تهران دانشگاهاجتماعی علوم ی دانشکده

نامه پایان عنوان فرهنگ خرده خالل از فراغتی فضای و هویت ی رابطه کارهای و ساز بررسی

همسایگی هایتهران پیروزی ی موردی: محله ی مطالعه

راهنما استاد

فکوهی ناصر دکتر

مشاور استاد

نرسیسیانس امیلیا دکتر

نگارش

درگاهی ملیحه

1390 اردیبهشت

Email: malihedargahi@yahoo.com

مطالب فهرست

نظری چهارچوب و اول: کلیات بخش

چکیدهاول: مقدمات فصلمقدمه

مسئله طرحمسئله اهمیت و ضرورت

تحقیق اهداف نظری دوم: مبانی فصل

تحقیق نظری ادبیاتها نامه پایان

همسایگی و محله اجتماعی و فرهنگی هویت فراغت اوقات

مقاالت و کتابها نظری چهارچوب

فراغت اوقات با آن ارتباط و هویت تعاملی ی نظریهفراغت اوقات با آن ارتباط و اجتماعی هویت نظریه

تحقیق شناسی سوم: روش فصلتحقیق انجام های روشها داده گردآوری ی نحوه

تحقیق های پرسش تحقیق مشکالت

ها رسان اطالع معرفی

مطالعه مورد ی چهارم: جامعه فصلمقدمهمحله تعریف

تهران در ها محله گیری شکل و شهرنشینیمنطقه گیری شکل ی نحوه و تاریخچه

پیروزی ی محله گیری شکل ی نحوه و تاریخچه

محله کالبدی بافت

تحقیق های دوم: یافته بخش

پیروزی ی محله اجتماعی و فرهنگی های پتانسیل و پنجم: نهادها فصلمقدمه

محله اجتماعی و فرهنگی معاونتفراغت اوقات ی درزمینه نهاد این فعالیتنشاط های سامانه

اهالی با ارتباط ی نحوهاجتماعی های آسیب ی ادارهسالمت ی خانه

پیروزی ی محله شورایاریشورایاری امنای هیئت

فراغت اوقات ی زمینه در شورایاری های فعالیتنوجوانان و جوانان کانونکودک و مادر کانوندیدگان جهان کانونپیروزی ی محله سبز فضای محله سبز فضای از حفاظت مرکز

محله های پتانسیل و ضعف نقاطپیشنهادی های پروژه

پیروزی ی محله در فراغتی شاخص ششم: فضاهای فصلمقدمه

دهقان خیابان و نبرد چهارراهپیروزی اول خیابانپیروزی پنجم خیابان

پیروزی پنجم ی فلکهقدس مسجدقدس مسجد بسیجپیروزی سینما

پیروزی باشگاه

همسایگی ی حوزه در فراغت هفتم: اوقات فصلمقدمههمسایگی ی حوزه معرفی منفعل و فعال فراغت اوقات

منزل داخل در فعال فراغت اوقاتمنزل داخل در منفعل فراغت اوقاتمنزل از خارج در فراغت اوقات

اجتماعی هویت گیری شکل و هشتم: تعامالت فصلمقدمه

پیروزی ی محله در اجتماعی تعامالتهمسایگان: میان روابط در مؤثر عواملفراغت اوقات

قومیت و زبان

شغلاقتصادی وضعیت

زمانخویشاوندی روابط

گیری نتیجه منابع

ضمائم:ها: جدول13 ی منطقه محالت مساحت و جمعیت جدولمحله کالبدی و عمومی مشخصات جدولیار شورا دیدگاه از محله

محله مساحت درصد ای مقایسه های نمودارمحله جمعیت درصد ای مقایسه های نمودارپیروزی ی محله خدماتی های سرانه به مربوط جدولپیروزی ی محله در موجود خدماتی مراکز تعداد

ها: نقشهتهران شهر در13 ی منطقه موقعیت13 ی منطقه ی گانه4 نواحی مرزبندی13 ی منطقه ی گانه13 محالت مرزبندی ی منطقه در پیروزی ی محله موقعیت

پیروزی ی محله در موجود های کاربری به مربوط ی نقشهمحالت شورایاری دفاتر مشخصات

13 ی منطقه مختلف محالت کروکی

ها مصاحبه

ها عکس

اول بخش

کلیات

**********

اول فصل

مقدمات

چکیده:

از بیش امروزه بویژه که بوده ای مقوله گوناگون های جنبه از شهری فضاهای بررسی گرفته قرار علمی مختلف های حوزه در اندیشمندان و محققین توجه مورد گذشته

یک شهروندان و است فرهنگی- اجتماعی و فیزیکی مختلف ابعاد دارای است. شهر خالل از و برخوردارند فرهنگی و اجتماعی زندگی از زیستی زندگی کنار در شهر

در حاضر ی نامه پایان کنند. در می کسب را مشخصی اجتماعی هویت خود، ارتباطات ی اند. محله شده داده قرار نظر مد فراغتی فضاهای و شهری های محله فیزیکی بعد

از و گرفته شکل شطرنجی الگوی اساس بر که است تهران نوپای های محله از پیروزی باشد. می آن خرید مراکز نیز و فرعی و اصلی های خیابان محله این بارز خصوصیات

گرفته صورت محله مسکونی بافت در هایی نوسازی گذشته سال15 طی این بر عالوه می شکل را محله کالبدی ساختار یکدیگر کنار در جدید و قدیمی بافت ترتیب بدین که

نشانگر نتایج و گرفته قرار بررسی مورد محله فراغتی فضاهای دیگر طرف دهند. از همسایگی ی حوزه فرهنگی و اجتماعی بعد است. در زمینه این در مشخص کمبود

داده قرار نظر مد محله قدیمی اهالی از متشکل فرهنگ خرده یک عنوان به مشخص فراغت، اوقات مختلف، عوامل میان در که دهد می نشان آمده بدست نتایج و شده اجتماعی تعامالت و روابط تداوم و حفظ در توجهی قابل تأثیر زمان و قومیت و زبان ها، خانم میان بویژه همسایگی دوستی گروههای خالل از و اند داشته همسایگان میان

است. گرفته شکل مشخصی جمعی هویت

همسایگی، فرهنگ خرده محله، گروه، اجتماعی، هویت شهری، کلیدی: فضای واژگاناجتماعی تعامالت ، فراغت، اوقات

همقدم

جمعيت نفر صدها بر بالغ روستاها ؟ است شهر يك گيري شكل سبب چيزي چه شهرها كالن و هزار صدها شهرها نفر، هزاران شهري هاي . حومه ميگيرند بر در را

20 از فراتر جمعيتي شهرها كالن امروز و (gotti,1993:6) شوند مي شامل را نفر ميليونها مشتقي دو هرUrban وCity هاي . واژه(soja,2000:236) گیرند می بر در را نفر ميليون

براي .يكيUrbs(city) از Urban وCivis(Citizen) ی واژه ازCity: هستند التين زبان از "Cite" واژه(Miles,2007:8-9)رود. مي كار به مكان يك عنوان به ديگري و سكونت محل

به واژه شود. اين مي فرانسوي زبان وارد يازدهم قرن از نيز"Civitas" التين واژه از قرون در كه اي گونه به است حقوقي شخصيت يك قالب در ويژه " به " شهر معني

جديد شكل در"Cite" . واژه شد مي اطالق نيز رومي اي قبيله فدراسيونهاي به وسطي به ويا بزرگ شهر يك در شهر تر قديمي بخش يا شهر مركز به فرانسوي زبان در خود تر

" واژه معادل التين در"Civita" شود. واژه مي اطالق نيز اقماري و خاص هاي شهركPolis"معناي به باشد فضا يك معني به نكهآ از پيش باستان يونان در كه است يوناني است. خاص فضاي يك بر منطبق سياسي – اقتصادي ويژه يافتگي سازمان نوعي

(26-27:1383، ) فكوهي

جهت را متعددي موضوعات همواره و است گانه چند و پيچيده اي مقوله شهر اجتماعي يافتگي سازمان نوعي است. " شهر داده جاي خود دل در بررسي و مطالعه

سازي فرهنگ براي بستر بهترين و فرهنگ مئدا كننده توليد را آن بايد كه است فضا در و اجتماعی زندگی شهر یک شهروندان .(286:1383، " ) فكوهي آ ورد حساب به

با و ديگران با پيچيده و گوناگون هاي شيوه به كه نظر اين از اجتماعيدارند. فرهنگی بلكه نبوده غريزه نتيجه شوند می آنچه كه لحاظ اين از فرهنگي و دندار پيوند جامعهدارد. وجود جامعه در كه است قواعدي و ها ارزش عقايد نتيجه

درك به شروع ما كه معناست اين به فرهنگ با اي جامعه در شدن " اجتماعي نگرش هاي شيوه ،. قواعد دهيم مي تغيير را محيط با خود رابطه و كنيم مي خود محيط

ديگران و خودمان براي كه انتظاراتي و ما كيفرهاي و ها پاداش ،خودمان و ديگران در ماٌاساس مردم هستند. گروههاي اجتماعي همه داريم و اجتماعي تفاوتهاي علت به ا

اي رابطه شهر و انسان ميان ( .رابطه69-70:1379، ) شارون كنند مي فرق فرهنگي .. مي و اقتصادي اجتماعي سياسي از اعم هاي دگرگوني از بزرگي گروه به كه پوياست

. مي آورد شمار به دو اين ميان ارتباطي حلقه مهمترين توان مي را انجامد. فرهنگ الگوهاي است. فرهنگ فرهنگي گيرد مي صورت انسان توسط فعاليتي هر گفت توان

چگونگي بيانگر و كننده تعيين رفتاري الگوهاي سپس و آورد مي بوجود را رفتاري ديگري هريك كه هستند مكمل پديده دو شهر و هستند. فرهنگ ها فضا از مردم استفاده

هاي پديده همه هردو، ديگر عبارت ندارد. به مفهوم معناو آن بدون و كرده تكميل راميكنند. تكميل را شهر انساني

زيستي و اجتماعي روانشناختي، فرهنگي، اي پديده شهر( Housser) هاسر نظر به فرهنگ و روانها تجمع محل شهر كه دارد می اظهار نيز( Park) پارك راستا اين است. در

است. به روح داراي كه شود مي تلقي زنده موجودي عنوان به شهر رو اين از و ست ها طراحي با شهر نمود خالصه شهر فرهنگ در توان مي را حاالت و ها روح اين كلي طور

رفتارهاي . مجموعه گروهها يا افراد ورفتاري فرهنگي اجتماعي هاي ويژگي مجموعه يك صورت هب (. شهر26-28:1381) رباني، سازد مي فراهم شهروندان براي را عملي بندي شكل و كالبدي بافت شناخت و شود مي گرفته نظر در كل هستي يا واحد

ديني ، فرهنگي ، سياسي كاركردهاي وضع و گوناگون ساختارهاي شناسايي ، ساختماني توجه با و تمام و تام طور به نگري تمام بادعوي شهر مركزيت و اقتصادي – اجتماعي ،

وكاركردهاي عناصر بين معنوي و اقتصادي اجتماعي فضايي، هاي رابطه سلسله به با شهر متقابل روابط و شود مي توجه آنها دهنده شكل نيروهاي به و بررسي شهري مي مطالعه آن نزديك و دور پيوند هم پيراموني مناطق يا و آن طبيعي محيط و جايگاهگردد.

: است جنبه شش ميان طارتبا نتيجه : شهر گويد مي( Paul Hofer) هوفر پل موقعيت ، جغرافيايي موقعيت ، كالبدي ساخت ، اجتماعي ساختار ، اقتصادي ساخت(50 : 1383، يزدي ) پاپلي سياسي حيات درنهايت و قانوني

اسكان مكان را آن كه است اين است گرديده ارائه شهر از كه تعريفي ترين عام ساختمان فقط شهر نظر اين طبق . بر ميدانند آنها هاي فعاليت محل و انسانها گروهي باشد ...مي هاو خانواده طبقات اجتماعي سازمانهاي ها گروه انسانها مكان بلكه نيست

(.4: 1374، ) توسلي

گردد: مي مطرح اساسي جنبه سه به توجه با شهر مفهوم تعاريف حداكثر

كنند؛ مي زندگي شهر در كه طبقاتي و گروهها

؛ است انساني تمدن معرف كه شهر قدمت و سابقه(1: ،همان ) رباني است شهروندان فرهنگ از برگرفته كه سكونت شيوه

ارتباطي هاي حلقه مهترين جمله شهر) فضا( از و انسان ميان ارتباط چرخه در فرهنگ فرهنگ به متكي اساسا گيرد مي صورت انسان توسط كه فعاليتي هر واقع است. در

مردم ي استفاده چگونگي الگوها اين و دهد مي شكل را رفتاري الگوهاي است. فرهنگ فضا نمودن نظاره و نزديك از آن ي تجربه و فضا در كنند. حضور مي مشخص را فضا از آن در مشاركت و گيرد مي شكل فضا در كه انساني روابط ي مشاهده آن، در حركت با فضا و فرهنگ ميان ارتباط درك در شود، مي حاصل روابط اين در كه تحولي و تداوم و

سازمان در را خود فضا از درك شناختي انسان نگاه دريچه است. از اهميت حائز بسيار تواند مي فرهنگ خرده و فرهنگ هر بر بنا كه سازد مي متبلور آن متفاوت هاي يافتگي

باشد. متفاوت مختلف درجات به

دارند. به سازي هويت ي زمينه در بااليي بسيار اهميت همچنين شهري مختلف فضاهاي و عناصر كه هستند مهم مختلف گروههاي و افراد براي رو آن از فضا و مكان ديگر بيان

به نخست ي درجه در داشتن هويت گمان كنند. بي مي تأمين را هويت اصلي اجزاي ) بهزاد است داشتن تعلق جمع به و ماندن پايدار و ثابت بودن، متمايز و خاص معناي

(.29 ،1386 فر،

که است شده گرفته نظر در فراغت اوقات با مرتبط فضای شهری فضاهای میان در و شدن اجتماعی فردی، شخصیت گیری شکل روند در را مهمی بسیار نقش تواند می

دارد. عهده بر را اجتماعی های هویت آن پی در و گروهها گیری شکل

مسئله: طرح

در آن با مرتبط مسائل و شهر مختلف هاي جنبه ي درباره بسياري هاي پژوهش امروزه پيچيده ي پديده اين از تر عميق و بيشتر فهم براي تحقيقاتي و دانشگاهي هاي حوزه

آن فرهنگی- اجتماعی و فیزیکی مختلف ابعاد در شهری گيرد. فضای مي صورت ابتدا در بتواند بایستی شهر با ارتباط در پژوهشی هر و گرفته قرار توجه مورد هموارهدهد. ارائه مقوله این به نسبت تعریفی

خويش خاص ثغور و حدود داراي كه كنند مي تعريف اجتماعي توليدي را فضا عنصري داراي كه شود مي گفته یهاي همحدود به فضا مفهوم اين در اساسا است

يك كند. فضا برقرار ارتباط مختلفي بخشهاي بين بتواند آن كمك به كه باشد اساسي از فضا لذا بخشد مي هويت گيرند مي قرار آن در كه را گروههايي و است عضويت منبع

، ) افروغ است ضروري عاملي ارتباطي هاي شبكه نظر از و جغرافيايي لحاظ شده واژه آورده اين براي معني19 كم دست كسفوردآ انگليسي فرهنگ ( در37:1377

ميكنند حركت و دارند وجود اشيا آن در كه پيوسته اي :" گستره جمله از كه است اختيار در خاصي هدف براي يا كند مي اشغال را خاصي چيز كه منطقه يك از مقداري

عمق و بودن پيچيده نشانگر اينها اشيا"، و نقاط ميان " فاصله " و است شده گرفتهفضاست. معناي

و اجتماعي : فضاي ميكند تعريف دوگونه به را شهر فضاي ي واژه كولكوهن " اجتماعي نهادهاي فضايي هاي "تداعي اجتماعي . فضاي ومصنوع شده ساخته فضاي فضاي ديگر سوي از است دانان جغرافي و شناسان جامعه مطالعه مورد كه است

است. معماران توجه درمورد كه چيزي آن و است فيزيكي فضاي متوجه مصنوع كارگيري به شيوه و گذارد مي اثر ما ادراك بر فضا كه طريقي فضاست مورفولوژي

در معماري موضوعات مهمترين از يكي.كرد استخراج آن از توان مي كه معنايي و فضا است. تملك معماري در اساسي عاملي . فضا " است فضا " مقوله گذشته دهه چند تجربه فضاو در حضور است آن شناخت و فهم كليد يافتن و بنا ديدن توان معني به فضا

با فضا نمودن ونظاره بودن فضا دهنده تشكيل خود و شدن فضا از جزئي نزديك از آن، )معماريان است معماري فضاي تجزيه و درك فهم ابزار ترين مناسب آن در حركت1386 : 254-238)

در مناسبات اين اشيا ميان مناسبات از است عبارت " فضا معمارانه درتلقي ،) آرنهايم نياورد جا به را آنها بداهتا عاصي انسان ولو ماند مي باقي ادراكي تجربه

كه است خاصيت اين داراي " فضا بود معتقد آركيتاس جمر، ماكس قول ( به27:1382 طور به كه شود مي آن از مانع اين و بخشد مي حدودي يا مرزها خود درون جرمهاي به

عالم كه است فضا تحميلي قدرت اين قبل از شوند. همچنين كوچك يا بزرگ نامحدود گستره فضا آركيتاس نظر از بنابراين كند مي اشغال محدود فضايي واحد كلي همچون

از كه است ازلي جو نوعي بلكه باشد يانيرو كيفيت گونه هر فاقد كه نيست محض اي(97: همان ، است)معماريان محاط نامتناهي خال در و برخوردار كشش فشارو

انسان مفهوم ميگيرد قرار نظر در فضا مختلف تعاريف در همه از پيش آنچه اما رابطه ميكند.اين برقرار فضا با تعاملي اي رابطه و است فرهنگي موجودي انسان است و تغيير فرهنگ در امر اين دنبال به و شود مي فضا در فرهنگ افتادن جريان به سبب انتقال براي الزم شرايط كه است فرهنگي اي عرصه فضا واقع شود. در ايجادمي تحول جديدي موضوع گيري شكل سبب انسان دارد. مفهوم خود در را فرهنگ يك عناصر همه ،اجتماعي الگوهاي بين را دقيقي ارتباط و گردد مي انسانشناختي فضاي عنوان تحت

نمايد. مي برقرار انسانها روابط و فرهنگها با متناسب وجغرافيايي سياسي ،اقتصادي

ي ها يافتگي سازمان در را خود فضا از درك شناختي انسان نگاه دريچه از درجات به ميتواند فرهنگ خرده وحتي فرهنگ هر بنابر كه سازد مي متبلور آن متفاوت درك فضا به نسبت انسانشناسي ديدگاه در اساسي باشد. پرسش متفاوت مختلف

از گروهي به تا اند شده كارگرفته به مشخص فضاي هر در كه است سازوكارهايي فضا در كنند. انسانها عرضه محيط درآن را زيست اين تداوم و زيستن امكان انسانها تغذيه آن : از دارند آن با متقابل هاي كنش از پيوسته اي رابطه يعني كنند مي زندگي

فضا آن در ميدهند، تغيير را آن و پذيرفته تغيير آن از ، ميكنند تغذيه را آن و شوند مي نشانه به را فضا اجراي آفرينند مي معنا فضا آن در ، خود حركت اين با و ميكنند حركت

فزايند ا مي فضا بر بيرون از هايي نشانه يا و كنند مي تبديل خود براي معناداري هاي منطقه يك از كلي و گسترده مفهوم فضا اصطالح كلي طور ( به236:1383، )فكوهي

فضا بنابراين رساند مي را فاصله مفهوم بيشتر قلمرو حاليكه در كند مي بیان را است فرهنگي و فيزيكي يا طبيعي محيط پاسخگوي داردو انساني بيشتر مفهومي(38: همان ، ) افروغ

مشاهده شهرها در را مختلف فضاهاي تبلور ميتوان ديگر جاي هر از بيش امروز اجتماعي – فرهنگي ، فيزيكي مختلف جوانب از توان مي را شهري كرد. فضاهاي

مي شكل فضاها اين در اجتماعي و فرهنگي بازتوليد نوعي كردو و...بررسي ،اقتصادي قلمروهاي اجتماعي . ميدانهاي كند مي ياد ميدان عنوان به آن از بورديو پير . آنچه گيرد

آنها درون كه اي سرمايه گذاريهاي ارزش انواع بواسطه كه هستند خاصي اجتماعي ميزان يا فرهنگي فضاي وي اعتقاد به (،Birx, 2006: 396-397) اند شده تعريف دارد قرار

توانند مي قوانين و ارزشها آن درون و درمتن كه ( است فيزيكي محيط )ويا موقعيتي فرهنگي بار داراي حال هر در كه باشند ديني يا و فرهنگي يا سياسي يا اقتصادي ازنوع

جامعه افراد خود توسط فرهنگي هاي (ميدان74 ،47 ،32 : 1380هستند. )بورديو، اطراف فضاي محصول اينكه ضمن ما از هريك واقع در شوند مي ساخته زمان طي در

به . هرميدان(www.Anthropology.ir) هستيم سهيم آن ساختن در نيز يك هر خودهستيم بديهي مناسب و ضرورت ساختار و متفاوتي منطق خود كننده تعريف محتواي دليل

و مختص كه است ريختاري كننده توليد هم و محصول هم كه دارد متفاوتي انگاشته تصديق و تشخيص معناي به ميدان مفهوم براساس است. انديشيدن ميدان آن درخورد

(.135 -136: 1385، ) جنكينز است اجتماعي تحليل براي اجتماعي روابط محوريت

را بس��زایی اهمیت که هس��تند شهری فضاهای جمله از فراغت اوقات با مرتبط فضاهای به نس�بت ی�ابی ه�ویت و تعلق احس�اس و رض�ایتمندی تح�رک، شادی، حس بردن باال در

از بیش ام��روز که است ه��ایی مقوله از فراغت دارند. اوقات مشخص ی جامعه یا گروه آن در که ک��نیم می زن��دگی زم��انی در پیش از بیش اس��ت. ام��روز توجه م��ورد گذش��ته و گ��ذران است. نح��وه یافته چندان دو اهمیت فراغت مقاصد و ماهیت به مربوط مسائل

به اجتم��اعی زن��دگی واقع در اس��ت، مدنظر ها شهر در بویژه فراغت اوقات سازی غنی ها ش��هر در جمعیت اف��زایش و روند این به توجه با و است شدن شهری حال در سرعت در بتوانند که باشد فضا از کالب��دی و اجتم��اعی ه�ای جنبه س��مت به توجه رود می انتظار

ف��رد برای را امکان این و بکاهند را شلوغی و تراکم از ناشی فشار ای مالحظه قابل حد دوب��اره نش��اط و ان��رژی صمیمی، و گرم محیطی به نسبت تعلق احساس با تا کنند ایجاد

کند. کسب زندگی برای را

هویت بویژه و هویت ایجاد در را بسزایی نقش فراغت ی مقوله به مناسب پرداخت هنری، ورزشی، مختلف های زمینه در گروهی های فعالیت در دارد. شرکت اجتماعی برای را ای زمینه افراد در تحرک و سرزندگی حس ایجاد و... ضمن اجتماعی فرهنگی،

مثال عنوان به های فرهنگ خرده و گروهها گیری شکل آنها، گرفتن قرار هم کنار آورد. در می فراهم را گروه آن به نسبت تعلق و هویت احساس و همسایگی و دوستانه می بلکه نیست سودمند تنها نه فراغت اوقات مقوله این به نامناسب پرداخت صورت

بروز شاهد مترقی های هویت گیری شکل جای به چنانچه باشد نیز زا آسیب تواند وجود که هایی محدودیت دلیل به ما ی جامعه بود. در خواهیم منفی های هویت و گروهها

سرشار که آنان جوان فرزندان بویژه و ها خانواده برای فراغت اوقات سازی غنی دارد یک سطح است. در برخوردار ای ویژه اهمیت از هستند مختلف های پتانسیل و انرژی از

و چهره به چهره است. برخوردهای برقرار ساکنان میان ای گسترده روابط محله جهت را مطلوبی بسیار ی زمینه فراغت اوقات فضاهای و عمومی فضاهای از استفاده

که آورد می فراهم اجتماعی هویتی و مدت طوالنی یا و مدت کوتاه روابط گیری شکل و تعلق حس افزایش دار، هویت فضاست. " فضای به بخشی هویت برای بستری خود

همیاری و تعاون حس شرایطی چنین دارد. در دنبال به را کالبدی اجتماعی حیات تداوم :1388 آید" ) قدمی، می فراهم زندگی مطلوب محیط و یافته افزایش افراد میان187-192 .)

یک که ش��ود پرداخته موض��وع ب��دین تا است این بر س��عی نامه پای��ان این در روی این از تع���امالت ایج���اد در را نقشی چه همس���ایگی ی ح���وزه یک آن کوچک���تر بعد در و محله

اجتماعی هویت به دهی شکل در فراغت اوقات نقش بویژه و دارد اهالی میان اجتماعیاست. اندازه چه تا همسایگان میان در گروهی و

تحقیق: اهمیت و ضرورت

مختلف ابعاد در محققان و صاحبنظران سوی از بارها شهری فضای و فرهنگ مفاهیم که است باقی زیادی سؤاالت هم هنوز ولی است گرفته قرار بررسی و تحلیل مورد

مفهوم. دو این متغیر و پویا ماهیت به گردد برمی پرسشها این ی همواره حضور

74 که شود می بینی پیش است؛ شدن شهری حال در سرعت به اجتماعی زندگی دیگران، و ) حسینی کرد خواهند زندگی شهری مناطق در1400 سال در مردم درصد از خود شدن مدرن روند طي در و گذشته به نسبت امروز تهران شهر (. 40: 1388 قريه زماني كه تهران.است داشته اي مالحظه قابل گسترش جمعيت و وسعت لحاظ

شده آن ومعايب مزايا همه با دنيا بزرگ كالنشهرهاي از يكي به تبديل بود گمنام اي تعداد چنانچه كرد مشاهده كشور كل در توان رامي نشيني شهر روندافزايش است. اين 12 و هزار يك به85 سال در بود شهر 496 با برابر65 سال در كه كشور شهرهاي

برابر2 از بيش كشور شهرهاي تعداد سال20 طي است. يعني يافته افزايش شهر و اداري ،صنعتي و تجاري ،سياسي مركز ن عنوا به تهران اين بر است. عالوه شده

جاذبه و رفاهي ،بهداشتي ،علمي امكانات از برخورداري واسطه نيز و كشور فرهنگي كشور پذير مهاجر مراكز ترين عمده از رو ازاين و دارد مناطق ساير براي فراواني

در عاملي خود نيز شهر به روستا از مهاجرت (. افزايش51-52:1379 ، ) تجلي است قرن2 طي جمعيت تهران در طوريكه به شهرهاست در جمعيت رويه بي افزايش جهت

به توجه با و اين بر عالوه است. رسيده نفر ميليون15 كم دست به نفر هزار15 از هاي حوزه در مختلف نيازهاي با شهري جمعيت كشور در نشيني شهر چشمگير شدر

اين به پرداخت عدم كه است ... مواجه و خدماتي فرهنگي ،اجتماعي ،اقتصادي مختلف ميتوان آنها جمله از كه است شده شهرها سطح در عديده مشكالتي بروز سبب نيازها

فراغت اوقات گذران براي مناسب نبودفضاي ،بيكاري ،نشيني حاشينه ،فقر به كرد. .. اشاره و افسردگي شهر، به نسبت هويت و تعلق عدم احساس ،شهرنشينان

آن خالل از یابی هویت و شهری فضای نظیر هایی مقوله به پرداختن ترتیب بدینرسد. می نظر به ضروری

ار که است مختلفی عوامل تأثیر تحت آن اجتماعی یا و فردی شکل در چه هویت یعنی فضاها این ی جمله است. از مختلف فضاهای در انسانی روابط آنها مهمترین

شود. اوقات می پرداخته بدان بررسی این در که است فراغت بااوقات مرتبط فضای متفاوتی معانی مختلف ها فرهنگ خرده و ها فرهنگ افراد، نگاه از تواند می فراغت حوزه در مختلف های فرهنگ است. خرده مفهوم این پویایی نشانگر این و باشد داشته

حس ایجاد و روابط این مثبت های جنبه گرفتن نظر در با محله یک همچون شهری های تأثیر اجتماعی و گروهی های هویت ایجاد در توانند می آن در زندگی سر و تداوم

کالن سطح در پیشرفت و پویایی جهت است عاملی خود که باشند داشته بسزایی عنوان به فراغت اوقات به زودگذر و سطحی نگاه صورت فرهنگی. در و اجتماعی

زودگذر تأثیری نیز فرآیند این کند می پر را افراد اوقات از ساعاتی تنها که عاملی زا آسیب عاملی به است ممکن نیز مواردی در و داشت خواهد موقتی شادی همچون

خود برای مستحکمی و مدت بلند اندازهای چشم باید که آنگونه نتوانسته زیرا شود بدلگیرد. نظر در

واحد کوچک��ترین عن��وان به محله آیا که دارد این به اش��اره زمینه این در تحقیق ضرورت و کند ایج��اد اه��الی ب��رای را مناس��بی فراغ��تی ک��ارکرد است قادر خانواده از پس شهری

گ��روه یک ب��رای را پویا و فع��ال اوق��اتی محله در مختلف فراغ��تی فض��اهای چگونه اینکهکنند؟ می ایجاد همسایگی

تحقیق: اهداف

فضاهای چه کلی طور به که است سوال این به پاسخگویی اصلی هدف تحقیق این در اجتماعی روابط اینکه و دارد وجود محله در اجتماعی و فرهنگی های پتانسیل و فراغتی

توانسته آنها، توسط فراغت اوقات گذران بویژه و همسایگی ی حوزه یک در اهالی میان غالب در اهداف ترتیب . بدینباشد داشته اجتماعی هویت یک گیری شکل رادر نقشی

آن به تفکیک به تحقیق سواالت بخش در سپس و شود می مطرح اصلی سوال چهارشد. خواهد پرداخته

است؟ اجتماعی و فرهنگی های پتانسیل چه دارای پیروزی ی محله-1دارد؟ وجود محله در شاخصی فراغتی فضاهای چه-2؟است چگونه نظر مورد همسایگی ی حوزه در فراغت اوقات-3 چه روابط این و است چگونه نظر مورد همسایگی حوزه در اجتماعی روابط-4

دارد جمعی هویت گیری شکل بر تأثیری

دوم فصل

نظری: مبانی

تحقیق نظری ادبیات

نظری چهارچوب

مطالعات شهري فضاي و فرهنگ خرده ، هويت با مرتبط مباحث مورد در اند. پرداخته موضوعات اين بررسي به بنحوي هريك كه است گرفته صورت بسياري و ملي ،قومي ،فردي ،محلي هاي هويت به اشاره اغلب هويت به مربوط مباحث در نيز ها فرهنگ گيرند. خرده مي قرار بررسي مورد كالن و خرد سطح در كه ...دارند

فرهنگي و شهري فضاي در و ... و قومي ،مذهبي ،جنسي ،سني گروههاي غالب نامه پايان ،ها کتاب از برخي ذكر به تفصيل به بخش اين اند. در گرفته نظر در مشخص

مقوالت اين نوعي به هريك كه شود مي پرداخته شهری مطالعات برخی و مقاالت ،ها. اند قرارداده بررسي رامورد

ها نامه پایان :

اجتماعی: تعامالت و محله

( پای��ان ته��ران ش��هر اوین ی محله ) در شهری محالت بخشی هویت های مؤلفه ارزیابی اصلی است. هدف حیاتی عقیل نگارش با ( و1389) ارشد کارشناسی مقطع در ی نامه

ی مطالعه با که است ته��ران ش��هر در بخش ه��ویت ه��ای مؤلفه ارزیابی پژوهش این در است توصیفی- تحلیلی نوع از تحقیق است. این پذیرفته صورت اوین ی محله بر موردی

ی کلیه حاضر ی نامه پایان در آماری ی است. جامعه شده انجام پیمایشی صورت به که روش اس��اس بر آن��ان از نفر95 تع��داد که هس��تند اوین ی محله در س��اکن ش��هروندان

ن��یز پرسشنامه95 و اند شده انتخاب تصادفی طور به همکاران، و ادواردز نمونه حداقل و کالب��دی و اجتم��اعی ه��ویت که دهد می نش��ان اس��ت. نت��ایج ش��ده تقس��یم آن��ان می��ان

ش��ده معین و است پ��ایینی م��یزان در اوین محله س��اکن م��ردم مش��ارکتی حس همچنین دارد. وج��ود محله ه��ویت کالب��دی و اجتم��اعی بعد دو می��ان معن��اداری ی رابطه که است اف��زایش و ک��اهش ب��اعث محله م�ردم اجتم��اعی ه�ویت اف��زایش یا کاهش که معنا بدین

و محله این ه��ویت می��ان ن��یز معن��اداری ی رابطه شود. همچنین می محله کالبدی هویت ت��رتیب به ای، محله ه��ویت تض��عیف و تقویت که دارد وجود محله مردم مشارکت میزان بعد ی ش��د. رابطه خواهد ن��یز محله م��ردم مش��ارکت م��یزان ک��اهش و اف��زایش ب��اعث

و کالب��دی بعد ی رابطه ولی است نب��وده معن��ادار نیز مشارکت میزان با هویت اجتماعیاست. امده بدست معناداری ی رابطه مشارکت میزان

ط��راحی با ارتب��اط ( در1388) ارشد کارشناسی مقطع در انجم��نی زینب ی نامه پای��ان اهمیت به توجه با پ��ژوهش این است. در اجتماعی ابعاد بر تأکید با مسکونی ی مجموعه

س��عی دیگر س��ویی از انسان اجتماعی نیازهای تأمین اهمیت و سو یک از خانواده و خانه ی مجموعه یک کالبدی و اجتماعی مقتضیات به ای رشته بین دیدگاهی با که است این بر

ش��ود. این پرداخته باشد، مطلوب اجتماعی تعامالت ی کننده تقویت بتواند که همسایگی همس��ایگی روابط یابد. تقویت می ویژه اهمیت مسکونی های مجموعه در بخصوص امر زن��دگی محیط بر اف��راد نظارت تقویت موجب تواند می محیط فیزیکی ساختار طریق از

را مک��انی تعلق احساس افراد، اجتماعی تعلق احساس افزایش بر عالوه و شود خویش

نیازه��ای به پاس��خگویی ی نح��وه در ب��ازنگری پ��ژوهش این از ده��د. ه��دف اف��زایش ن��یزاست: شده مطرح فرضیه دو اساس این بر و است معماری فضای در افراد اجتماعی

ی ش��یوه به آن، چگ��ونگی و اف��راد اجتم��اعی روابط بر محیط کالب��دی ه��ای ( وی��ژگی1 است. متقابل و سویه دو گذاری تأثیر این و است گذار تأثیر مستقیم، غیر و مستقیم

ج��ای بر های ارزش به احترام به توجه با اجتماعی، تعامالت تقویت و حفظ ( برقراری،2 ط��راحی در نگ��رش تغی��یر به نیازمند ام��روز، نیازه��ای به پاس��خگویی و گذش��ته از مان��دهاست. جدید فضایی ارتباط و نو فضاهای خلق نیز و فضاها

از ن��یز ه��ایی بخش در و توص��یفی-پیمایشی روش از محقق ها فرض��یه این اثب��ات ب��رای جمع جهت آم��ده بدست اطالعات تحلیل و تجزیه است. در برده بهره محتوا تحلیل روش نتیجه در آنچه اس��اس اس��ت. بر ش��ده اس��تفاده کیفی روش از ن��یز گ��یری نتیجه و بن��دی اجتم��اعی و فردی نیازهای تنیدگی هم در علت به آمده بدست نامه پایان از حاصل گیری پیرامونی محیط و مسکن بین شکاف باعث یکدیگر از فضاها این تلفیق یکدیگر، با مردم

رنگ کم اف��راد، اجتم��اعی نیازه��ای گ��رفتن نادیده همچون مشکالتی لذا است، شده اش اس��ت. با داش��ته پی در را افراد اجتماعی روابط به توجه عدم و همسایگی مفهوم شدن

ه��ای فرهنگ خ��رده و فرهنگ ی حیطه در – مردم اجتماعی نیازهای و ها خواست رعایت ط��راحی ای گونه به را فض��اها ت��وان می مس��کونی ی مجموعه یک ط��راحی در – محلی

به و شود افراد میان همسایگی روابط حفظ و اجتماعی تعامالت تقویت به منجر که کرد نهایت آورد. در پدید ساکنین برای پویاتری و تر سرزنده کالبدی و اجتماعی محیط آن تبع می پیش��نهاد مس��کونی مجتمع ج��ای به را همسایگی ی مجموعه یک ساخت پژوهش این

دهد.

م��ؤثر عوامل عنوان ( با1383) ارشد کارشناسی مقطع ی نامه پایان در فر گلچین صهبا به نوجوان��ان، و جوان��ان م��وردی ی : مطالعه ش��هری ب��از فضاهای در اجتماعی تعامل بر

این دی��دگاه از ش��هری فضاهای مطلوبیت که است پرداخته اساسی پرسش این بررسی اص��لی ی فرض��یه فوق سؤال به پاسخگویی جهت است. در عواملی چه تأثیر تحت گروه

رفت��اری، الگ��وی با کالب��دی های ویژگی است: انطباق شده گرفته رنظر د صورت این به م��ؤثر آن از اس��تفاده ی نح��وه و فضا مطلوبیت بر روانشناختی«، های ویژگی بر »مبتنی

فرض��یه اثب��ات و س��ؤال به پاس��خگویی ب��رای تحقیق در ش��ده گرفته کار به است. روش هر نیاز مورد نمونه تعداد زمینه این است. در آماری های تکنیک و پرسشنامه از استفاده

بااستفاده که بوده پرسشنامه120 مجموع در و مورد30 جنسیت تفکیک به سنی گروه

محقق نیز نظری چارچوب است. در گرفته قرار تحلیل و تجزیه موردspss افزار نرم از رفت��ارگرایی، روانشناسی محیطی، روانشناسی همچ��ون مختلف روانش��ناختی مکاتب از

ب���رانگیختگی، ی نظریه اکولوژی���ک، روانشناسی می���دان، روانشناسی گش���تالت، مکتب ه��ا(، اکولوژیست )غ��یر ترکی��بی دی��دگاه و اکول��وژیکی جبرگرایی کار، مفهومی ی نظریه را مهم عامل2 کلی ط��ور به ش��هری فض��اهای بررسی در اس��ت. محقق گرفته به��ره می عن��وان و فض��ا، از استفاده ( نوع2 فضا از کنندگان ( استفاده1 است؛ کرده مطرح

حض��ور اجب��اری، حض��ور یابن��د؛ می حض��ور فضا در دلیل سه به م��ردم حال هر در که کنداجتماعی. تعامالت برقراری منظور به حضور و اختیاری

مختلط ه��ای کاربری وجود مجموع در که دهد می نشان نامه پایان از حاصل گیری نتیجه مناس��بی حل راه عن��وان به ف��رهنگی و تج��اری فراغ��تی، فض��اهای از ای مجموعه شامل به ک��اربری تلفیق این اس��ت. اگر ارتب��اط برق��راری و تعامل مناسب فض��ای ایج��اد ب��رای

مشارکت ایجاد و اجتماعی سرزندگی و رونق باعث تواند می بیفتد، اتفاق درست شکلی فضا به نس��بت و برند می ل��ذت فضا در حض��ور از م��ردم ت��رتیب این گ��ردد. به اجتماعی به تعامل ب�رای مناسب فض�ای ایج�اد ب�رای اینکه نه�ایت کنن�د. در می پیدا مثبت ارزیابی

است. نیاز کننده حمایت هایی کاربری با عملکردهایی ایجاد

و مهاجرت باعنوان(1385) بوغيري صفا نوشته ديگري کارشناسی نامه پايان نشيني حاشيه مهاجرت هاي پديده بررسي به تفصيل به نشيني شهر اي محله هويت

محله هاي پتانسيل يقتحقي كار اين طول است. در پرداخته كيانشهر محله در فرهنگ معاني اينكه به دارد اشاره و است شده بيان اجتماعي و فرهنگي امور انجام براي

از متعدد و چندگانه تفاسير با وهمراه متفاوت ديگر گروه به گروهي از شهريشهرهاست. در رويت قابل نمادهاوتصاوير

اي نامه پايان ساكنين ميان همياري فرهنگ و همسايگي روابط بررسي زمينه در در انجام ره زهره خانم توسط نامه پايان اين است گرفته صورت تهران بيمه محله در

به تحقيق اين اهدافاست. درآمده نگارش به ارشد كارشناسي مقطع ر د75-76 سال: از عبارتند كلي طور

بيمه محله در همسايگي روابط با آشنايي

بيمه محله در همسايگان ميان در همياري ميزان شناخت

آنها بين همكاري ضرورت خصوص در محله ساكنين نظرات نقطه شناخته

گسترش عيني هاي زمينه خصوص در محله ساكنين نظرات نقطه شناخت ساكنين ميان همسايگي روابط

ضعف اوال كه است اين از حاكي گرفته صورت تحقيق اين انتهاي در كه گيري نتيجه جمعيت افزايش به توجه با چند هر ثانيا ميشود مشاهده شهرك اين در همسايگي روابط

لذا هستيم مسكوني واحدهاي گسترش و آپارتمان احداث به مجبور اراضي كمبود واست. ضروري نشيني آپارتمان فرهنگ پذيرش به توجه

هویت:

و زندگي سبك عنوان با چاوشيان حسن توسط دكتري مقطع در اي نامه پايان راءآ بر بويژه خويش نظري چارچوب در است. محقق پذيرفته صورت اجتماعي هويت " كه است شده استنتاج كلي فضيه اين نتيجه در و است داشته تاكيد گيدنز و بورديو

ساختاري هاي ويژگي يا موقعيت كمك به مدرن جامعه يك اعضاي فرهنگي خصوصيات داي معنا سازگاري و ارتباط زندگي سبك گوناگون عناصر بين " و نيست تبيين قابل ،نهاآ

دارد. وجود

: است گرفته قرار بررسي مورد حوزه5 در كلي فرضيه اين

هنري سليقه و ذوق-1

بدن مديريت و نظارت-2

پوشاك-3

زندگي وترجيحات ي ا هزينه هاي اولويت-4

خانواده زندگي سبك-5

فرهنگي تحوالت و زندگي هاي سبك ماهوي هاي ويژگي براساس گيري نتيجه در عنوان به زندگي سبك كه شود مي عنوان زندگي سبك گسترش و دشر و ساز زمينه

آنچه و عقالني گفتمان شامل مدرنيته هاي ويژگي فردي هويت جستجوي از بازنمودي هاي ميكند. سبك تضعيف واساس پايه رااز مينامد مدرنيته بزرگ هاي روايت ليوتار

بخواهد كه بزرگ روايت گونه هر به ورود برابر رد شان ثباتي بي و تعدد دليل به زندگي

نتيجه كنند. مهمترين مي ايستادگي كند توصيف را ساختاري و اجتماعي صور مقتدرانه شخصي هويت كه است اين بيانگر آمده بدست نامه پايان نظري چارچوب در كه اي

او به فرد اجتماعي هاي كنش تداوم يا گروهي هاي عضويت نتيجه در كه نيست چيزي فعاليتهاي در و بيافريند روزمره و مداوم طور به را آن بايد فرد بلكه باشد شده ويضفت

فعاليتهاي اينكه قراردهد. ديگر پشتيباني حفاظت مورد تاملي يا بازتابي صورت به خود از معيني روايت آن وسيله به درف كه است اساسي ابزارهاي از يكي مصرف و فراغتي

از نيز " او نفساني " ضمير "خود" يا حال عين ردارد. د مي رامحفوظ شخصي هويتشود. مي قضاوت و درك ديگران سوي از روايت همين وراي

: از عبارتند تحقيق اصلي پرسشهاي

ميتواند اجتماعي هاي بندي گروه از جديدي شكل عنوان به زندگي سبك -آيا1كند؟ تبيين و ترسيم را اجتماعي هويت يا اجتماعي وتمايز تشابه خطوط

هاي بندي گروه با نسبتي چه زندگي هاي سبك بر مبتني هاي بندي - گروه2 ؟ دارد طبقاتي بخصوص و ساختاري

به1379 تحصيلي سال در پژوه پارسا سپيده خانم ارشد كارشناسي نامه پايان كرج آباد اسالم محله در ساكن نوجوان دختران فرهنگي هويت شناسانه مردم بررسي دختران فرهنگي هويت دقيق مطالعه اوال تحقيق اين در كلي است. هدف پرداخته اين اي محله و فرهنگي و اجتماعي تعلق ميزان برتري ثانيا و محله اين در نوجوان تعلق مفهوم به را هويت منطقه نگارانه مردم توصيف ضمن است. محقق دختران

تشكيل را ساله15-19 سنين بررسي مورد كند. افراد مي مطالعه اي محله – اجتماعيميدهند.

مردم هاي روش و نظري بخش در اسنادي روش از بررسي زمينه در محقق است. اين جسته سود مشاركتي مشاهده و عميق مصاحبه بر مبتني ژرفانگر و شناسانه

بااليي يكپارچگي از كه است شهري معمول بافت از ومتفاوت منزوي محله يك محله روابط يكديگر، با آن اعضاي رابطه و خانواده به پژوهش دراين است. برخوردار محله، به افتخار محله، به تعلق احساس پوشش، نحوه و فراغت اوقات گذران دوستي،

از اي خالصه بيان ضمن گيري نتيجه است. در شده پرداخته ديگر وموارد عمده مشكالت مهم مقوله سه در كه ميشود اشاره موضوع اين به نامه پايان در شده مطرح مطالب

ونيز دوستان خانواده، دهد مي معنا نوجوان دختران اجتماعي روابط و محيط به كه : شود مي مطرح سطح دو در افراد واجتماعي فرهنگي هاي است. تعلق مخالف جنس احساس با يا محل اين نوجوانان محالت ساير با مواجه . در آن بر حاكم فرهنگ و محله

بيگانه موقعيت و شوند مي تنش دچار اينكه يا و برند مي پناه خود محله به ناخوشاينديشمارند. مي خود موقعيت از برتر را

سوم سال آموزان دانش فرهنگي هويت گيري شكل بر موثر عوامل بررسي فرنگیس توسط که است ای نامه پایان تهران پرورش و آموزش5 منطقه دبيرستان

تعيين پي در نامه پایان است. این پذیرفته انجام ارشد کارشناسی مقطع در آلمال شكل نحوه روش است. اين آموزان دانش فرهنگي هويت گيري شكل در موثر عوامل شكل بر را رسمي غير و رسمي آموزش و يرذپ جامعه عوامل تاثير ميزان ،هويت گيري جرج هاي نظريه از پژوهش اين ميگيرد. در بر در آموزان دانش فرهنگي هويت گيري

تحقيق اين است. روش شده استفاده نمادين متقابل كنش با رابطه در مید هربرت دختران نيز نظر مورد آموزان است. دانش پرسشنامه تكنيك از ستفادها با و پيمايش و تعلق احساس به را فرهنگي هويت اند. نويسنده متوسطه سوم سال در محصل

و كرده تعريف جامعه مشترك هنجارهاي و ارزش مبناي بر اموزان دانش همبستگي سنجش مورد را فرهنگي هويت بروز بر موثر عوامل اساس اين بر كند مي سعي

قراردهد.

در محمدي حمزه توسط كه است اي نامه پايان نيز مدرنيسم و فرهنگي هويت سوم پايه آموزان دانش ميان در فرهنگي هويت بررسي به ارشد كارشناسي مقطع

و مادي عناصر تمامي شامل اينجا در فرهنگي است. هويت پرداخته مريوان متوسطه آموزان دانش خاطر تعلق ميزان پژوهش است. اين جامعه يك سطح در فرهنگ معنوي

مدرن هويت و ملي هويت ،مذهبي هويت ،قومي هويت هاي زمينه در را مطالعه مورد نفر20 آنها ميان از كه هستند نفر70 آموزان دانش است. اين داده قرار مطالعه مورد و مشاهده بر مبتني و نگر ژرفا اينجا در . روش اند شده انتخاب عميق مصاحبه براي

همچون كمي هاي روش از نيز مواردی در اين بر است. عالوه عميق هاي مصاحبهاست. شده استفاده پرسشنامه

احساس سيربر به ارشد کارشناسی مقطع در آموسی مجنون ی نامه پايان است. مهمترين پرداخته پيرانشهر شهر جوانان ميان در قومي و ملي هويت به تعلق اين است. در آن به تعلق احساس حيث از قوميت و مليت بررس پژوهش اين هدف فضاي اينكه و گيرند مي قرار نظر مد هويت اين دهنده شكل عوامل و ها خرافه راستا

و انها از برخي كننده تقويت ،ها هويت برخي دهنده شكل منطقه جغرافيايي و ساختاري اين از كه هستند نفر70 شامل ماريآ بود. نمونه خواهد ديگر اي پاره كننده تضعيف

در شده كاربرده به هاي است.روش گرفته صورت عميق مصاحبه آنها از تن20 با مياناست. بوده گفتگو و مصاحبه و مشاركتي ی مشاهده شامل تحقيق اين

منطقه اين جوانان زياد تعلق از حاكي نامه پايان اين از آمده بدست گيري نتيجه كه كنند مي تعريف شخصي را كرد ن جوا است. آنان كردي قوميت و فرهنگ به نسبت و باشد كرد حرف و عمل مقام در بخواند، كردي بنويسد، كردي ، كند صحبت كردي بودن ايراني آنها گويا برنيايد خود ملت به خيانت صدد در هرگز و بپوشد كردي لباسكنند. مي خالصه حكومت در تنها را بودن وملي

بررسی به ارشد کارشناسی مقطع ( در1387) تلوار محمدی ستار ی نامه پایان این اصلی پردازد. سؤاالت می کردستان در اجتماعی هویت و زندگی سبک میان رابطههستند: محوری موضوعات این حول تحقیق

اجتماعی های گروهبندی بر زندگی سبک تأثیرجوانان هویت گیری شکل در زندگی سبک نقشاجتماعی هویت گیری شکل در مذهبی و قومی های پیوند نقش

بین در مختلف زندگی های سبک دادن نشان سؤاالت این طرح از نظر مورد هدف نشان همچنین و زندگی های سبک انواع با متناظر اجتماعی هویت و سنندج شهر جوانان

است. زندگی، های سبک از برخواسته هویت با مذهبی و قومی های هویت نسبت دادن

روش ها، پرسش این به پاسخ دستیابی برای مذکور ی نامه پایان در تحقیق روشاند. شده گردآوری میدانی صورت به ها داده و است پیمایشی

شهر در اجتماعی هویت ی پدیده که است این از حاکی مطالعه این از حاصل نتایج هویت این گیری شکل در زندگی است. سبک شده مواجه دگرگونی و تغییر با سنندج

نشانگر آمده بدست نتایج رسد. اما می نظر به ضعیف تأثیر این ولی است بوده مؤثر مدرن زندگی سبک بر مبتنی کردی ی جامعه اجتماعی هویت در جدیدی دوران شروع نظری چارچوب از برآمده فرضیات آزمون کل است. در تغییرات باالی سرعت یعنی

هویت محلی( و – )جهانی مختلف زندگی های سبک وجود که دهد می نشان تحقیقاست. تأیید مورد آماری ی جامعه در آنها با متناظر

مشارکت و هویت عنوان ( با1386) تبار صادقي ليال كارشناسي نامه پايان اين است. در پرداخته آبسردار محله در اجتماعي مشاركت و هويت بحث به ،اجتماعی

اصلي هاي است. پرسش شده استفاده اسنادي و مصاحبه مشاهده، روش از تحقيق: شود مي زير موارد شامل تحقيق اين

؟ است گرفته شكل هايي مؤلفه چه حول آبسردار اي محله هويت؟ است چگونه برهم اي محله هويت و محلي نهادهاي متقابل تاثيراست؟ شده نمايان هايي شاخص چه با محله هويت؟ است كرده بروز هايي شاخص چه با اجتماعي مشاركتگذارد؟ مي محله كالبد بر تاثيري چه محله خاص هويت

محله در اي محله هويت كه است رسيده نتيجه اين به محقق نهايي بندي جمع در خرافه تركيب از خاص هويت اين كه چرا است آن سنتي نوع از مذهبي هويت آبسردار

مسائل فصل و است. درحل آمده بدست سياسي حتي و سنتي تاريخچه مذهبي هاي دوم درجه در رسمي و دولتي نهادهاي و اول درجه در محلي هاي مكانيسم محله وامور

ضروري امري را محله هويت بازتوليد و واحيا حفظ نويسنده پايان دارند. در قرار اهميت نسبي استقالل هم تا بدانند سهيم محله امور در را خود افراد طريق ازاين تا ميداندشود. برداشته دولتي نهادهاي دوش از باري هم و شود حفظ ها محله

فراغت: اوقات

اوقات گذران نقش ارشد کارشناسی مقطع ( در1379) انصاری فرشته ی نامه پایان بررسی را دبیرستان دو دختر آموزان دانش در فرهنگی شخصیت گیری شکل بر فراغت

دانش از نفره21 کالس دو مذکور پژوهش در مطالعه مورد ی است. جامعه کرده نگارنده که پایین( هستند قشر و باال ) قشر متفاوت قشر دو از دبیرستانی دختر آموزان

است. کرده تقسیمB و A گروه دو به را آنها

به منزل از خارج یا و رداخل د فراغت اوقات آیا که است نتیجه این به رسیدن هدف میزان و است کرده ایجاد گروه دو این در را شخصیتی های تیپ چه گوناگون های شکلاست. اندازه چه تا شان تیپی جایگاه به نسبت شخصیتی های تیپ از یک هر آگاهی

و مصاحبه پرسشنامه، مشاهده، اسنادی، مطالعات روش5 از پژوهش این در به که دهد می نشان آمده بدست است. نتایج شده استفاده عکسبرداری ی شیوه گروه دو فراغت اوقات گذران نوع در زیادی های تفاوت تشابهات، وجود رغم متفاوتی شخصیتی های تیپ تا شده سبب ها تفاوت این دارد، وجود مطالعه مورد

زندگی محل و جغرافیایی موقعیت این بر بگیرد. عالوه شکل آنها میان در نیزاست بوده مؤثر متفاوت شخصیتی های تیپ بروز در نیز آموزان دانش

خانواده در فراغت اوقات گذران ی نحوه تغییرات بررسی عنوان تحت ای نامه پایان مقطع ( در1379) الکتابی اشرف منوچهر ی نوشته نسل، سه طی تهران شهر های

ارادی کنش ی نظریه و پارسنز گرایی کارکرد دیدگاه از گیری بهره به ارشد کارشناسی تهران شهر های خانواده در فراغت اوقات گذران نحوه تبیین به اجتماعی، بندی قشر و

پردازد. می

عوامل متغیر سه بر متمرکز آنهاست به پاسخگویی پی در نامه پایان این که فرضیاتی که تحقیقی های است. روش فرهنگی عوامل و اقتصادی – اجتماعی عوامل شخصی،

ی مطالعه اکتشافی، ی مطالعه شامل است شده استفاده آنها از پژوهش این درباشند. می پیمایشی روش و اسنادی

جامعه و خانواده فرد، میان نسل سه طی نامه پایان این نهایی گیری نتیجه اساس بر و خانواده و است داشته وجود فراغت، اوقات گذران ی نحوه اساس بر اجتماعی تعامل

طی فراغت اوقات گذران ی نحوه تجربی، آزمون اساس هستند. بر جامعه از متأثر فرد فرهنگی، عوامل به شخصی عوامل رسد می نظر است. به شده تغییر دچار نسل سه

و سنتی روستایی، ی جامعه با متقابال و هستند متقابل ارتباط در اقتصادی و اجتماعی فراغت اوقات گذارن چگونگی و صنعتی شهری، ی جامعه و گذار حال در ی جامعهدارند. متقابل روابط باهم همگی

در فراغت بررسی به کارشناسی، مقطع ( در1388) آسیایی رؤیا خانم از ای نامه پایان سن، فضا، زمان، نظیر مختلف است. امور پرداخته تبریز شهر گؤلی ائل ی مجموعه گزینش در مؤثر عوامل عنوان به سبک و سلیقه اجتماعی، ی طبقه و خانواده ، جنسیت پایان این در کلی اند. هدف شده داده قرار نظر مد نامه پایان دراین فراغتی فعالیت

و خانواده محوریت با فراغتی عامل یک عنوان به نیک پیک از جدیدی شکل توصیف نامه بر تأکید با شبانه حیات و شهری فراغت ی حوزه در بعدی مطالعات برای بابی گشودن

برشمرد: را زیر موارد توان می تحقیق این اصلی سؤالت است. از زندگی سبک

چیست؟ معاصر دوران در فراغت ی مشخصهاست؟ کننده تعیین فراغتی فعالیت انتخاب در عواملی چهاست؟ چگونه شهری فضای و زمان با فراغت ی رابطهاست؟ چگونه گؤلی ائل ی مجموعه در انسان و زمان فضا، ی رابطه

خویشاوندی پیوندهای گیری شکل در فراغت اوقات نقش نامه پایان این گیری نتیجه در آزاد وقت انتخاب لزوم و نیک پیک بودن . خانوادگی است شده مطرح دوستانه و

نقل و حمل سهولت و شبانه فضای روشنایی خویشاوندی، گروه اعضای میان مشترک کاهش و طلبی هیجان و رفاهی و تفریحی امکانات افزایش فناوری، رشد ی نتیجه در

به نامه پایان این گیری نتیجه در که هستند عواملی همگی شب، در اجتماعی کنترلاند. شده ذکر شبانه نیک پیک گیری شکل اصلی عوامل عنوان

شهری: مطالعات جمله از

م��دل م��ورد دارد. اولين وجود شهرها بر انسانشناسانه مطالعات براي مركزي رويكرد4 قراردارن��د. توجه مركز در خانواده و اجتماع شبكه آن در كه است شهري شناسي محيط ط�رح ش�هر چگونه اينكه زمينه در بخص�وص دانش ق�درت بر است مبتني رويكرد دومين پيوند وف��رامحلي محلي مطالع��ات انج��ام سوم است. رويكرد شده ريزي برنامه و ريزي كه است متمركز شهر از جايگاهي بر آخر رويكرد است شهر در واحدها از درجه دو ميان

ازLowآي��د. مي ش��مار به ش��هري زيرس��اختار ب��راي مرك��زي سياسي اقتص��اد نآ در ان��واع از ليس��تي تا گ��يرد مي به��ره ش��هري انسانشناسي در بسياري چشمگير مطالعات

چه اينكه و کند گ��ردآوری را اند نيفت��اده كات��اگوري يك تنها درون كه ش��هرهايي مختلف كه ميگ��يرد بر در را م�واردي شهرها از نوع سازد. اين مي فرد به منحصر را آنها عواملي

نمونه م��ذهبي شهر از مثال هستند. يك متمركز اجتماعي فرايندهاي و اقتصاد مذهب، برSacred )" مقدس " شهر را آنLow كه است اي city)ب��راي م��ذهب آن در كه نامد مي

.(Low ,2005: 12-20)دارد. مركزيت شهري روزمره زندگي فرايندهاي

محيط مورد در شيكاگو دانشگاه توسط شهري زمينه در ديگر گذار تاثير مطالعه شيكاگو مكتب1920 سالهاي حدود شد. در مي دنبال( urban ecology) شهري شناسي

محيطي زيست هاي محل از ”متشكل كه آنچنان شهري، محيطي موضوعات در را شهر يك اطراف هاي ...حلقه اند شده مرتبط يكديگر به انساني گروههاي بوسيله كه مجاور همگي شهري انسانشناسي اوليه پژوهشهاي درواقع(Low,2005: 2). كرد تعريف "، هسته تحقيق شناسانه جامعه سنت آنها مهمترين كه داشتند انسانشناختي غير هاي ريشه

رابرت توسط كه بود شيكاگو دانشگاه در شهري نهادهاي و همسايگي روابط درباره(.41:1379، )پارساپژوه بود شده نهاده بنيان اول جهاني ازجنگ بعد پارك

با ارتب���اط در را اساسي ه���اي نقش ي ا برجس���ته شناس���ان جامعه و انسانشناس���ان ايفا رشد به رو ش��هري شناسي انس��ان ب��راي ق��وي بنياد يك استقرار رد خاص مطالعات

) ورث ميگ��رفت. ل��وئيس نظر در جامعه يك عن��وان به را ش��هر كه مطالع��اتي اند، كردهLouis Wirth )براي اي شيوه عنوان به " شهرنشيني عنوان با را اي مقاله شناس، جامعه

Urbanism" )زندگي as a way of life) ش�هر تش�خيص ضرورت مقاله . اين كرد منتشر اثب��ات م��ورد ك��رد مطالعه منظر دو از را آن ميت��وان كه واحد جامعه يك عنوان به گرايي س��ازمان سيس��تم يك عن��وان به ف��يزيكي : س��اختار عبارتن��داز منظر دو داد. اين ق��رار

.نظرات و ها نگرش براي جايگاهي عنوان به و اجتماعي

تحت را جامعه يك عنوان به شهر مطالعه رويكرد( Loyd Warner) وارنر لويد فرهنگ مطالعه از انسانشناسي گذار در انسانشناسان اولين از يكي و داد قرار بررسی

از گيري بهره با شهري جوامع مطالعه به وي نظر مورد بومي ابتدايي جوامع هاي يك عنوان به شهر مطالعه هدايت در را مهمي تاثير رويكرد بود. اين مشابه روشهاي

وارنر روشهاي كه بود ديگري شناس انسان) William whyte) وايت . ويليام داشت اجتماع). داد گسترش بزرگتر همجواريهاي و همسايگي به را كوچك شهري مراكز براي

Basham,1978: 17)

توان مي شهری انسانشناسي1950-1970 سالهاي در مطالعاتي ممتاز صور از: كرد اشاره زير موارد به

اسكار مخالف يا موافق استداللهاي با شهري فقر كشيدن نمايش به-1 پديده اين ماهيت مورد در لوئيس

شهرها( در ئيان ) روستا روستايي – شهري مهاجرت سندگذاري-2 (شهري مسكوني)دهكده همسايگي زندگي نگاري قوم-3 نه " ) اما انطباقي داوطلبانه هاي انجمن كردهايل" عم و ساختار به توجه-4

( ملي سياستهاي و بنيادي امور در آنها نقش جهت به كمتري دغدغه با )ولي يافته توسعه خويشاوندي روابط و ثبات نمايش-5

( چرا و روابطي چه اينكه به نسبت هاي تحليل و نقشي گذاري تمايز چارچوبهاي به نسبت تكنيكي دلبستگي-6

شبكه تحليل براي كه آنچه به نسبت كمتري شناختي روش آزمايش با ولي ) ي ا شبكه( است مناسب اي

راي كشيدن نمايش به در خصوص ) به قوميت مسئله سمت به تمايل-7(. آفريني ركا و خشونت دادن

به را اي ويژه توجه1980 سالهاي در كه كتابهايي و ها مجموعه جمله از جان يرويراستا به كار انسانشناسي مجموعه ميتوان اند داشته ي شهر انسانشناسي

اولف سرپرستي با اجتماعي انسانشناسي در استكهلم مطالعات ،(June Nash) نش) سنجك راجر توسط كه معاصر انتشارات انسانشناسي ومجموعه( Ulf Hanners) هانرز

Roger Sanjek )دو در كه را مقاالتي همچنين مجموعه كرد. اين اشاره است شده منتشر

American) آمريكايي شناسان قوم يعني اجتماعي و فرهنگي انسانشناسي ممتاز مجله

Ethnologist )وانسان (Man )گيرد. مي بر در را يافته انتشار

بسيار مقاالت 1970و1960 سالهاي نسبت به1980 سالهاي شناسان انسان اختصاص موضوعات اين از توجهي قابل بازنگري هر و نظرات چنين اين به را كمتري

موضوعات اين مورد در سوتال و ليدز ، نرز معتبر مقاالت اين بر اند. عالوه داده.(Sanjek:1990:151-153) است آورده حاصل را اندكي پيشرفت

علوم سراسر در مكان و فضا مورد در انديشي باز به تمايل1990 سالهاي and) فضایی فرم و شده ساخته محیط كتاب در كه همانگونه دهد مي نشان را اجتماعي

Spatial from (1990) The Built Enviroment ) ابعاد به مندي عالقه نوعي همواره شده توصيف شناسان ست.انسانا شده حفظ انسانشناسان نزد فرهنگي فعاليتهاي و عقايد فضايي

ابعاد پيدايش زمينه مورد در بحث از خود انداز چشم تغيير حال در اي فزاينده طور به همه كه چنان آن هستند فرهنگ روي پيش قضايي ابعاد سمت به فرهنگ فضايي

گفته خود به را اي تازه معناي آن اساس بر شده ساخته و فضا در گفته جاي رفتارهاي.(Low,Lawrence-Zuniga,2003:1) است

ها: کتاب

Malcolm) میلز مالکوم ی نوشته( Cultures and Cities) ها فرهنگ و ها شهر کتاب

Miles )تولید آنها که هاییست فرهنگ و معاصر های شهر میان ارتباط از انتقادی تبیینی چگونگی مورد در را هایی ایده کتاب یابند. سؤاالت می شکل تغییر آن در و کنند می

کرده دنبال فرهنگی، مختلف انواع در موردی مطالعات طریق از شهری فرهنگ ساخت روش فرهنگی، های میراث و نهادها هنر، انواع جمله از مضامینی مطالعات است. این

قابل ای گونه به بلکه پیچیده شکل به نه گیرد. کتاب می بر ... رادر و زندگی متمایز هایکند. می بررسی را مقوالت این لیسانس، ی دوره دانشجویان برای ادراک

حوش و حول مباحثی ی ارئه با را واحدی رویکرد میلز فرهنگ، از معنا دو به پرداخت با هم است. کتاب گرفته نظر در امروز، شهری ی توسعه خاص موارد جهت در معانی ای

میدانی تحقیقات از است برآمدی هم و است ادبی های حوزه برخی بر انتقادی تفسیریشهری. های فرهنگ مورد در نویسنده

دانشگاه این در است. او بریتانیا دانشگاه در فرهنگی ی نظریه مفسر میلز مالکوم تحقیق های روش ی برنامه و آورده هم گرد شهری فضاهای مورد در را تحقیقاتی گروه

است. کرده تنظیم را هنر انجمن برای دکتری

در را شهر که است جامع کتابی فکوهی ناصر دکتر ی نوشته شهری شناسی انسان به نسبت مختلف های رویکرد کتاب این است. در داده قرار توجه مورد ابعاد تمامی حوزه آنها، پردازان نظریه و شهری مختلف های نظریه آن، تحول و شهر منشأ شهر، ی نحوه و ایران در شهری شناسی انسان شهری، شناسی انسان در پژوهشی های

کردن روشن گیرد. برای می قرار برسی مورد شهری، شناسی انسان در پژوهش با مرتبط هایی مصداق آنها در که کرده استفاده هایی بخش از نویسنده مباحث بیشتر زمینه، این در محققین یا و شهری مختلف پردازان نظریه جانب از نظر مورد بحث

بیشتر فهم در که آید می شمار به کتاب در مهم بسیار نکات از این و است شده مطرح تمامی شک است. بی اهمیت حائز بسیار گذارد می خواننده بر که تأثیری و مطالب

تقدیر قابل بسیار گرفته صورت کتاب این نشر در نویسنده جانب از که کوششهایی شناسی انسان ی زمینه در که است اثری ترین کامل و نخستین کتاب این زیرا است

است. آمده در تحریر ی رشته به ایران در شهری

و خویش��تن نظ��یر موض��وعاتی ی برگیرن��ده در جنکی��نز ریچ��ارد ی نوشته اجتماعی هویت ی�ابی، ه�ویت در اجتم��اعی ه�ای گروهبن��دی و بن��دیها رده تأثیر اجتماعی، خودهای هویت،

ه��ویت و عقالنیت ن��یز و مدرنیته و س��ازمانی و نه��ادی ه��ای ه��ویت پ��ذیری، بی��نی پیش ه��ویت اینکه و ه��ویت تع��املی ت��رکیب بر خ��ود مب��احث در است. نویسنده یافته سازمان

پ����ردازانی نظریه نظری����ات از زمینه این در و پرداخته کند می عمل چگونه اجتم����اعی گرفته به��ره ه��ال اس��توارت و فوکو ش��وتز، الکمن، و برگر گی��دنز، گ��افمن، مید، همچون

از ه��ویت به نگ��اه در که است نهفته نکته این در جنکی��نز دی��دگاه ق��وت اس��ت. نقطه نه ه��ویت او دیدگاه است. در کرده استفاده بینابینی طور به پسامدرن و مدرن رویکردی

نظر است. از پاره چند و سیال کامال امری نه و انسجام دارای و شده تمام و ثابت امری ف��رهنگی و اجتم��اعی ه��ای زمینه در و تع��املی فرآین��دهای طی ها ه��ویت و مع��انی وی

را مدرن جهان ی مشخصه گیری نتیجه و کتاب نهایی فصل در گیرند. جنکینز می صورت ه��ای عقالنیت این است معتقد وبر خالف بر ولی داند می اجتم��اعی بن��دی رده ق��درت

به ها انس��ان مق��اومت ت��وان و ش��وند می مواجه اف��راد س��وی از مقاومت با بوروکراتیک مدرن اجتماعی زندگی در حتی ترتیب است. بدین وابسته شان فرهنگی منابع و سرمایه

دارد. وجود گروهی و فردی استقالل برای جایی نیز

نظریه و خاص طور به مضمون این بررسی به فراغت ی نظریه کتاب در روجک کریس که مهمی وظایف از پردازد. یکی می است مطرح باآن ارتباط در که مختلفی ی ها

در فراغت نقش کردن مشخص بوده آن دنبال به کتاب این در فراغت ی نظریه این گیری نتیجه در چنانچه.است فعال شهروندی و مترقی هویت سیاست یک چارچوب

فعال جهانی شهروندی به رسیدن ی درباره پیروزی ادعای تا " هنوز است آمده کتاب است. شده آغاز آن سمت به حرکت که است این مهم اما است، پیش در درازی راه

آزمودن تازه، های اندیشه این ی اشاعه فراغت، پردازان نظریه های مسئولیت از یکی فراغت های تجربه و مسیرها ها، صورت ی باره در جدید اطالعات جذب و میدان در آنها

دلبستگی و مسئله مهمترین با را آن باید فراغت ی نظریه از دفاعی است. هرگونهدمکراسی. سازد: ارتقای مرتبط انسان

ی تجربه و ها صورت شدن روایت ی نحوه بررسی منظور به است کوششی کتاب این خواهد بیان آنچه از ای خالصه فصل هر آغاز نظریه. در و میدانی کار سطوح در فراغت

ذکر فصل آن به مربوط توجه قابل و مهم های نکته نیز انتها در و است شده آورده شد، صورت در و کند متناسب خود مطالعاتی عالیق با را کتاب محتوای بتواند خواننده تا شدهباشد. داشته تر مهم مفاهیم به رجوعی دیگر بار لزوم

خاکس��اری علی ت��ألیف به است غنی ای مجموعه ایران" نیز در شهری های "محله کتاب محله ه��ای وی��ژگی ِ؛ عن��اوین با ت��رتیب به که است فصل6 شامل کتاب همکاران. این و

ه��ای محله کالب��دی س��اختار ای��ران، ه��ای ش��هر س��اختاری تحوالت ایران، در شهری های و ش��هری ه��ای محله شناسی جامعه ای��ران، ش��هری ه��ای محله مرمت ایران، در شهری

و گذش��ته در ش��هری ه��ای محله خ��وبی به اند. کتاب شده مشخص همسایگی، واحدهای با ارتب��اط در را ت��وجهی م�ورد مب��احث و است داده قرار مقایسه و بررسی مورد را حال

برنامه ه��ای رش��ته دانشجویان تا کرده مطرح ایران در شهری محالت تحوالت و چیستی ط��راحی ش��هری، شناسی انسان و شناسی جامعه اجتماعی، ریزی برنامه شهری، ریزی

لحاظ به شهر یک ی دهنده تشکیل اجزای با مرتبط، های رشته سایر و معماری شهری، و ش��وند آش��نا ش��ده گنجان��ده کت��اب این در که دیگر موارد و تحوالت ساختار، ها، ویژگیآید. فراهم آنها برای بهتر و بیشتر شناخت امکان

تب��یین و توص��یف ب��رای استیونس��ون دب��ورا ی نوشته شهری های فرهنگ و ها شهر کتاب را م��وردی مطالعات بین این در و جسته بهره ای رشته میان رویکردی از فرهنگ و شهر

با تن��ازع و کالبد قالب در واقعی شهر که دهد می نشان است. کتاب نیانداخته قلم از نیز با کتاب چند اند. هر آمیخته هم در شهری های فرهنگ ساخت در بازنمودها تصوری شهر ه��ای جنبه از همگان ای بر آن ی مطالعه ولی است شده نوشته غربی های شهر بر تکیه

در ف���رهنگی ه���ای ارزش از طیفی کت���اب این زی���را است خاصی اهمیت دارای مختلف هر در که ه��ایی س��نت و ها ش��یوه نیز و شهری های یادمان و ها ساختمان اندازها، چشم است فصل8 ش��امل کت��اب اس��ت. این داده ق��رار تأمل مورد را است یافته تجسم شهر

دود: و س��ایه ان��داز چشم ش��هری، ه�ای فرهنگ هس��تند؛ م�وارد این ش��امل ت��رتیب به که ذهن، و معنا ت�رس، و نش�ینی حاش�یه افتراقی: ن�ابرابری، های شهر صنعتی، شهر ظهور

مدرنیسم پایان تا شهر زیبا از شهری؛ طراحی

و ها نقشه ها، فیلم شهر؛ تجسم ها، شهر بازتجسم و فرهنگ منظره؛ یک عنوان به شهرشهرنشینی. گیری: فراسوی نتیجه مجازی، فضای

در پیوس�ته اس�ت. ش�هر معاصر ف�رهنگی ی تجربه کت�اب این اصلی های دغدغه واقع در نشانه از عبارتند آن گردد. فضاهای می تجسم باز و تجسم فرهنگی، های زمینه با رابطه

فض��اهایی همچ��نین ها اقتصادی. ش��هر و سیاسی ی مبارزه های مکان و هویت مهم های که است ج�ایی و یابند می نما و نشو ف�رهنگی ه�ای فع�الیت و خالقیت آنها در که هستند احساس��ات ش��هری ی تجربه ک��انون ش��ود. در تض��عیف تواند می ک��اری محافظه و سنت ش��دن اند. درگ��یر شده واقع خاطر انبساط و نشاط و آینده به نسبت بدبینی و بیم مغایر

ش��هر از » فراتر عن��وان تحت را کت��اب این آخر فصل که است چالشی تناقض��ات این بااست. داده گرایی« قرار

:مقاالت

فض��ای در پذیری اجتماع بررسی به نیا صالحی مجید و معماریان غالمحسین از ای مقاله خ��اص کالب��دی طرح آیا که است این اصلی موضوع پژوهش این پردازد. در می معماری

ب��رداران به��ره بین در س��ازنده و مثبت اجتم��اعی روابط برق��راری به تواند می معم��اری کلی ی ده�د. فرض��یه اف�زایش را فراف�ردی و ف�ردی بین تعامالت های فرصت و بینجامد

عوامل مناسب همنش��ینی با معم��اری فض��ای پ��ذیری از: اجتم��اعی عبارتست پ��ژوهش فرآیند آید. در می حاصل کنندگان استفاده روانی-اجتماعی و معماری در کالبدی-فضایی

ه��ای دانشکده عمومی فضای موردی ی مطالعه با فرضیه آزمون روش از فرضیه اثبات ش��ده اس��تفاده پرسش��نامه، و ش��ناختی نقشه فن��ون با س��نجی نظر طریق از دانش��گاه، احتم��ال گ��رایی، امک��ان اختی��ارگرایی، رویکرده��ای از محقق نظ��ری چ��ارچوب است. در

مقاله این در آم��ده بدست گ��یری نتیجه اس��اس اس��ت. بر ب��رده بهره جبرگرایی و گراییکالب��دی- عوامل مناسب ت��رکیب و همنش��ینی با معم��اری عم��ومی فض��ای پذیری اجتماع فض��ای پ��ذیری آی��د. اجتم��اع می حاصل کنن��دگان، اس��تفاده روانی-اجتماعی و آن فضایی بین همس��اختیف و نشینی هم فرآیند از منتج واسط های حلقه حصل ما معماری عمومی مثل انس��انی عوامل از ب��رخی همنش��ینی و اس��ت. ت��رکیب کالب��دی-انس��انی های ویژگی

شخص��یتی و روحی م��وقت حاالت نیز و شغل به عالقه و اقتصادی پایگاه شغل، جنسیت، در فضا م��وقعیت با همچ��نین و کالب��دی پوی��ای و ث��ابت نیمه و ث��ابت عناصر از ب��رخی با

شود. می همساختی این تقویت سبب بنا، کل سازمان

) نگی��نی س��میه و قاس��می وحید ی نوشته اجتماعی هویت بر محالت بافت تأثیر ی مقاله در هویتمن��دی احس��اس بر گ��ذار تأثیر و گر مداخله عوامل شناخت و بررسی ( به1389 ط�راحی ب�رای که بوده مطلب این بیان مقاله اصلی ی پردازد. دغدغه می امروز محالت

زن��دگی از دقیقی اطالع��ات به احتی��اج ش��هروندان ه��ای نیازمن��دی به پاسخگو فضای یک سه می��ان ارتب��اط دری��افت پی در پژوهشگر ترتیب داریم.بدین محله یک در آنها اجتماعی

اس��ت. بر ب��وده افراد هویت با محالت فضای نفوذپذیری و تنیدگی هم در خوانایی، متغیرباشند: می ذیل موارد شامل که اند شده مطرح اصلی پرسش چهار اساس این

شوند؟ می محالتی بافت یک به بخشی هویت و تمایز سبب هایی ویژگی چه -1چیست؟ مکان هویت وجود ضرورت -2دهد؟ می پاسخ ها انسان نیاز کدام به مکانی هویت -3هستند؟ مواردی چه شامل محالت بافت در ساز هویت های شاخصه -4

با آن ی رابطه ترس��یم و اف��راد ای محله ه��ویت وض��عیت س��نجش ب��رای پژوهش این در م��ورد آماری ی است. جامعه شده استفاده تطبیقی پیمایشی روش از محله بافت شکل

عب��اس ه��ای محله از یک هر در ش��ده واقع مس��کونی واحدهای ی کلیه تعداد نیز مطالعه اص��فهان ش��هر در ( واقع شطرنجی بافت ) دارای مرداویج ( و تاریخی بافت ) دارای آباد

هر در س��ال20 ب��االی اف��راد ی کلیه نیز پژوهش این برای سنجش مورد اند. افراد بودهاست. گرفته صورت منظم تصادفی روش به گیری نمونه و هستند محله دو از یک

دو هر در ای محله ه��ویت احس��اس که است این بیانگر پژوهش این از آمده بدست نتایج بر محالت ب��افت س��طح ت��رتیب ب��دین و است گرفته ق��رار کم و متوسط س��طح در محله در اهمیت ح��ائز نک��ات جمله اس��ت. از ب��وده گ��ذار ت��أثیر محله دو هر در اجتماعی هویت درهم با آب�اد عب��اس ت�اریخی ب�افت در ای محله هویت احساس که است این گیری نتیجه

وج��ود اس��ت. البته ب��وده ب��االتر م��رداویج ش��طرنجی فت با با قی��اس در بیش��تر تنی��دگی ن��یز و آب��اد عب��اس ی محله و... در پ��ارک ورزش��ی، زمین ب��ازی، زمین س��بز، فض��اهای س��اکنین هویتمن��دی احس��اس در ف��راوانی ت��أثیر نیز رود زاینده ی رودخانه با آن مجاورت

است. داشته محله

ص��دد در من��ادی، مرتضی ی نوش��ته همس��ایگی روابط ش��ناختی انسان بررسی ی مقاله اس��ت. س��ؤاالت آن��ان اجتم��اعی روابط یع��نی زنان، ی روزمره زندگی از بخشی بررسی

زن��ان اجتم��اعی روابط ن��وع بین تف��اوتی - آیا1 که؛ هستند شرح بدین پژوهش این اصلیدارند؟ نقش تفاوت این تولید در عواملی - چه2 دارد؟ وجود دار خانه زنان و شاغل

قسم سه به پاتن��ام رابرت و کلمن جیمز بوردیو، پیر نظریات به توجه با و پژوهش این در پرداخته اجتم��اعی ی س��رمایه و اقتصادی ی سرمایه فرهنگی، ی سرمایه یعنی؛ سرمایه

جمع و شناخت هدف زیرا است شده انجام کیفی روش به همچنین است. پژوهش شدهباشد. می زنان مختلف مشغولیات و افکار ها، نگرش ها، ایده آوری

بیش��ترین کم، ف��رهنگی ی س��رمایه با اف��راد که است این نش��انگر پ��ژوهش گ��یری نتیجه را خانوادگی روابط بیشتر متوسط فرهنگی ی سرمایه با افراد رادارند، خانوادگی ارتباط با اف��راد و کنند می برق��رار ارتب��اط تنه��ایی به آن��ان از بیش��تری تع��داد و دهند می ت��رجیح

با تنه��ایی به تع��دادی و دوس��تان با تع��دادی خ��انواده، با اغلب ب��اال ف��رهنگی ی س��رمایه زن��ان اک��ثر و داش��تند خ��انوادگی روابط دار خانه زن��ان دارند. بیش��تر رابطه خود دوستان

ورزش��ی، ه��نری، ف��رهنگی، ه��ای فع��الیت واقع داش��تند. در ارتب��اط خانواده با نیز شاغلدارند. مهمی نقش ارتباط برقراری در تحصیالت از و... جدای مطالعه

محسن یوس��فی، علی ی مشهد" نوش��ته شهر اجتماعی های شبکه در "انسجام ی مقاله م�ورد را مش��هد ش��هر ی منطقه سه در همس��ایگی ی ش��بکه30 حجازی، محال و نوغانی وابس��تگی که است این پ��ژوهش این در تئوریک مهم اس��ت. س��ؤال داده ق��رار مطالعه پی��دا )همس��ایگی( تغی��یر اجتماعی ی شبکه در شرایطی چه تحت ارزشی وفاق و متقابل

گانه سه م��دل ق��الب در همس��ایگی ی شبکه در انسجامی تغییرات ترتیب بدین کند؟ می آم��ده بدست ان��د. نت��ایج گرفته ق��رار تحلیل م��ورد اجتم��اعی تفکیک و تجمع انس��جام، ی

ی ش���بکه ی رابطه انس���جام دهد می نش���ان پ���ژوهش این پیمایشی تحقیق از حاصل ض��عیف پیون��دهای بر متکی ن��یز بیش��تر و متوسط حد از کم��تر مش��هد ش��هر همس��ایگی تعه��دات و ارتب��اطی عالیق ش��دت لح��اظ از ن��یز شبکه ارزشی است. انسجام همسایگی

متغیره��ای باالست. همچنین نسبت به تعهدات و عالیق اشتراک نظر از اما ضعیف محلی تغی��یرات در محلی و مذهبی قومی، تنوع پایگاهی، تنوع مسکونی، تراکم مسکونی، ثبات

تن��وع و مس��کونی ثب��ات متغیر دو میان این در و هستند مؤثر همسایگی ی شبکه انسجامدارند. را بیشتری سهم پایگاهی

به ش��هری زن��دگی ه��ای عرصه در ف��راغت و جنسیت عنوان با جاه رفعت مریم ی مقاله بر جنس�یتی اجتم��اعی های تقسیم نقش و شده پرداخته زنان فراغتی مسائل یابی ریشه از ش��ود. پس می تشریح فراغتی های فعالیت و فضاها در زنان و مردان متفاوت حضور

فض��اهای در ف��راغت فض��ای و فع��الیت زم��ان، لحاظ به زنان فراغتی های محدودیت این دهد می نش���ان مقاله این از حاصل گ���یرد. نت���ایج می ق���رار بررسی م���ورد ش���هری

س��بب به عم��دتا ش��هرها، عم��ومی عرصه در زن��ان بیش��تر حض��ور و اخ��یر دگرگونی ه��ای خانواده ها زن��دگی س��بک و مص��رف الگ��وی تغی��یر و زنان در اشتغال و تحصیالت افزایش

ایج��اد زمینه در وی��ژه به را ای��ران ش��هری فض��اهای س��اماندهی نحوه در بازنگری و بوده اس��ت. از س��اخته ضروری جوان، دختران و زنان برای مناسب فراغتی امکانات و فضاها

و انفع���الی ش���کل از هم و یافته اف���زایش هم قشر این در ف���راغت اوق���ات که جا آن نیازه��ای به برنامه ریزان چنانچه می کند، میل برون خانگی و فعاالنه شکل به درون خانگی

آنها نی��از م��ورد فراغ��تی تس��هیالت و فض��اها گسترش جهت در و کرده توجه آنان فراغتی

عرص��ه های در را آنها غیر آسیب زای و خالقانه و فعاالنه سالم، حضور امکان نمایند، اقدام همه از بیش که فرهنگی عوامل از صرف نظر نهایت در.می آورند فراهم شهری عمومی

ت��ابعي زن��ان ف��راغت وقت می گ��ذارد، ت��اثیر جامعه زن��ان و مردان فراغت چون و چند بر اعض��ای س��ایر مش��ارکت عم��ومی، بهداش��تي مراقبته��اي و اجتم��اعی خ��دمات از است

ب��رای عم��ومی ورزشي و تف��ريحي تس��هيالت و فض��اها گس��ترش خانگی، کار در خانواده ب�ودن اعتم�اد قابل و مص�رف قابل درآمد مدرس�ه، ط�رف از کودکان غذای تدارك زنان،

.فراغتی فضاهای بودن ایمن و نقل و حمل وسيله

مقاله پ��ردازد. این می تهران در شهروندی وضعیت بررسی به شیانی ملیحه از ای مقاله شهر در شهروندی وضعیت همچنین شهروندی، مفهوم بر تاریخی مرور ضمن دارد تالش با و ب��وده پیمایشی نظر م��ورد پ��ژوهش در اس��تفاده م��ورد کن��د. روش بررسی را تهران آن در مص��احبه و نامه سش پر تکنیک از تجربی مالحظات و نظری های رهیافت به توجه

است. شده استفاده

فق��دان من��ابع، فق��دان شهروندی موانع ترین اصلی دهد می نشان مقاله این گیری نتیجه است این از حاکی امر است. این بوده مناسب های نگرش نبود و اجتماعی های فرصت

اس��ت. پیش��نهاد ذه��نی و عی��نی ه��ای زمینه ش��دن ف��راهم نیازمند واقعی ش��هروند که حق��وق، ی زمینه در س��ازی آگ��اه ج��امع برنامه اج��رای و ت��دوین ش��ده ارائه که مشخصی

است. شهروندی احساس و وظایف