2

Эрүүл мэндийн сайдын 2008 оны 85 тоот тушаалын хавсралт

Халдварын хяналтын тогтолцооны журам

Нэг. Халдварын хяналтын тогтолцооны ерөнхий зүйл 1.1 Халдварын Хяналт гэдэг нь эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагад эмнэлгээс

шалтгаалсан халдвар үүсэх, тархахаас сэргийлэхэд чиглэгдсэн зохион байгуулалтын болон халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний иж бүрдэл тогтолцоо юм.

1.2 Энэхүү тогтолцооны зорилго нь эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх, тохиолдлыг эрт илрүүлж хариу арга хэмжээг шуурхай хэрэгжүүлэх замаар үйлчлүүлэгчдэд аюулгүй, чанартай тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхэд оршино.

1.3 Халдварын Хяналтын тогтолцооны бүтцэд:

• Халдварын Хяналтын удирдлагын бүтэц • Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалт • Лабораторид суурилсан тандалт • Урьдчилан сэргийлэх хариу арга хэмжээ • Эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалт • Эрүүл мэндийн мэргэжилтний аюулгүй байдал зэрэг багтана.

1.4 Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг бүх шатны эрүүл мэндийн

байгууллага бүр энэхүү журмыг хэрэгжүүлэхийн тулд өөрийн үйл ажиллагааны онцлогт тохирсон Халдварын Хяналтын бүтэц, тогтолцоо бүрдүүлж, зохих тушаал, шийдвэр гарган хэрэгжүүлж ажиллана.

Хоёр. Халдварын Хяналтын удирдлага түүний бүтэц, үйл ажиллагааны

чиглэл

2.1 Халдварын хяналтын удирдлагын бүтэц нь дараах 3 шатлалтай байна.Үүнд:

• Нэг дэх түвшин: Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн дэргэдэх Халдварын Хяналтын Хороо ажиллана.

• Хоёр дахь түвшин: Эрүүл мэндийн байгууллага бүрт Халдварын Хяналтын Зөвлөл ажиллана.

• Гурав дахь түвшин: Эмнэлгийн тасаг, нэгжийн дэргэд Чанарын комисс ажиллана.

2.2 Халдварын Хяналтын Хорооны бүтэц, үйл ажиллагааны чиглэл, эрх

2.2.1 Халдварын Хяналтын Хорооны бүтэц

Дарга: Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн дарга Орлогч дарга: Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн тандалтын

үндэсний нэгжийн дарга

3

Нарийн бичгийн дарга: Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын багийн дарга

2.2.2 Халдварын Хяналтын Хорооны үйл ажиллагааны чиглэл

• Халдварын хяналтын үндэсний стратеги, төлөвлөгөөг боловсруулах, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар ханган ажиллана.

• Эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний аюулгүй байдлыг хангах, чанарыг сайжруулах, халдвараас сэргийлэх, халдвар эсэргүүцэх арга хэмжээний талаар гарын авлага, зөвлөмж боловсруулах, шинэчлэх, мэргэжлийн удирдлагаар хангана.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын хяналтын үндэсний тогтолцоог (цаашид үндэсний тогтолцоо гэх) бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах, Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулж, үйл ажиллагаанд хяналт тавина.

• Үндэсний тогтолцооны үйл ажиллагааны хэрэгжилтийн явц, үр дүнг Эрүүл мэндийн сайдын зөвлөлд тайлагнах, шаардлагатай асуудлаар холбогдох байгууллагад санал оруулах үүрэг хүлээнэ.

• Үндэсний тогтолцооны хэрэгжилт, ажлын үр дүнд хөндлөнгийн шинжээчдээр үнэлгээ хийлгэж, дүгнэлт гаргах ажлыг удирдан зохион байгуулна.

• Халдварын хяналтын чиглэлээр эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалт, дадлагажил, мэргэшил дээшлүүлэх байдалд хяналт тавьж, холбогдох байгууллагад удирдлага, арга зүйн дэмжлэг үзүүлнэ.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын байдалд дүн шинжилгээ хийж, улирал тутам хэлэлцэж, жилийн эцэст Эрүүл мэндийн сайдын зөвлөлд тайлагнаж, удирдамж чиглэл авч ажиллана.

• Эмнэлгийн Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлангийн нэгтгэлийг улирал тутам авч хэлэлцэн, тулгамдсан асуудлыг тодорхойлон шийдвэрлэнэ.

• Эмийн Үндэсний Зөвлөлтэй хамтран нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн хэрэглээний стратегийг шинэчлэн боловсруулж, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

• Эмийн Үндэсний Зөвлөлтэй хамтран хоёрдугаар эгнээний болон нөөцийн антибиотикийн жагсаалт, хэрэглэх журмыг жил бүр шинэчлэн баталж, хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллана.

• Хоёрдогч, гуравдагч шатлалын үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн байгууллагуудын лабораторид бактерийг хурдан өсгөвөрлөн, дүйн тодорхойлж, нянгийн эсрэг хими заслын бэлдмэлд тэсвэржилтийг богино хугацаанд тогтоодог хагас болон бүрэн автоматжсан орчин үеийн арга техникийг нэвтрүүлэх, шаардагдах хөрөнгийг байгууллагын төсөв болон олон улсын төсөл хөтөлбөрт тусган шийдвэрлүүлнэ.

• Үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдлыг хангах, тусламж, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах чиглэлээр салбар дундын болон хандивлагч байгууллагуудын хамтын ажиллагааны уялдаа холбоог хангаж ажиллах ба эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх чиглэлээр олон улсын болон дотоодын холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, мэдээлэл солилцох, туршлага судлан нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

4

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх, тэмцэх асуудалд төрийн ба төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж, хамт олон, иргэдийн оролцоог дэмжих, чиглүүлэх үүргийг хариуцан гүйцэтгэнэ.

• Улс орны хэмжээг хамарсан халдварын хяналтын тогтолцооны асуудлыг холбогдох байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлнэ.

• Үйл ажиллагааны үндсэн хэлбэр нь Хорооны хуралдаан байна. Хуралдаан нь улирал тутам, шаардлагатай тохиолдолд шуурхай хуралдана.

2.2.3 Халдварын Хяналтын Үндэсний Хорооны эрх

• Холбогдох байгууллагуудаас ажлын тайлан, мэдээ, судалгаа, дүгнэлт гаргуулах

• Холбогдох байгууллагуудын үйл ажиллагаатай танилцаж, ажлын чиглэл, зөвлөгөө өгөх

• Халдварын хяналтын тогтолцооны хэрэгжилтэд үнэлэлт, дүгнэлт өгөх, холбогдох тодотгол, өөрчлөлт оруулах санал боловсруулах

• Амжилт гаргасан, дэмжлэг үзүүлсэн төрийн ба төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийг шагнаж урамшуулах талаар эрх бүхий байгууллагад санал гаргах

• Халдварын хяналтын асуудлаар олон улсын, орон нутгийн чанартай хурал, зөвлөгөөн, семинар зохион байгуулах.

2.3 Эрүүл мэндийн байгууллагын Халдварын хяналтын зөвлөлийн бүтэц, үйл ажиллагааны чиглэл, эрх

2.3.1. Эрүүл мэндийн байгууллагын халдварын хяналтын зөвлөлийн бүтэц

2.3.1.1 Хоёрдогч, гуравдагч шатлалын тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн байгууллагын халдварын хяналтын зөвлөлийн бүтэц

Дарга: Эмнэлгийн дарга Нарийн бичгийн дарга: Тархвар судлагч эмч (халдварын хяналтын ажилтан) Гишүүд:

Эмчилгээ эрхэлсэн орлогч дарга Микробиологич эмч Эмчилгээний чанарын менежер Сувилахуйн албаны дарга Аж ахуй, хангамж үйлчилгээний хэлтсийн дарга Клиник фармакологич Эрүүл мэндийн статистикч эмч Мэс заслын тасгийн эрхлэгч Халдвартын тасгийн эрхлэгч Сэхээн амьдруулах, эрчимт эмчилгээний тасгийн эрхлэгч Дотор/хүүхдийн тасгийн эрхлэгч Бусад тасгийн эрхлэгч

2.3.1.2 Анхдагч шатлалын тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн

байгууллагын халдварын хяналтын зөвлөлийн бүтэц

5

Дарга: Сум, сум дундын эмнэлгийн эрхлэгч эсвэл өрхийн эмнэлгийн ахлагч

Гишүүд: Статистикч бага эмч Сувилагч 2.3.1.3 Арав хүртэл ор бүхий эрүүл мэндийн байгууллага нь эмнэлгийн дарга,

сувилагч зэрэг 1-3 хүний бүрэлдхүүнтэй халдварын хяналтын баг ажиллуулна.

2.3.2 Эрүүл мэндийн байгууллагын халдварын хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагааны чиглэл

• Халдварын хяналтын тогтолцооны стратеги, төлөвлөгөөг өөрийн байгууллагын үзүүлдэг тусламж, үйлчилгээний онцлогтой уялдуулан боловсруулж, батлан хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын тогтолцоог бэхжүүлэх ажлыг зохион байгуулан, хэрэгжилтэд хяналт тавьж, шуурхай удирдлагаар хангана.

• Тандалтын мэдээлэлд хийсэн судалгаа, дүн шинжилгээний үр дүнг хэлэлцэж, хариу арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлнэ.

• Халдварын хяналтын стратеги, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг тооцож, санхүүжилтийн асуудлыг шийдвэрлэнэ.

• Бүх шатны ор бүхий эрүүл мэндийн байгууллага нь 250 хүртэл оронд нэг тархвар судлаач буюу халдварын хяналтын ажилтан орон тоогоор ажиллуулна. 50 хүртэл ортой эрүүл мэндийн байгууллагад тархвар судлаач эмчийг гэрээгээр ажиллуулахыг Эрүүл мэндийн газар, Эрүүл мэндийн нэгдлүүд хариуцан хэрэгжүүлнэ.

• Эмнэлгийн эрүүл ахуй, ариун цэврийн дэглэм, аюулгүй тарилга, хог хаягдлын менежмент, цусны аюулгүй байдлыг хангах талаар гарсан тушаал, заавар, журмыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, биелэлтийг хянана.

• Тусламж, үйлчилгээнд шинээр нэвтэрч буй технологийн халдварын эрсдлийг судалж, үнэлгээний үндсэн дээр шинэ багаж, хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх зөвшөөрөл олгоход санал өгч оролцоно.

• Тусламж, үйлчилгээний багаж, хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, ариун цэврийн бүтээгдэхүүн, эмнэлгийн ажилтны хамгаалах хувцас, хэрэгслийн тооцоог гаргаж, хангах арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлнэ.

• Эрүүл мэндийн ажилтнуудыг хуваарийн дагуу урьдчилан сэргийлэх үзлэг, шинжилгээнд хамруулах, шаардлагатай бол эмчлэх, хөдөлмөр зохицуулалтын асуудлыг шуурхай шийдвэрлэнэ.

• Өөрийн байгууллагын ижил төстэй зорилго бүхий Эмийн эмчилгээний хороо, Цус, цусан бүтээгдэхүүний хэрэглээг хянах, Гоц аюултай болон дахин сэргэж буй халдвартай тэмцэх, Ёс зүйн зэрэг хороодтой хамтран ажиллана.

• Халдварын хяналтын тогтолцооны үйл ажиллагааны тайланг сар тутам Эрүүл мэндийн яамны дэргэдэх Халдварын Хяналтын Үндэсний Хороонд, Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвд хүргүүлж байна.

6

• Халдварын хяналтын төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг сар бүр хэлэлцэн дүгнэж, зохих арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлнэ.

• Халдварын хяналтын тогтолцоог хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд тасаг, нэгж, хамт олон, эрүүл мэндийн ажилтны оролцоо, хамтын ажиллагагааг дэмжих ажлыг удирдан зохион байгуулна.

• Эрүүл мэндийн ажилтнуудыг халдвараас сэргийлэх ажлын төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлж, тэдний аюулгүй байдлыг ханган ажиллана.

• Халдварын эсрэг дэглэм, угаалга, цэвэрлэгээ, халдваргүйтгэл, ариутгалын үйл ажиллагаанд хяналт тавина.

• Эрүүл мэндийн ажилтны сургалтыг хөтөлбөр, төлөвлөгөөний дагуу зохион байгуулна.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх чиглэлээр бусад байгууллагуудтай хамтран ажиллах, харилцан мэдээлэл солилцох, үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж ажиллана.

• Хоёрдогч, гуравдагч шатлалын тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн байгууллага нь нянгийн эсрэг хими заслын бэлдмэлд тэсвэржилтийг тодорхойлсны үндсэн дээр антибиотик эмчилгээ хийх журмыг боловсруулан хэрэгжүүлэх ба хэрэгжилтэд хяналт тавина.

• Нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн хэрэглээний байдалд хяналт тавьж, бодлого боловсруулахад оролцоно.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн бүтэц, тэдгээрийн нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн даслын байдалд тандалт хийж, хяналт тавина.

• Тандалтын мэдээлэлд хийсэн судалгаа, дүн шинжилгээний дүнг харъяалах болон бусад тасаг нэгж, эрүүл мэндийн ажилтнуудад эргэн мэдээлнэ.

• Зөвлөл нь сар тутам, шаардлагатай тохиолдолд шуурхай хуралдана. • Зөвлөлийн гишүүдийн ирц 60 хувьд хүрсэн тохиолдолд хурлын

шийдвэрийг хүчинтэйд тооцно. • Зөвлөлийн хурлыг дарга удирдах ба түүний эзгүйд эмчилгээ эрхэлсэн

орлогч дарга орлон ажиллана. • Сум, өрхийн эмнэлэгт хяналтын багийн ахлагч хуралдааныг удирдан

зохион байгуулна. • Зөвлөлийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг эмчилгээ эрхэлсэн орлогч,

тархвар судлагч эмч, эмчилгээний чанарын менежер, сувилахуйн албаны дарга нар зохицуулна.

2.3.4 Эмнэлгийн халдвар хяналтын зөвлөлийн гишүүдийн гүйцэтгэх үүрэг

2.3.4.1 Эмнэлгийн дарга

• Халдварын хяналтын тогтолцооны төлөвлөгөө, стратеги болон хурлаас гарсан удирдамж, зөвлөмжийг баталж, шаардлагатай үед асуудлыг холбогдох байгууллагад танилцуулж, шийдвэрлэх

• Халдварын хяналтын зөвлөлийн гишүүдэд үйл ажиллагаагаа явуулах эрх олгох

• Зөвлөлийн хурлыг зарлан хуралдуулж, хурлыг удирдах • Гишүүдэд үүрэг даалгавар өгч, биелэлтэд хяналт тавих • Халдварын хяналтын стратеги, төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд хяналт тавих,

санхүүжилтийн асуудлыг шийдвэрлэх

7

• Дэгдэлтийн үеийн шуурхай арга хэмжээг удирдан зохион байгуулах • Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн хурлыг зохион байгуулж, гарсан

зөвлөмж, шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах • Эрүүл мэндийн байгууллагын барилга байгууламжийн зориулалт,

ашиглалтын байдал, эрүүл ахуйн нөхцөлд (агааржуулалтын ба усан хангамжийн систем г.м) хяналт тавих

• Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын дүгнэлт, зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах

2.3.4.2 Тархвар судлагч эмчийн үүрэг

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын тогтолцоог хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, мэргэжил арга зүйгээр ханган ажиллах

• Тандалтын үйл ажиллагаанд хяналт тавих, үнэлгээ өгөх, тандалтын нэгжүүдийг шаардлагатай мэдээллээр ханган ажиллах

• Тандалтын мэдээлэлд судалгаа, дүн шинжилгээ хийж, үр дүнг сар тутам Халдварын Хяналтын Зөвлөл болон тандалтын нэгжүүдэд эргэн мэдээлэх, тайлагнах

• Халдварын хяналтын тогтолцооны үйл ажиллагааны тайланг нэгтгэх, мэдээг зохих журмын дагуу холбогдох байгууллагууд, тасаг нэгжид мэдээлэх

• Халдварын дэгдэлтийн үед тархвар судлалын судалгаа хийж эх уурхай, халдвар дамжсан замыг тогтоох, өвчтнийг тусгаарлах, дамжсан зам, эрсдэлт хүчин зүйлийг арилгах г.м тархалтыг таслан зогсоох хариу арга хэмжээг зохион байгуулах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын ба эрүүл мэндийн ажилтны ажлын байран дах осол, эрсдэл, гэмтлийн тохиолдол бүрийг бүртгэж, судлах, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, мэдээлэл солилцох

• Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөөг боловсруулан зөвлөлийн даргаар батлуулж хурлын бэлтгэлийг хангах

• Халдвараас сэргийлэх ба ариун цэврийн дэглэмийн хэрэгжилтийн байдалд тасгийн чанарын комисстой хамтран өдөр тутам хяналт тавих, үнэлгээ өгөх, илэрсэн зөрчлийг шуурхай арилгуулах

• Эпидемиологийн судалгаа, дүгнэлтэнд үндэслэн тулгамдсан асуудлыг тодорхойлж, санал боловсруулан Халдварын Хяналтын Зөвлөл болон бусад холбогдох байгууллагад танилцуулж шийдвэрлүүлэх

• Халдварын хяналт, хариу арга хэмжээг боловсруулахад оролцох, санал оруулах

• Халдварын хяналтын чиглэлээр ажилтнуудыг сургаж, дадлагажуулах сургалтыг хөтөлбөр, төлөвлөгөөний дагуу холбогдох байгууллага, мэргэжилтнүүдтэй хамтран зохион байгуулах

• Тасаг нэгжүүдийн тандалтын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, гүйцэтгэсэн ажлыг хянаж, шаардлагатай тохиолдолд нэмэлт арга хэмжээг зохион байгуулах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн бүтэц, тэдгээрийн нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн даслын байдалд тандалт, хяналтыг эмчилгээ эрхэлсэн орлогч дарга, эмзүйч, микробиологич эмчтэй хамтран хийх, зохих мэргэжилтэнүүдийг шаардлагатай мэдээллээр хангах

8

• Угаалга, цэвэрлэгээ, халдваргүйтгэл, ариутгалын үйл ажиллагааны гүйцэтгэлд хяналт тавьж, чанарт үнэлгээ өгөх, илэрсэн зөрчлийг засах арга хэмжээг шуурхай зохион байгуулах

• Эрүүл мэндийн тухай хууль, ХДХВ/ДОХ-с сэргийлэх тухай, Ариун цэврийн тухай, эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай, химийн хорт болон аюултай бодисын тухай хууль, халдварт өвчинтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр, зонхилон тохиолддог халдварт өвчний тандалтын стандарт, Шувууны томуу, хүний томуугийн цар тахалтай тэмцэх, сэргийлэх арга хэмжээний тухай г.м эмнэлгээс шалтгаалсан халдвартай холбогдолтой хуулийн заалт, тушаал, заавар, журмыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллах

• Эмчилгээ, үйлчилгээнд хэрэглэгдэх нэг удаагийн багаж, хэрэгсэл, материал, халдваргүйтгэл, ариутгалын бодис, ариун цэврийн бүтээгдэхүүний чанар, хэрэглээний байдалд хяналт тавих

• Орчны эрүүл зүйн шинжилгээний хуваарийг боловсруулан Халдварын Хяналтын Зөвлөлөөр батлуулах ба төлөвлөгөөт болон яаралтай шинжилгээ авах ажлыг зохион байгуулах

• Тусламж, үйлчилгээний ажилбаруудын алгоритмыг боловсруулах болон тэдгээрийн халдварын эрсдлийг үнэлэхэд оролцох

• Халдварын хяналт, хариу арга хэмжээний удирдамж, зөвлөмж, гарын авлага боловсруулахад оролцох

• Лабораторийн шинжилгээнд сорьц авах, цуглуулах, хүргэх үйл ажиллагааны хэрэгжилтэд хяналт тавих, мэргэжил арга зүйгээр ханган ажиллах

• Өвөрмөц сэргийлэлтийн ажлыг зохих хууль, журмын дагуу зохион байгуулах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжигтэй тохиолдолд тархвар судалгаа хийх, эрүүлзүйн шаардлагатай шинжилгээг тодорхойлж, сорьц авах ажлыг зохион байгуулах

• Тусламж, үйлчилгээний аюулгүй байдал, чанарыг сайжруулах үйл ажиллагаанд үйлчлүүлэгчийн оролцоог дэмжих, сайжруулах чиглэлээр сургалт, сурталчилгааны ажил зохион байгуулах

• Тархвар судлаач эмч нь улирал, жилийн тандалтын дүнг Халдварын хяналтын зөвлөлийн хуралд танилцуулж, эмнэлгээс шалтгаалсан халдвартай тэмцэх, сэргийлэх ажилд хайхрамжгүй хандаж, алдаа гаргасан ажилтан, хамт олонд хариуцлага тооцох, идэвхи санаачлага, үр бүтээлтэй ажилласан эрүүл мэндийн ажилтан, тасаг нэгжийг урамшуулах, цаашид зохион байгуулах ажлын талаар санал боловсруулж хэлэлцүүлэх, дэмжлэг үзүүлэх

2.3.4.3 Эмчилгээ эрхэлсэн орлогч дарга

• Халдварын хяналтын стратеги, төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд хяналт тавих

• Халдварын хяналтын зөвлөлийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах

• Тусламж, үйлчилгээний аюулгүй байдлыг хангах, чанарыг сайжруулах асуудлаар бодлого боловсруулахад оролцох

9

• Эрүүл мэндийн ажилтнуудыг хуваарийн дагуу урьдчилан сэргийлэх үзлэг, шинжилгээнд хамруулах, шаардлагатай үед эмчлэх ажлыг удирдан зохион байгуулах

• Эрүүл мэндийн ажилтнуудын хамгаалах хувцас, хэрэглэлийн чанар, хэрэглээний байдалд хяналт хийж, хэрэгцээ, хангамжийн талаар судалж, хангалтын асуудлаар холбогдох газарт танилцуулж, шийдвэрлүүлэх

• Дэгдэлтийн үеийн шуурхай арга хэмжээг удирдан зохион байгуулах • Эмч, эмнэлгийн ажилтан,үйлчлүүлэгчид зориулсан мэдээлэл, сургалт,

сурталчилгааг зохион байгуулах • Тусламж, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдлыг сайжруулахад

чиглэгдсэн тушаал, заавар, журмыг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулах

• Нийгмийн эрүүл мэндийн болон эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанар, өвчтний аюулгүй байдлын талаар эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалтыг холбогдох бусад мэргэжилтэнтэй хамтран зохион байгуулах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн бүтэц, тэдгээрийн нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн даслын байдалд тандалт, хяналтыг эмнэлэг эрхэлсэн орлогч, эмзүйч, тархвар судлаач нартай хамтран хийх, зохих мэргэжилтэнүүдийг шаардлагатай мэдээллээр хангах

2.3.4.4 Микробиологич эмч

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын лабораторид суурилсан тандалтыг зохион байгуулах, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг мэргэжлийн арга зүйгээр хангах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийг тодорхойлох, ялган дүйх шинжилгээг зохих аргачлалын дагуу гүйцэтгэх

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн антибиотикт мэдрэг чанарыг тодорхойлж, эмнэлгийн орчинд эргэлтэнд буй эмгэг төрөгч болон болзолт эмгэг төрөгч бичил биетүүд тэдгээрийн нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлд тэсвэржилтийн талаарх мэдээллээр холбогдох мэргэжилтнүүдийг ханган ажиллах

• Нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн хэрэглээний бодлого боловсруулахад оролцох бөгөөд шаардлагатай мэдээллээр Халдварын Хяналтын Зөвлөл болон Эмийн Эмчилгээний Хороог хангаж, хамтран ажиллах

• Антибиотик болон бусад хими заслын эм бэлдмэлүүд, ариутгал, халдваргүйтгэлийн бодисуудын мэдрэг чанарын талаар мэдээллийг сар тутам Халдварын Хяналтын Зөвлөлд тайлагнах

• Лабораторийн тасгийн эрхлэгч нь Эмнэлгийн Халдварын Хяналтын Зөвлөлтэй хамтран сорьц цуглуулах, хадгалах, лабораторид хүргэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах, эмнэлгийн ажилтнуудад энэ талаар зөв дадал, хандлага олгоход чиглэсэн сургалт явуулах

• Сорьц цуглуулах, хадгалах, лабораторид хүргэх журмын хэргэжилтэд хяналт тавих, мэргэжлийн арга зүйгээр ханган ажиллах

• Эмнэлгийн орчны эрүүл зүйн шинжилгээг төлөвлөгөөний дагуу хийж, үр дүнг Халдварын Хяналтын Зөвлөл, бусад холбогдох мэргэжилтэнд мэдээлэх

10

• Үршдэг хэлбэрийн нянгийн омгийг (B.pumilus, B.megaterium, B.mycoides, B.coagulans) ашиглан төвлөрсөн ариутгалын чанарт улирал тутам хяналт тавих

• Шаардлагатай тохиолдолд сорьцыг лавлагаа лабораторид илгээж, оношийг баталгаажуулах

• Эмнэлгийн омгоос ялгасан өсгөврийг Эрүүл мэндийн сайдын 2006 оны 12 сарын 11-ний өдрийн 403 тоот тушаалаар батлагдсан журмын дагуу хадгалж, тээвэрлэх

2.3.4.5 Эмчилгээний чанарын менежер

• Тусламж, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдлыг стандартын дагуу хянах, үнэлгээ өгөх

• Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээ ба ариун цэврийн дэглэмийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж, илэрсэн зөрчил, доголдлыг шуурхай арилгах ажлыг зохион байгуулах

• Халдварын хяналтын стратеги, төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд өдөр тутам хяналт тавих, мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар ханган ажиллах

• Эрүүл мэндийн ажилтны халдварт өртөх эрсдлийг үнэлэх ба эрсдлийг бууруулахад чиглэсэн арга хэмжээ боловсруулахад оролцож, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах

• Тусламж, үйлчилгээний ажилбаруудын алгоритмийг боловсруулахад оролцох, тэдгээрийн гүйцэтгэлд хяналт тавих

• Лабораторийн тандалтын дүнд судалгаа, дүн шинжилгээ хийн оношийн баталгаажилтыг сайжруулах талаар шаардлагатай шаардлагатай арга хэмжээ боловсруулах, зохион байгуулах

• Тусламж үйлчилгээний чанар, өвчтний аюулгүй байдлын талаар эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалтыг холбогдох бусад мэргэжилтэнтэй хамтран зохион байгуулах

2.3.4.6 Сувилахуйн албаны дарга

• Халдварын хяналтад сувилахуйн чиглэлээр хэрэгжүүлэх асуудлыг хөтөлбөр төлөвлөгөөнд тусган оруулах, боловсруулахад оролцох

• Тусламж, үйлчилгээний ажилбаруудын алгоритмийг боловсруулахад оролцох, тэдгээрийн гүйцэтгэлд өдөр тутам хяналт тавих

• Тусламж, үйлчилгээний ажилбаруудын эрсдлийг үнэлэх ба эрсдлийг бууруулахад чиглэсэн арга хэмжээг боловсруулахад оролцож, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах

• Сургалтын материал бэлтгэн, сургалтыг зохион байгуулах • Халдварын хяналтын удирдамж, аргачлалын хэрэгжилтэд хяналт тавих • Эмнэлгийн эрүүл ахуй, ариун цэврийн дэглэм, аюулгүй тарилга, хог

хаягдлын менежмент, цусны аюулгүй байдлыг хангах талаар гарсан тушаал, заавар, журмыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, биелэлтийг хянана.

• Тусламж, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдлыг сайжруулахад үйлчлүүлэгчийн оролцоог дэмжих, тэдний дунд сургалт, сурталчилгааны ажил зохион байгуулах

2.3.4.7 Статистикч эмчийн үүрэг

11

• Халдварын хяналттай холбоотой эмнэлгийн анхан шатны бичиг баримт, маягтуудын хөтлөлтийн байдалд өдөр тутам хяналт тавьж, мэргэжлийн арга зүйгээр хангах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжигтэй болон оношилсон тохиолдлын мэдээллийг тархвар судлагч эмчид яаралтай мэдээлэх

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын мэдээлэлд тархвар судлагч эмчтэй хамтран шинжилгээ, судалгаа хийж, дүгнэлт гаргаж сар тутам Халдварын Хяналтын Зөвлөлд тайлагнах

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын бүртгэл, мэдээллийн үйл ажиллагааны явцад хяналт тавьж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах, мэргэжлийн арга зүй, зөвлөмжөөр хангах

• Бүртгэл, мэдээллийн тогтолцооны чиглэлээр эрүүл мэндийн ажилтны сургалт зохион байгуулах

2.3.4.8 Клиник фармакологич

• Эмнэлгийн нянгийн эсрэг хими заслын бэлдмэлийн хэрэглээний байдалд хяналт тавьж, зохистой хэрэглээний дэг тогтоох

• Эмийн эмчилгээний хорооны үйл ажиллагаагаар дамжуулан нянгийн эсрэг хими заслын бэлдмэлийн зохистой хэрэглээний байдлыг үнэлэх

• Антибиотик мэдрэг чанарын судалгааг тогтмол зохион байгуулж, тасаг нэгжүүдийг мэдээллээр хангах

• Антибиотик, нянгийн эсрэг эмийн зохистой хэрэглээний сургалт зохион байгуулах

• Ариутгал, халдваргүйтгэлийн бодисын чанар, хангалт, хэрэглээнд хяналт тавих

• Нянгийн эсрэг эмийн зохисгүй үйлдэл, хэрэглээний талаар зохих шатанд мэдээлэл хийх

• Эмийн хуулийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулж, хэрэгжилтийг хянах

2.3.4.8 Аж ахуй, хангамж үйлчилгээний тасгийн дарга

• Эмчилгээ, үйлчилгээнд шаардлагатай эм, нэг удаагийн багаж, хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, материал, халдваргүйтгэл, ариутгалын бодис, ариун цэврийн бүтээгдхүүний хэрэгцээ, хангамжийг тооцох, ханган нийлүүлэх

• Шуурхай байдлын үед шаардагдах хангамжийн зохих нөөц бүрдүүлэх • Тоног төхөөрөмж, инженерийн шугам сүлжээ, агааржуулалтын хоолой,

цахилгааны сүлжээний урсгал болон ээлжит засварыг гүйцэтгэх, хяналт тавих

• Хоол, хүнсний аюулгүй байдлын баталгаажилт хийлгэх, ханган нийлүүлэх ажлыг зохион байгуулах

2.3.4.9 Тасгийн эрхлэгч эмч нар

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын нэгжийг тасаг, нэгждээ зохион байгуулах, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавих

• Тасгийн чанарын комисс ба Эмнэлгийн халдварын хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагааны уялдаа холбоог хангах

12

• Тасгийн халдварын хяналтын төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжилтийг зохион байгуулах

• Ариун цэврийн дэглэмийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай нөөцийг тодорхойлж, санал боловсруулж шийдвэрлүүлэх

• Эрүүл мэндийн ажилтны болон үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр Халдварын Хяналтын Зөвлөлтэй хамтран ажиллаж, хуваарийн дагуу үзлэг, шинжилгээнд хамруулах, эмчлэх, эрүүлжүүлэх ажлыг зохион байгуулах

• Ажилтнуудаа сургалтын төлөвлөгөөний дагуу сургалтанд хамруулах • Үйлчлүүлэгчдэд эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх зөв дадал,

хандлага олгох талаар сургалт, сурталчилгаа явуулах • Тандалтын дүнд үндэслэн Халдварын Хяналтын Зөвлөл, Эмийн

Эмчилгээний Хорооны зөвлөмжийн дагуу тасгийн нянгийн эсрэг эм, бэлдмэлийн хэрэглээг зохицуулах

• Тасгийн орчны эрүүл зүйн шинжилгээг төлөвлөгөөний дагуу хийлгэж, үр дүнг Халдварын Хяналтын Зөвлөлд мэдээлэх

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжигтэй болон оношилсон тохиолдлын мэдээллийг тархвар судлаач эмчид яаралтай мэдээлэх

2.4 Эмнэлгийн тасаг, нэгжийн Чанарын комиссын бүтэц,үүрэг

2.4.1 Эмнэлгийн тасаг, нэгжийн Чанарын комиссын бүтэц

Эмчлэгч эмч Ахлах сувилагч Сувилагч

2.4.2 Чанарын комиссын гүйцэтгэх үүрэг

• Эмнэлгийн халдварын хяналтын зөвлөл, тархвар судлагч эмчтэй хамтран ажиллаж, долоо хоног тутам мэдээлэл солилцож байх

• Халдварын тохиолдлын тодорхойлолтод үндэслэн эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тохиолдлыг эрт илрүүлэх, бүртгэх, мэдээлэх ажлыг зохион байгуулах

• Тархвар судлагч эмч, тасгийн эрхлэгч эмчтэй хамтран халдвараас сэргийлэх, хяналт, тандалтын арга хэмжээг тасагтаа төлөвлөн зохион байгуулах, хэрэгжилтэд Халдварын Хяналтын Зөвлөлтэй хамтран өдөр тутам хяналт тавих

• Тасгийн эмч ажилтнуудын дунд эмнэлгийн нөхцөл дэх аюулгүй байдал, тусламж үйлчилгээний чанарыг сайжруулах чиглэлээр Эмнэлгийн Халдварын Хяналтын Зөвлөлтэй хамтран сургалт зохион байгуулах

• Үйлчлүүлэгчдийн дунд халдвараас сэргийлэх чиглэлээр мэдээлэл, сурталчилгааны ажил зохион байгуулах

• Тусламж, үйлчилгээний аюулгүй байдал, чанарыг сайжруулахад үйлчлүүлэгчийн оролцоог нэмэгдүүлэх, дэмжихэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулах

13

Гурав. Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалт

3.1 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын нийтлэг үндэслэл 3.1.1 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалт нь өвчлөлийн тохиолдлын

мэдээг бүртгэх, мэдээллийг цуглуулах, нэгтгэх, дүн шинжилгээ, судалгаа хийх, эргэн мэдээлэх болон хариу арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх зэрэг үйл ажиллагааг багтаасан тогтолцоо юм.

3.1.2 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын зорилго нь халдварын тохиолдлын тодорхойлолтод үндэслэн тохиолдлыг эрт илрүүлж халдвар тархахаас сэргийлэх хариу арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэх, дэгдэлтээс урьдчилан сэргийлэх замаар өвчлөл, нас баралтыг бууруулахад оршино.

3.1.3 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын тогтолцоо нь Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн дэргэдэх тандалтын үндэсний нэгж, анхдагч, хоёрдогч, гуравдагч шатлалын тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн байгууллагын тандалтын нэгж гэсэн шатлалттай байна.

3.1.4 Бүх шатлалын эрүүл мэндийн байгууллагын эмнэлгийн мэргэжилтэн нь сэжигтэй тохиолдол бүрийг эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын хуудас (Халдварын хяналтын журмын хоёрдугаар хавсралт)-ын дагуу илрүүлж, бүртгэнэ.

3.1.5 Бүх шатлалын эрүүл мэндийн байгууллагын эмнэлгийн мэргэжилтэн нь эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжигтэй тохиолдол бүрийг тархвар судлагч эмчид 24 цагийн дотор Эрүүл мэндийн сайдын 100 дугаар тушаалаар батлагдсан халдварт өвчний хамшинж, сэжигтэй тохиолдлыг яаралтай мэдээлэх хуудас (цаашид яаралтай мэдээлэх хуудас гэх) ЭСХАХ-МХ1-ээр, тархвар судлаач эмч нь онош батлагдсан тохиолдлын мэдээг статистикч их, бага эмчид яаралтай мэдээлнэ.

3.1.6 Яаралтай мэдээлэх хуудсаар мэдээлэгдсэн халдварт өвчний хамшинж, сэжигтэй тохиолдол бүрийг тархвар судлаач эмч Эрүүл мэндийн сайдын 100 дугаар тушаалаар батлагдсан халдварт өвчний хамшинж, сэжигтэй тохиолдлын нэгдсэн бүртгэл (ЭСХАХ-МХ3)-ийн дагуу бүртгэнэ. Тархвар судлал, эмнэлзүй, лабораториор онош батлагдсан тохиолдолд эцсийн оношийг тавина.

3.1.7 Тархвар судлаач эмч нь өдөр бүр тасаг, нэгжүүдийн менежерээс эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжиглэсэн буюу оношилсон тохиолдлын мэдээг халдварын хяналтын журмын ес ба аравдугаар хавсралтын дагуу авч, 48 цагийн дотор тархвар судалгааг хийж, хариу арга хэмжээ авах ажлыг зохион байгуулна.

3.1.8 Тархвар судлагч эмч нь иргэдээс тусламж, үйлчилгээтэй холбоотой халдварын талаарх мэдээллийг тодорхой журмын дагуу авч, холбогдох арга хэмжээ авна.

3.2 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тохиолдлын тодорхойлолт

3.2.1 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын ангилал, тохиолдлын

тодорхойлолтыг халдварын хяналтын журмын нэгдүгээр хавсралтаар өгөв.

3.2.2 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тохиолдлыг олон улсын өвчний аравдугаар ангиллын дагуу оношийг щифрлэж бүртгэнэ.

3.3 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын идэвхитэй тандалт

14

3.3.1 Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн дэргэдэх эмнэлгээс

шалтгаалсан халдварын тандалтын үндэсний нэгжийн бүтэц, гүйцэтгэх үүрэг

• Тандалтын үндэсний нэгжийн зохицуулагч нь Халдварт өвчин судлалын

үндэсний төвийн халдварт өвчний тандалт хариуцсан дэд захирал байна. • Бүрэлдхүүнд эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын багийн тархвар судлагч

эмч нар, лаборатори болон статистикийн мэргэжилтнүүд багтана. • Эрүүл мэндийн яамны халдварт өвчний асуудал хариуцсан мэргэжилтэн

нь тандалтын үндэсний нэгжийг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар ханган ажиллана.

• Тандалтын үндэсний нэгж нь аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн газар, дүүргийн эрүүл мэндийн нэгдэл, эрүүл мэндийн байгууллагын тандалтын нэгжээс эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын мэдээний хуудас (халдварын хяналтын журмын аравдугаар хавсралт)-аар өдөр бүр мэдээлэл цуглуулна.

• Тандалт, лабораторийн сүлжээний менежментийг хариуцна. • Тандалтын мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө

өгөх ба шаардлагатай тохиолдолд баг томилон ажиллуулна. • Яаралтай мэдээлэх хуудсаар мэдээлэгдсэн халдварт өвчний хамшинж,

сэжигтэй тохиолдол тус бүрийг Эрүүл мэндийн сайдын 100 дугаар тушаалаар батлагдсан халдварт өвчний хамшинж, сэжигтэй тохиолдлын нэгдсэн бүртгэл (ЭСХАХ-МХ3)-ийн дагуу бүртгэнэ.

• Хүлээн авсан мэдээг нэгтгэн, дүн шинжилгээ хийж, Пүрэв гариг бүр электрон хэлбэрээр, факсаар эргэн мэдээлнэ.

• Олон улсын мэдээллийг цуглуулж нэгжүүдэд мэдээлнэ. • Аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагын лабораториудад ялгасан

өсгөврийг цуглуулж, баталгаажуулалт хийн эргэн мэдээлж, лабораториудад хяналтын сорилыг илгээх ба чанарын хяналт хийнэ.

• Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагын лавлагаа лабораториудад шинжлэгдхүүн, өсгөвөр илгээж, баталгаажуулна.

• Эрүүл мэндийн байгууллагын тандалтын чанар, хэрэгжүүлсэн хариу арга хэмжээний үйл ажиллагааг долоо хоног бүр дүгнэж, эргэн мэдээлнэ.

• Эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний аюулгүй байдлыг хангах, чанарыг сайжруулах, халдвараас сэргийлэх, халдвар эсэргүүцэх арга хэмжээний талаар гарын авлага, зөвлөмж боловсруулах, шинэчлэх, мэргэжлийн удирдлагаар хангана.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын хяналтын үндэсний тогтолцоог (цаашид үндэсний тогтолцоо гэх) бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах, Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулж, үйл ажиллагаанд хяналт тавина.

• Үндэсний тогтолцооны үйл ажиллагааны хэрэгжилтийн явц, үр дүнг халдварын хяналтын үндэсний хороонд тайлагнах, шаардлагатай асуудлаар холбогдох байгууллагад санал оруулах үүрэг хүлээнэ.

• Халдварын хяналтын чиглэлээр эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалт, дадлагажил, мэргэшил дээшлүүлэх байдалд хяналт тавьж, холбогдох байгууллагад удирдлага, арга зүйн дэмжлэг үзүүлнэ.

• Эмнэлгийн Халдварын Хяналтын Зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлангийн нэгтгэлийг улирал тутам авч хэлэлцэн, тулгамдсан асуудлыг тодорхойлон шийдвэрлүүлнэ.

15

3.3.2 Анхан шатны тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг эрүүл мэндийн байгууллагын түвшинд эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын идэвхтэй тандалтыг дараах аргачлалаар хийнэ. Үүнд:

• Эмнэлгийн мэргэжилтэн нь эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тохиолдлыг Халдварын хяналтын журмын нэгдүгээр хавсралтад өгсөн тохиолдлын тодорхойлолтод үндэслэн идэвхитэй тандалтаар илрүүлж, эпидемиологийн судалгаа хийж, дүгнэлт гаргана.

• Эмнэлгийн мэргэжилтэн эмнэлгээс шалтгалсан халдвар гэж сэжиглэсэн болон оношилсон тохиолдол бүрийг 24 цагийн дотор ЭСХАХ-МХ1 яаралтай мэдээлэх хуудсаар Халдварын хяналтын журмын арвандөрөв болон арвантавдугаар хавсралтад заасан мэдээллийн урсгалын дагуу мэдээлнэ.

• Сум, өрхийн эмнэлгийн мэргэжилтэн нь төрснөөс хойш 30 хүртэл хоногт эх ба нярайн халдварыг Халдварын хяналтын журмын зургаа, долоо, наймдугаар хавсралт дахь шинж тэмдгээр тандан илрүүлж, бүртгэнэ.

• Сум, өрхийн эмнэлгийн мэргэжилтэн мэс ажилбараас хойш 30 хүртэл хоногт мэс ажилбарын дараах халдварыг шинж тэмдгээр тандаж бүртгэнэ (Халдварын хяналтын журмын дөрөвдүгээр хавсралт).

• Анхан шатны эрүүл мэндийн байгууллагын эмнэлгийн мэргэжилтэн 48 цагийн дотор эпидемиологийн судалгаа хийж, хариу арга хэмжээг шуурхай зохион байгуулна.

• Шаардлагатай тохиолдолд шинжилгээнд сорьцыг зохих журмын дагуу авч, хадгалж, тээвэрлэн лабораторид хүргүүлж, оношийг баталгаажуулна.

• Сум, өрхийн эмч нь эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын онош батлагдсан тохиолдлыг мэдээний маягт (Халдварын хяналтын журмын ес, аравдугаар хавсралт)-ын дагуу нэгтгэн дээд шатны байгууллагад мэдээлнэ.

3.3.3 Хоёр ба гурав дахь шатлалын тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг улс, хувийн

хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагын түвшинд тандалтыг дараах зааврын дагуу гүйцэтгэнэ. Үүнд:

• Эрүүл мэндийн байгууллагын Халдварын Хяналтын Зөвлөл нь мэс засал, хүүхэд, гэмтэл, хүлээн авах, сэхээн амьдруулах, сэргээн засах, дотор, мэдрэл зэрэг эмчилгээний бүх тасаг, нэгжүүдэд эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын идэвхитэй тандалтын тогтолцоог зохион байгуулна.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг мэс ажилбарын дараах халдвар, бөөр шээсний замын халдвар, амьсгалын замын халдвар, цусны халдвар, цусаар дамжих, хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны, нөхөн үржихүйн эрхтэн тогтолцооны, зүрх, судасны тогтолцооны, арьс, халимны, яс болон үений, нүд, чих, хамар, хоолойн болон мэдрэлийн тогтолцооны халдварууд гэж ангилан Олон улсын өвчний 10-р ангиллын дагуу оношийг щифрлэн бүртгэнэ.

• Өвчний түүхэнд хавсаргасан эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын хуудас (Халдварын хяналтын журмын хоёрдугаар хавсралт)-ыг эмчлэгч эмч хөтөлж, тохиолдлын тодорхойлолтод үндэслэн сэжигтэй тохиолдлыг илрүүлж, байгууллагын тархвар судлаач эмчид, тархвар судлаач эмч нь оношийг эмнэлзүй, лаборатори, тархвар судалгаагаар баталгаажуулан статистикч эмчид мэдээлнэ.

16

• Улс, хувийн хэвшлийн бүх эрүүл мэндийн байгууллагын статистикч эмч эмнэлгээс шалтгаалсан халдвар гэж сэжиглэсэн болон оношилсон тохиолдол бүрийг 24 цагийн дотор ЭСХАХ-МХ 1 яаралтай мэдээлэх хуудсаар Халдварын хяналтын журмын арвандөрөв, арвантавдугаар хавсралтанд заасан мэдээллийн урсгалын дагуу мэдээлнэ.

• Тасгийн ээлжийн сувилагч эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг шинж тэмдгээр тандах хуудас (Халдварын хяналтын журмын гуравдугаар хавсралт)-ыг өдөр бүр хөтөлж, мэдээллийг эмчлэгч эмчид мэдээлнэ.

• Эмчлэгч эмч эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг сэжиглэсэн болон оношилсон тохиолдолд тархвар судлаач эмчтэй хамтран эпидемиологийн судалгааг хийж, хариу арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлнэ.

• Тасгийн эрхлэгч идэвхитэй тандалтыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах ба хэрэгжилтэд хяналт тавина.

• Мэс заслын тасгийн эмч мэс ажилбарын тандалтын хуудас (Халдварын хяналтын журмын тавдугаар хавсралт)-ыг мэс ажилбар хийлгэсэн өвчтөн бүрт хөтөлж, мэс ажилбарын дараах халдварыг илрүүлж, бүртгэх ба сэжиглэсэн, оношилсон тохиолдол бүрийг тархвар судлаач эмчид мэдээлнэ.

• Мэс заслын тасгийн боолтын болон ээлжийн сувилагч мэс ажилбарын дараах халдварыг шинж тэмдгээр тандах хуудас (Халдварын хяналтын журмын дөрөвдүгээр хавсралт), эмнэлзүйн ажилбарыг тандах хуудас (энэхүү журмын арваннэгдүгээр хавсралт)-ыг тус тус хөтөлж, мэдээллийг эмч ба тасгийн менежерт өдөр бүр танилцуулна.

3.3.4 Амаржих газрууд болон төрөх тасагт хийх тандалт

• Эмч өвчний түүхэнд хавсаргасан эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын хуудас (энэхүү журмын арваннэгдүгээр хавсралт)-ыг хөтөлж, тохиолдлын тодорхойлолтыг үндэслэн сэжигтэй тохиолдлыг илрүүлж, байгууллагын тархвар судлагч эмчид, тархвар судлаач эмч нь статистикч эмчид мэдээлнэ.

• Эрүүл мэндийн байгууллагын статистикч эмч эмнэлгээс шалтгаалсан халдвар гэж сэжиглэсэн болон оношилсон тохиолдол бүрийг 24 цагийн дотор ЭСХАХ-МХ 1 яаралтай мэдээлэх хуудсаар Халдварын хяналтын журмын арвандөрөв, арвантавдугаар хавсралтанд заасан мэдээллийн урсгалын дагуу мэдээлнэ.

• Эмчлэгч эмч эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг сэжиглэсэн болон оношилсон тохиолдолд тархвар судлаач эмчтэй хамтран эпидемиологийн судалгааг хийж, хариу арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлнэ.

• Халдварт өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх талаар мөрдөгдөж байгаа хууль тогтоомж, стандарт, тушаал, заавар, журмын дагуу халдварын голомтонд хариу арга хэмжээг шуурхай хэргэжүүлнэ.

• Тасгийн ээлжийн сувилагч эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг шинж тэмдгээр тандах хуудас (энэхүү журмын гурав, зургаа, долоодугаар хавсралтууд)-ыг хөтөлж, мэдээллийг тасгийн менежер болон эмчлэгч эмчид өдөр бүр танилцуулна.

• Эмчлэгч эмч кесар хагалгаагаар төрсөн эхчүүдийн мэс ажилбарын дараах халдварыг тандалтын хуудас (журмын зургаадугаар хавсралт)-ын дагуу тандаж илрүүлж, бүртгэнэ.

• Нярайн тасгийн ээлжийн сувилагч нярайн халдварыг шинж тэмдгээр тандах хуудас (журмын наймдугаар хавсралт)-ыг хөтлөх ба мэдээллийг тасгийн менежер, эмчлэгч эмчид өдөр бүр танилцуулна.

17

3.4 Мэдээлэлд судалгаа, дүн шинжилгээ хийх Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын дэгдэлтийг эрт сэрэмжүүлэх, хариу арга хэмжээг шуурхай болгох зорилгоор мэдээллийн сүлжээ, санг бүрдүүлнэ.

• Халдварын сэжигтэй тохиолдолд эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тархвар судалгааны хуудас (Эрүүл Мэндийн Сайдын 100-р тушаалын дөрөвдүгээр хавсралт)-аар судална.

• Тархвар судлаач эмч нь хүлээн авсан мэдээг нэгтгэн судалгаа, дүн шинжилгээ хийж, тархвар судлалын дүгнэлт гаргана.

• Мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийхийн өмнө тархвар судлаач ба статистикч эмч мэдээний бүрэн, бүтэн ба үнэн бодит байдлыг баталгаажуулж, алдааг олж засна.

• Дараах үзүүлэлтүүдийг тодорхойлно. Үүнд:

Үзүүлэлтүүд Тайлбар 1.Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын ерөнхий өвчлөл 100 өвчтөнд 1 жилд Халдвар авсан нийт өвчтний тоо ------------------------------------------------------------------------ х100 Тухайн хугацаанд эмчлүүлсэн нийт өвчтний тоо

Тухайн жилд уг халдвараар өвчилсөн нийт өвчтний тоог хэвтэн эмчлүүлсэн нийт өвчтний тоонд харьцуулж 100 хэвтэн эмчлүүлэгчийн хэдэн хувь нь халдварт өртөж байгааг тодорхойлно. Уг үзүүлэлтийг халдварын төрөл тус бүрт тооцож гаргана. Жишээ нь: Бөөр шээсний замын, амьсгалын замын, хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны халдвар гэх мэт.

2. Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын ерөнхий өвчлөл тухайн халдварын эрсдэлт хүчин зүйлд өртсөн 100 өвчтөнд 1 жилд Халдвар авсан нийт өвчтний тоо ------------------------------------------------------------------ х 100 Халдварын эрсдэлд өртсөн бүх өвчтний тоо

Уг үзүүлэлтийг жилээр тооцож гаргах бөгөөд халдварын өндөр эрсдэл бүхий эмнэл зүйн ажилбарын үед тооцож гаргана. Жишээлбэл: Давсагны катетертэй байсан нийт өвчтний хэдэн хувь нь бөөр шээсний замын халдварт өртсөн гэх мэт.

3. Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын өвчлөл 100 өвчтөнд сард Шинээр бүртгэгдсэн халдварын тохиолдлын тоо ------------------------------------------------------------------------ х 100 Тухайн хугацаанд хэвтэж эмчлүүлсэн нийт өвчтний тоо

Тухайн сард шинээр илрүүлж бүртгэсэн халдварын шинэ тохиолдлын тоог эмчлүүлсэн нийт үйлчлүүлэгчийн тоонд харьцуулж 100 хэвтэн эмчлүүлэгчийн хэдэн хувь нь халдварт өртөж байгааг тодорхойлно. Уг үзүүлэлтийг сар тутам халдварын төрөл тус бүрт тооцож гаргана. Жишээ нь: Бөөр шээсний замын, амьсгалын замын, хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны халдвар, нярайн үжил гэх мэт.

4.Халдварын өвчлөл тухайн халдварын эрсдэлт хүчин зүйлд өртсөн 100 өвчтөнд сард Шинээр бүртгэгдсэн тохиолдлын тоо ----------------------------------------------------------- х100 Халдварын эрсдэлд өртсөн нийт хүний тоо

Тухайн сард шинээр илрүүлж бүртгэсэн халдварын шинэ тохиолдлын тоог уг эрсдэлт хүчин зүйлд өртсөн нийт үйлчлүүлэгчийн тоонд харьцуулж уг ажилбар хийгдсэн 100 эмчлүүлэгчийн хэдэн хувь нь халдварт өртөж байгааг тодорхойлно. Уг үзүүлэлтийг сар тутам халдварын төрөл тус бүрт тооцож гаргана. Жишээ нь: Мэс заслын шархны халдвар хагалгаа хийлгэсэн 100 өвчтөнд; Цусан халдварын өвчлөл төвийн венийн катетертэй 100 өвчтөнд г.м

18

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын бүтэц, хөдлөл зүй, эрсдэлт хүчин зүйлс, үүсэх механизмыг судлан тогтооно.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн бүтэц, тэдгээрийн антибиотикт мэдрэг чанарыг тодорхойлно.

• Тандалтын тогтолцооны үр дүнг үнэлнэ. • Халдвараас сэргийлэх болон халдвар эсэргүүцэх хариу арга хэмжээг

төлөвлөн шаардлагатай асуудлаар санал боловсруулна. 3.5 Эргэн мэдээлэх тогтолцоо

• Эрүүл мэндийн хөгжлийн үндэсний төвийн Статистик мэдээллийн алба нь сарын мэдээнд нэгтгэл хийж, аймаг, нийслэлийн Эрүүл мэндийн газарт дараа сарын 15-ны дотор бичгээр болон электрон шуудангаар эргэн мэдээлнэ.

• Аймаг, нийслэлийн Эрүүл Мэндийн Газраас сарын мэдээнд нэгтгэл хийж, улирал тутам сум, дүүрэгт эргэн мэдээлнэ.

• Статистикч эмч нь эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын мэдээнд долоо хоног, сар тутам нэгтгэл хийж, тархвар судлаач эмчид мэдээлнэ.

• Тархвар судлаач эмч нь хүлээн авсан мэдээнд тархвар судлалын судалгаа, дүн шинжилгээ хийж, дүгнэлтийг холбогдох тасаг, нэгжид, Халдварын хяналтын зөвлөл, Халдварын Хяналтын Хороо, Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв, Мэргэжлийн Хяналтын Газар, Аймаг, нийслэлийн Эрүүл мэндийн газар зэрэг байгууллагуудад тус тус эргэн мэдээлнэ.

• Тасгийн эрхлэгч, менежер нь эрүүл мэндийн ажилтнууддаа эргэн мэдээлнэ.

19

Дөрөв. Лабораторийн тандалт

4.1 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын лабораторийн оношилгоог дараах 3 түвшинд зохион байгуулна.

Халдварын ангилал Шинжилгээний сорьц

Хийгдэх шинжилгээ Сум, сум дундын эмнэлэг, өрхийн эмнэлэг

Аймаг, дүүргийн эмнэлэг

Төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмнэлэг

Цусны халдвар

цус

Сумын эмнэлгийнбүтэц, үйл ажиллагааны стандарт MNS 5082:2001,

Сум дундын эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагааны стандарт MNS 5081-2001

Өрхийн эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа MNS 5292-2003 стандартад заагдсан шинжилгээ хийгдэнэ.

Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа MNS 5295-2001 стандартад заагдсан шинжилгээ хийгдэнэ.

Төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа MNS 5203-2002 заагдсан шинжилгээ хийгдэнэ.

шээс Задлангийн материал

Мэс ажилбарын дараах халдвар

Шархны арчдас Шархны шүүдэс, идээ

Задлангийн материал

Бөөр шээсний замын халдвар

Шээс

Түрүү булчирхайн шингэн Задлангийн материал

Амьсгалын замын халдвар

Бронхийн угаадас Цэр Хамар залгиурын арчдас Плеврийн шингэн Задлангийн материал

Хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны

Өтгөн Бөөлжис Шулуун гэдэсний арчдас Цус Ходоодны угаадас

Цусаар дамжих халдварууд

Задлангийн материал

Цус

Нярайн халдвар

Задлангийн материал Цус Хүйн арчдас Өтгөн Нүдний арчдас Тархи нугасны шингэн Тууралтын шингэн Чихний арчдас Хамар, залгиурын арчдас

Нөхөн үржихүйн эрхтэн тогтолцооны

Шээс Задлангийн материал Үтрээний арчдас Хөхний идээ, шүүрэл Умайгаас ялгарч буй шүүрэл Шээсний сүвний арчдас

Бусад халдварууд

Цус Задлангийн материал Нүдний арчдас Чихний арчдас Тархи нугасны шингэн Идээ, үрэвслийн шингэн

20

4.1.1 Хоёр ба гурав дахь шатлалын тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эмнэлэг,

эрүүл мэндийн байгууллага эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын сэжигтэй тохиолдлыг лабораторийн шинжилгээгээр баталгаажуулна.

4.1.2 Хэрэв тухайн эрүүл мэндийн байгууллага микробиологийн лабораторигүй бол өөр лабораторитай гэрээ байгуулан ажиллана. Сум, өрхийн гэх мэт анхан шатны тусламж, үйлчилгээ үзүүлдэг эмнэлгүүд шаардлагатай тохиолдолд сорьцыг зааврын дагуу цуглуулж дараагийн шатлалын лабораторид илгээж, оношийг баталгаажуулна.

4.1.3 Бичил харах (БХ), хурдавчилсан шинжилгээ (ХШ), бактери өсгөвөрлөн ялган дүйх (БӨЯД), антибиотик мэдрэг чанар (АМЧ), цус шууд бус наалдуулах урвал (ЦШБНУ), фермент холбоот урвал (ФХУ), дархан туяаралт бичил харах (ДТБХ), полимеразийн гинжин урвал (ПГУ), вирус ялгах (ВЯ) зэрэг шинжилгээний аргуудыг ашиглан эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгч, түүний биологийн хэв шинжийг тодорхойлно.

4.1.4 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийг тодорхойлох, ялган дүйх шинжилгээг Эмнэлзүйн лабораторийн мэргэжилтний удирдамж (II боть)-д заагдсан аргачлалын дагуу гүйцэтгэнэ.

4.1.5 Лабораторийн эмч нар эмнэлгийн орчинд эргэлтэнд байгаа болзолт эмгэгтөрөгч болон эмгэгтөрөгч бичил биетний бүтцийг Халдварын хяналтын журмын арванхоёрдугаар хавсралтын дагуу бүртгэж, тархвар судлагч болон эмчлэгч эмчийг мэдээллээр хангаж ажиллана.

4.1.6 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн антибиотикт мэдрэг чанарыг Эмнэлзүйн лабораторийн мэргэжилтний удирдамж (II боть)-д заагдсан аргачлалаар тодорхойлж, Халдварын хяналтын журмын арвангуравдугаар хавсралтын дагуу бүртгэнэ.

4.1.7 Лабораторийн тасгийн эрхлэгч нь антибиотик болон бусад хими заслын эм, бэлдмэлүүд, ариутгал, халдваргүйтгэлийн бодисуудын тэсвэржилтийн талаарх мэдээллийг Халдварын Хяналтын Зөвлөлд сар тутам тайлагнана.

4.1.8 Лабораторийн тасгийн эрхлэгч нь Эмнэлгийн халдварын хяналтын зөвлөлтэй хамтран сорьц цуглуулах, хадгалах, лабораторид хүргэх үйл ажиллагааг оновчтой зохион байгуулах, эмнэлгийн ажилтнуудад энэ талаар зөв дадал, хандлага олгоход чиглэсэн сургалт явуулна.

4.1.9 Эмнэлзүйн лабораторийн мэргэжилтний удирдамж (II боть)-д заагдсан журмын дагуу сорьцыг цуглуулж, хадгалж, хүргэх ажлыг гүйцэтгэх ба биелэлтэд лабораторийн эмч хяналт тавьж ажиллана.

4.1.10 Эмнэлгийн орчны эрүүл зүйн шинжилгээг MNS 54842005 аргачлалын дагуу хийнэ.

4.1.11 Эрүүл мэндийн байгууллага бүр орчны эрүүл зүйн шинжилгээний графикийг өөрийн үйл ажиллагааны онцлогт тохируулан боловсруулж мөрдөнө.

4.1.12 Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварыг голлон үүсгэдэг олон эмэнд тэсвэржсэн нян (Метициллинд тэсвэржсэн Staphyllococcus aureus, ванкомицинд тэсвэржсэн энтерококк, өргөтгөсөн үйлчилгээтэй бета-лактамаз ялгаруулагч энтеробактер зэрэг)-ийн тархалтыг тандах зорилгоор эрүүл мэндийн байгууллагын өндөр эрсдэлтэй цэгүүдэд ажилладаг эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдэд болон тэдгээр орчны эрүүл зүйн шинжилгээг улирал тутам хийж, хянана.

4.1.13 Үршдэг хэлбэрийн нянгийн омгийг (B.pumilus, B.megaterium, B.mycoides, B.coagulans) ашиглан төвлөрсөн ариутгалын чанарт улирал тутам хяналт тавина.

21

4.1.14 Тухайн байгууллагад хэрэглэж буй халдваргүйтгэлийн бодисын нянгийн эсрэг идэвхийг тодорхойлж, халдваргүйтгэлийн бодисын хэрэглээнд хяналт тавихад оролцоно.

4.1.15 Өвчтний эмнэл зүйн болон эрүүл зүйн сорьцноос ялгасан өсгөврийг шаардлагатай тохиолдолд дээд шатны лавлагаа лабораторид илгээж баталгаажуулна.

4.1.16 Ялгасан өсгөврийг Эрүүл мэндийн сайдын 2006 оны 12 сарын 11-ний өдрийн 403 тоот тушаалаар батлагдсан журмын дагуу хадгалж, тээвэрлэнэ.

4.1.17 Лабораторийн тандалтын мэдээлэлд үндэслэн эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын үүсгэгчийн бүтэц, тэдгээрийн антибиотикт мэдрэг байдлын тандалтын мэдээллийн сан бүрдүүлнэ.

4.2 Лабораторийн аюулгүй ажиллагаа 4.2.1 Лабораторид ажиллах зааварчилгаа

• Лабораторийн эрхлэгч нь ажил үйлчилгээнийхээ онцлогт тохируулан биоаюулгүй ажиллагааны 1-3 дугаар зэрэглэлийн шаардлага хангасан лабораторийг зохих журмын дагуу байгуулах асуудлыг холбогдох газарт тавьж шийдвэрлүүлнэ.

• Лабораторийн эрхлэгч нь биоаюулгүй ажиллагааны дэглэмийн хэрэгжилтэд хяналт тавина.

• Лабораторид ажиллахдаа био аюулгүй ажиллагааны зэрэглэлд тохирсон хамгаалах хувцас, хэрэгслийг өмсөж, лабораториос гарахдаа тайлж журмын дагуу халдваргүйтгэл, угаалга, цэвэрлэгээ, ариутгал хийнэ. Үүнд: малгай, халат, амны хаалт, нүдний шил, бээлий г.м

• Цус, биологийн бусад шингэн зэрэг халдвартай материалтай ажиллахдаа нэг удаагийн бээлий өмсөх ба ажилбарын явцад бээлий цоорох, урагдах тохиолдолд хийж буй зүйлээ зогсоож, бээлийгээ тайлж, зохих журмын дагуу гараа угааж ариутгана.

• Бээлийтэй гараар нүүр, нүд, хамар, амандаа хүрэхийг хориглоно. Лабораториос гарахдаа заавал бээлийгээ тайлж, гараа угаасан байна.

• Хэрэглэсэн багаж, хэрэгсэл, эм, урвалж бодис, шинжилгээний сорьцын үлдэгдэл зэрэг хог хаягдлыг хог хаягдлын менежментийн журмын дагуу ангилж, хадгалж устгана.

• Дусаагуурыг амаараа сорох, лабораторид хооллох, тамхи татах, гоо сайхны үйлчилгээ хийхийг хориглоно.

• Ажил эхлэхийн өмнө бэлтгэлийг бүрэн хангаж, ажил дууссаны дараа заавар, журмын дагуу халдваргүйтгэл, угаалга, цэвэрлэгээг хийнэ.

• Эрүүл мэндийн мэргэжилтэн ажлын байранд осол, гэмтэл авсан, эрсдэлд өртсөн тохиолдолд тасгийн эрхлэгчид яаралтай мэдэгдэнэ.

• Тасгийн эрхлэгч нь осол, эрсдэл, гэмтлийг бүртгэж, холбогдох мэргэжилтэнд мэдээлж, шаардлагатай эмчилгээ, сэргийлэлтийн асуудлыг шийдвэрлүүлнэ.

4.2.2 Лабораторийн биоаюулгүй байдал

• Лаборатори нь техник аюулгүй ажиллагаа, хамгаалах хэрэгсэл, зохион байгуулалт, төхөөрөмжлөгдсөн байдлаараа биологийн аюулгүйн 4 түвшинд ангилагдах ба түвшин бүрт доорх шаардлага тавигдана.

22

Био-хам- гааллын түвшин

Халдварт өвчний үүсгэгч

Аюулгүйн үйл ажиллагаа

Хамгаалах хэрэгсэл /анхдагч

барьер/

Төхөөрөмжлөл /хоёрдогч барьер/

I Эмгэг бус Микробиологийн стандарт үйл ажиллагаа

Шаардлагагүй Гар угаах хэрэгсэл

II Салстын ба гэдэсний өвчин үүсгэгч

Биохамгааллын I түвшин дээр нэмж: -Хөл хязгаарлагд- мал -Аюулгүйн анхаа- руулгатай -Хаягдлыг халдвар- гүйтгэнэ

Анхдагч барьер= биоаюулгүйн кабинет I,II Шаардлагатай үед нүүрний хамгаалал -тай байх ба халад, бээлий хэрэглэнэ.

Биохамгааллын I түвшин дээр нэмж автоклав байна.

III Аэрозолоор халдварладаг хүнд болон үхлийн аюултай үүсгэгчид

Биохамгааллын II түвшин дээр нэмж -Орох гарах нь хяналттай -Бүх хаягдлыг халд- варгүйтгэнэ -Лабораторийн хувцасыг угаахын өмнө халдваргүйтгэнэ. -Гутлыг халдваргүйт- гэнэ

Анхдагч барьер= биоаюулгүйн кабинет I,II Шаардлагатай үед нүүрний хамгаалалт, агаар шүүгчтэй байх ба халад, бээлий хэрэглэнэ.

Биохамгааллын II түвшин дээр нэмж: -Өрөөний цонхыг торлосон байна -Орох, гарах хаалга тусгай хонгилоор тусгаарлагдана -Өөрөө хаагддаг давхар хаалгатай байна. -Хэрэглэгдсэн агаар дахин ашигладахгүй урсгалтай байна.

IV Амь насанд аюултай , аэрозолоор халдварлах өндөр эрсдэлтэй үүсгэгч буюу халдварлах зам тодорхойгүй үүсгэгч

Биохамгааллын III түвшин дээр нэмж: -Лабораторид оро- хын өмнө хувцсаа сольж тусгай өмсгөл өмсөнө. -Лабораторис гарах- даа шүршүүрт орно. -Лабораториос гарч буй бүх материал халдваргүйтгэсэн байна.

Анхдагч барьерууд= биоаюулгүйн кабинет I,II,III хавсран ажиллана. Агааржуулагчтай, нэмэх даралттай, битүү хувцас өмсөнө.

Биохамгааллын II, III түвшин дээр нэмж: -Лабораторийн барилга тусгай зонд тусдаа байрлана.

Тав. Эрүүл мэндийн байгууллагын эрүүл ахуйн нөхцөл, халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний заавар

5.1 Эмнэлгийн орчны эрүүл ахуйн шаардлага нь “Төрөлжсөн нарийн

мэргэжлийн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5203:2002, “Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5095:2001, “Сумын эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5082:2001, “Сум дундын эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5081:2001, “Өрхийн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5292:2003, “Уламжлалт эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагаа”

23

MNS 5700:2006, “Рашаан сувилалын бүтэц үйл ажиллагаа” MNS 5232:2003 стандартуудад заасан шаардлагыг хангасан байна.

5.2 Эрүүл мэндийн ажилтнууд “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-инд заасны дагуу гараа угааж, бээлий өмсөж тусламж, үйлчилгээ үзүүлнэ.

5.3 Халдваргүйжүүлэлт, угаалга цэвэрлэгээний арга, техник, зарчим “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн Багаж хэрэгслийн ариутгал халдваргүйтгэл гэсэн бүлэгт заагдсан.

5.4 Халдваргүйтгэл, төвлөрсөн ариутгалыг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт заасны дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

5.5 Хог хаягдлын менежмент нь “Хог хаягдлын менежментийг боловсронгуй болгох талаар авах зарим арга хэмжээний тухай ” 2001 оны 11 сарын 3-ны өдрийн 256 тоот Монгол Улсын Засгийн Газрын тогтоол, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1998 оны А/199 тоот тушаалаар зохицуулагдах ба “Халдвар эсэргүүцэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт багтсан болно.

5.6 Тусгаарлан сэргийлэх арга хэмжээг Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1998 оны 218 тоот тушаал, “Вируст гепатит өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх тухай” Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/309 тоот тушаал, “Менингококкт халдвартай тэмцэх, сэргийлэх арга хэмжээг эрчимжүүлэх тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2008 оны 37 тоот, Эрүүл мэндийн сайдын 2002 оны 198 тоот, Эрүүл мэндийн сайдын 2002 оны 232 дугаар тушаал, “Шувууны томуу өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх арга хэмжээний тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2004 оны 45 тоот болон бусад холбогдох тушаалын заалтууд, журмын дагуу тус тус зохицуулагдана.

5.7 Хүлээн авах тасагт тавигдах шаардлага

• Хүлээн авах тасагт асуумж, бодит үзлэгт үндэслэн урьдчилсан онош тогтоож, халдварт өвчний сэжиг бүхий үйлчлүүлэгчийг тусгаарлана.

• Халдварт өвчин гэж сэжиглэсэн, оношилсон тохиолдолд үйлчлүүлэгчийг тусгаарлаж, голомтын анхны арга хэмжээ авах ба холбогдох байгууллагад “Халдварт өвчнийг мэдээлэх хуудас”-ын дагуу мэдээлж, халдвартын эмнэлэг, тасагт шилжүүлнэ. Хэрэв үйлчлүүлэгч тухайн эмнэлэгт эмчлүүлэх зайлшгүй шаардлагатай бол тусгаарлан эмчилж, мэргэжлийн байгууллагын зөвлөгөө авна.

• Эрүүл мэндийн ажилтнууд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт заасны дагуу гараа угааж, халдваргүйтгэнэ.

• Хүлээн авах тасагт тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ үжилгүйжлийн болон үжлийн эсрэг арга техникийг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-инд заасны дагуу чанд мөрдөн ажиллана.

• Урьдчилан сэргийлэх, байнгын, эцсийн халдваргүйтгэлд хэрэглэх халдваргүйтгэлийн бодис, багажийг бэлэн байлгаж, тэдгээрийг зааврын дагуу хэрэглэнэ.

• Цэвэрлэгээ, үйлчилгээний ажилтан нь сургалтад хамрагдаж цэвэрлэгээний арга, угаалга, халдваргүйтгэлийн бодисыг хэрэглэх зааврын талаар болон өөрийгөө халдвараас хамгаалах мэдлэг, чадвар, хандлагыг эзэмшсэн байна.

24

5.8 Мэс засал ба түүнтэй адилтгах тасгуудад тавигдах шаардлага

• Мэс заслын тасаг, кабинет нь бусад тасаг, лаборатори болон хөдөлгөөн ихтэй хүлээн авах тасаг, лавлах хэсэг, захиргаа аж ахуй зэрэг тасаг, нэгжүүдээс алслагдсан байна.

• Мэс заслын тасгийг цэвэр ба бохир хэсэг гэж ялгах ба сэхээн амьдруулах, эрчимт эмчилгээ, төлөвлөгөөт ба яаралтай мэс заслын зэрэг өрөөнүүдээс бүрдэнэ. Цэвэр, идээт боолтын өрөө тусдаа байна.

• Эмч, ажилчдын хамар, хоолойноос нян хадгалагч илрүүлэх шинжилгээг эмнэлгээс шалтгаалсан халдвар дэгдэлт хэлбэрээр гарсан үед тархвар судлалын заалтаар хийж, нян хадгалагчаар илрэгсдийг эмчилгээнд хамруулна. Эмчилгээний үр дүн гарахгүй байгаа тохиолдолд хөдөлмөр зохицуулах арга хэмжээг Халдварын хяналтын зөвлөл шийдвэрлэнэ.

• Хагалгааны өрөөний эд юмс, багаж материалаас нян судлалын шинжилгээний сорьцыг сар бүр авч, нян илэрсэн үед үйл ажиллагааг түр зогсоож, халдваргүйтгэл, ариутгалын арга хэмжээ авна.

• Эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараар хүндэрсэн, нянгийн эсрэг эмэнд тэсвэржсэн эмнэлгийн омгийн нян тээгч, халдварын эрсдэл бүхий үйлчлүүлэгчийг тусгаарлан байрлуулна.

• Мэс заслын тасагт тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ үжилгүйжлийн болон үжлийн эсрэг арга техникийг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт заасны дагуу чанд мөрдөн ажиллана. Хагалгааны өрөөнд ариун байдлыг ханган ажиллана.

• Эрүүл мэндийн ажилтнууд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт заасны дагуу гараа угааж, халдваргүйтгэнэ.

• Цэвэрлэгээ, үйлчилгээний ажилтан нь сургалтад хамрагдаж цэвэрлэгээний арга, угаалга, халдваргүйтгэлийн бодисыг хэрэглэх зааврын талаар болон өөрийгөө халдвараас хамгаалах мэдлэг, чадвар, хандлагыг эзэмшсэн байна.

• Эрүүл мэндийн байгууллага нь цэвэрлэгээ болон халдваргүйтгэлийн заавар журам, хуваарийг боловсруулан хэрэгжүүлж, мэс заслын тасгийн цэвэрлэгээг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн Цэвэрлэгээ, үйлчилгээ гэсэн бүлэгт заагдсан зарчмын дагуу хийнэ.

• Мэс заслын цэвэр, бохир хэсгийн цагаан хэрэглэлийг зөвхөн тухайн тасагт нь хэрэглэнэ.

• Бохир цагаан хэрэглэлийг зориулалтын цаасан уут, тагтай саванд цуглуулна. Цагаан хэрэглэлийг сольсны дараа өрөөний эд материал, шалыг цэвэрлэж, халдваргүйтгэнэ.

5.9 Амаржих газар, тасгуудад тавигдах шаардлага

• Төрөхийн 1, 2 дугаар тасаг төрөхийн өмнөх өрөө, төрөх өрөө, төрсний дараах эх, нярайн өрөө (палат), төрөхийн өмнө ба төрсний дараах үзлэг хийх өрөө, төрсөн эхийн угаалгын өрөө, нярайн өрөө, ариутгалын болон бусад туслах өрөөнүүдээс бүрдэнэ.

• Амаржих газрын эрүүл мэндийн мэргэжлтнүүдэд хамар залгиурын архаг үрэвсэл, гэдэс, шүдний халдвар, өвчлөлийг эрт илрүүлж, эмчлүүлж эрүүлжүүлсэн байна.

25

• Эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдэд нян тээгч илрүүлэх шинжилгээг улирал тутам хийх ба эмнэлгээс шалтгаалсан халдвар дэгдэлт хэлбэрээр гарсан тохиолдолд тархвар судлалын заалтаар нян тээгчийг илрүүлнэ.

• Идээрт болон үрэвсэлт өвчинтэй, халуунтай эрүүл мэндийн ажилтныг ээлжинд гаргахыг хориглоно.

• Халдварт өвчний сэжигтэй, халдвартай, нян тээгч, халдварын өндөр эрсдэл бүхий эх, нярайг тусгаарлана.

• Төрөх тасгийн эрүүл мэндийн ажилтнууд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн холбогдох бүлэгт заасны дагуу гараа угааж, халдваргүйтгэнэ.

• Эрүүл мэндийн ажилтнууд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ үжилгүйжлийн болон үжлийн эсрэг арга техникийг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ид заасны дагуу чанд мөрдөн ажиллана.

• Эрүүл мэндийн байгууллага нь цэвэрлэгээ болон халдваргүйтгэлийн заавар журам, хуваарийг боловсруулан хэрэгжүүлнэ.

• Цэвэрлэгээ, үйлчилгээний ажилтан нь сургалтад хамрагдаж цэвэрлэгээний арга, угаалга, халдваргүйтгэлийн бодисыг хэрэглэх зааврын талаар болон өөрийгөө халдвараас хамгаалах мэдлэг, чадвар, хандлагыг эзэмшсэн байх ба тасгийн цэвэрлэгээг “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ийн Цэвэрлэгээ, үйлчилгээ гэсэн бүлэгт заагдсан зарчмын дагуу хийнэ.

5.10 Хүүхдийн эмнэлэгт нярайг эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэхэд тавих шаардлага

• Өвчтэй болон хэт бага жинтэй дутуу нярайг нярайн эмгэгийн тасагт эмчилнэ.

• Нярай, дутуу нярайг боксжуулсан өрөөнд тусгаарлаж халдвартын эмнэлгийн дэглэмээр ажиллах ба халдвартай, халдваргүй нярайг хүлээн авах өрөө нь тусдаа байна.

• Нярай, дутуу нярайн тасгуудад эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх, халдварын эсрэг бүрдмэл арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг эмнэлэг эрхэлсэн орлогч дарга, захирал нар хариуцна.

• Эмч, ажилтнуудад жилд 2 удаа шүд, хамар хоолойн үзлэг, шинжилгээ хийж, өвчтэй, хүмүүсийг эмчлэх,эрүүлжүүлэх арга хэмжээ авна.

• Нярай, дутуу нярайн тасгийг жилд 2 удаа хааж, их цэвэрлэгээ, халдваргүйтгэл хийнэ.

5.11 Үзлэгийн өрөөнд мөрдөх дэглэм

• Хүлээн авахын үзлэгийн өрөө нь 2-оос доошгүй тусгаарлах өрөөтэй, бусад өрөөнөөс тусгаарлагдсан байна.

• Үзлэгт хэрэглэх багаж, материалыг урьдчилан халдваргүйтгэж, ариутгаж, байна.

• Үзлэгийн ширээг савантай бүлээн усаар угааж халдваргүйтгэх уусмалаар арчина. Халдваргүйтгэх уусмалыг өдөр бүр найруулж бэлтгэн тухайн бодисыг хадгалах горимын дагуу хадгална.

• Хүүхдэд үзлэг хийхийн өмнө ба дараа нь эмч, сувилагч нар гараа “Халдвараас сэргийлэх арга хэмжээний удирдамж”-ид заасны дагуу угааж, халдваргүйтгэнэ.

26

• Үзлэгийн ширээ, хүүхдийн жин, метр болон бусад хэрэгслийг халдваргүйтгэх бодис хэрэглэн дараах зааврын дагуу угааж халдваргүйтгэнэ.

27

Багаж хэрэгсэл халдваргүйжүүлэх, ариутгах заавар

Багаж Хэрэглэсний дараа ариутгах заавар Термометр • Халдваргүйжүүлэх уусмалаар арчина.

Сэхээн амьдруулах маск хүүдий

• Халдваргүйжүүлэх уусмалаар багажны гадаргууг арчина.

• Савантай усаар угаана.

Инкубатор болон дулаацуулах гэрэл

• Халдваргүйжүүлэх уусмалаар өдөр бүр арчина. • Нярайг хэвтүүлэхийн өмнө дулаацуулах ширээг

савантай усаар угаана. • Инкубаторыг нэг хүүхдэд хэрэглэж байвал долоо

хоногт нэг удаа угаах ба шинэ хүүхдэд хэрэглэхийн өмнө заавал угааж халдваргүйтгэнэ.

Соруулагч , ходоодны гуурс, хамрын гуурс, тариурууд

• 10 минутын турш халдваргүйжүүлэх уусмалд байлгана.

• Савантай усаар угаана. • Өндөр түвшинд халдваргүйжүүлэн, ариутгана.

5.12 Нярайн тасагт цэвэрлэгээ, үйлчилгээг дараах хуваарийг баримтлан хийнэ.

Нярайн тасагт цэвэрлэгээ хийх хуваарь

Давтамж Цэвэрлэгээ хийх удирдамж Өдөр бүр • Халдваргүйжүүлэх болон угаалгын нунтагтай

уусмалтай нойтон алчуураар шалыг цэвэрлэнэ. Тоос босгохгүйн тулд шалыг хуурайгаар шүүрдэхийг хориглоно.

• Дулаацуулах гэрэл болон инкубаторыг халдваргүйжүүлэх уусмалаар арчина.

Нярай солигдох бүрт

• Багаж хэрэгсэл, үзлэгийн ширээг халдваргүйжүүлэх уусмал шингээсэн нойтон даавуугаар арчина.

• Дулаацуулах гэрэл болон инкубатор, гудас болон бусад хэрэглэж байсан зүйлсийг халдваргүйжүүлэх уусмалаар цэвэрлэнэ. Нярайг хэвтүүлэхийн өмнө инкубаторын дотор тал хуурай байна.

Шаардлагатай үед • Тоос тогтохоос сэргийлж цонх, хана, гэрэл, цонхны

тавцан, сандлыг халдваргүйжүүлэх уусмалтай нойтон даавуугаар арчина.

• Хогийн савнаас хогийг хаяж, цэвэрлэнэ. • Иртэй нэг удаагийн хогтой савыг авч, өөр сав тавина. • Цус болон биеийн шингэнийг халдваргүйжүүлэх уусмалаар цэвэрлэнэ.

• Угаалга, цэвэрлэгээний хэрэгслийг халдваргүйжүүлж, хатааж хадгална.

28

• Хүүхэд сахиуртай бол сахиурын хувийн ариун цэвэр, ам, хоолой, арьс, салстад үзлэг хийнэ. Халдвар тараах шинж тэмдэг илэрвэл хүүхэд сахиулахыг хориглоно. Өөр сахих хүнгүй бол эрүүлжүүлэх, сахих дэглэмийг зөвлөн хэрэгжилтийг хянана.

5.13.Нярай хүүхдийн өрөөнд мөрдөх дэглэм

• Нярайн тасаг нэгжийг олны хөлөөс зайдуу байрлуулна. • Боломжтой бол шинээр төрсөн нярайд зориулсан өрөө (бокс) байх

хэрэгтэй. • Хана, шал, үзлэгийн ширээ, сандал зэргийг угааж цэвэрлэхэд хялбар

материалаар хийсэн байна (тосон будгаар будах, хулдааслах зэрэг). • Нярайг аль болох цөөн хүн асрахаар зохион байгуулна. • Нярайн хүйг хавчаараар хавчиж, ил задгай байлгана. • Төрөөд 6 цагийн дараа эсвэл нярайн биеийн халуун хэвийн болсны дараа

бүлээн усаар норгосон зөөлөн хөвөн даавуугаар нярайн арьснаас төрөх үед биед наалдсан салиа, цусыг арилган, арьсыг хуурай болтол арчина. 2.5 кг-аас бага жинтэй болон жирэмсний 37 долоо хоногоос өмнө төрсөн нярайг төрснөөс хойш 2 дахь өдөр хүртэл угаахгүй.

• Эхийн хөхний үрэвсэл болон хөхний толгой хагарахаас сэргийлж нярайг зөв тэвэрч хөхүүлэхийг эхэд зааж зөвлөнө.

• Хүүхдийн нүд, хамар, чих, нүүрийг нь цэвэрлээд хуурайлах ба хүйг цэвэрлэх шаардлагатай бол гараа дахин угаана. Хуурайлсан бохир даавууг хулдаасан уут буюу тагтай саванд хийж угаалгад шилжүүлнэ.

• Хүүхдийг ариутгасан даавуугаар хуурайлна. • Бээлий өмсөх шаардлагатай ажилбар хийхдээ нярай тус бүрт нэг

удаагийн бээлий хэрэглэх бөгөөд нэг бээлийг олон хүүхдэд хэрэглэхийг хориглоно.

• Арьс гэмтсэн эсвэл нугасны хатгалт хийх, хүйн судсанд гуурс тавих зэрэг ноцтой ажилбарын үед өндөр түвшинд халдваргүйжүүлсэн ба ариун бээлий өмсөнө.

• Нярайн өрөөг 5.11-д заасан цэвэрлэгээний хуваарийн дагуу угааж халдваргүйтгэнэ.

• Хүүхдийг эмнэлгээс гарсны дараа өрөөнд эцсийн халдваргүйтгэл хийнэ. • Хүүхдийг өрөөнд нь хооллоно. Хооллохын өмнө эх нь гараа сайтар

угаасан байна. • Үзлэгийн ширээ, хүүхдийн жин, метр болон бусад багаж хэрэгслийг

халдваргүйтгэх бодис хэрэглэн 5.12-д дурдсан багаж хэрэгсэл ариутгах зааврын дагуу угааж халдваргүйтгэнэ.

• Халдвартай нярайг эхийн хамт тусдаа нэг өрөөнд тусгаарлах бөгөөд хэрэв боломжгүй бол ижил төстэй халдвартай (ижил үүсгэгчтэй) нярайг хамт байлгаж болно.

• Халдвартай нярайд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ болон халдвартай бохирлогдсон материалтай харьцаж, хүрэлцэхдээ үзлэгийн нэг удаагийн бээлий, халат, хормогчийг заавал өмсөнө.

• Халдвартай нярайн өрөөнөөс гарахын өмнө халат, хормогч, бээлийг тайлж, гарыг зааврын дагуу угаана.

• Онц шаардлагагүй тхиолдолд нярайг өөр тийш шилжүүлэх, эмнэлгийн ажилтнуудыг өөр хэсэгт шилжүүлж ажиллуулахгүй байвал зохино. Зөөвөрлөж, шилжүүлэх үед халдвараас сэргийлэхэд анхаарна.

29

• Халдвартай нярайд хэрэглэсэн багаж хэрэгслийг (чагнуур, халууны шил, жинлүүр) сайтар халдваргүйжүүлж, зөвхөн тухайн хүүхдэд хэрэглэнэ.

5.14. Нярайн даавууг халдваргүйтгэх, хадгалах дэглэм

• Бохир цагаан хэрэглэлийг ялгаж, тусгай өрөөнд хадгалж байгаад угаалганд өгнө.

• Эмнэлгийн угаалгын газарт нярайн даавууг тусад нь савандаж угаана. Угаагч нунтаг нь нярайн биед харшил өгч, улайлгах сул талтай тул тэдгээрийг ашиглахаас зайлсхийвэл зохино. Нийтийн угаалгын газарт нярайн даавууг угаахгүй.

• Нярайн даавуу угаах угаалгын машин тусдаа байх ба угаасны дараа, даралттай уурын аргаар ариутгана.

• Даавууг угаалгын газраас 2 давхар даавуун уутанд хийж зөөвөрлөнө. Цэвэр даавууг гадна талын уутнаас нь гаргаж шүүгээ буюу тавиур дээр хадгална. 20-25 суурь даавууг нэг боодол болгон ариутгуулна.

Зургаа. Эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалт 6.1 Эрүүл мэндийн байгууллага нь үзүүлдэг тусламж үйлчилгээнийхээ онцлогт

тохирсон халдварын хяналтын сургалтын хөтөлбөр боловсруулан холбогдох байгууллагуудтай хамтран хэрэгжүүлнэ.

6.2 Эрүүл мэндийн мэргэжилтэн бүр сургалтанд хамрагдах ба үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдлыг хангах, халдвараас сэргийлэх, халдварын эсрэг дэглэмийн талаар мэдлэг, чадвар, дадлаа тогтмол дээшлүүлж байна.

6.3 Ажилд шинээр орж буй ажилтан бүр халдварын хяналтын сургалтанд хамрагдаж халдварын эсрэг дэглэм, халдвараас сэргийлэх талаар мэдлэг, чадвар, дадал эзэмшинэ.

6.4 Халдварын хяналтын сургалтыг үйлчилгээний ажилчид, сувилагч, эмнэлгийн дунд мэргэжилтэн, эмч, удирдах ажилтан гэж бүлэглэн зохион байгуулна.

6.5 Халдварын хяналтын ажилтан буюу тархвар судлагч эмч нь халдварын хяналтын чиглэлээр тусгайлан мэргэшиж, бэлтгэгдсэн байна.

6.6 Эрүүл мэндийн байгууллага нь бусад холбогдох байгууллагатай хамтран энэхүү тушаалын заалтуудын дагуу төлөвлөгөө боловсруулан эрүүл мэндийн мэргэжилтний сургалтыг тасралтгүй, үе шаттайгаар зохион байгуулна.

6.7 Эмнэлгийн тархвар судлагч болон Халдварын хяналтын зөвлөлийн гишүүд ажилтнуудын сургалтыг зохион байгуулна. Сургалт нь тасралтгүй шинж чанартай байх ба тусламж, үйлчилгээний шинэ арга техник нэвтрүүлэхдээ мэргэжилтнүүдийг урьдчилан сургасан байна.

6.8 Сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөө нь уян хатан байж, шаардлагатай үед шинэчлэгдэнэ.

Долоо. Эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдийн аюулгүй байдлыг хангах талаар

хийх ажлын чиглэл

7.1 Эрүүл мэндийн байгууллага нь ажилтныхаа эрүүл мэндийг мэргэжлээс шалтгаалсан халдварт ба халдварт бус өвчнөөс хамгаалах, тэдний ажиллах аюулгүй орчинг бүрдүүлэх үүрэг хүлээнэ.

30

7.2 Эрүүл мэндийн байгууллага нь эрүүл мэндийн ажилтныг халдвараас сэргийлэх хөтөлбөртэй байх ба эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээний хуваарийг боловсруулан хэрэгжүүлнэ.

7.3 Мэргэжлээс шалтгаалах өвчний комисс ажиллана. Энэ комисс нь урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх, эрүүлжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх ба шаардлагатай үед хөдөлмөр зохицуулалт хийнэ.

7.4 Эрүүл мэндийн ажилтныг ажилд авахдаа эрүүл мэнд болон дархлаажуулалтын байдлыг нь шалган тогтоож, эрүүл мэндийн дэвтэрт тэмдэглэнэ.

7.5 Эрүүл мэндийн ажилтан нь В гепатит, сүрьеэ, улаанбурхан, сахуу, татран, хөхүүл ханиад, томуу зэрэг өвчний эсрэг дархлаажуулалтанд заавал хамрагдсан байна.

7.6 Эрүүл мэндийн байгуулага нь вируст гепатит В, улаануудын эсрэг зэрэг шаардлагатай өвөрмөц сэргийлэлтийг тархвар судлалын заалтаар болон сайн дурын хэлбэрээр дархлаажуулах ажлыг “Дархлаажуулалт”-ын хууль, Засгийн газрын тогтоол, түүнийг хэрэгжүүлэх тушаал, шийдвэрийн дагуу зохион байгуулна.

7.7 Тасаг, нэгжийн эрхлэгч нь ажилтнуудаа хуваарийн дагуу эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээнд хамруулах ажлыг хүний нөөцийн алба болон тархвар судлагч эмчтэй хамтран зохион байгуулна.

7.8 Өөрийн байгууллагын үйл ажиллагаатай холбоотой мэргэжлийн эрсдэлт хүчин зүйлсийг судлан тогтоож, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний талаарх мэдээллээр ажилтнуудыг бүрэн хангана.

7.9 Ажил олгогч нь эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдийг халдварын хяналтын сургалтад хамруулж, мэргэжлийн эрсдэлт хүчин зүйлсийн талаар санамж өгөх бөгөөд “өөрийгөө болон үйлчлүүлэгчээ халдвараас хамгаалах нь” тэдний үүрэг гэж хөдөлмөрийн гэрээнд тусгана.

7.10 Тасгийн менежер нь ажилтнуудын ажлын байрандаа авсан мэргэжлээс шалтгаалсан осол, гэмтэл, өвчлөлийг илрүүлж, бүртгэх ба тохиолдол бүрийг Халдварын хяналтын зөвлөлд мэдээлнэ.

7.11 Халдварын хяналтын зөвлөл нь мэргэжлээс шалтгаалсан осол гэмтэл, өвчлөлийн тохиолдол бүрийг мэдээллийн санд цуглуулж, эмчлэх, эрүүлжүүлэх болон урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг цаг тухайд нь авч хэрэгжүүлнэ.

7.12 Эмнэлгийн “Бүтэц, үйл ажиллагааны стандарт”-ын дагуу ажилтнуудаа дүрэмт болон хөдөлмөр хамгаалалын хувцас, хэрэгслээр бүрэн хангана.

7.13 Дүрэмт болон хөдөлмөр хамгаалалын хувцсыг гэртээ угааж, цэвэрлэхийг хориглоно.

7.14 ХДХВ-ийн халдварын эрсдэлд өртсөн тохиолдолд дараах арга хэмжээ авна. Үүнд:

• Эрүүл мэндийн ажилтан ажлаа гүйцэтгэж байхдаа ХДХВ-ийн халдварын эрсдэлд өртсөн даруйдаа тасгийн менежер эсвэл тасгийн эмчид яаралтай мэдэгдэнэ.

• Халдварын эх уурхай буюу тухайн үйлчлүүлэгчийн ХДХВ-ийн халдвартай эсэх, халдвартай бол ямар үе шатандаа байгаа, вирусийн ачаалал зэргийг тогтооно.

• Үйлчлүүлэгч ХДХВ-ийн халдвартай нь батлагдвал эрсдэлд өртсөнөөс хойш 4 цагийн дотор багтаж урьдчилан сэргийлэх эмчилгээг эхэлнэ.

• Урьдчилан сэргийлэлтийн горим: ретровир (зидовудин, AZT) +эпивир (ламивудин)-ийг өдөрт хоёр удаа, 4 сарын турш уулгана.

31

• Эрсдэлд өртсөн ажилтанд шинжилгээний өмнөх зөвлөгөө өгч, зөвшөөрөл авсны үндсэн дээр ХДХВ-ийн халдвар илрүүлэх шинжилгээнд хамруулна.

• 3 сарын хугацаанд ажилтан өөрт илэрсэн аливаа шинж тэмдэг ба өвчний талаар эмчлэгч эмчдээ цаг тухайд нь мэдээлнэ.

• Эрсдэлд өртсөнөөс хойш 3, 6 ба 12 дахь саруудад хяналтын шинжилгээнд хамруулна.

7.15 В гепатитийн халдварын эрсдэлд өртсөн үед дараахь арга хэмжээ авна.

Үүнд:

• Эх уурхай гэж сэжиглэж буй үйлчлүүлэгчид шинжилгээ хийж, В гепатитийн вирусийн гадаргуугийн антиген (HBsAg) эсвэл HBeAg тодорхойлно.

• Үйлчлүүлэгч нь В вирусийн халдвартай нь батлагдвал эрсдэлд өртсөн эмнэлгийн ажилтан В гепатитийн вакцин хийлгэсэн бөгөөд тухайн үед гадаргуугийн антиген (HBsAg)-ы эсрэгбиетийн хэмжээ 10 mlU/ml-ээс их байвал эмчилгээ хийх шаардлагагүй. Бусад тохиолдолд В гепатитийн иммуноглобулиныг 48 цагийн дотор булчинд тарина.

• Вакцин хийлгээгүй ажилтанд В гепатитийн эсрэг вакциныг эрсдэлд өртсөнөөс 14 цагийн дотор бүрэн тунгаар хийнэ. Дархлал тогтцыг серологийн шинжилгээ хийж үзнэ.

32

Халдварын хяналтын журмын нэгдүгээр хавсралт

Халдварын тохиолдлын тодорхойлолт

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Мэс ажил-барын дараах халд-вар

Мэс заслын шархны халдвар: Хагалгаанаас хойш 30 хоногийн дотор илэрсэн халдварыг тооцох бөгөөд арьс, арьсан доорх, булчингийн болон гүний эдэд халдварын шинж тэмдэг илрэнэ. Дараах шинж тэмдгээс нэг нь илэрсэн бол:

1. Шархнаас эсвэл гуурсаар идээт шүүрэл ялгарна. 2. Шарх өөрөө задарсан. 3. Өвчтөн 38°С ба түүнээс дээш халуурна. 4. Шархны орчмоор өвдөнө. 5. Шархны орчмоор эмзэглэлтэй байна. 6. Эмч шархыг нээсэн. 7. Хагалгааны явцад идээт голомт (абцесс) эсвэл

халдварын шинж тэмдэг илэрсэн.

√Шархны арчдас, шүүрэлд нян судлалын шинжилгээгээр бичил биетэн илрэх

Цусны халд-варууд

А. Лабораториор батлагдсан халдвар: Дараах шинж тэмдгээс аль нэг шинж илэрсэн.

1. Шалтгаангүйгээр 38°С ба түүнээс дээш халуурна. 2. Даралт унана (систолийн даралт <90 мм рт.ст.) 3. Шээсний гарц хэмжээ багасна (>20 мл/цаг). 1 хүртэл насны хүүхдэд дараах шинжүүдээс аль нэг нь илрэх:

1. Шалтгаангүйгээр 38°С ба түүнээс дээш халуурна.

2. Биеийн халуун 37°С-с бууна. 3. Апноэ эсвэл брадикарди илэрнэ.

Б. Эмнэлзүйгээр батлагдсан цусан үжил: Дараах шинж тэмдгээс аль нэг шинж илэрсэн.

1. Шалтгаангүйгээр 38°С ба түүнээс халуурна. 2. Даралт унана (систолийн даралт <90 мм рт.ст.). 3. Шээсний гарц хэмжээ багасна (>20 мл/цаг). 4. Судасны цохилт түргэснэ(>90 удаа/мин). 5. Арьсны өнгө өөрчлөгдөж, зэвхий саарал болно.

1 хүртэл насны хүүхдэд дараах шинжүүдээс аль нэг нь илрэх:

1. 38°С ба түүнээс дээш халуурна. 2. Биеийн халуун 37°С-с бууна. 3. Апноэ эсвэл брадикарди илэрнэ. 4. Арьс эрээнтэж, сааралтана. 5. Хоол, хөхөндөө дургүйцнэ. 6. Нойрмог, унтаа болно.

А. Лабораториор батлагдсан халдварын үед тодорхой байрлалтай халдвар илрээгүй байхад: √цусанд эмгэгтөрөгч нян ургана. Эсвэл Дараах нөхцөл байдлын аль нэг нь байх: √цусанд 2 удаагийн нян судлалын шинжилгээгээр арьсны хэвийн бичил биетэн ургах √ Судасны катетертэй өвчтний цусанд арьсны хэвийн бичил биетэн ургах Б. Эмнэлзүйгээр батлагдсан цусан үжлийн үед: Дараах нөхцлүүд бүрдсэн байна. Үүнд: √Нян судлалын шинжилгээ хийгдээгүй эсвэл шинжилгээнд нян илрээгүй байх √Тодорхой байрлалтай халдвар илрээгүй байх √Эмч үжлийн заалтаар антибиотик эмчилгээ хийж байгаа

33

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Амьс-галын замын халд-варууд

А.Уушигны хатгалгаа: Дараах шинж тэмдгүүдээс аль нэг нь заавал илэрнэ. • Хэржигнүүр сонсогдох эсвэл тогшилтын авиа дүлий

болно. • Идээт цэртэй ханиалгах ба цэрний шинж төрх

өөрчлөгдөнө. • Амьсгаадна. 1 хүртэлх насны хүүхдэд энэ үед дараах шинж тэмдгүүдээс 2-с доошгүй шинж тэмдэг илэрнэ. Апноэ Амьсгаадна. Бардикарди Хэржигнүүр сонсогдоно. Ханиалгана. Идээтэй цэр ялгарах ба цэрний шинж төрх

өөрчлөгдөнө. Цээж хонхолзоно.

Б. Амьсгалын доод замын халдваруудад: бронхит, трахеобронхит,бронхиолит, трахеит багтана. Бронхит, трахеобронхит,бронхиолит, трахеитийн үед уушгины хатгалгааны эмнэлзүйн шинж тэмдгүүд болон рентген шинжилгээнд хатгалгааны өөрчлөлтүүд илрээгүй байхад: Дараах шинж тэмдгүүдээс 2-с доошгүй шинж тэмдэг илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Ханиалгана. • Их хэмжээний цэр ялгарна. • Амьсгал гаргахад саадтай болж амьсгаадна. • Хэрчигнүүр сонсогдоно. В. Амьсгалын замын бусад халдваруудад уушгины буглаа, эмпиема орно. • Мэс ажилбарын үед уушигны буглаа, эмпиема илэрнэ. • Идээтэй, өмхий үнэртэй, их хэмжээний цэртэй

ханиана. • Чичрүүдэстэй, өндөр халуурна. • Тогшилтын авиа дүлийвтэр болно. Г. Амьсгалын дээд замын халдваруудад фарингит, ларингит, эпиглотит багтана. Дараах шинж тэмдгүүдээс аль нэг нь заавал илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Залгиурын арын хана улайна. • Ханиалгана. • Хоолой сөөнгөтнө. • Гүйлсэн буйлчирхай үрэвсэнэ. • Хоолойноос идээ гарна.

А.Уушигны хатгалгааны үед: Дараах нөхцлүүдээс аль нэг нь илрэх: √Цусанд бичил биетэн ургах √Мөгөөрсөн хоолойн наацад бичил биетэн илрэх √Цэрэнд нян ургах √Бронхийн шүүрэлд вирус ялгах эсвэл вирусийн эсрэг антиген илрэх √үүсгэгчийн эсрэгбие IgM, IgG-ийн титр өндөр байх Цээжний рентген шинжилгээнд: √нэвчдэст өөрчлөлт, сөнөрөл, цээжний гялтангийн наалдалт Б. Амьсгалын доод замын халдваруудын үед: √Трахей, бронхийн угаадсанд нян илрэх √Бронхийн шүүрэлд эсрэгбие эерэг байх В. Уушигны буглааны үед: √Рентген шинжилгээнд хөндий харагдах √ Плеврийн шингэн ба уушигны эдийн сорьцонд нян ургах √Гистологийн шинжилгээгээр буглаа гэдэг нь батлагдах Г. Амьсгалын дээд замын халдваруудын үед: Дарааах нөхцөл байдлуудаас аль нэг нь байна. √Гэмтсэн хэсгээс авсан сорьцонд нян ургах √Цус ба бронхийн шүүрэлд эсрэгтөрөгч эерэг байх √Ийлдсэнд үүсгэгчийн эсрэг бие IgM, IgG-ийн титр өндөр байх √Гистологийн шинжилгээгээр батлагдсан байх

34

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Бөөр, шээс-ний

замын халд-варууд

А. Шинж тэмдэг бүхий халдварууд: Дараах шинжүүдээс илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Дизурийн шинж тод илэрнэ. • Ууц, нуруу, бүсэлхий, давсагны орчмоор өвдөнө. • Ойр ойрхон шээс хүрнэ. • Шээх үед шээсний сүвээр хорсож өвдөнө. Б. Шинж тэмдэггүй бактериурия: Шинж тэмдэг илрэхгүй. 1. Нян судлалын шинжилгээ авахаас өмнө 7 хоногийн турш давсагны катетертэй байсан эсвэл 2. Нян судлалын шинжилгээ авахаас өмнө 7 хоногийн турш давсагны катетергүй байсан.

А. Шинж тэмдэг бүхий халдваруудын үед: Дараах нөхцлийн аль нэг нь илэрнэ. √Шээсэнд 2-с доошгүй төрлийн нян >105 КОЕ/ мл хэмжээтэй ургах эсвэл √2 удаагийн шээсний шинжилгээнд нэг төрлийн эмгэгтөрөгч нян >102 КОЕ/ мл илрэх √Антибиотик эмчилгээ хийгдэж байхад <105 КОЕ/мл хэмжээтэй эмгэгтөрөгч нян илрэх Б. Шинж тэмдэггүй бактериурийн үед: √Шээсэнд 2-с доошгүй төрлийн нян >105 КОЕ/ мл хэмжээтэй илрэх √Сүүлийн 2 удаагийн шээсний сорьцонд 2-с доошгүй төрлийн нян >105 КОЕ/ мл хэмжээтэй ургах

Яс болон үений халд-варууд

Эдгээр халдваруудад ясны идээт үрэвсэл, үе болон үений хүүдийн халдвар багтана. 1. Ясны идээт үрэвсэл: Дараах шинж тэмдгүүдээс илэрнэ. Шалтгаангүгээр 38°С ба түүнээс дээш халуурна. Хэсэг газрын үрэвслийн шинж тэмдэг (өвдөлт, улайлт,

хавагнах, халуу оргих г.м) илэрнэ. Халдварын голомтоос шүүрэл гарна. Хагалгааны үед болон гистологи шинжилгээнд идээт

үрэвслийн шинж илэрнэ. 2. Үе болон үений хүүдийн халдвар: Шалтгаангүйгээр дараах шинж тэмдгүүд илэрнэ.

Үеэр өвдөнө Үе хавагнана, халуу оргино. Үений хөдөлгөөн хязгаарлагдана. Хагалгааны үед халдварын шинж илэрнэ.

1. Ясны идээт үрэвслийн үед дараах нөхцлийн аль нэг нь байна. √Ясны эдийн сорьцод нян ургана. √Цусанд нян ургана. √Рентген шинжилгээгээр идээт үрэвслийн өөрчлөлт илэрнэ. 2. Үе болон үений хүүдийн халдварын үед: √Үений шингэн болон үений эдийн биоптатанд нян ургана. √Рентген шинжилгээнд халдварын шинж илэрнэ. √Биохимийн шинжилгээнд хэрэх өвчний шинж тэмдэг илрэхгүй.

35

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Хоол боловсруулах эрхтэн, тогтолцооны халдварууд

Хоол боловсруулах эрхтэн, тогтолцооны халдваруудад гастроэнтерит, гепатит, үхжилт энтероколит, гэдэсний түгээмэл халдварууд багтана. 1.Гастроэнтерит: Халдварын бус гаралтай шалтгаан (эмийн бодисод харшлах, оношлогооны ямар нэг ажилбар хийлгэх, архаг өвчин сэдрэх, сэтгэл санааны гүн хямралд орох г.м) байхгүй үед дараах шинжүүдээс 2-оос доошгүй шинж илрэх • Суулгана (12 цагаас дээш). • Бөөлжинө. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хэвлийгээр өвдөнө. • Толгой өвдөнө. 2. Гепатит • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Бие сулрана. • Шарлалт илэрнэ. • Бөөлжинө. • Хэвлийгээр өвдөнө Эсвэл 3 сарын дотор цус хийлгэсэн гэсэн асуумжтай байх 3. Гэдэсний түгээмэл халдварууд: Цусан суулга, сальмонёллез. • Суулгана (12 цагаас дээш, цустай эсвэл салиархаг,

усархаг). • Бөөлжинө. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хэвлийгээр өвдөнө. • Гэдэс базлана. • Дүлүүлнэ. 4. Нярайн гэдэсний үхжилт халдвар: Дараах шинжүүдээс 2-оос доошгүй шинж илэрнэ. • Бөөлжинө. • Гэдэс дүүрнэ. • Гулгина.

1.Гастроэнтеритийн үед: Дараах нөхцлийн аль нэг нь илэрнэ. √Өтгөн ба шулуун гэдэсний арчдсанд гэдэсний нян ургах √Ердийн болон электрон микроскопийн аргаар гэдэсний эмгэгтөрөгч нян илрэх √Цусанд гэдэсний нянгийн эсрэгтөрөгч ба эсрэгбие илрэх √Эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх 2. Гепатитийн үед: Дараах нөхцлийн аль нэг нь илэрнэ. √А, В, С, D вируст гепатитийн эсрэгтөрөгч, эсрэгбие эерэг байх √Биохимийн шинжилгээгээр элэгний үйл ажиллагааны өөрчлөлт илрэх 3. Гэдэсний түгээмэл халдваруудын үед: Дараах нөхцлийн аль нэг нь илэрнэ. √өтгөн ба шулуун гэдэсний арчдсанд гэдэсний нян ургах √Ердийн болон электрон микроскопийн аргаар гэдэсний эмгэгтөрөгч нян илрэх √Цусанд гэдэсний нянгийн эсрэгтөрөгч ба эсрэгбие илрэх √Эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх 4. Нярайн гэдэсний үхжилт халдварын үед: Дараах рентген шинж тэмдгээс аль нэг нь илэрнэ. 1.Хэвлийд хий хуралдах 2. Гэдэсний гогцоонд хий саатах 3. Нарийн гэдсэнд хөдөлгөөнгүй гогцоо үүснэ.

36

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Нөхөн үржи-хүйн

эрхтэн, тогтолцооны халд-варууд

Нөхөн үржихүйн эрхтэн, тогтолцооны халдваруудад эндометрит, эпизиотомийн дараах халдвар, үтрээний арын хүнхрээний үрэвсэл, нөхөн үржихүйн эрхтний бусад халдварууд багтана. 1. Эндометрит: • Умайгаас идээт шүүрэл ялгарна. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хэвлийгээр өвдөнө. • Умай эмзэглэлтэй байна. 2. Эпизиотомийн дараах халдвар: Дараах шинж тэмдгийн аль нэг илэрнэ. • Зүслэг хийсэн газраас идээ гарна. • Зүслэг хийсэн хэсэг газар идээт буглаа үүснэ. • Шарх задарна. 3.Үтрээний арын хүнхрээний үрэвсэл: Дараах шинж тэмдгийн аль нэг илэрнэ. • Үтрээнээс идээ ялгарна. • Арын хүнхрээнд идээт буглаа үүснэ. • Арын хүнхрээ цүлхийж, идээт ялгадас гарна. 4. Нөхөн үржихүйн эрхтний бусад халдваруудад өндгөвч, түрүү булчирхайн үрэвсэл ба эндометрит, арын хүнхрээний үрэвслээс бусад аарцгийн хөндийн эрхтний халдварууд багтана. Дараах ерөнхий шинж тэмдгүүд илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хэвлийгээр өвдөнө. • Дотор муухайрна. • Бөөлжинө. • Дизурийн шинж илэрнэ. • Мэс заслын үед идээт буглаа, халдварын шинж

илэрнэ.

1. Эндометритийн үед: √Биопси болон мэс заслын явцад пункци хийж авсан сорьцонд эмгэгтөрөгч нян илэрнэ. 3.Үтрээний арын хүнхрээний үрэвслийн үед: √Арын хүнхрээний орчмын эдийн болон үрэвслийн шингэний сорьцод нян ургана. 4. Нөхөн үржихүйн эрхтний бусад халдваруудын үед: √Халдвартай хэсгийн эд болон үрэвслийн шингэний сорьцонд нян ургана. √Цусанд нян ургана.

37

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Арьс, Халим-ны халдварууд

Арьс, зөөлөн эдийн халдваруудад мэс ажилбарын зүслэгтэй холбоогүй арьс болон зөөлөн эдийн бүх төрлийн халдварууд, түлэнхийн шархны халдвар, хөхний булчирхайн буглаа буюу мастит, хүйн үрэвсэл (омфалит), нярайн арьсны идээт, шүүдэст тууралтууд багтана. 1. Арьсны халдварууд: Дараах шинж тэмдгээс аль нэг нь илэрнэ. • Идээт • Цэврүүт • Идээт цэврүүнцэрт • Шүүдэст тууралт • Хатиг гарах ба үүнээс гадна дараах шинж тэмдгээс 2-

оос доошгүй шинж илэрнэ. Үүнд: Хэсэг газрын өвдөлт, эмзэглэл Хавагнах, улайх, халуу оргино. 2. Зөөлөн эдийн халдварууд: некротический фасцилит, идээт үхжил, некротический целлюлит, Халдварт миозит, лимфаденит, лимфангит багтана.

Халдвартай хэсгээс идээ гарна. Мэс ажилбарын явцад идээт буглаа эсвэл халдварын

шинж илэрнэ. Хэсэг газрын үрэвслийн шинжүүд (өвдөлт, эмзэглэл,

улайлт, хаван, халуу оргих г.м) илэрнэ. 3. Түлэнхийн шархны халдвар: Дараах шинж тэмдгээс аль нэг нь илэрнэ. Түлэнхийн шархны өнгө, төрх өөрчлөгдөнө. Шархны тавны өнгө хар хүрэн, хар эсвэл ягаан болж

өөрчлөгдөнө. Шархны тав ховхорч унах явц хурдасна. Шархны зах хавагнана. 38°С ба түүнээс дээш халуурна эсвэл биеийн халуун

37°С-ээс бууна. Даралт унана (систолийн даралт <90 мм рт.ст.) Шээс ховордоно (>20 мл/цаг). Ухаан санаа бүдгэрнэ.

4. Мастит: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хөхний булчирхайн хэсэг газрын үрэвслийн шинж

илэрнэ. • Мэс ажилбарын үед идээт буглаа илэрнэ. 5. Нярайн хүйн үрэвсэл: Төрснөөс хойш 30 хүртэл хоногт тооцно. А. Дараах шинж тэмдэг илэрнэ. Хүйс улайх Хүйнээс шүүрэл гарна.

Б. Хүйнээс идээ гарна. 6. Нярайн цэврүүт тууралт:

Арьсан дээр цэврүүт тууралт гарна. Арьс улайж, хавагнана.

1. Арьсны халдваруудын үед: √Халдвартай хэсэг газраас ялгарч буй шүүрэлд нян ургана. Хэрэв арьсны хэвийн бичил биетүүд илэрсэн тохиолдолд нэг нянгийн цэвэр өсгөврийг зайлшгүй ялгаж авна. √ Цусны сорьцод нян ургана. √Микроскопийн шинжилгээгээр олон бөөмт аварга эсүүд харагдана. √Ийлдсэнд эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх 2. Зөөлөн эдийн халдваруудын үед: √Халдвартай хэсгийн эд болон ялгарч буй шүүрлийн сорьцонд нян ургана. √Цусны сорьцонд нян ургана. √ Микроскопийн шинжилгээгээр олон бөөмт аварга эсүүд харагдана. √Ийлдсэнд эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх 3. Түлэнхийн шархны халдварын үед: √халдварын өөр шалтгаангүй байхад цусанд нян ургана. 4. Маститийн үед: √Хөхний булчирхайн эдийн болон ялгарч буй үрэвслийн шингэний сорьцод нян ургана. 5. Нярайн хүйн үрэвслийн үед: А тохиолдолд дурдсан эмнэлзүйн шинж тэмдэг илрэхээс гадна дараах нөхцлөөс аль нэг нь байна. Үүнд: √хүйн арчдсанд нян ургана. √цусанд нян ургана. Б тохиолдолд нян судлалын шинжилгээ хийгдээгүй буюу нян илрээгүй байж болно.

38

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Зүрх, судас-ны

эрхтэн тогтолцооны халд-варууд

Артери, венийн судасны халдвар, эндокардит, миокардит, перикардит и медиастенит багтана. 1. Артери, венийн судасны халдвар: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Судасны гэмтсэн хэсэг газар өвдөнө, улайна, халуу

оргино. • Хагалгааны үед халдварын шинж тэмдэг илэрнэ. 2. Эндокардит: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Агшилтын шуугиан сонсогдоно • Судас бөглөрлийн шинж илэрнэ. • Арьсан дээр цэгчилсэн цусан тууралтууд гарна. • Зүрхний зогсонгишлын дутагдлын шинжүүд илэрнэ. 3. Миокардит/ перикардит: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Цээжээр өвдөнө. • Парадоксальный пульс • Зүрхний томрол илэрнэ. 4. Медиастенит: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Цээжээр өвдөнө. • Өвчүү хөдөлгөөнтэй болно.

1. Артери, венийн судасны халдварын үед лабораторийн шинжилгээнд дараах өөрчлөлт байна. √Хагалгааны явцад судасны хананаас авсан сорьцонд нян ургана. √Судсанд тавьсан гуурснаас авсан сорьцонд нян ургана. 2. Эндокардитийн үед: √Цусны 2 удаагийн сорьцод нян ургана. √Зүрхний хавхлагын эдээс авсан сорьцод нян ургана. 3. Миокардит/ перикардитийн үед: √Хагалгааны явцад болон пункци хийж перикардийн эдээс авсан шинжилгээнд эмгэгтөрөгч илэрнэ. √Цус ба шээсэнд антиген эерэг байна. √Зүрхний цахилгаан бичлэгт миокардит/ перикардитийн шинж илэрнэ. 4. Медиастенитийн үед: √Цусанд болон голт орчмоос ялгарч буй шингэнд нян ургах √ Рентген шинжилгээнд голт өргөссөн байна.

39

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Төв мэд-

рэлийн тогтолцооны халд-варууд

Төв мэдрэлийн тогтолцооны халдваруудад тархины буглаа, энцефалит, мэнэн багтана. 1. Тархины буглаа/ энцефалит: Антибиотик эмчилгээ хийгдэж байхад дараах шинж тэмдгүүдээс 2-оос доошгүй шинж илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Толгой өвдөнө. • Толгой эргэнэ. • Төв мэдрэлийн гэмтлийн голомтот өөрчлөлтийн

шинжүүд илэрнэ. • Ухаан санаа балартана. 2. Мэнэн: Дараах шинж тэмдгүүд илэрнэ. • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Толгой өвдөнө. • Бөөлжинө. • Хүзүү хөшингө болно. • Мэнэнгийн шинжүүд илэрнэ. • Цочромтгой болно. • Голомтот өөрчлөлтийн шинжүүд илэрнэ.

1. Тархины буглаа/ энцефалитийн үед: Дараах нөхцлөөс аль нэг нь байна. √Тархины эд болон тархины хатуу бүрхэвчийн эдийн сорьцод нян ургана. √ Цус, шээсэнд эсрэгтөрөгч эерэг байна. √Ийлдсэнд эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх 2.Мэнэнгийн үед: Дараах нөхцлөөс аль нэг нь илэрнэ. Тархи нугасны шингэний сорьцонд нян ургана. √Тархи нугасны шингэнд уураг болон цагаан эсийн тоо олшрох ба сахарын хэмжээ багасна. √Цусанд нян ургана. √Тархи нугасны шингэнийг Грамаар будаж микроскопоор харахад эмгэгтөрөгч нян илэрнэ. √Ийлдсэнд эмгэгтөрүүлэгчийн IgM, IgG эсрэг биеийн титр өндөр байх

40

Халдва-рын ангилал

Эмнэлзүйн шинж тэмдгийн шалгуур үзүүлэлтүүд Лабораторийн шинжилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

Нүд, чих,

хамар, хоолой

н

халдварууд

1. Нүдний халдваруудад конъюнктивит, нүдний бусад халдварууд багтана. А.Конъюнктивит: • Идээрхэг нуух гарна. • Нүд улайна. • Нүд өвдөнө. • Зовхи хавагнана. 2. Чихний халдваруудад гадна ба дунд чихний үрэвсэл, мастойдит багтана. А. Гадна чихний үрэвсэл: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Чихнээс идээрхэг шүүрэл гарна. • Чихээр өвдөнө, улайна. Б. Дунд чихний үрэвсэл: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Чихээр өвдөнө. • Чихнээс идээ гоожно. • Хэнгэрэгэн хальс улайсан, гэрлийн урвалгүй, чинэрсэн

байна. • Хэнгэрэгэн хальсны хөдөлгөөн багассан. В.Мастоидит: • Шалтгаангүйгээр 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Хөхлөг сэртэнгийн орчмоор өвдөнө, улайна. • Толгой өвдөнө. • Нүүрний мэдрэлийн саажилт илэрнэ. 3. Синусит: • 38°С ба түүнээс дээш халуурна. • Толгой өвдөнө. • Хамар битүүрнэ. • Хамраас идээ гарна. • Гэмтсэн пазухийн орчмоор өвдөнө, эмзэглэлттэй

байна.

А. Конъюнктивитийн үед: Дараах нөхцлөөс аль нэг нь илэрнэ. √Нуухны арчдсанд нян илэрнэ. √Нуухны арчдсыг Грамаар будаж харахад эмгэгтөрөгч нян ба цагаан эс харагдана. А. Гадна чихний үрэвслийн үед √Гадна чихний сувгаар ялгарч буй шүүрэлд нян ургана. √Гадна чихний сувгаар ялгарч буй шүүрлийг Грамаар будаж харахад эмгэгтөрөгч нян илэрнэ. Б. Дунд чихний үрэвслийн үед: Дараах нөхцлөөс аль нэг нь байна. √Мэс ажилбарын үед дунд чихнээс авсан шүүрэлд нян ургана. √Эмч дунд чихний үрэвсэл гэж оношилсон. В.Мастоидитийн үед: Дараах нөхцлөөс аль нэг нь илэрнэ. √Хөхлөг сэртэнгээс гарч буй идээ, шингэний сорьцонд нян ургана. √Хөхлөг сэртэнгээс гарч буй идээ, шингэнийг Грамын аргаар будаж харахад эмгэгтөрөгч нян илэрнэ. 3. Синуситийн үед: √Синусийн хөндийгээс авсан идээнд нян ургана. √Рентгенд халдварын шинж илэрнэ. √Диафаноскопийн шинжилгээнд эерэг байна.

41

Халдварын хяналтын журмын хоёрдугаар хавсралт

Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын хуудас

Өвчний түүхийн №_________ Үйлчлүүлэгчийн эцэг (эх)-ийн нэр, нэр_____________________ Нас ______ Эмчлэгч эмч __________________ Үндсэн онош

он сар өдөр Хэвтсэн Гарсан Шилжсэн Нас барсан

Халдварын төрөл Эмнэлзүйн

шинж тэмдгүүд Хэвтэх үед Хэвтэх

явцад Лабораторийн

шинжилгээний үзүүлэлт

Цусан халдвар

38°С ба түүнээс халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Даралт унах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Шээсний гарц, хэмжээ багасах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

1 хүртэл насны хүүхдэд биеийн халуун 37°С-с буух

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Хүйт дааж, жихүүдэс хүрэх

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Төвийн/ захын венийн катетер тависан эсэх

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Бөөр шээсний замын халдварууд

38°С ба түүнээс халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Дизурийн шинж Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Ойр ойрхон шээс хүрэх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Бүсэлхий, нуруугаар өвдөх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Давсагны катетер тависан эсэх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Хоол боловсруулах замын халдварууд

38°С ба түүнээс халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Суулгах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Бөөлжих Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Хэвлийгээр өвдөх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Амьсгалын замын халдварууд

38°С ба түүнээс халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Ханиалгах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Цэр гарах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Хэрчигнэх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Амьсгалын аппаратанд орсон эсэх

Тийм □ үгүй □

Цээжний рентген зурагны өөрчлөлт

Халдварын онош:

Нөхөн үржихүйн эрхтэн тогтолцооны

38°С ба түүнээс халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Хэвлийгээр өвдөх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Үтрээнээс идээрхэг шүүрэл гарах

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

42

Халдварын төрөл Эмнэлзүйн шинж тэмдгүүд

Хэвтэх үед Хэвтэх явцад

Лабораторийн шинжилгээний үзүүлэлт

Хөхнөөс идээ гарах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Хөхний толгой хагарах

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Цусаар дамжих халдварууд

ХДХВ/ДОХ Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Вируст гепатит С, В Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Арьс, зөөлөн эдийн халдвар

Идээт Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Идээт цэврүүнцэрт Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Шүүдэст тууралт Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Хэсэг газрын өвдөлт, эмзэглэл илрэх

Тийм □ үгүй □

Хавагнах, улайх, халуу оргино Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Халдварын онош

Мэдрэлийн эрхтэн тогтолцооны

38°С ба түүнээс дээш халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Толгой өвдөнө Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Бөөлжинө Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Хүзүү хөших Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Мэнэнгийн шинжүүд илрэх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Цочромтгой болох Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Голомтот өөрчлөлтийн шинжүүд илрэх

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Нүд, чих, хамар хоолойн

38°С ба түүнээс дээш Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ халуурах Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Чихээр өвдөх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Чихнээс идээ гоожих Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Хэнгэрэгэн хальсны хөдөлгөөн багасах

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Нүднээс идээт нуух гоожих Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Нүд өвдөх Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Бусад шинж

Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош:

Зүрх судасны эрхтэн тогтолцооны

38°С ба түүнээс дээш халуурна. Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Цээжээр өвдөнө. Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □ Зүрхний томрол илэрнэ Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Агшилтын шуугиан сонсогдох Тийм □ үгүй □ Тийм □ үгүй □

Халдварын онош

Тайлбар:

1. Эмчлэгч эмч халдварын шинж тэмдэг илэрч байвал тийм гэсэн нүдэнд, илрээгүй бол үгүй гэсэн нүдэнд √тэмдэг тавьж тэмдэглэнэ.

2. Нян судлалын болон бусад холбогдох шинжилгээний хариуг лабораторийн шинжилгээний үзүүлэлт гэсэн хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

3. Өвчний оношийг Олон улсын өвчний аравдугаар ангиллын дагуу бичнэ.

43

Халдварын хяналтын журмын гуравдугаар хавсралт

______он____сар____өдөр Тасаг___________

Эмчлүүлэгсдийг халдварын шинж тэмдгээр тандах хуудас

№Овог н

эр

Өвчний түүхийн №

Палат

№

Халууралт

Түлэнхийн халдвар

Цусан халдвар

Бөөр шээсний замын халдвар

Амьсгалын замын халдвар

Хоол боловсруулах

эрхтэн тогтолцооны халдвар

Бусад халдварын шинж тэмдэг

Антибиотик

эмчилгээ

хийгдсэн

Микробиологийн шинжилгээ

шинжлэгдэхүүн

Шархны

тав

хар

хүрэн

, хар өнгөтэй болох

Шархны

орчмоор

хавагнах

Биеийн

халуун

<37°С

-с

буурах

Цусанд нян ургах

Даралт унах

Шээс ховордох

Цусанд нян ургах

Дизурия

Бүсэлхий

нуруугаар

өвдөх

Ойр

ойрхон шээх

Шээсэнд

≥10

5 КО

Е/мл

2-с доош

гүй төрлийн нян

ургах

Ханиалгах

Цэр

ялгарах

Хэрчигнүүр

сонсогдох

Бусад

Бөөлжих

Суулгах

Хэвлийгээр

өвдөх

Өтгөнд нян ургах

Арьс,

зөөлөн эдийн

Нуралт,

цооролтын

Нүд

, чих

, хам

ар хоолойн

Мэдрэлийн

эрхтэн

тогтолцооны

Илэрсэн үүсгэгч, түүний

антибиоти-кийн мэдрэг чанар

Сувилагч_________________ Тайлбар:

1. Сувилагч нь заагдсан халдварын шинж тэмдэг илэрч буй тохиолдолд +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 2. Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

44

Халдварын хяналтын журмын дөрөвдүгээр хавсралт

________он_____сар____өдөр Тасаг______________

Мэс ажилбарын дараах халдварыг шинж тэмдгээр тандах хуудас

№

Овог нэр

Өвчний түүхийн

№

Палат

№

Халдварын шинж тэмдгүүд

Антибиотик эм

чилгээ

Лабораторийн шинжилгээ

Халууралт

Зүслэгийн орчм

оор улайсан

Хэсэг газры

н өвдөлт

, эмзэглэл

Шархны

орчмоор хавагнасан

Зүслэгийн орчм

оор халуун

оргих

Шарх бугласан

Урсгуур тавьсан

Урсгуураар

идээ гарсан

Эмч шархы

г нээсэн

Шарх өөрөө задарсан

Шархнаас идээ

гарсан

Эдийн

гүнээс

идээ гарсан

Бусад

Шинжлэгдэхүүн авсан эсэх

Илэрсэн

үүсгэгч

Антибиотикийн мэдрэг чанар

Боолтын сувилагч__________________

Тайлбар:

1. Боолтын сувилагч нь заагдсан халдварын шинж тэмдэг илэрч буй тохиолдолд +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 2. Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэнд бичиж тэмдэглэнэ.

45

Халдварын хяналтын журмын тавдугаар хавсралт

Мэс ажилбарын дараах халдварын тандалтын хуудас Өвчтний талаарх мэдээлэл

Өвчний түүхийн №_________ Үйлчлүүлэгчийн эцэг (эх)-ийн нэр, нэр_____________________ Нас ______ Эмчлэгч эмч __________________ Үндсэн онош:

он сар өдөр Хэвтсэн Гарсан Шилжсэн Нас барсан

Мэс ажилбарын байдал Хагалгааны нэр

Хагалгаа хийсэн сар, өдөр

Хагалгаа эхэлсэн цаг Дууссан цаг

Хагалгаа хийсэн мэс засалч Ерөнхий мэдээ алдуулалттай1 Тийм Үгүй Шархны ангилал1 Цэвэр Харьцангуй-цэвэр Бохирдсон Халдварлагдсан Дурангийн хагалгаа1 Тийм Үгүй ASA-н ангиллаар1 1 2 3 4 5 >1 хагалгаа нэг зэрэг хийгдсэн1 Тийм Үгүй Төлөвлөгөөт эсвэл яаралтай1 Төлөвлөгөөт Яаралтай

Мэс ажилбарын дараах халдварын идэвхитэй тандалт

Өнгөц хэлбэрийн халдвар Халууралт □ Зүслэгийн орчмоос идээ гарах □ Зүслэгийн орчмоор өвдөх □ Зүслэгийн орчмоор хавагнах □ Зүслэгийн орчмоор улайх □ Зүслэгийн орчмоор халуун оргих □ Эдийн халдвар Гуурсаар идээ гарах □ Эд буглах □ Шарх өөрөө задрах □ Эмч шархыг нээх □ Бусад шинж тэмдгүүд □ Эрхтэн /хөндийн халдварууд Халдварын байрлал __________________________ ______________________ Мэс ажилбарын дараах халдварын онош:

Бохир боолтын өрөөнд боолт хийж байсан □ Эрхтэн/ хөндийн халдвар □

өнгөц хэлбэрийн халдвар □ Эдийн халдвар □

Микробиологийн шинжилгээний үзүүлэлт

Сар, өдөр Шинжлэгдэхүүн үүсгэгч Сар, өдөр Шинжлэгдэхүүн Үүсгэгч

Антибиотик эмчилгээ Антибиотик Нэг

удаагийн тун

Хэрэглэж буй арга

Өдөрт хэдэн удаа

өдрийн нийт тун Эхэлсэн өдөр

Дууссан өдөр

Тайлбар:

1. Эмчлэгч эмч нь 1 тэмдэглэсэн асуултыг дугуйлж тэмдэглэнэ. 2. Халдварын шинж тэмдэг илэрч байвал +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 3. Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

46

Халдварын хяналтын журмын зургаадугаар хавсралт

____он____сар___өдөр Тасаг_______________

Кесар хагалгаагаар төрсөн эхчүүдэд мэс ажилбарын дараах халдварыг ажиглах тандалтын карт

Эхийн овог нэр

Палат

№

Хагалгааны

дараах

хоног

Зүслэгийн орчм

оор улайх

Ха

луун

оргих

Өвдөлт,

эмзэглэл

Хэсэг газры

н хаван

Шарх задарсан

Эмч шархы

г нээсэн

Зүслэгээс идээ

гарсан

Шархны

гүнээс

идээ

гарсан

Оёдол

бугласан

Антибиотик

Лабораторийн шинжилгээний байдал

Шархнаас шинжлэг-

дэхүүн авсан

Илэрсэн үүсгэгч

Антибиотикийн мэдрэг чанар

Сувилагч________________________________

Тайлбар: 1-Боолтын сувилагч нь заагдсан халдварын шинж тэмдэг илэрч буй тохиолдолд +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 2-Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

47

Халдварын хяналтын журмын долоодугаар хавсралт

___он____сар___өдөр Тасаг__________

Хэвийн төрсөн эхчүүдийг халдварын шинж тэмдгээр ажиглах тандалтын карт

Эхийн овог нэр

Палат

№

Биеийн температур

АД пульс

Хярзангийн оёдол

Хөхний байдал Эмчилгээний заалт

Төрсний дараах хоног

Өглөө

Орой

Хэсэг

газрын хаван

Өвдөлт

Улайлт

Оёдол

задарсан

Идээлсэн

Хөх саам

шиж

зөөлөрсөн эсэх

Эмгэгийн

улм

аас

сүүгүй

болсон

хөхний

толгой

хагарсан

Хэсэг газры

н өвдөлт

Элбэг

Ховор

Үнэртэй,

идээтэй

Антибиотик

Физик

эмчилгээ

Угаалга

Эх баригч________________

Тайлбар: 1- Эх баригч нь заагдсан халдварын шинж тэмдэг илэрч буй тохиолдолд +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 2- Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

48

Халдварын хяналтын журмын наймдугаар хавсралт

_____он_____сар_____өдөр Тасаг____________

Нярайг халдварын шинж тэмдгээр ажиглах тандалтын карт

Нярайн овог

нэр

Палат

№

Хэд хоногтой

Биеийн

тем

ператур

Арьс, арьсан доорхи эдийн халдвар

Амьсгалын замын халдвар

Хүйн халдвар Хоол боловсруулах замын халдвар

Нүдний халдвар

Бусад халдварууд

Антибиотик

эмчилгээ

Микробиологийн шинжилгээ

Арьс

улайх

, хавагнах

Шүүдэст

, цэврүүт

тууралт

Пузырчатка

Идээт

тууралт

Хэсэг газры

н үрэвсэл

Амьсгалд

туслах булчин

оролцох

Хэрж

игнэх,

амьсгаадах

Цэр

ялгарах

Хүй хавагнаж

, улайх

хүйн

нойтон шарх(шүүрэл

гарах)

Хүйнээс

идээ гарах

Хүйн

судасны

флебит,

артерит Бөөлжих

, гулгих

Гэдэсний

гүрвэлзэх

хөхөдөлгөөн сулрах

Өдөрт

6-с

олон баах

Хавдсан,

улайх

Нуух гарах

Салсархаг

, идээрхэг н

уух

гарах

Нярайн сувилагч________________________

Тайлбар:

1. Сувилагч нь заагдсан халдварын шинж тэмдэг илэрч буй тохиолдолд +, илрээгүй бол - тэмдгээр тус тус тэмдэглэнэ. 2. Бусад асуултад тохирох хариултыг хүснэгтэд тэмдэглэнэ.

49

Халдварын хяналтын журмын Есдүгээр хавсралт

Нярайн халдварын мэдээний хуудас ______сар_____он Эмнэлэг____________ Долоо хоног, өдөр Арьс, арьсан доорх

эдийн халдвар Амьсгалын замын халдвар

Хүйн халдвар

Хоол боловсруулах замын халдвар

Нүд, чих, хамр хоолйн халдвар

Цусан халдвар

Бусад халдварууд

1-р 1 2

долоо 3 4 5

хоног 6 7

Бүгд

4-р 25 26

долоо 27 28 29

хоног 30 31 Бүгд

Бүгд Тархвар судлагч эмч__________________

50

Халдварын хяналтын журмын аравдугаар хавсралт

______он____сар Эмнэлэг___________

Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын мэдээний хуудас Долоо хоног

Өдөр

Цусан

халдвар

Мэс

ажилбары

н дараах

халдвар

Бөөр

шээсний

замын халдвар

Нярайн халдвар

Хоол

боловсруулах

эрхтэн

тогтолцооны

халдвар

Цусар

дам

жих

халдвар

Амьсгалы

н замын

халдвар

Нөхөн

үрж

ихүйн

эрхтэн

тогтолцооны

Бусад халдварууд

Бүгд

1-р долоо хоног

1 2 3 4 5 6 7

Бүгд

2-р долоо хоног

8 9 10 11 12 13 14

Бүгд

3-р долоо хоног

15 16 17 18 19 20 21 22

Бүгд

4-р долоо хоног

23 24 25 26 27 28 29 30 31

Бүгд

Тархвар судлагч эмч_____________

51

Халдварын хяналтын журмын арваннэгдүгээр хавсралт

_____он_______сар Тасаг_________________ Эмнэлзүйн ажилбарын тандалтын карт

Өдөр

Шинээр хэвтсэн өвчтний тоо

Тасгийн нийт өвчтний тоо

Хагалгаа хийлгэсэн өвчтний тоо

Боолтын өрөөнд үйлчлүүлсэн өвчтний тоо

Дурангийн кабинетэд үйлчлүүлсэн өвчтний тоо

Давсагны катетертэй өвчтний тоо

Төвийн венийн катетертэй өвчтний тоо

Амьсгалын аппараттай өвчтний тоо

Цус сэлбүүлсэн өвчтний тоо

Донорын сүүгээр хооллосон хүүхдийн тоо

Эрхтэн суулгуулсан өвчтний тоо

Бусад

1 2 3 4 5 6 7

24 25 26 27 28 29 30 31 Бүгд

Тасгийн ахлах сувилагч___________________

52

Халдварын хяналтын журмын арванхоёрдугаар хавсралт

Эмнэлзүйн сорьцноос ялгасан үүсгэгчид

Тасгууд

Ирүүлсэн сорьцны

тоо

Цус Өтгөн Цэр Шархны

арчдас Шээс Бусад

үүсгэгч үүсгэгч үүсгэгч үүсгэгч үүсгэгч үүсгэгч Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

мөөгөнцөр

Бусад

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

мөөгөнцөр

Бусад

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

Бусад

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

мөөгөнцөр

Бусад

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

мөөгөнцөр

Бусад

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

Хөгц

мөөгөнцөр

Бусад

Мэс засал Дотор Мэдрэл Хүүхэд Чих, хамар хоолой

Бөөр Бөөрний мэс засал

Нүд

Лабораторийн эмч__________________

53

Халдварын хяналтын журмын арвангуравдугаар хавсралт

Эмнэлэг_____________ ________он______сар

Ялгасан нянгийн антибиотикт мэдрэг чанарыг бүртгэх хуудас

Үүсгэгч

Нянгийн нэр Ялгасан

өсгөврийн

тоо

Ампициллин

Пенициллин

Оксацилин

Гентам

ицин

Эритром

ицин

Клаф

оран

Цеф

азолин

..

Ципрофлокса-

цин

Нистатин

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

R %

S %

Грам

эерэг

Грам

сөрөг

нянгууд

Бусад

Дүн

Лабораторийн эрхлэгч______________

54

Халдварын хяналтын журмын Арвандөрөвдүгээр хавсралт

Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын мэдээллийн урсгалын загвар

(Улаанбаатар хотод)

ХӨСҮТ ЭМЯ

Мэргэжлийн хяналтын ба

бусад байгууллага

Нийслэлийн ЭМГ

Дүүргийн эмнэлэг

Өрхийн эмнэлэг

Амаржих газар

Төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмнэлэг, төв

Хувийн эмнэлэг

(улсын үйлчилгээтэй)

Хувийн эмнэлэг

55

Халдварын хяналтын журмын арвантавдугаар хавсралт

Эмнэлгээс шалтгаалсан халдварын тандалтын мэдээллийн урсгалын загвар (хөдөө, орон нутагт)

ХӨСҮТ

Аймгийн ЭМГ

Аймгийн нэгдсэн эмнэлэг Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төв Өрхийн эмнэлэг Хувийн ортой эмнэлэг Сум дундын эмнэлэг Сумын эмнэлэг

ЭМЯ

Мэргэжлийн хяналтын ба ба бусад

байгууллага

56