17_wiesław wernic_wołanie dalekich wzgórz

Indeks: 00165/2015/04/W_17 Pozycja e-book_JW48: 057

Opracowanie edytorskie: Jawa48

na podstawie egzemplarza ze zbiorw prywatnych

Tylko do uytku wewntrznego i osobistego bez prawa przedruku i publikacji tak w czci jak i w caoci.

Kwiecie 2015

Prawa autorskie

nale do autora, autorw ilustracji,

Wydawnictwa CZYTELNIK,

ich spadkobiercw oraz innych osb fizycznych i

prawnych majcych lub roszczcych sobie takie prawa. Materiay wykorzystane w opracowaniu, stanowi rdo danych o

naszej kulturze, literaturze i historii, stanowi wasno publiczn, a ich

rozpowszechnianie suy dobru oglnemu.

Wykorzystywanie tylko do uytku osobistego, tak jak czyta si ksik wypoyczon

z biblioteki, od ssiada, znajomego czy przyjaciela.

Wykorzystywanie w celach handlowych, komercyjnych, modyfikowanie, przedruk i tym

podobne bez zgody autora edycji zabronione.

Niniejsze opracowanie suy wycznie popularyzacji tej ksiki i przypomnienia

zapomnianych pozycji literatury z lat szkolnych.

Przez Gry i Prerie Tom 17 Wiesaw Wernic WOANIE DALEKICH WZGRZ


7

Spis rozdziaw

Malarz str. 8 Puapki str. 37 Skalisty zamek str. 64 W sidach str. 95 Biaa Antylopa str. 128 Nocne spotkanie str. 151 Przybysz str. 182 Oczekiwanie str. 221 Czary str. 254 Nota edytorska str. 298



8

I

M a l a r z

Ziele. Na prawym brzegu rzeki spywajca z kopulastych wzgrz

a ku migotliwej toni wody; na lewym podchodzca do kracw tej

play, przy ktrej zacumowalimy d. Blaski i cienie oraz intensywno

barw stonowane byy szar mgiek witu unoszc si nad dolin, nad obu

pasmami pagrkw, nad wstg nurtu. Nagle zociy rbek soca wyjrza

zza grzebienia wysoczyzn, i pad snopem promieni na moj obnaon pier.

Natychmiast poczuem si lepiej. Po raz pierwszy po tej okropnej nocy,

zlewajcej ziemi potokami przeraliwie zimnego deszczu. Ktem oka

zerknem na brzeg, przy ktrym tkwia nasza aglwka. Na piachu, w dwu

rwnych szeregach, leay nasze ubrania, bielizna, wdka Karola, sie na

ryby, kilka tekturowych pude, puszki konserw, dwie pary butw, garnki i

mnstwo drobiazgw.

Dziwnie wygldao to pobojowisko przedmiotw rnego rodzaju

i przeznaczenia, jakie wynielimy z cakowicie zamknitej kajuty po to, by

wyschy, i po to, aby wyscho rwnie wntrze oprnione z bagau. Karol

spoczywa na pokadowych deskach o krok ode mnie i zdawa si drzema.

Byo cicho, sennie i leniwie. agiel zwisajcy luno z masztu od czasu do

czasu opota podmuchem wpadajcym w jego fady, a z mokrego ptna

poczyna unosi si delikatny opar wilgoci wynik maej katastrofy, jaka

wydarzya si wczorajszego popoudnia.

Pynlimy wwczas rzeczk spokojn, w dzie pogodny, pod

bezchmurnym niebem, przy agodnym wietrze i wszystko to upio

nasz uwag. Widok szerokiego, czystego nurtu, toczcego si leniwie, brak



9

niesionych prdem pni lub sterczcych z dna, ostrych jak wcznie korzeni

stpi w nas czujno tak konieczn podczas eglugi. I w ten to sposb

sprawdzio si powiedzenie o piorunie z jasnego nieba, ktry dlatego jest

grony, e niespodziewany. Ano, nieoczekiwany piorun uderzy w nas, cho

nic go nie zapowiadao. To byo pne soneczne popoudnie i mimo wiatru,

ktry d w agle naszego Albatrosa, zrobio si parno. Powinno to nas

ostrzec o moliwoci nagej zmiany pogody. Niestety eglowalimy

beztrosko. Karol przy sterze, ja leniwie rozoony na krytym dziobie

stateczku. Dostrzegem wtedy wrd gsto zaronitych borem,

spadzistych brzegw t paszczyzn piachu idealne miejsce do

ldowania i noclegu.

Karolu! krzyknem. Holuj w lewo, nigdzie nie znajdziesz

lepszej przystani!

Skin gow, ruszy sterem, dzib odzi wykona nagy skrt w

lewo, a na prawej burcie woda zapienia si gwatownie, trafiajc na

poprzeczn zapor. Prawdopodobnie ten gwatowny skrt sta si

przyczyn katastrofy, lecz przy niezmiennej pogodzie nawet ten bdny

manewr nie okazaby si grony w skutkach.

Wszystko rozegrao si w odstpie sekund. Nagle dostrzegem w

dalekiej gardzieli rzeki czarn plam gnajc ku nam z nieprawdopodobn

szybkoci. Soce przygaso, mrok ogarn ziemi i nim zdyem podnie

si z pokadu, nastpio uderzenie wiatru tak gwatowne, i nasz stateczek

byskawicznie si przechyli. Wydty agiel pocign maszt, maszt

pocign kadub i wszystko to runo w burzliw, skbion to. Plusnem

w wod jak kamie. Duszc si i krztuszc wychyliem gow nad

powierzchni. Wwczas olepi mnie tuman piachu zmieciony z play

uderzeniem wichru. Zwielokrotniona szybko prdu nie pozwolia pyn

do brzegu. Zostaem porwany niczym bezwadna szczapa drewna i

poniesiony nie wiadomo dokd. Przypadek zrzdzi, e prd wyrzuci mnie

na zbawczy cypel utworzony przez mu, spltane korzenie zwalonych

drzew i pniaki o ostrych jak sztylety drzazgach. Na szczcie adna z nich

nie wbia mi si w ciao. Wygramoliem si na brzeg i w tym momencie

otworzyy si upusty niebieskie, luna kaskada wody.



10

Poczem przedziera si midzy kpami krzakw, dc z

powrotem ku miejscu, gdzie powinna by znajdowa si plaa, a przede

wszystkim Karol, ktrego straciem z oczu przy pierwszym uderzeniu

wiatru. Jake uradowaem si napotkawszy przyjaciela skulonego pod

gaziami rozoystego wierku, tu na granicy boru i play. Dookoa

szumiaa ulewa, a poprzez gazie spaday strugi wody, tak samo gste jak i

poza ich zasigiem. Przykucnem obok i wrzasnem do ucha towarzysza:

Woda mnie uniosa! A ty?

Wyrzucio mnie na ach! odpowiedzia gromkim gosem,

starajc si przekrzycze oskot walcej z nieba lawiny.

Gdzie d?!

Na piachu... prawie zatopiona...

Byo to szczcie w nieszczciu. Gdyby nurt porwa nasz

stateczek, znalelibymy si w sytuacji rozbitkw pozbawionych broni,

jedzenia, jakiegokolwiek sprztu, na bezdroach boru, o dziesitki mil od

jakiegokolwiek ludzkiego osiedla i najprawdopodobniej padlibymy z godu

i wyczerpania.

Chyba nigdy dotd nie

zdarzyo mi si znale w tak

rozpaczliwej sytuacji, cho podczas

wdrwek po Dzikim Zachodzie

przeyem niejedn burz, a nawet dwa

huragany. Jednake siedzc na koskim

grzbiecie atwiej unikn zaskoczenia.

Wida rozleg przestrze, niczym nie

przysonity horyzont daje to

czowiekowi szans przetrwania

gronych atakw si przyrody, rwnie

poarw prerii. No tak, lecz obecnie nie

ko mia przesdza o najbliszej

przyszoci, lecz zatopiona d, jedyny

rodek cznoci z cywilizowanym wiatem.



11

Po jakich dwch godzinach deszcz usta, lecz korytarzem nieba,

ograniczonym grzbietami lesistych wzgrz, nadal pyny szare, kbiaste

chmury. ciany boru wyglday jak dwie czarne kurtyny, a rzeka, wezbrana

szar pian, niczym nie przypominaa zocistej strugi sprzed kilku godzin.

Ledwie ostatnie krople opady

z konarw drzewa, wyskoczylimy na

otwart pla. Dopiero teraz

zauwayem nasz d. Spoczywaa

burt na pycinie, a maszt prawie lea

poziomo, sigajc swym szczytem ldu.

Pacht agla, rozpostart na granicy

wody i ziemi, pokrywaa gruba warstwa

piachu. Sdz, e to wanie ten piach,

wagi paruset funtw, odegra rol

kotwicy, nie pozwalajc wzburzonym

falom porwa odzi i ponie jej

rodkiem koryta na nieuchronn

zagad.

Zrzucilimy z siebie przemok odzie, a poniewa nie zrobio si

nam ani odrobin cieplej, zabralimy si skwapliwie do usuwania piachu z

agla, przy pomocy... doni. Jake przydaaby si chocia jedna, najmniejsza

opata! Gdy pokryci potem, ciko dyszc spogldalimy na stert piachu,

wydawaa si tak samo wysoka, jak przed rozpoczciem pracy. Siadem na

burcie oddychajc gboko i bezradnie rozgldajc si za czym, co mogoby

jako uly naszym trudom. Wwczas zauwayem spoczywajce we

wntrzu kaduba, chyba cudem ocalae oba nasze wiosa. Tpym wzrokiem

przygldaem si jeszcze przez chwil zupenie beznadziejnym wysikom

Karola, ktry klczc obiema rkami usiowa zepchn z agla pagrki

piachu.

Nic z tego, Karolu ozwaem si sabym gosem.

Wic co proponujesz? zachrypia nerwowo.

Odpocz troch, a pniej uy wiose.



12

S wiosa? To wietnie! Ale... niech to wszystko licho porwie!

Po pgodzinnej przerwie zaczlimy mordercz prac na nowo.

Wiosa istotnie uatwiy robot, lecz ju poczynao i zmierzcha, gdy

wreszcie cay agiel zosta oczyszczony z piachu. Jednake nie oznaczao to

koca naszej mordgi. Jak wspomniaem, d spoczywaa na pycinie

bokiem, naleao j cign na gbsz wod. Bagatela! Ciar kilkuset

funtw. Trzeba byo usun cay adunek umieszczony w krytej kajucie.

Panowa tam jak atwo odgadn rozpaczliwy nieporzdek. W wyniku

gwatownego przechyu runy na lew cian wszystkie manatki, tak

starannie ulokowane pod dwiema awami, ktre w razie potrzeby

zastpoway nam prycze. Mao tego! Szafka-spiarnia umieszczona pod

samym pokryciem dziobu opustoszaa.

Puszki konserw walay si tu i tam, wypady rwnie i moky w

wodzie nasze prowianty w drelichowych woreczkach: suszone owoce,

cukier, sl, herbata. Jake teraz aowaem, e dla oszczdnoci

zrezygnowalimy z cikich i kosztownych metalowych opakowa.

Conajmniej poowa naszych zapasw nie nadawaa si do uycia. A

suchary? Worek sucharw spoczywa na pochyej cianie, do poowy

zamoknity, Prawdziwa klska!

Zaczem oczyszcza kabin z tego rumowiska. Karol odbiera z

moich rk kolejne przedmioty odnosi na brzeg. Kiedy uporalimy si

wreszcie z t mudn robot, na niebie ukaza si ksiyc. A przecie

pozostao jeszcze zadanie najcisze: wyprostowanie odzi.

Wiosami i garnkiem usunlimy piasek spod jednego boku

Albatrosa. Potem trzeba byo zwin agiel i przywiza dug cum do

czubka masztu. Bardzo przydaby si koowrt lub chociaby lewar.

Niestety, nie byo w pobliu drzewa, przez ktre mona by przerzuci lin i

zgodnie z prawami fizyki zwielokrotni si naszych mini. Pozostao wic

jedynie cign za koniec cumy.

Niewiele brakowaoby maszt si zama, a jednak Albatros ani

drgn. Trzykrotnie odpoczywalimy i zrozpaczeni wracali do

mudnej roboty pogbiania dna pod odzi. W kocu Albatros nieco si



13

wyprostowa. W tym momencie o mao nie stracilimy swego statku. Gdy

bowiem pochylona burta uniosa si, stawiajc opr wodzie, gwny nurt

zepchn kadub na gbin. Dzib pocz si zsuwa z play tak szybko, e

Karol ledwie zdy go dopa i wyrzuci na ld kotwic. Jeszcze chwila, a

nasza aglwka zostaaby porwana przez fale.

Cakowicie wyzuci z si padlimy plackiem na mokre deski

pokadu. Lecz c to za odpoczynek? Po kilkunastu minutach, gdy poczem

odczuwa dotkliwy chd nocy, wyskoczyem na brzeg, poganiany

marzeniem o cieple buzujcego ogniska. W jasnym blasku ksiyca atwo

byo znale lece tu i tam kawaki drewna. Uzbieraem spory stos, ale

podpalenie go okazao si rzecz niewykonaln wszystko ociekao

wilgoci, take i nasze zapaki. Nie da rady i Karol ktry widzc

beznadziejno moich wysikw przyczy si do akcji. Ostatecznie

zmarnowalimy dwa pudelka bezcennych zapaek. I nie pozostao nam nic

innego, jak przez reszt bardzo chodnej nocy biega po mokrej play,

wykonujc dla rozgrzewki rne wiczenia gimnastyczne. O spaniu,

oczywicie, nie byo mowy. Tak dotrwalimy do witu, ktry c za

rado! zapowiada pogodny dzie.

Gdy tylko soce zajrzao w gb doliny, poczlimy rozkada na

play wszystkie przemoke przedmioty i garderob, a dopiero pniej

zajlimy si niadaniem. Niestety, musiaa nam wystarczy puszka

gotowanej fasoli, na zimno, zagryzana rozmikymi sucharami. Oto, do

czego moe doprowadzi podrowanie wod!

Pooyem si na dziobie odzi czekajc, a zbawcze soce

przywrci mi lepsze samopoczucie. Karol starannie porozkada mokre

suchary i zawilgocone pudeka z zapakami, pniej poszed w moje lady.

Prawdopodobnie natychmiast zasn, sdzc po bezruchu i miarowym

oddechu. Ja te zapadem w drzemk. Gdy si obudziem, soce byszczao

wysoko na bezchmurnym niebie, Karol nadal spa i nic nie zakcao ciszy,

poza agodnym pluskiem wody i delikatnym poszumem drzew.

Leaem zakrywszy oczy doni, wsuchany w te odgosy

przyrody, i nagle wydao mi si, e do wtru szumu i plusku doczy si

jaki inny dwik. Czyby to nie znany mi ptak?



14

Siadem, aby tym lepiej owi powtarzajce si dwiki, ktre

coraz mocniej przebijay poprzez inne odgosy otoczenia. I nagle a

skoczyem na pokadowych deskach, budzc przy tym Karola.

Co si stao? zapyta, natychmiast otrzewiay, jak to Karol.

Kto woa odparem.

Sign po strzelb przez cay czas spoczywajc u jego boku.

Obcy gos sycha byo coraz wyraniej. Dobiega z dou rzeki, a ciany lasu

powodoway rezonans, dlatego brzmia dziwnie tajemniczo i nienaturalnie.

W chwil pniej stwierdziem, e to piew, ktry budzi echo,

powtarzajce melodi wielokrotnie.

Syszysz, Karolu? Komu jest bardzo wesoo. Jak mona

piewa przedzierajc si przez puszcz?

To dka odpar. Dwiki nios si po wodzie.

A jutro witem bynie dzie... bardzo wyranie dobiegao

mych uszu. Bynie dzie... powtrzyo echo. Reszta znika w

goniejszym poszumie drzew, zamazao j nastpne echo i jeszcze

nastpne.

Po chwili ciszy znowu zabrzmia oderwany fragment pieni:

I soce znowu wstanie... !

Karol wzruszy ramionami.

Obcy ten piewak nie pozosta tu na wieczno zauway

nieco zgryliwie. C za pomys tak si wydziera?

To musi by orygina nie lada, w kadym razie fantazji mu nie

brak wystpiem w obronie nieznajomego wdrowca.

Raczej greenhorn, nie zdajcy sobie sprawy z

niebezpieczestwa.

Jakiego? Przesadzasz, Karolu. Okolica jest cakowicie bezludna.



15

Ale nie stanowi sceny operowej. C my o tej okolicy wiemy?

Nic odpowiedziaem. Jak zwykle, Karolu, zawsze masz

racj.

Wyskoczyem na brzeg po lornetk, ktra podobnie jak i inne

nasze drobiazgi suszya si na piachu, rozmontowana na dwie czci. Bya

jeszcze nieco wilgotna wewntrz, lecz gdy j zoyem i skierowaem w gb

wwozu, tam gdzie giny fale rzeki, zdoaem dostrzec tu obok cypla ldu

obmywanego pienic si wod trjktn pacht agla. Nie sposb byo jej

niedojrze, jako e odbijaa od otoczenia czerwon barw. Nigdy dotd nie

widziaem czerwonych agli. A krzyknem ze zdziwienia, a Karol parskn

miechem.

To chyba wariat stwierdzi wesoo. Pragnie na siebie

zwraca uwag. Dobre na regatach, ale tu?... Oby spotkanie z nim nie

przysporzyo nam kopotw.

Jak si wkrtce okazao, nie tylko kolor agla zwraca uwag, lecz i

strj pasaera na bkitno pomalowanym kadubie odzi. Wida byo

wyranie jego czerwon czapeczk, t koszul i zielone spodnie.

Jak papuga stwierdzi mj towarzysz, gdy barwny stateczek

zblia si do nas.

I on nas dojrza, bo zerwa z gowy czapk i zamaszycie ni

pomacha. Podejrzewam, i w tym momencie musia puci rczk steru, bo

dzib odzi, dotd wymierzony wprost na nadbiegajce fale, nagle skrci,

agiel zwisn, a stateczek pocz niebezpiecznie dryfowa w kierunku

lesistego, najeonego zwaliskami kd brzegu. Lecz trwao to krtko,

nieostrony eglarz w por si spostrzeg, bo nagle ujrzaem, jak jego

wyprostowana sylwetka skurczya si, dzib odzi przybra waciwy

kierunek, za czerwony agiel si wyd.

Na wysokoci naszego Albatrosa kolorowy przybysz skrci i si

rozpdu wern dziobem w piach achy. Wykonane to zostao nad podziw

sprawnie, wrcz elegancko. Niewtpliwie nieznajomy zna si na egludze

lepiej od nas.



16

Wyskoczyem na brzeg i w paru susach podbiegem napotkanie.

Witajcie powiedzia, a rwnoczenie odwiza link agla.

Opado purpurowe ptno, a nieznajomy znalaz si na brzegu. Wtedy

dostrzegem, e jest bosy a nogawki parcianych zielonych spodni ma

podwinite powyej ydek.

O, do tysica pdzli! wykrzykn dostrzegszy nasze graty i

achy. Wietrzycie dobytek?

Raczej suszymy odparem.

To wczorajszy deszcz pokiwa gow. Zapa mnie, gdy

cumowaem w zacisznej zatoczce, tam w dole rzeki. Jednak moja kajuta

okazaa si szczelna. Nie przenikna do wewntrz ani kropelka.

W odpowiedzi wyjaniem mu, i szczelno naszej kabiny jest

doskonaa, a to, e woda do niej wtargna, byo z zupenie innej przyczyny.

W kilku sowach streciem nasz przygod i natychmiast zagadnem o

zapaki. Otrzymawszy jedno pudeko, wrzasnem na Karola. Niezbyt

chtnie opuci swe legowisko. Dostrzegem, e podejrzliwym okiem

spoglda na obcego, ale si tym nie przejem.

Pognaem w stron lasu, pospiesznie nazbieraem szyszek i

igliwia. Dopiero ten opa, acz powoli, zaj si pomieniem, ktry ogarn

rwnie kawaki wilgotnego drzewa. Zabralimy si zaraz do gotowania

wody. Co przez ten czas porabia nieznajomy nie wiem.

Gdy suchary wysuszy ar ognia, a wrztek przemieni si w kaw,

poszukaem wzrokiem przybysza. Siedzia na dziobi swej odzi, bardzo

zajty zadziwiajc mnie czynnoci. W jednej rce dziery jaki

prostoktny, sztywny karton, w drugiej chyba owek. Pomylaem, e to

kto z licznego grona kartografw opracowujcych nowe lub

uzupeniajcych stare, pene bdw mapy Dzikiego Zachodu.

Moe si pan napije kawy?! krzyknem.

Chtnie! odkrzykn.



17

Odoy karton i przymaszerowa do ogniska. Wrczyem mu

gorcy kubek. Kucn blisko buzujcych pomieni.

Zmarzem nieco wyjani. Ten nocny deszcz by

przeraliwie zimny.

Przytaknlimy dmuchajc na wrzcy pyn.

Moe cukru? zaproponowaem.

Podzikowa twierdzc, e cukier psuje smak kawy. Przez chwil

siedzielimy w milczeniu pochonici rozgrzewaniem wasnych wntrz. Gdy

ukazao si dno kubka, zapytaem od niechcenia:

Jest pan geografem czy botanikiem?

Zakrztusi si, jakby usysza dowcip w nieodpowiedniej chwili.

Ani jednym, ani drugim stwierdzi wesoo. Rozumiem, e

chodzi o mj wielki notes. Nie uwieczniam na nim ani zarysw gr, ani

ksztatu rolin, lecz... Zreszt zaraz wam poka.

Przynis to, co nazywa notesem, a co w rzeczywistoci byo

blokiem grubych kartonw. Spojrzaem. Widok rysunku zaskoczy mnie.

By to szkic wykonany owkiem, jeszcze nie dokoczony, fragmentaryczny,

lecz ju jak na mj gust doskonay w kadym calu.

Popatrz no, Karolu szturchnem palcem przyjaciela, ktry

spokojnie oprnia kubek.

Spojrza i natychmiast odstawi naczynie.

No, no powiedzia. A trudno uwierzy wasnym oczom.

Mia racj. Istotnie trudno byo, zwaszcza w tej guszy. Gdyby mi

w tej chwili zaprezentowano ktry z obrazw nowojorskiej galerii sztuki,

nie bybym bardziej zdziwiony. Bo oto na biaym kartonie widnielimy,

Karol i ja, w chwili rozpalania ogniska. Dokoa na piachu spoczywa adunek

Albatrosa, w gbi ciemniaa ciana lasu.



18

Doskonae! wykrzyknem. Ma pan nie byle jaki fach w

rku.

Przesada stwierdzi skromnie po prostu staram si.

Sporzdziem ju pi szkicw podczas podry, lecz ten chyba najlepiej mi

si uda. By moe pniej posuy mi za fragment do wikszego obrazu,

moe akwareli, moe oleju... No, skoro ju tyle powiedziaem, pozwlcie, e

si przedstawi.

Skoni si uprzejmie:

Jestem Adrian Cecil Burns.

Odwzajemnilimy si wymieniajc wasne nazwiska. Rzecz rzadka

na Dzikim Zachodzie, gdzie raczej podaje si przezwisko, jako e na wci

jeszcze mao bezpiecznych pustkowiach im mniej si mwi osobie, tym

lepiej.

A wic Adrian Cecil Burns sta si naszym przypadkowym

towarzyszem. To nazwisko nie byo mi obce. Jednak by sprawdzi, czy si

nie myl, zagadnem:

Czy to paskie rysunki ukazyway si na amach

chicagowskiego tygodnika Weekly Mirror?

Skin gow.

Ilustrowa pan opowiadania z Dzikiego Zachodu drukowane w

Harper's Magazine?

Powtrne kiwnicie gowy.

A w ubiegym roku mwiem dalej odbya si w Nowym

Jorku wystawa paskich prac. Tak?

Zgadza si.

A wic jest pan tym synnym Burnsem, o ktrym wiele

czytaem i jeszcze wicej syszaem.



19

Burns da si pozna przed kilku laty jako ilustrator tygodnikw i

magazynw wydawanych w miastach wschodnich stanw kraju, gwnie

jako twrca rodzajowych scenek z ycia miejskiego i jako autor kilku i

olejnych portretw. Niespodziewanie zmieni tematyk. Wzorem kilku

innych malarzy pocz interesowa si przyrod Dzikiego Zachodu.

Pierwsze szkice zwrciy na uwag krytykw, a pierwsze akwarele,

ukazujce barwne wspaniaoci nie tknitej ludzk rk przyrody, znalazy

natychmiast nabywcw. Syszaem i czytaem wwczas, i Adrian Burns w

poszukiwaniu tematw zapuszcza si w gb cigle jeszcze mao

zbadanych terenw. Towarzyszy grupom inynierw wytyczajcych nowe

trasy dla linii kolejowych, przycza si do osadniczych karawan

cigncych oregoskim szlakiem poprzez Gry Skaliste do Kalifornii, do

Oregonu, na ziemie terytorium Waszyngtonu1. By wic to czowiek

nieprzecitny, szukajcy nowych cieek dla swej twrczoci, cieek czsto

niebezpiecznych dla ich poszukiwacza. Trzeba mie sporo odwagi i du

odporno fizyczn, by zdecydowa si na dalekie wdrwki, nawet w

grupie innych osb. Lecz wdrwka samotna! To ju byo szalestwo lub

nierozwaga greenhorna! A trudno uwierzy w tak nieroztropno

malarza.

Nie jestem sawny odpowiedzia na me pochway. Po

prostu miaem troch szczcia. Co bdzie dalej, to si okae.

Oby tylko ta samotna podr nie okazaa si zbyt niebezpieczna

nawizaem do jego ostatniego sowa, liczc jeszcze, i zaprzeczy,

wspominajc o towarzyszach, ktrzy z jakich tam powodw pozostali w

tyle. Nie zaprzeczy.

Tak odpar. To jest nieco ryzykowne. Nie posiadam

jeszcze dowiadczenia w samotnych wyprawach i niejeden ju raz najadem

si dobrego strachu. Przyznaj, i spotkanie z wami uwaam za bardzo

pomylny zbieg okolicznoci. Samotno to jednak bardzo paskudna rzecz,

nawet wrd najpikniejszego krajobrazu. Takiego jak ten. Na milion

pdzli! Wspaniale tu!

1 Nie myli z miastem Waszyngton, stolic USA, ktre ley w Dystrykcie Kolumbia.



20

Zatoczy rk pkole obejmujce rzek i lesiste wzniesienia.

Jak si okazao, jego ulubionym zwrotem bya zawsze jaka ilo

pdzli. Od tuzina po milion. Z pocztku bardzo mnie to mieszyo, pniej

przywykem.

Z daleka pan egluje? zapyta dotd milczcy Karol.

Od samej Missisipi, a waciwie to jeszcze z dalszych stron.

I cay czas w pojedynk?

Cay czas.

Pierwszy raz?

Po raz drugi. Przedtem, na koniu lub wozie, prze wdrowaem

spory szmat kraju.

Ale zawsze w wikszym towarzystwie.

Tak, niekiedy w bardzo sympatycznej kompanii.

No, to popeni pan teraz du nieostrono zawyrokowa

Karol. Radz zawrci, a przede wszystkim nie piewa. Gos niesie si

daleko, licho nie pi.

Ach wanie! wtrciem si, niezadowolony ze zbyt

surowego odezwania si mego towarzysza. Co pan piewa?

Wasny utwr powstay w godzinach pomylnego wiatru i

spokojnej fali. Ot, tak z nudw.

Czy mgby pan powtrzy?

Byle nie tak gono, jak poprzednio przestrzeg oschle Karol.

Powtrzy a dwa razy. Zdyem zanotowa na ofiarowanej mi

wiartce papieru nastpujce sowa:

Ju zasn wiatr, na szczytach drzew Ostatnie gasn zorze, Szarego wilka tskny zew



21

Rozlega si po borze. Wdrowcy nocy, lasw, pl Szykuj si na owy, Wic dorzu drew, sprawd zapas kul I derk wsu pod gow

A jutro witem bynie dzie I soce znowu wstanie. Obudzi ci wrd cieni dre Dalekich wzgrz woanie, Dalekich wzgrz woanie!

Postawiem wykrzyknik i podsunem papier Burnsowi:

Prosz o autograf.

Parskn miechem:

Na tysic pdzli! Jeszcze nigdy nie kadem podpisu pod

adnym tekstem! ,

Wic stanie si to po raz pierwszy.

I ostatni doda krelc zamaszycie i stawiajc dat.

A melodia? Rwnie paskiego autorstwa?

O, nie. To jaka ludowa przypiewka, ktr nucia ongi moja

matka. Chce pan zanotowa?

Niestety, nie znam si na nutach, ale i bez tego zapamitam.

Zoyem papier w czworo i starannie schowaem do kieszeni

spodni, ktre zdyy nareszcie wyschn. W chwil pniej zabralimy si

z Karolem do odwracania naszych drobiazgw rozoonych na piachu, aby

soce mogo je osuszy i z drugiej strony. Nasz go wrci do odzi i jak

dostrzegem zaj si na nowo rysowaniem.

Widz, e on ci si nie podoba szepnem do przyjaciela, gdy

rozpocieralimy jeden z kocw, cigle jeszcze nasiknity wod.

Wzruszy ramionami:

Ani podoba, ani nie podoba. Jest to czowiek zapewne

sympatyczny w miejskim krajobrazie, lecz nie pasuje do tutejszej dziczy.



22

Powiada, e przewdrowa sporo pustkowi, a zachowuje si jak dziecko.

Ten jego piew, ten agiel widoczny niby latarnia morska! A sam pomys

samotnej wyprawy? Przyznasz, Janie, e taki towarzysz moe przysporzy

wiele kopotu.

Towarzysz? zdziwiem si. Dlaczego ma by naszym

towarzyszem? Przecie jutro ruszymy w dalsz drog i skoczy si

znajomo.

Tak sdzisz? On poda w tym samym kierunku co my.

Zabronisz mu eglowa za nami lub przed nami?

Oczywicie, e nie. Lecz by moe Burns zostanie w tym

miejscu na duej, tak mu si tu podoba. A kiedy std ruszy, bdziemy ju o

kilka dziesitkw mil naprzodzie. Zreszt... moe posucha twojej rady i

zawrci?

Oby, ale w to wtpi. Pom mi wyprostowa t drug derk.,

Zachowalimy si wczoraj jak dwie niezdary i teraz bdziemy cierpie. Ja to

czuj.

To moe... zawrcimy? zapytaem kpicym tonem.

Oszalae! Z powodu jednego deszczu i jednego przybdy?!

Nie nazywaj Burnsa przybd. To nie aden podejrzany

wczga, lecz znakomity malarz i rysownik, ktry przyby tu w okrelonym

celu. Niewielu z jego grona jest tak odwanych, by ryzykowa wasn skr,

dla wzbogacenia naszej wiedzy o Dzikim Zachodzie.

O ktrym on sam wie niezbyt wiele, sdzc z postpowania

mrukn Karol, nie przekonany.

Daem spokj dalszej sprzeczce. Karol potrafi by uparty.

Zakoczylimy mudn robot i wrcili do Albatrosa. Burns nadal co tam

szkicowa. Soce grzao coraz mocniej, deski pokadu wyschy, a z wntrza

kabiny unosia si mgieka ulatujcej wilgoci. Zajem swe poprzednie

miejsce, lecz po godzinie miaem dosy tego praenia si. Zaoyem

koszul, zabraem winczester.



23

Dokd idziesz? Karol spojrza na mnie zdziwiony.

Spenetrowa pobrzee lasu. Moe odkryj co ciekawego.

Powodzenia ziewn. A uwaaj!

Ruszyem przez pla prosto ku czarnej linii boru. Ju przy

pierwszych krzakach ogarn mnie przyjemny chd. Z gbi zielonej

gstwiny dmuchao wilgoci i zapachem igliwia, w miejscach mniej

zaronitych promienie soca paday na ziemi, tworzc tozielone

plamy. Dalej panowa pmrok i cisza. Tylko rzadkie gosy ptakw mieszay

si z delikatnym szumem lici. Linia drzew stopniowo gstniaa, a midzy

nimi tak rozrosy si krzewy, e nie mona byo przecisn si tdy bez

siekiery. Nie po raz pierwszy ogldaem tak puszcz nie do przebycia. Im

dalej na zachd kraju, tym potniejsze bory rosy a ku wybrzeom

Pacyfiku, jak gdyby przyroda chciaa sobie wynagrodzi pustk

bezdrzewnych prerii rozcigajcych si od doliny Missisipi a po zbocza Gr

Skalistych. Na tych zboczach bowiem piy si ku niebu nieznane

wschodnim poaciom kraju lene olbrzymy i chocia na szczytach i

przeczach niky drzewa, to ju po drugiej stronie gr, z wyjtkiem kilku

jaowych pusty, jak w Nevadzie, bory cigny si setkami mil. I to jakie

bory! Krloway w nich drzewa-olbrzymy na ponad sto pidziesit stp.

Zachodni wierk, cedr, biaa sosna, a w nadbrzenej kalifornijskiej krainie

wznosiy si olbrzymy nad olbrzymami, synne czerwone drzewa, sekwoje,

ktrych wiek obliczano na parset lat! Drzewa sigajce do dwustu

pidziesiciu stp2.

Tu oczywicie takich olbrzymw nie byo, lecz gdy zadarem

gow, ujrzaem koyszce si w grze wierzchoki, na pewno

przekraczajce sto stp3.

Szedem powoli wzdu linii boru, nawet nie prbujc wedrze si

gbiej. A wreszcie, zgodnie z przewidywaniem, trafiem na ciek. O, nie

bya to cieka wyrbana toporem lub wydeptana przez ludzkie stopy, lecz

wziutki szlak przetarty przez lene czworonogi, podajce tdy do

2 Okoo 75 m. 3 Okoo 30 m.



24

wodopoju. Byem pewien, e odkryj tak steczk w nieprzebytej cianie

lasu. Piaszczysta plaa na pewno musiaa by poznaczona tropami

zwierzyny, tyle e wczorajszy deszcz doszcztnie je spuka.

Zagbiem si w zielony

pmrok. Nie bez celu ruszyem na t

przechadzk. Zapachniaa mi piecze z

dziczyzny, bo od paru dni ywilimy si

wycznie konserw i wdzonym

boczkiem. Sprawdzio si to, co

przewidywaem: podr wod nie

sprzyja polowaniu. eby odnale tropy

zwierzyny, musielibymy co jaki czas

i to do czsto opuszcza d i

nigdy nie dotarlibymy do celu. Co

prawda, niejeden raz widziaem jelenie i

sarny u wodopoju, a raz nawet

brunatnego niedwiedzia, lecz jake tu

strzela na tak odlego? Gdy

natomiast przyblialimy si, zwierzta

pierzchay.

Caa ta impreza bya szalonym pomysem Karola. A skd zrodzi

si ten pomys?

Ot, w ubiegym roku wybralimy si na bardzo dug wypraw

w gb pnocnej Kanady, hen, a po Wielkie Jezioro Niedwiedzie4. Ze

wzgldu na przecinajce obrany szlak rzeki, jeziora i mokrada, przebylimy

t drog w odziach. Wybr takiego rodka transportu by jednak wwczas

uzasadniony rwnie i dlatego, e trzeba byo zabra wiksze zapasy

ywnoci i amunicji, jakich pomieci by nie mogy nawet najwiksze juki

koskich siode.

Do tamtej pory moja znajomo wodnych szlakw bya bardzo

powierzchowna. Spotykaem si z nimi tylko wtedy, gdy siedzc na koskim

4 Wyprawa ta opisana zostaa w ksice pt.Skarby Mackenzie.



25

grzbiecie musiaem poi zwierz lub forsowa brd przecinajcego tras

strumienia. Przed rokiem przyszo mi po raz pierwszy spdzi wiele

tygodni w chybotliwym kanoe. Pikny szlak powid nas ku guszy i do dzi

wspominam dziewicz przyrod tej uroczej krainy. Jednak ani na myl mi

nie przyszo, e na kolejn wypraw ruszymy rwnie wodnym szlakiem.

Pisz: kolejn, poniewa co roku wraz z Karolem Gordonem, ktry

nauczy mnie traperskiego ycia (bo sam by traperem), wiosn

opuszczaem zakurzone mury rodzinnego miasta Milwaukee, aby na

koskim grzbiecie powczy si przez kilka miesicy po bezdroach i

pustkach Zachodu.

Oczekiwaem Karola kadej wiosny, bo zim spdza przewanie

na pnocy, polujc na futerkow zwierzyn, kumajc si z podobnymi jak

on wdrowcami, a nierzadko goszczc w wigwamach Indian, z ktrymi

zawsze potrafi znale wsplny jzyk, co mu tym atwiej przychodzio, e

wada kilku dialektami czerwonoskrych plemion.

W ostatnich dniach marca tego roku zawita w moje domowe

pielesze i padlimy sobie w ramiona jak dwaj bracia, ktrzy nie widzieli si

od lat, a nie od kilku miesicy. Karol oczywicie zamieszka u mnie i

pierwsze dni upyny na rozpamitywaniu starych wspomnie,

przeplatanych obszern relacj Karola z jego zimowych oww.

Z kolei poczlimy zastanawia si nad tras nowej letniej

wyprawy.

Yellowstone! zaskoczy mnie Karol w odpowiedzi na me

liczne propozycje. Park Narodowy Yellowstone powtrzy.

Osupiaem.

Przecie tam obowizuje zakaz polowa?

Nie szkodzi. Napolujemy si po drodze.

Napotkamy tumy zwiedzajcych oponowaem. Park sta

si modny i cigaj do niego wszystkie greenhorny wiata. Syszaem o

tym. Przyjedaj podziwia cuda gejzerw. Na pewno jest to widok



26

wspaniay, lecz ja wcale nie tskni za tak licznym towarzystwem. Mam go

dosy tutaj, w miecie.

Tak mwic sdziem, e skoni go do zmiany projektu. Ale gdzie

tam! Karol jest twardy jak granitowa skaa. To prawda, i o Parku

Narodowym Yellowstone cuda opowiadano, zwaszcza o samym kanionie

rzeki Yellowstone i jej rdach wypywajcych z rejonu obfitujcego w

liczne gejzery tryskajce ku niebu. Jednak nie cigno mnie tam, bowiem

nie lubi, gdy stranik leny rozkazuje mi jecha czy maszerowa t

wanie, a nie inn ciek, gdy zakazuje rozpalania ogniska w miejscu

przeze mnie wybranym, a nocleg wyznacza nie gdzie indziej, tylko na

polance zatoczonej ju przez wrzaskliw gromad turystw.

W tym miejscu chyba warto wspomnie w kilku sowach o rzece

Yellowstone i parku nazwanym jej imieniem. Jak powsta i gdzie si

znajduje.

A wic Park Narodowy utworzono na mocy uchway kongresu

USA ju w marcu 1872 roku. Kilka tysicy mil w pnocno-zachodniej czci

stanu Wyoming (ktry wwczas by jeszcze terytorium, bo prawa stanowe

otrzyma dopiero w 1890 roku) uzyskao ochron pastwa przed

jakkolwiek ingerencj czowieka. Odtd fauna i flora mog si tam

rozwija w niczym nie zakconym spokoju. Tak oto po raz pierwszy w

historii ludzkoci doczekaa si realizacji dalekosina myl zabezpieczenia

przed dewastacj wspaniaego pomnika przyrody i zachowania go w stanie

nietknitym dla przyszych pokole5.

Warto chyba doda, i ten pierwszy na wiecie parki narodowy w

duej mierze zawdzicza swe powstanie energicznej akcji dwu osb:

geologa Ferdynanda Haydena oraz malarza i rysownika Tomasza Morana.

Obaj bowiem parokrotnie zwiedzali kanion rzeki Yellowstone. Moran

wykona szereg rysunkw kanionu i jego okolicy dla popularnego

magazynu nowojorskiego Scribner's Monthly, a nastpnie namalowa

obraz olejny Wielki kanion Yellowstone, ktry wzbudzi tak wielki

zachwyt, e zosta nabyty przez Kongres USA i zawieszony w jego siedzibie, 5 Narodowy Park Yellowstone by kolejno powikszany w latach 1891, 1929, 1930 i 1932. Jego obszar

obejmuje dzi 3.350 mil2 (8.676 km2).



27

w Waszyngtonie. Ten jakoby tak sugestywny argument skoni wielu

czonkw Kongresu do gosowania nad projektem ustawy o utworzeniu

olbrzymiego rezerwatu przyrody. Rwnie znaczny wpyw wywara

agitacja prowadzona zarwno przez Haydena jak i Morana wrd

senatorw i reprezentantw izby niszej Kongresu oraz na amach prasy.

Tyle, pokrtce, o Parku Narodowym, to znaczy tyle, ile wiem o tej sprawie.

Jak ju wspomniaem, projekt Karola spdzenia paru miesicy

wiosny i lata wycznie na tym chronionym obszarze nie wzbudzi we mnie

entuzjazmu. Ba wrcz opr! I zapewne wytrwabym w tym oporze,

gdyby nie inny jeszcze pomys Karola:

Wysuchaj mnie do koca, Janie. Nie znasz wszystkiego.

Wic sucham odparem, nadal peen sprzeciwu, Czego

nie znam?

Ot... proponuj ca wdrwk odby odzi.

Co takiego?! wykrzyknem. Ledwo moje pcherze

zdyy si od zeszego roku zagoi, a znowu mam chwyta za wiosa?

No, no, nie przesadzaj. Zreszt ja nie myl o wiosach, lecz o

aglu.

Na sekund zaniemwiem.

Jake ty chcesz dotrze do Yellowstone na aglwce? To nie

kanoe, nie da si wzi na plecy.

Oczywicie, oczywicie. Lecz wszystko ju przewidziaem. Nie

bdziemy bra aglwki na plecy, jak to okrelasz, natomiast popyniemy

prociutko w gr Missouri.

A do Missouri?

Kolej. Z Milwaukee przez St. Paul i Fargo w Pnocnej Dakocie

a do Bismarck nad Missouri, a dalej wod.

Ale d! W wagonie towarowym? C za kopot i co za koszt!



28

Ani kopot, ani koszt. aglwka czeka ma na nas wanie w

Bismarck.

Chyba w tym momencie oblicze moje przybra musiao niezbyt

inteligentny wygld, bo Karol parskn, miechem:

Widz, e nic nie pojmujesz.

Istotnie, nie pojmuj. Jakim cudem w Bismarck czeka bdzie

na nas aglwka? Kt to nam j oferuje?

Ba, od tego powinienem by zacz. Ot, musisz wiedzie, e

wracajc z pnocy zawadziem o Montan, chocia nie po drodze mi byo.

Jednak chciaem nieco zwikszy ilo futerek i wraca nie ldem, lecz

wod, bo taniej. W grach Montany, owszem, niele mi poszo, a za dobrze.

Ledwie dowlokem si z toboem skrek do Fort Benton.

Widziae Vincenta Irvina? przerwaem mu.

A jake. Spdziem u niego a trzy dni, bo nie chcia mnie

puci.

Tu dodam, i Vincent Irvin szeryf Fort Benton by naszym

starym znajomym, Karola i moim6.

I to on namwi ci na wypraw aglwk?

Nie, nie on. Jednak nieco si do tego przyczyni.

Podzikuj mu za to przy najbliszej okazji burknem.

Nie sierd si. Irvin niczemu nie winien. Poznaem u niego, a to

przecie przypadek, niejakiego Lucasa Gilberta. Taki sobie jegomo jak

setki innych, wic te specjalnie mnie nie zainteresowa.

Pewnie traper albo wanie eglarz.

Nie zgade, Janie, chocia z eglowaniem co nieco ma

wsplnego. Lucas Gilbert jest wspwacicielem regularnej linii okrtowej

czcej Fort Benton z St. Louis. Pewnego dnia na statku, na ktrym, 6 Historia ta opisana zostaa w powieci pt. Szeryf z Fort Benton.



29

podrowa, doszo do awantury sprowokowanej przez, trzech pasaerw

niewiadomego pochodzenia i zawodu. Zaoga opanowaa sytuacj i gdy

zacumowano w Fort Benton, awanturnikami z kolei zaj si Vincent Irvin.

Wanie w zwizku z t spraw odwiedzi go Gilbert.

I co dalej? Przyznaj si, Karolu, e ten Gilbert sprzeda ci

aglwk w zamian za futerka.

Co to, to nie! Nie przerywaj, bo nigdy nie skocz.

Ju milcz jak gaz.

Po trzech dniach, poniewa statek akurat mia odpywa,

rozstaem si z Irvinem i wsiadem na Soce Pnocy. Tak si ta ajba

nazywa. A na jej pokadzie znowu spotkaem Gilberta. Ani mnie zibi, ani

grza, wic nawet nie podszedem do niego. To on mnie zaczepi. Nie wiem,

czy mu Irvin naszepta, czy sam odgad, do e pocz mnie wypytywa, jak

mi si powodzi z traperk. Od sowa do sowa poczlimy gawdzi. Bo c

innego pozostaje dla zabicia czasu, ktry w takiej podry wlecze si jak

limak? Gilbert, gdy si dowiedzia, e wracam z owieckiej wyprawy, chcia

obejrze trofea. Pokazaem. Tak go zachwyciy, e natychmiast zapragn je

naby. Przyznam, byo mi to na rk. Targ w targ, doszlimy do

porozumienia. Ba, lecz Gilbert nie posiada takiej sumy pienidzy. Zaprosi

mnie do Bismarck, gdzie mieszka. Poniewa i tak musiabym w Bismarck

opuci statek, by przesi si na kolej, zapromy przyjem. Przez cay

czas mego pobytu w miecie Gilbert traktowa mnie jak krla traperw

caego wiata. Mieszkaem w jego wspaniaej willi, spaem na puchowym

ou, jadem najwykwintniejsze potrawy, a mi po paru dniach ze szcztem

obrzydy. W zamian za te luksusy musiaem opowiada o swych

przygodach, a mnie gardo rozbolao. Wspomniaem i o tobie, Janie.

Wielki to zaszczyt dla mej skromnej osoby mruknem nieco

zgryliwie. Lecz nadal nie wiem skd si wzia aglwka.

Ot... Gilbert bardzo zainteresowa si naszymi wycieczkami.

Wyzna, i od laty marzy o czym podobnym, jednak nie posiada

dowiadczenia ani odpowiedniego towarzysza do pomocy w wyprawie.



30

I zwrci si do ciebie? wykrzyknem. Zgaduj. Tylko

tego nam brakowao. Mam nadziej, e odmwie.

Nie wiedziaem, jak si wykrci. Zapaci tak; hojnie za

futerka...

e miae skrupuy.

Prawda. Zapytaem Gilberta, czy jedzi konno.^ Okazao si, e

zaledwie kilka razy siedzia na koskim grzbiecie. Znalazem wic pretekst

do odmowy. Wtedy on zaproponowa odbycie wycieczki odzi, w gr

Missouri, a pniej rzek Yellowstone a do synnych gejzerw. Mwi, e

podobnie piknych widokw prno szuka na caym wiecie.

To znaczy, e tam by?

Nie, ale sysza od turystw.

Rozemiaem si:

Niepowana to sprawa, Karolu.

Bardzo powana. Ja sam o Parku Narodowym Yellowstone

syszaem sporo, a wszyscy wychwalaj jego malowniczy krajobraz. Jednak

propozycj odrzuciem uzasadniajc sw odmow, e przez cay czas trzeba

by pyn pod prd, a wiosowanie pod prd to cika harwka. Na to

odpar, e wcale nie myli o wiole, lecz o aglu. On sam zna si na tym, jak

mnie zapewni, i posiada znakomit d, w ktrej swobodnie pomieszcz

si trzy osoby. Nie wiedziaem, co odpowiedzie. Jegomo jest wielce

sympatyczny, za moje skrki doskonale zapaci, a do tego goci mnie

wrcz po krlewsku. Nie chciaem okaza si niewdzicznikiem.

Oj, Karolu, Karolu! A czy nie pomylae, e i ja mog mie co

do powiedzenia w tej sprawie?

Owszem, pomylaem. Odparem, e sam nie mog decydowa.

Lecz w kocu zdecydowae. Za siebie i za mnie. Znakomicie!



31

Tak, to prawda. Gilbert zacign mnie do przystani, abym

obejrza jego cudo. Istotnie, d zasuguje na podziw. Popynlimy ni

kawaek. Spisuje si wietnie, a Gilbert jest znakomitym sternikiem. Mao

tego. Zobowiza si do penego wyposaenia naszej wyprawy. Czy to nie

gratka? Dlatego ulegem jego wymowie i obietnicom.

Klamka zapada westchnem. Diabli wiedz, jakim

czowiekiem jest ten twj Gilbert. Twierdzisz, e dobrym eglarzem i

sympatycznym kompanem. Oby si nie myli...

W dwa tygodnie po tej rozmowie siedzielimy obaj w kolejowym

wagonie, gnajc ku dalekiemu Bismarck. A tam niespodzianka! Gilbert

przyj nas w swej podmiejskiej, rzeczywicie eleganckiej willi, lecz wyszed

na powitanie kulejc i podpierajc si lask. Wyjani, i przed tygodniem,

schodzc trapem z wasnego statku, spad na kamieniste nabrzee i zama

nog. O adnej wyprawie eglarskiej nawet nie mg marzy!

Przyznaj, e ucieszya mnie ta wiadomo. Sam los sprzeciwia

si planom Karola. A jednoczenie zdenerwowa mnie taki zbieg

okolicznoci. Po co wic wleklimy si do Bismarck? Lecz nie doceniem

Gilberta. Bardzo nas ugaszcza i bardzo przeprasza za wypadek (co mnie

nieco rozbawio, bo przecie nie z wasnej

woli run z trapu). Owiadczy, e nie moe

nam sprawi zawodu i krzyowa planw i

wobec czego... oddaje do naszej dyspozycji

swego Albatrosa z penym wyposaeniem

na drog. Ze zdumienia niemal odjo mi

mow. Poczlimy si wymawia (prawd

mwic niezbyt szczerze) od tak hojnego

gestu. Jednak Gilbert twardo sta przy swej

propozycji. Ustpilimy. Obejrzelimy d i

zapasy ywnoci, co nieco jeszcze

dokupili i w dwa dni pniej Albatros

wypyn na szerokie wody Missouri.



32

Karol okaza si niezym eglarzem. Dopiero znacznie pniej

stwierdziem, i ocena ta daleka jest od prawidowoci. Obaj bylimy

kiepskimi wodniakami, w wyniku czego skpalimy si wraz z caym

bagaem. Jednak zanim do tego doszo, zdoalimy dotrze bez adnych

przygd do ujcia Yellowstone. Bardzo nam w tym pomoga wietna mapa

dar Gilberta Missouri jest bowiem zdradliw rzek. Jej

brudnoczekoladowy nurt kryje pod powierzchni wielkie kody, a

niewidoczne podwodne achy, twarde jak skaa, stanowi nie mniejsze

zagroenie. Z tych powodw nigdy nie eglowalimy noc, chocia podr

jest wtedy najprzyjemniejsza. Lecz nawet wielkie parowce ju o zmierzchu

kotwicz. Spotkalimy ich zaledwie kilka, bowiem przeprowadzona przed

laty linia kolejowa do Fort Benton staa si konkurencj dla eglugi.

Tak wic wszystko ukadao si

nader pomylnie jedno nas tylko smcio:

cakowite niepowodzenie wszelkich prb

upolowania jakiegokolwiek czworonoga. Co

prawda, pync dostrzegalimy od czasu do

czasu gromadki antylop, lecz przy pierwszej

prbie przybicia do brzegu zwierzta

pierzchay. Wieczorami, cumujc Albatrosa,

czatowalimy w nadbrzenych zarolach

bezskutecznie. O wicie podobne prby

koczyy si rwnie kiepsko.

Co u licha! zdenerwowaem si po kolejnym bezowocnym

oczekiwaniu. Czyby ca zwierzyn w tych stronach wybito?

Na pewno nie ca. Sam widziae antylopy. Po prostu mamy

pecha albo te win za taki stan rzeczy ponosi Park Narodowy.

Niby dlaczego?

Zwierzyna z najbliszych okolic chroni si w Parku. Polowa

tam nie wolno, wic wszystko co biega lub fruwa, ukrywa si na

bezpiecznym obszarze.



33

Chyba kpisz sobie! Sdzisz, e zwierzta nawzajem informuj

si o istnieniu takiego azylu? zagadnem rozbawiony.

Nie miej si. Opowiadaem ci kiedy, i ryby najlepiej bior na

dziewiczych, nie odwiedzanych przez ludzi wodach.

Owszem, mwie, lecz to prosta sprawa. W dziewiczych

wodach yje wicej ryb ni na uczszczanych owiskach. Wicej ryb, a mniej

pokarmu. Dlatego api si na byle co.

O, to wcale nie jest pewne. owiem na rnych wodach i wiem,

e tam gdzie ju przede mn kto wdkowa, ryba jest pochliwa, rzekbym:

podejrzliwa. A zwierzyna powa? Na obszarach, na ktrych zdya pozna

czowieka, staje si, podobnie jak ryby, bardzo ostrona. Czy to oznacza, i

ryby i czworonogi wzajemnie si ostrzegaj? Nie wiem, zbyt mdra to dla

mnie kwestia.

Przestaem si mia. Bo przecie w tym, co mwi Karol, tkwio

sporo sprawdzalnej prawdy. Zby jednak owna zwierzyna z tak dalekiego

obszaru gnaa na teren Parku Narodowego Yellowstone w to nie mogem

uwierzy. Po prostu jazda odzi najwidoczniej nie sza w parze z

owieckimi sukcesami.

Karol j si wdkarstwa i mimo e Missouri to nie dziewicza

rzeka, odnosi sukces za sukcesem, jak gdyby na przekr swej teorii.

Lecz jak dugo mona ywi si rybami? Po kilku dniach

wrcilimy do wdzonego boczku konserwowej fasoli.

Lucas Gilbert, planujc trzyosobow wypraw, przygotowa tak

ilo ywnoci, e nie trzeba byo oszczdza. Rzecz tylko w tym, i

konserwowe produkty szybko brzydn, no i nie posiadaj tej wartoci, co

wieo przyrzdzone. Znaem przypadki, kiedy to odywiajcy si

wycznie konserwami po pewnym czasie zapadali na szkorbut.

Podczas caej podry po Missouri los tylko raz jeden do nas si

umiechn. Pewnego ranka, nim odcumowalimy d, chmara ptactwa

przefruna w oguszajcym opocie skrzyde z jednego brzegu na drugi, po

czym zapada w rzadkiej trawie.



34

Indyki! radonie zawoa Karol.

Z broni w garciach pognalimy na brzeg, gdzie siady ptaki.

Dziwne s zaiste zwyczaje dzikich indykw! Dwukrotnie w cigu roku, na

wiosn i z kocem jesieni, odbywaj dalekie wdrwki: raz na pnoc, raz

na poudnie. Stado podrywa si do lotu tylko wtedy, gdy napotyka

przeszkod wodn. Aby byo jeszcze dziwniej ptaki maszeruj w

zwartych kolumnach: oddzielnie indyki, oddzielnie indyczki. Podczas

marszu nie rozpraszaj si atwo wic ustrzeli dowoln ich ilo, lecz

takie polowanie zbyt przypomina masakr. Karol podziela ten pogld,

dlatego zadowolilimy si czterema sztukami, co nam starczyo na dwa

zaledwie posiki. Indyki po zimowisku byy chude j ylaste. Nic wic

dziwnego, i kadego dnia z utsknieniem rozgldalimy si za

czworonon zwierzyn. Bezskutecznie.

Sytuacja nie polepszya si, gdy wreszcie wpynlimy na wody

Yellowstone, prawego dopywu Missouri. Krajobraz zdzicza, tylko niekiedy

mijaa nas barka spywajca z prdem. Zwierzyny nadal nie byo.

Wobec tego podjlimy tak zwan mia decyzj opuszczenia na

kilka dni rzeki. Ktrego ranka, rozoywszy na deskach odzi wielk map,

starannie przestudiowalimy wszystkie odgazienia Yellowstone, by w

kocu po dugich deliberacjach zdecydowa si na skrcenie w prawy

dopyw strumie o nazwie Clark.

eglowalimy z map pod rk, liczc kolejne dopywy, a

nastpnego dnia ukazao si nam wrd lesistych wzgrz ujcie Clarka,

prezentujce si jako spora rzeczka, w sam raz dla naszej niezbyt gboko

zanurzajcej si odzi. By moe, i w okresie lata rzeczka ta traci sporo

wody, lecz obecnie, wiosn, toczya si szerokim i gbokim nurtem. Po

upolowaniu pierwszego czworonoga mielimy zawraca ku Yellowstone.

Los jednak poplta nasze zamierzenia w tak zawikany supe, e nie sposb

byo go rozplata. Lecz o tym pniej.

Tymczasem egluga wodami Clarka, ani lepsza, ani gorsza od

dotychczasowej, nie zaspokoia naszych owieckich ambicji. Raz jeszcze



35

potwierdzio si, e trakt wodny nie sprzyja polowaniu. Nie tracilimy

jednak nadziei i podjlimy jeszcze jedn prb zmiany kierunku eglugi.

Trzeciego dnia mozolnego posuwania si pod prd wartkich wd

Clarka dotarlimy do ujcia dopywu, ktrego daleka panorama ukazaa

szeregi kopulastych wzgrz poronitych szpilkowym lasem, spadajcych

agodnie ku zocistym achom, malutkim, zielonym kpom, tu i tam

przegradzajcym nurt, i sitowiu porastajcemu brzegi. By to obraz

urzekajcy swym urokiem. Zatrzymalimy Albatrosa przy cypelku

odgradzajcym nurt obu rzek i przy rozpalonym ognisku zaczlimy

pitrasi popoudniowy posiek. Z tego cypla wzrok siga w gb prostego

jak z uku strzeli korytarza zieleni. Bkitna mgieka wisiaa w dali, a

dookoa panowaa cisza, przerywana jedynie pluskiem wody i delikatnym

szumem drzew.

Jak mylisz, Karolu, a gdyby tak skrci w t rzeczk?

W ten sposb nigdy nie dopyniemy do Parku Yellowstone...

A musimy? zagadnem przekornie.

Wytrzeszczy na mnie oczy.

Jak to?! Przecie zdecydowalimy.

Decyzj mona zmieni. Zreszt... jest to zapewne maa rzeczka

i daleko ni nie odpyniemy. Sdz, e to sprawa dwu, trzech dni najwyej.

Ale po co?

To ostatnia moim zdaniem szansa napotkania ownej

zwierzyny, a poza tym... spjrz, Karolu, jak tam piknie.

Zgodzi si.

Przed zmian kursu poczlimy szuka na mapie nazwy tego

dopywu. Nie znalelimy. Dzi, po wielu, wielu dniach, jakie upyny od

tamtej pory, gotw jestem przypuszcza, i ten dopyw w ogle nie istnia,

e w ogle wszystko, co przeylimy w tym zaktku zagubionego wiata



36

byo snem, majaczeniem, albo... czarami ducha gr! mieszne? By moe, ale

nie dla mnie.

Wpynlimy na nieznane wody i natychmiast nasz agiel sflacza.

Najlejszy podmuch wiatru nie przemkn zielonym korytarzem lesistych

wzgrz. Trzeba byo chwyci za wiosa i w pocie czoa, sigajc dna rzeczki,

mozolnie pcha d przeciw wartkiemu prdowi.

aglwka to nie zwinne kanoe, dajce si niewielkim wysikiem

kierowa tak, by dzib omija najbardziej burzliwe wody i najatwiej

torowa sobie drog.

Pod wieczr dotarlimy do miejsca, gdzie koryto rzeczki

raptownie skrcao ku zachodowi, a okoliczne wzgrza odbiegay na prawo

i na lewo, zostawiajc po obu brzegach jasne pasy zocistych pla i mae

czki sigajce wzniesie, a nawet w kilku miejscach wspinajce si

szmaragdowymi jzorami midzy krzewy i pierwsze pnie sosen, ktre niby

forpoczty wielkiego boru zmierzay ku rzece.

Tu co za szczcie dosign nas pierwszy podmuch. Wyd

ptno na maszcie i pozwoli odsapn po cikiej pracy.

Co za si stao pniej (wanie z przyczyny wiatru!) o tym ju

szczegowo napisaem.



37

I I

P u a p k i

Zagbiem si w zielony pmrok. Nisko nad ziemi, na liciach

pocych si zaroli, jeszcze byszczay krople po nocnej ulewie.

W miar jak penetrowaem las, wzmagaa si duchota. Rozgrzana

socem puszcza poczynaa parowa W powietrzu drgaa wilgotna mgieka

zraszajca mi twarz i donie. Lufa winczestera zalnia. ,

Po przebyciu jeszcze kilkunastu krokw zatrzymaem si. Nie byo

sensu przedziera si gbiej przez pltanin krzeww i powojw. Tu na

pewno nie istniaa szansa spotkania najlichszego nawet czworonoga.

Przystanem nasuchujc, lecz poza urywanym wiergotem

ptakw i lekkim poszumem gazi aden inny gos nie dociera do mych

uszu.

Sam nie wiem, w jakim celu i chyba byo to zoliwe zrzdzenie

losu, bo wbrew pierwotnej decyzji ; zamiast wrci, ruszyem przed

siebie. Kres wdrwki nastpi wkrtce i niespodziewanie. Przy ktrym

tam kolejnym kroku ziemia zatrzsa si pod moimi stopami i nim zdyem

uskoczy, runem w wilgotn ciemno.

By to d tak gboki, jak wkrtce to zdoaem sprawdzi, e

dwch redniego wzrostu mczyzn, stojcych jeden na drugim, ledwo by

signo jego krawdzi.

Nie potukem si, co przypisa naley nie tylko odrobinie

szczcia. Po prostu nie sposb byo upa, bo wykop mia ksztat



38

regularnego, bardzo wskiego czworoboku. Przy skpym wietle, ktre

padao z gry poprzez resztki poamanych badyli, gazek i kbowisko

wyschych traw, odnalazem na dnie swj winczester, ktry wypad mi z

rki podczas upadku.

D, rzecz jasna, musia by dzieem rk ludzkich. Stanowi

wietn puapk na wszelkie lene czworonogi. Prostopade, gadkie ciany

wiadczyy o sumiennej pracy nieznanego kopacza. Tylko w jednym miejscu

zwisa uamek korzenia, ale tak wysoko, e wszelkie prby dosignicia go

zakoczyy si niepowodzeniem.

Wycignem dugi myliwski n, aby wyduba w mikkiej

powierzchni ciany stopnie jako oparcie dla ng. Robota posza mi

sprawnie, lecz gdy lew stop wsunem we wgbienie, gdy ju rk

miaem uchwyci zwisajcy korze, mikka ziemia obsuna si. Zabraem

si ponownie do roboty, z wciekoci desperata, ktry nie moe liczy na

czyjkolwiek pomoc. Do licha! Jeszcze nigdy nie zdarzyo mi si wpa (w

przenoni i dosownie) tak paskudnie!

Znw wygrzebaem dwa schodki. Podskok, mocne odbicie i ju

znajduj si w poowie wysokoci ciany. Rka chwyta za korze. Znw

ziemia si obsuwa, przez chwil wisz z doni zacinit na korzeniu. Ale

korze trzaska i znw lduj na spodzie.

Z pasj pruj teraz ca cian, zwalajc na dno kaway gliny.

Kolb winczestera strcam zawieszone w grze resztki pokrycia mej

puapki. Pod stopami powstaje w ten sposb malutkie wzniesienie. Ile

godzin naley tak ora, by dno podnioso si na odpowiedni wysoko?

Harujc w pocie czoa, krzepiem si myl, i Karol,

zaniepokojony, zacznie mnie szuka i odnajdzie mj trop. Ba, lecz kiedy?

Tymczasem to noem, to kolb odwalaem cae skiby wilgotnej

ziemi, a niespodziewanie natrafiem na kostropate, twarde zaokrglenie,

jakiego ani wycign, ani poruszy nie byo sposobu. Po obkruszeniu gliny

ujrzaem na wysokoci mej piersi potny gaz, kto wie, czy nawet nie

fragment litej skay. Przewiesiem winczester przez plecy i nie bez trudu

wgramoliem si na t skaln pk. Ani drgna. Lecz nawet z tej pozycji



39

nie mogem dosign krawdzi wykopu. Dopiero gdy z caej siy wbiem

nad sob n, jego trzon posuy mi za nastpny stopie. Podskoczyem,

wsparem si o wbity n i wreszcie palcami obu doni wczepiem si w

tward ziemi ponad wykopem. Mylaem, e poami wszystkie paznokcie

razem z palcami. Jednak dwignem si i padem piersiami poza szczyt

wykopu. Reszta okazaa si drobnostk. Leaem chwil na ciece, ciko

dyszc.

Hej! usyszaem jak przez wat. Co pan tu robi?

Wstaem, chocia nogi pode mn jeszcze si uginay. Po

przeciwnej stronie dou sta Adrian Burns.

Prosz uwaa wydyszaem. Ziemia moe si obsun.

O, do tysica pdzli! wykrzykn. Kto to wykopa?

I ja chciabym wiedzie stwierdziem otrzepujc si z kurzu.

Nic si panu nie stao?

Nic, poza kilkoma siniakami. Wracajmy. Co pana skonio do

pjcia moim ladem?

Moja malarska natura stwierdzi z nutk chepliwoci.

Szukam piknych widokw, a poza tym niepokoiem si o pana, chocia

paski towarzysz mnie wymia. Uwaa, i z pana stary wyga, co zawsze da

sobie rad.

Przesada. Co prawda wydobyem si z tej przecitej dziury, lecz

wpadem do niej przez wasne gapiostwo.

Zarwaa si ziemia?

Nie, zapado si przykrycie uoone nad jam. Chodmy. Nie

wiem, kim jest ten traper, przez ktrego tak wpadem. Okazuje si, i

okolica nie jest tak bezludna, jak nam si wydawao. Trzeba przestrzec

Karola.



40

Zawrcilimy. W drodze powrotnej zagadnem swego

towarzysza, czy wie, jak nazywa si rzeczka, po ktrej eglujemy.

Wzruszy ramionami:

Nie mam pojcia. Czysty przypadek, e si tu znalazem. Pync

nurtem Clarka, dostrzegem ujcie rzeczki i wydao mi si tak malownicze,

i natychmiast tam wpynem. Szukam przecie malowniczych

krajobrazw. A wy?

ownej zwierzyny.

A wic myliwi stwierdzi. To znaczy, i wczycie si bez

celu, aby znale cel warty kuli.

No tak umiechnem si to prawda, lecz z ma

poprawk: mamy zamiar zwiedzi Narodowy Park Yellowstone. Jakoby

jedyny tego rodzaju zaktek na ziemi.

Istotnie. Byem tam. aden opis nie odda uroku tamtych stron.

Jednak wtpi, czy t rzeczk zdoacie dotrze do Parku. Naleao pyn

Yellowstone.

Wyjaniem mu, i po pierwszym udanym polowaniu wrcimy na

zaplanowan tras.

Ha, to nieco pobdziemy razem, bo tu ze zwierzyn kiepsko.

Przez trzy ostatnie dni nie zauwayem tropw nawet najlichszego

czworonoga. Zupenie jakby wszystkie zbiegy na teren Parku.

Zawiadomione o jego powstaniu specjalnymi pismami

dodaem artobliwie.

A jednak co w tym jest! Napotkany kiedy traper opowiada, i

zwierzaki potrafi wyczu okolice bardziej dla nich bezpieczne i tam

wdruj.

Mj przyjaciel uwaa podobnie.

I chyba ma racj.



41

Ba, lecz stwierdzono, e olbrzymia wikszo dzikich zwierzt

nigdy nie opuszcza rodzinnych stron, e wdruje stale po tym samym

obszarze o powierzchni kilkunastu czy kilkudziesiciu mil kwadratowych.

Do wyjtkw nale bizony, mustangi, karibu i renifery dalekiej pnocy,

dwukrotnie w rocznym okresie przemieszczajce si z pnocy na poudnie

i z poudnia na pnoc w poszukiwaniu paszy.

Chyba si pan nie myli. Co do mnie, nie znam si na rzeczy. By

moe znajdujemy si niezbyt daleko od granic Parku.

Moe. Odkd opucilimy wody Missouri, ani jeden czworong

nie zbliy si do nas na odlego strzau, a w ogle widziaem ich bardzo

niewiele.

To potwierdza teori tamtego trapera. Zwierzyna

wywdrowaa z tych okolic.

Tak? To skd ten d, w ktry wpadem? Nie wykopa go

przecie aden todzib, sdzc po dokadnej robocie, lecz dowiadczony

myliwy. A jeli dowiadczony, to wiedzcy sporo o mieszkacach

tutejszych lasw.

Istotnie. Warto by go o to zapyta.

Byle zechcia si nam ujawni. Lubi wiedzie, kto si krci pod

moim bokiem i czego szuka.

Czy to takie wane?

Owszem. Przede wszystkim dlatego, e nie jest spraw

bezpieczn, gdy dwie osoby nic nie wiedzce osobie poluj na tym samym

terenie.

Pan musi by dowiadczonym myliwym. Co do mnie, jestem

ignorantem. Moje narzdzia to pdzel i owek, a nie dubeltwka czy

sztucer.

Nie odpowiedziaem. Las si skoczy, a wraz z nim cieka. Na

kracu zocistej play, ktra teraz rowia si blaskami zachodu, sterczay

maszty obu odzi. Karol zajty by rozpalaniem ogniska, a spoczywajcy



42

obok stos chrustu i gazi wiadczy, e mj przyjaciel spdzi czas

pracowicie. Wyprostowa si na nasz widok.

No? zagadn. Strzau nie syszaem, zwierzyny nie widz.

C ci tak dugo zatrzymao? Upade stwierdzi przyjrzawszy mi si

uwanie.

Raczej wpadem.

Wykrot?

Nie. Solidny rw wykopany przy pomocy opaty.

Puapka?

Oczywicie. Tak misternie zamaskowana, e dopiero wtedy j

spostrzegem, gdy znalazem si na dnie.

Daleko std?

Bdzie okoo mili.

A wic prawie pod nosem. Tkwimy tu ptora dnia i twrca tej

puapki dotd si nie ujawni. Czy tonie dziwne?...

Moe poluje w innej okolicy? wtrci si Burns.

Moe. Albo to jaka stara, opuszczona jama.

Nic podobnego achnem si. Przykryta bya

wieutkimi pdami krzeww i traw, ktra jeszcze nie zdya zmieni

barwy. W przeciwnym wypadku w czas bym si spostrzeg. Sam zobacz

wskazaem rk. Tam na ciece przetartej przez zwierzyn.

No, prosz. Wic jednak jest tu zwierzyna pokiwa gow

Karol. Ale ten nieznany traper bdzie mia do ciebie, Janie, powane

pretensje.

Dlatego, e zniszczyem mu puapk? Jeli ma odrobin oleju w

gowie, machnie na to rk. Nie zrobiem tego umylnie. Zreszt, przeprosz

go, gdy tylko si pojawi.



43

Jeli si pojawi. Sam si wygrzebae z tej dziury?

Sam, chocia jama jest gboka co najmniej na jakie dziesi

stp.

Ho, ho! To niele. Nie znalaze na dnie szcztkw zwierzyny?

Nie. I nic nie cuchno. Albo wic wyczyszczono j dokadnie,

albo te jest to zupenie wiea puapka.

Tak wanie mylaem. A teraz... zabierz si do skrobania ryb.

Naowiem ich ca gr.

Przystaem na t propozycj niezbyt ochoczo. Na szczcie tym

razem znalaz si pomocnik do tej paskudnej roboty. We dwch z Burnsem

szybkomy si z tym uporali. Pieczenie ryb byo ju tylko sam

przyjemnoci.

Z powodu tajemniczego dou, a cilej: nieznanego osobnika, ktry

go wykopa, postanowilimy (to znaczy Karol i ja) czuwa na przemian

przez ca noc. Burns, usyszawszy o nocnej warcie, zaoferowa swj udzia.

Trudno byo odmwi, ale te trudno przyj propozycj. Niezbyt ufalimy

jego westmaskim sprawnociom. Znalazem wyjcie z kopotliwej sytuacji,

obiecujc Burnsowi, e go obudz, gdy upynie czas mego dyuru. Obietnicy

dotrzymaem, lecz dopiero o wicie, gdy widoczno tak si poprawia, e

nawet najgorszy wartownik mg dobrze speni swj obowizek. Sam

Burns obudzi nas do pno, soneczny blask ju migota na falach rzeki.

Karol nieco pomrucza na tak opieszao, ale nic nas przecie nie naglio

do popiechu.

Burns, jak si okazao, nigdy nie wstawa przed witem i sdzi, e

i my praktykujemy taki zwyczaj.

Po niadaniu zaczem przygotowywa d do drogi, a Karol

moim zdaniem cakowicie zbytecznie uda si do lasu.

Rzuc okiem na twoj dziur, Janie.;

Po jego odejciu malarz zabra si do wykoczenia wczorajszego

rysunku. Wycignem z tego wniosek, i nie ma zamiaru rusza z nami.



44

Odczuem lekkie rozczarowanie, prawie e pretensj do przypadkowego

towarzysza. Pretensj zupenie nie uzasadnion, wynik jedynie z tego, i

Burnsa uznaem za czowieka niezwykle interesujcego i liczyem na

niejedn ciekaw pogawdk.

Mino z p godziny. Siadem na dziobie Albatrosa gapic si na

las, w ktrym znikn Karol.

A wic ruszacie?

Drgnem. To by Burns. Wida skoczy sw prac, sta przede

mn bez owka i kartonu w doniach.

Tak stwierdziem. Czekam tylko na powrt mego

towarzysza.

Och westchn krajobraz jest tu tak pikny, a al go

porzuca.

Nie pojem, o co mu chodzi.

Mego przyjaciela nieco niepokoi d, w ktry wpadem. Dlatego

postanowilimy opuci to miejsce.

Szkoda. Kto wie, moe ten czowiek jest kim interesujcym?

Zawsze w swych wyprawach poszukuj ciekawych typw ludzkich.

Umiechnem si.

Dla wzbogacenia obrazw?

Oczywicie.

Wobec tego mona aowa, i ten nieznajomy dotd si nie

ujawni. Lecz jeli pan pobdzie tu duej, kto wie, moe zoy panu wizyt.

Nie jest to pewne. Dlatego... jeli nie macie nic przeciw temu,

rusz z wami. Nie chc jednak by natrtem...

C znowu? We trjk bdzie nam raniej.

Jeli tak, przyjmuj zaproszenie.



45

A wic uzna m odpowied jako zaproszenie... Karol zapewne nie

bdzie z tego zadowolony. Uwaa, e Burns nie jest westmanem. Lecz c z

tego? Przed kilku laty i ja nim nie byem. Zreszt jeli Burns nie po raz

pierwszy udawa si na malarsk wdrwk, nie mg by tak

niedowiadczony, jak przypuszcza Karol.

Ruszamy? zawoaem na widok Karola wracajcego z lasu.

d gotowa do drogi.

Znakomicie. Jeste nieoceniony, Janie. Wyobra sobie, e twj

d odnalazem z pewnym trudem.

Zabdzie?

lepy by trafi. Rzecz w tym, i puapce ju przywrcono jej

dawny wygld. Dlatego przez chwil sdziem, e jest to jaki drugi wykop.

Poczem szuka twojego i to wbrew wyranym ladom. Lecz nic takiego

nie odkryem. A wic kto ju zagospodarowa puapk. Czy to nie dziwne?

Gdzie jest ten czowiek? Dlaczego tu nie przyszed?

Wzruszy ramionami:

D jest na nowo pokryty bardzo mistern pltanin gazek i

traw. Niewiele brakowao, a wpadbym jak ty, Janie. Podejrzany to chyba

typ, jeli wiedzc o naszym pobycie nie kwapi si z zawarciem znajomoci.

Kady traper, bo to na pewno traper, spragniony jest widoku ludzkich

twarzy, a przede wszystkim rozmowy. Wic bezpieczniej bdzie opuci

natychmiast te strony. Panu zwrci si do Burnsa radz uczyni

podobnie.

Pan Burns jedzie z nami owiadczyem zdecydowanie.

No, to w drog!

Obaj z Karolem skierowalimy Albatrosa na rodek nurtu, gdzie

buja si ju czerwonoskrzydy Pelikan Burnsa. Malarz wcign kolorowy

agiel tak szybko i sprawnie, i aglwka skoczya pod prd jak ko

smagnity biczem. Purpurowe ptno wydo si.



46

Albatros by ciszy i chyba z ptora raza duszy i szerszy od

Pelikana, tote wikszy stawia opr wodzie. Nim na dobre ruszylimy,

Pelikan czerwienia hen, poza ostatnim jzorem piaszczystej play, tam

gdzie jej miejsce zajmowa czarny br, gdzie potne, kostropate konary

zwieszay si nisko nad samym korytem rzeki.

Wreszcie oba nasze agle malutki kliwer na dziobie i wielki

grot, solidnym bomem obracajcy si wok masztu zaopotay na

wietrze. Strzeliy bryzgi spod dziobu, a biaa piana pocza pyn wzdu

burt, by zczy si za ruf w uciekajcy w dal srebrzysty szlak przejazdu.

Zabawne, i aden z naszej trjki nie zapyta, w jakim kierunku

mamy pyn. Tak to byo oczywiste.

Pod prd, tunelem wrd zielonych wzgrz, nieznan rzek ku

nieznanej krainie.

Karol sterowa, a ja tu przy dziobie ledziem uciekajcy przed

nami czerwony agiel Pelikana. Nurt byszcza, mieni si blaskiem soca,

a oczy razio. Plusk fal, zwaszcza tam gdzie si brzegi zbiegay, dzwoni w

uszach niby tysice kamykw rzucanych na mosin blach. Gdy brzegi

rozchodziy, si, gos wody cichn. I wwczas gdzie ze szczytw wzniesie

spywao ku dolinie szumice westchnienie wiatru. Moe byo to wanie

woanie dalekich wzgrz, o ktrym piewa Adrian Burns?

Pynlimy za czerwonym aglem, ktry stale nas wyprzedza, co

byo dla nas okolicznoci sprzyjajc, poniewa Pelikan wskazywa nam

najdogodniejsz drog.

Po jakich trzech godzinach Pelikan zwolni, a potem si

zatrzyma. agiel, tracc wiatr, pocz opota. Pynlimy burta w burt.

Burns wydawa si bardzo podniecony.

Jele, do tuzina pdzli! Tam wskaza rk.

Rzu kotwic, Janie rozkaza Karol.

Plusno. Lina si naprya, Albatros drgn i za. koysa si.

Gdzie ten jele? zagadnem cicho.



47

Prosz spojrze w prawo.

Istotnie. Zwierz stao midzy pniami dwu potnych jode.

Co on tam robi? zdziwiem si.

Patrzy na nas stwierdzi Karol. Na pewne nigdy nie

widzia agli. Ustawi si do strzau znakomicie, widz jego lewy bok.

Przyznam, i zdumiaa mnie nieruchomo rogacza. Przecie

musia nas widzie. Na co czeka?

Karol sign po bro, wolniutko przyoy kolb do ramienia...

Tfu burkn. Niechby si wreszcie ruszy. Gupio si czuj.

Zupenie jak onierz w plutonie egzekucyjnym.

Postawi przy nodze bro.

Rezygnujesz?

Potrafi strzeli do zwierzcia w biegu, w skoku skradajcego

si do wodopoju...

Dlaczego wic pan nie strzela? zdumia si Burns.

Dlatego odparem za przyjaciela i cel jest zbyt wyrany.

Sytuacja jak w rzeni, a tego nie lubi aden prawdziwy myliwy.

Chyba nie zrozumia. Lecz ja rozumiaem. Rozepchnlimy

wiosami burty obu odzi. Raz jeszcze spojrzaem na jelenia. Spojrzaem,

przetarem oczy, by powtrnie rzuci wzrokiem na nieruchome zwierz.

O, do licha! zawoaem.

Co tam, Janie?

Rogacz si przewrci! Patrz... ley tam, midzy pniami.

Do brzegu!

Szarpnem za kotwiczn link. Chwyciem wioso, signem nim

pytkiego dna. Dzib skierowa si ku gstwinie krzakw tu nad wod.



48

Burns natychmiast ruszy za nami. Z trudem wernlimy si midzy

oczerety, a pniej wynik kopot z mocowaniem odzi. Ani jedno drzewo

nie roso w zasigu cumowniczej linki. Wyrzuciem kotwic i poczem si

przedziera poprzez krzewy i poce si roliny o dugich pdach.

Uwaajcie! krzykn Karol. Tu moe rosn trujcy

bluszcz!

W kocu przedostalimy si na agodny stok wzniesienia, ktry

doprowadzi nas do miejsca, gdzie znajdowa si jele. Nawet nie drgn na

szelest naszych krokw. By martwy.

Do miliona pdzli!

To chyba jakie chore zwierz. Moe przywloko si tu

ostatkiem si zauway Burns.

Karol pochyli si i unis bezwadny eb. W szyi rogacza tkwia

strzaa. Na nagiej ziemi krzepa kaua krwi.

Oto choroba jelenia powiedzia mj przyjaciel. Sdziem,

e obecnie ju nikt nie uywa uku. Zaiste, zawdrowalimy w strony, w

ktrych czas si zatrzyma.

Indiaska strzaa wyszeptaem zdumiony.

To jasne. Okolica nie jest tak bezludna, jak nam si wydawao.

Jele mg przewdrowa kilka mil. Spjrzcie tam!

krzyknem.

W grze nad nami, gdzie ku szczytowi wzniesienia, wia si

cieka stratowanego poszycia. Czerwone plamy znaczyy jej bieg.

Wydaje si, e upyw krwi nie by raptowny. By moe masz

racj, Janie. Zwierz mogo przebiec spory szmat drogi, nim pado. No,

mamy trofeum bez polowania. Tylko jak je std cign?

Przynios sznur zaproponowa Burns.



49

Pogna, a tymczasem Karol usiowa wyrwa strza z jeleniej szyi,

ale rozcapierzony grot stawia zbyt: silny opr.

Ciekawe, co to za Indianie? zastanawiaem si gono. Nie

syszaem, aby w okolicy Yellowstone znajdoway si tereny rezerwatowe.

Mylisz si. S. Szmat ziemi maj Szoszoni iArapaho. No, ale ich

tereny znajduj si w samym centrum Wyomingu. To chyba zbyt daleko.

Wedug mapy Gilberta nie przekroczylimy jeszcze poudniowych granic

Montany. Jak do tego doszede? Na mapie nie ma rzeczki, ktr

pyniemy.

Ale jest Rzeka Clarka, wic nietrudno si zorientowa. Jednak

moim zdaniem ani Szoszoni ani Arapaho nie wchodz w gr. Na granicy

Montany i Wyomingu le dwa blisko siebie pooone rezerwaty: Wron i

Czejenw. Myl, e nie dalej ni pidziesit mil std. Kto wie, moe to

wojownicy tamtych plemion przedsiwzili myliwsk wypraw?

I ranny jele przeby pidziesit mil? To absurd.

Niekoniecznie. Zwierz mao krwawio.

Jednak krwawio. Sdz, e trafiono je nie tak daleko od nas.

Moe to wcale nie sprawka Indian, lecz tajemniczego trapera

oszczdzajcego proch?

Ponosi ci fantazja, Janie.

Ale puapka, w ktr wpadem, nie bya fantazj.

Dzi jednak aden biay myliwy nie uywa uku. Przecie to

mieszne przypuszczenie. Id o zakad, Janie, i myliwym by

czerwonoskry.

Tego zakadu nigdy nie rozstrzygniemy. Dobrze o tym wiesz,

Karolu.

Nie bd taki pewien.

W odpowiedzi na to rozemiaem si:



50

Teraz ciebie ponosi fantazja.

Dalsz rozmow przerwao przybycie Burnsa z pkiem lin.

Przywizalimy je do rogw i ng zwierzcia i poczli cign. Jedyny to by

sposb przetransportowania trofeum. Ten rogacz przecie way co

najmniej czterysta funtw7. Prawdziwy olbrzym.

Dziesity pot zrosi nam czoa i plecy, nim przycignlimy ciar

nad brzeg rzeki i z jeszcze wikszym wysikiem wadowali na dzib

Albatrosa. d zagbia si niebezpiecznie.

Burns pokrci gow.

Niedaleko zajedziecie z takim obcieniem. Przy najmniejszym

przechyle albo ta masa misa zwali si dowody, albo woda zaleje d.

To bya suszna uwaga.

Powinnimy sprawi zwierzyn na miejscu

zaproponowaem.

Gdzie? W tych oczeretach?

Hm, no... na pokadzie.

Zgoda, ale ty go pniej wyszorujesz. Po takiej robocie bdzie

przypomina szlachtuz.

Zrezygnowaem.

To co robimy? zniecierpliwiem si.

Naley odszuka kawaek paskiego brzegu.

Pyn?

A jak ty to sobie inaczej wyobraasz?

I popynlimy. Fala raz po raz zalewaa przechylony dzib, d

koysaa si jak hutawka, a ja trzymaem jelenia za nogi, zdajc sobie

cakowicie spraw z tego i jeli trofeum zsunie si do wody i tak go nie 7 Ponad 180 kg.



51

uratuj. Ten potny zwierz, jak zdoaem teraz stwierdzi, nalea do

gatunku mulakw, licznie wystpujcego w zachodniej Kanadzie i Stanach,

zarwno w lasach jak i na obszarach ppustynnych. Poznaem to po porou

rozgazionym w dwa rwne ramiona i po sztywnym, szczeciniastym

wosie rudobrzowej barwy Na jesieni zwierz to przybiera kolor

szarobrunatny.

Dugo wypatrywalimy stosownej przystani. Jak na zo wszdzie

na brzegach rosy szuwary, krzaki lub dwigaa si pionowa skarpa.

Pltanina rolin grodzia nas nieustpliw zapor od ldu.

Czy nie lepiej zawrci? zagadnem Karola po przeszo

godzin trwajcym eglowaniu.

Zastanowi si chwil:

Nie. Zbyt daleko odpynlimy od tego miejsca, a poza tym

wolabym unikn ssiedztwa tajemniczego trapera.

Sporo byo w tym racji, wic nie nalegaem duej. Cierpliwo

moja na dug bya wystawiona prb, bo dopiero nad wieczorem ukaza

si naszym oczom wski jzor pokrytej drobnym wirem achy tworzcej

ma zatoczk. Tam przycumowalimy. Zmczeni, godni, a wic w bardzo

kiepskich humorach. A czekaa nas przecie uciliwa robota ze

zdejmowaniem skry i wiartowaniem misa. Wobec takiej perspektywy

postanowilimy zacz od solidnego posiku.

Dokoa na kamienistej play ani jednego kawaka drewna.

Przebrnem przez gszcz spltanych zaroli, by nazbiera chrustu. Nieco

dalej trafiem na gst yw zapor modych drzewek. Po kilku nieudanych

prbach utorowania sobie przez nie drogi poczem ama gazie

najbliszych wierczkw. Wkrtce donie miaem lepkie od ywicy i

bolenie podrapane.

Niech si pan tak nie mczy! usyszaem znajomy gos.

To by Burns dwigajcy ku mej radoci dwie siekiery.

Wrczy mi jedn.



52

Nigdy nie zapominam o siekierach. To zasadniczy ekwipunek

moich wypraw.

Jest pan przewidujcy stwierdziem z uznaniem.

Poczlimy rba. Rycho okazao si, i w takiej robocie nie mam

wyprawy, Burns natomiast pracowa ku memu podziwowi niczym

zawodowy drwal. Nim uporaem si z jednym drzewkiem, on ju zabiera

si do trzeciego. Gdy wreszcie uznalimy, e opau starczy na ca noc,

zjawi si Karol i we trjk przyszo nam ciga pniaki ku wodzie.

Soce skryo si za krawdzi wzgrz i tylko szczyty drzew

czerwieniy si jeszcze w wieczornej zorzy. W dole nad rzek ju gstnia

mrok. Dopiero gdy zamigotay pomienie ogniska, uczynio si widniej i

mie ciepo ogarno nas wszystkich.

Karol zaj si pitraszeniem, co nie byo spraw trudn, jako e

zadowolilimy si jedynie zawartoci konserwowych puszek, piecze z

jelenia odkadajc na pniej. Byem tak wygodniay, e fasolka w sosie

pomidorowym wydaa mi si specjaem nad specjay.

Najedzony, a rwnoczenie ociay i senny spogldaem z

pewnym niesmakiem na potne cielsko rogacza, ciemniejce nie opodal

ogniska. ywiem sab nadziej, e Karol odoy ciganie skry do

nastpnego dnia. Niestety, ledwie zdyem wypali fajk, gdy mj

niezmordowany przyjaciel dziarskim gosem zaprosi mnie do pomocy w

sprawianiu zwierzyny. Na propozycj odoenia roboty do witu

owiadczy, i jest zbyt ciepo i miso za kilka godzin bdzie do niczego. I

tak oto zamiast nalenego odpoczynku doczekaem si zabawy w rzenika.

Samo cignicie skry byo fraszk w porwnaniu z trudem zwizanym z

krajaniem misa w dugie pasy i zawieszaniem na patykach wok ogniska,

by wyscho i nieco si przypieko. Jedyny sposb, by uchroni je przed

zepsuciem.

Burns ochoczo nam pomaga, lecz tym razem w

przeciwiestwie do rbania drzew nie wykazywa wielkich umiejtnoci.

No c, nie by myliwym.



53

We trjk harowalimy do samej pnocy przy migotliwym

wietle pomieni i srebrnym blasku ksiyca. Dokoa byo cicho, wiatr usta

i tylko rzeka dawaa zna o sobie agodnym pluskiem. Na powierzchni wody

drgay odbicia gwiazd, srebrne smugi kady si wzdu i wszerz i jedynie

tam gdzie pochyla si nad wod gszcz wierkw, panowa

nieprzenikniony mrok. By to widok bardzo romantyczny dla

odpoczywajcego przy ognisku wdrowca. Lecz ja nieodpoczywaem. Czoo

zrosi mi pot, a mokra koszula przylgna do piersi. Gdy nadesza pnoc,

stanowczo odmwiem dalszego udziau w rzeniczej harwce. Karol

przyzna, e pora na zasuony odpoczynek, natomiast nie zgodzi si,

abymy we trzech spali jednoczenie.

Zapach wieego misa moe przywabi niebezpiecznego

drapienika owiadczy. Kto musi podsyca ognisko.

Tak wic czuwalimy kolejno z nabit broni w rku, a rankiem,

po posiku, Karol znw zagna nas obu do roboty. Ta gra spoczywajcego

przed nami misa wydawaa si by niewyczerpanym magazynem

ywnoci. A przecie wok stale buzujcego ognia schy lub pieky si paty

mogce zaspokoi gd nie trzech, lecz chyba trzydziestu ludzi, i to przez

wiele dni!

Powiedziaem o tym, niemiao proponujc pozostawienie reszty

czworononym gociom.

Burns parskn miechem, lecz Karol ze mierteln powag

zaprotestowa przeciw takiemu marnotrawstwu.

Przecie my tego nie zjemy nawet przez miesic!

krzyknem. Od samego patrzenia odchodzi mnie ochota spoycia nawet

najmniejszego ksa pieczeni.

Poczekaj, poczekaj mwi Karol z zabawn powag.

Jeszcze nabierzesz apetytu. Kto wie, czy trafi si znowu okazja zapolowania.

Porzucenie takiej masy wieego misa byoby czynem karygodnym.

Postawi na swoim. Stracilimy cay dzie na wiartowaniu, a

pniej na suszeniu i pieczeniu. O zmierzchu ledwo si trzymaem na



54

nogach, a i Burns jak atwo byo zauway w nie lepszej znajdowa si

kondycji. Tylko Karol tryska energi.

Przed ruszeniem w dalsz drog Burns poprosi o wspania

gow zwierzcia. Nie sprzeciwilimy si, lecz zwrciem mu uwag, e nie

oczyszczona czaszka ju nastpnego dnia pocznie cuchn i zaraz j wyrzuci

za burt.

Zafrasowa si.

No, to wezm jedynie poroe.

Jak?

Odrbi siekier.

Energicznie wzi si do rzeczy i pracowa z takim zapaem, i

poroe porba..., lecz oddzieli go od gowy nie zdoa.

Wreszcie wypynlimy. Dzie zapowiada si chmurny, wiatr

zmieni kierunek, co zmusio nas do skrcenia agli i niebezpiecznego

lawirowania od brzegu do brzegu. Wymagao to raptownych skrtw,

powodujcych niebezpieczne przechyy. Burns znacznie sprawniej od nas

dawa sobie rad. d mia zwrotniejsz, no i zna si na rzeczy o niebo

lepiej od nas obu.

Po kilku godzinach wiatr przybra na sile, a gdy za ktrym

zwrotem fala chlusna do wntrza Albatrosa, ogosiem bunt zaogi.

Do brzegu, Karolu zadaem. Jeli nie chcesz po raz drugi

przewrci odzi.

Zgodzi si i po chwili zacumowalimy w pierwszej napotkanej

lenej zatoczce. Burns w kilka minut pniej zawrci i zakotwiczy burta w

burt z nasz odzi. Ciasno tu byo, zarwno na ldzie jak i na wodzie, oba

stateczki ledwo mieciy si w malutkim akwenie. Wysi nie byo

sposobu. Zwarta ciana zieleni przytykaa do rzeki. Tkwilimy wic w

odziach wsuchujc si w szum wiatru, palc fajki i gawdzc. Gdy do

zmierzchu wiatr nie usta, zaprosilimy Burnsa do kajuty Albatrosa na

zimn piecze oraz szklaneczk whisky (o zaopatrzeniu nas w pokan



55

butl tego alkoholu nie zapomnia wszystko przewidujcy waciciel

aglwki, Lucas Gilbert).

Burns bardzo chwali naszego Albatrosa, zwaszcza

wyposaenie kajuty. Gratulowa nabytku, pki nie dowiedzia si, e d

nie jest nasz wasnoci, e uywamy jej po raz pierwszy i e dotychczas

wyprawy odbywalimy na koskim grzbiecie.

Jedziem i ja stwierdzi przewanie namuach, lecz

wtedy powstawa kopot z moim sprztem do rysowania. Z koniecznoci

musiaem uywa szkicownika maego formatu, na ktrym trudno

odtworzy drobne szczegy krajobrazu. Drugi kopot z jazd na siodle, to

moliwo zabdzenia wrd bezdroy. No i z ywnoci. Niewiele

przecie mieci si w jukach, a myliwy ze mnie nietgi. Niegdy

przydarzyo mi si w Grach Skalistych trafi na tak diabelski labirynt

wzniesie i dolin, e cakowicie straciem orientacj. Wdrujc nie

wiadomo dokd przypadkowo odkryem strumyk. Nad nim, zupenie

zrezygnowany, rozbiem biwak. Dobry to by postj dla mego wierzchowca,

trawy mia w brd, lecz mnie pozosta tylko jeden suchar. Postanowiem

szuka ratunku w polowaniu. Przed wschodem soca przywizaem

zwierz do pnia samotnego drzewa, po czym ruszyem w gb dolinki.

Znalazem odbicia racic, lady po przejciu jeleni, saren, a moe antylop, bo

si na tym nie znam. Upatrzyem doskonae moim zdaniem stanowisko i

legem w wysokiej trawie. Gdy pierwsze zorze wystrzeliy znad ssiedniego

szczytu, dostrzegem jelonka wolno schodzcego po zboczu. Wiatr d ku

mnie i ju radowaem si myl o wieej pieczeni. Niespodziewanie u

podna dolinki jelonek skrci w bok, ujrza mego konia i, daj sowo, e

tak byo!... w podskokach pogalopowa ku niemu. Syszelicie o czym

takim? Na pewno nie. Po prostu osupiaem. Tymczasem jelonek okry

mego wierzchowca, zupenie jakby chcia obejrze go ze wszystkich stron.

Chyba nigdy dotd nie widzia takiego stworzenia. Jak sdzicie?

Wzruszyem ramionami na znak cakowitej niewiedzy, lecz Karol

przyzna, i przypuszczenie jest prawdopodobne.

Posuchajcie, co byo dalej. Jelonek, obejrzawszy ko

17_wiesław wernic_wołanie dalekich wzgórz

Documents