนใจประการหนง คอ คาในภาษาไทยมลกษณะเออตอ

การกลายเปนคาไวยากรณ (ไพทยา มสตย 2540 : 214 ) นนคอ คาหนง ๆ สามารถเพมหรอเปลยนแปลงหนาทในประโยคได ฉะนนจงไมนยมสรางคาใหม แตจะนาคาทมอยเดมนน มาปรบเปลยนความหมายและหนาท ลกษณะเชนนทาใหเกดเปนคาหลายหนาทขนในภาษาไทย

การเกดคาหลายหนาทนจะมความสมพนธกบระบบโครงสรางของความรของมนษย กลาวคอ คาในโครงสรางของความรพนฐานของมนษยมอยจานวนจากด เมอมมโนทศนใหมเกดขน มนษยกจะนาความรพนฐานของภาษาทมอยเดมนนมาขยายการใชใหมากขน (พทธชาต โปธบาล 2003 : 159 - 174)

จากการศกษาพบวา การเปลยนแปลงหนาทของคามทงการเปลยนแปลงแบบทศทางเดยว และการเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมา คาทมการเปลยนแปลงแบบทศทางเดยวมจานวน 19 คา ไดแก ใกล ขาม ขน เขา คลาย จาก ตรง ตอ ตาม ถง ประจา ผาน ยง ลง ลอด เลย ส เหนอ และ ให สวนคาทมการเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมามจานวน 4 คา ไดแก เปน เหมอน อย และ ออก

นอกจากนยงพบลกษณะการเปลยนแปลงของคาจากคาไวยากรณเปนคากรยาหรอ คาไวยากรณมจานวน 8 คา ไดแก ใกล จาก ตรง ประจา ยง เลย ส และ เหนอ และ การเปลยนแปลงของคาทไมชดเจน การทพบลกษณะการเปลยนแปลงแบบนอาจเนองมาจาก ผศกษาเกบขอมลเฉพาะทมการตพมพแลวเทานน ซงอาจเปนไปไดทคาเหลานอาจเกด การเปลยนแปลงจากคากรยากลายเปนคาบพบทมากอนหนานแลว

ในการเกบขอมลแตละสมยทาใหพบวา การเปลยนแปลงของแตละคานนขนอยกบเอกสารทนามาใชในการเกบขอมลของแตละสมย เชน เหมอน และ ออก ผศกษาพบวา ทงสองคานมการปรากฏเปนคาชวยกรยาเฉพาะในสมยรตนโกสนทรเทานน เนองจากเอกสารทนามาใชในการเกบขอมลนนบางชอเรองผแตงใชกลวธในการเขยนทเปนแบบภาษาพด จงทาใหพบ เหมอนและ ออก มลกษณะการปรากฏเปนคาชวยกรยาเฉพาะสมยรตนโกสนทรเทานน

ขอเสนอแนะหลงจากทไดศกษาเรองนแลว ผศกษาพบวายงมคาหลายหนาทในภาษาไทยอกเปน

จานวนมากทควรนามาศกษาอยางตอเนอง เพอเปนการสรางองคความรทลกซงในแงมมตาง ๆ ใหกวางออกไป และเปนประโยชนตอการศกษาภาษาไทยตามแนวภาษาศาสตรเชงประวต ผศกษาจงขอเสนอแนะหวขอทควรศกษา ดงน

203

1. ควรศกษาลกษณะการกลายเปนคาไวยากรณของคานาม เชน ตา ขา หลง ตว ตน หว ลก ฯลฯ ในภาษาไทยเชงประวตโดยแสดงใหเหนพฒนาการของคานามวามลกษณะกลายเปน คาไวยากรณประเภทใดบาง และคานามทจะศกษาไดกลายเปนคาไวยากรณประเภทใดกอน หรอหลงตงแตสมยใด

2. ควรศกษาคากรยากลมอน ๆ ไดแก ไป มา ขน ลง เขา ออก เสย ไว เอา ใหและ ด คาเหลานลวนทาหนาทเปนคาหลงกรยาไดดวย (วจนตน ภาณพงศ 2541 : 60 - 61) จงควรศกษาเพอดวาคาเหลานกลายมาจากคากรยาซงเปนคาหลกจรงหรอไม เพอจะไดมองเหนววฒนาการของคาแตละคาวามกระบวนการเปลยนแปลงอยางไร

204

บรรณานกรม

หนงสอภาษาไทย กฎหมายตราสามดวง (เลม 1 – 4). พระนคร : โรงพมพครสภา, 2505. กฎหมายตราสามดวง (เลม 5). พระนคร : โรงพมพครสภา, 2506. กรมศลปากร. คาใหการชาวกรงเกา คาใหการขนหลวงหาวด และพระราชพงศาวดารกรงเกา

ฉบบหลวงประเสรฐอกษรนต. พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, 2515. กฤษณา เกษมศลป. ชมนมภาษาไทย วจยคาตาง ๆ และโครงสรางทางไวยากรณ.

กรงเทพมหานคร : สานกพมพวงษสวาง , 2519. _________. จดหมายเหต ร.2 จ.ศ. 1171 – 1173. พระนคร : มลนธพระบรมราชานสรณ

พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ในพระบรมราชปถมภ, 2513. (จดพมพในวนพระราชสมภพ ครบ 202 ป 24 ก.พ. 2513).

_________. ประชมจารกวดพระเชตพนฯ. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากด ศวพร, 2517. (ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพมพในงานพระราชทานเพลงศพ สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (ปน ปณณสร).

_________. พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบพนจนทนมาศ (เจม) (ประชมพงศาวดาร ภาคท 64) และพระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบพระจกรพรรดพงศ (จาด). พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, 2507.

_________,ผรวบรวม. วรรณกรรมสมยรตนโกสนทร, เลม 2. กรงเทพมหานคร : เอดสนเพรส โพรดกสจากด, 2535.

จดหมายเหตเรองรบพระยาเศวตกญชร (ชางเผอกแรกไดในรชกาลท 2) ปวอก พ.ศ. 2355. พระนคร : โรงพมพโสภณพพรรฒนาการ, 2470. (พมพเนองในงานสมโภช พระเศวตคชเดชนดลก ชางเผอกแรกไดในรชกาลท 7 เมอปเถาะ พ.ศ. 2470).

จลจอมเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. จดหมายเหตพระราชกจรายวนในพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว ปฉล เอกศก พทธศกราช 2432. พระนคร : สนทพนธ การพมพ, 2514. (ทรงพระกรณาโปรดเกลาพระราชทานพระบรมราชานญาตใหพมพใน งานพระราชทานเพลงศพนางจงกลณ โสภาคย).

_________. จดหมายเหตพระราชกจรายวน วนท 1 มกราคม จลศกราช 1265 – 31 ธนวาคม จลศกราช 1266 พทธศกราช 2446 – 2447. พระนคร : กรงสยามการพมพ, 2527.

205

จลจอมเกลาเจาอยหว,พระบาทสมเดจพระ. ประชมพระราชหตถเลขาพระบาทสมเดจพระ - จลจอมเกลาเจาอยหวททรงบรหารรายการแผนดนภาค 1ระหวางพทธศกราช 2424 ถง พทธศกราช 2435. พระนคร :โรงพมพ สานกทาเนยบนายกรฐมนตร, 2507.

________.พระบรมราโชวาทในรชกาลท 5 พระราชทานแดพระเจาลกยาเธอ. พระนคร : โรงพมพอกษรเพชรเกษม, 2512. (พมพเปนอนสรณในงานฌาปนกจศพ นายสวสด นาวายนต).

________.พระราชดารสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (ตงแต พ.ศ. 2417 ถง พ.ศ. 2453). นนทบร : โรงพมพสถานสงเคราะหหญงปากเกรด, 2510. (ธนาคาร แหงประเทศไทย พมพเปนอนสรณในงานพระราชทานเพลงศพ ม.ร.ว. ทองเถา ทองแถม).

________. พระราชนพนธไกลบาน(เลม 1 – 2). พระนคร : องคการคาครสภา, 2497. ________. พระราชนพนธจดหมายรายวนเพอเสดจประพาสชวาครงหลง. พระนคร :

โรงพมพครสภา, 2504. ________. พระราชพธสบสองเดอน. พระนคร : โรงพมพรงเรองรตน, 2505. จลจอมเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ และ นรนทรเทว, กรมหลวง. พระราชวจารณ

จดหมายเหตความทรงจากรมหลวงนรนทรเทว (เฉพาะตอน พ.ศ. 2310 – 2363). กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2516.

________. เสดจประพาสตนในรชกาลท 5. พระนคร : โรงพมพกรมสรรพสามต, 2510. (พมพเปนอนสรณในงานฌาปนกจศพ หมอมสนท กฤดากร).

________. ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2394 – 2400. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, 2503.

________. ประชมประกาศรชกาลท 4 พ.ศ. 2405 – 2411. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเหรยญทอง การพมพ, 2511. (พมพถวายในงานพระราชทานเพลงศพพระมหาโพธวงศาจารย อนทโชตเถระ).

ดเรกชย มหทธนะสน. ลกษณะและโครงสรางภาษาไทย. กรงเทพมหานคร : มตรนราการพมพ, 2516.

ดารงราชานภาพ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยา และ ราโชทย, หมอม. ประชมพงศาวดาร ภาคท 29 อธบายเรองราชทตไทยไปยโรป กบจดหมายเหตของหมอมราโชทย (ม.ร.ว. กระตาย) เรองราชทตไทยไปองกฤษในรชกาลท 4 เมอปมะเสง พ.ศ. 2400. กรงเทพมหานคร : องคการคาครสภา, 2507.

206

นรนทรเทว, กรมหลวง. จดหมายเหตความทรงจาของกรมหลวงนรนทรเทว (เอกสารประวตศาสตร บนทกเรองราวตงแตเสยกรงศรอยธยาเมอ พ.ศ. 2310 จนถงรชกาลท 3 พ.ศ. 2381). พระนคร : โรงพมพไทยเขษม, 2516.

นรศรานวตตวงศ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยา และ ดารงราชานภาพ, สมเดจ พระเจาบรมวงศเธอกรมพระยา. สาสนสมเดจ (เลม 1 – 2). พระนคร : โรงพมพครสภา, 2505.

นววรรณ พนธเมธา. ไวยากรณไทย. กรงเทพมหานคร : รงเรองสาสนการพมพ, 2525. บรรจบ พนธเมธา. ลกษณะภาษาไทย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, 2514. บนนาค พยคฆเดช, ผรวบรวม. พระบรมราชาธบายของรชกาลท 5. พระนคร : สานกพมพ

คลงวทยา, 2505. ปกเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. พระราชหตถเลขาสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

พระราชทานพระราชธดาสมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนตในคราวเสดจ ประพาสเกาะชวา เมอปมะเสง พ.ศ. 2472. ม.ป.ท. , 2492.

ประชมพงศาวดารเลม 42 (ภาค 67 ตอและภาค 68) (จดหมายเหตเกยวกบเขมรและญวน ในรชกาลท 3 ตอนท 1 ตอ และตอนท 2). พระนคร : โรงพมพครสภา, 2512.

ประชมพระราชปจฉา. กรงเทพมหานคร : สานกพมพไทยวฒนาพานช, 2517. (ทรงพระกรณา โปรดเกลาฯ ใหจดพมพถวายสมเดจพระญาณสงวร เจาอาวาสวดบวรนเวศวหาร ในการฉลองชนมายครบ 60 ทศ วนท 3 ตลาคม พทธศกราช 2516).

ปรปเล. หนงสอจดหมายเหต The Bangkok Recorder เลมท 1 ตงแตเดอน 5 ขน 7 คา จลศกราช 1226 ปฉล ยงเปนฉศก (พ.ศ. 2407) จนถงเดอน 4 ขนคาหนง ปฉล สปตศก. ม.ป.ท. , ม.ป.ป.

พระคลง (หน), เจาพระยา. ราชาธราช. พระนคร : สานกพมพแพรวทยา, 2515. _________. สามกก เลม 1 – 2. พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, 2508. พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบหลวงประเสรฐอกษรนตและฉบบสมเดจพระมหาสมณเจา

กรมพระปรมานชตชโนรส และพงศาวดารเหนอของพระวเชยรปรชา (นอย). พระนคร :โรงพมพครสภา, 2504.

เพยรศร วงศวภานนท. “ความหมาย.” ใน ภาษาไทย 3 หนวยท 13. พมพครงท 9. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2544.

207

มงกฎเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. โคลนตดลอของอศวพาห ลอตดโคลนและเรองสบเนอง. พระนคร : โรงพมพไทยเขษม, 2525. (มลนธบรมราชานสรณพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จดพมพเปนทระลกในวนงานพระบรมราชานสรณ 11 พฤศจกายน 2525).

_________. จดหมายเหตประพาสหวเมองปกษใต ร.ศ 128. กรงเทพมหานคร : องคการคาครสภา, 2506.

_________. เทยวเมองพระรวง. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย, 2519. (จดพมพโดย เสดจพระราชกศล ซงสมเดจพระเจาภคนเธอเจาฟาเพชรตนราชสดาสรโสภาพณณวด ทรงบาเพญในวนคลายวนสวรรคตพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว).

_________. ปกณกคด. พระนคร : โรงพมพรงวฒนา, 2515. _________. ปลกใจเสอปา. พระนคร : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย, 2506. ลไทย, พระญา. ไตรภมพระรวง. พระนคร : สานกพมพสยามบรรณาคาร, 2481. มหาวชรณหศ, สมเดจพระบรมราชปตลาธบดเจาฟา. จดหมายเหตรายวนของสมเดจพระบรมราช-

ปตลาธบดเจาฟามหาวชรณหศ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2520. (พมพเปนบรรณาการในงานพระราชทานเพลงศพ หมอมเจาอไรวรรณ ทองใหญ).

วรเวทยพสฐ, พระ. หลกภาษาไทย. กรงเทพมหานคร : ศนยภาษาและวรรณคดไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2534.

วจนตน ภาณพงศ. โครงสรางภาษาไทย : ระบบไวยากรณ. พมพครงท 15. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามคาแหง, 2543.

สานกนายกรฐมนตร. คณะกรรมการจดพมพเอกสารทางประวตศาสตรวฒนธรรมและโบราณคด. ประชมจดหมายเหตอยธยาภาค 1. พระนคร : โรงพมพสานกทาเนยบนายกรฐมนตร, 2510.

_________. ประชมพระตาราบรมราชทศเพอกลปนาสมยอยธยา ภาค 1. พระนคร : โรงพมพสานก ทาเนยบนายกรฐมนตร, 2510.

_________. ประชมศลาจารกภาคท 1. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสานกเลขาธการคณะรฐมนตร, 2521.

_________. ประชมศลาจารกภาคท 3. พระนคร : โรงพมพสานกทาเนยบนายกรฐมนตร, 2508. _________. ประชมศลาจารกภาคท 4. พระนคร : โรงพมพสานกทาเนยบนายกรฐมนตร, 2513. _________. ประชมศลาจารกภาคท 6 (ตอนท 1). พระนคร : โรงพมพสานกทาเนยบนายกรฐมนตร,

2517.

208

สานกนายกรฐมนตร. คณะกรรมการจดพมพเอกสารทางประวตศาสตรวฒนธรรมและโบราณคด. ประชมรบสง ภาค 2 สมยกรงรตนโกสนทร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสานก

เลขาธการคณะรฐมนตร, 2525. _________. ประชมหมายรบสง ภาค 1 สมยกรงธนบร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสานก

เลขาธการคณะรฐมนตร, 2523. อมรา ประสทธรฐสนธ. ชนดของคาในภาษาไทย : การวเคราะหทางวากยสมพนธ โดยอาศย

ฐานขอมลภาษาไทยปจจบนสองลานคา. รายงานการวจยเสนอสานกงานกองทน สนบสนนการวจย, 2543. (อดสาเนา)

อดมสมบต, หลวง. จดหมายหลวงอดมสมบต. พระนคร : โรงพมพพระจนทร, 2515. อปกตศลปสาร, พระยา. หลกภาษาไทย. พระนคร : โรงพมพไทยวฒนาพาณช, 2514. วทยานพนธ จรสดาว อนทรทศน. “กระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทในภาษาไทย.”

วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

จราพร โชตเธยระวงศ. “การศกษาเปรยบเทยบการใชคาสนธานในสมยสโขทย อยธยา กบสมย ปจจบน.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2524.

นนทกา พหลยทธ. “การศกษาเปรยบเทยบการใชคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา กบสมย ปจจบน.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2526.

นนทรยา ลาเจยกเทศ. “คาไวยากรณทกลายมาจากคานามเรยกอวยวะ และสวนของพชใน ภาษาไทยลานนา.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

ปรชา ชางขวญยน . “การใชภาษารอยแกวในภาษาไทยสมยอยธยา.” วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต แผนกวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2515.

พมพา บารงสข. “คาหลายหนาทในภาษาไทย.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต แผนกวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2515.

209

ไพทยา มสตย. “การศกษาคาชวยหนากรยาทกลายมาจากคากรยาในภาษาไทย.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

ยาใจ ชวชา. “ความเปนประโยคของหนวยสรางกรยาเรยงในภาษาไทย.” วทยานพนธ อกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ- มหาวทยาลย, 2536.

ราตร ธนวารชร. “ลกษณะของคาไวยากรณในภาษาไทย.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตร- มหาบณฑต แผนกวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2516.

ลนดา วชาดากล. “การสรางคาในภาษาไทยสมยรตนโกสนทร.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตร- มหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2528.

วลยา วมกตะลพ. “การเปลยนแปลงความหมายของคา สานวน และลาดบของคาในภาษาไทย สมยรตนโกสนทร.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2513. สมตรา องวฒนกล. “คาบพบทในภาษาไทย.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต แผนกวชา

มธยมศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2509.

บทความ กรมศลปากร. กองจดหมายเหตแหงชาต. “การเจรญทางพระราชไมตรระหวางไทยกบ

สหรฐอเมรการชสมยสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว.” (หนงสอสญญาทางไมตร และพาณชยระหวางไทยกบสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2379) ศลปากร. 15 , 3 (กนยายน2514): 41 – 43.

กองแกว วระจกษ. “บนทกรายวนของออกพระวสทธสนทร (โกษาปาน) ราชทตไทยไปฝรงเศส สมยอยธยา.” ศลปากร 28 , 6 (มกราคม 2528) : 27 – 145.

จรสดาว อนทรทศน. “กระบวนการทคากรยากลายเปนคาบพบทในภาษาไทย.” ภาษาและภาษาศาสตร 17 , 1 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2541) : 1 – 20.

นววรรณ พนธเมธา. “การจาแนกคาในภาษาไทย.” วารสารภาษาและวรรณคดไทย 8 , 1 (2534 ) : 11 –16. ประสาน บญประคอง. “พระราชสาสนอกษรภาษาไทยสมยอยธยา.” ศลปากร 4 , 3 (กนยายน

2503) : 45 – 54.

210

พทธชาต โปธบาล. “ขนและลงในภาษาไทย.” Journal of Korean Association of Thai Studies vol.10 (2003) : 159 – 174.

_________. “ ‘ให’ คาหลายหนาทในภาษาไทย.” The Southeast Asian Review vol.13 (2003) : 249 –269. หนงสอภาษาองกฤษ Yule, George. The study of language. 2nd ed. United Kingdom : Cambridge University

Press, 1996. Nida, Eugene A. Componential Analysis of Meaning. 2nd ed. Cambridge : Great Britian at the

University Press, 1979.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

ตวอยางการปรากฏของคาในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

213

ภาคผนวก ก

ผศกษาเสนอภาคผนวกตามเกณฑการจาแนกหมวดคาดงรายละเอยดในบทท 2 ซงแสดงตวอยางในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร มดงน

ตวอยางการปรากฏของคาในสมยสโขทย

1. คากรยา

เบองทกษณเราแลใกลกาแพงจกรวาฬชอวา พาหรกขณฑลภาคย (ไตรภม. : 266)

จงจกเอาฝงสตวทงหลายขามสงสารทกขน

(จารกภาค 1 ล.5) แลถาพระอาทตยขามพนโคณวถวนใดพนฤดหนาวนนแล

(ไตรภม. : 272)

แลวกขามสมทรเถงตนเขากาแพงจกรวาฬ (ไตรภม.: 123)

ชาวสงหลหาบานขามนาคงคา

(จารกภาค 1 ล.2) คนธพจงขนเหนอธมมาสนแลเทศนาธรรม

(ไตรภม. : 225)

ครนวากงจกรแกวขนจากพระสมทร ๆ นนกเตมมาดงเกาแลฯ (ไตรภม. : 122)

214

นางแกวนนบหอนจะขนนอนเหนอแทนแกวกอนพระพญามหาจกรพรรดราชนนเลยสกคาบ

(ไตรภม. : 137) เมอตระวนขน 2 ดวง รอนนกหนา พระญาปลา 7 ตว เชอมแลไหลเปนนามนไหม

เขาอสสกรรณ (ไตรภม. : 296)

มาเราพนองจะไปบวชเปนสมณภาพแลวแลจะเอาตนเขาสนพพานเถดฯ

(ไตรภม. : 195) พอขนกลางหาวจงเขาเมอง

(จารกภาค 1 ล.2) จงเขาไปในโรงทองอนทานแตงไวถาแลงามนกหนา

(ไตรภม. : 128) แลวกเขามาสพระราชมณเฑยรของพระญาแล

(ไตรภม. : 101)

จงกงจกรแกวนนจากพระจนทรเจามาแล (ไตรภม. : 101)

คนผใดจากแตนรกมาเกดนนเมอคลอดออกตนกมารนนรอน

(ไตรภม. :75) สมเดจพระมหาสามจากแตสงหลมาเอาฝงคหบด

(จารกภาค 1 ล.2)

215

จงจากนาสมทรไปหนปจฉมทศ ธ จงปราบแผนดนนน (ไตรภม. : 123)

กตอชางดวยขนสามชน

(จารกภาค 1 ล.1)

เอามาตอตดประกดดวยปน มรปโฉมพรรณอนงามพจตรดงอนทรนรมต (จารกภาค 1 ล.2)

มาถงยสบหกปจาบงหนกหนาตอหวชางดวยขนจง

(จารกภาค 1 ล.2) ปรจเฉทรปนนคอรปทตอทตดกน

(ไตรภม. : 10)

พระองคตามลงมาสงพระสงฆทงหลายเถงพนอฒจนทรพระราช-มณเฑยรนนแล (ไตรภม. : 151)

แลฝงบรวารตามลอมมารงเรอง

(ไตรภม. :133)

ผวาลกนนตามพลนแลวนาคนน จงนฤมตใหฝนนนตกหนก (ไตรภม. : 43)

ขอเชญพระองคเจาเสดจมาตามขาพระบาทนเถด

(ไตรภม. :173)

ผใดจะเถงแกมหานพพานนนบมรฉบหายบมรแปรปรวนไปมาแล ฝงสตวทงหลายอยในไตรภมนแลฯ

(ไตรภม. : 326)

216

แตนนขนไปเบองบนไกลนกหนาแลจงเถงพรหมชน 3 (ไตรภม. : 238)

หมครฑไปบมเถง จงคลอดลกไวในทแหงนนแลว

(ไตรภม. : 43) แลเทยรยอมจะใครเถงอากญจญญายตนสมาบตอนอยเหนออากาศ เปลาดายทกเมอ

(ไตรภม. : 250)

ฝงเปรตลางจาพวกเมอเดอนแรมเปนเปรตเมอเดอนขนเปนเทพยดา (ไตรภม. : 47)

คนทไดกระทาบาปอนเปนปญจานนตรยกรรมแลไดไปตกนรกอนชอวามหาอวจ

นรกนน ดงฤาจะนบถวนกลปดงกลาวนนเลย (ไตรภม. : 34)

ในยอดเขาพระสเนรราชนนเปนเมองของพระอนทรโดยกวางคณนาไวได

8,000,000 วา (ไตรภม. : 207)

เมอนนยงมเจาไทยเถรองค 1 ธ เปนอรหนตาขณาสพแลแกกวาเจาไทยทงหลาย

(ไตรภม. : 191) พอขนผาเมองจงยงเมองสโขทยเขาได

(จารกภาค 1 ล.2) แตฝงอนยงกามราคยอมเอาปฏสนธ 10 อนนแลฯ

(ไตรภม. : 3)

217

แลยงขนมแตลกเดยวไสกกจะใหแกนางอสนธมตตาเอาตอภายหลงสทงหลาย (ไตรภม. : 161)

ดอกไมนนบานนานนกแมนวายงละพนปจงจะบานกด ฝงเทพยดาทงหลายมใจรก

ใครชมใครทดดอกไมนน (ไตรภม. : 223)

จงฝงชางทงหลายจงคอยลงอาบเมอภายหลง

(ไตรภม. : 288) ทงพระโพธสตวเจาผสรางสมภารอนจะลงมาตรสเปนพระพทธเจาไส เทยรยอม

สถตยในชนฟานนแลฯ (ไตรภม. : 230)

พระญาอสรยอมลงเลนสนกนดจดงนนทโบกขรณอนมในไตรตรงษาสวรรค

(ไตรภม. : 62) จงกงจกรแกวนนลงสนามหาสมทร ๆ อนเรงตฟองนองระลอกนกนน

(ไตรภม. : 119)

เมอพระโพธสตวอยในครรภพระมารดานนบมเหมอนดจคนทงหลาย (ไตรภม. : 77)

แมนวาพระพรหมผหนงกดแลจะเหมอนดงนนกดกบมโสดแล

(ไตรภม. : 243)

แมนวากลางคนกดเหมอนดงกลางวนแล (ไตรภม. : 126)

218

แมนวาพรหมผหนงกด แลจะเหมอนดงนนกดบมโสดแล (ไตรภม. : 243)

แลวกชกชวนไปเลนสระแลสวนทสนกน เพอจะใหเทพยดาองคนนเคลอนคลาย

หายทกขแล (ไตรภม. : 235)

เศรษฐจงใหหาขาวนาเลยงดลกเจาลกขนทมนนาย

(ไตรภม. : 176) ธ กใหทานรกษาศล แลราพงถงขนคลงผจะมาเปนขนคลงแหงพระองคนน

(ไตรภม. : 137) จงนายไกรเชยร และอาแดงศรบวทองใหทาพนยกรรมนไว

(จารกภาค 1 ล.15)

คนใดอยในทองแมเจดเดอนแลคลอดนนแมเลยงเปนคนกดบมไดกลาแขงทนแดดทนฝนไดแลฯ

(ไตรภม. : 75) แทนทองนนอยในปราสาทแกวอนรงเรองงามนกหนา

(ไตรภม. : 95) แลมหาพรหมชนนนอยเสวยสขอายยนไดมหากลปนนอายพรหมนน บมไดนบดวย

อสงไขยเลย (ไตรภม. : 238)

ฝงชางนนโสดเทยรยอมอยในคหาทองและใหญงามนกหนา

(ไตรภม. : 40)

219

เปรตจาพวก 1 ตวงามดงทอง แลปากนนเหมนนกหนา หนอนออกเตมปากแลหนอนนนบอนกนปากเขา

(ไตรภม. : 50)

เทพยดาลางจาพวกถอธงเทยรยอมเงนทองแลออกจากเมองทจอมยคนธรนน (ไตรภม. : 212)

ดเงาเราออกจากตวเราครงนวมอ 1 ฯ

(ไตรภม. : 270) เขาใสใจวามรพลอยภายในจะออกมาตอรบเขา

(ไตรภม. : 180)

2. คาบพบท

พระไพศพมหาราช ธ จงลงมาจากยานมาใกลทนอนขาพระบาท (ไตรภม. : 164)

พระอาทตยเสดจในพาหรกวถมณฑลชนนอกใกลกาแพงจกรวาฬ

(ไตรภม. : 269) เดอนแรม 1 คา พระอาทตยขยดเขามาใกลพระจนทร

(ไตรภม. : 274) หากบงเกดขนมาอยแทบใกลเขานนเองแลฯ

(ไตรภม. : 85)

ถาแลตายจากชาตดรจฉานแลว ลางคาบเปนดรจฉานเลากม ลางคาบไปตกนรกกมลางคาบไปเปนเปรตกม ลางคาบเปนอสรกายกม

(ไตรภม. : 259)

220

หมเทวดาทงหลายจะสนอายจากเมองฟานนม 4 สง ๆ หนงชออายขย สงหนงชอบญญขย สงหนงชออาหารขย สงหนงชอโกธาพลขยฯ

(ไตรภม. : 232) ครนรงเชานางกลกจากทนอนแลวกชาระพระองค

(ไตรภม. : 151) แมนวารพลบาวไพรขาไทยของพระองคทงหลายจะมากนสกเทาใด ๆ กด บมร

บกพรองจากหมอนเลย (ไตรภม. : 175)

พระองคจงไดแหวนพระธามรงคในขนมดวงนนตอหนานางทงหลายแล

(ไตรภม. : 162)

เมอนนนางอมพปาลกนกาภกษณจงมาราพงตอความอนทานกลาวแล (ไตรภม.: 192)

แลจะบมใจนกรายตอสมเดจพระญามหาจกรพรรดราชนนแตนอยหนงกหามไดเลย

(ไตรภม. : 108) ถาแลวาเทพยดาทงหลายสองตนนนตางตนตางยอมตงความโกรธตอกน

(ไตรภม. : 233)

จงประสาทใหตามพระหฤทยพระองคเจา ๆ อยาไดคดสงสยแลฯ (ไตรภม. : 139)

พระองคทานเรงใหทานตามพระอชฌสยพระองคเจาบดนเถด

(ไตรภม. : 139)

221

เทยรยอมกระทาตามความอนมชอบดงนนกยงมมากนกฯ (ไตรภม. : 118)

ครนวาตกลองใบนน อนวากลองทงหลายอนได 68,000 อน ๆ เปนเพอนกลองนน

หากดงเองโดยฉนทตามกน แลตามกลองนนเปนเพลงเดยว (ไตรภม. : 220)

มนคานงเถงความลาบากนน ครนวาออกมากรองไหแลฯ

(ไตรภม. : 76) แลวกลเถงอรหตตผลอาพลดวยพระปฏสมถทาญาณ

(ไตรภม. : 183) เราจงไปนบทานเถงสโขทย

(จารกภาค 1 ล.9) แลมอาจพรรณาเถง ความยากไรนนถวนถไดเลย

(ไตรภม. : 112) แลผใดมาเกดเปนมนษย ดงนนโสดและจะมใจสทธาและรหลกเชอบญบาปนนก

ยากนกหนา (ไตรภม. : 166)

ยมบาลไลตคนนรกนน เนอแลตนเขานนกแหลกเปนภสมะไปสน

(ไตรภม. : 23) บดเดยวแมนานนกกลายเปนเปลวไฟไหมตนเขานน

(ไตรภม. : 22)

222

เลยนเทศดวงหนงใสหมากเครองสารบนแตงเปนบายศรกบพระเจดย (จารกภาค 1 ล.14)

จงคลายงสโขทยศรสชนาลยกระทาสมภารบารม

(จารกภาค 1 ล.1)

จงเสดจไปยงโรงแลทอดพระเนตรดชาง ๆ นนงามนกหนา (ไตรภม. : 128)

แลบนมายงเมองพระญามหาจกรพรรดราชนน

(ไตรภม. : 128) พอเถงกลางอชฌวถเงาเราถอยคนยงฝาตน 1 เมอดงนนกลางวนได 19 นาทกลางคน

13 นาทถวน (ไตรภม. : 171)

จงจากปราสาทมหาเศรษฐ แลวกลลา คนมาดวยยศ บรวารสพระราชมณเฑยรแหง

พระองคดงเกาแล (ไตรภม. : 179)

จงแลนหนเขาไปสอารามพระพทธเจาโดยดวนนกหนา

(ไตรภม. : 181) เขาเหนลกเขาเขามาสเขาเพอความรกจะกนนมนนและเขาบมไดรกลกเขาเลยเขาก

กนลกเขาเอง (ไตรภม. : 45)

แลกงจกรแกวนนจงลงมาสแผนดนอนเราอยน

(ไตรภม. : 125)

223

นานนจงพงขนเหนอแผนดน ขนเปนแมนา 5 อนดงนวมอ (ไตรภม. : 283)

แลมนมใจหงษามนจงขนเหนอจอมเขายคนธรนน

(ไตรภม. : 64) ผเมอพระอนทรนงเหนอแผนศลานนออนจลงไปเพยงสะดอฯ

(ไตรภม. :223) นางอสนธมตตากเปนทกขโศกหนกหนา แลหายใจใหญแลวกนอนกลงไปมาเหนอ

เขนยทอง (ไตรภม. : 155)

ขาวนนกหายไปเหนแตซงแลฟางเปลา แลจะเปนรวงขาวคนมาเหมอนเกานนหาบ

มไดแกเราแลวแลฯ (ไตรภม. : 310)

แลฝงแกวบรวารตามลอมมารงเรองงามนกหนาเหมอนดวงดารากรอนลอม

พระจนทรในเมอเพงบรณนนแลฯ (ไตรภม. : 133)

คนทงหลายทชางถากไมแลพนไมเขากไดไปถากไมฟนไมเมอกลางคนไดสพการ

ทงปวงเหมอนกลางวนแลฯ (ไตรภม. : 134)

โอยทานใหแกทานผมาขอดวยมหาสรรธา

(จารกภาค 1 ล.2)

224

3. คาวเศษณ

เขาจงปนขนไปเกาะกาแพงจกรวาฬภายนอกนนอยดงกอนเลาแล (ไตรภม. : 33)

จงกงจกรแกวนนกผนเหาะพงขนไปเบองบนอากาศ

(ไตรภม. : 124) เมอ ธ ออกแลว ธ ลกยนขนแลว ธ จงออกจากทองแม ธ แลฯ

(ไตรภม. : 78) ชางนนจงเหาะขนไปบนอากาศดงราชหงสทองอนเปนพระญาแกหงสทงหลาย

(ไตรภม. : 129) มลมพดซดละอองเกสรดอกไมนนเขามาในสธมมาเทวสาภาคศาลา

(ไตรภม. : 225) ขนสามชนเกลอนเขา ไพรฟาหนาใส พอกหนญญายพายจะแจ กบหน

(จารกภาค 1 ล.1)

ครนเถง 2 คา พระอาทตยถดเขามาใกลพระจนทร (ไตรภม. : 274)

กขชางเบกพล กขบเขากอนพอก

(จารกภาค 1 ล.1)

แลวจงเกลาผมเปน 5 เกลา แลชกมวยออกอนทง 5 อนนน แลไวปลายผมนนหอยลงไปขางหลงทกอน

(ไตรภม. : 226)

225

จงพากเอาปราสาทแลลกตนนนดานาลงไปอยสมทรนนแลฯ (ไตรภม. : 44)

ผใดกระทาบาปไส เทวดานนกตราบาญชลงในแผนหนงหมา

(ไตรภม. : 74) เมอนงอยดงนนเลอดแลนาเหลองยอยลงเตมตนหยดทกเมอแลทกเมอ

(ไตรภม. : 74) ผใดกระทาบชอบดวยธรรมดงอน ขนผนบมยนเยงเหงนานเลย

(จารกภาค 1 ล.3) นรกบาว 4 ฝงนนมนรกเลกอยรอบนนมากนน จะนบบมถวนไดเลย

(ไตรภม. : 16) ธ หาความกงวลความบานความเมองแลกจการใด ๆ กด ธ มไดอาวรณสกสงเลย

(ไตรภม. : 141) ครนวาไดยนเสยงนกนนรองกบมรสกทจกแลนหนไดเลย

( ไตรภม. : 149 )

แตเขาทนทกขเวทนาอยทนนชาหงนานนกชวพทธนดรกลปหนงแลฯ (ไตรภม. : 33)

แลเขาทนเจบปวดสาหสไดเวทนาพนประมาณทนอยในนรกอนชอสนกขนรกนน

แลฯ (ไตรภม. : 23)

มกจาศลภาวนาอยกลางปากลางดง

(จารกภาค 1 ล.2)

226

ฝงตดและเออนทงหลายนนคนกนอยในทองแม (ไตรภม. : 74)

บหอนไดเหยยดตนเหยยดมอออกดงเราทานทงหลายนสกคาบหนงเลย

(ไตรภม. : 75) เอาผมคนในแผนดนเราอยนมาผาออกเปน 8 คาบ

(ไตรภม. : 71)

เมอนนบญนางแกวนนมรศมไหลออกจากตวนางแกวนนไดแล10 ศอก (ไตรภม. : 136)

ยงมเปรตจาพวก 1 เลา แลมเปลวไฟพงออกแตอกแตปากแหงเขา

(ไตรภม. : 58)

4. คาชวยกรยา

เถงแรม 14 คา พระอาทตยถดเขามาจะใกลทนพระจนทร (ไตรภม. : 275)

แตแดดอนเถงสองชนฉายจกใกลเทยง

(จารกภาค 1 ล.2)

เมอยงอยในทองแมกด แมนนอยเปนสขสาราญใจ (ไตรภม. : 75)

แลตนยงกระทาบาปไปเบองหนาอกเลาไสกเรงสบบาปนนไปอกเลา

(ไตรภม. : 112)

227

แลยงมรศมกงจกรแกวนนกรงเรองรอบคอบทวทงพระราชมณเฑยรนนทกแหง (ไตรภม. : 102)

จงเจาคานงดกอนเมอกาเนดกอนโพนเจาสยงไดอวยทานผาเชดหนาผน 1

(ไตรภม. : 196)

5. คาสนธาน

ไมอออนอยรอบรมสระพงเมอพระโพธสตวเปนพระญาแกวานรแลมบรวารได 8 หมนแลทานอธษฐานวาใหไมออนนกลวงรอดอยตอเทาสนกลป 1 แลฯ

(ไตรภม. : 92) จงคลอดลกไวในทแหงนนแลวแลอยเลยงดลกในทนน ตอเมอลกตนนนกลาแลว

จงพาไปยงนาลกเพยงหนาแขงแลสอนใหวายนา (ไตรภม. : 43)

แมนทาวพระยาผมศกดานภาพปานดงผเปนเจาทานนไดพน 1 กด บมอาจเอาสมบต

แหงขานได เพราะวาขามไดให ตอวาเมอใดขาใหจงเอาไดแล (ไตรภม. : 182)

แลแกวนนจงมไดเปลงรศมออกแขงดวยพระจนทรเพอดงนนแลฯ เมอใดตอม

พระญามหาจกรพรรดราช ๆ นนคานงเถงแกวนน ๆ จงมาหาพระญามหาจกรพรรดราชและเปลงรศมออกแขงดวยรศมพระจนทร

(ไตรภม. : 133) ฝงเทพยดากนอาหารทพยทกวารดงนน อาหารนนหากแหงหายไปในตนเทพยดา

นนแล จะมมตคตอาจมดงมนษยเราทานทงหลายน หาบมไดตราบเทาสนอายเทพยดานนทงหลายเทาใด

(ไตรถม. : 207)

228

ฝงยมบาลจงเอาเชอกเหลกแดงบดคอใหขาดแลวเอาหวทอดลงในหมอเหลกแดแดงอกเลา แตทาอยดงนหลายคาบหลายครานกตราบเทาสนอายแลบาปกรรมแหงเขานน

(ไตรภม. : 25)

แลวจงเอาเหลกแดงตตนเขาใหยบยอยไปเลาแลฯ (ไตรภม.29 )

แลคนผใดฆาสตวอนมชวตเชอดคอสตวนนใหตายไส คนนนครนวาตายไปเกดใน

นรกนน (ไตรภม. : 24)

เพราะวาเขาไดตเตยนยยงสงฆเจาใหผดกน

(ไตรภม. : 50) แลเทวทตนนจงสอนใหชงเอาสมบตแหงพอตน

(ไตรภม.:180 )

ตวอยางการปรากฏของคาสมยอยธยา

1. คากรยา

ครนใกลแมนากลงจากชางไปเฝาพระเจาฝรงมงฆองทรมแมนานน (ราชาธราช : 518)

เมองหวพนทงหกใกลกบเมองหลวงพระบาง กองทพยกขนไปปราบเมองหวพนทง

หกกหาไดกวาดครอบครวมาไม (จม.เขมร-ญวน : 124)

229

เกลอกจะมราชการเมองโพธสตวระยะทางใกลกนจะไดรบเพมเตมอดหนนไปชวยกนใหทนทวงท

(จม.เขมร-ญวน : 238) บคคลผงในใบไมแลไฟฟางอยพอประมาณไมใกลนก ไมไกลนก แลมฉนใด

(ไตรภมโลก : 805)

กลวอายแขกจะขามฟากไปเผาบานคลองสาโรง (จม. หลวงอดม : 81)

ญวนจะกดขใหพวกครวมาสกดจบผคนฝายเรา ซงขามไปลาดตระเวนและหากน

ฟากตะวนออก (จม.เขมร-ญวน : 205)

อนจะปรารถนาขามสงสารใหถงนฤพานนนอยาไดสรองเสพดวยคนอนคดอนเปน

สปบรษนน (จม.อยธยา : 46)

ถาพระองคขามนาไปรบทพพมาเกรงทพเรอพมาจะวกหลงมาเปนทพกระหนาบ

(ราชาธราช : 399)

ลางคาบเลาพระอนทรขนบนธมมาสนนนแลวเทศนาธรรมเอง (ไตรภม. : 226)

วาแลวขนเกาทณฑยงไปถกสายลดใบนนขาดตกลง

(สามกก : 970) สมงมราหขนเสลยงไปยงตาหนก

(ราชาธราช : 85 )

230

หามอยาใหผหญงเดกผหญงสาวผหญงแกทงปวงขนไปบนพระตาหนกนเปนอนขาดทเดยว

(จารกภาค 6 : 70)

จง เข าไปถวายพระพรกบพระเจ ากรงลงกาวาจะขอถวายพระพรลากลบพระนครศรอยธยา

(ค.หาวด : 383)

จงเขามากอดฝาพระบาทซายขวาสมเดจพระเจาราชาธราช (ราชาธราช : 406)

ครนแลวคนทงปวงกเขาไปในสโมสรสนนบาต

(ไตรภมโลก : 337) ลโปเหนดงนนกตกใจจงเขาอมนางเตยวเสยนไว

(สามกก : 155)

แตทวาวาทานพจารณาเหนกสณนมตทเปนอารมณแหงรปาพจรจตตถฌานนน มสณฐานดวยรปมสสนพรรณะนนคลายกนกบรปกมความประหลาดตกใจ

(ไตรภมโลก : 1093)

การททานนกคลายกบการโสกณตเจาฟา (ประชม 2 : 121)

มพระราชโองการคลายกนกบตงเจานครขน

(ประชม 1 : 55 )

แตจากกนมาทานยงคอยมความสบายอยหรอ (สามกก 1 : 226)

231

แลวตางคนตางจากกนไปมไดพบเหน (สามกก : 210)

พระองคทรงกระทาปาฏหารย เสดจจากพระเชตวนมหาวหารมาโดยทางนภากาศ

(ค.กรงเกา : 49) เสดจจากทพชยโดยทางชลมารคไปทางปาโมก

(พ.หลวงประเสรฐ : 465)

เรอไดมาถงปากนาเจาพระยาเมอวนศกรเดอน 4 ขน 4 คา ปมะโรง ตรงกบวนท 22 กมภาพนธ

(หนงสอสญญา : 41) ออกจากเกาะไผวนหนงถงหลงเตา ตรงเขาปากนาเจาพระยาเปนทาง 9 วน 10 วน

(จม.เขมร-ญวน : 67) พระเจาอยหวทงสองพระองคขบพระคชาธารตรงเขาไป

(พ.กรมพระปรมา : 222) ทรงพระนามสมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟาภาณรงษในปลายปมะแม เอกศก ศกราช

1221 ตรงกบเดอนยนนวาร ในปครสตศกราช 1860 (ประชม : 123)

ครนมหาธรรมราชาออกรบทพหลวงเปนสามารถแลเหนวาจะตอดวยทพหลวงมได

จงมหาธรรมราชาออกถวายบงคม (จม.อยธยา : 93)

อเตงวนใหตอกาปนทาเรอรบไวจะไดยกไปตเมองนครเมองไชยา

(จม.ร.2 : 99)

232

กขบชางตรงเขาไปจะตอดวยพระเจาฝรงมงฆอง (ราชาธราช : 385)

ดานนอกใหตอพาไลยใสเสาเฉลยงรอบ

(จารกวดพระเชตพน : 31)

ถาพมาตามขนมาจงรบตานทานไวอยาใหขนได (ราชาธราช : 343)

มนหนไปกดแลว จะตามตวคนมาไยเลา

(ราชาธราช : 120) ถาทานมหามเรา ๆ กจะตามฆากวนอได

(สามกก 2 : 386) ถาไปตามอายพมากลบมารบราชการภายหลงประการใดจะบอกใหนากราบเรยน

ครงหลง (จม.ร.2 : 17)

ทกวนนเสบยงขาพเจาบรรทกสาเภาพอเลยงอาตมาภาพไปกวาจะถงฟากโพนแลว

(พระราชปจฉา : 25) เวลาบาย 3 โมง 9 บาท ถงหนาวดพระตาหนกสามโคก

(จม.พระยาเศวต : 22)

ครนสาเภาถงเมองเขาจอดทอดทแลว พระยาพรวจงใหแตงเครองโภชนาการเลยง แขกเมอง

(ราชาธราช : 637)

233

ครนทานชาระพระอฏฐงคกมรรคธรรมบรสทธแลวทานกถงนพพาน (จม.อยธยา : 40)

ผรกษาเมองนนกออกมาตอนรบกรมการแลทหารทประจาเมองทงปวง

(จม.อยธยา : 25) ดารสใหตรวจจดรพลขนไปประจารกษาหนาทเชงเทนตรงพระราชวงบวรสถาน

มงคล (พ.กรมพระปรมา : 133)

ตรามงกรคาบแกวประจาตอตราไอยราพต ปดครงขางละดวง ประจาปากบอกดวง

1 ปากถงดวง 1 กนถงดวง 1 (จม.ร.2 : 77)

ละครขางในคงจะเลนโรงหลงวดซงเปนโรงชอฟาใบระกาประจาอยขางประต

วดพระแกว (ประชม 2 : 104)

พระคณเหลานเปนเครองจงใจขาพระองคซงอยหางตางประเทศ

(ค.หาวด : 380) ดวยขาพระองคเปนคนโมหะจรต มไดเกรงพระเดชเดชานภาพ

(พ.กรมพระปรมา : 66) หนงสอสญญาระหวางไทยกบสหรฐอเมรกาคงเปนไปตามทเอดมนรอเบรต เขามา

ทาไวนนจนสนรชกาล (หนงสอสญญา : 42 )

ดวยบญบารมของมะกะโทจะไดเปนกษตรยใหญในรามญประเทศตอไป

(ค.กรงเกา : 25)

234

จะใหแผผานพระราชอาณาเขตปกครองครอบงาไปในพกกามประเทศและรามญประเทศทศอศดงคพสยทวทงสน

(พ.กรมพระปรมา : 61) พระศรสธรรมราชากไดผานพภพกรงทวาราวดศรอยธยา

(พ.พนจนทนมาศ : 361)

แตกรมานเปนชานานวา โบรชางสารนเปนคนหาญไดผานเชยงใหมพาราไดของวเศษอยางหนง

(ค.หาวด : 341)

บดนกเปนเทศกาลนาเหนอหลงลงแมนาใหญ ซงไหลผานมารมเมองแหฝอนน (สามกก 1: 397)

ขาจะสมาทานถอเอาเปนมนคงตราบเทาสนชวตร ดดนาใจเวนจากกรยาอนจะยง

ชวตรแหงสตวใหตดเสย (กฎ.ตราสามดวง : 329)

แมโคนนกกลบมาสสานกแหงลกดวยเรวพลนยงลกใหดมกนซงนานม

(ไตรภมโลก : 685) แลโสมนสเวทนานน กยงจตราใหลาบากดวยสภาวะกาหนดยนดในผสสาหารอน

ถกตองอารมณนน (พระราชปจฉา : 35)

อนยงบทคลใหหลงและประหารดวยสาตราวธนนแล

(จม.อยธยา : 44)

235

มหมเทพอปสรสาวสวรรคหอมลอมแลวกลงเลนในถนนหลวงอนใหญได 60 โยชน

(ไตรภมโลก : 997) หอผขาทงหลายแมลกไดลงมาพรอมกบดวยเทวคณาเจาทงหลาย

(จารกภาค 3 : 223) พระยาโชฎกกราบทลวานาจะลงกเพลาเชา 4 โมงเศษ

(จม.นรนทรเทว : 36) แลหมพรหมทงหลายคอรปพรหมกด กลงมานมสการแดพระพทธเจา

(ไตรภม. : 258)

หมนเชต นายรด ขนบกพากนเลดลอดหนมา 7 คนถงเมองระสอ (จม.เขมร – ญวน : 163)

อยาใหอายพมารามญเลดลอดเขามาจบผคนไปไดเปนอนขาดทเดยว

(จม.ร.2 : 33) ฝายขนราชเสนา ขนมหาวชย กบไพรหาสบคน พากนเลดลอดขนไปถงเมองลาน

ชาง (พ.กรมพระปรมา : 138)

อยาใหอายพมาขาศกเลดลอดเขามาจบเอาผคนไพรฟาขาแผนดนไปได

(จม.ร.2 : 15) อยาใหลวงเลยเขามาได ถาขนปลอยใหเขามาประชดใกลเมองแลว ราษฎรกจะ

สะดงสะเทอนแตกตนวนวาย (ราชาธราช : 197)

236

ถาเหนการมนไมหยดรงรอแลว กเรงผอนผนกนยกเลยลงไปเมองกลนตนทเดยว (จม.หลวงอดม : 276)

เมอไดเกนเลยแลวกจาเปนจะตองบากบนไมถอยหลง

(ค. กรงเกา : 160)

ผใดมาหาสยงเยาเรอนทานไปมไดบอกแกทานเจาถนถานบานเรอน ของทานเจาเรอนหายทานวามพนตวผมาหา

(กฎ.ตราสามดวง : 172) คดวาจะขอสกนตามธรรมดาเพราะนาทาทายจงตองเปนไป

(ค.หาวด : 337)

ถาชายมไดสหาหญงพนกาหนฎสามเดอน 6 เดอน ตามระยะทางไซ 8

(กฎ. ตราสามดวง : 229)

กมจกษสองขางมปากอนเดยวกบจมกอนหนงเหมอนคนทงปวง (สามกก : 100)

แลพระราชทานเหรยญทองคาแลเหรยญเงนกบทตานทตสยามทง 3 นาย ๆ ละ 2

เหรยญ คอ เหรยญทอง เหรยญเงนเหมอนกบเหรยญทถวายพระเจากรงสยาม (จม.อยธยา : 25)

พนลานพระมหาเจดยปหนแดงขนาดใหญระหวางมหาเจดยมแทนศลาเขยวเหมอน

ในลานพระอโบสถ (จารกวดพระเชตพน : 25)

237

การทงปวง เจาพนกงานทาเหมอนอยางพระศพในกรมขนอนทรพทกษ (ประชม 1 : 44)

แลวใหเจาเมองกรมการกาชบกาชา ตรวจตราพทกษรกษาบานเมองตามประเพณแต

กอน (จม.ร.2 : 54)

จงใหประหารดวยทอนจนทน ณ พระคลงพเศษทงสามพระองค

(พ.พนจนทนมาศ : 476) ถามคนพอใหชกทง 3 ใบไลกน คอ ใบใหญแลว ใบกลาง ใบเลก

(จารกภาค 6 : 125) ผใดใหยาแกทานกนลกในทองตาย ใหเอาคาตวแมมนกงหนง

(กฎ. ตราสามดวง : 178)

แลวเกณฑคน 500 คน ไปตงกองอยรกษาทงกลางวนกลางคน (จม.พระยาเศวต : 2)

ถงมาตรวา พระเจาเชยงใหมจะมไดคงอยในสตยานสตย ใชวาจะพนมอทหารเรา

นนเมอไร (พ.พนจนทนมาศ : 6)

ถาแลฝรงเษดไปอย ณ เมองใดนอกฝายเหนอฝายใตจนปากแมนาบางเจาพระยาแล

มหนงสอจะซอขาย แลมไดเอาเขามาในกรงเทพฯ กใหซอขายเถด (จม.อยธยา : 13)

พญาชางอโบสถนอยในปากรรณการดอกขาว

(ไตรภมโลก : 121)

238

ขนนางนายดานทงปวงกออกมาคานบยอมเขาดวยมไดขดขวางทกตาบล (สามกก : 188)

พระราชกลยาณกออกจากตเขาไปเฝาสมเดจพระเชษฐาธราช

(พ.พนจนทนมาศ : 361) แลวออกจากเมองหงสา จงกวาดตอนทงมอญและลาวไป

(ค.หาวด : 304) ชาวกมพชาออกมาตทพพระยาไชยณรงค ไดรบพงกนเปนสามารถ

(พ.กรมพระปรมา : 39) 2. คาบพบท

สมเดจพระนเรศวรเปนเจากใหพกพลอยใกลอารามพระมหาเถรคนฉอง (พ.พนจนทนมาศ : 141)

ยกทพหลวงขนไปถงตาบลพระตาหนกไมไผใกลเมองหงสาวด

(พ.กรมพระปรมา : 159) ใหรอพระวหารแลวใหตงพระตาหนกพลบพลาชยใกลวดชปะขาว

(พ.กรมพระปรมา : 223) ถาลงมาใกลพระนครไพรพลบอบบางแลวเมอใดจะยกออกต

(พ.กรมพระปรมา : 101)

ถาวนใดผหนใหเจาของวาเอาพไน และไถลวดหนงเขาพระคลง (กฎ. ตราสามดวง : 67)

239

กาบนขนจากเสากระโดงแลวกบนไปในอมพรวถ (จารกวดพระเชตพน : 95)

ขณะนนพระเพทราชาและหลวงสรศกด กกลบลงมาจากพระทนงสทธาสวรรค

(พ.กรมพระปรมา : 115) พญาธตรฐมหาหงสนน แตพอโผลงจากอากาศกตดบวงแหงพรานไพร

(ไตรภมโลก : 361) พระยานอยจงจกพระแสงออกกวดแกวง เคยวพระทนตอย เกรยวกราดแทบ

ประหนงจะเสดจโลดลงจากราชบลลงก (ราชาธราช : 204)

ขณะนนบาทหลวงลามผกากบจงเดนเขาไปตรงพระแทนในหนาทองพระโรง

(จม.อยธยา : 23) เวลาพรงนเชาเราจะไปเฝาทฉนวนตรงคายหนาเรอขนานพระทนง

(ราชาธราช : 392) สรางพระทนงอมรนทราภเษกมหาปราสาททในพระราชวงตรงหมพระทนงดสต

มหาปราสาท (ประชม 2 : 110)

ครนสาเภาแลนออกไปในมหาสมทร กบงเกดเปนแสงแดงโตประมาณเทาผลหมาก

ตรงศรษะเรอ (ค.หาวด : 381)

แลวใหเบกใบลานตอพระศรสหเทพมาทามงคลดานละ 160 อน 5 ดาน

(ประชม 2 : 87)

240

บดนกรงบรรตนองวะเปนขบถแขงเมองตอพระนครหงสาวด (พ.กรมพระปรมา : 162)

ครงนนองคดจะใครทาสตยานสตยตอสมเดจพระเชษฐาธราช

(ราชาธราช : 378) ใหนายบอนนายเงนสบถสาบาลตวตอพระรตนไตรดวยกนทงสองฝาย

(กฎ.ตราสามดวง : 289)

ใชใหขนนางเอาเครองเซนไปคานบตามธรรมเนยม (จม.ร.2 : 71)

เถาแกชาวแมทงปวงกลบมากราบทลตามคาตะละแมทาววาทกประการ

(ราชาธราช : 225) กไดบญญานสงสศลทานมรรคผลตามวาสนาบารมของบคคลนน

(พระราชปจฉา : 125) พระเจาอยหวจงทรงพระกรณาโปรดใหตดศรษะขาพระพทธเจาเสยตามโบราณ

ราชกาหนดนนเถด (พ.กรมพระปรมา : 202)

จงมพระราชโองการโปรดเกลาฯ สงใหมศภอกษรออกไปถงพระอทยราชาธราช

(จม.พระยาเศวต : 36) แมนขาศกยกมาตดถงชานพระนครกตอสปองกนไดงายกวาอยขางฝงตะวนตก

(ประชม 2 : 111)

มเรอกาปนวลนดาเขามาถงกรงศรอยธยาลาหนง (จม.อยธยา : 58)

241

เจาพระยายมราชฝากจดหมายเขาไปถงเจาพระยาพระคลงฉบบ 1 (จม.หลวงอดม : 207)

ถามพระมหาชาตของหลวงนน เจาปลดกรมซงอยเวรนนถวายทวยเทยนประจา

กณฑ (จม.อยธยา : 89)

พลเมองขนหนาทประจาชองเสมาถง 700,000 ประจปนทกหนาท มใหยงสขาสก

(จม.นรนทรเทว : 1) แลวอาลกษณไดปดตราประจาขผงปากถงทกกลอง

(ประชม 1 : 20)

สมเดจพระเจาอยหวกใหพระยารามตรวจจดพลสรรพายทธขนประจาหนาทกาแพงรอบพระนคร

(พ.พนจนทนมาศ : 96)

สมเดจอมรนทราธราชจงนฤมตเพศเปนมนษยผเฒา (ค.กรงเกา : 34)

จะไดสดบจาไวเปนคตบารงสตปญญาไปภายหนา

(ราชาธราช : 1) ขาพระองคจงมาบงเกดเปนเปรตกลงอยดจแผนศลา อดขาวอดนา ลาบากอยฉะน

(ไตรภมโลก : 589) ใหนมนตพระสงฆไปนงเปนประธาน ณ อโบสถ

(จม.ร.2 : 54)

242

ขาพเจาหลวงอดมสมบตจดหมายมายงหลวงอกษรเสมยนตรา (จม.หลวงอดม : 207)

นายบอนเอาตวผเลนเสยสงไปยงนายตรา ๆ เกาะกมจาลองเรงรดตโบยเอาเงนโดย

อาเพอใจ (กฎ.ตราสามดวง : 285)

ครนไดศภวารฤกษดถพระเจาหงสาวดกกรธาพยหโยธาทพทงปวงลงมายง

พระนครศรอยธยา (พ.กรมพระปรมา : 123)

เจาพนกงานกระทรวงวงจงเขยนบตรหมาย เรยกวา “หมายรบสง” สงไปยง

กระทรวงมหาดไทย (ประชม 1 : 1)

อนจะนาพาสตวไปสถนทเกษมจากโยคธรรม

(จารกภาค 6 : 50) พระบรมโพธสตวใหโอวาทแกพระเจาพาราณสแลวกเสดจไปส ถาแกว ณ

เขาจตตกฎ (ไตรภมโลก : 229)

พระยากาลนาคจงเชญเสดจพระบรมธาตกบทงผอบทองลงไปสมณเฑยรนาคราช

(พระราชปจฉา : 195)

อนงถาจะเชญพระบรมศพออกไปสพระเมรใหมหาดเลกนงลาย หมเสอครยใสพอกเกยวเชญพระแสงแหพระบรมศพ

(จม.อยธยา. : 85)

243

แลวกเทยวประพาสเหนอยอดเขาไกรลาสโดยอนควรแกอชฌาสย (ไตรภมโลก : 853)

ใหเจาฟาเอกทศทรงเครองสาหรบกษตรยเสรจแลวเชญขนประทบเหนอพระแทน

ไมมะเดอ (ค.หาวด : 413)

มนจะรอฟนขนมารองฟองวากลาวเหนอคาพระผเปนเจานนมได อยาใหฟง

(กฎ.ตราสามดวง : 185) ครนเพลาบายเชญพระองคารไปลงเรอดงประตใหญเหนอพระตาหนกแพ

(ประชม 1 : 10)

ครงนนสมเดจพระเจาแผนดนทรงประพฤตในอโนตตปธรรมและเสดจเทยวประพาสทรงเบดเหมอนสมเดจพระราชบดา

(พ.กรมพระปรมา : 211) สาเนาพระราชสาสนทง 2 ฉบบน เจาพระยาวชาเยนทรไดแปลเปนภาษาโปรตเกศ

แลประทบพระราชลญจกร แลลงชอเจาพระยาวชาเยนทรเหมอนตนพระราชสาสน (จม.อยธยา : 20)

เหตวนจฉยนนฟนเฟอนเหมอนคชาตาบอดอนเทยวอยในปา

(กฎ.ตราสามดวง : 40) เขาปถวนนมเพงผาชะโงกเงอมออกไปเหมอนงแผแมเบย

(ค.หาวด : 387)

พระเจาชางเผอกกหลงนาใหแกสมงมราห (ราชาธราช : 78)

244

จงนฤมตรกายเปนวานรถอเอากลองทพยมาสงใหแกนายแสนปม (พ.กรมพระปรมา : 283)

ชายนนจงทงออยไปขางหลงนอยหนง อบาสกกเกบออยนนสงใหแกเดกนอย

(ไตรภมโลก : 601) พระเจาจนทราราชาเมองสโขทยเคยสงสวยนาใหแกเมองเรา

(ค.กรงเกา : 16)

3. คาวเศษณ

อยาใหผใดเขานงใกลจะกระซบเสยมสอน (กฎ.ตราสามดวง : 157)

ชางทานวางไว ณ แปลงกอน แลมผชายเอาชางทรบมนไปวางใกล แลแทงชางอน

ทานวางกอนนนตาย (กฎ.ตราสามดวง : 166)

ถาอยใกลแลรพทธวจนรศพระธรรมเทศนาแลว จะบาเพญพรหมจรรยสงใดกได

ทงสน (พระราชปจฉา : 103)

ครนเศรษฐธดาเขาไปใกล จงมพทธฎกาตรสวา ดกรภคน ทานจงไดสตสมฤดเถด

(จม.อยธยา : 39)

กใหทหารทงปวงเอาเกาทณฑระดมยงขนไปดงหาฝน (สามกก : 287)

ไทยจงคอยหาโอกาสทจะสงกองทพขนไปขบไลญวน

(จม. เขมร – ญวน : 118)

245

พระเจาอยหวลงจากชางใหยงปนนกสลบลงไปตองหมอดนเปนเพลงลกขน (พ. กรมพระปรมา : 39)

ครนอยตอมา กมารนนเจรญวยวฒนาการขน มอายได 15 ป

(ค. กรงเกา : 33)

สมเดจพระมหนทราธราชเจากคลานเขาไปตามรบสง (พ.กรมพระปรมา : 144)

จงเรงรดรบเขาตตอยคายเมองภเกตแตกแลวกยกไปสมทบกนตคายเมองถลาง

(จม.ร.2 : 10) ถาสนคาทพาเขามาเปนของทตองพระราชประสงคไมเกบภาษสนคา

(ค.กรงเกา : 280) ถาพระเจาราชาธราชมาตงอย ณ เมองเสยงจรงแลวใหนาสงของทงนเขาไปถวาย

(ราชาธราช : 490)

แลวกโดดขนชางพลายใหตกลองสญญาณไสชางตรงเขาไป (ราชาธราช : 260)

แลผกแตรเขาพระสเมรขงตรงไปถงแผงพระเมรทเดยว

(จม.อยธยา : 11) พระอาทตยนน ถาเดอนถวน กเวยนประทกษณพระเมรได 30 รอบ ถาเดอนขาดก

เวยนประทกษณพระเมรได 29 รอบ อนนวาดวยดาเนนตรง (ไตรภมโลก : 877)

จงเหนตวแมลงภบนตรงมาหนาชาง

(ค.หาวด : 315)

246

สมเดจพระนางเธอนนกประชวรหนกลงพระอาการหาคลายไม (ประชม 2 : 122)

ทหารในกองทพซนเกยกจะอดโรยราสาระสายลง

(สามกก 1 : 89) ศรษะขางศตรซงพระองคไดทรงตด และโยนลงไปในทะเล

(จารกภาค 4 : 238) คดถงประหารชวต ทรงลดหยอนผอนใหเบาลงเพยงจองจาพอสมควร

(ค.กรงเกา : 100) พระเจาองวะและเสนาบดทงหลายอยาไดโทรมนสขดเคองแกเราเลย

(พ.กรมพระปรมา : 67) ขออยาใหสาเภาอปปางในทองมหาสมทรเลย

(พ.จนทนมาศ : 336) พระองคอยาวตกเลย ขาพเจาจะทานบารงพระราชบตรตอไปกวาจะสนชวต

(สามกก 2 : 551) อนงผวเมยลกทรพยสงของกนเอง ทานมใหเอาโทษดงฉนผอนเลย

(กฎ.ตราสามดวง : 289)

ฝายจลงกตกลองสญญาณเรยกทหารทงปวงซงถอศสตราวธอยบนหอรบ (สามกก 1 : 56)

พระเจามณเฑยรทองและเสนาบดทงปวงกจะคดเหนวาเกรงกลวอย

(ราชาธราช : 392)

247

พวกอายพมาอดขาวปลาอาหารระสาระสายอย (จม.ร.2 : 18)

ทานอยาวตกเลย เราคดการไวพรอมอยแลว จงใหโจหองคมทหารเขาตเมองกจว

(สามกก1 :672 )

ขณะนนตะละแมทาวเหนสามเณรสกออกมาแลว กทรงพระสรวลเปนทเยาะ (ราชาธราช : 106)

ชาวเมองนครยงปนออกไปตองพระยาจมปาธราช

(พ.หลวงประเสรฐ : 461) จงเลกทพถอยออกไปอย ณ ตอกระออม

(พ.กรมพระปรมา : 271) ในทนใดนน อสนบาตผาถกปลายไมคานของมะกะโทแตกแลงออกไป

(ค.กรงเกา : 19)

4. คาชวยกรยา

เรงแตงพระองคเรวเถดเกอบใกลจะไดพระฤกษอยแลว (ราชาธราช : 225)

ไดฝากพระศรศลปไวแตเมอใกลจะสนชพพราลย

(ค.หาวด : 329) พระบรมราชาจกใกลสวรรคต

(ค.หาวด : 397)

248

อนง เมอใกลรงขนวน 12 คานนเหนพระสารรกธาตปาฏหารยไปโดยทางซงจะเสดจนน

(พ.หลวงประเสรฐ : 467)

ผอนนนถงมฝมอจะออกไป เรากยงมใครสนวตก (ราชาธราช : 455)

ดทวงทขนนางทงปวงเหนยงไวอารมณเปนกลางอยมลงใจเปนแท

(พ.กรมพระปรมา : 351) สผาทรงพระฉายนนยงสดใสอยมไดเศราหมอง

(ค.หาวด : 384) ทางทจะนาชางเผอกเขามาแตเมองบตตะบองกวาจะถงเมองประจมนนยงคบแคบ

ลมดอนอย ( จม.พระยาเศวต : 3 )

5. คาสนธาน

เพอจดใหเปนบรมศขสวสดเปนประโยชนแกสมณพราหมณาจารยเจาชาวประชา-

ราษฎรทงหลาย ตราบตอเทาถวนกบอนน (จม.อยธยา : 2)

ไวใหสาหรบพระศรรตนมหาธาตในบนภเขาพทธบาทบรรพตเขาพะโตะตอสน

ศาสนาพระสรรเพช (ประชมตารา : 79)

ถงปวยไขกอยาใหมารดายายายพปานาหญงขนไปเยยมเยยนเลย

(จารกภาค 6 : 69)

249

พระสงฆผทรงวไนยไตรยปฎกอนยงรกษาพระสาศนานนกมเปนอนมากตราบเทาถงพระพทธศาสนาไดสองพนสามรอยยสบหกพระวะษาแลว

(กฎ.ตราสามดวง : 117) แตนสบไปเมอนา ถาโจทจาเลยถงพสดดานาลยเพลงกน ใหมนทาตามอยาง

ทาเนยม (กฎ.ตราสามดวง : 301)

ชางกขามตรงไปยงสานกพระมหาอปราชเหมอนดงมคนขขบไป (ค.หาวด : 371) ใหสทธแกเจาทาสเหมอนไถมาแตทองสาเภา

( กฎ.ตราสามดวง : 292) หมคนทไดลงเรอขามไปถงฝงสารานไดเหมอนพระอรยเจาไดประฏบตชอบแลว

ไดมรรคผลขามถงฝงสาราน คอ พระนพพาน พนกนดานอนตรายทงปวงแลฯ (จารกภาค 6 : 41)

บดนเมองเกงจวมกาลงมากขนเหมอนเอาฟนมาใสไฟ

(สามกก 2 : 155) อยาไดปลอย ซงจตรใหไตตามอานาจโทษาคะต

(กฎ.ตราสามดวง : 52)

แลวเอาพดมาพดใหเทยนดบ กเผาสราปนโลหตเสย (ราชาธราช : 85)

เจาเมองกาปอดใชใหสนองอมาสบราชการทเมองเกาะกง

(จม.เขมร-ญวน : 73)

250

จะไปบกเขาปาใหเสอกนและตองอะสนบาตสายฟาฟาด (กฎ. ตราสามดวง : 70)

ตวอยางการปรากฏของคาสมยรตนโกสนทร

1. คากรยา

จะไปรถโมเตอรคารกใกลนดเดยว (ไกลบาน 1 : 185)

จะตองขามอาวทะเลจากปากแมนาแมกลองไปเขาบางตะบน

(ประพาสตน : 15)

เสดจขามตะพานสระไปประทบเกงเหมมณเฑยร (จม.พระราชกจ 2 : 130)

เมอเปนกรรมของเราทงหลายจะขามไมพน กอยาหลกอยาเลยงเลย

(ปลกใจเสอปา : 55)

แลวขามแมนากลวองคไปเดนเลยบตลงฟากตะวนตก (จม.ชวา : 29)

อายผรายทถอคบเพลง 2 คน กบพวกอก 5 คน ขนบนชานเรอนนายคา

(ราชหตถ. ร.5 : 4) พอตงหนาจะไปทควรเฮาส ธงชางกขนอยบนยอดควรเฮาส

(ไกลบาน 2 : 321)

ทตานทตขนเสลยงบาง คานหามบาง ขมาบาง ตามสมควรแกบรรดาศกด (พ.ภาค 29 : 61)

251

ปลาเทโพขนไปเหนอนา ปลามาเขามาอยแทนเพราะเปนทพนอนตรายไมมใครไป ทาราย

(ราชาธบาย ร.5 : 11)

เจานายผชายเขามาในหองสบบหรแลกนกาแฟสนทนากน (ไกลบาน 1 : 369)

เราเขาไปตงพธกนนาชาสบบหรกนเหลาทมขกระสน

(จม.ชวา : 195) ขาพเจาไมไดมจตรคดเสยดายชวตรทเขามาปลงลงในกรงเทพฯ นเลย

(บางกอก.ล.1 : 271) พวกนเขามาเมองบอย ๆ มารบจางหาปลาบางกม

(จม.ปกษใต : 52) กระบวนแหศพพระยาราชสภาวด (มอญ) เครองแตงตวคลาย ๆ กบศพกอน

(ประกาศ ร.4 : 401)

ปลกประราอะไรไวเตมใหญโตมากหนาตาคลายลมพนทถกเลกเสยนน (ราชหตถ.ร.7 : 30)

รปรางคลายพระเจดยผอม ๆ ทาดวยงาลายเปนลงกาแท

(ไกลบาน 1 : 41) ในศาลานนมพนมอาหารรปรางคลายกรวยอปชฌายใบตอง

(จม.ชวา : 139)

252

นามพระเจาอทอง รามาธบดศรสนทรบรมบพตร ตรงกบนามนารายณอวตารมาครองกรงศรอยธยาซงใชรามสนทร

(พระราชวจารณ ร.5 : 186) มการกศลตรงกบวนสนพระชนมสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตนพระบรม-

ราชเทว ทพลบพลาสวนดสต (จม.พระราชกจ 2 : 17)

นกตรงกบนสยของคนชาวปาทงปวง

(จม.ปกษใต : 52) พระบรมไอยเรศ ตรงเขาเหยยบศรษะแบนกบท

(สบสองเดอน : 311)

นามบรมราชาธราชเปนพระราชาทใหญกวาพระราชาจะตอเขากบพระนามใดตอได

(พระราชวจารณ ร.5 : 186)

เจาเวยงจนทนบญสารออกตอรบ*กนอยประมาณ 2 เดอน ไมแพไมชนะกน (พระราชวจารณ ร.5 : 126)

ตดทางตอถนนสามเสนขนไปจนถงดอนเมอง

(ไกลบาน 2 : 136)

*คาวา ตอ ปรากฏเปนคาอกรรมกรยาซอนกบคาวา “รบ” ซงปรชา ชางขวญยน (2515

:93) ไดอธบายวา คาวา “ตอรบ” เปนคาซอนมความหมายวา “สรบกน” ในสมยปจจบนไมใชคาวาตอคาเดยว ในความหมายวา “สรบ” แตมปรากฏเปนสวนหนงของคาซอนวา ตอส ดงนนในสมยปจจบนถาไมใชคาวา “ตอส” กจะใช “ส” คาเดยว ไมใช “ตอ”

253

สวนทวดนนจะตองปลกโรงใหญตอศาลา สนตสมาคมไวเปนทพกแลทเลยงนาชา (ราชาธบาย ร.5 : 311)

เปนเขาซงนางพนธรตนตามมาพบพระสงข

(ราชาธบาย ร.5 : 56)

ตอนเยนลงจกษใหมาตามเราไปวดบวรนเวศ (จม.วชรณหศ : 10)

แตภายหลงเกดศรทธา จะมาตามสงถงเรอซงมาถงทาเวลาทมหนง

(ไกลบาน 2 : 171) เจาเมองไกโรใหขนนางเจาพนกงานตามมาสงดวยสองคน

(พ.ภาค 29 : 119)

กาหนดทจะถงนน เลอนออกไปอกคนหนง (ไกลบาน 2 : 471)

จงควรถามวาจะไมถงเวลาอนควรแลวหรอทเราจะเลกบชาหนงสอเสยท

(โคลนตดลอ : 15) ถาชาตถงแกความพนาศลมจมแลว บคคลกตองพนาศไปดวยเหมอนกน

(ปลกใจเสอปา : 59) พอจวนจะถงเมองรบสงเรยกพวกทไปตามเสดจใหเขาซอนตวอยในเกง

(ประพาสตน : 16)

ทวดนเปนวดใหญนาจะมพระสงฆประจาอย (พระรวง : 2)

254

เจาครองนครเหลานคงตงประจาแมนาละองค คอนาสพรรณองคหนงนาแพรกองคหนง นาชยนาทองคหนง

(ประพาสตน : 45) มมหาดเลกประจาตวใหใชตงแตออกจากเบอลนไป

(ไกลบาน 2 : 201)

ดงพระรามเดยวนเปนไรไปเกอบทงดงเสยแลว (ราชาธบาย ร.5 : 1)

การพธสารทนเปนของพราหมณพทธศาสนาทาตามอยางพราหมณ

(สบสองเดอน : 599)

ผเปนขาราชการมหนาทอยางใด ควรตงใจกระทาหนาทของตนโดยซอสตยสจรตสมาเสมอ

(ปลกใจเสอปา : 36) ดานหางแมวนนเปนทางไปเมองปราจนบร

(ราชาธบาย ร.5 : 421)

แลวผานโรงเลยงแขกเมองไปปณฑโป (จม.ชวา : 139)

ไฟฟานนจะไมเดนเพราะไมผานอเทอ

(ไกลบาน 2 : 191)

เดนไปตามถนนโบราณผานสระแกว สระคา ทางไปจากเมองราว 100 เสน (พระรวง : 19)

255

ไปเจอคนผดหมด คยวารจกคนเคยกบเจาคณเทศา ผานมาเปนตองแวะกนหมเสมอ (ประพาสตน : 4)

ขอททานลงไวในจดหมายวาจบไดพมาแมทพใหญ แตไดพมาหลายหมนกคองยอ

คงหวนและพมาบางนางแกวน (พระราชวจารณ ร.5 : 102)

มเจาพนกงานลงไปเยยมเยยนและสงสงของเสบยงอาหารไปเลยงด

(พ.ภาค 29 : 61) ขาพเจาขอใหเจาของหนงสอบางกอกรคอเดอรลงพมพหนงสอของขาพเจาฉบบน

โดยเรว (บางกอก.ล.1 : 127)

พทธคณหองตนนนลงกระดาษปดปากหมอ

(ประพาสตน : 41)

กแลนลอดสะพานขนไปจอดหนาบานเจาพระยาสรพนธ (ประพาสตน : 17)

ในหมายบงคบวาใหตรวจตราอยาใหเมดพรกไทยลอดได

(สบสองเดอน : 503) การทความคดเหนเลดลอดไปจนถงเผาธาตในลมอากาศมาใชไดนกเปนอศจรรย

มาก (ไกลบาน 2 : 41)

รถเลยบมาตามเอวงเควเอลเวนคราวนตงขามเขาลอดมาในถาหนอยหนงกถง

เซอฟยอด (ไกลบาน 2 : 121)

256

ออกจากหลกเมองกตองเลยไปศาลพระอศวร (พระรวง : 16)

ตองเลยไปซนตปเตอซงไมไดตงใจวาจะไป

(ไกลบาน 2 : 386) เราเลยไปหองสมเดจแมใหปาโสมเลานทาน

(จม.วชรณหศ : 4) คาดวาถาไมพบเสดจในรถไฟพเศษกจะเลยมาเฝาฟงราชการทเมองราชบร

(ประพาสตน : 7)

ลกษณะโรงทหารกเหมอนโรงทหารวลนดาทงปวงทเคยเหน (จม.ชวา : 213)

ในวนนนถงชอเรยกวาวนเปนวนเพญเดอน 4 กด นกขตฤกษพระจนทรจะ

เหมอนกบฤกษวนเพญเดอน 3 ทกป ซงมมาแตหลง (ประกาศ ร.4 : 5)

หนาตาเหมอนโรงไฟฟามากกวาสถานวทย

(ราชหตถ.ร.7 : 66) เรอนนกอดวยกอนศลา เอาดนทาเปนใบสอ สณฐานเหมอนเตาทเผาหมอเผาอฐไม

มหลงคา (พ.ภาค 29 : 111)

กปตนใหชกธงพระจอมเกลาขนบนปลายเสากระโดงหนา

(พ.ภาค 29 : 97)

257

บดามารดาจงใหลกเขาทางานแตเดกมาก ๆ (ไกลบาน 2 : 376)

ตองใหกรมหมนภธเรศธารงศกด อธบดกรมพระนครบาลตดสนชาระเปนกลาง

(ราชหตถ.ร.5 : 16) ผทมบตรกใหจดบตรเขารบราชการแทนเพราะบตรเปนหนมและยงไมมครอบครว

(ปลกใจเสอปา : 32) เขาวาฝรงตวคนเดยวอยเรอนขนาดสามญคอประมาณ 5 หอง

(จม.ชวา : 73) จะไดรสกวาเหมอนไปเทยวเมองโบราณและอยในบานเรอนของคนโบราณ

(ไกลบาน 2 : 426) เรารวาองคหญงเยาวภามาอยทเรอนเรา

(จม.วชรณหศ : 133) พวกเสมยนทเกนอตราเหลานจงคงอยในเมอง

(โคลนตดลอ : 22)

เจาพนกงานหญงขางในจะออกมาปกปายตงจาหนายขายใหราษฎรตามพกด 8 อฐ (ประกาศ ร.4 : 33)

เวลาเยนออกจากพลบพลาไปตามถนน

(ราชาธราช ร.5 : 71)

รถไฟพเศษออกเวลาเชา 3 โมง ถงปากนาโพ 5 โมง 35 นาท (พระรวง : 229)

258

กนขาวแลวออกไปนงโยกเกาอทมมตามแบบจน 4 ทม จงไดเลก (จม.ชวา : 21)

2. คาบพบท

ทะเลสาบสายนไปลงรวมสายนามยาเซน ซงเปนสายนาใหญไปตกทะเลใกลเมอง ครสเตยเนย

(ไกลบาน 2 : 31) ถารอไปจนถงวนหนา เรอของเราอาจจะเขาไปใกลแกงผาเกนกวาทเราจะแกไขได

ดวยพาย (โคลนตดลอ : 65)

อยาใหเทาแลมอหอยลงไปใกลพนเรอน

(บางกอก.ล.1:10 ) มเมองหมนหยาอยใกลเขตแดนเมองกเรปนและดาหา

(จม.ชวา : 169)

บรรดาเจาภาษนายอากรผกพระราชทรพยสงขนทองพระคลงหลวง (ประกาศ ร.4 : 79)

มนเลอยขนตนไมจะกดนายทหาร

(บางกอก.ล.1 : 49) ใหเลยวขนอฒจนทรปราสาท

(พระราชวจารณร.5: 291) กปตนเกลเวอรงใหชกธงพระจอมเกลาขนเสากลาง

(ประกาศร.4 : 79)

259

แลนใบจากบานแหลมตรงมาเขาปากนาทาจน (ประพาสตน : 18)

คนเดนไปมาเบยดกนแนนคลายทพระพทธบาทในเวลาเทศกาล

(พระรวง : 205) มศลาเปนระยายอยจากจวคลาย ๆ สาหรายรวงผง

(จม.ปกษใต : 139)

บนตนปาลมเอาไฟตดเปนลกคลายหมาก (ราชหตถ.ร.7 : 9)

ถาพระนอนกเปนเพงผาตนคลายหนาเทวดาเกาะสเกาะหา

(ประพาสตน : 54)

ราชทตไดเชญพระราชสาสนขนจากกาปนกาเรดอก (พ.ภาค 29 : 127)

บรรดาผทปวยมาจากเมองตะกวปา วนนหายหมด

(จม.ปกษใต : 82) อาตมาภาพไมเหนตวไดยนแตเสยงอศจรรยจากพระพทธไสยาสน

(ราชาธบาย ร.5 : 176)

บายสโมงถงแหลมแอนเยอกปตนใหทอดสมอลงตรงหนาปอม (พ.ภาค 29 : 105)

จงไดทาทพระทนงไพศาลทกษณตรงหอพระอฐลงมา

(สบสองเดอน : 583)

260

เมองสงหนพงยกมาตงใหมตรงปากนาบางพทราแขวงเมองพรหม (ราชาธบาย ร.5 :126)

ไดกลบลงมาทางเดนแลวมาแวะขนดวดมาเรยดซาลเตทอยปากคลองใหญตรง

โฮเตลขาม (ไกลบาน 1 : 221)

ใหผเปนลกหนมารองตอผสาเรจราชการเมองกรมการ

(ประกาศ.ร.4 : 295)

จะขอกราบบงคมทลแสดงนาใจทซอสตยสจรตตอใตฝาละอองธลพระบาท (พระบรมราโชวาท : 9)

ไพรฟาขาแผนดนมความสวามภกดตอพระเจาอยหว

(ประพาสตน : 21)

ถอยคาเหลานขาพเจาตงใจจะกลาวตอทานผปนสาธารณชน (โคลนตดลอ : 11)

แลวเสดจประพาสตามรานเจานายขาราชการตอไป

(จม.ราชกจ 2 : 120)

แหวนนทาดวยทองผสมชอเนอนลกสาปนผสมตามตาราของโบราณลกซง

(ประกาศ ร.4 : 405) บดนมเรอสลดเทยวแลนลดทารายไลเรอลกคาตามชายทเลหลายลา

(บางกอก.ล.1 : 151)

261

จงเรยกเกาะนนวาเกาะบอเนยวตามชอตระกล (ไกลบาน1:241)

ขาราชการผใหญตามเสดจลงมาสงถงทาเรอถลาง

(จม.ปกษใต : 221) มเรอกาปนหลวงไปคาขายถงตางประเทศเสมอ

(พ.ภาค 29 : 55) ขาพระพทธเจาไดสบถามผเฒาผแกถงตานานพระพมพเหลาน อนเปนทเชอถอกน

(ประพาสตน : 70) แลวเขยนหนงสอบอกถงทานเลก

(จม.ชวา : 47) ครนถงกใหประทบเรอพระทนงเขา ณ ฉนวนประจาทา

(พ.กรมพระปรมาฯ 2 : 118)

หวางลกกรงมเปนลายรกรอยประจายามเทพประนม (พระรวง : 166)

บดนเรามความยนดทจะไดมอบธงนใหแกกองทพทหารทงปวง ขอใหรบไวประจา

กอง (พระราชดารส : 76)

ถาจะเขยนปเขยนศกใหเขยนเลขประจาปในรชกาลไวบนศก

(ประกาศ ร.4 : 172)

262

ถารแตภาษาตางประเทศ ไมรเขยนอานแปลลงเปนภาษาไทยได กไมเปนประโยชนอนใด

(บรมราโชวาท : 30) เรองมหายานและหนยาน แยกกนอยางไรมพงศาวดารซงพวกญปนเกบมาแตงเปน

ภาษาองกฤษ (ราชาธบาย ร.5 : 241)

ไดตรสขอนกพระสโทนกพระสทนบตรพระยาลแวกมาเลยงเปนพระราชบตร

บญธรรม (พระรวง : 145)

ชวยชาระพระไตรปฏกลงพมพเปนสมด

(พระราชดารส : 115)

กสงคดไปยงศาลรบสงเพอพพากษาวางบทสบไป (ปกณกคด : 195)

แลวจงสงเขามายงกรงเทพฯ เพราะภาษามลายถอยคามนอย

(พ.ภาค 29 : 83)

แลวทรงเจมเทยนพรรษาทพระราชทานไปยงพระอารามหลวงตาง ๆ (จม.พระราชกจ 2 : 21)

เหตฉะนขาพเจาจงมความจาเปนทจะตองมจดหมายนมายงทาน

(โคลนตดลอ : 102)

มผเขยนลงหนงสอพมพเหนวาควรทจะแกไข (ปกณกคด : 37)

263

ผทจะนาความมวหมองมาสคนของตนนบวาเปนประหนงโรคทบงเกดขนภายใน รางกายบคคล

(ปลกใจเสอปา : 75) ครนไดทรงบชาพระศรธรรมาโศกแลว ไดเสดจไปสพระธรรมศาลา

(จม.ปกษใต : 214) เวลายาคาเสศเสดจแตสวนดสตเขาสพระบรมมหาราชวง

(จม.พระราชกจ 2 : 113)

จงเสดจไปสตาหนกพระสวรรณกลยา (ค.กรงเกา : 94)

บายสามโมงเศษทลหมอมบนเสดจทรงเรอจกรขางไปประทบเหนอวดเชงหนอย

หนง (จม.วชรณหศ : 97)

ประทบเหนอบลลงกภายใตพระมหาเสวตฉตร

(จม.พระราชกจ 2 : 124) ลงเรอชะลา ไปขนถายรปทหาดทรายงาม ซงอยเหนอนครสวรรคไมถง 2 เลยว

(ประพาสตน : 49) เสดจนงเหนอตงบนถาดทองแดง

(พระราชวจารณ ร.5 : 285)

เมองสพรรณนมกาแพงเปนสองฟากเหมอนพษณโลก (ราชาธบาย ร.5 : 31)

264

เพราะฉะนนการทงปวงจงมไดจะผนแปรไปเปนอยางอนเรวเหมอนบรมราชวงศ อน ๆ

(บรมราโชวาท : 1) คนในเมององกฤษแลสกอดลนดจงไมอพยพไปเมองอะเมรกาเหมอนชาวไอดลนต

(บางกอก.ล.1 : 304) โรงพยาบาลเปนตกชนเดยวมทางเดนถงกนหมดเหมอนโรงพยาบาลจฬาลงกรณ

(ราชหตถ.ร.7 : 35)

และในเวลาน กยงสามารถทาความลาบากใหแกเยอรมน (ปกณกคด : 5)

ขอจดหมายคาสงตามประสงคใหแกลก

(บรมราโชวาท : 23) จะไมอาจทาความเจรญใหแกบานเมองไดโดยเรวดวย

(ราชาธบาย ร.5 : 15)

3. คาวเศษณ

เพราะเหตวาทานอยใกล ครนลงไปถงทาเรอสตมลอนซยงไมมา (ไกลบาน 2 : 421)

ดวยคาดไมไดวาผทอยไกลกบผทอยใกลจะแปลกยงกวากนเพยงเทาใด

(บรมราโชวาท : 19)

แลวเลยวขนตามถนนรมกาแพงพระนครขางนอก (สบสองเดอน : 159)

265

ทตกพระเจาเหาจะมผทาแทนขนตงพระพทธรปไวกระมง ยงสงสยอย (ประกาศ ร.4 : 37)

เลยงพระแลวทอดพระเนตรแหหนงสอของทลหมอมยาซงแหขนไปวดปรมย

(จม.วชรณหศ : 88) บาย 3 โมงเศษ เกดเพลงไหมขนทตกรมออฟฟศเกา

(จม.พระราชกจ : 2)

ครนเมอรวมกนเขาแลว กพอทจะเปนโคลนตดลอของเราได (โคลนตดลอ : 25)

คลองโลหตดาทงกายกเดนมารวมกนเขาทหองหวใจ

(บางกอก.ล.1 : 208) สมเดจพระนเรศวรและสมเดจพระเอกาทศรฐ เสดจบกรกเขาไปในกลางกองทพ

มอญ (ปลกใจเสอปา : 5)

เจาพนกงานนาพระสงฆเขาทางประตเทวราชครรไลย

(จม.พระราชกจ2 :130)

ลางทกกราบทลตรง ๆ ลางทกกราบทลถลาไถลไป (ประกาศ ร.4 : 413)

มงหนาตรงขนไปถวายคานบเสนาบดกระทรวงมหาดไทยทเรอนใหญ

(ประพาสตน : 14) แลวขนรถตรงไปคทดรล คอ วดใหญในกลางเมองน

(ไกลบาน 1 : 321)

266

แตครนยารงตรงตนขนเยนชาไปทงตว (ไกลบาน 1 : 73)

แลวแจวตอไปบางนอยประพาสทบานกานนจน

(ประพาสตน : 15) แลวไปดในเรอเรสเดนตซงทาขยายตอออกไปใหม

(จม.ชวา : 207) บดนจะขอกลาวถงความในพระราชพธนนตอ

(สบสองเดอน : 121)

การทจะไดตงทตานทตประจาอยในกรงเบอลนในปน เรามความขอบใจทาน ทงหลายทงปวง

(พระราชดารส : 49) ถาใครสงสรวยไมไดกตองใหออกกาลงกายแทนคอตองเขามาอยประจาฤาเขาเวร

เปนพลรบ (ปลกใจเสอปา : 31)

มพวกภปตในแขวงโซโลมาประจาอยหลงสาหรบคอยปฏบต

(จม.ชวา : 161) มทหารองกฤษรกษาประจาอยในทนถงหมนหนง

(ไกลบาน 2 : 441)

บายนจะออกกระบวนเรอใหญลองลงไปประทบแรมทบานแหลม (ประพาสตน : 17)

267

จงโปรดใหแหพระธาตลงมาทาการสมโภช (พระราชวจารณ ร.5 : 264)

ไดทรงคดอกษรจารกแผนศลาสงลงมาประทานแกหอสมดวชรญาณ

(พระรวง : 220) แลวจงจมนวลงในกระบงเมลดพนธผกกาด

(ค.กรงเกา : 22)

ฝรงจาพวกนยอมไมไดรกษาธรรมจรรยาเลย (ปกณกคด : 57)

รถนทาสาหรบพวกวลนดาขายาวแท เรานงไมสบายเลย

(ราชหตถ.ร.7 : 26) ความสมบรณของภมประเทศทเราไดเหนนนตดตาตดใจอยเสมอมไดลมเลย

(พระราชดารส : 220) อยาไดประพฤตเลนเชนนนอกตอไปเลย

( พระราชดารส : 97)

ฝายเราผเปนลกเปนหลานกไดมความสขสาราญตลอดมาทงชาตสาสนากไดถาวร รงเรองอย

(ปลกใจเสอปา : 8) แปรศซเดนตคนเกาทชอวาบวเทนนอนนนกยงวาราชการแผนดนอย

(บางกอก.ล.1 : 148) หลวงผรกษาเมองกรมการจะตดตามจบผรายตางเมองเหลอสตกาลงจงรออย

(จม.พระราชกจ 2 : 257)

268

ทางขามประเทศนกรบกบพมาตดพนกนอย ทตฝรงเพงมเขามาตอเมอในรชกาลท 2 (พ.ภาค 29 : 73)

แผนดนกรงธนบร จงขยายภมวดออกไปใหใหญ

(ประกาศร.4 : 377) แปลภาษาไทยออกเปนภาษาตางประเทศไดจงจะนบวาเปนประโยชน

(บรมราโชวาท : 30)

เปนการลาบากทจะเปลองออกใหเกลยงในคราวเดยว (โคลนตดลอ : 2)

4. คาชวยกรยา

คราวนตอไปตอนท 3 ฉากในเรอนอยางเดยวกนใกลจะรงเสยงระฆงต (ไกลบาน 2 : 351)

จะใกลสดตาบลบานถงอายพวกหลงเลก ๆ หมดหลงเลก ๆ นนแลว จงจะถงโรง

เหลา (ไกลบาน 1 : 141)

ทตยงตองคอยอยทขนอนหลวงอกหลายวน

(พ.ภาค 29 : 61) ในระหวางทสามยงรกอยกมความสขพอประมาณ

(โคลนตดลอ : 59)

เชงเทนเมองเกายงมอยในทหลวงขางวด (ราชาธบาย ร.5 : 126)

269

ทางปากนาเจาพระยากยงตองจดการปองกนกาฬโรคอยชานาน (พระราชดารส : 160)

ดเหมอนรถไฟในเมองนอเวไมระอดระอาในการทจะตองเจาะปลอง

(ไกลบาน 2 : 141) ดเหมอนในหลวงจะไมทรงทราบความชวกรมหมนถาวรยศ

(บางกอก.ล.1 : 305)

ผทเมา ๆ กนนนดเหมอนจะเปนเพราะไมนกถงคลนขน (จม.ปกษใต : 79)

เพลงทรองดเหมอนไมเกยวกบเรองเลย เปนเพลงประกอบเทานน

(ราชหตถ.ร.7 : 77)

เมอแสงสองสโนสแหลมแปรดปราดแลดออกจะเหลอง ๆ แสงตา (ไกลบาน 2 : 91)

ทสงคโปรเมอคนวนท 31 ออกจะนอนไมหลบเพราะรอนเตมท

(ราชหตถ.ร.7 : 11) ผมออกชอบใจตองจามาเลาตอ

(จม.ปกษใต : 7)

5. คาสนธาน

จะถอวาแตกอนเขาจะเปลยนปในเดอนอายตามอยางเกาแตศกราชไปขนตอเมอถงกาหนดสงกรานต

(สบสองเดอน : 319)

270

ฉนตามเสดจกลบมาถงกรงเทพฯ เมอวนท 7 สงหาคม ตอมาอกสองวนฉนกไปทบานพอประดษฐ

(ประพาสตน : 23) แตเดมฉนตงใจวาจะไปเขยนจดหมายตอเมอเสรจไปถงเมองเพชรบร

(ประพาสตน : 15) มพรานผหนงมาพบกมาร พรานกเกบเอาไปเลยงไวเปนบตรบญธรรม ตอมาพระยา

อภยคามณใชใหเสนาอามาตยสรางปราสาท พรานนนตองเกณฑมาทางานดวย (พระรวง : 130)

ถงวา เราไดมาอยเสยหางไกลจากกรงเทพฯชานาน แตราชการอนใดกมไดหยดคาง

(พระราชดารส : 70) ถงแมวาคนเหลานนจะมกคยโตตาง ๆ เขาจะสามารถคดวจารณใหใหญโตเหมอน

ปากกหามได (โคลนตดลอ : 65)

ถงเจาเมองกรมการจะขาดหมายไปเอาตว กคงจะไมไดตวมา

(ประกาศ ร.4 : 151) ถงในฤดแลงกยงแลเหนวาเปนหลมมากกวาแหลงอน

(พระรวง : 4)

เพราะฉะนนผทมนาททาการปราบปรามคนรายจงเลยมนามปรากฏวาทหาร (ปลกใจเสอปา : 19)

ครนหมน ๆ กนเขาเลยไดเรองราวพสดารมากขน

(จม.ปกษใต : 100)

271

แตมผาโพกหวซอนอยขางในเลยดหวโตชอบกล (ราชหตถ.ร.7 : 25)

ทจรงเรานดเขาพรงน จงเลยเลอนไปเสยตอพรงน

(ไกลบาน 1 : 9)

หนทางสอาดสบายตนไมรมรนเหมอนเดนในสวนควรเฮาส (ไกลบาน 2 : 266)

ถาราชทตพดจาวากลาวประการใด ขอใหถอวาเหมอนเปนพระวาจาของพระเจา

แผนดนประเทศโนนตรส (พ.ภาค 29 : 59)

ขางปลายมบากชองเหมอนจะเขาประกบกบอะไรสกอน

(พระรวง : 97) เวลาโยนปลาใหกนโดดขนเขาเหมอนมตนเดนได

(ไกลบาน 1 : 341)

อยาไปอวดมงอวดมทาเทยมเขาใหฟงซานไปเปนอนขาด (บรมราโชวาท : 28)

กลางคนกมการเลนพนเมองมาเลนใหดทกคน

(ราชหตถ.ร.7 :57)

ควรฝกฝนและเรยนใหชานชานาญในทางเสอปา (ปลกใจเสอปา : 11)

บงคบใหสงสรวยสาอากรเปนทรพยและพศดแทนมารบใชบาง

(ปลกใจเสอปา : 32)

ภาคผนวก ข

ตวอยางความหมายของคากรยาและคาบพบทในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

273

ภาคผนวก ข

ผศกษาเสนอภาคผนวกตามเกณฑการจาแนกความหมายของคากรยาและคาบพบท ดงรายละเอยดในบทท 4 ซงแสดงตวอยางในสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร

ตวอยางความหมายของคากรยาในสมยสโขทย

1. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + สภาพ ] เมองทศตะวนออกนนมพระญาอสรสองตน ตนหนงชอวา เวปจตราสรๆ นนเปน

พระญาแกอสรทงหลายอยเมองบพวเทหนนแลฯ (ไตรภม : 63)

เปน [+ กรยา + ลกษณะ] เมอพระโพธสตวอยในครรภพระมารดานนบมเหมอนดจคนทงหลาย

(ไตรภม : 77) เหมอน [+ กรยา + ลกษณะ] อนวาทาวพระญาทงหลายซงอยในแผนดนชมพทวปนตางองคกตางมาถวายเครอง

บรรณาการแลไหวนบคารบยาเกรงแตบรมมหาจกรพรรดราช (ไตรภม. : 122)

อย [+ กรยา] + [_ _สถานท] 2. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทา ] จงขนเขานนไปเถงกาแพงจกรวาฬเบองบรพทศแล

(ไตรภม : 212) ขน [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เขา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

แลบมอาจเขาไปสกาแพงแกวนนไดเลย

274

(ไตรภม : 180) เขา [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] กาแพงแกว [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

จงกงจกรแกวนนจากพระจนทรเจามาแล (ไตรภม : 101)

จาก [+กรยา + เคลอนท ] + [_ _สถานท] พระจนทร [+นามวล +สถานท+รปธรรม]

พระองคตามลงมาสงพระสงฆทงหลายเถงพนอฒจนทรพระราชมณเฑยรนนแล (ไตรภม : 151)

ตาม [+กรยา +เคลอนท] + [_ _สถานท] พระสงฆทงหลาย [นามวล +สถานท +รปธรรม]

ยงแตประโยชนหนงจงจกจะเถงเมองนนแลฯ (ไตรภม : 101)

เถง (ถง) [+กรยา +เคลอนท] + [_ _สถานท] เมอง [นามวล +สถานท +รปธรรม]

จงกงจกรแกวนนลงสนามหาสมทรๆ อนเรงตฟองนองระลอกนกนน (ไตรภม : 119)

ลง [+กรยา +เคลอนท] + [_ _สถานท] นามหาสมทร [นามวล +สถานท +รปธรรม]

แลลอดลงไปใตทายทวารหนตาเปนไฟพงออก (ไตรภม : 27)

ลอด [+กรยา +เคลอนท] + [_ _สถานท] ใตทายทวาร [นามวล +สถานท +รปธรรม]

พระโพธสตวจะออกจากครรภมารดา

275

(ไตรภม : 78) ออก [+กรยา +เคลอนท] + [_ _สถานท] ครรภมารดา [นามวล +สถานท +รปธรรม]

3. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทาและกระบวนการ] แลยงขนมแตลกเดยวไสกกจะใหแกเจาอสนธมตตาเอาตอภายหลงสทงหลาย

(ไตรภม : 161) ยง [+ กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน] เจาอสนธมตตา [+ นามวล + ผรบประโยชน] ตวอยางความหมายของคากรยาในสมยอยธยา

1. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + สภาพ ]

แตการแหนนกคลายกบกระบวนพยหยาตรา (ประชม 2 : 121)

คลาย [+กรยา + ลกษณะ]

ดวยบญบารมของมะกะโทจะไดเปนกษตรยใหญในรามญประเทศตอไป (ค.กรงเกา : 25)

เปน [+กรยา + ลกษณะ]

กปปวนาสกมหาเมฆกยงฝนใหตก กอเหตทจะใหโลกฉบหายเหมอนกบนยหนหลง (ไตรภมโลก : 61)

ยง [+กรยา + ลกษณะ]

ขนนางกบอาณาประชาราษฎรนนอปมาดงอยากเยออนใกลกองเพลง มไดรวาความตายจะมาถงเมอใด

276

(สามกก : 144) ใกล [+กรยา] + [_ _สถานท]

ไมแคฝอยประจาทวปอสรพภพ (พระราชปจฉา : 75)

ประจา [+ กรยา] + [_ _สถานท]

จงใหอาราธนานมนตพระมหาเถรเปนเจาเมองผหนงชอมหาสมนเถรอนอยในนครสโขทย

(จารกภาค 3 : 136) อย [+ กรยา] + [_ _สถานท]

2. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทา ]

กลวอายแขกจะขามฟากไปเผาบานคลองสาโรง (จม.หลวงอดม : 81)

ขาม [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] ฟาก [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

สมงมราหขนเสลยงไปยงตาหนก (ราชาธราช : 85)

ขน [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เสลยง [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

ครนแลวคนทงปวงกเขาไปในสโมสรสนนบาต (ไตรภมโลก : 337)

เขา [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] สโมสร [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

พระองคทรงกระทาปาฏหารย เสดจจากพระเชตวนมหาวหารมาโดยตรงนภากาศ (ค.กรงเกา : 49)

277

จาก [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] พระเชตวนมหาวหาร [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

จงพระสรนทรภกดกตามพระไตรภวนาทตยวงศเขามาถงหนาประราชาง (พ.กรมพระปรมา : 10)

ตาม [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] พระไตรภวนาทตยวงศ [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

เวลาบาย 3 โมง 9 บาท ถงหนาวดพระตาหนกสามโคก (จม.พระยาเศวต : 22)

ถง [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] หนาวดพระตาหนกสามโคก [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

แตกรมานเปนชานานวา โบรชางสารนเปนคนหาญไดผานเชยงใหมพารา (ค. หาวด : 34)

ผาน [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เชยงใหมพารา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

มหมเทพอปสรสาวสวรรคหอมลอมแลวกลงเลนในถนนหลวงอนใหญได 60โยชน (ไตรภมโลก : 997)

ลง [+กรยา+เคลอนท] + [_ _ สถานท] ถนนหลวง [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

อนหวางชองศลาในนานนมมจฉาชาต วายเวยนเลยวลอดไปตามชองศลาเปนค ๆ ยงดยงเพลนใจ

(ค.หาวด : 417) ลอด [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] ชองศลา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

กมาเขาหาดใหญแดนสงขลาแลวยงหลกเลยไปสะเดาเสยได (จม.หลวงอดม : 129)

278

เลย [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] สะเดา [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

3. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทาและกระบวนการ]

ถาชายมไดสหาหญงพนกาหนดสามเดอน 6 เดอน ตามระยะทางไซ 8

(กฎ.ตราสามดวง : 229) ส [+กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _จดหมาย] หญง [+นามวล + จดหมาย]

ขาจะสมาทานถอเอาเปนมนคงตราบเทาสนชวตรดดนาใจเวนจากกรยาอนจะยงชวตรแหงสตวใหตดเสย

(กฎ.ตราสามดวง : 329) ยง [+กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน] สตว [+นามวล + ผรบประโยชน] ตวอยางความหมายของคากรยาในสมยรตนโกสนทร

1. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + สภาพ ] เรารอยวาทานทงหลาย ยอมเปนผนบถอพระพทธศาสนาอนมนคง

(พระราชดารส : 106) เปน [+กรยา + ลกษณะ]

ความสตยเปนรสยงประโยชนใหสาเรจยงกวารสทงหลาย (ปลกใจเสอปา : 85)

ยง [+กรยา + ลกษณะ] รปรเหมอนสมเทพรศ แตใหญกวาสมโอใบเลก

(ไกลบาน 1 : 129)

279

เหมอน [+กรยา + ลกษณะ]

จะแลเหนไดวารปภาพนนใกลความจรงเพยงไร (ปลกใจเสอปา : 33)

ใกล [+กรยา] + [_ _สถานท]

มงานกศลตรงกบวนสนพระชนมสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน กบนามนารายณราชเทว ทพลบพลาสวนดสต

(จม.พระราชกจ 2 : 17) ตรง [+กรยา] + [_ _เวลา]

เจาครองนครเหลานคงตงประจาแมนาละองค คอ นาสพรรณองคหนง นาแพรก องคหนง นาชยนาทองคหนง

(ประพาสตน : 45) ประจา [+กรยา] + [_ _สถานท]

2. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทา ] ตงแตขามเสนศนยสตรแลวรสกวาอากาศเยนขนมากเพราะวาเปนหนาหนาว

(ราชหตถ.ร.7 : 21) ขาม [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เสนศนยสตร [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

แลวตามขนไปจนถงประราบนยอด (จม.ชวา : 71)

ตาม [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] ประราบนยอด [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

พอจวนจะถงเมองรบสงเรยกพวกทไปตามเสดจใหเขาซอนตวอยในเกง (ประพาสตน : 16)

280

ถง [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เมอง [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

เดนตามถนนโบราณผานสระแกว สระคา ทางไปจากเมองราว 100 เสน (พระรวง : 19)

ผาน [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] สระแกว [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

แลวเอาไปเผาใหไนเตรตลงในปนศลาขาว (ไกลบาน 2 :41)

ลง [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] ปนศลาขาว [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

กแลนลอดสะพานขนไปจอดหนาบานเจาพระยาสรพนธ (ประพาสตน : 17)

ลอด [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] สะพาน [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

ออกจากหลกเมองกตองเลยไปศาลพระอศวร (พระรวง : 26)

เลย [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] ศาลพระอศวร [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

เวลาเชาเสดจกระบวนตนออกจากเมองสมทรสาครขนไปตามลานา (ประพาสตน : 19)

ออก [+กรยา + เคลอนท] + [_ _สถานท] เมองสมทรสาคร [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

3. คากรยาทมอรรถลกษณ [ + การกระทาและกระบวนการ]

281

ลอบเทยวทาชสชายอนถง 15 คน (บางกอก.ล.1 : 280)

ส [+กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _จดหดมาย] ชาย [+นามวล + จดหมาย]

บดามารดาจงใหลกเขาทางานแตเดกมาก ๆ (ไกลบาน 2 : 376)

ให [+กรยา + การกระทาและกระบวนการ] + [_ _ผรบประโยชน] ลก [+นามวล + ผรบประโยชน] ตวอยางความหมายของคาบพบทในสมยสโขทย

1. คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท [ + ตาแหนงแหลงท] อนวาจะมวมานอยตรงบนโลกนตนรกขนไปนนหาบมได

(ไตรภม : 31) ตรง [+บพบท] + [_ _สถานท] โลกนตนรก [+นามวล + สถานท + นามธรรม]

เทยรยอมกระทาตามความอนมชอบดงนนกยงมมากนกฯ (ไตรภม : 118)

ตาม [+บพบท] + [_ _จดหมาย] ความอนมชอบ [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

เราจงไปนบทานเถงสโขทย (จารกภาค 1 ล.9)

เถง (ถง) [+บพบท] + [_ _จดหมาย] สโขทย [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

จงแลนหนเขาไปสอารามพระพทธเจาโดยดวนนกหนา (ไตรภม : 181)

282

ส [+บพบท] + [_ _จดหมาย] อารามพระพทธเจา [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

2. คาบพบทบงการกผทรงรบ + [_ _ผทรงรบ] จงปผาหลายชนเหมอนแทนทองอนมในโรงชางนน

(ไตรภม : 126) เหมอน [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ] แทนทอง [+นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

3. คาบพบทบงการกผรบประโยชน + [_ _ผรบประโยชน] แลจะบมใจนกรายตอสมเดจพระญามหาจกรพรรดราชนนแตนอยหนงกหามไดเลย

(ไตรภม : 108) ตอ [+บพบท] + [_ _ผรบประโยชน] สมเดจพระญามหาจกรพรรดราช [+นามวล +ผรบประโยชน] ตวอยางความหมายของคาบพบทในสมยอยธยา

1. คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท [ + ตาแหนงแหลงท] ยกทพหลวงขนไปถงตาบลพระตาหนกไมไผใกลเมองหงสาวด

(พ.กรมพระปรมา : 159) ใกล [ + บพบท] + [_ _สถานท] เมองหงสาวด [+ นามวล + สถานท + รปธรรม]

พลเมองขนหนาทประจาชองเสมาถง 700,000 ประจปนทกหนาท มใหยงสขาสก (จม.นรนทรเทว : 1)

ประจา [ + บพบท] + [_ _สถานท] ชองเสมา [ + นามวล + สถานท + รปธรรม]

283

พระเจาเชยงใหมกใหรวบรวมผคนทแตกกระจดกระจายไดแลวกลาทพกลบเขา

พระนคร (ค.กรงเกา : 121)

เขา [+บพบท] + [_ _จดหมาย] พระนคร [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

ใหหลวงพพธภกดคมรบใหญ นอย 30 ลา ลงไปลาดตระเวนตามทองทะเล (จม.หลวงอดม : 117)

ตาม [+บพบท] + [_ _จดหมาย] ทองทะเล [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

ฝายพระยาละแวกกยกทพเขามาถงกรงพระนครศรอยธยา

(พ.กรมพระปรมา : 150) ถง [+ บพบท] + [_ _จดหมาย]

กรงพระนครศรอยธยา [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

เจาพนกงานกระทรวงวงจงเขยนบตรหมายเรยกวา “หมายรบสง” สงไปยงกระทรวงมหาดไทย

(ประชม 1 : 1) ยง [+บพบท] + [_ _จดหมาย] กระทรวงมหาดไทย [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

พระราชสงครามกถวายบงคมลาถอพลหวเมองทงปวงไปทาการขดคลองโคกขามและทซงจะขดไปทะลออกแมนาสาครบรนน ใหรงวดไดทางไกลสามรอยสบสเสน

(พ.กรมพระปรมา : 205) ออก [+บพบท] + [_ _จดหมาย] แมนาสาครบร [+ นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

แลวพระเจาฝรงมงฆองกเสดจกลบเขาเมองทะละ (ราชาธราช :413)

284

เขา [+ บพบท] + [_ _ทศทาง] เมองทะละ [+ นามวล + ทศทาง]

2. คาบพบทบงการกผทรงรบ + [_ _ผทรงรบ]

จงหานนมาเยบเปนเบาะเมาะ ใหกมารนนนอน (ค.กรงเกา : 13)

เปน [+ บพบท] + [_ _ผทรงรบ] เบาะเมาะ [+นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

3. คาบพบทบงการกผรบประโยชน + [_ _ผรบประโยชน] พระเจาจนทราราชาเมองสโขทยเคยสงสวยนาใหแกเมองเรา

(ค.กรงเกา : 16) ให [+ บพบท] + [_ _ผรบประโยชน] เมองเรา [+ นามวล + ผรบประโยชน] ตวอยางความหมายของคาบพบทในสมยรตนโกสนทร

1. คาบพบทบงการกตาแหนงแหลงท [ + ตาแหนงแหลงท] เมองฉะเชงเทราเปนเมองตงอยใกลปากนาบางปะกง

(พระราชดารส : 22) ใกล [+บพบท] + [_ _สถานท] บางปะกง [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

เมองสงหนพงยกมาตงใหมตรงปากนาบางพทราแขวงเมองพรหม (ราชาธบาย ร.5 : 126)

ตรง [+บพบท] + [_ _สถานท] ปากนาบางพทราแขวงเมองพรหม [+นามวล + สถานท + รปธรรม]

285

แลวเสดจประพาสตามรานเจานายขาราชการตอไป (จม.ราชกจ 2 : 120)

ตาม [+ บพบท] + [_ _จดหมาย] รานเจานายขาราชการ [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

ขาราชการผใหญตามเสดจลงมาสงถงทาเรอถลาง (จม.ปกษใต : 221)

ถง [+ บพบท] + [_ _จดหมาย] ทาเรอถลาง [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

เวลายาคาเสศเสดจแตสวนดสตเขาสพระบรมมหาราชวง (จม.พระราชกจ 2 : 113)

ส [+ บพบท] + [_ _จดหมาย] พระบรมมหาราชวง [+นามวล + จดหมาย + รปธรรม]

แลวเลยวขนเขาชนไปอกลกหนง เพอจะดแมนาซงไหลวงรอบเขา (ไกลบาน 2 : 361)

ขน [+ บพบท] + [_ _ทศทาง] เขาชน [+ นามวล + ทศทาง]

แลนใบจากบานแหลมตรงมาเขาปากนาทาจน (ประพาสตน : 18)

เขา [+ บพบท] + [_ _ทศทาง] ปากนาทาจน [+ นามวล + ทศทาง]

อาลกษณจารกพระนามเจาพระนครลงแผนพระสพรรณบฏ (ประชม1 : 16)

ลง [+ บพบท] + [_ _ทศทาง] แผนพระสพรรณบฏ [+ นามวล + ทศทาง]

286

2. คาบพบทบงการกผทรงรบ + [_ _ผทรงรบ] ถาพระนอนกเปนเพงผาตนคลายหนาเทวดาเกาะสเกาะหา

(ประพาสตน : 54) คลาย [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ] หนาเทวดาเกาะสเกาะหา [+ นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

ทเนนนนเปนดนแดงเหมอนสอฐปน (ราชาธบาย ร.5 : 386)

เหมอน [+บพบท] + [_ _ผทรงรบ] สอฐปน [+ นามวล + ผทรงรบ + รปธรรม]

3. คาบพบทบงการกผรบประโยชน + [_ _ผรบประโยชน] ขอจดหมายคาสงตามประสงคใหแกลก

(บรมราโชวาท : 23) ให [+ บพบท] + [_ _ผรบประโยชน] ลก [+ นามวล + ผรบประโยชน]

287

ประวตผวจย ชอ – สกล นางสาวราตร แจมนยม วน เดอน ปเกด 27 ตลาคม 2516 ทอย บานเลขท 45 หม 1 ตาบลบางไทรปา

อาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม เบอรโทรศพท 034 – 391867 E – mail address : chamniyom@hotmail.com ททางาน สถาบนราชภฏกาญจนบร ตาบลหนองบว อาเภอเมอง

จงหวดกาญจนบร ประวตการศกษา พ.ศ. 2539 สาเรจการศกษาปรญญาอกษรศาสตรบณฑต วชาเอกภาษาไทย วชาโทภาษาญปน คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2544 ศกษาตอระดบปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ. 2539 - 2541 อาจารยพเศษ โรงเรยนคงทองวทยา อาเภอดอนตม จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2541 - 2542 อาจารยพเศษ โรงเรยนทวธาภเศก เขตบางกอกใหญ กรงเทพฯ พ.ศ. 2542 - ปจจบน อาจารย 1 ระดบ 3 สงกดโปรแกรมวชาภาษาญปน คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏกาญจนบร