;Αναπαραγωγή θορύβου ή ποιοτική ενημέρωση

( Συνεντεύξεις με πέντε δημοσιογράφους για την κάλυψη της

ελληνικής κρίσης από τα ξέναΜΜΕκαι τη χρήση αυτής της κάλυψης

)από τα ελληνικάΜΜΕ

Παναγιώτης Σωτήρης

Ήδη από το κλασικό έργο του Walter Lippman, Κοινή Γνώμη

(Lippman, ) χχε γνωρίζουμε πολύ καλά τη σημασία και το ρόλο των

στερεοτύπων στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης αλλά και μέσα στη

. λειτουργία του τύπου Ο Lippman με τρόπο αναλυτικό καταδεικνύει

ότι τα στερεότυπα δεν συνιστούν απλώς μια σχηματική και συχνά

στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας αλλά ταυτόχρονα αποτελούν

και μια οργανική πλευρά του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνουμε

, την πραγματικότητα προβάλλουμε επάνω της δικές μας επιθυμίες

, και προκαταλήψεις διαχειριζόμαστε την ίδια την περιπλοκότητα

. , των ερεθισμάτων που δεχόμαστε Με αυτή την έννοια ενημέρωση

, , , χωρίς στερεότυπα δεν υπάρχει χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν

,μπορούμε να εντοπίσουμε και να κρίνουμε τα διάφορα στερεότυπα

, το βαθμό με τον οποίο επέδρασαν τις ιδεολογικές στρατηγικές και

.αντιφάσεις που οδήγησαν στην ανάδυσή τους

, Ταυτόχρονα όλη η πρόοδος που έχει υπάρξει πάνω στη

, θεωρητική προσέγγιση των ΜΜΕ έχει καταδείξει ότι το είδος και ο

βαθμός των στερεοτύπων που αναπαράγονται δεν μπορεί να είναι

, άσχετο από τους συνολικότερος κοινωνικούς πολιτικούς και

.οικονομικούς όρους μέσα στους οποίους λειτουργούν τα ΜΜΕ

Κομβική πλευρά εδώ η ιδιαίτερη διαπλοκή ανάμεσα στην οικονομική

, εξουσία την πολιτική εξουσία και την ενημέρωση και τον τρόπο που

αυτό οδηγεί σε ένα βαθμό διαστρέβλωσης της πραγματικότητας με

σκοπό τη διαμόρφωση μιας ορισμένης συναίνεσης στις κυρίαρχες

(οικονομικές και πολιτικές επιλογές Curran, Ecclestoe, Oakley,

Richardson (eds.) 1986· Herman and Chomsky 1994· Curran 2005). Κομβική

πλευρά αυτής της τάσης και η σύμφυση ανάμεσα σε ενημέρωση και

ψυχαγωγία που αποτελεί χαρακτηριστικό τωνΜΜΕ εδώ και αρκετές

δεκαετίες και επιδρά αρνητικά όχι μόνο στην ποιότητα της

ενημέρωσης αλλά και την ποιότητα του ίδιου του δημοσίου λόγου

(Postman 1985). Αυτό παίρνει και τη μορφή μιας ιδιαίτερης τάσης προς

, ,τη δραματοποίηση θεατρικοποίηση και σκηνοθεσία της είδησης

κατεξοχήν μηχανισμούς που μπορούν να επιτείνουν μια

(στερεοτυπική προσέγγιση Meyer και Hinchman 2008). ,Ειδικά σε ό τι

αφορά την ενημέρωση περί των διεθνών εξελίξεων είναι γνωστό ότι

τα ΜΜΕ επηρεάζονται από τις επιλογές εξωτερικής πολιτικής των

αντίστοιχων χωρών αλλά και με τη σειρά τους επηρεάζουν στην

, άσκηση πολιτικής φτάνοντας μέχρι του σημείου να αποτελούν και

, μέσο διπλωματίας καθώς επηρεάζουν καθοριστικά την εικόνα που

« » (διαμορφώνεται για τον άλλο Malek (ed.) 1997). ’ Γι αυτό τον τρόπο

και μπορούμε να πούμε ότι σε μεγάλο βαθμό αυτό που παράγουν τα

ΜΜΕ είναι μια κατασκευή της πραγματικότητας με βάση

(στρατηγικές ηγεμονίας Rachlin 1988). Όλα αυτά στις μέρες

επικαθορίζονται και από μια ιδιαίτερη πλευρά που επιδρά στην

ενημέρωση που αφορά την ανάπτυξη του Διαδικτύου και από ένα

σημείο και μετά τον όλο και πιο καθοριστικό ρόλο που παίζουν τα

μέσα ψηφιακής δικτύωσης στη διάχυση και τον αντίκτυπο της

(ενημέρωσης Leandros ( .) 2006επιμ · 2014).Ρήγου

, Την ίδια στιγμή ειδικά για την ελληνική κρίση έχει ήδη

υπάρξει αρκετή και σημαντική ερευνητική προσπάθεια που

καταδεικνύει το βαθμό στον οποίο η ενημέρωση για την ελληνική

κρίση και τις αντιδράσεις της κοινωνίας στις πολιτικές λιτότητας

που επιβλήθηκαν σφραγίστηκε από στερεοτυπικές προσεγγίσεις με

. σημαντικό πολιτικό αντίκτυπο Αυτό περιλαμβάνει την μελέτη του

(βαθμού μεροληψίας απέναντι στην Ελλάδα στον ξένο τύπο Pavlakis

2013), τη διαπίστωση μεγάλου βαθμού χρήσης πολιτιστικών

(στερεότυπων στο Γερμανικό τύπο Mylonas 2012), τη διαδικασία

κατασκευής μιας ορισμένης εικόνας της ελληνικής κρίσης ως

συμπτώματος που απαιτεί και δικαιολογεί τις πολιτικές λιτότητας

(Cutter 2014), την ιδιαίτερη χρήση μεταφορών για την ίδια την

(προσέγγιση της κρίσης Joris, d’Haenens and Van Gorp 2014)

Μέσα στο πλαίσιο της συνολικής έρευνάς μας για την εικόνα

, της Ελλάδας στα ξένα Μέσα Ενημέρωσης αποφασίσαμε να

αφιερώσουμε και μια ειδική ενότητα που να στηρίζεται στη

, μαρτυρία τη γνώμη και την εκτίμηση επαγγελματιών του ελληνικού

τύπου που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είτε χρησιμοποιούν τον ξένο

, τύπο ή τα ξένα ΜΜΕ για την εργασία του είτε συνεργάζονται σε

, διάφορα επίπεδα με επαγγελματίες του τύπου γραπτού και

. ηλεκτρονικού από το εξωτερικό Αυτό μας επιτρέπει να δούμε δύο

. κρίσιμες πλευρές που αφορούν τον πυρήνα της έρευνάς μας Από τη

, μια μας επιτρέπει να έχουμε μια συνολική εικόνα του βαθμού στον

οποίο τα ξένα ΜΜΕ αναπαράγουν στερεοτυπικές εικόνες της

, ελληνικής κρίσης τονίζοντας ταυτόχρονα την άνιση κατανομή

.αυτών των στερεοτύπων ανάλογα με τα ΜΜΕ και τους συντάκτες

, Από την άλλη μας βοηθούν να κατανοήσουμε την αναπαραγωγή των

στερεοτύπων ως αποτέλεσμα και των αλλαγών που φέρνει αφενός η

, περίοδος της κρίσης αλλά και η ολοένα και μεγαλύτερη

εμπορευματοποίηση της ενημέρωσης και η ολοένα και μεγαλύτερη

σύμφυση ανάμεσα στην ενημερωτική και την ψυχαγωγική διάσταση

στo . ,πλαίσιο του σύγχρονου τύπου Η πλευρά αυτή της έρευνας

, ταυτόχρονα αποσκοπούσε και στην αποτίμηση του τρόπου με τον

οποίο ο ελληνικός τύπος και τα ελληνικά μέσα με τη σειρά τους

.χρησιμοποιούν τις αποτυπώσεις της Ελλάδας στα ξέναΜΜΕ

Η μεθοδολογία της έρευνας ήταν ποιοτική με χρήση

κατευθυνόμενων συνεντεύξεων που περιλάμβαναν έναν κορμό

κοινών ερωτήσεων αλλά και ειδικές ερωτήσεις που αντιστοιχούσαν

. στο ειδικό αντικείμενο κάθε συνεντευξιαζόμενου Κάθε συνέντευξη

: αποτυπώθηκε με δύο τρόπους για το αρχείο της έρευνας σε γραπτή

μορφή με μικρές διορθώσεις ως προς την απόδοση του προφορικού

, .λόγου αλλά και σε μορφή ηχητικού αρχείου

Η επιλογή των συνεντευξιαζόμενων έγινε με βάση το κριτήριο

της ιδιαίτερης ενασχόλησής τους με τα ξένα ΜΜΕ και την κάλυψη

. : ) των τελευταίων ως προς την ελληνική κρίση Έτσι μιλήσαμε α Με

, / 9.84 τον Κώστα Ράπτη συντάκτη διεθνών στο Ρ Σ Αθήνα και στην

εφημερίδα Κεφάλαιο. ) - , β Με τον Γιώργο Βύρωνα Δάβο συντάκτη στο

/ Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων Μακεδονικό Πρακτορείο

( / ) Ειδήσεων ΑΠΕ ΜΠΕ αλλά και συνεργάτη Ιταλικών ΜΜΕ και

. ) Ιταλόφωνων Ελβετικών ΜΜΕ γ Τον Νικόλα Ζηργάνo, συντάκτη

διεθνών στην Εφημερίδα των Συντακτών αλλά και συνεργάτη ξένων

. ) , ανταποκριτών δ Τον Κώστα Εφήμερο διευθυντή της ενημερωτικής

ιστοσελίδας Thepressproject.gr και συνεργάτη σε διεθνείς

. ) , ενημερωτικές παραγωγές ε Τον Αποστόλη Φωτιάδη συνεργάτη

. ) ξένων ειδησεογραφικών αποστολών στην Ελλάδα Στ Τον Γιώργο

, .Αλλαμανή επικεφαλής του διεθνούς τμήματος της εφημερίδας Βήμα

Ως προς το ερώτημα εάν και σε ποιο βαθμό η δημοσιογραφική

αποτύπωση της ελληνικής κρίσης από τα ξένα ΜΜΕ επηρεάστηκε

, από στερεότυπα για την ελληνική κοινωνία κοινός τόπος όλων των

ερωτωμένων ήταν ότι αυτό ήταν κάτι που καταγράφηκε αν και όχι με

. τον ίδιο τρόπο από όλα τα μέσα Ο βαθμός επηρεασμού από

, στερεοτυπικές εικόνες ποίκιλε ανάλογα με τη χώρα ανάλογα με το

, .μέσο ανάλογα με την πολιτική των μέσων

Ένα στερεοτυπικό σημείο που αναδεικνύεται αφορά τη

διαφθορά ως βασικό μηχανισμό της κρίσης στην οπτική των ξένων

. . μέσων Αναφέρει έτσι ο Γ Δάβος για την σχετική οπτική των

, Ιταλικών μέσων που σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνουν και την ειδική

βαρύτητα της διαφθοράς στην αναμόρφωση του ιταλικού πολιτικού

. συστήματος

[…] Τα στερεότυπα που συναντώ έχουν να κάνουν με το

υπερβολικά αυξημένο ρόλο του κράτους και του δημοσίου ή ότι και

( . . ) .οι επενδύσεις εξαρτιόνταν από κράτος π χ ΕΣΠΑ και διαφθορά

Θέλουν να δείξουν ότι οι έλληνες ακόμη δεν θέλουν να κάνουν

μεταρρυθμίσεις σε ένα μοντέλο που στηριζόταν στη διόγκωση του

κράτους και ότι οι έλληνες δεν ήταν καινοτόμοι και τα έργα είχαν

. πάντα σχέση με το κράτος Αυτό τους φαίνεται μοντέλο βασισμένο

.στο κράτος και όχι στις επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα

Αυτή η διόγκωση του κράτους και η νομή σε ολίγους των κοινοτικών

, ’ προγραμμάτων είχε σχέση με τη διαφθορά Γι αυτούς ο κακώς

« » εννοούμενος δημόσιος τομέας αντιστέκεται στις μεταρρυθμίσεις

. μαζί με τα συμφέροντα που σχετίζονται με αυτόν Αυτό θέλουν να

. δείξουν Επιμένουν σε αυτό το συνδυασμό κρατισμού και διαφθοράς

σε όλα τα επίπεδα και θέλουν να δείξουν τις αντιστάσεις των

ελλήνων που δεν είναι διατεθειμένοι και ικανοί να ξεπεράσουν

αυτό το κοινωνικό και επιχειρηματικό μοντέλο κρατισμού και

.διαφθοράς ( . )Συνέντευξη Γ Δάβου

Ανάλογη και η παρατήρηση του Νικόλα Ζηργάνου για την

, στάση των ξένων ανταποκριτών ιδίως στην πρώτη φάση της

:ελληνικής κρίσης

. Αρχικά επηρεάστηκε απόλυτα Η αρχική στάση ήταν καθαρά

« , , εσείς που είστε μπουρδέλο κράτος δεν δουλεύετε που έχετε

, . .» « διαφθορά που έχετε άχρηστο δημόσιο κ λπ αλλά και εσείς που

, έχετε κόσμο που αντιδρά στη λιτότητα παρότι αυτή είναι ένα καλό

».φάρμακο ( . )Συνέντευξη Ν Ζηργάνου

Ο Γιώργος Αλλαμανής με τη σειρά του τονίζει ότι αυτή η

στερεοτυπική επικέντρωση στο θέμα της διαφθοράς σχετίζεται και

μια ορισμένη ηθικολογική θεώρηση της ανάγκης με κάθε τρόπο

αποπληρωμής του χρέους που κατά τη γνώμη του σφραγίζει την

αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης ιδίως από τη μεριά των

βορειοευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης διατυπώνοντας ταυτόχρονα

και το δικό του αντίλογο ως προς το ποια μπορεί να είναι μια άλλη

.ιεράρχηση

, Ως προς το θέμα που ρωτάτε ένα στερεότυπο που κατά κόρο

αναπαράχθηκε ήταν αυτό της ηθικής διάστασης που πρέπει να

. υπάρχει σε όποιον δανείζεται Είναι η θέση ότι όποιος δανείζεται

. . πρέπει να πληρώσει Αυτό έχει ηθική διάσταση όχι οικονομική Αν

. . σκεφτούμε με όρους άλλων προτεραιοτήτων τότε εάν π χ υπάρχουν

παιδιά με νεοπλασίες που πρέπει να στηριχτούν και αυτά και οι

, οικογένειές τους δεν μπορούμε να πούμε ότι προέχει ηθικά να

πληρώσει η χώρα τα χρέη και τα νοσοκομεία να καταρρεύσουν και

.οι οικογένειες να καταρρεύσουν ( . )Συνέντευξη Γ Αλαμανή

Η παρατήρηση του Αλλαμανή έχει μεγάλη σημασία γιατί

« » δείχνει πώς πίσω από την ηθικολογική αντιμετώπιση της

, ελληνικής κρίσης στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με μια

σύγκρουση ανάμεσα σε δύο διαφορετικά πρότυπα και παραδείγματα

, .ηθικότητας σε ό τι αφορά την οικονομική και κοινωνική πολιτική

Από τη μεριά του ο Αποστόλης Φωτιάδης τονίζει το πώς τα

κρούσματα διαφθοράς πολλές φορές μετατρέπονται σε μια

στερεοτυπική ευθύνη που επεκτείνεται από τα πραγματικά

περιστατικά και τους πραγματικούς ενδημικούς μηχανισμούς

«διαφθοράς προς το σύνολο της κοινωνίας ως μιας συλλογικής

».ευθύνης

Το βασικό στερεότυπο ήταν αυτό της ευθύνης για την κρίση

. και τη χρεοκοπία Μια λογική συλλογικής ευθύνης που δεν αφήνει

έναν δημοσιογράφο να διακρίνει ανάμεσα στα φαινόμενα

. . διαφθοράς και τον απλό κόσμο και έτσι εξισώνει π χ μια γριούλα

που πουλάει αβγά χωρίς αποδείξεις με τα μαύρα ταμεία της Siemens.

. Αυτό είναι το πιο έντονο και το πιο βαθύ ( . ).Συνέντευξη Α Φωτιάδη

Πλάι σε αυτό το στερεότυπο είχαμε και το στερεότυπο της

. τεμπελιάς Πάλι δίνουμε το λόγο στον Αποστόλη Φωτιάδη που το

« » κατατάσσει σε ένα από τα εύκολα στερεότυπα αυτά που κατεξοχήν

, εντάσσονται σε ένα είδος αυθόρμητης σκέψης με έναν τρόπο

« » .ακριβώς στον ιδεότυπο του στερεότυπου

Υπάρχουν και πιο εύκολα στερεότυπα που είναι επίκτητα

. , μέσα από το διάβασμα Οι έλληνες είναι τεμπέληδες ο δημόσιος

. . . .τομέας είναι μεγάλος κ λπ όλοι πληρώνουν φακελάκι κ λπ

( . ).Συνέντευξη Α Φωτιάδη

Με τη σειρά του ο Γιώργος Αλλαμανής επιμένει ότι συναντάμε

πολύ συχνά το « « » κλασικό στερεότυπο ο τεμπέλης νότιος και ο

« ».βόρειος που θέλει να δουλεύσει Από όλα αυτά προκύπτει ότι σε

« » μεγάλο βαθμό το στερεότυπο της τεμπελιάς ήρθε να συμπληρώσει

τα στερεότυπα για το χρονίως αναποτελεσματικό δημόσιο και τη

. διαφθορά Σημαντική είναι εδώ και η παρατήρηση του Κώστα

Εφήμερου ότι σε μεγάλο βαθμό το να αφεθεί να κυριαρχήσει ένα

τέτοιο στερεότυπο ήταν και μια επιλογή ακόμη και της ίδια της

ελληνικής κυβέρνησης που επεδίωκε με αυτό τον τρόπο να

.νομιμοποιήσει την πολιτική λιτότητας που έχει επιλέξει

Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα από τη δική του

:συνέντευξη

, Επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό κυρίως επειδή ήταν και μια

. κυβερνητική επιλογή Δηλαδή άφησαν στις χώρες της Βόρειας

Ευρώπης να περάσει το πρότυπο του τεμπέλη Έλληνα το οποίο το

.χρειάστηκαν στην αρχή οι Βόρειοι για να πουλήσουν ελεημοσύνη

Αυτό φάνηκε από το πώς χειρίστηκαν μια κοινή πρακτική που

. συνήθως χρησιμοποιούν τα κράτη Συνήθως τα κράτη αγοράζουν

, χώρο σε εφημερίδες για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους κάτι που η

, Ελλάδα δεν έκανε καθώς συνέχισε να διαφημίζει ούζα και

. . παραλίες Άρα το άφησαν να περάσει ( . )Γ Αλλαμανής

Από τη μεριά του ο Αποστόλης Φωτιάδης τονίζει ιδιαίτερα το

γεγονός ότι η δημοσιογραφική κάλυψη των ελληνικών πραγμάτων

δεν είναι άσχετη με ευρύτερες πολιτικές και ιδεολογικές

,στρατηγικές που διαπλέκονται με τις ελληνικές εξελίξεις

: στρατηγικές τόσο επιχειρηματικών όσο και πολιτικών κέντρων

Ένα κομμάτι που έχει μεγάλη σημασία για το πώς καλύφθηκε

η Ελλάδα έχει να κάνει με το πώς ουσιαστικά τα κέντρα εξουσίας

. . χρησιμοποίησαν την Ελλάδα Διαπλοκή υπάρχει παντού Δεν λέω ότι

« » . ήταν πιασμένοι και έκαναν προπαγάνδα Υπάρχουν παντού

. προσωπικότητες δημοσιογράφοι οι οποίοι είχαν ατζέντα Οι οποίοι

χρησιμοποιούσαν στερεότυπα ή και τα ανακαλύπτουν εάν

. .ταιριάζουν με το σενάριο Αυτό πολύ συμπυκνωμένα είναι το θέμα

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι δημοσιογράφοι με τη ρομαντική

.έννοια του όρου ( . )Συνέντευξη Α Φωτιάδη

, , Είναι όμως πολύ σημαντική η παρατήρηση που έγινε ότι

στερεότυπα υπήρξαν όχι μόνο για τα αίτια της κρίσης αλλά και για

. , τις αντιδράσεις απέναντι σε αυτή Ειδικότερα αυτό που τόνισαν

ήταν ότι συχνά τα ξένα ΜΜΕ επεδίωκαν να δείξουν μια επίσης

στερεοτυπική εικόνα μιας Ελλάδας που απλώς υποφέρει ή

συγκρούεται και όχι το πλήθος παραδειγμάτων αλληλεγγύης και

.εναλλακτικής οργάνωσης και πρακτικής ως απάντηση στην κρίση

, - Για παράδειγμα ο Γιώργος Βύρωνας Δάβος θα τονίσει ότι τα

περισσότεραΜΜΕ θα πουν κυρίως ότι « τα νοσοκομεία δεν υπάρχουν

γάζες», « όμως τα κοινωνικά ιατρεία δεν θα φωτιστούν θετικά ως

». αλληλεγγύη αλλά ως κρίση Με αφορμή μάλιστα και την

παρατήρηση για την κάπως καλύτερη κάλυψη των γεγονότων από

, ορισμένα ΜΜΕ ο Δάβος σπεύδει να ορίσει με καλύτερο τρόπο και το

πώς θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική μη στερεοτυπική

, ενημέρωση και για τα ίδια τα κινήματα τις αντιστάσεις και της

συλλογικές μορφές δράσης και οργάνωσης στην Ελλάδα στην

:περίοδο της κρίσης

Αυτή είναι η διαφορά με την πλειονότητα των ανταποκριτών

. που θέλουν συσσίτια και φτωχούς Αυτοί θέλουν να δείξουν πως οι

. . άνεργοι π χ αντιστέκονται αντιμετωπίζουν την κρίση και βρίσκουν

νέους τρόπους απόκτησης εισοδήματος έξω και πέρα από τις

προηγούμενες παραγωγικές μορφές είτε στις υπηρεσίες είτε στο

δημόσιο και τώρα σε μια κατάσταση ανεργίας αντί να μεμψιμοιρούν

. , απέκτησαν πρόσβαση σε νέες μορφές παραγωγής Αυτοί όμως οι

20%. 80% δημοσιογράφοι είναι το το θέλει πλάνα από αστέγους

φτωχούς και αρνητικές εικόνες από διαδηλώσεις που

.παρουσιάζονται ως αντίδραση και όχι ως προσπάθεια ανατροπής

( . )Συνέντευξη Γ Δάβου

, , Από τη μεριά του ο Γιώργος Αλλαμανής διευκρινίζει ότι

πρέπει να δούμε το θέμα των στερεοτύπων ως προς τα κινήματα και

την κάλυψή τους πρώτα από όλα στο γενικότερο φόντο της κάλυψης

του μεγάλου κύκλου κινημάτων ιδίως στη συμβολική στιγμή του

2011, σε όλο το τόξο συλλογικών πρακτικών και δράσεων από τους

« ». Αγανακτισμένους έως την Αραβική Άνοιξη

Εντάχθηκε και με το παραπάνω σε ένα ενδιαφέρον κύμα και

πολύ θολό δυστυχώς αλλά και πολύ δυναμικό κινητοποιήσεων που

θα περιλαμβάνει από τους Intignados μέχρι το Occupy! και βέβαια ότι

την ίδια περίοδο υπάρχει το ιστορικά πρωτοφανές της Αραβικής

, Άνοιξης που έχει σπείρει καρπούς έστω και εάν φάνηκαν μόνο στην

Τυνησία αλλά το αίτημα για δημοκρατία στον Αραβικό κόσμο θα

21είναι ένα από τα μεγαλειώδη αιτήματα των αρχών του ου .αιώνα ( .Γ

)Αλλαμανής

, Σε αυτό το πλαίσιο αυτό που ο Αλλαμανής εντοπίζει ως

στερεότυπο στην κάλυψη της ελληνικής κρίσης είναι εκτός των

άλλων και η αντιμετώπιση απλώς και μόνο με όρους συγκρούσεων

χωρίς να στέκονται ιδιαίτερα στις υπόλοιπες και βαθύτερες

.δυναμικές αυτών των συλλογικών κοινωνικών δράσεων

Για τα δικά μας αυτή την περίοδο των μεγάλων

. . ,κινητοποιήσεων έγινε χρήση στερεοτύπων π χ οι έλληνες τα σπάνε

. . καίνε κ λπ που και τα ελληνικά ΜΜΕ έχουν χρησιμοποιήσει για να

ακυρώσουν μικρές και μεγάλες κινητοποιήσεις και αγώνες

. πολιτικούς και κοινωνικούς Αυτό ήταν ένα στερεότυπο που έπαιξε

. πολύ Την ίδια στιγμή υπήρξαν στιγμές που προσπάθησαν έστω και

μειοψηφικά που προσπάθησαν να δείξουν ότι το κίνημα αυτό είχε

δυναμική αλλά πολλές παραμέτρους και όπως φάνηκε και πολλά

.αδιέξοδα ( . ).Συνέντευξη Γ Αλλαμανής

Ως προς την προέλευση των διαφόρων δημοσιογράφων και

ανταποκριτών και το εάν και κατά πόσο αυτό επηρέασε την κάλυψη

, των ίδιων των γεγονότων οι συνομιλητές μας διατύπωσαν μια σειρά

. εκτιμήσεων Για τον Νικόλα Ζηργάνο μπορεί κανείς να δει ένα

, διαχωρισμό στον άξονα Βορρά και Νότου με τους δημοσιογράφους

που προέρχονταν από τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη και τη Βόρειο

, Αμερική να είναι περισσότερο επιρρεπείς να αναπαράγουν

στερεότυπα και τους Νοτιοευρωπαίους να δείχνουν γενικά καλύτερη

, κατανόηση των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας εν μέρει και

/ γιατί οι ίδιες οι έχουν τη δική τους εμπειρία από τις πολιτικές

. λιτότητας και τις επιπτώσεις τους στον ΕυρωπαϊκόΝότο

Οι πιο ιδεολογικά μνημονιακοί ήταν σαφώς της κεντρικής και

. , βόρειας Ευρώπης καθώς και αρκετοί αγγλοσάξονες Αντίθετα οι

ρεπόρτερ από τον Ευρωπαϊκό Νότο και τη Νότια Αμερική ήταν

σαφώς πιο ανοιχτοί κατανοούσαν περισσότερο την ελληνική

« » πραγματικότητα και αναγνώριζαν οικεία μοτίβα που μπορούσαν

.να ερμηνεύσουν με δικά τους εργαλεία ( . ).Συνέντευξη Ν Ζηργάνου

, Ωστόσο σπεύδει και αυτός να διευκρινίσει ότι δεν πρέπει ούτε

. σε αυτό το επίπεδο να αναπαράγουμε εύκολα στερεότυπα Ο Κώστας

, , Εφήμερος με τη σειρά του θεωρεί ότι υπήρξε και μια γεωγραφική

μετατόπιση του βαθμού επηρεασμού από στερεότυπα που

καθορίστηκε και από πολιτικούς υπολογισμούς σε σχέση με την

.επέκταση ή όχι της ελληνικής κρίσης « Στην αρχή ήταν πιο έντονο

στη Γερμανία στην αρχή και μετά πέρασε στα PIGS γιατί θέλανε να το

.ελέγξουν και πέρασε στην Ιταλία όταν μπήκαν και αυτή στην κρίση

Στην Σκανδιναβία αντίθετα τα δημοσιεύματα ήταν αρκετά τίμια για

.» την Ελλάδα

, , Από την άλλη όμως όλοι οι συνομιλητές μας τόνισαν ότι

υπήρξαν και πολλές περιπτώσεις καλής και ποιοτικής ενημέρωσης

. ,πάνω στην ελληνική κρίση που δεν ακολούθησε τα στερεότυπα Έτσι

ο Κώστας Ράπτης αναφέρθηκε σε εκείνα τα μέσα και εκείνους τους

« » που αρθρογράφους που παρότι συστημική ως προς τον τυπικό

, προσανατολισμό εντούτοις προσφέρουν σχετικά αντικειμενικά

ενημέρωση ή τουλάχιστον καλή πληροφόρηση για το πώς σκέφτονται

:τα ίδια τα κέντρα εξουσίας

, Προσωπικά ως προς την ποιότητα της ενημέρωσης θα

ξεχώριζα τους Financial Times, σε αντίθεση με τον Economist που έχει

, υποχωρήσει σε ποιότητα αλλά και τη στήλη του Ambrose Evans

Pritchard στον Telegraph . που ξεχωρίζει Ως προς του συντάκτες των

Financial Times θα έκανα Ξεχωριστή αναφορά στους Martin Wolf και

Wolfgang Münchau. […] Μεγάλο ενδιαφέρον έχει πάντα το Il Sole 24ore

, από τον Ιταλικό Τύπο καθώς εκφράζει τις απόψεις του Ιταλικού

.κεφαλαίου ( . )Συνέντευξη Κ Ράπτης

, , Από τη μεριά του ο Νικόλας Ζηργάνος εντοπίζει τις

περιπτώσεις εκείνες ρεπορτάζ στον ξένο Τύπο για την ελληνική

κρίση και τις ελληνικές πολιτικές εξελίξεις που σε μεγάλο βαθμό

ήταν πολύ καλύτερα και από το μέσο όρο της κάλυψης από τα

, ελληνικά ΜΜΕ εντοπίζοντας μάλιστα ως προς αυτή την παράμετρο

και μια από τις πλευρές της κρίσης και της ανεπάρκειας του

.ελληνικού τύπου

, . . Υπήρχαν και λαμπρά ρεπορτάζ όχι μόνο πολιτικά όπως π χ η

συνέντευξη Παναγιώταρου στον Paul Mason αλλά και άλλα ρεπορτάζ

γι την ζοφερή πραγματικότητα όπως τα συγκλονιστικά ρεπορτάζ

του Guardian για την ανθρωπιστική κρίση που έκαναν εξαιρετική

,δουλειά με τους αποκλεισμένους από το ασφαλιστικό σύστημα

πολύ καλύτερα από τα ρεπορτάζ που θα ήθελαν να είχαν κάνει οι

. ελληνικές εφημερίδες Ενδεικτικό της αδυναμίας του ελληνικού

Τύπου να ανταποκριθεί στην αποστολή του και να ασχοληθεί με τα

πραγματικά προβλήματα στα χρόνια της κρίσης ήταν ότι πολλές

φορές μετέφραζαν τα ρεπορτάζ του Guardian γιa την ανθρωπιστική

κρίση στην Ελλάδα αντί να πάνε έλληνες ρεπόρτερ να κάνουν το

. ίδιο ρεπορτάζ δυο βήματα από την πόρτα τους ( .Συνέντευξη Ν

).Ζηργάνου

, , Ο Ζηργάνος επίσης εντοπίζει και μια εξέλιξη ως προς την

κάλυψη που είχε σχέση με τη σταδιακή επίγνωση των επιπτώσεων

.της κρίσης αλλά και με τις ιδεολογικές αφετηρίες κάθε μέσου

« Η αρχική στάση ήταν καθαρά εσείς που είστε μπουρδέλο

, , , κράτος δεν δουλεύετε που έχετε διαφθορά που έχετε άχρηστο

. .» « δημόσιο κ λπ αλλά και εσείς που έχετε κόσμο που αντιδρά στη

, ». λιτότητα παρότι αυτή είναι ένα καλό φάρμακο Σιγά σιγά ειδικά

από τους δημοσιογράφους που άρχισαν να έρχονται οι ίδιοι στην

Ελλάδα συστηματικά και όχι εκεί όπου ερχόταν άλλος κάθε φορά

, χωρίς να παρακολουθεί στενά το θέμα υπήρξε μια αλλαγή και αυτή

την έβλεπες κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ καθώς

.αντιλαμβάνονταν τις καταστροφικές συνέπειες του Μνημονίου

, Βέβαια περισσότερο με στερεότυπα και συγκεκριμένη και δοσμένη

από πριν άποψη έρχονταν οι συντάκτες του οικονομικού ρεπορτάζ

. και οι πηγές των οποίων ήταν είτε από την ΕΕ είτε από το ΔΝΤ Αυτοί

. είχαν την πιο σκληρή και την πιο στερεότυπη αντίληψη Αυτοί που

διαφοροποιούνταν ως προς αυτό ήταν περισσότερο συντάκτες του

πολιτικού ή των διεθνών που έκαναν πραγματικό ρεπορτάζ με τον

, κόσμο που πήγαιναν στις δομές αλληλεγγύης ή ενδιαφέρονταν για

.τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης ( . ).Συνέντευξη Ν Ζηργάνου

ΟΚώστας Εφήμερος με τη σειρά του εντοπίζει και ένα στοιχείο

, χρονικής εξέλιξης με την έννοια ότι όσο περνούσε ο καιρός

,μπορούσαμε να εντοπίσουμε και ένα μια βελτίωση της ενημέρωσης

τουλάχιστον για ορισμένα μέσα που μπορούσαν να έχουν και μια πιο

:συστηματική παρουσία και συνεχείς αποστολές στην Ελλάδα

Για να δώσουμε ένα παράδειγμα πώς βελτιώθηκε με το

πέρασμα του χρόνου η κατάσταση ας δούμε τους New York Times. Στην

αρχή της κρίσης οι New York Times παίρνουν συνεντεύξεις από τον

Γιώργο Παπανδρέου και στηρίξουν την εικόνα ότι είμαστε

. τεμπέληδες καθώς αυτό τότε έλεγε και η ίδια η κυβέρνηση Μέσα

, στα χρόνια που πέρασαν έχουν πολύ καλύτερη κάλυψη έχουν πάρει

. συνεντεύξεις από διαφορετικούς ανθρώπους Αυτό συνέβαλε και

στη στροφή της κυβέρνησης Ομπάμα από την απάθεια στην τροφή

. υπέρ Ελλάδας Οι New York Times, η Washington Post, το PBS έχουν κάνει

.μερικά από τα καλύτερα ρεπορτάζ τους τελευταίους έξι μήνες

( . ).Συνέντευξη Κ Εφήμερου

Σημαντική και η παρατήρηση του Κώστα Εφήμερου πάνω στο

πώς καθοριστικό ρόλο έπαιζε και το εάν και κατά πόσο είχαμε να

,κάνουμε με ανταποκριτές που έμειναν καιρό στην Ελλάδα

παρακολούθησαν τις εξελίξεις και εξοικειώθηκαν με την ελληνική

.πραγματικότητα

Επειδή έχω υπάρξει μέρος της έρευνας από κάποια μέσα έχω

δει διαφορά ανάμεσα στους μόνιμους ανταποκριτές ή τους

. . . ανταποκριτές που έμειναν εδώ για αρκετό καιρό Πχ η Rachel Donadio

από τους New York Times άλλαξε την οπτική της μέσα στον ένα σχεδόν

. χρόνο που έμεινε Αν τα συγκρίνεις είναι σαν να είναι δύο

.διαφορετικές εικόνες της κρίσης ( . ).Συνέντευξη Κ Εφήμερου

Από την πλευρά του ο Γιώργος Δάβος αναφερόμενος στον

, Ιταλόφωνο και Ισπανοφωνο Τύπο εντοπίζει πρώτα από όλα τις

αναλογίες ως προς τις πολιτικές εξελίξεις που με τη σειρά τους

, καθορίζουν και τη στάση των διαφορετικών μέσων ιδίως από τη

στιγμή που ανάλογα μέτρα λιτότητας δοκιμάστηκαν να

/ .εφαρμοστούν ή και εφαρμόστηκαν και στην Ιταλία και την Ισπανία

Γίνεται σαφές ότι και η Ιταλία εφαρμόζει μνημόνιο χωρίς

. μνημόνιο Αυτό έγινε πιο σαφές με την άνοδο του Ρέντσι στην

. εξουσία που αποφάσισε τη σύγκρουση με τα συνδικάτα Πιο

μπροστά ήταν εμφανείς οι αναλογίες με την κυβέρνηση Μόντι και

, τεχνοκρατών η οποία συνέπεσε με την κυβέρνηση Παπαδήμου και

, μια αντιστοιχία μέτρων όσον αφορά τις συντάξεις το δημόσιο

, τομέα την επιβολή φόρου ακίνητης περιουσίας που έβλεπαν με

μικρή διαφορά χρόνου και σε μικρότερη κλίμακα να εφαρμόζονται

τέτοια μέτρα και στην Ιταλία με μικρότερη ένταση και αλλά την ίδια

. προοπτική Τώρα που ο Ρέντσι άρχισε να εφαρμόζει τέτοια μέτρα και

συγκρούεται με δημοσίους υπαλλήλους και μειώνει το μέγεθος των

« » περιφερειών και δήμων και κάνει διοικητική μεταρρύθμιση και

, ακολουθεί μνημονιακά μοντέλα ενώ έχει αρχίσει να γίνεται

συζήτηση και πάνω στη διευθέτηση του ιταλικού χρέους δημόσιου

. και ιδιωτικού Το ενδιαφέρον των ιταλικών μέσων εστιάζεται και

στο πως η Ελλάδα ανταποκρίθηκε και αντέδρασε σε μέτρα που

.βαθμηδόν εφαρμόζονται και στην Ιταλία 2011-Στην Ισπανία από το

12 μιλούσαν σαν ήταν το ελληνικό πρόβλημα κα ισπανικό πρόβλημα

. . , π χ το ίδιο πρόβλημα της ανεργίας ή τα στεγαστικά δάνεια οι

, , άστεγοι οι εξώσεις οι άστεγοι που κοιμούνται σε βαν τα κινήματα

.που περιφρουρούν σπίτια για να μην τα πάρουν οι τράπεζες

( . )Συνέντευξη Γ Δάβος

, Επομένως εδώ έχουμε ένα ενδιαφέρον που σχετίζεται με την

οικειότητα ως προς τις συνθήκες και τις επιπτώσεις της κρίσης αλλά

και ως προς τις αναλογίες των πολιτικών λιτότητας που

, επιλέγονται έστω και εάν στην αρχή « ήθελαν να δείξουν ότι η

».Ελλάδα είναι χειρότερα , Ωστόσο έχει σημασία ότι ακριβώς για

αυτό το λόγο οι διαφορετικές πολιτικές τοποθετήσεις για την

αντιμετώπιση της κρίσης στο εσωτερικό των αντίστοιχων χωρών

επικαθορίζουν και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η

, ’ ελληνική κρίση οι ευθύνες γι αυτή αλλά και τον τρόπο με τον οποίο

αντιμετωπίζονται τα μεγάλα κινήματα κατά της λιτότητας και της

.ριζικής υποβάθμισης του επιπέδου ζωής

. Τα πράγματα είναι μοιρασμένα Οι μεγάλες ιταλικές

εφημερίδες όπως η Corriere ή η Stampa λογικό είναι να αναπαράγουν

ταυτισμένες με επιχειρηματικά συμφέροντα ή η Il Sole εύλογο είναι

να αναπαράγονται σε όλες τις μεγάλες εφημερίδες σε όλο τον

. κόσμο Μιλούν όπως οι γερμανικές mainstream . εφημερίδες Είναι

. πολύ εκτενής η κάλυψη του τι συμβαίνει στην Ελλάδα Δεν τολμούν

. . . να καλύψουν ιδιαίτερες πτυχές της ελληνικής κοινωνίας Πχ τα

. νοσοκομεία δεν υπάρχουν γάζες Τα κοινωνικά ιατρεία δεν θα

. φωτιστούν θετικά ως αλληλεγγύη αλλά ως κρίση Η

. αντικειμενικότητα σχετική Το Il Manifesto ή η Republicca μπορεί να πει

. για αυτοοργάνωση στα κοινωνικά ιατρεία Στην Corriere είχαν πει ότι

στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνική ασφάλιση άρα προστρέχουν

. . από εδώ και από εκεί Υπερφωτισμένη η μία πλευρά Κάλυψη είναι η

αντανάκλάση εκδοτικών συμφερόντων και πολιτικών πεποιθήσεων

.ή συμπαθητικά περισσότερο καθεστωτικά σε γραμμή Βρυξελών

Στην τηλεόραση η RAI δείχνει τα στερεότυπα που

επικαλούνται όλοι για να εφαρμοστούν συγκεκριμένες πολιτικές με

« ».τη μορφή κοιτάξετε η Ελλάδα πώς πηγαίνει ( . )Συνέντευξη Γ Δάβου

, Πάντως ο Δάβος αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο πώς ΜΜΕ

, παραδοσιακά συνδεδεμένα με την Αριστερά όπως για παράδειγμα οι

ενημερωτικές εκπομπές στην RAI3, τείνουν γενικά να απέχουν

αρκετά από τα παραδοσιακά στερεότυπα για την Ελλάδα και την

: ελληνική κρίση

Η RAI 3 , , το βλέπει κάποιες φορές υπό άλλη οπτική Άλλωστε η

RAI 3 . με Ρέντσι αλλάζει γιατί ιταλική Αριστερά ψάχνει πυξίδα Η

Αριστερά κάπως άστεγη και κάποιοι εκπαραθυρώνονται γιατί

αλλάζει και το Δημοκρατικό Κόμμα ξεκόβοντας από αριστερό

. παρελθόν Ποιοτική διαφορά το πώς αντιμετώπιζαν ας το πούμε

εκπομπές πως το Agora που είναι κατεξοχήν καλή πρωινή ζώνη με

καλά ρεπορτάζ και μεγάλες έρευνες ή το Balaro .κάθε Τρίτη βράδυ

( . ).Συνέντευξη Γ Δάβου

Από τη μεριά του ο Αποστόλης Φωτιάδης εντοπίζει σχετικά

: λίγα παραδείγματα σχετικά καλής ενημέρωσης « Το Stern είναι μια

περίπτωση ανθρώπων που έκαναν καλή δουλειά είναι πραγματικοί

. δημοσιογράφοι Αντίθετα όλες οι τηλεοράσεις που έχω δουλέψει

« ». ήταν ξεπέτες Καλή δουλειά έκαναν οι Times του Λονδίνου ή η Wall

Street Journal. Δεν έχω δουλέψει ταμπλόιντ οπότε δεν έχω γνώση

.»τους

, Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση του Κώστα Ράπτη ότι

ενώ υπήρχαν σαφώς μέσα ενημέρωσης με μια ιδεολογική

, . στρατηγική είχε μεγάλη σημασία και το σε ποιους απευθύνονταν Ως

, αποτέλεσμα έχουμε το φαινομενικά παράδοξο γεγονός να είναι

« » ,περισσότερο αντικειμενικά τα μέσα που απευθύνονται στις ελίτ

.σε αντιδιαστολή με τα μέσα με περισσότερο μαζικό ακροατήριο

Χαρακτηριστική έτσι η αποτίμηση που κάνει του βαθμού στον οποίο

.τα ξένα μέσα λειτούργησαν με τρόπο στερεοτυπικό

Γνωρίζουμε ότι τα στερεότυπα και διαθέτουν συχνά έναν

αρχικό πυρήνα αλήθειας και είναι διάχυτα στον τρόπο με τον οποίο

. , , προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα Όμως εν τέλει ιδίως όταν

, μιλάμε για επαγγελματίες της δημόσιας συζήτησης η ενεργοποίηση

των στερεοτύπων δεν είναι ποτέ αθώα και συνδέεται με την

. εξυπηρέτηση μιας ατζέντας Όπως ισχύει με βάση τα παραπάνω για

, την Ελλάδα προφανώς ισχύει και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται

. , στο εξωτερικό Σε αντίθεση με αναλύσεις που απευθύνονται σε ένα

,κοινό ελίτ και που συνήθως χαρακτηρίζονται από μια συνθετότητα

οι αναλύσεις με εμφανή προπαγανδιστική στόχευση βρίθουν

χονδροειδών στερεοτύπων και τα παραδείγματα είναι πολλά και

.γνωστά ( . ).Συνέντευξη Κ Ράπτη

Οι περισσότεροι συνομιλητές μας αναφέρθηκαν στο πως η

ποιότητα της ενημέρωσης επηρεάστηκε και από τους ιδιαίτερους

όρους με τους οποίους οργανωνόταν από τα ίδια τα ξένα ΜΜΕ η

παρουσίαση της ελληνικής κατάστασης και των ελληνικών

εξελίξεων αλλά πώς οριζόταν και σχεδιαζόταν η επιτόπια παρουσία

. ανταποκριτών και δημοσιογράφων Ειδικότερα αυτό που

εντοπίζεται είναι ότι μέσα σε μια γενικότερη συνθήκη οικονομικής

κρίσης και προσαρμογής και των παγκόσμιων ΜΜΕ σε αυτή την

, , κρίση αλλά και μέσα σε όλα τα χαρακτηριστικά τις εντάσεις και τις

, αντιφάσεις της μετάβασης την ψηφιακή εποχή της εντονότερης

, εμπορευματοποίησης της σύμφυσης ανάμεσα σε ενημέρωση και

, ψυχαγωγία της τάσης προς το λεγόμενο infotainment, αλλά και των

σημαντικών περικοπών ως τους προϋπολογισμούς των

, ενημερωτικών τμημάτων στα περισσότερα ΜΜΕ παγκοσμίως ήταν

επόμενο να υπάρχουν αντικειμενικά προβληματικές πλευρές στην

. κάλυψη και της ελληνικής κρίσης Αυτό αφορούσε την ιδιαίτερα

σύντομη παραμονή των περισσότερων ανταποκριτών ή

, δημοσιογράφων στην Ελλάδα που σήμαινε ότι τις περισσότερες

φορές οι δημοσιογραφικές αποστολές αποτελούνταν από ανθρώπους

, που δεν είχαν εξοικείωση με την ελληνική πραγματικότητα που δεν

, είχαν μελετήσει σε βάθος την ελληνική κοινωνική οικονομική και

, πολιτική πραγματικότητα και που δεν είχαν το χρόνο ούτε να

, κάνουν προεργασία ούτε να αναπληρώσουν το κενό στην

.προετοιμασία με την αυξημένη χρονική παρουσία τους στην Ελλάδα

Αυτό είχε σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή στερεοτυπικών

εικόνων και για την Ελλάδα και για την ελληνική κρίση αλλά και για

. τις αντιδράσεις και τα μεγάλα μαζικά κινήματα Με τα λόγια ενός

, από τους συνομιλητές μας του Νικόλα Ζηργάνου αυτό σήμαινε ότι

στο τέλος « έρχονταν να κάνουν το ρεπορτάζ που είχαν ήδη στο

».κεφάλι τους

Το θέμα των στερεότυπων επηρεάζεται και από μη

. ιδεολογικούς παράγοντες Έχει να κάνει με το πώς ασκείται

δημοσιογραφία στην ψηφιακή εποχή και στους στενούς

προϋπολογισμούς των media. Από τη στιγμή που τα media έχουν

περικοπές μισθών και budget για αποστολές περιορίζουν δραστικά

τόσο τις αποστολές όσο και τη διάρκεια των αποστολών με

αποτέλεσμα οι ρεπόρτερ να έχουν άγχος και να λειτουργούν υπό

πίεση να δώσουν ρεπορτάζ σε πολύ ασφυκτικά χρονικά περιθώρια

. που δεν τους αφήνουν χρόνο να κάνουν πραγματικό ρεπορτάζ Έτσι

« » είναι υποχρεωμένοι να έρχονται διαβασμένοι άρα με δοσμένη

άποψη όπου πολλές φορές έρχονται για να πιστοποιήσουν το

.ρεπορτάζ που έχουν ήδη στο κεφάλι τους ( . ).Συνέντευξη Ν Ζηργάνου

. Το σημείο αυτό κατά τη γνώμη μας έχει ξεχωριστή σημασία Αν

μάλιστα αναλογιστούμε λίγο την κατάσταση σε όλες τις μεγάλες

, κορυφώσεις της ελληνικής κρίσης ιδίως από τη στιγμή που και τα

παγκόσμια ΜΜΕ κατανόησαν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να υπάρξει

, κάποια σημαντική στιγμή στην προώθηση των μνημονίων των

, δανειακών συμβάσεων και των εφαρμοστικών τους νόμων χωρίς

ταυτόχρονα και μεγάλες και μαζικές κινητοποίησης και

« » .εντυπωσιακές συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής

, Ταυτόχρονα θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι οι μεγάλες

ανακατατάξεις στις σχέσεις πολιτικής εκπροσώπησης σήμαιναν ότι

οι ελληνικές εκλογές αποκτούσαν ακόμη πιο μεγάλο ενδιαφέρον από

, ό τι τυπικά θα είχαν και αυτό φάνηκε και στις εκλογές του Ιουνίου

2012 2015. αλλά και στις εκλογές του Όλη αυτή η συνθήκη

διαμόρφωσε ένα πολύ συγκεκριμένο είδος δημοσιογραφικής

, αποστολής μικρής διάρκειας όχι πάντα και όχι απαραίτητα με

δημοσιογράφο που να έχει παρακολουθήσει συστηματικά τις

ελληνικές εξελίξεις και να είναι εξοικειωμένος με την ελληνική

. / / πολιτική πραγματικότητα Αυτή ός η ο δημοσιογράφος φτάνοντας

στην Αθήνα ήταν αναμενόμενο να προσπαθήσει να συγκεντρώσει

όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και ανάλογα με τις προτάσεις του

(“τοπικού συνεργάτη του fixer”), τα στοιχεία εκείνα που θα ήταν

/ : κοντά στο στερεότυπο που είχε στο νου της του εκ των προτέρων τις

, , εντυπωσιακές εικόνες συγκρούσεων τις εικόνες εξαθλίωσης τις

« » κλασικές συνεντεύξεις είτε με απλούς πολίτες είτε πολιτικά

. στελέχη Ο Αποστόλης Φωτιάδης σχολίασε με τον ακόλουθο τρόπο το

:φαινόμενο αυτό

. Επηρεάστηκε από την κρίση του τύπου Η υποχώρηση από

τους κλασικούς ανταποκριτές με μεγάλη δυνατότητα κάλυψης

« » χρονικά και χρηματικά στους αλεξιπτωτιστές αυτό προφανώς και

. . επηρέασε Μειωμένες μέρες και λίγος χρόνος για δουλειά Φέτος

αυτό επηρέασε ακόμη και χώρες που δεν είχαν τέτοια προβλήματα

.όπως τηΝορβηγία ( . ).Συνέντευξη Α Φωτιάδη

Την ίδια στιγμή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε με ποιο

τρόπο οι ελληνικές πολιτικές ελίτ χρησιμοποίησαν συχνά τα ξένα

ΜΜΕ ως ένα πεδίο για να απευθυνθούν και προς τα ξένα κέντρα

εξουσίας και προς τους όποιους διαμορφωτές κοινής γνώμης στο

. εξωτερικό αλλά και προς το εσωτερικό Αυτό αποτυπώνει και την

ιδιαίτερη σημασία που αποδίδεται πάντα στις συνεντεύξεις

,ελλήνων πολιτικών ή και οικονομικών παραγόντων σε ξένα ΜΜΕ

αλλά και την ιδιαίτερη προβολή που αυτές έχουν μετά από τα

. ελληνικά ΜΜΕ Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν και ειδικά εκείνες οι

παρεμβάσεις που είτε προσπάθησαν να δραματοποιήσουν την

, κατάσταση είτε να νομιμοποιήσουν τα σκληρά μέτρα με βάση τη

. δραματικότητα της κατάστασης Κομβική πλευρά αυτής της

διαδικασίας και η τάση ή η αίσθηση ότι οι έλληνες εκπρόσωποι σε

« » /αυτές τις περιπτώσεις δίνουν εξετάσεις έναντι των ξένων ελίτ ή

και προσπαθούν να αποσείσουν για τον εαυτό τους την όποια

. ταύτιση με τα αρνητικά στερεότυπα για την ελληνική κοινωνία Σε

αυτό το σημείο έχει ιδιαίτερη σημασία η παρατήρηση του Κώστα

: Ράπτη

, θα έλεγα ότι δίνουν εξετάσεις από τη μια να καθησυχάσουν

.το ξένο ακροατήριο για την πορεία των πραγμάτων στην Ελλάδα

, Από την άλλη να διεκδικήσουν αναγνώριση από αυτό το ακροατήριο

. ως επαρκείς χειριστές των ελληνικών πραγμάτων Και η

«δραματοποίηση εντάσσεται στο ίδιο το πλαίσιο του δίνω

». εξετάσεις Πολιτικοί που δραματοποιούν την κατάσταση μιλώντας

, σε ξένα μέσα πιστεύω ότι επιχειρούν να κατοχυρώσουν για τους

εαυτούς τους την εικόνα ενός διαχειριστή που λέει με το όνομά τους

τις σκληρές πραγματικότητες σε αντιπαράθεση προς το ισχυρό

« ». στερεότυπο των Ελλήνων που εξαπάτησαν τους ετέρους τους Σε

, ένα δεύτερο πλάνο βέβαια αυτή η δραματοποίηση δεν παύει να

αποτελεί και ένα αίτημα για διευκόλυνση της Ελλάδας και

ταυτόχρονα των ιδίως ως των καταλληλότερων χειριστών των

.ελληνικών πραγμάτων ( . ).Συνέντευξη Κ Ράπτη

Ερχόμαστε τώρα σε ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα που αφορά το

πώς διαχειρίζονται τα ελληνικά ΜΜΕ το υλικό που έρχεται από το

.εξωτερικό και τα ξένα ΜΜΕ και αφορά την ελληνική κρίση

Καταρχάς διαπιστώθηκε ότι πολύ συχνά η αναπαραγωγή του ξένου

τύπου από τον ελληνικό τείνει να μην συντελεί απαραίτητα στην

. ποιοτική ενημέρωση Χαρακτηριστική εδώ η παρατήρηση του Κώστα

:Ράπτη

. Αναπαραγωγή θορύβου στις περισσότερες περιπτώσεις Οι

Έλληνες δημοσιογράφοι που έχουν ευρύτητα ματιάς βαθύτερη

. γνώση και αναλυτική ικανότητα είναι λίγοι και γνωστοί Και τους

. διαβάζουν όλοι με πολύ ενδιαφέρον Προσωπική μου γνώμη είναι ότι

, λόγω της φύσης του θέματος μεγαλύτερη σημασία από την

, , πρωτογενή πληροφόρηση που έτσι αλλιώς είναι διάχυτη έχει η

.κατοχή ερμηνευτικών και αναλυτικών εργαλείων ( .Συνέντευξη Κ

).Ράπτη

Από την πλευρά του ο Νικόλας Ζηργάνος εντοπίζει το

, πρόβλημα στην ποιότητα του ελληνικού τύπου θεωρώντας ότι αυτό

που είναι καθοριστικό είναι το είδος του ελληνικού εντύπου και η

. , δική του ποιότητα Ωστόσο υπογραμμίζει ότι μεγάλο μέρος της

κάλυψης της ελληνικής κρίσης από τον ξένο τύπο δεν καλύπτεται

, από τον ελληνικό τύπο που προτιμά να προβάλλει ή να παραπέμπει

.σε έντυπα που συχνά κάνουν απλώς προπαγάνδα

. Όμοιος ομοίω αεί πελάζει Η Espresso θα κάνει πρωτοσέλιδο

την Bild. Το Βήμα και η Καθημερινή την Washington Post ή τους New York

Times. Οι εφημερίδες της Αριστεράς θα δουν τις χώρες του Νότου

. και τις προοδευτικές εφημερίδες Ήταν μια αλά καρτ αναπαραγωγή

ανάλογα το πώς βόλευε την γραμμή και τις πολιτικές σκοπιμότητες

. της κάθε εφημερίδας Υπήρξαν χιλιάδες άρθρα που δεν έχουμε ιδέα

. . . για το τι έγραψαν Πχ Η Folha de Sao Paulo ή η Publico στην

. , Πορτογαλία Αντίθετα πέσαμε να αναπαράγουμε παπαγαλάκια της

ΕΚΤ όπως η Handelsblat ή η Die Welt. ( . ).Συνέντευξη Ν Ζήργανου

- , Από τη μεριά του ο Γιώργος Βύρων Δάβος που κυρίως

, ασχολείται με τον Ιταλικό Τύπο εντοπίζει μια επιλεκτική και

,αποσπασματική ενασχόληση με το τι γράφεται στον Ιταλικό Τύπο

που σημαίνει ότι τελικά αναπαράγονται οι πιο στερεοτυπικές

, αναφορές στην Ελλάδα ενώ άλλες προσεγγίσεις είτε με μεγαλύτερο

κριτικό βάθος είτε με περισσότερο αλληλέγγυα στάση συνήθως

. αποσιωπώνται

. Ω Πολύ μεγάλη ιστορία Έχει να κάνει με το ποιοι ελέγχουν

. . τον ελληνικό τύπο Ποιο από τα ιταλικά μέσα χρησιμοποιούν Δεν

βλέπω κανένα μεγάλο μέσο ελληνικό να χρησιμοποιεί όλο το φάσμα

. του ιταλικού τύπου Δεν επικαλούνται ούτε το Manifesto ούτε καν τη

Repubblica. Οι βασικές αναφορές είναι στις αντίστοιχες εφημερίδες

όπως η Corriere ή θα πουν πώς το μεταδίδει η Rai 1 ή τα κανάλια του

M . , περλουσκόνι Δεν φωτίζουν όλες τις πτυχές δεν θα πάρουν το πώς

μια ιταλική εκπομπή θα έχει κάποιον καλό ανταποκριτή από την

αθηνα ή θα μιλήσουν υπέρ της Ελλάδας αλλά θα προβάλουν το πώς

σχολιαζει την πολιτική αβεβαιότητα ένα κανάλι του Μπερλουσκόνι

ή η Rai 1 ή η Corriere. . . Και θα έχουν π χ μια τοποθέτηση του τύπου

« » ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει πόλεμος και εάν λέγεται κάτι διαφορετικό θα

.είναι σαν απομονωμένη φράση ( . ).Συνέντευξη Γ Δάβος

. Το σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία Είναι γνωστό ότι μία

από τις απόψεις που συχνά αναπαράγεται είναι ότι το σύνολο του

ξένου Τύπου είναι προσανατολισμένο σε μια διαστρεβλωμένη και

. , στερεοτυπική παρουσίαση των ελληνικών πραγμάτων Ωστόσο την

ίδια στιγμή παρατηρούμε μικρή σχετικά προσπάθεια να

αναζητηθούν εκείνες οι φωνές από τον ξένο Τύπο που δεν

. , ακολουθούν μια στερεοτυπική προσέγγιση Αντίθετα διαρκώς ο

,ελληνικός τύπος προβάλλει τις σχετικά πιο στερεοτυπικές φωνές

. ενίοτε δε και τις αναζητά Αυτό παραπέμπει σε μια ιδιότυπη

, κατοπτρική σχέση που έχει να κάνει και με το πώς η εικόνα της

Ελλάδας στον ξένο Τύπο μπορεί να αξιοποιηθεί και για λόγους

νομιμοποίησης των πολιτικών λιτότητας και για τη διαμόρφωση

. ενός κλίματος συλλογικής ενοχής Κοινώς μερίδα του ελληνικού

τύπου αναζητά στον ξένο Τύπο τα στερεότυπα που και η ίδια θέλει να

αναπαράγει σε σχέση με την ελληνική κρίση και τις απαντήσεις σε

.αυτή

, Από τη μεριά του ο Κώστας Εφήμερος θεωρεί ότι η χρήση του

ξένου Τύπου ήταν ένας από τους τρόπους με τους οποίους ο

ελληνικός τύπος προσπάθησε να αντιμετωπίσει και τη δική του

κρίση αξιοπιστίας και να ανακτήσει ένα μέρος από κύρος που είχε

, χάσει τα προηγούμενα χρόνια χωρίς ωστόσο και μόνη αυτή η

επιλογή να μπορεί όντως να σημαίνει βελτίωση της ποιότητας της

:ενημέρωσης

Τα ελληνικά ΜΜΕ έχουν περιέλθει σε τέτοια αναξιοπιστία

από τον κόσμο που χρειάζονται τα ξένα ΜΜΕ για να πιαστούν σε

. κάποιο σημείο κύρους Το αποτέλεσμα είναι ακόμη και ρεπορτάζ

, που γράψαμε εδώ να προσπαθούμε να τα διοχετεύουμε σε ΜΜΕ

. εξωτερικού γιατί αυτό τους έδινε έξτρα αξιοπιστία Είναι πολύ

. σημαντικός ο ρόλος Είχαμε μετρήσει στατιστικά ότι τα θέματα για

την κρίση που περάσαμε από την Huffington Post 75% είχαν μεγαλύτερο

πέρασμα στα ελληνικά ΜΜΕ μόνο και μόνο επειδή ήταν στη

Huffington Post. Το βασικό πρόβλημα ήταν πώς όταν ξεκίνησε η κρίση

, στα ξένα ΜΜΕ είχαν μια σοβαρή συζήτηση για το ευρώ όλα τα

καθιερωμένα ΜΜΕ στην Ελλάδα επέμειναν στη λογική του

, « μονόδρομου όπως παραδέχτηκε και ο Πρετεντέρης ξέραμε ότι

». γράφαμε ψέματα αλλά το κάναμε για το καλό του κόσμου Αυτό

προκάλεσε σε ένα βάθος τεράστιες αλλαγές στο εσωτερικό ως προς

. ’ . . την ανταπόκριση στο ΜΜΕ Γι αυτό π χ το Thepressproject.gr πήγε από

2000 2 . επισκέψεις σε εκατομμύρια Αυτό απαξίωσε τα δελτία

ειδήσεων και τα τελευταία στατιστικά που έχουμε δείχνουν ότι

. τουλάχιστον το ένα τρίτο των πολιτών έκοψαν την τηλεόραση Και

αυτό είναι που έδωσε παραπάνω αξιοπιστία στα ξέναΜΜΕ και στις

. ανταποκρίσεις τους για την Ελλάδα Απλώς η χρήση των ξένων

ανταποκρίσεων γίνεται με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν τα

. ελληνικά ΜΜΕ Το Mega παρουσιάζει το Spiegel και το pressproject.gr

τον Paul Mason. ( . ).,Συνέντευξη Κ Εφήμερος

Σε αρκετές περιπτώσεις η προβληματική χρήση του ξένου

Τύπου έχει να κάνει και με την ελλιπή τήρηση στοιχειωδών κανόνων

δημοσιογραφικής δεοντολογίας και τεχνικής από μερίδα του

. , ελληνικού Τύπου Σε αυτό το επίπεδο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η

:παρατήρηση που κάνει ο Γιώργος Αλλαμανής

Πάρα πολλοί γραφιάδες στον ελληνικό τύπο μπερδεύουν τον

. . . αρθρογράφο και το μέσο Γράφουν π χ BBC: κίνδυνος Grexit σε δύο

. εβδομάδες Αν μπεις στο κείμενο θα δεις ότι το BBC ,δεν παίρνει θέση

, . για λόγους δεοντολογίας αλλά ένας αρθρογράφος Επειδή είναι

, όνομα άγνωστο στον έλληνα αναγνώστη δεν το κάνουν Πρόσφατα

ένας αρθρογράφος στο Spiegel, , αν δεν απατώμαι ο οποίος πρότεινε να

συζητήσει η κυβέρνηση Γερμανίας με την κυβέρνηση Τσίπρα το

ενδεχόμενο να καταβληθεί πολεμική αποζημίωση για Ολοκαύτωμα

. Διστόμου Με δεδομένο ότι υπάρχει τεράστιο ζήτημα και οικονομικό

και πολιτικό και οικονομικό και ηθικό για γερμανικές

, αποζημιώσεις ένα όπλο στα χέρια της κυβέρνησης σε

. διαπραγμάτευση με Βερολίνο αλλά μια ανοιχτή πληγή Αυτό είδα να

: βγαίνει σε μέσο ενημέρωσης με τον τίτλο Σπίγκελ δώστε λεφτά

. στην Ελλάδα για το Δίστομο για να τελειώνουμε Ειλικρινά

σοκαρίστηκα γιατί έδειχνε το πώς κατασκευάζει ένα κομμάτι του

ελληνικού Τύπου ένα στερεότυπο λεφτά ανήθικου Γερμανού που

« ».λέει πόσα θες για να καθαρίσω ( . ).Συνέντευξη Γ Αλλαμανή

Αυτό φυσικά δεν αναιρεί και πραγματικές προσπάθειες να

υπάρξει ποιοτικότερη ενημέρωση και χρήση του ξένου Τύπου προς

. ,εξυπηρέτηση αυτού ακριβώς αυτού του σκοπού Σε αυτό το πλαίσιο

έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον πάλι οι παρατηρήσεις του Γιώργου

:Αλλαμανή

Και στο Βήμα on line και δευτερευόντως για το Βήμα της

, Κυριακής ένας βασικός στόχος του τμήματος διεθνών ειδήσεων που

έχω τη χαρά και την τιμή να είμαι επικεφαλής είναι το να

καθρεφτίζει χωρίς σχόλιο ένα όσο γίνεται ευρύτερο τμήμα του

. πρίσματος των απόψεων του ξένου τύπου για Ελλάδα Είναι

καθημερινός αγώνας που απαιτεί καλούς επαγγελματίες

( . . 5δημοσιογράφους χειριστές πολλών γλωσσών π χ συντάκτρια με

) γλώσσες με πολιτικό κριτήριο και με τη δυνατότητα να κάνει

. άμεση και γρήγορη απόδοση των άρθρων που επιλέγονται Έχουμε

: δύο επιλογές κατά λέξη μετάφραση από Le Monde και New York Times

και άρθρα του πρακτορείου the project syndicate .που δικαιώματα

Συνήθως κρατάμε τους τίτλους και υπάρχει ένας ωκεανός από

άρθρα γνώμης από τον οποίο καθημερινά συλλέγουμε και εκεί

400-500 ,αποδίδουμε σε λέξεις συνήθως αυτό που λέει ο αρθρογράφος

βγάζοντας ένα μικρό συμπέρασμα στην πρώτη παράγραφο και

.κατόπιν παράθεση σε τρίτο πρόσωπο με αποσπάσματα (Συνέντευξη

. ).Γ Αλλαμανή

, Ωστόσο το ερώτημα παραμένει γιατί μεγάλη μερίδα του Τύπου

επέλεξε στη χρήση του ξένου Τύπου που σε μεγάλο βαθμό

. παραπέμπει σε μια αρκετά στερεοτυπική αντιμετώπιση Στο σημείο

αυτό έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι παρατηρήσεις του Κώστα Ράπτη

:για τις ιδεολογικές στρατηγικές που αυτό συμπυκνώνει

’ . Γι αυτό μιλάω για παιχνίδι με αντικριστούς καθρέφτες Σε

αυτό το πλαίσιο αναλύσεις που μπορεί να βλέπουν το φως στο

εξωτερικό και να έχουν μεγαλύτερη συνθετότητα ή περισσότερο

κριτική προς τα κυρίαρχα διάθεση αποδίδονται αποσπασματικά ή

αποσιωπούνται στο πλαίσιο αυτού του παιχνιδιού

/ , αυτοϋποτίμησης αναζήτησης της έξωθεν αναγνώρισης που πολύ

εύκολα και από τους ίδιους φορείς μπορεί να μετατραπεί σε ένα

« παιχνίδι αγανάκτησης απέναντι σε όσους προβάλλουν σκαιά τη

». , , χώρα Και βέβαια στο πλαίσιο αυτού του παιχνιδιού μικρή

βαρύτητα δίνεται σε αναλύσεις που απλώνουν τη ματιά τους σε όλη

. την γκάμα των αλληλεπιδράσεων στο διεθνές σκηνικό Είναι εν

τέλει ένας επαρχιωτισμός αυτός που δεν έχει τον χρόνο να σταθεί

, .σε ό τι παίζεται έξω από ένα στενό δίπολο η χώρα και η Ευρώπη

( . ).Συνέντευξη Κ Ράπτη

, Επομένως γίνεται σαφές ότι οι εγχώριες ιδεολογικές

στρατηγικές είναι αυτές που παίζουν τον καταλυτικό ρόλο για την

, αξιοποίηση του ξένου Τύπου εν προκειμένω την προσπάθεια να

– εμπεδωθεί μέσα από το σχήμα της αυτοϋποτίμησης αναζήτησης

, έξωθεν αναγνώρισης η αναγκαιότητα της των έξωθεν

. , επιβαλλόμενων μέτρων Σε αυτό το πλαίσιο η κατά καιρούς

« » « » αγανάκτηση για το τι γράφουν οι ξένοι δεν αναιρεί ότι στην

πραγματικότητα οι συνεπαγωγές των όσων γράφων έχουν ήδη γίνει

. , αποδεκτές Σε αυτό το πλαίσιο ο Κώστας Ράπτης σημειώνει ότι

συχνά η στερεοτυπική αναπαραγωγή του ξένου Τύπου συνδυαζόταν

και με την ιδεολογική στοχοποίηση εκείνων των χωρών ή των

, κινημάτων που διάλεξαν έναν διαφορετικό δρόμο ακριβώς και ως

« » προσπάθεια για έναν ορισμένο φρονηματισμό της ελληνικής

κοινωνίας

, Προσωπικά μου προκαλεί αλγεινή εντύπωση η νεώτερη τάση

ελλήνων δημοσιολογούντων να στοχοποιούν χώρες στις οποίες η

, . .αντιμετώπιση της κρίσης ακολούθησε αντισυμβατικές οδούς π χ

, , , Ισλανδία ή Αργεντινή ή λόγου χάρη η έξω από κάθε μέτρο διόγκωση

. των οικονομικών προβλημάτων της Ρωσίας Είναι μια εργαλειακή

διαχείριση από τους φορείς των μνημονιακών απόψεων των

, « » διεθνών εξελίξεων ώστε να φρονηματιστούν τυχόν επίδοξοι

.μιμητές αυτών των παραδειγμάτων ή αυτών των άλλων δρόμων

( . ).Συνέντευξη Κ Ράπτη

, , Σε ποιο βαθμό όμως όλα αυτά τα προβλήματα παράγονται και

από τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη η δημοσιογραφική

. , δουλειά στα ελληνικά ΜΜΕ Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι ο Τύπος

είναι ένα σύστημα με συγκεκριμένες εργασιακές και

/ επιχειρηματικές διοικητικές ιεραρχίες που σημαίνει ότι δεν μιλάμε

, απλώς για τις επιλογές του μεμονωμένου συντάκτη αλλά και για

. αποφάσεις οι οποίες επιβάλλονται σε αυτόν Σε αυτό το σημείο είναι

:πολύ χαρακτηριστική και η παρατήρηση του Κώστα Ράπτη

« Εργάζομαι σε ένα ιεραρχημένο σύστημα ενημέρωσης και

ασχολούμαι με το τι γράφεται στα ξένα μέσα ενημέρωσης πολλές

φορές απλώς και μόνο επειδή μου ζητείται από όσους ιεραρχικά

.» βρίσκονται πιο πάνω Από τη μεριά του ο Νικόλας Ζηργάνος

εντοπίζει το πρόβλημα και στον προβληματικό τρόπο που ιστορικά

.διαμορφώθηκε η κάλυψη των διεθνών μέσα στον ελληνικό τύπο

Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα από τη δική του

:συνέντευξη

Στην Ελλάδα τα διεθνή κακώς τα αντιλαμβανόμαστε σαν το

. τι συμβαίνει στον κόσμο Ο διαχωρισμός είχε γίνει γιατί λίγοι

. .μιλούσαν ξένες γλώσσες και δεν υπήρχε το διαδίκτυο κ λπ

Βασιζόμασταν στα πρακτορεία και σπανίως σε συνδρομές σε ξένες

. εφημερία που έρχονταν με καθυστέρηση Αυτό το έκαναν παιδιά που

ήξεραν γαλλικά και πιάνο παρότι ήταν στην πραγματικότητα

. πολιτικό και οικονομικό ρεπορτάζ Σήμερα δεν μπορούμε να

. κάνουμε διαχωρισμό σε ελληνικά και διεθνή Το τι συμβαίνει στις

Βρυξέλες δεν είναι αρμοδιότητα ενός συμβαίνει στην Τουρκία είναι

. πολιτικό και όχι διεθνές Επειδή υπάρχει καντονοποίηση και

κουτάκια στον ελληνικό τύπο ανάλογα ποιος παίρνει το κομμάτι

. χειριζόταν και το θέμα με βάση το κουτάκι Έτσι δεν είχαμε μια

σφαιρική και συνεκτική εικόνα του τι γράφει ο ξένος Τύπος για την

. Ελλάδα εκείνη την ημέρα Αλλά είχαμε αποσπασματικές αναφορές

.που ταίριαζαν στο προφίλ μας ( . ).Συνέντευξη Ν Ζηργάνου

Με τη σειρά του ο Γιώργος Αλλαμανής το βάζει μέσα σε μια

γενικότερη προοπτική που όντως έχει να κάνει με την ευρύτερη

κρίση του ελληνικού τύπου και του τρόπου με τον οποίο αυτή επιδρά

:πάνω στην ποιότητα της προσφερόμενης ενημέρωσης

Οτιδήποτε προκαλεί επειδή ακριβώς αποσπά την προσοχή

αναπαράγεται και μάλιστα με την κτηνώδη και ενίοτε κανιβαλική

διαδικασία των social media. Σε αυτή την περίπτωση νομίζω ο ρόλος ο

δικός μας είναι να διαβάζουμε ακόμη πιο καλά και ακόμη πιο βαθιά

τα επίμαχα δημοσιεύματα είτε είναι χυδαία όπως το εξώφυλλο του

είτε είναι αναφανδόν υπέρ της αλλαγής της κατάστασης όπως είναι

τα άρθρα του Ζιζεκ είτε είναι άρθρα που είναι κάπου ανάμεσα και

επιχειρούν να αντλήσουν απλά και κατανοητά που είναι και το πιο

– -δύσκολο γιατί η παρόρμηση είναι το εύκολο και όχι ο ορθός λόγος

. όπως είναι τα άρθρα του Πωλ Κρούγκμαν Σε εποχή πόνου

. ακούγονται κραυγές Είναι επώδυνο όλο αυτό που έχει συμβεί οπότε

. και αναμενόμενες οι κραυγές Δεν νομίζω ότι ο ελληνικός τύπος στο

σύνολό του κρατάει την ψυχραιμία του αλλά υπάρχουν κάποιες

λαμπρές εξαιρέσεις που προσπαθούν και να μεταφέρουν από έξω τη

αρθρογραφία γνώμης χωρίς στερεότυπα και ακόμη πιο δύσκολα να

βγάλουν προ τα έξω την εικόνα μιας Ελλάδας που αντιστέκεται και

. επιμένει Ένα κομμάτι που θέλω να τονίσω είναι η κάτισχνη και

απογοητευτική εικόνα των ξενόγλωσσων και αγγλόφωνων σελίδων

. του ελληνικού τύπου Θα μπορούσαν να γίνουν ένας δίαυλος

επικοινωνίας και ανάλυσης εξαιρετικά χρήσιμος και ωφέλιμος για

. την αμοιβαία κατανόηση Νομίζω ότι τα καλά αναλυτικά

.αγγλόφωνα ΜΜΕ είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση στην Ελλάδα

( . ).Συνέντευξη Γ Αλλαμανής

Ενδιαφέρον έχουν και οι παρατηρήσεις για το πώς

λειτούργησαν τα κοινωνικά δίκτυα και συνολικά το Διαδίκτυο στη

διάχυση των άρθρων από των ξένο Τύπο αλλά και συνολικά στην

.ποιότητα της ενημέρωσης που υπήρξε για την ελληνική κρίση

Χαρακτηριστική είναι εδώ η παρατήρηση που κάνει ο Κώστας

:Εφήμερος

Το πρόβλημα είναι ενώ υπάρχουν αξιόλογες απόψεις αυτές

. δεν ακούγονται μέσα από τα καθιερωμένα ΜΜΕ Υπάρχουν

. . . αναλύσεις αξιολογότατες αλλά δεν περνάν Ενώ π χ ο Μύνχαου

. περνάει Η ίδια η αλλαγή στο διαδίκτυο έχει προκαλέσει τη

. μεταστροφή Γιατί το διαδίκτυο αλλάζει και το ίδιο και

. μετατοπίζεται προς τα κοινωνικά δίκτυα Φεύγουμε από τα μοντέλο

διαλέγω ένα site και πάμε στο μοντέλο μπαίνω στην αυλή του

κοινωνικού δικτύου και από εκεί επιλέγω από πιο site μπορώ να

. . ενημερωθώ Εκεί έχουμε μια διχάλα Το facebook είναι η αυλή όλων

μας και εκεί είναι όλες οι κοινωνικές ομάδες από τις πιο πιεσμένες

μέχρι τις πιο άνετες και αυτό έπαιξε ένα ρόλο διττό από τη μια έφερε

, μια δραστηριοποίηση μέσα την κρίση που θα ερχόταν αλλιώς αλλά

« » « »έγινε και λίγο καφενειακή και οδήγησε σε αγανακτισμένα

κινήματα που ήταν σε μεγάλο βαθμό αποπολιτικοποιημένα

. οδηγώντας ακόμη και σε ενίσχυση της Χρυσής Αυγής Από την άλλη

το twitter είναι ένα βαθιά ριζοσπαστικοποιημένο κοινωνικό δίκτυο

λόγω δομής αλλά και επειδή δεν είχε καθημερινό chatting έγινε ένα

μέσο διασύνδεσης των ανθρώπων που έχουν πολιτική σκέψη κι

μέσω αυτού κατάφεραν να ακουστούν φωνές του εξωτερικού

ακριβώς λόγω του ότι άνθρωποι έντονα δραστηριοποιημένοι

.κοινοποιούσαν πράγματα που δεν ήταν εύκολο να τα βρεις

( . ).Συνέντευξη Κ Εφήμερου

Από τη μεριά του ο Γιώργος Αλλαμανής κάνει και αυτός

μερικές πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις πάνω στο πώς επενεργεί

,πια το Διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

κάνοντας με τη σειρά του και αυτός μια αξιολόγηση της επενέργειάς

. τους Ξεκινά μάλιστα αποτιμώντας και ένα πρόσφατο περιστατικό

:που αφορούσε τον έλληνα Υπουργό Γιάνη Βαρουφάκη

: Παράδειγμα όταν ο Υπουργός Οικονομιών ήταν με την πλάτη

στον τοίχο στο προτελευταίο ήξερε ότι υπήρχε ένας σύμμαχος και

. αυτός ήταν ένας δημοσιογράφος που μπορούσε να τουιτάρει Όταν

του είπαν εδώ υπάρχει ένα έγγραφο στο οποίο μπορούμε να

συμφωνήσουμε και εκείνος είπε ναι και μετά του παρουσίασαν ένα

,άλλο και είπε ότι δεν είναι αυτό που συμφωνήσαμε εκείνη τη στιγμή

– – αυτό που έκανε και ήταν πρωτοφανές ήταν μια άμεση και

. διαδικτυακή διαρροή Έδωσε τα αρχικά έγγραφα στον Paul Mason, ο

οποίος δεν είχε τόπο άλλο να κάνει παρά να τα ανεβάσει στο

λογαριασμό του στο τουίτερ αποδεικνύοντας μέσα σε ένα

δευτερόλεπτο ότι αυτό που έλεγαν ότι δεν υπήρχε προηγούμενο

. κείμενο συμφωνίας ήταν ένα ενσυνείδητο ψέμα Και ο

. δημοσιογράφος έκανε τη δουλειά του και το τουίτερ σωτήριο Από

, την άλλη σε προσωπικούς λογαριασμούς πολλοί αναπαράγουν

. απόψεις συνήθως με δική του γνώμη Αυτό στο βαθμό που μένει σε

. κύκλο στενών κύκλων δεν αλλάζει και πολύ τα πράγματα Το

facebook « » . είναι ένα παρεξηγητάριο όπου χάνεται η μπάλα Δεν

υποτιμώ καθόλου τη σημασία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για

την οργάνωση και πολιτικών αγώνων και για την οργάνωση

. 5αλληλεγγύης και για την αυτοέκφραση Θα διαβάσεις τουλάχιστον

κείμενα τη μέρα που άξιζαν το κόπο μαζί με μια απέραντη θάλασσα

, .από κοινοτυπίες πάθη και αδιάφορα πράγματα ( .Συνέντευξη Γ

).Αλλαμανή

, Επομένως γίνεται σαφές ότι τα κοινωνικά δίκτυα είναι αυτά

που κάνουν το Διαδίκτυο να παύει να είναι απλώς μια ψηφιακή

. εκδοχή του γραπτού τύπου Η καθοριστική επίδραση που μπορούν να

έχουν στον τρόπο που διαχέεται μια είδηση ή στο πώς αυτή

, προσλαμβάνεται από το κοινό ή στο πώς διακινούνται ερμηνείες

. ., .κ λπ δεν αναιρεί και την ιδιαίτερη αντιφατικότητά τους

Είναι σαφές ότι μέσα από αυτές τις συνεντεύξεις προκύπτει

μια εικόνα του σύνθετου και πολιτικά και ιδεολογικά

επικαθορισμένου τρόπου με τον οποίο όχι μόνο ο ξένος Τύπος

κάλυψε την ελληνική κρίση αλλά και ο ελληνικός τύπος

.αντιμετώπισε την κάλυψη του ξένου Τύπου για την ελληνική κρίση

Υπήρξαν και στερεοτυπικές προσεγγίσεις αλλά και στιγμές που

. αποτυπώνουν μια περισσότερο κριτική προσέγγιση Αυτό είχε σχέση

με την κατάσταση του Τύπου παγκοσμίως αλλά και με τις

διαφορετικές πολιτικές και ιδεολογικές στρατηγικές που

. , αποτυπώθηκαν και διεθνώς Με τη σειρά του ο ελληνικός Τύπος

, αντιμετώπισε την κάλυψη του ξένου τύπου για την Ελλάδα υπό το

πρίσμα των πολιτικών και ιδεολογικών στρατηγικών που

. , ξεδιπλώθηκαν μέσα στην περίοδο της κρίσης Με αυτή την έννοια η

συχνή αγανάκτηση περί της αντιμετώπισης της Ελλάδας με

, στερεοτυπικό τρόπο στην πραγματικότητα συχνά συνδυάστηκε με

άλλες ιδεολογικές προβολές όπου η εικόνα της Ελλάδας στα ξένα

ΜΜΕ αξιοποιήθηκε στο πλαίσιο ιδεολογικών στρατηγικών

, συλλογικής ενοχής αυτοϋποτίμησης και νομιμοποίησης της

« » ανάγκης να ληφθούν επώδυνα μέτρα ακριβώς για να μπορέσουμε

« » . να εξασφαλίσουμε την αναγνώριση των ξένων Όλα αυτά δεν είναι

άσχετα με τη συνολικότερη κατάσταση του τύπου και στην Ελλάδα

, και στο εξωτερικό τις τάσεις που παίρνουν τα οικονομικά του

, Τύπου τη σύγχυση ανάμεσα σε ενημέρωση και ψυχαγωγία αλλά και

την αρνητική μετάλλαξη των εργασιακών σχέσεων και την

, επιδείνωση των ιεραρχικών σχέσεων μέσα στον Τύπο χωρίς αυτό να

,αναιρεί την ύπαρξη και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό συντακτών

ανταποκριτών και ρεπόρτερ που στάθηκαν στο ύψος των

περιστάσεων προσφέροντας υψηλού επιπέδου και με κριτικό βλέμμα

.ενημέρωση και ανάλυση για την ελληνική κρίση

: Παράρτημα Οι συνεντεύξεις

, ,Συνέντευξη με Κωνσταντίνο Ράπτη δημοσιογράφο διεθνών

9/84, Αθήνα εφημερίδαΚεφάλαιο και ιστοσελίδα capital.gr

02/01/2015

( : + )πρωτόκολλο καταγραφής ηχητικό αρχείο γραπτές σημειώσεις

1. Σε ποιο βαθμό εκτιμάτε ότι η εικόνα της Ελλάδας στα ξένα

, , ΜΜΕ σε όλη την περίοδο της κρίσης έχει καθοριστεί από

; πολιτιστικά και ιδεολογικά στερεότυπα

. Θα έλεγα δύο πράγματα καταρχάς Εκτός από την εικόνα της

« ». Ελλάδας στο διεθνή τύπο υπάρχει και η εικόνα της εικόνας Ως εάν

. να έχουμε ένα παιχνίδι με αντικριστούς καθρέφτες Πέραν του τι

, γράφεται στον ξένο τύπο και πώς αυτό έρχεται στον ελληνικό είναι

σημαντικό να δούμε γιατί ο ελληνικός τύπος στρέφει ολοένα και

περισσότερο το ενδιαφέρον του στο τι γράφεται για την Ελλάδα στο

.εξωτερικό

, , , ,Αυτό κάποιες φορές αποκτά μια διάσταση αστεία ιδίως σε ό τι

. αφορά την πρωτογενή πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα Είναι ως

εάν δημοσιογράφοι ανταποκριτές ξένων μέσων εγκατεστημένοι

, στην Αθήνα οι οποίοι συχνά είναι και Έλληνες να είχαν μια

προνομιακή θέση των πραγμάτων σε σύγκριση με τους συναδέλφους

τους των εγχώριων μέσων που κάνουν την ίδια ακριβώς δουλειά

.Αυτά ως προς την πρωτογενή πληροφόρηση

, , Από εκεί και πέρα βέβαια έχει μεγαλύτερο βάρος και ενδιαφέρον και

. το σκέλος του σχολιασμού και της ανάλυσης Είτε μιλάμε για

ανθρώπους των δεξαμενών σκέψης για αναλυτές της αγοράς και

.βέβαια για δημοσιογράφους του εξωτερικού

Πριν φτάσουμε να συζητάμε για τα στερεότυπα που ενεργοποιούνται

ενδεχομένως στους μη έλληνες αξίζει τον κόπο να επισημάνουμε τα

στερεότυπα που ενεργοποιούνται στην πλευρά των εντόπιων

( ) πληροφορητών όπως τους λένε στην ανθρωπολογία ή

.αναπαραγωγών των όσων γράφονται στα διεθνή μέσα ενημέρωσης

, Εννοώ στερεότυπα αυτοϋποτίμησης μιας ενοχικής ή

, .συμπλεγματικής στάσης απέναντι σε ό τι το ευρωπαϊκό

Μπορούμε να πούμε ότι για την εξυπηρέτησης πολιτικής ατζέντας ή

και εκδοτικής γραμμής ομογενοποιείται στρεβλωτικά η γκάμα των

απόψεων που ενδεχομένως διατυπώνεται εκτός συνόρων για τα

. ελληνικά πράγματα

, Εάν το κωδικοποιούσαμε αυτό παίρνει τη μορφή μιας τοποθέτησης

« ». της μορφής βάλτε μυαλό οι έξω μας κουνάνε το δάκτυλο Αυτό

έρχεται σε συνέχεια και επιδείνωση αυτού που από παλιά άκουγε

« κανείς στον ελληνικό δημόσιο λόγο για εικόνες που εκθέτουν τη

» , χώρα σε περιπτώσεις κινητοποιήσεων εκτρόπων ή και κρατικής

. ανοργανωσιάς

’ . Γι αυτό μιλάω για παιχνίδι με αντικριστούς καθρέφτες Σε αυτό το

πλαίσιο αναλύσεις που μπορεί να βλέπουν το φως στο εξωτερικό και

να έχουν μεγαλύτερη συνθετότητα ή περισσότερο κριτική προς τα

κυρίαρχα διάθεση αποδίδονται αποσπασματικά ή αποσιωπούνται

/ στο πλαίσιο αυτού του παιχνιδιού αυτοϋποτίμησης αναζήτησης

, της έξωθεν αναγνώρισης που πολύ εύκολα και από τους ίδιους

φορείς μπορεί να μετατραπεί σε ένα παιχνίδι αγανάκτησης απέναντι

« ». , σε όσους προβάλλουν σκαιά τη χώρα Και βέβαια στο πλαίσιο

, αυτού του παιχνιδιού μικρή βαρύτητα δίνεται σε αναλύσεις που

απλώνουν τη ματιά τους σε όλη την γκάμα των αλληλεπιδράσεων

. στο διεθνές σκηνικό Είναι εν τέλει ένας επαρχιωτισμός αυτός που

, δεν έχει τον χρόνο να σταθεί σε ό τι παίζεται έξω από ένα στενό

.δίπολο η χώρα και η Ευρώπη

, Προσωπικά μου προκαλεί αλγεινή εντύπωση η νεώτερη τάση

ελλήνων δημοσιολογούντων να στοχοποιούν χώρες στις οποίες η

, . .αντιμετώπιση της κρίσης ακολούθησε αντισυμβατικές οδούς π χ

, , , Ισλανδία ή Αργεντινή ή λόγου χάρη η έξω από κάθε μέτρο διόγκωση

. των οικονομικών προβλημάτων της Ρωσίας Είναι μια εργαλειακή

διαχείριση από τους φορείς των μνημονιακών απόψεων των διεθνών

, « » εξελίξεων ώστε να φρονηματιστούν τυχόν επίδοξοι μιμητές

.αυτών των παραδειγμάτων ή αυτών των άλλων δρόμων

Γνωρίζουμε ότι τα στερεότυπα και διαθέτουν συχνά έναν αρχικό

πυρήνα αλήθειας και είναι διάχυτα στον τρόπο με τον οποίο

. , , προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα Όμως εν τέλει ιδίως όταν

, μιλάμε για επαγγελματίες της δημόσιας συζήτησης η ενεργοποίηση

των στερεοτύπων δεν είναι ποτέ αθώα και συνδέεται με την

. εξυπηρέτηση μιας ατζέντας Όπως ισχύει με βάση τα παραπάνω για

, την Ελλάδα προφανώς ισχύει και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται

. , στο εξωτερικό Σε αντίθεση με αναλύσεις που απευθύνονται σε ένα

,κοινό ελίτ και που συνήθως χαρακτηρίζονται από μια συνθετότητα

οι αναλύσεις με εμφανή προπαγανδιστική στόχευση βρίθουν

χονδροειδών στερεοτύπων και τα παραδείγματα είναι πολλά και

.γνωστά

2. Με βάση την εμπειρία σας πώς μπορείτε να αποτιμήσετε

τις διαφορές ως προς την αναπαραγωγή στερεοτύπων σε

;διαφορετικά μέσακαι διαφορετικές χώρες

,Δεν δουλεύω με πάρα πολλές γλώσσες για να έχω πλήρη εικόνα

θεωρώ όμως ότι τα Μέσα Ενημέρωσης των χωρών της ευρωζώνης

, , σαφώς και υπολείπονται σε ποιότητα των αγγλοσαξωνικών με την

. εξαίρεση ίσως κάποιων τμημάτων του οικονομικού τύπου

, Βέβαια αναφερόμαστε σε έναν ωκεανό με χαώδεις διαφορές και

. , διαβαθμίσεις Προσωπικά ως προς την ποιότητα της ενημέρωσης θα

ξεχώριζα τους Financial Times, σε αντίθεση με τον Economist που έχει

, υποχωρήσει σε ποιότητα αλλά και τη στήλη του Ambrose Evans

Pritchard στον Telegraph . που ξεχωρίζει Ως προς του συντάκτες των

Financial Times θα έκανα Ξεχωριστή αναφορά στους Martin Wolf και

Wolfgang Münchau

Η Γερμανομάθεια μου είναι περιορισμένη οπότε τον Γερμανικό τύπο

. τον διαβάζω από δεύτερο χέρι Μεγάλο ενδιαφέρον έχει πάντα το Il

Sole 24ore , από τον Ιταλικό Τύπο καθώς εκφράζει τις απόψεις του

. Ιταλικού κεφαλαίου Εξαιρετικά απογοητευτική η εικόνα του

.Γαλλικού Τύπου

3. Εσείς ο ίδιος με ποια κριτήρια επιλέγετε πότε να γράψετε

για κάποιο θέμα που αφορά την Ελλάδα και προέρχεται από

;τον ξένο τύπο

Εργάζομαι σε ένα ιεραρχημένο σύστημα ενημέρωσης και

ασχολούμαι με το τι γράφεται στα ξένα μέσα ενημέρωσης πολλές

φορές απλώς και μόνο επειδή μου ζητείται από όσους ιεραρχικά

. βρίσκονται πιο πάνω

, , Σε ό τι με αφορά έξω από άρθρογράφους σαν κι αυτούς που

κατονόμασα που με μεγάλο ενδιαφέρον τους παρακολουθώ κυρίως

για τις ευρύτερες αναλύσεις τους για την κρίσης και όχι στενά για

, την Ελλάδα από εκεί και πέρα με ενδιαφέρει να έχω εικόνα του πού

προσανατολίζονται οι επιλογές των Βρυξελών σε σχέση με την

’ Ελλάδα και γι αυτό συμβουλεύομαι ενημερωτικές ιστοσελίδες

κοινοτικού περιεχόμενου όπως το euobserver.com to euractiv, , ή τέλος

, πάντων τους δημοσιογράφους που έχουν απευθείας ρεπορτάζ το

οποίο δεν ανήκει στα δικά μου καθήκοντα από Φρανκφούρτη και

.Βρυξέλες ανάμεσά τους και μερικούςΈλληνες

4. Πώς θα χαρακτηρίζατε τους όρους με τους οποίους

ορισμένα άρθρα του ξένου τύπου αναπαράγονται στον

; ελληνικό

. Αναπαραγωγή θορύβου στις περισσότερες περιπτώσεις Οι Έλληνες

δημοσιογράφοι που έχουν ευρύτητα ματιάς βαθύτερη γνώση και

. αναλυτική ικανότητα είναι λίγοι και γνωστοί Και τους διαβάζουν

. όλοι με πολύ ενδιαφέρον Προσωπική μου γνώμη είναι ότι λόγω της

, φύσης του θέματος μεγαλύτερη σημασία από την πρωτογενή

, , πληροφόρηση που έτσι αλλιώς είναι διάχυτη έχει η κατοχή

.ερμηνευτικών και αναλυτικών εργαλείων

5. Για ποιο λόγο οι Financial Times διατηρούν μια ξεχωριστή

;θέση στις παραπομπές που γίνονται στον ελληνικό τύπο

. Υπάρχουν αντικειμενικοί περιορισμοί Λίγοι συντάκτες έχουν τη

γερμανομάθεια που θα τους επέτρεπε τη γνώση των γραφομένων στο

. , γερμανικό τύπο Από την άλλη πλευρά η θέση των Financial Times είναι

αντικειμενικά κεντρική ως εφημερίδας του λονδρέζικου City. Και η

γκάμα των απόψεων που φιλοξενούνται μεταξύ των αρθρογράφων

, είναι μεγαλύτερη από ό τι λόγου χάρη στο γαλλικό T . , ύπο Επιπλέον η

εγγύτητα και το ενδιαφέρον για τα ευρωπαϊκά πράγματα είναι

, . μεγαλύτερο από ό τι ισχύει για τον αμερικανικό τύπο Ασφαλώς

παίζει το ρόλο του και το γεγονός ότι ως βρετανική εφημερίδα οι

Financial Times δεν είναι στεγανοποιημένοι απέναντι σε

, ευρωσκεπτικιστικές απόψεις ενώ το γεγονός ότι απευθύνονται σε

κοινό ελίτ από τις αγορές επιβάλλει κάποτε μια ωμή

, αντικειμενικότητα σε αντίθεση με την κραυγαλέα ρηχότητα όσων

.γράφονται σε έντυπα μαζικότερης απεύθυνσης

6. Συχνά παρατηρούμε έλληνες αξιωματούχους ή πολιτικούς

να χρησιμοποιούν τον ξένο τύπο είτε για να διατυπώσουν

απόψεις και πολιτικές είτε για να δραματοποιήσουν την

. ; κατάσταση Πώς θα τον σχολιάζατε εσείς

. Δεν έχω μια πλήρη απάντηση Αυθορμήτως θα έλεγα ότι δίνουν

, εξετάσεις από τη μια να καθησυχάσουν το ξένο ακροατήριο για την

. , πορεία των πραγμάτων στην Ελλάδα Από την άλλη να διεκδικήσουν

αναγνώριση από αυτό το ακροατήριο ως επαρκείς χειριστές των

. ελληνικών πραγμάτων Και η δραματοποίηση εντάσσεται στο ίδιο το

« ». πλαίσιο του δίνω εξετάσεις Πολιτικοί που δραματοποιούν την

, κατάσταση μιλώντας σε ξένα μέσα πιστεύω ότι επιχειρούν να

κατοχυρώσουν για τους εαυτούς τους την εικόνα ενός διαχειριστή

που λέει με το όνομά τους τις σκληρές πραγματικότητες σε

« αντιπαράθεση προς το ισχυρό στερεότυπο των Ελλήνων που

». , εξαπάτησαν τους ετέρους τους Σε ένα δεύτερο πλάνο βέβαια αυτή η

δραματοποίηση δεν παύει να αποτελεί και ένα αίτημα για

διευκόλυνση της Ελλάδας και ταυτόχρονα των ιδίως ως των

.καταλληλότερων χειριστών των ελληνικών πραγμάτων

- , Συνέντευξη με τον Γιώργο Βυρωνα Δάβο δημοσιογράφο του

Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και συνεργάτη

ιταλόφωνωνκαι ισπανόφωνωνμέσων ενημέρωσης

: Πρωτόκολλο καταγραφής γραπτή καταγραφή και ηχητικό αρχείο

: 11 2015.Ημερομηνία Ιανουαρίου

1. , Συνεργάζεστε με ξένα ΜΜΕ σε ποιο βαθμό έρχονται

επηρεασμένα από κοινωνικά και πολιτιστικά στερεότυπα

;για την Ελλάδακαι την ελληνική κρίση

. Όλοι τους έρχονται επηρεασμένοι Δύο κατηγορίες μπορούμε να

, διακρίνουμε ανάλογα και με τα μέσα στα οποία εργάζονται και τι

. θέλουν αυτά να φωτίσουν από την ελληνική πραγματικότητα Είναι

αυτοί που έρχονται για πρώτη φορά με αποτέλεσμα να είναι

.επηρεασμένοι από τα στερεότυπα που κυκλοφορούν στην Ευρώπη

Υπάρχουν και αυτοί που έρχονται με σφαιρικότερη γνώση και άμεση

γνώση πηγών ή επειδή έχουν μιλήσει με έλληνες δημοσιογράφους ή

. ανταποκριτές στο εξωτερικό Όλοι τους έρχονται με την αποστολή

2009 να ασχοληθούν και με τα στερεότυπα Από το όλοι ξεκινούν από

: , ,τα βασικά στοιχεί που προβάλλονται διαφθορά χρέος

, κλιμακούμενη φτώχια πολιτική κρίση και τα πρόσωπα που

. 2011-12 ανεβοκατεβαίνουν στην επικαιρότητα Από το και μετά

. αποκτούν σημασία ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας Πηγαινοέρχεται το

( , , ,ενδιαφέρον σε άλλα πρόσωπα Παπανδρέου Βενιζέλος Παπαδήμος

). , : Σαμαράς Ακόμη και σήμερα όποιος έρχεται γνωρίζουμε τι θέλει να

, προβάλει την κρίση την δεινή κατάσταση της χώρας και τη μείωση

. του βιοτικού επιπέδου των ελλήνων Οτιδήποτε πολιτικό έχει να

, κάνει με το ευρώ με τη δυνατότητα της Ελλάδας να ικανοποιήσει το

. χρέος και την προοπτική η Ελλάδα να μείνει μέσα στην Ευρώπη Όλα

έχουν σχέση και με την πολιτική ποιότητα του κάθε μέσου Εάν είναι

,μέσο που θέλει να προσεγγίσει από μια πάγια ευρωπαϊκή οπτική

αυτή που έχουν τα περισσότερα ΜΜΕ ή εάν είναι από μέσα όπως το

Ισπανικό Publico ή η Ιταλική RAI3 που θέλει επικαιρικά να δείξει

κάποια πράγματα πιο κριτικά σε σχέση και με παραμέτρους της

. ιταλικής πολιτικής ζωής Άλλο παράδειγμα είναι η ελβετική

, ,τηλεόραση όπου οι γαλλόφωνοι προσεγγίζουν τη γερμανική

, , ,περισσότερο τακτική αν και πιο φιλελεύθερα ενώ οι ιταλόφωνοι

, ίσως γιατί υποδέχτηκαν και πολιτικούς πρόσφυγες έχουν

περισσότερη συμπάθεια και ενσυναίσθηση και φωτίζουν πλευρές

πέρα από στερεότυπα και βασίζονται στη δυναμική που μπορεί να

. αναπτύξει μια χώρα που αναπτύσσει μια άλλη κατεύθυνση Αυτοί οι

« » πόλοι βέβαια είναι μια μειονοτική κατάσταση αν και όχι

, . . περιθωριακή και προσπαθούν π χ τώρα που έρχεται το PODEMOS

στην Ισπανία ή η λίστα Τσίπρα στην Ιταλία να αναζητήσουν μια

ριζοσπαστική έξοδο από την κρίση μέσα από φαινόμενα κινηματικής

. αυτοοργάνωσης Αυτή είναι η διαφορά με την πλειονότητα των

. ανταποκριτών που θέλουν συσσίτια και φτωχούς Αυτοί θέλουν να

. . δείξουν πως οι άνεργοι π χ αντιστέκονται αντιμετωπίζουν την κρίση

και βρίσκουν νέους τρόπους απόκτησης εισοδήματος έξω και πέρα

από τις προηγούμενες παραγωγικές μορφές είτε στις υπηρεσίες είτε

στο δημόσιο και τώρα σε μια κατάσταση ανεργίας αντί να

.μεμψιμοιρούν απέκτησαν πρόσβαση σε νέες μορφές παραγωγής

, 20%. 80% Αυτοί όμως οι δημοσιογράφοι είναι το το θέλει πλάνα από

αστέγους φτωχούς και αρνητικές εικόνες από διαδηλώσεις που

.παρουσιάζονται ως αντίδραση και όχι ως προσπάθεια ανατροπής

Έτσι προβάλλονται όλα αυτά υπό το κράτος και την οπτική των

. : μεγάλων μέσων ενημέρωσης Ο τόνος είναι Η Ελλάδα παλεύει με

, την κρίση αλλά εάν δεν μείνει μέσα στο ευρώ και την Ευρώπη δεν θα

, .σωθεί άρα απαιτείται επάνοδος στην Ευρώπη

2. Ποια στερεότυπά για την Ελλάδα και τους Έλληνες

;βλέπετε στους ανταποκριτές με τους οποίους συνεργάζεστε

. . « » ;Πχ το θέμα της ελληνικής τεμπελιάς επανέρχεται

Το ζήτημα της τεμπελιάς δεν τω έχω δει εκτός από συγκεκριμένες

« » .σχολές και περισσότερο σε Γερμανούς ή Ολλανδούς συντάκτες

Τα στερεότυπα που συναντώ έχουν να κάνουν όχι τόσο με την

τεμπελιά αλλά με το υπερβολικά αυξημένο ρόλο του κράτους και του

( . .δημοσίου ή ότι και οι επενδύσεις εξαρτιόνταν από κράτος π χ

) . ΕΣΠΑ και διαφθορά Θέλουν να δείξουν ότι οι έλληνες ακόμη δεν

θέλουν να κάνουν μεταρρυθμίσεις σε ένα μοντέλο που στηριζόταν

στη διόγκωση του κράτους και ότι οι έλληνες δεν ήταν καινοτόμοι

. και τα έργα είχαν πάντα σχέση με το κράτος Αυτό τους φαίνεται

μοντέλο βασισμένο στο κράτος και όχι στις επιχειρήσεις και την

. επιχειρηματικότητα Αυτή η διόγκωση του κράτους και η νομή σε

,ολίγους των κοινοτικών προγραμμάτων είχε σχέση με τη διαφθορά

’ « » Γι αυτούς ο κακώς εννοούμενος δημόσιος τομέας αντιστέκεται

στις μεταρρυθμίσεις μαζί με τα συμφέροντα που σχετίζονται με

. . αυτόν Αυτό θέλουν να δείξουν Επιμένουν σε αυτό το συνδυασμό

κρατισμού και διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα και θέλουν να δείξουν

τις αντιστάσεις των ελλήνων που δεν είναι διατεθειμένοι και ικανοί

να ξεπεράσουν αυτό το κοινωνικό και επιχειρηματικό μοντέλο

.κρατισμού και διαφθοράς

3. Σε τι βαθμό τα Ιταλικά μέσα είναι επηρεασμένα από την

κατάσταση στην Ιταλία και τυχόν αναλογίες με την

;ελληνική συγκυρία

Είναι ένα δυο χρόνια που τα ιταλικά μέσα τονίζουν ότι η Ιταλία

. βαδίζει σε δρόμο που προσομοιάζει με τον ελληνικό Γίνεται σαφές

. ότι και η Ιταλία εφαρμόζει μνημόνιο χωρίς μνημόνιο Αυτό έγινε πιο

σαφές με την άνοδο του Ρέντσι στην εξουσία που αποφάσισε τη

. σύγκρουση με τα συνδικάτα Πιο μπροστά ήταν εμφανείς οι

, αναλογίες με την κυβέρνηση Μόντι και τεχνοκρατών η οποία

συνέπεσε με την κυβέρνηση Παπαδήμου και μια αντιστοιχία μέτρων

, , όσον αφορά τις συντάξεις το δημόσιο τομέα την επιβολή φόρου

ακίνητης περιουσίας που έβλεπαν με μικρή διαφορά χρόνου και σε

μικρότερη κλίμακα να εφαρμόζονται τέτοια μέτρα και στην Ιταλία

. με μικρότερη ένταση και αλλά την ίδια προοπτική Τώρα που ο Ρέντσι

άρχισε να εφαρμόζει τέτοια μέτρα και συγκρούεται με δημοσίους

υπαλλήλους και μειώνει το μέγεθος των περιφερειών και δήμων και

« » κάνει διοικητική μεταρρύθμιση και ακολουθεί μνημονιακά

, μοντέλα ενώ έχει αρχίσει να γίνεται συζήτηση και πάνω στη

. διευθέτηση του ιταλικού χρέους δημόσιου και ιδιωτικού Το

ενδιαφέρον των ιταλικών μέσων εστιάζεται και στο πως η Ελλάδα

ανταποκρίθηκε και αντέδρασε σε μέτρα που βαθμηδόν εφαρμόζονται

. 2011-12 και στην Ιταλία Στην Ισπανία από το μιλούσαν σαν ήταν το

. . ελληνικό πρόβλημα κα ισπανικό πρόβλημα π χ το ίδιο πρόβλημα της

, , , ανεργίας ή τα στεγαστικά δάνεια οι άστεγοι οι εξώσεις οι άστεγοι

που κοιμούνται σε βαν τα κινήματα που περιφρουρούν σπίτια για να

. μην τα πάρουν οι τράπεζες Ενώ στην αρχή το βίωσα ως

, ανταποκριτής του ισπανικού πρακτορείου ήθελαν να δείξουν ότι η

, Ελλάδα είναι χειρότερα τώρα τα προσχήματα έχουν καταπέσει

.Ακόμη και δεξιές εφημερίδες μιλούν για άλλη πρόταση από το Νότιο

Βλέπουν την πολιτική και κοινωνική αντιστοιχία του Ποδέμος και

, του Συριζα αρχίζουν να βλέπουν τα πράγματα σαν να πρόκειται για

. τα ίδια φαινόμενα

Ένα άλλο στερεότυπο που έχουν όλοι είναι το φαινόμενο Χρυσής

Αυγής τι βρίσκεται τι κάνει και το πώς το παρακολουθούμε και εάν

όντως η Χρυσή Αυγή έχει αυτή την επιρροή που αυτοί

.αντιλαμβάνονται

4. Πώς θα κατατάσσατε τα στερεότυπα που παρατηρούμε

;στον Ιταλικό Τύπο

. Τα πράγματα είναι μοιρασμένα Οι μεγάλες ιταλικές εφημερίδες

όπως η Corriere ή η Stampa λογικό είναι να αναπαράγουν ταυτισμένες

με επιχειρηματικά συμφέροντα ή η Il Sole εύλογο είναι να

.αναπαράγονται σε όλες τις μεγάλες εφημερίδες σε όλο τον κόσμο

Μιλούν όπως οι γερμανικές mainstream . εφημερίδες Είναι πολύ

. εκτενής η κάλυψη του τι συμβαίνει στην Ελλάδα Δεν τολμούν να

. . . καλύψουν ιδιαίτερες πτυχές της ελληνικής κοινωνίας Π χ τα

. νοσοκομεία δεν υπάρχουν γάζες Τα κοινωνικά ιατρεία δεν θα

. φωτιστούν θετικά ως αλληλεγγύη αλλά ως κρίση Η

. αντικειμενικότητα σχετική Το Il Manifesto ή η Republicca μπορεί να πει

. για αυτοοργάνωση στα κοινωνικά ιατρεία Στην Corriere είχαν πει ότι

στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνική ασφάλιση άρα προστρέχουν

. . από εδώ και από εκεί Υπερφωτισμένη η μία πλευρά Κάλυψη είναι η

αντανάκλαση εκδοτικών συμφερόντων και πολιτικών πεποιθήσεων

.ή συμπαθητικά περισσότερο καθεστωτικά σε γραμμή Βρυξελών

Στην τηλεόραση η RAI δείχνει τα στερεότυπα που επικαλούνται όλοι

για να εφαρμοστούν συγκεκριμένες πολιτικές με τη μορφή

« ». κοιτάξετε η Ελλάδα πώς πηγαίνει Η RAI 3 το βλέπει κάποιες φορές

, , υπό άλλη οπτική Άλλωστε η RAI 3 με Ρέντσι αλλάζει γιατί ιταλική

. Αριστερά ψάχνει πυξίδα Η Αριστερά κάπως άστεγη και κάποιοι

εκπαραθυρώνονται γιατί αλλάζει και το Δημοκρατικό Κόμμα

. ξεκόβοντας από αριστερό παρελθόν Ποιοτική διαφορά το πώς

αντιμετώπιζαν ας το πούμε εκπομπές πως το Agora που είναι

κατεξοχήν καλή πρωινή ζώνη με καλά ρεπορτάζ και μεγάλες έρευνες

ή το Balaro , . .κάθε Τρίτη βράδυ και σε αυτές έχει αλλαγές όπως π χ

αλλαγή παρουσιαστή και αυτό κατά κάποιο τρόπο θα επηρεάσει και

. .την ελληνική κάλυψη Θα το δούμε στην προεκλογικές εκστρατεία

2015;Πώςαντιμετωπίζει ο ξένος τύπος τις εκλογές του

Ήδη έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον μπροστά στην προεκλογική

. εκστρατεία Ήδη από την επόμενη εβδομάδα αρχίζει η επέλαση των

. τηλεοπτικών συνεργειών για πληροφορίες Ακόμη είναι η νεκρή

περίοδος και για τα ξένα ΜΜΕ διότι ουσιαστικά μεσολάβησαν τα

17-25 .Χριστούγεννα και η νέα σαιζόν αρχίζει και θα έρθουν πολλοί

, , , Τα στερεότυπα ανεργία οικονομική κρίση πολιτική κρίση Χρυσή

, Αυγή σενάρια εισόδου και εξόδου από ευρώ παραμένουν στην

ατζέντα περιστρέφεται προγραμματισμός σε αυτά τα θέματα και

,ψάχνουν να βρούμε να μας προτείνουμε κάτι διαφορετικό

Ωςπρος την αντικειμενικότητα

. Πολύ σοβαρό το θέμα Η κρίση στα ΜΜΕ έχει πλήξει υπερβολικά και

τους Ευρωπαίους όλοι έχουμε υπομειωθεί από ανταποκριτές σε

. συνεργάτες φίξερ ή στρίνγκερ και όχι κανονική ανταπόκριση Όλοι

φαντάζονται την φαντασμαγορία του απεσταλμένου και όχι στην

. εγκυρότητα του ανταποκριτή Θέλουν να δείξουν ότι στέκουν όχι ότι

, έχουν Δε βασίζονται στην εμπειρία σου αλλά στην δική τους

. ατζέντα Πρέπει να τους βρεις αυτά που ανταποκρίνονται στην

. ατζέντα τους Δε θέλουν τη δική σου άποψη αλλά να βρουν τον

, .Τσίπρα ή ό τι άλλο

Σε ποιο βαθμό ο ελληνικός τύπος χρησιμοποιεί τον Ιταλικό

Τύπο

. Πολύ μεγάλη ιστορία Έχει να κάνει με το ποιοι ελέγχουν τον

. . ελληνικό τύπο Ποιο από τα ιταλικά μέσα χρησιμοποιούν Δεν βλέπω

κανένα μεγάλο μέσο ελληνικό να χρησιμοποιεί όλο το φάσμα του

. ιταλικού τύπου Δεν επικαλούνται ούτε το Manifesto ούτε καν τη

Repubblica. Οι βασικές αναφορές είναι στις αντίστοιχες εφημερίδες

όπως η Corriere ή θα πουν πώς το μεταδίδει η Rai 1 ή τα κανάλια του

M . , περλουσκόνι Δεν φωτίζουν όλες τις πτυχές δεν θα πάρουν το πώς

μια ιταλική εκπομπή θα έχει κάποιον καλό ανταποκριτή από την

αθηνα ή θα μιλήσουν υπέρ της Ελλάδας αλλά θα προβάλουν το πώς

σχολιαζει την πολιτική αβεβαιότητα ένα κανάλι του Μπερλουσκόνι

ή η Rai 1 ή η Corriere. . . Και θα έχουν π χ μια τοποθέτηση του τύπου

« » ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει πόλεμος και εάν λέγεται κάτι διαφορετικό θα

είναι σαν απομονωμένη φράση

, Συνέντευξη με Αποστόλη Φωτιάδη συνεργάτη ξένων

(“δημοσιογραφικώναποστολών fixer”)

4/2/2015Ημερομηνία

( : + )Πρωτόκολλο καταγραφής γραπτή καταγραφή ηχογράφηση

Σε ποιο βαθμοί οι δημοσιογράφοι που συνεργάζεσαι είναι

;επηρεασμένοι από στερεότυπα για την ελληνική κρίση

, Σε αρκετό μεγάλο βαθμό επηρεάζονται από στερεότυπα αλλά δεν

. είναι ένα καθολικό φαινόμενο Αφορά την εμπειρία και το χρόνο που

. έχει αφιερώσει κάθε δημοσιογράφο Οι άνθρωποι που έχουν καλύψει

.για πολύ χρόνο την κρίση δεν έχουν στερεότυπα σε μεγάλο βαθμό

, . Όσοι όχι τα έχουν περισσότερο Είναι θέμα προσωπικότητας και δεν

.αφορά ιδιαίτερες εθνικότητες

;Ποια στερεότυπα θα ξεχώριζες

Το βασικό στερεότυπο ήταν αυτό της ευθύνης για την κρίση και τη

. χρεοκοπία Μια λογική συλλογικής ευθύνης που δεν αφήνει έναν

δημοσιογράφο να διακρίνει ανάμεσα στα φαινόμενα διαφθοράς και

. . τον απλό κόσμο και έτσι εξισώνει π χ μια γριούλα που πουλάει αβγά

χωρίς αποδείξεις με τα μαύρα ταμεία της Siemens. Αυτό είναι το πιο

. έντονο και το πιο βαθύ

Υπάρχουν και πιο εύκολα στερεότυπα που είναι επίκτητα μέσα από

. , το διάβασμα Οι έλληνες είναι τεμπέληδες ο δημόσιος τομέας είναι

. . . .μεγάλος κ λπ όλοι πληρώνουν φακελάκι κ λπ

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι σε ένα βαθμό έχουν αναφορά

στην πραγματικότητα αλλά λειτουργούν μοχλεύοντας την

. εντύπωση Πολύ σπάνια βρίσκεις ανθρώπους που έχουν βγάλει κάτι

.από το μυαλό τους και το αναπαράγουν σαν στερεότυπο

Πώς εκτιμάς το αυξημένο ενδιαφέρον για την Ελλάδα σε όλη

. την περίοδο της κρίσης Ήρθαν άνθρωποι που γνώριζαν την

;κατάσταση ή όχι

. . Και τα δύο Έφερε κόσμο που δεν ήξερε τη χώρα Υπήρχαν

δημοσιογράφοι που καταλάβαιναν την χώρα αλλά δεν γνώριζαν το

. . κοινωνικό περιβάλλον Εκεί υπήρχε έλλειμμα αντίληψης Υπήρξαν

άνθρωποι που κατάλαβαν τα πράγματα και άλλοι απλώς έκαναν μια

« ». .ξεπέτα Αλλά δε θα το μοίραζα ισόποσα στις δύο κατηγορίες

Η ίδια η παραμονή στην Ελλάδα τους ασκούσε κάποια

;επιρροή στο πώςκατέγραφαν τα γεγονότα

. Στους περισσότερους ναι Έτυχε να δω ανθρώπους που σταμάτησαν

. . να αναπαράγουν στερεότυπα Σε κάποιες περιπτώσεις όχι Είχαν μια

ιδεολογικοποιημένη αντίληψη και απλώς ήθελαν να επιβεβαιώσουν

. την γνώμη που είχαν αρχικά Οι περισσότεροι και μέσα από την

επανάληψη των επισκέψεων μπορούσαν να αποκτήσουν καλύτερη

. εικόνα Έχει σχέση και το πόσο μπορούσαν να μείνουν και να

. δουλέψουν Όσοι έρχονται με ιδεολογικοποιημένα επιχειρήματα δεν

.μετακινούνται πολύ από τις αρχικές θέσεις τους

;Ωςπρος το είδος του μέσου τι θα έλεγες

Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα σε έντυπα και

. ηλεκτρονικά μέσα Τα έντυπα είναι περισσότερο ψαγμένη η

. προσέγγιση Ενώ τα ηλεκτρονικά μέσα είναι απλώς σερφάρισμα

. στην επιφάνεια της πραγματικότητας Απλώς τραβάνε βίντεο και

ψάχνουν απλώς καλά quotes . . π χ που να δείχνουν ότι οι έλληνες είναι

. .διεφθαρμένοι και δεν ψάχνουν Αυτό αφορούσε και τα μεγάλα μέσα

Αλλά μπορείς να δεις και διαφορετικούς ανταποκριτές από το ίδιο

. μέσο να έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις Μετρά η ποιότητα του

δημοσιογράφου και η διαφορά ανάμεσα σε έντυπα και ηλεκτρονικά

.μέσα

. Κυρίως ενδιαφέρονταν στην επικαιρότητα Υπήρχε πάντα και το

.μοτίβο θέλω μια οικογένεια που να έχει χτυπηθεί από την κρίση

Ξεκίναγαν θέλοντας να κάνουν έρευνα σε βάθος και τη δεύτερη μέρα

« ;»έλεγαν έχεις κανένα φίλο που να απολύθηκε

, Εσείς ως συνεργάτες εδώ μπορούσατε να επηρεάσετε τα

πράγματα

. Στο κομμάτι των εντύπων μπορούσαμε να επηρεάσουμε Στα

ηλεκτρονικά είναι τέτοια η πίεση και η ένταση της εργασίας που δεν

. μπορούσες να επηρεάσει Μεγάλη πίεση και αντίληψη

δημοσιογραφίας χωρίς τις ανάλογες προσλαμβάνουσες

. Μέσα στα έντυπα αφορά συγκεκριμένους δημοσιογράφους Όπως σε

ένα ελληνικό έντυπο ξέρεις ποιοι ξέρουν το αντικείμενο και ποιοι

. όχι Υπάρχουν killer και υπάρχουν και άλλοι με περισσότερη

.ανεξαρτησία

;Συνολικά πώς θααποτιμούσες την κάλυψη

. Ο μέσος όρος είναι μέτριος Υπάρχουν εξαιρέσεις με πολύ υψηλής

.ποιότητας προϊόντα και ένας τεράστιος όγκος παραπληροφόρησης

Αλλά δεν θα το παρουσίαζα με όρους εθνικότητας αλλά αφορά κάθε

.δημοσιογράφο

Το Stern είναι μια περίπτωση ανθρώπων που έκαναν καλή δουλειά

. είναι πραγματικοί δημοσιογράφοι Αντίθετα όλες οι τηλεοράσεις που

« ». έχω δουλέψει ήταν ξεπέτες Καλή δουλειά έκαναν οι Times του

Λονδίνου ή η Wall Street Journal. Δεν έχω δουλέψει ταμπλόιντ οπότε

. δεν έχω γνώση τους

Ηκρίση του Τύπου πώς επηρέασε

. Επηρεάστηκε από την κρίση του τύπου Η υποχώρηση από τους

κλασικούς ανταποκριτές με μεγάλη δυνατότητα κάλυψης χρονικά

« » και χρηματικά στους αλεξιπτωτιστές αυτό προφανώς και

. . επηρέασε Μειωμένες μέρες και λίγος χρόνος για δουλειά Φέτος

αυτό επηρέασε ακόμη και χώρες που δεν είχαν τέτοια προβλήματα

.όπως τηΝορβηγία

Ένα κομμάτι που έχει μεγάλη σημασία για το πώς καλύφθηκε η

Ελλάδα έχει να κάνει με το πώς ουσιαστικά τα κέντρα εξουσίας

. . χρησιμοποίησαν την Ελλάδα Διαπλοκή υπάρχει παντού Δεν λέω ότι

« » . ήταν πιασμένοι και έκαναν προπαγάνδα Υπάρχουν παντού

. προσωπικότητες δημοσιογράφοι οι οποίοι είχαν ατζέντα Οι οποίοι

χρησιμοποιούσαν στερεότυπα ή και τα ανακαλύπτουν εάν

. .ταιριάζουν με το σενάριο Αυτό πολύ συμπυκνωμένα είναι το θέμα

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι δημοσιογράφοι με τη ρομαντική

.έννοια του όρου

, Συνέντευξη με το Νικόλα Ζηργάνο δημοσιογράφο διεθνών

της Εφημερίδας των Συντακτών

9/2/2015Δευτέρα

: Πρωτόκολλο καταγραφής ηχογράφηση και γραπτή

καταγραφή

1. Σε ποιο βαθμό η κάλυψη της ελληνικής κρίσης

;επηρεάστηκε από στερεότυπα για την ελληνική κοινωνία

. «Αρχικά επηρεάστηκε απόλυτα Η αρχική στάση ήταν καθαρά εσείς

, , , που είστε μπουρδέλο κράτος δεν δουλεύετε που έχετε διαφθορά που

. .» « έχετε άχρηστο δημόσιο κ λπ αλλά και εσείς που έχετε κόσμο που

, ». αντιδρά στη λιτότητα παρότι αυτή είναι ένα καλό φάρμακο Σιγά

σιγά ειδικά από τους δημοσιογράφους που άρχισαν να έρχονται οι

ίδιοι στην Ελλάδα συστηματικά και όχι εκεί όπου ερχόταν άλλος

, κάθε φορά χωρίς να παρακολουθεί στενά το θέμα υπήρξε μια αλλαγή

και αυτή την έβλεπες κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ καθώς

.αντιλαμβάνονταν τις καταστροφικές συνέπειες του Μνημονίου

, Βέβαια περισσότερο με στερεότυπα και συγκεκριμένη και δοσμένη

από πριν άποψη έρχονταν οι συντάκτες του οικονομικού ρεπορτάζ

. και οι πηγές των οποίων ήταν είτε από την ΕΕ είτε από το ΔΝΤ Αυτοί

. είχαν την πιο σκληρή και την πιο στερεότυπη αντίληψη Αυτοί που

διαφοροποιούνταν ως προς αυτό ήταν περισσότερο συντάκτες του

πολιτικού ή των διεθνών που έκαναν πραγματικό ρεπορτάζ με τον

, κόσμο που πήγαιναν στις δομές αλληλεγγύης ή ενδιαφέρονταν για

. τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης Το θέμα των στερεότυπων

. επηρεάζεται και από μη ιδεολογικούς παράγοντες Έχει να κάνει με

το πώς ασκείται δημοσιογραφία στην ψηφιακή εποχή και στους

στενούς προϋπολογισμούς των media. Από τη στιγμή που τα media

έχουν περικοπές μισθών και budget για αποστολές περιορίζουν

δραστικά τόσο τις αποστολές όσο και τη διάρκεια των αποστολών με

αποτέλεσμα οι ρεπόρτερ να έχουν άγχος και να λειτουργούν υπό

πίεση να δώσουν ρεπορτάζ σε πολύ ασφυκτικά χρονικά περιθώρια

. που δεν τους αφήνουν χρόνο να κάνουν πραγματικό ρεπορτάζ Έτσι

« » είναι υποχρεωμένοι να έρχονται διαβασμένοι άρα με δοσμένη

άποψη όπου πολλές φορές έρχονται για να πιστοποιήσουν το

.ρεπορτάζ που έχουν ήδη στο κεφάλι τους

2. Ποιους θα θεωρούσες περισσότερο επηρεασμένους από

;στερεότυπα

Επειδή δούλεψα με μεγάλη γκάμα media ευρωπαϊκών και

. αμερικανικών Οι πιο ιδεολογικά μνημονιακοί ήταν σαφώς της

.κεντρικής και βόρειας Ευρώπης καθώς και αρκετοί αγγλοσάξονες

, Αντίθετα οι ρεπόρτερ από τον Ευρωπαϊκό Νότο και τη Νότια

Αμερική ήταν σαφώς πιο ανοιχτοί κατανοούσαν περισσότερο την

« » ελληνική πραγματικότητα και αναγνώριζαν οικεία μοτίβα που

. μπορούσαν να ερμηνεύσουν με δικά τους εργαλεία Βέβαια δεν

πέφτω και εγώ στο στερεότυπο της λογικής ότι όλοι οι Βόρειοι ήταν

, .έτσι και οι Νότιοι αλλιώς υπήρχαν αρκετές εξαιρέσεις

3. ;Βελτιώθηκε με το πέρασμα του χρόνου η κάλυψη

, Υπήρξε βελτίωση στην ελληνική κάλυψη ωστόσο το δείγμα που έχω

είναι μικρό σε σχέση με τον τεράστιο αριθμό όσων πέρασαν από

. Ελλάδα Σήμερα την αντιμετωπίζουν με πολύ θετικότερη ματιά από

, .ό τι στην αρχή της κρίσης

4. Πώς θα χαρακτήριζες τη χρήση των δημοσιευμάτων από

;τον ξένο Τύπο στον ελληνικό Τύπο

. Όμοιος ομοίω αεί πελάζει Η Espresso θα κάνει πρωτοσέλιδο την Bild.

Το Βήμα και η Καθημερινή την Washington Post ή τους New York Times.

Οι εφημερίδες της Αριστεράς θα δουν τις χώρες του Νότου και τις

. προοδευτικές εφημερίδες Ήταν μια αλά καρτ αναπαραγωγή

ανάλογα το πώς βόλευε την γραμμή και τις πολιτικές σκοπιμότητες

. της κάθε εφημερίδας Υπήρξαν χιλιάδες άρθρα που δεν έχουμε ιδέα

. . . για το τι έγραψαν Πχ Η Folha de Sao Paulo ή η Publico στην

. , Πορτογαλία Αντίθετα πέσαμε να αναπαράγουμε παπαγαλάκια της

ΕΚΤ όπως η Handelsblat ή η Die Welt.

5. ;Σαν θετικά παραδείγματα τι θα ξεχώριζες

, . . Υπήρχαν και λαμπρά ρεπορτάζ όχι μόνο πολιτικά όπως π χ η

συνέντευξη Παναγιώταρου στον Paul Mason αλλά και άλλα ρεπορτάζ

γι την ζοφερή πραγματικότητα όπως τα συγκλονιστικά ρεπορτάζ του

Guardian για την ανθρωπιστική κρίση που έκαναν εξαιρετική δουλειά

, με τους αποκλεισμένους από το ασφαλιστικό σύστημα πολύ

καλύτερα από τα ρεπορτάζ που θα ήθελαν να είχαν κάνει οι

. ελληνικές εφημερίδες Ενδεικτικό της αδυναμίας του ελληνικού

Τύπου να ανταποκριθεί στην αποστολή του και να ασχοληθεί με τα

πραγματικά προβλήματα στα χρόνια της κρίσης ήταν ότι πολλές

φορές μετέφραζαν τα ρεπορτάζ του Guardian γιa την ανθρωπιστική

κρίση στην Ελλάδα αντί να πάνε έλληνες ρεπόρτερ να κάνουν το ίδιο

. ρεπορτάζ δυο βήματα από την πόρτα τους

5. Τι έχεις να πεις για το πώς λειτουργούν οι συντάκτες

;διεθνώνστον ελληνικό Τύπο

Στην Ελλάδα τα διεθνή κακώς τα αντιλαμβανόμαστε σαν το τι

. συμβαίνει στον κόσμο Ο διαχωρισμός είχε γίνει γιατί λίγοι

. .μιλούσαν ξένες γλώσσες και δεν υπήρχε το διαδίκτυο κ λπ

Βασιζόμασταν στα πρακτορεία και σπανίως σε συνδρομές σε ξένες

. εφημερία που έρχονταν με καθυστέρηση Αυτό το έκαναν παιδιά που

ήξεραν γαλλικά και πιάνο παρότι ήταν στην πραγματικότητα

. πολιτικό και οικονομικό ρεπορτάζ Σήμερα δεν μπορούμε να κάνουμε

. διαχωρισμό σε ελληνικά και διεθνή Το τι συμβαίνει στις Βρυξέλες

δεν είναι αρμοδιότητα ενός πολιτικού ή οικονομικού ή διεθνούς

. . ρεπόρτερ Χρειάζονται συνέργειες Το τι συμβαίνει στην Τουρκία

. είναι πολιτικό και όχι διεθνές Επειδή υπάρχει καντονοποίηση και

κουτάκια στον ελληνικό τύπο ανάλογα ποιος παίρνει το κομμάτι

. χειριζόταν και το θέμα με βάση το κουτάκι Έτσι δεν είχαμε μια

σφαιρική και συνεκτική εικόνα του τι γράφει ο ξένος Τύπος για την

. Ελλάδα εκείνη την ημέρα Αλλά είχαμε αποσπασματικές αναφορές

.που ταίριαζαν στο προφίλ μας

6. Ως μάχιμος συντάκτης διεθνών ποια μέσα θα ξεχώριζες ως

;αξιόπιστες πηγές

. Εξαρτάται από το θέμα Δεν πιστεύω στη μία πηγή και δεν πιστεύω

στις αντικειμενικές πηγές Τα μεγάλα media φτιάχνουν δική τους

. εκδοχή Με αυτή την έννοια δεν διαμορφώνεις άποψη εάν δεν

, βλέπεις μια γκάμα από πηγές διαφορετικές και συχνά

, « ». αντικρουόμενες που μπορεί όλες τους να είναι έγκυρες Είναι

σαφές ότι οι Financial Times διαφέρουν από την οπτική Guardian και η

, οπτική για το Ουκρανικό μιας Γερμανικής μιας Πολωνικής και μιας

. Ρωσικής ή και Αμερικανικής εφημερίδας θα είναι αντίθετες Αυτό

δεν σημαίνει ότι όταν λέμε έγκυρη εφημερίδα είναι έγκυρη σε όλα

. για πάντα και για οποιονδήποτε γράφει σε αυτή Πιστεύω ότι για ένα

. . θέμα π χ για τη Συρία αναγκαστικά θα πρέπει κανείς να προσφύγει

: σε εκ διαμέτρου αντίθετες πηγές από φιλοκυβερνητική ή

, αντιπολιτευόμενη οπτική από Λιβανέζικες ή Αιγυπτιακές πηγές ή

ακόμη και από την Ισραηλινή Haaretz. Δεν μπορεί κανείς σήμερα να

« » .πει ότι υπάρχει μια Βίβλος της ενημέρωσης και πάω με αυτή

,Ωστόσο εάν επέλεγα μια εφημερίδα για να ξεκινήσω τη μέρα μου

σίγουρα θα ήταν ο Guardian και για τους αντίθετους λόγους οι

Financial Times.

, Συνέντευξη με τονΚώσταΕφήμερο διευθυντή του Thepressproject.gr

18/02/2015

: Πρωτόκολλο καταγραφής Γραπτήαποτύπωσηκαι ηχογράφηση

1. Σε ποιο βαθμό η δημοσιογραφική κάλυψη της ελληνικής κρίσης

;επηρεάστηκε από στερεότυπη για την ελληνική κοινωνία

, Επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό κυρίως επειδή ήταν και μια κυβερνητική

. επιλογή Δηλαδή άφησαν στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης να περάσει το

πρότυπο του τεμπέλη Έλληνα το οποίο το χρειάστηκαν στην αρχή οι

. Βόρειοι για να πουλήσουν ελεημοσύνη Αυτό φάνηκε από το πώς

.χειρίστηκαν μια κοινή πρακτική που συνήθως χρησιμοποιούν τα κράτη

Συνήθως τα κράτη αγοράζουν χώρο σε εφημερίδες για να υποστηρίξουν τις

, , θέσεις τους κάτι που η Ελλάδα δεν έκανε καθώς συνέχισε να διαφημίζει

. . ούζα και παραλίες Άρα το άφησαν να περάσει

. , Τα ΜΜΕ του εξωτερικού είχαν δύο επίπεδα Από τη μια οι πιο λαϊκές

εφημερίδες και κανάλια στην αρχή πούλησαν το κομμάτι του τεμπέλη

Έλληνα και μετά άρχισαν να πουλάνε την εικόνα της καταστροφής και τα

. : παγκάκια Αλλά ακόμη και αυτό γινόταν σε ένα τιμωρητικό πλαίσιο να τι

.παθαίνουν αυτοί που ζουν γι χρόνια πάνω από τις δυνατότητες τους

2. Πώς θα έβλεπες την ποιότητα της κάλυψης ανάλογα και με τη

;χώρακαι το βαθμό που καθορίστηκε από στερεότυπα

Στην αρχή ήταν πιο έντονο στη Γερμανία στην αρχή και μετά πέρασε στα

PIGS γιατί θέλανε να το ελέγξουν και πέρασε στην Ιταλία όταν μπήκαν και

. αυτή στην κρίση Στην Σκανδιναβία αντίθετα τα δημοσιεύματα ήταν

. αρκετά τίμια για την Ελλάδα

3. Θεωρείς ότι υπήρξε βελτίωση στην κάλυψη καθώς περνούσε ο

; καιρός

, Όσο περνούσε ο καιρός οι ίδιοι οι ανταποκριτές αντιλήφθηκαν πράγματα

. και άρχισε να εξισορροπείται και από τη μεριά του το ρεπορτάζ Τώρα

, έχουμε πάλι με αφορμή τον Βαρουφάκη επικέντρωση στο ντύσιμο ή το

. θράσος και γενικά τα απολιτίκ θέματα Για να δώσουμε ένα παράδειγμα

πώς βελτιώθηκε με το πέρασμα του χρόνου η κατάσταση ας δούμε τους New

York Times. Στην αρχή της κρίσης οι New York Times παίρνουν συνεντεύξεις

από τον Γιώργο Παπανδρέου και στηρίξουν την εικόνα ότι είμαστε

. τεμπέληδες καθώς αυτό τότε έλεγε και η ίδια η κυβέρνηση Μέσα στα

, χρόνια που πέρασαν έχουν πολύ καλύτερη κάλυψη έχουν πάρει

. συνεντεύξεις από διαφορετικούς ανθρώπους Αυτό συνέβαλε και στη

στροφή της κυβέρνησης Ομπάμα από την απάθεια στην τροφή υπέρ

. Ελλάδας Οι New York Times, ηWashington Post, το PBS έχουν κάνει μερικά από

. τα καλύτερα ρεπορτάζ τους τελευταίους έξι μήνες

4. Δώσε μερικά παραδείγματα για το πώς συμπεριφέρθηκαν

; διάφοραμέσακαι δημοσιογράφοι

. . Η γκάμα είναι πάρα πολύ μεγάλη Εξαρτάται από το μέσο Για παράδειγμα

ο Paul Mason από το BBC 80% είναι καλύτερα ενημερωμένος από το των

. ελλήνων δημοσιογράφων Αλλά λαϊκίστικα μέσα κυνηγάνε πόνο και αίμα

. και επικεντρώνουν σε μικρές περιοχές της κρίσης Επειδή έχω υπάρξει

μέρος της έρευνας από κάποια μέσα έχω δει διαφορά ανάμεσα στους

μόνιμους ανταποκριτές ή τους ανταποκριτές που έμειναν εδώ για αρκετό

. . . καιρό Π χ η Rachel Donadio από τους New York Times άλλαξε την οπτική της

. μέσα στον ένα σχεδόν χρόνο που έμεινε Αν τα συγκρίνεις είναι σαν να

. είναι δύο διαφορετικές εικόνες της κρίσης Υπάρχει διαφορά ανάλογα και

. από το πού προέρχονται Δημοσιογράφοι από χώρες της κρίσης έχουν άλλη

κατανόηση της κρίσης όπως επίσης και το ίδιο συμβαίνει και με τους

Τούρκους που επειδή έχουν ζήσει το ΔΝΤ και ένταση και πολύ γρήγορα

. καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που συμβαίνει Κυρίως από την εμπειρία τους

από το ΔΝΤ και επειδή έχουν περάσει την εμπειρία και ξέρουν τι σημαίνει

να γράψουν για σένα ψέματα και κατάλαβαν γρήγορα τι παίζει στην

. Ελλάδα στα αλήθεια

5. Πώς θα παρουσίαζες την εξέλιξη της ποιότητας της ενημέρωσης

;μέσαστην περίοδο της κρίσης

. 2010-12 Θα τη χώριζα σε δύο περιόδους ήταν κακή για διάφορους λόγους

και έχει να κάνει με την απειρία και την έλλειψη στοιχείων και το πώς τα

12 μέσα είχαν ήδη μια σχηματισμένη εικόνα από πριν και από το μέχρι

σήμερα είναι καλύτερη εκτός από περιπτώσεις που έχουν σκοπιμότητα

όπως συμβαίνει με το Spiegel ή με τη στάση των Financial Times. Και λέω

σκόπιμα γιατί οι συγκεκριμένοι ρεπόρτερ ξέρουν πολύ καλύτερα τι

. συμβαίνει και επομένως είναι σκόπιμο είναι θέμα γραμμής

6. Πώς θα σχολίαζες την χρήση των δημοσιευμάτων του ξένου

;Τύπου από τον ελληνικό Τύπο

Τα ελληνικά ΜΜΕ έχουν περιέλθει σε τέτοια αναξιοπιστία από τον κόσμο

.που χρειάζονται τα ξένα ΜΜΕ για να πιαστούν σε κάποιο σημείο κύρους

, Το αποτέλεσμα είναι ακόμη και ρεπορτάζ που γράψαμε εδώ να

προσπαθούμε να τα διοχετεύουμε σε ΜΜΕ εξωτερικού γιατί αυτό τους

. . έδινε έξτρα αξιοπιστία Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος Είχαμε μετρήσει

στατιστικά ότι τα θέματα για την κρίση που περάσαμε από την Huffington

Post 75% είχαν μεγαλύτερο πέρασμα στα ελληνικά ΜΜΕ μόνο και μόνο

επειδή ήταν στη Huffington Post. Το βασικό πρόβλημα ήταν πώς όταν

,ξεκίνησε η κρίση στα ξένα ΜΜΕ είχαν μια σοβαρή συζήτηση για το ευρώ

όλα τα καθιερωμένα ΜΜΕ στην Ελλάδα επέμειναν στη λογική του

, « μονόδρομου όπως παραδέχτηκε και ο Πρετεντέρης ξέραμε ότι γράφαμε

». ψέματα αλλά το κάναμε για το καλό του κόσμου Αυτό προκάλεσε σε ένα

βάθος τεράστιες αλλαγές στο εσωτερικό ως προς την ανταπόκριση στο

. ’ . . ΜΜΕ Γι αυτο π χ το Thepressproject.gr 2000 2πήγε από επισκέψεις σε

. εκατομμύρια Αυτό απαξίωσε τα δελτία ειδήσεων και τα τελευταία

στατιστικά που έχουμε δείχνουν ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο των

. πολιτών έκοψαν την τηλεόραση Και αυτό είναι που έδωσε παραπάνω

.αξιοπιστία στα ξένα ΜΜΕ και στις ανταποκρίσεις τους για την Ελλάδα

Απλώς η χρήση των ξένων ανταποκρίσεων γίνεται με τον ίδιο τρόπο που

. λειτουργούν τα ελληνικά ΜΜΕ Το Mega παρουσιάζει το Spiegel και το

pressproject.gr τον Paul Mason.

6. Πώς εκτιμάς το πώς λειτούργησε το διαδίκτυο στην

;αναπαραγωγήάρθρωναπό τον ξένο Τύπο

Το πρόβλημα είναι ενώ υπάρχουν αξιόλογες απόψεις αυτές δεν ακούγονται

. μέσα από τα καθιερωμέναΜΜΕ Υπάρχουν αναλύσεις αξιολογότατες αλλά

. . . . δεν περνάν Ενώ π χ ο Μύνχαου περνάει Η ίδια η αλλαγή στο διαδίκτυο

. έχει προκαλέσει τη μεταστροφή Γιατί το διαδίκτυο αλλάζει και το ίδιο και

. μετατοπίζεται προς τα κοινωνικά δίκτυα Φεύγουμε από τα μοντέλο

διαλέγω ένα site και πάμε στο μοντέλο μπαίνω στην αυλή του κοινωνικού

δικτύου και από εκεί επιλέγω από πιο site . μπορώ να ενημερωθώ Εκεί

. έχουμε μια διχάλα Το facebook είναι η αυλή όλων μας και εκεί είναι όλες οι

κοινωνικές ομάδες από τις πιο πιεσμένες μέχρι τις πιο άνετες και αυτό

έπαιξε ένα ρόλο διττό από τη μια έφερε μια δραστηριοποίηση μέσα την

, « » κρίση που θα ερχόταν αλλιώς αλλά έγινε και λίγο καφενειακή και

« » οδήγησε σε αγανακτισμένα κινήματα που ήταν σε μεγάλο βαθμό

αποπολιτικοποιημένα οδηγώντας ακόμη και σε ενίσχυση της Χρυσής

. Αυγής Από την άλλη το twitter είναι ένα βαθιά ριζοσπαστικοποιημένο

κοινωνικό δίκτυο λόγω δομής αλλά και επειδή δεν είχε καθημερινό chatting

έγινε ένα μέσο διασύνδεσης των ανθρώπων που έχουν πολιτική σκέψη κι

μέσω αυτού κατάφεραν να ακουστούν φωνές του εξωτερικού ακριβώς

λόγω του ότι άνθρωποι έντονα δραστηριοποιημένοι κοινοποιούσαν

. πράγματα που δεν ήταν εύκολο να τα βρεις Στην Ελλάδα και έτσι έγιναν

. γνωστοί στην Ελλάδα άνθρωποι που πριν δεν ήταν γνωστοί Στην

πραγματικότητα τα ελληνικά μέσα ενημέρωση με την άθλια στάση

ουσιαστικά άνοιξαν το δρόμο και σε εναλλακτικά ΜΜΕ και έφεραν

Έλληνες σε διεθνή μέσα ενημέρωσης και τελικά πέτυχαν το αντίθετο από

, . το ό τι ήθελαν Μ ε αποτέλεσμα το Mega που μετέδωσε το Ισπανικό πανό

« » κάντε ησυχία οι Έλληνες κοιμούνται και την επόμενη μέρα μαζεύτηκε

! ένα εκατομμύριο κόσμος

. , Συνέντευξη με τον Γ Αλλαμανή υπεύθυνο του τμήματος

Διεθνώνστην εφημερίδαΒήμακαι στοΒήμα on line

16/03/2015

( : )Πρωτόκολλο καταγραφής ηχογράφησηκαι καταγραφή

1. Σε ποιο βαθμό εκτιμάτε ότι η κάλυψη της ελληνικής

κρίσης από τα ξένα ΜΜΕ καθορίστηκε από την επίδραση

; στερεοτύπων για την ελληνική κοινωνία

. Ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο στερεότυπα Χαρακτηριστικό

. στερεότυπο στη ζωή μας αυτό της απόλυτης αγάπης Ως προς το θέμα

, που ρωτάτε ένα στερεότυπο που κατά κόρο αναπαράχθηκε ήταν

αυτό της ηθικής διάστασης που πρέπει να υπάρχει σε όποιον

. .δανείζεται Είναι η θέση ότι όποιος δανείζεται πρέπει να πληρώσει

. Αυτό έχει ηθική διάσταση όχι οικονομική Αν σκεφτούμε με όρους

. . άλλων προτεραιοτήτων τότε εάν π χ υπάρχουν παιδιά με νεοπλασίες

, που πρέπει να στηριχτούν και αυτά και οι οικογένειές τους δεν

μπορούμε να πούμε ότι προέχει ηθικά να πληρώσει η χώρα τα χρέη

και τα νοσοκομεία να καταρρεύσουν και οι οικογένειες να

. καταρρεύσουν Στερεότυπα βλέπω και στον ξένο τύπο και στον

. ,ελληνικό Από την έναρξη της κρίσης τα στερεότυπα αλλάζουν λίγο

. αλλά ορισμένα παραμένουν πανίσχυρα Κλασικό στερεότυπο ο

« » « , τεμπέλης νότιος και ο βόρειος που θέλει να δουλεύσει Στην

πραγματικότητα μέσα στον τύπο κάθε χώρας υπάρχει μια

( . . , πλειοψηφία π χ στο γερμανικό γαλλικό τύπο και εν μέρει στον

) ισπανικό και ιταλικό μέσων ενημέρωσης που λειτουργούν με

. μοραλιστικά στερεότυπα Υπάρχει και ισχυρή μειοψηφία ΜΜΕ με

, . . δημοσιογράφους που κάνουν καλά τη δουλειά τους π χ ο Paul Mason

.είναι ένας από τους λίγους που ξέουν την κατάσταση στην Ελλάδα

Μπορεί να έχει προσωπική πολιτική αντίληψη και μια σκευή

, ιδεολογική αλλά δεν χάνει επαφή με πραγματικότητα οπότε

λειτουργεί σαν ένας καλός αγωγός κοινής λογική που είναι και το

.ουσιώδες εν ανεπαρκεία μέσα στη μνημονιακή βαρβαρότητα

2. Σε ποιο βαθμό εξελίχτηκαν τα στερεότυπα μέσα στην

;πορεία των γεγονότων

Ενώ παραμένει αυτό που ο Ηλίας Πετρόπουλος είχε ονομάσει

, , , κάποτε εθνοφαυλισμό ένας όρος όχι ιδιαίτερα διαδομένος δηλ το

, να θεωρεί κάθε έθνος το άλλο φαύλο την ίδια στιγμή αναδύονται

. καινούριες αντιλήψεις που απέχουν από το να είναι στερεότυπα Η

, ,αλλαγή είναι ότι πλέον το πρόβλημα δεν αφορά μια χώρα ένα λαό

. ένα έθνος Είναι ένα πρόβλημα που έχει πανευρωπαϊκή διάσταση και

κατά συνέπεια απαιτεί πανευρωπαϊκή λύση Αυτό είναι κατανοητό

. και από τα ξένα ΜΜΕ Επίσης έχει υποστεί ρήγμα η μοραλιστική

. διάσταση Πλέον ένα κομμάτι της κοινής γνώμη δεν λειτουργεί με το

, κριτήριο ότι χρωστάμε άλλα και με περισσότερο περίπλοκες

διαδικασίες που έχουν να κάνουν με τις ανάγκες των ανθρώπων και

. τον ανθρωπισμό Την ίδια στιγμή υπάρχουν ακόμη στον ξένο τύπου

τέτοιου είδους άρθρα γεμάτα αρνητικά στερεότυπα για την Ελλάδα

. και στον Γερμανικό Τύπο και τις ταμπλόιντ Βρετανικές Τελευταία

απογοήτευση η στάση της Guardian, μιας κατά τεκμήριο

, κεντροαριστερή εφημερίδας δηλαδή η στάση που τήρησαν διάφοροι

αρθρογράφοι στη πρόσφατη διαπραγμάτευση στις Βρυξέλες

ανάμεσα στην κυβέρνηση Τσίπρα με υπουργό Βαρουφάκη και τους

. , 25Ευρωπαϊκούς Θεσμούς Ήταν απογοήτευση γιατί πάνω από

χρόνια διαβάζω την Guardian. , ,Επίσης αλλάζει η εικόνα των ελλήνων

. οι οποίοι είναι τόσο μοιρολάτρες και δεν κάνουν τίποτα Και οι δομές

, αλληλεγγύης έχουν προβληθεί από κάποια μέσα ενώ από την άλλη

. :έχει γίνει κατανοητό ότι υπάρχει και παράγεται τέχνη Παράδειγμα

,η καλή τύχη του ελληνικού κινηματογράφου στον ξένο τύπο

.φαινόμενο που ξεκίνησε πριν την κρίση αλλά συνεχίζει ακόμη

3. ; Πώςκρίνετε την κάλυψη τωνκινητοποιήσεων

. Δεν ήταν μόνο ελληνικό φαινόμενο Εντάχθηκε και με το παραπάνω

σε ένα ενδιαφέρον κύμα και πολύ θολό δυστυχώς αλλά και πολύ

δυναμικό κινητοποιήσεων που θα περιλαμβάνει από τους Intignados

μέχρι το Occupy! και βέβαια ότι την ίδια περίοδο υπάρχει το ιστορικά

πρωτοφανές της Αραβικής Άνοιξης που έχει σπείρει καρπούς έστω

, και εάν φάνηκαν μόνο στην Τυνησία αλλά το αίτημα για δημοκρατία

στον Αραβικό κόσμο θα είναι ένα από τα μεγαλειώδη αιτήματα των

21αρχών του ου . αιώνα Για τα δικά μας αυτή την περίοδο των

. . μεγάλων κινητοποιήσεων έγινε χρήση στερεοτύπων π χ οι έλληνες

, . . τα σπάνε καίνε κ λπ που και τα ελληνικά ΜΜΕ έχουν

χρησιμοποιήσει για να ακυρώσουν μικρές και μεγάλες

. κινητοποιήσεις και αγώνες πολιτικούς και κοινωνικούς Αυτό ήταν

. ένα στερεότυπο που έπαιξε πολύ Την ίδια στιγμή υπήρξαν στιγμές

που προσπάθησαν έστω και μειοψηφικά που προσπάθησαν να

δείξουν ότι το κίνημα αυτό είχε δυναμική αλλά πολλές παραμέτρους

. και όπως φάνηκε και πολλά αδιέξοδα Αυτό απευθύνεται σε

ψαγμένους αναγνώστες που θα ψάξουν και το μέσο και το

8 σχολιαστή γιατί είναι πολύ εύκολο να ανοίξεις το δελτίο των και

να εισπράξεις την πλημμυρίδα της προπαγάνδας και του φόβου αλλά

πρέπει να πας στο περίπτερο να αγοράσεις την Καθημερινή για να

. δεις ένα άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου Θέλει κόπο η

.ενημέρωση

4. Με ποια κριτήρια ο ελληνικός τύπος πρόβαλλε όσα έγραφε

;ο ξένος τύπος για την ελληνική κρίση

. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο θέμα και με αφορά Και στο Βήμα on line και

δευτερευόντως για το Βήμα της Κυριακής ένας βασικός στόχος του

, τμήματος διεθνών ειδήσεων που έχω τη χαρά και την τιμή να είμαι

επικεφαλής είναι το να καθρεφτίζει χωρίς σχόλιο ένα όσο γίνεται

ευρύτερο τμήμα του πρίσματος των απόψεων του ξένου τύπου για

. Ελλάδα Είναι καθημερινός αγώνας που απαιτεί καλούς

( . .επαγγελματίες δημοσιογράφους χειριστές πολλών γλωσσών π χ

5 ) συντάκτρια με γλώσσες με πολιτικό κριτήριο και με τη

δυνατότητα να κάνει άμεση και γρήγορη απόδοση των άρθρων που

. : επιλέγονται Έχουμε δύο επιλογές κατά λέξη μετάφραση από Le

Monde και New York Times και άρθρα του πρακτορείου the project

syndicate . που δικαιώματα Συνήθως κρατάμε τους τίτλους και

υπάρχει ένας ωκεανός από άρθρα γνώμης από τον οποίο καθημερινά

400-500 συλλέγουμε και εκεί αποδίδουμε σε λέξεις συνήθως αυτό που

, λέει ο αρθρογράφος βγάζοντας ένα μικρό συμπέρασμα στην πρώτη

παράγραφο και κατόπιν παράθεση σε τρίτο πρόσωπο με

. . αποσπάσματα Εδώ μπορεί να γεννηθεί μια παρεξήγηση Πάρα

πολλοί γραφιάδες στον ελληνικό τύπο μπερδεύουν τον αρθρογράφο

. . . και το μέσο Γράφουν π χ BBC: κίνδυνος Grexit . σε δύο εβδομάδες Αν

μπεις στο κείμενο θα δεις ότι το BBC , δεν παίρνει θέση για λόγους

, . δεοντολογίας αλλά ένας αρθρογράφος Επειδή είναι όνομα άγνωστο

, στον έλληνα αναγνώστη δεν το κάνουν Πρόσφατα ένας

αρθρογράφος στο Spiegel, , αν δεν απατώμαι ο οποίος πρότεινε να

συζητήσει η κυβέρνηση Γερμανίας με την κυβέρνηση Τσίπρα το

ενδεχόμενο να καταβληθεί πολεμική αποζημίωση για Ολοκαύτωμα

. Διστόμου Με δεδομένο ότι υπάρχει τεράστιο ζήτημα και οικονομικό

,και πολιτικό και οικονομικό και ηθικό για γερμανικές αποζημιώσεις

ένα όπλο στα χέρια της κυβέρνησης σε διαπραγμάτευση με Βερολίνο

. αλλά μια ανοιχτή πληγή Αυτό είδα να βγαίνει σε μέσο ενημέρωσης

: με τον τίτλο Σπίγκελ δώστε λεφτά στην Ελλάδα για το Δίστομο για

. να τελειώνουμε Ειλικρινά σοκαρίστηκα γιατί έδειχνε το πώς

κατασκευάζει ένα κομμάτι του ελληνικού Τύπου ένα στερεότυπο

« ». λεφτά ανήθικου Γερμανού που λέει πόσα θες για να σε καθαρίσω

5. Με ποιους τρόπους ιεραρχεί ο ελληνικός τύπος τις

;αναφορές στον ξένο τύπο

,Με κάποιο τρόπο δίνεται στον ελληνικό τύπο η ξένη ειδησεογραφία

. αλλά όχι σε όλο Φαίνεται και προσπάθεια για σοβαρή και ακριβή

, δουλειά Εμείς στο Βήμα αυτό κάνουμε και δεν είχαμε πρόβλημα στο

. να δημοσιεύσουμε ένα άρθρο Οτιδήποτε προκαλεί επειδή ακριβώς

αποσπά την προσοχή αναπαράγεται και μάλιστα με την κτηνώδη και

ενίοτε κανιβαλική διαδικασία των social media. Σε αυτή την

περίπτωση νομίζω ο ρόλος ο δικός μας είναι να διαβάζουμε ακόμη

πιο καλά και ακόμη πιο βαθιά τα επίμαχα δημοσιεύματα είτε είναι

χυδαία όπως το εξώφυλλο του είτε είναι αναφανδόν υπέρ της

αλλαγής της κατάστασης όπως είναι τα άρθρα του Ζίζεκ είτε είναι

άρθρα που είναι κάπου ανάμεσα και επιχειρούν να αντλήσουν απλά

– και κατανοητά που είναι και το πιο δύσκολο γιατί η παρόρμηση

- είναι το εύκολο και όχι ο ορθός λόγος όπως είναι τα άρθρα του Πωλ

. . Κρούγκμαν Σε εποχή πόνου ακούγονται κραυγές Είναι επώδυνο όλο

. αυτό που έχει συμβεί οπότε και αναμενόμενες οι κραυγές Δεν

νομίζω ότι ο ελληνικός τύπος στο σύνολό του κρατάει την ψυχραιμία

του αλλά υπάρχουν κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις που προσπαθούν

και να μεταφέρουν από έξω τη αρθρογραφία γνώμης χωρίς

στερεότυπα και ακόμη πιο δύσκολα να βγάλουν προ τα έξω την

. εικόνα μιας Ελλάδας που αντιστέκεται και επιμένει Ένα κομμάτι

που θέλω να τονίσω είναι η κάτισχνη και απογοητευτική εικόνα των

. ξενόγλωσσων και αγγλόφωνων σελίδων του ελληνικού τύπου Θα

μπορούσαν να γίνουν ένας δίαυλος επικοινωνίας και ανάλυσης

.εξαιρετικά χρήσιμος και ωφέλιμος για την αμοιβαία κατανόηση

Νομίζω ότι τα καλά αναλυτικά αγγλόφωναΜΜΕ είναι ένα είδος υπό

.εξαφάνιση στην Ελλάδα

6. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πόσο επηρεάζουν αυτές

; τις εξελίξεις

. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πολλές διαστάσεις Έχουν

μια ατομική διάσταση είμαστε όλοι μικροκάτοχοι δημόσιου χώρου

. και λόγου Την ίδια στιγμή τα μέσα κοινωνικής δικτύωση έχουν έναν

, ρόλο άμεσα ενημερωτικό τον οποίο και όσοι φλερτάρουν με την

.εξουσία αλλά και εμείς που στεκόμαστε κριτικά απέναντί της

: Παράδειγμα όταν ο Υπουργός Οικονομιών ήταν με την πλάτη στον

τοίχο στο προτελευταίο ήξερε ότι υπήρχε ένας σύμμαχος και αυτός

. ήταν ένας δημοσιογράφος που μπορούσε να τουιτάρει Όταν του

είπαν εδώ υπάρχει ένα έγγραφο στο οποίο μπορούμε να

συμφωνήσουμε και εκείνος είπε ναι και μετά του παρουσίασαν ένα

,άλλο και είπε ότι δεν είναι αυτό που συμφωνήσαμε εκείνη τη στιγμή

– – αυτό που έκανε και ήταν πρωτοφανές ήταν μια άμεση και

. διαδικτυακή διαρροή Έδωσε τα αρχικά έγγραφα στον Paul Mason, ο

οποίος δεν είχε τόπο άλλο να κάνει παρά να τα ανεβάσει στο

λογαριασμό του στο τουίτερ αποδεικνύοντας μέσα σε ένα

δευτερόλεπτο ότι αυτό που έλεγαν ότι δεν υπήρχε προηγούμενο

. κείμενο συμφωνίας ήταν ένα ενσυνείδητο ψέμα Και ο

. δημοσιογράφος έκανε τη δουλειά του και το τουίτερ σωτήριο Από

, την άλλη σε προσωπικούς λογαριασμούς πολλοί αναπαράγουν

. απόψεις συνήθως με δική του γνώμη Αυτό στο βαθμό που μένει σε

. κύκλο στενών κύκλων δεν αλλάζει και πολύ τα πράγματα Το

facebook « » . είναι ένα παρεξηγητάριο όπου χάνεται η μπάλα Δεν

υποτιμώ καθόλου τη σημασία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για

την οργάνωση και πολιτικών αγώνων και για την οργάνωση

. 5αλληλεγγύης και για την αυτοέκφραση Θα διαβάσεις τουλάχιστον

κείμενα τη μέρα που άξιζαν το κόπο μαζί με μια απέραντη θάλασσα

, .από κοινοτυπίες πάθη και αδιάφορα πράγματα

Βιβλιογραφία

Curran, James 2005, Μέσα Επικοινωνίας και εξουσία, :Αθήνα

.Καστανιώτης

Curran, James, Jake Ecclestone, Giles Oakley και Alan Richardson (επιμ.)

1986, Bending Reality. The state of the media, London: Pluto Press.

Joris, Willem, Leen d’Haenens and Baldwin Van Gorp 2014, “The euro

crisis in metaphors and frames: Focus on the press in the Low Countries”,

European Journal of CommunicationOctober vol. 29 no. 5, 608-617.

Kutter, Amelie 2014, “A catalytic moment: The Greek crisis in the German

financial press”, Discourse & Society, Vol. 25(4) 446-466

Leandros , Nikos (επιμ.) 2006, The impact of the Internet on the Mass

Media in Europe, : London: Abramis.

Lippman, Walter . . ., χ χ ε Κοινή Γνώμη, : Αθήνα Κέδρος

Malek, Abbas (επμ.) 1997, News, Media and Foreign Relations, Norwood:

Ablex Publishing Corporation

Meyer, Thomas και Lew Hinchman 2008, Από τη δημοκρατία των

κομμάτων στη δημοκρατία τωνΜΜΕ, : .Αθήνα Πολύτροπο

Mylonas, Yannis 2012, “Media and the Economic Crisis of the EU: The

‘Culturalization’ of a Systemic Crisis and Bild-Zeitung’s Framing of Greece”,

tripleC 10(2): 646-671.

Pavlakis, Eleni 2013, European Disintegration: Anti-Greek Bias in the

Eurozone Crisis, http://repository.upenn.edu/curej/162

Postman, Neil 1985, Amusing ourselves to death. Public discourse in the age

of show business, New York: Viking

Rachlin, Allan 1988, News as Hegemonic Reality. American Political Culture

and the Framing of News Accounts, New York: Praeger

, 2014, Ρήγου Μαρίνα Από την ψηφιακή επανάσταση στην

. , ψηφιακή επιτήρηση Νέα μέσα δημοσιότητα και πολιτική, :Αθήνα

Σιδέρης.