№106 (28330)31 МАМЫР

СЕНБІ2014 ЖЫЛ

Мысырда өткен прези-денттік сайлауда бұрынғы қорғаныс министрі, отстав ка-дағы генерал Əбдел Фаттах ас-Сиси жеңіске жетті. «Мұ-сылман бауырлар» сайлау қорытындыларын мойында-майтынын мəлімдеді. Бірақ халық аралық қоғамдастық сай-лаудың барлық халықаралық талаптарға сай өткенін таниты-нын хабарлап үлгерді.Германияның Майнц

қаласында 17-20 маусым күндері əуе шабуылы нан қор ға ныс саласы бойынша халық аралық конферен -ция өтеді деп жоспар ланған. Шараны ұйымдас ты ру-шылар оған қатысу тура-лы Ресейдің тапсырысын қабылдамай тастады. Мəс-кеу мұны аталған салада ғы ынтымақтастықты тоқ та ту-ға қадам деп бағалап отыр. Сербия мен Босния

жəне Герцеговинадағы су тасқынынан Сербияда 51 адам, ал Босния жəне Герцеговинада 24 адам опат болғаны белгілі болып отыр. Бұл елдер тари-хында бұрын-соңды болып көрмеген табиғат апаты ауыл шаруашылығы саласына да зор кесапат əкелді. Кейбір елді мекендер жермен-жексен бол-ды. Халыққа үкімет тарапынан жəрдем керек. Ресейде жаңа сүңгуір

қайық сынақтан өткізу үшін Балтық теңізіне түсірілді. «Варшавянка» деп аталатын дизельді-электрлі сүңгуір қайық сынақтан сəтті өткен жағдайда Қара теңіз флоты-на жіберілмекші. Оның су бетіндегі жылдамдығы 20 узелді, сүңгу тереңдігі 300 метрді, автономды жүзуі 45 күн ді құрайды. Экипажы – 52 адам. Су астындағы су сый-ым дылығы шамамен 4000 тонна. Түркияның конститу-

ция лық соты YouTube сайты-на тосқауыл қойылуын заңсыз деп тапты. Конституциялық сот бейнехостингке қол же-тімділікті шектеу азаматтардың құқын бұзу деп санайды. Ал тос қауыл қоюдың бастама-шысы елдің премьер-министрі Ре жеп Тайып Ердоған екен. Сайтта Түркияның жоғары шен ді ше неуніктері Сириядағы əс ке ри операцияны талқыласа керек.Ресейдің Мəскеу қала-

лық соты ерлі-зайыпты Ма-гомед жəне Халимат Расулов-тарды сəйкесінше 18 жəне 12,5 жылға түрмеге қамау ту-ралы үкім шығарды. Оларға Матвеев базарында тəртіп сақ шысына шабуыл жаса-ды деген айып тағылыпты. Ерлі-зайыптылар полиция 15 жастағы өспірім қызды зор-ламақ болды деген кү дік пен ұстамақ болған Ма гомед Ма-го медовке араша түссе керек.Қытайда көшедегі əжет-

хана септигіне түсіп кеткен ұялы телефонды алуға əрекет жасаған екі адам қаза тауып, тағы төртеуі зардап шеккен. Бұл оқиға Хэнань провин-циясында орын алған. Қаза болғандар қалтафонын түсіріп алған келіншектің күйеуі мен оған жанұшырып көмекке ұмтылған анасы көрінеді.

Ақпарат агенттіктері материалдары негізінде

əзірленді.

24саєат

● Оймақтай ойБүгінгі нөмірде:

Жан көріністерінің ең қымбаты – ой.

Мағжан ЖҰМАБАЕВ.

8-бет

15-бет

13-бет

7-бет

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

«Мемлекет басшысы атап көр-сет кендей, қазақстандық өнім-дер дің, капиталдың, жұмыс күш-терінің еркін қозғалысы, бірлескен кəсіпорындар құру, сонымен қатар, байланыстарды күшейту – осының барлығы ел экономикасының да-муына оң ықпал етпек. Құрлық ішінде орналасқан ірі мемлекет ретінде Қазақстан үшін көршілес елдермен тығыз ынтымақтастық орнату – тек аймақтық нарыққа шығатын жол ғана емес, сонымен бірге, «əлем елдерімен терезесі тең» елге айналудың бірден-бір жолы болмақ. Осындай айрықша мүмкіндікті тиімді қолданып, жүзеге асыру ісі бəрімізге тікелей байланысты болатыны сөзсіз», деді Сенат Төрағасы.

Қ.Тоқаев, сондай-ақ, мемле-кеттік биліктің барлық тармақтары Қа зақстанның осы Одақтағы м ү д д е л е р і н с а п а л ы т ү р д е қамтамасыз ету жолында аян-бай еңбек етуі қа жет екенін атап өтті. «Ең алдымен, Парламент кеше Мемлекет бас шылары қол қойған шартты ра тификациялап, экономикалық ынтымақтастықты

кеңейтуге ба ғытталған құқықтық негіздемені жетілдіру жұмыстарын жалғастыруы керек», деді ол.

Сенат отырысында Аграрлық мəселелер, табиғатты пайдалану жəне ауылдық аумақтарды да-мыту комитетінің төрағасы бо-лып Сергей Плотников сайланды. Қ.Тоқаев депутат, тұрақты ко-митет төрағасы ретіндегі жемісті қызметі үшін сенаторлар атынан Сергей Кулагинге алғыс айтты жəне Ақмола облысының əкімі ла-уазымында табысты еңбек етуіне тілектестігін білдірді.

Мемлекет басшысының ұсы-нуы бойынша Қазақстан Респуб-ликасы Жоғарғы Сотының су-дьялары Николай Мамонтов пен Нүрия Сынғалиева орнынан тү-суіне байланысты қызметінен бо-сатылды. Сенаторлар, сонымен бірге, Серік Əбдірахманов пен Мейрам Жанғұттиновты Жоғарғы Соттың судьясы қызметіне сай-лады. Конституцияға сəйкес, Се-нат Қазақстан Республикасы Пре-зи дентінің Жоғары Сот Кеңесі ұсы нымына негізделген ұсынуы бойын ша Жоғарғы Соттың судья-ларын сайлайды.

Палатаныѕ кїн тəртібі ќаралды

Кеше Қабиболла Жақыповтың төрағалығымен Мəжіліс бюросы өтті. Онда палатаның алдағы жалпы отырысында қаралатын күн тəртібінің жобасы нақтыланды, деп хабарла-ды Мəжілістің баспасөз қызметі.

Одаќ – жетекші орынєа жетудіѕ алєышарты

Кеше Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен Парла-мент Сенатының отырысы болды. Палата отырысын аша келіп, Сенат Төрағасы Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы шартқа қол қойылуы аясында депутаттық корпустың алдында тұрған міндеттерге əріптестерінің назарын аударды.

Саяси ќуєын-сїргін жəне ашаршылыќ ќўрбандарын еске алу кїніне арналєан

шараларєа ќатысушыларєаҚазақстанда 31 мамырда менің 1997 жылғы Жарлығыммен

бекітілген Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күні аталып келе жатқанына 17 жыл болды.

Біздің барша халқымыз үшін бұл күн ерекше тарихи мəнге ие. ХХ ғасырдың 30-40-жылдарындағы жаппай саяси қуғын-сүргін миллиондаған адамға қайғы-қасірет əкелді.

Қазақ халқының көрнекті перзенттері – Шəкəрім Құдайбердиев, Ах мет Байтұрсынов, Сəкен Сейфуллин, Мағжан Жұмабаев, Бейімбет Май лин жə не басқа да көптеген саңлақтарымыз қуғын-сүргін құрбандары болды.

Қатал тоталитарлық жүйенің барлық ауыртпалығын қазақ халқымен бірге жер аударылған 1,5 миллион неміс, поляк, ко-рей, чешен, түрік, грек жəне басқа да халықтар өкілдері көтерді. Зұлмат заманға қарамастан, барынан айырылған жандар біздің жерімізден жаңа баспана тауып, жан жылуына, түсіністік пен қамқорлыққа ие болды.

Бүгінгі іс-шаралардың қоғамдық келісімнің айрықша институ-ты болып табылатын Қазақстан халқы Ассамблеясының аясында өтіп жатуының терең мəні бар.

Татулық, бірлік жəне тұрақтылық – бұл Қазақстанның ХХІ ғасырдағы дамуының маңызды принциптері жəне «2050» Стратегиясының биік мақсаттарына қол жеткізудің басты шарты.

Бұл мəңгілік құндылықтар еліміздің өркендеуінің сенімді негізі болып табылады.

Тарихымыздың қасіретті беттері, саяси қуғын-сүргін жəне ашаршы лық құрбандары əрқашан біздің жадымызда жəне оны ұмытпау біздің қасиетті борышымыз.

Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ.

Ортаќ пікір білдірілген кездесу

Мəжіліс Төрағасы Қабиболла Жа-қы пов Кубаның Қазақстандағы Төтен-ше жəне толық өкілетті елшісі Карлос Энрике Вальдес Де Ла Консепсионды қабылдады, деп хабарлады осы пала-таның баспасөз қызметі.

Сұхбаттастар Қазақстан-Куба ынты-мақ тастығы мəселелерінің кең ауқымын талқылап, денсаулық сақтау, туризм, спорт салаларындағы өзара іс-қимылды дамыту мəселелерін перспективалы бағыт ретінде атап өтті.

Палата Төрағасы Мəжілістің қызметі ту ралы айта келіп, депутаттық корпустың Мемлекет бас шысы Нұрсұлтан Назарбаевтың елімізді əлемнің барынша дамыған 30 елінің қатарына кіргізу жөніндегі тапсырмаларын орындау үшін жүргізіп жатқан заң шығару жұмысына баса мəн берді.

Өз кезегінде елші Қазақстанның ел Пре-зи дентінің басшылығымен қол жеткізген та-быстарын жоғары бағалады. Бұл ретте елші біздің елімізде «Қазақстан-2050» Стра те-гиясында белгіленген мақсаттарға жету үшін толық мүмкіндік бар екеніне сенім білдірді.

Қ.Жақыпов жəне К.Вальдес Де Ла Консе псион Қазақстан-Куба қатынастарын дамытуға парламентаралық байланыстарды нығайту да өз ықпалын тигізетіні туралы ортақ пікір білдірді.

Депутаттардың талқылауына екінші оқылымға экстремизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл мəселелеріне қатысты заңнамалық түзетулер жəне электр энергетика-сы объектілерінің жұмысын бақы-лауды жəне қадағалауды ұйым-дастыру мəселелері туралы заң жобалары шығарылатын болды.

Күн тəртібіне ратифика-цияланатын екі заң жобасы: Сингапурмен үкіметаралық табысқа салынатын салықтарға қатысты қосарланған салық салу-ды болдырмау жəне салық салу-дан жалтаруға жол бермеу туралы келісім мен Халықаралық Қайта

құру жəне даму банкі арасындағы Қарыз туралы келісім қосылды.

Сонымен қатар, осы жалпы отырыста Мəжіліс депутаттары «Қылмыстық əрекеттен түскен табыстарды жылыстату, анықтау, алып қою жəне тəркілеу туралы конвенцияны ратификациялау туралы» заң жобасына түзету енгізуді қарастырады.

Палатаға «Есірткі, психо-троптық заттар мен олардың пре-курсорларын Кеден одағының ке-ден аумағы арқылы өткізу тəртібі туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасын қарастыру ұсынылады.

– Камал аға, балалар дың халықаралық мере кесіне орай əңгімеңізді бала ден сау-лығына қатысты мəсе леден бастасаңыз.

– Əлемде балаларды қорғай тын жəне балалардың мəселесі мен терең айналыса-тын БҰҰ-ның арнайы бағдарламасымен жұ мыс істейтін ЮНИСЕФ дейтін ұйым бар. Оның бергі жағында 1996 жылы біздің елімізде қабылданған «Балалар құқығы ту-ралы» Заң да бар. Бүкілəлемдік ұйымдар дың

əрекеті өз алдына, өзімізде қабылданған заң қандай деңгейде жұмыс істеп тұр деген сұрақ əрқайсымыздың көкейімізде тұр.

1959 жылы Алматы медици налық инсти-тутының педиатрия факультетін бітіргеннен бас тап балалар денсаулығымен тұ рақты айна-лысып келемін. Еге мен ел болдық деп бұған дейін қолданылған озық тəжірибелерден бас тарту қаншалықты ақылға қонымды? Кеңес дəуіріндегі медицинада жақсы дəстүр мен

шипалы тəсілдер де болды. Ең бастысы, ол кездің өмір тəжірибесінде маман даярлау, шəкірт тəрбиелеу деген секілді мемлекеттің нығаюына қызмет ететін жақсы жүйе бар еді, қазір сол бағыттан ажырап қалдық. Оған дəлел ретінде осыдан 7-8 жыл бұрын еліміздің медицина мамандарын даярлайтын жоғары оқу орындарында педиатрия факультетінің қысқарып кетуін айтар едім.

Педиатр маман даярлайтын факультеттер ТМД көлеміндегі барлық респуб ликаларда бар. Əлемнің іргелі елдері де, тіп ті, медицина-сы шарықтап дамып кет кен мемлекеттер де бұл саладан бас тарт қан жоқ. Мəселен, сəби өмір ге келген соң жылайды, мазасызданады. Қай жері ауыратынын айтуға тіл жоқ. Оның мазасыздану себебін анықтайтын сол сала-ның дəрігері керек. Одан кейін нəрестенің хал-ахуа лын анықтайтын арнайы аппаратура керек. Ме ди циналық құрал-жабдық күннен-күнге көбейіп келе жатқанымен, медицина мамандарының білім деңгейі əлі төмен деген ойдамын.

Əрбір сəтіміз баланы ќорєауєа арналсын

«Бала – адамның бауыр еті» деп жатамыз. Тіпті, дүние жүзі болып сəбилердің мерекесін атап өтіп, балақан дарға қуаныш сыйлауға асығамыз. Өміріміздің жалғасы һəм мемлекетіміздің келешегі – балалары мыз ға не қажет дегенде əуелі ойға келетіні денсаулық. Осы ретте еліміздегі педиатрия саласының жай-күйінен сыр тартпақ ниетпен отандық балалар хирургиясының атасы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, академик Камал ОРМАНТАЕВПЕН əңгімелескен едік.

1 маусым – Балаларды қорғаудың халықаралық күні

КЇН КЇЛСІН! КЇНМЕН КЇЛСІН БЇЛДІРШІН!

(Соңы 4-бетте).

(Соңы 6-бетте).

Сур

етті

түс

ірге

н Е

рлан

ОМ

АРО

В.

Айнымас асыл

Қазақ көгіндегі

тұңғыш ұшақ

Кїлесіѕ.Кейде кїрсінесіѕ...

11-бетЌАСІРЕТІ СОЄЫСТАН ДА КЇШТІ КЕСАПАТ

Тїменніѕ тїсі

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz2

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

Орал қаласында Еуразиялық экономикалық одақ құру жөніндегі шартқа қол қойылу рəсімі құрметіне орай Демократиялық күштердің «Қазақстан – 2050» Батыс Қазақстан облыстық коалициясының дөңгелек үстел мəжілісі өткізілді. Нұр Отан пар-тиясы Батыс Қазақстан облыс-тық филиалының бастамасы-мен ұйымдастырылған үлкен басқосуды филиал төрағасының бірінші орынбасары Серік Сүлеймен жүргізіп отырды.

М ұ н д а а л ғ а ш қ ы л а р д ы ң бірі болып сөз алған коали-ция мүшесі, Батыс Қазақстан облыстық мəслихатының депу-таты Бауыржан Тұманов бұдан жиырма жыл бұрын айтылған

идеяның нақты іске асқан күні – тарихи күн қатарына кіре ала-тынын мəлімдеді. Сондай-ақ, ол жаңа құрылған еуразиялық одақ интеграция, инвестиция жəне ин-новация ұғымдарының бірлігін қамтамасыз ететінін айтты.

Ал Жалпы ұлттық социал-демократиялық партиясы рес-публикалық қоғамдық бірлес-тігінің Батыс Қазақстан облыстық филиалының басшысы Қадиша Мұқанова жаңа интеграциялық экономикалық одақ талаптары толық іске асу үшін ең бірінші кезекте нақты іс-шаралар жос-парын əзірлеу қажеттігіне тоқ-тал ды. Əрі саяси партия өкілі интеграциялық бірлестік бұған дейін Қазақстанға ағылып келген бағасы мен сапасы төмен Қытай тауарларына тосқауыл бола алса, бұл қарапайым адамдар үшін де

жасалған оң қадам бола алаты-нын жеткізді.

Сондай-ақ, Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық пар-тиясының өңірдегі өкілі Қайыр-ж а н И д и я т о в е у р а з и я л ы қ одақ құрамына кіруге Түркия, Малайзия, Индия жəне Вьетнам секілді елдердің де ниет қойып отырғаны оның бұрынғы одақтың ізі деген үстірт пікірдің тас-талқанын шығаратынын айтты.Бұл оның таза экономикалық бағыттағы одақ екенін тағы бір дəлелдей түседі, деді ол.

Бұдан кейін сөз алған Бірлік саяси партиясы облыстық филиалының басшысы Мұхит Бейсенғалиев рухани кеңістік пен білім саласындағы Еуразиялық ықпалдастықтың баға жет-пес рөліне тоқталды. Айталық одаққа мүше елдер үкіметтері

мойындайтын жоғары білім жөніндегі дипломдар елдер арасындағы рухани жақындықты тереңдете түседі, деді шешен.

Дөңгелек үстел мəжілісін Серік Сүлеймен қорытындылап, Еуразиялық экономикалық одақтың құрылуын қазақ стан-дықтардың тоқсан бес пайызы қолдағанын айта келіп, 29 ма-мыр Еуразиялық интеграцияның дүниеге келген күні ретінде халықаралық күнтізбеге кіре алатыны жөнінде түйін жасады.

Қорыта айтқанда, Президент Н.Ə.Назарбаев Еура зиялық одақ тек экономи калық болуы керек деп баса айтты. Елі міз дің өр кен-деуі мен көкжиегі, мүм кін діктері кеңі нен дамуын ойла сақ, бізге үлкен нарық керек екені сөзсіз.

ОРАЛ.

Идеяныѕ іске асуы – тарихи кїн

Тайыр МАНСҰРОВ,ЕурАзЭҚ-тың бас хатшысы:

– Қазақстан, Ресей жəне Беларусьтің Еуразиялық экономикалық одақ тура-лы шартқа қол қойы луын посткеңестік кеңіс тіктегі ғала мат оқиға деп санаймын. Бұл, шын мəнін де, жан-жақты ой елегінен өткізетін елеу лі оқиға. Қазақстан Пре-зи дентінің 1994 жылы М.В.Ломоносов атындағы ММУ қабыр ғасында жария еткен еу ра зиялық идея сынан бері 20 жыл дық жолдан өттік. Бұл аралықта осы бағытта бірқа тар жұмыстар атқарылды. 2000 жылдың 10 жел тоқсанында Алма ты да ЕурАзЭҚ ха лық аралық эко номикалық ұйымы құрылса, 2010 жылы Кеден одағы қалы п тас ты рылды, сəл кейін

Біртұтас эконо микалық кеңістік өмірге келді. Енді, міне, үстіміздегі жылдың 29 мамырында ЕАЭО туралы шартқа қол қойылып отыр.

Аталған бағытта айтарлықтай жұмыс атқарылды. Оның барлығы кешегі тарихи маңызды оқиғаға байланысты жүргізілді. ЕАЭО болашақта біздің елдеріміз үшін ғана емес, бүкіл посткеңестік кеңістіктегі мемлекеттер үшін, тіпті, бүкіл əлемдік қоғам дас тықтағы елдер үшін күш біріктіріп қана экономикалық табыстарға жетуге

болатынын айғақтайтын белгі іспетті болды. Бұл Одақтың ғұмыры ұзақ болатынына сенімім мол. Қысқасы, еуразиялық интеграция іс жүзіне асты. Сəттілік тілейік.

Лебіздер легі

Əбілғазы ҚҰСАЙЫНОВ, Қазақстан Республикасы Кəсіподақтар федерациясының төрағасы:

– Кез келген ел үшін ең басты мəселе – жаңа жұ мыс орындарын құру. Қазір-гі кезде Қазақстандағы жұ мыс сыздық деңгейі 5 пайыз дан сəл асады. Елімізде осы көкейкесті əлеуметтік проблеманы шешу үшін көп жұмыстар атқарылу үстінде. Бірақ еңбек рыногының өрісі тар болғандықтан, бұл мəселені бір демде шешіп тастау да мүм кін емес екені түсінікті. Ал Еу ра зиялық экономикалық одақ тың құрылуымен біз 170 мил лион адамдық рынокқа шығып қана қоймай, сол елдердің ау ма ғы мен ресурс та рына да ие бо ламыз. Табиғи ресурстардың 25 па йызы осы ЕАЭО мемлекеттері ау ма ғында орна лас қан. Осы жайт инвес ти циялар мен жаңа тех но логиялар тар ту ға, осының есебінен жаңа жұ мыс орын дарын құруға мүмкіндік береді.

Қазір адамға не қажет? Жұмыс орны мен жоғары өмір сапасын қамтамасыз ететін жақсы еңбекақы қажет. Осы тұрғыдан келгенде, экономикалық одақ, əрине, кім-кім үшін де игілік. Үш мемлекет басшысы, шын мəнінде, тарихи құжатқа қол қойды. Бұл арада басқа пікірдегі лер-дің де бар екені түсінікті. Бірақ аз сөйлеп, көп іс тындыру керек. Бұған Қазақстан -ның, Ресей мен Беларусьтің басшылары үндеп отыр. Бүгінгі нəтижеге ұзақ та күрделі жанкешті еңбек жеткізгенін де

ұмыт пауға тиістіміз. Қазақстан өзінің алдына əлемдегі аса дамыған 30

мемлекеттің қатарынан көріну туралы стратегиялық міндет қойды. Ол «Қазақстан-2050» Стратегиясында көрініс тапқан. Сондықтан технологиялық жағынан дамып, сапалы жұмыс орындарын құруымыз қажет. Одақтың құрылуымен, міне, осы мəселелер шешілетін болады.

Жақсылық ҮШКЕМПІРОВ,Олимпиада чемпионы, кəсіпкер:

– Заман қажет етіп отырған экономи-калық интеграция үдерістері еліміздің дамуына қомақты үлес қосатыны анық. Оған Кеден одағы жұмыс істегеннен бергі аралықта осы үш мемлекеттің өзара тауар айналымы көрсеткішінің едəуір артқаны нақты дəлел болады.

Келесі жылдың қаңтарынан үш мем-лекет – Қазақстан, Ресей жəне Беларусь басшылары қол қойған Еуразиялық экономикалық одақ жұмыс істей бастайды. Бұл Одақ тың біздің еліміз үшін тиім ділігі қандай? Ол қатысушы мем лекеттердің эко номикасын ны ғайтады, олар дың рынок тағы мүм кіндігін ке ңей т еді. Осыған дейін еліміз кəсіп керлерінің алдынан жиі шығатын ке дергілердің бар лығы алынып тас талады. Олар дың үш ел аумағында өздерінің бизнесін дамытуға жол

ашады. Арасында мал шаруашылығымен айналысып жүрген біз де бармыз.

Интеграциялық байланыс тар отандық өнімдерді біртұтас рынокқа сатудың қол -жетімділігін арттырады. Мысалы, еліміз дің 2009-2013 жылдары Кеден одағы аясын -дағы экспорты 62,7 пайызға өскен екен. Болашақта Қазақстан тауарлары мен өнім-дерінің экспорт көлемі еселеп артады деген сенім деміз. Əрине, ол үшін біздің өнім-деріміз бəсекелестікке қабілетті болуы тиіс.

Біртұтас рынок, сондай-ақ, Одаққа мүше елдердің инвестициялық тартымдылығын көтереді. Өз кезегінде бұл елімізде бірлескен кəсіпорындар құруға ықпал етеді, ол жаңа жұмыс орындарының көптеп ашылуына жағдай туғызады. Ал жұмысы бар адамның тұрмысы нашар болмай-тыны белгілі. Еуразиялық экономикалық одақтың тиімділігі осында жатыр.

Талғатбек АБАЙДІЛДИН,Парламент Сенатының депутаты:

– Осыдан 20 жыл бұрын жария етілген идеядан Еуразиялық экономикалық одаққа дейінгі аралықтағы Елбасының ерен еңбегін ерекше атап кеткен жөн. О баста Нұрсұлтан Əбішұлының аузы-нан шыққан еуразияшылық идеясы араға біршама уақыт салып, өзінің өміршеңдігін дəлелдеді. Бұл Президентіміздің көреген саясаткер екенін тағы бір дəлелдеді.

Негізінен, Еуразиялық экономикалық одақ аты айтып тұрғандай, экономикалық қарым-қатынастарға негізделетін аймақтағы ең бір белді ұйымдардың біріне айналғалы отыр. Қазірдің өзінде Кеден одағының еркін сауда аймағына қосылғысы ке летін Түркия, Үнді стан, Вьетнам сияқты елдердің қатары жеткілікті. Осының өзі ЕАЭО жақын болашақта тағы да бірнеше ел-мен толығуы мүмкіндігін көрсетсе керек. Бұл өз кезегінде еліміздің сауда айналымын жақсартып,

инвестиция мен жаңа технологиялардың келуіне негіз қалайтын болады.

О н ы ң ү с т і н е с о ң ғ ы ж ы л д а р ы Қазақстаннан экспортқа жөнелтіліп жатқан тауарлар көлемі артып келеді. Басқасын айтпағанда, кондитер өнімдері мен аккумуляторларымыздың экспор-ты 4 есеге, трансформатор – 11 есеге, ал автокөліктер 16 есеге дейін артыпты. Одақ аясында оның көлемін əрі қарай да айтарлықтай қол жеткізуге болады. Бұл ретте арзан саналатын теңіз тасымалына

жол ашылып отырғандығын ескерсек, тауар тасы-малына үлкен мүмкіндіктер туып отыр. Қазірдің өзінде оған барлық алғышарттар жасалып жатқанын айта кеткен жөн.

Тағы бір айта кетерлігі, Еура зиялық экономи-калық одақ туралы шартқа қол қойылмас бұрын одан барлық саяси мəселелер алынып тасталды.

Сондықтан да біздің болашаққа үлкен сеніммен қарап, соған лайық əрекет ететініміз анық.

Роза РЫМБАЕВА,Қазақстанның халық артисі:

– Асырып артық айтты деп ешкім айта алмас, бұрнағы күні бəріміз де Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа қол қойылған тарихи оқиғаның куəгерлеріне айналдық. Сол ғажаптың ішінде жүрдік. Бұдан алған əсеріміз тіптен керемет. Осынау тамаша оқиғаға арналған салтанат-ты концертке қатысуым өмір-бақи жадымда жатталып қалары да сөзсіз. Қазақстанның, Ресейдің, Беларусьтің, Армения мен Қырғызстанның өнер жəне мəдениет майталманда-ры бір сахнада тоғысып бас қосты. Əрине, осы күні Астана Опера төрінде өнер көрсеткен барлығымыз үшін өз өнеріміз бен шығармашылығымызды бірнеше ел президенттерінің алдында айқара паш ету əрі құрмет бола тұра, сонымен бірге толқулы күй кешіргені де құпия емес.

Еліміздің бар ша азаматтары сияқты, мен де болашаққа сон шалықты үмітпен қараймын. Бұл одақтың біздің елімізге даму үшін, алға өрлеу үшін мол мүмкіндіктер ашатынына кəміл сенемін. Бұл дегеніңіз жаңа жұмыс орындарын құру, сондай-ақ, өнеркəсіп пен өндірісті дамыту, тағы басқалары

болмақ. Күшті экономика үш ел аза-маттары əл-ауқатының кепілі боларына да көзіміз жетеді. Осы жылдарда біздің арамыздағы мəдени байланыстардың үзілмегені де бір ғанибет жай. Мен бұрынғысынша Ресей мен Беларуське гастрольдік сапарлармен жиі шығып тұрамын. Алдыңғы күні де өзімнің бұрынғы əріптестеріммен жəне доста-рыммен сахнаға бірге шығу бақытына бөлендім. Сол үшін де қуаныштымын. Енді біз бір-бірімізге жиірек барып,

біздің халықтар арасындағы достықты одан əрі нығайта түссек, соған керемет мүмкіндіктер туып жатса, қуанбай тұра аламыз ба? Шығармашылық адамдары мəдениеттер арасындағы алтын көпір екендігі осындайда білінеді ғой.

Алтын асықтай екі ұлдың анасы – мен үшін, Нұрсұлтан Назарбаев айтқандай, осынау одақтың жастарға ғаламат көкжиектер ашуының да мəні зор. Ол жастар ең алдымен өз салаларында жақсы ма-ман болып шығып, содан кейін осынау ұлан-ғайыр кеңістікте өз қабілеттерін жүзеге асыруы керек.

АЛМАТЫ.

ЭКОНОМИКАЛЫЌ ОДАЌ

– Қ ұ р м е т т і Т а т ь я н а Дмитриевна, посткеңестік кеңіс тіктегі басты интег-ратор деген атақ алған біздің Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев жуырда үш елдің сарапшылары өте күрделі де ауқымды жұмыстарды еңсеріп, ЕАЭО туралы шартты дайын етті деп с іздердің жұмыс тарыңызға үлкен баға берді. Айтыңызшы, қандай келіспеушіліктер болды жəне оларды қалай еңсердіңіздер?

– Əрине, Нұрсұлтан Əбіш-ұлының барлық интеграциялық үдерістердің бастамашысы болып жүргені шындық. Оның бастамалары жалғыз Қазақстан ғана емес, əріптес елдерге де үлкен пайда əкеліп жатыр. Еура-зиялық экономикалық одақ құру идеясын да ол осыдан 20 жыл бұрын көтергенін білеміз. Мұның өзекті мəселе екендігін өмірдің өзі көрсетіп, ақыры экономикалық одақ құруға қол жеткізіп отырмыз.

Ал енді біздің арамыздағы келіспеушіліктер туралы айтар болсам, еңсеруге болмайтындай ешқандай талас мəселе алды-мыздан шыққан жоқ. Біз қандай да бір мəселе бойынша антогонистік позицияда таласқан емеспіз, тек Одақ жұмысының сəтті болуын көздеген қызу пікір алысулар ғана орын алды. Пікірталастар барысында Одаққа ең тиімді деген ұсыныстар қабылданып отырды. Əрине, əрбір елдің мүддесіне сəйкес кереғарлықтар да көрініс бермей қалған жоқ. Мəселен, қызмет көрсету саласы бойынша осындай кедергілер болды. Сондай-ақ, кейбір тауарлар рыногы бойынша да кереғар пікірлер кездесті. Соның ішінде автомобильдер, мұнай жəне мұнай өнімдері, газ, алкоголь, темекі өнімдері

рыноктары бойынша қайшылықты пікірталастар көп болды. Ал бизнеске оңтайлы ахуал тудыру үшін біз осы тауарларға деген жалпыламалық тəртіптер орнатуды қалап оты рмыз. Осы мəселелер бойынша үлкен дискуссиялар болып, ақыры 2025 жылға дейін аталған тауарларға жалпыға ортақ тəртіп орнатылып, рыноктар арасындағы айырмашылықтарды алып тастау келісілді.

– ЕАЭО жаһандық тұрақ-сыздықтың келеңсіз салдар-ларын азайтуға қаншалықты ықпал ете алады деп ойлайсыз?

– Оны біз іс жүзінде көріп отырмыз. ЕАЭО алғашқы баспал-дақтары болып табылатын Кеден одағы, Біртұтас экономикалық кеңістіктің өзі жаһандық тұрақ-сыздықтың салдарларын бірша ма азайтуға ықпалды болып отыр. Өйткені, интеграция экономи-калық дамудың нақтылы драй-вері болып табылады. Нақты ай та тын болсақ, сауда-эконо-мика лық ынтымақтастық біздің елдерімізде анағұрлым серпінді дамып келеді. 2012 жəне 2013 жылдардың қорытындыларына

қарайтын болсақ, біздің интегра-циялық құрылымдардағы елдер-дің өзара ынтымақтастығы құры лымға енбейтін елдермен салыстырғанда анағұрлым жоғары қарқынмен дамуда. Осының өзі интеграциялық құрылымның озықтығын, оның əлемдік дағ-дарыстың салдарларын ең серуге ықпалдылығын көрсетпей ме?

Жаһандық дағдарыстың кесірінен алып рыноктар кіші-

рейіп, көптеген тауарлардың бағасы түсіп жатқанда біздің ішкі рыногымыз дамудың негізі болып отыр. Біздегі сауданың құрылымдары да жақсара түсуде. Соның ішінде Қазақстанды алып қарайтын болсақ, қазір бұл елдің сыртқы сауда құрылымының сапасы жақсарып келе жатқанын көруге болады. Мəселен, бұрын оның сыртқы саудасында тек шикізат қана басымды орында болса, соңғы кездері қазақстандық экспорттың арасында өңделген өнімдер көлемі артып отыр. Соның ішінде Қазақстанда, инте-грациялық құрылымдардың игі ықпалының арқасында, бұрын ешқашан болмаған автомобиль құрастыру саласы қатты дамып келеді. Міне, мұны интеграцияның нақты, игілікті нəтижесі деп ата ған жөн. Жəне мұндай істер Одақ тың құрылуымен арта берері сөзсіз.

– Мамандардың айтуына қарағанда, Еуразиялық эконо-микалық одақ еркін сауда аймағы, Кеден одағы, Біртұтас э к о н о м и к а л ы қ к е ң і с т і к , Еуразиялық экономикалық одақ жəне абсолютті эконо-микалық интеграция сияқты бес кезеңнен тұрады екен. Соның ішінде абсолютті инте-грация деген не?

– Шынымды айтсам, мен де мұндай терминді білмейді екенмін. Менің білетінім, аймақтық эконо-микалық интеграция. Біз құрып жатқан экономикалық одақ – ол нарықтық интеграцияның барлық талаптарына жауап беретін интеграция. Сондықтан оны абсолютті интеграция деп атауға болатын шығар. Оны құру жолында біз еуропалық интеграцияның барлық қырларын зерттедік. Соның ішінде олардың жіберген қателіктерінен сақ

болуға да үлкен көңіл аудардық. Мұндай қател іктер б і зд ің экономикаларымызды күтпеген тəуекелдерге ұшыратуы мүмкін. Сондықтан сақ болу жағын қатты ескердік. Біздің экономикалық одаққа сатылап, кезең-кезеңмен өтуіміздің өзі осы сақтықты қатты сақтағанымызды білдіреді деп айтуға болады.

Əрине, біздің қаншалықты оң нəтижеге жеткенімізді уақыт

көрсетеді. Біз, əйтеуір, өз елдері-міздің арасындағы тауар, капитал, жұмыс күші жəне қызметтің еркін айналымын қатты қадағалап, оған кедергі келтіретін нəрселерді жоюға тырыстық.

– Сол кезеңдердің ішінде Кеден одағынан өткеніміз үлкен тəжірибе болған шығар?

– Ə л б е т т е . М е н с і з г е мынадай мысал келтірейін. Біздің елдеріміздің Кеден одағына енгеннен кейінгі өзара тауар айналым көлемі екі есеге жуық өсті. Соның ішінде Қазақстан мен Беларусь арасындағы тауар айналымы, тіпті, жоғары қарқынмен дамыды. Ал бұл Беларусь пен Ресей жəне Ресей мен Қазақстан арасындағы кеден дік кедергілердің алынып тастағандығының жемісі екені даусыз. Егер бұрынғыдай ортада кедергі болып ресейлік кеден қызметтері жатса, Қазақстан мен Беларусь бүгінгі сауда айна лы мының көлеміне жете алмаған болар еді. Соның игілі-гін көргендердің арасында қазақ-стандық астық та бар. Ол қазір Беларусь рыногына еш кедергісіз жеткізіледі. Транзиттік кедергілер мен кедендік процедуралардың бəрі алынып тасталған соң тек жол шығындары ғана қалып, қазақстандық астықтың Беларусь рыногы ғана емес, үшінші елдерге де еркін жетуіне жол ашылды.

Қазір астық қана емес, қазақ-стандық басқа да тауарлар дың Ресей мен Беларусь арқылы Еуропа елдеріне шығуы артып келеді. Міне, Кеден одағының осындай артықшылықтары бар.

– Əңгімеңізге рахмет.

ƏңгімелескенЖақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан».

Любовь НИ,Мемлекеттік республикалық корей театрының директоры, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері.

Күні кеше ғана еліміздің жүрегі Астанада ұлы тарихи оқиғаның куəсі болғанымды мақтан тұтамын. Иə, бұл шынында да көптен күткен сəт еді. Қазақстан, Ресей жəне Беларусь бас-шылары Экономикалық одақ туралы шартқа қол қойды. Менің жеке пайымдауымша, эконо-микалық күш-қуаттардың бірігуі əрқашан бере кеге бастайды, ел игілігіне айналады. Осы төңіректегі жауапсыздықпен айтылған

жол-жөнекей сөздердің ешқандай негізі жоқ. Ішкі жəне сыртқы əлеуеттері өте жоғары үш елдің экономикасының ұштасуы біздің мем-лекеттеріміздің, əсіресе, Қазақстанның барлық халықтары үшін тек қана ырыс кеніші болмақ.

Əлбетте, осы елеулі оқиғаның − Еуразиялық экономикалық одақ құрудың бастамашы-сы біздің Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев болып табылады. Ол кісінің адамдарға де-ген қамқорлығы, бүгінгі күніміз ғана емес, Қазақстанның болашақтағы дамуын ойлаған, келешек ұрпақтарымыздың қалай жұмыс істеп, қалай өмір сүруін осы бастан қамдаған көрегендігі осынау алысты болжаған игілікшіл

идеяны жүзеге асыруға мүмкіндік берді. 29 мамыр тарихта біздің мемлекетіміздің жəне Еуразиялық экономикалық одаққа қатысушы барлық елдердің дамуындағы жаңа бетбұрыс ретінде алтын əріптермен жазылып қалады деп есептеймін.

Өз басым жаңа одақтың құрылуын ба-лаларым мен немерелерімнің болашағымен байланыстырамын. Біздің алдымыздан қаншама ұлан-ғайыр кеңістіктер ашылып отыр десеңізші! Біз Қазақстанда, Ресейде не-месе Беларусьте емін-еркін, алаңсыз оқып, жұмыс істей аламыз. Азаматтарымыздың өз білімдерін, күш-жігері мен қабілеттерін қолдануға шексіз мүмкіндіктер ашылуда. Сондықтан шартқа қол қойылуы бəріміз үшін аса маңызды, нышанды оқиға болды деп білемін.

Ыќпалдастыќтыѕ артыќшылыќтары кґп

Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа қол қойылардың қарсаңында Астанаға келген Еуразиялық экономикалық комиссияның Интеграция жəне макроэкономиканың негізгі бағыттары жөніндегі алқасының мүшесі (министр), экономика ғылымдарының докторы, Ресей Федерациясы Үкіметінің жанындағы Қаржы академиясының «Халықаралық экономикалық қатынастар» кафедрасының профессоры Татьяна ВАЛОВАЯДАН шағын сұхбат алудың сəті түскен еді. Төменде соны ұсынып отырмыз.

Болашаќ бейнесі

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 3ЕЛ ЕРТЕЅІН ЕЅСЕЛЕНДІРЕДІ

– Бердəулет Ешенұлы, əуелгі əңгімені Еуразиялық эконо-микалық одақтың ауданға тигі-зетін пайдасы туралы айтудан бастасаңыз.

– Еуразиялық экономикалық одақтың күретамыры экономика десек, сол экономиканы өркен-детудің бір тармағы интеграция. Жалпы, интеграция дегеніміз, кеңей тілген экономикалық кеңіс-тік құру мақсатында егеменді мемле кеттерді біріктіру үдерісі. Онда тауар, инвестиция жəне жұмыс күші еркін айналымда болады. Əлемдік тəжірибеде интеграциялық бірлес тіктердің еркін сауда айналым аймағы, Кеден одағы, ортақ нарық, эко -номикалық одақ, бірыңғай эко -номикалық кеңістік сияқты ұйым -дастырушылық-құқықтық ны -сандары бар. Бүгінгі таңда рес -пуб л икамыз еніп отырған Кеден одағы тауар айналымының кеңіс-тігін қалыптастырып, бəсекеге қабілетті өнім өндіруге ықпал ету-де. Үстіміздегі жылды еуразиялық интеграция үдерісі үшін маңызды жыл деп атауға болады. Сөз реті келгенде айтып өтсек, Елбасының Еуразиялық экономикалық одақ құру идеясы жиырма жылды артқа тастап, қиын жолдан өтті. Тұтастай алғанда, интеграция – жеке элементтерді біртұтас бүтін дүниеге біріктіру деген сөз. Ар-тық шылығы еш саясатсыз таза эко номикалық тұрғыда жұмыс істеу деп те түсінген дұрыс.

Бұл орайда, біздің ауданымыз-дағы рес публика жұртшылығына кеңінен танымал «Райымбек Агро» («Айналайын» сүт өнімдері), «Филип Моррис Қазақстан», «Джей Ти Ай Қазақстан» (темекі өндірісі), «Амкор Табако Қазақстан» (темекі қорабын шығаратын өндіріс), «Берикап Қазақстан» (қақпақтар өндірісі), «Дархан МНМ» (арнайы əскери аяқ киім өндірісі), «Danon Berkut» (сүт өнімдері), «Sonik» (профильді трубалар өндірісі), «Медиатекс Н» (бас киім өнімдері), «Даму» индустриялық орталығы сын-ды кəсіпорындарды ерекше атай отырып, осы өндіріс орындары-нан түсетін пайда еселенер деген үміт бар. Өйткені, үзіліссіз жұмыс істеп тұрған өн д іріс орнының құрылғылары ескіргенде, қандай да бір бөлшегі жарамсыз болып ауыстыруға тура келгенде сол қажеттілікті сырттан əкелуге тура келмей ме? Міне, сон-да Еуразиялық экономикалық одақтың пайдасын зауыттар мен фабрикалар көретіні анық. Ал ауданға келетін пайда өндіріс орны

қажеттілігін қолжетімді бағаға са-тып əкеліп орнатса, шығаратын өнімінің өзіндік құны арзандығын сақтамай ма? Ол дегеніміз, шикі-затқа сұраныс артып, тіпті, қосым-ша жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік тудыру болып табы-лады. Сондықтан, Еуразиялық эконо микалық одақтан күтеріміз көп.

– Сонда сіз басқарып отыр-ған ауданда Еуразиялық эконо микалық одақ арқылы елге əкелетін пайда көзін ашу мүмкіндіктері мол ма?

– Статистикалық мəліметке жү гінсек, 2014 жылғы 4 айдың қоры тындысы бойынша ауданның əлеуметтік-экономикалық дамуы тұрақты қарқынын сақтап келеді. Өндірілген өнеркəсіп өнімдері 53,8 млрд. теңге болды. Нақты көлем индексі 92%. Сөйтіп, облыстың өнеркəсіп өндірісінде ауданның үлесі 31%-ды құрады. Тауарлы бетон өндірісі 42%-ға, шыныдан жасалған бұйымдар 18,6%-ға, қиыршық тас жəне құм 9,3%-ға, құс еті 3,3 %-ға артты. Осы жылдың төрт айында өнер-кəсіп те 3 жаңа нысан іске қо сы лып, жұмыс істеп тұрған 2 кə сіп орында өндіріс кеңейтілді, бар лығы 93 жаңа жұмыс орны ашылды.

Үдемелі индустриялық-инно-ва циялық бағдарлама бойынша төрт жылда 10,1 млрд.теңгеге 10 жоба іске қосылып, 680 жаңа жұмыс орны ашылды. Ағымдағы жылы облыстық өңірлік ин-дустрияландыру картасына 2 инвестициялық жоба енгізілді. ИСО сапа бағдарламасымен 29 кəсіпорын жұмыс істейді, тағы да 3 кəсіпорында сапа жүйесін енгізу жұмыстары жүргізілуде. Енді, осы өндіріс орындары шығаратын өнім көлемі көбейіп, өзіндік құны арзандайтыны анық. Оның себебін дəлелдеп отырудың өзі артық. Рас, біз бұл өндіріс орындарының ішкі жұмысына араласпаймыз. Бірақ сол өндіріс орындарының құрылтайшыларына Елбасы тара-пынан жасалып жатқан жеңілдікті, яғни Қазақстанның Еуразиялық экономикалық одаққа кіруі ой салып, нақты əрекетте елге, жерге келтірген пайдасын көрсетер деп сенім артамыз.

– Аграрлы салада ше?– Ауыл шаруашылығында 9,0

млрд. теңгенің өнімі өндірілді. Аудан бойынша жалпы егістік алқабының көлемі – 67267 гектар. Мемлекеттік саясатқа сай 21 066 тонна ет өндіріліп, өткен жылдың осы мезгілімен салыстырғанда 31 пайызға өсті. Сонымен қатар, 93,7 млн. дана жұмыртқа, 15,9 мың

тонна сүт өндірілді. Ауданда 7 асыл тұқымды шаруашылық бар. «Сыбаға» бағдарламасы талап-қа сай іске асуда. 2011 жылдан бас тап 6 шаруашылық «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ арқылы алынған 61,6 млн. теңге несиеге 480 бас аналық мал сатып алды. 2014 жылы «Аграрлық несие корпо-рациясы» Алматы филиалына «Сыбаға» бағдарламасымен мал алуға ауданның 19 шаруашылығы сұраныс берді.

Бүгінгі күнге 1 шаруашылық 10 млн. теңге несие алып, 46 бас аналық мал сатып алды. Ал 1 шаруашылықтың 21 млн. теңге сұранысы мақұлданды.

– Аудан əкімі ретінде өндіріс орындары мен түрлі деңгейдегі құрылымдарды аралап, мүм-кін діктерін саралайсыз ба?

– Əлбетте. Күн сайын болма-са да аптасына үш-төрт рет ірілі-ұсақты өндіріс орындары-на арнайы барып, Еуразиялық экономикалық одақ келтіретін пайданы, нақтылай түссем, əр тұлға осы мүмкіндікті қалай пай-далана алады, ол үшін жергілікті билік тарапынан қан дай көмек керек дегендей мəсе ле лерді талқылайтын əдетім бар. Бұл қалыптасқан жұмыс тəрті біме жатады. Соның сыртында жеке қабылдауыма бүгінгі сұхба-тымызға өзек болып отырған игілік жөнінде келетін азаматтар да баршылық. Оларға ой бүгін азаматтарды жеке мəселелері бойынша қабылдамайтын күнім еді, иə болмаса түскі үзіліс бол-ды ғой, мен де ет пен сүйектен жаратылған адаммын деп кейінге ысыру маған жат. Тілін таба білсеңіз ашылмайтын адам жоқ.

Бірде іскер жігіттер кезінде Ресей мен Қазақстанның кеден бекетінде бес сағаттан астам уақыт тұратын едік, бүгінде ол мəселе реттеліпті. Таяуда ғана екі ел шекарасында неба-ры екі сағаттық тексеруден өтіп, еш шығынсыз елге келдік деп разы болып отыр. Енді Еура-зия лық экономикалық одақ эконо микалық қарым-қатынас мəселесін реттесе нұр үстіне нұр болары анық. Экономикалық пайда көзі ашылатынына ерек-ше қуанып отырғаным, ауданы-мыздың шағын жəне орта кəсіпкерлік саласында 1 166 шағын кəсіпорын, 1 875 шаруа қожалығы, 4 711 жеке кəсіпкерлер бар. Бұл салада барлы ғы 26,4 мың адам жұмыспен қамтылған. Өндірілген өнімі мен көрсетілген қызметтің көлемі 40 млрд. теңгені

құрап, былтырғы жылдың сəйкес кезеңінен 103 пайыз артық бол-ды. Сала жетістігін тізбелей түс сек, жыл басынан бері 15 кіші кəсіпкерлік нысандары іске қосылып, 56 жаңа жұ мыс орын-дары құрылды. Аудан эко но-микасының дамуына 12,6 млрд. теңге инвестиция тартылды. Нақты көлем индексі – 109,6%. Инвес тициялардың негізгі көлемі 8,4 млрд. теңге немесе 67 пайы-зы кəсіпорындар, ұйымдар мен тұрғындардың қаражаты есебінен игерілді. Республикалық бюд-жеттен 907 млн. теңге, жергілікті бюджеттен 324 млн. теңге, шетел инвесторларының қаражаты 2,6 млрд. теңге, басқа да несие қара-жаттары 351,3 млн. теңге болды.

– Ауданда «Өңірлерді дамы-ту» бағдар ламасы қалай жүзеге асырылуда?

– 2 0 1 2 ж ы л д а н б а с т а п 24,7 млн.теңгеге Еңбек жəне Қосөзен ауылдарында рұқсат етілмеген қоқысты тастайтын жерлерді жою жəне Жетіген, Ақши ауылдарында иесіз қалған нысандарды бұзу жұмыстары жүргізілді. 2013 жылы аталған бағдарлама аясында 150,5 млн. теңгеге елді мекендердің көше жолдары жəне 8 мектептің спорт алаңдарына ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді. Биылғы жылы 165,1 млн. теңгеге 6 жоба жүзеге асырылады ( Жаңаталап пен Чапай ауылдарында екі су каналын қайта қалпына келтіріп, күрделі жөндеуден өткізу, Ынтымақ ауы лындағы құлағалы тұрған мек теп ғимаратын бұзу, Өтеген батыр кентіндегі №38 мектеп гимназиясының кəріз жүйесін күрделі жөндеуден өткізу, Жетіген ауылындағы №11 орта мектептің спорт алаңын жөндеуден өткізу жəне елді мекендердің көше жолдарын ағымдағы жөндеу).

«Ақбұлақ» бағдарламасы бой-ынша 2011 жылдан бастап Чапаев, Еңбек, Түймебаев ауылдарының жəне Боралдай кентінің сумен қамту жүйелерін қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді, ағымдағы жылы Боралдай кентінің 3 кезеңдегі, Тілендиев жəне Жетіген ауылдарының су-мен қамту жүйелерінің қайта қалпына келтіру жұмыстары бас-талды.

Экономиканың қарқынды да-муы əлеуметтік саланың дамуы-на да септігін тигізді. Ағымдағы жыл дың І тоқсанында ауданда 262 тұрақты жұмыс орындары құ рыл ды. Орташа айлық жалақы 6,9 пайызға көтеріліп, 110 392 теңгені құрады. Өткен жылдың сəйкес кезеңімен салыстырғанда, жұмыссыздық деңгейі 4 пайыз-дан 3,8 пайызға төмендеді. Бұл мəліметтерді келтіре отырып айтарым, Еуразиялық эконо -микалық одақтың пайдасын жеке жəне заңды тұлғалар көре білуі керек. Сол мақсатта мемлекеттік саясатқа сай еңбек ету – біздің міндетіміз. Əри не, заңнама шең-бе рінде еш қан дай саясатты ара-ластырмай таза экономикалық тұрғыда əрекет етеміз.

– Əңгімеңізге рахмет.

ƏңгімелескенНұрбол ƏЛДІБАЕВ,

«Егемен Қазақстан».

Алматы облысы.

Бїгінгі ґмір кїретамыры – интеграция– дейді Алматы облысы, Іле ауданыныѕ əкімі Бердəулет АБДУЛДАЕВ

Қазақстан, Ресей, Беларусь президенттері Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа қол қойды. Осы-нау батыл қадамға орай өңір мүмкіндігін сараласақ, еліміздегі ең ірі мегаполис Алматының дəл іргесіне орналасқан Іле ауданы Жетісу өңіріндегі өндіріс орын-дары көптеп ашылған индус триялы аймақ болып са-налады. Алматы облысы бойынша бюджет төлеміне түсетін салықтың үштен бір бөлігін құйып отырғаны тағы бар.Жалпы, Іле ауданындағы 11 ауылдық округке қарасты 32 елді мекенде 34 этнос өкілін құрайтын 198 мыңнан астам адам тату тұрып, ел ырысын тасытуға өзіндік үлесін қосуда. Бүгінгі күннің басты талабы – Еуразиялық экономикалық одақ ауданға қандай пайда əкеледі, сол кіріс көзі қалай ашылады дегендей сан сауалға орай Іле ауданының əкімі Бердəулет АБДУЛ-ДАЕВТАН алған сұхбатымызды ұсынамыз.

Ерболат МҰҚАЕВ,Парламент Сенатының депутаты:

– Еуразиялық одақ идеясының баста-уында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев тұрғандықтан, Одақ шар-тына қол қою рəсімінің елордамыз Астанада өтуін заңдылық деп білемін. Ал құжатта елдердің теңдігі, аумақтық тұтастығы жəне өзге де қатынастары ашық жазылған. Нұрсұлтан Əбішұлы бұл туралы айтқанда, «Ұйымның барлық деңгейіндегі шешім қабылдауда консен-сус қағидатының болуы маңызды» екенін ерекше атап өтті. ЕАЭО туралы шартта бірде-бір саяси мəселе көрініс таппаған. Шарт жобасын даярлау барысында Қазақстан жағы ортақ Парламент ту-ралы идеядан бас тартуға қол жеткізді. Басын да бұл жайында мəселе көтеріл генімен, Елбасы ортақ Парламент туралы ешбір сөз болмауға тиістігін нықтағаннан кейін бұл əңгіме қозғалмайтын болды.

Егер мемлекетіміз қажет деп тапса, онда аталған шарттан кез келген уа-қытта шығып кете алады. Қазіргі таңда еліміз салықтық төлемдер көлемін төмендетіп, инвестициялық ауанды жақсартып, кəсіпкерлерді қолдаудың барлық тетіктерін енгізуде. Осының барлығы инвестицияның елге молы-нан келуіне негіз қалап отыр. Оның үстіне, ресейлік жəне беларусьтік биз-нес өкілдері бірлескен кəсіпорындар ашуға қызығушылық танытып келеді.

Олай болса, ел экономикасын өркендетіп, елдің егемендігін нығайтуға жол салынады. Еліміз жаһандық экономикада да өз орнын та-уып, көптеген шет мемлекеттермен тығыз бай-ланыста. Осы байланысты əрі қарай нығайту үшін, сонымен қатар, ДСҰ-ға кірген уақытта бəсекелестіктен қалып қоймау үшін, ЕАЭО-ның бізге берері көп.

Владимир АКСТ, Мамлют ұн комбинатының ауысым жетекшісі:

– Біз Ресеймен ежелден көрші елміз. Бұл қатарға Кеден одағы аясында Беларусь елі де қосылып, тұтыну нарығы көлемі жөнінен əлемде жетінші орынға шығуымыздың өзі өміршең идеяның бас-таушысы, ұйытқысы Елбасымыз болып табылатын стратегиялық таңдауымыздың дұрыстығын байқатты. Осылайша, тату-тəтті қарым-қатынаста тығыз əріптестік қадамдарды жалғастырып келген үш мем-лекет басшыларының Еуразиялық экономикалық одаққа бірігуі біз сияқты қарапайым адамдардың қызу қолдауына ие болғанын бөле-жара айтқым келеді. Нарықты кеңейту, бизнес ке жаңа мүм кін дік тер ашу, инте грациялық үде рістерді ны ғай ту жаһан дану дəуірінің бұлжымас талаптары десек, мұндай əлеуетті бірлестіктің құры лу мақсаты да, өмір сүру ниеті де ортақ қағидатқа негізделетін 170 миллионға жуық тұрғындарды үлкен басымдықтарға ие етіп, жүріп-тұру қозғалысы мен рухани, əлеуметтік жақындасу ықпалдастығын барынша оңайлатары анық.

Осындай тарихи оқиға сəт інде Қазақстанның ұстанған бағдарының өміршеңдігін айғақтайтын мысалдардың саналуандығына көз жеткізе отырып қол жеткен құндылықтарымыздың одан əрі дами түсеріне шүбə келтірмейсің. Шыны керек, осыдан жиырма жыл бұрын Президентіміз халықаралық қарым-қатынастың озық үлгісі ретінде осы идеяны көтергенде оған сенбеушілердің қатарында болғанымды жасыра ал-маймын. Бүгінде əлем халықтарының

арасынан лайықты орын алып, енді ең дамыған отыздыққа ену міндетін алға қойып отырған еліміздің болашағы жарқын, келешегі кемел екеніне нық сенетін болдық.

2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енетін үш мемлекет арасындағы Еуразиялық экономикалық одақ мүшелерінің қатары толыға түсеріне күмəн жоқ.

Солтүстік Қазақстан облысы,Мамлют ауданы.

Павел КАЗЬМИН, «Новокиенка» ЖШС директоры:

– Қазақстан жаңа дəуірдің тарихи оқиғасының отанына айналды. Əлем жұрт шылығы Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың көрегендік бас та масының көкжиегі кең дігіне тамсана көз салып отыр. Бауырлас мемлекеттер басшыларының Еуразиялық экономикалық одақ құру ту-ралы шартқа қол қою сəтінде толғанбаған жан қалмады. Бұл – үлкен қуаныш əрі орасан зор жауапкершілік.

Біз, диқандар қауымы Елба сымыздың: «Қол қойылған шарт тың халық игілігіне арналғанын іс жүзінде дəле л деу ге тиіспіз», деген сөзін жігерлі жалауға айналдыратынына шек келтірмейміз. Қа зақ елінің дамуына оң əсер ететін маңызды құжатқа қол

қойылып жатқан сəтте шаруашылық меха-низаторлары көктемгі егіс науқанын облы-ста біріншілер сапында аяқтағаны жөнінде рапорт берді. Тың төсіндегі «Новокиенка» ЖШС өзінің игі дəстүрлерін жалғас тыра білді.

Қарауымыздағы 24 511 гектар ал-қапқа дəнді жəне майлы дақылдар, екпе шөп тұқымы небары екі жұмада себілді. Мұны біздің болашақ мұраттар жолындағы жақсы аяқалысымыз деп санаймыз.

Табысты жолдар мен жарқын жылдар жалғаса берсін!

Ақмола облысы,Жақсы ауданы.

Қорлан ИТЖАНОВА,«Фитохимия» халықаралық ғылыми-өндірістік холдингі» АҚ Фитопрепараттар дəрілік түрлерінің технологиясы зертханасының бас технологы, ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты:

– Еліміз беделін биіктетіп, мəр-тебесін көтерген елеулі оқиғалар дың уақыт өткен сайын орын алып отыруы бəрімізге ортақ мерей. Міне, осын-дай тарихи сəт Ресей Федерациясы, Беларусь жəне Қазақстан Республикасы арасында Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы шартқа қол қойылуын үлкен қуанышпен қарсы алдық. Үш мемлекеттің мұндай байтақ кеңістікте даму-ды жаңаша интеграциялық бағытпен жүргізуге бет түзеуі бүкілəлемдік деңгейдегі маңызы зор оқиға екендігі даусыз. Бұрыннан да шаруашылықаралық қаты нас тары қалып тасқан елдердің оны жаһандану заманының талаптарына сай құруға деген ора-сан зор жігерлі ұмтылысы кімді де болса бей-жай қалдырмайтындығы анық.

Біздің «Фитохимия» халық ара лық ғылыми-өндірістік холдингінің отандық дəрі-дəрмектерді дайындап, шығару жолындағы ізденістері мен қызметі Ресей мен Беларусь елдерінің денсаулық сақтау орындарымен тығыз байланыста дамып келеді. Холдинг жанындағы Қарағанды фармацевтикалық зауытында өндірілген дəрі-дəрмек тердің біраз түрі ресейлік жəне беларусьтік тұтынушылардың үлкен сұранысына ие. Енді бұдан былай қарай осынау жаңа шарттың арқасында

үш жақты өзара тиімді байланыс одан сайын нығая түсетіндігіне күмəніміз жоқ. Мəселен, РҒА Сібір бөлім шесінің Н.Н.Ворожцов атын дағы Ново сібір Органикалық химия институты жəне Томск мем ле-кет тік университетімен жақын да шипалық қасиеті мол фито препараттардың түр-түрін шыға руды кеңейту жөнінде ғылыми-техникалық байла нысты жетіл діруге келісім жасастық. Мұндай əріптес тік қатынас Беларусь Республикасының денсау лық сақтау саласындағы мекемелерімен де жетілді ріле түспек.

Қазақстан – біздің Отанымыз, барлығымыздың ортақ шаңыра ғымыз, үйіміз. Жаңа көте рілген шаңы рақ тың тау қы метіндей, жас мем лекетті ая-ғынан тұр ғызу дың өзіндік қи ын дықтары аз ем ес. Көтеріл ген шаңы рақтың би ік, керегесінің кең бо-луы да ор тақ Отанның əр мүше сінің мой нын дағы абыройлы мін дет. Қазақстан Рес пуб ликасының алыс-жақын шет мем лекеттер қата ры нан абырой-мен дамыған, зайыр лы ел ретінде көрі нуінде ел Пре зи дентінің ең бегі орасан.

Елбасы Н.Ə.Назарбаевтың 2014 жылдың 17 қаң тарындағы Қазақстан халқына арнаған «Қазақ-стан-2050» Стра тегиясы – елдің еңсесін тіктеп, озық ел дердің алдыңғы сапынан көрі нудің даңғыл жолы.

Осындай игі істердің баста масы ретінде Астанада Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің Мемлекет басшылары деңгейіндегі Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы шартқа қол қойылуын атауға болады. 1994 жылы Елбасымыз М.В.Ломоносов атындағы Мəскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзінде осы идеяны алғаш көтерген болатын. Бұл идеяға биыл жиырма жыл толып отыр. Осы аралықта экономикалық интеграция бағытында орасан жұмыстар атқарылды.

Яғни, Еуразиялық экономикалық одақ бірден қалыптаса салған жоқ. Оған мүше болатын мемлекеттер ТМД-дан бастап, ЕурАзЭҚ

арқылы Еуразиялық одақ туралы идеясына дейінгі үлкен эволюциялық жолдан өтті. Бұл мəселеде ТМД мен ЕурАзЭҚ ерекше тарихи рөл атқарды. Интеграциялық байланыстар жасай отырып, тəжірибе жинадық. ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағы құрылды, одан кейін Біртұтас экономикалық кеңістікке өту басталды. Ал 2011 жылдың қарашасында Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы шешім қабылданды.

Еліміз ұзақ мерзімді болашаққа жоспарланған бұл Одақтан орасан зор пайда көретін болады. Қазақ стан тауарларының, капиталының, жұмыс күшінің еркін қозғалысы, бірлескен кəсіпорындар

құ ру, сондай-ақ, байланыстарды күшейту – осының бəрі елі міздің экономикалық əлеуетін арттыра түсетін болады.

Одақ біздің елімізге қазіргідей құбылмалы экономика жағдайында тұрақты əрі орнықты даму үшін зор экономикалық мүмкіндіктер береді. Бұл шартта көпвекторлы саясат жүргізу мүмкіндігі қарастырылған. Сонымен қатар, осы Одаққа қатысудан бөлек, ДСҰ-ға кіру жөніндегі келіссөздер жəне өзге де халықаралық бірлестіктер мен келісімдердің жасалуы жарқын болашаққа жетелейтін игі бастамалар. Экономикалық инте-грация ұлттық мемлекеттілікті нығайтады. Яғни, оны жетілдіру қуатты ел құру мұраты болып та-былады.

Осы игі шараның өзекті мəселелерін талқылау мақсатында Қайнар университеті 2014 жылдың мамыр айының 29-ында академик Е.С.Омаровтың басшылығымен «Еуразиялық

кеңістіктегі мəдениетаралық қарым-қатынас жағдайында қазақ өркениетінің даму динами-касы» атты тақырыпта халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференция өткізді. Бұл тақырып өзінің өзектілігімен ерекшеленеді.

Өзекті мəселені талқылауға еліміздің белгілі философтары, саясаттанушы, əлеуметтанушы, тарихшы, экономист ғалымдарынан басқа, қытайлық Чжан Шаохуа, сириялық Сухейль Фарах, венгриялық Имре Пачаи, португалиялық Аниль Самарт, т.б. көрнекті ғалымдар қатысып, заманауи ең жоғары өркениеттердегі қарым-қатынастың игі мақсаттары мен жолдары жай-ында ой қозғады.

Осындай игі іс-шаралар жалғасын таба беретін болады.

Əбдіжапар САПАРБАЕВ,Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, эко-номика ғылымдарының докторы, профессор.

Ілгерілеудіѕ даѕєыл жолы

Лебіздер легі

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz4Саяси қуғын-сүргін құрбандарын

еске алу күніне арналған «Тарихтан – тағылым, өткенге – тағзым» атты халықаралық

ғылыми-практикалық конференцияға қатысушылардың

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə. Назарбаевқа

ҮНДЕУІҚұрметті Нұрсұлтан Əбішұлы!Қазақстан халқы Ассамблеясының

20 жылдығы қарсаңында Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күнін атап өте отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы бастамашы болған «Тарихтан – тағылым, өткенге – тағзым» халықаралық форумына қатысушылар, Сіздің бейбітшілік, қоғамдық келісім жəне ел бірлігін көздейтін саясатыңыздың маңызды басымдықтарының бірі – бүгінгі жəне келешек ұрпаққа үлгі болатын та-рихи сананы сақтау екенін мəлімдейміз.

Сіздің саяси ерік-жігеріңіздің арқа-сында Қазақстан халықаралық қоғам-дастықтың арасында толеранттылық жəне халықтар арасында сенімділік қоғамдық мəдениеттің нормасы болып табылатын жəне адамгершілікті насихаттайтын сая-саты бар мемлекетке айналды.

Біздің жалпыға ортақ тарихымызға объективті жəне шынайы көзқарасымызды қалыптастыратын жəне жіберілген қателіктерді қайталамау үшін сабақ бо-латын тоталитарлық террор, халықтардың күштеп жер аударылулары, саяси қамаулар жəне репрессиялар тарихын зерттеу бой-ынша зор еңбекті атап отырмыз.

Аштық зардаптарын көргеніне қарамастан, қазақ халқының толерант-тылығы, кеңпейілдігі, даналығы жəне қонақжайлығының арқасында жүз мың-даған адам тірі қалып, тұтастай халықтар аман қалды.

Сіздің қолдауыңызбен Қазақстанда 2010 жылдан бері «Тарихтан – тағылым, өткенге – тағзым» халықаралық акциясын өткізу дəстүрге айналды.

Бүгінгі күні бүкіл халық осы акцияға қатысады, оның аясында 2123 іс-шара өт-кізіліп, олардың қызметіне 350 мың адам белсене араласады.

Биыл кезекті эстафетаны Алаш ұлт-азаттық қозғалысының отаны, ұлы Абай-дың туған жері – Шығыс Қазақстан об-лысы Семей қаласы алды. Жалпыұлттық сана-сезімді дамыту, бейбітшілік, руха-ният жəне келісім мəдениетін нығайту бойынша тағы бір үлкен қадам жасалды.

Біз, «Тарихтан – тағылым, өткенге – тағзым» халықаралық форумына қа-тысушылар, əлемде кеңінен мойындалған Сіздің қоғамдық келісім жəне ел бірлігін сақтаудың салиқалы саясатыңызды толық қолдайтынымызды мəлімдейміз.

Біз тарихи санамызды сақтай оты-рып, ынтымақтастық пен сенімділіктің ұлттық құндылықтарын қалыптастыру арқылы, өзіміздің ортақ мақсатымызға – Қазақстанның тұрақты дамуына жəне гүлденуіне қол жеткізетінімізге нық сенімдіміз!

2014 жылғы 30 мамырда, Семей қаласында өткен «Тарихтан

– тағылым, өткенге – тағзым» халықаралық форумында қабылданды

Бундестаг депутатымен кездестіҚазақстан мен Германияның арасындағы парламентаралық құрылымдар

аясындағы өзара іс-қимыл, екіжақты саяси жəне сауда-экономикалық ынтымақтастықты дамыту мəселелері Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің төрағасы Икрам Адырбеков пен Бундестаг депутаты Аксель Фишердің кездесуі барысында талқыланды.

Думан АНАШ,«Егемен Қазақстан».

Форумға Президент Əкімшілігі Бас-шысының орынбасары Бағлан Майлыбаев, Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары – Хатшылық меңгерушісі Ералы Тоғжанов жəне Парламент депутат-тары мен еліміздің түкпір-түкпірінен келген елуге жуық делегат қатысты. Олардың қа-тарында этномəдени бірлестіктер өкілдері, ғалымдар мен зерттеушілер, саяси қуғын-сүргінге ұшырағандар мен күштеп жер аударылған халықтардың ұрпақтары бар.

Форумның ашылуында Елбасы Нұр-сұлтан Назарбаевтың қатысушыларға жолдаған хатын Президент Əкімшілігі Бас-шысының орынбасары Б.Майлыбаев оқып берді. Елбасы хатында саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу шарасының елімізде 1997 жылдан бастап аталып келе жатқаны, оның тарихи маңызы мен мəні, қазақтың маңдайына біткен зиялылардың тоталитаризм құрбандарына айналғаны жəне 1,5 миллион өзге ұлт өкілдерінің қазақ жеріне күштеп жер аударылғаны туралы айтылған. Президент Əкімшілігі Басшысының орынбасары:

– 31 мамыр – өткенге оралып, бабалар ру-хына басымызды иетін күн. Саяси репрессия мен ашаршылық – ел тарихындағы ең азалы беттердің бірі. Алапат аштықтан елімізде 2 миллионға жуық адам қазаға ұшырады. Миллиондаған қандастарымыз жат елдерге босып кетті. Репрессияда Алаш арыстары-нан бастап бүкіл мемлекет қайраткерлері, ақын-жазушылар мен ағартушылар қуғынға түсті. Елдің бас көтерер азаматтары жап-пай оққа байланды. Бұл тек қазаққа кел-ген нəубет емес, одан Кеңес Одағындағы көптеген халықтар зардап шекті. Тұтас

ұлттар атақоныстарынан күшпен көшірілді. Зұлмат жылдарда 1,5 миллионнан астам адам қазақ даласына жер аударылды. Тағдыр тауқыметін арқалаған сан түрлі ұлт өкілдері қазақ халқынан пана тапты, – деді.

Шығыс өңірінде 1937 жылдың өзінде ғана 1350 адам репрессияға ұшырап, 300 адам атылған. Сталиндік репрессияға өңірді басқарған С.Свердлов, Ш.Юсупов, К.Бектасов, аудандық партия комитетінің хатшылары А.Төлегенов, И.Курициндер де ілікті. Ал жер аударылғандарға келсек, 1952 жылы Шығыс Қазақстанға – 45 055, Семей өңіріне 52 517 адам депортацияланыпты.

Е.Тоғжанов зобалаңға толы жылдарда қазақ жеріне 60-тан астам ұлт пен ұлыс өкілдері депортацияланғанын, тар кезеңде табысып, кең жерде келісіп өмір сүріп жатқан қазақстандықтардың ауызбірлігі еліміз үшін өте маңызды екенін жеткізді. Ол өз сөзінде Шығыс өңірінде орналасқан Абай мұражайы мен мемориалдық кешенінің, Шəкəрім орталығының жəне облыстық кітапханалардың заманауи техникалық мүмкіндіктер арқылы Алаш тарихынан ақпарат таратушы орталыққа айналғанын атап өтті.

Бүгінге дейін Қазақстан халқы Ассам-блеясы жанынан құрылған Ғылы ми-сарапшылық кеңес мүшелері тарих шы-лардың І халықаралық конгресінен бастап, АЛЖИР, Қарлаг тарихына қатысты моно-графиялар, ғылыми жинақтар, оқулықтар мен кітаптар, деректі фильмдер шығарып, тұңғыш Президент мұрағатымен бірлесе оты рып, 10 томдық құжаттар жинағын дайын дауда.

– Қазақстан сияқты көп этносты мем-ле кетте тарихи ақиқатты жолға қою – жал-пыұлттық келісімге қол жеткізуге жəне азаматтық топтасуға берік негіз болып отыр. Тарихтың ыстығы мен суығынан

бірге өткен халықтың жаны да бір, ділі де бір, – деді Е.Тоғжанов.

Пар ламент Мəжілісінің депутаты, Қазақ стан халқы Ассамблеясының мүшесі Ах мед Мұрадов өткен ғасырдың қырқыншы жыл дарында қазақ жеріне күштеп жер ауда-рылған Кавказ халықтары арасында чешен-ингуш өкілдері де көп болғанын жеткізді.

– Осынау қиын-қыстау кезде қазақ хал-қының иығына түскен 1,5 миллион адамның тағдыры туралы ойлансақ, Қазақ елінің қандай ұлы ерлікке барғанын бағамдаймыз. Қазақ жұрты өз отбасы мүшелеріне қалай қараса, оларға да солай қарағаны туралы та-рихи құжаттар жетерлік, – деді ол. Мəжіліс депутаты тарихи кезеңнің шындығын өскелең ұрпаққа жеткізудің тағылымы зор екенін айтты.

Шəкəрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің ректоры Ш.Əмірбековтің айтуынша, кешегі қиын кезеңде қазақ халқының қолдауын көрген өзге ұлт өкілдерінің пікірі қоғамдық келісім инсти-тутын нығайта түсуге қызмет етеді.

– Ресейдің Краснодар қаласында ре-прессия құрбандарына арналған бір жиын-да Самара корейлері қауымдастығының жетекшісі Александр Кан корей жұртының қуғын-сүргіннен көп зардап шеккенін, егер қазақ халқының қамқорлығы болмағанда одан да зор шығынға ұшырайтынын айтты. Сондықтан 1930-1940 жылдар аралығында қазақтардың жер аударылған халықтарға көрсеткен материалдық-моральдық көмегі арнайы зерттеуді қажет етеді, – деді ректор.

Ұлт зиялылары мен күрескерлерінің ба-сын қосқан қаланың бір кезде Алаш атан-ғаны белгілі. Мұнда Алашорда қайрат кер-лері ресейлік саяси күштермен келіс сөз жүргізгені, тұңғыш Алаш əскерін құр ғаны тарихымыздан белгілі. Семейде Ə.Бө кей-ханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Ай-мауытов, Ж.Ақпаев, М.Тынышпаев, Ə.Ер-меков, Ш.Құдайбердіұлы жəне тағы басқа Алаш қайраткерлерінің саяси қызметінің ізі сайрап жатыр. Семей қаласындағы Қазіргі заман тарихы құжаттамасы мұрағатының Алаш ардақтылары жəне күштеп жер ау-дарылған халықтардың тарихына қатыс ты сирек те құнды құжаттар көрмесі қаты-сушылардың қызығушылығын оятты.

Аталған форум аясында режиссер-лер Д.Виолина мен С.Павловскийдің «Доль ше жизни» атты репрессия құрбан-дары ұрпақтарының тағдырын суретте-ген деректі фильмі көрсетілді. Сондай-ақ, еліміздегі ұлтаралық келісімді дамы туға қосқан үлесі үшін Қарағанды қала сын-дағы ғылыми-сараптама тобының мүшесі, заң ғылымдарының докторы Нұр лан Дулатбеков Қазақстан халқы Ассам блея-сының «Бірлік» медалімен, «Астана-Бəй-терек» əйелдер клубының жетекшісі Тамара Лавриненко Алғыс хатпен марапатталды.

Форум қатысушылары жиын соңында Мемлекет басшысына үндеу жолдады.

СЕМЕЙ.

Өңір өмірі

«Тарихтан – таєылым, ґткенге – таєзым»Семейде саяси ќуєын-сїргін жəне ашаршылыќ ќўрбандарына арналєан халыќаралыќ форум ґтті

Кеше Семей қаласында Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күніне арналған «Тарихтан – тағылым, өткенге – тағзым» атты халық-аралық форум басталды. Қазақстан халқы Ассамблеясының ұйымдастыруымен бұған дейін Қарағанды, Талдықорған жəне Шымкент қалаларында өткен фо-рум биыл қасиетті Семей жерінде жалғасын тауып отыр.

Сенаторлар Қазақстан Рес пуб-ли касының Қылмыстық іс жүр -гізу кодексінің жобасын бірін-ші оқылымда мақұл дады. Құ-жат қолданыстағы қылмыс тық заңнаманы жетілдіру жəне аза-мат тардың жəне ұйымдар дың құқық тары мен заңды мүд де-лерінің, қоғам мен мемлекеттің заң мен қорғалатын мүдделерінің қор ғалуын күшейту, Қазақстан Рес публикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге ар нал-ған Құқықтық саясат тұжырым да-масында айқындалған қыл мыс тық саясатты іске асыру мақсатында əзірленген.

Депутаттар «Қазақстан Рес-пуб ликасының кейбір заңнамалық актілеріне қылмыстық заңнаманы жетілдіру мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын қарап, бірінші оқылымда мақұлдады. Заң жобасының мақсаты қолданыстағы заңнаманы Қылмыстық кодекстің жаңа редакциясының ережелеріне сəйкес келтіру, əкімшілік жəне қылмыстық жауаптылық негіздерін, əкімшілік шаралар мен қылмыстық жазалауды орындау тəртібін, қылмыстық жауаптылыққа тар-тумен байланысты құқықтық шектеулерді регламенттейтін заңнамалық актілердің жекеле-ген нормаларының арасындағы қайшылықтар мен коллизияларды алып тастау болып табылады. Заң жобасымен 11 кодекске жəне 50 заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу көзделеді.

Сенаторлар Қылмыстық-про-цес тік кодекстің жобасын да бі-рінші оқылымда мақұлдады. Кодекс жобасы қылмыстарды тергеу процесін оңайлату мен же-делдетуге, бұл ретте қылмыстық процеске тартылған тұлғалардың конституциялық құқықтарын қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етуге, сот төрелігін іске асырудың тиімділігін арт-тыру мақсатында қылмыстық сот ісін жетілдіруге, сондай-ақ, халықаралық стандарттарға сəйкес келтіруге бағытталған.

Палата «Қазақстан Респуб-ликасының кейбір заңнамалық ак тілеріне қылмыстық-процестік заңнаманы жетілдіру мəселелері бойынша өзгерістер мен толық-тырулар енгізу туралы» заң жо басын да бірінші оқылымда мақұлдады. Заң жобасының ережелері сотқа дейінгі тергеу жүргізудің баста-луын регламенттеуді, анықтау жəне тергеу органдарының қызметінде жасырын тергеу əрекеттерін қолдануды, сондай-ақ, қылмыстық

іс қозғау жəне тергеуге дейінгі тек-серу жүргізу кезеңдерін регла мент-тейтін нормаларды алып тастауды жəне т.б. көздейді. Заң жобасымен 38 заңнамалық актіге өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.

Отырыста «Қазақстан Респуб-ли касының кейбір конституциялық заңдарына қылмыстық-процестік заңнаманы жетілдіру мəселелері бойынша өзгерістер енгізу тура-лы» Конституциялық заң жобасы қаралып, бірінші оқылымда ма-құлданды. Құжатпен бес Конс-титуциялық заңға: «Қазақстан Рес публикасындағы сайлау тура-лы», «Қазақстан Республикасының Пар ламенті жəне оның депу тат-тары ның мəртебесі туралы», «Қа-зақ стан Республикасының Конс ти-туция лық Кеңесі туралы», «Қазақ-стан Республикасының Тұң ғыш Пре зиденті – Елбасы туралы», «Қа зақстан Республикасындағы сот жүйесі мен судьяларының мəр-те бе сі туралы» заңдарға өзгерістер енгі зіледі.

Сенаторлар Қазақстан Рес пуб-ликасының Қылмыстық-атқару кодексінің жобасын да бірінші оқылымда мақұлдады. Кодекс жо-басы сотталғандардың құқықтары мен заңды мүдделерінің қорғалу деңгейін айтарлықтай арттыру мақсатында қылмыстық-атқа-ру заңнамасын одан əрі жетіл-діруге жəне қылмыстық жаза лар-дың орындалу тиімділігін арт-тыруға бағытталған. Құжат бас бостандығынан айырумен байла-нысты емес жазаларды неғұрлым кең қолдану, пенитенциарлық жəне пенитенциарлықтан кейінгі қылмыстың қайталану деңгейін төмендету, сотталғандардың əлеу-меттік бейімделуі үшін жағдай жа-сайды, сондай-ақ, сотталғандармен жүргізілетін тəрбие үдерісіне жұрт шылықтың қатысу тетігін қа-лып тастырады.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне этил спирті мен алкоголь өнімінің өн ді рілуін жəне айналымын мем-лекеттік реттеу мəселелері бойын-ша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы екі оқылымда қаралып, қабылданды. Құжат Мемлекет басшысының тапсырмасына сəйкес, сондай-ақ, Қазақстан Республикасында кө-леңкелі экономикаға қарсы іс-қимылдың 2013-2015 жылдарға ар налған Іс-шаралар жоспарын жүзеге асыру мақсатында əзір-ленген. Заң жобасы этил спирті мен алкоголь өнімінің өндірілуі жəне айналымы процесінде туындайтын құқықтық қатынастар саласындағы қатысушыларға ықпал ету тетігін жетілдіруге бағытталған.

Одаќ – жетекші орынєа жетудіѕ алєышарты

Достастыќ мəселелері талќыландыКеше Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев

бастаған қазақстандық делегация Минск қаласында өткен ТМД Үкімет бас-шылары кеңесінің отырысына қатысты. Осы басқосудың алдында ғана ТМД елдерінің делегация басшылары Беларусь Республикасының Президенті Александр Лукашенкомен кездесіп, отырыстың күн тəртібін талқылап, Достастық аясындағы ынтымақтастықты тереңдету жəне халықаралық тақырыптағы өзекті мəселелер бойынша пікірлер алмасқан болатын, деп ха-барлады ҚР Премьер-Министрінің баспасөз қызметі.

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Кеше Қазақстан Президенті жанындағы Орталық коммуни-кациялар қызметі ұйымдас тыр-ған брифингке қатысқан Батыс Қазақстан облысының əкімі Нұрлан Ноғаевтың айтқандары, міне, осыған сайды.

Брифингте сөз алған Нұр-лан Асқарұлы: «Кеше үш мем-лекеттің президенттері Еура-зиялық экономикалық одақ туралы шартқа қол қойды. Бұл – біздің еліміз үшін, қалған екі мемлекет үшін де өзінің оң ықпалын тигізетін тарихи оқиға. Аталған бастама осы-дан 20 жыл бұрын көтерілгенін тағы да айта кету керек.

Сол жылы М.В.Ломоносов атындағы Мəскеу мемлекеттік университетінде Елбасы еура-зия лық интеграция идеясын көтерген болатын. Бұл Пре зи-денттің осыдан 20 жыл бұрын-ақ осы бастаманың өңір үшін маңыз дылығын алдын ала болжа ғандығын байқатады. Кеше біз соның нəтижесіне көз жет кіздік», деді.

Н.Ноғаев өз сөзінде Қазақ-стан мен Ресей президенттерінің екіжақты кездесуінде В.Путин біздің Елбасына қарата: «Бұл Сіздің өзіңіз жүргізіп отырған саясатыңыздағы жеткен же-тіс тіктеріңіздің бірегейі», деп баға бергеніне тоқтала келе, еуразиялық интеграция ая-сында атқарылған жұмыстар

жайында өзінің ойын жеткізді. «Президенттің тапсырмасымен көп шара қабылданды. Мəселен, 1994 жылы негізі қаланған бас-тама кезең-кезеңмен жүзе ге асы ры лып, біздің кəсіпкер лер-дің бəсекелестікке төтеп беруі үшін тиімді жағдайлар жа-сап, қажетті орта қалыптасты. Соның арқасында біздің бизнес-мендердің, іскер азаматтардың бəсекеге қабілеттілігі артып, ал кəсіпорындар өздерінің тауар-ларын сыртқа шығаратындай мүмкіндік алса, бұл үрдіс бүгін де өзінің жалғасын тауып ке ле-ді», деді ол бұл орайдағы сөзінде.

Сондай-ақ, Батыс Қазақ-стан облысының əкімі Мемле-кет басшысының тапсырмасы-мен Үкімет бизнесті қол дау бағытында бірқатар бағдар лама-ларды қолға алғанына тоқталды. Ол бұл ретте «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы, инфрақұрылымды дамыту, жұ-мыссыздықты азайту жөнін-дегі басқа да мемлекеттік

бағ дарламалар əкімшілік кедер гілерді алып тастай оты-рып, жалпы бизнестің дамуы-на əсерін тигізуді көздейтінін, алдағы уақытта мұндай үдеріс жалғасын таба беретінін атап өтті. «Бұл Еуразиялық эконо-микалық одақ аясында пайда болатын кез келген кедергілерге қарсы тұруға, сол арқылы бəсе-келестікке төтеп беруге септігін тигізеді деп ойлаймын», деді ол.

Əрине, Батыс Қазақстан об-лысы – еліміздің батыс қақпасы. Ол Ресейдің бес облысымен – Астрахань, Саратов, Волгоград, Самара, Орынбор облыста-рымен шектеседі. Бұл облыс ішкі жалпы өнім көлемінің көрсеткіші бойынша, Атырау жəне Маңғыстау облыстары-нан кейінгі 3-ші орын алады екен. Ал жалпы аймақтық өнім 2013 жылдың қорытындысы бойынша, 1 трлн. 800 млрд. теңгені құраса, бұл – жал-пы жан басына шаққанда əр адамға 3 млн. теңгеден келеді деген сөз. Сондай-ақ, облыс-та үдемелі индустриялық-инновациялық бағдарлама ая-сында 26 жоба іске асырыла

бастаған. Олардың жалпы құны – 287 млрд. теңге. Облыста 526 ірі өндіріс кəсіпорны жəне ауыл шаруашылығы бойынша 246 мекеме, көптеген шағын жəне орта бизнес субъектісі жұмыс істейді. «Осының барлығы Елба сының мемлекетімізді, оның ішінде Батыс Қазақстан облысы экономикасын дамыту жөніндегі тапсырмасына сəйкес жүзеге асырылуда. Демек, біз қолға алатын бастама-жобалар өңіріміздің əлеуметтік əлеуетін, тұрмыс жағдайын көтеруге бағытталатын болады», деді бұл турасында облыс басшысы.

Брифинг барысында Н.Но-ғаев, сондай-ақ, жақында Ба тыс Қазақстан облысының рес ми делегация өкілдері көрші лес бес облысқа сапармен барып қайтқанын, сапар бары сында экономикалық, əлеумет тік, білім-ғылым, спорт, гума-нитарлық, жалпы қоғамдағы бар лық салалар бойынша өзара ық палдастықты арттыру, жан-дан дыру мəселелері талқылан-ғанын, бұл бойынша екіжақты келісімдерге қол қойылғанын жеткізді.

Венера ТҮГЕЛБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Үш сараптамашы өз тараптарынан Еуразиялық экономикалық одақтың көпшілік қызықтырған тұстарын талдай ашып, пікірлерімен бөлісті. Құрылған Еуразиялық экономикалық одақтың болашағына қатысты, сондай-ақ одақ

штабының қаржылық жəне басқа да штабтарының үш елде орналасуы-на байланысты қойылған сұрақтарға қатысты жауап берді. Елена Кузьмина одаққа кез келген елдің кіруіне шека-ра ашықтығын жеткізіп, бұл мəселеде ең алдымен посткеңестік кеңістіктегі елдерді айтып өтті. «Жалпы ЕАЭО-ға түрлі форматтарда кіруге болады. Ол

үшін одаққа кіруге мүдделі ел экономи-касын, қаржы жүйесін дайындауы тиіс. Екінші жол, мемлекеттер тобымен еркін сауда аймағы туралы келісім. Бұл өте перспективалы жол. Осындай келісімге қол қоюды аяқтау кезеңінде Вьетнам тұр», деді ол. Жалпы сарапшының пікірінше, өзге мемлекеттер тарапынан ЕАЭО аясындағы ынтымақтастыққа қызығушылық артуда.

Ал А.Коньков өзіне бағытталған Ресейге қатысты сауалға орай ЕО мен АҚШ қолданып жатқан экономикалық шаралар ЕАЭО қызметіне еш əсер етпейді, деп жауап берді. Оның ай-туынша, ЕАЭО ДСҰ ережелеріне сəйкес қалыптасқан. «Саяси конъюнк-тура орталығының» сараптамашысы,

саясаттану ғылымдарының кандида-ты Е.Махмутова «Ресей азаматтарына қатысты салынып жатқан экономикалық санкциялардың мақсаттарының бірі – ЕАЭО ішінде тұрақсыздық енгізу, еуропалық инвесторлар тарапынан оған деген сенімді жою. Сондықтан олардың маңызын асыра айтпас едім, ЕАЭО-дағы кəсіпкерлердің өзі осы ша-раларды енгізуге күдікпен қарайды. Себебі жағдай осы санкцияларға жауап ретінде қолданылатын шараларға бай-ланысты болады», – деп түсіндірді. Ал сарапшылардың пікірінше, қаржылық реттеуші органның Алматы қаласында орналасуының өзіндік мəні бар. Өйткені, бұл ЕАЭО-ның маңызды функцияларының бірі болып табылады.

Сұңғат ƏЛІПБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Отырыстың күн тəртібінде достастық елдерінің өзара əрекеттестігін тереңдетуге бағытталған 20-ға жуық экономикалық, гуманитарлық жəне ұйымдық мəселелер қаралды. Атап айтқанда, ТМД елдерінің 2020 жылға дейінгі инновациялық ынтымақтастығы жөніндегі мемле-кетаралық бағдарламаның 2013 жылғы орындалу барысына талдау жасалынды.

Отырыста Б.Сағынтаевтың өз сөзін-де атап көрсеткеніндей экономика са-ласында инновациялық ынты мақтас-тықты нығайту, сондай-ақ, ортақ ауыл шаруашылығы рыногын дамытып, ТМД елдерінің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету аса маңызды мəселелердің бірі болып табылады.

Отырыс барысында, ғылыми-тех ни-калық ақпараттар мен мемлекетаралық алмасу саласындағы ынтымақтастықты ретке келтіру туралы келісімге қол қойылды. Сондай-ақ, радионавигация мен гид ро метрология салаларында өзара əрекет тестікті дамыту жөнінде шара-лар белгіленіп, тауарлардың шығу тегі бой ынша елдерді анықтау ережесіне өзгерістер енгізілді.

Гуманитарлық саладағы ынты мақ-тастық мəселелері талқыланып, ТМД-дағ ы ұлттық спорт түрлерін дамыту, мал-дардың аусыл ауруының таралу қаупі-мен күрес мəселелері жөнінде шаралар əзір ленді.

Отырыста, басқа да бірқатар мəсе-лелер қаралды. Келесі басқосу 21 қара-ша да Ашғабад қаласында өтеді деп белгіленді.

Кездесу кезінде И.Адырбеков Астана мен Берлин арасындағы əріптестік қатынастардың стратегиялық сипатын атап өтіп, екі ел парламентшілерінің ара сындағы өзара іс-қимылдың үдей түсетініне сенім білдірді. Атап айт қанда, ол Еуропа Кеңесі жəне ЕҚЫҰ Пар-ламенттік ассамблеялары аясында Қа-зақстан мен Германияның делегациялары арасындағы жемісті ынтымақтастыққа назар аударды.

А.Фишер Қазақстан Президенті Нұр-сұлтан Назарбаевтың көреген саясатын жəне «Қазақстан-2050» Стратегиясында айтылған идеяларының өзектілігін атап

өтті. ЕКПА-дағы Германия деле га-циясының жетекшісі ретінде ол Ас сам-блеяның басым бағыттары бойынша Қазақстанның жұмыстарын қолдау ту-ралы айтты. Одан басқа, неміс депутаты ЭКСПО-2017 қарсаңында ГФР кəсіп-орындарының Қазақстан экономик-асын инвестициялауға мүдделілігін нақ тылады. Тараптар сондай-ақ, халық-аралық жəне аймақтық саясаттың өзекті мəселелерін талқылады.

Кездесуге сенаторлар Орынбай Рах-манбердиев пен Георгий Ким қа тыс-ты, деп хабарлады Сенаттың баспасөз қызметі.

Ґрісі кеѕ ыќпалдастыќӨңіраралық ықпалдастық – еуразиялық инте гра-

цияның алға жылжытушы бір тетігі. Себебі, шекаралық об лыстардың өзара əріптестік орнатуы, соның ая-сын да кəсіпкерліктің бəсекеге қабілеттілігінің артуы – Еуразиялық экономикалық одаққа мүше елдер эко-номика ларының дамуына мүмкіндік.

ЕАЭО болашаќ їшін ќўрылдыКеше Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте ресейлік са-

рапшылар қазақстандық журналистердің бірқатар сұрақтарына жауап берді. Сарапшылар қата рын да РҒА Экономика институты пост кеңестік елдердің экономикасы дамуын зерттеу секторының бас шысы Елена Кузьмина, РФ Үкіметі жанындағы Сараптамалық орта лық тың сараптамалық-ғылыми жұмыс тарды бақылау бөлімінің басшысы Александр Коньков, «Саяси конъ-юнктура орталығының» сараптамашысы, саясаттану ғылымдарының кан-дидаты Евгения Махмутова қатысты.

(Соңы. Басы 1-бетте).

«Егемен Қазақстан».

«Егемен Қазақстан».

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 5

– Сэр Ричард, таяу бола шақ-та елдің экономикалық өмі рінде елеулі өзгерістер жүзе ге асы-рылмақшы. BNews.kz «Самұ-рық-Қазына» акцио нер лік қо-ғамында трансформация лау бағ-дарламасы бойынша жаңғырту жөніндегі кеңес құрылғанын жазды. Бизнес ті трансформация-лау бағдар ла масының бірінші кезеңіне бас қарушы холдингпен бірге «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы, «ҚазМұ-най Газ» Ұлттық компаниясы, «Қазпошта» акционерлік қоғам-дары қосылып отыр екен. Осы орайда қолға алынған шаруалар-ды əңгімелесеңіз дейміз?

– Қазақстан экономикасының локомотиві саналатын, ел қазы-насының басым бөлігін басқарып отырған «Самұрық-Қазына» Ұлттық əл-ауқат қорындағы кез келген өзгеріс қоғам тарапынан үлкен қызығушылық тудырады. Себебі, халықтың əл-ауқатының ж а қ с а р у ы , э к о н о м и к а л ы қ тұрақтылық пен даму əлемдегі ең ірі холдингтердің санатына кіретін Ұлттық əл-ауқат қорының ахуа-лына тікелей байланысты. Бұл күндері еліміздегі 500-ге жуық түрлі саладағы кəсіп орындардың басын біріктіріп отырған Қорда 300 мыңнан астам адам жұмыс істейді.

Таяуда «Самұрық-Қазына» басшылығы қордың компаниялар тобының тəуелсіз директорлары мен топ-менеджерлерімен кез-десу өткізіп, Мемлекет бас шы-сының тапсырмасы бойынша жа-салып жатқан трансформация лау бағдарламасын талқылады. Мем-лекет басшысының тапсырма сы бойынша қолға алынған бұл бағ-дарлама Қордың бүгінгі, бо ла шақ-тағы қызметінің өзегіне айналмақ.

– Бұқаралық ақпарат құрал-да рынан сол кездесуде Транс-формациялау бағдарламасы мен оның болашағы егжей-тегжейлі сөз болғанын оқып, көріп жатыр-мыз. Бағдарламаның болашағы туралы не айтасыз?

– Қор компанияларының биз-нес топтарын трансформация-лау бағдарламасы экономикалық жаңарулардың қозғаушысы бола-ды, компания топтарына кірісті арттыруға, жоғары технологиялы, тиімді де табысты жобалардың са-нын көбейтіп, сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Жалпы, транс-формация дегеніміз – алға жылжу үшін қажетті отын. Біз ұзақ жолдың бас жағында тұрмыз, трансформа-ция аясында директорлар кеңесі акционерлерден түсетін сигнал-дарды еншілес компаниялардың басшыларына жеткізетін көпір болуға тиісті екендігін жақсы түсінеміз. Мемлекеттік органдар – біздің интегралдық əріптестеріміз. Қазіргі таңда министрліктерге олардың бұл үдерістен сырт қала алмайтынын немесе бақылаушы күйінде болмайтынын жеткізуіміз керек.

Биылғы жылдан бастап «Са-мұрық-Қазына» акционерлік қоғамы өз қызметі мен өзіне қарасты кəсіпорындарды трансфор-мациялау ісіне кірісті. Бұл мақсатта Қор мен оның компанияларын трансформациялау бағдарламасы жасалды. Қор басшылығы мен топ-менеджменті бағдарламаның болашағына зор сеніммен қарайды.

– Бағдарламаны жүзеге асы-руда мемлекеттік орган дардың рөлі зор екені белгілі.

– Бұл жерде тағы да ашықтық, əділдік мəселесі күн тəртібіне шығады. Мемлекет экономика-сына жауапты министрліктердің трансформациясы, жоспары тура-лы, олардың коммерциялық сек-тормен, ұлттық компаниялармен қалай жұмыс істейтіні туралы ақпаратты компаниялар мен бизнес қауымдастық қана емес, қоғам да нақты біліп отыруға тиіс.

Жыл басында Қазақстан Рес -пуб ли касының Президенті Н.На-зар баев əлемдегі эконо ми калық, қар жылық кеңістікте болып жатқан сан қилы өзгерістерден отандық ком паниялардың да тыс қала алмай тынын, олардың нарықтағы жаңа технологиялық, қаржылық ахуалға мейлінше ертерек бейім-делуі қажеттігін ескерткен бола-тын. Президенттің 2050 жылға қа-рай дамыған 30 елдің қатарына кіру жөніндегі тапсырмасының үдесі-нен шығудың төте жолы да осын-дай оң өзгерістерден басталады.

Бүгінгі таңда əлемдік, халық-аралық ірі компаниялардың бар-лығы да трансформациялық жа-ңа ру мен жаңғыруды басынан кешіріп отыр. Əлемдік эко номика-дағы, қаржы нарығындағы зор өзгерістер олардың алдына жаңа ба сым дықтар мен міндеттер қойды. Халық аралық озық тəжі рибені меңгерген, əлемдік нарық тағы бəсе кеге қабілетті холдингке ай-налу үшін қазақстандық ком па ния-ларға да осындай өзгерістер қажет.

Бір қуантарлығы, бағдарлама жобасы «Самұрық-Қазынаның» Д и р е к т о р л а р к е ң е с і н і ң

отырыс тарында, кеңес мүшелері, сарапшылар арасында, қоғамда ə б д е н т а л қ ы л а н д ы . С о н ы ң нəтижесінде жобаға Мемлекет басшысының Жолдауы мен тап-сырмаларынан туындайтын басты міндеттердің барлығы енгізілген.

– Нақты айтқанда, трансфор-мация қандай мақсаттарды көз-дейді?

– Мына мақсаттарды бөле ай-тар едім. Олар – инвестициялық қызметке көзқарасты өзгерту; нə тиже күтілетін негізгі қызмет көр сеткіштері бойынша мақсатты айқындап алу; бизнес-үрдістерге, активтерді жекешелендіру мен қайта құру ісіне реинжиниринг жасау; салалық командаларды жасақтап, дамыту; директорлар кеңесіне талапты күшейту; негізгі құжаттарды, оны саясаттар деп атап жүрміз, жасап, жетілдіру жəне осы кешенді өзгерістерді басқару.

Əрине, түбегейлі өзгерістер жа-сау оңай шаруа емес. Осы жолда, тіпті, кейбір олқылықтар да бо-луы мүмкін. Біз трансформа ция əр мемлекеттің өз ерекшеліктеріне, ұлт тық мүдделері мен басым дық-тарына сай жасалуы қажеттігін естен шығармауымыз керек.

Қазіргі таңда біздің компания-лар да айтарлықтай табыстарға қол жеткізіп отыр. Бірақ бұған тоқмейілсуге болмайды. Егер біз өңірлік, жаһандық деңгейде бəсекеге қабілетті болғымыз келсе, бүгіннен бастап түбегейлі өзгеруге тиіспіз. Біз үшін өзгерістер – үл кен сын. Трансформациялау – ұзақ-қа созылатын, бірақ түбінде өз

жемісін беретін үрдіс, жаңа мəде-ниет, жаңа философия. Бизнесті жүргізудің жаңа сатысы – үнемі жетіліп отырудың, халықты жұ-мыл дырудың, əлемдік деңгейде сапалы жұмыс істеудің мəдениеті.

Бағдарламаға үлкен үміт арты-лып, зор жауапкершілік жүктеліп отыр. Бұл бағдарлама «Самұрық-Қа зына» қорының одан əрі дамуы-на үлкен ықпал етері сөзсіз. Бағ-дар ла маның болашағы зор деп ой лай мын.

«Самұрық-Қазына» қорын трансформациялау бағдарламасы бір реткі шара емес. Осы үрдістің басында Қордың Директорлар кеңесі тұр. Осы кеңес бағдарламаны жүзеге асыру барысында акционер мен еншілес компаниялар ара сын-дағы алтын көпірге айналуы тиіс.

Бүгінгі таңда əлемдік, халық-аралық ірі компаниялардың бар-лығы да трансформациялық жаңару мен жаңғыруды басынан кешіріп отыр. Себебі, əлем дік эко номикадағы, қаржы нары ғын-дағы зор өзгерістер олардың ал-дына да жаңа басымдықтар мен міндеттер қойды. Халықаралық озық тəжірибені меңгерген, əлемдік нарықтағы бəсекеге қабілетті хол-дингке айналу үшін бізге де осын-дай өзгерістер қажет.

– Ол үшін ең алдымен не ке-рек?

– Бізге біртұтас, кəсіби ұжым мен прагматикалық, озық көзқарас керек. Тəуелсіз директорлармен кездесу кезінде менің көңіліме «түрлі көзқарастар бірлігі» деген бір сөз қатты ұнады. Міне, біздің

табысты жұмысымыздың кепілі осындай қағидаларға сүйенуі тиіс.

Əрине, біздің ұлттық ком па ния-лардың барлығы да ұйымдастыру құрылымы, жұмыс мəдениеті, көзқарас қалыбы тұрғысынан трансформацияның алғашқы сатысында тұр. Осы тұрғыдан алғанда əртүрлі көзқарастардың, ұстанымдардың болуы да заңды. Өзгерістер əр компанияның ерек-шелігіне қарай жүргізілуі керек. Алайда, біз трансформацияның белгіленген бағдарлама аясын-да жүргізілуі қажеттігін əрдайым басшылыққа алып отыруымыз ке-рек. Бұл – бəріміздің ортақ ісіміз.

– Бағдарламаға Директорлар кеңесінің əр мүшесі, компания бас шылары мен қызметкерлері бел сене қатысу қажет дейсіз ғой...

– Дəл солай. Трансформация Қор дың өз ішінде немесе Қор арқылы ғана жасалмайды. Оның табысты болуы үшін бірлескен іс-қимыл, диалог пен өзге де тиімді коммуникациялық тəсілдерге сүйенген ұмтылыс жəне барлық тараптың қызығушылығы қажет.

– Кездесуде бизнес үрдістердің басым бөлігі əлі де ескі көз қа -распен жүргізіліп жатқаны бір -неше мəрте айтылыпты. Транс-формация өткеннің жүгі нен құ-тылудың жолы ма?

– Жоқ, бұл жерде өзге те зис ті қолданған жөн шығар. Транс фор-мация дегеніміз – тоқтаусыз алға басудың кепілі. Біздің қолымызда бағдарламаның жол кар тасы бо-луы тиіс. Жəне жол кар тасы өзіміз

үшін ғана емес, қы зығушылық танытқан өзге тарап тарға да, қоғамға да түсінікті болуы керек. Трансформация бағ дарламасы «Біздің алдымызға қойған нақты мақсатымыз не, қайда барамыз жəне қандай жолмен барамыз?» дейтін сұрақтарға жауап іспеттес. Сондықтан аталған құжат өте мұқият жасалып жатыр. Мұнда Қор басшылығы мен компаниялар тобы жетекшілерінің жауапкершілігі де қарастырылған. Осы ретте Басқарма төрағасы Өмірзақ Шөкеев мырзаның бағдарламаны орындау мен оның жауапкершілігі туралы нақты ұстанымы бəріміз үшін де маңызды сигнал болып отыр.

– Бағдарламаның лайықты жүзеге асуына деген сеніміңіз қуантады. Бірақ трансформация кезінде күтпеген олқылық тар-дың орын алуы да мүмкін ғой. Ондай қауіп жоқ па?

– Трансформация – зор, кешенді жоба. Оны лайықты іске асыру үшін алдын ала үлкен дайындық керек. Бір ғана бағдарлама жасап қою аздық етеді. Компаниялар жұмысындағы осал тұстарымызды іздеп тауып, оларды жоюдың тиімді жолдарын қарастыруымыз қажет. Кез келген ірі жоба орасан қаржыны талап етеді. Осы қаржыны тиімді игеру, жобалық басқару қабі летімізді арттыру керек. Мыса лы, тəжірибе көрсеткендей, біз ин вес тициялық жобалардың бюджетін көп жағдайда өсіріп аламыз немесе жұмыс кестесінен кеш қалып жатамыз. Мұндай олқы лықтарға жол бермеу үшін

басшыдан қызметкерге дейін əрқашан оқуға, үйренуге, ізденуге құлқы болуы тиіс.

– Қор басшысы Өмір зақ Шө-кеев бизнесті трансфор ма ция-лаудың сегіз бағытын атады. Сіз-діңше, соның ішінде қай бағыт-тар ерекше маңызға ие?

– Алдағы бірнеше апта ішін-де біз EVA (economic value added – экономикалық қо сымша құн) стратегиялық көрсеткіштері бой-ынша жұмы сы мызды аяқтаймыз. Бұл жұ мыс компаниялардың құнын арттырудағы басты өлшем болмақ. Маусымның аяғында барлық компаниялардағы Директорлар кеңесінің мақұлдауын аламыз деп күтіп отырмыз. Біздің ойымызша, тек EVA өлшемдерімен шектеліп қалуға болмайды. Бағдарламаға əлеуметтік тұрақтылық рейтингін де енгізуге тиіспіз.

Сонымен қатар, біз өз қыз-метімізде тек экономикалық бө-лікке байланып қалмауымыз керек. Мысалы, Қор мен оның еншілес компаниялары қызметінің ашық, жария болуы маңызды, басқа да басымдық беретін мəселелер көп.

– Расында, əлеуметтік тұ рақ-тылық рейтингі адам тағды ры -мен тікелей байланысты ғой. Осы рет те қызметкерлерді бар -лық са ла дағы жұмыстарға кеңі -нен тар ту қаншалықты тиімді?

– Оған күмəнім жоқ. Та быс-қа жетудің кілті барлық қыз мет-керлердің, қызығушылық танытқан тараптардың жан-жақты, бірлесіп жұмыс істеуінде жатыр. Бір кісідей жұмылып қызмет жасамасақ транс-формация беретін мүмкіндіктерге толыққанды қол жеткізе алмаймыз.

Мемлекеттік органдар – біздің ең негізгі əріптестеріміздің бірі. Оларға да түсіндіріп, жеткізуіміз керек, министрліктер бұл кешенді шаруаға тек бақылау жасап отыр-мауы немесе тыс қалмауы қажет. Олар біздің басты əріптестеріміз бол ғандықтан бірлескен іс-қи мыл ғана баршамызды табысқа жеткі-зеді.

– Бағдарламаның орында-луы на ел басшылығы тарапы-нан бақылау жасау, қолдау көр-се ту жағы қалай?

– Қордың Директорлар кеңе сі-нің төрағасы – Қазақстан Рес пуб-ли касының Премьер-Министрі Кəрім Мəсімов. Біздің жақында өт кен кездесуімізге кеңес мүшелері – Қазақстан Республикасы Прези-ден тінің көмекшісі Ербол Орын-баев, Экономика жəне бюд жеттік жос парлау министрі Ерболат Досаев қатысты. Олар Бағ дарла-маның Қор үшін ғана емес, жал-пы мемлекет үшін маңыз дылығын жақсы түсініп отыр. Сол себепті біз Үкімет пен мемлекеттік орган-дар тарапынан əрдайым қол дау кү теміз.

«Самұрық-Қазына» Ұлттық əл-ауқат қорын трансформация-лау бағдарламасы қазіргі уақытта қызу іске асырылуда. Кешенді іс-шаралардың барлығы да Елба-сының 2050 жылға дейінгі даму стра тегиясында айқындап берілген міндеттерді орындау мақсатында атқарылып жатыр. Бұл мақсатты лайықты іске асыру өз күшіне сенетін жəне жауапкершіліктен қашпайтын, мемлекетшіл, жоғары кəсіби мамандардың ғана қолынан келері анық.

СұхбаттасқанСауытбек АБДРАХМАНОВ.

Президент тапсырмасы қалай орындалуда?

Бəсекеге ќабілетті болєымыз келсе, тїбегейлі ґзгеруге тиіспіз

Сэр Ричард ЭВАНС:

Осыдан бір айдан сəл астам уақыт бұрын Президент Нұрсұлтан Назарбаев «Самұрық-Қазына» Ұлттық əл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы басқармасының төрағасы Өмірзақ Шөкеевті қабылдаған. Онда Елбасымыз акционерлік қоғамды трансформациялау, яғни өзгерту, қайта жаңарту бағдарламасын əзірлеуді тапсырған болатын. Бұл жұмыстың мерзімі қыркүйекке дейін деп белгіленіп, бағдарламаны қордың барлық корпоративтік органдарында талқылау жəне Үкімет қарауына енгізу міндеттелген. Сонымен қатар, Президент алдағы кезде қор бірқатар орта жəне шағын компанияла-рын сатуды барынша ашық жəне əділ нарықтық баға бойынша жүргізуі тиіс екендігін атап өткен еді.

Президент тапсырмасы қалай орындалуда?Бұл сұраққа жауап іздеудің алдында «трансформация» сөзіне байланысты

аз-кем айтпаса болмайтындай. Латынның «transformatio» сөзінің мəні орыс тіліндегі əдебиеттерде «преобразование, превращение» деп түсіндіріледі. Соған сай 31 томдық Терминологиялық сөздіктің философия мен саясаттануға арналған 23-ші томында ол сөздің қазақша баламасы «өзгеру» деп алыныпты. Біздіңше, «өзгеру» «трансформация» ұғымын толық бере алмайтын сияқты. Ғылымда

трансформация деп трансформатордың көмегімен қуаттың немесе нысанның қасиетін өзгертуді айтады. Экономикаға қатыстырып сөйлегенде трансформа-ция жаңа түрге ауысуды білдіреді. Сондықтан, сұхбат мəтінінде сəтті баламасы қазірше табыла қоймаған (барлық сөзге балама табу міндет те емес) бұл терминді халықаралық қолданыстағы күйінде пайдалануды жөн көріп отырмыз.

Мемлекет басшысы тапсырмасының орындалу барысын білу үшін біз «Самұрық-Қазына» акционерлік қоғамының тəуелсіз директоры сэр Ричард ЭВАНСҚА бірнеше сауал қойған едік.

Сұхбаттасымыз туралы қысқаша мəлімет бере кетейік.Сэр Ричард Гарри Эванс – танымал британдық мемлекеттік қызметкер

жəне бизнесмен. Ол 1942 жылы Англияда туған. Ричард Эванс – қазақстандық Эйр Астана авиакомпаниясының негізін салуда маңызды рөл атқарған адам. 2006-2008 жылдарда «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» акционерлік қоғамы Директорлар кеңесінің төра ға-сы болды. Үкіметтің 2008 жылғы 17 қазандағы №962 қаулысымен «Самұрық-Қазына» акционерлік қоғамының Директорлар кеңесі құрамына тəуелсіз ди-ректор ретінде сайланған.

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz6

(Соңы. Басы 1-бетте).

1 маусым – Балаларды қорғаудың халықаралық күні

– Қазір теледидардағы жа-ңалықтар арасында нəрестенің шетінегенін де көрсетіп жата-ды. Дəрігер білімсіз бе, ата-ана дімкəс пе əлде журналист дау-кес пе деген сауалдан бұ рын осындай жаңалықтарға көз қа-расыңыз қандай?

– Телеарналардан «бір сəби шетінеді» деп хабар таратады. Əлгі баланың ата-анасы жылайды, соттасады. Сəби өлімінің себебі қандай? Біріншіден, нəрестеге диагностика дұрыс жасалмаған. Екіншіден, қате қойылған диаг-ноздың кесірінен емдеуі де дұрыс жүргізілмейді. Үшіншіден, ем-деу аппараттары жоқ немесе ондай құрылғыны пайдалана алмайтын мамандар бар. Түптеп келгенде, көп жағдайда жур-налистер бірден дабыл қаға жөнелмей, сəби өлімінің себебін зерттеп, оқиғаның ақ-қарасын анықтауы керек қой. Мəселен, қазір іштен туабітті науқастар көп, экологияның, ата-аналардағы аурулардың тұқымқуалаушылығы секілді түрлі себептермен өмірге денсаулығы нашар болып келетін нəрестелер кездеседі. Ондай сəбилердің көбіне тіпті ем қонбайды да. Қазақшалап айтқанда, өмір сүретін бала – сүреді, шетінейтін сəби – шеті-нейді. Амал бар ма?! Құдайдың басқа салған шарасына төзімділік танытып, сабыр қылғаннан басқа амал жоқ. Рас, кейбір сəбидің өлімі дəрігерлердің қателігінен

болады. Міне, соны анықтап алып барып көпке жария ету керек. Меніңше, нəресте тағдырына қа-тысты ақпаратты таратпас бұрын оны əбден зерттеп, себебі мен сал-дарын саралап барып мағлұмат берген жөн. Арзан сенса ция үшін дау қуып, өзгелерді де əуреге са лып, ел ішін дүрліктіруге ұмтылмаған абзал.

– Елімізде балалар дəрігері жеткілікті ме, жетіспесе оған не себеп?

– Қазір балалар дəрігерін да-йындау үшін медициналық оқу орындарында небəрі 2 жыл бө-лін ген. Бұл дұрыс емес. Жалпы адам баласында 14 мың ауру түрі кездеседі дейтін зерттелген мəлі-мет бар. Соның бəріне диагноз-ды дұрыс қою үшін терең білім мен нақты тəжірибе керек. Ал жоғарыда айтып өткеніміздей, тілі жоқ сəбидің дертін анықтау үшін қандай талап, нендей біліктің ке-рек екенін түсіне беріңіз. Сон дық-тан да 2 жылдық интернатура да дұрыс маман даярлау мүмкін емес.

Балалар дəрігерінің өзі сала-лық ерек шеліктері бойынша 21 түрлі болады. Интер натураны тəмамдағаннан кейін ұзақ жылғы ізденістердің аяғы, яғни оқудың 7-8-ші жылдары резидентурамен жалға сады. Бұл кезде көптеген қыз балалар тұр мыс құрып, өздері бала сүйіп, оны жал ғас тыра да алмай қалады. Содан медицина мамандарының сапасы төмендеп, елімізде дəрігер жетіспеушілігі байқалып отыр.

Дəрігер неге жетіспейді?

Өйткені, дəрі гердің алатын жала-қысы төмен. Пəлен жыл оқып, жұмыс істегенде алатын айлығы мардымсыз. Бірді-екілі баласы бар жас отбасы үшін болым-сыз ақшамен күн көруге бола ма. Амал жоқ, ел медицинасына керек ті жас мамандар дипломда-рын алған соң фар ма цевтикалық компанияларға, жекеменшік кли никаларға, дəріханаларға немесе жеке биз неске кетеді. Ал дамыған елдерде олай емес. Шетелдерде заңгерлер мен дəрі-гер лер дің жағдайы жақсы, олар тек өз саласын зерттеп, білімі мен тəжірибесін ұштай түседі.

– Қайтсек отандық медици-наны дамытамыз?

– Отандық медицинаны да-мыту үшін медицина ғылымымен айналысу керек. Дəрігерлердің өздері. Шетелдік ғылыми кеңес-терге, конференциялар мен сим-по зиумдарға қатысуы керек. Ғы-лыми жұмыстарын əлемдік ор-тада талқыға салып, үнемі басқа елдердің тəжірибелерімен тығыз байланыста болуы қажет.

Мəселен, мен сұхбат берген-де Ресейдің тəжірибесін, ме ди-циналық амалдары мен дəрі-дəрмекті қолдану үлгісін айтсам əркім əр саққа жүгірте жөнеледі. Ресей алып мемлекет қой. Оларда халық та көп, халық ішінде білімді ғалымдары да жетерлік. Мына интеграция дегенді пай-даланып неге біз солардың озық тəжірибесі мен айтулы үлгісін өзімізге сіңірмейміз?!

Бір ғана мысал, 2011 жылы

Ресейде өткен І Халықаралық ме-дицина конференциясына бірде бір қазақстандық дəрігер ма-ман қатыспаған. Көршілес рес-публикалардан, мынау тұрған Өзбекстаннан 32, Армениядан 38, Вьетнамнан 19, Қырғызстаннан 26 адам, ал Моңғолиядан 23, со-нау Никарагуадан 26 адам келіп қатысады, ал Қазақстан тізімде жоқ. 2012 жылы ІІ Халықаралық медицина конференциясы тағы өтеді де, Армения, Өзбекстан, Қырғызстандар қатысып, бізден жан баласы бармаған. Бұдан кейін отандық медицина қалай өркендемек?!

Міне, осы орайда интеграция-ны неге мемлекет мүддесі үшін тиімді пайда лан басқа? Шет-елдермен мəдени қарым-қаты-насымыз жақсы екен, соны ел мүддесіне орайлы қолдана білсек те жарар еді.

– Ұрпақ азбасын, зəуза ты-мыз мықты болсын десек не істеуіміз керек?

– Ұрпағымыз азбасын десек, болашақ ата-ананың денсаулығын дұрыстауымыз керек. Сəбилерге құнарлы, таза, сапалы ас беріп, бала жастан спортпен айналы-суына, жүзу, жүгіру секілді дене қимылдарын көбірек жасауға көңіл бөлген абзал. Əрине, ба-лаларымыз аман-сау өссін десек – бала дəрігерінің білімді бо луы -на, қаптап кеткен дəрі-дəр мекті қолданбайтын амалын қарас-ты руға күш салуымыз қажет. Жəне балаларды қорғауды бүкіл əлем болып бір-ақ күнде атап өтпей, əрбір күніміз соларды сақтауға, қорғауға арналуы тиіс деп есептеймін.

ƏңгімелескенҚанат ЕСКЕНДІР,

«Егемен Қазақстан».

АЛМАТЫ.

КЇН КЇЛСІН! КЇНМЕН КЇЛСІН БЇЛДІРШІН!

Əрбір сəтіміз баланы ќорєауєа арналсын

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан».

Қара шаңырақтың мерейлі мерекесіне Жоғарғы Сот Төрағасы Қайрат Мəми, Білім жəне ғылым министрі Аслан Сəрінжіпов, Консти туциялық Кеңес Төраға сы Игорь Рогов, сонымен қатар, Мə-жіліс депутаттары мен осы оқу ор-нын тəмамдап, бүгінде мем ле кет тік қызметте жүрген бірқатар белгілі тұлғалар Астанадан арнайы келді.

Мерекелік шара студенттерге қызмет көрсететін «Керемет» жан-жақты жабдықталған кешенін ашу салтанатынан басталды. Айта кету керек, студенттердің əлеуметтік-тұрмыс жағдайының барлығына ықпал ететін «Керемет» орталығы – ТМД елдерінде бұрын-соңды болмаған жоба. Бұл жерде студент-тер қажетті құжаттарын ресімдеуге, заңгерлер мен білікті мамандардың кеңесіне жүгінуге, қызметке орна-ласу үшін құжат тапсыруға, тіпті, медициналық көмек, интернет-ка-фе, ұшақ жəне теміржол кассалары, кинотеатр, киім-кешекті химиялық тазалау, шағын супермаркет секілді аса қажетті қызметтің барлық түріне қолжетімді. Тəулігіне бір-неше мың студентке қызмет көрсе-туге мүмкіндігі бар бұл орталық бүгінгі жас шəкірттердің барлық мұқтаждықтарын өтеу үшін өз жұмысын бастап кетті.

Ө.Жолдасбеков атындағы сту-денттер сарайында əл-Фа раби

атындағы Қазақ ұлттық уни вер-ситетінің 80 жылдығын атап өту аясында «ҚазҰУ түлек тері нің форумы» болып өтті. Оған жо-ғарыда аталған құрметті қонақ-тармен қатар, қала əкімі Ахмет-жан Есімов, ҚазҰУ ректоры Ға-лымқайыр Мұтанов, Мəжіліс депу-таты Қуаныш Сұлтанов, сондай-ақ, еліміздегі іргелі оқу орындарының ректорлары мен мемлекет жəне қоғам қайраткерлері, бизнес элита өкілдері, Олимпиада чемпиондары мен зиялы қауым өкілдері қатысты.

Мерекелік салтанатты кешті Ғ.Мұтанов құттықтау сөзімен ашып, одан кейін А.Есімов Қазақ-стан Президенті Нұрсұлтан Назар-баевтың құттықтау хатын оқып берді. Елбасы жолдаған хатта əл-Фараби атындағы университеттің қазақ қоғамына, ғылымы мен біліміне, сонымен қатар, рухани-мəдени қазынасына қосқан өлшеусіз үлесі, аталған шаңырақтан түлеген білікті мамандардың ел экономика-сы мен дамуына үлкен үлес қосып келе жатқандығы айтылған.

Жоғарғы Сот Төрағасы əрі əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті түлектері қауымдастығының президенті Қ.Мəми өз сөзінде университет түлектері еліміздің маңызды са-лаларында ғана емес, алыс-жақын шетелдердің ғылыми ортасын-да еңбек етіп, ел абыройы мен келешегі үшін аянбай азаматтық борышын өтеп жүргенін айта келіп,

өзі жетекшілік ететін қауымдастық тағайындаған арнаулы стипен-дияны ғылыми олимпиадалар мен кеңестерде үздік танылған жас ғалымдарға, университет шəкірттеріне табыс етті.

Сондай-ақ, Қ.Мəми аталған фо-рум аясында студент түлектерінің атқарған қызметтері мен ғылымға, руханиятқа қосқан үлестерін паш ететін «Біздің элита. Наша эли-та» кітабының тұсауын кесті. Кітапқа 229 мемлекет жəне қоғам қайраткерлері, отандық ғылымға үлес қосқан танымал ғалымдар, Мемлекеттік сыйлықтың, ел Үкі-меті бекіткен республикалық жəне атаулы сыйлықтардың иегер лері, Тəуелсіз Қазақстан эконо ми касы-ның дамуына қомақты үлес қосқан республикаға танымал биз нес-мендер мен меценаттар енгізілген.

А.Сəрінжіпов Үкімет басшы-сы Кəрім Мəсімовтің құттықтау хатын оқып, отандық ғылым мен руханиятқа орасан зор үлес қосып отырған білім шаңырағының қызметкерлеріне атқарып отырған еңбектері үшін алғысын айтты.

Бұдан өзге, бұл күні студенттер қалашығында кітап жəрмеңкесі ұйымдастырылып, өзге жоғары оқу орындары шəкірттерінің қатысуымен түрлі мерекелік ша-ралар өткізілді. Қазақ ұлттық университетінің 80 жылдық ме-рейтойына арналған мерекелік кон-цертте Қазақстан Республикасының танымал өнер қайраткерлері мен эстрада жұлдыздары қатысқан үлкен концерт болды.

АЛМАТЫ.–––––––––––––

Суретті түсіргенДосжан БАЛАБЕКҰЛЫ.

УНИВЕРСИТЕТ «Егемен Ќазаќстан» газетініѕ аќпарат орталыєын ашты

Бұл күндері еліміздегі іргелі білім ордасы əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық уни верситеті 80 жылдығын атап өтуде. Осыған орай ауқымды кезеңді артқа тастаған байырғы қарашаңырақта айтулы оқиғалар легі жүріп жатыр.

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан».

Соның бірі – еліміздің бас газе-тінің биыл атап өтетін 95 жылдығы мен университеттің 80 жылдық ме-рейтойына орай ұйымдастырылған «Егемен Қазақстан» – ел газеті» атты іс-шара.

Осы арада айта кету керек, бұл күнде БАҚ-тың белді өкілдері, елге танылған журналистердің басым бөлігі ҚазҰУ түлектері болып та-былады. Сондықтан да газетіміздің өк ілдері кешег і студентт ік шақ тың куəсі болған ұлттық универ ситетте өткен кездесуге

тағзым ете баруы заңдылық еді. Осынау айтулы шараға «Еге-

мен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ президенті Сауыт бек Абдрахманов арнайы келіп, сту-денттермен кездесіп, өз заманына қарай бейімделген жаңа ҚазҰУ қалашығын аралап, ауыз толты-рып айтарлықтай тындырымды тірліктерді көрді.

Ата газет пен байырғы уни вер-ситеттің салтанатты тоғысуында ректор Ғалымқайыр Мұтанұлы «Еге мен Қазақстан» газетінің дəуір лі кезеңдері туралы сөз қоз-ғап, басылым шежіресі жайлы жас-тарға ақпар берді.

Білім кґгінде – 80 жыл!

Алатаудың етегіндегі студенттер қалашығында əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті өзінің 80 жылдық мерейтойын үлкен сəн-салтанатпен атап өтті. Білім дария-сында желкенін жайған бұл оқу орны өзінің ғасырға жуық ғұмырында Қазақ еліне ерен еңбек сіңірген талай алыптарды тəрбиелеп шықты.

«Осынау мерейлі мерекелер тұсында ғылым-білім ордасы мен бүгінгі қазақ баспасөзінің көшбасшысы, бүгінгі өкілдері өткен күндер өрнектеріне за-мана көзімен шолу жасай оты-рып, болашаққа бағдар сілтеуге тиісті деп ойлаймын. Себебі, қа-зақ руханиятының екі алып бəйте-ре гінің алтын тамырлары тарих тереңінде түйісіп жатқандай», деді ректор.

Осыдан кейін «Егемен Қа зақ-стан» газетінің басшысы Сауытбек Абдрахманов студенттерге за-мана ағысы, басылым бағдары, БАҚ-тың келешегі, бүгінгі күннің көкейкесті мəселелері жайында əңгімелеп берді. Студенттердің журналистикаға қатысты сауалда-рына жауап берді.

Салтанатты жиында екіжақты Ынтымақтастық меморандумына қол қойылды. Сол сияқты ҚазҰУ Ғылыми кітапханасының еге мен-қа зақстандықтар шығар м а шы-лығына арналған көрмесі ұйым-дастырылды. «Егемен Қазақстан» газетіндегі ҚазҰУ шежіресі» атты бейнефильм көрсетілді. Соны-мен қатар, қонақтарға арнап сту-денттер əннен шашу шашып, жыр шумақтарын арнады. Айту-лы оқиға аясында Сауыт бек Абдрахмановқа ҚазҰУ-дің 80 жыл дық мерейтой медалі табыс етілді. Басылымның бірқатар жур-на листері университеттің Алғыс хаттарына лайық деп табылды.

Дəл осы күні журналистика фа-культетінде «Егемен Қазақстан» ақпарат орталығы ашылды. Ен-дігі жерде осы орталықтың кө-мегімен университеттің журна-листика факультеті редакциямен тығыз қарым-қатынас орнатып, студенттерін тəжірибеден өткізіп, шығармашылық бірлескен жоба-ларды жүзеге асыруды көздеп отыр.

АЛМАТЫ.

Сүлеймен МƏМЕТ, «Егемен Қазақстан».

Баладан асқан бақыт бар ма?! Дүниені жаңартқан алыптар да, ғұламалар да, мемлекет қай-раткерлері де сол балалық дəуірді бастан кешірген. Баланы бақытты етіп өсірген елдің келешегі кемел, өрісі кең, бақыты баянды бола-ды. Атам қазақ: «жетім жыласа жер жылайды» деген. Бұл ақиқат сөз. Өмір есігін шыр етіп ашқан бейкүнə сəбидің бəрі бірдей. Өсе келе өзгереді. Олар жақсы қамқорлықты, үлгілі сөзді, өнегелі істі, адамдардың арасындағы рия-сыз сыйластықты, мейірім мен шапағатты, азаматтық пен адам-дықты, кісілік пен кішілікті көріп өссе жаңылмайды, жаман бо-лып өспейді. Кейде біз өз бойы-мыздағы жұға қалатын жат қы-лықтарымызды ескермей, бала-лардың бойындағы үйлесімсіз қасиет тер көрініп қалса, соған ренжіп, тəрбиесіз дейтініміз бар. Шын дығына келгенде сол тəрбие нің де, тəлімнің де алдыңғы толқын ның мойнында екенін ұмыта тынымыз өкінішті-ақ.

Осы күндері қамқорлықсыз

қалған жетімге, қараусыз қалған балаларға қамқорлық жасау жөнінде елде алуан түрлі пікірлер бар. Бұл қиын түйін мəселеге оң көз қарас танытып, игілікті істерге ұйытқы болып жүрген бір меке менің жанашырлық жұмы сына тоқталып, өзгеге үлгі етуді жөн көрдік. Ол – «Əскери-лендірілген темір жол күзеті» (ƏТЖК) акционерлік қоғамы еді. Қоғам соңғы кездері тағдыр тəлке-гімен балалар үйінде тəрбиеленіп жат қан бейкүнə ұл-қызды қамқор-лықтарына алып, барлық жағ-дайды жасау үстінде. Бұл тура-лы біз басылымның бұрынғы нөмірлерінде де айтқан едік. Осы жолы «ƏТЖК» АҚ Дос-тық стансасындағы фи лиалы «Айналайын балалар үйі» мем-лекеттік мекемесінің тəрбие ле-нушісі Еділ Тұрсынұлы Үсеновті патронаттық қамқорлыққа алған.

Еділ 2004 жылы мамырда Алматы облысы Үшарал қала-сын да туған. Анасы 2012 жылдың сəуірінде қайтыс болғаннан кейін, оны Талдықорған қаласындағы «Айналайын» балалар үйі өз қамқорлығына алған. Əкесі заңды түрде жоқ.

Еділге тəрбиелі, ашық, талант-ты, көпшіл, жүрегі жұмсақ бала деп мінездеме беруге болады. Ол футбол ойынын өте жақсы көреді. Өзін жақсы ойыншы ретінде көр-сетіп жүр. Футбол үйірмесіне қатысады. Бүгінгі таңда доп ой-нау техникасын жақсы меңгерген. Оның спортпен шұғылдануы өзге пəндерді, нақтылай түссек: мате-матика, еңбек, сурет секілді сабақ-тарды жақсы оқуына, жоғары баға алуына ешқандай да кедергі келтірмейді. Еділ сурет сабағынан кілең бес алатын үлгілі оқушылар қатарында екен. Талант ты бала

өзінің суретіне арқау етіп, қазақ жазушыларының əңгі мелері мен халық ертегілерінің кейіп-керлерін алуды жақсы əдетке айналдырған. Мектепте əртүрлі тақырыпта өтетін сурет салу кон-курстарына қатысып, жүлдегер атанған. Еділ салған суреттердің көбі мектептің қабырға газетінде жарық көріп келеді. Ол мек-тепте өтетін барлық шараларға бел сенді түрде қатысып, өзінің ұйымдастырушылық қабілетімен де танылуда. Əсіресе, оның шығар ма шылық талантын ерекше атап өтуге болады. Спортты серік етіп, су рет шілік өнерді өмір жо-лына ба лаған жастың денсаулығы өте жақ сы екен. Мұны балалар үйі нің дəрігері Г.Əукенова да рас тайды.

«ƏТЖК» АҚ-тың əрбір қыз-мет кері жылына Еділге бір рет 500 теңгеден əлеуметтік көмек көр сетуді өздерінің азаматтық па-рызы санайды. Жиналған қаражат Еділдің білім алуы үшін оның есеп шотына ағымдағы жылдың мау-сым айында аударылады. Жал пы алғанда, бүгінгі таңда атал мыш қоғам ұжымы 16 баланы пат ро-наттық қамқорлықтарына алғанын да айта кетуді парыз санаймыз.

АСТАНА.

Үйренетін үрдіс

Талантымен танылєан Еділ

Сур

етті

түс

ірге

н Е

рлан

ОМ

АРО

В.

Мерей

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 7ӨНЕГЕ

ӨРНЕКТЕРІ

Мəрзия апайдың еңбегі Яхаңмен қатар аталады. Мақалада сілтеме сөз көбейіп бара жатқанын өзіміз де байқап отыр-мыз, бірақ солай екен деп, мысалы, академик Жабайхан Əбділдиннің: «Яхия Əубəкірұлы өзінің жары Мəрзия Нұрмағамбетқызымен тамаша отбасын құрды. Ол араб тілінің білгір маманы, университет профессоры, моногра-фиялар мен оқулықтардың авторы. Олардың отбасында таң қаларлықтай үйлесім келісім тауып тұратын. Бəлкім, Мəрзия Нұрмағамбетқызының болмыс-бітімі анағұрлым іскер əрі белсендірек болған шығар, ал мінезі анағұрлым батыл да күшті еді. Яхия Əубəкірұлының мінез сипатымен үйлесе келгенде мұның өзі адамдық қарым-қатынастардың, махаббаттың,

қайырымдылықтың тиісті үйлесімін жасайтын. Олар тамаша перзент-тер өсірді. Бұл отбасының басты байлығы – таң қаларлықтай рухани аралас-құраластығы. Бүгінде талай-лар жақсы əрі дұрыс сөздерді айта алады, бірақ балалардың тəрбиесі үшін бұл жеткіліксіз. Тек жеке бастың үлгісі, пайымдалған өмірлік ұстаным ғана біздің қоғамымыздың лайықты мүшелерін тəрбиелеуге мүмкіндік береді» деген сөзін қалай дəйекке келтірмей тұра аламыз?

Осыдан біраз жыл бұрын Жəния қарындасымыз өз талантының тағы бір қырын танытты. «Егемен Қа зақ-станның» бетінде Қорғанбек Аманжол «Перзенттік махаббат толғауы» деп бағалаған (2010 жыл, 12 наурыз) «Əке туралы сөз. Страницы памяти» атты кітабында Жəния ата-анасының жүрек жылуы, жан жомарттығы жайында елжірей еске алады.

«...Бізден жұмысқа қатты бе рі ліп кетпеуді талап ететін. «Адам өзі нің денсаулығын сақтауы керек, интел-лектуалдық жəне энергетикалық əлеуетін оңды-солды жұмсай бермеуі керек» дейтін. Қандай да бір уақытша табыс үшін бар күшіңді сарқа жұмсауға болмайтынын сөзбен түсіндіріп қана қоймай, ісімен де үлгі болатын. Беймезгіл уақытта сабақ оқығанымызды, түннің жарымына дейін кітаптың қызығына түсуімізді онша қаламайтын. Музыкалық аспапта да белгілі бір уақытта ғана ойнайтынбыз. Ата-анамыз біздің денсаулығымызды қатты ойлайтын. Əлі есімде, он жасқа келгенге дейін түсте ұйықтауды талап ететін. Ол кезде түсте ұйықтау біз үшін бір азап сияқты болатын, қазір ойлап отырсам, соның бəрі біздің болашағымыз үшін екен...».

«...Əкем ұдайы таңертең теле-фон соғатын. Ертеңгілік уақыты бол май қалса, кешке хабарласып, хал-жағдайымызды сұрайтын. Əкем отбасының ұйытқысы еді. Бізден де соны талап ететін. Көп уақытты үйде, бала-шағаның ортасында өткізгенімізді қалайтын. Немесе төрт көзіміз түгел үлкен үйге баруға тиіс едік. Ал кездесулер мен концерттер-ге, іссапарлар мен жолсапарларға əкем əншейін нəрсе деп қарайтын. Ондайды онша ұната да бермейтін. Əсіресе, шетелге кеткенімді əкемнің қаламайтыны анық аңғарылатын. «Не бар? Қайтесің?» деуші еді. Өзі де қатты шаршап жүргендіктен бе екен, соңғы жылдары «шаршайсың ғой» дейтін, «шаршадың ғой» дегенді көп айтатын болып еді. «Ой, əке, уайымдай бер-меңізші. Бала емеспіз ғой. Зейнетке шы ғуға жақын қалдық», дейтінмін қал-жыңдап. «Сендерді ойламағанда, кімді ойлаймын?!» деуші еді жылы жымиып.

Біз жолда жүргенде əкем байыз тауып отыра алмайтын. Тіпті, бірде сұхбат беріп отырып, осы ойын жайып салыпты: «Ұдайы жолда жүреді. Қайда барады? Ол жақта кім күтіп отыр? Неғылған бітпейтін көп серіктес? Осынша жобаға ақшаны қайдан тауып жүр?..».

Соңғы жылдары жан-жаққа емін-еркін баруға мүмкіндік алғанымыз бір жағынан əкемді қуантатын. Ал

екінші жағынан мазасын кетіруші еді...».

Бұл екі үзіндіге түсіндірме жасап жату артық болар.

Ана жылы Яхия ағай дүниеден өткенде Алматыға барып, апайға, Жəнияға көңіл айтып едім. Сонда бұл отбасының бөлек бітіміне тағы бір таң қалып қайтқанмын. Əубəкіровтер əлі сол үйде тұрады екен. Мен үшінші курстың студенті кезімдегі, 1973 жылғы, осыдан қырық жыл бұрынғы үйде. Ештеңе өзгермеген десе де бо-лады. Тіпті менің бала көңілімде, көз алдымда қалып қойған сəнді қоңыр мебель гарнитуры да сол күйде. Одан бері Яхия ағай академик те болды, Жəния ректор да болды, Жанар ғылым докторы да болды, Қанат бизнесмен

де болды, тек Əубəкіровтер əулетінде қалайда жұртпен жарысып қалу, дүние-мүлік жолында алысып қалу, байлыққа жабысып қалу болған жоқ. Өйткені, қаланың қақ ортасындағы орташа көлемді төрт бөлмелі пəтерді екі адамға азсынатын астамшылдық болған жоқ. Бұл отбасының байлығы басқада.

Жəниямен талай жылдан бері жақын араласып-құраласып келеміз. Сонда ол мамасы туралы да небір жан толқытарлық жайларды айта-ды. Солардың бірін қайта əңгімелеп берейін. Жəния былай дейді:

«1999 жылы Англияда скрипка-шы Марат Бисенғалиевпен бірлескен концерттеріміз жəне репетициялары-мыз туралы фильм түсірілді. Біздің отбасымызға, мамама, Жанар мен жолдасым Ғалымға Лондондағы кон-цертке бару мүмкіндігі туды, онда біз атақты «ағылшын камералық ор-кестрімен» бірге ойнайтын едік. Ма-мамның қызымның маңызды шетелдік концертіне қатыссам деген көптен бергі арманы жүзеге асатын болды.

Өкінішке орай, дəл жол жүрердің алдында мамамның тізесінің ауруы күшейіп кетті. Алыс жолға жүруді аса ауырсынатын болды. Тізесі ісіп, папам мазасызданып, жол жүруден бас тарту-ды ұсынды. Бұл кезде мен Лондонға жетіп те қалған едім, денсаулығының жағдайын дəл біле алмадым, аяқ асты-нан шыққан мəселені тек телефоннан естідім.

Мамам өзінің Лондондағы кон-цертке бара алмайтынына тіпті де көнгісі келмеді, сөйтіп келісілген күні жақын адамдарымен бірге тұманды Альбионның шекарасын шешімді күйде аттады. Мен оны алаң көңілмен, жаным қинала қарсы алдым, қолымнан келгенше жайлы жағдайдың бəрін жасауға тырыстым. Сөйтіп жүрсем мамам аяғының ауырғанын атымен ұмытып, келген күні-ақ түсіру то-бымен бірге Лондонның Сохо де-ген жеріне түнгі экскурсияға баруға бекінгені. Келесі күндері жүрісті тіпті көбейтті. Бірде бір жаяу экскурсия-дан, тарихи орындарды тамашалаудан бас тартқан жоқ. Британ музейінде бірнеше сағат болды, ағылшын Пар-ла ментінің жоғары қабатына көтерілді, Вестминстер аббаттығына таң-тамаша қалды – қай жерде де блокнотын қо-лынан тастамай, бəрін жазумен жүрді.

«Мама, аяғыңның ауырғаны қайда қалды?!» – деп сұраймын мен. «Ештеңе етпейді, ауырғанына қарап жатқаным жоқ...». «Бəрін неге жазып жүрсің?» десем, «Бəрін есімде сақтағым келеді. Енді бұл жерге қайтып орала аламын ба, кім біледі...», дейді.

Менің мамам тың əсерлерді өте жақсы көретін – мұндайда оның бой-ына қандай шабыт қайнары құйы ла-тынына, қиындықтар мен кедергілердің ешқайсысына да қарамай кететініне біз өмір бойы куə болғанбыз...». Солай.

Ерге қызмет ету – елге қызмет ету. Мəрзия Нұрмағамбетқызы осы қасиетті қағиданы ерте бастан ұстан ған жан. Яхия Əубəкірұлының қарым-қабілетін қастер тұтқаны, оның ғылымға шын берілген бүтін болмысын биік бағалағаны, білім-ділігін, шешендігін қадірлегені аза-матының бар мүмкіндігін қай сала-да да жарқырата ашуға мүмкіндік берді. Жастайынан өнерге құштар болып өскені, əлемдік өркениеттің ең өрелі үлгілерін өмір бойы өлшем етіп ұстанғаны перзентінің бүкіл ұлттың мақтанышына айналуына жағдай жаса-ды. Бұл – баянды бақыт. Əйел бақыты. Ана бақыты. Адам бақыты.

Ал енді əңгіменің басында айтқан жайға оралайық.

Музыкалық аспапта ойнап отырған жас адамның жақын жылдарда жұлдызы жарқырап жанатынын өзінің жасы жиырмадан жаңа асқан, оның үстіне болашақ мамандығы музыкаға тікелей қатысы жоқ, оның үстіне өзі ешқандай музыкалық аспапта ойнай алмайтын студенттің бірден дəл бол-жай алуы мүмкін бе? Дəл осы мүмкін емес шығар дейсіз... Дұрыс айтасыз. Бірақ, сол мүмкін емес жағдай мүмкін болып еді бір кезде дегенбіз.

Сөз түйінінде соны түсіндірейін. Сөйтіп, апайдың үйіндегі əңгімеміз

əбден қызды, ұзаққа созылды. Неше түрлі альбомдарды бірінен кейін бірін алып, сан түрлі суретшілер туралы сөйлестік. «Апай, «зачетқа» қашан кірісеміз?» десем, апайым қолын сілтеп күледі, «Мынандай əңгімеге

басқа тақырыпты араластырмашы» де-гендей. Шай үстінде Яхия ағай туралы, балалары туралы ақтарыла айтты. Бір кезде: «Саған қазір біздің Жəния пиа-нино тартып береді» деді де, бөлмеге жасы 14-15 шамасындағы оқушы қыз бала кіріп келді. Академиктің қызы дейтіндей емес, сондай қарапайым, мамасының көңілі үшін, ұяла-ұяла пианиноға отырды. Содан пиани-но сөйлеп бір кетті дейсіз. Кабинет ішін кернеп, ағыл-тегіл құйылып келіп жатқан кілең бір əуезді əуендер. Соның алдындағы əсемдік əлемін кезген əдемі əңгіменің əсері ме, бір мен үшін орындалған жеке концерт-тей болып шыққан жарты сағаттай бойғы сырлы саздың сиқыры ма, бір кезде: «Керемет!» деп қалдым. «Рас айтасың ба, саған ұнады ғой, ə?» деп жатыр апай. Сол арада, аузыма қалай түскенін қайдам, «Апай, шы-нында керемет. Қызыңыз əлі лауреат международных конкурсов болады» деп жібергенім. Дəл осылай, тіліме оратылған күйінде орысша тіркес араластырып айтқаным əлі есімде. Бөлмеде тыныштық орнай қалды. Жəния да, мамасы да аң-таң күйде. Тап сол сөзді араб тілінен сынақтан өту үшін айтпағаныма құдай куə. Дəл солай етіп неге айта қалғанымды өзім де түсінер емеспін. Жəнияның орын-дау шеберлігін дəл олай бағалауға да, оның болашағын дəл олай болжауға да шамамның жетпейтінін ғана түсінемін. Бірақ, дəл солай айтылды.

Арада бірнеше жыл өтті. Мен үйіне баратында К.Байсейітова атындағы музыка мектебінде оқып жүрген Жəния П.И.Чайковский атындағы Мəскеу мемлекеттік консерватория-сын, кейіннен оның аспирантурасын бітірді. Əр жер-əр жердегі концерттер-де орындаған жеке нөмірлерін тыңдап қалып, Яхия ағайдың, Мəрзия апайдың қызы ғой деп қуанып қоятынбыз. Сөйтіп жүрген күндердің бір күнінде Жəния айды аспаннан шығарды. 1983 жылы сонау Франциядан, əлемнің өнер астанасы деп ардақталатын Парижден жақсы хабар жеткізді елге. Маргарет Лонг пен Жак Тибоның халықаралық конкурсында 2-ші Гран-приге жəне «Осы заманғы француз композиторларының шығармаларын үздік орындау үшін» арнаулы жүл-де сіне ие болды. Сол хабардың дүр-мегімен жүрген күндердің бірінде «Социалистік Қазақстанның» қа был-дау бөлмесіндегі Халида апай бөлмеме келіп тұр. «Сені Мəрзия Мəженова де-ген кісі іздеп жатыр. Университеттен. Менің оқушым еді, үйге хабарласса деп телефонын берді», дейді. Дереу ха-барластым, қуана құттықтап, Жəнияны мақтап жатырмын. «Тоқта, тоқтай тұр», дейді апай. «Осы сен баяғыда қызыңыз халықаралық конкурстардың лауреаты болады деп едің ғой, есіңде ме?». «Есімде». «Сонда сен сол сөзді қалай айттың?». Өзімше əзілдеп жа-тырмын: «Əлкей ағамыздың сөзін білесіз ғой, білеміз, білгеннен кейін ай-тамыз деген... Тыңдадық та таныдық, таныдық та айттық қой» деп. «Сонда да?» дейді апай. Не айтуға болады? «Апай, көріпкелдігім жоқ, музыкалық сауатым тағы жоқ, «зачет» алу үшін мақтайтын ойым да болған жоқ...». «Сонда да қалай болды өзі?» деп апай тағы сұрайды. Толқып тұр. Мен де толқып кеттім. «Қайдан білейін, ау-зыма құдай салған шығар сол сөзді», дедім.

Яхия ағай мен Мəрзия апайды содан бір жылдай өткеннен кейін, 1984 жылы Республика сарайында кездестіріп қалдым. Ол бəріміздің ұшқан ұямыз Қазақ мемлекеттік университетінің құрылғанына 50 жыл толуына арналған салтанатты жи-налыс еді. Фойеде амандассам, апай қолымды босатпайды. Жанындағы төрт-бес кісіні тоқтатып, шақырып, мені таныстырып жатыр. Шəкіртім деп мақтап жатыр. Мақтауының көкесі «Бұл жігіт Жəнияның халықаралық конкурс лауреаты болатынын мектепте жүргенінде-ақ айтқан» деген сөзі бол-ды. Ана кісілер «Бұл қайдан шыққан көріпкел?» дегендей бетіме таңдана қарайды... Кейін Жəния да: «Мамам Сауытбек ағаң солай айтқан деп сізді еске алып қоятын» деп жүрді.

Жақында Жəния хабарласқан. «Аға, мамам туралы естеліктер кітабын құрастырып жатырмын. Сізді жақсы көруші еді ғой, естелік жа-зып бермейсіз бе?» деп. Сол тілекті орындауды сөз басында айтылған Алматыға іссапардың əдемі əсері тездетіп жіберді. Оның үстіне алдыңғы күні, Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы шартқа қол қоюдың сал-танатты рəсімі кезінде Тəуелсіздік сарайында Жəниямен қатар отырып қалғанда тағы бір жақсы жаңалық естідік: дəл бүгін, 31 мамырда оқу орнының 80 жылдығына арналған салтанатты іс-шаралар аясында уни-верситетте Мəрзия Мəженова ауди-ториясы ашылады екен. Университет басшылығының бұл да бір білгендігі болған. Содан жастық шақтың жан жадыратар жарқын күндерін еске түсіріп жедеғабыл мақала жаздық. Мына өмірде Алаштың ардақты аза-маты, Ұлттық Ғылым академиясының академигі, көрнекті экономист-ғалым, адамдықтың, адалдықтың үйренерлік үздік үлгісін қалдырған тамаша тұлға Яхия Əубəкіровтің сүйікті жары, қазаққа бүкіл ұлттың мақтанышына айналған Жəния Əубəкіровадай аяу-лы қыз сыйлаған ардақты ана, ал-дынан қазақ əдебиетінің, ұлттық журналистиканың талай-талай тар-ландары тəрбие алған ұлағатты ұстаз Мəрзия Нұрмағамбетқызы Мəже-новадай, біздің сүйікті ұстазымыздай ай нымас асыл адам болғанын оқыр-ман дардың аға буыны есіне түсірсін деп, жаңа буыны біле жүрсін деп.

Айнымас асыл

Апта басында Алматыға жол түсті. Дəл осы күндердегі аса маңызды оқиғаның қарсаңы болғандықтан, асығыс жүрдік те таңғы ұшақпен барып, кешкі ұшақпен қайттық. Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры Ғалым Мұтановтың шақыруымен «Егемен Қазақстан – ел газеті» деп аталған іс-шараға қатысқанбыз. Бас басылымның 95 жылдық тойын университеттің 80 жылдық мерекесімен астасты-рып өткізген азаматтардың көңіліне разы болдық. Альма-матер деп аялай айтатын, дəл осы күндерде сексеннің сеңгіріне шыққан торқалы тойы дүрілдеп өтіп жатқан ұшқан ұямыздың əбден кемеліне келген кезі екен. Оған

көзіміз жетіп, көңіліміз сенді. Іштей қысылып та қалғандаймыз. Оқу орнының торқалы тойы тұсында өзгелер сияқты меценаттық көмек көрсете алмай жатқанымызға ғана емес. Ұстаздарымыз жайында жаза алмай

жүргенімізге. Университет тойына тез орайластырылған мына дүние шəкірттік парызымыздың бір өтеуіне жарап жатса жақсы. Бұл мақаланың арқауына университетте ректор да, проректор да, декан да, тіпті кафедра меңгерушісі де болмаған, ауыз толтырып айтатындай ғылыми атақ та алмаған, қатардағы оқытушылардың бірі күйінде бас-аяғы жарты ғасырдай ұстаздық еткен адам əдейі алынып отыр. Сырттай қарағанда оқу орнының сексен жылдық тарихында осында еңбек еткен жүздеген профессордың біріндей ғана көріне тұра ақырын жүріп анық басып-ақ баршаның құрметіне бөленген, «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағына өмірінің соңғы жылдарында ие болған кейіпкердің айнымас асылдығын ашуға, ұлағатын ұлықтауға арналған осы мақала арқылы біз жалпы ұстаздарымыздың қадір-қасиетін айшықтауды, түптеп келгенде

университеттің бəсін биіктетуді мақсат тұтатынымызды айтпақпыз.

Сауытбек АБДРАХМАНОВ.

Музыкалық аспапта орындау-ын алғаш рет тыңдап отырған жас адамның жақын жылдарда жұлдызы жарқырап жанатынын бірден дəл айта алу мүмкін бе? Мүмкін. Егер тыңдаушының есту қабілеті ел-ден ерекше болса. Орындаушының өнерін алғаш рет тыңдап, сол сəтте-ақ оның келешекте халықаралық конкурстардың лауреаты атанатынын дəл айта алу мүмкін бе? Мүмкін. Егер тыңдаушының өзі музыканың маманы болса. Пианинода (фортепьянода емес, рояльда емес) ойнаушы кəсіби музы-кант та емес, консерватория студенті де емес, мектептің жетінші класс оқушысы ғана болса, онда да осыны дəл болжай алу мүмкін бе? Қиын-ау. Дегенмен, бұл да мүмкін. Егер тыңдаушы классикалық музыканың маманы ғана емес, нағыз білгірі болса. Ал егер тыңдаушының өзі жиырмадан жаңа асқан студент болса, оның үстіне болашақ мамандығының музыкаға қатысы жоқ болса, оның үстіне өзі ешқандай музыкалық аспапта ой-намаса, онда да осыны дəл болжай алу мүмкін бе? Дəл осы мүмкін емес шығар дейсіз... Дұрыс айтасыз.

Бірақ, сол мүмкін еместей жағдай мүмкін болып еді бір кезде.

Бəрін басынан бастайын. Универ-ситеттің журналистика факультетіне жаңа түскен бетте бір таңдау алдан шығатын. Ол – қай шет тілін оқу. Ағылшын, неміс, араб тілдерінің біреуін таңдау керек. Біздің таңдау араб тіліне түскен. Ондағы бір ойымыз – революциядан бұрынғы, одан кейінгі, латын жазуына көшкенге дейінгі араб қарпімен, төте жазумен шыққан кітаптарды, газет-журналдарды оқи алатындай болу. Бұл шешімге қозғау салған тағы бір жай білетіндерден сұрастырып жүріп, университет-те кімдердің қандай тілді оқығанын анықтағанымыз еді. Солардың ішінде студент кезінде Əбіш Кекілбаевтың араб тілін оқытатын топта болғаны біз үшін артықшылығы айқын, аса салмақты аргументке айналды.

Бір қызығы, Əбіш Кекілбаев есімі алғашқы лекцияда-ақ алдымыздан шықты. Оқытушымыз – Мəрзия Мəженова. Ленинград университетінің шығыстану факультетін бітірген. Қараторы өңді, толықша денелі, дөңгелек жүзді апайымыздың шуақты көздерінен нұр төгіліп тұрғандай. Студенттерге мейірлене қарайды. Мəрзия Нұрмағамбетқызы кіріспе лек-циясында араб əлемі, араб мəдениеті, араб тілі туралы əңгімелей келіп, бұл тілдің қиындығын, арабшаны үйренуге адам бар ынты-шынты-сын салуы керектігін айтып, сабаққа ден қоя кіріспеудің қандай салдары болатынына тосын мысал келтірді. «Əбіш Кекілбаевты білесіңдер ғой?» дейді апайымыз. «Білеміз, əрине». «Білсеңдер, сол Əбіш менде оқыған». «Оны да білеміз». «Оны да білсеңдер, сол Əбіш сабаққа бірде қатысып, бірде қатыспайтын. Қандай кере-мет қабілеттің иесі! Есте сақтауы тіпті ғаламат! Мұғалімдердің өзі таң қалатын. Қайтерсің, арабшаны дұрыстап оқымады. Үлкен ғалым болатын мүмкіндігі бар еді, қазірдің өзінде ғылым докторы болып ке-тер еді...», дейді апайымыз. «Ол кісі қазірдің өзінде үлкен жазушы болды ғой». «Жазушылыққа ғалымдықтың не зияны бар? Əбділда Тəжібаев қандай үлкен ақын. Əрі ғылым докторы...». Содан алғашқы сабақ біткеннен кейін «Үлкен жазушы болу үшін араб тілін жеңіл-желпі оқу керек екен ғой» деп өзара əзілдесіп жатқанымыз есте. Əбіш ағаға еліктегендіктен де емес, «Бұл тілдің соңына сонша түскенде не шығады, ескі кітаптарды, газеттерді оқи алатындай болсақ жетпей ме?» дегендіктен болар, əйтеуір, екінші курстан бастап-ақ арабшаны үйренуге құлқым кеми берді. Бір жағынан апайдың қатаң талабы шаршатып жіберетіні де рас еді. Тап бір бізден араб тілінен көркем шығарма аударма-шыларын дайындайтындай қинайтын кейде. Құрдасым Тұрсын Жұртбайдың өз курстасы Асқар Егеубаев туралы «Сырты – сыпайы, іші толған намыс еді» деген эссесінде: «Университетте араб тілі тобында бірге болдық. Нағыз əріптеп оқитын əліптанушылармыз. Əлемдегі грамматикасы да, оқылуы да, дыбысталуы да қиын екінші тіл. Ұстазымыз Мəрзия Мəженова апай бізді ұстараның жүзінде қылпылдатып ұстады» деп жазғаны бар. Сөйтіп жүргенде үшінші курстың соңында ыңғайсыз жағдайға түскенім. Араб тілінен сынақ тапсыратын күнді ша-тастырып алғанмын ба, біле тұра бір жағдаймен бара алмадым ба, нақты себебі дəл қазір есімде жоқ, əйтеуір, Мəрзия апайдың емтиханы-на қатыспай, сабағынан «зачетсыз» қалу қаупі төнді. Қазіргідей емес, студенттерге талаптың қатаң кезі.

суретші Орал Таңсықбаевтың үйіне барғанымды, бірақ жеме-жемге кел-генде үйге кіруге ұялып, сыртта қалып қойғанымды, ағаммен бірге аулаға шыққанында ол кісіні алыстан, дар-база жақтан көріп қалғанымды, дене келбеті, бет-жүзі Сəбит Мұқановқа ұқсас екенін айтып та тастадым. Шіркін, парасаттылықтың жөні бөлек қой, апай бірден өзгеріп сала берді. Қайнатып, демдеген шайы да ұмыт қалды. Менімен кəдімгідей етене сөйлесе бастады. Сабақ сұрауды ойына да алатын емес.

Мəрзия апайдың əңгімесі маған қатты əсер етті. Бала күнінде оны үйдің ересегі ретінде жол-жөнекей өтіп бара жатқан пойыздарға жібереді екен. Майданға аттанған жауынгер-лерге азын-аулақ ас-дəм беру үшін. «Өздері үйден енді ғана шыққан, ата-анасының құшағынан жаңа босанған, қан майданға аттанып бара жатқан жап-жас солдаттардың маған жанар-ларына жас үйіріле қараған кездері əлі көз алдымда», дейді апай. Əкесі Түрксибті өз қолымен төсеп шыққан атақты теміржолшы болған екен. «Бүкілодақтық староста» Калининнің өзі қол қойған орден алған екен. Орден болғанда «Еңбек Қызыл Ту» ордені. Социалистік Еңбек Ері атағы 1938 жылы белгіленген ғой, оған дейінгі еңбек үшін тағайындалған орденнің үлкені осы. Ол кезде құрметті теміржолшылардың өздеріне ғана емес, балаларына да Кеңес Одағының кез келген жеріне барып-қайтуға жылына бір рет тегін билет беріледі екен. Сол билетпен Ленинградқа барып, университеттің шығыстану факультетіне оқуға түсіпті. Алыс түкпірдегі қазақ ауылындағы мектепті алтын медальмен бітіргенін де сонда білдім. Оны бізге сабақ кезінде еш айтқан емес. Əкесінің ерен еңбегін де ауызға алмаған. Содан апай Ленинград университетіне қалай оқуға түскенін, Нева бойындағы сұлу шаһардың биік мəдениетін қызықтыра сөйлеп кетті. Живописьті жанындай жақсы көретінін, мүмкіндік таба қалған сəтте Эрмитажға жетуге асығатынын, сондағы полотноларды, мүсіндерді сағаттар бойы сүйсіне тамашалайты-нын, студент бола жүріп стипендия-дан тиын-тебен үнемдеп, қаладағы театрлардың жаңа қойылымдарынан қалмауға тырысатынын сондайлық толқыныспен айтып жатты. Бұл əңгімелерден шет жағалай хабардар-мыз. Сабақтың ара-арасында сөзіне орысша қосып сөйлейтін əдетімен «Один Эрмитаж чего стоит!» деп сол ұлы музей жайында тамсана, тамсан-дыра толғап тастайтын. Университетте жүргенінде архивтен Махамбеттің ха-тын тауып, жариялағанынан, ғылыми айналымға алғаш қосқанынан хабардар болатынмын, оның да жай-жапсарын сол жолы өз аузынан естідім. Бұл жайында академик Рымғали Нұрғали кейіннен Ғабит Мүсірепов туралы эссесінде жазған еді. «Қилы заман» қандай туынды?» деген мақаласын «Қазақ əдебиетінің» басшылығы редак-ция алқасының мүшесі ретінде Ғабеңе оқытып, келісімін алуды тапсырады да, аспирант Рымғали жазушының

үйіне барады. Қаламгер араб жа-зуымен басылған кітапты мақала авторының өзі оқып шыққанына күмəндана қарайды.

«– Жастар түгіл, қырықтағылардың өзі арабшаға суқараңғы, өзің оқып шықтың ба, əлде біреу көзілдірік бол-ды ма? – деді. «Көзілдіріктің» астарын-да не жатқанын ұққам жоқ.

Ғабең суық жымиды: – Өзің меңіреу адам секілді мың-

қиып, ішімдегіні тап деп үндемейсің ғой. Өзің таратып оқи алатын қауқарың бар ма, жоқ, əлде ескіше танитын бі-реу ге оқытып, тыңдадың ба деп сұрап тұрмын.

Осы кезде ғана оянған болсам ке-рек, жауап қолма-қол айтылды:

– Жарты қарыс кітапты маған кім оқып береді? Митыңмен жүріп, аяғына шықтым. Университетте Мəрзия Мəженова есімді Ленинградтан араб бөлімін бітіріп келген қарындасыңыз оқытқан.

Ғабеңнің түсі енді ғана жылыды: – Е, е... Ол анау Махамбеттің патша

өкіметіне баламды оқуға ал деп жазған хатын тауып, соны ажыратып оқып берген Мəженова болды ғой».

Иə, біздің Мəрзия апай – еңбегін Ғабеңнің өзі бағалаған сол Мəженова.

Мəрзия Нұрмағамбетқызының ал-пыс жылдан астам уақыт бойы Қазақ университетінде дəріс оқып, алдынан мыңдаған шəкірттер өткізген еңбегі бір төбе де, Жанар, Қанат, Жəния сынды тамаша перзенттер өсірген еңбегі бір төбе. Академик Көпжасар Нəрібаевтың: «Ағамыздың өміріндегі тағы бір тиянақты бақыттың тұғыры өзінің отбасы болатын. Əубəкіровтер отбасы бақ пен берекенің, ырыс пен ынтымақтың, жылы шуақ пен жақсылықтың ордасы еді. Ол кісі осы ордаға бас ие, қамқоршы бола білді. Сүйікті жар, сүйкімді əке, аяу-лы ата болды. Жеңгеміз Мəрзия Нұрмағамбетқызы үлкен ғалым, ұлағатты ұстаз ғана емес, ағамыздың ақылшысы, жанашыры, қамқоршысы, берекелі дастарқанның иесі, қасиетті шаңырақтың киесі болды. Ағамыз екеуі алтындай ұл-қыздар, немерелер өсіріп тəрбиеледі», деп еске алаты-ны содан. Естелікті Мəрзия апай ту-ралы жазып отырғанымызбен, Яхия ағаны қайта-қайта айтпай тұра ал-маймыз. Ол кісілердің ішкі мəдениеті өте бір өрелі өнеге. Академик Серік Қирабаев Яхаң өмірден өткенде «Оның өзі де, ұстанымы да, сөзі де үлкен тəрбие еді» деген қоштасу сөзін жазып, соның бір тұсында: «Өзін мақтау, мадақтау дегенді жек көретін кішіпейіл Яхаң балаларының атына да мақтау айтқанды мақұлдай бермейтін. «Жаман бала ғой, оны айта берудің керегі жоқ» дейтін. Əсіресе халықаралық көлемде кең таны-мал болған Жəнияның атына жылы лебіздер көп айтылады ғой. Соған да Яхаң əке боп мақтанған кісі емес. Қазақтың «көз тиеді» деген наным-сеніміне ұйыған ол ішкі сезімін сыртқа шығармайтын» деп əдемі келтірген еді. Жалпы, қазақ зиялыларының аға буынының қай-қайсысы да бұл отбасы жайында ет жүректі елжіретерліктей етіп жазады. Солардың бəрінде де

«Зачетсыз» қалу стипендиядан қағылу деген сөз. Емтихан күндері бітіп, жұрттың бəрі ауыл-ауылына тарағалы жатыр. Не істеу керек? Қысылғаннан амалсыз ұстазымыз Абдулхамит Мархабаевқа өтініш айттым. Біздің топтың кураторы болатын. Хамаң студенттермен ежіл-қожыл арала-сып, тіпті əзілдесіп-қалжыңдасып жүре беретін. «Сен қысылма, үй те-лефонын да беремін, үйінің адресін де айтамын, «Апай, осылай да осы-лай болып қалды, айып етпеңіз, сынақты үйіңізге барып тапсыруға рұқсат сұраймын» деп айт, ол кісі сырттай қатаң болып көрінгенімен, жүрегі кең адам, меніңше, бетіңді қайтара қоймайды», деді. Сонда да үйге хабарласуға жүрегім дауаламай бірер күн жүрдім. Уақыт өтіп бара-ды. Сессия қорытындысы əне-міне шыққалы тұр. Ақыры апайдың үй маңына барып, телефон-автомат-тан хабарластым. Курстастарым «Апай саған қатты ренжіді» деп еді, ондай ештеңе сездірген жоқ, тек менің сынақты үйге барып тапсырмақ болғаныма сəл таңырқап тұрып қалды да, «Қашан келмексің?» деді. «Қазір. Үйіңіздің жанында тұрмын»...

Сол күн менің өмірімдегі ерекше есте қалған күндердің бірі. Сол күні алдымнан бөлек бір əлем ашылғандай еді. Ол шынайы мəдениеттіліктің, пайымды парасаттылықтың, нағыз зиялылықтың, кінəратсыз кісіліктің, кісіліктің көркін ашар кішіліктің əлемі болатын. «Əнеу күні емтиханға неге келмедің? Жұртпен бірге неге тапсырмайсың? Сенен емтиханды неге жеке алуға тиіспін? Бұлай ету-ге қалай батылың жетті? Үйде емти-хан алған дегенді қайдан шығарып жүрсің? Үйдің телефонын кім беріп жүр саған?» деген сияқты ұсақ əңгіменің ұштығы да жоқ. Қайта ауыл баласының осындай еркіндігіне түсіне қарау, тіпті сүйсіну де бар сияқты, жайдары жүзбен жымиып қояды.

Кабинетке кірген соң «Сен осында отыра тұр, шай қойып жіберейін» деді де шығып кетті. Менің бірден назар аударғаным соншама көп кітаптың тақырыптық сипаты болды. Апайдың жолдасы университет проректоры Яхия Əубəкіров екенін білеміз, ол кісінің экономика ғылымдарының докторы, профессор екенін де білеміз, апайдың өзі араб тілінің маманы. Ал кабинеттегі кітаптардың барлығы дерлік əдебиетке, өнерге қатысты. Экономика, лингвистика жөніндегі кітаптар, сөздіктер онша мол емес. Əсіресе, көлемді-көлемді көркемсурет альбомдарының көптігі бірден көзге түседі. Біразы журналдық үстелдің үстінде. Бұл олардың қолға жиі алы-натынын көрсетеді. Шетінен қарап жатырмын. Бірінен бірі өтеді. Ол кездегі Алматының кітап дүкендері тұрмақ, кітапханаларынан да тап-тыра бермейтін небір ғажап альбом-дар бар. Біразы шетелде шыққандар. Мəскеуде, Ленинградта басылған альбомдардың репродукцияларынан сапасы кəдімгідей бөлекше болады екен. Əлгі альбомдарға есім кеткені сондай, апайдың есік ашып, шайға шақырған дауысын да естімеппін. Бір қарасам, Мəрзия апай дəл жанымда тұр. «Живописьті жақсы көресің-ау деймін?», дейді. «Иə». «Суретшілерден кімдерді ұнатасың?», дейді. «Көп қой олар». «Көп болғанда қалай? Кімдерді білесің?». Айтып жатырмын. «Тағы кімдерді?». Айтып жатырмын. «Кімдерді ерекше жақсы көресің?». Айтып жатырмын. Байқаймын, апай менен мұны тіпті де күтпеген. Сөздің ыңғайы келіп тұрғаннан кейін ол кезде жекелеген шығармалары республикалық көрмелерге қойыла бастаған, кейіннен елге танымал суретшіге айналған қылқалам шебері Амангелді Тұрсыновтың менің жақын ағам болатынын, көрші тұратынымызды, ағамның əуелде Ташкенттегі көркемсурет училищесінде, одан кейін Островский атындағы театр-көркемсурет инсти-тутында оқығанын, жексенбі сай-ын үйге келгенінде талай альбом-дар көрсеткенін, кейбіреуін маған сыйлағанын, біраз шығармасының көз алдымда жазылғанын, сурет тех-никасынан хабардар екенімді, ағам мені ауыл іргесіне тиіп тұрған, ау-дан орталығы Абайдан небəрі 40 шақырымдай жердегі Ташкентте талай сурет көрмесіне апарғанын, ағамның жанына еріп бір жолы атақты

Сауытбек АБДРАХМАНОВ.

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz8 АШЫЛМАҒАН

АРАЛДАР

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан».

Мұрағат сөресінен табылған соңғы мəліметке көз тіксек, алғашқы ұшақ қазақ жеріне 1923 жылы жаз айында ұшып келген. Сол кездегі Қазақ автономиялық республикасының аста-насы Орынбор қаласына Мəскеуден жет-кен «Юнкерс-13» неміс ұшағы екен. Экипаж құрамының міндеті əуе көлігін насихаттай оты-рып, Қазақстан үшін құрастырылатын алғашқы ұшаққа қаржы жинау.

Осы жерде: «КСРО-да неміс ұшағы қалай пайда болды?» деген заңды сұрақ қылтияды. Ол былай екен. Оннан аса мемлекетті «көрпесінің» астына бүркеп отырған Кеңес Одағында ұшақ болмай, 1922 жылдың көктемінде кеңестік əуе байланысын дамыту мақсатында 4 «Юнкерсті» неміс жерінен сатып алады. Соның нұсқасында қанат қаққан тұңғыш АК-1 ұшағы ағаштан жа-салып, тек 1924 жылы ғана көкке көтеріледі. Бірақ көптеген кемшіліктеріне байланысты қолданысқа жарамаған. АК-1 өзі ағаштан жасалған, өзі шабан əрі 2 адамнан артық орыны жоқ сəтсіз жоба болып тарих қойнауында қала берді. Ал немістің «Юнкерсі» алюминий сауыт-ты, 185 аттың күшіне ие, оның үстіне ұшқыштан бөлек тағы 3 адам міне алатын, сол кездің ең озық үлгідегі əуе техникасы еді.

Жоғарыда айтылған 4 ұшақ та «РСФСР жəне Орта Азия елдері тұрғындары мен қажетті жүктерді Қазақстан арқылы тасымалдау -мен қамтамасыз ету» мақсатында 1923 жылы көктемде құрылған «Добролет» акционерлік қоғамына тиесілі болатын. Қазақ жеріне ұшып келген неміс ұшағы соның алдында ғана Мəскеу-Нижний-Новгород авиажелісін ашып, Қазақ елінің астанасы Орынбор арқылы Оңтүс тік Қазақстан аспанын көктей өтіп, əуе даңғы лын Орталық Азияға созуға бағытталған. Тари-хи деректерге сүйенсек, алғашқы ұшақ Мəс-кеу-Орынбор-Қызылорда-Ташкент арқылы ұшып, келешек авиакеңістіктің сапар бағытын анықтаған.

Кеңес билігі ол кезде Орынборды əуе кеңістігіне ашылған терезе ретінде тектен-тек-ке таңдамапты. Жағрапиялық орналасқан орны Еуропа мен Азияның ұштасқан жерінде əрі экономикалық тұрғыдан да тиімді, оның үстіне Оңтүстік Оралдағы өнеркəсіп ошағы жəне халқы тығыз шоғырланған Қазақстанның саяси астана-сы ретінде де барша игілікке тиімді болғанын дөп басқан. 1925 жылғы халық санағы бойын-ша Оңтүстік Оралда 123 мың адам тіркеліпті. Яғни, бұл кез келген коммерциялық һəм саяси тəуекелді толықтай ақтауға тиімді. Оны да аз десеңіз, дəл сол уақытта Орынборда 1913 жылы құрылған, авиамаман И.Колоницкий басқарған жергілікті аэроклуб жұмыс істеген. Техникаға əуес жастар қолдан жасалған ұшу аппаратта-рын, қысқа қашықтыққа ұшатын бір адамдық аэропландарды сынақтан өткізетін ұшу алаңы болған. Бұл алаң кейін келе 1925 жылғы талап бойынша екінші жəне орта дəрежелі ұшу алаңы ретінде жақсы бағаланған.

Əрине, ол кезде ұшақты тамашалауға жұрт қара нөпір боп жиылғаны, ұшқыштарға гүл ұсынып, оркестрдің сүйемелдеуімен əуелете марш ойналғаны белгілі. Сондай-ақ, сол кез-де Қазақ орталық атқару комитетін басқарған, мемлекет жəне қоғам қайраткері Сейітқали Меңдешев жиылған көпшілікке тұңғыш ұшақты таныстырып, əуе сайыпқырандарының қадамына сəттілік тілеген екен. Ол кісі 1923 жылдың көктемінде алғашқы ұшаққа қаржы жинау мақсатында арнайы құрылған Əуе флоты достарының қоғамы Қазақ аймақтық ұйымына басшылық етіпті. Орталықтың арнайы тап-сырмасы бойынша жергілікті басшылар ұшақ құрастыру қаражатының жиналуына жəне оған халықтың тығыз араласуына жауапты болған.

Қазақ елінің астанасы Орынборда ұшақ екі апта болып, үгіт-насихат жұмыстары қызу жүргізілген. Түрлі жарнамалық плакаттар, сол кездегі ең беделді ақындар В.Маяковский

мен А.Родченколардың өлеңдері, əуе байла-нысын бағындыру үшін тасталған десте-де-сте ұрандар жеткілікті болыпты. Тіпті, кей үндеулер мен үгіттер шектен шығып кеткені де тарихи деректермен дəйектеліп отыр. Мəселен, халыққа қарата айтылған бір үгіт-плакатта «Бізге қосылмаған бізбен емес» деген ауанда, түпнұсқасын бұзбай берсек: «Тот не гражданин СССР, кто не «Добролета» акционер!» деп бір-ақ соққан.

Орынбордағы мемлекеттік мекемелер-ден өзге, түрлі техникалық кешкі мектептер, рабфак, əскери ұшқыштар мектебі мен зауыт қызметкерлері үгіт-насихат жұмысына жегіліп, айналасы 2 аптаның ішінде халықтан 18 мың сом қаржы жиналған. Бұл сол кезеңдегі бағаммен есептегенде ұшақтың жарты құны, көп қазына. Салыстыра кетсек немістің бір «Юнкерс-13» ұшағы ол кезде 33 мың сом тұрған. Мыңдаған адам Əуе флоты достарының қоғамы аймақтық ұйымына мүше болып, қазақ астанасының əрбір алтыншы тұрғыны алғашқы ұшаққа үлес қосқан.

Сарғайған парақ беттерінде келтірілген де-ректерге қарап отырып мүдделі түрде жүргізілген үгіт-насихат жұмыстары өзінің зор нəтижесін бергенін байқауға болады. Қазақстанның өзге аймақтарының тұрғындары коллективтік хат жолдап, Əуе флоты достарының қоғамы аймақтық ұйымына мүше болуды сұрап қана қоймай, тезірек өздеріне де ұшқыштардың қонаққа келуіне өтініш білдіріпті. Ол ол ма, Адай уезінің тұрғындары мəселені төтесінен қойып: «Бізге бір ұшақ беріңдер, біз сендерге он мың бас қой береміз» деуге дейін барған.

Халықтың сұранысы ел басқарушы азаматтардың сол кездегі орталыққа – Мəскеуге ресми түрде жеделхат жолдауына мəжбүр етеді. «Əуе флоты достарының қоғамы аймақтық ұйымына көмек көрсеткісі келетіндер қатары күн санап артып келеді. Үгіт-насихат жұмыстарын кеңірек жүргізу үшін бізге қосымша ұшақ бөлулеріңізді сұранамыз» делінген Мəскеуге жөнелтілген үшбу хатта.

Ұшақ құрастыруға қаражат таппай отырған Мəскеу қарап қала ма, дереу Қазақстанға француздық «Сопвич» маркалы екі кісілік аэро-планды жөнелтеді (дереу болғанда, тарихқа қиянат жасамайық, 1925 жылдың ақпан айын-да). «Сопвич» бірінші дүниежүзілік соғыста пайдаланылған барлау аппараты ретінде өте əбжіл қимылдайтын, түрлі əуе қозғалыстарын жасай алатын аэроплан. 120 аттың күші бар «Сопвич» аэропланы өзге де шетелдік «Фарман», «Ньюпор» аэропландары секілді Ресейдің аэро-зауытында 1920 жылға дейін-ақ құрастырылушы еді. Аты аталған ұшу құрылғылары əуе тасыма-лына болмаса да, ауылшаруашылығы мен əуе барлауы үшін кеңінен пайдаланыла бастаған кез. Міне, Қазақстан халқынан алғашқы ұшақ жасауға қаржы жинау үшін осы аэропландар елімізге көптеп келе бастады.

Жоғарыда аталған француз аэропланы 1925 жылдан бастап еліміздің ауыл шаруашылық жұмыстарына, пошта байланысы, жол инфрақұрылымын дамыту істеріне кеңінен пай-даланыла бастады. Еліміздің пайдалы қазбалар картасын жасауда да бұл ұшу аппаратының көмегі зор болды. Осылардың бəрін жіпке тізе берсе əрқайсысы өз алдына бір тарих, өз алдына қызықты оқиғалар.

Мақаламызды түйіндей келсек, 1923 жылдың жазында Қазақ елінің сол кездегі астанасы Орынборға ұшып келген неміс ұшағы қазақ даласына тұңғыш қонған əуе кемесі ғана емес, еліміздің орталығы Орынборды барлық аймақтармен жедел байланыстыратын əуе даңғылының негізін қалап жəне жаңа аста-намыз Қызылорда қаласын өзге республика-лармен қарым-қатынас жүргізуге жетелеген қозғалыс тетігі қызметін де атқарған. Жəне де отандастарымыздың жаңа технология, яғни, əуе қатынасына қызығушылығы мен жаңашылдыққа деген ұмтылысына серпін берген.

АЛМАТЫ.

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ,«Егемен Қазақстан».

Атырауда Александра Кисе-лева дейтін сары шашты жасөс-пірім тұрады. Мерекелік шара-ларда қазақтың домбырасынан күмбірлете күй төгеді. Оны алғаш рет көргенде таңданғанымыз рас еді. Дегенмен, «домбыраны Қазақстанда тұрғасын тартатын шығар» деп те ойлап қойғанбыз. Сөйтсек, Александра кішкентай күнінен қазақтың мəдениетін, ұлттық құндылықтарын құрмет-теуге дағдыланыпты. Олай дейті-німіз, бұл əулеттің арғы атасы Алексей Павлович қазақ жігіт-терімен достасып, отбасылық қуаныштарын бірге бөліскен екен. Қазақша таза сөйлеген, қазанында қазақша ет асу үзілмеген.

– Білесіз бе, менің күйеуім-нің əкесі Алексей Павловичтің қазақтардың арасынан отбасылық достары өте көп еді. Қазақша мақалдап сөйлегенді ұнататын. Қазақтың жөн-жоралғыларын жақсы білетін еді. Қазақша ет асқанды тəуір көретін. Жұ-мысынан қолы босаған сəтінде Махамбет ауданында тұратын дос тары Нағи Жексенов, Тасымай Салықов ағалардың үйіне жиі барушы еді. Күйеуім Владимир де қазақшаға жетік еді. Екеуміз үйленуге сөз байласып жүргенде, Владимир мені Салықовтардың үйіне ертіп апарды. Сол үйдегі анамыздай болған Роза апаға мені таныстырып, «Осы қызға үйленуіме бола ма?» деп рұқсатын сұрап еді, – деп Александраның əжесі Надежда апай өзі келін болып түскен Киселевтердің қазақ отбасыларымен шынайы достығын еске алды. – Ақтөбеге барған бір сапарымда қайын атайға сый жасауды ойластырып, дүкеннен ою-өрнектері бар төрт бұрышты тақия көріп: «Папа, мен сізге төрт бұрышты тақия сатып алдым», деп телефон шалдым. Сонда, иманды болғыр, қайын атай: «Қызым, маған өзбектікін

емес, кəдімгі қа зақы тақия əкел», деді. Сонан соң өз бек тақиясын ауыстырып алдық.

Қазақ отбасыларымен етене араласып, қазақ жігіттеріне адал дос болған Алексей Павлович келіні Надежда сыйлаған ою-өрнектермен көмкерілген қазақы тақияны басынан тастамаған екен. Қысы-жазы қазақы тақияны киіп жүретін орыстың дарқан көңілді сары шалы кейінгі ұрпағына өскен-өнген жердің қадіріне жетуді, жергілікті ұлттың өнері мен мəдениетін, тілін құрметтеуді аманаттаса керек-ті. Киселевтар отбасының бүгінгі мүшелері қазақ тілін де ана тіліндей құрметтейді. Бұған Александраның əжесі Надеждамен қазақша сөйлескенде көз жеткізе түстік.

– Александраға өнер арғы ата-сы Алексей Павловичтен дарыған ғой. Ол кісі қасықтармен кез келген əуенді керемет ойнаушы еді. Қазақтың əндерін, күйлерін жаны сүйетін. Бір өкініштісі, Александрадай шөбересінің дом-бырамен күй шерткенін көре ал-мады. Егер тірі жүргенде, төбесі көкке жеткендей қуанар еді, –дейді əжесі Надежда апай.

Қайын атасының қазақ отбасы-ларымен адал достығын көңіліне мықтап түйген Надежда немересі Александраны өзі жұмыс жасай-тын Құрманғазы атындағы музы-ка мектебіне ертіп апарады екен. Жұмысына кедергі болмасын деп бес жастағы Александраны му-зыка залына жіберген ғой. Сол залда қобыз үнін алғаш естіген Александра: «Үлкен скрипкада ойнағым келеді» депті. Кейіннен домбыраның қоңыр үніне елітсе керек, қазақтың киелі аспабының жанынан шықпай қойыпты. Міне, содан бергі он жылдан бері Александра домбыраны жанына серік етіп келеді. «Александрамен бірге домбырасы да өсіп келеді. Балабақшаның қазақ тобына барғанда да домбырасын қолынан тастаған жоқ. Ең кішкентай дом-быраны Алматыдан тапсырыспен

алдырдық. Александраға жас ерекшелігіне қарай үшінші дом-быраны сатып əпердік» деп ағынан жарылды Надежда апай.

Əжесінің айтуынша, Кисе-левтар отбасындағы күйші қыз – Александра домбыра десе, ішкен асын жерге қояды. Мектептегі сабағынан келісімен бірден дом-быраны қолына алып, бірнеше күй орындайды. Сонан соң ғана ас бөлмесіне тамақтануға кіреді. Сəл нəрседен көңілі түссе, бөлмесінің есігін кілттеп алып, домбыра-мен сырласады екен. «Біздің Александра домбыраны көзін жұмып та, жатып та тарта береді» деген əжесінің əзілінің астарында шындық бар. Өйткені, қазақтың ұлттық аспабын жанына серік ет-кен орыстың қаршадай қызының өнері көпшілікке домбыра арқылы танылды.

Ал Александраның өзі қазақтың домбырасымен Австрия мен Испа-ния, Франция мен Италия, Мо-нако королдігі мен Польшада, Германия мен Чехия елдерінде өнер көрсетті. Құрманғазы мен Динаның күйлерін Мəскеу, Париж, Канн, Ницце сахналарында нəшіне келтіре орындады. Халықаралық конкурстарда да қазақ күйін шертеді. Əсіресе, Мəскеуде өткен «Серебряная звезда» конкурсын еш ұмытпақ емес. Оның өзіндік себебі бар. Нақтылай айтқанда, 2010 жылы Ресей астанасын-да өткізілген бұл конкурсқа бір мыңнан астам үміткер қатысып, екі бас жүлде мен 284 жүлделі орынды иелену үшін бар өнерін салыпты. Осы сайыста атыраулық Александра Киселева домбыра-мен орыстың «Смуглянкасын» орындады. Қазақ елінен қатысқан домбырашы өреннің өнеріне зал ішінде ине шаншар орын қалдырмаған ормандай орыс ду-ылдата қол соғумен шектелмей, домбыраның қоңыр үнімен елітіп, «Смуглянканы» шырқап отырып-ты. Дəл осы халықаралық конкурс-та қазақтың қара домбырасын өзге елдер сахнасында насихаттап

жүрген Александра Киселева қос бас жүлденің біріне ие болды.

Қазір көпшілік Александраны күйші қыз деп атайды. Десе де-гендей, оның нəзік саусақтары домбыра пернелерімен жоғары-төмен жорғалай жөнелгенде, қос ішектен құлаққа жағымды қоңыр үн төгіледі. Өткен жылы Құрманғазының оннан астам күйін жұртшылыққа ұсынған мың адамдық оркестрдің құра-мында өнер көрсетті. Елбасы ның алдында қазақ күйлерін шерт-кенін «Өмірімдегі ең бір ұмы-тылмас сəт» деп есептейді Алек-сандраның өзі. Қазақ өнерінің, ұлттық саз аспабы –домбыраның қадірін білетін Нұрсұлтан Əбіш-ұлы концерттен кейін Алек сан-драның өнеріне сəттілік тілеп, орындаушылық ше берлігіне риза-шылығын білдіріпті.

– Мені домбыра тартуға үй-реткен Ұмсын Зиноллақызына алғысым шексіз, – дейді Алек сан -дра Киселева. – Қазақтың дом бы-расын тартқым келеді деге нім де, кеудемнен итерген жоқ. Кері-сінше, менің домбыраға деген қы-зығушылығымды одан əрі терең-дете түсті. Осы ұстазымның арқа-сында домбыра тартуды жетік мең гердім. Болашақта осы ұс-тазымның сенімін ақтасам деймін.

Əжесі Надежда мен анасы Наталья Александраның бо ла-шақта консерваторияда білім алатындығын сеніммен айтып отыр. Демек, Александраның ке ремет күйші атануы ғажап емес. Өйткені, ол Киселевтер от басының атасы Алексей Пав ловичтан бері желі болып тартылған қазақ хал қының мəде-ниетін, өнерін құрметтеуді жал-ғастырып келеді.

Атырау облысы.–––––––––––

Суретте: Александра Киселе-ваның домбырамен күй орын-дау сəті.

Суретті түсірген Рахым ҚОЙЛЫБАЕВ.

Қазақ көгіндегі тұңғыш ұшақ

Бұған дейін қазақ көгінде алғаш ұшқан əуе көлігі ретінде 1924 жылы Ташкент-Алматы бағытында қатынаған ұшақ айтылып, отандық əуе флотының бастауы саналып келген еді. Тыңғылықты зерттеу мен деректерді тірнектеп жинау нəтижесінде Қазақстан аспанын тұңғыш болып бағындырған ұшақ туралы тарих бір қабат тереңдеп отыр. Бұл турасында бізге тарих ғылымдарының кандидаты Рахман Жанабаев рет-ретімен əңгімелеп, пəлен жылдан бері мұқият жинап жүрген құжаттарын алдымызға жайған еді.

Домбырамен «Смуглянканы» тартќан Александра Киселева туралы бір їзік сыр

Нұрбол ƏЛДІБАЕВ,«Егемен Қазақстан».

Онда Алматы облысы əкімінің орынбасары Серік Мұқанов құттықтау сөз алып: «Өңірімізде тарихи атауларды қалпына келтіру мен жүйелеу, жер-су жəне басқа да ономастика нысандарының атау-ларын фонетикалық, таңбалық жəне лексикалық қағидаттарға сəйкестендіру шаралары тұрақты атқарылып келеді.Нақтылай түссек, «Жаңарған Жетісу атау-лары», «Облыстағы ономастика-ны оңалту» атты анықтамалықтар шығарылды. Ал «Облыс ономас-тикасы» атты көлемді жинақта əкімшілік бірліктер, елді мекендер жəне көше атауларының қазақ жəне орыс тілдерінде жазылу үлгілері, топонимдердің түсіндірмелері тегіс көрсетіліп берілді. Атаулар, яғни қазақ топонимдерінің барлығы ата-бабаның əлеуметтік өмірінен, халқымыздың руха-ни өресі мен философиясынан тікелей хабар береді. Дегенмен, ономастиканың əлі шешімі табылмаған мəселелері бар. Қазіргі

уақытта тіл саясатының жетекші бағыттарының бірі ретінде тек ғылыми-тəжірибелік, мəдени-тарихи ғана емес, сондай-ақ үлкен қоғамдық-саяси маңызға ие болып отыр», – деді.

Келесі кезекте Мəдениет вице-министрі Жанай Омаров мінбеге көтеріліп, елді мекендердің тарихи атауларын қалпына келтіру, қазіргі ономастика са-ласы мəселелерінің бірі бо-лып отырғанына назар ауда-рып, статистикалық мəліметтерге сүйеніп, республикамыздағы елді мекендер атауларының 40%-дан астамы орыс тілінде екенін ашық айтты. Əрине, Елбасы тапсырма-сына сəйкес атқарылып жатқан жұмыстар қатарында мəдениет нысандарына кісі есімдерін бе-руге шектеу қою керектігі жө-нін де өткір ой, құнды пікірін ұсын ды. Өз кезегінде Президент Əкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің инспекторы Əділбек Алпысбай сөз алып, «1991 жылдан бері республикада 5 облыстың, 13 қа ланың, 54 ауданның, 7 қалалық ауданның, 119 теміржол

станса сының аты ауыстырыл-ды. Со ны мен қатар, 6 облыстың, 12 қа ла ның, 14 ауданның, 76 темір жол стансасының, 40-тан астам елді мекен атауларының орыс тіліндегі транскрипциясы нақтыланды. Республика бой-ынша 1221 елді мекеннің атауы өзгертілді. Жергілікті атқарушы органдардың мəліметтеріне сəйкес əлі күнге дейін кеңестік дəуірден қалып қойған атаулардың да көп екендігі анықталып отыр. Осы санатқа жататын елімізде тек көшелердің өзі 12 424 бол-са, одан басқа 103 даңғыл, 283 тұйық көше, 113 теміржол стан-салары, əуежайлар мен порттар, 143 əлеуметтік-мəдени нысан, 17 парк, 335 мектеп, 13 көпір, 100 ықшам аудан мен 459 аялдамалар бар. Ал 1579 əкімшілік-аумақтық бірліктер атау беру немесе қайта атауды қажет етеді», – деді.

Негізі, ономастикалық мəсе-лелерге орай нақты ұсыныстар түсіріп, талқылап, сараптауды мақсат еткен бұл дөңгелек үстелге тіл мамандары мен ғалымдар, аудан, қала əкімдерінің орын-басарлары, басқарма басшыла-ры қатысты. Екі күнге созылған басқосуда көтерілген мəселелер молынан болды. Соның бірін ғана айтсақ, идеологиясы ескірген

атаулар жайы. Ол дегеніміз, Алматы облысы аумағында Жоңғар Алатауы деген тау бар. Осы таудың атауына зейін қойсақ, бүгінде жоңғар деген халық мүлдем жоқ, бұл – бір. Екіншіден, тарих-намада «Ақтабан-шұбырынды, Алқакөл сұлама» деп аталған за-манда жоңғар шапқыншылары қазақ жерін басып алып, өз озбырлықтарын жүргізіп, бүтін бір тауға Жоңғар Алатауы деп ат қойғаны мəлім. Мұны идеология-сы ескірген атау деп айтуға негіз жеткілікті. Ал бұл таудың көне за-маннан бергі аты Жетісу Алатауы болып саналады. Ол туралы тари-хи жазбалар баршылық. Тізбелей берсек мұндай мысалдарды тек Алматы облысы аумағынан ғана емес, республика көлемінен көптеп келтіруге болады.

Қазақстанның барлық облыс-тары мен қалаларынан келіп екі күнде ономастикалық мəселелерді талқылап, пікір алмасып, өзіндік ойларын ортаға салған ғалымдарды қашанда қонақжайлылықтан таймайтын жетісулықтар Тал-дықорған қаласының іргесіндегі ауылдарға апарып жəне облыс орталығындағы көрнекті жерлерді көрсетіп аралатты.

Қорыта айтқанда, «Қазақстан Республикасының кейбір заңна-малық актілеріне ономастика мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы» заңы 2013 жылдың 21 қаңтарында күшіне енгені мəлім. Бұл күні осы заңнама талабы-на сəйкес жер-су атауларын өзгерту жəне бір адамның атын бірнеше ауылға, көшеге беруге болмайтыны да ортаға салынып, талқыланды.

Алматы облысы.

Ономастиканыѕ ґзекті мəселелеріќозєалып, ол наќты мысалдармен алєа тартылды

Таяуда Талдықорғанда Мəдениет министрлігі Тіл комитетінің ұйымдасты руы мен «Ономастика жəне тарихи дəстүрлі атаулар» атты республикалық дөңгелек үстел өтті.

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 9

БАУКЕЅНІЅ АЛЄАШЌЫ ЎСТАЗЫ

Қылышынан қан тамған солақай саясат құрбандарының бірі, халқымыздың біртуар ұлдары, батыр Бауыржан Момышұлы, ақын Əбділда Тəжібаев, əдебиеттің атасы Қажым Жұмалиевтерге ілім үйреткен ұстаз, оңтүстіктің тумасы Сейілбек Үсенов екенін біреу білсе, біреу білмес. Өкінішке қарай, өткен ғасырдың 20-30-жылдарында еліміздің халық ағарту, мəдениет саласы ғана емес, қоғамдық-саяси өмірінде жауапты қызметтер атқарған ары-стай ұлдың бүгінде, тіпті, қабірінің қайда қалғаны беймəлім. Көңілге медеу болатыны – жазықсыз жапа шеккен азаматтың соңында қалған жалғыз ұлының табылып отырғаны.

Бұл да болса Сейілбек Үсеновті «менің алғашқы ұстазым» деп Батыр Баукеңнің əңгімесіне арқау етуінің арқасы.

Сейілбек Үсеновтің немере інісі, тарих ғылым-дарының докторы Сейдехан Əлібек:

– «Өте реңді, сабырлы, сауатты кісі еді. Бізге ол кісі тарихтан сабақ берді, тарихтың көптеген терминдерін, дəуірлерді қазақшалап айтатын», деп, Баукең сол ұстазы жөнінде тебірене жазып кеткен, – дейді.

Ғалым Сейдехан Əлібек аталас ағайыны Сейілбек Үсенов жайлы деректерді табу үшін Алматы, Шымкент, Ташкент, Тараз қалаларының мұрағаттарын көп ақтарыпты. «Сейілбек Үсенов 23 жасында бүгінде Өзбекстанға өтіп кеткен Бостандық ауданында хатшы болған. Одан кейінгі жұмысы осы Оңтүстіктегі, сол кездегі Сырдария округтік комитетінде хатшылық қызмет атқарған. Мұнан кейінгі қадамы журна-листика саласында жалғасқан. 1934-1937 жылдар аралығында «Социалды Қазақстан», «Қарағанды Пролетары», «Ленин туы» газеттерінде қызметтер атқарған. Баспасөз саласында жұмыс істеген Сейілбек Жүргеновпен, сол сияқты Ілияс Жансүгіровпен, Сəкен Сейфуллинмен қызметтес болып, бірге жүріп, таныстық қатынастары болған. Небəрі 33 жасында «халық жауы» деп қуғындалуының бір себебі сонда жатса керек.

Əкесін ұстап əкеткенде ұлы Сəлім Үсенов 4 жас та екен. Бүгінде Ресейдің Орынбор облысында ғұмыр кешіп жатқан қарияның сол күндер əлі көз алдында. «Түнжарымда үйімізге НКВД-ның адам-дары келіп, əкеме: «Собирайся!» деп нұқыды. Біз қорқып, əкемізді құшақтап, жабысып жібергіміз кел-меп еді, əлгі жендеттер бізді итеріп тастап, əкемізді алып кетті. Əкем кетерінде: «Қазір келемін», деді. Біз күттік. Өкінішке қарай, сол кеткеннен мол кетті. Ертеңіне екі əпкем мен мені жендеттер балалар үйіне өткізіп жіберді. Ең сорақысы сол, үш бауыр бір-бірімізден көз жазып қалдық. Өйткені, бізді бір жерде ұстаған жоқ. 1969 жылы Фарида есімді əпкемді таптым, ал Қалима əпкемнен əлі күнге дейін дерек жоқ», дейді Сəлім ақсақал.

Өкінішке қарай, əкесінің сүйегі қай жерде қалғаны əлі күнге белгісіз.

Сейдехан Əлібек, былай дейді: – Əшірбек Үсенов туралы айтар болсақ,

Қазақстандағы алғашқы əліппені жазған адамдардың бірі. Мысалы, Ахмет Бай тұрсынов əліппені төте жа-зумен жазған болса, бұл кісі латын жазуында алғашқы əліппе шығарған. Одан басқа да бірнеше оқулықтар, əдебиеттен хрестоматия жазған.

Жазықсыз жапа шеккен арыстың жалғыз тұяғы күні кеше Оңтүстікке табан тіреді. Шымкенттегі сая-си қуғын-сүргін құрбандарына арналған мұражайда əпкесі Фариданың ұл-қыздарымен жəне ағайын-туысқандарымен қауышты. Енді бала күні көз жазып қалған Қалимадан бір дерек болса деп армандайды.

Айзада ТАЛАСОВА.

ШЫМКЕНТ.

ЗАМАНА

ЗАПЫРАНЫ

Тағдыр бар!..Сол талайлы да талаулы тас тағдырының

алдында адам баласының кей жағдайда дəрменсіз болары жəне тағы да сол жаз мыш-қ а көніп күй кешетіні де бар.

Адамзаттың жиырмасыншы ғасырының талай бір тауқыметтері мен қасіреттеріне біз қаншалықты əділ баға береміз деп əрекеттенгенімізбен, сол ой мен ниетіміз қаншалықты ақталады? Сондықтан

өткенімізге баға берер тұста ең əуелі Кеңестік жүйені сол кезеңде өмір сүрген миллиондаған адамдардың, ал коммунистік идеологияны, тіпті, тұтас бір Адамзаттың тағдыры болды деп қабылдағанымыз абзал.

«Тағдырыңнан қашып құтыла алмайсың», – деген қағидаға бас ұрар болсақ, ендеше кешегі кеңестік қоғам да қашып құтыла алмаған біздің тағдырымыз еді.

Міне, сол тағдырымызбен бірге өріліп біткен өткен дəуір мен келмеске кеткен кезеңдер адамзаттың өзімен бірге жасасып келе жатқан көне тарихының қойнауы мен қойнына үнсіз бұғып, батып бара жатқан тұста, кешегі Кеңес Одағы тарихының қаралы да қасіретті, тіпті, қылмысты беттерін қайта бір ақтара отырып, қайта бір ой сарабынан өткізе отырып, қазір соның бəріне баға беру үшін ең əуелі кінəлілерді жаппай іздестіріп, өзіміз де сан түрлі тиянақсыз пікірлердің жетегінде кетіп жатқанымыз тағы бар.

Əркімнің іздегені бір шындық! Алайда, шырқырап тұрған мына бір

шындық та бар! Біреулер сол Кеңес үкіметі мен кеңестік жүйе саясатының сойылынан қансырап та қалды, ажал да құшып жатты, азап та тартты. Ал, енді біреулер сол Кеңес үкіметінен өздерінің бақыттарын да таппады ма? Жəне солай болмады деп кім айта алар?

Міне, осы арада Елбасы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың: «Өткеннің өкінішін айтқанда, елдің еңсесін езе түсетіндей етіп емес, тарихтан тағылым алып, кемшіліктерден безе түсетіндей етіп айту керек», деген жəне «Өткенді тану, тарих-ты пайымдап, оған əділ баға беру – үлкен парасаттылық пен жауапкершілікті талап етеді», деген ой-пікірін ескеруді айналадағы бүгінгі ахуал алға тартқандай.

Міне, біздің өзіміз де кешегі Кеңес Одағының ауласында өстік, ауасын жұтып, нанын жеп, суын ішіп, күнімізді көріп, бүгінге жеткен шағымызда қазір сол өткен кезеңнің орны толмас қасіреті – сан мыңдаған халқымыз тартқан ашаршылық нəубетіне баға беруге əрекеттеніп-ақ жатырмыз.

Əрине, өте орынды! Халқымыз тартқан осы бір ашаршылық қасіретінің тауқыметі бүгін біздің де, ертеңгі күні келер ұрпақтың да əрдайым жанын ауыртып, жүректерін сыздатып тұратыны айқын. Əрине, сол сыздаған жан-жүрегімізбен шырылдап, өзек жалғауға жарарлық нəр таба алмай аштықтан бұратылып өлген, аштықтан есі кетіп, ажал тырнағынан шұбыра қашып, сүйектері ақ сөңке болып қазақ даласында шашылып қалған сол бейбақ жандардың алдындағы

парызымыз бен қарызымыздың өтеуі үшін де өткенімізге үңілгеніміз дұрыс.

Алайда, халқымыздың сол нəубетінің, көз жасы мен үзілген өмірінің, тартқан азабының есебі мен кеткен есесін енді келіп кімнің мой-нына апарып жүктерсің? Кімді айыптарсың? Кімді жазғырарсың? Кімді сөгерсің?

Əрине, осы арада айыпты да, жазықты бо-лып Кеңес Одағы, оның сол кездегі «көсемі» Сталин мен Қазақстанда «кіші Октябрь»

жасауға əрекеттенген Голощекиннің сана-да тұрары бар. Сөз жоқ, Кеңестік жүйенің де, Сталин мен Голощекиннің де қолдан ұйымдастырылған аштық үшін айыбы мен жазықтарын тарих қай тұстан болсын əрдайым өзінің зар қарғысымен қайталап айтып тұратын болады.

Енді келіп, сол ашаршылық жылдары құрбан болды дейтін екі жарым миллион халқымыздың қиылған өмірі мен тартқан азабының есесін сұрайтын жəне айыптарын мойындарына салып бере қоятындай Кеңес Одағы да, оның саясаты да жоқ, не Сталин, не Голощекин де тірі емес. Өз тағдырларының тар қауызына қуырылып, бұлар да жер бетінен жоқ болды. Бірақ адамзат санасын-да бұлар жасаған зұлымдық пен қасірет қалды қан жылап. Өткенді еске алсақ, біздің жүрегіміздің сыздайтындығы да сонан бо-лар бəлкім?!

Осы бір тұста ашаршылық нəубетін

саясаттандырудың, болмаса оған саяси мəн берудің өзі «Өспес ұрпақ қана өнбес дау қуар», деген халқымыздың бір даналығына еріксіз əкеліп жүгінуге мəжүбірлейді. Біз «Қазақстандағы ашаршылық Кеңес Одағының қазақ халқына жасаған геноциді» дегенді айтар болсақ, сол аштықтың зарда-бын жалғыз қазақтар ғана тартты ма, өзге халықтар да бірге қырылған жоқ па? Тіпті Кеңес Одағы дегеніміз, өзіміз болмап па едік?! Сонда бұл өзімізді өзіміз айыптау-мен бірдей əрекет болып шықпас па екен? Осы арада біз Кеңес Одағын, оның саяса-тын, болмаса Сталин мен Голощекин сияқты зұлымдардың қылмыстарын ақтап та, жақтап та отырған жоқпыз.

Кінəліні іздейміз деп жүріп, сол аштықтың қасіретін біздің халқымыздың өзінен ешбір

кем тартпаған «өзге халықтардың айыбы», деген сыңаржақ əрі ұшқары бір пікірге ұрынып жүрмейік!

Жəне де кінəліні іздейміз деп жүріп ел тыныштығының шырқын бұзып алып жүрмейік деген ой тастауды парызымыз деп білдік. Өйткені, баршамыз біртұтас Кеңес елі болып бірге өмір сүргеннен кейін, баршамыздың біртұтас тағдырымыз болды. Ал,тағдырды жазғырмас, кінəламас болар!

Біз бұл нəубетке бүгінгі күннің саясаты жəне де ел Тəуелсіздігінің бүгінгі мүдде сі тұрғысынан қарауға тиістіміз. Ал, ел Тəуел-сіздігінің бар мүддесі ел тыныштығы мен барша қазақстандықтардың бірлігі мен өзара түсіністігіне келіп саятыны бар.

Бұл нəубетке білдірер наразылығымыз бен қарсылығымызды жəне тағар айыбымыз-ды өркені өскен Тəуелсіз ел өресінің бүгінгі тұғырлы биігінде тұрып айтуға тиістіміз.

Осы арада кекшілдігімізден кеңдігі міз,

өшті гімізден өміршеңдігіміз, жазғыр-ғыш ты ғымыздан жайсаңдығымыз, айып таққыштығымыздан ақыл мен айбынымыз биік тұруы керек сияқты.

Осы арада ендігі ұрпақ біз де, жер бетіне бізден кейін келер ұрпақ та бұл ашаршылық нəубетін халқымыздың бүгінгі Тəуелсіздікке жету жолындағы үзілген өмірлері мен тартқан тауқыметтері деп қарастыра білгендері абзал.

Біз үшін бүгінгі Тəуелсіздік өзінен өзі оңайлықпен келе салған жоқ. Біз бүгінгі Тəуелсіздікке осылай ашығып-аптығып, бұдан да өзге қасіреттер мен нəубеттерді небір əділетсіздіктер мен жөнсіздіктерді бас-тан кешіп жеткен елміз.

Бұл арадағы ендігі саясаттың бағыты да, əуені де осыған саюы керек деп санаймыз.

Бұл арада тағы да бір ғана ұстанар басты бір саясат бар! Ол Елбасы айтып жүрген жəне де өткенімізді мəңгі ұмыттырмайтындай халқымыздың жадына сана дауылпазын берік орнықтыруға тиістіміз. Соның талайғы бір өнегесін Елбасы көрсетіп те келеді.

Тəуелсіздіктің алғашқы күндерінен бас-тап Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың нұс-қауымен де, ақыл-кеңесімен де, қаулы қарар лары, жарлықтарымен де саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау, қазақ тарихының небір ақтаңдақ беттерін ашып, олармен бүгінгі ұрпақты таныстыру жəне де есте қалдырудың бұрын айтпақ түгілі, ауызға алудың өзі арман болып келген қыруар шаралары жасалды, əлі де жасалып жа-тыр. Ашаршылық құрбандарына арналып орнатылған Астана ескерткіші біздің сол нəубет құрбандарына көрсеткен құрметіміз əрі сол нəубет барлық дəуір ұрпақтарының мəңгі жадында тұрады деген саяси бағамыз да осы болса керек-ті!

Біз сол ашаршылық қасіретін есте ұстау мен ескерткіштер арқылы ғана ұрпақтан ұрпаққа ұласар ғасырлар мен дəуірлер жа-дынан мəңгі шығармасымыз да анық. Сонан кейін барып, өз дəуірі мен өз кезеңінің сая-сатына сеніп, дəуірінің ұстаным-идеалы үшін басын оққа байлап, от та кешіп, ажал құшқан бір дəуірдің ұрпақтары мен жазықсыз жандарының аштықтан қырылуының себебі мен салдарын зерделеуге көбірек ден қоялық. Содан тұжырым жасайық жəне сол тұжырым арқылы ой да түйейік. Ол ой кеңестік жүйенің өз халқына қасірет əкелген қателіктері мен жөнсіздіктеріне енді біз жол беріп алмайық деген ниеттегі бүгінгі саясаттың амалы мен шарасына барып ойысып-түйіссе керек. Біздің түйсік осыны айтады.

Біз бұл арада Елбасының Қазақстанды мекендеп отырған барлық ұлттар мен ұлыстардың еркіндігі мен теңдігін, бірлігі мен ынтымағын, достығы мен ниет ортақтас-тығын қамтамасыз етудегі саясаты өткеннің өкінішін қайталамауға əрі сол жүйенің қасіретіне қайра ұрындырмауға бағытталған баянды саясат деп қараймыз. Сол бағыттан айнымауға да тиістіміз.

Өткенге салауат айта отырып, бүгінгі тіршіліктің түндігінен келер күндер мен ба-янды болашаққа көз тігейік. Ашаршылық тауқыметінің тағылымы баршамызды ел Тəуелсіздігінің ұлы мұраттары мен Елбасы алға қойып отырған Мəңгілік ел болудың өрелі де өрісті міндеттеріне қызмет етуге тас түйін болып жұмыла түсуге бастайды.

Ашаршылықтың ендігі бір тағылымы – Адам баласы өмірінің өте нəзік екендігін, тіпті, оның нəзіктігі соншалықты, сол өзекті өмірдің өзі бір үзім нанға байланып тұрған-дығын аңдатқандай. Ашаршылықтың ендігі бір тағылымы – жиырма бірінші ғасырдың адамзаты өзіне бір-ақ рет берілер өз өмірінің бағасы мен қадір-қасиетін тереңірек тани түсулері арқылы бірін-бірі сақтауға деген жауапкершіліктері мен ұлы Абай хакімнің «Адамзаттың бəрін сүй бауырым деп» айтқан бір ауыз сөзінің даналығында сияқты. Осыны алға тарта отырып, біз де сол құрмет пен ұлағатты тағылымға жүгінгеніміз абзал болар еді дегенді айтқанды өз парызымыз санадық.

АСТАНА.

Тоқсанның төрінен өткен Қайша əжемізге арнайы барғанда, қария көрпе үстінде дем алып отыр екен. Сəлем беріп, жөнімізді айттық. «Қарақтарым, есімде қалғандарын барынша əңгімелеп берейін», деген сөзін естігенде, əжеміздің əлі де тың екенін байқадық.

– 1923 жылы Қазталов ауылымен іргелес жатқан Беспішен ауылында дүниеге келіппін. Он төрт жастағы кезім. Оң-солымызды танып қалған уақыт. Иə, есімде, сол кезде «тап жау лары», «шпион» деген сөздерді де еститінбіз. Ал сол «тап жауы» кішкентай қоңыр ауыл Беспішеннен де шығады дегенді мен білмеген едім. Тап жаулары кім десем, күнде көріп жүрген ауылдағы Қалдыш ағамыз бо-лып шықты. Сол оқиға əлі де көз ал-дымда. Ауылдың клуб деп аталатын жатаған жер үйінде жиі-жиі жиналыс өтуші еді. Сондай жиналыстың біріне қатысып шыққан Қалдыш ағамызға

жолда біреу кездесіп

қалып: – «Жиналыста не болды?» – деп сұрайды ғой. Сонда ағамыз: «Не болсын, таяқ лақтырсаң, дөкейге тиеді? Сондай көп дөкейдің біреуі жиналыс жасап жатқан...», – дейді. Кішкентай ауылдағы əңгіме жата ма? Əңгімеден əңгіме тарап, бір «құлақ» мұны жоғары жақтағыларға жеткізе қояды. Қайран аңқау да момын ағамыз осы бір абайсызда айтқан бір ауыз сөзі өзіне сор болып жабысарын қайдан білсін? Он жылды арқалап кете барады. Туған жерден топырақ та бұйырмады, – деді Қайша əже.

Сəл шегініс жасайық. Осы Қалдыш ағамыздан Нəси есімді ұл қалған. Сол жалғыз ұлдан қалған ұрпақтары қазіргі күнде ауданымызда тұрады.

Міне, құрметті оқырман, əжеміз əңгімелеген Қалдыш аға тағдыры мыңдаған адамдардың басына түскен қасірет емес пе?!

Қайша апамыз аз-кем дем алып алғаннан кейін əңгімесін əрі қарай жалғастырды.

– Айналайын, өтініш жасап отырсың ғой, өз басымдағыны да айтайын.

Сонау 41-ші жылы Жағыпар есімді аза-матпен тұрмыс құрдым. Содан келесі жылы колхоздың жұмысында (отағасым тракторшы) жүргенімізде жұбайымды майданға алғы шепке алып кетті де, мені іргеміздегі Сталинград қаласына жұмысқа жіберді. Аяғым ауыр еді. Бұл жағдайға қараған жоқ. Біздер сон-да шөп сияқты жинап қойған бидай-ды сабағынан тазарттық. Шамасы, жау қаланы қоршауға алғанда, егінді жинауға үлгере алмай, бидайды шауып алып, қалаға тасып алған сияқты. Сол Сталинград қаласында жұмыс істеп жүргенде тұңғышым Рая есімді қыз дүниеге келді. Қаланың ішінде бір үйде орыс келіншегімен қатар босандым. Біздерді екі-үш күн дем алдырғаннан кейін балаларымызды орыс кемпіріне бақтыруға тапсыртты да, шағу май жа-сайтын зауытқа жұмысқа шығарды. Жұмысқа барып-келіп жүргенде басын оқ жұлып кеткен денелерді, өлген адам-дарды көретінбіз. Сол шақта мен небəрі 19 жаста едім. Жау шегінгеннен кейін біздерді елге қайтарды. Бірге барған за-мандастарым қазір өмірде жоқ.

Жұбайым Жағыпар хабарсыз кетті. Ал мылтық даусымен іңгəлап дүниеге келген қызым Рая қазір үйлі-баранды. 10 баласы бар. Беспішен ауылында тұрады. Өмір алға жылжиды... Тақай есімді аза-матпен тұрмыс құрдым. Тұңғышым Раяны қосқанда 13 перзент дүниеге келді. Қазір соның 8-і өсіп-өнген əулет болды. Басқа не айтайын қарағым, замандарың тыныш болсын, – деп аяқтады əже əңгімесін.

Қайша əжемен қоштасып шыққаннан кейін ауыр ойлар мазалады. Ол, əже айтқан екі тағдыр еді.

Абайсыз айтылған бір ауыз сөз. Сол үшін 10 жылға кесілу. Туған жерден бір уыс топырақ бұйырмау. Көзі ашық, көкі-регі ояу арыстардың өзін турап, жо йып жібергенде, ауылдың қарапайым момын-дарынан жау жасау сол кезеңдегі əкірең саясатқа түк емес екен-ау деген ой келді.

Өлгендер қамқорлық дəметпейді. Ал сұм тағдырдың тірі куəлары ше? Қателеспесек, майдангер жесірі са-натына жатқызылып, оған берілетін көмектерді алу үшін ол адам екінші рет тұрмыс құрмаған болуы керек де-ген қағида бар сияқты. Сонда Қайша əжеміз от-жалынның ортасында жұмыс жасады. Бірақ майдангер қатарына жатқызылмады. Майдангер жесірі қатарында тағы жоқ. «Кінəсі» – тұрмысқа шығуы, он үш перзентті дүниеге əкелгені.

Серік ЖҰМАҒАЛИЕВ.

Батыс Қазақстан облысы,Қазталов ауданы.

«Өткеннің өкінішін айтқанда, елдің еңсесін езе түсетіндей етіп емес, тарихтан тағылым алып, кемшіліктерден безе түсетіндей етіп айту керек».

Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ.

АБАЙСЫЗ АЙТЫЛЄАН БІР АУЫЗ СҐЗ...немесе тўѕєышы от-жалын ортасында дїниеге келген ана

Жабал ЕРҒАЛИЕВ,жазушы, Парламент Сенатының депутаты.

ЌЎРМЕТ пен ТАЄЫЛЫМЄА ЖЇГІНЕЙІК

31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күні

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz10 ЗАМАНА

ЗАПЫРАНЫ

Шахтадаєы алтын əкемді ќўтќарып ќалды

– Елді ашаршылық жайлаған кезде əкем Сейдолла 12-13 жасар бала болыпты. Сонда атыл майтын мылтығымен байларды қорқытып, үйлеріне алып бара жатқан астықтарын алып, кедей-кепшікке таратып беріп күнелткен екен. Əкем ағасы жайында көп айтып отыратын. Темір торға қамалардың алдында інісі ағасымен бір тəулік бойы сөйлескен екен. Содан ертеңіне түнде екі солдат келіп атамды алып кетіпті. Алғашында аудандық түрмеде бір айға жуық жатыпты. Кейін қайда кеткені белгісіз. Атамның зайыбы Күланда апамызды, інісі менің əкемді де «халық жауы» етіп қаматып жіберген. Қызы Зиба апамызды интернатқа алыпты. Əкемді темір торға қамаған тұста 15-16 жасар бала болыпты. Созақтан ұстап, Қарағандының түрмесіне дейін жаяу алып барған. Одан жер аударып Сібірге жіберген.

Жалпы жаратушымыз өзі жар болып,

көмектескен болар, əкеміз сол кездегі ату жазасы-нан аман қалады. Түрмеде тəртібі түзу болыпты. Тамақ, су деген мүлдем жоқ. Күніне болар-болмас нанға жүрек жалғап күнелткен екен. Аяқтарының саусақтары үсіп кеткен. Қиыншылықты көп көрген. Бір күні шахтада жұмыс істеп жатып жұдырықтай алтын тауып алады. Оны түрменің бастығына тап-сырады. Сол күні жандайшаптар əкемді жұмыстан босатып, демалыс беріпті. «Таңертең түрме бастығы тағы да кабинетіне шақырды. Бардым. Үстел үстіне үлкен стаканға толтырып спирт құйып қойған екен. «Тарт, жібер» деп бұйрық берді. Мен тартып жібердім. Ешқандай сұрақ болған жоқ. Екі нан, май, аз-маз темекі берді. Ол кезде темекі деген тап-тырмайтын. Қайтадан жататын жеріме келіп, нан мен майда күкірттің қорабындай етіп бірге жатқан барлығымыз бөліп жедік», дейді əкем. Арада екі күн өткен соң əкемді асханаға жүк тасушы етіп ауысты-рыпты. Он жыл уақыт өткеннен кейін қамаудан бо-сап, ауылға қайтқан.

Аќталды деген хат əлі кїнге дейін саќтаулы

Əкем түрмеден босатылған соң бірден Сарыағаш-тағы Қамар ағасының үйіне барған. Кейін Ақсүмбеге келіпті. Хабар-ошарсыз кеткендіктен туыстары да өлді деп ойлаған ғой. Кейін елге оралғанда бəрі де таң қалыпты.

Сейдолла келді деп ауыл халқы жиналып, құран оқытады. Əкем кейіннен Кентау қаласына келіп, шах-тада жұмыс жасады. Сонда да орган қызметкерлері халық жауы деп қайта-қайта тиісіп, тыныштық бермепті. Осында бірінші военком болған орыс кісі көп көмектесіпті. Жағдайын түсініп, үй алып бер-ген, жұмысқа тұрғызған. Қожанов атты текке кір келтірмейін деп жұмысты үлкен жауапкершілікпен атқарыпты. Тіпті бір сағат бұрын ерте барып, бір сағат кеш қайтады екен. Сол шахтадан абыройлы еңбек етіп зейнетке шықты. Көптеген марапаттардың иегері атанды. Бригадир болды. Үйленіп, отбасын құрды. Анам Əлима екеуі он ұл-қызды тəрбиелеп өсірді. Сұлтанбек атам мен Сейдолла əкеме «Ақталды» деп Мəскеуден хат келді. Ол да үйде əлі күнге дейін сақтаулы тұр.

Еліміз егемендік алған соң, С.Қожанов тың 100

жылдығы ел көлемін де тойланды. Бүгінде алаш арыс тарын ұлықтау ісі елімізде жақсы қолға алы-нып жатыр. Тек Кентау қаласында емес, Созақ ауда-нында, Түркістан қаласында, Қызылорда облысында жəне Қазақстанның өзге де аймақтарында С.Қожанов атындағы көшелер, мектептер, мұражайлар, саябақ-тар бар. Ескерткіштері де орнатылуда.Сўлтанбек туралы кітап жазылуда

– Менің атымды: «Сұлтанбек ағамның аты өшпе-сін, ұмытылмасын», деп əкем қойған екен. Бүгінде өзім де ұл-қыз өсіріп отырмын. Нұрдəулет, Нұрасыл, Албина, Əлия есімді ұл-қыздарым бар. Олар да ата-лары жайлы өлеңдерді, қарасөздерді жаттап алған. Мектебінде үлкен мақтанышпен айтып жүреді. Аталарымның, əкемнің өсиеттерін, естеліктерін мен де бала-шағама жиі-жиі айтып отырамын. 31 мамыр – саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде жəне атамның, əкемнің қайтыс болған күндерінде ағайын-туысты жинап, ол кісілердің аруағына жыл сайын құран бағыштап тұрамыз.

Бүгінгі күні атам Сұлтанбек туралы кітапты жарыққа шығаруға жұмыс жасап жатырмын. Атам жайлы білетін жандардан, мұражайлардан, əдебиеттерден біршама мəліметтерді де жинап қойдым. Əкемнің айтқан естеліктерін де марқұм жур-налист Базарбай Оспановтан алып қалдым.

С.Қожановтың 110 жəне 120 жылдығына орай Түркістан, Кентау қалаларының орталығынан үлкен ескерткіші бой көтерді. Бұл игі іске Кентау трансформатор зауытының басшылары Сейдулла Қожабаев пен Серғазы Күнтуаров ұйытқы болды. Əрдайым қолдау білдіріп отыратын ол кісілерге

алыш арысының ұрпақтарының атынан алғысымды білдіремін.

С.Қожановтың есімі берілген Байылдыр ауылындағы мектеппен де тығыз байланыста жұмыс жасаймыз. Көптеген іс-шаралар өткізіп, бізді шақырып кездесулер өткізіп тұрады. Ондағы тəрбиеленіп жатқан шəкірттер де ақындықтары мен қара сөзге жақындықтығымен өзге мектеп-терден ерекшеленеді. Яғни, мұндағы балалардың əдебиет пəніне деген əуестігі жоғары. Мектепке С.Қожановтың есімі берілген тұста мектеп бітіруші түлектердің басым бөлігі білімдерінің жоғары екендігін дəлелдеп мемлекеттік грантты иеленіп, студент атанған жайы бар.

Түркістан қаласындағы С.Ерубаев музейінде де алаш арысына арналған арнайы бөлме бар. Онда атамның өмірінен сыр шертетін көптеген заттар қойылған. С.Қожанов атамның аяғындағы етігінде бəкісі болатын. Сол бəкісімен өзі оқыған мектебіндегі кірпішке аты-жөнін қырып жазған. Ол жазу 1999 жылы Түркістан қаласындағы С.Ерубаев музейінен табылды. Яғни, дəріс алған сыныбында қолтаңбасы қалған.

Ендігі ойым қаладағы С.Қожанов атындағы саябақтың ішіндегі ескерткішінің жанына тақтайша қойып, қуғын-сүргін құрбандарының есімдерін жаз-дырту. Бұл іспен де алдағы уақытта сала мамандары-мен ақылдасып жұмыс жасаймын. Егер де мамандар тарапынан қолдау тауып, бастама жүзеге асса нұр үстіне нұр болар еді.

Арманы асќаќ ўлСөз соңында Сұлтанбек арманымен бөлісті.

«Атам С.Қожановтың жерленген жері 2011 жылы Мəскеу шетіндегі “Коммунарка” зиратынан табылғанда əулетімізбен қатты қуандық. Елді жи-нап құран оқыттым. Ендігі арманым сол жақтан топырағын немесе сүйегін туған жері Теріскейге немесе Түркістанға алып келу» – дейді ол.

Қайрат ЗАЙНИШЕВ.

ТҮРКІСТАН.

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан».

О с ы а п т а д а А л м а т ы д а ғ ы Қазақ мемлекеттік қыздар педа-гоги калық университет і жəне «Жерұйық» қоғамдық бірлестігінің ұйымдастыруымен «Тауқымет пен тағзым» атты жиын өтіп, оқиға бары-сында «Тауқымет пен тағзым» атты бейнетаспалар жинағының тұсауы кесілді.

Таныстырылым барысында «Жерұйық» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Болатбек Төлепберген: «Бұл 1937-1938 жылдардағы саяси қуғын-сүргін тақырыбына арналған CD альбом-жинағын жарыққа шығару тұңғыш рет жүзеге асып отыр. Басты мақсатымыз – саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарына арналған шығармалар мен көркем дүниелерді насихаттау болып табы-лады», – деді.

Үш дискіден тұратын жинақтың бірінші дискісіне саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарының əндері жəне тақырыпқа сай əндер мен күйлер, екінші дискіге көркем-суретті жəне деректі фильмдер, ал, үшінші дискіге саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарының

фотомəліметтері мен шығармалары, естеліктері, тақырыпқа сай мұрағат материалдары топтастырылған.

Кейінгі ұрпақ 1937-38 жылдар – қазақ халқын ұлт зиялыларынан айыр-ған аяр жылдар екенін біліп өссін де-ген ниеттен туған бастаманы Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасы қолдап, жинақтың шығуына тікелей ықпал ет-кен.

Деректерге сүйенсек, қазақ тари-хы ның зұлматты кезеңі аталған ре-прессия салдарынан 25 мыңнан аса қазақстандық қазаға ұшырады. 103 мың адам саяси айып тағылып сотта-лып, оның төрттен бірі атылған.

АЛМАТЫ.

ТАУЌЫМЕТ ПЕН ТАЄЗЫМТўѕєыш рет саяси ќуєын-сїргін ќўрбандарына арналєан бейнетаспалар жинаєы жарыќ кґрді

Жалпы жаратушымыз өзі жар болып, Жалпы жаратушымыз өзі жар болып,

көмектескен болар, əкеміз сол кездегі ату жазасы-

сайын құран бағыштап тұрамыз. үстіне нұр болар еді.

Сўлтанбек Ќожанов:

«АРМАНЫМ – АТАМНЫЅ СЇЙЕГІН ЕЛГЕ АЛЫП КЕЛУ»

Андрей БЕГЕНЕЕВ,Парламент Мəжілісінің депутаты, «Нұр Отан» партиясы фракциясының мүшесі.

Қуғын-сүргін құрбандарын еске алу, олардың рухына тағзым ету – барлық қазақстандықтар үшін өте маңызды. Өткен ғасырдың 20-30-жыл-дары КСРО-да тұрған халықтардың барлық өкілі де осы бір қасіретті кезеңді бастан кешті. Яғни, қазақтар, орыстар, чешендер, поляктар, немістер, украиндар жəне басқа ұлт өкілдері де қуғын-сүргінге ұшырады. Сол кездегі тоталитарлық режім халықты əуелі аштыққа ұшыратты, одан кейін адам-дарды қорлау, қинау жəне ату жаза-сына кесу əрекеттерін жүзеге асырды. Сөйтіп, миллиондаған жан жазықсыз жапа шекті.

Мамыр айының басында өңірлерге іссапармен барғанымда, өзім Қарағанды облысындағы Долинка мекенінде бол-дым. Ол кезде лагерьлер өте көп болған. Долинкадағы түрме Кеңес Одағы бойынша ең үлкен лагерьлердің бірі екені анық. Сол түрмеде бүкіл КСРО кеңістігінен əкелінген, саяси қуғын-сүргінге ұшыраған адамдар небір азаптауларды бастан кешкен.

Бүгінгі ұрпақ тарихтың қасіретті жылдарын біліп жүрсін деген мақсатта бұрынғы комендатура ғимаратында мұражай жасақталды. Бұл кешеннің ашылғанына үш жыл толды. Жыл сай-ын мамыр айының соңғы күндері онда іс-шаралар өтеді. Мұражайға кірген кезде біз өткен тарихымызды, қасіретті жылдарды ұмытпауымыз керек екені туралы қазақ жəне орыс тілдерінде дауыс күшейткіш арқылы Қазақстан Пре зидентi Н.Ə.Назарбаевтың сөзі беріледі.

Мұражай сол тұстағы жазықсыз адамдарға жасалған қылмыстардан көрініс береді. Біз үлкен əрі ер адам болсақ та, жантүршігерлік көріністерді көргенде, жүрегіміз сыздап, көзімізге еріксіз жас алдық.

Мұражайда балаларды аналары-нан айырып жатқан көріністер бар. Оларды балалар үйіне тапсырған, кішкентайларынан ата-аналарың «қылмыскер», «халық жауы» деп

сіңіріп, олардан бас тартуға үйреткен. Сұмдық оқиғалардың болғанын көз алдыңа алып келетін жəдігерлер бар. Қуғын-сүргін жылдары жапа шеккен адамдардың трагедиялық тағдыры бейнеленген. Мұражайдың жертөлесіне түсіп көрсең де, азап-ты жылдардың сарынын естігендей боласың. Аштық жылдарының да қорқынышты фотосуреттері бар. Бұл – бұрынғы Кеңес Одағы кеңістігі бой-ынша бірден-бір музей. Оған еліміздің барлық өңірінен, шетелдерден мейман-дар келіп көреді.

Сол жылдары мынадай бір оқиға болған екен. Сотталғандарды түрмеге алып келе жатқанда, жергілікті қазақтар оларға ақ тастар лақтырыпты. Оларды айдап келе жатқан күзетшілер: «Көрдіңдер ме, «халық жаулары» ретінде сендерді жергілікті тұрғындар да жек көреді», депті. Ал бірақ та сотталғандар əлгі тасты қолдарына алып, дəмін татып көрсе, ол кəдімгі құрт екен. Оны басқаша берсе, күзетші тартып алар еді жəне «халық жау-ларына» көмектестің деп өздеріне жала жабатыны белгілі. Сондықтан жазықсыз жапа шеккендерге көмек қолын созған жергілікті тұрғындар тас лақтырғандай етіп, құртты берген екен. Бұл да қазақ халқының мейірбандығын, көптеген адамдарды ажал аузынан алып қалғандығын көрсетеді. Мұның бəрі үлкен тарих.

Мұражай кешенін бір күнде ара-лап шығу мүмкін емес. Өзім екі мəрте болдым. Ауыр көріністер жанымды сыздатты. Мұражай шындыққа сəйкес жасалған. Фотосуреттер, адамдардың ұстап-тұтқан заттары сақталған. Жазаға тартылғандардың қандай жағдайда өмір сүргенін өз көзіңмен көресің. Төсек-орындары, ішіне қамыс толтырылған матрас, ол мөшек тігетін матамен қапталған. Мардымсыз тамақ ішкен. Солай бола тұра, егін өсірген, жеміс-жидек еккен, малды асылдандырумен де айналысқан. Өйткені, онда көптеген ғалымдар болғаны анық. Қазақтың ақ бас сиырын сонда өсірген. Бидайдың жаңа сорттарын ойлап тапқан. Оларды қаншама қорласа да, елдің дамуы үшін қызмет жасаған.

Мен барша қазақстандықтардың сол мұражайды өз көздерімен көруіне кеңес берер едім. Аталары мыздың қасіретті жылдарды бастан кешкенін жастар білуі тиіс.

Жалпы, өмірде адамдардың қыры-луына алып келетін табиғи жəне басқа да апаттар орын алады. Сонымен қатар, адам қолымен жасалған трагедия-лар болады. 1930-жылдары басталған саяси қуғын-сүргiн миллиондаған адамдарды, ұрпақтар буынын жойып жіберуге алып келген геноцид екені даусыз!

Қазақстан Президентінің баста-масымен құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясы ұлттарды одан сай-ын біріктіре түсті жəне əлгіндей қасіреттердің болмауына ықпал етеді.

ЗЎЛМАТ КЕЗЕЅОлар туралы жастар білуі тиіс

Қазақстан Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың 1997 жылғы5 сəуiрдегi Жарлығымен 31 мамыр – Саяси қуғын-сүргiн құрбандарын еске алу күнi болып жарияланды. Кейін оған ашаршылық құрбандары да қосылды. Мұны өте орынды шешім деп есептейміз. Бұл да Елбасының сындарлы саясатының бір көрінісі екені сөзсіз. Осы еске алу күні барша қазақстандықтарды өткен тарихымызға баса назар аударуымызға ықпал етеді.

31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күні

Сүлеймен МƏМЕТ,«Егемен Қазақстан».

Арғы-бергі тарихқа қарап отырсаң, қазақ халқы жеті басқыншылықты бастан өткеріп, талай тауқыметті артта қалдырыпты. Қынадай қырылып, ел-жерінен жырылып ауғандар да аз болмапты. Біз мұның бəрін ел болғаннан кейін көріп, біліп, сұм саясаттың сұрқия астарын танып, сезіп, енді осыдан тағылым алсақ кəне, дегенге ден қоюдамыз. Өткен ғасырдағы қуғын-сүргін құрбандарын еске түсіріп, рухына бас иіп, есімін жаңғырту үрдісі қазір қалыптасып келеді. Бұл кейінгі ұрпақ үшін ауадай қажет. Себебі, олар тəу етер тəуелсіздігіміздің оңай келмегенін, миллиондаған алдыңғы толқын қандастарының шейіт болғанын, көш басында жүрген алыптарынан айырылғанын біліп жүруі тиіс.

Қуғын-сүргін құрбандарына арналған əдемі ша раны елордадағы Ұлттық академиялық кітапхана ұжымы «Халық қасіреті жəне тарих тағылымы» атты кітап, «Ұлы дала тарихы» деген тақырыпта талантты суретші Алмас Сырғабаевтың сурет көрмесін ұйымдастырды.

Кітап көрмесінде кітапхана қорын-дағы репрессияға арналған 200-ден аса кітап, журналдар, өзге де б а сылымдар

қо йылса, екінші тақырып ая сында су рет шінің «Қара орамал», «Жан та-лас», «Қаралы көш», «Мұңлы əуен» кар тиналары, Алаш арыстары Ə.Бө-кей ханов, А.Байтұрсынов, М.Жұ ма-баев, Т.Рысқұлов, Қ.Досмұх а медов, Ə.Ермеков, өзге де туындылары қойылған.

Көрменің ашылу рəсімінде белгі-лі ақын Дəулеткерей Кəпұлы қуғын-сүргін жылдарына тереңдеп барып, ұлы ақын Мағжан Жұмабаев туралы

Жəр кен Бөдештің «Сен қара жер емес-сің, сатылып кететін, мен Мағжан емес-пін, атылып кететін, Қара жер құнар -лылығы үшін сатылды, Мағжан са тыл -мағаны үшін атылды», деген өлеңін дəйекке келтіріп, Алаш арыс тары ның ұлылығына бəріміздің де қарыз дар екенімізді алға тартты. Ал кітап хана ди рек торының орынбасары Ғалия Бөкей ру хани орталықтың ұлт тағ ды-ры на арнаған осындай іс-шаралары жыл бойы жалғасып отыратынына

дəйек тер келтірді. Көрнекті ғалым Тұр-сын Жұртбай қазақ халқының соң ғы ғасырлардағы демографиялық көр-сеткіштерінен мысалдар келтіріп, қызыл қырғындар кезіндегі өлім-жітім дер ді тілге тиек етті. Оның бəрін өзге көр-ші елдермен ұштастыра отырып жет-кізді. Ол сонымен бірге, суретші Ал-мас Сырғабаев бейнелеген Алаш арыс-тарының дидарынан тыс жері қарақоңыр болып келуінің арғы жағында олардың халық алдында кінəсі жоқ, ары таза, жүзі жарық дегенді көрсетіп отырғанын баян етті. Сол секілді ғалым А.Қашқымбаев көрмеге қойылған кітап тарды əр азамат оқып, өткенді біліп отыру керектігін атап өтіп, Алаш арыс тарының суреті тек көрмеде емес, мекемелерде, əсіресе жоғары оқу орындары мен мектептердегі əр сынып та тұруы тиіс деген байламын жет кіз ді. Суретші Жеңіс Кəкенұлы əріп те сінің еңбектеріне жан-жақты тоқ -талды. Жалпы, сурет көрмесінен аң ға -рылатын бір ерекшелік, қылқалам ше-бері қазақ халқының жоңғар шапқын-шылығындағы көрген қасіретін, сол кезд егі қазақ батырларының ерен ер-лігін Алаш арыстарының бейне сі-мен ұштастырып, оны кейінгі жақсы-ларымызбен жалғастырғаны ерекше назар аударады. Суретші бұл қадамымен бүкіл жұртымыздың арғы-бергі тарихын саралай отырып, ғасырлар галереясын түзу ниеті барын алға тартты. Оның қазір іргетасы қаланғанын, біраз дүниелердің салынып қойғанын да атап айтты. Бұл екі көрме қазақ халқының басынан өткен небір кезеңдерді білдірумен бірге, оларды əрқашан есте ұстау қажеттігін санаға сіңіргені сөзсіз.

Кентау қаласында халқы үшін туған қайраткер Сұлтанбек Қожановтың ұрпақтары тұрады. Соның бірі алаш арысының кіші

інісі Сейдолланың кенже баласы, атасының атын иемденген Сұлтанбек Қожанов. Кен-тау трансформатор зауытынды қызмет атқаратын Сұлтанбек бүгінге дейін əкесі мен атасы жайлы біршама мəліметтерді жинаған. Ондағы мақсаты – алдағы уақытта ар-найы кітап етіп шығару. Кіші Сұлтанбекпен кездесіп əкесі мен атасы жайында өзі білетін естеліктерімен бөлістік.

Таєылымды кґрмеќуєын-сїргін ќўрбандарына, Алаш арыстарына арналды

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 11ТОЛҒАУЫ

ТОҚСАН ТІРШІЛІК

Кеңестік кезең көжесіРаушан дей-тұғын қарындасыңыз

жетпісінші жылдардың ортасында оқу бітірді. Алматыңызда. Қазақ мемлекеттік университеті ғой. ҚазГУ. Бұрымдары тір-сегін қағатын құрбысының ғана қамымен жүріп, өзін мұқым-мүлде ұмыт қалдырған қызыңыз осы. Ақеділ, адал дос болды. Құрбысының ғана ғашықтығын гүлдей бап тады. Хаттарын тасыды. Табыстарына тасып қуанды. Театрлары мен киноларына бірге барды. Құрбысының шашын өретін. Киімін жөндейтін. Жазба сабақтарын жай-бағыстайтын. Өз ауылына бармаса-дағы, құрбысының ауылына бірге сапарлайтын.

«Сөйтіп жүріп, өзімнің шашым жоқтай, өзімнің басым жоқтай, кешігіп жүріп тапқаным мына ініңіз ғой, – дейді Раушан. – Есімі Есіркеп екен. Есіркедім. Мүсіркедім. Махаббат болды деп өтірік айтқым жоқ. Кейде кісінің жынын келтіреді. Мына заманға икемделе алмады. Жасы алпыстан асты. Кеңестік кезең деп күрсінеді де оты-рады...».

Осы жақында ғана қызық бопты. Ұлдары мен қыздарының бірі Алматыға, екіншісі

Таразға дегендей, өздерінің өтендеріне аттанып, Раушаныңыз Есіркеп екеуі ғана ауылдағы қарашаңырақта қалады. Кезекті гөй-гөйін бастап, кеңестік кезеңді мақтап, зайыбының зықысын шығарады. Əдеттегідей əдейі үндемейді. Раушаныңыз.

Əлден уақытта: «Сəбет-сəбетіңді қашан қоясың осы. Сол сəбетіңнің тұсында «супна-бор» үшін сегіз сағат кезекте қақталғаның есіңнен шықты ма?» – дейді. Есіркептің есі кірер емес. «Бір сиыр мен бес қойдан артық ұстамайсыңдар деп, əкеңнің биесін айғырымен алып кеткенін өзің айтқансың», – дейді. Раушаныңыз. Есіркепте ес жоқ. «Кілемнің өзін кəсіподақтың кезегіне тұрып, төрт жарым жылда алғанымыз есің де ме?!» – деп айқайлайды-ай əйелі. Есіркеп нəніпəтір есінейді, нəумез мырсылдайды.

Раушаныңыз ызаланыпты. Төтенше жағдай жариялапты. Іштей. Есіркеп кешкі тамақты күтеді. Жоқ. Таңертеңгі тамақтан үміттенеді. Жоқ. Тоңазытқышты қарағыштайды. Тып-типыл. Асүйдегі анау-мынауларды ақтарады. Қаңырап тұрыпты. Түсте де сол. Кешке қарай Ескеңнің есі ау-ардай боп, басы шыркөбелек айналыпты.

– Р-ыр-ыр, – дейді. Раушанды құрауға тілі келмейді. – Ау-ау-ау-қат қай-да-а?

Раушаныңыз терезеден теректерге қарапты:

– Кеңестік кезеңіңе кет. Көжесін ішіп кел, – дейді мізбақпастан. «Супнаборды» сылпылдат.

– Кеш-кеш-ке-шірші! – депті Есіркеп жыларман күй кешіп. – Кеш-шір, жа-ным. Кеңестік кезеңнің көжесі құрысын. Қ-қой-дым. Айт-пай-мын бұдан бы-лай...

– Егемендікті енді мойындадың ба? – депті Раушаныңыз.

Есіркептің есі осылай кіріпті.

Мəдени деңгей мəнісіАлаш ардақтылары, Алашорда асылда-

ры, арғы-бергі замандардағы аймүйіз ата-бабаларымыз аманат еткендей, көркемниетті қазақ баласына көркем мінез ғана жарасар.

Қазіргі қазаққа, мейлі ол басшы болсын, мейлі ол қосшы болсын, мейлі ол бай-бағлан болсын, мейлі ол орташа болсын, мейлі ол кедей болсын, мейлі ол діндар болсын, – бəріне де көп реттерде мəдени деңгей жетіспейтін секілді. Мəдени деңгей жəне ішкі мəдениет сапасы.

Қай тірлікте де, қандай істе де, нен-дей əрекетте де мəдени деңгейіміздің түбі көрініп қала беретіні неліктен екен?! Ішкі мəдениетіміздің іріп кететінінде не гəп бар?!

Мəдени деңгей дегеніңіздің не зат, қандайлық қасиет екенін екшемек емеспіз. Мəдени деңгейдің дүр-дүрия дүниесі, өрнекті өзгешеліктері, пəлсапасы мен психо-логиясы, сапасы мен сипаттамасы хақында айту үшін том-томдап кітаптар жазбақ лəзім.

Біз бұл жолғы бағамымызда бір ғана байқаған жағдайымызға аз-кем аялдап өтпекпіз.

Өткен жылғы мамыр айының соңғы күнінде Оңтүстік Қазақстан облысында, шырайлы Шымкентіңізде орасан зор оқиға болды. «Бекжан» базарының жанынан ОҚО Орталық мешіті бірнеше жылдан бермен қарата салынып жатқанын жұртшылық жақсы білетін. «Неге базардың қасынан са-лады?» дегендер де, «Неліктен басқа орын таппағандай-ақ, ойпаң жерден, айнала-төңірегі тар тұстан таңдаған?» дегендер де аз емес-ті. Көптің аузына қақпақ қою қиын. Қазекемнің өзге жұрттан сөзі ұзын екенін данышпан Абай да айтудайын айтқан.

Мешіт – Алланың үйі. Ал енді Алланың үйі көптік етпейді. Ешқашан. Биіктеу, кеңірек, көрнекілеу жерлерден де салына берер. Барша керегімізді базардан ала тұра, базардан таба тұра сол базарды жамандай-тынымыз да – мəдени деңгейіміздің, ішкі мəдениетіміздің сапасын аңғартады. Базар мəдениеті де, сайып келгенде, сатарманның һəм аларманның мəдениетіне, ниетіне

тікелей тəуелді. Сонымен, Біріккен Араб Əмір-

ліктерінің Президенті, əлемге əйгілі əйдік тұлға , дүние жүзіндегі

ең-ең ерекше байлардың бірегейі Шейх Əл-Нахайанның қамқорлығымен салынған ОҚО Орталық мешіті ардақты есігін айқара ашты.

Алла үйінің алдындамыз. Отырмыз. Отырғандардың басым көпшілігі имам-дар, молдалар, өзге де діндар кісілер, ардагерлер, ғалымдар, тағы басқалар. Біріккен Араб Əмірліктерінен жеткен жоғары мəртебелі меймандар. Астана мен Алматыдан шақырылған лауазымдылар. Облысымыз бен Шымкент шаһарының бас-шылары.

Басшылар, шетелдерден шақырылған мей мандар сөйледі. Орнықты ойлар, парасат-ты пікірлер айтылды. Құттықтаулар оқылды. Сөздердің, құттықтаулардың ара-ара сында алаңда отырғандардың көпші лігі, қоршау сыртындағы қалың қауым – мыңдаған адам қол шапалақтады. Ке нет əр жерден ашулы да зілді дауыс тар естілді: «Аллаһу акбар деңдер! Қол шапа лақ тамаңдар!» дейді аса ызалы кісілер. Бір емес, екі емес, əлгілер қайта-қайта: «Қол ша па лақтамаңдар дедік қой! Аллаһу акбар деңдер!» деп айқайлайды. Ашулы түрде. Міне, мəдени деңгейіңіз. Ішкі мəдениетіңіз... Сондай жер-де, Алланың үйі ашылып жатқанда солай зілденуге, ашулануға, айқай салуға бола ма?! Қол шапалақтауға, дəл сол мезетте, бірден тыйым салу мүмкін бе?! Əр тойда асабаларыңыз: «Қошемет! Қошемет! Қол шапалақ қайда, қол шапалақ!» деп, жүз мəртелеп қайталайтын заманда емеспіз бе? Жалпы, мəдениетті түрде қол шапалақтау соншалықты айып па?

Бір қарасақ, Біріккен Араб Əмірліктерінен келген мəртебелі меймандар мен діндарлар мəдениетті ғана қол шапалақтап отырыпты...

Оқымағанға обал-ақ...Өз басымыз осы «Оқымағанға обал-ақ...»

дегенді айтыңқыраймыз. Жазыңқыраймыз. Алғаш рет, сірə, ғажайып шайырдың ғажап өлеңін оқығанда осылай дедік-ау. Шынында да, адамзат баласы арғы-бергі замандарда небір-небір нағыздарды дүниеге келтірді. Адами затыңыздан шыққан небір-небір жауһар жыршылар, ойшылдар, ақын-жазушылар айтудайын айтты. Жазудайын жазды. Жазып та жатыр. Небір гауһар сөздер, асыл ойлар, парасатты пікірлер тұнып-ақ тұрыпты. Газеттерде. Журналдарда. Кітаптарда. Интернетіңізде...

Оқымағанға обал-ақ...Бəрін игеру, толайым-тұтас тұтыну, оқып

үлгеру мұқым-мүлде мүмкін емес, əрине. Дегенмен, оқу керек. Оқу туралы айтпаған, жазбаған шешен де, көсем де, ойшыл да, данышпан да, көркемсөз қаламгері де жоқ.

Біз бұл жолы басқашалау бір мəністі қозғамақпыз. Тəуелсіздігіміздің 21 жылдығы алдында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы: қалып-тасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауы жарияланды. Екінші жыл, бүкіл байтағымызда жаңаша Стратегия жан-жақты насихатталуда. Талқылануда. Түсіндірілуде. Парламент Сенаты мен Мəжілісінің депутат-тары топ-топ болып, кең көсілген еліміздің барлық облыстарында, қалалары мен ау-дан-ауылдарында, ұжым-ұйымдарында, мекемелерінде, оқу орындарында кезде-сулер, басқосулар, жиын-жиналыстар, «дөңгелек үстел» мəжілістерін, пікір алмасу кештерін, тағысын-тағы іс-шаралар өткізуде. Тек биік буындағы депутаттар ғана емес, облыс, қала, аудандарда да насихатшылар жаппай жұмыс жүргізуде, ақпараттық-үгіт топтары тыным таппауда.

Осылай болуға тиіс. Бəрі жақсы. Бəрі де дұрыс-ақ. Бірақ бəзбір кездесулерден, кейбір талқылаулардан сəл-пəл біртүрлі

боп шығасыз. Қанағаттаныңқырамай қайтасыз. Неге олай? Көңіл шіркін неліктен көншімейді? Гəп пен кеп қайда?

Ойға салыңызшы. Сіз сол Стратегияны, «Қазақстан-2050» атты Жолдауын оқыдыңыз ба? Өзіңіз. Мəселенің мəнісі тап осында.

Шыныңызды мойындаңызшы. Оқып шықтыңыз ба? Бастан-аяқ.

Насихат керек. Ақпараттық топтар өте-мөте қажет. Депутаттарға, ғалымдарға, БАҚ-тарға, əкімқараларға, түрлі ұйымдарға, партияларға, т.т. жəне т.б. насихатшыларға мың да бір рахмет. Бірақ талқылаулардың, кездесулердің, жиналыстардың бірталайы біртүрлі өтетіні рас. Кейбір депутаттарыңыз, басқа да насихаттаушыларыңыздың бəзбіреулері үстірт түсіндіреді. Үйлесімді бұзып баян етеді. Жолдау маңызы мен мазмұнын өздерінің ой жұтаңдығы, сөз қиюсыздығы, пікір қисынсыздығы арқылы қолдан жүдететін «шешендер» мен «көсемдер» аз емес. Интеллектілік жағынан тайыздық, білім-біліктің аздығы, ұлттық мүддеге деген пейіл-пиғылдың ала-құлалығы аңғарылып қала беретін жағдайлар жиірек. Міне, кейде көңіліңіз көншімей, кездесулер-ден күрсініп қайтатыныңыздың диагнозы, шамамен, осындай-осындайлардан.

Отбасында, мектепте, колледжде, инсти-тутта, университетте, ұжым мен ұйымда, мекемеде, ЖШС, АҚ, ЖАҚ, банкте, басқа да жерлерде «Қазақстан - 2050» Стратегиясын оқыған жөн. Бар ындын-ықыласпен, зейін-зердеңізбен, бастан-аяқ, қолға қалам алып, астын сызып, ұғынып оқу керек.

Мына біз де жолдауларды насихат-таймыз. Жақында бір жерде қырықшақты адаммен жүздеспекке бардық. Жиналыс басталмай тұрып: «Стратегия мəтінін оқып шықтыңыздар ма?» – деп сұрадық. Үш-төрт кісі ғана қол көтерді. «Айтып жатыр ғой», – деді бір-екеуі сүлесоқ күйде. Жоғарыдағы бағамымызды жазуға осы оқиға да себеп болды. Баршаның оқып шықпағына қол жеткізейік, ағайын. Біле білсек, Стратегияда түсінбейтін ештеңе жоқ. Тек оқу керек.

Оқымағанға обал-ақ...

Жабыққан жаңғақКеңест ік кезең ің і з . Сексен інші

жылдардың соңы. Газеттерде еркіндік пайда болыңқырап, батылдау жазып, батырлау сөйлей бастағанбыз. Шерхан Мұртаза ағамыздың шарықтап, шығандап тұрған шағы. «Байқоңыр – бағың ба, сорың ба?!» деген дүниесі жарияланды. Беделді басылымның бетінде. Мына біз-дағы, əлімізге қарамай, əйдік қаламгердің қаһарлы мақаласына үн қосқанбыз. Басқа уақыт құрып қалғандай, Байқоңырыңыздан тұп-тура сəуір айының басында бірнеше мəрте зымырандар ұшырылады. Ауа райының астаң-кестеңі шығып, егінжайлар тақырға айналады. Қуаңшылық жыл сайын қайталанады. Басқа жақты қайдам-ау, осы Оңтүстіктің алмасы мен өрігі де өзгерді. Тіпті, салмайтынға ай-налып барады. Маусымның соңына таман тағы да ұшырыла ма, қайран қауын іріп кетеді. Əсіресе, биік қыратты, таулы аудан-дарда баяғы басыбалды, торлама жəне кемпір қауындар біржолата бітпеске кетіп барады. Деп жазғанбыз. Жарияланған. Амал нешік, бəрібір, пайда жоқ. Шерағаңшалап шер тарқату ғана ғой.

Тəуелсіздік қолда. Семей полигоны жабылды. Шүкіршілік. Əлемдік деңгейде аталып өтетін болды. Қуанасыз. Алайда, əлі де кеудені күрсін кернейтін жағдаяттар жетіп-артылады. 2007 жылғы 7 мамыр күні Жамбыл облысының Жуалы ауданында жүрдік. Ауылдарды аралап. Қарапайым тұрғындармен кездесіп. Əңгімелесіп. Кенет Кеңес ауылында мамыражай мамыр табан

астынан тұлданып, долы жел тұрып, суы тып сала берді. Жиырма бес градус жылылық нөл градустан да төмендеп кетті. Кеңес (қазіргі Ертай) ауылының тұрғындары: «Кеше Байқоңырдан бірден екі зымыран ұшырылды ғой. Бірден біздің Жуалының жотасына соғады ылаңы», – десті. Шынында да, желкілдеген жасыл көк қарақоңыр тар-тып, селеу шөпке дейін қарауытып сала берді. Гүлдеген алма қалтырап, үлпілдектері солғын тартқанын байқадық. Ертеңіне марқұм Ермекбай ағамыздан қалған баудың алма ағаштары түгел дерлік гүлінен жұрдайланғанын көрдік. Қоңырайған діңдер қар кешіп тұрғандай. Бірақ ол қар емес, төгілген гүлдер еді.

Мінекиіңіз, бір жыл бұрын байта-ғыңыздың Байқоңырынан ұшырылған «Протон» құлады. Қираған тұсындағы жер де аман, көк те аман. Бəрі тап-таза. Зиян-залалы да, зардап-зарары да жоқ. Деп мəлімделді... Мағлұм болды: Содан бірер күн кейін жауған жаңбыр əкелді ме, жоқ əлде, таулы-қыратты өңірлерге ауа ағысы, жел желісі жеткізді ме, кім білсін-ай, кім білсін, «Протонның» пір атқыр гептил деген бəлесі ме, басқа дүние ме, əйтеуір, жаңағы Жуалыңызға, Көсегенің көк жонына, Оңтүстік Қазақстанның таулы аудандарына талай-талай зарарын шашты. Жеміс-жидегіңізге. Көкөнісіңізге. Тағысын-тағыларыңызға. Биологиялық құрамында не боп жатқанын кім білсін, тек сырттай қарағандағы зияндарының өзі шаш-етектен.

«Алма, тағы басқа жеміс-жидектің бір жағы сарғайып, ағарып кетті», десті жуалы-лықтар. «Жарықтық жаңғақ баулары тұтас бүлінді. Жапырақтары бірден қурап, же міс тері қаудырап құрғап қалды», – дейді төле билік ғалым, профессор Бегман Ысқақ мырзаңыз. – Жылы жақтың жаңғағы жабығулы.

Биылғы сəуірде де зымырандар жиі ұшы рылды. Жел қатты тимейтін Шымкен-тіңіз де жеті күн дауыл соқты. Сұрапыл дау-ыл көп нəрсені қиратып кетті. Жаңғақ тағы жабықты.

Əлбетте, ғарышқа ұшу керек, ұшыру қажет. Алайда, бірден екі-үш зымыран ұш-па са, əсіресе, сəуір-мамырда ұшырмаса. Дей міз дə.

Саябақтағы сүйістер

Шырайлы Шымкент шаһары. Орталық саябақ.

Еменнің түбіндегі орындықта сұлу қыз бен көркем жігіт сүйісіп отыр. Оң жақта – арша ағашының астындағы орындықта да уыз дай қызбала мен жап-жас бозбала ай-мала сады-ай. Сол жақ тамандағы терезе ден қарасаңыз-дағы сондай көрініс. Талдыр маш аққайыңның арғы жағында да – қос ғашық.

Былтырғы, яғни 2013 жылғы мамыра-жай мамырыңызда Шымкентіңіздің Орталық саябағында «Ардагерлер үйі» пайдалануға берілген. Өзіндік өзгешелігі, өрнегі бар ғимаратыңызға облыстық жəне қалалық ар-дагерлер кеңестері орналасқан. Бір бөлме облыстық «Ырыс алды – ынтымақ» қоғамдық форумының хатшылығына бұйырған. Алтыншы мамырыңызда «Ардагерлер үйі» аса салтанатты жағдайда ашылған.

Ғимаратыңыз қыстың қысталаңдау, лайсаңдау айларында салынған еді. Асты саздау ғой. Қабырғалары мен едендері кеппес тен, сыз бүркіп, қыркүйектің соңына қарай ғана көшіп кіргенбіз.

Қалай болғанда да, «Ардагерлер үйінің» ғажайып жақтары жетіп-артылады. Қайбір жылдары қалай болса солай салынған кафе-лер мен ұсақ-түйек нəрселерге толып кеткен саябақ көріктеніп, көркейген. Жекешелену қаупінен құтылған. Тап-таза. Тап-тұйнақтай.

Саябаққа келіп, сейіл құратын, серуен-деп демалатын қариялар да, орта жастағылар да, əсіресе, жастар көп-ақ.

Ғашықтар жиі жолығады. Жеті-сегіз орын-дықта құптасқан қарлығаштардай, жұптас-қан көгершіндердей сырласып, сыбырла сып, сүйісіп отырады. Қыста, қар жапа лақ тап жау-ып тұрғанда да сөйте-тін. Көктем де, əлбетте, көбейеді. Көбейе берсін. Дейміз. Біз.

Жас жігіттер мен уыздай қыздардың əлгіндейін əдемі қылықтарына қатты ашу-ланып, айқай шығаратын, ардагерлер кеңестерінің, «Ырыс алды – ынтымақтың» бөлмелеріне кіріп: «Мынау не масқара?!» Не қарап, не тындырып отырсыңдар?! Тыйым салмайсыңдар ма?! Қуып шықпайсыңдар ма парктен?!» – деп долданатын қарт ағалар мен əжелер де аз емес. Күні кеше ғана бет-аузы ашудан тырысып, еріндері көгереңдеген көкеміз де сөйтті.

– Көке, бұлардың бəрі – ғашықтар. Өзіңіз ғашық боп көрмеп пе едіңіз? Саябақта сүйіспеп пе едіңіз? – дейміз біз.

– Жоқ-жоқ-жоқ! Сен өйтіп мəймөң-келеме! Білдің бе?!

– Қазекем сонау он жетінші ғасырда: «Сілекейі бал татыр сүйген жардың» деп əнге қосқан. Сіздің кемпіріңіздің сілекейі тотияйын татып кетсе, ғашықтықты, сүйісті ұмытсаңыз, оған жастар кінəлі емес. Мен де кінəлі емеспін...

Көкеміздің көзі аларып, артынша жыпылықтап кетті. «Мынаның шыны ма, өтірігі ме» дейтіндей.

Шынымыз да, əзіліміз де солай еді. Біздің ойымызша, саябақтарда ғашықтар сүйіседі. Сезімтал, романтикасы қалың болған ата-аналардың ұл-қыздары серуендейді, сыр-ласады. Саябақта сырласып, сүйісіп бо-лып, кітапханаға, театрларға барады. Елдік ескерткіштерді көреді. Түсіністікпен, жас дəуреніңізге деген тəтті сағынышпен, жеңіл ғана күрсініспен, күлімсіреп қараңызшы.

Жеңіл ойлылар, жеңіл жүрістілер əнебір əйгілі көшелердің бойында, белгілі шағын аудандардағы пəтерлерде шығар.

«Ардагерлер үйін» Орталық саябақтан салып берген облыс пен қала басшылары-на рахмет жаусын. Дейміз. Біз. Жастарға жақсылық тілей білейік. Ырыс алды – ынтымақ.

ШЫМКЕНТ.

Мархабат БАЙҒҰТ,«Егемен Қазақстан».

Елбасымыз Нұрсұлтан Назар-баев айтқан: «Жастар – елі міздің болашағы», деген ұлағатты сөзіне нақтылай ісімен жауап беріп келе жатқан «Республикалық балаларды оңалту орталығы» АҚ ұжымына ризашылығымды білдіремін. Осы мекеменің «Қам қор» бөліміне ұлымды арнайы диагнозымен ем қабылдауға əкел ген болатын-мын. Келген күн нен бастап бөлім меңгерушісі Гүл жан Орынбайқызы бастаған ұжым дəрігерлері жылы жүзбен қабыл дап, емделуге келгендерді нау қастарына қарай дəрігерлерге бөліп беріп, емдеуді бірден бастап кетті.

Менің ұлымды емдеуді дəрігер Гүлдана Хасеноваға тапсырған болатын. Күнделікті жүйелі емдеудің арқасында аз күннің өзінде ұлымның денсаулығында көңілге қонарлықтай оңалу байқалуда. Емделуші балаларға ем

қабылдаудан босаған соң күнделікті түрлі мəдени шаралар өткізіліп, балалардың туған күндері аталып, сыйлықтар беріліп, концерттік қойылымдар көрсетіледі. Бұл ретте тəрбиешілердің еңбегі зор. Бұдан басқа Астана қаласындағы жоғары оқу орындары студенттерінің ұйымдастырылуымен қайы-рымдылық концерттері де өткізілді.

Осы игі шаралардың ұйым дас-тырушысы, «Қамқор» бөлімінің меңгерушісі Гүлжан Искановаға, топ дəрігерлері – Гүлдана Ха се-нова, Жанат Тұрсынбекова, Ал-магүл Əлімжанова, Жадыра Уақ-баева, Эльмира Жанғозиева, ЛФК дəрігері Азамат Естаев, аға медбике Əлия Аюпова жəне жалпы бөлім қызметкерлеріне зор алғысымды білдіремін.

Уəли ҚАЙЫСОВ.ШЫМКЕНТ.

...алғыс айтадыЕмі шипа елгезек жандар

...ұсынысын жеткізедіТіл – тўєырымыз

Тіл – халықтың жаны, ұлттық болмыстың негізі десек, ол арқылы халықтың дінін, мəдениетін, дəс түрін танып білуге болады. Қазақ тілі – халқымыздың тари-хи шежіресі, бүгіні мен ертеңі, арманы мен үміті. Тіліміз ата-бабамыздың тарихи болмысы бол-са, бүгінгі жəне ертеңгі ұрпақтың туған еліне, жеріне деген үміт артар сенімі. Елбасымыз «Қазақ тілі – Қазақстанның болашағы» деп тегін айтпаса керек. Бұл сөздің астарын-да терең мағына жатыр.

Осы ретте мен латын əліпбиіне көшу деген мəселені дұрыстап қол ға алып қарастырған аб-зал деп білемін. Себебі, барлық

мемлекеттер латын əліпбиін қол-дан ғандықтан, бірін-бірін оңай əрі тез түсінеді деп ойлаймын. Бұл əліпбиге көшу бірқатар үлкен мүм-кіндіктерге қол жеткізбек. Бірін-шіден, қазақ тілінің орфо эпиялық жəне орфографиялық жүйе сі дұ-рыс талса, екіншіден, халық ара-лық ақпараттық жүйеге еркін ену-ге мүмкіндік тумақ. Сондықтан да, бұл мəселе жіті көңіл бөлуді қажет етеді.

Гүлжан ОЗЫҚБАЕВА, қазақ тілі мен əдебиеті

пəндерінің мұғалімі.

Оңтүстік Қазақстан облысы, Отырар ауданы, Шытты ауылы.

...өтініш айтадыЭлектр желісіне зəруміз

Атырау облысы, Махамбет ауданы, Талдыкөл ауылының тұрғындары шарасыздықтан сіздерге хат жолдауға мəжбүр бо-лып отырмыз. Біз аталған ауылға 2006 жылдан бастап көшіп келген оншақты үй тұрғындары ауылдың бір шетінен заңды түрде жер алып, баспана салып едік. 2011 жылы өз қаражатымызға 600 метр қашықтықтан газ желісін тар-тып алдық. Ауызсуды құдыққа автокөлікпен құйдырып алып отырмыз. Енді бізге үлкен қиындық тудырып отырғаны – электр қуатын тұтына алмай отырғанымыз. Аудан əкіміне біраз жылдар бойы өтініш жасап, «Нұр Отан» партиясының басшыларына да барып, ақырында 2011 жылы облыс əкімшілігіне хат жазған едік. Нəтижесінде, а у д а н ə к і м ш і л і г і н е н 2 0 1 1 -2013 жылдары электр желісіне қосылады деген жауап алсақ, ал округ əкімі биыл да электр желісіне қосылмайтындығымызды айтып отыр. Газ құбырын да жүргізу мəселесі шешілмеген соң, ақырында несие алып өзіміз

шешуге мəжбүр болдық. Ал электр жүйесін өз қаражатымызға жүргізуге жағдайымыз көтермейді.

Қаражаттың жетіспеушілігі əкімдерді өз уəделерінен таюға мəжбүрлеп отырғанын түсінеміз, бірақ біздің де жағдайымызды түсінсе екен дейміз. Техника, ком-пьютер дамыған заманда 7 жылдан аса уақыт жарықсыз, майшаммен отырмыз. Тоңазытқыш, теледи-дар дегендердің игілігін көре ал-май отырғанымызға ішіміз аши-ды. Уəде берілген 2013 жылды күтіп үміттеніп едік, ол үмітіміз үзіліп, ақыры сіздерге осы хатты жазуды ұйғардық. Сіздерден осы өтінішіміздің орындалуына, яғни биылдан қалдырмай Талдыкөл ауы лына жаңадан қоныстанған он шақты үйді электр желісіне қосуға ықпал етулеріңізді сұраймыз.

Талдыкөл ауылының тұрғындары атынан

Ернар ИЗЖАНОВ.

Атырау облысы,Махамбет ауданы,Талдыкөл ауылы.

...сақтандырадыАгент – алтын уаќыт жауы

Қазіргі ақпараттың дамыған заманында жасты да, жасамыс-ты да өз ықпалына еріксіз тар-тып əкететін «агент» дегеннің шыққанынан барлығымыз да ха-бардармыз. Біз, əсіресе, жастар агентке кірмесек – «асыл заты-мыз» ұрланғандай күйде боламыз. Расында, сол «асылымыз» ұрланып жатыр. Ол – алтын уақытымыз.

Агент біздің азығымыз да, асылымыз да емес. Күніне сол агенттің 1 сағатын биылғы мек-теп бітіруші түлектер ҰБТ-ның 10 сұрағын жаттауға арнасақ, өзіміздің болашағымызға жасап

жатқан мол үлесіміз болар еді. Еліміздің болашағы біздің яғни жастардың қолында . Қазақ елін өсіретін біздер жастармыз. Қымбатты құрбыларым, бұл ғасыр бəсеке ғасыры. Қазақстан жаста-ры бəсекеге қабілетті, жігерлі бо-луы үшін де білімге қазірден ден қойған абзал.

Айжамал БАТЫРХАН,11-сынып оқушысы.

Қызылорда облысы,Шиелі ауданы,Еңбекші ауылы.

... ризашылық білдіредіЇлкенге ізет, кішіге ќўрмет

«Жас күнімде бейнет бер, қартайғанда зейнет бер» дейді халық даналығы. Бүгінде жасы-мыз тоқсаннан асқан қос қарияға осы бақыт бұйырыпты. Астана қаласындағы тиісті мекеме бізге Қостанайдағы «Сосновый бор» ши-пажайына жолдама беріп, біз мұнда 14 күн бойы ем-дом қабылдап, ерекше серпіліп қайттық.

Ш и п а ж а й қ о н а қ т а р ы н а ұйымдастыру алқасы барлық жағдайды жасапты. Тіпті ара-сында көңілдірек болуы үшін облыстық филармония əншілерін шақырып, концерт те қойып берді. Сондай-ақ, тағы бір ерекшелік, он шақты мүмкіндігі шектеулі жан-дарды да осында кездестірдік. Бұрындары мүгедек жандар-ды бұл жерден кездестірмеген едім. Оларға жасалған тағы бір

жақсылық – арбалары жүретін жолдардың болуы дер едік.

Үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсетуде шипажай басшылары жəне барлық дəрігерлер мен медби-келерге, аспаздарға жұмыстарына береке, отбасыларына амандық тілейміз. Оларға деген аталық ақ тілегімізді аға басылым «Егемен Қазақстан» арқылы жеткізсек дейміз.

Кəметай ТОҚАБАЙ,Сейітжан ЕСІЛОВ,

Ұлы Отан соғысының ардагерлері.

АСТАНА.

Кїлесіѕ.Кейде кїрсінесіѕ...С

урет

ті с

алға

н А

йдар

бек

ҒАЗИ

ЗҰЛ

Ы.

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz12

ҚҰРМЕТТІ КЛИЕНТТЕР!«Цесна Гарант» сақтандыру компаниясы» АҚ Сіздерге 2014 жылғы 1 шілдеден бастап

мына кеңселердің жабылатындығы туралы хабарлайды:1. № 5 дирекция, Астана қ., Желтоқсан к-сі, 26, Жангелдин к-сі қиылысы.2. № 2 дирекция, Ақтау қ., 8-ш/а, 38-үй, 304-пəтер.3. № 2 дирекция, Ақтөбе қ., Маресьев к-сі, 95\1, 30-кеңсе.4. № 3 дирекция, Ақтөбе қ., Маресьев к-сі, 95 а, 57-кеңсе.5. № 1 дирекция, Қостанай қ., Баймағамбетов к-сі, 213, 6-кеңсе.6. № 2 дирекция, Петропавл қ., Абай к-сі, 90.7. № 3 дирекция, Петропавл қ., С.Мұқанов к-сі, 50, 302-кеңсе.8. № 2 дирекция, Семей қ., Қабанбай батыр к-сі, 89.9. № 3 дирекция, Семей қ., Морозов к-сі, 56.10. № 1 дирекция, Талдықорған қ., Гагарин к-сі, 159.11. № 3 дирекция, Талдықорған қ., Шевченко к-сі, 146, 17-пəтер.12. № 1 дирекция, Тараз қ., Жамбыл д-лы, 121.13. № 2 дирекция, Тараз қ., Абай к-сі, 170.14. № 3 дирекция, Тараз қ., Ниетқалиев к-сі, 7.15. № 1 дирекция, Орал қ., Ықсанов к-сі, 52.16. № 2 дирекция, Орал қ., Еуразия к-сі, 51.17. № 3 дирекция, Шымкент қ., Уəлиханов к-сі, 227, 51-кеңсе, бұл орайда бұрын жасалған

сақтандыру шарты бойынша өз міндеттемесін растайды. Сақтандыру жəне шығындарды реттеу мəселесі бойынша «Цесна Гарант» СК» АҚ кеңселеріне хабарласуды сұраймыз:

Астана қ., Сарыарқа д-лы, 15, «Іскер» БО, 2-қабат, 208, 212, 213, 214-кеңселер, тел.: +7 (7172) 901-762, 901-764, +7 (7172) 901-967, Жеңiс д-лы, 29, 2-қабат. Ақтау қ., 15-ш/а, 67 а-үй, «Цесна Банк» АҚ ғимараты, 4-қабат, 21-бөлме, тел.: +7 (7292) 422-210.

Ақтөбе қ., Молдағұлова д-лы, 57 В-үй, 75-кеңсе, тел.: +7 (7132) 908-252.Қостанай қ., Торан к-сі, 116, ВП 1, тел.: +7 (7142) 547-692, 394-042, 394-133.Петропавл қ., Жабаев к-сі, 174, 5-кеңсе, тел.: +7 (7152) 464-950, 463-850.Семей қ., Б.Момышұлы к-сі, 21, тел: +7 (7222) 524-213.Талдықорған қ., Тəуелсіздік к-сі, 58, 27-кеңсе, тел.: +7 (7282) 246-038.Тараз қ., Қазыбек би к-сі, 142 а, тел.: +7 (7262) 459-658.Орал қ., Ғ.Қараш к-сі, 33/2, 2-қабат, тел.: +7 (7112) 500-016, 242-149.Шымкент қ., Толстой к-сі, 38/4, тел.: +7 (7252) 433-734.Call center: 3264 бүкіл Қазақстан бойынша ұтқыр телефоннан қоңырау шалу үшін тегін.

АШЫҚ ТЕНДЕР ТУРАЛЫ ХАБАРЛАНДЫРУ«Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС еңбек міндеттерін атқару

кезінде жазатайым оқиғалардан жұмыскерлерді міндетті сақтандыру қыз меттерін сатып алу бойынша ашық тендер

өткізу туралы хабарлайдыСатып алынатын материалдық, қаржылық ресурстардың жəне

қызметтердің толық тізбесі, олардың саны мен егжей-тегжейлі ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген.

Материалдық, қаржылық ресурстар мына мекенжайға жеткізілуі тиіс: Шымкент қ., Энергетиктер к-сі, 1.

Тауарларды, жұмыстарды жəне қызметтерді жеткізудің талап етілетін мерзімі 09.06.2015 жылға дейін.

Тендерлік құжаттама топтамасын 06.06.2014 ж. қоса есептеген-ге дейінгі мерзімде мына мекенжайдан алуға болады: Шымкент қ., Энергетиктер к-сі, 1, жабдықтау бөлімі, сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін, əлеуетті жеткізуші тендерлік құжаттамаға төлем туралы құжатты тапсырғаннан кейін.

Тендерлік құжаттама топтамасының құны 1000 (бір мың) теңге құрайды жəне мына шотқа енгізіледі: KZ939 98STB 00000 97421, TSESKZKA, СТН 582100249565, «ЦеснаБанк» АҚ-тың Шымкент қаласындағы ОҚФ немесе «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС касса-сына.

Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ға мына мекенжай бойынша тапсырады (жібереді): Шымкент қ., Энергетиктер к-сі, 1, 2-қабат, ЦСМТС бөлімі. Тендерлік өтінімдер тапсырудың түпкілікті мерзімі 09.06.2014 ж. сағат 13.00-ге дейін.

Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендерлік комис-сия 09.06.2014 ж. сағат 15.00-де мына мекенжай бойынша ашады: Шымкент қ., Энергетиктер к-сі, 1, техникалық директордың бөлмесі.

Əлеуетті жеткізушілер тендерлік өтінімдер салынған конверттерді ашу кезінде қатыса алады.

Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефон арқылы алуға болады: 8 (7252) 50-58-31.

Толтыруға міндетті сауалнамаларды жəне ұсыныстарды мына e-mail-ға жіберу керек: urika@mail.ru

ОБЪЯВЛЕНИЕ ОБ ОТКРЫТОМ ТЕНДЕРЕТОО «Оңтүстік Жарық Транзит» объявляет о проведении

открытого тендера по закупке услуг обязательное страхование работников от несчастных случаев при исполнении им

трудовых обязанностейПолный перечень закупаемых материальных, финансовых ресур-

сов и услуг, их количество и подробная спецификация указаны в тендерной документации.

Материальные, финансовые ресурсы должны быть доставлены по адресу: г. Шымкент, ул. Энергетиков, 1.

Требуемый срок поставки товаров, работ и услуг до 09.06.2015 г.Пакет тендерной документации можно получить в срок до

06.06.2014 г. включительно по адресу: г. Шымкент, ул. Энергетиков,1, отдел снабжения, с 9.00 до 17.30 часов, после представления потенци-альным поставщиком документа об оплате тендерной документации.

Стоимость пакета тендерной документации составляет 1000 (одна тысяча) тенге и вносится на счет KZ939 98STB 00000 97421, TSESKZKA, РНН 582100249565, ЮКФ АО «Цесна Банк» г. Шымкент или в кассу ТОО «Оңтүстік Жарық Транзит».

Тендерные заявки на участие в тендере, запечатанные в конвер-ты, представляются (направляются) потенциальными поставщика-ми в ТОО «Оңтүстік Жарық Транзит» по адресу: г. Шымкент, ул. Энергетиков, 1, 2-этаж, отдел ЦСМТС. Окончательный срок пред-ставления тендерных заявок до 13.00 часов 09.06.2014 г.

Конверты с тендерными заявками будут вскрываться тендерной комиссией в 15.00 часов 09.06.2014 г. по следующему адресу: г. Шымкент, ул. Энергетиков, 1, кабинет технического директора.

Потенциальные поставщики могут присутствовать при вскрытии конвертов с тендерными заявками.

Дополнительную информацию и справки можно получить по телефону: 8 (7252) 50-58-31.

Анкеты, обязательные для заполнения и предложения высы-лать на e-mail: urika@mail.ru

ТОО «Баймырза-Агро» извещает своих участников о созыве общего собрания участников, которое состоится в 10.00 часов 16 июня 2014 г. в административном здании ТОО «Баймырза-Агро» по адресу: Акмолинская область, Енбекшильдерский район, с. Бирсуат.

Повестка дня:1. Об избрании исполнительного органа ТОО «Баймырза-Агро»2. О внесении редакционных изменений в устав ТОО «Баймырза-Агро»3. О привлечении в АО «КазАгроФинанс» финансирования посредством лизинга.4. О выборе в качестве поставщиков предметов лизинга по заключаемым догово-

рам финансового лизинга.5. О наделении директора ТОО «Баймырза-Агро» полномочиями на осуществление

всех необходимых действий, связанных с обращением в АО «КазАгроФинанс» для получения техники в лизинг, а также на заключение соответствующего договора фи-нансового лизинга между ТОО «Баймырза-Агро» и АО «КазАгроФинанс».

6. О предоставлении АО «КазАгроФинанс» права безакцептного изъятия/списа-ния денег со всех банковских счетов ТОО «Баймырза-Агро», либо их прямого дебе-тования, в случае неисполнения либо ненадлежащего исполнения обязательств ТОО «Баймырза-Агро» перед АО «КазАгроФинанс» по договорам финансового лизинга.

«Медтехника» АҚ Директорлар кеңесінің шешімі бойынша акцио нер-лердің жылдық жалпы жиналысын 2014 ж. 15 шілдеде сағат 14.00-де мына ме-кенжайда шақыру туралы акционерлер-ге хабарлайды: Алматы қ., Ратушный к-сі, 64-А.

Күн тəртібі:1. Қоғамның жылдық қаржылық

есептілігін бекіту;2. Өткен қаржылық жылдағы қоғам -

ның таза табысын бөлу тəртібін жəне қоғамның бір жай акциясына есептегенде дивидендтер мөлшерін айқындау.

Акционерлердің жалпы жиналысына

қатысуға құқылы акционерлердің ті зі мін тіркеуші 2014 ж. 30 мамырда жасады.

Жиналым болмауы жағдайында қайталама жиналыс 2014 жылғы 16 шілдеде сағат 14.00-де сол мекенжай бой-ынша тағайындалады.

Дауыс беру тəртібі – аралас, сырттай жəне ашық дауыс беру жолымен.

Акционерлерді тіркеу 2014 жылғы 15 шілдеде сағат 12.00-ден бастап жүргізіледі.

Акционерлер жалпы жиналыстың күн тəртібіндегі мəселелер бойынша материал дармен жиналыс өткізу орны бойынша таныса алады.

АЗАМАТТАРДЫ ҚАБЫЛДАУ«Есіл облысаралық бассейндік

ба лық шаруашылығы инспекция-сы» РММ басшысы Бақытбек Шах-манұлы Елжанов аптаның əр сей сен бі күні сағат 10.00-ден жəне бас шының орынбасары Нығмет Амангелдіұлы Қауашев аптаның əр сəрсенбі күні сағат 10.00-ден бастап азаматтарды қабылдауды жүргізеді. Мекенжайы: Астана қаласы, Жəнібек Тархан көшесі, 4, 109-104-бөлме.

ТОО «Turan Project» (бывший ТОО «ТПО «Петропавловскархфонд»), объявляет об утере ККМ, марка: Меркурий 115 Ф, заводской номер: 483693, номер паспорта: 483693, год выпуска: 2000, дата поступления на учет: 07.10.2012 г.

«Сəт Жол» ЖК, «AZA NS GROUP» ЖШС, «ЕКАС строй» ЖШС мекемелерінің мөрлері жоғалуына байланысты жарамсыз деп танылсын.

АО «Медтехника» по решению Совета директоров извещает акционеров о созы-ве годового общего собрания акционеров 15 июля 2014 г. в 14.00 часов по адресу: г.Алматы, ул. Ратушного, 64-А.

Повестка дня:1. Утверждение годовой финансовой

отчетности общества;2. Определение порядка распределения

чистого дохода общества за истекший финансовый год и размера дивидендов в расчете на одну простую акцию общества.

Список акционеров, имеющих право

принимать участие в общем собрании акционеров составлен регистратором 30 мая 2014 г.

При отсутствии кворума повторное со-брание назначается на 16 июля 2014 года в 14.00 часов по тому же адресу.

Порядок голосования – смешанный, путем заочного и очного голосования.

Регистрация акционеров будет прово-диться 15 июля 2014 года с 12.00 часов.

С материалами по вопросам повестки дня общего собрания акционеры могут оз-накомиться по месту проведения собрания.

СЕНІМ ТЕЛЕФОНЫ«Есіл облысаралық бассейндік

балық шаруашылығы инспекция сы» РММ қызметкерлерінің ҚР мемлекеттік қызметкерлері Ар-на-мыс кодексін, ҚР «Жануарлар дү-ние сін қорғау, өсімін молайту жəне пай далану туралы», «Сыбайлас жем қорлыққа қарсы күрес туралы» ҚР заңдарын бұзған жағдайда 37-39-06, 37-53-12 сенім телефондары-на хабарласуларыңызды сұраймыз.

– «Тоска» операсы Еуропа сахнала-ры үшін көне, тарихи шығарма десек те, қастандықтың қақпанына түскен ғашықтар мұңы, жауыздықтан жəбір шек-кен жазықсыз жандардың зары барлық халықтың байырғы дəстүрлі мəдениетіне ежелден жақын, ішкі рухымен сырлас, үндес болып қала бермек. «Тоска» тари-хын қысқаша баяндағанда, оның тамы-рын қай арнадан табуға болады?

– «Тоска» операсының тұсауы алғаш 1900 жылы 14 қаңтарда Римде Костанци театрын-да кесілгені мəлім. Ғұмыры ғасырдан асып жығылатын туынды адамзат өркениетімен бірге əлі талай ұрпаққа жарық мұра болып жалғаса беретіні сөзсіз. Ғажап музыкасы мен əсерлі көріністері арқасында бұл спектакль ел аузынан түспейтін халықтық шығармаға айналып кетті. Оқиғасы Наполеон кезеңінен өрбиді. Жаулаушы əскерімен Италияға ба-сып кірген 1800 жылғы қиын-қыстау кезде Тоска есімді опера əншісі мен оның сүйіктісі Марио Каварадоссидің арасында ғашықтық оты тұтанады.

Италияндықтар бұл операны ерек-ше сүйіп қадірлейді. Мұндағы жекеле-ген ариялардың атқарар рөлі өте жоғары. Атап айтқанда, Каварадоссидің «Recondita armonia» (1 к.), «E lucevan le stelle» (3 к.), Тосканың «Vissi d'arte» (2 к.) ариялары əлемдік опералық жауһарлардың санатына тегін еніп отырған жоқ.

– Табынушысы көп танымал əншінің бірісіз, ал жалпы мұндай қошеметтер опе-ра жұлдыздарының келешегіне, өнеріне қалай əсер етеді?

– Осыншама табынушыларымның болғанына мен өзімді бақытты санаймын. Иə, мені сүйетін көрерменнің алдымнан жиі шығып жататыны рас. Барлық елде, барлық қалада, тіпті дүниенің түкпір-түкпірінде сенің жүрегіңмен бірге жүрегі қатар соғып жататын халқың барда, қағылған қазықтай бір орында қалғып отыру мүлде мүмкін емес. Үнемі ізденістемін, көп жұмыс істеймін. Бірақ та бірден айта кетейін, мен ешқашан өзімді жарнамалауға ақша төлеген адам емеспін. Өнерімді сүйетін адамдар мені өздері іздеп тауып алады. Менің аты-ма, маған мақтау сөздер арналып жатса, мұны ең əуелі сол адамдардың өнерге деген сүйіспеншілігі, операға құштарлығы деп түсінемін. Театрдан шыға бере тұмсығым өзімді сыртта қаумалап күтіп тұрған қалың нөпірге келіп тіреліп жатады. Өнер ада-мына бұдан асқан байлық, бұдан асқан шың бар ма? Олар менімен кездесуді тағатсызданып табынып осылай күткенде,

менің шаршап, шалдығуға қақым жоқ. Əлгінде ғана спектакль аяқтала бергендегі бүкіл өн бойыңнан үлкен жүк сырғып түскендей болған жеңілдіктен тез айығып, қайта ширап шыға келесің. Əсіресе, мені жастар жақсы көреді. Бұл олармен менің үнім, сырым, мұңым, бəрі-бəрі өте жақын, ұқсас болғандықтан шығар деп ойлаймын. Табынушысы бар адам дегеніміз – өмірі, өнері жалғаса беретін адам деген сөз. Өзім өнерге жалған, жай жылтырақ, көзбояу нəрселерді əкеліп қосқым келмейді. Себебі, көрерменнің алдында шыншыл бола білуің керек. Осы жолды таңдадым. Жəне осы бағыттан не олай, не бұлай тайып кету ой-ымда тағы жоқ.

– «Астана Опера» театрында алғаш рет өнер көрсетіп отырсыз. Осыған бай-ла нысты мұндағы алған əсеріңіз басқа сапарларға қарағанда өзгешелеу болған шығар?

– Аса көп жаңа ұсыныстарға желп етіп көне кететін адам емеспін. Бірақ «Аста на Опера» театрына келуге шынын айтайын, қатты қызықтым. Неге десе ңіз, мен үшін бұл театрдың деңгейі «Метро политен-опера» театрынан кем емес. Алға шында мені Каварадосси партия сын орындауға шақырғанда, іштей тартынып, сəл шамалы ойланып қалғаным рас. Өйткені, кім де бол-сын менің жағдайымды өте жақсы түсінетін шығар деп ойлаймын. Жаңадан бой көтеріп жатқан театрда өнер көрсетуге келгенде ең керемет деп мақтаған мықты əншілеріңіздің жүрегі мектептің табалдырығын жаңадан аттағалы тұрған баланың жүрегіндей қаймыға лүпілдейді. Өйткені, əлі танылмаған, атын алғаш рет естіген театрда өнер көрсетуге екінің бірі тəуекел ете алмайды. Алайда қиындықтан қаша берген адамның алды-нан тек табыс күтіп тұрады деу тағы та-ласты пікір. Қашпайын, өз көзіммен ба-рып көрейін деп шештім. Көрдім. Көңілім көктемгі самалдай сейіліп, сергіп сала берді. Мұндағы дайындықтың барысы-мен таныса келіп, ішкі тыныс-тіршілігі, ауасы, арнасы өзімнің күнделікті атқарып жүрген жұмыстарыммен соншалық жақын, сабақтас екенін сезіндім. Қазақстандық əріптестерімнің бойындағы қуат-жігер мен жұмысқа деген құлшыныстарына қатты риза болдым. Себебі, театр үшін қазір та-лап пен тəртіп бірінші кезектегі маңызды мəселе болып саналады. Мұндағы əр адам өзіне жүктелген жұмысқа өте мұқият екен. Əркім тек өз жұмысымен айналысып жатыр. Мен өзім сондай тəртіпке бағынып өскен адаммын.

– Опера өнері байып, шалқып-тасып өмір сүру үшін баратын кəсіп емес, күнкөрістің құралына да айналып кетпейді. Сіз қалай ойлайсыз?

– Өкінішке орай, классикалық опера көптеген əншілер үшін бүгінде индустрияға айналды, бірақ мен үшін емес. Мен тек өз көрерменім үшін ғана əн саламын.

– «Тоска» операсында орындайтын кейіпкеріңіз Каварадосси саяси оқиғалар шиеленісінің құрбанына айналады. Ал өмірде өзіңіздің сол саясатқа құлақ түріп, елең еткен кезіңіз болды ма, əлемде не бо-лып, не қойып жатқанынан қаншалықты хабарыңыз бар?

– Ойымда не барын бүкпестен шынын айтайын, саясатқа үңіліп қарауға мүлде уақытым жетпейді. Мысалы, жай адамның есебімен уақытты өлшейтін болсақ, бір жылда он екі ай бар дейміз. Мен соның бар болғаны көп болса, бір айын ғана үйде өткізетін шығармын. Өз үйімде күй жоқтықтан емес. Опера əншісінің тағдыры басқа салаға қарағанда өте кең, мұнда кей-де жер, ел дегеннен гөрі сахна, көрермен дейтін ешкімге тəуелсіз атаулар жанға етене жақын тұрады. Көрерменді өйткені қайтіп бөле-жарып қарайсың. Менің Италиядағы көрерменіме де, Қазақстандағы көрерменіме де көңілім бірдей. Қазір дүние жүзі бойын-ша жұмыс жасап жүрмін. Түрлі елдердің президенттерімен, министрлерімен та-ныспын. Құдайға шүкір, барлығы танып жатпағанмен, көпшілігі біледі.

– Əлемдік деңгейдегі тенорлар санау-лы ғана. Өзіңіз қай орында тұрсыз?

– Театрлармен жұмыс жасау бары-сында бір нəрсе көңіліме ұнамай тұрса, мұны іште бүгіп қала алмайтын адаммын, кім болсын бірден айтып тастауға ты-рысамын. Мысалы, опера өнері туралы сөз қозғала қалғанда журналистер өздері білетін əлемдегі ең ірі үш тенор жайында сұрай бастайды. Осылай айту, санаға əбден сіңген қасаң пікірлерге қайта-қайта айналып соға беру көп жағдайда ертеңгі өсіп келе жатқан жас таланттардың жолына кедергі болатынын көп ескере бермейміз. Маған мысалы, мықты-мықты санаулы тенор-ларды атаған мүлдем ұнамайды. Себебін түсіндірейін, өйткені мұндай көзқарас өзге əншілердің ашылуына, танылуына кедергі келтіреді, бір жағынан оларға ашықтан-ашық қысым жасап отырған сияқты бо-лып көрінеміз. Мұндай жағдай тек опера өнерінде ғана емес, кез келген салада бар. Тағы бір көкейге қонбайтын нəрсе бағаға қатысты. Театрлардағы баға, шығын жайы

өте өткір мəселе десек те, мен мұны бетің бар, жүзің бар демей тиісті адамдарға тура айтамын. Соған қарамастан ірі театрлар мені жиі шақырып жатады. Неге бұлай екенін өзім де жақсы білемін. Себебі, мені көрермен шын жүректен қалап тыңдайды. Жүрген жерімде шындықты жасырмай айтатынымды əріптестерім жақсы біледі. Айталық, «Астана Опера» театры қалай бой көтерді? Осы идеяны көтерген адам кім? Егер Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев кезінде өзінің осы ойын жүзеге асыруға асықпағанда, театрды салу тура-лы жарлық шығармағанда, қазір мынадай тамаша өнер ошағы өз сəнімен жұрттың ең сүйікті таңдаулы орнына айналар ма еді. Қай кезде де өзгелерді өзімен бірге ерте білетін жетекші болады. Мұндай жағдай өз басымнан талай рет өткендіктен ай-тып отырмын. Егер бір істің алға қозғала бастағанын көрдің бе, ондай жағдайда ешкімге кедергі келтірмеуге тырыс жəне өзгелердің бастап жатқан жақсы ісін бүлдіргі сөзбен бұзушы болма. Бұл – менің өмірлік ұстанымым.

– Осы жұрт операға не үшін барады деп ойлайсыз?

– Адамдардың біразы бұл өнерге өздерін жақсы қойылымнан ешқашан қалып көрмейтін эстет етіп көрсету үшін барады. Алайда біз де жас болдық, ар-ман қудық, жақсыға еліктедік дегендей, өзім де талай рет операны осылай қызық-тағанмын. Сөйтіп, ұлы жанр бірте-бірте жүрегімнің қалауына айналып, аяқ жетпес алыс асқарларға жетеледі. Опера отауы-на кештеу соққаныма қарамастан, алған бетімнен кері шегінбей, шегеленіп қалдым. Мысалы, 30 жасыма дейін Аргентинада жиһаз фабрикасының иесі болғанымды біреуге айтсам, қазір ешкім сенбес еді. Өзімнің мүлде басқа мақсатқа жаралған жан екенімді кейін ұқтым. Қай салаға қабілетім жететінін кеш түсінгенмен, өмірдегі ор-нымды жаңылмай таптым деп айта ала-мын. Жақсы əнші бола білу – Қазақстанда да, Аргентинада да, əлемнің мейлі қай жерінде болсын оңай қолға түсетін олжа емес. Мен əр адамға өзін шын бақытты ететін, жүрегі сүйген кəсібін ерінбей іздеп табуын тілеймін. Жарты жолдан кейін қиындыққа шыдамай кері шегініп кетіп қалмаңыздар. Кезінде менің отыз жастан кейінгі бұл тірлігіме көп адам сенбей күліп еді. Солардың ішінде өзімнің əкем де бар бо-латын. Ол: «Əндерін айтып жүре берсін», – деп менің айналысып жүрген кəсібіме онша көңіл бөлмейтін. Тіпті ең жақын достарым да мысқылдап күлді. Əн айтуды кеш бастау – мен үшін өте қиынға соқты.

– Италияда тенорды жұрт қалай қабылдайды?

– Тенор дегеніміз операның нағыз еркесі, дауыстың ең күрделі түрі деп есептеледі. Біз сөйлеуі де, əн шырқауы да түрліше болып келетін бірден-бір əртістерміз. Тенордың тағы бір өзгелерден ерекшелігі – олардың шырқаған дүниелері қашанда нəзік жараты-лыс иелері тарапынан қолдау тауып жатады. Жағымды, жұмсақ дауысқа елжіреген зал-мен арадағы байланысты жоғалтып алмауға тырысамын. Мұнда сезімді тірілтетін асқан құдіретті күш бар екенін сеземін.

– Отбасыңыздағы орныңыз қалай?– Астанаға дейін мен Санкт-Петербургте

болдым. Ол жерде отбасым өзіммен бірге еді. Өкінішке орай, баламның дəл сол уақытта сабағының басталып кетуіне бай-ланысты, оларға қайтып ұшып кетуге тура келді. Алайда отбасым үнемі менімен бірге əлемнің түкпір-түкпіріне саяхаттап жүреді. Мен қай кезде де отбасымның жағдайын бірінші кезекке қоятын жанмын. Олардың қолдауынсыз, көмегінсіз маған елге та-нымал əнші болу қайда?! Бүгінде кейбір атақты адамдар өздерінің отбасы жайлы айтуға ұялады, мұны өз басым əлсіздік деп есептеймін, ал шын мəнісіне келгенде, от-басы дегеніңіз сұмдық алапат күш қой.

– Əңгімеңізге рахмет!Əңгімелескен

Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Өнер

Теңдессіз тенор Марсело АЛЬВАРЕС:

«Жарнама їшін жанўшырєан адам емеспін»

Италияның «Ла Скала» театрының таңдаулы туындыларының бірін жұртшылық жақында «Астана Опера» мемлекеттік опера жəне балет театрынан көру мүмкіндігіне ие болатынын хабарладық. Елордалықтарды əлем ұйып тыңдаған тамаша орындаушыларды жақыннан тамашалау қызығы күтіп тұрғанын жаздық. «Тоска» операсының премьерасы көрерменге шұғылалы шуақ сыйлағанын да жеткізіп жатырмыз. Бір қойылым, бір оқиға туралы бұлар аз емес шығар, əрине. Бірақ... осы ғажап көмейлердің Астанаға айналып соғып жатуы, «Астана Опера» театры сахнасында өнер көрсету əлемдік тұлғалар үшін де биік мəртебе санала бастауының көрінісі екенін айтпай тағы тұра алмаймыз. Үш перделі «Тоска» операсында суретші Марио Каварадоссиді сомдаған Марсело Альварес, əнші Флория Тоска рөліндегі Анна Пироцци, полиция басшысы Барон Скарпианы орындаған Паоло Сильверидің шəкірті – Альберто Мастромарино, дирижер Даниэль Ореннің өнерлерін тамашалау үшін əлемнің əр түкпірінен оларды арнайы іздеп барушылар жылдың төрт мезгілінде де еш саябыр таппайтын көрінеді. Мұнда жүрек тебірентер керемет жұмсақ дауыстардың жұртты өзіне магниттей тартып тұруы ежелден қалыптасқан дəстүр болып саналады. Осы саңлақтардың қатысуымен өткен «Тоска» қойылымының есте қалар тамаша бояулары өте көп. Мəселен, спектакльдің декорациялары, костюмдері, реквизиттері, түп-түгел «Ла Скала» театрынан əкелінуінің өзі бұрын-соңды болмаған жаңалық емес пе? Екінші құрамдағы орындаушы əншілерің де осал емес. Атап айтқанда, Ка-варадосси рөліндегі Г. Ониани (Бонн опералық театры), Тоска

бейнесіндегі Е. Шиманович (Мария театры), Скарпианы сомдаған Б. Стаценко (Рейндегі неміс операсы) сияқты танымал əртістердің өнер көрсетуі жас театрға жəне мұндағы əртістердің келешегі үшін шеберлік шыңдау шыңы деп есептеу лазым. Төменде біз Италиялық опера мектебінің сондай алып бəйтерегінің бірі деуге лайық, теңдессіз тенор Марсело Альвареспен болған сұхбатты ұсынып отырмыз.

Ержан БАЙТІЛЕС,«Егемен Қазақстан».

Жыл басында əкімдер халық алдында есеп береді ғой. Сол кезде өткен жылы жасалған жұмыспен қатар, болашақта атқарылатын толымды іс туралы да біліп жатамыз. Сондай жиында аймақ басшысы Қырымбек Көшербаев биыл Қызылорда қаласында жаңа театр салынатынын айтқан. Міне, жақында жаңа мəдениет ошағының эскиздік жобасы сəулет-қала құрылысы кеңесінде талқыланды.

Театр Желтоқсан жəне Қорқыт ата көшелерінің қиылысында бой көтереді деп күтілуде. Жалпы аумағы 2,2 гектар жерді құрайды. Ғимараттың ені – 48, ал, ұзындығы 90 метр болмақ. Сыртқы келбетіне

классикалық, шығыс жəне қазақ сəулет өнерінің үлгілері мен элементтері кеңінен қолданылмақ. Театр 3 қабаттан тұрады. Бірінші қабат шаруашылық-техникалық бөлмелерінен тұрса, екінші қабатта холл, вестибюль, киім ілетін орындар, əкімшілік бөлмелер, буфет, 400 орынға арналған көрермен залы жəне тағы басқа да қосалқы жайлар орналасады. Үшінші қабатта 200 адамға арналған көрермен залы қызмет етпек.

Театр аумағында 200 автокөлікке арналған автотұрақ салу көзделуде. Театрдың қас бетіне шағын сəулеттік формаларды орналастыру жоспарлануда.

Бұған қоса, А.Тоқмағамбетов атындағы театрдың ғимараты да қайта жаңғыртылады деп күтілуде.

ҚЫЗЫЛОРДА.

Жағымды жаңалық

Жаѕа театр салынады

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 13КӨКЕЙКЕСТІ

Өзіміздегі жағдай да оңып тұрған жоқ. Бірден көршімізді мысалға алуымыз – олардың көрсеткіштері «көрнектілеу» жəне есебі дұрыс жүргізілетін сияқты. Олардың жығылғанына күлгендей болсақ, өзіміздің де сүрініп жатқанымыз анық. Бізде бір деректе 5 миллиондай, бір деректе 4 миллиондай адам темекі тартып, содан ауруға шалдығып, ақыры өлім құшатындар саны жыл сайын 25 мыңға жетіп отыр. Айдын-күннің ама-нында, соғыс жоқ кезде өздері сұрап алған кесапаттан көз жұмады.

Ал əлемде темекіні ең көп тартатын ел – шығыстағы көршіміз Қытай. Екі «мықтының» ортасындамыз. Солардан жұқты десек, ол – əбестік. Ешкім бізді зорлап темекі тартқызған жоқ. Оны өзімізден көрейік. Сол темекі дейтін ке-сапатпен күресе алмай келеміз.

Осы жерде тағы бір елдің мысалы-на тоқтала кеткен жөн. Ол да өзімізге жақын дейтін ел – түрік ағайындар. Олар 500 жылдан бері темекі тартып келеді. Тартқанда, бүгінге дейін алда-рына жан салмаған, тіпті, көрші елдерде «темекіні түрікше тартады» деген мəтел де бар екен.

Сол түрік елінде соңғы бес жылда «шылымшылар» саны күрт кеміпті. Оның бір себебі – темекіге қарсы күресті премьер-министр Реджеп Тайып Ердоғанның өзі бастапты. Темекіге қарсы заңды, шараларды күшейту өз алдына, премьер өзіне бағынатын бас-шы қауымға «тартпасаңдаршы» дейтін көрінеді. Бастықтың сөзі шенеуніктерге ерекше өтімді. Бірінші басшы темекі тартқанды ұнатпайды екен деген сөзді естіген олардың көпшілігі шылым шек -кен ді тастаса, ал олардың өз тарапынан басқаларға ықпалы да əжептəуір бол-мақ. Мұны да темекіге қарсы көп ша -ра ның бірі деп қабылдауға болар еді. Бас шы темекі тартпаса, ол басқаларға – өнеге.

Жалпы, түрік ағайындар темекіге қарсы күресті белсенді жүргізіп жатқан көрінеді. Соның арқасында бұл елде темекі тартатындар үлесі 27 пайызға дейін төмендепті. Ал бұрын мұнда екі -нің бірі шылым шеккенін еске алсақ, бұл үлкен жетістік. Бəрібір бұл елде де те -мекі зардабынан көз жұматындар са ны жыл сайын 100 мыңға дейін жетеді екен.

Иə, адамдар соғыстан емес, темекіден өліп жатыр. Тіпті, бір қылмыскер құқық қорғау адамының қолынан жазатайым қаза тапса, кісі өлімі болды деп айқай саламыз, өлтіріп жатырмыз, қырып жа-тырмыз деп шулаймыз. Ал темекінің зардабынан, тіпті, жақын адамдары-мыз қыршынынан қиылып жатса, өкінеміз де қоямыз. Темекіні тарту-тартпау адамның өз құқы деп кейде сол кесапатқа ара түсетініміз де бар.

Соңғы кезде бұл өмірлік аса зор мəні бар мəселенің көбірек сөз бола бастағаны қуантады. Қоғамдық орын-да темекі тартуға қатаң тыйым салу жөнінде Парламентте де мəселе қозғалуы, оған қоғамдық ұйымдардың араласуы, күндердің күнінде мəселенің мəніне сай заң қабылдану мүмкіндігі жақсы үмітке жетелейді – темекі дейтін кесапатқа қарсы күреске мəн беріле бастағандай.

Елімізде осыдан екі жыл бұрын қоғамдық орындарда темекі тартуға тый-ым салған заң (Халықтың денсаулығы жөніндегі кодекс) қабылданған. Мұндағы қоғамдық орындардың ұзақ тізімі бар. Іріктеп айтқанда, білім беру, денсаулық сақтау мекемелерінде, қоғамдық тамақтандыру орындарында, адамдар демалатын жабық мекемелерде, спорт ғимараттарында, адамдар жұмыс істейтін жерлерде, тіпті, үйлерге кіре-берістерде де темекі тартуға тыйым салынған. Əуежайлар мен вокзалдарда тек бөлінген жəне жабдықталған жерде ғана рұқсат етіледі.

Соны да артық көретіндер көп. Тіпті, бұл заңды көпе-көрнеу орын-дамайтындар да жеткілікті. Адам өміріне арашашы болып, шырылдап жүретін аяулы азамат Жəмилə Садықова қарындасымыз басқаратын «Темекінің түтінінен азат Қазақстан үшін» деп аталатын темекіге қарсы коалиция солардың бəрінің мəліметтерін алып, сараптап, барлық билік деңгейлері ал-дына өткір мəселелер қойып келеді. Сол қозғалыстың мəліметі бойынша олар Алматыда тексеру жүргізген 651 қоғамдық тамақтандыру орындарының тек 2 пайызы ғана темекішілерге арнайы орын белгілеп, жалпы жұрттан бөлген екен. Ал барлық кафелердің, барлардың, мейрамханалардың, караокелердің, түнгі клубтардың, тіпті, асханалардың 66 пайызында темекі тартуға рұқсат етіледі. 26 пайызында күл салғыштарын алдыңа қойып қарсы алады. Бұл аз-дай, сол қоғамдық тамақтандыру орындарының 16,4 пайызында кальян деген бəлені ұсынады.

Сөйткендерге , з аңды бұзып тайраңдағандарға пəрменді шара қолданылмайды. Шара болғанда,

алдымен айып салынсыншы, олар сөзсіз аяқтарын тартар еді. Шетелдерде солай. Қоғамдық орындардың басшылары да жаза тартады. Алдымен ақшалай.

Қоғамдық орындар дегенде, əсіресе, қоғамдық тамақтандыру орындарының басшылары темекі тартуға тыйым салуға өре түрегеліп, қарсы шығады. Мұндай тыйым салу, олардың пікірінше, сол рес-торандар мен кафелердің пайда табуын 70 пайызға кемітетін көрінеді. Əрине,

бұл бос сөз. Олар қосымша арнаулы орындар жабдықтауды артық көреді.

Тіпті, олар елдегі төрт миллион-дай шылымшылардың құқын қорғау-шылардай көрінеді. Оларды зиянды əдеттен айырыла алмайтын мүгедектер санап, оларға «аяушылық» білдіреді. Оларды сыртқа қусақ, біріншіден, олар суықтап, ауруға шалдығуы мүмкін, со-нан соң оларды көріп жұрттың темекіге құмарлығы артады дегенді де айтады.

Жалпы, тыйым деген қиын нəрсе. Мен өзім де тыйым дегенге көңілім соқпайтын адаммын. Бірақ бұл жерде əңгіме мыңдаған адамның өмірі, ұрпақ тағдыры жайында болып отыр. Содан да темекі тартуды шектеу, сол арқылы осы-нау қасіретті əдеттен арылуға жағдай жасау қоғам үшін, мемлекет үшін, тіпті, ұлт үшін парыз іс деуге болар еді.

Бүкіл əлем темекімен күресіп жатыр. Барлық жерде қатты шектеу бар. Адам құқын ту қылып көтерген Батыстың көп елі темекіге келгенде – қатал. Қоғамдық жерде, басқаларға зияны тиетін жерде темекі тартуға қақың жоқ, оны бұзсаң айып төлейсің. Жəне бұл айыптың көлемі де айтарлықтай. Ирландияда 3000 еуро беріп құтыласың, əйтпесе, қамаласың. Ұлыбританияда 2500 фунт стерлинг төлеуге тура келеді. Рас, басқа біраз елде біршама төмен: АҚШ-та – 250-1000 доллар, Германияда – 25-250 еуро, Францияда – 68 еуро, Жапонияда – 1000 иен, Швецияда – 100 еуро. Финляндияда айыппұл көлемі 50-150 еуро болғанмен, кəмелетке толмағандар темекі тартса, бірден түрмеге түседі.

Қатаң тыйым жасаудың нəтижесі бар. Зерттеулерге қарағанда, бұл темекі сатудың көлемін 10-15 пайызға азайтқан, темекі тартатындардың 80 пайыздан астамын шылым шегуді тастауға ой -лан дырған. Бір жылдың ішінде инфаркт алғандар саны Шотландияда 17 пайызға, Францияда – 15, Италияда – 11,2, ал Ирландияда 11 пайызға азайыпты.

Темекі тарту, оған тəуелділік – ауру дегенді көп айтамыз. Белгілі дəрежеде бұл сөздің жаны да бар. Оған үйренгендердің көпшілігі тастағысы келгенімен, оны қоя алмайды. Бұл жөнінде əңгіме, анекдот та көп. Ұлы жазушы Марк Твеннің: «Темекі тастау қиын емес, мен жүз рет тастағанмын», дегенін жұрттың бəрі естіген. Бірақ мұның арғы жағында темекі тастауға өзінің шындап кіріспегенін əжуалау жатқанын да ескеру керек. Шындап қолға алған адам оны тастай алады. Жұрттың тастағанын көрген соң, өзіміз бастан кешкен соң айтып отырмыз.

Жаман əдеттен ұялу керек. Сол жа-ман əдет басымызда болды. Темекіні қатты тарттық. Күніне – үш қорап. Мұншалықты көп тартуды басқадан көргенім де жоқ. Сол темекі өзімізше денсаулығымыз мықты деп жүрген бізді де алып ұрған. Осыдан дəл отыз жыл бұрын, 1984 жылы қаңтарда «Жедел жəрдем» келіп, кеңседен Республикалық орталық ауруханаға алып кетіп, жансақтау (реанимация) бөліміне бір-ақ түстік. Инфаркт. Бала-шағамыз, дос-жарандар қатты қиналды. Дерт темекіден болған соң, оны біржола тас-тау керек. Тастаймыз дедік. Тастадық.

Бұл қиындау оқиғаның тағы бір есте қалғаны – сол күні осы бөлімге ұлы суретші Қанафия Телжанов та түсті. Таңертең кездестік. Бұрыннан таныстығымыз болатын. Қанекеңнің де дерті сол темекіден екен. Менің нық шешімімді білген соң, Қанекең де тастаймын деді. Бірақ Қанекең тастай алмады. Үнемі хабарласып жүретін. «Тартып кеткен жоқсың ба?» – дейтін. Тартпағанымды мақтайтын. Өмірден озардан біраз бұрын бір хабарласқанында, жағдайының онша

еместігін, түбіне сол темекі жететіндігін айтып шағынғандығы да бар.

Иə, темекіні тастау оңай емес. Оған айтарлықтай ерік-жігер де керек-ау. Сөйтсе де, адам бір ниет еткен соң, оны қалай да тастайды. Сол темекі тар-тып жүрген кезде, əсіресе жұмыс істеп отырғанда (біздің жұмыс – жазу) біздің аузымыздан сигарет түспейтін, яғни аузымыз бос болмайтын. Алғашында сол қиын болды. Енді сіріңкенің шиін

тістейтінді шығардық. Əдетте темекіні тастаймын дейтіндердің көпшілігі ал-дымен көзге көрінетін жердегі темекіні құртатыны бар. Бұл тастаудың жолы еместігін аңғардық. Табылса, тар-тар болса, ол дүкенде толып тұр. Біз басқа жолды таңдадық: Қалтамызға темекі салып жүрдік. Мұндағы қисын: темекіміз бар, бірақ тартпаймыз дедік. Бұл психологиялық тұрғыда жеңіл. Біреулер мұны тым қатаң, азап санай-ды. Олай емес. Табылса тартар едім деген адам ешқашан қоймайды. Біз темекіні тастағаннан кейін де жарты жылдай уақыт қалтамызда темекі жүрді. Жұрт сұрап тартып жүрді. Бір жыл-дай кеңседе, үйде үстеліміздің үстінде темекі жатты. Тартпадық.

Өзіміз ғана емес, басқалардың да темекіні тастағанын көріп жүрміз. Кей-біріне өзіміз себепші болдық. «Мен қа-лай тартушы едім, қойдық қой», деп уəж айттық. Біреулерге кеңес ретінде, үл-кендерге өтініш ретінде, ал өзімізден кі-ші, сөзімізді тыңдайтындарға баты рың -қырап айттық. Көпшілігі қойып кетті.

Мен мұны темекіні тастау мүмкін еместей, ол асқынған аурудай көретін-дер ге қарата айтып отырмын. Əсіресе, қоғамдық тамақтандыру орындары бас-шыларының, сондай-ақ, өздері де бұл жаман əдеттен арыла алмай жүр ген-дердің қоғамдық орындарда темекіге тыйым салуға қарсылық білдіруі, оны адам құқын шектеуге дейін апарып тіреуі, тіпті, ауру адамға жасаған қиянат, қатыгездік санауы мүлде негізсіз. Сол қоғамдық орындарда олар байлаулы тұрған жоқ. Тіпті, мейрамханаларда күні бойы болмайды. Аз уақытқа шы-дап, басқалардың таза ауамен тыныс-тау құқын аяқасты етпеуін талап ету – ешкімнің де құқын шектеу емес.

Жалпы, темекі тартушыларға ара түсушілер көп. Жақында еліміздің бір

беделді басылымы былай деп жазды: «Темекі тартушылар өз проблемала-рымен жалғыздан-жалғыз қалып отыр, ашық айтсақ, кемсітушілікке ұшырап отыр. Оларға қоғамдық орындарда темекі тартуға болмайды, олар темекіні қымбат бағамен сатып алуға мəжбүр, т.б. Ал оларға өздерінің дертінен құтылуына ешкім көмектеспейді». Өздері ниет қылмаса, оларға кім көмектесе алуы мүмкін?!

Темекі тастауға шешімді ниеті бар адам алдымен өзі ізденуі керек қой. Сенің дертіңді кім жетелеп жүріп жаза-ды? Ақпарат құралдарында көмектесеміз деп жарнама жасап жүргендер (əрине, ақысын алып) жетіп артылады. Тіпті, жақында Вячеслав Захаров деген ресейлік ғалым Алматыда екі күн бойы бірнеше жерде дəріс оқып, өзінің темекіні тастау жөніндегі əдісін үйретіп, кітаптарын сатты. Газетте жарияланған жарнамасы мынадай: «4 күнде темекіні

тастаймыз. Нəтижесі – 100 пайыз!» «Бір сағат сіз темекіден құтылудың əдісін игересіз, ал 4 күннен кейін темекі тарт-пайтын адам боласыз!».

Темекіні тастаймын деген адамға бұдан артық не керек? Тіпті, өзімізде де, Семей қаласындағы наркологиялық дис-пансерде де темекіден құтылудың əдісі қалыптасқан. Темекі тартуды ауру де-сек, аурудан жазылу үшін, ерік-жігерің жетпесе, емделу керек. Қоғамдық орын-дарда темекі тартуға тыйым салу, темекі өнімдерінің бағасын күрт өсіру, темекі қораптарына оның зияндылығы жөнінде жиіркенішті суреттер салу – бəрі де темекі тартатын адамдардың оның қоюына ықпал етуіне бағытталған. Ал темекіні тастау тек адамдардың өздеріне байланысты.

Темекі тарту, оған тəуелділік – ауру дедік. Ал ауруды емдегеннен гөрі оның алдын алу қашан да жеңілдірек. Енді сөздің бағытын солай бұрайық. Басты назар адамдардың осынау кесапатқа жақындауына қарсы күреске аударылғаны жөн.

Сол жаман əдетке адам əлі алды-артын жете ойламайтын жас кезінде ұрынады. Жас кез дегенде, алдымен ол – мектеп қабырғасы. Бір басылымның жа-зуына қарағанда, оқушылардың 8-9 пай-ызы темекі тартатын көрінеді. Біреулер одан да жоғары дегенді айтады. Нақты мəлімет жоқ. Қалай болғанда да, мектеп қабырғасындағы балалардың біразының темекі тартатыны шындық. Темекіге қарсы күресті осы мектеп қабырғасында бастау қажет-ақ.

Қалай? Ертеректе, кеңес заманын-да, пионер, комсомол ұйымдары сол шылым шегуге қарсы жақсы күресетін. Олар жоқ қазір. Қазір қандай жол бар? Бұл күрес мектеп басшылығын, о қ ы т у ш ы л а р қ а у ы м ы н қ а т т ы ойландыруға тиіс. Ұстаздар балалар

жанын бізден жақсырақ түсінеді. Темекі тартатындардың қара тізімін іліп қойып, жас баланың жанын жаралаудың да жөні жоқ шығар. Темекі тартпайтын сынып үшін күрес қалай болар еді? «Қыз баланың темекі тартуы – ерсілік» сияқты тақырыпта диспуттар өткізу ше? Əйтеуір, күрестің үлкені мектеп-тен басталады. Мектеп ата-аналар-мен бірлесе отырып, темекі дейтін кесапаттың алдына тосқауыл қоя алады.

Жоғарыда темекі тартуға тый-ым салынған орындарды атағанда, білім беру жəне денсаулық сақтау орындарын айттық. Сірə, ондағыларға темекі тартқызбас үшін онда жұмыс істейтіндердің өздерінің темекіден алыс болуын бұрынырақ ойластырған жөн-ау. Ойластырғанда, бұл салада жұмыс істейтіндерден темекіден бас тарту үзілді-кесілді талап етілсе. Тағы да мұны адам құқын шектеу деп айып-тау мүмкін. Бірақ жасөспірімдердің,

сырқат адамдардың да құқын алға тосуға болар. Тіпті, ұстаздарды, дəрігерлерді даярлайтын оқу орындарына студент-тер қабылдағанда, темекіні тартпау талабы қойылса, оның да артықтығы болмас. Мұндай талапты қабылдау-қабылдамау əркімнің өз еркінде. Ал сол мамандықтарды жаның сүйсе, темекі-ден бас тарт.

Көптеген денсаулық сақтау меке-мелерінде ақ халат киген адам дардың «арнаулы орында» топтасып, темекі тартып тұратынын көру таңсық емес. Темекінің зиянын бір білсе, солар білуге тиіс қой. Олар өздері тарт-са, басқаларға тартпа деп қайтіп ай-тады? Əйтпесе, өзі темекі тартатын ұстаздың оқушыларға сөзі өте ме? Осындайда еске түседі, біз оқып жүр -генде мектебіміздің қаталдау директо-ры Байтоғаев ағайымыз бір мұғалімді оқушылар арасында темекі тартқаны үшін жұмыстан шығарып жіберіпті дейтін. Қалай болғанда да, мектепте темекі тартылмағаны жөн ғой.

Жалпы темекіге қарсы күрес – қоғам болып айналысатын шаруа. Ол отба-сынан басталып, мектепте жалғассын. Онан соң да бəсеңдемейтін болса ғана, нəтиже береді. Бір жер тартқызбаса, тартатын екінші жер бар болса, темекі құрымайды. Ал барлық жер қарсы болсыншы, оның тынысы тарылады. Бірақ барлық жер қарсы болмай жүр ғой. Жүргізуші темекісін бұрқыратады. Қой деп айтамыз ба? Жаманатты бо-лып қайтемін дейміз. Автобустың арт жағынан естілген бір кемпірдің бəсең үнін жүргізуші «естімейді». Ирландия, Ұлыбританиядағыдай 2500-3000 еуро емес-ау, Финляндиядағыдай 50-150 еуро көлеміндей айып төлесінші, сол жүргізуші темекіні аузына алар ма екен? Адамдар бас қосатын жердің бəрі – қоғамдық орын. Аялдама да. Бірақ оны ескеретін ешкім жоқ. Сол аялдамада: «Мұнда темекі тартуға болмайды» де-ген жазу тұрса, темекішілер аяқ тар-тар ма еді дейсің ғой. Ең болмағанда, өзің ескерту айтпағанмен, түтінді бұрқыратқанға соны нұсқауға болар еді. Əйтпесе, əлде біреуден сөз естимін бе деп сескенерің бар.

Жақында сол аялдаманың бірінде қазақтың бір үріп ауызға салғандай жасөспірім қызы темекі тартып тұрды.

Ыңғайсызданатыны аңғарылады. Қымсынбайтын көкбеттерден емес. Беттен алмас деген оймен: «Айналайын-ай, анау көк түтін періштедей келбетіңді бүлдіріп тұр ғой, сол бəле бағыңды бай-лайды ғой», дедік. Дұрыс ойлаппыз, бет-тен алмады. «Бір себеппен тартып едім, қоя алмай жүрмін, ата», деді. «Тастауға болады, қойшы, айналайын», дедік. Оның: «Қоямын, ата», деген сөзіне бір түрлі көңіліміз сенді. Ең болмаса, осы-лай екіұдай ойда жүргендерді құтқарып қалсақ та олжа ғой деген ой келеді.

Ең алдымен қыздарымызды бұл кесапаттан құтқарып қалсақ болар еді-ау дейсің. Оларда ұлттың болашағы жатыр ғой. «Қыздардың тартуына тыйым салынсын!» деген ұран тастай алмайсың. Қыздардың темекі тартқаны масқаралық екені жайлы қоғамдық пікір қалыптастыра алсақ, содан нəтиже шығар еді-ау деген ой келеді. Сірə, мұны жастардың өз ортасында, сол жастардың күшімен ғана жүзеге асыруға болар еді. Оқу орындарының жатақханаларында темекі тартуға тыйым салынып, оған арнайы жер белгіленсе, кімнің темекі тартатыны айқындалып, ондай жерлерге жігіттермен жарысып, қыздардың барып жатқаны оғаш көрінер еді.

Қоғамдық қарсылық, қоғамдық айып-тау, аяқ басқан сайын сол темекі тартудан қолайсыздық көріп жатса, əркім-ақ ой-ланады. Темекінің қымбаттауы қалтаға тиеді. Жұмыс уақытының біразын сол арнаулы орындарға барып, шылым ше-гуге жұмсайтындардың еңбек үлесі азая-тыны ескеріліп, олардың жалақысын белгілі дəрежеде қысқартар болса, ол да ықпалдың бір түрі. Станоктағы то-карь, тоқымашы, компьютердегі опе-ратор, зерттеу жүргізіп отырған ла-борант, тіпті, есеп қызметкерлері де темекі тартуға шыққанда, жұмыстарын біршама уақытқа тоқтатады. Жұмысты тоқтатқандарға ақы төлеу орын-сыз. Əсіресе, олармен қатар жұмыс істейтін темекі тартпайтындар ал-дында əділетсіздік. Темекі шегуден экономикалық та зардап шегіп жатса, бұл да шылымшыларды ойландырады.

Жоғарыда айтқан темекі тартуға қарсы күресті қолға алған «Темекінің түтінінен азап Қазақстан үшін» қозғалысы – қоғамдық ұйым. Қалай дегенде де оның қолы қысқа. Əсіресе, қаржылай демеу қажет-ақ. Оған үкімет тарапынан қолдау көрсетіліп, күш біріктірілсе ғана жұмыс жандана түседі. Бүгінге дейін бұл күрес бастамашылық сипатта жүрді. Тіпті, республикамыз-да қанша адамның темекі тартатыны, оның зардабы қандай екендігі жобалап ғана айтылатын, есеп жүргізілмейтін. Еліміз енді ғана Темекі тартушыларға жаһандық бақылау жүргізу шарасы-на қосылып отыр. Енді Статистика жөніндегі агенттік «Ересек адамдардың темекі тартуы жөніндегі жаһандық сау-алнама – 2014» («Global Adult Tobacco Survey» (GATS) өткізуді қолға алмақ. Ол темекіге қарсы күресті ғылыми негізде жүргізуге көмектеседі.

Темекіге қарсы күрес дегенде, біраз жұрттың оған үстірттеу қарайтыны бар. Тіпті, біреулер еліміздегі сига-рет өндіретін кəсіпорынды (бұл жерде «Филип Моррис» компаниясы ауызға алынады) тоқтату туралы да айтады. Оған əсте де жол беруге болмайды. Онда осынау үлкен пайда түсіретін (əсіресе, шылым қымбаттаған кез-де) саланы ақсатуымыз өз алдына, біржола шетелге тəуелді боламыз, кон-трабанда етек алады. Өзімізде темекі тартатындар азаятындай күн туып, темекіміз артылып қалса, онда сыртқа шығарамыз. Тыйымды да жан-жақты ойластырып, қай жерлерде, кімдерге қарсы жүргізуді ескеруіміз керек-ақ. Бұл жұмысты жақсы тəжірибе жинақтаған басқа елдердің өнегесін ескере отырып, ғылыми негізде жүргізуіміз керек.

Темекіге қарсы күрес туралы айтқанда, тағы бір кесапаттың басы қылтияды. Ол – насыбай. Сол «қара бұйра ермектің» зияны темекіден де күштірек. Жұрттың айтуына қарағанда, əсіресе, жастар жағы шылымнан сол түтіні жоқ кесапатқа көше бастағандай. Қазіргі күнде оны дайындағанда, оған қоспайтын нəрсе жоқ көрінеді, есірткіге жақын болып шығады екен. Жəне оны барлық жерде сатады, барлық жерде ата беруге болады. Сірə, мұны əркімнің еркі демей, жеке адамның денсаулығына ғана емес, қоғамға аса қауіптілігін ескеріп, насыбайды сатуға қатаң тый-ым салу қажет сияқты. Бір кесапаттан екіншісіне ұрынбауымызды күні бұрын ойластырғанымыз жөн.

Өткен жылы Алматының Алмалы ауданында жастардың «Бастама» орталығы шара өткізді. Қаланың жас-тары көп болатын Арбат алаңында темекіге қарсы дəріс оқылды, əңгімелер айтылды, ойындар көрсетілді, темекі ор-нына осыны сор деп кəмпит үлестірді. Ниет жақсы, бірақ бір түрлі жеңілдеу əсер қалдырды. «Ал, мен темекіні таста-дым!» деп қыз-жігіттер көптің алдында сөз беріп жатса екен деп армандайсың ғой. Мұндай шаралар жастар бір-бірімен араласып тұратын жерлерде, оқу топ-тарында, жатақханаларда, мекемелерде өтсе пəрменділеу болар еді. Ізденгенге жол көп.

Темекі – соғыстан да жаман кеса-пат. Жасымыз да, жасамысымыз да соны мықтап ұқсақ жөн, ұрпағымызға ұқтырсақ жөн. Ұлтымыздың болашағы үшін бұл айрықша маңызды.

Ќасіреті соєыстан да кїшті кесапат

Тумақ бар да өлмек бар дейміз. Бірақ ерте өлу – қасірет. Сол ерте өлуге бір себеп – соғыс. Ал қасіреті одан он есе

күшті кесапат бар. Ол – темекі. Мысал келтірейік пе? Солтүс-тігіміздегі Ресей дейтін тату көршіміз бар. Халқы айтарлықтай көп. Бірақ

азайып келеді. Соның бір себебін сарапшылар темекіден көреді. Жыл сайын мұнда темекі тарту зардабынан 500 мың адам өледі екен. Жарты миллион! Бүкіл дүниежүзінде

темекіден өлетіндердің (5 миллион) 10 пайызы осы елде. Бұл елде 43 миллион адам темекі тартады. 25 жасқа дейінгі ер балалардың 68 пайызы, қыздардың 39 пайызы шылым шегеді. Өлмегенде қайтсін! Бір кезде бұл алып елдің халқы 146 миллион болса, қазір 141 миллионға

түсті. Онда темекінің үлкен үлесі бар.

Мамадияр ЖАҚЫП,«Егемен Қазақстан».

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz14

Ғалихан МƏУЛЕТОВ,Ұлттық қауіпсіздік комитетінің ардагері.

Мен бұл мақаламда жер дауын қоздырғалы отырған жоқ пын. Елбасы Нұрсұлтан На зар баевтың Тəуелсіз Қазақ-станның шекарасын екі жақтағы алпауыт көршімен де шеге-леп алғанына көңіліміз тоқ. Бірақ та тарихты жастарымыз біліп, келешекте оны жадында сақтағаны дұрыс деп ойлай-мын. Қазақтың байырғы жерінің екінші рет саудаға түсуі мемле-кет басына волюнтарист, аван-тюрист, ұлтшыл Н.Хрущевтың келуімен жалғасты. Ол таққа отырысымен-ақ, республика-лар арасындағы шекаралар-ды жойып, бөлінбейтін үлкен Ресей мемлекетін құру тура-лы өзінің сандырақ идеясын іске асыруға кірісті. Туысқан көршілес халықтар арасында жер дауын туғызып, оларды бір-біріне қарсы айдап салды.

Мен жас кезімде халқы-мыздың ардақты ұлы Жұмабек Тəшеновті екі рет көрген едім. Сол кездесудің екеуінен де қатты əсер алған болатын-мын. Жұмекең ұлтжанды, кем-кетік, жетім-жесірлерге ерекше қарап, қолынан келген көмегін көрсетуге дайын жан еді деседі. Ағаның қайырымдылығын өзім де көргенім бар.

ҚазГУ-де оқып жүрген сту-дент кезімізде 24 рубль шама-сындағы стипендия күнкө-рі сімізге жетпей қалатын. Тойып тамақ ішпей жүрсек те, əлімізге қарамай, жерлес, курс тас қыздарды театрға, кино ға шақыратынымыз тағы бар. Жастық-ай десеңші, арзан болса да сəнді киініп галстук тағуды ұнататынбыз. Елден келетін жəрдем жоқтың қасы. Амалсыздан кешкісін темір-жол вокзалына барып вагон-нан күрекпен көмір түсіруге мəжбүр болатын едік. Алдында байытып, соңынан жұмысын істетіп алған соң, болар бол-мас тиын-тебен беріп ондағы қулар біздерді шығарып сала-тын. Көмір ұнтағынан көзіміз бен тістеріміз ғана жылтырай-тын біздер, қоғамдық көлікке міну ге ұялып, амал жоқ жаяу-лап-жалпылап таса-тасамен жатақханаға жететінбіз. Бір күні Əнуарбек деген курстас жолда-сым, маған: «Тəшенов ағамыз қайырымды кісі деседі, мен балалар үйінде, ал сен пансио-натта тəрбиелендің. Екеуміздің де əкелеріміз соғыста қайтыс болған, сол ағаға барып мате-риалдық көмек сұрайық», деді. Досымның сөзін тастай алмай, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумы Төрағасының қа-былдау бөлмесіне еріп бар-дым. Қабылдау кезінде сөзге пысық, университеттің маң-дайалды спортшысы Əнуарбек екеуміздің атымыздан қар-ны мыз ашып, жүдеп-жадап жүргеніміз жайында жалы-нышты түрде суреттеп айтып шықты. Ұялшақ мінезімнен болар мен ағаның бетіне дұрыс қарай алмай, екі көзім еденде болды. Ол кісі бізді көп ұстамай, ақылын айтып, шығарып салып жатып, төменіректе отырған хатшысына: «Мына екі сту-дентке материалдық көмегімді жаз», деді. Ағаның сол жолғы

көмегі, бір бөлмеде жатқан 17 балаға біраз уақыт ас-су болды. Қарным ашып жүргенде жеген құйқаның дəмі, бүгінге дейін аузымда деуге болады.

Заң факультетінің деканы М.А.Ваксберг деген профес-сор, кезінде саяси астармен Ленинградтан жер ауып келген, жасы жетпістен асқан, атақты ғалым еді. Əнуарбек екеумізді кабинетіне шақырып: «Мұндай қадамға енді бармаңдар, сти-пендияларыңды алып тұра сың-дар, кəсіподақ та қарап қал-майды», – деді. Нəті біз туралы жоғарыдан тапсырыс болған ғой деп жорамалдадық. Рас, əлі күнге ұяламын.

Екінші рет ағаны ұмытпасам, өткен ғасырдың 60-жылда-ры көрдім. ҚазГу-дің бас ғимаратының акт залында ол студенттермен кездесу өткізді. Үлкен залда бос орын жоқ, сыймағандары ағаны үлкен екі ашық есік арқылы дəлізде тұрып тыңдады. Президиумда университет бастауыш партия комитетінің хатшысы жиынды басқарып отырды. Ректораттан басқа ешкім болмағанына қарағанда, ол кісінің қызмет са-тысына сызат түсе бастаған кезі болуы мүмкін. Қысқа сөзден кейін Жұмекең студенттердің сұрақтарына жауап берді. Залдағы студенттердің толқуын айтып жатпай-ақ қояйын, сұ-рақтар көбіне саяси сипатта болды. Дəлізде тұрған біздерге Тəшеновтің дауысы нашар естіліп тұрды. Тəшеновтің сөзін шала-пұла естіп тұрған менің қасымдағы кейбір студенттер Мəскеудің қазақтарға жасаған қасақана саясатына ызаланып та жатты. Хрущевтің жүгерісі де сау қалмады. Жұмекең «тың өлкесі» мəселесінің Орталықта, Қазақстан басшылығының пікіріне қарамай шешілгендігін тура айтты. Кездесудің қызу өткені сонша, ол 3-4 сағатқа созылды, сұрақтар бітер емес. Жиынды жүргізушінің: «Жұ-мабек Ахметовичті шар шат-тыңдар, енді осымен до ғара-йық», дегеніне қарамай, ол «сұ рақтарың болса тоқтат паң-дар, мен халқымның қызмет-шісімін» дегені есімде қалыпты. Соған қарағанда, Жұмекеңнің Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының төрағасы қызметінен көп ұзамай кететінін болжаған-ау деп ойлаймын.

Қазір Жұмабек Тəшенов ту-ралы жазылып жүр. Дегенмен халқымыздың адал ұлына өзі туған елордада ескерткіш орнатылса, есімі ардақталса нұр үстіне нұр болар еді. Жұмекеңнің аты жастардың бойындағы ел мен жердің қадірін біліп өсетін патриоттық тəрбиеге үлес қосар еді.

ҚОСТАНАЙ.

«Елу жылда ел жаңа, жүз жылда қазан» деген, елімізде тəуелсіздіктің көк туы желбірегеніне жиырма үш жылға аяқ ба-сты. Рас, егемендігіміздің алғашқы жылда-ры халыққа тым ауыр тиді. Жаңа заманның лебін түсіне алмай, желдің қайдан, қалай соққанын білмей, дағдарып қалды. Бірақ, арадағы 23 жыл халықтың санасын күрт өзгертті. Бəлкім, ұсақ-түйек нəрсе де болар, бірақ кей-кейде кешегі күн мен бүгінгі күнді салыстырып отырып, мына бір жағдайларға бір жағы қайран қаламын, бір жағы сол күндердің алыстап кеткеніне қуанамын. Осыдан кейін Тəуелсіздігімізге мың тəубе дейсің!

Сонау 90-жылдардың ортасында ауылдағы біздің үй біраз уақыт арақ сатумен айналысты. Əрине, бұл жағдайға сол кездегі ел ішіндегі жоқшылық, тапшылық мəжбүр еткені анық. Əйтеуір, күн көру керек. Сол кезде таң қалатыным, ауылда арақ ішетіндер де көп, арақ сататын үйлер де көп. Ауылдың жалғыз күнкөріс көзі – зейнетақының алты айлап, жылдап қолға тимейтін кезі. Бірақ, елдің көбі қарыз болса да арақ сатып алудан беттері қайтқан емес.

Кешегі колхозда трактор-машина айдап дүрілдеген көкелеріміз: «Айналайындар, сендер келсеңдер «қызарып» қаламыз, қайтып кетсеңдер «бозарып» қаламыз», деп əзілдеп, ауылдың автобусынан түскеннен тиісуші еді. Нені жұмбақтап тұрғанын бірден түсінесің. Қалада енді-енді жұмыс істеп жүрген шағымыз ғой. Қалтаңнан 200 теңгені суырып алып, қолдарына ұстата қойсаң, ешқайсысы алмайды. Сөйтсем, клубтың алдында дөңгеленіп отыратын сол ағаларымыз, араларында біз қатарлы жігіттер де бар, бəрі арақ сатушыларға қарыз екен. Егер біреуі 200 теңгені алып барса, арақ сатушы дəптердегі қарызын өшіреді де, құр қол қайтарады. Содан амал жоқ, өзің барасың.

Кей-кейде арақты қарызға алушылардың аты-жөндерін жазып қоятын үйдегі қалың дəптерді парақтаймын. Ойпырмай, ішінде кімнің есімі жоқ десеңізші... Осы екі өзеннің бойындағы қыз алыспайтын, бір-біріне ағайын төрт ауылдан жазылмаған бірен-саран-ақ үй қалған-ау шамасы. Шешеміз дəптер бетіндегі айбақ-сайбақ жазылған есімдерге қарап отырып, арақ алушының

қай күні, қай уақытта келіп, тіпті не үшін алып кеткенін қолмен қойғандай етіп айтып береді. Сонау Жеті ата ауылынан кешке кел-ген пəленше деген жас бала «Үйге аяқ асты-нан бір құдалар келіп қалды, көкем жіберді» деп, үш бөтелкені қарызға жаздыртып кеткен. Өзімізге сабақ берген бір ағайдың бажасы қонақ боп кеп, екеуі екі шишаны тауысқан. Майбұлақтың мен танымайтын, атын естімеген бір кісілерінің тойдан кейін басы ауырған, арақ іздеген... Сол жылдары ауылдың ортасындағы клуб жаққа күндіз де, кешке де барсаң, бітті, сау қайтпайсың. Қолдары удай бос, құр əңгімемен уақытты өткізіп, бір-бірін сөзбен қажап тұратын

топқа қосыласың да, қалай арақ ішкеніңді өзің де сезбей қаласың. Бір шишаның тығыны ашылып, іш қыза бастаған соң, жігіттер қатардан қалғысы келмей, мыр-заланып, кезек-кезек арақ сататын үйлерге жүгіріп барып келе береді.

Бұл кешегі жағдай. Арада қаншама жыл-дар өтті. Қазір біздің ауыл қатты өзгерген. Баяғы бос сандалбайлар ықтап тұратын клуб жөнделіп, онша-мұнша мерекелік іс-шаралар сонда өтеді. Бір бұрышында кітапхана жұмыс істеп жатыр. Бүгінде ау-ылда «там жарыс» деген бəсеке бар. Яғни,

елдің бəрі жаппай ескі үйлерін бұзып, жаңадан там салуда. Сəулеті, сəні бірінен бірі асады. Сайып, Болат, Төребек, Ербол ағаларымыз екі қабатты үй салып тас тады. Марқұм Əбжаппар көкеміздің «көзі» бо-лып тұрған үлкен екі қабатты үйді бала-лары қайтадан жабдықтап, 100 орындық бала бақша етіп, ауылдың біраз келіндеріне жұмыс табылды. Қазір бұл үйдің аула-сы бүлдіршіндердің шат күлкісіне толы. Бахадыр ағайдың балалары еңселі мешіт үйін салып берді. Жеті ата ауылына өмірде болмаған асфальт жол түсті. Ендігі кезек – қасындағы Қақпатас ауылыныкі. Қанат құрдасым кішігірім кірпіш цехын, Бекболат

ағамыз ағаш тілетін цех, ағайынды Алпыс пен Жетпіс Анарбаевтар бала-шағасымен жабылып, көлік жөндейтін орын ашты. Одан бөлек, ауыл шетіндегі тас майдалайтын цех біздің жігіттердің біразын жұмыспен қамтып отыр. Нұрғали құрдасымның ет пен қымыздың саудасын қыздырып жүргеніне біраз жылдың жүзі болды. Майбұлаққа таза су келіп, құбырлар тартылып жатыр. Қайбір жылы марқұм Қуаныш Төлеметов, белгілі бокс бапкері Ақжол Асқаров бастаған азаматтар ауылға үлкен қақпа ор-натып, Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне

арнап ескерткіш ашқан. Осы топырақтан қан майданға аттанып, аман-сау келгенінің де, сүйегі соғыс даласында қалғанының да аты-жөндері сол тасқа қашалып жазулы тұр.

Ешқандай пайда болмай, ақырында арақ алғандарын талай адамдар мойындамай, аяғы айғай-шуға айналып кеткен соң ана-мыз «спирт» саудасын көп ұзамай доғарған. Қазір қара шаңырақтағы Досбол інім есіктің алдындағы «времянканың» есігін көше жақтан шығарып, Исабек көкемнен кейін екінші боп, жаңадан дүкен ашты. Азық-түліктің түр-түрін саудалайды, бірақ, «Аузы күйген үрлеп ішеді» деген, арақ-шарап сатпайды. Біздің ауылдың үйлері бүгінде түгелдей дерлік бақша егеді. Сол бақшаның өнімін не өздері пайдаланады, не күзде са-удалап, əжептеуір табыс табады. Əрине, ауылдың шешілмей жатқан мəселесі де бар. Əлі де болса жастар арасында жұмыссыздық, жерді пайдалануға деген енжарлық, үй көп болғаннан кейін ағын суға, мал көп болғаннан кейін жайылымға таласу секілді мəселелердің бар екенін жасыруға болмас. Бірақ, ең бастысы елдің санасы, көзқарасы, пікірі өзгерді. Үміт пен сенімді серік ет-кен біздің ауылдағылар бүгінде жоғарыға алақан жая бермей, еңбек еткеннің еңсесі биік болатынына көздері жетті. Менің туған жерім – Оңтүстік Қазақстан облысы, Төлеби ауданы, Майбұлақ ауылында болған соңғы жылдардағы осынау оң өзгерістер ел сана-сында үлкен сілкініс, өзгерістің болғанын байқатады. «Береке басы – бірлік» деген, осының бəрі шағын ауылдың ынтымағы, бірлігі арқасында мүмкін болды.

Ал, баяғы орталықта қолдарын қалтала-рына салып, ерігіп тұратын топ бірте-бірте жоғалып кетті. Шыны керек, сол топтағы кейбіреуінің қазір денсаулығы жоқ, былай-ша айтқанда арақ ішуге шамасы келмейді, кейбірін келіншектері «жеңді», енді біреулері өздері ақылға келді. Жақында Парламентте соңғы жылдары елімізде арақ ішетіндердің қатары көбейіп бара жатқаны айтылды ғой. Бəлкім, мен қателесетін шығармын, бірақ өз басым осыған сенбеймін. Жəне туған ау-ылыма барған сайын осы пікіріме сенімім беки түседі. Мүмкін қазір той-томалақтың тым көбейіп кетуі арақ ішетіндердің көрсет-кіштерін еселеп тұрған болар. Алайда қазіргі тойларда да баяғыдай жаппай ішіп, сүрініп-қабынып мас болып, жаға жыртысып жата-тын жастарды көрмейсің. Ауылда мүлдем арақ ішетін адам қалмады десем, өтірік бо-лар. Бірақ, кешегі Кеңестің «көзін» көрген, одан нарықтың тұйығына тап болып, жаппай ішкілікке үйір болған бір толқын, бір лек өтіп бара жатқан сияқты.

Айтпақшы, жақында бір ағайын ініміз туылған күнін қымызбен тойлапты. Ауыл-дағылар қазір соны үлгі етіп айтып жүр.

Оңтүстік Қазақстан облысы.

ЗЕРДЕ

ЎЛТЖАНДЫ ЎЛ

Тарихи деректерге жүгінсек, ХІХ ғасырдың алмағайып тұсында, Əулиеата өңіріне ерекше еңбегі сіңген, бірегей тарихи тұлға – Батырбек датқа екенін аңғаруға болғандай. Оңтүстікте билікте болған кезеңінде ол халықтың тұрмыс жағдайын жақсартып, бейбіт еңбек етіп, салт-дəстүрін, дінін сақтап қалу жолында өлшеусіз еңбек сіңірді. Бұрындары жергілікті халық шашыраңқы отырып, өздер і азық-түл ік өндірмей, иран, өзбек, т.б. елдің саудагерлерінен қымбат бағаға сатып алатын болған. Жағдайлары төмен отбасылары ашқұрсақ бо-лып күн көретін. Əр жерде көшіп-қонып күнелтетін. Батырбек датқа Оңтүстік өңір халқының осы тауқыметін жеңілдетіп, өмірлеріне өзгеріс енгізген жаңашыл адам. Өзбек жұртынан құрылысшылар алдыртып, там салдыртып, жергілікті халықты ауыл ауыл етіп қоныстандырған. Екінші ерен еңбегі жергілікті халықты ұйымдастырып, канал-дар қаздыртып, тоғандар салдыр-тып, суландыру жүйесін енгізтіп, өңірде егіншілікті дамыту дер едік. Жергілікті халық сол арқылы азық-түлігіне керек егінді өздері егіп, баптап, күзде жинап алып, аштық азабынан құтылды.

Батырбек датқа текті ата-ның ұрпағы. Ұлы аталары Есті, Қарабатыр, Шінет батыр би болған кісілер. Қарабатыр Төлебидің туған күйеубаласы болса, Шінет атасы би, өз əкесі атақты қолбасшы Рысбек батыр – сиқым руының ұранына айналған тұлға. Жоңғар шайқасында жауынгерлер: «Рыс-бек, Рысбек!» деп ұрандатып шығатын болған.Ол əділдігімен, адалдығымен таныл ған. Халықты руға бөлмеген. Осы сымен ел есінде мəңгілік сақталып келеді. Тарихи тұлғаның əділдігін еліне, халқының тұрмыс-жағдайын жақсартудағы жасаған еңбектерін естіген өзге өңірлердегі ағайындар оның қол астына көшіп келіп, тұрмыстарын түзепті. Ба тырбек датқа көшіп келген аға йын дарға жер бөліп, алдарына мал са лып, ауыл етіп орналастырады екен.

Батырбек датқаның қаздыртқан каналдарын, тоғандарын халық əлі де пайдалануда, ел игілігіне жарау-да. Бұл каналдар мен тоғандар: Сайрам ауданының Қарабұлақ, Қайнарбұлақ, Түлкібас ауданының Бадам, Жуалы ауданының Күрең-бел жəне Қоңыртөбе ауылындағы тоған дар сорабы еді. Ал Талас

ауда нындағы Көктал, Қызылəуіт тоғандары əлі жақсы сақталған. Халық жадынан шығармай, датқа каналдары мен тоғандары деп атайды. Көктал тоғаны жанын-да санаторий қоныстанған, бау-бақшалы ну орман. Осы Көктал тоғанын көп жылдар күтіп, жан-жағына жеміс ағаштарын, талдар егіп, баптап, күзеткен Батырбек

датқаның немересі, кезінде ұзақ жылдар болыс болған Мақұлбек екен. Кезінде бəйгенің алдын бер-меген аты жер жарған «қара ат» осы Мақұлбек болыстікі. Қасиетті датқа бабамның салдыртқан тоғанын жəне мешітін тастап (мешіт те салдыртқан) ешқайда кетпеймін деп үрім-бұтағымен бір ауыл болып, дүниеден өткенше, Көкталда өмір кешіпті.

Батырбек датқаның ел жадын-да ерекше сақталған тағы бір та-рихи еңбегі бар. Ол – жергілікті халықтың дінсізденуіне жол бер-мей, салт-дəстүрін сақтауына, тілін қадір тұтуына қосқан үлесі еді. Орыс отаршылдарының Оңтүстік өңірге келетінін ерте сез-ген кемеңгер, алдын ала қамданып Ташкент, Самарқан қалаларынан құрылысшылар, мешітке қажетті заттарды алдыртып өңірдің бірне-ше елді мекендеріне сəулет ті мешіт-медреселерді Сайрам ауда-нының Қайнарбұлақ, Қарабұлақ елдімекендеріне, Жуалы ауда ны Датқасаз (өзінің мекенжайы), Қош-қарата ауылына, Талас ауданының Көктал, Қызылəуіт ауылдарына салдыртады. Мешіт-медреселерде жиналған халыққа, жастарға, діни сауаты жоғары имамдар уағыз дар айтып, білім беріп, сауат тарын көтерді. Осындай жедел қолға алын ған игілікті істер дің нəти же-сінде патшалық Ресей мис сио нер-лерінің жолына тосқауыл қоя ды.

Батырбек датқаның тарихи еңбегі бағалануын жергілікті халық, зиялы қауым өкілдері көп

жылдан бері билік өкілдерінен өтініп келеді. Бұл туралы бірнеше рет белгілі ғалым, абайтанушы Мекемтас Мырзахметов бастаған азаматтар мерзімдік басылымдар-да мақалалар жариялады. Жуалы ауданына 2012 жылы əкім болып келген Батырбек Құлекеев сондай өтініштерге сергек қарап, өзі бас болып, халықты ұйымдастырып, 1928 жылы коммунистер қиратқан тарихи тұлғаның күмбезін қайта

тұрғызды. Батыс Қытай – Батыс Еуропа автомагистраль бойына, аудан орталығына, төбе басына зəулім де сəулетті ескерткіші ор-натылды. Ескерткіш пен күмбездің ашылу салтанаты 2012 жылы 24 қазанда өтіп, Қазақстанның барлық өңірлерінен, Астана, Алматы, Шымкенттен келген ғалымдар, жазушылар, тарихшылар қатысқан ғылыми конференция болды. Артынан арнайы ас берілді. Осы іс-шаралардың өткеніне екі жыл өтсе де, тарихи тұлғаның тарихи еңбегі əлі де толық өз дəрежесінде еленбей келеді.

Атақты батыр Б.Момышұлы жазушы Мамытбек Қалдыбаевпен болған сұхбатында «Оңтүстік өңірде өткен ғасырда ел билігінде Батырбек датқа болған, даныш-пан, кемеңгер, стратег. Кейбір өсек шілер Байзақ датқаның өлімін Батырбек датқадан көреді, қоқан -дықтарға жұмсаған сол кісі деп, оттапты, Байзақ датқа қайғылы қазаға ұшырағанда Батырбек датқа алдына 50 жылқы 500 бас қой салып, нөкерлерімен «ой бау-ырымдап» деп егіліп, бата жасаған қасиет иесі» деген. Бұл сұхбат М.Қалдыбаевтың «Бəйдібек баба» арманы кітабында жарияланған.

Иə, Батырбек датқаны Байзақ датқаның өліміне кінəлі дегенді таратушылар болған. Бірақ ғалым Д.Даниярбековтің Ташкент архивінен, генерал Черняевтің соғыс министріне жазған құпия хатын оқымысты М.Мырзахметов бастаған азаматтар мақалалар жа-зып («Егемен Қазақстан», 28 ма-мыр 2010 жыл жəне 7 маусым 2012

жыл) республикалық газеттерде жария лады. Сол мақалада генерал Чер няев тың Байзақ датқа ны қоқан -дықтарға келіссөз жүргі зуге өзі жұмсап қайғылы қазаға ұшырат-қанын, оны датқаға жапқа ны əш-кере болды. Ал біздер 150 жыл бойы негізсіз сөзге сеніп келдік. Оңтүстік өңір халқы XVIII ғасыр-дың басынан, ХІХ ғасырдың орта-сына дейін қоқандықтардың ықпа -лында болғаны тарихтан мəлім.

Батырбек датқа да Байзақ, Сапақ, Шоқай датқалармен бірге Қоқан хандығында қызмет жасаған. Бір елге отар болу əрине қиын. Бірақ отаршылдардың осал тұстарын тауып, елін, халқын небір қиындықтардан аштыққа ұрындырмай, қырғынға ұшыратпай аман алып шығуда, Батырбек датқаның көрегендігін, кемеңгер, шебер саясаткер, пара-сатты ел билеуші болғандығына тарих куə. Датқаның көрегендігі, алдын ала болжай б ілет ін қасиет иесі екендігін көп жыл-дар Оңтүстік Қазақстан облы-сында аудан басқарған, облыс басшыларының бірі болған, тарих-тан хабары мол, жазушы Əбжаппар Жылқышиевтың «Дауылдан кейінгі жорықтар» атты кітабын оқысаңыз көзіңіз жетеді.

Оңтүстік өңірге Черняев басқарған орыс экспедициясы бет алғанда, датқалар бас қосып, не істейміз деп ақылдасады. Осы басқосуда өзге датқалар орыс əскерлері күшті, оларға бағынайық деп шешкенде, Батырбек датқа олар халқымызға апат алып келеді, жат дін, мен мұсылманмын, дінімді сатпаймын, халқыммен бірге бола-мын деп ашық айтқан көрінеді. Қоқан хандығы қайыс ноқта, өз-өзімізге келгенде оны үзіп тастауға болады, оның үстіне бұл хандықта қазақтар басым, ал жат дінділердің ноқтасы темір, оны сыпырып тас тау өте қиын депті делінеді сол алқалы отырыста. Тарихи тұлғаның айтқан көрегендік өсиеті кейін айнымай келді емес пе?

Тарихи деректерге жүгінсек

Қоқан хандығының 60 пайыздан астамын қазақтар құраған. Қазақ билікте де басым болған. Оның барлық саласында қызмет еткен. Қыпшақ Мұсылманқұл Қоқан хандығының бас қолбасшысы қызметін атқарған. Батырбек дат -қаны кінəлайтындардың бір тобы, Қоқан хандығында үлкен лауазым-ды кісімен құдандалы болған, сол себепті барлық артықшылықты иеленген дейді. Дүниеден өт кен көнекөз қариялардың айтуын-ша, Батырбек датқа Қоқан хандығында үлкен лауазым иесі болған өзіміздің қазағымыз қыпшақ, жоғарыда айтқан Мұсыл-манқұлмен құда болған. Мұсыл-манқұл да, Батырбек датқа да қазақтардың мүддесін қорғаған тарихи қайраткерлер. Қоқан ханы тағайындаған датқалардың барлығы қазақтың беделді рубасы-лары еді. Əскери құрамда 70 пайыз қазақ сарбаздарынан құралған. Бұл мəліметтер жазушы, журналист Мақұлбек Рысдəулет жариялаған мақалада нақты айтылған.

Жоғарыда айттық, Батырбек датқаның тарихи еңбегіне лайықты бағасын беретін уақыт келді. Зиялы қауым өкілдерінің өтініш-тілектері ескеріліп тарихи тұлғаның есімі өзі туып-өскен Күреңбел елді мекеніне, аудан орталығындағы орта мектепке, Тараз қаласының бір көшесіне беріліп, сəулетті ескерткіш белгілер тұрғызылса де-ген тілек бар. Өзімізге таршылық танытқанмен, өзгеге кеңдігіміз бар. Ол да жөн шығар. Дегенмен, өзімізге де көңіл бөлсек екен. Мысалы, Жуалы ауданының орта-лығы Б.Момышұлы ауы лын дағы 80 жылдық тарихы бар № 1 гимназия əлі күнге дейін қы зыл коммунист Серго Орджоникидзенің атында. Ресей мемлекеті Ленин, Калини, т.б. көсемдердің біразының есім-дерін баяғыда қала, елді мекен, мектептерден алып тастаған. Бізде Серго Орджоникидзе есімін əлі ардақтаудамыз. Осы гимназияға Батырбек датқаның есімі берілсе, қане. Біздің осы тілектерімізді қала, облыс басшылығы ескеріп, тарихи тұлғаның еңбегі лайықты бағасын алады деп сенеміз.

Қалдыбек БӨЛЕЕВ,Тараз мемлекеттік

педагогикалық институтының профессоры, педагогика

ғылымдарының докторы,Қабыланбек МЕЙІРБЕКОВ,

агроном.

ТАРАЗ.

ауќыметке олы таєдырТ

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан».

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz 15КӨЗҚАРАС

Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Əр заманның өкілі өзіне, яғни сол дəуірдің талабына тартып туатын секілді. Мысалы осыдан бір ғасырдай ғана бұрын ауыз əдебиетінің өкілдері аузын ашса түйдек-түйдек маржан өлеңі ақтарылып, жасын жырлары шұбыра төгілетін айтқыш болып келетін. Айлап дайындалып, ал-дын ала алакүбің бапталмай-ақ, ұтыры келген жерде мағыналы, мəнерлі, мақамды жырын жо-сылта жөнелтетін дүлейлер мен сүлейлер қазақ даласының төрт тарабында да болды. Олардағы білім, суырыпсалмалық, ой ұш-қыр лығы мен тапқырлық, тіпті аспапта орындаушылық шеберлік өздігінен, əрі қатар дамып, бірін-бірі ұдайы толықтырып, ақын-жыраудың немесе жыршының тұтас тұлғасын сомдап тұра-тын. Жəне бір қызығы, осы айтқыштардың көбінің «тегін адам» болмайтындығы...

Өнертанушылардың лəміне сүйенсек, Маңғыстау жырда

өзіндік мақамы, күйде ерек-ше екпіні бар өңір. Осылай

дегенде, дəлел ретінде тілге Нұрым Шыршығұлұлы, Абыл Тілеуұлы, Қашаған Күржіманұлы, Ақтан Керейұлы, Аралбай Оңғарбекұлы, Сəттіғұл Жанғабылұлы, Өскін-бай Қалманбетұлы, Түмен Балта-басұлы есімдері тізбектеле ора-ла кетеді. Олардың қай-қайсы-сы да тек бір əншілік немесе жыр шы лық, ақындық-жыраулық өнермен шектеліп қалмайды, небір кереметтердің иесі болып өткеніне тəнті боламыз. Кешегі «Қырымның қырық батыры» эпостық жырын таңды таңға ұрып жырлап, қазақ əдебиетінің алтын қорына мəңгілікке табыстап кет-кен Мұрын Сеңгірбекұлының өзі əрі жыршы, əрі зергер, ұста, əрі ерекше жадтың иесі болғандығы таңғалдырады. Елді суырып сал-ма ақындығымен, оны əдемі мақамға салып төгілте жеткізетін жыраулығымен ұйытып, көптің құрметіне бөленген, Құран оқып, араб-парсы, түрік тілдерінде кітап ашқан молда, өз бетінше жəдитше, латынша жəне орысша оқып-жазып үйренген көнекөз тарихшы Түмен ақынның жұрт жүгініп, халқы қастерлеген тағы бір қыры – алдағыны тап басып айтар көріпкелдігі мен дертке

дауа дарытар емшілігі. Бұл қасиет Түмен ақынның тағдыр-талайына да əсер еткен.

...Маңғыстаудың Қараойында тірлік кешіп, қара домбырамен өлең-сөзді серік еткен Түмекеңе бір кездері сол өнермен де, туған жермен де белгілі бір уақыт мөл-шерінде қоштасуға тура келе-ді. Күйеу баласы Мұсамен бірге Кас пий арқылы Мақашқала беті-не барып паналайды. Күнелтіс қамымен жұмыс жасап, шар-шап ұйықтайтын Түмекең бір күні жайсыз түс көріп оянады. Бір көргенде қатарынан екі жай-сыз түс көргенін іші жаратпай үнсіз отырады да, Мұсаға қарап əншейіндегі отты өлеңдей емес жəй, мұң басқан дауыспен тақ-пақтата жөнеледі.

Маңғыстаудың ойындаҚаратаудың бойындаБір қараторы арғымақАрқанда тұрып азынайд,Əлгі тұрған жануарҚара құла қақ жарғанСыпыра селдір жалы бар,Қанжығадан аққан қаны бар,Қабырғасының қалы бар,Кекілінің асты кезең кетпейтінБір бармақтай дағы бар,Айнала шауып кісінеп тұр

екен, деп күрсініп бір тоқтайды. «Бұл неге көрінді екен?» деп үнсіз тыңдап отырған Мұса бастаған жолдастарына қарап екінші көрген түсін тағы тізбектей жөнеледі:

...Жəне бір белін буған бес адамБел, күрек, шоты қолында,Өздері хақтың жолындаҚұбылаға қараулыСалауат таспих санаулы Бұл не болар? – деп сұрақ тас-

тай кідіреді. Түс жору оңай нəрсе емес,

қаумалай қоршап, сөз тыңдап отырған жолдастары не дерге білмей үнсіз қалады да, Түменнің түс жоритындығы барын жақсы білетін Мұса: «Өзіңіз қалай жоры-дыңыз, Түмеке?» деп қарсы сауал тастайды.

– Алдыңғы түсімдегі аттың тұрған тұрысы, жүрген жүрісі жақсылық емес, бір жаугершілікке көрінеді. Жаугершілікке көрінсе бұл оқиға бүкіл одақта тегіс бо-лады, себебі əлгі арғымақ арқанды айналып шауып жүр, ал анау қанжығадағы қан, қабырғадағы қал, кекілінің астында кездей кетпейтін дақ – бұл елге түсетін орны толмайтын оқиғаның, қайғының белгісі... Ал, енді екінші

түсімдегі белін буған бес адам... білмеймін, бес жылда сірə болмай-ды, елу жылдардың шамасында бір өзгеріс болар, меніңше... Бірақ оған дейін кім бар, кім жоқ?!. – деп жориды Түмен өз түсін. Бұған дейінгі түстерінен түйгені бар, өз түсінің өзін еш алдамай-тынына сенетін Түмен ақын осы түсінен соң-ақ қалың уайымға түсіп, еңсесін көтере алмайды. «Есің барда еліңді тап» деген, елге жетіп алуды дұрыс санайды да, Мұса мен өзге де еремін деген жолдастарды алып, 1940 жылы Маңғыстауға оралады. Бұл кезде Түмен 56 жаста екен.

Келер жылы алапат соғыс бас-талып, Мұса əскерге алынады. Қан майданның ортасына екі рет кіріп, аман шыққан Мұса үшінші шайқаста жараланып госпитальға түседі. Емделіп жатып Түменге хат жазады. Хатында: «Түмеке есіңде ме, баяғы Мақашқалада көрген түсіңіз осы соғысқа көрінген екен-ау. Мен екі рет соғысқа түсіп, үшіншісінде жараландым. Қасым дағы жолдастарымның көбі өлді, жараланғандардың, жы лап-сықтағандардың, дене мүшелерінен айырылып жарым-жарты болғандардың есебі жоқ. Адам көргісіз, жантүршігерлік жағдай сіздің көзіңізге дəл көрін-ген екен, оны жəне айна-қате сіз жорып айтыпсыз. Мұндай нақты-лықты, тіпті, Гитлердің өзі де біл-мейтін шығар», деп жазады.

Түменнің түсі мен оны жоруы жəне олардың Мұсадан келген хат-та айтылуы ел арасына тез тарай-ды. Жұтаң ауыл, жүдеу адамдар. Азамат атаулы соғысқа аттанып, қиындыққа жегілген қыз-келіншек, бала-шаға. Қараша үйдің төрінде ақшам намазын оқып тұра берген Түмекеңе дауысын көтере аман-дасып үйге ауылдасы Өтек кіріп келеді. Жабығынан жел азынаған ескі үйдің ішіндегі жарығы сығырая жалпылдаған шамға таяп, қонағына қараған Түмекеңе оның көк көзі өте суық, бəлесін түбіне бүккен зымиян көзқараспен қарап тұрғандай сезіледі. Əсіресе, қара өңді адамның көзінің көк болуы Түмен үшін тіпті ұнамсыз. Бірақ, үйге кірген жылан баласының ба-сына ақ тамызып шығаратын қазақ, күнмен таласа келген қонағын қалай құрметтемесін?! Аман дық-саулық сұрасып, төр ге ша қырып,

бəйек болады. Табал дырықтан аттай бере қам шы сын керзі етігінің қоны шына бойлата енгізіп, жүгі-ніп отыра кеткен Өтек төрге озып, жайланып отыруды қажет ететін емес, тым асығыс. Оны-мұны сұрап, амандасу жөнін жасаған соң Өтек көп кідірмей:

– Түмеке, Мұсадан хат келді дей ме? – дейді дегбірсіздене. Сосын «əй, əулиесің-ау, Түмеке, соғыс басталатынын Гитлерден бұрын өзің-ақ білген екенсің ғой!» деп əңгіменің шетін алысқа тас-тайды... Біреу хат таниды, біреу танымайды дегендей, оның үстіне соғысқа кеткен туыстардың хал-жайын білмекке құштарлық бар майданнан келген хатты көрші-көлем, ауылдастармен бірге оқу не-месе жиылған көпшілікке дауыстап оқып беру əдетке айналған. Бірден-бірге тараған хабар жете гін де келіп отырған қонағына Түмекең ештеңе ойламай хатты ұстата салады. Алдымен шамның түбіне үңіле сығырайған Өтек ежіктеп оқи бас тайды да, «көзім анық көретін емес, ертең таң атқасын оқырмын» деп хатты қалтаға сүңгіте салып, жөнеле береді.

Түн жамылып орталыққа аттан ған Өтек Түмекеңді «молда, өзі Үкіметке жау, елді азғырып жүр» деп жамандап, дəлел ретінде хатты ұстатады. Бұған енді əлгі хат негізінде «түс көріп, соғыс болатынын болжау – өтірік. Демек, мұның шетелмен байла-нысы болған, неміс фашизмінің тыңшысы, сатқын» деген жала-лар жабылып, бір күнде ауылына қызылжағалылар сау ете қалады. Жаңа ғана шақырып алып араз-дасып, жаназасын шығаруды тапсырған көршісі Түйте ахун өзінің айтқанындай күн бата бере о дүниеге аттанады да, оның ама-натын орындасымен Түмен бейіт басынан қызылжағалылардың алдына түседі. Бір молдасын жерлеп, екіншісін айдауға салып аңыраған халқына Түмен «бір əйел адамның себебі тиіп 6 ай ша-масында елге ораламын, бақуатты болыңдар, күйремеңдер» деп қоштасады. Ішпей-жемей-ақ «қылмыскер» атанып, 15 жыл-ды арқалап, Алматыдағы лагерь табалдырығын аттайды. Ел-жұрты «ақын» деп алақанына салып, «молда» деп құрмет теп, «емші» деп əулие тұтқан, «ақсақал»

деп ардақтаған Түмен ге түрменің сызды тұрмы сы оңай тимейді. Суық тиіп ау-ырып, ауруханаға түседі. Түрме бастығының жабырқаулы жүзіне қараған Түмен «көп уайым-дап, қапаланып жүр екенсің, қарағым. Бірақ, қуана беруіңе болады, оңынан оралатын іс екен. Сырқат адамыңды маған көрсет, дертінің емін айтамын, дауасы түседі» дейді. Қуанған түрме бастығы көпшілік көзінен тасалап, дерт меңдеп, əбден жү-деген талма əйелін əкеп көр-сетеді. Ленинград, Мəскеу қала-ларындағы осы қалай деген айту-лы ғалым дəрігерлердің біразына қаратса да беті бері қарамай, дертіне шипа қонбай, өмір мен өлім арасында талықсып жатқан əйел Түменнің емінен соң көп ұзамай құлан-таза айығады. «Жақсылыққа жақсылық» де-гендей, қуанышында шек болма-ған түрме бастығы Түменге көмек те се ді. Қолына «ақталды» деген құжат ұстатып, жолына керек-жарақ, қаражат беріп, Маң-ғыстауға шығарып салады. Елден кетерінде «əйел адамның себі тиіп, қайтып ораламын» дегені дəл келген Түмекеңнің əулие-лігіне халқы тағы тəнті болады. Түмен ақынның аталас ағайыны, дəулескер күйші С.Шəкірат «ер-теректе бір кісі ауырып, Түмекеңе барады. Теңізді қақ жарып жүріп өт, дейді оған емші. Жан үшін адам не істемейді, əлгі кісі кеме-дегілерге ілесіп, Каспийдің арғы бетіндегі бір елге барып-келеді. Содан соң-ақ, жанын маза лаған дерті сап тыйылып, көзі ашыла-ды» деп еске алады.

Халық арасында Түмен Балтабасұлының шығармалары кең тараған. Өлкетанушы ғалым Қ.Сыдиықұлы зер сала зерттеп, қалың оқырманға табыстаған шығармалары одан беріде бірнеше жыр жинақтарына енді. Ақындығы мен жыраулығы өз алдына үлкен бір əңгіменің арқауы, ал біздің айтпағымыз – Екінші дүниежүзілік соғыстың Жеңіспен аяқталғанына 70 жыл толу мерекесі қарсаңында, оның зардабын елде жатып тартқан қарттың адам айтса сенгісіз қасиетін əңгімелеу болды.

Маңғыстау облысы.

Тїменніѕ тїсі

Біраздан бері көмескіленіп қалған бұл тақырыпты

қозғауымыздың сыры неде? Депутаттар даурығып,

қайраткерлер қайғырып, зиялы-лар зар қылып айтып жүргенде

Қызылорда облысының Жаңақорған ауданындағы

Қыркеңсе ауылында тұратын Əбсаттар Мырзабеков бір емес,

үш əйел алып, үшеуінен ер-ген ұрпақтарын тарықтырмай

асырап отыр. Ең қызығы, Мырзабеков мырзаның үш əйелі бір шаңырақтың астында ғұмыр

кешуде.

Ержан БАЙТІЛЕС,«Егемен Қазақстан».

ОТАЄАСЫ БІРЕУ, ОТАНАСЫ ЇШЕУ

А л п ы с т ы а л қ ы м д а п қ а л ғ а н Əбсаттар аға үш əйелді еріккеннен не көрсеқызарлықтан алған жоқ. Бұл – басы ашық мəселе. Əбсаттар Мырзабековтің құдай қосқан алғашқы қосағы Шынар Өтеева. Екеуі əй-шəй деспей, ыдыс-аяғын сылдырлатпай, тату-тəтті өмір сүріп жатады. Бірақ апат та ажал секілді ғой, айтпай келеді. Шынар апайдың алғашқы нəрестесіне аяғы ауыр кезі екен. Жол-көлік апатына ұшырайды. Содан іштегі шарана шетінеп кетеді. Жарық дүниені көрмей кеткен ұрпағын ойлап қайғырған отбасына тағдырдың қайғылы тартуы бұл ғана емес-тін. Бəйбіше сол апаттың салдарынан бала көтере алмай қалады. Əрбір пенде жақсылықтан үмітті ғой. Мырзабековтер отбасы да Жаратқанның назары түсіп, ұрпақ жалғастырамыз деп үміттенеді. Бірақ «жазмыштан озмыш жоқ». Апаттың салдары қатты болып, Шынар апайдың құрсағына бала бітпейді.

Мырзабековтердің шаңырағында бесік тербелмейтінін айналаның бəрі біледі. Бұл да Шынар апайға оңай соқпайды. Содан ажырасуға бел буады. Азаматтың бағын байламайын дегені болса керек. Десек те, отағасы Əбсаттар бəйбішесінің бұл шешіміне үзілді-кесілді қарсы шығады. Оған қоса ата-енесі де Шынардай келінін шетке теппейді. Олар да қарсылықтарын білдіреді. Енді не істемек керек? «Бала асырап алыңдар» деп ақыл қосады біреулер. Жетімектің жасын сүртіп, отба-сы бақытын сезіндіру сауапты іс қой. Дей тұрғанмен, отбасы өкілдері бұл шешімге тоқтала алмайды. Оның өзіндік себептері бар еді. Содан тығырықтан шығар жол-ды Шынар ханым айтады. «Отағасы төсек жаңғыртуы керек». Құр айтып қана қоймайды. Қалыңдықты өзі іздейді. Таңдап, талғап отбасына қосады. Екінші əйелден бірінен соң бірі өмірге балалар келеді. Олар бəйбішеден не тоқалдан

туған деп айтылмайды. Ортақ қуаныш. Бірақ тағдыр деген қызық қой. Əбсаттар ағаның кіндігінен бірнеше бала өрбиді. Дегенмен, тізгінұстар келмейді өмірге. Құдай рахатты қыздан көрсете ме, əлде ұлдан бере ме, ол жағы тағы белгісіз. Бірақ, қазақ ұғымында соңында өміріңнің жалғасындай болатын ұл баланың орны бөлек. Содан бəйбіше мен тоқал келісе отырып, Əбекеңе үшіншісін əпереді. Солайша, Қызылорда облысының ау-ылында өмір сүріп жатқан Əбсаттар Мырзабеков үндемей жүріп, ұрандатып алға озбай-ақ үш əйелді бір шаңырақтың астында тату-тəтті ұстап отыр. «Екі сиыр айран, екі əйел ойран» дейтін қазақтың мақалы бұ кісілерге тіптен жат.

Ж о ғ а р ы д а а й т т ы қ , Ə б с а т т а р Мырзабеков əйелқұмар адам емес. Бəйбішеден кейін есік аттаған екі келіншекті де Шынар Өтееваның өзі əкелген шаңыраққа. Осы орайда Əбсаттар ағаның пікірі оқырмандар үшін қызықты шығар. Оқи отырыңыз.

– Үш əйелмен тұрып жатқанымыз рас. Ешкім қарсы емес. Барлығымыз бір шаңырақтың астында тату-тəтті өмір кешіп жатырмыз. Бұл мəселеге менің ешқандай қатысым жоқ десем, артық бо-лар. Бірақ əйел алуда бəйбішенің шешімі басты рөл атқарады. Екі əйелмен қосқан да сол кісі. Өзара келісім болғаннан кейін, бір үйдің адамындай тұрып жатырмыз. Əйел алу оңай ғой. Бірақ оларды асы-рау керек. Бала-шағаңды тарықтырмай, оқытып-шоқытып, білім беріп, үйлі-баранды ету де парыз. Сондықтан ер азамат екінші əйел алудан бұрын өзінің материалдық жағдайына да қарауы керек.

Оқушы қауым «Əбсаттар Мыр-забековтің ма териалдық жағ дайы қандай?» деп ой лап отыр ған да шығар. Айтайық. Əбсаттар аға ның басты байлығы алдындағы малы. Қора-қора қойы, табын-табын сиы-ры, үйір-үйір жылқысы бар. Түйесі де жеткілікті. Ауыл маңындағы біраз жер осы кісіге тиесілі. Егіндігі, шабындығы аралас. Бау-бау жүзім мен бақша салады. Жеке шаруашылығын шыр айналдырып отырған фермер. Сондықтан үш əйелді ешкімнің қолына қарататындай емес. Балалары да алақан жаймайды. Дəулетті, əулетті азамат. Тағы да қайталап айтамыз, ол кісі үш əйелді байып, асып-тасығаннан алып отырған жоқ. Тағдырдың жазмышы солай.

Осы орайда Шынар Өтееваның да пі-кі рін тұздық еткенді тəуір санап отырмыз.

– Жан-жақтан түрлі хаттар келіп жа-тады бізге. Солардың басым бөлігі «бір шаңырақ астында үш əйел қалай өмір сүреді? деген сұрақты қояды. Ұрысып-таласатын, бөлісе алмайтын ештеңеміз жоқ. Отағасының төсек жаңғыртуына өзім мұрындық болдым. Сондықтан менің жоқ жерден ұрыс шығаруға қақым жоқ. Ал, екі келіншек біздің жағдайымызды жақсы білді. Келісіммен келді. Сол себепті олар да кеуделеп алға ұмтылмайды. Той-томалаққа бірге барамыз. Отағасы бірімізден бірімізді бөліп жармай-ды. Бəрімізге бірдей қарайды. Кейде жолдастарымыздың арасында отырғанда «төрдегі төртеуге бір табақ тартыңдар» деп қалжыңдаймыз. Солайша, тату-тəтті, ың-шыңсыз өмір сүрудеміз. Өз басым көбіне сырттың жұмыстарына жауап беремін. Екі келіншек үй шаруасымен ай-налысады. Бір-біріне септесіп, көмектесіп

жүреді. Біздің Əбекең ақ көңіл, ешкімге жамандық ойламайтын азамат. Алдымен өзіне емес, өзгеге көмектесіп, қолұшын бергенді қалап отырады. Алла тағала осынша игілікті сол кісінің көңіліне қарап берген шығар деп те ойлаймын кейде.

Осылай деген бəйбіше «қазір заман жақсы. Азаматтардың табысы да аз емес. Сондықтан қазіргі жігіттер кем дегенде екі əйел алып, соларды асырау ға шама-лары жетеді деген ойдамын. Келіндердің құлағына алтын сырға: іштар лық жасаудың еш қажеті жоқ. Өйткені, адамның адамға зияны болмайды. Қайта бір-бірлеріне қолғабыс болып, апалы-сіңлідей араласып кетеді» деген пікірін қоса айтады. Біздіңше, бұрынғы қазақ бəйбішелерінің бəрі осы Шынар апай секілді ойлаған шығар-ау.

ТОЌАЛ АЛУ: СЕБЕП ПЕН САЛДАР

Мыразбековтер отбасындағы жағдай осындай. Əгəрəки əңгімемізді осылай түйіндей салсақ, тұздығы татымсыз болар еді деген ой келеді. Сондықтан қоғамдағы екі əйел алуды жақтау мен даттауға қатысты пікірлерді саралап көрсек дейміз.

Бүгінде тастанды бала мен көкек ана-ның саны артпаса, азаймай тұр. Қоғам ның бетіндегі безеудей болған осы мəселенің шығу тегі қайда жатыр? Əрине, оның бəрі зинақорлықтың салдарынан екенін бізсіз де білесіз. Осы күні оң жақта отырып қалған қыз түгілі, енді бойжеткен қыздарға да көз сүзетін ер-азаматтардың бары рас. Көрсеқызарлық шығар, отбасын оң жаққа қойып, сол жақтан қызық тауып жүрген еркек кіндіктілер де жетерлік. Бір күндік қызықтың соңы баланы жетім етеді. Қызды кісəпір қылады. Осындай жағдаяттарды ойлағанда, ер-азаматтардың екі əйел алуын заңмен бекітіп берген дұрыс па дейміз. Екі əйел алған адамның үшіншісіне еміренуі екіталай деген емеурін біздікі. Əйтпесе, ар

мен ұятты ысырып қойған кейбір азамат-тардың онымен де шектелмей, қызық қуып кетуі де ғажап емес.

Екі əйел алу мəселесіне келгенде ер-азаматтар шариғатшыл бола қалады. Əншейінде танауын сыраға батырып отыратындарға дейін шариғаттан соғып, Құраннан мысал келтіре бастайды. Сондағы айтатындары «шариғатта төрт əйел алуға дейін рұқсат етілген». Рас сөз. Жалғандығы жоқ. Дегенмен, сол шариғатшылар өздері айтып отырған сөзді толық білмесе керек. Өйткені, ислам діні шаңырақ көтеруді төрт əйелмен шектеген. Қасиетті дініміз түспей тұрғанға дейін араб елдерінде əйелді адам санамағаны белгілі. Қысқасы, əйелдің бағасы болмаған. Сондықтан араб азаматтары қалаған уақытында əйел алып, оны қалаған уақытында сатып жіберіп отырған. Осының салдарынан бір азаматтың өзі ондаған əйелмен шаңырақ көтеретін жағдайға жеткен. Ал, ислам діні оны төрт əйелмен шектеген. Сол за-ман тұрғысынан алып қарасақ, онда асыл дініміз аналарымыздың құқын қорғағанын көреміз. Сондай-ақ, көп əйел алушылыққа да тосқауыл болғанынан хабардар боламыз. Жəне мұндай жағдайлар тек араб елдерінде болды деу, асығыстық. Өйткені, көне Қытай елін зерттеушілер қызық сұраққа тап бол ған. Көне қытайлар «əйел деген адам ба?» деген сұрақтың төңірегінде көп пікірталасқан екен. Ол аздай «əйел адам болғанмен, оның жаны еркектің жанымен тең бе, əлде хайуанның жанымен тең бе?» деген де сауалдар болыпты. Көне Римде де көп əйел алушылыққа ұрынып, шек-тен шыққан замандар болғанын тарихтың өзі айтады. Бұдан шығатын қорытынды: ол заманда əйелді адам санамаған. Ал ис-лам діні əйелдің орнын, бағасын белгілеп берген бірден-бір дін болып саналады. Енді біздің шариғатшыл жігіттер айтатын сөздің толық нұсқасы мынадай: «Төрт əйел алуға рұқсат етілген. Бірақ сендер үшін

бір əйел қайырлы». Қасиетті Құранның өзі бір əйелдің қайырлы екенін айтып отыр. Яки, «кіммен қарайсаң, сонымен ағар». Осы тұрғыдан алғанда, азаматтар Құраннан өзіне керек тұсын алып, керек емесін елемеуі аса құптарлық іс емес. Қош делік. Қасиетті кітапты алға тартып, бəйбішесін көндіріп, тоқал алып жатқандар да жетерлік шығар. Дегенмен, төрт əйел алудың да өзіндік шарттары бар. Мысалы, шарасыздық. Алғашқы алған əйелің бала көтермейтін болса немесе аса ауыр ауруға шалдықса, онда тоқал алуға еш кедергі жоқ. Ал өзінен өзі тойынып, тояттану үшін тоқал алуға ұмтылуды асыл дініміз қолдай қояды дей алмас едік. Əбсаттар Мырзабеков осын-дай шарасыздық салдарынан үш əйел алып отыр. Осыны да ескерген жөн.

Батыс елдерінде екінші əйел алу де-ген мəселе жоқ. Өйткені, олар оны заңмен бекітіп тастаған. Еуропа елдерінде бір əйел алуға ғана рұқсат. Америкаңызда басы бос бойжеткенге қол жүгіртсеңіз, арты үлкен дауға ұласып, сотталып кетесіз. Десек те, заңмен бекітілген аталған жағдайдың да кері əсер беретін тұстары бар. Мəселен, Еуропада жезөкшелік, зинақорлық асқынып кеткен. Оны айтасыз, əйел мен əйелдің, еркек пен еркектің қатынасы да осының салдары болуы ықтимал. Пенденің өзі тыйым етілген нəрсеге ұмтылмай ма? Айталық, Адам Ата мен Хауа Ана жұмақ-тағы тыйым салынған алманы жеді. Сол əрекеттері арқылы жұмақтан қуылды. Енді біздің бəріміз осы Адам Ата мен Хауа ана-дан тараймыз. Тыйым салынған дүниеге ұмтылу əрбіріміздің бойымыздан табылуы да сон дықтан шығар.

Тоқал алуға рұқсат беру арқылы қоғамдағы жезөкшелік пен зинақорлық, балалардың жетім қалуы тоқтайды деп толықтай айта алмаймыз. Сондай-ақ, отырып қалған қыздардың барлығы өз теңдерін тауып, бақытты болып кетеді деуге де келмейді. Бірақ біз осы арқылы бірталай проблеманы толықтай болмаса да, жартылай шеше алатын сияқтымыз. Сол себепті екінші əйел алу мəселесі қоғамның бетіне қайта-қайта шыға беретін болса керек. Əйтпесе, Қазақстанда одан басқа проблема жоқ дейсіз бе?!.

Түйін: Əбсаттар Мырзабеков ағамыз туралы еріккеннен жазғанымыз жоқ. Арамызда осындай азаматтың бар екенін ел білсін деген ниеттен туындап отыр. Басқа ер жігіттер «болмаса да, ұқсап бақсын» дейміз. Шамалары жетпесе, бір əйелден қайыр тауып, өзін де, өзгені де күнəға батырмай тыныш жүргені абзал. Ал тоқал алуды заңдастыру не заңдастырмау бізге байланып тұрған жоқ. Ол Парламенттің «бас ауруы».

...Екі əйелдің ойран я айран болуы бəйбішеге байланысты екен. Біз Шынар Өте ева ның сөзі мен əрекетінен соны түсіндік...

Қызылорда облысы.

Екі əйел:айран ба,йран ба?

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz16

Газет мына қалалардағы:010008, Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы,070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМКбаспаханаларында басылып шықты.

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

ПрезидентСауытбек АБДРАХМАНОВ

Вице-президент – бас редакторЖанболат АУПБАЕВ

Вице-президентЕркін ҚЫДЫР

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kzАлматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – (717-2) 37-61-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – (712-2) 32-94-07;

Көкшетау – (716-2) 25-76-91;Қарағанды – (721-2) 43-94-72;Қостанай – (714-2) 39-12-15;Қызылорда – (724-2) 27-00-85Орал – (711-2) 28-80-35;Өскемен – 8 (778) 454-86-11;

Павлодар – (718-2) 68-59-85;Семей – (722-2) 52-26-86;Тараз – (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 747-63-01;Петропавл – (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru

материалдың жариялану ақысы төленген. “Егемен Қазақстанда” жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы200 601 дана.

Нөмірдің кезекші редакторларыАсқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,

Динара БІТІКОВА.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. “Егемен Қазақстан” республикалық газеті” АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 13 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. Тапсырыс 8921Газет Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС-те басылды, тел. 93-98-25. Тапсырыс №322 ek

Тағзым

Буырқанған бояулар

Мəселенің мəнісі

31 мамыр 2014 жыл

www.egemen.kz16 СЫР САНДЫҚ

«Жас ұлан» республикалық мек-тебінде өткен С.Қ.Нұр ма ғам бе-товтің ескерткіш мүсінінің ашылу рəсімінде министр осы іс-ша ра ның

Қазақстан Қарулы Күштері та рихы үшін маңыздылығын атап өтті.

Мемлекет басшысының баста-масымен жəне тікелей қолдауымен

«Жас ұлан» мектебіне Сағадат Нұрмағамбетовтің аты берілгендігін атап өткен ведомство басшысы: «Бұл оқиға республика Тұңғыш Қорғаныс министрінің Қазақстан армиясын құруға сіңірген еңбегін тану болып табылады», – деді.

«Даңқты генералдың өмір жолы – əскери қызметшілердің көптеген буындары үшін ерлік пен Отанға

шынайы берілгендіктің үлгісі. Ал оның есімі тəуелсіз Қазақстанның тарихында жəне ел есінде мəңгілік қалады», – деді С.Ахметов.

Салтанатты іс-шараға Ұлы Отан соғысының ардагерлері, Парламент депутаттары, орталық мемлекеттік органдардың өкілдері қатысты.

«Егемен-ақпарт».АСТАНА.

Қорғаныс министрі Серік Ахметов Кеңес Одағының Батыры, Халық Қаһарманы, армия генералы Сағадат Нұрмағамбетовті еске алуға арналған салтанатты іс-шараға қатысты.

Даѕќ

Əбдірахман ҚЫДЫРБЕК,«Егемен Қазақстан».

Өнердің асылы қашанда құ-нын жоймайды. Бұл, əсіресе, сыр ға бай бейнелеу өнерінде көп-теп кездеседі. Ондағы сан қыр-лы сырды ішіне бүккен майлы бояу картиналары өзіндік құпия-ларымен көрерменді баурап алып, қанша рет қадала қараса да көзі тоймайды. Осындай шы-ғарма авторларының бірі халық суретшісі Сахи Романов десек, жуырда атақты өнер иесінің ту-ындыларынан тұратын көрме елордадағы Оқушылар са-райында өз жалғасын тапты. Аталған шараға, ғалымдар, суретшілер, өлкетанушылар мен жалпы өнер-сүйер жұртшылық қатысты.

Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданының перзенті Сахи Ро мановтың қылқаламынан туған тырнақалды туындысы

«Жайлаудағы кеш» полотносы екен. Мұнда автор бояулардың үндестік үйлесімін шебер бей-нелеген. Кешкі мезгілдегі шо-пан қыздың қойды тау етегінен түсіріп, ауылға айдап келе жат-қаны еңбек иесі кескініндегі е ң б е к р а х а т ы н ы ң т а б ы н

көрсет кендей. Суретшінің бұл шығар м а сы əуелі сол жылы «Огонек» журналында жария-ланады. Сондай-ақ, қылқалам иесінің абырой-атағын көтерген «Қырық өтірік», «Құрманғазы», «Жер туралы декрет», «Кісен ашқан», «Отан аясында» көркем туындылары көпшілікке кеңінен танымал.

Жалпы, Сахи Романов кино саласына да еңбек сіңірген жан. Оның «Əн қанаты», «Қанатты сыйлық», «Алдар көсе», «Дала-да ғы қуғын» фильмдеріне деко-рациялық суреттер салғаны сөзі-міздің дəлелі.

«Астанада өткізіліп жатқан көрнекті суретші, өнер қайраткері Сахи Романовтың көрмесінің елорданың зиялылары мен жас ұрпақтары үшін маңызы ерек-ше. Өйткені, суретшінің есімі елімізде ғана емес, бұрынғы К е ң е с О д а ғ ы н д а , ш е т е л -де бел гілі болған. С.Романов

қа зақ қыл қалам өнерінің, соның ішін де кескіндеме, портрет өнерінің озық шебері. Оның шығармаларынан біз əрдайым қазақ даласы мен тұрмыс салтының, ұлттық ерекшелігінің бейнесін көреміз. Өнер иесінің шығармашылығы өз заманын-да өте кең таралды. Десек те, Тəуелсіздіктің 23 жылында оның мұрасына қайта бір қарау өте маңызды. Бұл суреттердің дені елде сақталып қалған, мұрағат қоймаларында əлі күнге дейін халыққа көп насихатталмаған туындылар. Сондықтан да, олар-ды Сахи Романовтың еңбектері-нің жарияланбаған жаңа беті, таныс тырылған парақтары деуге де болады», – деді көрмеде сөз алған филология ғылымдары -ның док торы Дихан Қамзабек-ұлы. Сонымен қатар, ол шара-ны ұйымдастыруға белсенділік танытқан азаматтарға да шексіз алғысын жеткізді. Ал суретшінің мұраларын тірнектеп жинауда барын салып жүрген Ақтоғай археологиялық этнографиялық мұражайының директоры, өлке-танушы Тұңғышбай Мұқа нов ав-тор жайында мол мағлұматтардан сыр шертті.

Көрмеден ойып тұрып орын алған «Мая ның суреті», «Бұ ғау-дан босау», «Ақын ның су реті», «Қайран шешем», «Жайлаудағы кеш», «Əже» туындылары кө-рер мен нің көз айы мына айналып, жұртшылықты тамсантты.–––––––––––

Суреттерде: С.Романов. «Құрманғазы», «Қайран ше-шем».

ЌМДБ: биылєы пітір садаќасы – 200 теѕге

Рамазан айында жан басына берілетін пітір садақа мөлшері еліміз бойынша 200 теңге. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Төралқа мəжілісінде еліміздің əр аймағындағы бидай бағасын ескере келе, ортақ есеппен бірауыздан осылай бекітілді.

Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы қатысқан алқалы жи-ында қажылық сапарын жоғары деңгейде ұйымдастыру үшін білікті имамдарды тарту мəселесі де талқыланды. Бас мүфти респуб лика бойынша мешіттерде жүйелі түрде өткізіліп келе жатқан орта лықтандырылған онлайн дəріске жамағаттың толыққанды қатысуын, онлайн нүктелер санын ауылға дейін көбейтуді, əрі сабақтың сапалы, сауатты өтуін қадағалауды өкіл имамдарға тапсырды.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы «Жастарды теріс ағымдардан сақтандыру», «Қоғамның діни сауатын арттыру» тақырыптары бойынша білікті имамдардың дəрісін жаңа тех-нологиялар арқылы насихаттауды қолға алды. «Əзірет Сұлтан» мешітінде діни уағыз онлайн форматында жыл басынан бері өткізіліп келеді.

«Егемен-ақпарат».

ЇшемдерЕржан БАЙТІЛЕС,«Егемен Қазақстан».

Құдай – жомарт. Қаласа, үйіп-төгіп бере салады. Ретін келті -

реді. Қиюын қиыс ты ра ды. Əйтеуір, бір күн де ба қытқа бөлейді.

Міне, сондай жағдай Сырдария ау да нының Шаған ауылында тұ -

ратын Үмбетаевтар отбасында да орын алды. Өмірге үшем келді.

9 мамыр – Жеңіс күнінде өмір есігін ашқан үшемді ата-

анасы Ернұр, Арнұр, Ақнұр деп атапты. Балалардың əкесі

Ербол Үмбетаев «Арал-

газ» ЖШС-інде жұмыс

істесе, дүниеге үшемді

аман-есен əкелген ана-

сы Əйгерім Əмзеева

Тереңөзек кентіндегі

№36 орта мектепте мұ ға-

лім болып қызмет атқа-

рады. Бұған дейін отба-

сында 3 баласы болып-

ты. Енді тағы 3 сəби қо-

сы лып отыр. Еліміздің

демографиялық саяса-

тына үлкен үлес қосқан

отбасының қуанышында

шек жоқ.

Қызылорда облысы.

Жағымды жаңалық

Сырын бїккен сырлы əлем Аудандыќ газет кґшіп-ќонып жїр...

Фарида БЫҚАЙ,«Егемен Қазақстан».

Облыстағы Май ауданы ке-зін де Семей полигоны зардабын көрді. Əлі сызы кете қойған жоқ. Əнші Байғабыл Жылқыбаев, əртіс Шахан Мусин, ғалымдар Мейірхан, Жабайхан Əбділдиндер туған жер. Ауыл-ауылдары əн мен күйдің ортасы, ақын-жазушы, жыршыла-ры аз емес. Сырын бүгіп, Қалмақ қырылған, Ақшиман таулы-дала құпиясы жатыр. Малайсары ауы-лында кіл көкпаршы жігіттер тұрады. Осы ауылдарда тұратын орыс-немісіңнің өзі қазақшадан жаңылдырады. Ал аудандық «Шамшырақ» газетінің 70 жылдық тарихы бар. Əкімдік көңіл ауда-ра қоймаған ба, қазақ газетінің ғұмырлы тарихы былтыр атаусыз қалды. Тіпті, редакцияның тұрақ-ты ғимараты да жоқ, анда-мын да көшіп қонып жүреді. Қазір аудан орталығындағы мəдениет үйі нің бір бөлмесіне келіп, пана тауып-ты. Жолсапарға барғанда əріп-тестеріміздің «көшпелі редакция-ларын» көргенбіз. Апатты жағ-дай да тұрған ғимаратта еріксіз «заң сыз» түрде жұмыс жасайды. Облыстық ішкі саясат басқар-масы, аудандық газеттердің жағ-дайын жақсартамыз деген аты дүр кіреген «Ертіс» холдингі, аудан басшылығы «Шамшырақ» газе-тінің жабылуға шақ қалғанын, редакцияға ғимарат, техникалық құралдар, көлік қажет екенін біл мей ме? Көріп-біле отыра, аудандық газеттің тағдырына бей-жай қарап отыр. Редакцияда жұмыс жасайтын айналдырған үш-төрт адам. Екі тілші бар. Тілші жігіт Мейрамбек Қызыр бауырымыздың айтуын-ша, «Шамшырақтың» басында қандай қиындық болса да, редак-ция жүктерін көтеріп көшіп-қонып жүрсе де газет шықпай қалған бірде-бір күн болмапты. Жоғарыда аты аталған жергілікті билік орын-дарына бұл сын, ұят. Аудан əкімі Асхат Жармағанбетов ауданға келген күні-ақ, аудан əкімдігінің тыныс-тіршілігін жазатын газет ұжымына жағдай жасауы керек еді. Өзге тілде білім алған, өзге тілде сөйлейтін Бауыржан Қапенов, Руслан Биляловтар аудандық га-зетке қамқорлық жасағандары мемлекеттік тіл – мəртебелі ана тілімізді құрметтегеніміз екенін əлі түсінбей жүр ме сонда?..

Павлодар облысы,Май ауданы.

Тіршілік түйткілдері

Айта кетейік, осы кезге дейін бұл 2022 жылғы Ақ Олимпиаданы өткізуге 19 қала құштарлық танытып, арнайы тіркелген болатын. Бірақ уақыт өте келе, сол саптан өз еркімен шығып қалушылар қатары көбейе берді. Қазірге дейін осылайша 14 қала бұл бəсекені жалғастырудан бас тартып үлгеріпті. Мұны тəуелсіз сарап-шылар соңғы кездері Олимпиада өткізуден ешкімнің пайда таба алмай келе жатқанымен байланыстырады.

Ал Алматыны осы шараға қосып отырған жауапты тұлғалар бұл пікірмен келісіп отырған жоқ. Дегенмен, 4 жылда бір келіп, айдай əлемді ақар-шақар ететін аламан жарыс өткен елдің қағанағы қарқ болып қалады деген ұғым шы-нында біртіндеп келмеске кетіп бара жатыр. Мұны биыл өткен Сочи Олимпиадасының қорытындысы тіпті, айқын көрсетіп берді. Қазір

ірі жарыстар, керісінше, қазынаның қоржынын ортайтып кетеді деген ұғым қалыптасуда.

Қазір Алматыны қосқанда, жоғарыдағы тізімде 5 қала ғана қалды. Ал біздің Олимпиада комитеті 2022 жылы Алматы қысқы доданы өткізсе, 50 мың жұмыс орны ашылатынын, тіп -тен, қазір қала Олимпиадаға 62 пайызға дайын екенін мəлімдеп отыр. Бұл көрсеткіш 2017 жыл-ғы Универсиададан соң 80 пайызға жетеді екен.

Алматыда өтуі мүмкін ақ Олимпиаданың бюджеті де осал емес. Бірақ Ұлттық Олимпиада комитеті еш нəрседен қысылып отырған жоқ. Бар-жоғы екі спорт кешенін салсақ, ХХІV Қысқы ойындарды өткізуге сақадай саймыз дейді олар. Енді 8 жылдан кейін өтуге тиіс осы дүбірлі доданың мекені келесі жылы жазда Малайзияда шешіледі.

Руслан ИГІЛІК.

Алматы ќысќы Олимпиаданы ґткізетін басты їміткер ќалаєа айналып отыр

Қарсаңда

Сур

етте

рді т

үсір

ген

Ерл

ан О

МА

РОВ

.

31 мамыр 2014 жыл www.egemen.kz 17

Қазақстан Республикасының Мəдениет министрлігінің бұйрығы

2014 жылғы 16 мамыр №37 Астана қаласы

«Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігінің Мәдениет және өнер істері комитеті» мемлекеттік мекемесінің ережесін бекіту туралы

БҰЙЫРАМЫН:1. Қоса беріліп отырған «Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің Мəдениет жəне өнер

істері комитеті» мемлекеттік мекемесінің ережесі бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің Мəдениет жəне өнер істері комитеті заңнамада

белгіленген тəртіппен:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуінен кейін он күнтізбелік күннің ішінде бұқаралық ақпарат

құралдарында жəне «Əділет» құқықтық-ақпараттық жүйесінде ресми жариялануға жолдауын;3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің интернет-ресурсында ор-

наласуын қамтамасыз етсін.3. Осы бұйрық оның алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министр А.МҰХАМЕДИҰЛЫ.

Қазақстан Республикасы Мəдениет министрінің 2014 жылғы 16 мамырдағы №37 бұйрығымен бекітілген

«Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің Мəдениет жəне өнер істері комитеті» мемлекеттік мекемесінің ережесі

1. Жалпы ережелер1. «Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің Мəдениет жəне өнер істері комитеті»

мемлекеттік мекемесі (бұдан əрі - Комитет) оған жүктелген функцияларды жүзеге асыратын Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің (бұдан əрі - Министрлік) ведомствосы болып табылады.

Комитеттің негізгі міндеттері мəдениет, тарихи-мəдени мұра объектілерін қорғау жəне пайдалану саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жəне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру болып табылады.

2. Комитет өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасы-ның заңдарын, Қазақстан Республикасының Президентінің жəне Үкіметінің актілерін, өзге де нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ осы Ережені басшылыққа алады.

3. Комитет мемлекеттік мекеменің ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, оқшауланған мүлкі, мемлекеттік тілде өз атауы жазылған мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай-ақ заңнамаға сəйкес қазынашылық органдарында шоттары болады.

Комитет азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі.Егер оған заңнамаға сəйкес уəкілеттік берілсе, Комитеттің мемлекет атынан азаматтық-құқықтық

қатынастардың тарабы болуға құқығы бар.4. Комитет өз құзыретінің мəселелері бойынша заңнамада белгіленген тəртіппен төрағаның немесе

оны ауыстырушы тұлғаның бұйрықтарымен ресімделетін шешімдер қабылдайды.5. Комитеттің құрылымы мен штат санын Қазақстан Республикасы Мəдениет министрінің келісімі

бойынша жауапты хатшы бекітеді.6. Комитеттің заңды мекенжайы: 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Орынбор көшесі, № 8 үй,

«Министрліктер үйі» ғимараты, 15-кіреберіс.7. Комитеттің толық атауы – «Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің Мəдениет жəне

өнер істері комитеті» мемлекеттік мекемесі.8. Осы Ереже Комитеттің құрылтай құжаты болып табылады.9. Комитеттің қызметін қаржыландыру республикалық бюджеттен жүзеге асырылады. 10. Комитетке кəсіпкерлік субъектілерімен Комитеттің функциялары болып табылатын міндеттерді

орындау мəніне шарттық қатынастарға түсуге тыйым салынады. Егер Комитетке Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен кірістер əкелетін қызметті

жүзеге асыру құқығы берілсе, онда мұндай қызметтен алынған кірістер бюджеттің кірісіне жіберіледі.11. Комитет:1) кинематография жəне театр өнері басқармасынан;2) музыка өнері басқармасынан;3) тарихи – мəдени мұра басқармасынан;4) əкімшілік жұмыс басқармасынан;5) жоспарлау жəне бюджеттік орындау басқармасынан тұрады.12. Комитет келесі мемлекеттік ұйымдарды басқаруды жүзеге асыратын орган болып табылады:1) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Отырар мемлекеттік археологиялық қорық-

мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;2) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ұлытау» ұлттық тарихи-мəдени жəне табиғи

қорық-мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;3) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Əзірет-Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мəдени

қорық-мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;4) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Абайдың «Жидебай-Бөрілі» мемлекеттік

тарихи-мəдени жəне əдеби-мемориалдық қорық-мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;5) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ежелгі Тараз ескерткіштері» мемлекеттік

тарихи-мəдени қорық-мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;6) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Тамғалы» мемлекеттік тарихи-мəдени жəне

табиғи қорық-мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі;7) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық

кітапханасы» республикалық мемлекеттік мекемесі;8) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Зағип жəне нашар көретін азаматтарға

арналған республикалық кітапхана» республикалық мемлекеттік мекемесі;9) Қазақстан Ре спубликасы Мəдениет министрлігінің «Астана қаласындағы Қазақстан

Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы» республикалық мемлекеттік мекемесі;10) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық

мұражайы» республикалық мемлекеттік мекемесі.13. Комитет келесі мемлекеттік кəсіпорындарды басқаруды жүзеге асыратын орган болып табылады:1) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Абай атындағы Қазақ мемлекеттік

академиялық опера жəне балет театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;2) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «М. Əуезов атындағы Қазақ мемлекеттік

академиялық драма театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;3) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «М. Лермонтов атындағы Мемлекеттік

академиялық орыс драма театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;4) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ғ. Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік

академиялық балалар мен жасөспірімдер театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;5) Қа зақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Н. Сац атындағы Орыс мемлекеттік

академиялық балалар мен жасөспірімдер театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;6) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Құдыс Қожамияров атындағы Республикалық

мемлекеттік ұйғыр музыкалық комедия театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;7) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Республикалық мемлекеттік корей

музыкалық комедия театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;8) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Республикалық неміс драма театры»

республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;9) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік

орталық мұражайы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;10) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ə. Қастеев атындағы Қазақстан

Республикасының мемлекеттік өнер мұражайы» республикалық мемлекетті к қазыналық кəсіпорны;11) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Сирек кездесетін қияқты саз аспаптарының

мемлекеттік коллекциясы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;12) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Республикалық кітап мұражайы»

республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;13) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ордабасы» ұлттық тарихи-мəдени қорығы»

республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;14) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Есік» мемлекеттік тарихи-мəдени қорық-

мұражайы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;15) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Берел» мемлекеттік тарихи-мəдени қоры қ-

мұражайы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;16) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік

филармониясы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;17) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік

академиялық халық аспаптар оркестрі» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;18) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Республикасының «Салтанат»

мемлекеттік би ансамблі» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;19) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Камератасы» классикалық му-

зыка ансамблі» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;20) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік

академиялық би театры» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны;21) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Ақ жауын» мемлекеттік камералық

оркестрі» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпор;22) Қазақстан Республикасы Мəдениет министрлігінің «Қазқайтажаңарту» шаруашылық жүргізу

құқығындағы рес публикалық мемлекеттік кəсіпорны.14. Комитет акцияларының мемлекеттік пакеттеріне (қатысту үлестеріне) иелік ету жəне оны

пайдалану құқықтары Министрлікке тиесілі келесі заңды тұлғалармен басқаруды жүзеге асыратын орган болып табылады:

1) «Қазақ əуендері» акционерлік қоғамы;2) «Қазақстан халқының рухани даму қоры» акционерлік қоғамы;3) «Шəкен Айманов атындағы «Қазақфильм» акционерлік қоғамы;4) «Астана Опера» Мемлекеттік опера жəне балет театры» коммерциялық емес акционерлік қоғамы;5) «Қазақ ғылыми-зерттеу мəдениет институты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі;6) «Astana Ballet» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі.

2. Комитеттің функциялары 15. Комитет заңнамаға жəне оған жүктелген міндеттерге сəйкес мынадай функцияларды жүзеге

асырады:1) мəдениет, тарихи-мəдени мұра объектiлерiн қорғау жəне пайдалану саласындағы мемлекеттік

саясатты іске асыру;2) мəдениет саласындағы ғылыми бағдарламаларды іске асыру;3) республикалық бюджеттік бағдарламаларды іске асыру;4) халықаралық жəне республикалық маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткiштерiнде

археологиялық жəне (немесе) ғылыми-реставрациялық жұмыстардың орындалуын бақылау;5) халықаралық жəне республикалық маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткiштерiн

пайдаланудың жай-күйiн жəне күтiп ұсталу тəртiбiн бақылау; 6) жаңа тарих жəне мəдениет ескерткiштерiнiң орнатылуын бақылау;7) Қазақстан Республикасының тарихи-мəдени мұра объектiлерiн қорғау жəне пайдалану

саласындағы заңнамасының орындалуын бақылау;8) лицензиаттың лицензияда көрсетiлген шарттарды сақтауын бақылау;9) жеке жəне заңды тұлғалардың тарих жəне мəдениет ескерткiштерiн қалпына келтiруiн бақылау;10) ведомстволық бағыныстағы ұйымдардың қызметіне басшылықты жүзеге асыру;11) Қазақстан Республикасының халқы мəдениетінің дамуы үшін жағдайлар жасау;12) Министрліктің стратегиялық жоспарларына, мəдениет, тарихи-мəдени мұра объектілері

салаларындағы мемлекеттік жəне салалық (секторалдық) бағдарламаларға ұсыныст ар енгізу;13) мəдениет сұрақтары бойынша нормативтік құқықтық актілерді əзірлеуге қатысу;14) Қазақстан Республикасының аумағында тарих, материалдық жəне рухани мəдениет

ескерткіштерін есепке алу, қорғау, консервациялау, реставрациялау жəне пайдалану жөнінде, сондай-ақ елдің көрнекті мəдениет қайраткерлерін мəңгі ес те қалдыру жөнінде іс-шаралар ұйымдастыру;

15) объектілерді Ұлттық мəдени игілік объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу туралы жеке жəне (немесе) заңды тұлғалардың өтінімдерін қарау;

16) Ұлттық мəдени игілік объектілерінің мемлекеттік тізілімін жүргізу;17) Министрлікке мемлекеттiк мəдениет ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру жəне тарату

жөнiнде ұсыныстар енгiзу;18) мəдениет саласында əлеуметтiк мəндi iс-шаралар өткiзу;19) шығармашылық қызметтiң түрлi салаларында ұлттық (республикалық) жəне халықаралық

конкурстар мен фестиальдерді өткізу;20) Республикалық конкурстар мен фестивальдер өткiзудiң үлгiлiк ережелерiн əзiрлеуге қатысу;21) дарынды жастарды жəне перспектив алық шығармашылық ұжымдарды іздестіруге жəне қолдауға

бағытталған іс-шаралар кешенін жүзеге асыру;22) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен мəдениет жəне өнер

қайраткерлеріне құрметті атақтар мен мемлекеттік наградалар беру, Қазақстан Республикасының шығармашылық ұжымдарын марапаттау туралы ұсыныстар енгізу;

23) мемлекеттiк мəдениет ұйымдары қызметкерлерiнiң санаттарына қойылатын үлгi бiлiктiлiк талаптарын əзiрлеуге қатысу;

24) бағынысты ұйымдардың басшыларын аттестаттауын ұйымдастыру жəне өткізу;25) республикалық мəдениет ұйымдарының аттестаттауын өтізу;26) мемлекеттік мəдениет ұйымдарының қызметкерлерiн қайта даярлау жəне олардың бiлiктiлiгiн

арттыру жүйесiн ұйымдастыру ;27) халықаралық мəдени ынтымақтастықты жүзеге асыру;28) музыка жəне театр өнерi саласында репертуарлық саясатын үйлестiру;29) фильмдердiң мемлекеттiк тiзiлiмiн жүргiзу;30) фильмдерге прокаттау куəлiктерiн беру жəне оларды сот тəртiбiмен керi қайтарып алу;31) мемлекеттiк мəдениет ұйымдары мен жекелеген кəсiби көркем, шығармашылық ұжымдарға

«Ұлттық» мəртебе беру туралы ұсыныстарды қалыптастыру;32) республикалық мемлекеттiк мəдениет ұйымдары басшыларының, сондай-ақ облыстардың,

республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары басш ыларының мемлекеттiк мəдениет ұйымдары мен жекелеген кəсiби көркем, шығармашылық ұжымдарға «Академиялық» мəртебе беру туралы ұсыныстарын қарау жəне Қазақстан Республикасының Үкiметiне мемлекеттiк мəдениет ұйымдары мен жекелеген кəсiби көркем, шығармашылық ұжымдарға «Академиялық» мəртебе беру туралы ұсы ны стар енгiзу;

33) көркемөнерпаздар ұжымдарына «Халықтық» (үлгiлi) атағын беру туралы облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары басшыларының ұсыныстарын қарастыру;

34) тарих жəне мəдениет ескерткіштеріне археологиялық жəне (немесе) ғылыми-реставрациялау жұмыстарын жүргізу жөніндегі қызметті л ицензиялау;

35) мемлекет меншiгi болып табылатын халықаралық жəне республикалық маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткiштерiн пайдалануға беру жөнiнде ұсыныс енгізу;

36) қалалар мен басқа да елдi мекендердi жоспарланудың, салу жəне қайта жаңарту жобаларын, сондай-ақ тарих жəне мəдениет ескерткiштерi бар жердi пайдалану карталарын келiсу;

37) жергiлiктi маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткiшiнiң орнын ауыстыруға немесе өзгертуге келiсiм беру;

38) тарихи-мəдени мұра объектiлерiн қорғау аймақтарын, құрылыс салуды реттеу аймақтарын жəне қорғалатын табиғи ландшафт аймақтар ын айқындау тəртiбiн жəне пайдалану режимiн əзірлеуге қатысу;

39) республикалық маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіліміне ұсыныстар дайындау, жергілікті маңызы бар тарих жəне мəдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізілімін келісу;

40) мəден иет саласында көркем-сараптамалық кеңестердің, сараптамалық комиссиялардың жұмысын ұйымдастыру;

41) тарих жəне мəдениет ескерткiштерiнiң орнын ауыстырған немесе өзгерткен кезде оларды ғылыми зерделеу жəне тiркеу жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру;

42) Қазақстан Республикасында орнатылаты н ескерткiштер мен монументтер жөнiндегi мемлекеттік комиссияның, Əдебиет пен өнер саласындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығын беру жөніндегі комиссияның, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің бейбітшілік жəне

прогресс Мемлекеттік сыйлығын беру жөніндегі комиссияның, Мемлекеттік стипендияларды беру жөніндегі комиссияның, тарихи-мəдени мұра объектiлерiн тарих жəне мəдениет ескерткiштерi деп тану туралы, сондай-ақ тарих жəне мəдениет ескерткiштерi мəртебесiнен айыру туралы қорытындыны əзiрлеу жөніндегі арнайы комиссияның қызметін қамтамасыз ету;

43) жетекшілік ететін салалар бойынша мемлекеттік сатып алу саласындағы қызметті жүзеге асыру;44) «Жеке кəсiпкерлiк туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сəйкес ведомстволық

статистикалық есептiлiктiң, тексеру парақтарының нысандарын, тəуекел дəрежесiн бағалау критерий-лерiн, жыл сайынғы тексеру жоспарларының əзiрлеуіне қатысу;

45) Қазақстан Республикасының тарихи-мəдени мұра объектілерін қорғау жəне пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауды қамтамасыз ету;

46) ұлттық мəдени игілік объектілері ерекше режимінің сақталуын қамтамасыз ету;47) республика (ауылдық, кенттiк, аудандық, қалалық, облыстық, республикалық) мəдениет

ұйымдарының қ ыз метiн үйлестiру;48) мəдениет саласындағы кадрларға қажеттілікті айқындау;49) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк сатып алу туралы заңнамасында белгiленген тəртiппен

ұлттық фильмдерін жасау;50) Комитеттің кадр саясатында гендерлік теңдік қағидаттарын сақтауды қамтамасыз ету;51) мемлекеттi к жəне салалық (секторалдық) бағдарламаларды iске асыру жөнiндегi қоғамдық

ұйымдармен өзара iс-қимылды жүзеге асыру;52) меншiк нысанына қарамастан, шығармашылық одақтармен жəне басқа да ұйымдармен мəдениет

мəселелерi жөнiнде өзара iс-қимыл жасау;53) театр, музыка өнерiн, кинематографияны, кiтапхана жəне мұражай iсiн дамыту жөнiндегi

республикалық маңызы бар мемлекеттiк мəдениет ұйымдарының қызметiн қолдау жəне үйлестiру, мəдениет саласындағы республикалық мемлекеттiк мекемелердiң қызметiн қамтамасыз ету;

54) Қазақстан Республикасы заңдарымен, Қазақстан Республикасы Президентінің жəне Үкіметінің актілерімен қарастырылған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

16. Комитеттің өзіне жүктелген міндеттер мен функцияларды іске асыру мақсатында заңнамада белгіленген тəртіппен:

1) өзінің құзыреті шегінде құқықтық актілер шығаруға;2) мемлекеттік органдардан, ұйымдардан, олардың лауазымды тұлғаларынан қажетті ақпарат пен

материал сұратуға жəне алуға;3) мəдениет, тарихи-мəдени мұра объектілерін қорғау жəне пайдалану саласында нормативтік

құқықтық актілер əзірлеу бойынша ұсыныстар енгізуге;4) Комитеттің құзыретіне кіретін мəселелер бойынша мəжілістер, семинарлар, конференциялар,

дөңгелек үстелдер жəне өзге отырыстар өткізуге;5) жетекшілік ететін қызмет бағыттары бойынша консультативтік-кеңесші органдар (жұмыс топ-

т арын, комиссиялар, кеңестер) құруға;6) Министрлікке ведомстволық бағынысты ұйымдарға мемлекеттік басқару органы болуғ а;7) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен көзделген басқа да құқықтарды жүзеге

асыруға құқығы бар.

3. Коми теттің қызметін ұйымдастыру17. Комитетті Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тəртіпке сəйкес Қазақстан

Республикасы Мəдениет министрі қызметке тағайындайтын жəне қызметтен босататын Төраға басқарады.18. Комитет төрағасының Министрліктің Жауапты хатшысының ұсынысы бойынша Қазақстан

Республикасы Мəдениет министрі қызметке тағайындайтын жəне қызметтен босататын екі орынба-сары болады.

19. Комитет төрағасы Комитетке басшылық етуді жүзеге асырады, Комитетке жүктелген міндеттердің орындалуы мен оның өз функцияларын жүзеге асыруы үшін дербес жауапты болады.

20. Комитет төрағасы:1) өзінің орынбасарлары мен Комитеттің қызметкерлерінің өкілеттіктерін жəне міндеттерін

айқындайды;2) еңбек қатынастары мəселелері жоғары тұрған мемлекеттік органдар мен лауазымдық тұлғалардың

құзыретіне жатқызылған қызметкерлерден басқа, Комитет қызметкерлерін қызметке тағайындайды жəне қызметтен босатады;

3) еңбек қатынастары мəселелері жоғары тұрған мемлекеттік органдар мен лауазымдық тұлғалардың құзыретіне жатқызылған қызметкерлерден басқа, Комитет қызметкерлерінің іссапар, еңбек демалы-сын беру, материалдық көмек көрсету, даярлау (қайта даярлау), біліктілігін арттыру, ынталандыру, үстемақылар төлеу жəне сыйақы беру, сондай-ақ тəртіптік жауапкершілігі мəселелерін шешеді.

4) жетекшілік ететін вице-министр, жауапты хатшының келісімімен Комитет қызметкерлерінің Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге іссапарға бару мəселелерін шешеді;

5) өз құзыреті шегінде Комитеттің, оларға қатысты Комитет басқару орган болып табылатын ұйымдардың қызметкерлері үшін орындалуы міндетті бұйрықтар шығарады, нұсқаулар береді;

6) қолданыстағы заңнамаға сəйкес мемлекеттік органдарда жəне өзге де ұйымдарда Комитетті білдіреді;

7) Комитеттің құрылымдық бөлімшелері туралы ережелерді бекітеді;8) Комитетте сыбайлас жемқорлыққа қарсы əрекетке бағытталған шаралар қабылдайды жəне сы-

байлас жемқорлыққа қарсы қабылданған шараларға дербес жауапты болады;9) республикалық бюджеттік бағдарламалар мен мемлекеттік сатып алу бағытындағы қызметтерді

жүзеге асыруда дербес жауапты болады;10) өзінің құзыретіне жататын басқа да мəселелер бойынша шешімдер қабылдайды.21. Төраға жұмыста болмаған жағдайда Комитет қызметінің жалпы басшылығы мен Комитетке

жүктелген міндеттерді орындауға жəне оның өз функцияларын іске асыруға дербес жауапкершілікте болу Төраға орынбасарларының біріне жүктеледі.

22. Комитеттің консультативтік-кеңесші орган болып табылатын алқасы бола алады. Алқаның сандық жəне жеке құрамын жетекшілік ететін вице-министрдің келісімі бойынша Төраға бекітеді.

23. Комитет қызметін ұйымдастырудың өзге де мəселелері, оның қызметін қамтамасыз ететін лау-азымды тұлғалардың құқықтары мен міндеттері, құрылымдық бөлімшелердің құзыреті мен өкілеттіктері Министрліктің, Комитеттің жұмыс регламенттерімен жəне Комитеттің құрылымдық бөлімшелері ту-ралы ережелермен белгіленеді.

4. Комитеттің мүлкі24. Комитеттің жедел басқару құқығындағы оқшауланған мүлкі болады. Комитеттің мүлкі, оған

мемлекет берген мүліктің есебінен, сондай-ақ құны Комитеттің теңгерімінде көрсетілетін өзге де мүліктерден қалыптасады.

25. Комитетке бекітіліп берілген мүлік республикалық меншікке жатады.26. Комитеттің өзіне бекітілген мүлікті жəне оған қаржыландыру жоспары бойынша бөлінген

қаражат есебінен алынған мүлікті, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгіленбесе, өз бетімен иеліктен шығаруға немесе оған өзге де тəсілмен билік етуге құқығы жоқ.

5. Комитетті қайта ұйымдастыру жəне тарату27. Комитетті қайта ұйымдастыру жəне тарату Қазақстан Республикасының заңнамаларына сəйкес

жүзеге асырылады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2014 жылғы 23 мамырда Нормативтік құқықтық келісімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №9468 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі (Қаржы полициясы) бұйрығы

2013 жылғы 12 қазан №333 Астана қаласы

Қазақстан Республикасының қаржы полициясы органдары лауазымдарының санаттарына қойылатын бiлiктiлiк талаптарын бекіту

туралы(Жалғасы. Басы 20, 22, 24, 27, 32, 37, 63, 70, 71, 75, 76, 77, 79, 81, 82, 84, 86, 87, 89, 98, 101, 104-нөмірлерде).

Бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№13-9)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде тең деңгейдегі басшылық лауазымдарда немесе келесі төмен тұрған санаттағы лау-азымдарда жұмыс өтілі кемінде бір жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақтылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орын-далуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

Бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға тергеушісі

С-FPО-8 (№13-10)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақтылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақтылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақтылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел

сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға инспекторы

С-FPО-8 (№13-11, №13-12) Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жылне мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджеттік қаржыландыру саласындағы экономикалық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджеттік қаржыландыру саласындағы экономикалық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасы

Сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасының бастығы

С-FPО-3 (№14 - 1)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер тура-лы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары тура-лы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар ту-ралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде мыналарды:Басқарма жұмысын ұйымдастыруды; Басқарма қызметінің келешектегі жəне ағымдық жоспарлануын, олардың уақтылы жəне сапалы орындалуын; Басқарма қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын, Департамент пен Агенттік басшылығының оларға жүктеген тапрсырмаларының сапалы жəне уақтылы орындалуын; Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимылын;Департамент пен Агенттіктің жоспарлық тапсырмаларын, кіріс құжаттарының орындалуын, есеп жəне шолу материалдарының белгіленген тəртіпте дайындалу-ын жəне ұсынылуын, Департамент пен Агенттік қызметінің мəселелері бойынша ішкі жəне шығыс құжат айналымының орындалуын;Басқарма қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

СЖІААБ бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасы əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№14–2)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақтылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орын-далуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

СЖІААБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 (№14-3) Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақтылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыратын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне

қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақтылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақтылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

СЖІААБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға тергеушісі

С-FPО-8 ( №14-4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақтылы орындайды. Қаржы полициясы органдарының тергеуіне жатқызылған қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдап, заңда белгіленген тəртіпте алдын ала тергеу жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады. Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдай жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын уақтылы қанағаттандыруға уақтылы шаралар қабылдайды.Істің мəн-жайын жан жақты, толық жəне объективті зерделеу үшін барлық шараларды қабылдайды, тұлғаның қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер бар болған жағдайда заңда белгіленген тəртіпте оған қатысты қылмыстық қудалауды жүзеге асырады. Өндірісіндегі қылмыстық істер, тергеуге дейінгі тексеріс материалда-ры (тексерістер) бойынша жедел-тергеу іс-шараларын уақтылы орындауды қамтамасыз етеді. Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынбаса-рына тергеу жəне тергеуге дейінгі тексерістің барысы туралы баяндайды. Қылмыстық істер мен тексеріс материалдары, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштері бойынша процессуалдық мерзімдерді сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер немесе тергеуге дейінгі тексеріс материал-дарына қатысты жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел қызметкерлердің əрекетін үйлестіреді, қажет болған жағдайда оларға тиісті жазбаша нұсқаулар береді жəне олардың орындауын қадағалайды. Агенттік пен Департамент басшыларының немесе оларды алмастыратын тұлғалардың нұсқауларын, прокурорлық ықпал ету актілерін, тергелетін қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерін орындайды. Қылмыстармен келтірілген залалдардың орнын толтыруға, азаматтардың, заңмен қорғалатын заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруге заңда көзделген шараларды қабылдайды. Заң бұзышылықтар мен қылмыстар жасауға себеп болған мəн-жайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды жою туралы ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ басқа да алдын алу шараларын енгізеді. Заңдарда жəне Агенттіктің актілерінде белгіленген қызметтік құпияны сақтау, іс жүргізу, оның ішінде мемлекеттік құпия мен қызметте қолдануға арналған құжаттардың талаптарын орындайды. Өндірісіндегі қылмыстық істерді, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарын, қылмыстық істерде сақталынатын заттай айғақтарды, қаралып жатқан өтініштер мен басқа қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін жүргізеді. Өндірісіндегі қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін (негізгі процессуалдық шешімдердің, прокурорлық қадағалау актісінің көшірмелері, қылмыстық істі тергеуге байланысты өтініштердің көшірмелері, олардың жауцап-тары, тергеу барысы туралы анықтамалар қамтылуы тиіс) жүргізеді.Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды. Заңда көзделген басқа да талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшыларының тапсырмалары мен нұсқауларын орындайды.

СЖЛҚБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға инспекторы

С-FPО-8 (№14-5, 14-6)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жылне мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖІААБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгііс жүргізу бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№14–7)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде тең деңгейдегі басшылық лауазымдарда немесе келесі төмен тұрған санаттағы лау-азымдарда жұмыс өтілі кемінде бір жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық

(Жалғасы 18-бетте).

РЕСМИ БӨЛІМ

31 мамыр 2014 жылwww.egemen.kz18қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.

Функционалдық міндеттері

Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

СЖІААБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 (№14-8)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

СЖІААБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№14-9)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жылне мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖІААБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға тергеушісі

С-FPО-8 (№14-10) Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды. Қаржы полициясы органдарының тергеуіне жатқызылған қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдап, заңда белгіленген тəртіпте алдын ала тергеу жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады. Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдай жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын уақытылы қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің мəн-жайын жан жақты, толық жəне объективті зерделеу үшін барлық шараларды қабылдайды, тұлғаның қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер бар болған жағдайда заңда белгіленген тəртіпте оған қатысты қылмыстық қудалауды жүзеге асырады. Өндірісіндегі қылмыстық істер, тергеуге дейінгі тексеріс материалдары (тексерістер) бойынша жедел-тергеу іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді. Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынбаса-рына тергеу жəне тергеуге дейінгі тексерістің барысы туралы баяндайды. Қылмыстық істер мен тексеріс материалдары, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштері бойынша процессуалдық мерзімдерді сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер немесе тергеуге дейінгі тексеріс материал-дарына қатысты жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел қызметкерлердің əрекетін үйлестіреді, қажет болған жағдайда оларға тиісті жазбаша нұсқаулар береді жəне олардың орындауын қадағалайды. Агенттік пен Департамент басшыларының немесе оларды алмастыратын тұлғалардың нұсқауларын, прокурорлық ықпал ету актілерін, тергелетін қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерін орындайды. Қылмыстармен келтірілген залалдардың орнын толтыруға, азаматтардың, заңмен қорғалатын заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруге заңда көзделген шараларды қабылдайды. Заң бұзышылықтар мен қылмыстар жасауға себеп болған мəн-жайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды жою туралы ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ басқа да алдын алу шараларын енгізеді. Заңдарда жəне Агенттіктің актілерінде белгіленген қызметтік құпияны сақтау, іс жүргізу, оның ішінде мемлекеттік құпия мен қызметте қолдануға арналған құжаттардың талаптарын орындайды. Өндірісіндегі қылмыстық істерді, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарын, қылмыстық істерде сақталынатын заттай айғақтарды, қаралып жатқан өтініштер мен басқа қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін жүргізеді. (Жалғасы 19-бетте).

(Жалғасы. Басы 17-бетте). Өндірісіндегі қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін (негізгіпроцессуалдық шешімдердің, прокурорлық қадағалау актісінің көшірмелері, қылмыстық істі тергеуге байланысты өтініштердің көшірмелері, олардың жауцап-тары, тергеу барысы туралы анықтамалар қамтылуы тиіс) жүргізеді.Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды. Заңда көзделген басқа да талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшыларының тапсырмалары мен нұсқауларын орындайды.

СЖІААБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің тергеушісі

С-FPО-9 ( №14-11) Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды. Қаржы полициясы органдарының тергеуіне жатқызылған қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдап, заңда белгіленген тəртіпте алдын ала тергеу жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады. Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдай жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын уақытылы қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің мəн-жайын жан жақты, толық жəне объективті зерделеу үшін барлық шараларды қабылдайды, тұлғаның қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер бар болған жағдайда заңда белгіленген тəртіпте оған қатысты қылмыстық қудалауды жүзеге асырады. Өндірісіндегі қылмыстық істер, тергеуге дейінгі тексеріс материалдары (тексерістер) бойынша жедел-тергеу іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді. Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынбаса-рына тергеу жəне тергеуге дейінгі тексерістің барысы туралы баяндайды. Қылмыстық істер мен тексеріс материалдары, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштері бойынша процессуалдық мерзімдерді сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер немесе тергеуге дейінгі тексеріс материал-дарына қатысты жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел қызметкерлердің əрекетін үйлестіреді, қажет болған жағдайда оларға тиісті жазбаша нұсқаулар береді жəне олардың орындауын қадағалайды. Агенттік пен Департамент басшыларының немесе оларды алмастыратын тұлғалардың нұсқауларын, прокурорлық ықпал ету актілерін, тергелетін қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерін орындайды. Қылмыстармен келтірілген залалдардың орнын толтыруға, азаматтардың, заңмен қорғалатын заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруге заңда көзделген шараларды қабылдайды. Заң бұзышылықтар мен қылмыстар жасауға себеп болған мəн-жайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды жою туралы ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ басқа да алдын алу шараларын енгізеді. Заңдарда жəне Агенттіктің актілерінде белгіленген қызметтік құпияны сақтау, іс жүргізу, оның ішінде мемлекеттік құпия мен қызметте қолдануға арналған құжаттардың талаптарын орындайды. Өндірісіндегі қылмыстық істерді, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарын, қылмыстық істерде сақталынатын заттай айғақтарды, қаралып жатқан өтініштер мен басқа қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін жүргізеді. Өндірісіндегі қылмыстық істер бойынша қадағалау өндірістерін (негізгі процессуалдық шешімдердің, прокурорлық қадағалау актісінің көшірмелері, қылмыстық істі тергеуге байланысты өтініштердің көшірмелері, олардың жауцап-тары, тергеу барысы туралы анықтамалар қамтылуы тиіс) жүргізеді.Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды. Заңда көзделген басқа да талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшыларының тапсырмалары мен нұсқауларын орындайды.

СЖІААБ бюджет саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгііс жүргізу бөлімінің инспекторы

С-FPО-9 (№14-12)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Бақылау-əдістемелік бөлімі

Бақылау-əдістемелік бөлімінің бастығы С-FPО-4 (№15-1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде тең деңгейдегі басшылық лауазымдарда немесе келесі төмен тұрған санаттағы лау-азымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шеңберінде: Бөлімнің жұмысын ұйымдастырады; Басқарманың ағымдағы жəне келешектегі жұмысын жоспарлайды, оларды сапалы жəне уақытылы орындайды; Басқарма қызметкерлерінің оларға жүктелген міндеттерді орындауларын, Агенттік пен Департамент басшыларының жүктеген міндеттерін уақытылы орын-дауларын қамтамасыз етеді; Алқа мəжілістеріне, апараттық кеңестерге, Агенттік басшылығының баяндамала-рына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға ақпараттық материалдар дай-ындайды; Аумақтық қаржы полициясы органдарымен жəне басқа да құқық қорғау жəне мемлекеттік органдармен қызметтік əрекет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасайды; Аумақтық қаржы полициясы органдарына əдістемелік құралдар, Агенттік басшылығының шешімдеріне жəне Агенттіктің қызметтік əрекет мəселелері жөніндегі жұмыс жоспарларына сəйкес нұсқаулар мен өкімдер дайындап, жібереді; Қызметтік əрекет мəселелері бойынша аумақтық қаржы полициясы органдарының қызметіне бақылау жасайды; Кіріс құжаттарын, Агенттіктің жоспарлық тапсырмаларын орындайды, есеп беру жəне шолу материалдарын белгіленген тəртіпте дайындайды жəне ұсынады, Агенттіктің жəне Департаменттің қызметі мəселелері бойынша ішкі жəне сыртқы құжат айналымын орындайды; Басқарма қызметкерлерінің орындаушылық жəне еңбек тəртіптерін сақтауларын қадағалайды; Жоғары тұрған басшылардың басқа да тапсырмаларын орындайды.

Бақылау-əдістемелік бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі С-FPО-7 (№15-2,15-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерінқарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық

жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жеке жəне заңды тұлғалардың шағымдары мен өтініштерін қарайды.Бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, өзінің жұмыс бағыты бойынша тергеу іс-шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Басқа құқық қорғау жəне мемлекеттік органдармен қызметтік іс-əрекет мəселелері бойынша өзара іс-қимылын жүзеге асырады.Тергеу бағыты бойынша статистикалық мəліметтерді жинайды, оларды ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу жөніндегі комитетімен салыстырып тексереді, оларды есепке ала отырып, сотқа дейінгі іс жүргізу қызметінің нəтижелерін талдайды жəне қорытындылайды. Тергеу жұмысының негізгі көрсеткіштерін талдайды жəне қорытындылайды, тергеу жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстармен талдау жəне шолу анықтамаларын дайындайды.Азаматтардың конституциялық құқықтарын қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Сыбайлас жемқорлық туралы істерді ашу жəне оның алдын алу басқармасы

Сыбайлас жемқорлық туралы істерді ашу жəне оның алдын алу басқармасының бастығыС-FPО-3 (№16–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде алты жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымында кемінде екі, немесе кемінде сегіз жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде төрт жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде он жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде бес жыл жұмыс өтілі.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің сыбайлас жемқорлық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Сыбайлас жемқорлық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

СЖІААБ 1-бөлімінің бастығы (əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-5 (№16–2)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бес жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымында кемінде бір жыл, немесе кемінде алты жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде екі жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде сегіз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде үш жұмыс өтілі.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады.

СЖІААБ 1-бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы (əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-7 (№16-3, №16-4)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибе-сіне қойылатын талаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде екі жыл жұмыс өтілі, немесе кемінде үш жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде бес жыл жұмыс өтілі

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады.

СЖІААБ 1-бөлімінің аға инспекторы (əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-8 (№16-5, №16-6)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бір жыл жұмыс өтілі, немесе кемінде екі жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде үш жыл жұмыс өтілі

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады.

СЖІААБ 2-бөлімнің бастығы (бюжет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-5 (№16–7) Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бес жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымында кемінде бір жыл, немесе кемінде алты жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде екі жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде сегіз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде үш жұмыс өтілі.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады.

СЖІААБ 2-бөлімнің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы (бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-7 (№16-8, №16-9, №16-10, 16-11)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады.

СЖІААБ 2-бөлімнің аға инспекторы (бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес)

С-FPО-8 (№16-12)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асы-рады

Орталық аймақ бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының бастығы

Орталық аймақ бойынша АҚПБ бастығыС-FPО-4 (№17–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Орталық аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аса маңызды істері жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№17-2)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарындағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық, қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралыақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.

31 мамыр 2014 жыл www.egemen.kz 19

(Жалғасы 20-бетте).

(Жалғасы. Басы 17-18-беттерде).

Жасалған жəне жасалатын экономикалық қылмыстар туралы шағымдарды, арыз-дарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды

Орталық аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аға инспекторыС-FPО-8 (№17-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бір жыл жұмыс өтілі, немесе кемінде екі жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде үш жыл жұмыс өтілі

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қылмыстарды алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру əрекетін жүргізеді. Қызмет көрсетілетін бағыт бойынша қылмыстар мен бұзушылықтар туралы ақпараттарды жинайды, топтастырады, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін бағыт бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептер, анықтамалар мен шолулар жасайды. Жасалған жəне жасалып жатқан сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарға, арыздар мен хабарламаларға тексерістер жүргізеді. Бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін жұмылдыру арқылы жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу туралы ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істер тергеуге қатысады, істерді сотқа жібергенге жəне онда қарағанға дейін істерді жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді. Азаматтардың конституциялық құқықтары сақталуын қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды. Ішкі еңбек тəртібін сақтайды. Жоғары тұрған басшылардың басқа да тапсырмаларын орындайды.

Орталық аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аға тергеушісі С-FPО-8 (№17-4, №17-5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Басқарма басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Басқарма басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жетекшілік істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баяндайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Басқарма ,Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орында-луын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Басқарма, Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орындайды.

Батыс аймағы бойынша қаржы полициясы басқармасының бастығы С-FPО-4 (№18–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде алты жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымында кемінде екі жыл, немесе кемінде сегіз жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде төрт жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде он жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде бес жұмыс өтілі.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлімнің жұмысын ұйымдастырады жəне оған басшылық етеді. Бөлім қызметкерлерінің арасында міндеттерді, келіп түскен құжаттарды жəне өтініштерді бөледі. Бөлімнің жұмысын, есепке алу-тіркеу тəртібі жүргізілуін, тексеріс материалдарының барысын бақылайды, сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірістеріндегі қылмыстар туралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойын-ша уақытылы шешім қабылдануын, жеке жəне заңды тұлғаларға заңда көзделген құжаттамалық тексерістер жүргізу барысын, қызмет көрсетілетін бағыт бойынша криминогендік жағдайдың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпарат дайындау сапасын, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізуді, бөлім қызметкерлерінің заңдылықты жəне қызметтік тəртіпті сақтауларын, бөлімде құпиялық режимін қамтамасыз етілуін бақылайды. Департамент пен Агенттік басшыларымен жүктелген басқа да ьапсырмаларды орындайды.

Батыс аймағы бойынша қаржы полициясы басқармасының аса маңызды істері жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№18-2)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде екі жыл жұмыс өтілі, немесе кемінде үш жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде бес жыл жұмыс өтілі

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

Батыс аймағы бойынша қаржы полициясы басқармасының аға инспекторыС-FPО-8 (№18-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

Батыс аймағы бойынша қаржы полициясы басқармасының аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-8 (№18-4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Оңтүстік аймақ бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының бастығы

Оңтүстік аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының бастығыС-FPО-4 (№19–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде алты жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымында кемінде екі жыл, немесе кемінде сегіз жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде төрт жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде он жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде бес жұмыс өтілі.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім қызметкерлерінің арасында міндеттерді, келіп түскен құжаттарды жəне өтініштерді бөледі. Бөлімнің жұмысын, есепке алу-тіркеу тəртібі жүргізілуін, тексеріс материалдарының барысын бақылайды, сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірістеріндегі қылмыстар туралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойын-ша уақытылы шешім қабылдануын, жеке жəне заңды тұлғаларға заңда көзделген құжаттамалық тексерістер жүргізу барысын, қызмет көрсетілетін бағыт бойынша криминогендік жағдайдың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпарат дайындау сапасын, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізуді, бөлім қызметкерлерінің заңдылықты жəне қызметтік тəртіпті сақтауларын, бөлімде құпиялық режимін қамтамасыз етілуін бақылайды. Департамент пен Агенттік басшыларымен жүктелген басқа да ьапсырмаларды орындайды.

Оңтүстік аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аса маңызды істері жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№19-2)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-

ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

Оңтүстік аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аға инспекторы С-FPО-8 (№19-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

Оңтүстік аймақ бойынша қаржы полициясы басқармасының аға тергеушісіС-FPО-8 (№19-4)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үшс жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі (қаржы полициясы) Төрағасының 2013 жылғы 12 қазандағы №333 бұйрығына 14-қосымша

Маңғыстау облысы бойынша Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) лауазымдарының санаттарына қойылатын

біліктілік талаптар

Департамент бастығыС-FPО-1 (№5–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде аудандық деңгейдегі басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде төрт жыл, немесе облыс деңгейіндегі басшы лауазымында кемінде үш жыл, орталық деңгейдегі немесе тең деңгейдегі басшы лауазымдарда, келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдар кемінде екі жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департаментке жүктелген міндеттерді орындау бойынша қызметті ұйымдастыруды, оған басшылық етуді жəне бақылауды жүзеге асырады.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасады. Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.

Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады. Департаменттің жеке құрамымен кəсіби жəне дене шынықтыру дайындығы бой-ынша сабақтардың жүйелі өткізілуін жəне олардың қатысуын қамтамасыз етеді, іссапарға шығу алдында қарамағындағы қызметкерлерге нұсқама береді, жұмыс тиімділігін арттыру нəтижелерін қарастырады жəне олар бойынша шаралар қабылдайды. Агенттік басшылығының өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының бірінші орынбасары(тергеу, сотқа дейінге іс жүргізу мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–2)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, тең деңгейдегі басшы лауазымдарданемесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды жүзеге асырады. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының орынбасары(сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–3)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды жүзеге асырады. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының орынбасары (экономикалық жəне қаржылық қылмыстарға қарсы күрес мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, Азаматтық жəне Азаматтық іс жүргізу кодекстерін, Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының нормативтік қаулыларын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Департаменттің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департаменттің жетекшілік ететін бөлімшелері қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Аса маңызды істер жөніндегі аға инспектор – бастықтын режим жөніндегі көмекшісіС-FPО-7 (№5-5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика, менеджмент, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органда-ры туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департаменттің құпия режимін қамтамасыз етуде көмек көрсетеді, Агенттік пен Департамент басшылығының қойған өзге де тапсырмаларын орындайды.

Аса маңызды істер жөніндегі аға инспектор – кезекші офицерС-FPО-7 (№5-6)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика, менеджмент, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

31 мамыр 2014 жылwww.egemen.kz20

(Жалғасы 22-бетте).

(Жалғасы. Басы 17-19-беттерде).

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ЕУСС автоматтандырылған дерекқорларына енгізу үшін ЗС-1,ЗС-2 статистикалық карточкаларын уақытылы қояды; арыздар мен хабарламалардың ААЕК уақытылы тіркелуін жəне оның заңдылығын бақылайды, қолданыстағы заңнама талаптарына сəйкес олардың одан əрі қаралу тəртібін белгілейді, Департаментке кіріс құжаттар бойынша келіп түсетін хабарламаларды ААЕК тіркеу қажеттілігін анықтайды.Агенттік пен Департамент басшылығының қойған өзге де тапсырмаларын орындайды.

Құпиялықты қамтамасыз ету тобы Құпиялықты қамтамасыз ету тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№6–1, 6-2) Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құ-қық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, мұрағат ісі, құжаттану жəне құжаттамалық қамтамасыз ету) не «Техникалық ғылымдар мен техноло-гиялар» (ақпараттық жүйелер, автоматтандыру жəне басқару) не «Əскери ісі жəне қауіпсіздік» (ақпараттық қауіпсіздік жүйесі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Құпиялық режимді қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік ұсынымдар мен жаднамалар əзірлейді. Департаменттің қызметкерлерімен мемлекеттік құпияларды қорғау мəселелерін регламенттейтін нормативтік құқықтық құжаттарды зерделеу сабақтарын өткізуге қатысады. Қаржы полициясы органдарында қызметтің жүктелген бағыттары бойынша жұмыс жағдайына талдау жасайды, оларды жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді. Өз құзыреті шегінде орындаушылардан құпиялық режимнің қамтамасыз етілуі бойынша нормативтік құжаттар талаптарының сақталуын бақылайды жəне талап етеді. Жоғары тұрған басшылардың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Ұйымдастыру-бақылау басқармасы - инспекция

Ұйымдастыру-бақылау басқармасы – инспекцияның бастығыС-FPО-3 (№7–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдарда кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармаға жалпы басшылық жүргізеді жəне жұмысын ұйымдастырады, департа-мент басшылығы мен құрылымдық бөлімшелердің бастықтары арасында, басқа да мемлекеттік органдармен жəне олардың лауазымды қызметкерлерімен өзара іс-қимыл жасасады. Департамент бастығы жүктеген өзге де міндеттерді атқарады.Кезекші бөлімі мен айдауыл бөлімінің жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізілуін, есептің дайындылығын жəне салыстырып тексерудің жүргізілуін; тəулік сайынғы мəліметтердің сапалы құрастырылуын; Агенттіктің алқа оты-рысына, Департаменттің жедел жəне аппарат мəжілістеріне материалдардың дайындығын; бизнес-ассоциацияларымен (орта жəне шағын бизнес субъектілері) кездесулерге ақпараттық материалдардың дайындығын; Құқық қорғау органдарының Үйлестіру Кеңесіне, Тəртіптік Кеңеске, жергілікті атқару жəне өкілетті билік органдарының мəжілістеріне анықтамалық материалдарын дайындығын бақылайды.

ҰББ-и жоспарлау жəне бақылау бойынша аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№7–2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Агенттіктің Алқа мəжілісіне материалдарды (баяндамаларды, талдау анықтамалары, ақпараттар) дайындауды жүзеге асырады. Департамент қызметтерінің Агенттіктің алқасына анықтамалық материалдарды уақытылы ұсынуын бақылайды. Департаменттің жедел мəжілістеріне талдау материалдарын дайындайды. Департаменттің жедел мəжілістерінің қорытындыларын талдайды, хатта-ма жазады жəне шешімдерді дайындайды, сондай-ақ ЭСЖКД құрылымдық бөлімшелеріне Департамент басшыларының нұсқаулары мен тапсырмаларын құрастырады. Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің жедел-қызметтік іс-əрекеттерін инспекциялауға қатысады. Инспекторлық тексерістерді жүргізу кестесін құрастырады. Инспекторлық тексерістердің қорытындылары бойынша Департамент бөлімшелерінің инспекциялау нəтижелері туралы анықтамаларды дайындайды, Агенттіктің ҰБД-И ақпарат береді. ҰББ-инспекциясы бастығының жəне оның орынбасарының тапсырған (бақылау тапсырмаларын) Агенттік басшылығының нұсқауларын орындауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметтерінің Агенттік басшылығының тапсырмаларын бекітілімдерді қалыптастыру немесе нұсқауларды дайындау арқылы орындауды қамтамасыз етеді. Департаменттің құрылымдық бөлімшелерін Агенттік басшылығының келіп түскен нұсқауларымен жəне тапсырмаларымен, ҚР ЭСЖКА аппараттық жəне же-дел мəжілістерінің хаттамаларымен, сондай-ақ қаржы полициясы органдарының жедел-қызметтік іс-əрекетінің негізгі бағыттары бойынша бұйрықтарымен, нұсқаулықтарымен таныстырады. Мемлекеттік органдарға (жергілікті атқарушы жəне өкілетті билік органдары, прокуратура) жолданатын Департамент жұмысының негізгі көрсеткіштері бойын-ша қажетті анықтамалар мен ақпараттарды дайындауды қамтамасыз етеді. Агенттіктен келіп түскен «құпия» белгісі бар, сондай-ақ «қызмет бабында пайдалану үшін» белгісі бар құжаттарды орындауды жəне оларды бақылауды қамтамасыз етеді.

ҰББ-и кезекші бөлімінің бастығы С-FPО-5 (№7–3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде төрт жыл, оның ішінде тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Кезекші бөлімінің қызметін ұйымдастырады жəне басшылық етеді. Нарядқа түсетін жеке құрамға күн сайын нұсқама береді. Есепке алу-тіркеу тəртібінің сақтау жағдайын жалпы бақылайды, күнсайынғы мəліметтерді сапалы құрастырады; есепке алу-тіркеу жағдайы жөніндегі қызметтік тексеруді ұйымдастырады; есепке алу-тіркеу тəртібі бойынша комиссия қарауына материал-дарды енгізеді. Департамент басшылығының, басқарма бастығы

тапсырмаларының орындауын ұйымдастырады жəне бақылайды. Департаменттің өткізу режимінің сақталуына жауапты болады.Департаментте жиналыстардың өткізілуін ұйымдастырады. Əкімшілік ғимараттардың күзетілуін ұйымдастырады, Департаменттің қару бөлмесіндегі қару мен оқ-дəрілерінің сақталуын, қабылдауы мен беруін бақылайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің жұмылдыру жұмысы, азаматтық қорғаныс жəне арттехқаруландырудың аға инспекторы

С-FPО-8 (№7–4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Агенттіктің, Департамент басшылары тапсырмаларының орындалуын бақылауды қамтамасыз етеді, жұмылдыру жəне басқа да осындай іс-шараларды жүргізу кезінде қаржы полициясы органдарының арасында өзара тиімді іс-қимылды ұйымдастырады. Қаржы полициясы органдары қызметкерлерінің өрт қауіпсіздігі мен санитарлық қағидаларды сақтауын бақылайды. Арттехқаруландырудың есебін жүргізеді, қаруларды, оқ-дəрілерді жəне арнайы құралдарды сатып алу жəне бөлу туралы ұсыныстар енгізеді. Қаржы полициясы органдарының қару мен оқ-дəрілерін есепке алу, сақтау тəртібінің сақталуын тексереді, Департаменттің жеке құрамының арасында оқу атыстарын жүргізуді ұйымдастырады. Департаменттің жеке құрамына хабарлау сұлбасының уақытылы жаңартылуын қамтамасыз етеді. Кезекші бөлімнің материалдық құндылықтары мен басқа мүліктерінің сақталуын қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің аға инспекторы –жедел кезекшісі С-FPО-8 (№7–5, №7-6, №7-7)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сақтауға жататын нормативтік жəне қызметтік құжаттардың, арнайы құралдардың, жедел, компьютерлік жəне криминалистік техниканың,байланыс құралдары мен басқа да мүліктердің сақталуын қамтамасыз етеді. Департаменттің əкімшілік ғимараттарына өткізу жəне ішкі объектілік режимдерді қамтамасыз етеді, ғимарат пен оған іргелес аумақты күзетуді жүзеге асырады. Кестеге сəйкес əкімшілік ғимарат пен оған іргелес аумақты аралап шығады. Департаменттің режимдік үй-жайын күзетуді қабылдайды. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің инспекторы – кезекші көмекшісіС-FPО-9 (№7–8, №7-9, №7-10)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сақтауға жататын нормативтік жəне қызметтік құжаттардың, арнайы құралдардың, жедел, компьютерлік жəне криминалистік техниканың, байланыс құралдары мен басқа да мүліктердің сақталуын қамтамасыз етеді. Департаменттің əкімшілік ғимараттарынаөткізу жəне ішкі объектілік режимдерді қамтамасыз етеді, ғимарат пен оған іргелес аумақты күзетуді жүзеге асырады. Кестеге сəйкес əкімшілік ғимарат пен оған іргелес аумақты аралап шығады. Департаменттің режимдік үй-жайын күзетуді қабылдайды. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Кадрлар бөлімі

Кадрлар бөлімінің бастығыС-FPО-4 (№8–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бес жыл жұмыс өтілі, оның ішінде тең дəрежелі лауазымдарда немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдар-да кемінде екі жыл, мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде тоғыз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында жұмыс өтілі кемінде төрт жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етеді жəне бөлім жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді; Мыналарды: қызметкерлердің оларға жүктелген міндеттерді, Агенттік басшылығының тапсыр-маларын сапалы жəне уақытылы орындауларын бақылайды; Департаменттің өткізілетін алқа мəжілістеріне, аппараттық жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ басқа да іс-шараларға материалдар дайындайды;өз құзыреті шегінде құқық қорғау қызметі саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты, сондай-ақ қаржы полициясы органдары жүйесіндегі еңбек туралы заңнамалық, заңға тəуелді нормативтік құқықтық, нормативтік құқықтық жəне құқықтық актілерді іске асырады; қаржы полициясы органдарының құқық қорғау қызметі саласындағы заңнамаларды сақтауларын қадағалайды, өз құзыреті шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті қамтамасыз етеді; кадрларды сапалы жасақтау, осы жұмыстың жаңа əдістері мен нысандарын енгізуді қамтамасыз ету бойынша шаралар кешенін іске асырады; қаржы полициясы органдарының жүйесінде жоғары лауазымдарға жылжы-ту үшін қаржы полициясы органдары қызметкерлерінің кадрлар резервін қалыптастырады; қызметті үйлестіруді, ұйымдастыру-штат жұмысын, есепке алу, қаржы полиция-сы органдарының қызметкерлерін (жұмыскерлерін) оқыту, даярлау, қайта даяр-лау жəне біліктіліктерін арттыру жұмыстарын ұйымдастырады жəне қамтамасыз етеді, осы жұмысты жетілдіреді; аттестациялық жəне тұрғын үй комиссиясы жұмыстарын ұйымдастырады жəне қамтамасыз етеді; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын ұйымдастырады; бөлімде құпиялы жəне құпиялы емес істерді жүргізеді; ағымдағы жəне перспективалық жұмыс жоспарларын орындайды; бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіптерін сақтауларын қадағалайды; Агенттіктің, Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Кадрлар бөлімінің кəсіби дайындық бойынша аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№8-2)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, статистика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Мынадай:Департаменттің жеке құрамының жауынгерлік, қызметтік, кəсіби дайындығы бойынша;Жеке құрамның дене шынықтыру дайындығы бойынша;Қызметкерлерге біліктілік атақтарын беру бойынша;Тəлімгер кеңесі бойынша;Алғашкы дайындық курстары, біліктілікті арттыру, қайта дайындау курстары бойынша;

Департамент қызметкерлеріне арнайы атақ беру бойынша (бірінші, кезекті, ке-зектен тыс);Жаңадан қабылданған қызметкерлерлерден ант қабылдау бойынша;Спорттық іс-шаралар өткізу бойынша;Департаменттің жеке құрамының саптық байқауы жəне саптық дайындығы бой-ынша; Салтанатты іс-шаралар бойынша жұмыстарды ұйымдастырады.Қызметке қабылданған қызметкерлерді есептен алу мəселелері бойынша əскери комиссариаттармен хат алмасады.

Кадрлар бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№8-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, статистика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жеке құрам бойынша (тағайындау, ауыстыру, жұмыстан шығару, іссапарлар бойынша, сыныптық біліктілігін беру, қызметтің ерекше жағдайларына бай-ланысты үстемақы белгілеу), тəртіптік тəжірибе (жазалар, көтермелеулер), əлеуметтік бағыт бойынша (материалдық көмек көрсету, демалыс беру туралы) бұйрықтардың жобаларын дайындайды.Жеке құрам, тəртіптік жəне əлеуметтік тəжірибе бойынша бұйрықтарды тіркеуді жүзеге асырады. Жеке құрам, тəртіптік тəжірибе бойынша журналдарды, əлеуметтік бағыт бойын-ша жəне демалыс беруді есепке алу журналын, сондай-ақ қызметтік куəліктерді беру журналдарын жүргізеді. Жеке нөмір, жетондарды, қызметтік куəліктерді есепке алады жəне береді. Аттестация өткізуге қажетті іс-шараларды дайындайды:- аттестация өткізу кестелерін құрастырады;- аттестация өткізу тəртібінің мақсаттары туралы түсіндірме жұмысын ұйымдастырады;- тестілеуді өткізу мерзімдері мен орнын белгілейді;- аттестаттаудан өтетін қызметкерлердің қажетті құжаттарын əзірлейді;- заңда белгіленген мерзімде қызметкерлерге аттестация өтетін мерзімдер туралы хабарламалар жолдайды.Департаменттің Тəртіптік комиссиясы отырыстарын дайындайды, оның хатшы-сы болады.Сыйақы, материалдық көмек көрсету, Департамент жұмыскерлерінің (қызметкерлерінің) лауазымдық еңбекақысына үстеме белгілеу жөніндегі комис-сияларды өткізу жұмыстарын ұйымдастырады.Теріс қылықтарымен жұмыстан шығарылған қызметкерлер бойынша статистикалық карточканы ҚР БП ҚСжАЕКБ енгізеді. Департаменттің жеке құрамы бойынша саптық жазбалар əзірлейді.Жұмыстан шыққан қызметкерлер бойынша əскери комиссариаттарға хабарлайды.Қаржы полициясы академиясына күндізгі оқыту бөлімі, магистратура, докторан-тура бойынша кандидаттарды іріктейді жəне жолдайды.Қаржы полициясы академиясына оқуға түсетін кандидаттарды əскери-дəрігерлік комиссияға жібереді, оларды ҚСжАЕКБ бағыты бойынша арнайы тексерістен өткізеді.Қаржы полициясы академиясында оқитын кандидаттардың жеке істерін ресімдейді жəне жолдайды.Кадрлар басқармасы бастығы болмаған кезде оның міндеттерін атқарады.Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарастырады, олар бойынша қажетті шаралар қабылдайды.Департамент басшылығының басқа тапсырмаларың орындайды.

Кадрлар бөлімінің инспекторы - полиграфологС-FPО-9 (№8-4)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі), «Əлеуметтік ғылымдар, экономи-ка жəне бизнес» (экономика), «Білім беру» (педагогика жəне психология) мамандығы бойынша болуы қажет

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департамент қызметкерлерінің сапалы құрамының есебін жүргізеді (штат бойын-ша орналастыру);Департаменттің қызметкерлері арасынан «кадрлық резервті» құру жұмысын ұйымдастырады.Департамент басшылығына, жоғары тұрған органдарға анықтамаларды, кадрлық жұмыстарға шолуды дайындайды.Зейнеткерлік істерді дайындайды жəне ресімдейді (зейнетақы аудару үшін еңбек сіңірген жылдарының есебі).Агенттіктің Кадрлар басқармасына статистикалық есептерді жəне басқа да сұратылған мəліметтерді дайындайды жəне жолдайды.Департамент қызметкерлеріне еңбек сіңірген жылдарына пайыздық үстемақы белгілеу бойынша қорытындылар, бұйрықтарды дайындайды.Кадрлар бөлімі қызметкерлерінің жұмыс уақытын есептеу табелін жүргізеді.Департаменттің Тұрғын үй комиссиясының жұмысын ұйымдастырады.Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарастырады, олар бойынша қажетті шара қолданады.Полиграфологиялық зерттеу мəселелері бойынша мониторинг, құқықтық актілердің жəне ҚР құқықтық заңнамасын жүйелейді. Департаментте полиграфологиялық зерттеулер жүргізеді.Полиграфологиялық зерттеу нəтижелері бойынша құжаттардың есебін жүргізеді жəне сақтайды. Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Ішкі қауіпсіздік бөлімі

Ішкі қауіпсіздік бөлімінің бастығы С-FPО-4 (№9–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарының жедел - тергеу бөлімшелерінде кемінде бес жыл жұмыс өтілі не жеті жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде үш жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде тоғыз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде төрт жыл жұмыс өтілі

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Жедел іздестіру қызметі ту-ралы» , «Салықтар жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етеді жəне бөлім жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді; Мыналарды қамтамасыз етеді жəне оларға бақылауды жүзеге асырады: қызметкерлердің оларға жүктелген міндеттерді, Агенттік, департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауларын бақылайды; Департаментте өткізілетін алқа мəжілістеріне, аппараттық жəне жедел кеңестерге, сондай-ақ басқа да іс-шараларға материалдар дайындайды; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын ұйымдастырады; қызметтік тергеу жүргізуді ұйымдастырады; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша Агенттіктің Ішкі қауіпсіздік басқармасымен, Департаменттің құрылымдық бөлімшелерімен өзара іс-қимыл жасайды; бөлімде құпия жəне құпия емес істерді жүргізеді; ағымдағы жəне перспективалық жұмыс жоспарларын орындайды; бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіптерін сақтауларын қадағалайды; Агенттік, Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Ішкі қауіпсіздік бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№9–2)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (есеп жəне аудит) мамандығы бойынша екінші жоғары білімі бар болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жедел-іздестіру бөлімшелерінде жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не мемлекеттік органдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Жедел іздестіру қызметі ту-ралы» , «Салықтар жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік, Департамент басшылығының тапсырмаларын уақытылы жəне сапалы орындайды; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын жүргізеді; ішкі тергеулер мен ішкі аудитті жүргізеді; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік құралдарды əзірлейді;ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша қаржы полициясы органдарының құрылымдық бөлімшелерімен жəне басқа да мемлекеттік органдар-мен өзара іс-қимыл жасасады; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша аумақтық бөлімшелердің қызметтеріне бақылау жасайды; Агенттіктің жəне Департаменттің кіріс құжаттарын, жоспарлық тапсырмаларын орындайды, есептік жəне шолу материалдарын белгіленген тəртіпте дайындайды

жəне ұсынады, Агенттіктің жəне Департаменттің қызметі мəселелері бойыншаішкі жəне сыртқы құжат айналымын орындайды. Қызметтік іс-əрекет мəселелері бойынша өткізілетін мəжілістерге, алқаларға мате-риалдарды уақытылы дайындайды; Жоғары тұрған басшылардың басқа да тапсырмаларын орындайды.

Ішкі қауіпсіздік бөлімінің аға инспекторы С-FPО-8 (№9–3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (есеп жəне аудит) мамандығы бойынша екінші жоғары білімі бар болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жедел-іздестіру бөлімшелерінде жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Жедел іздестіру қызметі ту-ралы» , «Салықтар жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік, Департамент басшылығының тапсырмаларын уақытылы жəне сапалы орындайды; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын жүргізеді; ішкі тергеулер мен ішкі аудитті жүргізеді; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік құралдарды əзірлейді;ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша қаржы полициясы органдарының құрылымдық бөлімшелерімен жəне басқа да мемлекеттік органдар-мен өзара іс-қимыл жасасады; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша аумақтық бөлімшелердің қызметтеріне бақылау жасайды; Агенттіктің жəне Департаменттің кіріс құжаттарын, жоспарлық тапсырмаларын орындайды, есептік жəне шолу материалдарын белгіленген тəртіпте дайындайды жəне ұсынады, Агенттіктің жəне Департаменттің қызметі мəселелері бойынша ішкі жəне сыртқы құжат айналымын орындайды. Қызметтік іс-əрекет мəселелері бойынша өткізілетін мəжілістерге, алқаларға мате-риалдарды уақытылы дайындайды; Жоғары тұрған басшылардың басқа да тапсырмаларын орындайды.

Ақпараттық-талдау бөлімі

Ақпараттық-талдау бөлімінің бастығыС-FPО-4 (№10–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Білім беру» (құқық негіздері жəне экономика) «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) мамандығы бой-ынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлімнің жұмысын ұйымдастырады, басшылық етеді. Мыналарды:сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салығының заңсыз қайтарылуын анықтауды;экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу жəне жо-лын кесу мақсатында даму институттарының қаражаты мен бюджет есебінен қаржыландырылатын ірі жобаларды іске асыру барысына күн сайын мониторинг жүргізілуін бақылайды. Болжау – талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жа-сасады.Департаменттің бақылауындағы жоғары жəне мемлекеттік органдардан келіп түсетін құжаттардың, Департаменттің жедел жəне аппараттық мəжілістері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының, басшылық тапсырмаларының уақытылы орындалуын жүзеге асырады.

Ақпараттық-талдау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№10-2, №10-3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Білім беру» (құқық негіздері жəне экономика) «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) мамандығы бой-ынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кеміндеекі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салығының заңсыз қайтарылуын талдайды жəне анықтайды;Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу жəне жо-лын кесу мақсатында даму институттарының қаражаты мен бюджет есебінен қаржыландырылатын ірі жобаларды іске асыру барысына күн сайын мониторинг жүргізеді. Болжау – талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жа-сасады.Департаменттің бақылауындағы жоғары жəне мемлекеттік органдардан келіп түсетін құжаттардың, Департаменттің жедел жəне аппараттық мəжілістері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының, басшылық тапсырмаларының уақытылы орындалуын жүзеге асырады.

Ақпараттық-талдау бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 ( №10-4)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Білім беру» (құқық негіздері жəне экономика) «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) мамандығы бой-ынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салығының заңсыз қайтарылуын талдайды жəне анықтайды;Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу жəне жо-лын кесу мақсатында даму институттарының қаражаты мен бюджет есебінен қаржыландырылатын ірі жобаларды іске асыру барысына күн сайын мониторинг жүргізеді. Болжау – талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жа-сасады.Департаменттің бақылауындағы жоғары жəне мемлекеттік органдардан келіп түсетін құжаттардың, Департаменттің жедел жəне аппараттық мəжілістері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының, басшылық тапсырмаларының уақытылы орындалуын жүзеге асырады.

Экономикалық жəне қаржылық қылмастарды ашу басқармасы

Экономикалық жəне қаржылық қылмастарды ашу басқармасының бастығыС-FPО-3 (№11–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, не оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдар-да кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі тура-лы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік

31 мамыр 2014 жыл www.egemen.kz 21

(Жалғасы 22-бетте).

(Жалғасы. Басы 17-20-беттерде).

қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық жəне қаржылық қылмыстарды ашу бағыты бой-ынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Экономикалық жəне қаржылық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын ке-суге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы экономика жəне қаржы саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Экономикалық жəне қаржылық қылмастарды ашу басқармасы бастығының орынбасарыС-FPО-4 (№11-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бір жыл немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармадағы жедел-іздестіру қызметін ұйымдастырады жəне бақылайды, осы жұмыс нəтижесінің есебін жүргізеді жəне талдайды, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметі мəселелері бойынша Басқарманың жеке құрамының үйренуін қамтамасыз етеді. Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Басқарманың құзыретіне кіретін мəселелер бойынша Агенттіктің Алқа отырыста-рында, Департаменттің аппарат жəне жедел мəжілістерінде қарау үшін материал-дарды дайындауды ұйымдастырады. Аумақтық қаржы полициясы органдарымен, құқық қорғау жəне өзге де мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.Агенттікке, Президент Əкімшілігіне жəне басқа да мемлекеттік билік органдары-на жолданатын ақпараттық-талдау құжаттарын дайындауға қатысады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы эко-номика саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді.Басқармадағы құпия жəне құпия емес іс қағаздарын тиісті түрде жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастырады жəне бақылайды.Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

ЭҚҚАБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№11-3, №11-4, №11-5)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.Көлеңкелі экономика саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу тобының аға инспекторыС-FPО-8 (№11-6)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.Көлеңкелі экономика саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№11-7, №11-8)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органда-ры туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтінҚазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі.

Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметі саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу тобының аға инспекторы

С-FPО-8 (№11-9, №11-10)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметі саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Арнайы басқарма

Арнайы басқарманың бастығыС-FPО-3 (№12–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, не оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдар-да кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік-əскери тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Арнайы басқармасы бастығының орынбасары С-FPО-4 (№12-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бір жыл немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, Азаматтық жəне Азаматтық іс жүргізу кодекстерін, Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының нормативтік қаулыларын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармадағы жедел-іздестіру қызметін ұйымдастырады жəне бақылайды, осы жұмыс нəтижесінің есебін жүргізеді жəне талдайды, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметі мəселелері бойынша Басқарманың жеке құрамының үйренуін қамтамасыз етеді. Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Басқарманың құзыретіне кіретін мəселелер бойынша Агенттіктің Алқа отырыста-рында, Департаменттің аппарат жəне жедел мəжілістерінде қарау үшін материал-дарды дайындауды ұйымдастырады. Аумақтық қаржы полициясы органдарымен, құқық қорғау жəне өзге де мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.Агенттікке, Президент Əкімшілігіне жəне басқа да мемлекеттік билік органдары-на жолданатын ақпараттық-талдау құжаттарын дайындауға қатысады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы эко-номика саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді.Басқармадағы құпия жəне құпия емес іс қағаздарын тиісті түрде жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастырады жəне бақылайды.Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

АБ жедел - техникалық бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№12-3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжіри-бесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ қылмыстық процеске қатысушыларды қорғау бойынша аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№12-4)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-ри бесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды қорғауды қамтамасыз етеді. Қызмет көрсету бағыты бойынша есептер, анықтамалар, шолулар дайындайды.Азаматтардың конституциялық құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету бойын-ша шаралар қабылдайды. Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

\АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№12–5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Басқарманың, Департаменттің жəне Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асырады.

АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО- 7 (№12-6)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 (№12-7)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл тобыныңаса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№12-8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл тобының инспекторыС-FPО-9 (№12-9)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ жедел есеп жəне талдау тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№12-10, №12-11)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ іздестіру тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№12-12)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ іздестіру тобының аға инспекторыС-FPО-8 (№12-13)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Экономикалық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасы

Экономикалық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасының бастығыС-FPО-3 (№13– 1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде мыналарды:Басқарма жұмысын ұйымдастыруды; Басқарма қызметінің перспективалық жəне ағымдық жоспарлануын, олардың уақытылы жəне сапалы орындалуын;

31 мамыр 2014 жылwww.egemen.kz22Басқарма қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын, Департамент пен Агенттік басшылығының оларға жүктеген тапрсырмаларының сапалы жəне уақытылы орындалуын; Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимылын;Департамент пен Агенттіктің жоспарлық тапсырмаларын, кіріс құжаттарының орындалуын, есеп жəне шолу материалдарының белгіленген тəртіпте дайындалу-ын жəне ұсынылуын, Департамент пен Агенттік қызметінің мəселелері бойынша ішкі жəне шығыс құжат айналымының орындалуын;Басқарма қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ЭҚСІБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№13-2)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

ЭҚСІБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 (№13-3)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

ЭҚСІБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№13-4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚСІБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға тергеушісі

С-FPО-8 (№13-5)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін ҚазақстанРеспубликасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.

(Жалғасы. Басы 17-21-беттерде). Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

ЭҚСІБ көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің тергеушісі

С-FPО-9 (№13-6)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

ЭҚСІБ бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығы

С-FPО-5 (№13-7)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

ЭҚСІБ бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 ( №13-8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтікқұқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.

Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

ЭҚСІБ бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің тергеушісі

С-FPО-9 ( №13-9)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

ЭҚСІБ бюджеттік қаржыландыру саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға инспекторы

С-FPО-8 (№13-10)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджеттік қаржыландыру саласындағы экономикалық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджеттік қаржыландыру саласындағы экономикалық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Бақылау-əдістемелік тобының аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісіС-FPО-7 (№14-1, №14-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.

Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жеке жəне заңды тұлғалардың шағымдары мен өтініштерін қарайды.Бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, өзінің жұмыс бағыты бойынша тергеу іс-шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Басқа құқық қорғау жəне мемлекеттік органдармен қызметтік іс-əрекет мəселелері бойынша өзара іс-қимылын жүзеге асырады.Тергеу бағыты бойынша статистикалық мəліметтерді жинайды, оларды ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу жөніндегі комитетімен салыстырып тексереді, оларды есепке ала отырып, сотқа дейінгі іс жүргізу қызметінің нəтижелерін талдайды жəне қорытындылайды. Тергеу жұмысының негізгі көрсеткіштерін талдайды жəне қорытындылайды, тергеу жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстармен талдау жəне шолу анықтамаларын дайындайды.Азаматтардың конституциялық құқықтарын қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасы

Сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу басқармасының бастығы

С-FPО-3 (№15– 1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде мыналарды:Басқарма жұмысын ұйымдастыруды; Басқарма қызметінің перспективалық жəне ағымдық жоспарлануын, олардың уақытылы жəне сапалы орындалуын; Басқарма қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын, Департамент пен Агенттік басшылығының оларға жүктеген тапрсырмаларының сапалы жəне уақытылы орындалуын; Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимылын;Департамент пен Агенттіктің жоспарлық тапсырмаларын, кіріс құжаттарының орындалуын, есеп жəне шолу материалдарының белгіленген тəртіпте дайындалу-ын жəне ұсынылуын, Департамент пен Агенттік қызметінің мəселелері бойынша ішкі жəне шығыс құжат айналымының орындалуын;Басқарма қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

СЖЛҚСІБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№15-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

СЖЛҚСІБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 (№15-3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

СЖЛҚСІБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға тергеушісі

С-FPО-8 ( №15-4)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

(Жалғасы 23-бетте).

31 мамыр 2014 жыл www.egemen.kz 23Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

СЖЛҚСІБ əлеуметтік саладағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 (№15-5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖЛҚСІБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№15-6)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

СЖЛҚСІБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі

С-FPО-7 (№15-7)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.

Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

СЖЛҚСІБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№15-8)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық жəне лауазымдық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖЛҚСІБ бюджет саласындағы қылмыстар бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу бөлімінің тергеушісіС-FPО-9 (№15-9)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Сыбайлас жемқорлық туралы істерді ашу жəне оның алдын алу басқармасы

Сыбайлас жемқорлық туралы істерді ашу жəне оның алдын алу басқармасының бастығыС-FPО-3 (№16–1)

Білім дең-гейі мен маман дығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің сыбайлас жемқорлық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Сыбайлас жемқорлық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Сыбайлас жемқорлық туралы істерді ашу жəне оның алдын алу басқармасы бастығының орынбасары С-FPО-4 (№16-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бір жыл немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармадағы жедел-іздестіру қызметін ұйымдастырады жəне бақылайды, осы жұмыс нəтижесінің есебін жүргізеді жəне талдайды, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметі мəселелері бойынша Басқарманың жеке құрамының үйренуін қамтамасыз етеді. Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Басқарманың құзыретіне кіретін мəселелер бойынша Агенттіктің Алқа отырыста-рында, Департаменттің аппарат жəне жедел мəжілістерінде қарау үшін материал-дарды дайындауды ұйымдастырады. Аумақтық қаржы полициясы органдарымен, құқық қорғау жəне өзге де мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.Агенттікке, Президент Əкімшілігіне жəне басқа да мемлекеттік билік органдары-на жолданатын ақпараттық-талдау құжаттарын дайындауға қатысады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы эко-номика саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді.Басқармадағы құпия жəне құпия емес іс қағаздарын тиісті түрде жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастырады жəне бақылайды.Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

СЖІААБ əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№16-3, №16-4, №16-5)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарындағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖІААБ əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес тобының аға инспекторыС-FPО-8 (№16-6)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде жұмыс өтілі бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жыл жұмыс өтілі кемінде үш

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын əлеуметтік саладағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖІААБ бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес тобыныңаса маңызды істер жөніндегі

С-FPО-7 (№16-7, №16-8, №16-9)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде жұмыс өтілі бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

СЖІААБ бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерге қарсы күрес тобыныңаға инспекторы

С-FPО-8 (№16-10)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын бюджет саласындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасы

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының бастығыС-FPО-3 (№17–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл,оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бес жыл.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасы бастығының орынбасары С-FPО-4 (№17-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде бір жыл немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармадағы жедел-іздестіру қызметін ұйымдастырады жəне бақылайды, осы жұмыс нəтижесінің есебін жүргізеді жəне талдайды, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметі мəселелері бойынша Басқарманың жеке құрамының үйренуін қамтамасыз етеді. Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Басқарманың құзыретіне кіретін мəселелер бойынша Агенттіктің Алқа отырыста-рында, Департаменттің аппарат жəне жедел мəжілістерінде қарау үшін материал-дарды дайындауды ұйымдастырады. Аумақтық қаржы полициясы органдарымен, құқық қорғау жəне өзге де мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.Агенттікке, Президент Əкімшілігіне жəне басқа да мемлекеттік билік органдары-на жолданатын ақпараттық-талдау құжаттарын дайындауға қатысады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы эко-номика саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді.Басқармадағы құпия жəне құпия емес іс қағаздарын тиісті түрде жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастырады жəне бақылайды.Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының аға инспекторы

С-FPО-8 (№17-3, №17-4)Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарындағы жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының инспекторы С-FPО-9 (№17-5, №17-6)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының аға тергеушісіС-FPО-8 (№17-7)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

(Жалғасы. Басы 17-22-беттерде).

(Жалғасы 24-бетте).

31 мамыр 2014 жылwww.egemen.kz24

(Жалғасы 25-бетте).

(Жалғасы. Басы 17-23-беттерде).

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибе-сіне қойылатын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Жаңаөзен аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы басқармасының тергеушісіС-FPО-9 (№17-8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Бейнеу аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы бөлімі

Бейнеу аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы бөлімінің бастығы С-FPО-4 (№18–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауа-зымдарда кемінде бір жыл немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады.

Бейнеу аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы бөлімінің аға тергеушісіС-FPО-8 (№18-2)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде жұмыс өтілі үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындайды.Қаржы полициясы органдарының тергелуіне жататын қылмыстық істерді тергейді. Департамент пен Агенттік басшылығының немесе оларды алмастыра-тын адамдардың тапсырмалары бойынша қылмыстық істерді өз өндірісіне қабылдайды жəне алдын ала тергеу жүргізеді, сондай-ақ, заңмен белгіленген тəртіпте тергеуге дейінгі тексеріс жүргізеді немесе жедел қызметкерлермен бірлесе отырып, тексерістер жүргізуге қатысады.Қылмыстық процеске қатысушы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасайды, процеске қатысушылардың заңды талаптарын қанағаттандыруға уақытылы шаралар қабылдайды.Істің жайын жан-жақты, толық жəне объективтік зерттеу үшін барлық шаралар-ды қолданады, қылмыс жасағанын көрсететін жеткілікті дəлелдемелер жиналған адамды заңмен белгіленген тəртіпте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бой-ынша тергеу (тексеру) жоспарларын құрастырады, көзделген тергеу-жедел іс-шараларын уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.Басқарма бастығына жəне Департамент бастығының жетекшілік ететін орынба-сарына істердің тергелу барысы жəне тергеуге дейінгі тексерістер туралы баян-дайды.Қылмыстық істер жəне тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша процессуалдық мерзімдерді, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау мерзімдерін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істерге не тергеуге дейінгі тексеріс материалдары-на жатқызылатын жедел-іздестіру материалдарымен танысады. Өндірісіндегі қылмыстық істер мен тергеуге дейінгі тексеріс материалдары бойынша жедел сүйемелдеуді жүзеге асыратын жедел жұмыскерлердің қызметін үйлестіреді, қажет болған жағдайда олар бойынша тиісті жазбаша тапсырмалар мен нұсқаулар береді, олардың орындалуын бақылайды.Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың нұсқауларының, прокурорлардың əрекет ету актілерінің, тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша соттың қаулылары мен шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді. Қылмыспен келтірілген зиянның өтелуін қамтамасыз ету, заңды тұлғалардың, қоғамның, мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру бойынша заңмен көзделген шараларды қабылдайды. Қылмыс жасауға ықпал ететін жағдайларды жəне басқа да заң бұзушылықтарды болдырмау бойынша ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ өзге де профилактикалық шаралар қабылдайды.Қызметтік құпиялардың сақталуы мен іс қағаздарының жүргізілуі, оның ішінде мемлекеттік құпиялармен жəне қызмет бабында пайдаланылатын құжаттармен байланысты іс қағаздарының жүргізілуі бойынша Агенттіктің актілерімен жəне заңдармен белгіленген талаптарын сақтайды.Өндірісіндегі қылмыстық істердің, тергеуге дейінгі тексеріс материалдарының, қылмыстық іс кезіндегі, қаралып жатқан өтініштердегі сақталатын заттай дəлелдемелердің жəне өзге де қызметтік құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді. Ұсталған жəне қамауға алынған адамдарды айдауылдаудың белгіленген тəртібін аудауылдың тергеу əрекеттерін жүргізу үшін тергеушіге тапсырған сəтінен бастап тергеу əрекеттері аяқталғанға дейін сақтайды.Тергеліп жатқан қылмыстық істер бойынша (онда негізгі процессуалдық шешімдердің қаулылардың көшірмелері, прокурорлық қадағалау актілерінің көшірмелері, тергеліп жатқан қылмыстық істермен байланысты өтініштердің жəне оларға берілген жауаптардың көшірмелері, тергеу барысы туралы анықтамалар болуы тиіс) бақылау ісін жүргізеді. Еңбек, орындаушылық жəне қызметтік тəртіпті сақтайды.Заңмен көзделген өзге де талаптарды, сондай-ақ Департамент пен Агенттік басшылығының, не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмаларын орын-дайды.

Бейнеу аймағы бойынша ауданаралық қаржы полициясы бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 (№18-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты.

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде жұмыс өтілі үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі (қаржы полициясы) Төрағасының 2013 жылғы 12 қазандағы №333 бұйрығына 15-қосымша

Павлодар облысы бойынша Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) лауазымдарының санаттарына қойылатын біліктілік талаптар

Департамент бастығыС-FPО-1 (№5–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде аудандық деңгейдегі басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде төрт жыл, немесе облыс деңгейіндегі басшы лауазымында кемінде үш жыл, орталық деңгейдегі немесе тең деңгейдегі басшы лауазымдарда, келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдар кемінде екі жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департаментке жүктелген міндеттерді орындау бойынша қызметті ұйымдастыруды, оған басшылық етуді жəне бақылауды жүзеге асырады.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасады. Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады. Департаменттің жеке құрамымен кəсіби жəне дене шынықтыру дайындығы бой-ынша сабақтардың жүйелі өткізілуін жəне олардың қатысуын қамтамасыз етеді, іссапарға шығу алдында қарамағындағы қызметкерлерге нұсқама береді, жұмыс тиімділігін арттыру нəтижелерін қарастырады жəне олар бойынша шаралар қабылдайды. Агенттік басшылығының өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының бірінші орынбасары(тергеу, сотқа дейінге іс жүргізу мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–2)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, тең деңгейдегі басшы лауазымдарданемесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа

да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды жүзеге асырады. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының орынбасары(сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–3)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Агенттіктің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды жүзеге асырады. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Департамент бастығының орынбасары (экономикалық жəне қаржылық қылмыстарға қарсы күрес мəселелерін басқаратын)

С-FPО-2 (№5–4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде сегіз жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, немесе тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, Азаматтық жəне Азаматтық іс жүргізу кодекстерін, Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының нормативтік қаулыларын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етуді жүзеге асырады жəне Департамент жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Департаменттің құрылымдық бөлімшелерімен, мемлекеттік органдармен жəне басқа да ұйымдармен өзара қарым-қатынас жасасуда Департамент атынан өкілдік етеді.Департамент жұмысын жоспарлайды, Департамент пен Агенттіктің жоспарлық іс-шараларының орындалуын бақылайды, сондай-ақ олар бойынша біріктірілген ақпарат пен талдау материалдарын дайындауды қамтамасыз етеді. Департамент жұмысының бағыттары бойынша аумақтық қаржы полициясы органдары басшыларының жұмысты талдау негізінде нұсқауларды əзірлеуін ұйымдастырады. Қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерін орындауын, олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауын қамтамасыз етеді.Қазақстан Республикасының құқық қорғау жəне мемлекеттік органдарымен, сондай-ақ өзге де ұйымдарымен жедел қызмет мəселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасады.Қаржы полициясы органдарында жедел-іздестіру қызметін реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру мəселелерін шешуге қатысады.Департаменттің құзыретіне жататын мəселелер бойынша жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте жəне мерзімде қарауды қамтамасыз етеді. Департаменттің жетекшілік ететін бөлімшелері қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді. Департамент бастығы болмаған кезде оның міндетін атқарады.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Аса маңызды істер жөніндегі аға инспектор – бастықтын режим жөніндегі көмекшісіС-FPО-7 (№5-5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика, менеджмент, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органда-ры туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департаменттің құпия режимін қамтамасыз етуде көмек көрсетеді, Агенттік пен Департамент басшылығының қойған өзге де тапсырмаларын орындайды.

Аса маңызды істер жөніндегі аға инспектор – кезекші офицерС-FPО-7 (№5-6)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, менеджмент, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ЕУСС автоматтандырылған дерекқорларына енгізу үшін ЗС-1,ЗС-2 статистикалық карточкаларын уақытылы қояды; арыздар мен хабарламалардың ААЕК уақытылы тіркелуін жəне оның заңдылығын бақылайды, қолданыстағы заңнама талаптарына сəйкес олардың одан əрі қаралу тəртібін белгілейді, Департаментке кіріс құжаттар бойынша келіп түсетін хабарламаларды ААЕК тіркеу қажеттілігін анықтайды.Агенттік пен Департамент басшылығының қойған өзге де тапсырмаларын орындайды.

Құпиялықты қамтамасыз ету тобы

Құпиялықты қамтамасыз ету тобының аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№6–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес»(экономика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, мұрағат ісі, құжаттану жəне құжаттамалық қамтамасыз ету) не «Техникалық ғылымдар мен техно-логиялар» (ақпараттық жүйелер, автоматтандыру жəне басқару) не «Əскери ісі жəне қауіпсіздік» (ақпараттық қауіпсіздік жүйесі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдарда кемінде үш жыл, немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Құпиялық режимді қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік ұсынымдар мен жаднамалар əзірлейді. Департаменттің қызметкерлерімен мемлекеттік құпияларды қорғау мəселелерін регламенттейтін нормативтік құқықтық құжаттарды зерделеу сабақтарын өткізуге қатысады. Қаржы полициясы орган-дарында қызметтің жүктелген бағыттары бойынша жұмыс жағдайына талдау жасайды, оларды жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді. Өз құзыреті шегінде орындаушылардан құпиялық режимнің қамтамасыз етілуі бойынша нормативтік құжаттар талаптарының сақталуын бақылайды жəне талап етеді. Жоғары тұрған басшылардың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Құпиялықты қамтамасыз ету тобының аға инспекторы С-FPО-9 (№6-2)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес»(экономика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, мұрағат ісі, құжаттану жəне құжаттамалық қамтамасыз ету) не «Техникалық ғылымдар мен техно-логиялар» (ақпараттық жүйелер, автоматтандыру жəне басқару) не «Əскери ісі жəне қауіпсіздік» (ақпараттық қауіпсіздік жүйесі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік орган-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салалардағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзінің лауазымдық міндеттерін білуі тиіс, сондай-ақ жүктелген міндеттерді орындау үшін қажетті мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын зерделеуі тиіс. Өзінің кəсіби деңгейін үнемі жетілдіріуі тиіс. Құпиялық режимді қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік ұсынымдар мен жаднамалар əзірлейді. Департаменттің қызметкерлерімен мемлекеттік құпияларды қорғау мəселелерін реттейтін нормативтік құқықтық құжаттарды зер-делеу сабақтарын өткізуге қатысады. Қаржы полициясы органдарында жүктелген бағыттардағы жұмыс жағдайына тал-дау жасайды, оларды жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді; Өз құзыреті шегінде орындаушылардан құпиялық режимнің қамтамасыз етілуі бойынша нормативтік құжаттар талаптарының сақталуын бақылайды жəне талап етеді. Жоғары тұрған басшылардың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Ұйымдастыру-бақылау басқармасы - инспекция

Ұйымдастыру-бақылау басқармасының бастығы – инспекцияның бастығыС-FPО-3 (№7–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдарда кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Басқармаға жалпы басшылық жүргізеді жəне жұмысын ұйымдастырады, департа-мент басшылығы мен құрылымдық бөлімшелердің бастықтары арасында, басқа да мемлекеттік органдармен жəне олардың лауазымды қызметкерлерімен өзара іс-қимыл жасасады. Департамент бастығы жүктеген өзге де міндеттерді атқарады.Кезекші бөлімі мен айдауыл бөлімінің жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізілуін, есептің дайындылығын жəне салыстырып тексерудің жүргізілуін; тəулік сайынғы мəліметтердің сапалы құрастырылуын; Агенттіктің алқа оты-рысына, Департаменттің жедел жəне аппарат мəжілістеріне материалдардың дайындығын; бизнес-ассоциацияларымен (орта жəне шағын бизнес субъектілері) кездесулерге ақпараттық материалдардың дайындығын; Құқық қорғау органдарының Үйлестіру Кеңесіне, Тəртіптік Кеңеске, жергілікті атқару жəне өкілетті билік органдарының мəжілістеріне анықтамалық материалдарын дайындығын бақылайды.

ҰББ-и жоспарлау жəне бақылау бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№7–2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде төрт жыл, не тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер..

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ҰББ-и жоспарлау жəне бақылау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№7–3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік орган дардағы өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер..

Функционалдық міндеттері

Агенттіктің Алқа мəжілісіне материалдарды (баяндамаларды, талдау анықтамалары, ақпараттар) дайындауды жүзеге асырады.Департамент қызметтерінің Агенттіктің алқасына анықтамалық материалдарды уақытылы ұсынуын бақылайды.Департаменттің жедел мəжілістеріне талдау материалдарын дайындайды.Департаменттің жедел мəжілістерінің қорытындыларын талдайды, хатта-ма жазады жəне шешімдерді дайындайды, сондай-ақ ЭСЖКД құрылымдық бөлімшелеріне Департамент басшыларының нұсқаулары мен тапсырмаларын құрастырады. Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің жедел-қызметтік іс-əрекеттерін инспекциялауға қатысады. Инспекторлық тексерістерді жүргізу кестесін құрастырады.Инспекторлық тексерістердің қорытындылары бойынша Департамент бөлімшелерінің инспекциялау нəтижелері туралы анықтамаларды дайындайды, Агенттіктің ҰБД-И ақпарат береді.ҰББ-инспекциясы бастығының жəне оның орынбасарының тапсырған (бақылау тапсырмаларын) Агенттік басшылығының нұсқауларын орындауды қамтамасыз етеді. Департамент қызметтерінің Агенттік басшылығының тапсырмаларын бекітілімдерді қалыптастыру немесе нұсқауларды дайындау арқылы орындауды қамтамасыз етеді.Департаменттің құрылымдық бөлімшелерін Агенттік басшылығының келіп түскен нұсқауларымен жəне тапсырмаларымен, ҚР ЭСЖКА аппараттық жəне же-дел мəжілістерінің хаттамаларымен, сондай-ақ қаржы полициясы органдарының жедел-қызметтік іс-əрекетінің негізгі бағыттары бойынша бұйрықтарымен, нұсқаулықтарымен таныстырады.Мемлекеттік органдарға (жергілікті атқарушы жəне өкілетті билік органдары, прокуратура) жолданатын Департамент жұмысының негізгі көрсеткіштері бойын-ша қажетті анықтамалар мен ақпараттарды дайындауды қамтамасыз етеді. Агенттіктен келіп түскен «құпия» белгісі бар, сондай-ақ «қызмет бабында пай-далану үшін» белгісі бар құжаттарды орындауды жəне оларды бақылауды қамтамасыз етеді.

31 мамыр 2014 жыл www.egemen.kz 25ҰББ-и жоспарлау жəне бақылау басқармасының аға инспекторы

С-FPО-8 (№7-4)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы қызметі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер..

Функционалдық міндеттері

Мемлекеттік жəне өңірлік бағдарламалық құжаттар шегінде ақпарат дайындайды жəне оның орындалуын бақылайды. Алматы қалақұқық қорғау органдарының Үйлестіру Кеңесіне, сондай-ақ жергілікті атқарушы жəне өкілеттік билік органдарының (маслихат жəне əкімдік) мəжілістері мен басқа да іс-шараларына материалдар дайындайды. Құқық қорғау органдарының Үйлестіру Кеңесінің жəне басқа да ведомствоаралық мəжілістері шешімдерінің орындалу жағдайын үйлестіреді, аталған мəжілістердің хаттамаларын жүргізеді. Агенттік жанындағы Тəртіптік Кеңеске мемлекеттік қызмет істері бойынша мəліметтер мен ұсыныстар дайындайды, Тəртіптік Кеңес бұйрықтарының орын-далуын бақылайды. Агенттіктің тоқсан сайынғы негізгі іс-шаралар жоспарларын жəне алдағы кезеңге арналған жоспарды Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің назарына жеткізеді. Есептік кезеңнің əрбір тоқсанына арналған Департаменттің негізгі ұйымдастыру іс-шаралары жоспарын қорытындылайды, Департаменттің бөлімшелерімен жоспарланған іс-шаралардың орындалуын бақылайды. Негізгі ұйымдастыру іс-шаралары жоспарын құрастыру кезінде Департаменттің қызметтеріне ұйымдастыру-əдістемелік жəне тəжірибелік көмек көрсетеді. Агенттіктің қызметтері мен басшылығына, басқа мемлекеттік органдарға ақпараттар, талдау анықтамаларын жəне басқа да ақпараттық құжаттар дайында-уды жүзеге асырады. Агенттік басшылығымен белгіленген қаржы полициясы органдары қызметінің басым салалары бойынша ақпараттарды жинайды, қорытындылайды жəне тал-дайды.

ҰББ-и кезекші бөлімінің бастығы С-FPО-5 (№7–5)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде төрт жыл, оның ішінде тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Кезекші бөлімінің қызметін ұйымдастырады жəне басшылық етеді. Нарядқа түсетін жеке құрамға күн сайын нұсқама береді. Есепке алу-тіркеу тəртібінің сақтау жағдайын жалпы бақылайды, күнсайынғы мəліметтерді сапалы құрастырады; есепке алу-тіркеу жағдайы жөніндегі қызметтік тексеруді ұйымдастырады; есепке алу-тіркеу тəртібі бойынша комиссия қарауына ма-териалдарды енгізеді. Департамент басшылығының, басқарма бастығы тапсырмаларының орындауын ұйымдастырады жəне бақылайды. Департаменттің өткізу режимінің сақталуына жауапты болады.Департаментте жиналыстардың өткізілуін ұйымдастырады. Əкімшілік ғимараттардың күзетілуін ұйымдастырады, Департаменттің қару бөлмесіндегі қару мен оқ-дəрілерінің сақталуын, қабылдауы мен беруін бақылайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің аға инспекторы –жедел кезекшісі С-FPО-8 (№7–6, №7-7, №7-8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сақтауға жататын нормативтік жəне қызметтік құжаттардың, арнайы құралдардың, жедел, компьютерлік жəне криминалистік техниканың,байланыс құралдары мен басқа да мүліктердің сақталуын қамтамасыз етеді. Департаменттің əкімшілік ғимараттарына өткізу жəне ішкі объектілік режимдерді қамтамасыз етеді, ғимарат пен оған іргелес аумақты күзетуді жүзеге асырады. Кестеге сəйкес əкімшілік ғимарат пен оған іргелес аумақты аралап шығады. Департаменттің режимдік үй-жайын күзетуді қабылдайды. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің инспекторы – жедел кезекшісінің көмекшісіС-FPО-9 (№7–9, №7-10, №7-11)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сақтауға жататын нормативтік жəне қызметтік құжаттардың, арнайы құралдардың, жедел, компьютерлік жəне криминалистік техниканың, байланыс құралдары мен басқа да мүліктердің сақталуын қамтамасыз етеді. Департаменттің əкімшілік ғимараттарынаөткізу жəне ішкі объектілік режимдерді қамтамасыз етеді, ғимарат пен оған іргелес аумақты күзетуді жүзеге асырады. Кестеге сəйкес əкімшілік ғимарат пен оған іргелес аумақты аралап шығады.Департаменттің режимдік үй-жайын күзетуді қабылдайды. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ҰББ-И кезекші бөлімінің жұмылдыру жұмысы, азаматтық қорғаныс жəне арттехқаруландырудың аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№7–12)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, немесе мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Агенттіктің, Департамент басшылары тапсырмаларының орындалуын бақылауды қамтамасыз етеді, жұмылдыру жəне басқа да осындай іс-шараларды жүргізу кезінде қаржы полициясы органдарының арасында өзара тиімді іс-қимылды ұйымдастырады. Қаржы полициясы органдары қызметкерлерінің өрт қауіпсіздігі мен санитарлық қағидаларды сақтауын бақылайды. Арттехқаруландырудың есебін жүргізеді, қаруларды, оқ-дəрілерді жəне арнайы құралдарды сатып алу жəне бөлу туралы ұсыныстар енгізеді. Қаржы полициясы органдарының қару мен оқ-дəрілерін есепке алу, сақтау тəртібінің сақталуын тексереді, Департаменттің жеке құрамының арасында оқу атыстарын жүргізуді ұйымдастырады. Департаменттің жеке құрамына хабарлау сұлбасының уақытылы жаңартылуын қамтамасыз етеді. Кезекші бөлімнің материалдық құндылықтары мен басқа мүліктерінің сақталуын қамтамасыз етеді.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Ақпараттық-талдау бөлімі

Ақпараттық-талдау бөлімінің бастығыС-FPО-4 (№8–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) немесе «Білім беру» (құқық негізі мен экономика) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) Техникалық ғылымдар жəне технологиялар (ақпараттық жүйе, автоматтандыру жəне басқару) мамандығы бойынша болуы қажет.

(Жалғасы. Басы 17-24-беттерде). Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, оның ішінде тең деңгейдегі немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымда кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде тоғыз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлімнің жұмысын ұйымдастырады, басшылық етеді. Мыналарды:сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салығының заңсыз қайтарылуын анықтауды;экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу жəне жо-лын кесу мақсатында даму институттарының қаражаты мен бюджет есебінен қаржыландырылатын ірі жобаларды іске асыру барысына күн сайын мониторинг жүргізілуін бақылайды. Болжау – талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жа-сасады.Департаменттің бақылауындағы жоғары жəне мемлекеттік органдардан келіп түсетін құжаттардың, Департаменттің жедел жəне аппараттық мəжілістері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының, басшылық тапсырмаларының уақытылы орындалуын жүзеге асырады.

Ақпараттық-талдау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторыС-FPО-7 (№8-2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) немесе «Білім беру» (құқық негізі мен экономика) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) Техникалық ғылымдар жəне технологиялар (ақпараттық жүйе, автоматтандыру жəне басқару) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салықтарын заңсыз қайтарылуын анықтайды. Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстары болдырмау мақсатында бюджеттен қаржыландыратын ірі жобаларды іске асыру жəне даму институттары қаражаттарына күнделікті мониторинг жүргізеді. Болжамдау-талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасайды. Департаменттің бақылауына алынған жоғары жəне басқа да мемлекеттік ор-гандардан келіп түсетін департаменттің жедел жəне аппараттық кеңестері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының жəне басшылар тапсырмаларының уақытылы орындауын бақылайды.

Ақпараттық-талдау бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 ( №8-3)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) немесе «Білім беру» (құқық негізі мен экономи-ка) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) немесе Техникалық ғылымдар жəне технологиялар (ақпараттық жүйе, автоматтанды-ру жəне басқару) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салықтарын заңсыз қайтарылуын анықтайды. экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстары болдырмау мақсатында бюджеттен қаржыландыратын ірі жобаларды іске асыру жəне даму институттары қаражаттарына күнделікті мониторинг жүргізеді. Болжамдау-талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасайды. Департаменттің бақылауына алынған жоғары жəне басқа да мемлекеттік ор-гандардан келіп түсетін департаменттің жедел жəне аппараттық кеңестері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының жəне басшылар тапсырмаларының уақытылы орындауын бақылайды.

Ақпараттық-талдау бөлімінің инспекторыС-FPО-9 ( №8-4)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) немесе «Білім беру» (құқық негізі мен экономи-ка) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика) немесе Техникалық ғылымдар жəне технологиялар (ақпараттық жүйе, автоматтанды-ру жəне басқару) мамандығы бойынша болуы қажет.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Банктер жəне банк қызметі туралы», «Банкроттық туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер тура-лы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Сыбайлас жемқорлық қатерлерді, заңсыз банктік операцияларды, қосымша құн салығының заңсыз қайтарылуын талдайды жəне анықтайды;Экономикалық жəне сыбайлас жемқорлық қылмыстардың алдын алу жəне жо-лын кесу мақсатында даму институттарының қаражаты мен бюджет есебінен қаржыландырылатын ірі жобаларды іске асыру барысына күн сайын мониторинг жүргізеді. Болжау – талдау жұмысының тиімді болуы мақсатында құқық қорғау жəне басқа да мемлекеттік органдармен, жеке жəне заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жа-сасады.Департаменттің бақылауындағы жоғары жəне мемлекеттік органдардан келіп түсетін құжаттардың, Департаменттің жедел жəне аппараттық мəжілістері шешімдерінің, іс-шаралар жоспарларының, басшылық тапсырмаларының уақытылы орындалуын жүзеге асырады.

Кадрлар бөлімі

Кадрлар бөлімінің бастығыС-FPО-4 (№9–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (экономика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында кемінде бес жыл жұмыс өтілі, оның ішінде тең дəрежелі лауазымдарда немесе келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдар-да кемінде екі жыл, мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде тоғыз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында жұмыс өтілі кемінде төрт жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етеді жəне бөлім жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді; Мыналарды: қызметкерлердің оларға жүктелген міндеттерді, Агенттік басшылығының тапсыр-маларын сапалы жəне уақытылы орындауларын бақылайды; Департаменттің өткізілетін алқа мəжілістеріне, аппараттық жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ басқа да іс-шараларға материалдар дайындайды;өз құзыреті шегінде құқық қорғау қызметі саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты, сондай-ақ қаржы полициясы органдары жүйесіндегі еңбек туралы заңнамалық, заңға тəуелді нормативтік құқықтық, нормативтік құқықтық жəне құқықтық актілерді іске асырады; қаржы полициясы органдарының құқық қорғау қызметі саласындағы заңнамаларды сақтауларын қадағалайды, өз құзыреті шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті қамтамасыз етеді; кадрларды сапалы жасақтау, осы жұмыстың жаңа əдістері мен нысандарын енгізуді қамтамасыз ету бойынша шаралар кешенін іске асырады;

қаржы полициясы органдарының жүйесінде жоғары лауазымдарға жылжы-ту үшін қаржы полициясы органдары қызметкерлерінің кадрлар резервін қалыптастырады; қызметті үйлестіруді, ұйымдастыру-штат жұмысын, есепке алу, қаржы полиция-сы органдарының қызметкерлерін (жұмыскерлерін) оқыту, даярлау, қайта даяр-лау жəне біліктіліктерін арттыру жұмыстарын ұйымдастырады жəне қамтамасыз етеді, осы жұмысты жетілдіреді; аттестациялық жəне тұрғын үй комиссиясы жұмыстарын ұйымдастырады жəне қамтамасыз етеді; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын ұйымдастырады; бөлімде құпиялы жəне құпиялы емес істерді жүргізеді; ағымдағы жəне перспективалық жұмыс жоспарларын орындайды; бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіптерін сақтауларын қадағалайды; Агенттіктің, Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Кадрлар бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№9-2)

Білім деңгейі мен мамандығына қойы латын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, статистика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жеке құрам бойынша (тағайындау, ауыстыру, жұмыстан шығару, іссапарлар бойынша, сыныптық біліктілігін беру, қызметтің ерекше жағдайларына бай-ланысты үстемақы белгілеу), тəртіптік тəжірибе (жазалар, көтермелеулер), əлеуметтік бағыт бойынша (материалдық көмек көрсету, демалыс беру туралы) бұйрықтардың жобаларын дайындайды.Жеке құрам, тəртіптік жəне əлеуметтік тəжірибе бойынша бұйрықтарды тіркеуді жүзеге асырады. Жеке құрам, тəртіптік тəжірибе бойынша журналдарды, əлеуметтік бағыт бойын-ша жəне демалыс беруді есепке алу журналын, сондай-ақ қызметтік куəліктерді беру журналдарын жүргізеді. Жеке нөмір, жетондарды, қызметтік куəліктерді есепке алады жəне береді. Аттестация өткізуге қажетті іс-шараларды дайындайды:- аттестация өткізу кестелерін құрастырады;- аттестация өткізу тəртібінің мақсаттары туралы түсіндірме жұмысын ұйымдастырады;- тестілеуді өткізу мерзімдері мен орнын белгілейді;- аттестаттаудан өтетін қызметкерлердің қажетті құжаттарын əзірлейді;- заңда белгіленген мерзімде қызметкерлерге аттестация өтетін мерзімдер туралы хабарламалар жолдайды.Департаменттің Тəртіптік комиссиясы отырыстарын дайындайды, оның хатшы-сы болады.Сыйақы, материалдық көмек көрсету, Департамент жұмыскерлерінің (қызметкерлерінің) лауазымдық еңбекақысына үстеме белгілеу жөніндегі комис-сияларды өткізу жұмыстарын ұйымдастырады.Теріс қылықтарымен жұмыстан шығарылған қызметкерлер бойынша статистикалық карточканы ҚР БП ҚСжАЕКБ енгізеді. Департаменттің жеке құрамы бойынша саптық жазбалар əзірлейді.Жұмыстан шыққан қызметкерлер бойынша əскери комиссариаттарға хабарлайды.Қаржы полициясы академиясына күндізгі оқыту бөлімі, магистратура, докторан-тура бойынша кандидаттарды іріктейді жəне жолдайды.Қаржы полициясы академиясына оқуға түсетін кандидаттарды əскери-дəрігерлік комиссияға жібереді, оларды ҚСжАЕКБ бағыты бойынша арнайы тексерістен өткізеді.Қаржы полициясы академиясында оқитын кандидаттардың жеке істерін ресімдейді жəне жолдайды.Кадрлар басқармасы бастығы болмаған кезде оның міндеттерін атқарады.Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарастырады, олар бойынша қажетті шаралар қабылдайды.Департамент басшылығының басқа тапсырмаларың орындайды.

Кадрлар бөлімінің кəсіби дайындық бойынша аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FPО-7 (№9-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, статистика) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Мынадай:Департаменттің жеке құрамының жауынгерлік, қызметтік, кəсіби дайындығы бойынша;Жеке құрамның дене шынықтыру дайындығы бойынша;Қызметкерлерге біліктілік атақтарын беру бойынша;Тəлімгер кеңесі бойынша;Алғашкы дайындық курстары, біліктілікті арттыру, қайта дайындау курстары бойынша;Департамент қызметкерлеріне арнайы атақ беру бойынша (бірінші, кезекті, ке-зектен тыс);Жаңадан қабылданған қызметкерлерлерден ант қабылдау бойынша;Спорттық іс-шаралар өткізу бойынша;Департаменттің жеке құрамының саптық байқауы жəне саптық дайындығы бой-ынша; Салтанатты іс-шаралар бойынша жұмыстарды ұйымдастырады.Қызметке қабылданған қызметкерлерді есептен алу мəселелері бойынша əскери комиссариаттармен хат алмасады.

Кадрлар бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 (№9-4)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі), «Əлеуметтік ғылымдар, экономи-ка жəне бизнес» (психология), «Білім беру» (педагогика жəне психология) мамандығы бойынша болуы қажет

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы қызметі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Департамент қызметкерлерінің сапалы құрамының есебін жүргізеді (штат бойын-ша орналастыру);Департаменттің қызметкерлері арасынан «кадрлық резервті» құру жұмысын ұйымдастырады.Департамент басшылығына, жоғары тұрған органдарға анықтамаларды, кадрлық жұмыстарға шолуды дайындайды.Зейнеткерлік істерді дайындайды жəне ресімдейді (зейнетақы аудару үшін еңбек сіңірген жылдарының есебі).Агенттіктің Кадрлар басқармасына статистикалық есептерді жəне басқа да сұратылған мəліметтерді дайындайды жəне жолдайды.Департамент қызметкерлеріне еңбек сіңірген жылдарына пайыздық үстемақы белгілеу бойынша қорытындылар, бұйрықтарды дайындайды.Кадрлар бөлімі қызметкерлерінің жұмыс уақытын есептеу табелін жүргізеді.Департаменттің Тұрғын үй комиссиясының жұмысын ұйымдастырады.Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарастырады, олар бойынша қажетті шара қолданады.Полиграфологиялық зерттеу мəселелері бойынша мониторинг, құқықтық актілердің жəне ҚР құқықтық заңнамасын жүйелейді. Департаментте полиграфологиялық зерттеулер жүргізеді.Полиграфологиялық зерттеу нəтижелері бойынша құжаттардың есебін жүргізеді жəне сақтайды. Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Кадрлар бөлімінің инспекторыС-FPО-9 (№9-5)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі), «Əлеуметтік ғылымдар, экономи-ка жəне бизнес» (психология), «Білім беру» (педагогика жəне психология) мамандығы бойынша болуы қажет

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР Қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Салықтар жəне бюджет-ке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, Еңбек кодексін, сондай-ақ осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Полиграфологиялық зерттеу мəселелері бойынша мониторинг, құқықтық актілердің жəне ҚР құқықтық заңнамасын жүйелейді. Департаменттегі полиграфологиялық зерттеулерді жүргізеді;Полиграфологиялық зерттеу нəтижелері бойынша құжаттардың есебін жүргізеді жəне сақтайды. Департаменттің жоспарларын, Алқа отырыстарының, аппарат жəне жедел мəжілістердің хаттамаларын, бөлімге келіп түскен басқа да құжаттардың орын-дайды; Департаменттің стратегиялық жəне операциялық жоспарларын əзірлеуге жəне іске асыруға, сондай-ақ, Департаменттің жəне бөлімнің полиграфологиялық зерт-теу мəселелері бойынша жұмыс жоспарларын қалыптастыруға жəне іске асыруға қатысады; Полиграфологиялық зерттеулер жүргізу жұмысының жағдайына талдау жасайды жəне қорытындылайды;Жеке табыс салығы бойынша декларация тапсыру бойынша анықтамалардың бар болуын, Департамент қызметкерлерінің медициналық тексеруден жыл сайын өтулерін бақылайды;

Департамент қызметкерлері мен жұмысшыларын бұйрықтармен қол қойдыра отырып, таныстырады. Департамент бөлімшелеріне бұйрықтардың көшірмелерін уақытылы жолдайды.Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

Ішкі қауіпсіздік бөлімі

Ішкі қауіпсіздік бөлімінің бастығы С-FPО-4 (№10–1)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау органдарының жедел - тергеу бөлімшелерінде кемінде бес жыл жұмыс өтілі не жеті жыл мемлекеттік қызметте жұмыс өтілі, оның ішінде кемінде үш жыл басшы лауазымдарында не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда кемінде тоғыз жыл жұмыс өтілі, оның ішінде басшы лауазымдарында кемінде төрт жыл жұмыс өтілі

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Салықтар жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде басшылық етеді жəне бөлім жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді; Мыналарды қамтамасыз етеді жəне оларға бақылауды жүзеге асырады: қызметкерлердің оларға жүктелген міндеттерді, Агенттік, департамент басшылығының тапсырмаларын сапалы жəне уақытылы орындауларын бақылайды; Департаментте өткізілетін алқа мəжілістеріне, аппараттық жəне жедел кеңестерге, сондай-ақ басқа да іс-шараларға материалдар дайындайды; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын ұйымдастырады; қызметтік тергеу жүргізуді ұйымдастырады; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша Агенттіктің Ішкі қауіпсіздік басқармасымен, Департаменттің құрылымдық бөлімшелерімен өзара іс-қимыл жасайды; бөлімде құпия жəне құпия емес істерді жүргізеді; ағымдағы жəне перспективалық жұмыс жоспарларын орындайды; бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіптерін сақтауларын қадағалайды; Агенттік, Департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындайды.

Ішкі қауіпсіздік бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы С-FP-7 (№10–2, №10-3)

Білім деңгейі мен мамандығына қойылатын та-лаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) мамандығы бойынша не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес» (есеп жəне аудит) мамандығы бойынша екінші жоғары білімі бар болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығы туралы тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында жедел-іздестіру бөлімшелерінде жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не мемлекеттік органдарда жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымдардың функционалдық бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі кемінде бес жыл

Білімдеріне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Салықтар жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өз құзыреті шегінде Агенттік, Департамент басшылығының тапсырмаларын уақытылы жəне сапалы орындайды; қаржы полициясы органдарының жеке құрамы арасында сыбайлас жемқорлық жəне басқа да құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша алдын алу шарала-рын жүргізеді; ішкі тергеулер мен ішкі аудитті жүргізеді; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша əдістемелік құралдарды əзірлейді;ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша қаржы полициясы органдарының құрылымдық бөлімшелерімен жəне басқа да мемлекеттік органдар-мен өзара іс-қимыл жасасады; ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мəселелері бойынша аумақтық бөлімшелердің қызметтеріне бақылау жасайды; Агенттіктің жəне Департаменттің кіріс құжаттарын, жоспарлық тапсырмаларын орындайды, есептік жəне шолу материалдарын белгіленген тəртіпте дайындайды жəне ұсынады, Агенттіктің жəне Департаменттің қызметі мəселелері бойынша ішкі жəне сыртқы құжат айналымын орындайды. Қызметтік іс-əрекет мəселелері бойынша өткізілетін мəжілістерге, алқаларға мате-риалдарды уақытылы дайындайды; Жоғары тұрған басшылардың басқа да тапсырмаларын орындайды.

Экономикалық жəне қаржылық қылмастарды ашу басқармасы

Экономикалық жəне қаржылық қылмастарды ашу басқармасының бастығыС-FPО-3 (№11–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, не оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдар-да кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің экономикалық жəне қаржылық қылмыстарды ашу бағыты бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Экономикалық жəне қаржылық қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын ке-суге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы экономика жəне қаржы саласындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асырады.Басқармадағы қызметтік тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

ЭҚҚАБ 1-бөлімінің (көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу) бастығыС-FPО-5 (№11–2)

Білімі мен ма-ман дығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ЭҚҚАБ 1-бөлімінің (көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу) аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№11-3, №11-4, №11-5)Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі тура-лы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік

(Жалғасы 26-бетте).

31 мамыр 2014 жылwww.egemen.kz26

(Жалғасы бар).

(Жалғасы. Басы 17-25-беттерде).

қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.Көлеңкелі экономика саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ 1-бөлімінің (көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу) аға инспекторыС-FPО-8 (№11-6, 11-7, №11-8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.Көлеңкелі экономика саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ 1-бөлімінің (көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды ашу) инспекторыС-FPО-9 (№11-9, №11-10, №11-11, №11-12)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы ор-гандары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Көлеңкелі экономика саласындағы экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.Көлеңкелі экономика саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ 2-бөлімінің бастығы (даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу)

С-FPО-5 (№11–13)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл, не мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, оның ішінде басшылық лауазым-дарда кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде жеті жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі тура-лы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттікқызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Бөлім жұмысына тікелей басшылық жасайды жəне жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім қызметкерлерінің өздеріне жүктелген міндеттерді орындауын; олардың Департамент пен Агенттік басшылығының тапсырмаларын сапа-лы жəне уақытылы орындауын; Агенттіктің Стратегиялық жəне Операциялық жоспарының орындалуын; бөлімнің жəне Департаменттің басқа да бөлімшелерінің Агенттіктің алқа, аппарат жəне жедел мəжілістеріне, сондай-ақ, Департаментте жүргізілетін басқа да іс-шараларға материалдарды дайындауын; Департамент бастығына жəне жоғары тұрған мемлекеттік органдарға қызметтік құжаттарды жəне Департамент бастығының баяндамалары мен сөз сөйлеулерін дайындауды қамтамасыз етеді жəне бақылауды жүзеге асырады. Жоғары тұрған басшылықтың өзге де тапсырмаларын орындайды.

ЭҚҚАБ 2-бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы(даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу)

С-FPО-7 (№11-14, №11-15, №11-16)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер..

Функционалдық міндеттері

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды.

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметі саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

ЭҚҚАБ 2-бөлімінің аға инспекторы (даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу)

С-FPО-8 (№11-17, №11-18, №11-19)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бір жыл, не мемлекеттік органдардағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметі саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

ЭҚҚАБ 2-бөлімінің инспекторы (даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі қылмыстарды ашу)

С-FPО-8 (№11-20, №11-21, №11-22)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы орган-дары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» «Жедел-іздестіру қызметі тура-лы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» білуі. Мемлекеттік тілді білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер..

Функционалдық міндеттері

Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметіндегі экономикалық жəне қаржылық қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар туралы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады.Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Даму институттарының, ұлттық компаниялар мен көлік қызметі саласында жасалған жəне жасалатын экономикалық жəне қаржылық қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Жоғары тұрған басшылықтың оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асы-рады.

Арнайы басқарма

Арнайы басқарманың бастығыС-FPО-3 (№12–1)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжірибесіне қойылатын та-лаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде алты жыл, не оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде екі жыл не мемлекеттік органдардағы жұмысы кемінде сегіз жыл, оның ішінде басшылық лауазымдарда кемінде төрт жыл, не осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сəйкес салаларындағы жұмыс өтілі кемінде он жыл, оның ішінде басшылық лауазымдар-да кемінде бес жыл.

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, «Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы», Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі.Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Жұмыс жоспарларының, жоғары тұрған органдар құжаттарының, Департаменттің жəне Агенттіктің бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын ұйымдастырады жəне тікелей жүзеге асырады. Қылмыстарды анықтауға, алдын алуға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру шараларын тікелей ұйымдастырады. Тергеуге дейінгі тексеріс барысына, сондай-ақ Басқарманың орындауындағы құқық бұзушылықтар туралы шағымдардың, арыздардың, өтініштер мен хабарламалардың уақытылы шешілуіне бақылауды тұрақты түрде жүзеге асы-рады.Басқармадағы қызметтік-əскери тəртіптің, заңдылықтың жəне құпиялық режимнің сақталуын қамтамасыз етеді. Агенттік пен Департамент басшылығымен жүктелген басқа да тапсырмаларды орындайды.

АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№12–2)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Басқарманың, Департаменттің жəне Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асырады.

АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО- 7 (№12-3, №12-4, №12-5)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының

заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ ҰҚТ жəне есірткі бизнесін қаржыландыруды анықтау бөлімінің аға инспекторыС-FPО-8 (№12-6, №12-7)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, Қылмыстық жəне Қылмыстық іс жүргізу кодекстерін, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№12–8)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегия-сы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі.Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Басқарманың, Департаменттің жəне Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асырады.

АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№12-9, №12-10)Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегия-сы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі.Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл тобының аға инспекторыС-FPО-8 (№12-11, №12-12)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы-латын талаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегия-сы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі.Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ діни экстримизмге жəне терроризмге қарсы іс-қимыл тобының инспекторыС-FPО-9 (№12-13)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы», «Мемлекеттік құпиялар тура-лы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл ту-ралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратеги-ясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі.Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ жедел есеп жəне талдау бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№12–14)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Басқарманың, Департаменттің жəне Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асырады.

АБ жедел есеп жəне талдау бөлімінің аса маңызды істер жөніндегі аға инспекторы

С-FPО-7 (№12-15)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде үш жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ жедел есеп жəне талдау бөлімінің аға инспекторы С-FPО-8 (№12-16)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі (жедел қызметте) жұмыс өтілі кемінде екі жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Қызмет көрсетілетін сала бойынша қылмыстардың алдын алу, анықтау, жолын кесу жəне ашу бойынша жедел-іздестіру қызметін жүргізеді.Қызмет көрсету саласы бойынша бұзушылықтар мен қылмыстар тура-лы ақпараттарды жинайды, топтайды, талдайды жəне іске асырады. Қызмет көрсетілетін сала бойынша жедел жағдайдың жай-күйі туралы есептерді, анықтамаларды жəне шолуларды жасайды. Қызмет көрсету саласы бойынша жасалған жəне жасалатын қылмыстар туралы шағымдарды, арыздарды жəне хабарламаларды тексереді.Өзінің жұмыс бағыты бойынша бөлімнің жəне Департаменттің басқа бөлімшелерінің қызметкерлерін тарта отырып, жедел-іздестіру шараларын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізеді. Қылмыстық істерді тергеуге қатысады, істерді соттарға жолдауға жəне қарауға дейін жедел сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.Ішкі еңбек тəртібінің қағидаларын сақтайды.Бөлімнің, Басқарманың, Департамент пен Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

АБ іздестіру бөлімінің бастығыС-FPО-5 (№12–17)

Білімі мен мамандығының деңгейіне қойы-латын талаптар

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімі «Құқық» (заңтану, құқық қорғау қызметі) не «Əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес» (экономика, қаржы, есеп жəне аудит) мамандығы бойынша болуы тиіс.

Денсаулық жағдайына қойы латын та-лаптар

Құқық қорғау органдарында қызмет өткеруге жарамдылығының тиісті санаты

Жұмыс тəжі-рибесіне қойы-латын талаптар

Құқық қорғау қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде бес жыл, не тең деңгейдегі неме-се келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл

Біліміне қойылатын та-лаптар

Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламенті жəне оның депутаттарының мəртебесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі ту-ралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тəртібі туралы», «ҚР қаржы полициясы органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес салаларындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, «Қазақстан - 2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясын білуі. Мемлекеттік тілді білуі.Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер

Функционалдық міндеттері

Өзара алмасуларын есепке ала отырып, бөлім қызметкерлерінің арасында олардың міндеттерін жəне келіп түскен материалдарды бөледі.Бөлім жұмысын; есепке алу-тіркеу тəртібінің жүргізуін; материалдарды тек-серу барысын; сондай-ақ бөлім қызметкерлерінің өндірісіндегі қылмыстар ту-ралы шағымдар, арыздар мен хабарламалар бойынша шешімдердің уақытылы қабылдануын; заңмен көзделген жеке жəне заңды тұлғалардың деректі тексерістерінің жүргізілу барысын; қызмет көрсетілетін бағыты бойынша криминогендік жағдайлардың жай-күйі туралы Департамент басшылығына ақпараттың сапалы түрде құрастырылуын бақылайды, бөлімнің бағыты бойынша қылмыстарды анықтауға, жолын кесуге жəне ашуға бағытталған жедел-іздестіру қызметін жүргізеді, бөлім қызметкерлерінің еңбек жəне қызметтік тəртіпті сақтауын бақылайды; бөлімдегі құпиялық режимді қамтамасыз етеді.Басқарманың, Департаменттің жəне Агенттіктің басшылығымен оған жүктелген өзге де өкілеттіктерін жүзеге асырады.