×1xpehu :1 0duw0dufk 2018 - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/d02669/2018_1/2018_1_uykurr.pdfbu...

ISSN: 1304-4796 E-ISSN: 2146-2844

:16 / :1 / 2018

-2018

M M Cilt:16 :1, M 2018 li i i:22.01.2018 i: 10.18026 . 11 0 l i i:27.03.2018

M M

1

-- - - Anahtar Kelimeler:

1 Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türk-slam Sanat . mail: [email protected]

Ramazan UYKUR

386 | Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler ergisi – Cilt: 16, Say : 1, Mart 2018

C - M M M

C -

(1138)

- - -

Keywords: -

i i d n , hanedan n kurucusu Sal hadd n usu b. Eyy b ün

babas ecmeddin Eyy b den alan Eyy b ler engiler in devam d r. Sal hadd n Eyy b 66- 8 11 1-11 Tikrit te 2 11 8

l i i M i M i l i l i

Be eri Bilimler Say s | 387

y l nda do du unda babas Sel uklular n Tikrit valisiydi. Eyy b ler, Sal hadd n in do du u y l Musul tabegi madeddin engi nin iste i üzerine, Tikrit ten ayr larak Musul a gitti ve engi nin hizmetine girerek Ha l lar a kar düzenlenen se erlere kat ld lar. Sal hadd n gen ya lar nda Ha l lar a kar ya lan se erlerde bulundu ve

ma k ahneli ine kadar yükseldi2 Eyy b ler - 6 116 -116 y llar aras nda M s r a se erler

düzenlemi ve bunlar n önemli sonu lar olmu tur. Sal hadd n in amcas irk h un ordusuyla 6 116 y l nda ahire ye girdi inde oda amcas n n yan ndayd . Fat mi Hali esi el- did i-dinillah bu s rada öldürülen veziri aver in yerine irk h u Melik Mansur l kab n vererek yeni veziri tayin etti . irkuh da iki ay sonra ölünce el- did, Sal hadd n e hilat giydirdi ve onu el-Melikü n- as r unvan yla vezir tayin etti 6 116 .

Sal hadd n 66 11 1 y l nda M s r a h kim olunca minberlerden, bbasi Sünni hali esi ad na hutbe okutu sikke bast rd . aha sonra ise ureddin engi den gelen emir üzerine Fat mi hila etine son verdi6. 66 11 0 , 6 11 2 ve 68 11 y llar nda Sal hadd n, udüs Ha l rall na kar se erlere kt . Eyle, erek, übe, Hicaz, emen, ibya ile Tunus un bir k sm al narak Sal hadd n e ba land .

0 11 de Sal hadd n in Hale i ku atmas ve Ha l lar yenmesi üzerine bbasi hali esi tara ndan Suriye ve M s r daki h kimiyeti onaylanarak hilat gönderildi8. 0 11 y l ndan sonra Ha l lar n slam ülkelerine ya t ek ok sald r ve bask n sonucunda Sal hadd n in askerleriyle sava t klar n görmekteyiz. bnü l-Esir bu olaylar ayr nt lar yla anlatm t r .

2 amazan e en, , stanbul 1 8 , s. 11 vd

amazan e en Eyy b ler , , C. 12, 1 , s. 20. laaddin ta Melik Cüveyn , - , Çeviren M. Öztürk, Türk Tarih

urumu, nkara 201 , s. bnu l-Ezrak, , Çeviren . Savran, Erzurum 1 2, s. 1 0, 1 . bnü l-Esir, - - , 11, Bahar ay nlar , stanbul 1 1, s. 2 8

vd bnu l-Ezrak s. 1 . Cüveyn , s. , 6 bnu l-Ezrak s. 1 e en 1 , s. 20.

6 bnü l-Esir, s. 2 6-2 8 Stanley ane oole, , ondon 18 8, s. 111-116.

bnü l-Esir, s. 28 , 2 Cüveyn , s. e en 200 , s. . 8 bnü l-Esir, s. - 8 bnu l-Ezrak, s. 1 , 1 e en 200 , s. e en 1 , s. 20. yr nt l bilgi i in bkz. bnü l-Esir 1 1.

Ramazan UYKUR


118 y l nda Sultan, Hale i tamamen ele ge irerek büyük bir strate ik avanta sa lad ve udüs yolu kendisine a lm oldu. ihayet Sal hadd n, 8 118 y l nda Hittin de Ha l larla ya t sava ta büyük bir za er kazanarak Ha l ordusunu ma lu etti10. Sal hadd n bu za erden sonra h zl bir etih hareketine giri erek Filistin de kka, Taberiye, skalan, ablus, emle, azze gibi ok say da kaleyi ele ge irdi. Birka ha ta i inde ok say da ehir ethedildi11. S ra art k udüs e gelmi ti. Sultan 8 118 de udüs ü

ku att ve Cuma günü ehri ethetti. Sal hadd n adamlar yla isti are ederek Ha l lara em n verilmesine ve onlar d ar kararak, zengin olsun, akir olsun erkeklerin onar dinar, kad nlar n be er dinar, k z ve erkek ocuklar n da iki er dinar, ödemesi kar l nda udüs ten ayr lmalar na izin verdi12.

10 y l nda udüs ü ele ge iren Ha l lar Müslüman ve ahudileri öldürü büyük bir katliam ya m lard 1 . Ha l lar n

seksen sekiz y l önce kana bulad klar kentte hi bir ta k nl k ya lmad Müslümanlar za er sevincini olgunluk i inde kutlad lar1 .

i er yandan udüs ün ve bir ok kalenin dü mesi üzerine bütün Bat vru a ülkelerinin kat ld yeni bir Ha l se eri düzenlendi. Ha l lar 8 118 de kka y ku att lar. Sal hadd n ile Ha l lar aras nda kka önünde iki y la yak n süren iddetli sava lar ya and . Fransa ral hili e uguste, lman im aratoru Barbarossa, ngiltere ral rslan ürekli ichard ordular ve donanmalar yla geli sava a kat ld lar. kka 8 11 1 de Ha l lar n eline ge ti1 . kka ile a a aras ndaki sahil eridini de ele ge iren Ha l lar n udüs ü almak i in ya t klar te ebbüsler ise Sal hadd n tara ndan ba ar s zl a u rat ld . ihayet 88 11 2 tarihinde iki tara aras nda ü y l sekiz ay süreli bar antla ma imzaland 16. Sal hadd n 8 11 y l nda akut bir hastal a yakalanarak 8 gün yatt ktan sonra ma k ta ve at etti1 . Sal hadd n in udüs ü geri almas ve Ha l lar n elinde olan ek ok yeri kurtarmas slam

10 bnü l-Esir, s. 22- 2 e en 200 , s. e en 1 , s. 21. 11 bnü l-Esir, s. 2 - 1. 12 bnü l-Esir, s. . 1 Ebru ltan, , TT , nkara 200 , s. n emirkent, udüs Ha l lar önemi , C. 26, 2002, s. 2 .

1 oole, s. 1 -216 emirkent, s. 1 ltan, s. 12 . 1 bnü l-Esir, - - , 12, Türkiyat Matbaac l k, stanbul 1 8 , s. 6 -6 . 16 bnü l-Esir 1 8 , s. -81. 1 bnü l-Esir 1 8 , s. 8 .



dünyas n n unutulmaz kahramanlar aras nda yer almas n ve Türk slam tarihinin en tan nm kahramanlar ndan biri olmas n

sa lam t r18.

M M Sikke 1. Envanter numaras 200 , Bak r Fels , 81 1186 ,

11. 0 gr, 2 mm1 Sikkenin ön yüzünde i i e iki düz izgili daire moti i i inde

alt gen görülmektedir. lt gen in merkezinde ü s ra ku yaz yla -- - yaz t yla Sal hadd n

Eyy b nin ve babas n n ad belirtilmi tir. az t n evresinde ise - eklinde hali enin kendisine verdi i -

slam devletini ya atan koruyan- unvan yaz lm t r. Sikkenin arka yüzü de ön yüzdeki tasar ma benzemektedir. ki

düz izgili daire moti i i inde alt gen görülmektedir. lt gen in merkezinde ku hatl ü sat r yaz da - - -

- . eklinde Hali e el- s r i-dinill h n isim ve lakab yaz lm t r. Bu yaz t n evresinde ise

yaz t yla sikkenin 81 1186 y l nda dar edildi i belirtilmi tir. Sikkenin dar yeri ise silinmeden dolay okunamamaktad r.

18 e en 200 , s. . 1 Stanley ane oole,

, Vol. V, Classes V- V , rinted by rder o the Trustees, Forni Editore, ondon 18 , s. 1,

o 2 2.

Ramazan UYKUR

3 0 | Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler ergisi – Cilt: 16, Say : 1, Mart 2018

Sikke 2. Envanter numaras 6208, ümü irhem , ima k,

82 118 , 2.6 gr, 22 mm Sikkenin ön yüzünde en d ta biri inci dizili olan i t daire ekli

yer alm t r. Bu dairelerin merkezinde, d taki daha kal n ve düz izgili i teki inci dizili iki kare ve karelerin i inde de ü sat r k i yaz t

yer alm t r. Burada Hali e en- s r i-dinill h n ismi ve Müslümanlar n hali esi oldu unu belirten lakab - - -

- yaz lm t r. arenin dört kö esine de elime-i Tevhid

yerle tirilmi tir. Sikkenin arka yüzü de ön yüz tasar m na sahi tir. Merkezde ü

s ra ku hat ile: - - - - yaz larak, Sal haddin in dünya ve dinin yard mc s oldu u laka lar belirtilmi tir. Bu yaz t n evresinde kendi ve babas n n ad

olarak yaz lm t r. i er yaz tta ise sikkenin 82 118 y l nda am ima k da dar edildi i bilgisi verilmi tir. az t öyledir: - .


Be eri Bilimler Say s | 3 1

Sikke . Envanter numaras 6, Bak r Fels 8 1188 , 12.

gr, 0 mm20 Sikkenin ön yüzünde i i e iki inci dizili daire yer al r. rtada ki

birinci dairenin i inde kuyru unu havaya kald rm bir arslan aslan tasviri bulunmaktad r. rslan ile daire aras nda kalan bo luklara y ld z moti i yerle tirilmi tir. ki dairenin aras nda da dairesel ekilli ku yaz t yer alm t r. az tta Sal haddin in hali enin, dünyan n ve dinin yard mc s oldu u belirtilmi tir. yr ca slam devletinin hayatta kalmas n sa lad hususu da vurgulanm t r. az t öyledir: -

- - -- . rka yüzde merkezde dört sat r ku yaz tta Hali e en- s r i-

dinill h in ismi ve lakab - - - - olarak yaz lm t r. el- m m yaz s n n üzerinde simetrik

20 oole, s. 2, o 2 , 2 Henri avoi ,

, , aris. 18 6, s. 188-18 , no 1- Behzad Butak, , ulhan Matbaas , stanbul 1 , s. 10 , no 11

brahim rtuk ve Cevriye rtuk, , Cilt , MEB, stanbul 1 0, s. 221.

Ramazan UYKUR


olarak rumi bezemesi i lenmi tir. rtadaki yaz y dairesel bi imde evreleyen di er bir yaz tta ise sikkenin dirhem cinsinden de eri ve 8 1188 y l nda dar edildi i belirtilmi tir. az t öyledir:

- . Sikke üzerinde dar yeri bilgisi bulunmaz ancak umismat avoi bu tarz sikkelerin -herhangi bir kan ta dayanmaks z n- Meyya arikin de bas ld bilgisini vermi tir21

Çevresinde:

Merkezde:

Çevresinde:

rslan moti leri ikonogra ik bir imge olarak eolitik a dan

ba layarak tahtlarda kullan lan, taht n gücüyle eki tirilen bir simge eklinde kar m za km t r. Çatalhöyük te bulunmu olan ana

tanr a igürünün kol aklar n n iki aslan bi iminde olan bir taht üzerinde oturdu u görülür. ntik kültürlerde de aslanl tahtlar yayg nd r. Mezo otamya da MÖ 2 2 -2 y llar aras nda hüküm süren kadlar Tanr a tar a raz arslan igürlerinin süsledi i bir tahtta otururken betimlemi lerdir22.

21 avoi , s. 188, no 1, 2. 22 Simge Özer narba ,

T.C. ültür ve Turizm Bakanl ay nlar , nkara 200 , s. 0.



Çatal Höyük ana tanr a igüründen itibaren nadolu ve Mezo otamya kültüründe tanr lar n arslan, bo a, geyik veya ba ka bir hayvan üzerindeki tahtlarda ya da do rudan hayvan üzerinde betimlenmesi yayg n bir uygulama olarak kar m za kmaktad r.

ionysos un bir anter üzerinde, H ristiyan ikonogra isinde ise Meryem ya da konsüllerin arslanl taht üzerinde resmedilmesi bu gelene in devam n göstermektedir2 .

E. Esin rslan ve Türk e arslanl g örgün denilen arslanl taht gibi moti lerin sya ya Hunlar n ve Tabga lar n Budizm i kabulü ile girdi ini, ünkü sya da arslan olmad n , kaydetmi tir. ök-Türk

a an soyunda bilinen ilk arslan ad veya unvan Budist olan Tas ar a ana aittir. aha sonra, arslan Türk hükümdarlar na mahsus,

yayg n bir ad veya unvan olmu tur. rkun k y lar ndaki ök-Türk ka an mezarl nda ve rdu Bal k ygur ba kenti kal nt lar nda ok say da arslan heykelleri bulunmu tur2 .

ede orkut estan nda yer alan bir beyitte de u i adelere rastlanm t r:

sözleri yer al r. Basat n annesinin ad a an rslan olarak an lm t r2 . Türk ve slam hükümdarlar arslan av na kmay , saraylar nda

arslanlar i in özel yerler ya t r beslemeyi, bazen törenlerde deh et vermek i in zincire ba lanm arslanlara da yer vermeyi gelenek edinmi lerdi. sim olarak da slamiyet ten önce oldu u gibi slamiyet ten sonra da arslan isminin yayg n olarak kullan ld n

görmekteyiz. Sel uklular, rtuklulular ve di er atabeglikler l rslan, rtuk rslan, avlak arslan veya rslan ogmu gibi laka lar eklinde de kullanm lard r. Hatta Türkler aras nda eskiden beri

yayg n olarak kullan lan isim onlara tebaa olmu , Ermeni, ra , S r ve Bulgar gibi kavimlerde de rslan, slan veya eslan eklinde yay lm t r26.

yr ca eski Türk mitolo isinde arslan ve güne birlikte dü ünülerek kozmolo ik inan sisteminin bir simgesi say lm t r.

2 dil Özme, slan-Binici om ozisyonunu eren Sikkeler Üzerine Bir

e erlendirme , stanbul 200 , s. .

2 Emel Esin, , Edebiyat Fakültesi Matbaas , stanbul 1 8, s. . 2 narba , s. 60. 26 M. Fuad ö rülü, rslan , C 1, . Bask , MEB, stanbul 1 8, s. 601-60 .

Ramazan UYKUR


Bunun yan nda, arslan her devir ve bölgede kudret, gü ve koruyucu sembol olarak kullan lm t r. rta sya da Bilge a an ve ültekin e ait mezarlarda bilinen en eski arslan heykelleri bulunmu tur2 .

ygur ve ök Türklerde l -Er Tonga ve ba ka Türk beylerinin ad ya da unvan olan tonga ka lan , ars ve arslan gibi ongunlar al l kla ilgiliydi. Türkistan beyleri aras nda Turgi ka anlar ve Ta kend Türk tudunlar n n sikkelerinde, arslan ongunu görülmü tür28. ök Türk beylerinin sa lar genellikle uzun ve serbest ekilde dalgalan rd ve ancak matem sebebiyle kesilirdi. ygur

metinlerinde al lerin uzun sa arslan yelesine benzetilmi tir2 . Sonralar ise, ygur sanat nda y rt c hayvan ostu giymi resimler, Helenistik sikkeler arac l yla rta sya ya geli hükümdar sembolü olmu , arslan ostlu Herakles k ya etinin taklidi say lm t r 0. rta

sya da bulunan bir gümü ka üzerindeki tasvirde arluk hükümdar n n tahta k n gösterdi i san lan, arslanl g örgün -arslanl taht- sahnesi görülmektedir 1.

F. ö rülü, Çin kaynaklar n n o u Türkistan da hükümdar n arslan eklinde bir taht üzerinde oturdu unu ve bu sebe le

ygurlar n hükümdar na rslan Han dedi ini kaydetmi tir. Müslüman Türk devletlerinden arahanl lar da arslan kelimesinin hükümdarlar tara ndan bir unvan olarak al nd görülmü tür.

arahanl lar a ait sikkeler incelendi inde ok say da hükümdar n rslan unvan n ald anla lm t r. Örne in Sultan Sancar n kay n ederi Muhammed b. Süleyman Semerkant taht na ge ti i zaman rslan Han unvan n alm t 2.

öklerini Sümer Mezo otamya sanat ndan alan eski ran sanat , Sasaniler devrinde ve daha öncesinde arslan moti inin bir t ls m oldu u dü ünülmü , hatta Hamedan ehri nde ka s nda bulunan arslan heykelinden dolay Bab el-Esed rslanl a ad yla me hur olmu tur .

2 önül Öney, nadolu Sel uk Mimarisinde rslan Figürü , , Say

, nkara 1 1, s. 2. 28 Esin, s. 1 0. 2 Esin, s. 106.

0 Emel Esin, , abalc ay nevi, stanbul 200 , s. 1 0, 1 0.

1 Esin, 1 8, s. 16 -168 narba , s. . 2 ö rülü, s. 60 . ö rülü, s. 60 .



ümü te si, tahtta oturan Türk hükümdar . yy. ba lar

Hermitage narba s.

Sel uklu dönemi ibrikten ayr nt , taht Sahnesi 12 6-12 alters rt allery,

Baltimore nadolu da arslan moti i rta a ya lar nda kervansaray,

medrese ve camilerin ta ka lar nda sultanlar simgeleyen arma olarak ya ld dü ünülmektedir . Tahtla birlikte ya ld nda ise taht n kudretini simgeleyen ve hükümdar nazardan koruyan t ls m olarak ya lm t r. Memlük hükümdar Sultan Baybars n alt n ve gümü sikkelerinde gücünü sembolize eden bir arma olarak arslan betimleri yer alm t r. Sal haddin Eyy b nin aralar nda görülen arslan moti lerinin de onun armas eklinde ya ld anla lmaktad r.

ennur entürk ve uz Tekin

, ed. Ersel To rakte e, , stanbul. 200 , s. 81-8 .

Memlüklü hükümdar

Baybars n sikkesi.

Erbil tabegi Muza ereddin

ökberi nin sikkesi.

nadolu Sel uklu Sultan yaseddin eyhüsrev in sikkesi.

Ramazan UYKUR


rta a slam dünyas nda ilgi duyulan bir moti olarak arslan ve güne ir-u hur id birlikte resmedilmi tir. Her tür malzeme üzerinde ikisini bir arada görmek mümkündür. ozmolo ik bir inanc anlatan arslan ve güne in birlikte kullan lmas men ei eski Mezo otamya ya kadar giden astrolo ik bir gelenektir. nadolu Sel uklu sultan yaseddin eyhüsrev, Mardin rtuklu hükümdar

emseddin Salih in ve lhan hükümdar lcaytu Sultan Muhammed in sikkelerinde kar m za km t r.

Sal haddin Eyy b 66 11 0 y l nda son Fatimi hali esi el-zad dü ürerek, hutbeyi bbasi hali esi el-Müsted ad na okutmu

ve - Hali enin devletine hayat veren unvan n hak kazanm t r . Sal haddin Eyy b bu tarihten sonra egemen oldu u bölgelerde ad na dar edilen sikkelerin o unda bu unvan kullanm t r. Belki de böylece hem dünyevi hem dini unsurlar ta yan önemli bir unvan n en güzel tamamlay c s gü lü bir yarat k olan arslan moti i olmu tur.

a da yine bu gru i inde yer alan -8 numaral sikkeler verilmi tir. Söz konusu sikkeler numaral sikkenin benzerleridir. Bu sebe le sikkelerin yaz tlar tekrarlanmam , yaln zca envanter bilgileri verilerek resimleri eklenmi tir.

Sikke . Envanter numaras 102, Bak r, 12 gr, 28 mm.

Sikke . Envanter numaras 1 1, Bak r, 11 gr, 0 mm

Sikke 6. Envanter numaras Sikke . Envanter numaras

brahim rtuk ve Cevriye rtuk, , Sümer itabevi, stanbul

1 , s. 0.



22 1, Bak r, 12 gr, 0 mm , Bak r, 10 gr, 2 mm.

Sikke 8. Envanter numaras , Bak r, 12 gr, 0 mm

Sikke . Envanter numaras 62 0, ümü irhem , 8 11 0 , Haleb, 1. gr, 1 mm 6

Sikkenin ön yüzünde inci dizili daire i inde ü s radan olu mu alt kö eli y ld z düzenlemesi görülmektedir. ld z ikisi düz izgi, ortas ise inci dizilerinden olu mu tur. ltl kö eli y ld z n i inde iki s ra i ekli ku yaz bulunmaktad r. az tta - - y ld z n

evresinde ise - yaz t yla Sal hadd n Eyy b nin lakab ve ismi belirtilmi tir.

Sikkenin arka yüzünde de inci dizili daire i inde ü s ral alt kö eli y ld z i inde iki s ra i ekli ku yaz da dönemin hali esinin ismi

- - yaz lm t r. ld z n evresinde ise sikkenin 8 11 0 senesinde Hale te dar edildi i belirtilmi tir. itabe öyledir:

Merkezde:

Çevresinde:

Merkezde:

Çevresinde:

6 rtuk, s. 222.

Ramazan UYKUR


Sikke 10. Envanter numaras yok, ümü irhem , 8 11 0 , Haleb, 2. gr, 20 mm

Sikkenin ön yüzünde inci dizilerinden meydana gelmi daire i inde ü s ral alt kö eli y ld z düzenlemesi görülmektedir. ld z ikisi düz izgi, ortas ise inci dizilerinden olu mu tur. ltl kö eli y ld z n i inde ü s ra i ekli ku yaz bulunmaktad r. ld z n merkezinde Sal hadd n Eyy b nin lakab ve ismi - -

- eklinde yaz lm t r. ld z n evresinde sikkenin Hale te 8 11 0 y l nda dar edildi i belirtilmi tir. az t öyledir: .

Sikkenin arka yüzünde de ön yüz düzenlemesinin tekrar görülür. lt kö eli y ld z n merkezinde Hali e s r i-dinill h n ad ve lakab - - - - eklinde yaz lm t r. lt kö eli y ld z n evresinde ise elime-i Tevhid

yaz lm t r.

Merkezde:

Çevresinde:

Merkezde:

Çevresinde:

Sikke 11. Envanter numaras yok, ümü , irhem , 8

11 0 , Haleb, 2. gr, 20 mm.

lt kollu y ld z üslubunda sikkelerin 80 118 y l nda dar edilmi örnekleri de bulunmaktad r. rtuk, s. 222, no 0 .



Sikke 10 ile ayn d r.

Merkezde:

Çevresinde:

Sikke 10 ile ayn d r.

Merkezde:

Çevresinde:

Sikke 12. Envanter numaras 11, Bak r Fels , 86 11 1 , 12.60 gr, 0 mm 8

Sikkenin ön yüzünde düz bir daire i erisinde arkal kl taht üzerinde ba da kurarak oturmu ka an tasviri yer alm t r. a an sol elinde gö sü hizas nda bir küre tutmu ve sa elini dizinin üzerine koymu tur. a an rta sya tarz ka tan giymi ve ba l k takm t r. Tasvirin evresinde ku hatla Sal haddin Eyy b nin ad ve unvan yaz lm t r. az t öyledir: - - - -

Sikkenin arka yüzünde merkezde ü s ra ku yaz da bbasi

hali esi en- s r i-dinillah n ismi ve unvan - - -- bi iminde yaz lm t r. Bu yaz n n

8 oole s. , no 2 -2 8 sm il alib, - -

-- , Mihran Matbaas , ostantiniye 1 11, s. 1 , no 188 .

halib Edhem, Musée m érial ttoman Section es

Monnaies Musulmanes, Constantino le 18 , s. 1 1, no 188 avoi , s. 18 , o Butak, s. 10 , no 11 rtuk, s. 221.

Ramazan UYKUR


evresinde ise daire eklinde ku bir yaz tta sikkenin 86 11 1 y l nda dar edildi i bilgisi yer alm t r. az t öyledir: -

Çevresinde:

ntik Türk mitolo isinde hakan n egemenlik alan bi iminde

alg lanan taht, Türk tarih, sanat ve edebiyat nda daima h kimiyet ve hükümdarl k sembolü olmu tur. slam öncesi ve sonras Türk sanat n n e itli alanlar nda kar m za kan kom ozisyonlarda hükümdar genellikle tahtta ba da kuru otururken gösterilmi tir.

Ba da veya ygur leh esindeki ba ta , ygur devrinde sark n mürakebe ile ilgili ve bir sana gibi, uzun müddet muha azas

gereken bir oturu olarak tari edilmi tir. tsang ad nda bir Türk airi, Burkan o lu Tol i T z n gan ad ndaki bir Türk azizini öyle

anlatmaktad r :

- babam z ba da kurarak, sükünete eri , hi k m ldamadan

oturdu u vakit-

Bilginin kayna i in bkz. Emel Esin, , abalc ay nevi, stanbul 2006, s. 21.



utadgu Bilig de Ö dülmi , dgurm a beylere hizmet etmenin usul ve nizam n söylerken rada gürültü ile bo az n temizleme ve tükürme bu küstahl k olur ve ho kar lanmaz. Bir de ba da kurma ve yan yatma yüksek sesle kahkaha atma diyerek ö ütlemektedir. Bu i adeden hizmetli s n n n ba da kurarak oturmas n n sayg s zl k olarak alg land n anlamaktay z 0.

8. yüzy l n ilk eyre ine tarihlenen öktürk sikkelerinden birinde ba da kurmu vaziyette ce heden verilmi ili in bir elini havaya kald rd , di er elinde bir asa tuttu u görülür 1. slamiyetten önceki Türk aralar n n da kart ld ve eski bir Türk yerle im yeri oldu u anla lan Mungak Te e harabelerinin Hakanl devrine ait 11. yy civar bir tun hokka üzerinde hükümdara mahsus büyük börk takan bir Hakanl ili i ba da kurmu otururken sahnelenmi tir 2.

Sel uklu dönemi sonuna kadar görülen ba da kurarak oturan ve bir elinde kadeh tutan hükümdar tasvirlerinin en erken örne i Son

öktürk ka an Bilge a an n ölm. zganar Er- gar ve Çiner isimli iki Türk sanatk r tara ndan ya lan at lahdinde ki levhada görülmektedir. evhada ü erkek igüründen meydana gelen ve Türk ikonogra isine uygun ba l k takm bir gru insan bulunmaktad r.

rtada ce heden verilmi ba da kurarak oturan, bir elinde kadeh tutan igür yer almaktad r. Bu igürün iki yan nda e ilerek sayg gösteren iki ki i bulunmaktad r. Böylece ortadaki ahs n ka an oldu u anla lmaktad r. Esin bu tasvirden yola karak bu oturu bi iminin hükümdara ya da yönetici s n ndan bir ki iye ait oldu unu belirtir .

Büyük Sel uklu Sultan . Tu rul un tahta k n n betimlendi i dü ünülen kom ozisyonun merkezinde taht nda ba da kurarak oturan hükümdar, elinde kadeh tutarken resmedilmi tir. Taht n düz bir arkal ve iki yanda ü dilimli birer to uzla sonlanan direkleri bulunmaktad r .

0 usu Has Hacib den nakleden: ndirka , ühre Türk turma ültüründe Ba da elene i Üzerine konogra ik Belirlemeler , , V. Cilt, nkara 2012, s.

166 . 1 aybullah Babayar, , T , nkara 200 , s.

21 -21 , no 01- 0 . 2 a ar Çoruhlu, ,

, abalc ay nevi, stanbul 200 , s. 1 0, res. Esin, 2006, s. 1 , res. 2 .

narba , s. 82.

Ramazan UYKUR


öktürk sikkesinde ba da

kurmu ka an tasviri Babayar, s. 21

Büyük Sel uklu Sultan Tu rul

Bey in sikkesi entürk ve Tekin, s. 2 .

Büyük Sel uklu hükümdar Tu rul Bey in 106 tarihli

alt n sikkesinde, ortada sa elinde kadeh tutan, ba da kurmu ka an igürü yer alm t r . nadolu Sel uklu hükümdar üknedd n

Cihan ah n 622-626 122 - 0 y llar aras nda taht üzerinde ba da kuru oturmu ba haleli ve elinde tes ih tutan sultan tasviri görülmektedir 6. Mardin rtuklu hükümdar s reddin rtuk

rslan n 628-6 12 1- y llar nda bast rd sikkelerinin ön yüzünde tahtta ba da kurmu , bir elini yumruk ya arak dizi üzerine koymu , di er elinde gö sü hizas nda küre tutan Türk ti i tasvir

entürk ve Tekin, s. 2.

6 entürk ve Tekin, s. 2, Halit Erkiletlio lu ve uz üler, ayseri 1 6, s. .



Büyük Sel uklu sultan . Tu ul u tahtta ba da kurarak oturmu gösteren stuko ano 11 , Museum o rt, ennsylvania.

narba , s. 82 bulunmaktad r . nadolu Türkmen devletleri de hükümdar tahtta gösteren sikkeler bast rm t r. Beytekinilerden Muza ereddin

ökböri nin, Harran da 8 1188 y l nda bast rd bak r sikkesinde tahtta ba da kurarak oturan, elinde küreli asa tutan, hükümdar tasviri bulunmaktad r. ani mend Sivas hükümdar emseddin smail in sikkesinde tahtta oturan hükümdar tasvir edilmi tir 8.

üknedd n Cihan ah n sikkesi

entürk ve Tekin, s.

s reddin rtuk rslan n sikkesi

ykur 201 .

Muza ereddin ökböri nin sikkesi.

amazan ykur, , tatürk ültür

Merkezi Ba kanl ay nlar , nkara 201 , s. 2 . 8 entürk ve Tekin, s. , 8.

Ramazan UYKUR


öktürk dönemine ait at lahdindeki ba da kurmu ka an gibi, minder üzerinde ba da kuru oturan igürler ubad bad

inilerinde ve nadolu Sel uklu dönemi seramik ka lar nda s k a kar la t m z bir duru ta tasvir edilmi tir . nadolu Sel uklular na ait onya l eddin ö kü nden gelme al ar as üzerinde de ba da kurarak oturan igür sol elinde kadeh, sa elinde nesne tutmaktad r. Ba ka bir örnekte onya alesi nden gelme bir ta ano üzerinde yer alan hükümdar igürü minder üzerinde ba da kurarak oturmaktad r. Figür sol elinde küre tutarken, di er elini de yukar ya kald rm t r. Türk ti i oturu un bu kadim ikonogra isinin yans t ld

ok say da tasvirli örnek s ralamak mümkündür.

Büyük Sel uklu dönemi tahtta ba da kurarak oturan hükümdar sahnesi stuko ano, 12. yy., ouvre Müzesi,

narba , s. 8 slamiyet in erken devirlerinde gümü tabak, tas gibi el i ili i

gösteren eserlerin süslemelerinde taht sahneleriyle kar la lmaktad r. Bunlar bazen Sasani rototi ine ba l ti ler olduklar gibi bazen de rta sya üslubu i inde ba da kuru , tahtta oturu elinde kadeh tutan tasvirlerdir.

önül Öney, , T B , nkara

1 2, s. , res. 2 .



ygur Budist sanat nda ve di er Budist sanatlarda kar m za

kan simgeler aras nda alevli veya alevsiz inci küreler bulunmaktad r. Bunlar aras nda Budizmin ü lemesi olarak bilinen, Buda, Töre ve ahi sembolü ü inci, daire veya küre bi iminde betimlemelerdir. Bir de alevli küre eklinde resmedilen istekleri kabul

eden k ymetli ta olarak alg lanmaktad r. Çoruhlu ya göre bu igürler simgesel kaynaklar n buradan alarak Türk slam sanat nda da kar m za km t r.

Sel uklu eserlerinde ellerinde küre eklinde cisimler bulunan hükümdar tasvirleri k z l elma e sanesiyle ve dünya h kimiyeti ülküsüyle de ili kilendirilmektedir 0.

Bütün örnekler ele al nd nda unu rahatl kla söylemek mümkündür. Türk sanat nda, Sel uklu devrinin sonuna kadar ce heden görülen ba da kurmu -tahtta veya tahts z- ki i hükümdar ka an veya yönetici konumunda bir ah st r.

Sikke 1 . Envanter numaras yok, ümü irhem , tarihsiz,

ima k, 1. gr, 1 mm 1 Sikkenin ön yüzünde iki inci dizili dairenin merkezinde yine

inci dizilerinden olu mu bir kare bulunur. arenin i inde ise ku hat ile - - - yaz t yla Sal hadd n Eyy b nin lakab ile karenin evresinde -yaz larak babas n n ad ve sikkenin am da bas ld n belirten kitabe bulunmaktad r.

Sikkenin arka yüzünde iki inci dizili daire i inde biri inci dizili, di eri düz izgili iki kare düzenlemesi görülür. arenin merkezinde ü s ra ku yaz tta dönemin hali esi olarak - - -

0 a ar Çoruhlu, ,

, abalc ay nevi, stanbul 200 , s. 288. 1 Sikkenin hatal darb ndan dolay bas m tarihi okunamaz. ncak sikke üzerinde

dönemin hali esinin - - - olarak ge mesi ve avoi in katalo unda benzer bir sikkenin bulunmas sonucunda 11 8 y l nda dar edilmi olabilece ini tahmin edebiliriz. avoi , s. 182, 18 , no 8.

onya alesi ta ano üzerinde hükümdar tasviri

nce Minareli Medrese

Ramazan UYKUR


yaz lm t r. arenin evresinde elime-i Tevhid yaz lm t r.

Sikke 1 . Envanter numaras yok, Bak r Fels , .., 11.. 11. 0

gr, 2 mm Sikkenin ön yüzünde inci dizili bir daire i inde merkezde ü

sat r ku yaz i inde - - - eklinde Sal hadd n Eyy b nin lakab , yaz t n evresinde

- yaz larak Sal hadd n Eyy b nin hali enin devletinin yard mc s ve koruyucusu oldu u belirtilmi tir.

Sikkenin arka yüzünde inci dizili bir daire i inde dört sat r ku hat ile - - - - yaz larak Hali e en- s r i-dinill h n ismi ve lakab belirtilmi tir. Bu yaz t n

evresinde ise sikkenin dar y l s 11.. okunabilmektedir.

……..



Sikke 1 . Envanter numaras 00, tarihsiz, ümü irhem ,

2, gr, 21 mm Sikkenin ön yüzünde düz daire i inde d taki inci dizili, i teki

düz i i e iki kare düzenlemesi görülmektedir. arelerin merkezinde ü s ra ku yaz tta Sal hadd n Eyy b nin lakab ve ismi yaz lm t r.

az t öyledir: - - - - Sikkenin arka yüzünde de düz bir daire i inde d taki inci dizili,

i teki düz i i e iki kare düzenlemesi görülmektedir. arelerin merkezinde ise ü s ra ku hat ile hali enin ismi ve lakab -

- - - eklinde belirtilmi tir.

………

Ramazan UYKUR


rta a slam dönemi sikkelerinin genelinde oldu u gibi Salahaddin Eyy b nin bast rd sikkelerde de yo un bir geometrik bezeme rogram görülür. enellikle sikkelerin d s n rlar n

evreleyen bir veya iki daireden olu an dairesel eritler bulunmaktad r. Bu eritler bazen inci dizili dairelerden, bazen de düz dairelerden meydana gelmi tir. -8 numaral sikkelerin arka yüzlerinde ve 1 numaral sikkenin ön ve arka yüzlerinde inci dizili daire konturla evrelenmi ekiller görülmektedir ekil 1 . 12 numaral sikkenin ön ve arka yüzü düz bir daire ile evrelenmi tir

ekil 2 -8 numaral sikkelerin ön yüzlerinde i i e iki inci dizili daire yer alm t r ekil .

ekil 1 ekil 2 ekil



Bu dairesel düzenlemelerin i i kare geometrik ekillerden meydana gelmi örneklere rastlanm t r. Bu kare ekiller merkezde bulunan yaz lara er eve olu turmu tur. 1 numaral sikkenin ön ve arka yüzünde düz bir daire i inde d taki inci dizili, i teki ise düz

izgilerden olu mu i i e iki kare düzenlemesi görülmektedir ekil . 2 numaral sikkenin ön ve arka yüzünde en d ta biri inci dizili,

di eri düz izgili i t daire ekli yer alm t r. Bu dairelerin merkezinde, d taki daha kal n ve inci dizili i teki düz izgili iki kare görülmektedir ekil .

ekil .

ekil

ekil 6

1 numaral sikkenin ön yüzünde iki inci dizili daire i inde inci

dizili bir kare arka yüzünde ise iki inci dizili dairenin merkezinde biri inci dizilerinden olu mu , di eri düz iki kare bulunmaktad r

ekil 6, . 1 numaral sikkenin ön ve arka yüzünde i i e düz izgili iki daire moti i i inde alt gen görülmektedir ekil 8 . , 10 ve 11 numaral sikkelerin ön ve arka yüzlerinde inci dizili daire i inde ü s radan olu mu , alt kö eli y ld z düzenlemesi görülmektedir. ld z d takiler düz izgi, ortadaki ise inci dizilerinden olu mu bir düzenlemeye sahi tir. ekil .

ekil ekil 8 ekil

Ramazan UYKUR


inlerin o unda ölen bir insan n ruhunun yok olmad na ba ka bir canl da ya ad na inan lmaktad r. Hint Budizmi nde ölen insanlar n ba ka bir canl ya dönü ümüne Samg ra denilmektedir. Budizm i uzun y llar ya ayan ygur Türkleri bu terimi de i ime u ratarak Sangsar veya Sansar eklinde kullanm lard r. Türklerin slam a girmesinden sonra bu kavram tasavvu , su izm gibi mistik

alanlar ile edebiyat ve else e gibi dü üncelerde kendisine yer bulmu tur. Tasavvu inanc nda insan ruhu cisimlerden ba layarak geli ir ve bitkiler ile hayvanlarda insan eklinde görünerek insan- k mil haline gelir. Tasavvu ular ehli ruhlar n dönü ümünün bir daire veya kavis etra nda ger ekle ti ine inanm t r 2.

Bir kozmolo ik simge olan Mandala tasvirleri ygur Türk sanat nda zaten var olan evren emas n n yerini alm t r. Böylece antik Türk evren emas baz unsurlar ndan ar narak Türk slam sanat nda da etkili olmu sanat eserlerine yans m t r. Özellikle kare i inde daire ekilleri, dört yön tasvirleri, antik Türk evren emas ndan etkilenmi lerdir. Eski Türk kozmolo isinde evren, yere

ve gö e i aret eden kare i inde daireler, bazen daire i inde kareler veya sadece dairelerden olu abilmektedir .

Türklerde insan ruhu dönen varl klar aras nda dü ünülmekteydi. aman, mekan i inde dönen göksel cisimlerin evreleri ve canl varl klar n ya arken ve ölüm ötesindeki de i im evreleriyle öl ülüyordu. .

Mevlana gibi rta a mutasavv lar na göre insan n ruhu ölmez durmadan döner, devir ya ar. ört unsur yani su, ate , to rak, rüzg r bi iminde görülen bu ruh geli erek bitkilerde, hayvanlarda daha sonra insanlarda dola r ve sonrada llah n Vücudu Mutla na eri ir ve oradan yine cisimlere dönmektedir. Bu dönü bir tekerlek gibi bir daire etra nda olmaktad r. Bu dönü e tasavvu ta devir bu konuyla ilgili yaz lan iirlere de devriye denilmektedir .

Bu mistik else e Sel uklu sanat eserlerinde evren ve onu yaratan Tanr n n sembolleri olarak büyük bir zaman ve mek n mesa esini a arak nadolu ya yay lm t r. B. arama aral ya göre, geometrik düzenlemede gördü ümüz daireler llah n sembolleri olarak kar m za kmaktad r 6.

2 Bahaeddin Ögel, , , . bask , TT , 2006, s. 88- 8 . a ar Çoruhlu, , abalc ay nevi, stanbul 200 , s. 286. Emel Esin, , abalc ay nevi, stanbul 2001, s. 1. Ögel, s. 8 .

6 Beyhan arama aral , i e aire Moti lerinin Mahiyeti Hakk nda , , nkara 1 , s. 2 8-2 .



Örnekler i inde bitkisel süsleme olduk a azd r. - numaral sikkelerin arka yüzünde simetrik iki rumi moti i görülmektedir. 10-12 numaral sikkelerin ön ve arka yüzlerinde ise genellikle yaz tlar n i inde ona biti ik onun bir ar as ym gibi de erlendirilmi soyut

i ek moti leri eklinde betimlenmi tir. -8 ve 11 numaral sikkelerde igürlü süsleme görülürken

di erleri sadece yaz ta maktad r. Bir di er husus da igürlü süsleme yaln zca bak r sikkelerde uygulanm t r. -8 numaral sikkelerde ön yüzde arslan igürünün, arka yüzde ise merkezdeki yaz t n evresi tam dairesel bir yaz ku a ile evrelenmi tir ekil 10, 11 . i er igürlü örnekte 12 numaral sikkenin ön yüzünde ba da kurmu

tahtta oturan ka an n ve arka yüzünde ki yaz t n evresinde yar m dairesel yaz ku a bulunmaktad r ekil 12, ekil 1 .

ekil 10 ekil 11 ekil 12 ekil 1

az süsleme olarak sikkelerin tamam n n ku hatla yaz ld görülmü tür. Bunlardan -11 numaral sikkelerin ön ve arka yüzlerindeki yaz tlar i ekli ku idir. Sikke yaz tlar genellikle sikkeyi bast ran, bas m yeri, tarihi ve hali e ad gibi bilgi veren yaz tlar ta maktayken, baz örneklerde elime-i Tevhid bulunmaktad r.

rta a slam devletlerine ait sikkelerde oldu u gibi Sal hadd n Eyy b nin sikkelerinde de genellikle sikkelerin ön yüzünde Sal hadd n Eyy b nin künye, unvan ve lakablar na yer verilmi tir. aralar nda kulland unvan - - -

- yaz lm t r. Örneklerin tamam nda babas n n ismi mutlaka yaz lm t r. Sikkelerin arka yüzünde ise sikkenin dar yeri ve y l yan nda, dönemin hali esinin ad ve unvanlar n n yaz lmas bir gelenek olarak sürdürülmü tür. Buna göre Sal hadd n Eyy b nin sikkelerinde dönemin hali eleri olarak el- s r i-dinill h n ve el-Müsted bi-Emrull h n isimleri ge mektedir. Sikkeler 8- 86 118 -11 1 tarihleri aras nda esibin, ima k ve Haleb gibi dar

merkezlerinde bas lm t r.

Ramazan UYKUR


Sal hadd n 66 11 1 y l nda M s r a h kim olunca minberlerden, bbasi hali esi ad na hutbe okutu Hali e el-Müstedi ile ureddin engi nin adlar na sikke bast rd . ncak tarih ilerin bu nakline ra men, ureddin engi nin hali e el-Müstedi ile ortak bir sikkesine henüz rastlan lmam t r. Sal hadd n ad na bas lm en erken tarihli sikke ise ahire de 68 11 y l nda bas lan gümü dirhemde kar m za kmaktad r 8. 0 11 de Sal hadd n in Hale i ku atmas ve Ha l lar yenmesi üzerine ise bbasi hali esi tara ndan Suriye ve M s r daki h kimiyeti onaylanarak hilat gönderilmi tir . Sultanl n n resmen tan nmas üzerine, Sal hadd n skenderiye ve ahire de alt n dinarlar bast rm t r. Müzede

inceledi imiz sikkeler aras nda alt n dinar bulunmaz. Fakat e itli kataloglarda bulunan sikkelerden anla ld na göre, Sal hadd n alt n, gümü ve bak rdan olu an sikkeler bast rm t r. Sal hadd n devrinde as l ticari hayat n dinar üzerinden döndü ü, gümü dirhem ve bak r elslerin ise günlük ihtiya larda kullan ld anla lmaktad r.

. Balog üzerinde bbasi hali esi el-Müstedi Bi-emrillah n ve el- as r i- inillah n ad yaz l cam sikkelerin etonlar n Sal hadd n

tara ndan bas ld n ileri sürmü tür60. Sal hadd n in hükümdarl k dönemine denk gelen bu cam sikkeleri onun bast rm olmas muhtemeldir. ira bölgeyi devrald Fat milerin cam sikkeleri e itli kataloglarda bulunmaktad r.

Fat mi hali eleri el-Muizz 1- 6 - döneminden ba lay , el- mir - 2 1101-11 0 in hali elik y llar d hil Ha l i gallerine kadar, a rl klar .06 ila .26 gr aras nda de i en, sa l k derecesi yüksek dinarlar bas lm t . Fat mi döneminde Bat rika n n madenleri ve

ukar M s r daki o u Çölü nde ve z l eniz ile il aras ndaki yer alan sözde ubia alt n madenleri ülkenin alt n tedarik ileri konumundayd . Sal hadd n döneminde sava lar

Cüveyn , s. , 6 bnu l-Ezrak s. 1 e en 1 , s. 20. yr ca Makrizi bu

konuda hata ya arak Hali e el-Müstedi yerine Hali e el-Murtaza Biemrill h ve am valisi ureddin Mahmut ibni engi ad na ara kesildi ini nakleder. Makrizi,

, Çev. brahim Hakk onyal , avsi zansoy Bas mevi, stanbul 1 6, s. .

8 rtuk s. 226, no 1 . bnü l-Esir, s. - 8 bnu l-Ezrak, s. 1 , 1 e en 200 , s. e en 1 , s.

20. 60 aul Balog, The yy bid lass etons and Their se ,

Vol. , o. , ec.,1 66 , . 2 -2 . Eri im: htt : . stor.org stable 2 .02.2018



nedeniyle madenler i leyemez hale gelmi ti. yn zamanda, Ha l lara kar verilen sava lar, M s r dan alt n ve gümü ün büyük miktarda

kmas na neden olmu tu61. Bu kriz sebebiyle Sal hadd n in bast rd dinarlar n o u . 0 gram n alt nda kalm t r62. Bu dönemde M s r da de erli maden s k nt s , e itli ekonomik sorunlar nedeniyle ücretlerin ödenmemesi, azarlar n durgunla mas ve ticaretin bozulmas yla ko ullar kötüye gitmi tir. Makrizi Sal hadd n in Fat mi devletini kald r M s r tamamen kontrolüne ald nda bast rd dinar ve dirhemlerin ayar n n dü ük oldu unu, alt n ve gümü ün M s r terk etti ini ve halk n bu durum kar s nda endi eye ka ld n anlatmaktad r6 . Bu sorunlar gidermeye al an Sal hadd n 8 1188 y l nda kard bir emirle halk zarara u ratan bütün aralar tedavülden kald rarak ekonomide re orm ya m t r. yar dü ük sikkeler yerine M s r alt n ndan dinar ve yine tedavülden kald rd kara gümü ler yerine as riyye dirhemlerini kestirmi tir. as riyye sikkelerini yar yar ya gümü ve bak rdan ya t rm t r6 .

Çe itli sikke kataloglar ndan ö rendi imize göre, Sal hadd n ad na ima k, Haleb, skenderiye, ahire, usaybin, Hama ehirlerinde bulunan dar hanelerde sikkeler bas lm t r6 . Eyyübiler, emen de idareyi ele al nca burada da sikke dar ettirmi tir. . Balog

6 1181 , 80 118 , 8 1188 y llar nda den de Sal hadd n ad na a abeyisi Turan ah ve Tu tekin tara ndan bas lan dört dinar yay nlam t r66. yr ca Salahadin in vasallar olan Musul, Mardin,

61 mar Baad , The olitical Conte t o the Egy tian old Crisis during the eign o Saladin , , Vol. , o. 1 201 ,

.121-1 8. Eri im: htt : . stor.org stable 2 2 2 -02-2018 62 ndre S. Ehrenkreutz, The Crisis o in r in the Egy t o Saladin ,

, Vol. 6, o. ul.-Se . 1 6 , . 1 8-181. Eri im: htt : . stor.org stable 628 22.02.2018 6 Makrizi, s. . 6 Makrizi, s. 8. 6 avoi , s. 1 -1 0 oole, s. 6 - rtuk, s. 220-226. 66 aul Balog, inars o al-Mu a am Shams al- n T r nsh h, and al- z z

ughteg n, yy bid rinces o the emen, Vol. , 1 60, . 2 8. Eri im: htt : . stor.org stable 118 22.02.2018

. C. Miles emendeki Eyy b hanedanl hakk nda önemli bilgiler verdi i makalesinde Sal hadd n in ölümü sonras ndaki döneme ait emen ehirlerinde bas lm baz sikkeler yay nlam t r. Bkz. eorge C. Miles, The yy bid ynasty o The aman and Their Coinage ,

, Fi th Series, Vol. 1 , o. 1 , . 62- . Eri im: htt : . stor.org stable 266 22.02.2018

Ramazan UYKUR


Cizre, mid, Sincar ve Erbil hükümdarlar da Sal hadd n ad na sikke bast rm lard r.

T ME CÜVE 201 , - ,

Çeviren M. Öztürk, TT , nkara. T Ebru 200 , , TT , nkara. T brahim 1 , Sikke, Sikka , , C. 10, MEB, nkara, s.

621-6 0. T brahim ve Cevriye rtuk 1 0 ,

, C. , MEB, stanbul. T brahim ve Cevriye rtuk 1 , rtuko ullar

Sikkeleri, Sümer itabevi, stanbul. B mar 201 , The olitical Conte t o the Egy tian old

Crisis during the eign o Saladin , , Vol. , o. 1 . 121-1 8. Eri im:

htt : . stor.org stable 2 2 2 .02.2018 B B aybullah 200 ,

, T , nkara. B aul 1 60 , inars o al-Mu a am Shams al- n

T r nsh h, and al- z z ughteg n, yy bid rinces o the emen, Vol. , . 2 -2 0. Eri im:

htt : . stor.org stable 118 22.02.2018 B aul ec. 1 66 , The yy bid lass etons and Their

se , Vol. , o. , . 2 2-2 6. Eri im: htt : . stor.org stable

2 .02.2018 B T Behzad 1 ,

, ulhan Matbaas , stanbul. Ç H a ar 200 ,

, abalc ay nevi, stanbul. EM E T n 2002 , udüs Ha l lar önemi , , C. 26,

s. 2 - 2. EH E E T ndre S. ul.-Se . 1 6 , The Crisis o in r

in the Egy t o Saladin , , Vol. 6, o. , . 1 8-18 . Eri im: htt : . stor.org stable 628 22.02.2018

E -M 1 6 , , Çev. . Hakk onyal , avsi zansoy Bas mevi, stanbul.

E ET Halit ve uz üler 1 6 , , ayseri.



ES Emel 1 8 , , Edebiyat Fakültesi Matbaas , stanbul.

ES Emel 200 , , abalc ay nevi, stanbul.

ES Emel 2006 , , abalc ay nevi, stanbul.

Ö emirel eliha 200 , , nadolu Üniversitesi Sos. Bil.

Ens. oktora Tezi , Eski ehir. B leg 1 6 , slamic rt and Byzantium , , Vol.

18, s. 80-81. . H B E HEM 18 ,

, Constantino le. B -E 1 2 , , Çeviren .

Savran, Erzurum. B Ü -ES 1 8 , - - , 12, Türkiyat

Matbaac l k stanbul. B Ü -ES 1 1 , - - , 11, Bahar

ay nlar , stanbul. ühre 2012 , Türk turma ültüründe Ba da

elene i Üzerine konogra ik Belirlemeler , V. Cilt, nkara, s. 166 -16 .

SM B 1 11 , - --

- , Mihran Matbaas , ostantiniye.

M Beyhan 1 , i e aire Moti lerinin Mahiyeti Hakk nda ,

, nkara. Ö Ü Ü M. Fuad 1 8 , rslan , C. 1, . Bask , MEB,

stanbul, s. 8-60 . V Henri 18 6 , ,

Egy te Et Syrie, , aris. M 1 6 , , Çev. brahim Hakk

onyal , avsi zansoy Bas mevi, stanbul. M ES eorge C. 1 , The yy bid ynasty o The aman

and Their Coinage , , Fi th Series, Vol. 1 , o. , . 62- .

Eri im: htt : . stor.org stable 266 22.02.2018

Ramazan UYKUR


Ö E Bahaeddin 2006 , , , . Bask , TT , nkara.

Ö E önül 1 1 , nadolu Sel uk Mimarisinde rslan Figürü , , Say , nkara, s. 1-6 .

Ö E önül 1 2 , , T B , nkara.

Ö ME dil 200 , slan-Binici om ozisyonunu eren Sikkeler Üzerine Bir e erlendirme

, stanbul. B Simge Özer 200 ,

, T.C. ültür ve Turizm Bakanl ay nlar , nkara.

E Stanley ane 18 ,

, Classes V- V , rinted by rder o the Trustees, Forni Editore, ondon.

E Stanley ane 18 8 , , ondon.

S E E illiam ve . . Sayles 1 2 , , isconsin.

E TÜ ennur ve uz Tekin 200 , , ed. Ersel

To rakte e, , stanbul. E E amazan 1 8 , ,

stanbul. E E amazan 1 8 , , stanbul. E E amazan 1 , Eyy b ler , , C. 12, s. 20- 1.

T EB el-Hibri 1 , Coinage e orm under the bb sid Cali h al-Ma m n ,

, Vol. 6, o. 1, s. . TE uz 200 , Sikke , C. , s. 1 -18 .

amazan 201 , , tatürk ültür Merkezi Ba kanl ay nlar , nkara.

M H. Valentine 1 21 , , S ink and Son mtd., ondon.

×1xpehu :1 0duw0dufk 2018 - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/d02669/2018_1/2018_1_uykurr.pdfbu...

Documents