143562377ΕΛΠ22-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-Α1-σύντoμο

Α1: ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ( pps)

(6 .)ΘΑΛΗΣ ος αι

1. Νερό : κυρίαρχο στοιχείο της κοσμολογίας του Θαλή («αρχή των πάντων».

Η γη επιπλέει στο νερό

Το νερό είναι η αρχή των πάντων

2. Ερμηνεία των σεισμών

3. Επιδράσεις από κοσμογονικούς μύθους της Εγγύς Ανατολής, την μετεωρολογία

και τη φυσιολογία

4. Σημαντικό : η μεταλλαγή του νερού από θεότητα σε φυσική οντότητα

5. «Πάντα πλήρη θεών είναι»

6. Υλοζωισμός : θεωρεί δομικό υλικό του κόσμου το φυσικό στοιχείο, εννοώντας το

ως έμβιο σώμα, δηλ. η υλη έχει ζωή

7. Πρακτικά θέματα: έκλειψη ηλίου το 585 π.Χ.

8. Παρά τις ενστάσεις θεωρείται ο πρώτος φυσικός φιλόσοφος, αφού ανάγει τα

πολλαπλά φαινόμενα του κόσμου σε μια ενιαία απρόσωπη αρχή

9. Ανήκει στους Επτά Σοφούς της Αρχαιότητας

1Αθηνά Σαλούστρου – ΕΛΠ22 – 2012-2013

ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ

1. Εισηγητής της έννοιας του απείρου

1. α+περας: το χωρίς όρια, χωρίς περιορισμό

2. α+περαω: το αδιαπέραστο

2. Πρωταρχική υλη: (το άπειρο)

1. Απεριόριστο στον χώρο (έκταση και διάρκεια)

2. Ποιοτικά ακαθόριστο (δεν προσδιορίζεται μορφικά ως ένα από τα τέσσερα

στοιχεία, γη, πυρ, νερό, αέρας).

3. Άπειρο : αρχική κατάσταση του κόσμου (αιτία της κοσμικής τάξης)

4. Αθάνατο, ανωλεθρο, θείο, αρχή και στοιχείο όλων των όντων (η αρχή

ονοματίζεται για πρώτη φορά)

5. Άπειρο- κάτι (φλόγα)- φλόγα-νεφέλωμα (γη)-νεφελώδης αέρας

6. Πληροφορίες για ήλιο, σελήνη, άστρα

7. Κυλινδρική γη, ισορροπεί στο κέντρο του σύμπαντος / Γεωκεντρικό σχήμα

8. Διαδικασία αποξήρανσης της γης ως τμήμα κυκλικής διαδικασίας με άλλο άκρο

τον κατακλυσμό της γης και την μετατροπή της σε λάσπη

9. Πρώτα πλάσματα στο νερό και τη λάσπη – ιχθυόμορφα, κλεισμένα σε φλοιούς,

τα οποία προσαρμόζονται βαθμιαία στις συνθήκες ζωής της ξηράς

10. Άνθρωπος : στο τέλος της εξελικτικής αυτής αλυσίδας

11. Σπέρματα εξελικτικής θεωρίας

12. Ο φυσικός κόσμος κυβερνάται με κανόνες τάξης και δικαιοσύνης

13. Ορθολογικός τρόπος σκέψης με όρους της φυσικής φιλοσοφίας.

14. Ριζική απομυθοποίηση των φυσικών φαινομένων

15. Χρήση του γνώμονα, κατασκευή χάρτη των τότε γνωστών περιοχών.

16. Η αναξιμάνδρεια θεωρία περί της απαρχής του κόσμου συνιστά την πρώτη

απόπειρα διατύπωσης ενός «μηχανιστικού μοντέλου» για την ερμηνεία

λειτουργιάς του σύμπαντος.

17. Η ορθολογική σύλληψη της λειτουργιάς του κόσμου ως αυτόνομου και

αυτοδύναμου οργανισμού από τον Αναξίμανδρο αποτέλεσε ένα γιγάντιο βήμα

στην ιστορία της «επιστημονικής» σκέψης, γιατί για πρώτη φορά κατανοήθηκε ως


λειτουργία που βασίζεται στις σχέσεις αντιθέτων κοσμολογικών φυσικών

παραγόντων και όχι στις επεμβάσεις υπέρτατων θεϊκών δυνάμεων.

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ

1. Η αρχή του κόσμου είναι μια και μοναδική, άπειρη: ο αήρ

2. Αέρας : πύκνωση & αραίωση (αέναη κίνηση) τότε δημιουργούνται : φωτιά,

σύννεφα, νερό, γη, πέτρες.

3. Ο αέρας είναι, ποσοτικά, απεριόριστος, άρα ανεξάντλητη πηγή του γίγνεσθαι.

Εξηγείται έτσι η ποικιλία των ουσιών

4. Απαραίτητη προϋπόθεση της μεταβολής είναι η κινητικότητα του αέρα (κίνηση

άρα ψυχή άρα ζωή). δηλ. η ύλη έχει ζωή (Θαλής)

5. Ταύτιση ψυχής με αέρα (αέρας = πνεύμα- πνοή), άρα ταύτιση της αρχής της ζωής

του ανθρώπου (ψυχής) με την αρχή του κόσμου (αέρας), δηλ. σύνδεση

μακρόκοσμου-μικρόκοσμου, άρα και ενιαία προοπτική κατανόησης του κόσμου

και του ανθρώπου.

6. Εμπειρική προσέγγιση της φύσης

7. Επέλεξε τον αέρα ως πρωταρχική ύλη μετά από παρατηρήσεις της φύσης και των

φυσικών φαινομένων, π.χ. σύννεφο-βροχή-πάγος (γη)

8. Γη : πλατιά, επίπεδη, αβαθής, στηρίζεται στον αέρα.

9. Ουράνια σώματα : πύρινα, ως αποτέλεσμα αραίωσης του αέρα

10. Με τον αέρα και τη θεωρία πύκνωσης - αραίωσης έχουμε μια ενιαία αρχή και

ένα ενιαίο εξηγητικό μοντέλο στα ερωτήματα περί αρχής και σύστασης του

κόσμου δηλ. εμφανίζεται το πρώτο ενιαίο συστηματικό και υλιστικό σύστημα

(αν απαλλάξουμε την έννοια του υλισμού από νεότερες υποδηλώσεις της και

κυρίως από την αντιδιαστολή «υλη - πνεύμα»)

11. Η υλη δεν θεωρείται αδρανής, αλλά ζωντανή, αξεχώριστη από την κινούσα αιτία

της.

12. Η ερμηνεία των φαινομένων με την ποσοτική έννοια της διαφορετικής

πυκνότητας θεωρείται προδρομική της νεώτερης φυσικής

13. Ο Αναξιμένης είναι ο πρώτος που κατανόησε την ιδιαίτερη σημασία της ύπαρξης

του Ήλιου και του έδωσε ρυθμιστική θέση στη λειτουργία του κοσμικού

συστήματος.


(570-497 . ) ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ π Χ ΚΑΙΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ (570-497 . ) ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ π Χ ΚΑΙΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ

1. Σάμος (570 π.χ.) Κρότωνας (533 π.Χ.)

2. Ηθικοθρησκευτική κοινότητα-αδελφότητα (εταιρεία) με φιλοσοφικά και πολιτικά

ενδιαφέροντα

3. Ασκητική ζωή, ακούσματα-σύμβολα: θεωρητικοί και πρακτικοί κανόνες

διαβίωσης

4. Ίδρυση πολλών «εταιρειών»

5. Προφορική διδασκαλία - σοβαρά ερωτήματα παραμένουν ανοικτά (μύθοι-

διαδόσειςς)

6. Πυθαγόρας : αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με πλήθος θετικών και αρνητικών

κριτικών απόψεων γι’ αυτόν.

7. Ηράκλειτος-Ξενοφάνης: απατεώνας, Εμπεδοκλής: θαυμασμός!

8. Μετενσάρκωση: η ψυχή φτάνει κάποτε στα νησιά των «μακάρων»

9. Πυθαγόρειος τρόπος ζωής:

1. Σεβασμός της ζωής

2. Διαιτητικοί περιορισμοί

3. Τήρηση του μέτρου στην καθημερινότητα

10. Οπαδοί του πρώιμου πυθαγορισμού:

1. Ακουστικοί (δέχονταν τον πυθαγορισμό ως τρόπο ζωής

2. Μαθηματικοί (καταγίνονταν με τις επιστήμες στα πυθαγορικά πλαίσια )

11. Καλλιέργεια μουσικής και μαθηματικών

12. Αριθμός δέκα (1+2+3+4, ιερός) τετρακτύς, αρμονία

13. Φιλόλαος (470-390 π.Χ.):

1. Ο αριθμός είναι κλειδί για την κατανόηση της φύσης και της

πραγματικότητας

2. Κάθε τι αποτελείται από περαίνοντα και άπειρα: πρώτες αρχές των

πραγμάτων (περιττοί, άρτιοι αριθμοί)

3. Στο κέντρο του σύμπαντος: εστία του παντός

14. Άρχυτας (420-350 π.Χ.): σοβαρή αριθμητική θεωρία για μουσική.

15. Ακαδημία Πλάτωνα: ενδιαφέρον για πυθαγορισμό


16. Νεοπυθαγόρειοι (1ος αι. μ.Χ. ): αναγέννηση του πυθαγορισμού

17. Ο πυθαγορισμός ολοκλήρωσε την ιστορική του πορεία τον 3ο αι. μ.Χ.

ΞΕΝΟΦΑΝΗΣΞΕΝΟΦΑΝΗΣ

1. Κολοφώνας Ιωνίας. Έζησε στην Κάτω Ιταλία.

2. Κοινά στοιχεία με τη θεωρία των Μιλησίων.

3. Θεωρία 1 η : Αρχή και βασικό συστατικό των σωμάτων: νερό και γη.

4. Θεωρία 2η: Περιοδικοί μετασχηματισμοί της γης σε θάλασσα (νερό) και

αντίστροφα, χωρίς κανένα από τα στοιχεία να εξαφανίζεται τελείως.

5. Η ζωή γεννήθηκε από τη λάσπη: απόδειξη της θεωρίας είναι τα απολιθώματα,

δηλ. πλέον οι υποθέσεις βασίζονται σε παρατηρήσεις.

6. Αμφισβήτησε τη βεβαιότητα για την άνευ όρων εγκυρότητα της ανθρώπινης

γνώσης, την οποία θεώρησε περιορισμένη. Για τα πάντα υπάρχουν μόνο γνώμες.

7. Βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του:

1. Πίστη στην αξία της προόδου

2. Διαρκής αναζήτηση και έρευνα

8. Κριτική στην παραδοσιακή εικόνα του θειου της ποιητικής παράδοσης (Όμηρος,

Ησίοδος), δηλ. στην εικόνα των θεών με ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά και

ανθρώπινα γνωρίσματα.

9. Κριτική στις παραδοσιακές θρησκευτικές πρακτικές (μαντική)

10. Προτείνει την ύπαρξη ενός μόνο θεού

11. Ο θεός αυτός είναι ακίνητος, «βλέπει, σκέπτεται και ακούει ολόκληρος», «με τη

σκέψη του νου σείει τα πάντα», δηλ. επιδρά στον κόσμο μόνο με την διάνοια του.

12. Κυβερνά τον κόσμο με πνευματική ενέργεια, χωρίς ανθρώπινα γνωρίσματα και

πάθη, έχει σωματική υπόσταση και θέση στον χώρο που δεν προσδιορίζεται.

13. Διαφορετικές αποτιμήσεις της θεολογίας του Ξενοφάνη.

14. Ο θεός του Ξενοφάνη συνδέεται με το «εον» του Παρμενίδη. Και οι δυο είναι

αρχηγέτες της θεωρίας του ενός (Αριστοτέλης, Πλάτων)

15. Γνωσιοθεωρητική του θέση: δεν έχουν καθολική ισχύ οι δοξασίες που

στηρίζονται σε υποθέσεις. Δεν αρνείται έτσι την αμφισβήτηση και των δικών του

θέσεων για το θείο.

16. Προάγγελος ενός σημαντικού επιχειρήματος (για την εξέλιξη του ελληνικού

στοχασμού): κάθε μεταβολή στο φυσικό σύμπαν μπορεί να εξηγηθεί από την


επενέργεια μιας νοητικής δύναμης που η ίδια δεν υπόκειται σε καμία μεταβολή,

δηλ. η θέση του για την δια της σκέψης επενέργεια του θεού στον κόσμο

( 5ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ αρχές ου .)αι

1. Έφεσος Ιωνίας. Ελάχιστες μαρτυρίες για τη ζωή του.

2. Έζησε σε μια μεταβατική εποχή με κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές μεταβολές.

3. Η φιλοσοφία του χαρακτηρίζεται ως «αναζήτηση στον εαυτό».

4. Το γραπτό του έργο: σώμα από ρήσεις και αποφθέγματα με αινιγματικό ύφος,

σαν χρησμοί.

5. Ο «σκοτεινός»: δεν αποκαλύπτει άμεσα τη σκέψη του, αλλά δίνει σημάδια που

πρέπει να εννοηθούν με τον σωστό τρόπο (όπως ο Απόλλων).

6. Το έργο του είναι μια μορφή αποκάλυψης του ίδιου του λόγου.

7. Λόγος : ομιλία, προφορική έκφραση αλλά και ρυθμιστική αρχή που διέπει την

πραγματικότητα και συνδέει με σχέσεις αναλογίας τα όντα.

8. Ο λόγος αφορά στον φυσικό μακρόκοσμο αλλά και τον ανθρώπινο μικρόκοσμο.

είναι κοινό στοιχείο που ενυπάρχει σε όλα τα επιμέρους όντα, δηλ. παρουσιάζει

επίγνωση της ενότητας των πάντων.

9. «Η φύση αγαπάει να κρύβεται» , δηλ. ο λόγος δεν αποκαλύπτεται στην επιφάνεια

των πραγμάτων, άρα τους νόμους της πρέπει να τους βρει ο άνθρωπος

10. Ο κόσμος (κεκοσμημένο σύμπαν) δεν είναι αποτέλεσμα δημιουργίας ή γένεσης

αλλά υπάρχει προαιώνια και περιγράφεται ως φωτιά που εναλλάξ δυναμώνει και

εξασθενεί, που όμως δεν είναι υλική.

11. Ηρακλείτειο πυρ: κυκλική πορεία γη-θάλασσα-φωτιά. Είναι μια κοσμολογική

σταθερά που αέναα μεταβάλλεται, κινείται και μεταμορφώνεται.

12. Τα πάντα ρει: μια φράση που εσφαλμένα αποδίδεται στον Ηράκλειτο: η άποψη

της διαρκούς ροής και μεταβολής δεν είναι συμβατή με τα αποσπάσματα που

τονίζουν την ενότητα των πάντων («εν πάντα») και τη ενοποιητική και συνεκτική

λειτουργία του αιώνιου λόγου. Η φράση αποδίδεται πλέον στους οπαδούς του

Ηράκλειτου.

13. Η κίνηση και η μεταβολή δεν είναι τυχαίες και αυθαίρετες αλλά υπόκεινται σε

νόμους. Είναι αποτέλεσμα δράσης αντιθέτων δυνάμεων (τα ψυχρά θερμαίνονται,

τα θερμά ψύχονται…).


14. Πάνω από τη διαρκή εναλλαγή κυριαρχεί ο λόγος ως ενοποιητική αρχή. Ταύτιση

του λόγου με τον θεό (ο θεός είναι μέρα-νύχτα. χειμώνας-καλοκαίρι, πόλεμος-

ειρήνη).

15. Μέσα από τη διδασκαλία που περιγράφεται ως «ενότητα των αντιθέτων»

προσπαθεί να δείξει ότι δεν υπάρχουν αντίθετα αλλά συμπληρωματικά και

εναλλασσόμενα μεγέθη και σταθερές.

16. Ποιότητες και καταστάσεις που οι πολλοί θεωρούν αντίθετες περιγράφονται εδώ

στην αλληλοδιαδοχή και αλληλουχία τους και δεν μπορεί να εννοηθεί η μια χωρίς

την εμπειρία της άλλης

17. Οι φαινομενικά αντίθετες καταστάσεις συνδέονται σε μια συνεκτική σχέση

αρμονίας, μέσω του «κοινού λόγου» (ξινός λόγος)

18. Η σχέση των αντιθέτων εκφράζεται και ως πόλεμος: κοσμική σταθερά που

διέπει και συνδέει τα «αντίθετα», παράγοντας έτσι, μέσω συγκρούσεων, νέες

ισορροπίες.


(6 .)ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ ος αι (6 .)ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ ος αι

1. Ελέα της Κάτω Ιταλίας. πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής σκέψης.

2. Προσπάθεια σύλληψης του στοιχείου που ενοποιεί τον κόσμο όχι σε φυσική

ουσία (νερό, αέρας, φωτιά, γη), αλλά στην ίδια την οντότητα των πραγμάτων που

μας περιβάλλουν δηλ. στο ότι όλα τα όντα και όλα τα πράγματα είναι.

3. Εκθέτει τη φιλοσοφία του σε ποιητικό κείμενο, θέλοντας να την παρουσιάσει ως

αποτέλεσμα θείας αποκάλυψης.

4. ΑΛΗΘΕΙΑ

1. «Αλλά ωστόσο θα μάθεις και τούτο, πώς τα δοκούντα θα έπρεπε να είναι

απολύτως αποδεκτά: όλα στο σύνολο τους ως όντα»

2. «Τα δοκούντα είναι»: σύνδεση της έννοιας του είναι με εκείνην των

φαινομένων (δοκούντα) και του κόσμου.

3. Σε αντίθεση με τους Ίωνες, ο Παρμενίδης δεν αναρωτιέται για την αρχή και το

τι των όντων, αλλά στρέφει την προσοχή μας στο ότι τα όντα είναι, δηλ. στο

είναι τους, που είναι αμετάβλητο.

4. Με το είναι του Παρμενίδη γεννιέται ο φιλοσοφικός κλάδος της οντολογίας

(λόγος περί του όντος).

5. Το είναι προσδιορίζεται ως άρνηση του μηδενός και απόρριψη του. Δηλ. τα

όντα είναι και ποτέ δεν γλιστρούν στην ανυπαρξία του μηδενός.

6. Μιλάμε για επιμέρους ανύπαρκτα πράγματα. Όμως η νοητική και γλωσσική

σύλληψη του απόλυτου μηδενός, ως αντίθετου στο είναι απορρίπτεται.

7. Οδός του είναι (οδός της πειθούς γιατί ακολουθεί την αλήθεια), οδός του

μηδενός: οι «μόνες που μπορούν να νοηθούν».

8. Η νόηση εδώ είναι μια ικανότητα που δεν εξαρτάται από τις αισθήσεις αλλά

διεισδύει στη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.

9. Η οδός του είναι, η μόνη αληθινή γιατί μόνο αυτό μπορεί να αποτελέσει

αντικείμενο του νοείν.

10. Νοείν και είναι είναι το ίδιο ( το νοείν χρειάζεται το είναι ως αντικείμενο για

να διακρίνεται από την αίσθηση, και το είναι έχει την ανάγκη του νοείν για να

έλθει στο φως).


11. «Σήματα» που υπάρχουν πάνω στην οδό του είναι υποδεικνύουν τους

κινδύνους εκτροπής από αυτήν και κάνουν λόγο για το εον (ιων. μτχ του ον)

Αγέννητο-ανώλεθρο: δεν γεννήθηκε από το μηδέν και δεν θα καταστραφεί.

Όμοιο-αδιαίρετο, ακίνητο-τέλειο σφαίρα ολοστρόγγυλη, συνώνυμο του

είναι και όχι νέα έννοια.

12. Η οντολογία του Παρμενίδη δεν χαρακτηρίζει ως αμετάβλητο-αναλλοίωτο

κάθε επιμέρους ον (π.χ. ένα φλιτζάνι, αφού θα σπάσει) αλλά το είναι αυτών

των όντων (π.χ. τα ίδια τα θρύψαλα).

13. Το είναι είναι το μοναδικό αντικείμενο της αλήθειας, η οποία δεν αρνείται τον

κόσμο, αλλά υπογραμμίζει την ενότητα και την συνέχεια που τον διέπει. Ο

κόσμος είναι «γεμάτος» από είναι.

5. ΔΟΞΑ

1. Υπάρχουν λεπτομέρειες ενός κοσμογονικού και κοσμολογικού μοντέλου, στη

βάση του οποίου υπάρχει η ανάμιξη των δυο μορφών, του φωτός και της

νύχτας: «όλα γεμάτα είναι από φως και νύχτα άφαντη συνάμα».

1. Για πρώτη φόρα αναπτύσσεται ένα δυϊστικό φιλοσοφικό σύστημα. Σε

αυτό, ο Παρμενίδης προσφεύγει σε δυο ισότιμες μορφές-αρχές, που

δημιουργούν τον κόσμο και τον διέπουν.

2. Ο νεκρός δεν είναι μηδέν, αλλά αισθάνεται, άρα δεν περνά στην

ανυπαρξία, μετέχει στο είναι και περιμένει την επιστροφή του στον

κόσμο μέσω της μετεμψύχωσης.

3. Ο μονισμός της αλήθειας και ο δυισμός της δόξας δεν βρίσκονται σε

αντίθεση αλλά αλληλοσυμπληρώνονται και συνδέονται στενά.

Προσεγγίζουν τον κόσμο και τα όντα του από διαφορετικές γωνίες:

Η αλήθεια ασχολείται με το αμετάβλητο είναι, ενώ η δόξα με το

κοσμικό γίγνεσθαι.

Στοιχείο της παρμενίδειας συλλογιστικής είναι η μέθοδος της εις

άτοπον απαγωγής.

6. Επίδραση σημαντική στους μεταγενέστερους.

7. Ζήνων- αντινομίες-Αριστοτέλης.

8. Εξάλειψη της κοσμογονίας, αφού ο κόσμος δεν θεωρείται πλέον προϊόν γένεσης.

9. Κοσμολογία : ο κόσμος συγκροτείται απ το προϊόν ένωσης, μείξης και

αλληλεπίδρασης βασικών στοιχείων.


(ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ (ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ 5 . .)ος π Χ

1. Ακράγαντας Σικελίας.

2. Χρήση του ποιητικού λόγου.

3. Έργα του: Περί φύσεως καθαρμοί

4. Επικύρωση της παρμενίδειας απόρριψης γένεσης-φθοράς

5. Αφήνει το μηδέν εκτός κόσμου και ανάγει τις κοσμικές μεταβολές και το σύνολο

των φαινομένων σε θεμελιώδεις και ισοδύναμες υποστάσεις (ριζώματα): γη, νερό,

φωτιά, αέρας.

6. Είναι δυναμικά στοιχεία που δημιουργούν τα όντα και καθορίζουν τις κοσμικές

μεταβολές χωρίς να χάνουν την ταυτότητα τους.

7. Οι σχέσεις των τεσσάρων ριζωμάτων διέπονται από την επίδραση δυο κοσμικών

δυνάμεων αγέννητων και αιώνιων (δυνάμεις συνένωσης και διάλυσης): της

φιλότητητας (δύναμη έλξης και συνένωσης) και του νείκους (δύναμη άπωσης,

διάσπασης και διάλυσης).

8. Το κοσμικό γίγνεσθαι είναι μια αιώνια και συνεχής διάνυση μιας κυκλικής

πορείας χωρίς αρχή και τέλος, με διαδοχική επικράτηση της φιλότητος και του

νείκους, σε τέσσερις φάσεις, καταστάσεις με ορόσημα αντιστοίχως: τον θεϊκό

σφαιρο (το τέλειο σχήμα, τη σφαίρα) και την χαοτική δίνη (τον δινο)

1η ΦΑΣΗ: πλήρης επικράτηση της φιλότητος άρα και αρμονικής κατάστασης. Το

νείκος εξοβελίζεται στην περιφέρεια του σφαίρου. Τα ριζώματα βρίσκονται σε πλήρη

τάξη.

2η ΦΑΣΗ: είσοδος του νείκους στον σφαίρο, διαμάχη και διαδικασία αποσύνθεσης

και διάλυσης. Τα ριζώματα διακρίνονται και αποχωρίζονται μέσα από μια στροβιλική

κίνηση (δίνη)

3η ΦΑΣΗ: ο δίνος αποτελεί τη φάση ολοκληρωτικής κυριαρχίας του νείκους και

επέρχεται διάλυση και πλήρης αποσύνθεση.


4η ΦΑΣΗ: έχουμε ξανά την κυριαρχία της φιλότητος και τη συγκρότηση του

γαλήνιου σφαίρου.

9. Ο διπλός λόγος του Εμπεδοκλή διακρίνει τις δυο αντιθετικές πορείες που διανύει

το κοσμικό γίγνεσθαι:

1. Απόλυτη ενότητα (κυριαρχεί η φιλότης).

2. Αποσύνθεση και χωρισμός των ριζωμάτων (κυριαρχεί το νείκος).

10. Στο έργο καθαρμοί διηγούνται οι περιπέτειες ενός δαίμονος.

11. Γνωσιοθεωρητική άποψη: γνωρίζουμε «τα όμοια μέσω ομοίων» (θεωρία

απορροών).

12. Αυτό που τονίζεται είναι ότι ο Εμπεδοκλής συνέλαβε με μεγαλύτερη ακρίβεια

από κάθε άλλο προσωκρατικό την ιδέα του συστατικού στοιχείου.


( . 500 . .)ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ περ π Χ

1. Κλαζομενές.

2. Προσπάθεια ανανέωσης της ιωνικής «φυσιολογίας».

3. Παρμενίδεια άρνηση γένεσης και φθοράς.

4. Κάθε επιμέρους υπόσταση θα πρέπει να υπήρχε εξαρχής στον κόσμο (άρνηση της

θεωρίας περί δημιουργίας των όντων από την μείξη των ριζωμάτων).

5. Κάθε ον του φυσικού κόσμου περιέχει σε μικρή αναλογία κομμάτια όλων των

φυσικών υποστάσεων, αποτελώντας έτσι μια περιεκτική μικρογραφία της

πολυμορφίας του σύμπαντος. Άρα όταν λέμε «αυτό το ον» ή το άλλο εννοούμε

την υπόσταση που υπερτερεί.

6. Η πρωτοκοσμική κατάσταση χαρακτηρίζεται ως κατάσταση αδιάκριτης μείξης

των σπερμάτων: των βασικών δομικών στοιχείων που είναι άπειρα και αθέατα

και αποτελούν τις πρώτες μορφές οργάνωσης της πραγματικότητας.

7. Ο νους είναι άπειρος και αυτοκυβέρνητος και δεν έχει αναμειχθεί με τίποτα, αλλά

είναι μόνος με τον εαυτό του.

8. Η λειτουργία του νου είναι όμοια με αυτήν της φιλότητας και του νείκους.

9. Ο νους είναι η κινητική αιτία που καθορίζει τον τρόπο μείξης και διάκρισης των

βασικών υποστάσεων. Γνωρίζει τα πάντα.

10. Ο νους είναι άμεικτος και αμιγής, άρα ασκεί μεγάλη δύναμη στο κοσμικό

γίγνεσθαι.

11. Στον νου αποδίδονται υλικές ιδιότητες, δηλ. η διάκριση «ύλη – πνεύμα». Πολύ

λίγο χρησιμεύει για την προσέγγιση της πρώιμης ελληνικής σκέψης.

12. Ο νους ξεκινά την περιστροφική κοσμική κίνηση. Η κοσμολογική λειτουργία του

νου περιορίζεται στην έναρξη της περιστροφής. Στη συνέχεια ο νους γίνεται

κινητικό αίτιο.

13. Συσκοτίζεται η καθαρά νοητική λειτουργία που είχε ο νους στον Παρμενίδη και

που διακρίνεται πάλι στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη


ΟΙ ΑΤΟΜΙΚΟΙΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΟΙ ΑΤΟΜΙΚΟΙΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

1. Λεύκιππος (δεν σώζεται καμία αναφορά στη διδασκαλία του).

2. Δημόκριτος, Άβδηρα ~ 460 π.χ.: συγγραφέας έργων μουσικών μαθηματικών,

αστρονομικών, ιατρικών, κ.λπ.

3. Απορρίπτει τη γένεση και τη φθορά των όντων.

4. Απόπειρα εξήγησης των αλλαγών που παρατηρούμε στον κόσμο ως αποτέλεσμα

αναδιατάξεων των συστατικών και αναλλοίωτων στοιχείων των πραγμάτων.

5. Αποδέχονται την ταύτιση μηδενός και κενού (Μέλισσος) αλλά πειθαρχούν στα

δεδομένα της αίσθησης και θεωρούν την πραγματικότητα της κίνησης και της

μεταβολής βέβαιη.

6. Το κενό υπάρχει για να μπορούν να κινηθούν τα θεμελιώδη δομικά στοιχειά: τα

άτομα.

7. Η υλη δεν είναι συνεχής και επ’ άπειρον διαιρετή, αποτελείται από σταθερά και

αναλλοίωτα στοιχειώδη σωματίδια που είναι προσιτά μόνο στη νόηση.

8. Άτομα: (α + τομή, δηλ. τα άτμητα):

1. συμπαγείς, πλήρεις και αδιαπέραστες μονάδες ύλης, που δεν περιέχουν μέσα

τους κενό (ή μη ον).

2. Η ένωση τους παράγει γένεση, ο αποχωρισμός τους φθορά.

3. Είναι αγέννητα, άφθαρτα, άπειρα, απαθή.

9. Το μοντέλο των Ατομικών αφορά μόνο σε σωματίδια και όχι σε κινητικές

δυνάμεις (π.χ. φιλότης), άρα η διαφορά στις μορφές της ύλης ανάγεται στα ίδια

τα άτομα, δηλ. στις διαφορές ως προς το σχήμα (απειρία σχημάτων και μορφών),

την τάξη (διάταξη ενός συμπλέγματος ατόμων) και τη θέση (διαφορές στη

διάταξη ατόμων στον χώρο) .

10. Διαφορές στο μέγεθος.

11. Κίνηση: ιδιότητα σύμφυτη στην υλη χωρίς δικαιολόγηση της προέλευσης της. Τα

άτομα κινούνται στο κενό χωρίς καμία αντίσταση.

12. Η διαρκής κίνηση των ατόμων, οι συγκρούσεις και ενώσεις τους δημιουργούν:


1. Τα σώματα (σύνολα ατόμων). Κάποτε η ένωση των ατόμων θα λυθεί και το

σώμα δεν θα υπάρχει ως ενότητα. Η διαφορά βάρους των σωμάτων οφείλεται

στην διαφορά της ποσότητας του κενού που ενυπάρχει στο καθένα.

2. Άπειρους κόσμους, διαφορετικούς μεταξύ τους, που κάποτε θα

καταστραφούν.

13. Γνώση : δυο μορφές:

1. Η σκοτεινή: Σ’ αυτήν ανήκουν η όραση, η ακοή, η όσφρηση, η αφή η γεύση,

δηλ. οι αισθήσεις που θεωρούνται συμβατικές και όχι πάντα αξιόπιστες.

2. Η γνήσια: που δεν εξαρτάται από την αίσθηση αλλά από τη νόηση (ανάγεται

σε κινήσεις των ατόμων της ψυχής)

14. Η ψύχη αποτελείται από άτομα.

15. Η ηθική αποβλέπει στην ευτυχία.

16. Η ευθυμία είναι αποτέλεσμα του μέτρου και δηλώνει μια ισορροπημένη

κατάσταση διαβίωσης χωρίς υπερβολές, σε αρμονία με το περιβάλλον. Δηλ.

αίτημα διαβίωσης με βάση το άριστον μέτρον.


143562377ΕΛΠ22-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-Α1-σύντoμο

Documents