2015 yılı faaliyet raporu
TRANSCRIPT
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
7 4ALO GIDA
T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞIGıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Eskişehir Yolu 9. Km Yeni Bina 4-5-6-7.kat Lodumlu / ANKARATelefon : 0 312 287 33 60 (10 hat)
Faks : 0 312 258 76 93
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
2
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Faruk ÇELİKGıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı
BAKANIN MESAJI
Gıda güvenliği ve güvenilirliği günümüzde tüm ülkelerin büyük önem verdiği ve stratejik bir alan olarak kabul ettiği bir konudur. Dünya
nüfusunun hızla artması ile beraber gıda ihtiyacı da artmaktadır. Büyüyen gıda ihtiyacını karşılamak amacıyla tarımsal üretimin arttırılmasının yanısıra, üretilen ürünlerin güvenilir olması da büyük önem kazanmaktadır.
Ülkemizin ve dünya pazarının ihtiyacı olan güvenilir gıda ve tarımsal ürünlere erişebilirliğin, tarımsal ve ekolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanmasını misyon edinmiş Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, bu amaca yönelik olarak hayvan sağlığı, bitki sağlığı gıda ve yem güvenilirliğini sağlamaya yönelik olarak büyük adımlar atmıştır.
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında halk sağlığının, hayvan sağlığının ve bitki sağlığının korunmasına, halkın güvenilir gıda ile beslenmesine yönelik olarak, Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenilirliği anlayışı doğrultusunda Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünce 2015 yılında yürütülen çalışmalar ve kaydedilen gelişmeler hazırlanan bu faaliyet raporu ile kamuoyuyla paylaşılmaktadır.
Tüketicilerimizin en üst düzeyde korunması ve sağlıklı bir toplumun oluşturulması adına önümüzdeki dönemde de gıda güvenilirliğinin etkin, sürdürülebilir bir şekilde sağlanması çok disiplinli bir yaklaşımı ve işbirliğini gerektirmektedir. Bu konuda İlgili Bakanlıklar, Üniversiteler, STK’lar, Özel sektör vb. paydaşlarımızla her zaman iletişim halinde olarak yakın bilimsel işbirliği içinde çalışmalarımız sürdürülecektir.
Kamuoyunu bilgilendirmesi için önemli bir belge olan 2015 Yılı Faaliyetlerini gerçekleştiren ve raporlayan merkez ve taşra teşkilatımızdaki tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim.
3
Muharrem SELÇUKGıda ve Kontrol Genel Müdür V.
ÖNSÖZ
Bakanlığımızın öncelikli ve stratejik konularından biri olan Yeterli ve Güvenilir Gıda Üretiminin Sağlanması amacıyla; Ülkemiz ve dünya
pazarlarının ihtiyacı olan güvenilir gıda ve kaliteli tarım ürünlerine erişilebilirliği misyonumuz, gıda ve tarım alanında; üretici ve tüketici memnuniyetini en üst düzeyde sağlamayı ise, vizyonumuz olarak belirledik.
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü; merkezde onbir daire başkanlığı koordinasyonunda, ülke çapında yaklaşık 26 bin veteriner hekim, ziraat mühendisi, gıda mühendisi ve diğer mesleklerden oluşan büyük bir ekip ile çalışmalarını yürütmekte, 81 İl Müdürlüğü, 7 Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü,1 Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Müdürlüğü, 1 Şap Enstitüsü Müdürlüğü, 12 Zirai Karantina Müdürlüğü, 23 Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü, 41 Kamu ve 93 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı ile hizmet vermektedir.
Gıda güvenilirliği çalışmaları, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Bakanlığımızca yürütülmektedir. Gıda mevzuatı alanında yönetmelikler ve tebliğler yayımlanmıştır.
Tüm uygulamalarda, ulusal mevzuatın yanısıra Avrupa Birliği müktesebatı, FAO/WHO standartları ile global olarak kabul görmüş bilimsel temellere dayalı yaklaşımlar esas alınmaktadır.
Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenilirliği anlayışı doğrultusunda, bitki sağlığı ile hayvan sağlığı ve refahının korunması, etkin ve yeterli resmi kontroller, gıda güvenilirliği politikamızı oluşturmaktadır. Bu hususta; tüketici sağlığı ve çevrenin korunması da gözetilmektedir.
Bitki sağlığı alanında; Bitki koruma ürünleri ve makinelerinin kontrollerinde entegre mücadele anlayışı öncelikli olarak ele alınmış olup, biyolojik ve biyoteknik mücadeleden etkin olarak yararlanılmıştır. Hasat öncesi pestisit denetimleri yapılarak taze meyve ve sebzede pestisit kullanımı kaynağında denetlenmiştir.
Hayvan sağlığının korunması ve hayvan refahının sağlanması amacıyla gerekli çalışmalar yürütülmüştür. Ülkemizde ilk defa görülen Nepal A tipi Şap Virüsüne karşı aşı geliştirilerek hızla aşılama faaliyeti gerçekleştirilmiş ve hastalık kontrol altına alınmıştır. Ayrıca diğer hastalıklar ile etkili mücadele amacıyla aşılama faaliyetleri devam etmiştir.
4
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Gıda ve yem kontrol hizmetlerinin etkinliğinin arttırılması, gıda ve yem işletmelerinin altyapılarının AB standartlarına uyumlarının sağlanması ve güvenilir gıda konusunda toplumda duyarlılığın arttırılması gıda güvenilirliğinin temini hususunda yapılan diğer çalışmalardır.
Gıda denetimi amacıyla 2015 yılında 735 bin denetim gerçekleştirilmiş mevzuata aykırı ürünlere yönelik idari yaptırımlar uygulanmıştır. Ayrıca taklit ve tağşişli ürünler bakanlığımız internet sayfasından kamuoyuna duyurulmuştur.
Tüketicilerin denetim mekanizmasına etkin katılımlarının sağlanması amacıyla faaliyette bulunan ALO 174 GIDA hattına yapılan yaklaşık 327 bin başvuru da incelenerek bu şikayetlere konu işletmelerde gerekli denetim yapılmıştır.
Tüm yem üretim işletmelerinde HACCP sistemine dayalı üretim yapma zorunluluğu getirilmiş, yem işletmelerine yönelik 18.420 denetim gerçekleştirilmiştir.
2015 yılı faaliyetlerini özetleyen bu rapor ile Genel Müdürlüğümüzün gıda güvenilirliği alanında yürütmekte olduğu faaliyetler ayrıntılı olarak paylaşılmaktadır.
Bu çalışmaları gerçekleştiren ve raporun hazırlanmasında emeği geçenlere içtenlikle teşekkür ederim.
Saygılarımla
5
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 2 İÇİNDEKİLER 6 TABLOLAR DİZİNİ 7ŞEKİLLER DİZİNİ 9KISALTMALAR 10 GENEL BİLGİLER1.1.Misyon ve Vizyon 13 1.2.Yetki, Görev ve Sorumluluklar 131.3.İdareye İlişkin Bilgiler 14
2.AMAÇ VE HEDEFLER2.1.Amaç ve Hedefler 17 2.2.Temel Değerler 17 3.FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER3.1.Bitki Sağlığı Faaliyetleri 203.1.1. Bitki koruma faaliyetleri 20 3.1.2. Karantina, ithalat ve ihracat faaliyetleri 25 3.1.3. Bitki koruma ürünleri ile ilgili faaliyetler 28 3.1.4. Mevzuat geliştirme ve uluslararası ilişkiler 31 3.1.5. Bitki sağlığı ve karantina eğitim ve yayım faaliyetleri 32 3.1.6. Denetim ve kontrol faaliyetleri 33 3.2. Hayvan Sağlığı Faaliyetleri 35 3.2.1.Hayvan hastalıkları ve zararlıları ile mücadele çalışmaları 353.2.2. Ülkeye giriş ve ihracat kontrolleri 453.2.3. Veteriner sağlık ürünleri ve halk sağlığı ile ilgili faaliyetler 483.2.4. Mevzuat geliştirme 543.2.5. Eğitim ve yayım faaliyetleri 543.2.6. Denetim ve kontrol faaliyetleri 553.3. Gıda ve Yem Güvenilirliği Faaliyetleri 573.3.1. Gıda kodeks faaliyetleri 593.3.2. Gıda ve yem ithalat ve ihracat faaliyetleri 593.3.3. Gıda ve yem işletmeleri ile ilgili faaliyetler 613.3.4. Laboratuvarlar ile ilgili faaliyetler 61
6
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3.5. Mevzuat geliştirme ve uluslararası ilişkiler 643.3.6. Eğitim ve yayım faaliyetleri 67 3.3.7. Denetim ve kontrol faaliyetleri 67 3.4. Risk Değerlendirme Faaliyetleri 733.4.1. Bilimsel komisyon faaliyetleri 73 3.4.2. Bilimsel görüş faaliyetleri 743.4.3. Eğitim ve yayım faaliyetleri 753.5. Genel Değerlendirme 76 3.5.1. Bitki sağlığı 763.5.2. Hayvan sağlığı 773.5.3. Gıda ve yem güvenilirliği 783.5.4. Risk değerlendirme 79
TABLO DİZİNİTablo 1: 2015 Yılı Entegre Mücadele Çalışmaları 20Tablo 2: 2015 Yılı Entegre ve Kontrollü Ürün Yönetimi Çalışmaları 21Tablo 3: Yıllara Göre Süne Mücadelesi 22Tablo 4: Yıllara Göre Çekirge Mücadelesi 22Tablo 5: Yıllara Göre Tarla Faresi Mücadelesi 23Tablo 6: Tahmin ve Uyarı Çalışmaları 23Tablo 7: Yıllara Göre Biyolojik/Biyoteknik Mücadele Desteklemeleri 24Tablo 8: 2015 Yılı Karantina ve Eradikasyon Çalışmaları 25 Tablo 9: 2015 Yılı İhracat ve İthalatta Bitki Sağlığı Denetimleri ve Analiz Sayısı 26 Tablo 10: 2015 Yılı Sürvey Çalışmaları 27Tablo 11: 2015 Yılı İthalatta ve İhracatta Bitki Sağlığı Denetimleri ve Analiz Sayısı (Adet) 28 Tablo 12: 2015 Yılı İthalat ve İhracat İzinleri 29 Tablo 13: Standart İlaç Deneme Metotlarının Durumu 29Tablo 14: BKÜ Yetkilisi ve ÜKD Durum Tablosu 30Tablo 15: 2015 Yılında Yayımlanmış Mevzuat 31Tablo 16: 2015 Yılı Bitki Sağlığı ve Karantina Eğitimleri 33Tablo 17: Yıllara Göre Bitki Sağlığı Yayım Çalışmaları 33Tablo 18: 2015 Yılı Hasat Öncesi Kalıntı Denetim Grupları 34Tablo 19: BKÜ ve Makinaları Denetim Grupları 34Tablo 20: Isıl İşlem Fırınları (ISPM 15) Denetim Grupları 34Tablo 21: Bitki Pasaportu Uygulama ve Denetimleri 34Tablo 22: Yıllara Göre Sağlık Taramaları 36
7
Tablo 23: Yıllara Göre Aşılama Sayıları 37Tablo 24:Parenteral Kuduz Aşılama Sayıları 37Tablo 25: Yıllara Göre Sığır Aşılama Sayıları 37Tablo 26: Yıllara Göre Koyun-Keçi Aşılama Sayıları 38Tablo 27: Koyun Keçi Vebası Aşılama Sayıları 38 Tablo 28: Sığırların Nodüler Ekzantemi Aşılama Sayıları 39 Tablo 29: Mavidil Aşılama ve Mihrak Sayıları 39Tablo 30: 2015 Yılı Kene İlaçlama Çalışmaları 39Tablo 31: Yıllara Göre Sevk Sayıları 40Tablo 32: Sertifikasyon Çalışmaları 40Tablo 33: Kurbanda Kesilen Hayvan Sayıları 41Tablo 34: Yıllara Göre Kaydedilen Hayvan Sayıları 42 Tablo 35: Enstitülerin Akredite Metot Sayısı 43Tablo 36: Hayvan Hastalıkları Tazminat Ödemeleri 44Tablo 37: Serbest Veteriner Hekimlere Ödenen Aşılama Destekleme Ödemeleri 44Tablo 38: Hastalıktan Ari İşletme ve Hayvan Sayıları 44Tablo 39: Hayvan ve Hayvansal Ürün İthalatında Veteriner Kontrolleri 45 Tablo 40: 2015 Yılında İthalat İçin Onaylanan Ülkeler ve Tesis Sayıları 45Tablo 41: Hayvan, Hayvansal Ürün ve Yan Ürün İhracat Kontrolleri 46Tablo 42: 2015 Yılı GMP Denetim ve Üretim Yeri İzin Faaliyetleri 48Tablo 43: 2015 Yılı Depo Ruhsatlandırılma Faaliyetleri 49Tablo 44: İştigal İzin İşlemleri 50Tablo 45: 2015 Yılında Düzenlenen İthalat Uygunluk Belgesi (Adet) 50Tablo 46: Veteriner Biyolojik Ürün İhracatı 51Tablo 47: Veteriner İlaç İhracatı 51Tablo 48: İzinli Veteriner Tıbbi Ürün Parekende Satış Yerleri 52Tablo 49: Veteriner Tıbbi Ürün Temini İzinli Yerler 52Tablo 50: Veteriner tıbbi Ürün Temin İzni Alan Kamu Kurumu 52Tablo 51: Farmakovijilans Faaliyetleri 52Tablo 52: Farmakovijilans Bildirimleri 52Tablo 53: Yürütülen Projeler 53Tablo 54: 2015 Yılında Yayımlanmış Mevzuat 54Tablo 55: 2015 Yılı Hayvan Sağlığı Eğitim Faaliyetleri 54Tablo 56: Hayvan Sağlığı Yayım Çalışmaları 54Tablo 57: 2015 Yılında Akılcı Antibiyotik Kullanımı İzleme Faaliyetleri 55Tablo 58: Veteriner Tıbbi Ürün Denetim Faaliyetleri 55Tablo 59: 2015 Yılı İnsan Tüketimi Amacıyla Kullanılmayan Hayvansal Yan Ürün İşletmeleri 55Tablo 60: Ülkemiz Sınırlarından Yasadışı Yollarla Girerken Yakalanan Hayvan Sayıları 56Tablo 61: Ülkemiz Sınırlarından Yasadışı Yollarla Girerken Yakalanan Hayvansal Ürün Miktarları 56 Tablo 62: Alt Komisyon Çalışmaları 58Tablo 63: Kodeks Hazırlamakla Görevli 29 Alt Komisyon 58Tablo 64: Yıllar İtibarı ile İhracatta Gıda Güvenliği Denetim Sayıları 59 Tablo 65: Yıllar İtibarı ile İthalatta Gıda Güvenliği Denetim Sayıları 59Tablo 66: Onay/Şartlı Onay Almış Gıda İşletme Sayıları 60
8
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Tablo 67: Kayıt Alınmış Gıda İşletme Sayıları 60Tablo 68: 2015 Yılı Yem İşletmesi Sayıları 60 Tablo 69: Yıllar İtibarı ile Karma Yem Üretim Miktarları (Ton) 60Tablo 70: 2015 Yılı Akreditasyon Çalışmaları 62Tablo 71:2015 Yılında Bakanlığımıza Bağlı Gıda Kontrol Laboratuvarında Yapılan Analiz Sayıları 62Tablo 72: Bakanlığımızdan Yetkili Özel Gıda Kontrol Laboratuvarlarının 2015 yılı numune ve Analiz Sayıları 62Tablo 73: Ulusal Kalıntı İzleme Planı Değerlendirme Tablosu 63Tablo 74: 2015 yılında Türk Gıda Kodeksi Kapsamında Yayımlanan Mevzuat 64Tablo 75: 2015 yılında Yem ile İlgili Yayımlanan Mevzuat 65Tablo 76: 2015 Yılı Bildirime Sunulan Taslak Mevzuat Sayısı 65Tablo 77: 2015 Yılında Katılım Sağlanan Kodeks Alimentarius Komisyon Toplantıları 66Tablo 78: 2015 Yılında Katılım Sağlanan Uluslararası Toplantıları 66 Tablo 79: 2015 Yılı Gıda Eğitim Faaliyetleri 67Tablo 80: 2015 Yılı Yem Eğitim Faaliyetleri 67Tablo 81: Gıda-Yem Güvenilirliği Yayım Çalışmaları 67Tablo 82: Yıllara Göre Gıda Resmi Kontrol Sayıları 68Tablo 83: Yıllara Göre Gıda İşletmeleri Faaliyet Alanına Göre Gıda Resmi Kontrol Sayıları 68Tablo 84: Yıllara Göre Kontrol Planı 68Tablo 85: ALO 174 Gıda Hattına Yapılan Başvuru Sayısı ve İdari yaptırım Sayısı 69Tablo 86: Kamuoyu ile Paylaşılan Resmi Kontrol Sonuçları 69Tablo 87: 2015 Yılında Kamu ve Özel Laboratuvar Denetimleri 70Tablo 88: Yıllara Göre Yem İşletmeleri Denetim Sayıları 71Tablo 89: Yıllara Göre Denetim Sayıları ve Yasal İşlemler 71Tablo 90: Yıllara Göre Resmi Kontrol Sayıları 71Tablo 91: Yıllara Göre Yemlerde Risk Esaslı Analiz Sonuçları 71Tablo 92: Yemlerde Etiket Beyanına Uygunluk 72Tablo 93: Yemlerde Yıllara Göre GDO Denetim Sonuçları 72Tablo 94: Yıllık Kontrol Planı Dışında Çiftliklerde Gerçekleştirilen Antibiyotik Denetimleri 72Tablo 95: GOKBK 2015 Yılı Faaliyetleri 73Tablo 96: Bilimsel Çıktılar 74Tablo 97: 2015 Yılı Eğitim Faaliyetleri 75Tablo 98: 2015 Yılı Yayım Faaliyetler 75
Şekil 1: Bakanlık Teşkilat Yapısı 14Şekil 2: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Teşkilat Yapısı 15
ŞEKİLLER DİZİNİ
9
KISALTMALAR
AK Alt Komisyon
ANSES Fransa Hayvan Sağlığı Enstitüsü
AORC Resmi Yarış Kimyacıları Birliği
BKÜ Bitki Koruma Ürünleri
CoE Avrupa Konseyi
ÇHC Çin Halk Cumhuriyeti
DTÖ Dünya Ticaret Örgütü
EDQM Sağlığın Korunması ve İlaç Kalitesi Genel Müdürlüğü
EFSA Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi
EKÜY Entegre ve Kontrollü Ürün Yönetimi
EMA Avrupa İlaç Ajansı
EUDRALEX Tıbbi Ürünlere İlişkin Avrupa Birliği Mevzuatı
FAO Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı
FLI Friedrich Loeffler Enstitüsü
FVO AB Gıda ve Veteriner Ofisi
GDO Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
GGBS Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi
GMP İyi Üretim Uygulamaları
GOKBK Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu
ICH Beşeri Tıbbi Ürünlerde Ruhsatlandırılmadaki Teknik Gerekliliklerin Harmonizasyonu
İçin Uluslararası Konferans
IPPC Uluslararası Bitki Sağlığı Sözleşmesi
IRCA Uluslararası Sertifikalı Denetçiler Birliği
ISAG Uluslararası Genetik Bilimleri Birliği
ISPMs Bitki Sağlığı Standartları
ISO Uluslararası Standartlar Teşkilatı
IZSAM İtalya Abruzzo e del Molise Hayvan Sağlığı Enstitüsü
İPCK İdari Para Cezaları Kararları
HoA Avrupa Gıda Güvenliği Otoriteleri Başkanları
PIC/S Farmasötik Denetim Sözleşmesi ve Denetim İşbirliği Programı
PPR Koyun Keçi Vebası
10
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
KAK Kodeks Alimentarius Komisyonu
KKKS Koyun Keçi Kayıt Sistemi
MAYZEM Milletlerarası Akdeniz Yüksek Zirai Etütler Merkezi
MAE Mekanik Ayrılmış Et
OIV Uluslararası Bağ ve Şarap Örgütü
OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı
OIE Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı
RASFF Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi
RF Rusya Federasyonu
SİDM Standart İlaç Deneme Metotları
SOP Standart Operasyon Prosedürleri
SPS Sağlık ve Bitki Sağlığı
TAIEX Teknik Yardım ve Bilgi Değişimi Sistemi
TBT Ticarette Teknik Engeller
TEGK Takviye Edici Gıda Komisyonu
TUS Tahmin ve Uyarı Sistemleri
TURKAK Türk Akreditasyon Kurumu
TÜRKVET Türk Veteriner Bilgi Sistemi
UAEA Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu
UGKK Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu
UKİP Ulusal kalıntı İzleme Programı
WHO Dünya Sağlık Örgütü
VICH Veteriner Tıbbi Ürünlerde Ruhsatlandırılmadaki Teknik Gerekliliklerin Harmonizasyonu
İçin Uluslararası Konferans
VLA İngiltere Veteriner Laboratuvarlar Ajansı
ZRA Zararlı Risk Analizi
ZMTT Zirai Mücadele Teknik Talimatı
11
12
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
1.1. Misyon ve Vizyon
1.2. Yetki, Görev ve Sorumluluklar
Misyon: Ülkemizin ve dünya pazarlarının ihtiyacı olan
güvenilir gıda ve kaliteli tarım ürünlerine erişilebilirliği
gerçekleştirmek.
Vizyon: Gıda, tarım ve hayvancılık alanında; üretici ve tüketici memnuniyetini en üst düzeyde sağlamak.
a) Güvenilir gıda ve yem arzını sağlamak, bu amaçla
politikalar oluşturmak ve denetlemek.
b) Gıda, gıda katkı maddeleri ve gıda ile temasta bulu-
nan madde ve malzemelerin üretim, işleme ve pazarlama
ile ilgili süreçlerin her aşamasındaki izlenebilirliğine yöne-
lik esasları belirlemek.
c) Gıda, gıda katkı maddeleri ve gıda ile temasta bulu-
nan madde ve malzemeleri üreten işyerlerinin niteliklerini
ve bunlara ilişkin izin ve kayıt esaslarını belirlemek, bun-
ların izin ve kayıt işlemlerini yapmak, bu işyerlerini gıda
siciline kaydetmek, üretim ve satış yerlerinin kontrol ve
denetimlerini yapmak veya yaptırmak.
ç) Gıda, gıda katkı maddeleri ve yemler ile gıdayla te-
masta bulunan madde ve malzemelerin giriş ve çıkış güm-
rük kapılarını, ilgili kurumların görüşlerini alarak tespit ve
ilan etmek; veteriner sınır kontrol noktalarını ve bunların
çalışma esaslarını belirlemek.
d) Yem işletmelerinin hijyen gerekliliklerini belirlemek ve
onay/kayıt işlemlerini yapmak.
e) Yem katkı maddelerinin ve özel besleme amaçlı yem-
lerin onayı ve kullanımı ile ilgili esasları belirlemek ve de-
netlemek.
f) Hayvan kimlik sistemini kurmak ve hayvan hareketlerini
kontrol etmek.
g) Canlı hayvan, bitki, hayvansal ve bitkisel ürünler ile
yem ve gıdanın dış ticareti ile ilgili sağlık şartlarını belirle-
mek, sınır kontrol noktalarını ve bunların çalışma esasları-
nı belirlemek ve yürütmek.
ğ) Bitki, hayvan, gıda ve yem güvenirliğini gözeterek tüke-
ticiyi ve halk sağlığını korumak amacıyla tedbirler almak.
h) Hayvan refahını sağlamaya yönelik çalışmalar yap-
mak.
ı) Hayvan ve bitki sağlığı ile gıda ve yem konusunda faa-
liyet gösteren laboratuvarların belgelendirilmesine yönelik
esasları belirlemek ve bunları denetlemek.
i) Hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanmasına ilişkin
kontrol ve takip işlemlerini yapmak ve buna ilişkin esasları
belirlemek.
j) Hayvan hastalıkları ile mücadele ve hayvan sağlığı hiz-
metlerini yürütmek ve buna ilişkin esasları belirlemek.
k) Hayvan sağlığında kullanılan tedavi edici ve koruyu-
cu maddeler ile bunların etken ve yardımcı maddelerinin
imal, satış, taşıma ve muhafaza şartlarını tespit ve ilan
etmek.
l) Hayvan sağlığı, teşhis ve tedavi hizmetleri ile ilgili faa-
liyet gösteren kurum ve kuruluşlar ile hayvan satış, kesim
ve eğitim yerleri ve barınaklara ilişkin esasları belirlemek.
m) Bitki sağlığını korumak, bitki hastalıkları ve zararlıları
ile mücadele etmek ve buna ilişkin esasları belirlemek.
n) Bitki pasaport sistemini kurmak, bitki ve bitkisel ürün ha-
reketlerini kontrol etmek, bitkisel korumada kullanılan ürün-
lerin norm ve özellikleri ile onay verilmesine ilişkin esasları
belirlemek, onay verme ve kontrol işlemlerini yapmak.
o) Bitki ve hayvan sağlığı ile gıda ve yem güvenirliğini
sağlamak amacıyla risk yönetimi esaslarını belirlemek,
bilimsel risk değerlendirmesi yapmak ve risk iletişimini
sağlamak.
ö) Hayvan ve bitki sağlığının korunması ile gıda ve yem
kontrolünde görevlendirilecek personelin niteliklerini, çalış-
ma usul ve esaslarını belirlemek.
p) Belirtilen görevler ile ilgili yayım faaliyetlerinin koordi-
nasyonuna yardımcı olmak.
13
1.3. İdareye İlişkin BilgilerŞekil 1. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Teşkilat Yapısı
14
BAKAN
BAKAN YARDIMCISI
Hizmet Birimleri
Sürekli Kurullar• Yüksek Komiserler Kurulu
• Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu• Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu
• Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri• Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlükleri• Tohum Sertifikasyon Test Müdürlükleri
• Zirai Karantina Müdürlükleri• Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlükleri
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Şekil 2. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat Yapısı
Bağlı Kuruluşlarımız:
• Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri (39)
• Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü (1)
• Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (1)
• Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlükleri (7)
• Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (1)
• Şap Enstitüsü Müdürlüğü (1)
• Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlükleri (23)
• Zirai Karantina Müdürlükleri (12)
İlgili Kuruluşlarımız:
• Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri (4)
GENEL MÜDÜR
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
Bitki Koruma Ürünleri Gıda ve Kontrol Laboratuvarlar
Bitki ve Bitkisel Ürünler
Hayvan ve Hayvansal Ürünler
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
15
16
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
2.1. Amaç ve Hedefler
2.2. Temel Değerler
AMAÇ ÇEVREYE DUYARLI VE ETKİN BİTKİ SAĞLIĞI TEDBİRLERİ İLE KALİTEYİ KORUYARAK BİTKİSEL ÜRETİMİ ARTIRMAK
HEDEF-1 Bitki Sağlığı Hizmetlerinde Entegre ve Biyolojik Mücadele Çalışmalarını Geliştirmek ve Yaygınlaştırmak
HEDEF-2 Bitki Koruma Ürünleri ile Makinelerinin Kontrol ve Denetim Faaliyetlerini Geliştirmek
HEDEF-3 Bitkisel Üretimde İç ve Dış Karantina Faaliyetlerini Geliştirmek
AMAÇ HAYVAN HASTALIK VE ZARARLILARINI KONTROL VE ERADİKE ETMEK, HAYVAN REFAHINI SAĞLAMAK
HEDEF-1 Hayvan Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Hizmetlerini ve Hayvan Refahını Geliştirerek Hayvansal Üretim Miktar
ve Kalitesini Yükseltmek
HEDEF-2 Hayvan Refahının Sağlanması İçin Gerekli Standart ve Sistemleri Oluşturmak
HEDEF-3 İthalat ve İhracat Kontrol ve Denetim Hizmetlerini Geliştirmek
AMAÇ ÜRETİMDEN TÜKETİME KADAR ULUSLARARASI STANDARTLARA UYGUN GIDA GÜVENİLİRLİĞİNİ SAĞLAMAK
HEDEF-1 Gıda ve Yem Kontrol Hizmetlerinin Etkinliğini Artırmak
HEDEF-2 Gıda ve Yem İşletmelerinin Altyapılarını Güçlendirmek ve Standartlara Uyumunu Sağlamak
HEDEF-3 Güvenilir Gıda Konusunda Toplumda Duyarlılığı Artırmak
Erişilebilirlik: Genel Müdürlük kolaylıkla ulaşılabilir hiz-
metler sunar.
Duyarlılık: Genel Müdürlük toplumun ihtiyaçlarına duyarlı
ve çözüm odaklıdır.
Paydaş Odaklılık: Genel Müdürlük, politika ve uygula-
malarında hizmetlerinden yararlananların görüşlerini dik-
kate alır.
Tarafsızlık: Genel Müdürlük bütün taraflara eşit yakınlık-
tadır.
Özverili Çalışma: Çalışanlar, Genel Müdürlük hizmetle-
rinden yararlananlara faydalı olabilmek için fedakarlıkta
bulunurlar.
Gelişime Açıklık: Çalışanların sürekli gelişimine önem ve-
rilir ve bunu destekleyici faaliyetler teşvik edilir.
Stratejik Bakış: Genel Müdürlük geleceğe yönelik öngö-
rülebilir gelişme ve riskler çerçevesinde stratejilerini bu-
günden belirler.
Sürekli İyileştirme Anlayışı: Genel Müdürlük faaliyet ve
süreçleri, etkin yöntemlerle analiz edilerek değerlendirilir
ve gerekli iyileştirmeler yapılır.
Tutarlılık ve Süreklilik: Genel Müdürlük, kurumsal yapısı
ve imajı ile faaliyet ve uygulamalarında prensipleri doğ-
rultusunda daima dengeli hareket eder.
Sonuç Odaklılık: Genel Müdürlük elde edilecek başarıya
yönelik olarak kaynaklarını ve faaliyetlerini planlar ve o
doğrultuda hareket eder.
Toplumsal Sorumluluk: Genel Müdürlük, faaliyetlerinde
ve paydaşlarıyla ilişkilerinde sosyal sorumluluğu gözetir,
bu yönde kararlar alır ve uygular.
Kurumsal Dürüstlük: Genel Müdürlük yasalara uygun,
şeffaf ve doğrulukla hareket eder, faaliyetlerinde hesap
verilebilirlik anlayışını temel alır.
17
18
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.1. Bitki Sağlığı Faaliyetleri
3.1.1. Bitki Koruma Faaliyetleri3.1.1.1. Entegre mücadele faaliyetleri3.1.1.2. Entegre ve kontrollü ürün yönetimi projesi3.1.1.3. Süne mücadelesi 3.1.1.4. Çekirge mücadelesi3.1.1.5. Tarla faresi mücadelesi3.1.1.6. Akdeniz meyve sineği mücadelesi pilot projesi çalışmaları3.1.1.7. Tahmin ve uyarı sistemleri ile ilgili çalışmalar3.1.1.8. Destekleme faaliyetleri3.1.1.9. Zirai Karantina Müdürlükleri hizmet binası çalışmaları
3.1.2. Karantina, İthalat ve İhracat Faaliyetleri3.1.2.1. Karantina ve eradikasyon çalışmaları3.1.2.2. Zararlı organizma bildirimleri3.1.2.3. İhracat ve ithalat kontrolleri ve analiz sayısı3.1.2.4. Çin Halk Cumhuriyeti'ne kiraz ihracatı3.1.2.5. Sürvey çalışmaları
3.1.3. Bitki Koruma Ürünleri ile İlgili Faaliyetler
3.1.3.1. Bitki koruma ürünleri ve zirai mücadele alet ve makineleri ile ilgili ruhsatlandırma, imal izni, piyasa kontrolü faaliyetleri3.1.3.2. Bitki koruma ürünlerinin ithalat ve ihracat izni ile ilgili faaliyetler 3.1.3.3. Çıkarılan veya yenilenen standart ilaç deneme metodu (SİDM)3.1.3.4. Bitki koruma ürünü ve makineleri ile ilgili kontrol ve denetimler3.1.3.5. Bitki koruma ürünleri bayi veya toptancılık sınavı
3.1.4. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası İlişkiler3.1.4.1. Mevzuat geliştirme 3.1.4.2. Uluslararası ilişkiler
3.1.5. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri 3.1.5.1. Eğitim faaliyetleri 3.1.5.2. Yayım faaliyetleri
3.1.6. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri3.1.6.1. Hasat öncesi pestisit denetimleri3.1.6.2. Bitki koruma ürünleri ve makineleri ile ilgili kontrol ve denetimler3.1.6.3. Isıl işlem fırınları (ISPM 15) denetimleri3.1.6.4. Bitki pasaportu denetimleri
19
3.1. Bitki Sağlığı Faaliyetleri
3.1.1. Bitki Koruma Faaliyetleri
3.1.1.1. Entegre Mücadele Faaliyetleri
Entegre Mücadele; kültür bitkilerinde zararlı türlerin po-
pülasyon dinamikleri ve çevre ile ilişkilerini dikkate alıp,
uygun olan bütün mücadele metotlarını ve tekniklerini
uyumlu bir şekilde kullanarak, bunların popülasyonlarını
ekonomik zarar seviyesinin altında tutan bir zararlı yöneti-
mi sistemidir. Diğer bir ifade ile bir agroekosistem içerisin-
de zararlı popülasyonlarının idare ve yönetim sistemidir.
Entegre mücadele insan sağlığı, çevre ve doğal denge-
nin de dikkate alınarak kimyasal mücadelenin son çare
olarak ele alındığı, sürdürülebilir bir mücadele sistemi
olup bu özelliği ile “Entegre Ürün Yönetimi”, “İyi Tarım
Uygulamaları” ve “Sürdürülebilir Tarımsal Üretim”in teme-
lini oluşturur.
Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen bitki sağ-
lığı çalışmaları sürdürülebilir tarımsal üretimi hedefle-
yen ve uluslararası kabul görmüş olan “Entegre Za-
rarlı Yönetimi” kapsamında yürütülmektedir. Bu çalışmalar
Bakanlığımızın orta ve uzun vadeli hedefleri doğrultusun-
da hazırlanan “Entegre Mücadele Uygulama Program ve
Prensipleri” çerçevesinde, tüm ilgili birimlerin katılımı ile 5
yıllık programlar halinde yürütülmektedir.
Ülkemizde 16 önemli üründe hastalık, zararlı ve yabancı
otlarla mücadele için Entegre Mücadele Teknik Talima-
tı bulunmaktadır. Entegre Mücadele projeleri hedef kitle
olan üreticiler için hazırlanmış olup, araştırmacı, yayımcı
ve üretici işbirliği ile uygulanmaktadır.
Tablo 1. 2015 Yılı Entegre Mücadele Çalışmaları
Ürün
ElmaFındıkKayısıKirazMısırNohutÖrtüaltıPamukPatates
ZeytinTurunçgilToplam
6334828149
17115
2113196
182
Çiftçi Sayısı
2171.3444.970
782855268797420164810759923183
1.888284
14.664
Çiftçi Sayısı
2291.2685.301
712819256613375165726849
1.146336
4.018310
17.123
Alan (da)
12.03436.610
1.004.72319.95917.8006.356
10.86146.3374.5631.606
141.61817.9222.642
129.1734899
1.457.103
10694
1079196967789
10190
112124184213109117
Alan (da)
12.61025.621
901.14022.96915.3086.260
13.76553.5303.9501.395
145.01520.9851.636
77.6354.590
130.6409
PROGRAM UYGULAMA
(%)
20
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Bakanlığımızın misyonu doğrultusunda tarladan sofraya
güvenilir gıda, temiz çevre ve sağlıklı toplum için geliştiril-
miş bir Entegre Mücadele sistemidir.
EKÜY projelerinde kalıntı riski bulunan ürünlerde ve bölge-
lerde Entegre Mücadele prensipleri doğrultusunda üretim
yapan örnek alanlar oluşturularak, uygulamaların diğer
üreticilere tanıtımı için EKÜY Bayrağı ile işaretlenmekte-
dir. Proje kapsamında proje koordinatörleri tarafından
üretim sezonu boyunca tarla, bağ, bahçe, sera ziyaretleri
yapılarak, önder üreticilerin uygulamalı eğitimlerle çevre
dostu mücadele tekniklerini öğrenmeleri hedeflenmekte-
dir.
Proje kapsamında uygulamaların doğrulanması amacıyla
ürünler hasat edilmeden önce pestisit analizine tabi tutul-
makta ve kalıntı içermeyen ürünler için sertifika ve logolar
verilerek daha iyi koşullarda pazarlanması sağlanmak-
tadır.
EKÜY projeleri ile hem iç tüketime güvenilir ürün arzı sağ-
lanmakta, hem de ihracatta olası sorunların yaşanması
önlenmektedir.
3.1.1.2. Entegre ve Kontrollü Ürün Yönetimi (EKÜY) Projesi
Tablo 1. 2015 Yılı Entegre Mücadele Çalışmaları
Tablo 2. 2015 Yılı Entegre ve Kontrollü Ürün Yönetimi Çalışmaları
21
Ürün
Armut
ÇilekDomates
ElmaErik
KayısıKiraz
Örtüaltı
ZeytinTurunçgil Toplam
48147121
1210618
Çiftçi Sayısı
4301.106
1033957010
164110
1.0521.343
518100
1.6487.400
Çiftçi Sayısı
45398210
537559
9150125
1.2171.396
518100
1.6577.713
Alan(da)
9.08430.060
485.243
23.53962
2.0332.250
13.99811.72010.2224.000
104.868217.127
10589
100158989091
114116104100100101104
Alan(da)
8.44322.110
505.736
22.72067
2.1301.900
13.00013.13410.0494.000
104.588207.927
PROGRAM UYGULAMA
(%)
3.1.1.3. Süne Mücadelesi
3.1.1.4. Çekirge Mücadelesi
• Ülke çapında süne ile bulaşık olan tüm hububat
alanlarında süne mücadelesi çalışmaları yapılmakta-
dır.
• 2015 yılında; 550 ekip ile 56 ilde, 9.000 köyde
39,2 milyon dekar alanda süne sürveyleri yapılmıştır.
Yapılan sürveyler sonucunda;
• Süne popülasyonu ekonomik zarar eşiğinin üzerin-
de olan 6.280.017 dekar alanda ilaçlama kararı
alınmış olup, 22 ilde, 4.105.727 dekar alanda kim-
yasal mücadele yapılmıştır. İlaçlama kararı alındığı
halde çiftçiler tarafından 2.174.290 dekar alanda
ilaçlama yapılmamıştır (İlaçlama yapılan alan son 23
yılın en düşük alanıdır).
• Yaklaşık 33,2 milyon dekar hububat alanı ilaçla-
ma dışı bırakılmıştır.
• 3,56 milyon parazitoid üretimi ve salımı yapılmış
olup, son 11 yılda toplam 87,76 milyon parazitoid
üretim ve salımı yapılmıştır.
• Mücadelenin başarısını değerlendirmek amacıyla
11.494 numune üzerinden emgi analizi yapılmış
olup, emgi oranı mücadele yapılan alanlarda %0,61,
mücadeleye gerek duyulmayan alanlarda %0,82,
mücadele gerektiği halde ilaçlanmayan alanlarda
%1,75 olarak tespit edilmiştir. Ülkemiz genelinde
emgi oranı ortalaması %0,85 olarak hesaplanmıştır.
• Süne mücadelesinin Milli Ekonomiye katkısı; 738
milyon TL olmuştur.
Tablo 3. Yıllara Göre Süne Mücadelesi
Tablo 4. Yıllara Göre Çekirge Mücadelesi
Yıllar
201020112012201320142015
595253504956
il sayısı
362225212522
Alan (dekar)
10.878.5126.857.01110.355.0419.025.5786.460.2134.105.727
%1’in altında%1’in altında%1’in altında%1’in altında%1’in altında%1’in altında
Alan (dekar)
39.654.30044.577.39341.250.00040.903.49543.356.00539.220.086
Sürvey yapılan Kimyasal Mücadele Yapılan EmgiOranı
Tarım alanlarının dışında kalan; çayır- mera, hazine ara-
zisi, köy ortak arazisi, gibi şahıs mülkü olmayan yerlerde
çekirge mücadelesi, devlet yardım mücadelesi şeklinde
yürütülmektedir.
Taşra teşkilatımızca, çekirge çıkış noktaları, inficar alan-
ları takip edilerek çekirge ergin hale gelmeden ve geniş
alanlara yayılmadan, nimf döneminde mücadele yapıl-
maktadır.
2015 yılında; Çekirge çıkma ihtimali olan ve progra-
ma alınan 56 İl, 347.542 dekar alan takip edilmiştir.
Kimyasal mücadele yapılması gerekli görülen; 51 İlde,
164.300 dekar alanda kimyasal mücadele yapılmıştır.
Yıllar
2010
2011
2012
2013
2014
2015
54
55
52
59
58
56
48
47
49
53
51
51
Alan (dekar)
233.750
273.620
247.305
234.825
263.820
347.542
Alan (dekar)
152.817
97.990
122.500
158.701
210.010
164.300
Sürvey yapılan Kimyasal Mücadele Yapılan
22
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.1.1.5. Tarla Faresi Mücadelesi
3.1.1.6. Akdeniz Meyvesineği (Ceratitis capitata) Mücadelesi Pilot Projesi
3.1.1.7. Tahmin ve Uyarı Sistemleri (TUS) Çalışmaları
Tablo 5. Yıllara Göre Tarla Faresi Mücadelesi
Tarla faresi mücadelesi amacıyla 2015 yılında 14.568.373 dekar alanda sürvey yapılmış ve sürvey sonucuna
göre bulaşık olan 2.476.442 dekar alanda mücadele yapılmıştır.
Akdeniz meyvesineği (Ceratitis capitata) Turunçgil ve bir-
çok meyve türünde zararlı olup, aynı zamanda Ülkemizde
önemli bir karantina etmenidir. Zararlı ile zamanında ve
etkin mücadele yapılması amacıyla toplu mücadele yapıl-
masına yönelik pilot proje uygulanmaktadır.
Söz konusu zararlı ile zamanında ve etkin mücadele ya-
pılması amacıyla kapsamlı olarak hazırlanan “Akdeniz
Meyvesineği Pilot Projesi” Adana (Ceyhan, Yumurtalık),
Hatay (Erzin, Dörtyol, Arsuz) ve Osmaniye (Merkez, Top-
rakkale) illerinde uygulanmaktadır.
Zararlı popülasyon yo-
ğunluğunun değişme-
sinde etkili olan iklim
faktörlerini değerlen-
dirip kimyasal müca-
delenin gerekli olup
olmadığı, gerekiyorsa en uygun ilaçlama zamanına karar
vererek, üreticilerin önceden uyarılması, maliyet, enerji
ve zaman kaybının önlenmesi amaçlanmaktadır.
Elmada; Elma Karalekesi ve Elma İç Kurdu ile Bağda;
Bağ Salkım Güvesi ve Bağ Mildiyösü konularında elektro-
nik tahmin ve uyarı sistemleri kullanılmaktadır.
2015 yılında 43 İlde 301 adet TUS kullanılarak toplam
2.625.510 dekar alanda çalışmalar sürdürülmüştür.
Proje kapsamında yapılan eğitim, yayım, izleme (moni-
toring) ve mücadele çalışmaları yaklaşık 193.336 dekar
alanda (4.365.679 ağaç), 3 ilde 7 ilçede 200 izleme
noktası kurularak yürütülmektedir.
Toplu mücadele ile etkinliği arttırmak amacıyla çiftçiye bit-
ki koruma ürünü verilmiştir.
Konusu
Elma
Toplam
*35
*18
43
Cihaz Sayısı (ad.)
221
80
301
1.484.640
1.140.870
2.625.510
Tablo 6. Tahmin ve Uyarı Çalışmaları
Yıllar
2010
2011
2012
2013
2014
2015
49
52
54
73
77
67
48
51
51
72
73
62
Alan (dekar)
6.265.375
3.387.550
4.584.870
8.195.445
9.636.694
4.649.790
Alan (dekar)
5.896.920
4.878.764
1.449.256
1.379.024
1.848.511
2.476.442
Sürvey yapılan Kimyasal Mücadele Yapılan
*Bazı İllerde hem elma hem de bağ için TUS kullanıldığı için toplam İl sayısı farklı görülmektedir.
23
3.1.1.8. Destekleme Faaliyetleri
3.1.1.8.1. Biyolojik ve Biyoteknik mücadele desteklemeleri
3.1.1.8.2. Patates siğili destekleme ödemesi
Bitkisel üretimde zararlı organizmalarla mücadelede zi-
rai ilaç kullanımının azaltılması, kalıntının önlenmesi ve
ekosistemin korunması ile sürdürülebilir tarımın sağlan-
ması amacıyla kimyasal mücadeleye alternatif yöntemler
teşvik edilmektedir. Bu kapsamda biyolojik ve biyoteknik
mücadele uygulayan üreticilerimize destekleme ödemesi
yapılmaktadır. Destekleme miktarları belirlenirken dekara
Patates bitkisinin en tahripkâr hastalıklarından birisi olan
patates siğili hastalığı görülen alanlarda Solanaceae fa-
milyasına ait bitkilerin (fide ve fidan dahil) yetiştirilmesine
izin verilmemektedir. Hastalığın ülke geneline yayılmasını
önlemek ve üreticilerin mağduriyetini gidermek amacıyla
alternatif ürün yetiştiren üreticilere destekleme ödemesi ya-
pılmaktadır.
Alternatif ürün desteği kapsamında “Bitki Pasaportu Siste-
mi ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması Hakkında Yö-
netmelik” hükümlerine göre aynı alana yemeklik patates
dikimi 3 yılda bir yapılması gerekmektedir. Bu amaçla,
Patates siğili hastalığı nedeniyle üç yılda bir Alternatif
Ürün Destekleme ödemesi yapılmakta olup, en son 2013
yılında yapıldığından, 2015 yılında destekleme ödemesi
yapılmamıştır.
maliyeti dikkate alınmakta ve maliyetin yaklaşık % 50’si-
nin desteklenmesi esas alınmaktadır.
Uygulama, ilk olarak 2010 yılında örtü altı üretiminde
başlatılmış, daha sonraki yıllarda kalıntı çıkma riski yüksek
olan biyolojik ve biyoteknik mücadele uygulama imkanı
olan ürünleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Yıllar
2010-2011
2011
2012
2013
2014
2015
Toplam
615
548
2.819
5.327
7.101
6.865
23.275
Desteklenen Alan (Da)
5.294,00
16.327,02
66.059,54
133.538,80
173.534,71
167.458,20
562.212,27
Ödeme Miktarı (TL)
413.496,58
559.868,60
3.103.977,97
6.160.264,57
9.529.657,65
9.248.611,76
29.015.877,13
Tablo 7. Yıllara Göre Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele Desteklemeleri
24
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.1.1.9. Zirai Karantina Müdürlükleri hizmet binası çalışmaları
3.1.2. Karantina, İthalat ve İhracat Faaliyetleri
3.1.2.1. Karantina ve eradikasyon çalışmaları
Ülkemizde uluslararası bitkisel ürün ticaretinde etkin bit-
ki sağlığı önlemlerinin alınması amacıyla yeni kurulan
Zirai Karantina Müdürlüklerinden Artvin Zirai Karantina
Müdürlüğünün hizmet binası yerel kaynaklarla tamamla-
narak hizmete başlamıştır. Ağrı Zirai Karantina Müdür-
lüğü ve Şırnak Zirai Karantina Müdürlüğü’nün hizmet
binaları için ödenekler il özel idarelere aktarılmıştır. Yer
tahsis işlemleri tamamlanmış mimari projeleri yapılmak-
Ülkemizde sürekli olarak zararlı organizmaların tehdidi
altında bulunan kültür bitkilerine arız olan çeşitli hasta-
lık, zararlı ve yabancı otlar, gerekli önlemler alınmadığı
takdirde, bitkisel ürünlerde % 100'lere varan kayıplara
neden olmaktadır.
Kültür bitkilerinin zararlı organizmalardan korunması, üre-
tim kapasitesini dolayısıyla tarımsal verimliliği arttırmakta-
dır. Bu nedenle, yurda girmiş fakat tümüyle yayılmamış
tehlikeli hastalık, zararlı ve yabancı otlar ile bunların ko-
nukçularının temiz bölgelere bulaşma ve yayılmamasını
önlemek için imha edici, sınırlayıcı ve uzaklaştırıcı yasal
tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Diğer taraftan, Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası an-
laşmalar gereğince ülke içerisindeki karantina tedbirleri-
ne titizlikle uyulması, tehlikeli hastalık ve zararlıların görül-
düğü yerde sınırlandırılması büyük önem arz etmektedir.
Aynı zamanda bazı zararlı organizmalar için karantina
tedbirlerinin yeterince alınmaması durumunda, hastalığın
görüldüğü bölgede üretilen hiçbir tarımsal ürünün ihra-
catına da izin verilmemekte ve üretilen ürünler yeterince
değerlendirilememektedir.
Ayrıca, iç karantina tedbirlerinin uygulanmaması duru-
munda, zararlı organizmalar ilden ile yayılmakta dolayı-
sıyla temiz alanlara bulaşma riski artmaktadır. Bu durum,
ülkemizdeki bitkisel üretimi gerek kalite gerekse kantite
yönünden etkilemekte ve ihracatımız açısından ciddi bir
risk oluşmasına neden olmaktadır. Bu riskleri bertaraf
etmek amacıyla karantina zararlı organizmaları ile ilgili
Ülkemizde eradikasyon çalışmaları yürütülmektedir.
tadır. İlgili Özel İdare Müdürlüklerince ihaleleri yapıl-
dıktan sonra hizmete açılması planlanmaktadır.
Hizmet binası ihtiyacı olan Samsun Zirai Karantina
Müdürlüğünün yeni hizmet binası Çevre ve Şehircilik
Bakanlığına yaptırılmakta olup, 13.11.2015 tarihinde
yüklenici firma ile sözleşme imzalanarak inşaatına baş-
lanmış ve 250 takvim günü sonra yapımının bitirilerek
hizmete açılması planlanmaktadır.
Karantina Etmeni
Patates Kist Nematodları
Karpuz Bakteriyel Meyve Lekesi
Kestane gal arısı (Dryocosmus kuriphilus)
Domates Lekeli Solgunluk Virüsü
13
12
6
7
1
14
1
Alan (da)
*130.161,790
6.861,238
463,452
4.270,373
28,671
6.295
19 da
Tedbir Durum
Karantina
tedbirleri
uygulanmaya
devam ediyor.
Tablo 8. 2015 Yılı Karantina ve Eradikasyon Çalışmaları
*Bulaşık alan+güvenlik kuşağı
25
3.1.2.2. Zararlı organizma bildirimi
3.1.2.3. İhracat ve ithalat kontrolleri ve analiz sayısı
3.1.2.4. Çin Halk Cumhuriyeti’ne Kiraz İhracatı
3.1.2.5. Sürvey çalışmaları
Bitki sağlığı tedbirlerinin zamanında alınarak zararlı organiz-
maların ülkemizde varlığı ve yayılışını kontrol etmek ve bitki-
sel üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla yeni tespit
edilen zararlı organizmaların bildirimi araştırma kuruluşları ve
üniversiteler gibi araştırma çalışmalarını yürüten kurum yada
kişilerce Bakanlığımıza yapılmaktadır.
Aşağıda yer alan bildirim formlarına http://www.tarim.gov.
tr/konu/1222/Yeni_Zararli_Organizma Bildirimi adresin-
den ulaşılabilmektedir.
Bitki sağlığı faaliyetleri kapsamında ithal edilecek
ürünlerden kaynaklanacak olumsuzlukların engellen-
mesi için ithal edilecek ürünlerde denetim yapılmakta-
dır. Ülkemiz mevzuatına uygun görülmeyen ürünlerin
yurda girişine izin verilmemekte ve ihracatçı ülke uy-
gunsuzluk konusunda uyarılmaktadır.
Ülkemizden Çin’e kiraz ihracatının başlatılması amacıyla Bakanlığımız ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) Kalite Dene-
timi, Kontrol ve Genel İdaresi (AQSIQ) arasında müzakereleri tamamlanan ve 06.08.2015 tarihinde paraflanan
“Türk Kirazlarının Çin’e İhraç Edilmesine Yönelik Bitki Sağlığı Gereklilikleri Protokolü” 15-16 Kasım 2015 tarihlerinde
Antalya’da düzenlenen G20 Liderler Zirvesi’nde imzalanmış ve Protokol’de belirtilen şartlar yerine getirilerek Çin’e
Kiraz ihracatının önü açılmıştır.
Bakanlığımızca aşağıda belirtilen sürveyler yapılmaktadır.
a) Keşif Sürveyi: Herhangi bir zararlı organizmanın bir
ülkede veya bir bölgede var olup olmadığını tespit etmek
amacıyla yapılan sürveylerdir.
b) Sınırlandırma Sürveyi: Zararlı organizmalar-
dan ari olan veya zararlı organizma ile bulaşık
olan alanları belirleyerek, zararlı organizmaları
yok etmek (eradikasyon) veya yayılmasını önlemek ama-
cıyla yapılan çalışmalardır.
c) Değerlendirme Sürveyi: Zararlı organizmaların var
olduğu yerlerde yoğunluklarının belirlenmesi, bununla
birlikte karantina etmenleri söz konusu olduğunda gerekli
karantina tedbirlerinin alınmasıdır.
Sürvey çalışmaları yıllık “Bitki Sağlığı Uygulama
Programı” kitabında yer alan talimatlar çerçeve-
sinde İl/İlçe Müdürlüklerimiz tarafından yürütül-
mektedir. Ülkemizde 2015 yılında sürveyi yürütülen za-
rarlı organizma sayısı 28’dir. Bu zararlı organizmalardan
13’ü ülkemizde varlığı bilinmeyen, 15’i ülkemizde sınırlı
olarak bulunan zararlı organizmalardandır.
Tablo 9. 2015 Yılı İthalatta ve İhracatta Bitki Sağlığı Denetimleri ve Analiz Sayısı (Adet)
Toplam
276.385
64.768
341.153
Alınan Numune Sayısı
196
5.965
6.161
Yapılan Analiz Sayısı
435
33.588
34.023
Olumsuz Numune Sayısı
2
212
214
26
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Tablo 10. 2015 Yılı Sürvey Çalışmaları (Keşif)
27
Konukçu
Asma
Çam
Turunçgil
Turunçgil
Pamuk
Mısır
Meyve
Kivi
Patates
Orman – Süs b.
Nar
Çam
Konukçu
Patates
Patates
Patates
Patates
Patates
Patates
Karpuz
Çeltik
Palmiye
Domates
Domates
Kestane
Polifag
Çam solgunluk nematodu (Bursaphelenchus xylophilus)
(Citrus Greening Bacterium)
Citrus Yellow Vein Clearing Virüs (CYVCV)
Pamuk unlu biti (Phenacoccus solenopsis)
Batı mısır kök kurdu (Diabrotica virgifera)
Xylella fastidiosa
Meyve sinekleri (Drosophila suzuki)
Kivide Bakteriyel Kanser (Pseudomonas syringae pv. actinidiae)
Epitrix similaris
(Phytophthora ramorum)
Narda Bakteriyel Yanıklık (Xanthomonas axonopodis pv. punicae)
(Gibberella circinata)
Ülkemizde sınırlı olarak bulunan zararlı organizmalar
Synchytrium endobioticum)
(R.solanacearum)
(C. michiganensis subsp. sepedonicus)
Patates kist nematodları (Globodera rostochiensis, G. pallida)
Patates kök ur nematodları (Meloidogyne chitwoodi)
Patates güvesi (Phthorimaea operculella)
Karpuz bakteriyel meyve lekesi (Acidovorax avenae subsp. citrulli)
Sarka virüsü (Plum pox potyvirus PPV)
Çeltikte beyaz uç nematodu (Aphelenchoides besseyi)
(Rhynchophorus ferrugineus)
Domates lekeli solgunluk virüsü
Lasioptera sp.
Kestane gal arısı (Dryocosmus kuriphilus)
(Sclerotium cepivorum)
(Anoplophora chinensis)
Sürvey Programı
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
Sınırlandırma
25
2
6
6
20
23
22
7
11
48
29
10
2
13
48
5
77
3
1
2
14
29
6
1
3.1.3. Bitki Koruma Ürünleri ile İlgili Faaliyetler
3.1.3.1. Bitki koruma ürünleri ve zirai mücadele alet ve makineleri ile ilgili ruhsatlandırma faaliyetleri
Bitki koruma ürünleri (BKÜ) ile zirai mücadele alet ve maki-
nelerinin ruhsatlandırılması, üretim izinleri ve piyasa kont-
rolleri, 5996 Sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı,
Gıda ve Yem Kanunu” ve bu Kanuna bağlı olarak çı-
karılan ilgili Yönetmelik hükümlerine göre Bakanlığımızca
düzenlenmektedir.
2015 yılında ruhsatlandırılan bitki koruma ürünleri ve zirai
mücadele alet ve makineleri, bu ürünleri imal eden firma-
Ruhsatlandırılan bitki koruma ürünlerinin kayıt altına alındı-
ğı ve ruhsat alan bitki koruma ürünlerinin gizlilik şartı olma-
yan etiket bilgilerinin internet ortamında herkes tarafından
takip edilebildiği web tabanlı veri programı hazırlanmış
ve 31.12.2014 tarihi itibariyle genel kullanıma açılmıştır.
Bu program sürekli erişime açık ve güncel olacağından
herhangi bir yardımcı kaynağa gerek kalmadan tüm ilgi-
lara verilen üretim izinleri, tavsiye alan bitki koruma ürün-
leri ile piyasa kontrolleri konusunda yapılan çalışmalara
ait bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu kapsamda
31.12.2015 tarihi itibariyle toplam 470 adet BKÜ ile
85 adet zirai mücadele alet ve makinesine ruhsat veril-
miştir (Tablo 11).
liler bitki koruma ürünlerini “www.bku.tarim.gov.tr” adre-
sinden takip edebilecektir. Aynı zamanda bu programın
mobil uygulaması da hazırlanmış olup, hizmete sunulmuş-
tur.
Ruhsat
Tavsiye
Piyasa Kontrolü
Bitki Koruma Ürünleri
470
149
28
914
Zirai Mücadele Alet ve Makineleri
85
-
5
64
Tablo 11. 2015 Yılı İthalatta ve İhracatta Bitki Sağlığı Kapsamında Yapılan Analiz Sayısı (Adet)
28
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.1.3.2. Bitki koruma ürünlerinin ithalat ve ihracat izni ile ilgili faaliyetler
3.1.3.3. Çıkarılan veya yenilenen standart ilaç deneme metodu (SİDM)
Bitki koruma ürünleri ve hammaddelerinin ithalatında bü-
rokrasinin azaltılması, düzenlenen belgelerin güvenilirliği-
nin sağlanması, işlemlerin elektronik ortamda hızlı bir şe-
kilde gerçekleşmesi ve evrak kullanımının sonlandırılması
amacıyla Bakanlığımızca, 17.03.2015 tarihi itibarıyla
“Gümrük İşlemlerinde Tek Pencere Programı” na geçilerek
uygulamaya başlanmıştır.
Bu uygulamayla bitki koruma ürünlerine ve bu ürünlerin
imalinde kullanılan hammaddelerin ithaline Tek Pencere
Programı üzerinden e-belge olarak izin verilmektedir.
İhtiyaç duyulan konularda veya talepler doğrul-
tusunda yeni Standart İlaç Deneme Metotlarının
(SİDM) hazırlanması ve mevcut SİDM’da revizyon
yapılması ile ilgili yapılan iş ve işlemler yandaki
tabloda verilmiştir.
• Ülkemizde Turunçgil üretimi yapılan alanların biyolo-
jik mücadele için çok geniş bir ekosisteme sahip olması
nedeniyle doğal dengeyi bozmayacak seçici ve çevre
dostu bitki koruma ürünlerinin kullanılmasının gerekliliği
dikkate alınarak Bakanlığımızca yapılan değerlendirme
sonucunda daha önce turunçgilde kullanılmak üzere tav-
siye almış olan bitki koruma ürünlerinin turunçgil üretim
alanlarında standart ilaç deneme metodunda belirtilen
esaslara göre faydalılara karşı yan etki denemesinin ya-
pılması zorunluluğu getirilmiştir.
• Yan etki denemesi yapılacak aktif maddelerle ilgili
olarak, bugüne kadar yapılan çalışmalarda önce toksik
olanlar, daha sonra toksik olmayanlar dikkate alınarak;
2015-2016 yıllarını kapsayan 2 yıllık bir planlama ya-
pılmıştır.
• Yan etki denemelerinin 3 adet üniversite 1 adet Enstitü
tarafından yapılması planlanmıştır. 2015 yılı için yapılan
planlama başarıyla gerçekleştirilmiştir. Sonuçların Bakan-
lığımıza gönderilmesinden sonra gerekli değerlendirme-
lerde bulunularak uygun bulunan ürünlerin etiketlerinde
turunçgil tavsiyesinin bulunmasına müsaade edilecektir.
Turunçgillerde kullanılan bitki koruma ürünleri (insektisitler) ile ilgili yan etki çalışmaları:
2015 yılında ithalat izinleri ile ilgili çalışmalara ait bilgiler
aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu kapsamda 31.12.2015
tarihi itibariyle toplam 3.171 adet BKÜ ile 2.784 adet
BKÜ hammaddesine ithalat izni verilmiştir (Tablo 12).
Tablo 12. 2015 Yılı İthalat ve İhracat İzinleri
Tablo 13. Standart İlaç Deneme Metotlarının Durumu
Toplam
Bitki Koruma Ürünü (adet)
2864
266
37
3.171
Hammadde (adet)
2716
23
45
2784
Yeni
Gözden geçirilen
Toplam
Entomoloji
3
-
3
Fitopatoloji
-
1
1
Herboloji
1
-
1
29
Ruhsatlı Pestisitlerin Biyolojik Etkinliklerinin Değerlendirilmesi Projesi:
• Ülkemizde ruhsatlı bitki koruma ürünlerinin biyolojik
etkinliklerinin yeniden gözden geçirilmesi ve araştırma
kuruluşlarında çalışan teknik personelin biyolojik etkin-
lik deneme kapasitelerinin geliştirilmesi amaçları doğ-
rultusunda “Ruhsatlı Pestisitlerin Biyolojik Etkinliklerinin
Değerlendirilmesi Projesi” kapsamında Bakanlığımızca
ruhsatlandırılan bitki koruma ürünlerinin;
1- Bakanlığımıza ulaşan etkisizlik, fitotoksisite veya da-
yanıklılık şikayetleri,
2- Yaşanan kalıntı problemleri,
3- Ülkemizde ruhsatlandırılma tarihi,
dikkate alınarak zararlı organizmalar üzerindeki biyo-
lojik etkinliklerinin kontrol edilmesi amacıyla 2014 yılın-
da proje başlatılmıştır.
Söz konusu proje kapsamında 2015 yılında 10 adet
Enstitü tarafından 48 adet bitki koruma ürünü ile ilgili
çalışmalar yürütülmüştür
Bitki ve bitkisel ürünlerde bitki koruma ürünlerinin uzman
kişilerce önerilmesi, uygulanması ve gerekli kayıtların tutu-
larak, güvenilir gıda üretimi ve izlenebilirliğin sağlanması
amacı ile “Bitki Koruma Ürünlerinin Önerilmesi, Uygulan-
ması ve Kayıt İşlemleri Hakkında Yönetmelik” 03 Aralık
2014 tarih ve 29194 Sayılı Resmi Gazetede yayımlana-
rak 01 Şubat 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bitki koruma ürünlerinin tavsiye dışı satış ve kullanımının önlenebil-
mesi için, bitki koruma ürünleri bayi veya toptancılarının kalite ve
standartlarının yükseltilmesi amacıyla, bayi veya toptancı olacak-
lara sınav mecburiyeti bulunmaktadır. 13 Haziran 2015 tarihinde
yapılan sınava 6.910 kişi katılmış, 379 kişi 100 tam puan üzerin-
den 70 ve üzeri puan alarak başarılı olmuştur.
3.1.3.4. Bitki koruma ürünlerinin önerilmesi, uygulanması ve kaydedilmesi
3.1.3.5. Bitki koruma ürünleri bayi veya toptancılık sınavı
Reçete Yazma
Yetkili Sayısı
16.793
Yetkili Uygulayıcı Sayısı /
Denetlenen (I. Dönem)
380.851 / 12.351
Sayısı / Denetlenen (I. Dönem)
82.997 / 28.875
Tablo 14. BKÜ Yetkilisi ve ÜKD Durum Tablosu
30
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Bitki sağlığı standartları (ISPMs) ile ilgili çalışmalar
Zararlı risk analizi çalışmaları
Bu çerçevede şu ana kadar 10 adet ISPM Türkçe’ye çevrilerek Bakanlık web sayfasında “http://www.tarim.gov.tr/
Konu/940” yayınlanmıştır.
ISPM 1 - Uluslararası Ticarette Bitkilerin Korunması ve Bitki Sağlığı Tedbirlerinin Uygulanmasına İlişkin Bitki Sağlığı
İlkeleri
ISPM 4 - Zararlı Organizmadan Ari Alanların Oluşturulmasına İlişkin Gereklilikler
ISPM 5 - Bitki Sağlığı Terimleri Sözlüğü
ISPM 6 - Gözetim Hakkında Rehber
ISPM 8 - Bir Alandaki Zararlı Organizma Durumunun Belirlenmesi
ISPM 18 - Işınlamanın Bitki Sağlığı Tedbiri Olarak Kullanılması Hakkında Rehber
ISPM 19 - Düzenlenmiş Zararlı Organizmalar Hakkında Rehber
ISPM 20 - Bitki Sağlığı İthalat Düzenleyici Sistem Hakkında Rehber
ISPM 24- Bitki Sağlığı Tedbirlerinde Eşdeğerliğin Belirlenmesi ve Tanınması Hakkında Rehber
ISPM 26 - Meyve Sineklerine (Tephritidae) İlişkin Zararlıdan Ari Alan Tesis Edilmesi
ISPM 31 - Sevkiyat Örnekleme Yöntemleri
Bitkisel ürün ihracat ve ithalatının mümkün olabilmesi için bu ürünlerin ticaretinde taraflar için herhangi bir bitki sağlığı
riski olmadığı veya böyle bir risk var ise nasıl yönetileceğinin belirlenmesi için “Zararlı Risk Analizi (ZRA)” çalışmaların
yapılması ve bitirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalar Uluslararası Bitki Sağlığı Sözleşmesi (IPPC) ve bölgesel bitki koru-
ma örgütü EPPO’nun belirlediği standart metotlar ve güncel bilimsel verilere göre yürütülmektedir.
Genel Müdürlüğümüzde bu amaçla “Zararlı Risk Analizi ve Değerlendirme” birimi kurulmuş ve ülke ihracatını artırmak
için ihtiyaç duyulan risk analiz çalışmaları yapılmaktadır.
Şimdiye kadar; ithalata yönelik 37 ülkeden 14 ürün için ZRA istenmiş ve değerlendirilmiş olup, ilave bilgiler istenmiş-
tir. İhracata yönelik ise 21 ülkeye ait 27 ürün için ZRA raporu hazırlanarak gönderilmiştir. Daha önce ihracatımızın
olmadığı 2 ülkeye ait 7 sebze tohumunda ihracatın önü açılmıştır.
3.1.4. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası İlişkiler
3.1.4.1. Mevzuat geliştirme
3.1.4.2. Uluslararası ilişkiler
Tablo 15. 2015 Yılında Yayımlanmış Mevzuat
Mevzuat cinsi
Yönetmelikler
Toplam
Yeni Çıkarılan
1
1
1
1
31
3.1.5. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri
3.1.5.1. Eğitim faaliyetleri
a) Teknik Personel Eğitimleri
Sertifikalı Eğitim Modeli: Entegre mücadele talimatı bulunan konularda 5+5 gün olmak üzere iki ayrı dönem halinde
10 gün süreli eğitimlerdir. Eğitim sonunda sınav yapılarak başarılı olanlara sertifika verilmektedir. Bu çerçevede ilk
sertifikalı eğitimin uygulandığı 2012 yılından beri 4 yıl içerisinde 956 kişiye eğitim verilmiş ve başarılı olan 853 Teknik
personele “Entegre Mücadele Sertifikası” verilmiştir.
Kısa süreli eğitimler: İhtiyaç duyulan bitki sağlığı konularında 2-3 gün süreli eğitimlerdir. Son 4 yılda süne mücadelesi
dahil 5.386 kişiye hizmetiçi eğitim verilmiştir.
Son dört yılda sertifikalı ve kısa süreli eğitimlerde toplam 6.342 kişiye eğitim verilmiştir.
b) Çiftçi Eğitimleri
c) Bitki koruma ürünleri Bakanlık-Sektör Bilgilendirme Toplantısı
Bitki sağlığı çiftçi eğitimleri çiftçi tarla okulları ve çiftçi toplantıları şeklinde yapılmaktadır.
Çiftçi tarla okulları; aynı yöreden aynı ürünü yetiştiren çift-
çi grubuna yönelik, zararlının biyolojik dönemi, bitkinin
fenolojik dönemi ve mücadele dönemleri dikkate alına-
rak, en az iki uzman eşliğinde, arazi üzerinde entegre
mücadele prensiplerinin uygulamalı olarak öğretilmesine
dayanan eğitimlerdir. İlk uygulama yılı 2013 yılından beri
24.099 çiftçiye eğitim verilmiştir.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol
Genel Müdürlüğü tarafından, Bakanlık temsilcileri, Tarım
İlaçları Sanayici, İthalatçı ve Temsilcileri Derneği (TİSİT) ve
Zirai Mücadele İlaçları Üreticileri Derneği (ZİMİT) yetkili-
leri ile bitki koruma ürünleri konusunda faaliyet gösteren
100 civarında firma temsilcisinin katılımı ile 27-28 Nisan
2015 tarihlerinde Antalya’da “Bitki Koruma Ürünleri Ba-
kanlık-Sektör Bilgilendirme Toplantısı” düzenlenmiştir.
32
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.1.6. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri
3.1.6.1. Hasat öncesi pestisit denetimi
3.1.5.2. Yayım faaliyetleri
Bitki sağlığı çalışmalarının mevzuat çerçevesinde, zirai mücadele teknik tali-
matları ve entegre mücadele ilkeleri doğrultusunda yürütülmesini sağlamak,
biyolojik ve biyoteknik mücadeleyi yaygınlaştırmak ve bitki koruma ürünü
kalıntısını önleyerek bitkisel ürün ticaretini kolaylaştırmak amacıyla Bakanlı-
ğımızca bitki sağlığı yayın çalışmalarına büyük önem verilmektedir.
Taze meyve ve sebzede tarladan sofraya güvenilir gıda
temini ve hatalı pestisit kullanımının önlenmesi amacıyla
81 ilde, 26 üründe risk esasına göre örtüaltı, bağ, bahçe
ve tarla gibi üretim alanlarında yürütülmektedir. Denetim
sonunda olumsuzluk tespit edilen ürünlere imha veya ha-
sadı geciktirme, sahiplerine ise idari para cezası uygu-
lanmaktadır.
Hasat Öncesi Kalıntı Denetimi ile taze meyve sebzede
pestisit kullanımının yerinde denetlemeleri yapılmış, iç tü-
ketim ve ihracatta yaşadığımız olumsuzluklarda önemli
oranda azalma görülmüştür.
2013 yılında meyve ve sebzede kalıntı oranı % 39, ih-
racatta AB’den alınan bildirim sayısı % 34 azalmıştır. En
önemli ihraç ürünümüz olan domateste ihracat aşamasın-
da AB tarafından istenen kalıntı analizi zorunluluğu Ekim
2013 tarihi itibariyle kaldırılmıştır. 2014 yılında piyasa
denetimlerinde kalıntı oranı % 17 azalmıştır. 2015 yılın-
da Rusya’ya ihraç edilen ürünlerin analizleri % 100 den
% 5-40 ’a düşürülmüştür.
Tablo 16. 2015 Yılı Bitki Sağlığı ve Karantina Eğitimleri
Tablo 17. Yıllara Göre Bitki Sağlığı Yayım Çalışmaları
33
Bilgilendirme toplantısı
Toplantılar
Fumigasyon operatör kursu
Bilgilendirme toplantısı (Gümrük Muayene ve Muhafaza Memurlarına)
Toplam
Konu Sayısı
30
54
1
3
11
7
1
1
10
1
1
1
1
122
41
8.000
9
3
13
7
2
7
1
4
1
5
8
8.101
2.503
213.986
236
2
560
197
160
140
296
128
20
83
236
218.547
Yıllar
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Kitap (adet)
12.000
48.000
6.000
8.000
-
9.000
Kitapçık (adet)
600.000
750.000
2.000
5.000
500.000
-
70.000
250.000
211.000
55.000
215.000
-
Liflet (adet)
150.000
500.000
710.000
145.000
410.000
270.000
Film (adet)
200
5.500
-
-
1.000
5.000
Tablo 18. 2015 Yılı Hasat Öncesi Kalıntı Denetim Grupları
Tablo 19. BKÜ ve Makineleri Denetim Grupları
Tablo 20. Isıl İşlem Fırınları (ISPM 15) Denetim Grupları
Tablo 21. Bitki Pasaportu Uygulama ve Denetimleri
Denetim grubuMeyve
Sebze
56
62
44
2.398
3.146
2.312
Numune Sayısı2.398
3.146
2.312
3.1.6.2. Bitki koruma ürünü ve makineleri ile ilgili kontrol ve denetimler
3.1.6.3. Isıl işlem fırınları (ISPM 15) denetimleri
3.1.6.4. Bitki pasaportu denetimleri
2015 yılında bitki koruma ürünlerinin ve makinelerinin üretildiği ve satıldığı yerler ile piyasada bulunan ürünler de-
netlenmiştir. Bu kapsamda bayilerin tamamı, piyasada bulunan bitki koruma ürünlerinin % 50’si ve üretim yerlerinin %
100’ü denetlenmiştir. Yapılan denetimler (Tablo 19)’de verilmiştir.
*Kasım 2015 itibariyle
Denetim grubuBKÜ
BKÜ Makine
Fabrika Sayısı73
154
Denetim Sayısı73
154
Bayii Sayısı6786
4778
Denetim Sayısı6786
4778
Ürün Sayısı5355
822
Denetim Sayısı914
64
Denetim grubu
Toplam
13
55
55
20
582
582
Denetim Sayısı20
1144
1164
Uygulama 81
Operatör Sayısı (adet)6.271
Yıllık Denetim Sayısı (adet)11.338
Bitki Pasaportu Uygulama ve Denetimleri
10
Tutarı TL40.120,11
34
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2. Hayvan Sağlığı Faaliyetleri
3.2.1. Hayvan Hastalıkları ve Zararlıları ile Mücadele Faaliyetleri3.2.1.1. Sağlık taramaları3.2.1.2. Hayvan hastalıkları ile mücadele3.2.1.3. Kene mücadelesi 3.2.1.4. Hayvan hareketleri ve kimliklendirme3.2.1.5. Ruhsatlandırılan kuluçkahane ve damızlık kanatlı işletmeler3.2.1.6. Veteriner laboratuvar hizmetleri ve ruhsatlandırma3.2.1.7. Tazminatlar3.2.1.8. Desteklemeler
3.2.2. Ülkeye Giriş ve İhracat Kontrolleri 3.2.2.1. Ülkeye giriş kontrolleri3.2.2.2. İhracat kontrolleri3.2.2.3. Desteklemeler
3.2.3. Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Faaliyetleri3.2.3.1. Veteriner tıbbi ürünler için iyi üretim uygulamaları (GMP) 3.2.3.2. Pazarlama izin sistemi 3.2.3.3. Temsilci veteriner ecza depoları ve veteriner ecza depolar ile ilgili Faaliyetler3.2.3.4. Satış ve iştigal izinleri, tıbbi ürün takibi ve farmakovijilans faaliyetleri3.2.3.5. Veteriner halk sağlığı ile ilgili faaliyetler3.2.3.6. Projeler 3.2.4. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası İlişkiler 3.2.4.1. Mevzuat geliştirme
3.2.5. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri 3.2.5.1. Eğitim faaliyetleri3.2.5.2. Yayım faaliyetleri
3.2.6. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri3.2.6.1. Antimikrobiyal direnç izleme faaliyetleri 3.2.6.2. Veteriner tıbbi ürün denetim faaliyetleri 3.2.6.3. Hayvansal yan ürün işletmeleri ile ilgili kontrol ve denetim faaliyetleri3.2.6.4. Sınırlardan kaçak hayvan ve hayvansal ürün girişinin engellenmesi
35
3.2. Hayvan Sağlığı Faaliyetleri
3.2.1. Hayvan hastalıkları ve zararlıları ile mücadele faaliyetleri
3.2.1.1. Sağlık taramaları
3.2.1.2. Hayvan hastalıkları ile mücadele
İl/İlçe Müdürlüklerimizde görevli veteriner hekimler ta-
rafından mahallinde ihbarı mecburi hayvan hastalıkları
yönünden klinik izleme yapılmakta, şüpheli durumlarda
alınan numuneler Veteriner Enstitü Müdürlüklerine gönde-
rilerek analiz ettirilmekte ve alınan sonuçlara göre uygu-
lama yapılmaktadır.
İhbarı mecburi bir hastalığın ortaya çıkması veya ortaya
çıkma şüphesinin varlığı halinde, hastalığın yayılmasının
önlenmesi için koruma ve gözetim bölgeleri oluşturulmak-
ta, hastalıkla ilgili epidemiyolojik araştırma yapılmakta,
gerekli görülmesi halinde hayvanlar itlaf ve imha edil-
mekte ve hayvanların hareketlerinin kısıtlanması veya ya-
saklanması amacıyla kordon oluşturulmaktadır. Yapılan
Genel Müdürlüğümüzce “korunma tedaviden daha ko-
lay ve ucuzdur” prensibi ile her yıl ülkemizde görülen
ihbarı zorunlu hastalıklara karşı mücadele programları
oluşturulmaktadır. Bu programlar çerçevesinde aşılama,
kordon, karantina, temizlik ve dezenfeksiyon çalışmaları
yapılmakta ve gerekli durumlarda hayvan ve hayvansal
ürünlerin hareketleri kısıtlanmaktadır.
Ülkemiz hayvan sağlığı, hayvan kimliklendirme ve hare-
ketlerinin kontrolü ile hayvan refahı konularını kapsayan
veteriner hizmetlerinin 15 yıllık stratejisinin belirlenmesi
için 2.400.000 Euro bütçeli ve 24 ay süreli “Veteriner
Hizmetleri Strateji Belgesinin Hazırlanması İçin Teknik
Yardım Projesi” 5 Mart 2014 tarihinde başlatılmıştır. Altı
aylık uzatma süresi ile birlikte projenin Eylül 2016 tarihin-
de bitirilmesi planlanmaktadır.
Projenin genel amacı, içerdiği 3 başlık için 5’er yıllık 3
dönem halinde, kısa, orta ve uzun dönemde gerçekleş-
tirilecek faaliyetlerin stratejik planlamasının yapılmasıdır.
Bunun yanı sıra; paydaşların farkındalığının arttırılması,
iletişim stratejilerinin belirlenmesi, hayvan sağlığı ve re-
fahının geliştirilmesi, hastalıklarla etkin mücadele için
gerekli bütçenin belirlenmesi ve ülkemizin Avrupa Birliği
üyeliği yolundaki hayvan hastalıkları eradikasyon planları
ile ilgili kapanış kriterlerinin karşılaması amaçlanmıştır.
Bakanlığımıza bağlı Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlükle-
rinde üretimleri yapılan ve Ülkemiz hayvan sağlığı alanın-
da kullanılan tüm aşıların uluslararası standartlarda (GMP
–İyi üretim uygulamaları) üretiminin yapıldığı bir tesis kura-
rak Ülkemiz hayvan sağlığı şartlarını uluslararası standart-
lara ulaştırmak amacı ile Ankara’ da kurulmak üzere “Aşı
Üretim Merkezi Kurulması Projesi” hazırlanmıştır.
Proje kapsamında 2016 yılında inşaat faaliyetlerine baş-
lanması planlanmaktadır.
sağlık taramaları ile hastalıkların yayılmasının önlenmesi
ve oluşacak ekonomik kayıpların engellenmesi amaçlan-
maktadır.
Genel Müdürlüğümüzce sürdürülen sağlık taramaları ile
hayvan hastalıkları erken teşhis edilmekte, hastalıkların er-
ken teşhis edilmesi insan ve hayvan sağlığının korunması
açısından büyük önem arz etmektedir (Tablo 22).
Tablo 22. Yıllara Göre Sağlık Taramaları
Yıllar2014
2015
70.723.060
75.610.124
36
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.1.2.1. Şap hastalığı ile mücadele
3.2.1.2.2. Kuduz hastalığı ile mücadele
Şap hastalığına yönelik olarak “Risk Bazlı Stratejik Plan”
hazırlanmış ve 2014 yılı Ocak ayından itibaren uygula-
maya konulmuştur. Plan çerçevesinde yürütülen çalışmalar
ile Trakya’nın aşılı ariliğinin sürdürülmesi, Anadolu’da ise
Marmara ve Ege bölgesinden başlayarak kademeli ola-
rak Ülkenin tamamında aşılı ariliğin sağlanması hedeflen-
miştir.
Şap Enstitüsü Müdürlüğünün aşı üretim kapasitesi yıllık 14
milyon trivalan dozdan, 30 milyon trivalan doza çıka-
rılmıştır. Ayrıca aşı içerisindeki antijen miktarı arttırılarak
koruyucu doz değeri 3PD50’den 6PD50’ye çıkarılmış,
böylece aşının kalitesi arttırılarak hastalıkla mücadelede
etkinlik sağlanmıştır.
Kuduz hastalığı ile mücadele hem yaban hayatında hem
de sahipli ya da sahipsiz kedi ve köpeklerin aşılanması
yolu ile sürdürülmektedir
Genel bütçe imkanları ile temin edilen kuduz aşıları, sa-
hipli kedi ve köpeklere de aşı ücreti alınmadan uygulan-
maktadır (Tablo 24).
Yaban hayatında görülen kuduz hastalığı ile de müca-
dele etmek amacıyla 2014 yılından itibaren “Türkiye’de
Kuduza Karşı Ağızdan Aşılama Projesi” uygulanmaya
başlamıştır.
Proje kapsamında yaban hayatı kaynaklı kuduz hasta-
lığının yoğun olarak görüldüğü 105.000 km2 alanda
2014 yılından başlayarak 3 yıl süre ile havadan aşılama
çalışması yürütülmektedir. Her aşılama kampanyasında
1.890.000 adet oral aşı atılacak olup 2014 ve 2015
yılları aşı atım çalışmaları tamamlanmıştır.
Şap Enstitüsü tarafından genel
bütçe imkanları ile üretilen şap aşıları hayvan sahiplerin-
den aşı ücreti alınmadan uygulanmaktadır.
Tablo 24. Parenteral Kuduz Aşılama Sayıları
Tablo 23. Yıllara Göre Aşılama Sayıları
Yıl
2014
2015
Yıl2014
2015
37
3.2.1.2.3 Brusella hastalığı ile mücadele
3.2.1.2.4. Koyun Keçi Vebası hastalığı ile mücadele
3.2.1.2.5. Yalancı Tavuk Vebası hastalığı ile mücadele
Brusella hastalığı ile mücadele konjuktival aşı kullanılarak
sürdürülmektedir. Aşılar Pendik Veteriner Kontrol Enstitü
Müdürlüğü tarafından üretilmekte olup, ihtiyaç duyuldu-
ğunda Genel Müdürlüğümüz bütçe imkanları dahilinde
aşı satın alınmaktadır. Aşılar yetiştiricilerden aşı ücreti alın-
madan uygulanmaktadır.
Hastalıkla mücadele amacı ile aşılamanın yanında atık
yapan hayvanlarda izlenmektedir. Hayvanlardan alınan
atık ve svap örneklerinde yapılan testler sonucunda has-
talık tespit edilen hayvanlar tazminatlı olarak kesime sevk
edilmektedir.
Son yıllarda yapılan çalışmalar ile Brusella hastalığında
önemli düşüşler gözlenmiş olup, hastalıkla mücadelede
aşılama çalışmaları yapılmaktadır.
Bakanlığımız Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü tarafından üretilen PPR aşıları Ülkemiz genelin-
de yetiştiricilerden aşı ücreti alınmadan koyun ve keçilere
uygulanmıştır.
Aşılama programı kapsamında yeni doğan hayvanlar ile
daha önce aşılanmamış ergin hayvanlar aşılanmıştır (Tab-
lo 27).
Genel Müdürlüğümüzce yakın dönem hedefi olarak
2018 yılında Trakya’nın Koyun Keçi Vebası Hastalığın-
dan ari hale getirilmesi hedeflenmiştir.
Yalancı Tavuk Vebası hastalığı, Ülkemiz kanatlı sektö-
rünün gelişmesinin ve ihracatının önündeki en büyük
engellerden biri olup, gerek ekonomik kayıpların ön-
lenmesi ve gerekse ihracatın önünün açılması amacı ile
hastalıkla mücadele edilmektedir.
Hastalıkla mücadele stratejisi olarak, öncelikle ari böl-
gelerin oluşturulması ve daha sonra ari bölgelerin birleş-
tirilerek Ülkesel ariliğin sağlanması hedeflenmiştir.
Bu amaçla kanatlı yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıl-
dığı illerde köy tavukçuluğunda Yalancı Tavuk Vebası
hastalığı ile mücadele amacı ile bir pilot proje uygu-
lanmış olup, 2015 yılında Afyon-Başmakçı, Ankara-Ka-
zan, Balıkesir-Bandırma, Bolu-Dörtdivan, İzmir-Kemal-
paşa ve Sakarya-Kaynarca ilçelerinde 83.698 adet
köy tavuğu aşılanmıştır.
Yıl2014
2015
2.076.108
1.599.408
Yıl2014
2015
5.177.368
3.525.842
Tablo 25. Yıllara Göre Sığır Aşılama Sayıları
Tablo 26. Yıllara Göre Koyun-Keçi Aşılama Sayıları
Tablo 27. Koyun Keçi Vebası Aşılama Sayısı
Yıl2014
2015
38
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.1.2.6. Sığırların Nodüler Ekzantemi hastalığı ile mücadele
3.2.1.2.7. Mavidil hastalığı ile mücadele
3.2.1.3. Kene ilaçlama programı
Vektörlerle bulaşan ve çok uzak mesafelere yayılabilen
Sığırların Nodüler Ekzantemi (Afrika Hastalığı) Ülkemizde
ilk olarak 01.08.2013 tarihinde görülmüştür. Hastalığın
kontrolü için sineklerle mücadele, hasta hayvanların itlafı,
aşılama, kordon, karantina, temizlik ve dezenfeksiyon uy-
gulamaları yapılmaktadır.
Sığırların Nodüler Ekzantemi hastalığının kontrolü amacı
ile koyun keçi çiçek hastalığı aşısı güvenilir olarak uygu-
lanabilmektedir. Sığırların Nodüler Ekzantemi hastalığı ile
mücadele kapsamında 2013 yılında hastalık görülen iller
ile bu illere sınır illerimizde bulunan büyükbaş hayvanlar
2014 yılı aşılama programına alınmıştır. 2015 yılında
ise tüm iller aşı programına alınarak büyükbaş hayvan
varlığının tamamının aşılanması amaçlanmıştır (Tablo 28).
Sığırların Nodüler Ekzantemi hastalığı 2014 yılında
tazminatlı hayvan hastalıkları arasına alınmıştır. Hastalı-
Vektörlerle bulaşan Mavidil hastalığı uzun bir aradan
sonra ülkemizde yeniden 12 Ağustos 2014 tarihinde
görülmüştür. Mavidil hastalığına karşı Etlik Veteriner
Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafın-
dan aşı üretilmektedir. Mavidil hastalığının yayılmasının
engellenmesi için riskli illerde bulunan küçükbaş hayvan-
lar aşılama programına alınmış ve aşılanmıştır (Tablo
29). Aşılama ile birlikte kordon ve karantina tedbirleri
ile sivrisinek mücadelesi yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile yürütülen ilaçlamalar ile kene popülasyonunun azaltılması ve bu
sayede kenelerin sebep olduğu başta Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı olmak üzere diğer hastalıkların insanlara
bulaşmasının önlenmesi hedeflenmiştir (Bkz. Tablo 30).
Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü tara-
fından başlatılan, Mavidil hastalığının kontrolü amacı
ile gebe hayvanlara uygulanabilecek inaktif aşı üretimi
çalışmaları ve söz konusu aşıların sığır ve keçilerde de
kullanılabilmesi çalışmaları devam etmektedir.
ğa yakalanan hayvanlar tazminatlı olarak itlaf ve imha
edilmektedir. Tazminat oranı 2015 yılından itibaren 4/4
oranına yükseltilmiş olup, itlaf edilen hayvan kıymet takdir-
lerinin tamamı yetiştiricilere ödenmektedir.
Tablo 28. Sığırların Nodüler Ekzantemi Aşılama Sayıları
Tablo 29. Mavidil Aşılama Sayıları
Tablo 30. 2015 Yılı Kene İlaçlama Çalışmaları
Yıl2014
2015
4.055.640
8.574.483
Yıl2014
2015
1.388.270
5.219.075
201425
194.736
3.241.555
2.095.113
201521
128.108
2.760.932
1.133.399
39
3.2.1.4. Hayvan Hareketleri ve Kimliklendirme Faaliyetleri
3.2.1.4.1. Hayvan hareketleri
3.2.1.4.2. Nakilde hayvan refahı ve satıcıların kayıt altına alınmasına ilişkin faaliyetler
Ülkemizde sığır cinsi ve koyun keçi türü hayvanlar küpe-
lenerek hayvan kayıt sistemlerinde (Türkvet ve KKKS) kayıt
altına alınmaktadır.
Sığır cinsi hayvanlar il içinde pasaportla, koyun ve keçi
türü hayvanlar nakil belgesi ile hareket etmekte, iller arası
canlı hayvan ve hayvansal ürün sevkleri resmi veteriner
hekim tarafından düzenlenen veteriner sağlık raporları ile
yapılmaktadır.
Resmi ve özel kesimhanelerden elde edilen hayvansal
ürünler resmi ya da yetkilendirilmiş veteriner hekimler tara-
fından sevk edilmektedir (Tablo 31).
Nakilde hayvan refahı kapsamın-
da gerçek ve tüzel kişi ve kuruluş-
lara ait nakil araçlarının taşıyaca-
ğı teknik ve sağlığa uygun asgari
şartlar belirlenerek, nakil sırasında
hayvanlara refakat eden bakıcılar
ile nakil araçlarının sürücülerine yeterlilik belgesi, nakil
yapan nakliyecilere yetki belgesi ve hayvan naklinde kul-
lanılan araçlara onay belgesi verilmesi ve veri tabanında
kayıt altına alınması öngörülmüştür.
Hayvan ticareti yapan satıcılar, hayvan hastalıklarının
yayılmasını engellemek ve teknik, hijyenik ve sağlıklı şart-
larda çalışmalarını sağlamak amacıyla kayıt altına alın-
maktadır.
Nakilde hayvan refahı ve satıcıların kayıt altına alınması
kapsamında yapılan belgelendirme (sertifikasyon) çalış-
maları Tablo 32’de verilmiştir.
Yurt içi hayvan ve hayvansal ürün hareketleri için düzen-
lenmesi zorunlu olan Veteriner Sağlık Raporları, hayvan
kayıt sistemleri kullanılarak düzenlenmeye başlanmış olup
yurt içi hareketler kontrol altına alınmıştır. Hareketlerin
kontrol altına alınması hayvan hastalıkları ile mücadeleye
olumlu katkı sağlamıştır.
Tablo 31. Yıllara Göre Sevk Sayıları
Tablo 32. Sertifikasyon Çalışmaları
Yıl
2014
2015
2.131.373
1.776.847
Sevk Sayısı
6.534.302
6.395.434
201419.390
18.357
11.249
22
35
2.389
201540.866
37.450
20.757
31
41
11.750
40
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.1.4.3. Hayvan satış yerleri
3.2.1.4.4. Kurban faaliyetleri ve Trakya’ya hayvan sevkleri
3.2.1.4.5. Trakya’ya hayvan sevkleri
Hayvanların sağlıklı ortamlarda alınıp satılmaları ve bu-
laşıcı hayvan hastalıklarının yayılmasının engellenmesi,
hayvan hareketlerinde gerekli denetim ve kontrollerin
sağlanması ve oluşan atık ve artıkların çevre ve toplum
sağlığına zarar vermesinin önlenmesi açısından hayvan
satış yerlerinin ruhsatlandırılması büyük önem arz etmek-
tedir.
Hayvanların sağlıklı ortamlarda alınıp satılmaları ve bu-
laşıcı hayvan hastalıklarının yayılmasının engellenmesi,
hayvan hareketlerinde gerekli denetim ve kontrollerin sağ-
lanması ve oluşan atık ve artıkların çevre ve toplum sağlı-
ğına zarar vermesinin önlenmesi açısından hayvan satış
yerlerinin ruhsatlandırılması büyük önem arz etmektedir.
Şap hastalığından aşılı arilik statüsüne sahip Trakya’ya;
Bakanlığımızca yayımlanan ve tüm kamuoyuna duyurulan
2010/7 ve 2010/13 sayılı Genelgelerde belirtilen şart-
ları sağlayan hayvanlar sevk edilmektedir.
Hayvanların en az 3 ay sevk edilecekleri işletmelerde bu-
lunmaları, 1 ay karantina altına alınmaları, bu süre içinde
yarıçapı 10 km’lik çevre alanında şap hastalığı görülme-
mesi ve Şap Enstitüsü tarafından yapılan testte hastalık
bulaştırma riskini taşımadıklarının tespit edilmesi durumun-
da söz konusu hayvanların Trakya’ya sevkine izin veril-
mektedir. 2015 yılı Kurban Bayramında 16.143 adet
sığır cinsi hayvan, 8.596 adet koyun ve keçi türü hayvan
Anadolu’dan Trakya’ya geçmek üzere onay almıştır.
2015 yılında 9 adedi hayvan pazarı bir adedi canlı
hayvan borsası niteliğinde toplam 10 adet hayvan satış
yeri ruhsatlandırılmıştır. Bununla birlikte ülkemizde 113
adedi hayvan pazarı, 15 adedi canlı hayvan borsası
niteliğinde toplam 128 adet ruhsatlı hayvan satış yeri
faaliyetlerini sürdürmektedir. Ruhsatlı hayvan satış yeri
bulunmayan illerde hayvan pazarı veya canlı hayvan
borsası kurulması ve bunların sayısının artırılması konu-
sunda yapılan çalışmalar devam etmektedir.
Tablo 33. Kurbanda Kesilen Hayvan Sayıları
2014
884.737
2.557.017
2015
867.652
2.716.336
41
3.2.1.4.6 Kimliklendirme faaliyetleri
3.2.1.5. Ruhsatlandırılan kuluçkahane ve damızlık kanatlı işletmeleri
Ülkemizde sığır cinsi ve koyun keçi türü hayvanların, hay-
van hareketlerinin ve hayvan hastalıklarının daha etkin
kontrolünün sağlanması, ülkesel ya da bölgesel eradikas-
yon programlarının etkin yürütülmesinin desteklenmesi, il-
gili birimlerce gerekli sağlık, ıslah, istatistik ve destekleme
ödemeleri kayıtlarının daha düzenli tutulması ve değerlen-
dirilmesi amacıyla plastik kulak küpeleriyle tanımlanarak
AB’ye uyumlu hayvan kayıt sistemleriyle kayıt altına alın-
maktadır. Sığır cinsi hayvanlar Türkvet veri tabanına, ko-
yun ve keçi türü hayvanlar ise Koyun Keçi Kayıt Sistemi’ne
(KKKS) kaydedilmektedir (Tablo 34).
Genel Müdürlüğümüzce yürütülmekte olan Koyun ve Keçi-
lerin Elektronik Olarak Kimliklendirilmesi ve Kaydı Projesi
kapsamında 31.121.086 adet elektronik kulak küpesi te-
min edilmiş ve İl Müdürlüklerine dağıtılmıştır. Yine bu pro-
je kapsamında 6.263 adet el terminali (okuyucu) ihalesi
gerçekleştirilmiş olup kabul işlemlerini müteakip İl Müdür-
Kanatlı sektörüne kaliteli ve sağlıklı materyal temin ederek ka-
natlı sektörünün sürdürülebilirliğini sağlamak amacı ile Kuluçka-
hane ve Damızlık Kanatlı İşletmeleri 6 aylık aralıklarla Genel
Müdürlüğümüzce belirlenen hastalıklar açısından sağlık kont-
rolleri yapılmakta ve sertifikalandırılmaktadır. Rutin sağlık kont-
rolleri yapılarak sertifikalandırılmamış işletmelerden kuluçkalık
yumurta ve civciv çıkışına izin verilmemekte ve imha edilmekte-
dir. 2015 yılı içerisinde faaliyette bulunan 341 Damızlık Ka-
natlı İşletmesi ve 80 Kuluçkahanenin sağlık kontrolleri yapılarak
sertifikalandırılmıştır.
lüklerine dağıtımı yapılacak ve elektronik küpeleme uygu-
laması başlatılacaktır. Elektronik küpe yeni doğan kuzu ve
oğlaklara uygulanacaktır. Proje kapsamında eğiticilerin
eğitimi yapılacaktır.
Tablo 34. Yıllara Göre Kaydedilen Hayvan Sayıları
Yıl
2014
2015
6.739.587
4.501.566
Kaydedilen Hayvan Sayısı
19.971.173
13.927.148
42
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.1.6. Veteriner laboratuvar hizmetleri ve ruhsatlandırma
3.2.1.6.1. Laboratuvarların akreditasyonu
3.2.1.6.2. OIE (Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı) eşleştirme projeleri
3.2.1.6.3. Teşhiste metot birliği
Bakanlığımıza bağlı Veteriner Kontrol Enstitülerinin tama-
mı TS EN ISO/IEC 17025:2012 standardına göre farklı
sayıda metot ile akreditasyonlarını tamamlamışlardır. Ak-
redite olunan metot sayısı her yıl artmakta olup 2015 yılı
itibarı ile toplam 234 adet metotta akreditasyon sağlan-
mıştır (Tablo 35).
Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdürlü-
ğü, kuduz antikor titre tayininde (Floresan Antikor Virus
Nötralizasyon testi) 998/2003 EC Direktifine göre
ve At Hastalıklarının teşhis metotlarında AB nin referans
laboratuvarı olan “Agence Nationale de SecuriteSani-
Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü tarafın-
dan, Brucella ile ilgili, İngiltere “Veterinary Laboratories
Agency” (VLA) Enstitüsü ile yapılan OIE Eşleştirme Projesi
sonlandırılmış ve Brucella hastalığı ile ilgili OIE Bölge Re-
ferans Laboratuvar olunması için başvuruda bulunulmuştur.
Contagios Bovine Pleuropneumoni hastalığı ile ilgili ola-
rak İtalya,” Istituto Zooprofilattico Sperimentaledell’Ab-
ruzzo e del Molise” (IZSAM) Enstitüsü ile OIE Eşleştirme
Projesi başlatılmıştır.
2014 yılında ülkemizdeki veteriner teşhis ve analiz la-
boratuvarları tarafından yapılan analizlerde kullanılan
uluslararası teşhis metotlarının güncellenmesi ve metot bir-
likteliğinin sağlanması amacıyla, Bakanlığımız yetkilileri,
Veteriner Fakültesi Öğretim Üyeleri ve Enstitü Uzmanları
tarafından, Bakteriyoloji, Viroloji, Parazitoloji, Patoloji,
Farmakoloji, Toksikoloji ve Kanatlı Hastalıkları konula-
rında oluşturulan “Bilim Heyeti” vasıtası ile ayrı ayrı her
test metodu için Standart Operasyon Prosedürleri (SOP)
hazırlanarak 6 ciltlik “Teşhiste Metot Birliği” kitabı yayın-
lanmıştır. Enstitüler, Üniversiteler ve Özel Laboratuvarlar
tarafından yapılan teşhis ve analizlerde, Teşhiste Metot
Birliği Kitabında yayımlanan metotlar kullanılmaktadır.
Bilimsel komite üyeleri belli zamanlarda bir araya gelip,
yaşanan gelişmeler çerçevesinde yeni geliştirilen metotlar
mevcut kitaba ilave edilerek kitabın güncellemeleri yapıl-
maktadır. Yeni geliştirilen veya ilk defa uygulanacak bir
metot Standart Operasyon Prosedürü oluşturulup bilimsel
komitenin onayından geçtikten sonra kullanılmaktadır.
Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdür-
lüğünde, Kuduz Teşhis Laboratuvarı, Almanya Friedrich
Loeffler Enstitüsü (FLI) ile OIE Eşleştirme Projesi yapılmış ve
proje faaliyetleri son aşamaya gelmiştir. Ayrıca, Batı Nil
Virusu ile ilgili, İtalya Isituto Zooprofilattico Sperimentale-
dell’Abruzzo e del Molise (IZSAM) arasında OIE Eşleştir-
me Projesi başlatılmıştır.
taire de L’alimentation, de L’environnement et dutravail”
(ANSES)’den, doping analizleri “Association of Official
Racing Chemist” (AORC)’den ve genetik analizler ise “In-
ternational Society for Animal Genetics” (ISAG)’den ulus-
lararası akreditasyon almıştır.Tablo 35. Enstitülerin Akredite Metot Sayısı
Akredite Metot Sayısı71
44
42
13
30
8
14
12
43
3.2.1.6.4. Analizler
3.2.1.7. Tazminatlar
3.2.1.8 . Desteklemeler
3.2.1.6.5. Ruhsatlandırma faaliyetleri
Veteriner Kontrol Enstitüleri tarafından, hayvan hastalıkları
teşhis ve analiz faaliyetlerinde, ihbari mecburi hastalıklar
ile klinik ve otopsi bulgularıyla teşhis edilemeyen hasta-
lıklar, klinik olarak teşhis edilen ancak laboratuvar teyidi
amacıyla gönderilen numuneler ile ölüm sebebinin tespiti
amacıyla ücretsiz olarak teşhis ve analizleri yapılmakta-
dır. 2014 yılında Bakanlığımıza bağlı Veteriner Kontrol
Enstitü Müdürlüklerinde, 629.954 numunede 1.750.043
analiz yapılmıştır.
Bakanlığımızca yayımlanan Hayvan Hastalıklarında
Tazminat Yönetmeliği ile belirlenen hastalıklara yakala-
nan hayvanların sahiplerine, aşı serum uygulaması ne-
deni ile ölen hayvanların sahiplerine, hayvan hastalıkları
nedeni ile imha edilen hayvansal ürünlerin, yem, madde
ve malzemeleri ödenmektedir (Tablo 36).
Programlı aşılamalarda görevlendirilen serbest veteriner hekimlere ve hastalıktan ari işletme sertifikası verilen çiftliklere
destekleme ödenmektedir (Tablo 37 ve 38).
*2015 yılı destekleme ve tazminat ödemelerine ilişkin rakamlar 11.01.2016 Tarihine kadar Genel Müdürlüğe intikal eden ve gerçekleşen ödemelerdir. Ari İşletme ve hayvan sayıları 11.01.2016 tarihi itibari ile Genel Müdürlüğümüze ulaşan ve-rilere dayanılarak hazırlanmıştır. Ari işletme destekleme tutarına Onaylı Süt Çiftliği Desteklemesi de dahildir.
5996 sayılı Kanunun “Veteriner Hizmetleri İle İlgili Faaliyet Onayları” başlıklı 11. Maddesine göre, 2015 yılında;
587 muayenehane, 5 poliklinik, 8 hayvan hastanesi, 3 Veteriner Teşhis ve Analiz Laboratuvarı, 9 Deney Hayvanı
kuruluşu ruhsatlandırılmıştır.
Hayvan Hastalıkları
Koyun Keçi Brusellozu
Kuduz
201439.514.454
2.083.573
56.604
3.667.309
7.623.767
737.470
201438.336.248,83
1.570.042,10
51.016,29
6.353.620
12.658.019
1.093.649
Ödenen Tazminat Miktarı(TL)
Tablo 36. Hayvan Hastalıkları Tazminat Ödemeleri
Tablo 37. Serbest Veteriner Hekimlere Ödenen Aşılama Destekleme Ödemeleri
Tablo 38. Hastalıktan Ari İşletme ve Hayvan Sayıları
Yıl2014
2015
Hayvan Sayısı153.522
179.196
Destekleme Miktarı (TL)49.704.834
57.812.937,50
Yıl2014
2015
Serbest Veteriner Hekim Sayısı341
326
Ödenen Miktar* (TL)1.149.385
1.014.308,76 *
44
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.2. Ülkeye Giriş ve İhracat Kontrolleri
3.2.2.1. Ülkeye giriş kontrolleri
Hayvan, hayvansal ürün ve hayvan hastalıklarını bulaştır-
ma riski bulunan bitkisel ürünlerin veteriner kontrolleri ülke
girişinde yapılmaktadır. Bu amaçla kurulmuş olan 7 kara,
11 deniz limanı ve 5 havalimanı sınır kapısında olmak
üzere 23 adet Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlü-
ğü bulunmaktadır. 2015 yılında gerçekleştirilen veteriner
kontrollerine ilişkin veriler Tablo 39 ‘de yer almaktadır.
Hayvan ve hayvansal ürün ithalatına,
Bakanlığımızca belirlenen hayvan sağlı-
ğı ve veteriner sağlık sertifikası şartlarını
karşılayan ülkelerden izin verilmektedir.
Bu kapsamda; izinli ülke listelerinin oluş-
turulması amacıyla sığır cinsi hayvanlar
için 8 ülkede denetimler gerçekleştiril-
miş ve 2 ülke daha eklenerek izinli ülke
sayısı 19’a çıkmıştır. Diğer taraftan 9
ülkeden damızlık koyun ve keçi ithalatı
yapılabilmektedir.
Hayvansal ürün ithalatında ise izinli
ülke ve tesis listelerinin oluşturulmasına
yönelik çalışmalar devam etmekte olup,
ihracatçı ülkelerde denetimler gerçekleş-
tirilerek 10 adet kırmızı et kesimhanesi,
47 adet hayvansal yan ürün işletmesi
ithalata izinli tesis listesine eklenmiştir
(Tablo 40).
Tablo 39. Hayvan ve Hayvansal Ürün İthalatında Veteriner Kontrolleri
Tablo 38. Hastalıktan Ari İşletme ve Hayvan Sayıları
Hayvan ve Hayvansal Ürünler
Analiz
Sayısı
49.663
Alınan
numune
sayısı
8.494
Tablo 40. 2015 Yılında İthalat İçin Onaylanan Ülkeler ve Tesis Sayıları
45
Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) bildirimleri doğ-
rultusunda ülkelerin hayvan hastalık durumlarının takibi
sağlanarak, hayvan ve hayvansal ürün ithalatı yapılan
ülke/bölgelerde herhangi bir salgın hayvan hastalığının
çıkması durumunda ithalata ilişkin kısıtlama/genişletme/
daraltma işlemleri uygulanmaktadır.
Ekonomi Bakanlığı tarafından Et ve Süt Kurumuna 2015
yılı için 1/98 sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı
kapsamında AB’den ülkemize 19.100 ton dondurulmuş
sığır eti ithalatına yönelik 30/6/2015 tarihli ithal lisans-
ları düzenlemiştir. Ayrıca 2014/6582 sayılı Bakanlar Ku-
Hayvan ve hayvansal ürünlerin ihracat faaliyetleri kapsamında tesislere ihracat izinlerinin verilmesi, ülkelerle ihracat
konusunda anlaşmalar gerçekleştirilmesi ve yeni pazar imkanlarının sağlanması, ihracat denetimleri, sağlık sertifikası
modellerinin belirlenmesi ve sertifikasyon konularında Genel Müdürlüğümüz ve 81 İl Müdürlüğü nezdinde işlemler
gerçekleştirilmektedir (Tablo 41).
rulu Kararı çerçevesinde 13/05/2014 tarihinde Bosna-
Hersek’te yaşanan sel felaketi nedeni ile anılan ülkeye
ekonomik destek sağlanması amacıyla sığır eti ithalatına
izin verilmiştir. Söz konusu etler Bosna-Hersek, Polonya
ve Fransa'da Bakanlığımızca onaylanmış kesimhaneler-
de görevlendirilen veteriner hekimlerin gözetiminde, ülke-
miz örf ve adetlerine uygun olarak kestirilmekte ve kesim
öncesi, kesim ve kesim sonrası kontrolleri Bakanlığımız
veteriner hekimleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
Ülkemizden Avrupa Birliği’ne çift kabuklu yumuşakça ih-
racatına yönelik Avrupa Birliği Gıda ve Veterinerlik Ofisi
(FVO) tarafından 7-18 Eylül 2015 tarihleri arasında mis-
yon ziyareti gerçekleştirilmiştir. Bu ziyaret kapsamında İl
Müdürlükleri, İl Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri ve
işletmeler ile çift kabuklu yumuşakça üretim alanında ince-
lemeler yapılmıştır.
Halihazırda 99 adet balıkçılık, 11 adet canlı çift kabuklu
yumuşakça, 19 adet kurbağa ve kara salyangozu, 10
adet süt ürünleri, 8 adet ısıl işlem görmüş kanatlı eti ürün-
leri, 21 adet B sınıfı yumurta ile 2 adet jelatin işletmesi
AB üye ülkelerine ihracat yapabilecek üçüncü ülkelere ait
listede yer almaktadır. Ülkemizden 295 adet hayvansal
yan ürün işletmesi AB ülkelerine ihracat yapabilmektedir.
Ayrıca ihracatta ürün çeşitliliği ve miktarının artırılması ile
ihracatın önündeki teknik engellerin giderilmesine yönelik
AB Komisyonuyla görüşmeler devam etmektedir.
3.2.2.2. İhracat kontrolleri
3.2.2.2.1. Avrupa Birliğine ihracat
Canlı Hayvan
Hayvansal Ürünler
Hayvansal Yan Ürünler
Sayısı (Denetim)6.248
67.238
3.053
Alınan Numune Sayısı622
1.551
123
Yapılan Analiz Sayısı2.274
3.727
128
Sertifikası Sayısı4.079
42.737
1.728
Tablo 41. Hayvan, Hayvansal Ürün ve Yan Ürün İhracat Kontrolleri
46
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Rusya Federasyonu (RF) Federal Veterinerlik ve Bitki
Karantina Servisi (FVBKS) yetkililerince 20-31 Temmuz
2015 tarihleri arasında Ülkemizde gerçekleştirilen zi-
yaret kapsamında süt ve süt ürünleri işletmeleri ile süt
çiftlikleri, kanatlı eti ve kanatlı eti ürünleri işletmeleri, su
ürünleri işletmeleri, damızlık kanatlı işletmesi ve yem iş-
letmesinde incelemeler yapılmıştır.
RF ile ihracatta ürün çeşitliliği ve miktarının arttırılması ile
ihracatın önündeki teknik engellerin kaldırılmasına yöne-
lik görüşmeler devam etmekte olup, bu kapsamda RF’ye
yapılacak kanatlı eti ve kanatlı eti ürünleri, bombus arı-
sı, arıcılık ürünleri ve deri-post, kıl-tüy ürünleri için sağlık
sertifikaları üzerinde anlaşma sağlanmıştır. Kollajen ve
jelatin ihracatıyla ilgili sağlık sertifikaları üzerinde görüş-
meler devam etmektedir.
Ülkemizden Çin Halk Cumhuriyetine süt ve süt ürünle-
ri ihracatı ile ilgili olarak Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)
Kalite Kontrol, Denetim ve Karantina İdaresi (AQSIQ) ile
Bakanlığımız arasında “Türkiye’den Çin’e İhraç Edilecek
Süt Ürünlerinin Veteriner ve Sağlık Şartları Konusunda
Protokol” imzalanmıştır. Bu protokolün imzalanması ile
Ülkemizden Çin Halk Cumhuriyetine süt ve süt ürünleri ih-
racatına yönelik mevcut teknik engeller ortadan kalkmıştır.
2016 yılı içerisinde ihracatın gerçekleştirilmesi için çalış-
malarımız devam etmektedir.
Toplam 66 ülkeye kanatlı eti ve kanatlı eti ürünleri ihra-
catı yapılmaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti, Singapur,
Filipinler, Malezya, Japonya ve Makedonya ile kanatlı
eti ve kanatlı eti ürünleri ihracatına yönelik görüşmeler
devam etmektedir. Ayrıca 85 ülkeye su ürünleri ihracatı
yapılmaktadır.
Avrupa Birliği ülkelerine ihracat hususunda onaylı süt çiftli-
ği sertifikasına sahip olan işletmelerdeki ari işletme deste-
ği alan tüm sığırlar için ilave olarak hayvan başına 50 TL
ödeme yapılmaktadır.
Halihazırda ÇHC’ye 28 adet balıkçılık ve su ürünleri işlet-
mesinin ihracat onayı bulunmaktadır. Kanatlı eti ve ürün-
leri ihracatı için iki ülke arasında protokol imzalanması
amacıyla çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca kollajen
ve jelatin ihracatına yönelik ÇHC’nin ithalat prosedürleri,
veteriner sağlık sertifikası ve sağlık şartları ile ilgili görüş-
meler yürütülmektedir.
Ayrıca sağlık sertifikası üzerinde anlaşma sağlanmış
olan yukarıda belirtilen ürünlerin ihracatına yönelik ola-
rak yeni tesislerin onaylanması ve onaylanan tesislerin
RF resmi internet sayfasında yayınlanması hususunda
çalışmalar devam etmektedir. Halihazırda 45 adet su
ürünleri, 16 adet kanatlı eti ve ürünleri, 20 adet günlük
civciv ve kuluçkalık yumurta, 8 adet süt ve süt ürünleri
işletmesinin RF’ye ihracat onayı bulunmaktadır.
3.2.2.2.2. Rusya Federasyonu’na ihracat
3.2.2.2.3. Çin Halk Cumhuriyeti’ne ihracat
3.2.2.2.4. Diğer ülkelere ihracat 3.2.2.3. Desteklemeler
47
3.2.3. Veteriner sağlık ürünleri ve halk sağlığı ile ilgili faaliyetler
3.2.3.1. Veteriner tıbbi ürünler için iyi üretim Uygulamaları (GMP)
Türkiye’de veteriner tıbbi ürün endüstrisi, bu ürünlerin geliş-
tirilmesi, üretimi ve kontrolünde yüksek Kalite Yönetim stan-
dartlarını muhafaza etmektedir. Bakanlığımız ve veteriner
tıbbi ürün endüstrisi veteriner tıbbi ürünleri üretim öncesi
tasarım aşamasından tüketim sonrasına kadar geçen ya-
şam döngüsünün her bir aşamasında mevzuat ve teknolo-
jideki gelişmeleri izleyerek sürekli iyileştirilen dinamik bir
yapı içerisinde kalmasını sağlamaktadır.
Veteriner tıbbi ürünlerin Türkiye'de üretimi, Bakanlığımız-
dan üretim yeri izinli tesislerde gerçekleştirilmektedir. Ba-
kanlığımızdan üretim yeri izni almak isteyenler zorunlu
bir prosedür olmamakla birlikte inşa edecekleri tesislerin
projelerini inceleterek ön izin de alabilmektedir. Üretim
yeri izni belgesi faaliyete hazır tesislere, tesisin GMP
şartlarına uygunluğunu kanıtlayan ve denetim sonrasında
düzenlenen GMP sertifikasıyla birlikte verilmektedir. Üre-
tici firmaların GMP gerekliliklerine uygun şekilde tesis kur-
maları için Veteriner Tıbbi Ürünler Hakkında Yönetmeliğin
yayım tarihinden bu güne kadar Bakanlığımızca 23 tesise
katkı sağlanmıştır.
31 Ekim 2015 tarihi itibarıyla Türkiye’de piyasaya arz
edilecek tüm pazarlama izinli ürünlerde Bakanlığımızca
verilmiş veya Bakanlığımızca kabul edilen bir PIC/S üyesi
otoriteden alınmış GMP sertifikasına sahip olmaları gere-
ken bir döneme geçilmiştir.
İhracat amaçlı üretilenler dâhil Türkiye'de pazarlama izin-
li ürünlerin üretimi, Veteriner Tıbbi Ürünler İçin İyi Üretim
Uygulamaları (GMP) Kılavuzuna uygun olarak gerçekleşti-
rilir. GMP Kılavuzumuz, AB (Eudralex Volume IV) kılavuzu
ve PIC/S kılavuzları ile bire bir uyumludur. Kılavuzun gün-
celliği, AB'deki değişiklikler takip edilerek yenilenmekte
dokümantasyon kuralları gereği yapılan değişiklikler kıla-
vuz üzerinde izlenebilmektedir. GMP denetimleri başvu-
ru aşamasından sertifikalandırılmaya kadar geçen süreç
içerisinde 2013/08 sayılı talimat çerçevesinde yürütül-
mektedir. Söz konusu talimat ISO gereklilikleri göz önüne
alınarak hazırlanmıştır. Denetçilerimiz IRCA’dan akredite
kuruluşlardan eğitimler alarak IRCA onaylı ISO 19011
baş denetçi sertifikasına sahiptir. Denetçilerimizin EMA
standartlarına ulaştırmak amacıyla GMP kapsamındaki
konularda sürekli eğitim almaları sağlanmaktadır.
GMP denetimleri ve sertifikasyonu, Türkiye için Bakanlığı-
mızdan üretim yeri izinli tesisler ile veteriner tıbbi ürün üre-
ten Sağlık Bakanlığından izinli tesislerde yürütülmektedir.
Yurtdışında ise PIC/S üyesi bir otoriteden GMP sertifikası
olmayan tesislerde gerçekleştirilmektedir. PIC/S üyesi
otoriteler tarafından verilen sertifikalar pazarlama izinli
ürünlere uygunluğu yönünden incelenmektedir. Genel Mü-
dürlüğümüzün gelecek vizyonunda yurtdışı denetimlerinin
ve ithalat kontrollerinin karşılıklı tanıma esasına dayandı-
rılması yer almaktadır. Bakanlığımızca ilk defa 2013 yılı
sonunda başlayan GMP denetimleri yurtiçi ve yurtdışında
yoğun bir şekilde devam etmektedir.
Tablo 42. 2015 Yılı GMP Denetim ve Üretim Yeri İzin Faaliyetleri
Verilen Toplam GMP Sertifikası Sayısı
Türkiye'deki Tesislere Verilen GMP Sertifikası Sayısı
Kabul Edilen GMP Sertifikası Sayısı
Sayısı9
3
8
18
26
16
10
31
18
120
78
48
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.3.2. Pazarlama İzin Sistemi
3.2.3.3. Temsilci veteriner ecza depoları ve veteriner ecza depoları ile ilgili faaliyetler
Pazarlama izin sistemi, tüm veteriner tıbbi ürünlerin
Bakanlık tarafından değerlendirilmesi yoluyla, güncel
güvenlik, kalite ve etkinlik gerekliliklerine uygunluğunun
temin edilmesini sağlamaktadır. Pazarlama İzni sistemi,
ülkemiz piyasasına girmesine izin verilen tüm ürünlerin,
sadece faaliyetleri düzenli olarak Bakanlık tarafından
Kalite Risk Yönetimi ilkeleri kullanılarak denetlenen izinli
üreticiler tarafından üretilmesine veya ithal edilmesine
hizmet etmektedir. Veteriner tıbbi ürünlere pazarlama
izni verilmesi ile ilgili incelemeler, Genel Müdürlüğümüz
ve bağlı Enstitü Müdürlüklerinden uzmanların katılımıyla
oluşturulmuş Veteriner Tıbbi Ürün Komisyonu tarafından
yerine getirilmektedir. Bu çalışmalar Veteriner İlaç Ko-
misyonu ve Veteriner İmmünolojik Ürün Komisyonu ola-
rak iki alt komisyon tarafından yürütülmektedir. 2015
yılı içerisinde, 27 adedi veteriner biyolojik ürün olmak
üzere, toplam 149 adet veteriner tıbbi ürün, Veteriner
Tıbbi Ürün Komisyonu tarafından incelenmiş 23 adedi
ilaç 7 adedi de biyolojik ürün olmak üzere toplam 30
adet veteriner tıbbi ürüne pazarlama izni düzenlemiştir.
Ayrıca pazarlama izni olan veteriner tıbbi ürünlerde de-
ğişiklik yapılmasına ilişkin 620 farklı başvuru incelene-
rek ve sonuçlandırılmış ve 190 adet ürünün pazarlama
izni geçerlilik süresi yeniden değerlendirilmiştir.
Veteriner tıbbi ürünlerle ilgili gerek ilk pazarlama izni
alınması gerekse pazarlama izni sonrası başvurularda
hazırlanacak dosyaların elektronik olarak Bakanlığa
sunulması zorunlu hale getirilerek bu süreçlerin daha ve-
rimli yürütülmesi sağlanmıştır.
Veteriner tıbbi ürünlerin toptan satışı Bakanlığımızdan ruh-
satlı veteriner ecza depoları ile veteriner biyolojik ürünler
hariç Sağlık Bakanlığından ruhsatlı ecza depoları aracılı-
ğı ile yapılmaktadır. Veteriner biyolojik ürünlerin dağıtımı,
veteriner ecza depolarınca veya yine bu depolarda veya
temsilci veteriner ecza depolarında muhafaza edilmesi
şartı ile pazarlama izin sahiplerince de gerçekleştirilmek-
tedir. Genel Müdürlüğümüzce veteriner ecza depolarına
ruhsat ve sorumlu yönetici belgesi düzenlenmektedir.
Temsilci veteriner ecza depoları sadece belirli veteriner
tıbbi ürünlerin bulundurulduğu, depolama dışında ikinci
ambalajlama gibi ürünlere ilişkin belirli işlemlerin yürütül-
düğü depolardır. Temsilci ecza depoların veteriner ecza
depolarından bir diğer farkı bu depoların satış yapmama-
ları, sadece veteriner ecza depoları ve ecza depolarına
ürün sevk edebilmeleridir. Veteriner tıbbi ürünlerin kuralına
uygun şekilde muhafazası ve naklini gerçekleştirmek ama-
cıyla depoların sayısı artmaya devam etmektedir.
Depo Ruhsatlandırılma FaaliyetleriToplam Veteriner Ecza Deposu Sayısı
Toplam Temsilci Veteriner Ecza Deposu Sayısı
Verilen Veteriner Ecza Deposu Ruhsat Sayısı
Verilen Temsilci Veteriner Ecza Deposu Ruhsat Sayısı
Verilen Toplam Veteriner / Temsilci Veteriner Ecza Deposu Ruhsat Sayısı
Sayısı183
9
13
0
13
Tablo 43. 2015 Yılı Depo Ruhsatlandırılma Faaliyetleri
49
3.2.3.4. Satış ve iştigal izinleri tıbbi ürün takibi ve farmakovijilans faaliyetleri
3.2.3.4.1. İştigal izin işlemleri
3.2.3.4.2. Veteriner tıbbi ürünlerin ve ham maddelerinin ithalatı
İştigal izin belgesi gerçek veya tüzel kişilerin veteriner tıb-
bi ürünlerin ruhsatlandırılması ve pazarlamasını yapabil-
mek için Bakanlığımızdan alınan bir izin belgesidir. Bu
amaçla Genel Müdürlüğümüze yapılan başvurular değer-
lendirilmekte ve uygun bulunan müracaatçılara iştigal izin
belgesi verilmektedir. Ayrıca Genel Müdürlüğümüzce işti-
gal izni ile ilgili değişiklik ve iptal işlemleri yürütülmektedir.
Veteriner tıbbi ürünler ile veteriner tıbbi ürünlerin bileşimi-
ne giren etkin veya yardımcı maddelerin ithalatı 2014/5
no’lu Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kontrolüne
“Tabii Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği
ve Denetimi Tebliği)” kapsamında Genel Müdürlüğümü-
zün izni ile yapılmaktadır. Belirtilen Tebliğ’de 4 ve 5 no’lu
cetvellerde yer alan ürünlerin ithalat işlemleri ise Veteri-
ner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Daire Başkanlığımızın
görev alanında yer almakta olup, bu işlemin sonunda
pazarlama izin sahiplerine ithalat uygunluk belgesi veril-
mektedir.
Ayrıca gerek ülkemizde pazarlama izni bulunmayan, ge-
rekse veteriner tıbbi ürünlerin üretimi ya da kontrolü aşa-
malarında yer alan bazı etkin madde, yardımcı madde,
şuş, kültür veya vasat gibi maddelerin ithalatı için uygun
görülmesi halinde Bakanlığımızca ithalat izni belgesi (Im-
port Licence) verilmektedir (Tablo 45).
Bakanlığımız ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı arasında
yapılan çalışmalar neticesinde, 14.12.2015 tarihinden
itibaren kullanıma hazır haldeki veteriner ilaçlar ve vete-
riner tıbbi ürün üretiminde kullanılan etkin veya yardımcı
maddelerin ithalat işlemlerinde “Tek Pencere” uygulama-
sına geçilmiş, veteriner biyolojik ürün ithalat işlemlerinde
de 2016 yılı içerisinde aynı uygulamaya geçilmesi plan-
lanmıştır.
Yılı
2015 yılına kadar
2015
Toplam
Sorumlu Atayan Firma Sayısı160
4
164
Tablo 44. İştigal İzin İşlemleri
Tablo 45. 2015 yılında düzenlenen ithalat uygunluk belgesi
Sayısı1363
1575
32
50
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.3.4.3. Veteriner tıbbi ürün ihracatı
3.2.3.4.4. Satış izin işlemleri
3.2.3.4.5. Tıbbi ürün takip faaliyetleri
Satış izin belgesi pazarlama izni verilmiş bir veteriner
tıbbi ürünün, üretildikten veya ithal edildikten sonra
piyasaya arz edilebilmesi için Bakanlıkça verilen bel-
gedir. Bu belge ilk kez piyasaya sunulacak veteriner
biyolojik ürünler dışındaki ürünler ile veteriner biyolojik
ürünlerin her bir serisine Genel Müdürlüğümüz tarafın-
dan verilmektedir. Bir kez satış izin belgesi almış vete-
Veteriner tıbbi ürünlerin perakende satışı Bakanlığımızdan
izinli perakende satış yerleri ile eczanelerde yapılabilmek-
tedir. Eczaneler veteriner biyolojik ürünler dışındaki veteri-
ner tıbbi ürünleri satabilmektedir. Ayrıca akvaryum canlıla-
rı ile ev ve süs hayvanları satış yerleri ancak bu hayvanlar
için izinli veteriner tıbbi ürünleri satabilmektedirler. Gerekli
belgeleri ile Bakanlığımız İl Müdürlüklerine yapılan baş-
vurular mahallinde değerlendirilmekte ve uygun şartları
taşıyan başvuru sahiplerine “Veteriner Tıbbi Ürünlerin Pe-
rakende Satış İzni” verilmekte ve Genel Müdürlüğümüze
bildirilmektedir. Genel Müdürlüğümüz ülke genelinde pe-
rakende satış izinli yerlere ilişkin listeyi Bakanlığımız inter-
net sayfasında güncel olarak yayınlamaktadır.
Bunun dışında, bünyelerinde tam zamanlı olarak veteriner
hekim istihdam eden kamu ve özel sektöre ait hayvan-
cılık işletmeleri kendi hayvanlarında kullanacakları vete-
riner tıbbi ürünleri toptan satıcılarından temin edebilme
imkânına sahiptir. Bunun için işletme sahiplerinin gerekli
belgelerle bağlı oldukları Bakanlığımız İl Müdürlüklerine
başvurmaları halinde yapılan inceleme sonucunda uygun
görülenlere “Veteriner Tıbbi Ürün Temin İzni” verilmekte
ve ilgili toptan ürün satıcıları ile Genel Müdürlüğümüz
bilgilendirilmektedir. Ayrıca hayvan sağlığı hizmeti veren
kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı olan veteriner tıbbi
ürünleri temin edebilmeleri için Genel Müdürlüğümüzce
yürütülen işlemler 2015 yılı başından itibaren Bakanlığı-
mız İl Müdürlüklerine devredilmiş ve bu alandaki iş ve
işlemlerin yerinden yürütülmesi gerçekleştirilmiştir.
riner ilaçların daha sonra üretilen veya ithal edilen her
bir serisi için satış izin belgesi pazarlama izin sorumluları
tarafından düzenlenerek muhafaza edilmektedir.
Bu kapsamda veteriner biyolojik ürün dışındaki 20 adet
veteriner tıbbi ürüne, Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsün-
de analizi yapılarak, satış izni düzenlenmiştir.
Veteriner tıbbi ürünlerin ihracat işlemleri ülkemiz genel ihracat prosedürü çerçevesinde Bakanlığımız İl Müdürlükleri
tarafından yürütülmekte ve izin verilen ihracat işlemleri için “ihracat uygunluk belgesi” verilmektedir. İl Müdürlükleri ihra-
cat işlemlerinin ardından belirtilen zamanlarda ihracat verilerini Genel Müdürlüğümüze bildirmektedir.(Tablo 46,47).
Tablo 46. Veteriner Biyolojik Ürün İhracatı
Tablo 47. Veteriner İlaç İhracatı
Yılı2015
Ülke Sayısı9
Ürün Sayısı65
Doz Miktarı52.325.600
Yılı
2015
51
Tablo 48. İzinli Veteriner Tıbbi Ürün Perakende Satış Yerleri
Tablo 50. Veteriner Tıbbi Ürün Temin İzni Alan Kamu Kurumu
Tablo 51. Farmakovijilans Faaliyetleri
Tablo 52. Farmakovijilans Bildirimleri
Tablo 49. Veteriner Tıbbi Ürün Temin İzinli Yerler
Sayısı5727
76
Sayısı539
9
Yıl2015 122
3.2.3.4.6. Farmakovijilans faaliyetleri
Farmakovijilans, veteriner tıbbi ürünlerin istenmeyen etkile-
ri ve ürünlere bağlı diğer muhtemel sorunların saptanma-
sı, tanımlanması, değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili
çalışmalar olup, pazarlama izin sahibi gerçek tüzel kişiler
ürünlerini ilk kez satışa sunabilmek için görevlendireceği
bir veteriner hekim adına farmakovijilans belgesi almak
zorundadır. Bu amaçla Genel Müdürlüğümüze yapılan
başvurular değerlendirilmekte ve Farmakovijilans Sorumlu-
su Belgesi verilmektedir. Pazarlama izin sahipleri her yıl
şubat ayı sonuna kadar bu personelinin görevine devan
ettiğini ilgili belgeler ile Genel Müdürlüğümüze bildirmek
zorundadır.
Ayrıca Genel Müdürlüğümüz tarafından veteriner tıbbi
ürünlerin Farmakovijilans faaliyetleri ile ilgili olarak bil-
dirimde bulunarak istenmeyen etkilerin değerlendirilmesi
yapılarak gerekli işlemler yürütülmektedir.
Veteriner tıbbi ürün pazarlama izin sahiplerinin farmako-
vijilansla ilgili faaliyetlerini daha etkin bir şekilde takip
etmek, veteriner hekimle, diğer sağlık çalışanları ve hay-
van sahiplerinin istenmeyen etki bildirimleri hakkındaki uy-
gulamalarıyla ilgili olarak yıl içerisinde Bakanlık çalışanı
veteriner hekimler eğitilmiştir. Bu işlemleri gerçekleştirmek
üzere 2015 yılı içerisinde gerçekleştirilen eğitim ile Ge-
nel Müdürlüğümüzde çalışan 15 personele Farmakovi-
jilans alanında eğitim verilmiştir.
Yıl2015
Yıl2015
Periyodik Güvenlik Güncelleme Raporu6
52
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Tablo 53. Yürütülen Projeler
3.2.3.5. Veteriner halk sağlığı ile ilgili faaliyetler
3.2.3.6. Projeler
3.2.3.5.1. Gıda kaynaklı zoonotik etkenlerin izlenmesi ile ilgili faaliyetler
3.2.3.4.7. Veteriner biyolojik ürünlerin soğuk zincir koşullarının izlenmesine yönelik faaliyetler
Hayvan hastalıkları ile mücadelede kullanılan aşıların soğuk zincir koşullarında nakil ve muhafazası için İl ve İlçe
Müdürlüklerinin altyapılarındaki eksiklikler tamamlanmış ve bu alandaki asgari teknik gereklilikler sağlanmıştır. Bu-
nun sonucunda Bakanlığımız merkez teşkilatı tarafından “İl ve İlçe Müdürlüklerinde Aşıların Soğuk Zincir Koşullarının
İzlenmesi Projesi” 2015 yılı içerisinde uygulamaya konulabilir hale getirilmiştir.
Salmonella ve Belirlenmiş Diğer Gıda Kaynaklı Zoono-
tik Etkenlerin Kontrol Altına Alınması Hakkında Yönetme-
lik ve kanatlı hayvanlardan ve gıdalardan Salmonella
İzlenmesi ve Kontrol Programlarının Geliştirilmesi Projesi
çerçevesinde halk sağlığı önemi olan Salmonella etken-
lerinin varlığının ve ülkemizdeki dominant serotiplerin
belirlenmesine yönelik tarama (survey) çalışması devam
etmektedir. Bu amaçla kanatlı hayvanlardan broylerler,
yumurtacı tavuklar ve hindilerden toplam 7656 adet kü-
mes örneği (altlık, çevre, toz, kemirici, yem ve su örnek-
leri) , kesimhanelerden toplam 983 kesimhane örneği
ve kanatlı gıda örneklerinden 308 adet paketli karkas
ve 82 adet yumurta alınarak analiz edilmiştir.
Sağlık Bakanlığı ile Uluslararası Sağlık Tüzüğü, sektörler
arası işbirliği ve ulusal antimikrobiyal direnç izleme stra-
tejisinin oluşturulması konularında çalışmalar yapılmıştır.
01 Mayıs 2014 tarihinden itibaren TÜBİTAK deste-
ğiyle Genel Müdürlüğümüz ile Ankara Üniversitesi Ve-
teriner Fakültesi işbirliğinde yürütülmekte olan ‘’Kanatlı
hayvanlardan ve gıdalardan Salmonella İzlenmesi ve
Kontrol Programlarının Geliştirilmesi’’ başlıklı proje yü-
rütülmektedir.
Miktarı
2.389,307 TL
Süresi
36 ay
Partneri
Ankara
Üniversitesi
Veteriner
Fakültesi
53
3.2.4. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası İlişkiler
3.2.5. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri
3.2.4.1. Mevzuat geliştirme
3.2.5.1. Eğitim faaliyetleri
3.2.5.2. Yayım Faaliyetleri
Tablo 54. 2015 Yılında Yayımlanmış Mevzuat
Tablo 55. 2015 Yılı Hayvan Sağlığı Eğitim Faaliyetleri
Tablo 56. Hayvan Sağlığı Yayım Çalışmaları
Yeni Çıkarılan 2
1
1
4
1
9
Konu sayısı9
4
2
2
2
1
20
Yıllar2014
2015
Kitapçık(Adet)5.000
5.000
Liflet (Adet)60.000
660.000
Film (Adet)-
-
Kitaplar ( Adet)500
-
54
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.2.6. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri
3.2.6.2. Veteriner tıbbi ürün denetim faaliyetleri
3.2.6.3. Hayvansal yan ürün işletmeleri ile ilgili denetim ve onay faaliyetleri
3.2.6.1. Akılcı Antibiyotik Kullanımı İzleme Faaliyetleri
Tablo 57. 2015 Yılında Akılcı Antibiyotik Kullanımı İzleme Faaliyetleri
Tablo 58. Veteriner Tıbbi Ürün Denetim Faaliyetleri
Tablo 59. 2015 Yılı İnsan Tüketimi Amacıyla Kullanılmayan Hayvansal Yan Ürün İşletmeleri
Akılcı antibiyotik kullanımı ile ilgili olarak yapılan saha denetim planı ve alınan numune çeşidi aşağıdaki tabloda
tanzim edilmiştir (Tablo 57).
Bakanlığımızın programlı denetim faaliyetleri kapsamında piyasada yer alan veteriner tıbbi ürünlerin belirlenen miktarı
kadarı ve ayrıca şikâyet ve talepler üzerine sahadan kontrolü amacıyla veteriner tıbbi ürün alınarak kontrol ve denetim-
leri gerçekleştirilmektedir (Tablo 58).
2015 yılı 27 işletme İnsan Tüketimine Sunulmayan Hayvansal Yan Ürün Yönetmeliği çerçevesinde Genel Müdürlüğü-
müzce denetlenmiş ve 19 işletmeye işletme onay belgesi verilmiştir (Tablo 59).
Denetlenen
Yem-su18
-
-
1
1
10
29
Sayısı14
26
6
1
47
Uygun Bulunmayan Ürün
Uygun Bulunmayan Ürün
Uygun Bulunmayan Ürün
Geri Çekilen Ürün
Geri Çekilen Ürün
Geri Çekilen Ürün
Uygun Bulunmayan Tanıtım
Toplam
Sayısı
Biyogaz Tesisleri
Trofe Tesisleri
Oleo-Kimyasal Tesisler
35
2
173
31
7
28
4
1
18
299
55
3.2.6.4. Sınırlardan kaçak hayvan ve hayvansal ürün girişinin engellenmesi
Tablo 60. Ülkemiz Sınırlarından Yasadışı Yollarla Girerken Yakalanan Hayvan Sayıları
Tablo 61. Ülkemiz Sınırlarından Yasadışı Yollarla Girerken Yakalanan Hayvansal Ürün Miktarları
2013526
17.252
27
17.805
20141.614
8.644
281
10.539
20152.079
7.719
39
9.837
Et (Kg)
Et Ürünü (Kg)
Toplam (Kg)
20136.307
564
6.871
2014122.802
56.673
179.475
201525.632
14.460
40.092
56
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3. Gıda ve Yem Güvenilirliği Faaliyetleri
3.3.1. Gıda Kodeks Faaliyetleri3.3.1.1. Ulusal gıda kodeksi komisyonu (UGKK) sekretarya Faaliyetler
3.3.2. Gıda ve Yem İthalat ve İhracat Faaliyetleri3.3.2.1. Gıda ve yem ihracat kontrolleri3.3.2.2. Gıda ve yem ithalat kontrolleri
3.3.3. Gıda ve Yem İşletmeleri ile İlgili Faaliyetler 3.3.3.1. Gıda ve yem işletmelerinin kayıt - onay işlemleri3.3.3.2. Takviye edici gıdaların onay işlemleri
3.3.4. Laboratuvarlar ile İlgili Faaliyetler3.3.4.1. Akreditasyon3.3.4.2. Laboratuvar faaliyetleri 3.3.4.3. GDO analizleri3.3.4.4. Ulusal kalıntı izleme planı
3.3.5. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası ilişkiler3.3.5.1. Mevzuat geliştirme3.3.5.2. Uluslararası ilişkiler
3.3.6. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri3.3.6.1. Eğitim faaliyetleri3.3.6.2. Yayım faaliyetleri
3.3.7. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri3.3.7.1. Gıda resmi kontrol verileri3.3.7.2. Gıda kontrol planı3.3.7.3. 174 Alo Gıda Hattı3.3.7.4. Kamuoyu ile paylaşılan denetim sonuçları3.3.7.5. Kamu ve özel laboratuvarların denetimleri3.3.7.6. Gıda Kaynaklı Enfeksiyon ve Zehirlenmeler 3.3.7.7. Yem resmi kontrol verileri
57
3.3. Gıda ve Yem Güvenilirliği Faaliyetleri
3.3.1. Gıda Kodeks Faaliyetleri
3.3.1.1. Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGKK) sekretarya faaliyetleri
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve
Yem Kanununun 23. maddesine dayanılarak oluşturulan
UGKK; Bakanlıktan gıda konusunda görev yapan iki üye,
Sağlık Bakanlığından bir üye, her iki bakanlık tarafından
ayrı ayrı seçilecek gıda konusunda uzman, bilim adamı
niteliğinde birer üye, Türk Standartları Enstitüsünden bir
üye, gıda konusunda faaliyet gösteren ve en fazla üyeye
sahip olan sivil toplum kuruluşundan bir üye olmak üzere
toplam yedi üyeden oluşur. Komisyon, gıda kodeksi ko-
nusunda, ülkede en yetkili merci olup, gıda kodeksinin
hazırlanması için çeşitli alt komisyonlarını (AK) seçmek
ve çalışmalarını denetlemekle ve alt komisyonlarca hazır-
lanan kodeks tasarılarını ve değişiklik tasarılarını karara
bağlamak ve yayımlanmak üzere Bakanlığa sunmakla
görevlidir.
UGKK, AB mevzuatına uyum çerçevesinde; Gıda Güve-
nilirliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı başlıklı 12.Fasılla ilgili
Strateji Belgesinde verilen taahhütler öncelikli olmak üzere
2/97 sayılı AB-Türkiye Ortaklık Konseyi Kararı, Kodeks
Alimentarius standartları ve ülke ihtiyaçları doğrultusunda
hazırlanacak gıda kodekslerini ve hangi Alt Komisyonda
değerlendirileceğini belirler.
UGKK tarafından belirlenen gıda kodeksleri için Kodeks
Çalışma Grubunda görevli sekretarya tarafından taslak
hazırlanır. İlgili kurum ve kuruluşların görüşü alınarak, ilgili
AK da görüşlerin değerlendirilmesini müteakip UGKK’na
sunulur. Taslak UGKK tarafından değerlendirilerek karara
bağlanır. UGKK tarafından kabul edilen taslaklar UGKK
başkanı tarafından yayımlanmak üzere Bakanlığa sunulur.
Ayrıca Bildirim Yönetmeliği kapsamında yer alan kodeks
taslakları Ekonomi Bakanlığı aracılığı ile AB’ne bildiril-
mektedir.
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde yatay ve dikey mev-
zuat tanımları yapılarak mevzuat sistematiği belirlenmiştir.
Bu kapsamda “dikey gıda kodeksi” belirli bir gıda grubu
veya gıda ile temas eden madde veya malzeme için be-
lirlenmiş özel kriterleri içeren gıda kodeksi olarak; “yatay
gıda kodeksi” ise gıda katkı maddeleri, aroma vericiler
ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri, bulaşan-
lar, pestisit kalıntıları ve veteriner ilaç kalıntıları, numune
alma, analiz metotları, etiketleme, mikrobiyolojik kriterler
gibi tüm gıdalara ve gıda ile temas eden madde ve mal-
zemelere uygulanacak olan kriterleri içeren gıda kodeksi
olarak tanımlanmıştır.
Yatay ve dikey gıda kodekslerini hazırlamak üzere
UGKK’na bağlı hali hazırda 29 adet AK mevcuttur (Tablo
63)
Tablo 62. Alt Komisyon Çalışmaları
Tablo 63. Kodeks Hazırlamakla Görevli 29 Alt Komisyon
Kodeks Hazõrlamakla Gšrevli 29 Alt Komisyon
58
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3.2. Gıda ve Yem İthalat ve İhracat Faaliyetleri
3.3.2.1. Gıda ve yem ihracat kontrolleri
3.3.2.2. Gıda ve yem ithalat kontrolleri
3.3.3. Gıda ve Yem İşletmeleri ile İlgili Faaliyetler
3.3.3.1. Gıda ve yem işletmeleri kayıt-onay işlemleri
3.3.3.1.1. Gıda işletmeleri
Bitkisel gıda ve yem ile gıda ile temas eden madde ve
malzemelerin ithalatında Türk gıda mevzuatına uygunluğu
açısından ithalat kontrolleri ile ihraç edilecek ürünlerin alı-
cı ülke ve/veya Türk gıda/yem mevzuatına uygunluğunun
tespiti amacıyla ihracat kontrolleri yapılmaktadır. İthalat
Gıda ve yem ürünleri ihracatında alıcı ülke kriterleri ve/
veya Türk gıda/yem mevzuatı kapsamında resmi kontrol
gerçekleştirilmekte ve resmi kontrol sonucu mevzuata uy-
gun olan ürünlere sağlık sertifikası düzenlenmektedir (Tab-
lo 64).
Gıda ve yem ürünleri ithalatında Türk gıda/yem mevzuatı
kapsamında resmi kontrol gerçekleştirilmekte ve kontrol
sonucu uygun olan ürünlerin yurda girişinde bir sakınca
bulunmadığına dair “Uygunluk Yazısı” düzenlenmektedir
(Tablo 65).
5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve
Yem Kanunu kapsamında sadece gıda üretim yerleri de-
ğil gıda satış ve toplu tüketim yerleri de Bakanlığımızca
kayıt altına alınmaktadır. Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik ile kayıta ve onaya tabi
gıda işletmeleri belirlenmiştir. Ülkemizde 31.12.2015
tarihi itibariyle toplam 643.296 gıda işletmesi bulunmak-
tadır. Bu işletmelerin 11.724 adedi onay kapsamında,
631.572 adedi ise kayıt kapsamında bulunmaktadır.
Hayvansal gıda üreten işletmeler onay kapsamında bulun-
makta olup, onay/şartlı onay almış gıda işletmeleri Tablo
66’de yer almaktadır.
kontrolleri yapmaya 27, ihracat kontrollerini yapmaya ise
81 il Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilidir.
İthalat kontrolleri neticesinde Türk gıda mevzuatına uygun
olmayan ürünlerin yurda girişine izin verilmemektedir. Bu
ürünlerin mahrecine iade veya imha edilmektedir.
Tablo 64. Yıllar İtibarı ile İhracatta Gıda Güvenliği Denetim Sayıları
Tablo 65. Yıllar İtibarı ile İthalatta Gıda Güvenliği Denetim Sayıları
Yıl2012
2013
2014
2015
Yıl2012
2013
2014
2015
Düzenlenen Uygunluk Yazısı Sayısı124.326
129.714
127.953
127.858
59
Onay Kapsamındaki
Süt Toplama Merkezi
Kırmızı Et Kesimhaneleri
Kanatlı Kesimhaneleri
Su Ürünleri
Hayvansal Yan Ürünler
Yumurta
TOPLAM
Onay Kapsamındaki
2.258
5.943
1570
492
77
227
121
1.036
11.724
1.901
5.083
1570
213
62
205
88
1.036
10.158
Tablo 66. Onay/Şartlı Onay Almış Gıda İşletme Sayıları
Tablo 67. Kayıt Alınmış Gıda İşletme Sayıları
Tablo 68. 2015 Yılı Yem İşletmesi Sayıları
Tablo 69. Yıllar İtibarıyla Karma Yem Üretim Miktarları (Ton)
Hayvansal gıda üreten gıda işletmeleri dışındaki gıda
üretim yerleri ile gıda satış ve toplu tüketim yerleri kayıt
kapsamında bulunan gıda işletmeleridir. Ayrıca gıda ile
temas eden madde ve malzemeleri üreten işletmeler de
kayıt kapsamında bulunmaktadır. Bakanlığımızca kayıt
altına alınan gıda işletme sayıları Tablo 67’da yer al-
maktadır.
5996 sayılı Kanundan önce faaliyet gösteren işletmelerin
yeni mevzuata uyumu için verilen geçiş süresi tamamlan-
mış olup tüm işletmeler yeni mevzuata göre onay ya da
kayıt altına alınmıştır. Bu kapsamda kendi hayvanları için
yem üreten işletmeler de kayıt-onay kapsamında kayıt altı-
na alınmıştır. Tüm yem üretim işletmelerinde HACCP siste-
mine dayalı üretim yapma zorunluluğu getirilmiştir (Tablo
68). Yem işletmeleri tarafından üretilen yem miktarları ise
yıllar itibarıyla Tablo 69’de gösterilmiştir.
72.543
320.561
248.647
641.751
3.3.3.1.2. Yem işletmeleri
Onay Kapsamındaki
Kayıt Kapsamındaki
Toplam
Sayõsõ457
104
29
78
911
639
11.185
13.403
Yıl2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Kanatlı Yemler2.705.279
2.723.440
3.163.394
3.054.348
2.872.860
3.529.359
4.020.732
4.127.349
4.711.709
5.581.390
5.953.696
6.370.673
7.132.257
9.109.087
Toplam5.615.153
5.686.478
6.905.570
6.834.273
7.467.081
9.152.432
9.563.301
9.419.196
11.167.530
13.162.340
14.488.539
15.961.867
18.003.616
20.104.983
Sayısı
60
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Yönetmelik, takviye edici gıdaları ithal eden, üreten, iş-
leyen ve piyasaya arz eden işletmelerin kayıt edilmesi;
takviye edici gıdaların ithalatı, üretimi, işlenmesi ve piya-
saya arzı; takviye edici gıdaların onayı, izlenebilirliği ve
işyeri sorumlukları ile Takviye Edici Gıda Komisyonunun
kuruluşu, çalışma usul ve esaslarına ilişkin hükümleri kap-
samaktadır.
Akreditasyon; Laboratuvarların, muayene ve belgelendir-
me kuruluşlarının ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik
kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanma-
sı ve düzenli aralıklarla denetlenmesini ifade eder.
Laboratuvar akreditasyonu; bir laboratuvarın, TS EN
ISO/IEC 17011 standardına göre Akredite bir Akre-
ditasyon kuruluşu tarafından TS EN ISO/IEC 17025
‘Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin
Genel Şartlar’ standardına göre değerlendirilmesi, yeter-
liliğinin onaylanmasını ve düzenli aralıklarla denetlenmesi
işlemidir. Laboratuvarların akreditasyon kurumlarınca ak-
reditasyonunu sağlamak ve akredite laboratuvar sayısını
artırmak, analiz kalitesinin ve laboratuvar işleyişinin geliş-
tiğini göstermektedir. Uluslararası standartlara göre akre-
dite olan Bakanlık laboratuvarlarının sayısını ifade eder.
Ülkemizde akreditasyon işlemi TURKAK tarafından yürü-
tülmektedir. Bu akreditasyonlar, analizlerin doğruluğunun
uluslararası kabul edilebilirliğinin sağlanması, uluslararası
geçerliliği ve güvenilirliği açısından önemlidir. Gıda gü-
venilirliği yönünden yapılan analizlerin sonuçlarının ge-
çerliliği, yapılan tüm kontrollerin sonucunda doğru karar
alma ve uygulamada etkili olacaktır. Resmi kontrollerde
alınan numunelerin analizi sonucunda tüketicilerin güveni-
lir gıda tüketmeleri sağlanacaktır.
Takviye edici gıdaların onay işlemleri konusunda Bakanlığımız, Sağlık Bakanlığı ve Üniversite temsilcilerinden (Bakanlı-
ğımız: 6, Sağlık Bakanlığı: 3, Üniversite: 6 üye) oluşan 15 kişilik komisyon ile 2015 yılı sonu itibariyle 52 kez toplantı
yapılmıştır. 2015 yılı sonu itibariyle 275 adet takviye edici gıdaya onay verilmiştir.
3.3.3.2. Takviye edici gıdaların onay işlemleri
3.3.3.2.2. Takviye Edici Gıda Komisyonu (TEGK)
3.3.4. Laboratuvarlar ile İlgili Faaliyetler
3.3.4.1. Akreditasyon
3.3.3.2.1. Takviye edici gıdaların ithalatı, üretimi, işlenmesi ve piyasaya arzına ilişkin Yönetmelik
61
Bakanlığımızca ülke genelinde yürütülen gıda izin-tescil,
ithalat, ihracat ve iç piyasa denetim ve kontrollerinde
alınan numunelerin fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik
analizleri 39 Bakanlık İl Kontrol Laboratuvarında, Bursa
Gıda ve Yem Araştırma Enstitü Müdürlüğünde ve 93 Özel
Gıda Kontrol Laboratuvarında yapılmaktadır. Ülkemizi
uluslararası platformda temsil edecek, gıda güvenirliliği-
nin sağlanması konusunda tüm kamu ve özel laboratuvar-
ların yapmış oldukları analizlerde hakemlik yapacak ve
ülkemizde yapılamayan analizlerin yapılabilirliğini sağla-
yacak Ulusal Gıda Referans Laboratuvarı 2009 yılında
faaliyete geçirilmiştir. Bakanlığımızca yetki verilen Özel
Gıda Kontrol Laboratuvarlarından 85 tanesi akreditedir
(Tablo 70). Gıda güvenirliliğinin sağlanmasında labo-
ratuvarlarımızca yapılan analiz çeşidi sayısı 1097’dir.
Pestisit Analizi Yapan 22 Kamu Laboratuvarından 17’sı
akredite, 44 Özel Gıda Laboratuvarından 35’i akredite-
dir (Tablo 71 ve 72).
3.3.4.2. Laboratuvar faaliyetleri
Tablo 70. 2015 Yılı Akreditasyon Çalışmaları
Tablo 72. Bakanlığımızdan Yetkili Özel Gıda Kontrol Laboratuvarlarının 2015 yılı numune ve analiz sayıları
Tablo 71. 2015 yılında Bakanlığımıza Bağlı Gıda Kontrol Laboratuvarlarında Yapılan Analiz Sayıları
Yıl
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Akredite Kamu Laboratuvar Sayısı
24
26
28
29
33
38
Akredite Özel Laboratuvar Sayısı
32
38
47
75
85
85
Toplam Akredite Laboratuvar Sayısı
56
64
75
104
118
123
Gıda
Yem
Su-Atık su
Toplam
Numune sayısı155.974
17.670
7.211
180.855
Analiz Sayısı465.771
71.218
46.414
583.403
Gıda
Yem
Su-Atık su
Toplam
Numune sayısı384.290
11.139
50.788
446.217
Analiz Sayısı1.302.149
44.904
159.674
1.506.727
62
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
GDO tarama analizi yapabilen 10 Bakanlık Gıda Kont-
rol Laboratuvarı (10 akredite) ile 35 Özel Gıda Kontrol
Laboratuvarı (33 akredite) bulunmaktadır. Bakanlık Gıda
Kontrol Laboratuvarlarının 6’sı, Özel Gıda Kontrol Labo-
ratuvarlarının ise 14’ü GDO tip belirleme ve miktar anali-
zi yapabilmektedir.
Bakanlık Gıda Kontrol Laboratuvarlarının 6’sı, Özel Gıda
Kontrol Laboratuvarlarının ise 10’u GDO miktar analizin-
de TÜRKAK tarafından akreditedir. Bakanlığımıza bağlı
GDO analizi yapan tüm laboratuvarlar uluslararası stan-
dartlarda (ISO 24276, ISO 21569, ISO 21570, ISO
21571 vb.) çalışmakta olup, AB Referans Laboratuvarı
Numune sayıları bir önceki yılın üretim rakamları ve uy-
gulama sonuçlarına göre her yıl planlama yapılarak oluş-
turulan ve yayınlanan Ulusal Kalıntı İzleme Planı, Gıda
ve Kontrol Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, 81 İl
Müdürlüğü, 5 Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüğü, 5
Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü, Ulusal Gıda Refe-
rans Laboratuvar Müdürlüğü ve Bursa Gıda Yem Merkez
Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Ulusal Kalıntı İzleme çalışmaları (AB 96/23/EC Direkti-
fine) uyumlaştırılması 2005 yılında tamamlanmış “Canlı
Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile
Bunların Kalıntılarının İzlenmesi için Alınacak Önlemlere
dair Yönetmelik” kapsamında hazırlanan planlarla yürü-
tülmektedir. Programa 2010 yılında yumurta ve 2012
yılında pilot uygulama olarak büyükbaş eti dahil edilmiş-
tir. Halen kanatlı (broiler, hindi), su ürünleri (balık), süt,
bal, yumurta ve büyükbaş etinde program kapsamında
yasaklı madde, veteriner ilaç kalıntıları ve bulaşanlar yö-
nünden kontroller yapılmaktadır. Program kapsamında
kontroller çiftliklerde, mezbahalarda, mandıralarda, balık
işleme fabrikalarında, toplama ve paketleme tesislerinde
gerçekleştirilmekte, hayvansal birincil ürünlerdeki kalıntı-
ların varlığını ve nedenlerini araştırarak açığa çıkarmayı
amaçlamaktadır (Tablo 73).
(EURL) tarafından valide edilen metotları kullanmaktadır.
İthalat kontrollerinde gıdalarda tarama analizi yapılmakta
ve eser miktarda (%0.01) dahi GDO varlığının tespit edil-
mesi durumunda ürünün yurda girişine izin verilmemekte-
dir.
3.3.4.3. GDO analizleri
3.3.4.4. Ulusal kalıntı izleme planı
Tablo 73. Ulusal Kalıntı İzleme Planı Değerlendirme Tablosu
Yıl2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Ürün Grubu Sayısı4
4
4
4
5
5
6
6
6
6
3.755
6.102
5.235
5.381
7.709
8.287
8.041
9.378
7.756
12.277
Olumsuzluk(%)2
1
2
1
1
1
1
1
1
1
63
3.3.5. Mevzuat Geliştirme ve Uluslararası İlişkiler
3.3.5.1. Mevzuat geliştirme
3.3.5.1.1. Gıda mevzuatı (Türk Gıda Kodeksi)
Tüketici sağlığını en üst düzeyde korumak amacıyla
2015 yılında Genel Müdürlüğümüzce Türk Gıda Kodeksi
kapsamında gerçekleştirilen mevzuat düzenlemeleri Tablo
76’da yer almaktadır.
• Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik
• Türk Gıda Kodeksi Hedef Dışı Yemlere Taşınması Ön-
lenemeyen Koksidiyostatların ve Histomonostatların Hay-
vansal Gıdalardaki Maksimum Miktarları Hakkında Yö-
netmelik
• Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2015/3)
• Türk Gıda Kodeksi Peynir Tebliği (Tebliğ No: 2015/6)*
• Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği (Tebliğ No:
2012/74)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Teb-
liğ No: 2015/33)
• Türk Gıda Kodeksi Tahin Tebliği (Tebliğ No: 2015/27)
• Türk Gıda Kodeksi Tahin Helvası Tebliği (Tebliğ No:
2015/28)
• Türk Gıda Kodeksi-Bitki Adı ile Anılan Yağlar Tebli-
ğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No:
2015/29)
• Türk Gıda Kodeksi Çay Tebliği (Tebliğ No: 2015/30)
• Türk Gıda Kodeksi İnsan Tüketimine Sunulan Hızlı Don-
durulmuş Gıdalarda Sıcaklığın Resmi Kontrolü İçin Kontrol
Noktalarının Seçilmesi Ve Ölçüm Metodu Tebliği (Tebliğ
No: 2015/34)
• Türk Gıda Kodeksi Belirli Gıdalarda Dioksinlerin, Diok-
sin Benzeri Poliklorlu Bifenillerin ve Dioksin Benzeri Olma-
yan Poliklorlu Bifenillerin Seviyesinin Resmi Kontrolü İçin
Numune Alma, Numune Hazırlama ve Analiz Metodu
Kriterleri Tebliği (Tebliğ No: 2015/32)
• Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2015/44)
• Türk Gıda Kodeksi Peynir Tebliği ( 8 Şubat 2015 )
Peynir Tebliği, ülkemizde peynir ile ilgili yayımlanmış ilk
kodeks düzenlemesidir. Türk Gıda Kodeksi kapsamında
yayımlanan Tebliğ ile; peynir ve çeşitlerine ilişkin tanımlar
ve ürün özelikleri belirlenmiştir. Peynirde tuz miktarı çeşite
göre % 35 ile % 61 arasında değişen oranlarda azaltıl-
mıştır. Peynirlerin içerebileceği tuz miktarı peynir çeşidine
göre kuru maddede maksimum % 3 ile 7,5’i arasında
değişmektedir.
Yeni Çıkarılan1
6
7
Tablo 74. 2015 yılında Türk Gıda Kodeksi Kapsamında Yayımlanan Mevzuat
64
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3.5.1.2. Yem mevzuatı
3.3.5.2. Uluslararası ilişkiler
3.3.5.2.1. Dünya Ticaret Örgütü ile ilgili faaliyetler
3.3.5.2.2. Avrupa Birliği Gıda ve Veterinerlik Ofisi (FVO) Misyonu ile ilgili faaliyetler
Avrupa Birliği’nin 183/2005 sayılı Yem Hijyeni Yö-
netmeliğinde düzenleme yapan 225/2012 sayılı AB
Yönetmeliği’ne uyum sağlamak için hazırlanan “Yem
Hijyeni Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yö-
netmelik“ 20/11/2015 tarihli ve 29538 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır.
1994 yılında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün kurulması-
nın ardından yürürlüğe giren DTÖ Sağlık ve Bitki Sağlığı
(SPS) ve Ticarette Teknik Engeller (TBT) Anlaşmaları ge-
reğince; uluslararası ticarette gıda ile ilgili düzenlemeler
için KAK Standartlarını referans olarak almakta; üye ülke-
ler tarafından yayımlanacak mevzuatın yayım öncesi di-
ğer üye ülkelere bildirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda
hazırlanan kodeks taslakları, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
Sağlık ve Bitki Sağlığı Anlaşması (SPS) ve Ticarette Teknik
Engeller Anlaşması (TBT) çerçevesinde bildirim mekaniz-
ması aracılığıyla DTÖ’ye de bildirilmekte ve DTÖ’ye üye
ülkelerin görüşüne sunulmaktadır. Ayrıca DTÖ’ye üye ül-
keler tarafından hazırlanan gıda ile ilgili düzenlemeler te-
mas noktası olarak Kodeks Çalışma Grubuna bildirilmekte
ve bu taslaklar için de görüş oluşturulmaktadır (Tablo 76).
AB gıda güvenilirliği kurumlarından olan Gıda ve Ve-
terinerlik Ofisi (FVO); aday ve AB’ye ihracat yapacak
üçüncü ülkeler statüsünde ülkemizde misyon denetimleri
gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda et, süt ve su ürünleri
işletmelerinin resmi kontrollerine ilişkin prosedürler hazır-
lanmaktadır.
Avrupa Birliği’ne adaylık süreci fasıllar halinde müzakere-
lerle gerçekleştirilmektedir. 12. Gıda Güvenilirliği, Veteri-
nerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Faslı, 30 Haziran 2010
tarihinde müzakerelere açılmıştır.
Tablo 75. 2015 yılında Yem ile İlgili Yayımlanan Mevzuat
Tablo 76. 2015 Yılı Bildirime Sunulan Taslak Mevzuat Sayısı
Mevzuat cinsiYönetmelikler
Toplam
Yeni Çıkarılan-
-
1
1
SPS Bildirimi
TBT Bildirimi
Toplam
10
11
21
Bildirime Sunulan Taslak Mevzuat Sayısı (Adet)
65
3.3.5.2.3. Kodeks Alimentarius Komisyonu ile ilgili faaliyetleri
3.3.5.2.4. Diğer uluslararası kuruluşlar ile ilgili faaliyetler
Kodeks Alimentarius Komisyonu (KAK) 1960'larda Bir-
leşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) ve Dünya
Sağlık Örgütü(WHO) tarafından ortaklaşa kurulan ve
merkezi Roma’da olan Birleşmiş Milletlere bağlı bir kuru-
luştur. KAK’a bugün 184 ülke ve bir organizasyon (Avru-
pa Birliği) üyedir. Kuruluşun görevi dünyada gıda ile ilgili
uygulamaların sağlık ve teknoloji yönünden standartlaş-
tırılmasını sağlamaktır. Kuruluşun bu amaçla hazırladığı
"Kodeks Alimentarius Standartları" tüm dünya ülkeleri için
güvenilir gıda üretiminde referans dokümandır.
Türkiye 01 Ekim 1963 yılında KAK’a üye olmuştur. KAK
toplantılarında ülkemizi Bakanlığımız temsil etmekte
olup, kodeks ulusal irtibat noktası Gıda ve Kontrol Genel
Müdürlüğü’dür. KAK çalışmaları Kodeks Çalışma Grubu
Uluslararası Bağ ve Şarap Örgütü (OIV), Uluslararası
Standartlar Teşkilâtı (ISO), Avrupa Konseyi (Council of
Europa-CoE) - Sağlığın Korunması ve İlaç Kalitesi Ge-
nel Müdürlüğü (European Directorate forthe Quality of
Medicines&Health Care - EDQM), Avrupa Gıda Güven-
liği Otoritesi (EFSA), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teş-
kilatı (OECD),Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEA),
Avrupa Komisyonu (EC BTSF) gibi uluslararası kuruluşların
çalışmaları ve ticari münasebette bulunduğumuz ülkelerin
gıda mevzuatı takip edilerek, mevzuat çalışmalarımızda
faydalanılmaktadır (Tablo 78).
tarafından takip edilmekte ve koordinasyonu sağlanmak-
tadır. Bu kapsamda Kodeks Çalışma Grubunun sekretar-
ya ve koordinasyonunda UGKK, gıda kodeksi ile ilgili
uluslararası toplantılar için Bakanlık tarafından oluşturulan
ulusal görüşleri değerlendirilerek karara bağlar. Ülke gö-
rüşleri, Kodeks Çalışma Grubu tarafından KAK sekretar-
yasına iletilir. KAK ve Komite toplantılarına aktif katılım
sağlanmaktadır (Tablo 77).
Tablo 77. 2015 Yılında Katılım Sağlanan Kodeks Alimentarius Komisyon Toplantıları
Tablo 78. 2015 Yılında Katılım Sağlanan Uluslararası Toplantıları
Komisyon toplantısı
Komite toplantısı
Bölge komite toplantısı
Toplam
1
4
1
6
Toplantı
DTÖ
EDQM
EC BTSF
OIV
Toplam
-
-
1
3
4
66
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3.6. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri
3.3.6.1. Eğitim faaliyetleri
3.3.6.1.1. Gıda eğitim faaliyetleri
3.3.6.1.2. Yem eğitim faaliyetleri
3.3.6.2. Yayım çalışmaları
3.3.7. Denetim ve Kontrol Faaliyetleri
3.3.7.1 Gıda resmi kontrol verileri
Gıda Kontrol Görevlilerinin gıda mevzuatı ve resmi kontrolleri konularında hizmet içi eğitim programı kapsamında ve
Avrupa Birliği BTSF Organizasyonu ve TAIEX Ofisi işbirliği ile eğitimler düzenlenmiştir (Tablo 79).
Yem denetçilerinin yem mevzuatı ve uygulamaları
konusunda eğitime yönelik olarak hizmet içi eğitim
programı kapsamında ve Avrupa Birliği TAIEX Ofisi
işbirliği ile eğitimler düzenlenmiştir. Eğitimlere Ba-
kanlığımız personeli ile sektör temsilcileri de katıl-
mıştır (Tablo 80).
Ülkemiz genelinde faaliyet gösteren gıda ve gıda ile te-
masta bulunan madde ve malzemeleri üreten, satan ve
toplu tüketime sunan onay ve kayıt kapsamındaki gıda
işletmelerinin denetim ve kontrol hizmetleri; 13/6/2010
tarih ve 27610 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
’5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda
ve Yem Kanunu" ve bu Kanun kapsamında yayımlanan
yönetmelik, tebliğ ve talimatlar çerçevesinde, merkezde
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğümüz koordinasyonun-
da, 81 Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve yetki-
lendirilmiş İlçe Tarım Müdürlüklerinde görevli gıda kontrol
görevlileriyle birlikte yürütülmekte olup, yıllara ve gıda iş-
letmelerinin faaliyet alanına göre gıda resmi kontrol verile-
ri aşağıdaki tablolarda yer almaktadır (Tablo 83 ve 84).
Tablo 79. 2015 Yılı Gıda Eğitim Faaliyetleri
Tablo 80. 2015 Yılı Yem Eğitim Faaliyetleri
Tablo 81. Gıda –Yem Güvenilirliği Yayım Çalışmaları
Konu Sayısı5
3
1
1
10
YILLAR2014
2015
Toplam
Kitapçık (Adet)-
-
-
Kitap (Adet)-
-
-
Liflet (Adet)1000
-
1000
Film (Adet)-
-
-
Kılavuz (Adet)9
-
9
Konu Sayısı45
26
5
1
77
67
Tablo 82. Yıllara Göre Gıda Resmi Kontrol Sayıları
Tablo 83. Yıllara Göre Gıda İşletmeleri Faaliyet Alanına Göre Gıda Resmi Kontrol Sayısı
Tablo 84. Yıllara Göre Kontrol Planı
Yılı2012
2013
2014
2015
Resmi Kontrol Sayısı412.998
514.253
600.924
734.862
17.072
12.000
11.865
12.970
61.949.570
61.895.805
61.291.615
65.068.814
144
132
98
92
YIL
GIDA ÜRET M YER GIDA SATI YER TOPLU TÜKET M YER TOPLAM
Dene
tim S
ayıs
ı
PC
Savc
ıla
Suç
Duyu
rusu
Dene
tim S
ayıs
ı
PC
Savc
ıla
Suç
Duyu
rusu
Dene
tim S
ayıs
ı
PC
Savc
ıla
Suç
Duyu
rusu
D ene
tim S
ayıs
ı
PC
S avc
ıla
Suç
D uyu
rusu
3.3.7.2 . Gıda kontrol planı
81 İl Müdürlüğünün kendi bünyesinde yürüttüğü resmi kontrollere ek olarak, Bakanlığımızca merkezî ve bütüncül bir
yaklaşımla, uygun sıklıkta ve gıda maddesinin taşıdığı riskle orantılı olarak Gıda Kontrol Planı hazırlanmaktadır. Bu
plan, 2006 yılından beri uygulanmakta olup, yıllar içinde görülen ihtiyaca göre sürekli olarak gelişmekte ve güncel-
lenmektedir (Tablo 84).
Yıl2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Ürün Grubu Sayısı14
21
55
47
63
80
72
69
73
52
Alınan Numune Sayısı10.288
14.432
19.934
22.143
35.207
25.046
26.440
26.791
28.993
22.526
68
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
Tablo 85. ALO 174 Gıda Hattına Yapılan Başvuru Sayısı ve İdari Yaptırım Sayısı
*2009 yılı verileri, ALO 174 GIDA Hattı’nın faaliyete geçtiği 14 Şubat 2009 tarihinden sonraki verilerdir.
** Oluşturulan başvuru sayısı, gıda ihbar ve şikâyet kapsamında oluşturulan başvuruları içermektedir.
Tüketicinin denetim mekanizmasına etkin katılımının sağlanması amacıyla
ALO 174 GIDA Hattı 14 Şubat 2009’da faaliyete geçirilmiştir. Alo 174
Gıda Hattına gıda bilgi edinme, ihbar ve şikâyet kapsamında yapılan
başvuru ve başvurular sonucu uygulanan idari yaptırımların yıllara göre
dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir (Tablo 85).
Bakanlığımızın yaptığı kontroller sonucunda sahip olduğu
bilgileri, 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı,
Gıda ve Yem Kanun’unun 31 inci maddesinin 6 ncı fık-
rası uyarınca kamuoyunun bilgisine sunabileceği hükme
bağlanmıştır. Ayrıca, 17 Aralık 2011 tarihli Gıda ve Ye-
min Resmi Kontrolüne Dair Yönetmeliğin 8 inci maddesi
gereğince laboratuvar sonucu ile taklit ve tağşiş yapıldığı
kesinleşen gıda ve yemi üreten/ithal eden firmanın adı,
ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarasının Bakan-
lık resmi internet sitesinde Bakanlıkça kamuoyunun bilgisi-
ne sunulmaktadır.
2012-2015 Yılları arasında değişik dönemlerde 17
defa kamuoyuna açıklama yapılmıştır. Bu açıklamalar-
da toplam 818 farklı parti ürünün kamuoyuna duyurusu
yapılmıştır. 668 parti ürün taklit-tağşiş kapsamında, 150
parti ürün ise içerisinde bulunmaması gereken ilaç etkin
maddesi veya boyar madde bulunduğu için ifşa edilmiştir
(Tablo 86).
3.3.7.3 Alo 174 gıda hattı
3.3.7.4. Kamuoyu ile paylaşılan resmi kontrol sonuçları
Yıllar 2009*
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Toplam
Yılı2012
2013
2014
2015
Toplam
Parti Sayısı73
177
195
373
818
Tablo 86. Kamuoyu ile Paylaşılan Resmi Kontrol Sonuçları
3
69
3.3.7.5. Kamu ve özel laboratuvarlar denetimleri
3.3.7.6. Gıda Kaynaklı Enfeksiyon ve Zehirlenmeler
29.12.2011 tarih ve 28157 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Gıda Kontrol Laboratuvarlarının
Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları İle Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik gereği Kamu ve
Özel Gıda Kontrol Laboratuvarları rutin olarak 2 yılda bir denetlenmektedir. Ayrıca Özel Gıda Kontrol Laboratuvar-
larının Kuruluş ve Çalışma İzni öncesi yerinde denetimleri ile kapsam genişletme denetimleri de gerçekleştirilmektedir
(Tablo 87).
5996 sayılı Veteriner Sağlık Hizmetleri, Bitki Sağlığı,
Gıda ve Yem Kanunu kapsamında gıda kaynaklı enfek-
siyon/zehirlenme sonucu oluşan vaka/salgında, İl/İlçe
Müdürlükleri ile İl Gıda Kontrol Laboratuvarınca uyulması
gereken kurallar ve izlenecek yollar 01/04/2013 tarih
ve 1790/11680 sayılı talimat kapsamında hazırlanan
Gıda Kaynaklı Enfeksiyon ve Zehirlenmelere ilişkin Resmi
Kontrol Prosedürü ile belirlenmiştir. Gıda kaynaklı salgın-
larda Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğümüzde oluşturulan
irtibat noktaları ile 81 İl Müdürlüğünde oluşturulan irtibat
noktalarının sürekli iletişim (telefon-elektronik posta vb.) ha-
linde olması düzenlenmiştir. Genel Müdürlüğümüze bağlı
Laboratuvarlar ve Sağlık Bakanlığı’na bağlı İl Halk Sağ-
lığı Müdürlükleri’nde de irtibat noktaları belirlenerek söz
konusu gıda kaynaklı salgın durumlarında koordineli ha-
reket edilmesi yönünde gereklilikler düzenlenmiştir. Gıda
kaynaklı enfeksiyon/zehirlenme sonucu oluşan vaka veya
salgının kaynağının belirlenmesi için Bakanlığımıza bağlı
Ulusal Gıda Referans Laboratuvarında zehirlenmeye ne-
den olan gıda kaynaklı patojenlerin ileri tanımlaması ve
Ulusal Kültür Koleksiyonu oluşturulması için çalışmalar ya-
pılmaktadır.
3-5 Kasım 2015 tarihlerinde 81 İl Gıda, Tarım ve Hay-
vancılık Müdürlüğünde ve 10 Gıda Kontrol Laboratuvar
Müdürlüğünde görevli zehirlenme irtibat noktalarına gıda
kaynaklı enfeksiyon ve zehirlenmelere ilişkin hizmet içi
eğitim verilmiş olup, düzenlenen eğitim programında;
gıda kaynaklı enfeksiyon ve zehirlenmelerde gıda mik-
robiyolojisi, HACCP tetkiki, vaka/salgınlarda Bakanlıkla
sağlanacak bilgi akışı, vaka/salgınların GGBS’ye işlen-
mesi, Gıda Kaynaklı Salgın Hastalıkların Araştırılması ve
Kontrolünde Bakanlığımızın almış olduğu pozisyonlar, pa-
tojenlerin UGRL’ye gönderilmesi gibi konuların yanısıra,
katılımcıların prosedür ile ilgili görüş ve önerileri tartışıl-
mıştır.
Yıl
2015
Denetlenen Laboratuvar Sayısı
(Rutin) Kamu18
Denetlenen Laboratuvar Sayısı (Rutin) Özel
28
Tablo 87. 2015 Yılında Kamu ve Özel Laboratuvar Denetimleri
70
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.3.7.7. Yem resmi kontrol verileri
3.3.7.1. Risk esaslı yem denetimleri
Güvenilir yem arzını temin etmek amacıyla, Bakanlığımız-
ca yemlerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamaların-
da resmi kontroller yapılmaktadır. Resmi kontrol faaliyetle-
ri Bakanlığın yıllık kontrol planı kapsamındaki kontrolleri,
İl Müdürlükleri tarafından yürütülen kontrolleri, ihbar ve
şikâyet üzerine yapılan kontrolleri ve Gıda ve Kontrol
Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen kontrolleri
kapsamaktadır.
Genel Müdürlüğümüzce yıllık yem kontrol planı oluşturu-
larak, uygulanması amacıyla İl Müdürlüklerine gönderilir.
Yem işletmeleri hijyen şartlarına göre denetlenmektedir.
Denetim sırasında yem fabrikalarından, bayilerden, çiftlik-
Numunelerde risk esasına dayalı olarak,
• Yemlerde istenmeyen maddeler (ağır metaller, mikotoksinler, antikoksidiyaller, pestisid ve dioksin),
• Yemlere katılması kısıtlanan veya yasaklanan maddeler (antibiyotik, ruminant yemlerinde hayvan kökenli protein
aranması vb.)
• Mikrobiyolojik bulaşma yönlerinden incelenmek üzere analizler yapılmaktadır (Tablo 92).
lerden yem numuneleri alınmaktadır. Ayrıca çiftliklerdeki
içme sularından analiz edilmek üzere numuneler alınmak-
tadır. Alınan numuneler risk esaslı olarak ve etiket beyan-
larına uygunluk yönlerinden analiz edilmektedir.
Yem kontrol planı önceki yıllara ait denetim sonuçları
dikkate alınarak ve risk analizi yapılarak her yıl revize
edilmektedir. Özellikle yemlere katılması yasak olan
maddeler ve dioksin, mikotoksin, ağır metal vb. yem-
lerde istenmeyen maddeler yönüyle kontrol sıklığı artırıl-
maktadır. Bu kapsamda çiftlik bazında kontrol sayısı da
artırılmıştır(Tablo 88,89 ve 90).
Tablo 88. Yıllara Göre Yem İşletmeleri Denetim Sayıları
Tablo 90. Yıllara Göre Resmi Kontrol Sayıları
Tablo 91. Yıllara Göre Yemlerde Risk Esaslı Analiz Sonuçları
Tablo 89. Yıllara Göre Denetim Sayıları ve Yasal İşlemler
20122.522
10.923
177
13.622
20132.486
11.672
676
14.834
20143.020
11.917
2.114
17.051
20153.423
12.288
2.709
18.420
Numune Sayısı
735
383
254
1.018
678
310
430
Olumsuz Numune Sayısı
13
39
0
20
4
0
11
2013 2014 2015
Olumsuz Numune Sayısı
38
46
0
11
1
2
10
Olumsuz Numune Sayısı
42
31
3
29
4
1
17
Olumsuzluk %
1,8
10,2
0,0
2,1
0,6
0,0
2,5
Olumsuzluk %
2,1
10,2
0,0
0,6
0,2
1,2
3
Olumsuzluk %
2,2
9,1
1,3
1,7
0,9
0,6
3,3
Numune Sayısı
1.836
449
348
1.776
664
173
339
Numune Sayısı
1.950
342
226
1.705
464
166
511
Yıl2012
2013
2014
2015
Numune Sayısı6.410
5.949
7.671
7.107
Yıllar
2013
2014
2015
Resmi Kontrol Sayısı14.834
17.051
18.420
Numune Sayısı
5.949
7.671
7.107
Miktarı (TL)3.044.612
2.307.492
2.029.207
Duyurusu Sayısı7
31
54
71
3.3.7.2. Yemlerde etiket beyanına uygunluk denetimi
3.3.7.3. GDO’lu yem denetimleri
3.3.7.4. Yıllık kontrol planı dışında çiftliklerde gerçekleştirilen antibiyotik denetimleri
Piyasaya sunulan yemler etiket bilgilerine uygunluk yönüyle kontrol edilmektedir (Tablo 92).
GDO’lu yemlerin denetimine ilişkin işlemler, 5977 Saylı
Biyogüvenlik Kanunu ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Or-
ganizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik hükümlerine
göre yürütülmektedir.
İthalat aşamasındaki kontroller sonucunda GDO mevzua-
tına uygun bulunan yemlerin, yönetmeliğin 19 uncu mad-
desine göre etiketlenmesinin ardından yurda girişine izin
verilmektedir. GDO ve ürünlerinin ithalatından itibaren
Yem kontrol planı kapsamında İl Müdürlükleri tarafından yürütülen antibiyotik denetimlerine ilave olarak, Genel Mü-
dürlüğümüz tarafından oluşturulan denetim ekibi ile su ürünleri yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Muğla ve Denizli
illerinde ilave denetimler yürütülmüştür.
Bu çerçevede yem fabrikalarından ve çiftliklerden yem ve içme suyu numuneleri alınmıştır. Alınan numuneler antibiyotik
analizi yaptırılmak üzere ilgili laboratuvar Müdürlüklerine gönderilmiştir. Aşağıdaki tabloda denetimin yürütüldüğü iller,
denetlenen yem işletmesi sayısı, alınan yem ve su numunesi sayıları verilmiştir.
izlenebilirliğin sağlanması için ürünleri ithal eden, işleyen,
alan, satan yem işletmeleri, aldığı, sattığı, işlediği ve kul-
landığı GDO ve ürünleri ile ilgili olarak Bakanlığımıza
bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Bakanlığımızca da bu
beyanların doğruluğu ve izlenebilirliğin sağlanıp sağlan-
madığı, yemlerin amacına uygun olarak kullanılıp kullanıl-
madığı, etiketlemenin mevzuata uygun bir şekilde yapılıp
yapılmadığı kontrol edilmektedir (Tablo 93).
Tablo 92. Yemlerde Etiket Beyanına Uygunluk
Tablo 93. Yemlerde Yıllara Göre GDO Denetim Sonuçları
Tablo 94. Yıllık Kontrol Planı Dışında Su Ürünleri İşletmelerinde Gerçekleştirilen Antibiyotik Denetimleri
Yıllar2012
2013
2014
2015
Numune Sayısı2.687
2.079
1.951
1.672
Olumsuz Numune Sayısı172
251
154
141
Olumsuzluk %6,4
12,1
7,9
8,4
Yıllar
2012
2013
2014
2015
Denetim Sayısı
1.482
1.912
2.108
1.785
Olumsuzluk
33
94
56
54
Denetlenen Çiftlik Sayısı
29
10
39
Alınan Yem Numune Sayısı
29
10
39
Alınan Su Numunesi Sayısı
17
10
27
72
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.4. Risk Değerlendirme İle İlgili Faaliyetler
3.4. Risk Değerlendirme İle İlgili Faaliyetler
3.4.1. Bilimsel Komisyon Faaliyetleri
Risk Değerlendirmenin bağımsız ve tarafsız yapılmasının
sağlanması amacı ile Risk Değerlendirme Komite ve Ko-
misyonlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönet-
melik çerçevesinde oluşturulmuş bulunan Gıda Olarak
Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu ve Bulaşanlar Komis-
yonu 2015 yılı içerisinde rutin faaliyetlerini ilgili yönetme-
lik kapsamında yürütmüştür.
Bulaşanlar Komisyonu 2015 yılında 2 toplantı gerçekleş-
tirmiş, çalışmalarını daha çok oluşturulan Çalışma Grubu
üzerinden yürütmüştür. 2014 yılında Komisyon üyelerin-
den oluşturulan “Aflatoksin Çalışma Grubu“ çalışmala-
rına hem internet üzerinden hem de bir araya gelerek
(3 toplantı) devam etmiştir. 2013 yılında kararlaştırılmış
olan, yeterli veri bulunmayan ve veri toplanmasına ihtiyaç
duyulan konularda yürütülecek çalışmaların ilki olan “Be-
lirlenen Belirli Gıdalarda Fusarium Toksinleri İzleme Prog-
ramı“ kapsamında veri toplama çalışmaları tamamlanmış-
tır. Komisyon üyelerinden oluşturulan “Fusarium Toksinleri
Çalışma Grubu“ tarafından bilimsel görüş oluşturma çalış-
maları devam etmektedir.
Ayrıca yem katkı maddelerinin onaylanması sürecinde
bilimsel risklerin değerlendirilmesini yapmak ve yeme iliş-
kin diğer konularda bilimsel görüş oluşturmak amacıyla
Kasım ayında “Yem Komisyonu“ kurulmuştur. “Biyolojik
Tehlikeler Komisyon”unun ise bu yıl içerisinde kurulması
öngörülmektedir.
Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu
(GOKBK) 2015 yılında 8 toplantı gerçekleştirmiştir. Söz
konusu Komisyon mevcut bitki listesinde bulunan bitkilerin
yeniden değerlendirmelerini yapmakta aynı zamanda Bit-
ki Listesine yapılan yeni başvuruları da değerlendirmekte-
dir (Tablo 95).
Tablo 95. GOKBK 2015 Yılı Faaliyetleri
3.4.1. Bilimsel Komisyon Faaliyetleri3.4.2. Bilimsel Görüş Faaliyetleri3.4.3. Eğitim ve Yayım Faaliyetleri
3.4.3.1. Eğitim faaliyetleri
3.4.3.2. Yayım faaliyetleri
tamamlanan bitki sayısı hazırlanan bitki sayısı tamamlanan bitki sayısı
henüz
olan bitki sayısı
Listedeki bitkiler ile ilgili düzeltme
Mevcut Bitki Listesinin Yeniden De erlendirilmesi
Yeni Ba vuruların De erlendirilmesi
3 5 21 4 2 2 5 5 3 21 4 22 5
73
3.4.2 Bilimsel görüş faaliyetleri
Bilimsel çıktılara ilişkin konu başlıkları
Risk Değerlendirme başlığı altında Bilimsel Komisyonlar
tarafından belli bir prosedür çerçevesinde hazırlanan
bilimsel görüşlerin yanı sıra, bilimsel verilerden yola çı-
kılarak Risk Değerlendirme Daire Başkanlığı tarafından
hazırlanan “Durum Belgeleri“ de bilimsel çıktı niteliği
taşımaktadır. İç ve dış paydaşlardan ulaşan ve bilimsel
verilere ilişkin araştırma gerektiren konularda Daire Baş-
kanlığı tarafından ulusal ve uluslararası birçok kaynak ve
makaleler incelenerek bu belgeler oluşturulmakta ve ilgili
taraflarla paylaşılmaktadır. Bu kapsamda aşağıdaki çalış-
malar yürütülmüştür (Tablo 96).
• Gıda Güvenliği Bilgi Sisteminden (GGBS) alınan analiz
sonuçlarının değerlendirildiği 2014 yılı Yem Raporu
• 2014 Yılı Taze Sebze ve Meyvede Pestisit Kalıntıları
Hakkında Değerlendirme Raporu
• Gıda Güvenliği Bilgi Sisteminden (GGBS) Alınan Ana-
liz Sonuçlarının Değerlendirildiği 2014 Mikrobiyolojik
Kriterler Analiz Raporu
• Schizochytrium sp.’den Elde Edilen Omega-3’ün Bitki-
sel Yağlarda Kullanımına İlişkin Durum Belgesi
• Kreatin ve Çeşitli Kreatin Formlarının Gıdalarda Kullanı-
mına İlişkin Durum Belgesi
• Sodyum Nişasta Glikolatın Gıdalarda Kullanımına İliş-
kin Durum Belgesi
• 2,4-Dinitrofenol (2,4-DNP) Hakkında Durum Belgesi
• Klor Dioksitin Kanatlı Karkasları ile Yaş Meyve ve Seb-
zelerde Yüzeydeki Bulaşmayı Ortadan Kaldırmak Ama-
cıyla Kullanımına İlişkin Durum Belgesi
• Nişaşta Bazlı Şekerlerin Sağlık Üzerine Etkileri Konusun-
daki İddialara İlişkin Durum Belgesi
• İthal Hindistan Pirincinin Güvenilirliğine İlişkin Durum
Belgesi
• Şekerleme, Kokolin, Tahin ve Tahin Helvası Gibi Ürün-
lerde Mermer Tozu Kullanımına İlişkin Durum Belgesi
• Aydın İlinde Bulunan Jeotermal Kaynakların Etkileri üze-
rine Durum Belgesi
• Bebek Formülleri ve Devam Formüllerinde Tek Başına
Galakto-oligosakkaritlerin (GOS) veya Tek Başına Frukto-
oligosakkaritlerin (FOS) Kullanımına İlişkin Durum Belgesi
• Taurinin Şekerli Gıdalarda Kullanımına İlişkin Bilgi
• Domates, Domates Suyu ve Domates Salçası Gibi Do-
mates Ürünlerinde Nitrat Oranları ve Bu Oranların İnsan
Sağlığı Açısından Risk Oluşturup Oluşturmadığı Hakkında
Bilgi
• Klordioksitin Yaş Meyve ve Sebzeler İle Kanatlı Karkas-
ların Durulama Suyunda Kullanılıp Kullanılamayacağına
İlişkin Bilgi
• Humicola insolens Kaynaklı Ksilenaz Enziminin Gıdalar-
da İşlem Yardımcısı Olarak Kullanımına İlişkin Bilgi
• Tricoderma reesei Kaynaklı Lipaz Enziminin Gıdalarda
İşlem Yardımcısı Olarak
Tablo 96. Bilimsel Çıktılar
Toplam 19
Adedi
3
2
-
8
2
3
1
74
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.4.3. Eğitim ve yayım faaliyetleri
3.4.3.1. Eğitim faaliyetleri
3.4.3.2. Yayım faaliyetleri
3.4.3.2.1. Kamu spotu/Kısa Film
3.4.3.2.2. Elektronik Dokümanlar
Toplu eğitim faaliyetlerinin yanı sıra risk değerlendirme
çalışmalarında görev alan personelimizin mesleki gelişim-
lerini sağlamak ve risk değerlendirmenin hizmet ettiği en
önemli paydaşlardan olan risk yöneticileri ile ortak çalış-
malar yürütmek amacı ile 2015 yılı içerisinde ulusal ve
uluslararası çeşitli eğitimlere katılımları sağlanmıştır (Tablo
97).
Tüketiciler başta olmak üzere gıda güvenilirliği konusunda tüm tarafların farkındalığının arttırılması, bilgilendirilmesi ve
bilinçlendirilmesi amacıyla yayım faaliyetlerine ağırlık verilmekte olup bu konuda da çeşitli faaliyetler gerçekleştirilmek-
tedir (Tablo 98).
Gıda alerjisi/intoleransı kısa filmi hazırlanmıştır. Üreticilerin antibiyotik konusunda bilinçlendirilmesine yönelik olarak
Antibiyotik direnci kısa film çalışmaları devam etmektedir.
Tüketiciler başta olmak üzere tüm tarafların farkındalığının arttırılmasına yönelik Bakanlığımız web sayfasında bulunan
Tüketici köşesinde yayımlanmak üzere;
• Bal
• Akrilamid nedir?
• Mantar
• Gıda Zehirlenmeleri
• AB Gıda ve Yemde Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) konularında Elektronik Doküman hazırlanmıştır.
Tablo 97. 2015 Yılı Eğitim Faaliyetleri
Tablo 98. 2015 Yılı Yayım Faaliyetleri
Konu sayısı1
2
3
Yayım faaliyetiKamu spotu/Kısa Film
Elektronik Doküman
Toplam
Konu sayısı3
5
8
Sonuçlanan1
5
6
Devam eden2
-
2
75
76
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
3.5. Genel Değerlendirme
3.5.1. Bitki Sağlığı;
3.5.2 Hayvan Sağlığı;
• Kalıntının önlenmesi amacıyla; 81 ilde, bağ, bahçe, sera ve tarla gibi üretim yerlerinde 2012 yılından itibaren hasat
öncesi pestisit denetimi yapılmaya başlanmıştır.
• Kimyasal mücadeleye alternatif yöntemlerden biyolojik ve biyoteknik mücadele uygulayan üreticilerin 2010 yılından
itibaren desteklenmesi ile faydalı böcek kullanım alanı 10 kat artmıştır.
• Zirai Mücadele uygulamalarında çevre dostu mücadele yöntemlerinin yaygınlaştırılması amacıyla 15 ürün grubunda
Entegre Mücadele Projeleri yürütülmüştür.
• Yürütülen projelerle bağ, bahçe, sera ve tarlalarda uygulamalı eğitimler verilmiştir.
• 2014-2018 yılları için oluşturulan eylem planı doğrultusunda Entegre Mücadele uygulamaları Ülke geneline
yaygınlaştırılarak son üç yılda 5 kat artış sağlanmıştır.
• 2023 yılında üretim alanlarının % 50’sinde Entegre Mücadele temel ilkeleri çerçevesinde üretim yapılması
hedeflenmektedir.
• Bitkisel ürünlerde bitki koruma ürünlerinin uzman kişilerce önerilmesi, uygulanması ve kayıtlarının tutulması çalışma-
larına başlanmıştır. Uygulamanın başlamasıyla zirai ilaç reçete yazma yetkilisinde bir önceki yıla göre % 75, BKÜ
uygulayıcı yetkilisinde ise % 20 oranında artış olmuştur.
• Akdeniz meyvesineği (Ceratitis capitata) ’ne karşı zamanında, etkin ve toplu mücadele yapılması amacıyla Adana,
Hatay ve Osmaniye illerinde “Akdeniz Meyvesineği Mücadelesi Pilot Projesi” uygulanmıştır.
• Balıkesir ilinde uzun yıllardan beri havadan yapılan zeytin sineği ilaçlı mücadelesinde, 2015 yılında İl/İlçe Müdür-
lükleri teknik ekiplerinin zeytin sineğinin popülasyon yoğunluğunun takibi vb. çalışmaları ve iklim şartlarının da uygun
seyretmesiyle havadan ilaçlamaya gerek duyulmamıştır.
• Sağlık Taraması yapılarak hastalıkların erken teşhis edilmesi insan ve hayvan sağlığının korunması açısından büyük
önem arz etmektedir. 2015 yılında sürdürülen sağlık taramaları kapsamında hastalıkların erken teşhis edilmesi ama-
cıyla 75.610.124 hayvan sağlık taramasından geçirilmiştir.
• 2015 yılında Kuduz hastalığı ile mücadele etmek amacıyla sahipli ve sahipsiz kedi ve köpeklerin aşılanması ya-
nında, “Türkiye’de Kuduza Karşı Ağızdan Aşılama Projesi” çerçevesinde 105.000 Km2 alanda yaban hayatında
görülen kuduz hastalığına karşı havadan aşılama çalışması yürütülmüştür.
• 2015 yılında Koyun Keçi Vebası hastalığı ile mücadele kapsamında yeni doğan hayvanlar ile daha önce aşılan-
mamış ergin hayvanlar aşılama programına alınmış ve 10.700.056 küçükbaş hayvan aşılanmıştır.
• 2015 yılında Sığırların Nodüler Ekzantemi hastalığı ile mücadele kapsamında 8.574.483 büyükbaş hayvan aşı-
lanmıştır.
77
• 2014 yılında ülkemizde ortaya çıkan Mavidil Hastalığı ile mücadele kapsamında 2015 yılında 5.219.075 küçük-
baş hayvan aşılanmıştır.
• 2015 yılı içerisinde 4.501.566 büyükbaş, 13.927.148 küçükbaş hayvan küpelenerek tanımlanmış ve ilgili veri
tabanında kayıt altına alınmıştır.
• 2015 yılı içerisinde faaliyette bulunan 341 Damızlık Kanatlı İşletmesi ve 80 Kuluçkahanenin sağlık kontrolleri yapı-
larak sertifikalandırılmıştır.
• 2015 yılı itibariyle Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüklerinde 221 adet teşhis ve analiz metodu akredite olmuştur.
• 2015 yılında Bakanlığımıza bağlı Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüklerinde, 629.954 numunede 1.750.043 ana-
liz yapılmıştır.
• Hayvan hastalıkları ile mücadele kapsamında tazminatlı hayvan hastalıklarına yakalandığı için itlaf ve imha edilen
hayvanların bedelleri sahiplerine tazminat olarak ödenmiştir.
• Hastalıktan ari işletme sertifikasına sahip 597 işeltmede bulunan 179.196 baş hayvan için 57.812.937,50 TL
destekleme ödemesi yapılmıştır.
• 2015 yılında yetiştiricilerin hayvan hastalıkları ile mücadelede farkındalığını artırmak amacıyla 233.000 afiş,
660.000 liflet basımı ve dağıtımı gerçekleştirilmiştir.
• 2015 yılında ülkemize yasadışı yollarla getirilmeye çalışılan 9.837 hayvan yakalanmış ve ulusal mevzuatımız
gereği işlem yapılmıştır.
• Tüketici sağlığını en üst düzeyde korumak amacıyla Bakanlığımız Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından
yapılan çalışmaları neticesinde;
• Bakanlığımızca gıda ile ilgili faaliyet gösteren bütün gıda işletmeleri (gıda üretim yerleri, gıda satış ve toplu tüketim
yerleri ) kayıt altına alınmaktadır. Bu kapsamda 31.12.2015 tarihi itibariyle toplam 631.572 adet gıda işletmesi
kayıt altına alınmıştır.
• Bakanlığımızca 5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu“ kapsamında gıda güvenilir-
liğinin sağlanması amacıyla yürütülen risk esaslı kontrol ve denetim faaliyetleri kapsamında, 2015 yılında 734.862
denetim gerçekleştirilmiştir.
• Alo 174 Gıda Hattına 2015 yılı sonu itibariyle vatandaşlarımız tarafından 1.561.962 arama gerçekleştirilmiştir.
• Sağlığa zararlı gıda üreten, taklit veya tağşiş yapan firmalara ilişkin bilgiler Bakanlığımızca kamuoyuna duyurulmak-
tadır. Bu kapsamda, 418 firmanın 818 farklı ürünü hakkında taklit veya tağşiş yapıldığı kamuoyuna duyurulmuştur.
• 2002 yılında akredite kamu gıda kontrol laboratuvarı yok iken, 2015 yılında 41 adet kamu gıda kontrol laboratu-
varından 38 adedi, 93 adet özel gıda kontrol laboratuvarından 85’i akredite olarak faaliyet göstermiştir.
• Okul kantin ve yemekhaneler her dönemde en az bir kez olmak üzere yılda iki kez denetlenmekte olup, 2014-2015
eğitim-öğretim yılında da 28.875 denetim gerçekleştirilmiş ve 184 işletmeye idari yaptırım kararı uygulanmış ve 1
3.5.3. Gıda ve Yem Güvenilirliği;
78
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2015
işletme hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulmuştur.
• Türk Gıda Kodeksi ve bu çerçevede hazırlanan mevzuat düzenlemeleri kapsamlı bir şekilde hazırlanan eğitim
programları ile Bakanlığın il ve ilçe teşkilatında çalışan gıda mühendisi, veteriner hekim, ziraat mühendisi, su ürünleri
mühendisi, kimya mühendisinden oluşan toplam 421 adet kontrol görevlisine eğitim verilmiştir. Eğitim programında
yatay gıda kodeksi Yönetmeliklerinin yanı sıra bazı ürün Tebliğlerinden de örnekler verilmiştir. Şubat - Mayıs 2015
dönemi içerisinde üç gün süreyle toplam 7 adet eğitim düzenlenmiştir.
• Peynir Tebliği, ülkemizde peynir ile ilgili yayımlanmış ilk kodeks düzenlemesidir. Türk Gıda Kodeksi kapsamında
yayımlanan Tebliğ ile; peynir ve çeşitlerine ilişkin tanımlar ve ürün özelikleri belirlenmiştir. Peynirde tuz miktarı çeşite
göre %35 ile % 61 arasında değişen oranlarda azaltılmıştır. Peynirlerin içerebileceği tuz miktarı peynir çeşidine göre
kuru maddede maksimum % 3 ile 7,5’i arasında değişmektedir.
• Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik kapsamında Ekim - Kasım 2015
dönemi içerisinde 6 grup halinde düzenlenen eğitim programıyla kesimhanelerde ve et parçalama tesislerinde resmi
veteriner hekim olarak görev yapan 770 personele geniş kapsamlı teorik eğitim verilmiştir.
• Teorik eğitimi almış olan veteriner hekimlere ayrıca uygulamalı eğitimler de verilmektedir. Bu kapsamda Afyonka-
rahisar ilinde 12, Uşak ilinde 8, Bolu ilinde 7, Kayseri ilinde 11, İzmir ilinde 15 Resmi Veteriner Hekimin katılımı ile
uygulamalı eğitim gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Çorum ilinde 3 adet kesimhane, Amasya ilinde 1 adet kesimhane, Konya
ilinde 1 adet kesimhane farklı tarihlerde 2 kez, Ağrı ilinde 1 adet kesimhane yerinde incelenmiştir. Kesimde hayvan
Refahı konusunda toplam 30 kursiyere 3 grup halinde UTEM’ de eğitim verilmiştir.
• Rusya Federasyonu ve Gümrük Birliği ülkelerine ihracat yapacak onaylı et ve et ürünleri işletmelerin denetimi kapsa-
mında Adana ilinde 4 işletme, Elazığ ilinde 2 işletme, Kahramanmaraş ilinde 1 işletme, Bolu ilinde 1 işletme, Kocaeli
ilinde 2 işletme, İstanbul ilinde 1 işletme, Balıkesir ilinde 1 işletme, İzmir ilinde 2 işletme denetlenmiştir.
• Gıda ve yem güvenilirliği, hayvan sağlığı ve refahı, bitki sağlığı konularında bilimsel esaslara dayalı risk değerlendir-
me çalışmaları devam etmektedir. Bu amaçla kurulan komisyonlardan Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu
güvenilirlik değerlendirmesi çalışmalarını yürütmektedir. Bulaşanlar Komisyonu ise mevcut veriler kullanılarak ve yeterli
veri bulunmayan, veri toplanmasına ihtiyaç duyulan konularda çalışmalar gerçekleştirmektedir. Yeni kurulan Yem Ko-
misyonu ise, yem katkı maddelerinin onaylanması sürecinde bilimsel risk değerlendirme ve yeme ilişkin diğer konularda
bilimsel görüş oluşturma amacıyla faaliyetlerini yürütecektir.
• Tüketiciler başta olmak üzere gıda güvenilirliği konusunda tüm tarafların farkındalığının arttırılması, bilgilendirilmesi
ve bilinçlendirilmesi amacıyla çeşitli yayım faaliyetleri yürütülmektedir.
• Genel Müdürlüğümüzün ihtiyaç duyduğu konularda yeni Bilimsel Komisyonların oluşturulması devam edecektir.
3.5.4. Risk Değerlendirmesi;
79