1

สมองกบการเรยนร Learning and the Brain

โดย พ.ท. พญ.กมลพรรณ ชวพนธศร ประธานเครอขาย พอ แม เยาวชน เพอการปฏรปการศกษา

คานารฐมนตร

สมองเปนอวยวะทสาคญยงของมนษย ทมตดตวมาตงแตเกด สมองมนษยเปนสงมหศจรรย เปนเครองมอของการเรยนรอยางไมสนสด สมองเตบโตมากทสดในชวงปฐมวย 5 ปแรกของชวต ดวยเหตน การดแลเอาใจใสเดกเลกๆ ในทางทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต ของสมอง จงเปนเรองทพอแมทกคนควรสนใจความร เรอง การพฒนาสมองจากหนงสอเลมน จะชวยใหพอแมพฒนาสมอง ของลกเรม ตงแตในวยเดกเลกๆ

ขอขอบคณแพทยหญงกมลพรรณ ชวพนธศร ทไดทมเท คนควา และรวบรวมองคความร เกยวกบสมองกบการเรยนร เพอใหพอแม ผปกครอง ผสนใจ ไดมสวนรวม ในการพฒนาสมองของลก เพอใหเตบโต เปนพลเมองทมคณภาพของชาตตอไป

ปองพล อดเรกสาร รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

คานาผเขยน

ปจจบนเดกไทยเฉพาะเดก กทม. และเดกในเมองตางจงหวด มความทกข และเครยดจากการเรยน บางคนหนเขาหายาเสพตด บางคนฆาตวตาย หลายคนเปนบาจากการเรยน ดงการวจยของศนยกสกรไทย ทพบวา เดก 61% ตดยาเสพตด และ 18% ฆาตวตายจากปญหาการเรยน รวมทงการวจยของตางประเทศ ไมวา IMD หรอ Perk ทจดอนดบคณภาพการศกษาไทยเกอบทสดทาย กเพราะวา เรามงพฒนาเดกผดทาง และขาดหลกการทถกตอง และไดทาลายโอกาสในการพฒนาเดกใหเตมศกยภาพ

2

สาเหตสาคญอกอยางหนง คอ เปนเพราะทงพอ แม คร และผมอานาจจดการศกษา ขาดความรความเขาใจ และทศนคตทไมถกทาง ในการใหการศกษา การอบรมเดก ทงกระแสของผปกครองกใหความสาคญ ในการผลกดนเดกใหเรยนมากมายเกนไป และเกนวยของเดก โดยลมนกถงทกษะชวตทจาเปนกวา

เมอไมนานมาน ไดมการวจยของสมองทพบสงใหมๆ ซงบรรจในหนงสอเลมน ทสามารถตอบคาถามเราไดวา ทาไมคนไทยทเรยนมากมาย แตศกยภาพตกตากวาประเทศอนๆ ได

เนองจากเนอหาในเลมน สวนหนงเปนวทยาการใหม และในตางประเทศทเจรญแลว เขาจะเนนการพฒนาเดก จดการศกษา ตามผลวจย และพฒนาการของสมองมาก ซงคนไทยสวนใหญยงไมร จงเปนแรงบนดาลใจปรารถนาใหคนไทยทงประเทศมความร ความเขาใจทถกตอง ในการใหการศกษา และอบรมเลยงดเดก เพอใหเดกไดรบการพฒนาทถกทาง ซงเปนการพฒนาอนาคตของชาตดวยเชนกน เพราะเดก คอ ผทจะเปนกาลงสาคญของบานเมองตอไป ในอนาคต

ในหนงสอเลมน จะมการพดถง สมองของเรา จะเจรญเตบโตไดด (การเพม IQ)

ดวยวธใดบาง อะไรเปนปจจยททาใหสมองถกทาลาย สมองทางานไดอยางไร สอนอยางไร ใหเดกเรยนรไดด และสนใจวชาทเรยน ทาใหคร และนกเรยนมความสขในหองเรยน ทาใหเดกไมหนเขาหายาเสพตด หรอมความทกขจากการเรยน ครไมเครยด ถาเขาใจพฒนาการของสมอง และนาไปปฏบตใหยงเกดผล ซงถาการรเรองสมองมากเทาไร กจะทาใหเราสอนเดกไดงายขน เทานน และตอนทายเลม จะมเรองเกยวกบสขภาพททกคนควรร

ในการรวบรวมความรตางๆ ในหนงสอเลมน จดมงหมายเพอพฒนาศกยภาพของพอแม - คร และประชาชน ในการอบรมเลยงดบตรหลาน และเกดประโยชนสงสดตอประชาชน และยนดใหเผยแพรเพอการกศล

อนง ในฐานะสวนหนงของครอบครว กตองขอขอบคณสาม (คณสรชย) ทใหโอกาสในการทางานดานน ถงแมจะอยในภาวะวกฤตเศรษฐกจ

o คณประภสสร ศลปานสงค ทชวยทาใหหนงสอเลมนสาเรจสมบรณ o คณเสนอ ฑฆศวสร ทกรณาชวยแนะนาในการจดทาหนงสอ

พ.ท.พญ.กมลพรรณ ชวพนธศร ประธานเครอขาย พอ แม เยาวชน เพอการปฏรปการศกษา

02-6612810, 01-2980284

3

บทท 1 การทางานของเซลลสมอง

ทาไม เราถงจาคนนนไมได แตจาคนนได หรอจาบางเหตการณได บางเหตการณไมได เพราะอะไร ทาไมเดกไทยจงมปญหาดานความคด ทาไมคนไทยคดประดษฐสงใหมๆ ไมได ทาไมชาตตะวนตก จงคดสงใหมๆ แปลกๆได ทาไมเดกไทยเรยนมากมายทสดในโลก แตผลวจยตางๆ ลวนพบวา ศกยภาพคนไทยอยอนดบเกอบสดทาย สมองเดกไทยเกดมาแลว ความฉลาดจะตากวาสมองเดกตะวนตกกระนนหรอ เทจจรงอยางไร ลองมาดการทางานของสมอง เพอจะไดรวาทาไมถงเปนเชนนน และรวาสมองเกดความรความจา และการทางานอยางไร

แรกเกดสมองหนกประมาณ 1 ปอนด และเจรญเตบโตเตมท 3 ปอนด ทอาย 18-20 โดยแรกเกด จานวนเซลลสมอง มประมาณหนงแสนลานเซลล มสายใยประสาทเชอมโยงถงกนบาง แตไมมากมายนกประมาณ 20% เมอเดกเจรญเตบโต จานวนเซลลสมองไมไดเพมขน แตจะขยายตวและเพมสายใยประสาท เพอเชอมระหวางเซลล ทาใหเกดการเรยนร และสงผานขอมลเกดการสอสารถงกนได เกดการทางานของสมองตอไป โดยใยประสาทจะเกดขนมากนอย หรอไมเกดขนเลย ขนกบประสบการของชวต การกระตนจากสงแวดลอม อาหารทสมบรณ เหมาะสมในวยเดกทกาลงเจรญเตบโต ซงจะสรางสายใยประสาทไดเรวกวาผใหญ และยงถกกระตนใชบอยๆ โดยขอมลตางๆ จะผานประสาทสมผสทงหา (ห ตา จมก ลน ผวหนง) ใยประสาทกจะแขงแรง และเพมจานวนมากขน ขอมลกจะเดนทางไดเรว ทาใหเรยนรไดงายขน 83% ของใยประสาทเกดขนหลงคลอด

สมองจะเกดการเรยนรไดเมอเซลลสมอง 2 ตว สงผานขอมลตดตอซงกนและกน โดยขอมลจะสง จากเซลลสมองตวสงผานทางสายใยสงขอมล (Axon) ไปยงสายใยรบขอมล (Dendrites) ของเซลลประสาทตวรบ โดยจะมจดเชอม (Synapse) ระหวางกน เมอมขอมลผานมาบอยๆ จะทาใหจดเชอมนแขงแรง ซงเซลลสมองแตละตวจะเชอมกน 5,000 ถง 10,000 ตว มสายใยประสาท ประมาณ 20,000 สายใย และมจดเชอมทงหมดประมาณ 50 ลานลานจด

ใน 2 ปแรก สมองจะเรยนรอยางรวดเรวมากทสด และจะพฒนาในการเคลอนไหว การมองเหน และการไดยนเสยงกอนอยางอนใด ซงอตราการทสมองจะเจรญเตบโตในชวง 2 ปแรกนมสงสด และลดอตราการสรางสายใยประสาทลงบาง จนถงวย 6-10 ป และหลงจากนจะปรบเปลยนเลกนอยจนถงวยชรา ใยประสาทยงคงเกดขนแตนอยลงมาก ขนกบการกระตน การใชงานบอยๆ เปนตน ซงเราจะเหนวาเดกๆ จะเรยนรไดเรวกวาผใหญ

หลงคลอด โครงสรางพนฐานของสมองทจาเปนตอชวต เกดขนเรยบรอยแลว เชน การควบคมการหายใจ การเตนของหวใจ ปฏกรยาโตตอบอตโนมต (Reflex) การควบคมการรองไห ฯลฯ สวนทควบคมการทางานทสงขน และการเชอมโยงของเซลลสมองอนๆ จะเกดขนภายหลง

4

แตบางครง ถงแมนจานวนเซลลสมองเทาเดม แตกอาจจะสญเสยการตดตอสอสาร ระหวางเซลลดวยกนได ซงเกดจากสมองทไมไดถกกระตน หรอถกใชงานในชวงระยะเวลาทเหมาะสม โดยเฉพาะในวยทกาลงเจรญเตบโต (ภายใน 10 ขวบแรก) เรยกวา Neural pruning (Diamonds&Hopson

1998) ซงเราจะสญเสยความทรงจา และไมเกดการเรยนร และการทางานของเซลลสมองกลมนน เชน ศกยภาพทางความคด การแกปญหา ความคดรเรมสรางสรรค ไหวพรบของเดกไทยจะออนดวย เพราะระบบการเรยน การสอน การจดการศกษาจากภาครฐ และการอบรมเลยงด ไมคอยเปดโอกาสใหเดกหดคด หดแกปญหา ไมมโอกาสคดจนตนาการ ตามความตองการตามวยของแตละคน และการชวยเหลอตวเองตามวย ซงทถกแลวควรเนนจนตนาการ ตามความชอบ มากกวาการเรยนทองจาทฤษฎตางๆ

เซลลสมองทเกยวกบการเรยนรม 2 อยาง คอ Neurons และ Glial cells ซงสวนใหญจะอยทสวนบนของสมอง (Neocortex) Glial cell = Glue cell

ทาหนาทชวยใหอาหาร และเปนพเลยงใหเซลลประสาท เมอใชเซลลประสาทมาก Glial cell กตองใชมากดวย และสามารถสรางใหมไดตามความตองการของเซลลสมอง

ปกตเราใชเซลลสมองแค 5-10% ของสมองทงหมดในการเรยนรแบบรสกตว (Conscious) อก 90% จะเรยนรแบบไมรตว (Unconscious)

เซลลสมองมสวนประกอบ 3 สวน

ตวเซลลสมอง (Cell body)

สายใยประสาทรบขอมล (Dendrite)

สายใยประสาทสงขอมล (Axon)

5

Myelin

เปนเยอไขมนทหมใยประสาทตวสงขอมล (Axon) ซงทาหนาทเปนฉนวนไฟฟาหม เพอใหขอมลสามารถสงผานไดอยางรวดเรว ประกอบดวยไขมนทจาเปน 75% โปรตน 25% ซงเปนสวนประกอบจากนมแมจะเหมาะสมทสด มขอคานงอย 2 อยาง

ยงเซลลประสาทไดรบขอมลบอยเทาไหร Myelin ยงมมากยงใชมาก และการเรยนรจะเกดขนเรวมากขน

Myelin เกดขนหลงคลอด โดยเรมทสมองสวนลาง (กานสมอง) แลวคอยตอไปทสมองสวนหนา (Cortex) แลวแตชวงอายใด สวนใดเจรญเตบโตกอน กจะเกดการทางานของสมองสวนนน และสวนใหญจะเจรญเตมท ในชวงวยรน ซงชวยทาใหเดกสามารถ คดในการวางแผน การแกปญหาเปน การตดสนใจ การสงเคราะห สรปวเคราะห ประเมนตางๆ ไดงายขน เกดความคดอยางมวจารณญาณ (higher order thinking) และเกยวกบความจาชวคราวระยะสน (short term memory) ซงใชในชวตประจาวน

6

Neuron signals

(การสงสญญาณของเซลลสมอง)

ขบวนการของการรบสงขอมลในสมอง จะเปนแบบกระแสไฟฟา-สารเคม โดยถาเปนภายในของเซลลประสาทเองจะเปนไฟฟา สวนระหวางเซลลประสาทจะเปนสารเคม (Neurotransmitter)

เซลลสมองมกระแสไฟฟาทสามารถทาใหหลอดไฟตดได 25 วตต (เทากบเปดไฟสวางทวหอง) ประจไฟฟาภายในเซลล จะมทงบวกและลบ ซงในผนงเซลลสมองจะมชองทางใหประจไฟฟาเหลานเขาออกได ประจบวกอยนอกเซลล ประจลบอยในเซลล ถาสองขางสมดลกน กจะอยในระยะพก เมอมการกระตนโดยขอมลตางๆ ทผานเขามากจะทาใหประจไฟฟา สงพลงงานออกมากระตนใยประสาทสงตอไปยงจดเชอม ซงจะมสารเคมหลงออกมา เพอนาขอมลไปสเซลลสมองอกอนหนง

การวจยใน หน เดก และผใหญ

ความสามารถของสมองในการเจรญเตบโต และเปลยนแปลงไดตลอดเวลาเรยกวา plasticity ไดมการทดลองตางๆ เกยวกบสมอง ดงน

Marian Diamond 1988 ไดทดลองนาหน 2 กลม

กลมแรกมของเลน

กลมสองไมมของเลน

ปรากฏวาหนทมของเลน (มสงแวดลอมและตวกระตน) จะมใยประสาทเชอมโยงกน มากกวาหนทไมมของเลน และหนทอยกนหลายตว จะมใยประสาทมากกวาหนทอยตวเดยว และเซลลสมองจะโตมากกวาดวย

เพราะฉะนน การอยดวยกนและสมผสสงแวดลอมทสมบรณจะทาใหสมองเจรญเตบโตดกวา หรอไดทดลองหนตวใหญถกกระตน เชน สมผสอยางออนโยนกบหนเลกๆ ท

ไมถกกระตน ปรากฏวาหนตวใหญ จะมใยประสาทมากกวาหนตวเดก เพราะฉะนน การสมผสทอบอน (gentle touch) จะทาใหสมองเจรญเตบโตด

และไดทดลองกบคนโดยใชสารรงสตดท Glucose พบวาใน 2 ปแรก สมองจะใช Glucose เรวมากทสด จะลดลงบางจนอาย 10 ป หมายถง สมองมการเจรญเตบโตมากในชวงน แตความจรงสมอง จะมการสรางใยประสาทไดตลอดชวต ถาหากมการกระตนตลอดเวลา แตวยเดกจะสรางไดงายกวาผใหญ เพราะฉะนน

เดกจะเรยนรไดเรวกวาผใหญ

Kotulux 1996 ไดนาเดก 6 เดอนมาอยในสงแวดลอม ทพรอมทงของเลน เพอนเลน อาหารทสมบรณ เรยนรสงตางๆ และการละเลน พบวา ม IQ มากกวาอกกลมทตรงกนขาม และสมองมการทางานมากขน (จากเครองตรวจสมอง) เพราะฉะนน สมองจะไวตอประสบการณ และสงแวดลอมทสมบรณ

7

ไดศกษาคนในสถานสงเคราะห กบคนชราทอยบาน พบวา ภายใน 6 เดอน IQ ของคนในสถานสงเคราะหจะลดลงมากกวาคนชราทอยในบาน (Hooper&Teresi 1986) เพราะขาดการกระตน และความรกความอบอน

เพราะฉะนน ไมวาเราจะอายเทาไร การกระตนสมองใหไดใชความคด แกไขปญหาทาทายตางๆ จะชวยใหสมองเจรญเตบโตไดด

และการมประสบการณจะทาใหสมองเจรญเตบโต แตตองมสวนรวมอยางแทจรง (active participation)

จากการศกษานเราจะพบวา สมองจะเจรญเตบโตไดดจาก

สงแวดลอมทางสงคม และอาหารทสมบรณ โดยเฉพาะในระยะวยเดก (ประมาณกอน 10 ขวบ)

มนษยเปนสตวสงคม และการเรยน คอ การมกจกรรมทางสงคม เราเรยนดขน เมอเราทางานกลมดวยกน

ความสมผสอนออนโยนอบอนในการเลยงด หรอดแล

มปฏกรยาตอสงแวดลอม

สมองควรจะถกใชและถกกระตนทกอณ และใชคดสงตางๆ ททาทายตอเดกเลกๆ จะเรยนโดยการเลน และการไดสมผสประสบการณตางๆ (exploration) การเลนและการไดสมผสกบของจรง สวนเดกโต ควรใหทากจกรรมการทางานตามวย

การเลน การทากจกรรม การทางานเปนสงทสาคญสาหรบการเรยนร โดยเฉพาะการพฒนาสมองซกขวา และใยประสาท

ใหมความเครยดนอยสด คดและทาสงททาทายมากสด

สรป

การมปฏกรยาตอสงคม การเลยงดทด การสมผสอนออนโยน การใชสมองทางานตางๆททาทาย และการเลนตางๆ การกจกรรมกลม การทางานตามวย ลวนมผลตอการเจรญเตบโต ของสมองและใยประสาท ไมวาจะเปนทบาน โรงเรยน ททางาน ฯลฯ ซงมผลอยางมากตอการเรยนร

สมองเดกผชาย ชอบการตอส ตนเตน เลนขวางปา คนควา วจย ทดลอง

สมองเดกผหญง ชอบอานหนงสอ ฟงเพลง ทศนะศกษา งานบาน ทกษะทางภาษา

8

บทท 2 สารสงสญญาณในสมอง

ในสมองมสารเคมบางตวททาใหเรารสกด ซงจะมผลตอความจา การเรยนร ความสมพนธ ความคด

อาหารและยาบางตวกจะมผลตอสารเคมเหลาน ซงในสมองมมากกวา 60 ตว (Sylvester 1997) ทาหนาทนาขอมล จากเซลลสมองอนหนง ไปสอกเซลลหนง

สารสงสญญาณสมอง (Neurotransmitter) ทางานอยางไร

กระแสไฟฟาจากเซลลสมองจะทาให ใยประสาทตวสง (Axon) หลงสารเคมนผานจดเชอม (Synapse) ไปสใยประสาทของสมองตวรบ (dendrite) ทจดรบเฉพาะ (Special receptor) ทแตกตางกน และไมสามรถจบกบจดอนๆ ได เพอนาขอมลจากเซลลสมองเซลลหนง สงผานไปยงเซลลสมองอกเซลลหนง

สารสงสญญาณสมอง ม 2 สวน (แบงตามการทางาน)

1. excitatory (การกระตน) ทาใหเซลลสมองสงสญญาณไป 2. inhibitory (กด ยบยง) ทาใหเซลลสมองหยดการทางาน

เซลลสมอง 1 ตว สามารถเปนทงถกกระตน หรอถกกดการทางาน แตอยคนละจดกนภายในหนงเซลล กลมทถกกระตน จะมจดรบมากกวากลมถกกด

เมอเซลลประสาทไดรบขาวสารขอมลซาๆ จะมผลใหจดเชอมแขงแรงและจะเพมจดรบ (Receptor site) มากขน ทาใหการสงผานขอมลเรวขน และงายขนเชนเดยวกน

สารเคมทงสองกลมน จะชวยทาใหเดกมความตงใจ สนใจเรยน และกาจดสงรบกวนสมาธออกไป

การสราง และการทางานของสารสงสญญาณในสมอง ดงน

1. เซลลสมองถกกระตนจากสมผสตางๆ (ผานทางห ตา จมก ลน ผวหนง) ทาใหเกดการหลงสารชนดนทบรเวณสายใยประสาทสงขอมล (Axon)

2. สารนจะนาขาวสารจากเซลลสมองตวหนงไปทเซลลอกตว โดยผานจดเชอมไปจบกบใยประสาทตวรบขอมล ทจดรบเฉพาะ

3. เซลลสมองตวรบเมอถกกระตนจากขอมลตางๆ กจะทาใหเกดการทางาน หรอกดการสงสญญาณ

สารเคมทหลงออกมาจะถกทาลายทจเชอม หรอถกดดกลบหมด โดยเซลลสมองตวสง

ชนดของสารเคมในสมอง

กลมกระตนสมอง ไดแก Serotonin Endorphin Acetylcholine Dopamine ฯลฯ

กลมกดการทางานของสมอง เชน Adrenaline cortisol

กลมแรกจะทาหนาท

ควบคมความประพฤต การแสดงออก อารมณ

ทาใหสมองตนตว และมความสข

9

ทาใหการอานขอมลขาวสารไดอยางรวดเรว

ทาใหรางกายรสกด มความสข

ทาใหเพมภมตานทาน สขภาพแขงแรง

จะหลงมากเมอ

การออกกาลงกาย

การไดรบคาชมเชย

การรองเพลง

การเลนเปนกลม

สงแวดลอมในหองเรยนทด

การใหทากจกรรมกลม

การไดรบสมผสทอบอน (affirmation touch)

การมองเหนคณคาของตนเอง

การเลนดนตร และเรยนศลปะโดยไมถกบงคบ

การไดรบสงทชอบ

ความสมพนธทดตอกน

ยกตวอยางกลมแรก

Dopamine : ควบคมการเคลอนไหว ถาตามผลตอความจาทใชกบการทางาน ถาสงมากเกนไป เกดโรคจตประสาทหลอน และจะลดลงเมออายมากขน ผชายจะลดลงมากกวาผหญง

Serotonin : ทาใหรสกอารมณด ทาหนาทสงขอมล เกอบทกขาวสารผานทตางๆ ในสมอง ถาขาดจะทาใหคนซมเศรา มองคณคาตวเองตา

Acetylcholine : ควบคมการเคลอนไหวของรางกายทาใหขอมลสงผานไดดขน มบทบาทสาคญในความจาระยะยาว ชวยใหสมองเกบความรทเราเรยนในเวลากลางวนไปเกบในสมองในเวลาทเรากาลงหลบ เปนสารเคมทเกยวของกบความฝน ถาขาดสารนทาใหสมาธลดลง ขลม นอนไมคอยหลบ

Endorphin (Endogenous morphine) : เปนยาชาในรางกายตามธรรมชาต ทาใหรสกเจบนอยลง เชน ผหญงขณะคลอดจะผลตสารน 10 เทา เปนสารเคมททาใหเกดความสข อารมณด และสมองจะเจรญเตบโต และเรยนรไดด ถาขาดสารนจะทาใหเราขาดความสข แมจะฟงเพลงทเคยชอบ ถามสารนมากจะมอารมณดเปนพเศษ และสนกสนาน

10

การออกกาลงกายและทากจกรรมอนๆ หรอการวง จะทาใหสารนหลง

หรอการใหทาน การชวยเหลอผอน จะทาใหสารเคมนหลงเชนกน สงเกตไดวา ถาเราออกกาลงกายหรอไดชวยเหลอผอน จะทาใหรสกด สมองปลอดโปรอง มความสข (ไมเชอ ทานลองออกกาลงกายหรอไดชวยเหลอผอนดสคะ) แตไมใชออกกาลงกายทถกบงคบ หรอเคยวเขญ ซงจะเกดความทกขแทน

การหลงของ Serotonin Dopamine Endorphin ทาใหเขาสามารถเรยนร และจาไดดขน และสมองจะเจรญเตบโตด เกดจากการออกกาลงกาย การสมผสทอบอนการยมแยมแจมใส และการมความสมพนธทด การมองตนในแงด การชมเชย การภมใจตนเองทาใหรางกายรสกด และมภมตานทานสงขน เพราะฉะนน คร และพอแม อาจจะตองหาชองทางทจะชมเชยเดกอยเสมอ

และใหมการออกกาลงกาย เคลอนไหวในขณะทเรยนบาง ไมดเดกมากมายจนขาดเหตผล แตพยายามกระตนใหเดกมความสนกกบการเรยน จะทาใหเดกม

ความสข สามารถเรยนร และจาไดดขน เดกอยาก จะเรยนวชานนมากขน คณครทดลองทาดไดคะ

เราสามารถสรางภาวะเหลานในหองเรยน เชน ยนขน ยดเสนยดสาย การเลนกล เลนตลก กายบรหารสกเลกนอย บดตวไปมา ทงหลายเหลานเปนรปแบบหนงของการออกกาลงกาย เพมการเตนของหวใจและการหายใจ หรออาจจะใชลบหว จบมอ โอบไหล (ครเพศตรงขามหามทา) ตบหลงเบาๆ ใหกาลงใจ การจบกลมกนทางาน ทาใหเดกรสกวามสวนรวม

การดแลจากครด รสกมนคงทาใหหลงสาร Endorphin (Jensen 1998) รวมทงการรองเพลง ดนตร โดยเฉพาะกลมดนตรจงหวะสนกสนานเราใจ ทอสระไมไดถกบงคบ กจะทาใหสารเคมทดเหลานหลง ซงจะมผลทาใหสมองปลอดโปรง มความสข สขภาพด และความจาด

กลมท 2 เปนสารเคมทเกยวของกบความเครยด จะหลงเมอสมองไดรบความกดดน ความเครยดอยางตอเนองซงทาให

ยบยงการสงขอมลของแตละเซลลสมอง

ยบยงการเจรญเตบโตของสมองและใยประสาท

คดอะไรไมออก ยบยงเสนทางความจาทกๆ สวน

ภมตานทานตา เปนภมแพ มะเรงไดงาย

ทาลายเซลลสมองและใยประสาท (Khalsa 1997)

Cortisol สงทาให

• เดก Hyperactive • กงวล • สมาธสน ควบคมไมได • ความสามารถในการเรยนลดลง

11

Cortisol คลาย Adrenaline ถามมากจะมพษตอสมอง เปนสารทเกยวกบการตกใจและการ

ตอส การตอบสนองตอความเครยด ถามมากเกนไปจะมอนตราย ตอทงอารมณและรางกาย สารนจะหลงเมอมความรสกไมด ความเครยด (เรอรง) มความทกข การมองเหนคณคาตวเองตา โดนดดาทกวน ซมเศรา โกรธ เขมงวดเกนไป วตกกงวล ซงจะทาใหเกดการทาลายองคประกอบภายในสมอง ไมวาใยประสาทตางๆ หรอแมแตเซลลสมอง รวมทงจะหยดยงการสงขอมลระหวางเซลลสมอง ทาใหไมเกดการเรยนร ซงเปนสงสาคญทคณคร หรอ พอ แม ผใกลชดตองระวง ไมใหเกดเหตการณเหลานในขณะสอน หรออยกบเดก

ภาวะ Cortisol สงจะทาใหระบบยอยอาหารผดปกต เชน เปนโรคกระเพาะ ระบบไหลเวยนโลหต เชน ความดนโลหตสง โรคหวใจ หรอทาใหภมตานทานตา เปนโรคภมแพ มะเรงไดงาย ซงเคยมเหตการณเหลานเกดขนบอยๆ เชน ครทด หรอเครงครดมากๆ หรอคนททางานเครยดมากๆ นานๆ เกดมะเรงเตานม มะเรงตอมลกหมาก โรคหวใจ ฯลฯ ทานลองสงเกตบคคลรอบๆ ตวดไดคะ

การคานงสารเคมในสมองทาใหคร และบคคลทเกยวของระมดระวงตวมากขน

การเกษยณอาย

บางคนกซมเศราหลงเกษยณอาย เพราะขาดการออกกาลงกาย ไมมงานทา ขาดความสข ซงทาให cortisol หลงแตหลงจากไดยา หรอออกกาลงกาย ทางานอดเรกกดขน การไดทางานหรอเรยนในวชาทชอบ การคดในแงบวกตอตนเอง ทาใหสารเคมทดหลง เชน การทเดกไดรบคาชมเชยเสมอๆ ตรงขามถาเดกถกดดาทกวน เขาจะมองตนเองในแงลบ การเจรญเตบโตของสมอง และการเรยนรจะถดถอย ซงสารเคมตางๆ ทงหมดจะมผลตอทกคน ทงเดก ผใหญ รวมทงคนชรา

เชน เดกทเคยเรยนดแตยากจน ไดยายไปอยในโรงเรยนทมแตเดกรารวย โดนเพอนลอทกวนวา ยากจน เดกจะเครยด ไมอยากไปโรงเรยน ทาใหผลการเรยนตกตา ซงเกดจาก serotonin ลดลง แต cortisol จะเพมขน ทาใหการเรยนรเกดขนนอย เดกจะลมงาย และเดกอาจจะเกเร ตดยา ซงทาใหเดกมความสขทดแทนไดชวคราว (แตเดกไมทราบวา จะทาลายสมองเมอใชนานๆ)

การทาใหสมองเรยนรไดดในหองเรยน คอ การลดความเครยดในหองเรยนใหมากทสด เชน

1. เลนดนตรทมจงหวะเรวๆ สนกสนาน 2. ไมถอโกรธเมอเวลาเดกทาผดพลาดเลกๆ นอยๆ และฟงเหตผลเดกกอนจะดดาวากลาว

อยาตาหนเดกบอยๆ และรนแรง 3. จดกจกรรมกลม เพอลดความเครยด 4. การเรยนรทสนกสนาน มความสข ใหเดกรวาครเขาใจความรสกของเดก 5. มการเคลอนไหว ยดเสนยดสาย แสดงละครทเกยวกบเรองทเรยน 6. ใหเดกแสดงออก เขยนเรอง และยอความ 7. ใหเดกไดแสดงออกถงความตองการ และความรสก 8. ไมควรเรยนวชาทซาๆ ซากๆ ทเดกเบอหนาย หรอยากเกนไป และเกดประโยชนนอย

ไมไดใชในชวตจรง

12

9. ดแลตนเอง ไมใหมอารมณเครยด เพอไมใหมผลตอเดก 10. แสง ส เสยงดนตร และการเคลอนไหวทาใหความจาเกดขนไดด

เพราะฉะนน ครตองนกตลอดเวลาวา สมองเดกกาลงเจรญเตบโต

และตองคานงถงวา เดกตองใชเวลาอยกบครนานเทาไหร ซงแสดงวา สมองสวนใหญนน ลวนแตมผลมาจากคร และตองคานงถงวา

สมองเดกตองการหาสงใหมๆ ประสบการใหมๆมาเรยนเสมอ ตองการตวกระตน แตไมใชวชาการมากมายเกนไป ซาซาก นาเบอหนาย จนทาใหเดกมความทกข โดยใหความรเฉพาะทใชประโยชนไดจรง ไมซาๆ ซากๆ ตองมความพอดในการใหความรแกเดก และการทากจกรรม ออกกาลงกาย การพกผอน และตองดแลสงแวดลอม ทจะมผลตอสมองเดก และการเรยนร

สรปปจจยทมผลตอสมอง

สมองเจรญเตบโตด (ฉลาด)

(โดยเฉพาะกอนวยรน) ปจจยทเปนผลลบตอสมอง

(เปนไดทกวย)

• การไดทากจกรรมกลม มปฏสมพนธกบสงคม

• ไดทางาน/เรยนในสงทชอบ • การละเลนตางๆ/เลนกบเพอนๆ • การไดฟงการเลานทาน • ศลปะ ดนตร กฬา ออกกาลงกาย รองเพลง ตามความถนด และอสระไมถกบงคบ ไมใชทองทฤษฎซาซาก

• ไดรบคาชมเชยเสมอ • มองภาพตนเองบวก • เปนคนยดหยน ไมเขมงวดเกนไป • ชวยเหลอตนเองตามวย • ความรก ความอบอนจากพอแม/ผใกลชด • ทศนศกษา : สมผสกบของจรง • อาหารครบ 5 หม

• ความเครยดนานๆ จากทกสาเหต เชน

1. ถกบงคบใหเรยน/ทาในสงทไมชอบ

2. ทางาน/เรยนหนก การบานมาก ไมมเวลาพกผอน/ออกกาลงกาย

3. ถกดดาทกวน ฯลฯ 4. มองคณคาตวเองตา 5. วตกกงวล ทกขนานๆ 6. ความกลว โกรธนานๆ 7. เขมงวดเกนไป ฯลฯ

• สมองไมถกใชหรอกระตนเลย

• ขาดสารอาหาร

• การไดรบสารพษ เชน ยาเสพตด

เอกสารอางอง

1. White house conference : Early childhood development : what new research on the brain. http://www.exnet.iastate.edu/pages/families/nncc/wh conf.html

2. Neuroscience for kids. http://faculty.Washington.edu/chudler/cells.html 3. Marilee spenger (1999). Learning and memory the brain in action, ASCD, Virginia

USA [E-mail: msprenge@aol.com]

13

บทท 3 กายวภาคของสมอง

องคประกอบของสมองแบงไดหลายแบบ เชน

พอล มาคลนไดแบงสมองตามระดบความคดออกเปน

1. กานสมอง (The Brain Stem)

กานสมอง หรอสมองเพอความอยรอด เปนสมองสวนแรกทจะพฒนาในชวงชวตของการปฏสนธ เปนสมองสาหรบคดเพอการอนทซบซอนกวา แตขอมล ขาวสารทงหมดจะผานกานสมองกอนทจะไปสวนอนๆของสมอง ททาหนาทคดในสงทซบซอนกวา (Higher-order thinking) เชอวาทกครงทเราตองตอสหรอตกใจหรอหลกหน กานสมองจะทาหนาทควบคมรางกายของเราในการตอบสนองตอสงนน เชน ใหหวใจเตนเรวขนฯ

เราสามารถอธบายไดงายๆวา กานสมองเปนนายของสมองนนเอง กานสมองจะควบคมอตราการเตนของหวใจ และการหายใจ ในภาวะเครยดหรอตกใจ สวนนของสมองจะทาทกอยางเพอการอยรอด เชน ขณะทเรากาลงขามถนน ทนใดนนเราเหนรถบรรทกคนใหญกาลงวงมาทเรา แทนทสมองสวนความคดทมระดบความซบซอนมากขน (เชน คดเกยวกบขนาด รปรางหรอแรงมาของรถคนนน) กานสมองกลบใชความคดถงความอยรอดจงสงใหเรา วงหนทนทเพอความปลอดภย

2. สมองชนใน (The Limbic Brain)

สมองสวนท 2 คอ สมองชนใน อยระหวางสมองชนนอก และกานสมอง เปนสมองสวนทเกยวกบอารมณความรสก จากการวจยเมอเรวๆ น พบวา สมองสวนนถอเปนสมองสวนทสาคญเชนกน สมองสวนนมการทางานสาหรบคาสงทซบซอนขนมาอกระดบหนง

สมองชนในจะทาหนาทรกษาสมดลของรางกายควบคมการรบประทาน การนอนหลบ ระดบฮอรโมนในรางกาย และอารมณความรสก ดงนน สมองชนในจะรบคาสงเฉพาะระดบทมความซบซอนมากขน เชน การเปนเหตเปนผล หรอตรรกศาสตร

3. สมองชนนอก (The Neocortex)

สมองสวนท 3 และเปนระดบความคดซบซอนสงสดนนคอสมองชนนอก (neocortex) เปนสมองระดบสงสดในการจดลาดบความซบซอนของสมอง ทาหนาทเกยวกบคาสงทสลบซบซอนมากขนเกยวกบการอาน การวางแผน การวเคราะห การสงเคราะห และการทาการตดสนใจ ซงเปนสมองสวนททกคนจะตองใชมากทสด ในการศกษาหาความร และทนคอคลงเกบขอมล ทเราจะนาความรมาใช ในการคดสงตางๆ

14

สวนประกอบของสมอง

สมองแบงอกแบบได 3 สวน คอ สมองสวนหลง สมองสวนกลาง และสมองสวนหนา

• สมองสวนหลง คอซรเบลลม (cerebellum) และกานสมองสวนลาง

• สมองสวนกลาง คอกานสมองสวนบน ควบคมการเคลอนไหวของตา และขนาดรมานตา

• สมองสวนหนา คอสวนทเหลอในสมอง จะครอบคลมถงสมองชนใน (limbic area) ทาลามส (thalamus) ไฮโปทาลามส (hypothalamus) ฮปโปแคมปส (hippocampus) อามจดาลา (amygdala) ซรบรม (cerebrum) และสมองชนนอก (cortex)

สมองสวนหลง(The hindbrain) (กานสมอง และ cerebellum)

สมองสวนหลง ทาหนาทควบคมระบบทเกดขนกบรางกาย โดยไมรตว ขาวสารทงหมด จะเขามาทสมองสวนหลง โดยผานทางกานสมอง ถายทอดขาวสารนนไปยง ทาลามส (thalamus) ทอยในโครงสรางสมองสวนหนา (ชนใน) กานสมองจะควบคมดแลการฝน และการตนอยางสมาเสมอ ควบคมจงหวะหวใจ และการหายใจ

ในสวนทอยลางสดอกสวนหนง ในสมองเรยกวา ซรเบลลม (cerebellum) จะควบคมการเคลอนไหว การทรงตว และรกษาสมดลของรางกาย เรวๆนนกวจยไดคนพบเพมเตมวา ซรเบลลมจะชวยเกบความจาทเปนกระบวนการ และขนตอนในการทางานตางๆ และทาหนาทเกยวกบความจาอตโนมต เปนสวนทสาคญทสด ทจะใหรเทคนคการเรยนรขนตอนตางๆ แกเราโดยอตโนมต เชน วธการขจกรยาน วธการขบรถ วธการกระโดเชอก วธการวายนา และอนๆ จะถกบนทกเกบไว เปนความทรงจาในซรเบลลม นกวทยาศาสตรยงไดคนพบเพมเตมอกวา ซรเบลลม เปนทบนทกความทรงจา ของการเรยนรในแบบตางๆ ทจะกลายเปนแบบอตโนมตในเวลาตอมา เชน ซรเบลลมจะมการบนทกตวอกษร หรอ ตวเลขหลงจากทเราเรยนตารางสตรคณ แลวเกดความชานาญในการจดจาคา และการตอบสนองไดทนท โดยไมตองคดอะไร เราจะสามารถตอบไดทนทวา เยน ซงปฏกรยาน กจะถกบนทกความจา ไวทซรเบลลมดวยเชนกน

15

สมองสวนหนา (The Forebrain)=สมองชนนอก

จากรป 3.2 สมองสวนหนานคอ สมองสวนทเหลอจากสมองสวนหลง และสมองสวนกลาง เปนสวนสาคญ ทเกยวของกบการเรยนร และความทรงจา สงใดทจะเกดกบสมองสวนน ขนอยกบอารมณ ความรสก สภาพรางกาย และสภาพสตปญญาของผเรยนรในขณะนน

สมองสวนหนา ประกอบไปดวยความทรงจา ทเชอมโยงระหวางกน และโครงสรางทางอารมณ ซงยงคงอยในสมองชนใน (limbic area) ขาวสารความรสกตางๆ สวนใหญจะเดนทางมายงสมองสวนน ซงจะมการจดหมวดหม และสงตอไปยงทอน ทเหมาะสมตอไป กระบวนการสงขอมลขาวสาร เปนหนาทหลกของสมองชนใน และจะทาใหสมองไดทราบถงเหตการณปจจบนทเกดขน และเปลยนแปลงอยตลอดเวลาสมองสวนนยงมหนาทเกยวกบเพศสมพนธ ควบคมการนอน และควบคมการยอยอาหาร

สวนประกอบสดทาย ทจะพจารณากนตอไปคอ ซรบรม (cerebrum) ชนบนสดของสมองสวนน จะแบงออกเปนสมองซกซาย และสมองซกขวา สมองทงสองสวนน จะตดตอกนดวยเสนใยทหนาแนน และถกปกคลมไปดวย เปลอกนอกบางๆ เรยกวา เปลอกนอกใหม หรอ นโอคอรเทค (neocortex) หนาประมาณ 1ใน 8 นว เตมไปดวยเซลลของสมอง เปลอกนอกแผนนคอพนทสเทา (gray matter) ในสมองสวนทเหลอภายในนจะเปนสขาว และเตมไปดวยใยประสาท (axon)

เสนทางเดนของขอมลขาวสาร (The Information Trail)

ขาวสารไดเขาสสมองโดยผานประสาทสมผสทงหา (ห ตา จมก ลน สมผส) ขอมลขาวสารเหลานน จะถกกลนกรอง ทบรเวณกานสมองเขาสทาลามส (thalamus หรอสมองชนใน) เพอแยกแยะขอมลขาวสาร เชน ถาเปนขอมลขาวสารเกยวกบการเหน ทาลามสจะสงขอมลขาวสาร ไปยงหนวยทรบผดชอบเกยวกบการเหนของเปลอกนอก (cortex) ถาไดเปนขอมลขาวสาร ไปยงหนวยหรอเปลอกนอก ทรบผดชอบเกยวกบการไดยน (auditory cortex) เมอขอมลเดนทางมาถง ซรบรล คอรเทค (cerebral cortex) หรอ ซรบรม (cerebrum) กจะตดสนวาเราควรจะแสดงอาการทนท หรอบนทกเกบไวในหนวยความจา ทจะทาใหจดจาไดนานๆ ขนกบภาวะอารมณ และเหตการณขณะนน

นคอคาตอบทวาเราจดจาไดอยางไร เราเรยนรโลกของเราไดอยางไร ซงเปนการทางานของเซลลสมองและใยประสาท แตอยางไรกตามในบางครง มนไมไดเกดดวยวธทไดอธบายขางตน ดงเชน เวลาทเราเครยด ตระหนกตกใจ หรอใจจดใจจอ กบสงใดสงหนง ทตนเตน และนาสะพรงกลว สมองเราจะทางาน แตกตางไปจากภาวะปกต ขอมลขาวสารเหลานน จะเขามาทางกานสมอง เพอตดสนวาขอมลขาวสารนน สาคญอยางไร และสงตอไปยงทาลามส (thalamus) เพอจดกลม และขอมลขาวสาร จะถกสงตอไปยงเปลอกนอกใหม (neocortex) เพอตดสนวาควรจะมการสงตอขอมล ไปเกบไวในหนวยความจา ททาใหเราสามารถจดจาไปไดนานๆ หรอไม หากเราอยในภาวะเครยดหรอตนเตน โดยเฉพาะเปนเรองเกยวกบอารมณ สมองชนในจะเรมทางานทนท

16

ในภาวะฉกเฉน โดยสงงานตอไปทกานสมอง ใหเราแสดงปฏกรยาทนท (กอนทาลามสจะสงขอมลขาวสารไปยงทอน) นนคอ หวใจจะเตนรว มอเยน สน เปนตน และเตรยมพรอมรางกายของเรา สาหรบภาวะฉกเฉน โดยจะมการหลงสารอาดรนาลน (adrenaline) และคอรตซอล

(cortisol) ออกมา ทาใหรางกายของเราเรมสงเลอด จากระบบการยอยอาหาร ไปยงแขนขาเพอเปนการเตรยมรางกาย ใหพรอมเพอความอยรอด หวใจจงตองเตนเรวขน เพอชวยเรงการสงเลอดใหถงทหมายเรวขน การตอบสนองรางกายแบบน จะทาใหรางกายสามารถอยรอดได

ความเครยด และการลดวงจร (Stress and Downshifting)

สารเคมทหลงออกมาเวลาเครยด จะหยดยงการทางานของสารสงสญญาณทางประสาท (neurotransmitter) ในภาวะปกต และจะมการสงสญญาณลดวงจรเกดขน (downshifting) เปนอาการทสมอง เปลยนการทางานของระบบความคดการสงงานทสงกวา ไปยงระดบทตากวา เชน เมอเราเดนเขาไปในหางสรรพสนคา เปนเวลาทเปลอกนอกใหม (neocortex) ทาการตดสนใจวา เราจะไปทไหนและซออะไร แตความทกลววา จะมคนทรจกมาพบเหนสมอง ทางานลดวงจรโดยไมผานไปทเปลอกนอกใหม (neocortex) เหมอนเคย แตกลบอยในสมองชนในแทน ซงเปนสญชาตญาณเกดภาวะทางอารมณ และการเอาตวรวดเกดขน ทาใหเราลมสงทเราตองการซอได

การทางานของสมองของเรา จะถกทาลายหากเราตองอย ในภาวะเครยดตลอดเวลา เมอสารเคมทเกดขนในภาวะเครยดถกปลดปลอยออกมา สารเคมเหลานน ถามมากเกนไปนานๆ จะทาใหระบบการทางานของสมองของเรา ถกยบยง ทาลายใยประสาท และจะ

หลงเหลออยในรางกายของเรา ไดนานกวาสารเคมชนดอนๆ การทมคอรทซอล (cortisol)

หลงเหลออยจะกลายเปนสารพษ ทาลายสมองสวนทเกบหนวยความจา ททาใหเราจาไดนานๆ (Jensen, 1998)

แตความเครยดหรอความกดดนชวคราว บางครงกมประโยชนเหมอนกน เพราะจะชวยใหเราตอบสนองปญหาแปลกๆ ได เชน การทหวใจเตนเรว และมอเยนอาจจะเกดขนได สาหรบเหตการณบางเหตการณ ซงไมจาเปนตองเปนเหตการณ ทมความรนแรงเสมอไป เชน การสมภาษณงาน การนาเสนองาน และการทเราเปนคนไข จะเขาหองผาตด แตถาเกดภาวะเครยดมากๆ เปนประจาทกวน ผลกจะตางออกไป เชน เดกกาพรา ทถกทารายรางกายนานๆ และบอยๆ และถกขมขน อาจจะกอใหเดกเกดความกลวตลอดเวลา ทาใหสมองบางสวนถกทาลาย (อารมณ ความคด) กจะเปนสาเหตททาใหเกดปญหาตอความจา และการเรยนร เชนเดยวกน ภาวะนจะเปนสาเหตทเกด การทาลายเซลลประสาท (neurons) (Khalsa, 1997)

บางครงเราอาจจะลมคดไปวา เราอาจจะเปนคนทกระตน ใหเกดความเครยดในเดกโดยไมรตว ตวอยางเชน นกเรยนของคณเดนเขามาในหองเรยน แตละคนสนใจแตเรอง งานโรงเรยนทจะเกดขนในเยนวนน กลมนกเรยนหญงกาลงคยกนวา จะใสชดไหนมางานด สวนกลมเดกผชายกกาลงคยกนวา จะนาเงนมาจานวนเทาไร เพอเลนเกมตางๆในงานโรงเรยน การทจะ

ใหนกเรยนหยดคยนน เปนเรองยาก คณหมดความอดทนและไดประกาศดวยเสยงอนดงวา "นกเรยน

เอากระดาษขนมาคนละหนงแผน เราจะมการทดสอบกนเดยวน"

ทนใดนน นกเรยนเรมตกใจขนมาทนท นกเรยนเรมเปลยนเรองทจะตองคด และลมเรองงานโรงเรยน คณไดตงคาถามไวสบคาถาม จากการเรยนเมอสปดาหทแลว ซงคาดวานกเรยนควรจะเขาใจสงทเรยนมานน

เมอการทดสอบไดเสรจสน คณเกบขอสอบพรอมทงตรวจขอสอบอยางรวดเรว ผลไมเปนทนาพอใจ ผลสอบออกมาไดตากวาเกณฑ ทาใหคณเรมโกรธมากขน คณเรมดนกเรยนและพดวา เพราะนกเรยนไมตงใจ

17

เรยนเทาทควร ดงนน นกเรยนจะตองเรยน ทบทวนซาใหมอก คณตงคาถามทายบทอกยสบขอ นกเรยนกจะพยายามทางานใหเสรจในหองเรยน เพราะงานโรงเรยนจะเรมเยนน และจะไดไมตองทาการบาน

อะไรเกดขน ทกคนเรมทางานภายใตภาวะกดดน ขอมลขาวสารจะไมผานไปยงเปลอกนอกใหม (neocortex) เกดการลดวงจร โดยแตละคาสงลดวงจร ไปทบรเวณสมองดานในเกยวกบอารมณทนท นกเรยนจะเกดภาวะทางอารมณดานลบ นนคอ เกดความกลวนนเอง และอาจโกรธรวมดวย คณทาเชนนเพราะคณโกรธ คณววามในการใหมการทดสอบ คณควรจะเรยนร ในการควบคมอารมณตนเองใหได นกเรยนของคณจะไมมความสข ขนมาทนท เกยวกบงานโรงเรยนทจะ

เกดขน เพราะนกเรยนจะตองมารสก กลวการทดสอบทไมมการบอกลวงหนาเชนน ขอมลขาวสาร

จะไมมการสงผานไปยงเปลอกนอกใหม (neocortex) แตจะเกดการสงขอมลแบบลดวงจร ทาใหผลสอบตากวาเกณฑ และครยงเพมการสอบเขาไปอก ยงทาใหสมองนกเรยน เกดการสงขอมลแบบลดวงจรยงขน มการใชอารมณมากกวาการดงความรทเคยเรยน และไมไดใชความจาทเปลอกนอกใหม (neocortex) ทเปนการใชความคด ตามขนตอนปกตมาตอบคาถาม

มอกหลายสงหลายอยาง ทเกยวกบสมองซงเรายงไมร บางเรองนนงายตอการเขาใจ เรารวา เปลอกนอกใหมเปนท ซงเราคดเราวางแผน การจา การจดการ และการหาคาตอบในการแกปญหา เรารวาเนอทของสมองชนใน (limbic area) เปนทซงเกยวกบอารมณความรสก ซงความรสกเหลานน มกอยเหนอเหตผล และอยเหนอสงอนใด ในหนงสอ "ความเปนเลศทางอารมณของเดเนยล

โกลแมน" (Emotional Intelligence, Daniel Goleman (1995)) ไดกลาวถงผลกระทบวา ความเปนเลศทางอารมณจะสงผลใหเดก ประสบผลสาเรจในชวตของเขา เดเนยลกลาววา ความสามารถในการรจกควบคมอารมณของเรา และรถงภาวะทางอารมณของผอน และไมยนดยนราย ตอความสมหวงหรอผดหวงมากเกนไป นบเปนปจจยสาคญทจะทาใหเกดความเปนเลศทางอารมณ เพราะวาอารมณของเรา อาจเปนแรงผลกดนทดมากทาใหเราเกดความตงใจทจะทาสงตางๆ ใหสาเรจ อารมณจะเปนจดสาคญทเราจะตองเขาใจ และรจกควบคมใหดเสยกอนเปนขอแรก มผลวจยหลายๆ แหงพสจนมาแลววา การม EQ. ดจะประสบความสาเรจในชวต ไดมากกวาคนทม IQ. สง

สมองซกซายและสมองซกขวา (Examining the Hemispheres)

ซรบรม (cerebrum) จะแบงออกเปนสมองซกซายและสมองซกขวา ซงสมองซกซายจะควบคมการทางานของรางกายซกขวา และสมองซกขวา จะควบคมการทางานของสมองซกซาย การเชอมการทางานของสมอง ทงซกซายและซกขวานน จะมาจาก กลมเสนใยประสาท (the band of nerve fibers) สมองทงสองซกน จะมหนาททตางกน และขนาดกตางกนดวย

บางครงเราอาจจะไดยนคนสมองซกซาย หรอคนสมองซกขวาแตจรงๆ แลว สมองของเราทางานรวมกนเปนหนงเดยวไมแยกเปนซายหรอขวา ซงอาจแตกตางกนในวธการ และประสทธภาพ อาจจะมบางกรณ แตกหายากเตมท ทจะมคนทมสมองซกใดซกหนงเทานน เนองจากมการผาตดเอาสมองอกซกหนงออกไป

สมองซกขวา จะมความสามารถเกยวกบภาษาทาทาง ความสนกสนานทางดนตร เรองของภาพรวม

สงทนกวจยคนพบมากมายเกยวกบสมองซกซายและขวา นนคอ สมองซกซายมความสามารถในการวเคราะหและจดการแบบแยกเปนสวนๆ แตสมองซกขวาจะจดการ โดยเปนภาพรวมทงหมด ไมสามารถแยกเปนสวนๆ เหมอนสมองซกซาย

สมองซกซายจะเกยวกบความสามารถ ในการใชภาษาพด การวเคราะห การจดลาดบกอนหลง ควบคมพฤตกรรม รเวลาและสถานท การเรยนร ภาษา คณตศาสตร

18

จนตนาการ ไหวพรบ ความคดรเรมสรางสรรค การสงเคราะห และการคดสงใหมๆ แปลกๆ (Restak, 1995)

ยกตวอยาง เมอเราคบคนคนหนงเปนครงแรก หลงจากทไดพดจากนสกพก เราเรมจะวเคราะหเขา

เปนสวนๆ และในทสดเราอาจพดวา เขาจะเปนเพอนทดทสดของเราในอนาคต สมองซกซายของเราจะสงเกตคาพคาจาของเขา สวนสมองซกขวาจะวเคราะหเกยวกบลกษณะภาษาทาทาง และทศนคตทเขาแสดงออกมา และในทสดสมอง ทงสองซกกจะสรปออกมาวา มความเปนไปไดทคนๆ นจะเปนเพอนของเราในอนาคต

งานของผสอนนนเปนเรองยาก เพราะผสอนจะตองสอนนกเรยน ทมพฒนาการดานสมองทแตกตางกนทกระดบ เราจะตองใหโอกาสแกนกเรยน ทฉลาดมากขน ดแลและเสรมสรางประสบการณใหมากขน สาหรบนกเรยน ทมระดบความสามารถทดอยกวา

เราตองไมเพยงแตคานงถงพฒนาการตางๆ ของสมองทกลาวมาแลว

แตเรายงตองคานงถงพฒนาการ ทางดานอารมณควบคกนไปดวย นกเรยนทเขามาในหองเรยนดวยอารมณเครยด ยอมมความตองการ ทแตกตาง จากนกเรยนทเขามาดวยอารมณปกต

การทเราเขาใจพนฐานของสมอง จะชวยเราคดถงประเดนทสาคญๆ ผสอนทกคน จาเปนทจะตองรถงความจรงเกยวกบพฒนาการ และหนาทของสมอง ซงจะทาใหเราเขาใจถง การเรยนร และหนวยความจาไดดยงขน

บทท 4 ความจาและระบบการเกบขอมลในสมอง

สมองของคนเรามเสนทางความจา อยางนอย 5 อยาง คอ

1. ความจาภาษา คาพด ความหมายของคาตางๆ (Semantic)

2. ความจาสถานท ตาแหนงทอย (Episodic ; Location)

3. ความจาขบวนการ ขนตอน (Procedure)

4. ความจาอตโนมต (Automatic)

5. ความจาทางอารมณ (Emotional) ซงมอทธพลเหนอความจาอนๆ และเสนทาง ทไปเกบสะสมขอมลทถาวรในสมอง

19

การเรยนรและความจา

ความจาจะมทงความจาระยะสน (Short term memory) และความจาระยะยาว (Long term memory)

ความจาระยะสนมเวลา 15-30 วนาท ซงหากเรารบรอน เราจะลมความจาน เพราะสมองมพนทจากด สาหรบความจาน เชน เราเดนไปชนลางเพอไปโทรหาเพอน โดยจาเบอรโทรศพทจากชนบน แตพอไปถงชนลางกลมไปแลว

ขอมลทงหมดทสนใจหรอสาคญจะเกบไวเปนความจาถาวร ซงเกดขนในขณะหลบ

ความจาทสามารถสงการได (Voluntary) คอ เกยวกบคาพด ภาษา ฯลฯ

สวนความจาทเปนแบบอตโนมต เชน อารมณ ขบวนการในการทางานทเกดขน ในกจวตรประจาวน หรอใชบอยๆ เชน การเดนขนบนได การวง รบประทานอาหาร ฯลฯ

การจาขอมลซาๆ มากมาย จะทาใหสอบไดด แตอาจไมอยในพนทสมองทถาวร เชน การเรยนมากมาย (cramming) ในโรงเรยน แตจะมผลแคระยะสน พอสอบเสรจกลม และไมไดชวยเพมการเจรญเตบโตของสมอง ใยประสาท ซงเปนจรงดงในปจจบน ทเราเคยเรยนมากมายในสมยเดก แตความรในวยเดกกลมไปมาก เมอเราเตบโตเปนผใหญ เพราะเปนขอมลทไมไดใช

ประโยชน หรอไมมความหมาย เพราะฉะนน เราควรใหความรแกเดกเทาทจาเปน เรยนแลวสามารถนาไปใชเปนประโยชนได เพอใหเดกมเวลาไดพกผอน ออกกาลงกาย ทากจกรรมบาง เพอใหสมองไดรบการพฒนาเตม ตามศกยภาพครบทกสวน ไมใชใหเรยนครอบคลมมากมายเกนความจาเปน สดทายกจาอะไรไมไดมากเมอโตขน เปนการทาลายโอกาสในการพฒนาสมอง สวนทเกยวของกบไหวพรบ จนตนาการ ความคดรเรมสรางสรรค ซงสาคญกวาความรรอบตว

(Albert Einstein เปนคนกลาวไว) และไมสามารถแกปญหาตางๆ ทอยนอกตาราเรยนได ดงทเดกไทยเปนกนในยคปจจบนน ในโลกปจจบนการพฒนาสมองทเกยวชองกบไหวพรบ จนตนาการ ความคดรเรมสรางสรรค

20

มากกวาการใหความรมากมาย ดงทมตวอยางใหเหนมากมายทมความรทวมหวเอาตวไมรอด ลองสงเกตรอบๆตวเรา ดวาผทประสบความสาเรจดวยตนเองจะเรยนหนงสอไมมาก แตมประสบการณมากมายในชวต เชน คณธนนทร เจยรวนนท เจาของพซซาฮท-สเวนเซน, บลล เกตต, คณเจรญ สรวฒนา ฯลฯ เพราะเขากลาเสยง บวกการมไหวพรบ จนตนาการ การมองภาพรวมออก (สมองซกขวา) และประสบการณในชวตจรง ไมไดเรยนเกงเปนทหนง หรอบางคนกไมจบปรญญา

ความจาทางอารมณ

ประกอบดวยประสบการณทางอารมณทกชนด เชน ถามอารมณทางลบทกชนดไมวา เศรา ทกข เครยด กลว โกรธมาก และนาน กจะไมสามารถจดจาขอมลทเปนเหตผลอยางอนได (เปนความจาทมอานาจเหนอความจาอนๆ) เพราะเมอเกดความเครยดกจะทาให cortisol หลงซงจะยบยงการเรยนร และคดอะไรไมออก ไมมเหตผล และเกดการลดวงจรของการเดนทางของขอมลขาวสารในสมอง

สมองสวนทเกบความจาทางอารมณจะพฒนาในวย 6-24 เดอน แตสมองทเกยวกบความจาอนๆ จะพฒนาทหลง เพราะฉะนน ถาเราจะพฒนาอารมณเดก ตองอยในชวงอายน ถาเลยไปจะพฒนายากขน

บทท 5 กลยทธของความทรงจา

เราจะใหเดกสามารถจาความรตางๆ ไดดงน

1. Mind mapping หรอ Webbing เชน แสดงความคดหลก และรายละเอยดปลกยอย วธนจะทาใหเกดการสรปรวบยอด และเขาถงความจาไดดทสด วธการคอ เขยน ความคด หวขอทกลางแผนกระดาษแลวลากโยงเสนสตางๆ กนไปทแตละรายละเอยด โดยใชคานอยทสดเทาทจะทาได อาจวาดรป หรอสญลกษณ เพอแสดงคาอธบาย

2. การตงคาถามปลายเปด หรอใหเดกตงคาถาม หรอกาหนดคาตอบหรอใหเดกตงคาถาม 3. การสรปใจความสาคญ ซงแสดงใหเหนถงความสามารถของการคดซบซอนได 4. การแสดงบทบาทตวละครในเรองทเรยน (บางวชา) เชน ประวตศาสตร สงคราม 5. การถกเถยงกน 6. คายอจากหลายๆคานาหนา เชน WTO ฯลฯ 7. ลาดบเวลาไดผลดในวชาประวตศาสตร 8. การทดสอบความร 9. ถอดคาใหงายเขา จากคาพดของผเขยนมาเปนภาษาเดกๆ 10. ในการเรยนการสอนควรจดกลมกน ผลดกนสอนหรอใหวเคราะห สงเคราะหขอมล เมอ

เปลยนหวขอทสอน กจะเปลยนกลมกน หรอเปลยนทนงกน ทาใหมความหลากหลาย สนกสนาน หรอเปลยนสกระดาษ การจดโตะเรยนเปนรปแบบตางๆทหลากหลาย และพอใจของแตละคน เพอใหรสกมนคง ทาใหสมองรบความรไดงายขน

11. เมอตองการใหเดกจาไดอาจจะตองสอบในสถานท ทเคยเรยนร 12. การใชดนตร การเตนรา กฬา รป เสยง เกมชวยในการเรยนร เชน ตบมอ กระโดดเมอ

ตอบคาถามได การทาใหมการเคลอนไหวของรางกายขณะเรยน จะทาใหสนกสนาน และจาไดงายขน การใสขอมลในดนตร โคลง กลอน ภาษตลวนทาใหจาไดงายขน

13. การทาใหสงแวดลอมในหองเรยนมความสข และทาใหมอารมณด 14. อาจทาใหเดกเสนอวธเรยนเอง ทดสอบเปนครงคราววาเดกเขาใจไหม 1. การฉลองกนหลงเรยนจบแตละเรอง การตกแตงหองเรยนเพมความแปลกใหม 15. กาหนดจดมงหมายตองการรอะไร และจากดเวลา (dead line setting) 16. เรยนรดวยการกระทา

o รอยละ10 เกดจากสงทเราอาน o รอยละ20 เกดจากสงทเราไดยน o รอยละ30 เกดจากสงทเราไดเหน o รอยละ50 เกดจากสงทเราไดเหนและไดยน

21

o รอยละ70 เกดเมอเราไดถกเถยงความคดเหนกน o รอยละ80 เกดเมอเราไดสมผสกบตวเอง o รอยละ90 เกดเมอเราไดสอนคนอน

บทท 6 หลกฐานในการประเมน (ตวสะทอนการสอนของเรา)

เมอเราสอนจบหนงเรอง เราใหเดกเขยนวา เดกรอะไรบาง หรอใชตอบคาถามปากเปลา การเรยกความจาออกมาใช (Retrieved) จะชวยทาใหเรารวา เดกไดเรยนรจรงหรอไม

Portfolio (แฟมสะสมงาน) จะเปนตวบงบอกถงสมรรถภาพของสมองเดก ประกอบดวยผลงาน บทความ จดหมาย ผลสอบ เทป วดโอ โปสเตอรตางๆทเดกทา ทาใหครและเดกรพฒนาการของการเรยนร และรความสามารถ และความสนใจของเดก

การวจยตางๆ สนบสนนใหยกเลกการสอบวดผลเพราะทาใหเดกเครยด แตเรากไมสามารถสอถงผปกครองไดวา เดกของเราอยระดบใด ดทสดคอการประเมน Authentic (ความเปนมนษยของคนๆ นน) ความร ความมสต ศกยภาพ ความสามารถในการแกปญหา จตใจ หรอ Performance (ผลงานทเดกแสดงออกมา ประสทธภาพ) แตการประเมนจะทาใหเดกเครยดไมวาวธใดๆ กตาม ทางทดคอ มการสอบใหนอยครงทสด ประเมนจากผลงาน ทเดกทาออกมา และใหเดกเรยนรในภาวะเปนจรงของโลกปจจบน ในสงใกลตว เชน การดแลสขภาพตนเอง ทงกาย และจตใจสาคญทสด การใชภาษาฯ การคานวณผานสอตางๆ ทากจกรรม การละเลนตางๆ พฒนาความเปนคน ฝกฝนเดกใหสามารถเผชญกบปญหาตางๆได การมทกษะทางสงคม ซงจาเปนตอชวต (ทเดกไทยขาดมาก โดยเฉพาะเดกในเมอง หรอลกหลานผมอนจะกนทมงเรยนอยางเดยว) ไมควรใหความรมากมายทเมอไหรกหาไดและลมได แตทกษะของชวต (การมไหวพรบ การแกปญหาเปน ฯลฯ) ถาไมไดฝกฝน กไมสามารถเกดขนได

การประเมนดวยวธอนๆ คอ ประเมนโดยการปฏบตเลย เปนขนตอนการทาการสอบ Pretest Posttest และ retest บางครงกจาเปนทจะตองรวาเดกเขาใจไหม การบอกเกรดกสามารถพสจนไดวา เดกเกดการเรยนรหรอไม

ปจจบนเดกควรม 5 Q

• IQ - ฉลาดทางสตปญญา ความร ขอมลวชาการ และวเคราะห

• EQ - ฉลาดทางอารมณ รภาวะอารมณของตนเอง และผอน

• MQ - ฉลาดทางจรยธรรม คณธรรม

• AQ - Adversity Quotient ความสามารถในการแกปญหา+วกฤต

• SQ - Social Quotient ทกษะทางสงคม ความสามารถในการทางานรวมกบผอน

22

บทท 7 พฒนาการในวยตางๆ

การพฒนาการของสมองตงแตแรกเกดถงวยรน

เขาไดกบระยะการพฒนาการทแบงโดย Jean Piaget ซงแบงเปน 4 ระดบ

1. Sensor motor stage (0-2 ป) ระยะนเดกจะพฒนากลามเนอมดใหญ และการมองเหน เรยนรเฉพาะสงทเปนรปธรรมโดยสมผส และมปฏกรยาตอสงแวดลอม แกปญหาแบบลองผดลองถก

2. Pre-Operational stage (2-7 ป)พฒนาการดานภาษา แตยงคดเปนนามธรรม

ไมได ตองเปนรปธรรมทชดเจน เชน เรยนรธรรมชาต วตถ มความคดรวบยอด และมเหตผลบาง

3. Concrete Operation (7-11 ป)เกยวกบเรองความคดรวบยอด และสามารถ

แกปญหาตางๆ ไดบาง และเรยนรผานการกระทา มเหตผลสามารถคดกลบไปกลบมาได มองสงตางๆ ไดหลายแงหลายมมมากขน สามารถแบงแยกหมวดหมมากขน

4. Formal Operation (11-15 ป) ความคดเหมอนผใหญ คดซบซอนขน มความคดแบบมวจารณญาณ ไตรตรอง สามารถเขาใจ สงทเปนนามธรรมไดดขน สามารถใชเหตผลอธบาย และแกปญหา ตดสนใจ และมองความสมพนธของสงตางๆ ได

ในการประชมสมมนาท White house เมอวนท 17 เมษายน 2541 ไดสรปผลวจยเกยวกบสมองและรวบรวมความรตางๆในการอบรมเลยงดเดกไวบรการใหประชาชนอเมรกามความรใน website http://www.nncc.org/ เพอใหประชาชนอเมรกามความรในการพฒนาเดกใหถกทาง ซงไดรวบรวมไวดงตอไปน

การพฒนาของเดกวย 3 ขวบ

ชวงวยเดก 3 ขวบน เปนวยทชางสงสย เตมไปดวยคาถาม การเฝาด สงเกตและเลยนแบบ และยงอยกบการสารวจโลกใบนอยๆ ของพวกเขา

เดกวย 3 ขวบนจะสนใจเกยวกบการฝกทกษะอยางมาก เชน จะเลนไมลนหรอขจกรยานสามลอ หรอกจกรรมอนๆ ทเขาชอบไดนานๆ

เดกวย 3 ขวบจะจาเรองราวในอดตไดนอยมาก และยงไมเขาใจเรอง "เมอวานน" หรอ "วนพรงน" เหมอนทผใหญเขาใจ เดกจะชอบทากจกรรมซาๆ ซากๆ หรออาจจะทา หรอไมทากได เชน การตอภาพใหญจากชนสวนยอยๆ รวมกน ชวงอายในวยเดก 3 ขวบน เปนชวงสาคญทจะทาใหเขาใจ ถงการเปลยนแปลง และความตอเนองทเกดขน ในเวลาตอมา

การพฒนาดานสตปญญา

• พดประโยคสมบรณไดโดยใชคา 3-5 คา เชน คณแมกาลงดมนาผลไม หรอ มสนขตวใหญหนงตว

• สามารถฟงนทานหรอหนงสอสนๆไดอยางตงใจ • ชอบฟงนทานชวงทานองงายๆ ซาๆซากๆทใชคาเดม • สามารถทจะเลานทานจากรปหรอหนงสองายๆได • ตอลกบลอกได 5-7 บลอก • สนกสนานกบการเลนปนดนปนแปงโด (ใหเปนกอน แทง กลมๆ หรอบด) • สามารถตอภาพดวยชนสวน 6 ชน • วาดวงกลม และสเหลยมจตรสได

23

• จบครปภาพได • เขาใจสพนๆ ได เชน สแดง สนาเงน สเหลอง สเขยว • สามารถนบสงของได 2-3 สง • สามารถแกปญหาไดถาเดกตองการในเรองงายๆ • สนใจเรองความเหมอนความตาง • สามารถแยกแยะ จบค และเรยกสได • สามารถบอกอายตนเองได

การพฒนาดานรางกาย

• ใสรองเทาไดดวยตนเอง (ยงไมสามารถผกเชอกรองเทาดวยตนเองได) • แตงตวไดโดยผใหญใหความชวยเหลอบาง (การตดกระดม การรดซป) • ปอนขาวเองได (อาจหกเลอะเทอะบาง) • กระโดดขาเดยวได • ขจกรยานสามลอได • เดนเปนเสนตรงได • สามารถยน ทรงตว และกระโดดขาเดยวได • กระโดดขามสงกดขวางสง 6 นวได • สามารถใชชอนสอมและทาเนยได • สามารถแปรงฟน ลางมอ และดมนาดวยตนเองได

การพฒนาดานอารมณ และสงคม

• ยอมรบคาแนะนา และทาตามคาสงงายๆ • ชอบชวยเหลอทางานบาน • ชางสงเกต และชอบเฝาด • ชอบเลนกบเดกคนอนเปนระยะเวลาสนๆ แตยงคงไมรจกการแบงปนหรอเลนรวมกน

แนวคดสาหรบผเลยงดเดก

• เรองราวใชหองนา เดกหลายคน(โดยเฉพาะเดกผชาย)

ไมมความพรอมเรองราวใชหองนาดวยตนเอง จนกระทงอายมากกวา 3 ขวบขนไป บางครงอาจมอบตเหตเกดขน ดงนน ควรมอารมณเยน และหลกเลยงการทาใหเดกอาย

• ฝกพฒนาการทางานประสานกนระหวางการใชมอและตา โดยใชมอและตา โดยใชเชอกรองเทา ลอดผานกระดมเมดใหญ หรอลกปดเกาๆ

• เลนลกบอล สอนใหเดกรจกขวางลกบอล จบ และเตะลกบอลขนาดตางๆ • สอนเดกใหรจกกระโดดเหมอนกระตาย เดนปลายเทาเหมอนนก และเดนอยางเปด

เลอยเหมอนง และวงเหมอนกวาง • สนทนากบเดกบอยๆ โดยใชประโยคสนๆ ถามคาถาม และฟง • ชวยเพมคาขอความในประโยคพดของเดก "ใชแลว นนคอดอกไม ดอกไมทสง สแดง

กลนหอม" • สอนเดกใหรจกและจาชอนามสกลของตนเองใหได • จดหาหนงสอใหเดกไดอาน และอานเลมเดมใหเดกฟงหลายๆครง อานบทโคลงกลอน

เปนชวงจงหวะทานอง สงเสรมใหเดกฟงเรองเดมซาๆ และคยกนในแงคดตางๆ คตธรรม และเหตการณตางๆ อานชอเรองและชจดสาคญๆ ในหนานนๆ ชดนนๆ และเครองหมายจราจร

• สงเสรมการอานการเขยน โดยใหผปกครองมสวนรวม จดเตรยมกระดาษ สมดบนทกเลกๆ และปากกาสาหรบใช ในการทดลองละคร

• นบสงของ เชน คกก ถวย ผากนเปอน หรอตกตา ถาเปนไปไดมโอกาสชวยในการใชมาตรวด และนบโดยใหเดกไดมโอกาส ชวยในการใชมาตรวด และนบตามไปพรอมๆ กบผปกครองทละชนๆ

24

• อธบายวาเกดขนไดอยางไรและทาไม โดยใชหนงสออางองชวยเดกทาการทดลองวทยาศาสตรแบบงายๆ เชน ความนาสนใจของแมเหลก นาทถกแชแขง การปลกตนไม การเลนวาวในวนทลมแรง

• จดเตรยมชดของเลน คยถงความเหมอนความตาง เชน อธบายลาดบขนตอนการทาอาหาร ใหเดกทาการทดลองดวยกอกนา เครองมอ สวทชเปดปดไฟ ลกบดประต กลอนประต

• รองเพลงงายๆดวยเครองมองายๆ เชน ดดแปลงกลองใหเปนกลอง การเตนราทาเพลงโดยอาศยการเคลอนไหวของรางกาย เลนเกมรๆขาวสาร อมอญซอนผา

• ศลปะซงเปดโอกาสใหเดกไดแสดงออกอยางเตมท ขอใหหลกเลยงการพดถามวา อะไร ในขณะทเดกกาลงวาด เดก 3 ขวบ อาจจะยงไมรหรอไมสนใจ แตขอใหเขาไดสนกกบกระบวนการในการวาดอยางงายๆ กพอ

• วาดหนาคนบนถงเทาเกาๆ และแสดงใหเดกรถงการเลนหนมอ • พดถงส ตวเลข และรปราง ในการสนทนาทกวน "เราตองการไข 1 ฟอง นงรถ

สแดง เนยอยในกลองสเหลยมเลกๆ" • ขอใหเดกๆ ไดชวยงานบาน เชน เกบถงเทาในลนชก รดนาตนไม

การพฒนาของเดกวย 4 ขวบ

เดกวย 4 ขวบ จะเปนเดกวยทใชพลงงานไปกบการเลน เลน และเลน

เปนวยทมจนตนาการ ไมมความอดทน และชอบทาตนเปนตวตลกชวนหว ภาษาของเดกวย 4 ขวบน จะพดจาเลนคาใชเสยงทดง ตะโกนและหวโหกฮา

เดก 4 ขวบ จะมจนตนาการทยงใหญกวาความเปนจรง ซงมกจะปฏเสธความจรง และมกจะถกทาใหเชอ และการพดจาโออวดเกนจรง ถอเปนเรองปกตของเดกวยน

เดกวย 4 ขวบนจะรสกดหากไดแสดงออก ในสงทตนตองการแสดงใหเหนถง ความเชอมนในตวเอง และเตมใจทจะลองของใหม ผจญภยในสงแปลกใหมเดก ชอบแขงวงขนลงบนไดหรอวงตามมมหอง ข

จกรยาน ผปกครองหรอคร ยงคงตองเฝาดแลเขาอยางใกลชด เพราะเขายงไมรถงภย ทจะมาถงขางหนา จากการเลนทเขายงไมสามารถ ประเมนความสามารถของตนเองไดอยางถกตองนนเอง การออกแรงมากเกนไป การวงเรวอยางไมคดชวต อาจทาใหเขาประสบอบตเหตได

การพฒนาดานสตปญญา

• สามารถเรยงลาดบสงของจากใหญไปเลกได • สามารถจดจาตวอกษรทไดเรยนได และสามารถเขยนชอตนเองได • จาคาในหนงสองายๆได หรอเครองหมายงายๆ • เขาใจความหมาย สงทสด ใหญทสด เทากน มากกวา บน ใน ใต เหนอ • นบสงของ 1-7 ไดดวยเสยงดง แตบางครงอาจไมเรยงตวเลขกน

• เขาใจลาดบกอนหลง ทเกดขนในแตละวน (อาหารเชากอนอาหารกลางวน อาหารกลางวนกอนอาหารเยน อาหารเยนกอนเวลาเขานอน)

• สามารถรชอ ทอย เบอรโทรศพท ถาไดรบการสอน • ถามและตอบคาถาม เกยวกบ ใคร อะไร ทไหน เมอไร ทาไม • รจกส 6-8 ส และรปทรง 3 ประเภท • สามารถทาตามคาสงทไมเกยวของกนได 2 คาสง "เอานมวางบนโตะ และไปใสเสอกน

ฝน" • มความเขาใจพนฐานของหลกการทสมพนธกบตวเลข ขนาด นาหนก ส ระยะทาง ตาแหนง เวลา

25

• เขาใจเรองราวในอดตทผานไปไมนานเชน เขาใจวามอะไรเกดขนเมอวานน แตยงไมเขาใจปฏทน

การพฒนาดานรางกาย

• แตงตวไดโดยตองไดรบความชวยเหลอนดหนอย (ชวยผกเชอกรองเทา)

• ทานอาหาร แปรงฟน หวผม ลาง แตงตว ดวยตนเองได • วง กระโดด ขามสงกดขวางไดคลอง • ตอบลอกไดมากกวา 10 บลอก • ปนแปงเปนรปสงของไดและรปสตวไดในบางครง • รอยลกปดเมดเลกได

การพฒนาดานอารมณ และสงคม

• สวนใหญจะรจกการรอควและแบงปน ; บางทกยงคงคอนขางเปนคนเจากเจาการ

• สวนเดกจะเขาใจและเชอฟงกฎเกณฑงายๆ • เปลยนกฎเกณฑการเลนเกมตามทเขาตองการ • มกใชคาถามวา ทาไม • คยโออวด และชอบการแสดงออกแสดงความเปนเจาของ • มความกลวความมด และภตผปศาจ • เรมมความเขาใจถงอนตรายในทกครงทเดกมความกลวสดขด • มความยากลาบากในการแยกแยะในเรองทสรางขน (make believe) หรอสงทเปน

ขอเทจจรง (reality) • บางครงจะพดโกหก เพอปกปองตนเองและเพอน โดยไมมความเขาใจทแทจรงในสงททาลงไป แตมกเกดจาก จนตนาการของเดกทเกดขน และพาไปสการพดโกหก

• สวนใหญจะแสดงอาการโกรธ ดวยคาพด มากกวาการแสดงออกทางรางกาย คอ รองไห

• ยงคงระเบดอารมณบดออกมา มากกวาการเกบกดภายใน • สนกสนานกบการสมมตตวละคร ไปตามจนตนาการกบการไดเลนกบเพอน • สนกสนานกบการไดเลนบทละครตางๆ

แนวคดสาหรบผเลยงดเดก

• อานหนงสอดงๆ และหลอกลอเดกใหรจกดหนงสอของเขาเอง สรางทางเลอกการเรยนรการอานจากการอานตวตางๆ ไปรษณยภณฑตางๆ โฆษณาในหนงสอพมพ และกลองขนมเกาๆ ทสะสมเอาไว

• พดถงทานองจงหวะงายๆ พรอมๆ กบการใชนวมอไปดวยกน หลอกลอใหเดกวย 4 ขวบ เรยนรและเลานทานใหเดกวยออนกวาฟง

• เบนความสนใจไปทการเขยนและการใชคา จดหากระดาษและสมดบนทกเพอเขยน พมพอกษรและตวเลขบนงานศลปะ และใหสญลกษณชนวางของ เลนดวยรปภาพ และคาอธบายถงสงนนๆ

• จดเตรยมงานดานศลปะใหหลากหลาย การเลนแปงโด สรางเรองราวจากรปภาพในวารสารตางๆ จากผา จากขาวพมพ และจากวอลลเปเปอร สงเสรมใหเดกทาการทดลองจากสอใหมๆ เชน จกกอกและเสนลวด หลอด เสนดาย สอนเดกใหเรยนรถงการผสมสตางๆ และระบายส

26

• ใหความสาคญกบการสอนตวเลขและระยะหาง การเรยงลาดบการนบจากสงของทเหนได เชน เครองเงน ถงเทา กอนหน ใบไม การรถงระยะหาง ขางบน ขางใน ขางหลง ขางๆ กอน หลงใหญกวา ไกลกวา เปนตน

• สอนเดกใหรวธการใชโทรศพท • เดกวย 4 ขวบ มความตองการอยางแรงกลา และรสกถงความสาคญและคณคา การชมเชยเมอเดกทาไดสาเรจ และใหโอกาสแสดงออกถงความคดอสระ และเปนตวของตวเอง

• สอนใหรจกสงเกตจดเดนรอบๆ ละแวกบาน ใกลเคยงเพอสามารถรทางไปหาเพอนบานได

• สงเสรมใหเกดพฒนาการทางดานรางกาย การเลนตามหวหนาผนา การเดนเลยนแบบตามสตวตางๆ การเลนในทรมอยางทาทาย เชน การคลาน การปน การกระโดดเหมอนกบ การทรงตว การวงขามกอนหน การเดนโดยมถงถววางบนศรษะ

• ใหเดกเรยนรถงชวตและความเปนอย โดยใหเดกชวยสรางทใหอาหารของนก และแขวนในกรง ใหบนทกชนดของนก และใหรจกแยกแยะนกได

• ใหเดกชวยผปกครองวางแผนการปลกตนไมในสวน เดกจะรกการรดนาตนไมทกวน และจะสนกกบการสงเกต และวดผลการเจรญเตบโตของตนไม

• รจกแยกแยะความแตกตางของขนบธรรมเนยมทตางกนไดจากตกตา หนมอ รปภาพ และหนงสอ สงเสรมเรองวฒนะธรรม โดยใหเดกเรยนรจากครอบครว เพลง ขอมลขาวสารการจดงานเฉลมฉลองตางๆ

• จดการแสดงละคร เกยวกบเรองราวตางๆ เชน รานขายของชา รานพซซา งานเลยงวนเกด และการดบไฟ

การพฒนาของเดกวย 5 ขวบ

เดกวย 5 ขวบ เปนวยทราเรง แจมใส ใชพลงงานกบการเลน และกระตอรอรน ชอบวางแผน และถกคยกนวาใครจะเปนคนทาอะไร เดกวยนจะสนใจการเลนละคร กบเดกคนอนๆ มอารมณออนไหว เกยวกบความตองการ และความรสกของคนอนรอบๆ ตวเขา รจกการรอคอยและการแบงปนใหคนอน "เพอนทดทสด" จะมความหมายตอเขามากในวยน

สวนใหญเดกวย 5 ขวบ กาลงจะเขาโรงเรยนอนบาล เขาจะมความรสกอยากกลบบานหลงเลกเรยนมาพกผอนและเลน ในสงทเขาอยากเลน โดยไมตองมใครบอกใหทาอยางโนนทาอยางน หรอตองทาตามกลมเพอนใหทน ในชวงบายของการเรยนอนบาล จงตองจดเวลาใหสมดลระหวางการเลนกจกรรม และการพกผอนตลอดเวลาทงวน ระหวางอยโรงเรยนอนบาล ตองไดรบการดแลอยางพถพถนในทกๆ เรอง เมอกลบถงบานเดกอาจจะเหนอย พดมาก หว หรออยากเลาประสบการณทงวน ทไดเจอมา

การพฒนาดานสตปญญา

• ใช 5-8 คาในการสรางประโยค • ชอบเถยงและใชเหตผล เชน ใชคาวา เพราะวา • รจกแมสหลกๆ คอ แดง เหลอง นาเงน เขยว สม • สามารถจาทอย และเบอรโทรศพท • เขาใจเรองเลา รการเรมตน ตอนกลาง และตอนจบ • สามารถจาเรอง และเลาได • มความคดสรางสรรค และเลาเรองได • เขาใจหนงสอทอานจากซายไปขวา จากบนลงลาง • วาดรปสตว คน สงของได • เขาใจและแสดงความเปรยบเทยบได เชน ใหญกวา

• จดเรยงสงของตามขนาด

• บอกตวอกษรและตวเลขได 2-3 ตว

• เขาใจ มากกวา นอยกวา เทากบ

• นบสงของได 10 อยาง

27

• จาหมวดหมได เชน กลมของสตว

• เขาใจกอน หลง ขางบน ขางลาง • มความคดดานการวางแผน เชน การสรางอยางมแบบแผน การเลนละคนสมมต การเลน

แบบหลายทางเลอก • สามารถเขาใจถงเวลา เมอวานน วนน พรงน

การพฒนาดานรางกาย

สามารถแตงตวไดโดยไดรบความชวยเหลอเพยงเลกนอย

ขจกรยานสามลอดวยความชานาญมากขน อาจขจกรยานสองลอได

ยนกระตายขาเดยวไดนาน 5-10 นาท

ใชชอนและสอมไดด

ใชกรรไกรตดเสนตรงได

เรมถนดซาย หรอขวา

กระโดดขามสงกดขวางเตยๆได

วงเหยาะๆ และวงบนปลายเทา และวงขามสนๆได

กระโดดเชอกได

มทกษะการประสานงานของอวยวะตางๆ ในรางกายไดซบซอนขน เชน การเลนสเกต การขจกรยานสองลอ

สามารถผกเชอกรองเทาได

อาจจะสามารถคดลอกรปแบบและรปรางงายๆ ได

การพฒนาดานอารมณ และสงคม

คดคนเกมทมกฎงายๆ

รวบรวมเดกและของเลนเพอเลนละครสมมต

บางครงยงคงสบสนระหวางเรองปรงแตงและเรองจรง

บางครงทจะกลวเสยงดง ความมด สตว และคนบางคน

รอคอยควและรสกแบงปนไดในบางเวลา

ชอบเลนเฉพาะกบเพอนสนทเทานน

ชอบตดสนใจเอง

มความออนไหวตอการรบรความรสกของเพอนเมอเหนเขาโกรธหรอเสยใจ

28

ชอบเลนกบเพอน 2-3 คนในเวลาเดยวกน อาจไมพอใจเวลามคนอนเขามาเลนเพม

เรมมความเขาใจพนฐานเกยวกบความถกตอง และความผด

เลนไดอยางอสระโดยไมตองอยในความดแลของพเลยงตลอดเวลา

สนกสนาน กบการเกบสะสม

แนวคดสาหรบผเลยงเดก

สงเสรมเรองการประสานงานระหวางอวยวะตางๆ ของรางกายใหทางานดขน โดยเลนเกมและทาทาตามผนา เชน การกระโดด การกระโดดเชอก การวงเหยาะ การรองเพลง สอนการเตนราพนบาน การเลนเกม การทรงตวบนทอนไม การปนตนไม การผกปมเชอกจากกรอบทแขงแรง

สอนการเดนดวยกระสอบ เดนสามขา เกมแปะโปง เกมแตะเปน เพอพฒนาดานการเคลอนไหวตางๆ

เลนเกมตบแผะ

ชวยใหเดกไดตดกระดาษเปนเสนตรงดวยกรรไกร เชน การตดตว

พฒนากลามเนอเลกๆ โดยฝกการใชมอรอยลกปดผานเชอกเสนดาย

เรยนรการแยกแยะชนสวน และรวมชนสวนตางๆ เขาดวยกน เชน แกะเครองมอชางไมและนาฬกาทไมใชแลว

แสดงใหเดกดถงการซอมของเลน และหนงสอ

เสรมการเลนละครเขากบการอานทกๆวน ใชโทนเสยงตางๆกน และบคลกทแตกตางกน ขณะทอานหนงสอทเดกคนเคยแลว พยายามใหเดกแสดงความเหนโดยใหเดกแตงเรองตอนจบดวยจนตนาการของเดกเอง

ขอใหเดกวย 5 ขวบเลานทานใหเราฟง ใหเขยนและตดไวทกาแพงหรอตเยน

ถามโดยใชประโยค ถา...อะไรจะเกดขน เชน ถาเรองหนนอยหมวกแดง เปลยนจากหมาปาเปนกระตายแลวอะไรจะเกดขน ทสาคญ เดกวยนจะยดตดกบกฎเกณฑ และสามารถพฒนาเกมตางๆ ตามกฎทมากขนและเปนพธกรรมทมากขน

การพฒนาของเดกวย 6-8 ขวบ

เดกอาย 6, 7, 8 ขวบ นจะมพฒนาการทสาคญในวยชวง 6 ขวบแรกของชวต และพรอมทจะเตบโตและเรยนรตอไปในโรงเรยนประถมนจะเปนกจกรรมทเกดในชวตจรง การสมมต การปรงแตงจะมบางในการเรยนการสอน เดกวยประถมตนน ตองการทจะทาอะไรจรงๆ ถายรปจรง และเกบสะสมสงทเกดขนจรง

เดกวยนจะมสมาธยาวขน ดเหมอนวาเขาจะยดตดกบสงตางๆ จนกระทงเรองนนไดจบลง การแกปญหาหรอการแกปญหาซา ในเรองการขดแยง การทางานรวมกบเพอน ทางานเปนทม และปฏบตตามกฎ

สงเสรมเดกใหอยากประสบความสาเรจ โดยเสนอโอกาสใหเดกสรางรปแบบจาลองตางๆ การทาอาหาร การแกะสลก การฝกดานดนตร หรอการทางานไม

29

สงเสรมเดกในเรองการเกบสะสมสงตางๆ โดยใหเขาไดทากลองพเศษ หรอหนงสอพเศษ สาหรบเกบสงของทเดกตองการสะสม

สงเสรมการอานและการเขยน โดยใหเดกคดเรองราวตางๆ การสรางเพลง เพอการแสดงและการแสดงหนมอ จากหนงสอพมพ เหตการณบนทกตางๆ ทศนศกษาหรอทาการทดลอง

สงเสรมเดกใหมการสารวจโลกภายนอก โดยมการจดไปชมพพธพนธ ทางานในสถานทตางๆ และละแวกเพอนบานกน ขอความชวยเหลอจากชมชนตางๆ

การพฒนาดานสตปญญา

สามารถเขยนหนงสอกลบหนากลบหลงได

สนใจการอาน

มความสามารถในการแกปญหาดขน

สนใจเรองมายากล และสงมหศจรรย

สามารถเรยนรถงความแตกตางระหวาง ซายและขวา

เรมเขาใจเวลา และวนสปดาห

การพฒนาดานรางกาย

ทกษะการใชกรรไกรและเครองมอเลกๆดขน

สามารถผกเชอกรองเทาได

สามารถลอกแบบและรปราง ตวหนงสอและตวเลขได

สามารถเขยนชอได

การพฒนาดานอารมณและสงคม

เพอนเรมมบทบาททสาคญขน

เดกหญงสนใจเลนกบเดกหญง เดกชายสนใจเลนกบเดกชาย

อาจมเพอนทดทสด และมศตร

มความตองการทาในสงทดๆ และทาสงทถกตอง

การถกวพากษวจารณ และความลมเหลวเปนสงทเดกวยนไมยอมรบ

30

หากพฤตกรรมหรองานทโรงเรยนของเดกถกละเลยหรอถกเมน เดกอาจจะเสยใจ

แนวคดสาหรบผเลยงดเดก

ใหโอกาสสาหรบการเลน เชน การปาเปา การวง การกระโดดเชอก เลนกายกรรมและเตนแอโรบค

ใหโอกาสในการพฒนาความเขาใจ เกยวกบกฎเกณฑ เชน การเลนเกมงายๆ บนโตะ เลนไพ เลนโดมโน

ใหโอกาสเดกไดเลนเกมทไมตองแขงกน เชน การตอจกซอ การปลกตนไมในสวน

ใหเดกเขยนการดขอบคณ การสขสนตวนหยด พรอมคาอวยพร

ใหโอกาสเดกไดจดเรยง จดกลม จบค การนบ ในสถานการณจรง เชน การจดโตะ

ชวยเดกเรยนรการสรางกฎเกณฑและการเลนเกมงายๆในกลมเลกๆ

เพอใหเดกเขาใจและคนเคยคาแสดงความรสก โดยใหคาเหลานนเวลาเดกมอาการอยางนนเชน ฉนเหนเธอเศราเมอเธอตองกลบบาน ฉนเหนเธอโกรธเพอนของเรา

สงเกตเวลาเดกเลนดวยกน สอนใหเดกรจก ขอรอง ไกลเกลย ตอรอง

และขอโทษ

ตงคาถามอยางเครงขรม พดกบเดกวาอะไรจะเกดขน และทาไม และตองใหคาตอบแกเดกเพอใหเขาเขาใจ

สรรหาคาขอบคณ ชมเชยเดกเพอใหเดกเขาใจถงคณคาในสงทเขาทาจรงๆ เชน "โอโห... หนวางของเลนแบบนนเหละคะ เยยมเลย หนชวยครไดจรงๆดวย ขอบใจจะ" ดกวาจะพดวา "หนทาไดดจะ"

จดเตรยมสถานท สาหรบใหเดกอยตามลาพง เชน กลองกระดาษขนาดใหญ

เวลาทเดกกลวมากเราตองแสดงความมนใจใหเดกเหนวาสงเลวรายตางๆ จะไมเกดขนกบพวกเขาอกแลว

ควรใหเดกเขาหองนาดวยตนเองไดแลว และใหพวกเขาลางมอทกครง หลงออกจากหองนา โดยฝกใหเปนนสย

จงอดทนกบความไมเรยบรอยทเกดขนกบพวกเดกๆ ยอมเสยเวลามากมายในการเกบทาความสะอาด ใหเกบของเลนตางๆในทตาๆ เพอเดกจะไดหยบเลนเองไดงาย

เดกจะสนใจในเรองตวเลขมากขน ปลอยใหเขานบเลข เชน แกว ใบไม กลอง กระดง เดกทขาดเรยน

31

ใหเดกไดสนกสนานกบความตลก ความไรสาระ อานเรองตลกขาขน การเลนคา ทานองตางๆจากหนงสอ จากทโรงเรยน และทว

ใหโอกาสเดกในการแสดงละครความคดสรางสรรคตางๆ สอนใหเดกรจกการเคลอนไหวรางกายในบทละครตางๆ เปนดอกไม หมะตก ใบไม ฝนตก หนอน ง เสอผาทตากไวลอยไปตามลม

การพฒนาของเดกวย 9-11 ขวบ

เดกวย 9-11 ขวบนจะมการพฒนาดานความรสกของตนเอง และตองการใหสงคมยอมรบในการทตนเองจะประสบความสาเรจ เพอนจะมความสาคญมากขน มการใชรหสลบเฉพาะ ความหมายของคา และการใชภาษาและรายละเอยดปลกยอยตางๆ เปนสงสาคญททาใหเกดความสนทสนมในกลมเพอนของตนไดดยงขน เพอนสนทมกเปนเพอนเพศเดยวกน ถงแมวากลมเดกวยน จะเรมใหความสาคญกบเพศตรงขามมากขน

จงเตรยมใจใหพรอมสาหรบการดแลเดกวยน เพราะบอยครง จะไมตองการการดแลเอาใจใส จากผใหญ หรอพเลยงเดกอกตอไป แมกระนนกตาม เดกวยนอาจจะถกละเลยให

ดแลตวเอง เดกรสกเหงา ไมมความสข และบางครงจะรสกตกใจกลว ซงเปนเหตททาใหเดกหนเขาหายาเสพตด เพราะฉะนนควรมเวลาใหเดก เมอเขาเรยกรองในทนท และตองเรยนรอปนสยของเพอนลกดวย เพอไมใหชกนาไปในทางทผด เพราะวยนจะเชอเพอนมากกวาพอแม

การพฒนาดานสตปญญา

สนใจอานหนงสอนยาย วารสาร และหนงสอแนะวธการตางๆ

อาจสนใจในงานอดเรก และการเกบสะสม

มกจะฝนเกยวกบสงทจะเกดในอนาคต

การพฒนาดานรางกาย

โดยทวไปเดกหญงจะมความเจรญเตบโตตามวยทางรางกาย เรวกวาเดกชาย 2 ป

เดกหญงจะเรมมประจาเดอน

การพฒนาดานอารมณและสงคม

พธกรรม กฎเกณฑ รหสลบ ภาษาเพยนทใชในกลม เปนเรองธรรมดาสาหรบเดกวยน

การระเบดความโกรธออกมามนอยลง

เหนความสาคญเลกนอย หรอ ปฏเสธการใชอานาจของผใหญ

แนวคดสาหรบผเลยงดเดก

32

ใหโอกาสในการฝกฝนทกษะ เชน การทาอาหาร การเยบปกถกรอย การออกแบบ การแสดงหนมอ การแสดงบนเวท สงเหลานจะเปนการฝกทกษะ และใชความสามารถของเดกใหเกดประโยชน

จดหาเวลาและสถานทสาหรบเดกวยน อยคนเดยวตามทเขาตองการ มเวลาในการอาน เวลาในการฝนกลางวน หรอสถานทการทางาน โรงเรยนทไมมใครคอยรบกวน เชน หองสมด

สงเสรมใหเดกไดเขารวมในชมรม หรอกลมทจดตงขน มหลายกลมทสนบสนนการฝกทกษะดวยโครงการ หรอกจกรรมมากกวา อยในความดแลในโครงการดแลเดก

ใหเดกทโตกวาชวยเหลอเดกทออนกวา แตไมควรใหชวยมากเกนความจาเปน ควรปลอยใหเดกไดมเวลาเลน และผอนคลาย

ใหเดกไดมโอกาสเลนเกมทตองใชกลยทธ เชน การเลนหมากรก ฯ

ตองใหอาหารในปรมาณทเพยงพอแกเดก เดกโตจะตองการอาหารมากขน

ความสามารถในการแกไขปญหาวกฤต

จากหนงสอ Conflict resolution education (1996) by

• Office of juvenile justice and delinquency prevention • Save and drug-free schools program US. Department of education

ระยะแรกถงระยะ 8 ขวบ (ถง ป.2)

สามารถเลอกทจะทาไดจากความคดเหนหลากหลาย

รวาจะทาใหเกดความยตธรรมกบตนเอง และผอนไดอยางไร

สามารถอธบายไดวา ทาไมไมยตธรรม

สามารถอธบายถงแผนการทขจดความขดแยงไดอยางชดเจน

เขาใจถงความหมายของแผนการทตกลงกนไว และคณคาความเชอถอแผนการนน

ระยะ 9-11 ขวบ (ถง ป.3-5)

สามารถประเมนปจจยเสยงททาใหเกดความขดแยงในลกษณะทปะทะกน หรอหนไมสหนากน

รหนทางทจะจดการกบตนเองเมออยในภาวะความขดแยง

เลอกหาทจะทาใหเกดความยตธรรมกบทกคน ซงมใชเพอสนองตอบ ตอความตองการของฝายตนฝายเดยว

ประเมนความตองการของตนเองและของผอน โดยอาศยมาตรฐานของความยตธรรม

สามารถแกไขปญหาดวยวธการทชนะกบสงทตองชนะกน

ทาขอตกลงไดอยางชดเจนโดยกาหนดวา ใคร อะไร เมอไร และอยางไร

33

ระยะ 12-14 ขวบ (ป.6-ม.2)

ทดลองสรปวาอะไรควรจะเปนไปได

คดถงผลกระทบทจะตามหนทาง ทไดเลอกไวในระยะสน และระยะยาว

สามารถมความคดรเรมโดยปราศจากความชนชอบของผอน

กาหนดมาตรฐานภายนอก เพอใหเกดความยตธรรม เชน มาตรฐานทางกฎหมาย กฎระเบยบของโรงเรยน นามาใชในการประเมนความตองการ และแกไขปญหา

ตองตระหนกถงประสทธภาพของขอตกลงในการแกไขปญหาทจะตองยตธรรม เปนจรงได และสามารถนาไปปฏบตได

ระยะ 15-18 ขวบ (ม.4-ม.6)

สามารถใชขบวนการแกไขปญหา เมออยในบทสนทนา ทมปญหาความขดแยงเกดขน

สามารถเลอกใชขอตกลงใหมๆ ทเปนประโยชนทสดกบตนเองและผอน

สามารถหาหนทางปรบปรงขอตกลงทดอยแลวใหดยงขน

สามารถประมวลความตงใจ และความสามารถของตนเอง และผอน ไปสการวางแนวการปฏบตไดอยางด

สามารถทาปจจยทควบคมไมได มาใชใหเกดประโยชน ในการทาขอตกลงใหสมบรณยงขน

สามารถกาหนดมาตรฐานความยตธรรมจากภายนอกมาประยกตใชในการแกไขปญหาความขดแยงทเกดขน

ปฏบตตามขอตกลงอยางซอสตย และสนบสนนใหผอนทาตามดวย

การสรางความคดรเรมสรางสรรค

ระยะแรกเกดถง 8 ขวบ

สามารถรวมแกไขปญหากบเพอนๆ ไดงายๆ และคาดคะเนไดวา จะมผลกระทบอะไรบางทเกดขน และในทสด กสามารถเลอกวธการแกไขได

สามารถเขารวมการคดรเรมสงใหมๆ ได โดยมเดกทมอายมากกวา หรอผใหญคอยใหคาปรกษา

ระยะ 9-11 ขวบ

สามารถมความคดรเรมสงใหมๆ ไดโดยไมมทปรกษา

ระยะ 12-14 ป

สามารถรวมสรางโครงการใหมๆ กบเพอนหรอผใหญได

34

สามารถเขารวมขบวนการฝกฝนใหหดคดรเรมโครงการใหมๆ กบเพอนทมความขดแยงกนอยบาง

สามารถเขาใจวาปฏสมพนธ กบของทกๆ สงอาจจะกอใหเกดความคดใหมๆ ขนได

สามารถสอนนกเรยนรนนอง ใหหดรเรมสงใหมๆ ได

ระยะ 15-18 ป

สามารถมความคดรเรมสงใหมๆ ไดกบกลมคนทไมคนเคย

สามารถสอนเพอน หรอผสงอายกวา ใหมความคดรเรมใหมๆ ได

มความคดใหม

ในดานการตดสนปญหา

วยเดกถง 8 ขวบ

สามารถเขารวมอภปรายในการตดสนใจได โดยมคร หรอผสงอายกวาใหคาแนะนา

ระยะ 9-11 ขวบ

สามารถมสวนรวมในการแกไขปญหากบเพอนในหองเรยนทมความขดแยงกน

ระยะ 12-14 ป

สามารถชวยจดการหาขอสรปในการแกไขปญหาทเกดขนในชนเรยนของนกเรยนรนนอง

ระยะ 15-18 ป

สามารถจดการหามตขอสรป ในการแกไขปญหากบกลมชนตางๆ

สามารถชวยเหลอในการหามตขอสรปของทประชม ในฐานะสมาชกคนหนงได

บทท 8 คาถามทเกดขนบอยๆ

ถาม อะไรคอหนาตางของโอกาส (window of opportunity) ในสมอง

ตอบ คอ ชวงเวลาทเหมาะสม ในการทจะพฒนาพนทในสมอง ซงเปนชวงทสาคญมาก เชน

35

การมองเหนจะถกปดเมออาย 10 ขวบ และถาถงเวลาแลวไมไดพฒนาหรอไมไดถกใชกจะสญเสยไป

ชวงเวลาสาหรบภาษาจะเปน 0-10 ขวบ เพราะฉะนนจะสอนภาษาอนได เพราะเซลลสมองจะพรอมสาหรบเสยงตางๆ กน แตไมควรจะเกนสองภาษา ถาเดกไมไดยนเสยงในชวง 10 ขวบแรก เซลลทเกยวของจะสญเสยการทางาน เพราะฉะนน ผใหญจะออกเสยงไดไมด เหมอนเดกๆ ทเรยนภาษาองกฤษ ตงแตเลกๆ

พฒนาทางอารมณเกดใน 2-3 ปแรกของชวต ถาเดกไมไดฝกฝนเลย กจะไมสามารถควบคมอารมณไดดเมอโตขน

ฯลฯ

นกวจยหลายๆคนยอมรบวา สมองจะเจรญเตบโตอยางรวดเรว ตงแตอยในครรภถงหยดเจรญเตบโตทอาย 10 ขวบ ซงในชวงนสมองจะถกทาลาย ในสวนทไมไดถกใชอยางรวดเรว (Diamond & Hopson 1998) แตไมใชวาสมองจะเรยนรไมไดหลง 10 ขวบ สมองจะสามารถเรยนรไดตลอดชวต แตประสทธภาพไมดเทา

การมสมอง Pruning จะทาใหสมองกาจดสวนทไมสาคญหรอไมไดถกใชทงไป และสมองจะทา เฉพาะสวนทสาคญและใชบอยๆ เทานน (Nash 1997) เชน ชอบางคนเราจาได บางคนเราจาไมไดเพราะไมประทบใจ หรอบางเหตการณเราจาได บางเหตการณเราจาไมได เปนตน

หรอเชน ความสามารถในการคดของเดกไทยเรา จะมปญหา เนองจากเราไมเคยสอนใหเดกไทยคดเปน สงเกตไดจากการทเดกไทยยาย ไปอยโรงเรยนนานาชาต จะคดอะไรไมคอยออก ตางจากเดกนานาชาต ขอมลนสามารถสอบถามจากครนานาชาตได หรอสอบถามจากเจาของกจการ ทมเดกจบปรญญาตรททางานแลว จะมความสามารถ ในการคดแกไขปญหาไดนอยมาก

คดแตกตางไมเปนเลย

ถาม ทาอยางไรใหสมาธเดกนานขน

ตอบ จากวจยพบวา คนเราจะมความสนใจนานๆ ไมได โดยทวไปจะเปนทอาย (ป) บวก 2 นาท เปนเวลาทสนใจทสด เดกโตมสมาธมากกวาเดกเลก ในผใหญจะใชเวลา 15-20 นาท

ปจจยทมผลตอความสนใจ คอ

อาหารพวกโปรตน และนาซงในสมองมนา 80%

ฮอรโมน

อารมณ ความรสกชอบ/ไมชอบ/กดดนหรอไม

การแตงนทานเกยวกบเรองทเรยน และเรองทนาสนใจ อยากรอยากเหน และเกยวของกบความอยรอดในปจจบน

สมผสตางๆ การเคลอนไหว การยายทยนสอน

การสงสญญาณเคม (Neurotransmitters) ทดในชวงเชา จะมากกวาชวงบาย ดงนนควรสอนวชาหลก (เนอหายากๆ)

ในชวงเชามากกวาชวงบาย ซงควรจะเปนทกษะทางสงคม

36

ในเดกวยรนตองการ การทางานเปนกลม และทกษะทางสงคมมากขน และการมสวนรวม จะเหมาะสมตามความสนใจ สาคญกวาการทางานจากทกาหนดในหองเรยน

ถาม อะไรเปนอาหารทดทสดสาหรบสมอง

ตอบ สวนใหญจะเปนพวก

โปรตน (ไข ตบ ถวเหลอง) ปลาชนดตางๆ เชน ปลาท ปลานล ปลาซาบะ ปลาทนา ปลาสวาย

แคลเซยม (ซงมในงาดาปรมาณ 15 เทาของนม) ปลาเลกปลานอย ถวแดงหลวง

สารโปแตสเซยม มในผลไม

นาทเพยงพอ

อากาศออกซเจนสาคญทสด สงเกตไดจากเวลาเราหายใจลกๆชาๆ หรอหลงออกกาลงกายสมองจะรสกปลอดโปรง เพราะเวลาเราหายใจลกๆ ออกซเจนจะไปทสมองมากขน

ถาม ดนตรทาใหเดกฉลาดขนไหม

ตอบ การวจยพบวา การฟงเพลงและเลนดนตรทชอบ (ไมใชถกบงคบ) โดยเฉพาะดนตรทเราใจ สนกสนาน มจงหวะ 60-90 ครง/นาท จะทาให IQ เพมขน และทาใหเพมความจา ลดความเครยด มความสข เพราะสาร endorphin หลง ทาใหมความสขเรยนรไดงายขน

ถาม การใหรางวลจะชวยการเรยนรไหม

ตอบ การใหรางวลไมชวยใหเดกสรางจนตนาการของตนเอง แตจะทาตามทกาหนดจากของรางวล ทาใหจากดความคดรเรมสรางสรรค ภายในตวของเขาเอง เชน รวาถาเขยนบทความแบบนนแลวจะได A เขากจะพยายามเขยนใหเปนแบบนน การใหรางวลหรอเกรดทาใหเดกเครยด และจากดความคดรเรมของเขาไป

การใหคาชมเชยจะทาใหสาร serotonin หลง ทาใหมความจา และเรยนรไดเรว เกดการเรยนรไดด มผลดกวาการใหรางวล

ถาม การเรยนคมองค จะทาใหเดกฉลาดขนไดหรอไม

ตอบ การเรยนคมองคเปนการเพมความจาเกยวกบผลของการคานวณ เพราะเราตองทาโจทยบอยๆ จนเกดความจาอตโนมต เชน ถามวา 8 คณ 40 ไดเทาไร กตอบโดยอตโนมตเหมอนทองสตรคณ

ความฉลาดคอความสามารถในการแกปญหาตางๆ ซงการเรยนคมองคอาจทาใหเดก ขาดทกษะทางสงคมถาหากใหเรยนคมองค และตองเรยนวชาการอนๆ รวมดวย ทาใหเดกไมมเวลาไปหาทกษะอนๆ ทจาเปนตอชวต เชน การทากจกรรม การทางานตางๆ การแกปญหาจรงในชวต ถาจะใหเดกเรยนคมองค จะตองใหเดกมเวลาสมผสกบชวตจรง คอการทากจกรรม การละเลน การทางาน ชวยเหลอตวเองตามวย และมเวลาพกผอน ออกกาลงกาย ใชชวตในวยเดกและสงเกตสหนาทาทางลกด ถาหากมความกดดนเดกจะขาดความสข ไมคมกบสงทไดมา คอ แคความชานาญทางคณตศาสตร ซงมความจาเปนตอชวตนอยกวา

ถาม ดวดโอ และทว ชวยใหสมองเจรญเตบโตไหม

37

ตอบ การดทวไมชวยใหสมองเจรญเตบโต อาจจะลดการสอสารระหวางเซลลประสาท เพราะไมไดใชในระหวางดทว (Diamond & Hopson 1998): จงตอง

จากดเวลาดทว การเลนเกมชวยทาใหการประสานระหวางตาและมอดขน

แตไมชวยในการคดแกปญหา การอาน และการเขยน (Healy 1994)

ยกเวนเกมแกปญหา จกซอ เกมสรางบานฯ

ถาม ทาไมการวจยสมองเปนสงสาคญ

ตอบ เพราะจะเปนสงสาคญในการเรยน ถาเรารผลวจยของสมองจะทาใหเรารเทคนคการสอนดวย ทาใหเดกจางายขน เรยนรเรว และไดพฒนาเดกใหถกทาง ประธานาธบด Bush เคยพดวา ป 1990 ถงป 2000 จะเปนปของสมอง นกวจยไดพบวาสวนของสมองทใชเรยนรและความจา พบวาสมองสามารถปรบตวทาหนาทแทนได ถาหากบางสวนถกทาลายไป แตไมสมบรณ และIQ สามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลา

ถาม โครงการอจฉรยะตางๆ ทโรงเรยนดงจดขน เชน โครงการอจฉรยะภาษาไทย ภาษาองกฤษ ทาใหเดกฉลาดขนจรงหรอไม

ตอบ เนองจากความฉลาดมหลากหลายมากกวา 8 ชนด และทสาคญคอ เดกไทยและคนไทยขาดกคอ การขาดความคดรเรมสรางสรรค (สมองซกขวา ขาดการพฒนา) หลายโครงการทาใหความสามารถดานหนงสงขน แตอกดานลดลง ขนกบวาเราตองการสงเสรมและพฒนาอะไร ยกตวอยาง โครงการอจฉรยะภาษาไทย ภาษาองกฤษ จากผลวจยของ ดร.สาอางค (สกศ.รวมกบ ดร.อษณษ อนรทธวงศ) พบวา คะแนนภาษาองกฤษ และไทยดขน แตศกยภาพทางความคดสรางสรรคลดลง และภาษาไทย/องกฤษ ถาไมใชบอยๆ สก 1-2 ป กจะลม สวนเดกทอจฉรยะจรงๆ กควรจะสงเสรมไปตามความชอบ แตไมใชเอาเดกทมแววกลางๆ แลวเคยวเขญ ใหทาโครงการดวยการอดหลบอดนอน ทรมานรางกายเดก เดกไทยสวนใหญของประเทศขาดทกษะทางชวต ความคดรเรมสรางสรรค ไหวพรบ จนตนาการ ซงไมใชอยในหองเรยน แตตองสมผสสงคม ทากจกรรม ความเปนจรงในชวตคนปกตทวไป

ทสาคญอกประการหนงในความฉลาด 8 อยาง ทจะสงเสรมไปใหสดๆ ถาเดกชอบมาก คอ การสงเสรมความฉลาดดานดนตร กฬา ศลปะ ความคดรเรมสรางสรรค ไหวพรบ จนตนาการ การมองภาพรวมออก ความเกงทางวทยาศาสตร คนควา ทดลองทไมใชเรยนแตทฤษฎ

ถาม โรงเรยนสองภาษาทเดกเรยนทงภาษาองกฤษ และภาษาไทย โดยใชหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ จะมผลดหรอเสยกบเดกอยางไร

ตอบ ปจจบนเนองจากภาษาองกฤษจะมความสาคญตอไปในอนาคตจาเปนจะตองเรยนรและใชเปน แตโรงเรยนสองภาษาตองมหลกสตรของกรมวชาการซงมเนอหาสาระมากมาย เดกจะมความเครยด ทาใหการเรยนรและศกยภาพสมองถกยบยง และลดลง เดกจะขาดความสขในชวต คณครอาจจะตองหาวธปรบ

สาระเอาเอง เพอใหเดกเรยนอยางมความสข ทานโปรดสงเกตดสหนาเดกทกวน ไมวาเรยนอยทใด ถาหากหงดหงด หนางอ ตองเขาไปสอบถามทนท และโปรดใหความรก ความอบอน โอบกอดเดกทกๆวน คาพดทใหกาลงใจ เพอปองกนลกหลานทาน ใหหางไกลยาเสพตด และการตดสนใจผดพลาดในอนาคต การเรยนสองภาษาจะมผลด เมอไมไดใชมาตรฐานการเรยนร ของกรมวชาการทงหมด

ถาม ควรจะเรมทาหองเรยนทเหมาะสมอยางไร

ตอบ สามารถทาไดหลายทาง เชน

จดตามความฉลาดทมหลากหลาย

38

สรางสงแวดลอมใหสมบรณ การดแลทเอาใจใสสมผสทนมนวล ออนโยน การเปลยนสโปสเตอรทสวยงาม เปลยนสชอลค ใชดนตรชวย ตงจดหมายดวยกน ทกบทเรยนตองมการด (อาน) ฟง และการเคลอนไหว สรางเดก 2-3 คน เปนครแทน แลวเราเปนตวกากบแนะนา

ถาม ความฉลาดทหลากหลาย (Multiple Intelligences) มอะไรบาง

ตอบ ความฉลาดมมากกวา 8 ชนด ประเดนสาคญทควรระลกถงเสมอ คอ

ความฉลาด คอ ความสามารถในการแกปญหา การสรางผลผลตในรปแบบทมสาระ และรปแบบจากสงแวดลอมตามธรรมชาตทเปนทตองการของสงคม

แตละคนจะมความฉลาดหลายๆดาน

ทกคนสามารถพฒนาตนเองใหถงระดบความฉลาด แตละอยางไดตามความถนดของคนๆนน

ความฉลาดตางๆมกจะทางานดวยกนในวธทซบซอนได

มหลายวธทจะใหถงความฉลาดในแตละอยางได

รปแบบการเรยนรของเดกแตละคน คอ การนาความฉลาดตางๆมาใชงานดวยกน

Learning is the most effective when it is fun.

การทดสอบ IQ มกทดสอบเฉพาะ เลข ภาษา มการทดสอบความฉลาดดานอนนอย

สมองมความฉลาด 8 อยาง (Multiple Intelligence)

โดยพญ. โสภา เกรกไกรกล ; (Neurologist)

เดกๆ จะมความฉลาดหลายดานไมใชเฉพาะรหนงสออยางเดยวเพอใหคร พอ แม เดก เพอน ผรวมงาน รวาเดกมความสามารถอนๆ ไดอก ไดแก

word smart (เกงทางคาพด ภาษา) เปนความสามารถในการใชคาอยางมประสทธภาพ เชน การเขยน การพด การชกจง ความจา การอธบาย เลานทาน เลาโจก ความรสก โตเถยง การใหเหตผล การเขยนสรป รายงาน ชกชวน

สามารถพบไดจาก นกแตงบทกว นกเขยนบทละคร นกปกครอง นกพด นกการเมอง บรรณาธการ นกเขยนสนทรพจน คนเลานทาน

มกจะมบคลกภาพดงน มความสารถในการจดระเบยบแบบแผน เปนคนมระเบยบ ระบบ สามารถใหเหตผล เปนนกฟง นกอาน นกเขยน สามารถสะกดคาไดงาย ชอบเลนเกมตอคา ชางจาเรองเลกๆนอยๆ อาจจะเปนนกพดในทสาธารณะ อาจจะเปนผเชยวชาญทางดานภาษา ทางดานการเขยนหรอการพด

การฝกฝน หดเลาเรองตางๆเลนเกมทเกยวกบชอสถานท หดอานเขยนเรองราวตางๆ หรอเรองขบขน เลนเกมทาทาเลยนแบบคาศพท หดเขยนบทความลงในวารสาร สมภาษณ เลนเกมปรศนา หรอเกมสะกดคา หดฝกทากจกรรมทผสมผสานระหวาง การเขยนและการอาน ในหวขอตางๆหดเปนบรรณาธการหรอเปนทปรกษา และผลตวารสาร

39

ในชนเรยน หดโตวาท วจารณเรองราวตางๆ หรอหดเลนเกมคอมพวเตอรทเกยวกบคาศพทตางๆ

logical/mathematical (ทางดานคณตศาสตรและตรรกวทยา) การเรยนรเกดขนเมอมการแกปญหา การทางานกบตวเลข การทดลอง การสงเคราะหความคด สารวจ การคานวณ เรยงลาดบเวลา ลาดบเหตการณ การใชเหตผล เปรยบเทยบ ลาดบความคด การตงสมมตฐาน ไดแก พวกนกวทยาศาสตร นกคณตศาสตร วศวกร นกสะกดรอยตามสตว ตารวจนกสบ นกกฎหมาย นกบญช ฯลฯ

มกจะมบคลกภาพดงน ชอบคดในเรองนามธรรม ชอบวจารณ ชอบสนกสนานในการนบของ ชอบทางานเปนระบบ สนกสนานกบการใชคอมพวเตอร สนกสนานกบการแกไขปญหา

การฝกฝนใหมลกษณะทางดานน กระตนใหหดแกไขปญหา ใหเลนเกมคณตศาสตรจากเครองคอมพวเตอร หดแปลและวเคราะหขอมล หดใหเหตผล กระตนตนเองใหมความกลา กระตนใหหดทาการทดลอง หดคาดคะเน หดใหทางานผสมผสานระหวางคณตศาสตรกบการจดระบบในหวขอตางๆ หดจดสถานท หดทางานอยางเปนขนเปนตอน หดคดโดยการนาขอมลตางๆมารวบรวมกอน สรปผล หดใชโปรแกรมคอมพวเตอรเกยวกบการคานวณ การทาตารางตางๆ

Spatial ทางดานการมองภาพรวม (มตสมพนธ) สามารถพบไดจาก สถาปนก ชางทาส ชางปน นกเลนหมากรก นกนยมไพร นกฟสกส ผวางยทธศาสตรการรบ นกบรหาร

มกจะมบคลกภาพดงน สามารถจนตนาการและความรสกออกมาเปนการแสดง รปภาพ หรอภาพพจนได มกใชคาอปมาอปไมย ชอบงานศลปะ วาดภาพ ระบายส ปนหรอแกะสลก มทกษะในการอานแผนท แผนภม จาเรองราวตางๆเปนภาพได มทกษะในการใชส

วธการทจะฝกฝนใหมลกษณะทางดานน ใชการเรยนดวยภาพ หดใหสรางสญลกษณหรอภาพ หดใหวาดแผนท แผนภม หดใหทางานผสมผสาน ระหวางงานทางศลปะกบวชาตางๆ หดวาดแผนทในใจ หดทากจกรรมตางๆ ทเกยวกบการเหน ทศนศกษาหรอสรางภาพดวยตนเอง หดการเรยนรโดยใชการกระตนจากสงรอบขาง หดเลนละครทใชทาทาง มการเปลยนแปลง จดหองใหมๆ เพอใหมการฝกความรบรแบบตางๆ หดใหใชเครองมอททนสมยในการจดระบบหรอสรางแผนภม หดจดกลมตางๆ ระบายสเพอเนนขอความ หดใชคอมพวเตอรในการวาดภาพ

Music เกงทางดนตร การเขยนบทเพลง การรองเพลง สรางการฟงจงหวะเพลง ความสามารถในการรบรและแสดงออกของดนตร

มกพบไดจาก นกแตงเพลง นกแสดง ผควบคมวงดนตร ชางปรบระดบเปยโน

มบคลกภาพดงน มทกษะในเรองของจงหวะ ระดบเสยง มทกษะพเศษในการรบรถงพลง ความซบซอน และระดบของเสยงดนตร เปนผทรบรสงลกลบได

วธการทจะฝกใหมทกษะทางดานน หดใหเลนดนตร ใชการรองเพลงเขามาประกอบในบทเรยน หรออาจจะเปนคอนเสรตกได ทางานเกยวกบดนตร รวมรองเพลงในทตางๆ หดแตงเพลง ผสมผสานการเรยนโดยใชดนตรกบวชาอนๆ จนตนาการหรอวาดภาพโดยการใชเสยงดนตร การอานบทกวโดยใชจงหวะเสยงดนตรตางๆกน แตงเพลงดวยคอมพวเตอร

40

Kinesthetic เกงและเรยนรเกดขนเมอมการเคลอนไหว การเตนรา การกฬา การแสดงบทบาทตางๆ การทศนศกษา ความสามารถในการแสดงออกตางๆ ฟงความคด ความรสก กรยาอาการ เชน นกกฬา นกเตนรา นกแสดง นกกฬา นกประดษฐ ชางกล คนจดเวลา

มลกษณะพเศษดงน สามารถควบคมรางกายได โดยเฉพาะอวยวะทคนอนทาไมได เชนใบห มลกษณะในการเรยนรการเคลอนไหวรางกายและตอบโตไดด ชอบเลนกฬา มทกษะในงานฝมอ ชอบแสดง ชอบทางานหตถกรรมตางๆ ชอบเรยนรโดยการมสวนรวมในงานนนๆ จาเรองราวตางๆไดด โดยการรวมในกจกรรมมากกวาจากการบอกเลา หรอแคสงเกต มความรสกไวตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

Interpersonal ทางดานปฏสมพนธกบบคคลอนหรอทางดานสงคม เกงทางมนษยสมพนธ เรยนรเกดขนเมอมการทางานรวมกบคนอน การสมภาษณ การถกเถยงกนในกลม การวางแผน สารวจการใหวจารณ การสอน การระดมสมอง การวเคราะหตนเอง ความสามารถในการสงเกต ความแตกตางของแตละบคคล เชน อารมณ ความสนใจ เขาในอารมณของผอนไดด มเพอนมาก ชอบกจกรรมกลม

มกพบไดจาก นกรฐศาสตร คร ผนาทางศาสนา ผนาทางการเมอง ทปรกษา คนขายของ ผจดการ นกสงคม

มกจะมบคลกภาพดงน มความคดรเรมด เขากบผอนไดด สามารถอานความนกคดของผอนได สนกสนานกบการไดอยกบบคคลอน มเพอนมาก สอสารและปฏบตงานรวมกบผอนไดดวย สนกสนานกบการทากจกรรมกลม ชอบทาหนาทเปนสอกลางในการโตวาท ชอบทางานรวมกบผอน เรยนรสงคมไดเกง

วธทจะทาใหมลกษณะทางดานน หดทาใหกจกรรมกลมสนทนาการ แบงปนกน ฝกทกษะดานการตดตอและการสรางสมพนธภาพกบผอน สนทนากน หดใหจดงานรนเรงเพอฉลองการเรยน หดสารวจผอน โดยใชกจกรรมทางสงคม กบบทเรยนในวชาตางๆ พดคยกนเพอตอบคาถามทตงไว เรยนรโดยการใหการบรการผอน หดใหแนะนาสงสอนผอน หดใหใชเหตผล

Intra personal ทางดานรจกตนเอง เรยนรเมอมการวจย เขยนบนทกประจาวน ความสามารถแกปญหาดวยตนเอง คนหาคาตอบภายในตนเอง ความสามารถเขาใจความรสก และพฤตกรรมของตน

มบคลกภาพดงน รจกตนเอง รจกคณคาของตน รบรความรสกผอนไดด มเปาหมายของชวต มการพฒนารบรตนเองไดด รจกกระตอรอรน รถงจดออน และจดแขงของตนเอง ชอบสนโดษ ตองการทจะเปนตวของตวเอง

มกพบไดจาก นกเขยนนวนยาย ทปรกษา ผสงอายทมความฉลาด นกปรชญา บคคลทสามารถรบรความรสกตนเองไดด นกจตวทยา ผนาศาสนา

วธทจะฝกฝนใหมลกษณะทางดานน ฝกใหพดจากความรสกในใจของตนเอง สารวจตนเองทงความรสก อารมณ และความคด ทากจกรรมทจะพฒนาตนเอง หดทาบนทกยอๆ เกยวกบกจกรรมตางๆ แลกเปลยนและแสดงความคดเหนซงกนและกน ฝกใหฟงและคด ใชเวลาเพอแสดงความรสกตนเอง วจารณหรอเขยนแสดงถงประสบการณ และความรสกของตนเอง เรยนรทจะควบคมตนเอง สอนใหเชอมนในตนเอง สอนใหหดตงคาถาม

Naturalist (สงแวดลอมทงคน และธรรมชาต) เรยนรจากสงแวดลอม ปลกผก เลยงสตว สงเกตความแตกตาง ไดแก นกชววทยา นกสงแวดลอม

41

เพราะฉะนน เดกไมจาเปนจะตองเกงแตเลข หรอภาษา แตจะเปนทางกฬา ดนตร ฯลฯ ซงเราสามารถสงเสรมเขาไดตามความถนดและความสนใจของเดก ไมจาเปนทจะตองเคยวเขญ ในสงทเขาไมชอบหรอทาไมได อยาบงคบเคยวเขญมากเกนไปในสงทเดกไมอยากทาเดดขาด เพราะจะเปนการผลกดนใหเดกฆาตวตาย หรอเปนโรคประสาท หรอหนเขาหายาเสพตดมากขน เพราะมผใหญไมเขาใจใน

ตวเดก ตองคยและฟงกนดวยเหตผล มเหตการณเกดขนมาแลวบอยๆครง ทานลองสงเกตหรอตดตามขาวด ซงจากการวจยพบวา

เดกวยรนฆาตวตายอนดบสองรองจากวยทางาน และหนเขาหายาเสพตดมากขน สาเหตมากสดคอ จากคาพดจาททาลายกาลงใจเดก ทงจากพอแม ครบาอาจารย และคนใกลชด โดยทผใหญไมรตว

นกทานายอนาคต (Futurist) จงไดกลาวไววา ปจจบนขอมลตางๆ มมากมายและเพมขนเรอยๆ การเรยนรทกอยางเปนไปไมได สงทสาคญทสดในการเรยนการสอนคอ การสอนวธการแสวงหาความรทเดกสนใจมาได และคดเปน (Learning how best to learn and how to think) เดกทกคนจะรวาตนเองตองการสนใจสงใดในชวงเวลาทแตกตางกนของชวต และสามารถทจะคนควาหาความรทตนสนใจนนได

Albert Einstein แนะนาวา จนตนาการสาคญมากกวาความฉลาด (Imagination is more important than intelligence)

บทสงทาย

โรคทางจตวญญาณ สาคญและเปนกนมาก

ตอไปกจะไดพดถงสงทจะระงบโรคเหลานใชคาวา "สรรพโรค" คอ โรคทงปวงกเปนโรคทางวญญาณนนแหละ แตตองสงเกตดใหดวา โรคทางวญญาณนนมนเปนปญหามากทสด เพราะวาโรคทางกายนน มนไมมความหมายอะไรนก มนไมไดทาอนตรายอะไรนกมนเปนแตทางกาย แลวอกอยางหนงโรคทางกายนไมคอยจะเปนกนนานๆ จะปวดหวตวรอนสกทหนง นานๆ จะเจบดวยโรคนสกทหนง แตถาโรคทางจตวญญาณนดจะเปนกนตลอดเวลา จนจะเรยกวาแทบจะทกลมหายใจเขาออกกได มนเกดเรว มนดบเรว คดดใหดเถอะ โรคทางจตมนเกดเรว ดบเรว วนเดยวเปนสกรอยโรคกได แลวมนกไมแสดงอะไรใหเอะอะตงตง ไมคอยแสดงในทางกายแตแสดงในจตใจ คนกคดไปเสยอยางอนได จง

คลายๆ กบวาไมไดเปนโรคอะไร ทจรงจะเปนอยแทบตลอดเวลา นงอยตรงนดใหดเถอะ กมโรคทางจตอยางใดอยางหนง อยรบกวนอย ถาไมสงเกตดใหดกจะไมเหน เพราะฉะนน เราจะตองจาระไนแจกแจงในเรองโรคทางจตนกน ใหเหนไดวามนเปนอยเกอบจะตลอดเวลาเลย แลววนหนงไมรกครง กสบครง หรอรอยครงกไดถามนเปน เปนเกงพดกาปนทบดนกพดวา เกดกเลสทหนงกเปนโรคทางจตทหนง เกดกเลสวนละกครง มนกเปนเทานนครง

โรคทางจตวญญาณเปนตนเหตใหเกดโรคทางกาย

ขอใหฟงใหดวา โรคทางจตนะมอาการอยางไร ถารจกอาการของมนแลวกจะเขาใจได มนเปนอยแทบทกลมหายใจเขาออกแลว เมอเปนโรคทางจตแลว มนจะพาลเปนโรคทางกายเอาดวย เชน เปนโรควตกกงวล นอนไมหลบ เดยวกปวดหว เปนโรคทางกาย มความรบกวนทางจตมาก มนกเปนโรคกระเพาะอาหาร เปนโรคลาไส เปนโรครายๆตางๆ สารพดอยางขนมา เพราะวามนมโรคทางจตเปนตนเหตอยภายใน โรคทางจตเปนเหตใหเกดโรคทางกาย

42

ตวอยางโรคทางจตวญญาณ

ยกตวอยางโรคทางจต ใหเปนเครองสงเกตไดงายๆ วา ความรกเปนโรคจต ความโกรธเปนโรคทางจต ความเกลยดเปนโรคทางจต ความกลวเปนโรคทางจต ความตนเตนเปนโรคทางจต ความวตกกงวลเปนโรคทางจต

ความอาลยอาวรณเปนโรคทางจต ความอจฉารษยาเปนโรคทางจต ความหวงเปนโรคทางจต ความหงเปนโรคทางจต ความยดมนเปนคๆบวกลบ ดชว บญบาป ยดมนเปนคๆ แลวกดใจเสยใจ นเรยกวา ความยดของเปนค นกเปนโรคทางจต ความสงสยไมแนใจไปเสยทกอยาง กระทงวา ไมแนใจวาไดสงทควรจะไดแลว

ทนกจะขอถามทกคนทนงอยตรงนวา ใครไมมความสงสยขอนบาง ใครมความแนใจวาไดสงทควรไดแนนอนแลว หรอใครยงมปญหาวา เรายงไมไดสงทควรจะได เปนโรคทางจต เปนโรคสงสยอยเสมอวา มนยงไมไดสงทควรจะไดยงดบทกขไมได ยงไมไดดบทกข ยงไมมพระนพพานเปนทหวงอนแนนอน มนวตกกงวล สงสย อาลยอาวรณ นเปนโรคจตทางวญญาณ จงวาไมยกเวนใครทงนน ไมยกเวน มนเปนไปไดทกหนทกแหง เมอไรกได เทาไรกได ขอใหลองคดด

โรคทางจตทางวญญาณจงเปนโรคทมหาศาล นากลวยงกวาโรคใดๆเลย ถาเราไมมโรคทางจตแลว เรากไมมความทกข คดดใหดๆ ถาเราไมมโรคทางจตแลวเรากไมมความทกข แลวเรากไมตองมาศกษาพทธศาสนาใหลาบากหรอก ถาเราไมมโรคทางวญญาณคอโรคทเปนไปทางจต เดยวนมนมโรคเปนไปทางจต มความทกข จงตองพยายามอยางยงทจะศกษา ทจะตอส ทจะรกษาโรคทางจต

ยาแกโรคทางจตวญญาณ

ไมร ไมช

ชางหวมน

อยางนนเอง

ไมมก ของก

ไมนาเอา ไมนาเปน

ทกๆขออยในตวคณเองหาเอาได แตทสาคญอยาขาดความพยายาม

กระตอรอรน ทาในสงทตองการจนสดความสามารถเสยกอน จงคอยปลงอนจจง

ธรรมะแกจน

โดย...พระพยอม ตองดารงอยดวยความไมประมาท 3 ประการ

43

หนง ไมประมาทตอคณคาของเวลา ตองใชเวลาทกนาทใหมประโยชน อยาผลดวนผลดเวลา

ขอทสอง คอ ไมประมาทในเรองของ ความเสอม อยาปลอยตวปลอยเวลาใหจมอยในความเสอมแมแตนาทเดยว เชน กนเหลา เขาแหลงเรงรมย ขดหวย

ขอทสาม อยานกวาชวตทเรามอยนดทสด หรอแยทสด ทกอยางมทางแก มทางออก มทางทาใหดกวานอก ทวาเศรษฐกจแยทสด อาจทาใหคนเจยมเนอเจยมตว และเปลยนเคราะหใหเปนโอกาสเปนโชคได

วธแกคอ ทางานกตองใหดทสด ปรบปรง กาย กรยา วาจาใหดขน ใหประเสรฐขน แลวจะกลายเปนคนทตองการของคนอน ของสงคม

เวลานคนตกงานมไมเทาไหร แตมคนตกคณธรรม เกยงงานมากเกนไป คนเราตองส

คอยๆกาวขนไป เบยนอยหอยนอย ปลาซว ปลาสรอย ตองเกบไวกอน หนกเอา เบาส

นอกจากการปฏบตทางกายแลว ทางใจกไมควรใหความประมาทเขาครอบงา ควรรกษาใจ 4 ประการ

อยาใหใจมความกาหนด

อยาใหใจเตมไปดวยความขดเคอง

อยาใหใจถกความโลภหลงโอบลอมจต

อยาใหความมวเมาเขาโอบออมใจ

เตอนใจตวเองวา อยารก อยาชง อยาวบวาบไปกบรปและเสยง ถาเตอนใจตวเองไดทกครง ใจกจะรอบคอบ ไมถกความกาหนด ขดเคอง ลมหลงมวเมา เขาครบงาโอบลอมจต จตกจะสะอาด แจมใส พรอมทจะคด จะทาอะไร อยางบรสทธ ตงมน และวองไว ตดสนใจอะไรกจะกาวหนารวดเรวกวาคนอน

ตอนนตองขยนและประหยด ผลตใหมาก ทาใหมาก บรโภคแตนอย เหลอเจยดชวยผอน ใครทชวยเหลอผอน ไดในเวลาทคนอนอดอยากขาดแคลน

ถอเปนบญอยางแรง เปนความประเสรฐสดของชวต เปนหลกทดทสดของชาวพทธทควรปฏบตในเวลาน

ทกคน ควรฝกใจของตนเอง ไมใจเสาะเปราะบาง ไมทอแท ใฝรและฮดส สงทยาก กผานไปได คนใจเสาะเปราะบาง ทอแท ไมมใครอยากจะชวยหรอก

ความเครยดฆาตกรตวจรงทซอนอยในตวเรา

ความเครยดสามารถเกดขนไดทงเดก (เครยดจากการเรยน) และผใหญ (เครยดจากการทางาน) ความเครยดเกดไดหลายสาเหต ไมวาจากการมองตนเองในแงลบ การวตกกงวล การบา

44

งานไมมเวลาพกผอน การถกบงคบใหทาในสงทไมชอบ การถกดดาทกวน จากพอ แม คร หรอเจานาย การเปนคนเขมงวดเกนไป ฯลฯ

ความเครยด ความคดกงวล ถาเปนนอยๆ นานๆครง กพอจะเปนประโยชนใหเรามแรงกระตนทางานใหสาเรจ แตถามากเกนไปและเปนนานๆ หรอบอยๆเกนไป จะมผลตางๆตามมามากมาย เชน

จากการวจยทางสมองในตางประเทศ หากมความเครยดนานๆ มากเกนไปทาใหรางกายหลงสาร Cortisol ซงจะมผลตอการทางานของสมอง เชน สมองจะรบรการเรยนรชาลง การทางานถกยบยงทาลายองคประกอบของเซลลสมอง เชน ใยประสาท จดเชอมใยประสาท และเซลลสมอง มผลการวจยยนยน

ทาใหภมตานทานตา เกดมะเรง และภมแพ ไซนส รวมทงเกดผลกระทบตอระบบยอยอาหาร ระบบไหลเวยนโลหต เกดโรคความดนโลหต โรคหวใจ โรคกระเพาะ

ทาใหแกเรว อวนมากขนไดงาย

จากประสบการณททาหนาทแพทย มตวอยาง 2-3 ตวอยางทเปนผลจากความเครยด เชน

แมบาน จบปรญญาโทเมองนอกไมไดทางานนอกบาน แตดแลบตรชาย 3 คน ดวยความเขมงวดเพราะอยากใหลกไดด เปนเวลาสบๆป สดทายเปนมะเรงเตานม ทงๆทไมมประวตกรรมพนธ

ครสาวทดมาก เครยดจด และเขมงวดกบเดก ดดาเดกทกวน อารมณเสยงาย สดทายเปนมะเรงตองฉายแสงอยในขณะน

นกธรกจหญง เครยดจดหลงเกดวกฤตเศรษฐกจป 40 หลงจากนน 3 ป เกดมะเรงเตานม ไมมประวตกรรมพนธเชนกน

จะเหนวา ความเครยดไมเปนสงดในชวตทกคน และเกดขนไดตลอดเวลา เปรยบเหมอนฆาตกรทอยในตวเรา ถาเราไมระมดระวงกจะเปนฆาตกรตวจรง และเมอรตวกสายไปเสยแลว

ทาอยางไรไมใหเครยด

เดนสายกลาง รจกปลงตกเมอทาสงใดดทสดแลวไมสาเรจ กตองรจกปลอยวาง

ตองแบงเวลาใหตวเอง ในการพกผอนออกกาลงกายทกวน อยางนอย ครงชวโมงถง 1 ชวโมงตอวน

นงสมาธ ชวยใหสมองปลอดโปรง เปนอาหารสมอง

มจตใจ เมตตากรณา รจกใหผอนคดในแงด คดบวก (จตใจผองใสบรสทธ)

ฟงเพลง เลนดนตรทชอบ เตนรา หรอหางานอดเรกทชอบทา

ไมเขมงวดเกนไป ใหอะลมอลวย รจกยดหยน

เรยน/ทางาน ในสงทตนเองชอบ

พกผอนนอนหลบใหเพยงพอ

ทางานใดไมเรงรบเกนไป

45

รจกปฏเสธ เมอตองการหรอไมตองการ อยาขเกรงใจ

รจกวางใจคนอนบางในการมอบหมายงาน

ทาน ... กาลงทาราย (ฆา) ลก (ศษย) โดยไมรตวหรอไม

ปจจบนพบวา ผปกครองสวนใหญ ตองการใหลกเรยนวชาการมากมาย ภาครฐกกาหนดหลกสตรมากมาย บางวชากยากเกนไปไมเหมาสมกบวย พรอมทงโรงเรยนแขงขนกนสง ใหการบานมากจนเดกไมมเวลาพกผอน ออกกาลงกาย และมความเครยด ทาใหเดกเกดปญหาชวตกไมสามารถแกไขได ทาใหบางคนจบชวตตนเองอยางนาเสยดาย (รวมทงจากการวจยของศนยกสกร พบวาเดก 61% จากปญหาการเรยน และอกการวจยทพบวา ยงเรยนในระบบโรงเรยนไทยสงขน ความคดรเรมสรางสรรคจะลดลง โดยเฉพาะในโรงเรยนดง ทเขมงวดดานวชาการ)

จากความไมเขาใจและไมมเวลาของพอ แม ผปกครอง และคร การแขงขนทางดานวชาการตามวยเดก ระบบสอบเขาตางๆ ทเนนแตวชาการ ลวนเปนเหตททาใหเดกมภาวะกดดนทางจตใจ

จตแพทยหลายๆทาน ไดแสดงความคดเหนตางๆ ลวนมความเหนคลายกน คอ ถาเดกมโอกาสเลนทงบทบาทสมมต และเลนแบบโบราณหรอไดทากจกรรมกลม การทางานตางๆดวยตนเองตามวย การออกกาลงกาย การทางานศลปะ การเลนดนตรทอสระ ลวนมผลตอการพฒนาเซลลสมองและใยประสาท ซงเกยวของกบการแกปญหาตางๆในชวตได จะเปนประโยชนเมอเขาเตบโตเปนผใหญ สามารถทจะแกปญหาชวตตนเองได

จากการวจยเรวๆน ทานทราบหรอไมวา ความเครยด ทาใหสมองถกทาลาย และยบยงการเรยนร แตถามความสข สนกสนานจะทาใหเรยนรไดด และสมองจะเจรญเตบโตไดด

สมองคนเรามการทางานหลกๆอย 3 สวน คอ

ซกซาย เนนเกยวกบการเรยนรสงตางๆ เลข ภาษา ความรตางๆ การวเคราะห ซงเดกไทยเกงมาก

ซกขวา เนนเกยวกบคดรเรมสรางสรรค ไหวพรบ จนตนาการ การมองภาพรวม การคดสงใหมๆ การสงเคราะห เกดจากการทางานศลปะ ดนตร กฬา ทอสระไมถกบงคบ (เดกไทยไมคอยพฒนาดานน)

ใยประสาทและจดเชอม เปนตวเชอมเซลลประสาท (Neuron) เขาดวยกนเพอใหสามารถสอในการทางานรวมกนได ทาใหเกดการคด การแกปญหา ซงสาคญมากในการใชชวตหลงจบการศกษา เกดจากการไดเลน ไดทาอะไรดวยตนเอง การไดฟงการเลานทาน ความรก ความอบอน การโอบกอดของพอแม การทางานศลปะ ดนตร กฬาทชอบและไมใชถกบงคบ ซงจะเกดมากในชวง 10 ปแรก หลงจากนนกจะปรบเปลยนอกเลกนอย

(สมองทกสวนทางานรวมกน แตมบางสวนเนนไปดานใดดานหนง

ทาไมคนไทยจงคดอะไรใหมไมเปน ซงเกยวกบความคดรเรมสรางสรรค (สมองซกขวา) ทาไมตางชาตถงคดอะไรใหมๆ ทาไมเราตองตามเขาตลอด เชน เครองคอมพวเตอร เครองบน (ชาวนาไทยปลกขาวทงประเทศทงป รวมมลคาเทากบ การซอเครองบน 1 ลา)

46

การวจยศกยภาพของคนไทย เมอเทยบกบตางชาตกพบวา คนไทยตกตากวาทกๆดาน (IMD) ไมใชเพราะกรรมพนธเขาดกวาเรา แตเปนเพราะระบบการศกษา การสงเสรมสนบสนน และการใหการศกษาทใหแตเนอหาสาระมากมาย จนไมมเวลาไปพฒนาศกยภาพสมองดานอนๆใหครบถวน เชน การคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน จนตนาการ ความคดรเรมสรางสรรค การมไหวพรบ ซงสาคญเปนอยางยงในสงคมโลกปจจบน ทแขงขนกนสงมากในดานน และการมทกษะทางสงคม

ทาไมเดกมธยมตองโดดตกตาย ในโรงเรยนชอดงทเขมวชาการ ใหการบานและการเรยนทมากมาย เพราะหวงใยแตชอเสยงของโรงเรยน จนไมคานงถงความตองการของเดก และความไมรพฒนาการของสมอง ความไมเขาใจของพอแม และครทบงคบเดก ระบบการจดการศกษาของภาครฐ ททาใหมการสอนทมมากเกนไป และความเครยดทสะสมมานาน

เพราะฉะนน การททกคนใหเดกเรยนวชาการมากมาย การบานกมาก กวดวชากมาก เปนการทารายเดกทางออมโดยไมรตว ซงไมสามารถเรยกสมองสวนความคดรเรมสรางสรรค และจนตนาการไหวพรบ ความคดแปลกแตกตาง การแกปญหาเปน ใหกลบคนมาได เพราะเดกจะไมมทกษะในการใชชวตในสงคม เมอเตบโตเปนผใหญ หากพบปญหากไมสามารถแกไขได พอแมไมไดอยเคยงขางเขาตลอดไป เพราะฉะนนควรใหลกมเวลาไดเลนออกกาลงกาย การทางาน ทากจกรรมตางๆ และแกปญหาดวยตนเองบาง เจออปสรรคบาง ในระดบมหาวทยาลย กควรจะใหเดกไปฝกหด ในสาขาคณะทเรยนจากประสบการณจรง เพอนามาแกปญหาในหองเรยน จงเทากบเรยนไปดวย ลดเลกสาระทไมจาเปนลงไป

อกประการหนง โรงเรยนใดทแขงขนวชาการเพยงอยางเดยว ใหการบานมากมาย เรยกหนก ทานตองชวยกนทวงตง และใหความรทถกตอง โดยเฉพาะในวยกอนสบขวบ ไมใหเดกโดนทารายทางออม

เพอใหชวตวยเดกของเขาสมบรณ ไดพฒนาเตมศกยภาพ เพราะหลายโรงเรยน หลงชอเสยงของตนเอง จนลมนกถงพฒนาการ และความสขในวยของเดก

ทาน ... อยากไดลกศษยแบบใด

กลมแรก เดกปจจบน กลมสอง เดกทพฒนาตามหลกการแพทย

1) ความคาดหวงของพอแม

ความหวงการเรยนมากๆ และหลากหลายโดยไมถามความตองการของเดก

ไมมเวลาใหเดกมโอกาสเลน และพฒนาตามวย

ตามความตองการของเดก

ไมคาดหวงผลการเรยนของเดกมาก

มเวลาใหเดกคอยปรกษาพดคยไดตลอด

ไมบงคบมากไป สงเสรมในสงทเขาชอบ

2) ความชวยเหลอดแลจาก พอ แม

ดแลทกอยางทงการตดสนใจ การแกปญหาไมใหลกเจออปสรรค

ใหลกชวยตวเองตามวย

47

เลย ไมใหลกชวยเหลอตนเอง ใหเรยนหนงสออยางเดยว

ทากจกรรมตางๆ กบเพอนและสงคม

3) การเรยนวชาการ การบานและโครงการ

มากมาย เรงเรยน ตามธรรมชาต เรยนรสงทใชประโยชนได

ไมตองเรยนซาๆ ซากๆ มสาระจาเปนตามวย

4) การพกผอน ไมมเวลาพกผอน ออกกาลงกาย มเวลาพกผอน ออกกาลงกาย คนควาดวยตนเอง มความสขในการเรยนร

5) ความรสกอารมณเดก

ไมชอบเครยด เบอหนาย ชอบสนก

กระตอรอรนทจะเรยน 6) พฒนาการสมอง พฒนาไดบางสวน เชน สมองซกซาย พฒนาสมองไดทกสวน ทงซกซาย

และขวา ใยประสาทมศกยภาพ

7) สขภาพ เปนภมแพงาย หอบหด มะเรง

คาใชจายดานสขภาพมาก

แขงแรง

ไมเสยคาใชจายดานสขภาพมาก 8) การคดแกไขปญหา ไหวพรบ การคาดการณลวงหนา

แกปญหาไมเปน

ขาดไหวพรบ

มองภาพรวมไมออก

ทาไดด

มไหวพรบด

มองภาพรวมออก

9) ผลผลต มความรมากมายหลายสาระ แตลมได

คดพลกแพลงไมเปน

กระดกหลงคด แขนยาวไมเทากน (ด.ช. ปน ศรมารด)เพราะกระเปาหนก พสจนได (0-2321-0725)

สอบไดทตนๆ

เมอเจออปสรรคไมสามารถแกไขได อาจเครยดมากถงกบฆาตวตาย หรอเขาหายาเสพตด

มความรเทาจาเปน และเมอตองการความรเพม สามารถคนควาไดจากแหลงความรตางๆ

คดพลกแพลงได

สขภาพด

สอบไดทกลางๆ/ตนๆ

ฟนฝาอปสรรคได เมอผดหวงไมฆาตวตาย พอ แม ใหคาปรกษาตลอด ไมหดเขาหายาเสพตด

10) การอยในสงคม และปรบตวเขากบเพอน

ยากเยน เพราะไมคอยมทกษะในการเลน หรอทากจกรรมกบเพอน

งายมาก เพราะไดสมผส และมทกษะมาตงแตเดก มประสบการณมากมายกบเพอนๆ และมมนษยสมพนธด

11) โรงเรยน มชอเสยง เพราะเดกสอบทาคะแนนไดด เขามหาวทยาลยไดมากกวา

อาจจะนอยกวา ถาใชวธเดม

12) ประสบความสาเรจในชวต

นอย

เปนลกจางเขาตลอด

เปนเจาของกจการ เชน คณบลลเกต เรยนไมจบแตสามารถเปนมหาเศรษฐ

48

13) อนาคตประเทศ ดอยพฒนา

ตองตามความคดตางชาตตลอด

คดอะไรใหมไมเปน

อาจคดเครองมออปกรณททนสมยใหมๆได เพราะมความคดรเรมสรางสรรค แกปญหาเปน

ชาตอาจพนวกฤต

โปรดชวยกนปกปองเดกไทย ดวยการเผยแพรความรในการพฒนาเดกทถกทาง ใหแกบคคลใกลชดทานตอๆกนไป หากมขอสงสยอนใด ตองการสมครเปนสมาชก เครอขายฯ

โปรด โทร. 0-2661-2810, 0-1298-0284

พ.ท.พญ.กมลพรรณ ชวพธศร

มากชาต ... ดวยการปฏรปการศกษา

โดย...พ.ท.พญ.กมลพรรณ ชวพนธศร

กอนกชาตตองมาดวา คนไทยผกชาตนนมประสทธภาพ มความสามารถแคไหน สวนใหญมศกยภาพตา ดไดจากการวจยตางๆ ไมวาของ IMD หรอ ของ Perk หรอ ดไดจากการทคนไทยคดแกปญหาไมเปน คดสงใหมๆ แปลกๆ ไมเปน ไมวา computer โทรศพทมอถอ ฯลฯ เพราะไมมความคดรเรมสรางสรรคคดแตกตางไมเปน

ทาไมถงเปนเชนนน ทงๆ ทเดกไทยเราเรยนมากมาย เรยนซาๆซากๆ เรยนทงวนเกอบทงคน ตรงขาม

ตางชาตเรยนสบายไมกวชา แตมความฉลาดกวาเรามาก แสดงวาเราไดพฒนาคนผดทาง

อยางประเทศฟนแลนด ทบรษทผลตมอถอ มมลคาทรพยสนบรษทเดยวเทากบผลผลต GDP ของคนไทยทงประเทศ นคอตวอยางของการมความคดรเรมสรางสรรค และจนตนาการ (สมองซกขวา) แตคนไทยขาดสวนน จงใชแตสมองซกซายทางานทเคยทา หรอเคยเหนอยเปนประจา หรอเรยนจบปรญญาเอก แตเปนไดแคลกจางเปนสวนใหญ อกกปกไมสามารถจะแขงขนโลกภายนอกได

ความคดรเรมสรางสรรค และความสามารถในการแกปญหาเกดขนไดอยางไร และสาคญอยางไร ความคดรเรมสรางสรรค จนตนาการ ไหวพรบ มความสาคญมากกวา ความรวชาการมากมาย แมนแตไอนสไตน กเคยกลาวไว เพราะความรเมอไหรกหาได ถาเราอานออกเขยนได

แตจนตนาการ ความคดรเรมสรางสรรค ซงเกยวกบความคดของสงแปลกๆ ใหมๆ ได หรอความสามารถในการแกปญหา ถาหากไมไดรบการกระตน หรอไมไดใชงานในวยทเหมาะสมแลว โอกาสทจะทาใหเกดขนอกยาก เพราะสมองสวนนไดถกทาลายไปแลว (neural pruning) และไมสามารถรอฟนกลบคนมาได แตถาเรากระตน หรอใชงานบอยๆ สมองกจะเจรญเตบโตด

สมองสวนทเกยวของสวนใหญคอ สมองซกขวาและใยประสาท ซงเกดจากการทเดกไดออกกาลงกาย เลนดนตร ทาศลปะ การละเลนตางๆในเดกเลกอยางอสระทไมถกบงคบและไมใชทองทฤษฎ และการทากจกรรมกลมและไดฟงการเลานทาน ซงจะพฒนามากในชวง 10 ขวบแรก ถาหลงจากนจะเกดขนนอย

จะเหนไดชดวา เดกไทยเราขาดการกระตนสมองสวนน ไมวาในหลกสตรใหมการเรยนศลปะ กตองทองจาทฤษฎเกนความจาเปน และซาซาก ไมปลอยใหเดกทางาน หรอ เรยนอยางอสระตามจนตนาการทเขามอย เดกถกบงคบใหเรยนประวตความเปนมาของศลปะ นาฏศลป ดนตร

49

ทกชนป หรอวชาการพนฐานอาชพกบงคบเรยนซาๆ เดกไมชอบในบางวชา กบงคบเหมอนกนหมด หรอการเรยน พละ กไมปลอยใหเดกเลนสนกสนานเพลดเพลน ตามจนตนาการและความตองการของเขา เพอกระตนสมองซกขวา ซงถาไดเรยนทฤษฎมากกเทากบ พฒนาแตสมองซกซายทเดกไทยเราเกงมาก แตไมสามารถเอาชาต หรอตวเองอยรอด เมอเปนผใหญกเปนแคลกจาง ไมสามารถเปนเจาของกจการ เพราะคดพลกแพลงแตกตางไมเปน เพราะฉะนนวชาเหลานควรจะเนน ความคดอสระทเขาชนชอบและไมเนนทฤษฎมากมาย และไมตองบงคบใหเรยนซาซาก

หนมาดปฏรปการศกษา การรางหลกสตรทใหเดกเรยนรวชาการมากมายรอบตว ตงแตประถมวยทตองไดรบการกระตนใหเกดใยประสาท และความคดรเรมสรางสรรค แตกลบบรรจสาระมากมายรวมแลวกวา 20 วชา ซงทารายเดกโดยไมรตว เราควรรวาวยน ควรจะพฒนาสมองเดกใหเตมศกยภาพไดอยางไร ควรเนนใหเดกคด ดวาตางชาตทเขาเจรญแลวจดการศกษาอยางไร เพราะฉะนนการปฏรปการศกษา หากใชหลกสตรแบบเดม (แถมวชามากกวาเดม) จะทาใหเดกและครเครยดมากขน (สมองจะถกทาลาย) ปฏรปกไมสาเรจ

ทาอยางไรจะใหการศกษาไทยสามารถทาใหเดกไทย คอผใหญทจะตองมากชาต มความสามารถ มประสทธภาพ รเทาทนคน และสามารถมชวตรอดอยไดในภาวะโลกปจจบนและอนาคต ขอเสนอมดงน

เนอหาหลกสตรการศกษาตงแตอนบาลยนอดมศกษาลดเนอหาลง 1/2 โดยเฉพาะอนบาลและประถมตน เนนความคดรเรมสรางสรรค การกระตนใหเดกคดมากกวาเนนความรมากมาย และใหเรยนเฉพาะทจาเปนมประโยชนใหเดกมเวลาพกผอน ออกกาลงกาย ชวยเหลอตวเองตามวย ทากจกรรมกลม สวนเดกมธยมและอดมศกษา ควรจะใหมเวลาไดสมผสกบความจรงในชวตการทางาน โดยเฉพาะอดมศกษา ตองมประสบการณจรงในสาขาทเรยน

การสอบเขาทกระดบ ตองใชผลงานกจกรรม ความประพฤต (ทเดกดวยกนประเมนกนเองรวมดวย) การมประสบการณในสาขาคณะทจะเรยน และบวกขอสอบมาตรฐานกลาง

รฐตองมมาตรการคมครองเดก จากการท รร. ใหทาการบานมากมาย หรอ เกบคาเลาเรยนเพมโดยปราศจากเหตผล หรอจากครทขาดคณธรรม

รฐตองเผยแพรความรดานการอบรมเลยงด ใหการศกษาเดกใหถกตองตามหลกพฒนาการสมองและจตวทยาเดก แกผปกครอง และครทวประเทศ โดยผานทางผอานวยการทกโรงเรยน หรอสอตางๆ

ประชาชนจะตองศกษาหาความรดานการพฒนาสมองเดก

Methamphetamine

ยาบา (ยามา) มมากกวา 40 ชนด

สวนประกอบของยาบา ไดแก

ยาฆาแมลง ยาเบอหน

ยาฆาหญา

amphetamine So4 เปนสารเคมทใชในทางการแพทย

50

สารแปลกปลอมอนๆ ในขบวนการผลต ซงไมสะอาด เพราะผลตตามบาน

caffeine

สวนประกอบเหลานเพอใหยาออกฤทธ กระตนตอประสาทมากขน

รปแบบอนๆ ของยาบา คอ

ยาอ : Ecfacy เปนอนพนธของ amphetamine

ยาเค : Ketamine ใชในการดมยาสลบ

ยา Love

ทงสามอยางมฤทธมากกวายาบา 10 เทา

ป 2001 จานวนทงสนในประเทศไทย มผตดยาเสพตดประมาณ 2.7 ลานคน ตดยาบา 2.4 ลานคน สวนใหญการตดยาเสพตดคอ ยาบา มสงถง 80%-98%

ระดบอายทตดยา

15-19 ป ตดยา 40%

20-24 ป ตดยา 30%

25-29 ป ตดยา 15%

ผชาย 90% ผหญง 10%

สาเหตมากทสด คอ อยากลองเพอนชวน ปญหาขาดความอบอน ความรก ความเหงา ขาดกจกรรม ความไมเขาใจของพอแม คร เพอน เดกมความกดดน รองลงมาคอ เพมสมรรถภาพในการทางาน

อาชพทพบมากทสด

นกเรยน นกศกษา 22%

คนวางงาน 21%

รบจาง18%

คาขาย 8 %

ระดบการศกษา

o 34% อยใน มธยม 1-6 o 11% อยใน ป.1-6 o 9% อยใน อาชวะศกษา

ประโยชนทนามาใช

51

ทาใหสารเคมในสมองทางานมากขน กระตนสมองทาใหนอนไมหลบ กระฉบกระเฉงอยไมนง ไมอยากทานอาหาร (ทาใหรางกายผายผอม) เวลาครงชวต 8-30 ชวโมง อยในรางกาย 3-4 วน

เสพครงแรก

• มความสขมากชวคราว ลมความทกข ความวตกกงวลในขณะเสพยา

อาการอนๆ เมอเสพมากขนหรอเสพนานๆ

• หวใจเตนเรว • ความดนโลหตเพม • หายใจลาบาก • หนาแดง เวยนหว ปวดหวโกรธงาย ปวดทอง • มอซด รมฝปากแดง ปวดทอง • ตาพรา เพราะมานตาขยาย ตองใสแวนกนแดดเวลาออกนอกบาน • เพมความตองการทางเพศมากขน โดยขาดสตสมปชญญะทจะปองกน หรอรตววา ทา

อะไรลงไป ทาใหตงทองไดงาย • ไข นอนไมหลบสามวนสามคนได • ความจาเสอม • ไมมสมาธ ทาใหการเรยนแยลง เรยนหนงสอไมได • มอสน เดนเซ ออนเพลย

อาการรนแรงอนๆ ไดแก

• หวใจหยดเตน • หมดสต • ชอก ชก โคมา ตาย • เสนเลอดสมองแตก • โรคตบอกเสบ • ไตไมทางาน

ผลทางจตใจ

• นอนไมหลบ สบสน • กาวราว กงวล • หวาดกลว • หวาดระแวง ประสาท/ภาพหลอน • มความคดอยากฆาตวตาย • ซมเศรา • มพฤตกรรมซา เชน ดงสายนาฬกา รอกระเปา

ขอพงคานงของพอแม คอ

1. ลกไมไดตองการเพยงแตเงน หรอวตถสงของเทานน เพราะฉะนนเราตองมเวลาพดคยไตถาม ปญหาตางๆของลกและพยายามทาตว ใหเปนเพอนของเขาทเขาไวใจ เปดอกคย คอ พอแมตองอยาเปนคนดมากไป

2. มเวลาสงเกตความเปนไป และพฤตกรรมตางๆของลก เชน การเรยน การนอน การใชเงน ไมนอนเลยทงคนหรอไม หรอไมยอมทานอาหารเลย รางกายผอมลง ผลการเรยนแยลง ไมคอยสนใจการเรยน ซงเปนพฤตกรรมของคนตดยา

52

3. อยาดดาลกทกวน ไมเคยชนชมลกเลย เปนผลใหเขามองเหนคณคาตนเองตา มวจยทพบวาเดกทฆาตวตาย หรอ ตดยาเสพตด เปนสาเหตจากการทคนรอบขาง ไมเคยพดจาใหกาลงใจเลยมแตดาอยางเดยว ทงจากพอ แม คร เพอนๆ

4. สอนเรองอนตรายจากยาเสพตดใหเดกฟงบอยๆ ตงแตเดกเลกๆ 5. ผใหญตองเปนตวอยางทดใหเดกเหน เชน ไมสบบหร

6. สงเกตสหนาทาทางของลกวามภาวะกดดนใดๆ หรอมสหนาทไมสบายใจตองรบเขาไปซกถามทนท

7. ใหเดกไดทากจกรรมอนๆทเขาชอบบาง นอกเหนอจากการเรยนหนงสอ 8. เมอลกไปกบเพอนควรรวาเดกไปไหนและทาอะไรกนบาง และเพอนคนนนมนสยและ

พนเพเปนอยางไร 9. ปลกฝงคณธรรมจรยธรรมตงแตยงเลกๆทกๆวน โตขนจะได

คดทาแตสงดๆ ไมวาเรองรกชาต กตญ เสยสละ ไมกาวราว รกพอแมพนอง ฯลฯ

เกรดความรเกยวกบสขภาพ

อายมากกวา 25 ป ควรรบประทานอาหารดงน

1. ความตองการทงโปรตนคอ เนอ นม และไข กบคารโบไฮเดรต หรอพวกแปง นาตาลหรอไขมน จะตองลดลงตามสดสวนของอาย วยเดกจะตองการมากกวาผใหญ ในผใหญควรหนมากนพวกผกผลไม ถวตางๆเนอปลามากกวาพวกแปงๆ หรอของอนๆ

2. ความตองการพวกเกลอแร โดยเฉพาะอยางยง เหลก ซงเปนตวสรางความแขงแกรงใหกระดก กลาวคอ พอคนมอายขนความเขมขนของเลอดจะลดลง สวนกระดกกจะกรอนลงๆจงตองเพมอาหารพวกเหลกและแคลเซยมใหมากขน เหลกไดจากผกสเขมๆ เชน ใบตาลง ยอดฝกทอง ฝกบง ใบชะพล ถวแดงหลวง และผกโขม เปนตน

แคลเซยมไดจากผกเขยวจด กงแหง และปลาเลกปลานอยทกนทงกระดกเหลานแคลเซยมสงมากกวานมววหลายเทานก ในงากมแคลเซยมมากกวานม 15 เทา มวตามนอนๆมากมาย และราคาถกกวานมมาก และมสารลดคลอเรสเตอรอลไดดวย

3. ความตองการวตามนบางตวมากขน โดยเฉพาะวตามน บ1 บ2 ไวตามนอ มในนามนถวเหลอง ไวตามนซ ดงนนจาเปนจะตองกนขาวซอมมอ ราขาวทกชนด เชน วทแบรนด ผกเขยว เผอก มน แครอท ผลไมทกชนด รวมทงผลไมรสเปรยวทกชนด ตลอดจนนมสดและอาหารทมใยหรอกาก (fiber) สงทกอยาง ดงนนจงตองกนพชผกผลไมใหมากขน แตลดเนอสตวและไขมนลง

4. ลดจานวนอาหารแตละมอ หรอจานวนมอใหนอย กนอาหารพอเกอบจะอมแลวใหหยด ขอสาคญคอตองเคยวใหละเอยด และกนอาหารอยางมสนทรยะ

สดสวนอาหาร เชา : เทยง : เยน = 35 : 40 : 25 ในผสงอาย อาจใชแค 2 มอพอ ไมกนอมจนเกนไป

สาเหตของความเสอมประสทธภาพของมนษย

1. ความเครยด (ความทกข ความวตกกงวล การมองตนในแงลบ) บางาน ขาดการพกผอน จะทาใหสารบางอยาง (Lactate) ในเลอดสงขน ทาใหเกรดเลอดรวมตวกน เมอเจอกบไขมนในเลอดกจะเกาะผนงเสนเลอดทนท ทาใหเสนเลอดตบ ถาทาสมาธจะทาให Lactate ลดลงได และความเครยดทาใหฮอรโมนทกข (Cortisol) หลงทาใหภมตานทานตากอใหเกดมะเรง ภมแพ และสมองเสอมไดงาย ทานพทธทาสจงไดกลาวสจธรรมไววา "พอจตวน การงานกเปนทกข พอจตวาง การงานกสนก

2. ไมไดใหจตและสมองพกผอน ไดแก การนงสมาธ ซงทาใหมการหลงของสารเอนโดฟน เชนกน

53

3. ขาดการออกกาลงกาย การออกกาลงกายสามารถปองกนโรคไดหลายโรค เปนการสรางภมตานทานโดยธรรมชาตและลดความเครยดลงเนองจากการออกกาลงกายจะทาใหสมองหลงสารเอนโดฟน (สารสข) ซงจะทาใหภมตานทานในรางกายเพมขน การเรยนรเกดขนไดงาย การออกกาลงกาย จงถอวาเปนปจจยท 5 ทสาคญตอชวต

4. รบประทานไมถกหลก ขาดความรดานสขภาพ

5. นาสารพษเขารางกาย เชน บหร เหลา ยาเสพตด

โรคทสามารถปองกนดวยการออกกาลงกาย คอ

• โรคภมแพ หอบหด มะเรงตางๆ • โรคหวใจ ความดนโลหตสง โรคกระดกพรน • โรคซมเศรา ปวดศรษะ โรคจต ความจาเสอม • โรคกระเพาะ ทางเดนอาหาร เบาหวาน ไขมน • เพมการไหลเวยนของเลอด ปองกนเสนเลอดเปราะ แขงอดตน หอแตกงาย ปองกน

โรคหวใจ กลามเนอหวใจ และสวนตางๆแขงแรงขน • ไขมนถกทาลาย • ขอตอตางๆเคลอนไหวไดคลองแคลว ถาไมมการออกกาลงกายจะทาใหขอตอตด และ

ปวดขอ • ระบบขบถายดขน • ผอนคลายความเครยด • ชวยปองกนโรคภมแพ

การออกกาลงกาย ควรทาไมนอยกวา 30 นาท/ครง และไมตากวา 3-4 ครง/สปดาห เชน การวง วายนา ขจกรยาน เตนแอโรบค การวายนาใชกลามเนอมากกวาการออกกาลงกายอนๆ

กอนออกกาลงกายทกครงควรจะอนเครอง (warm up) โดยการยดเสนยดสาย สลดเทาสลดแขน กมตว หวายตว ลกนง ลกยน ใชเวลา 3-5 นาท กอนออกกาลงกายจรง

หลงการออกกาลงกายควรจะผอนเครอง (cool down) ไมควรหยด หรอนอนทนทเพราะอนตรายตอหวใจ ควรจะสลดแขงสลดขา และเดนสกพก

การพกจต-สมองมประโยชน คอ

• มความสข อมเอบใจ สมองปลอดโปรง ถาไมเชอทานลองทาด (หายใจเขาออกลกๆชาๆ)

• สตสมปชญญะ มความสมบรณ • ทาใหการเลาเรยนดขน ความจาดขน ไมเชอทานลองทาเอง หรอลองใหนกเรยนนง

สมาธกอนสก 5-10 นาท

หมายเหต สงทควรรตอสขภาพ

• กนงาดา ทาใหผมสดา เสรมสรางกระดก • อาหารไขมนมากทาใหเกดมะเรงเตานมสง • อาหารบารงสมองและประสาท กรดโฟลค สงกะส โปแตสเซยม วตามน B1 B6 และ

B12 ไดแก พวก ปลา กง ไข จมกขาว ถวลสง ผก ผลไมตางๆ • อาหารมอเยนไมควรทานมาก จะทาใหนาหนกเพม รางกายไมไดเคลอนไหว เพราะนอน

เลย ทาใหมการสะสมไขมน สวนใหญอวนกนมอเยนมากไป • อาหารเคมไปเกดความดน โรคไต หวใจ หลอดเลอดผดปกต เคยมคนไขชอบกนเคม

มาก 2 ปเปนโรคไต เปนเรองจรง • กนอาหารทมเสนใยมาก เชน ผก ผลไม ขาวกลอง ทาใหปองกนโรคมะเรงลาไส

รดสดวง โรคหวใจ นวในถงนาด ความดนโลหตสง

54

• การกนปลาทาใหรสกสดชน เพราะจะสรางสารเคมในสมอง และมสารอาหารอกหลายตว เชน แคลเซยม วตามน มสารอาหาร (นามนปลา) ททาใหลดการเกาะตวของเสนเลอด แตไมควรกนปลาตวใหญ (นาหนก 1 กก.) เพราะมสารปรอทสะสมอยมาก ซงอาจทาใหเกดการซมเศรา สรางความเสอม ชองปากอกเสบ

• การตมผกกาจดสารพษได 50% แตสญเสยวตามนในอาหาร • การดมนาทสะอาดชวยทาใหรกษาหวด อาการทองผก ลดความอวน (เพราะประทง

ความหวได) ลดอาการบวม ปองกนนวในไต

สารตานมะเรงไดแก

• ผก ผลไม มะเขอเทศ ดอกกะหลา คะนา ปวยเลง หนอไมฝรง แครอท มะเขอพวง พรกเขยว ผกกาดขาว เผอก มนฝรง สม แอปเปล มะมวง สมโอ

• ประเภทถว ถวเหลอง ถวเขยว ถวแดง ถวดา • ธญพช ขาวซอมมอ ผลตจากขาวสาล ลกเดอย ขาวโพด ขาวฟาง • เหดและสาหรายทะเล เชน เหดหหน สงเกตวาไมมพวกเนอสตว

อาหารทลดความเครยด

• อาหารทมเสนใยสง เชนขาวสาล ผกผลไม • วตามน B คลายความเครยดได อยในขาวสาล ธญพช ถว วตามน C ชวยใหรางกายขบ

ฮอรโมนทลด และตานความวตกกงวล เชน พวกผก ผลไม • แรธาต แคลเซยม-แมกนเซยม มสรรพคณในการรกษาโรควตกกงวลไดมากสด ธาต

แมกนเซยม เปนยากลอมประสาทจากธรรมชาต เชน พวกกลวย ผลไมแหง ถวทกชนด สาหรายทะเล ผกสด แคลเซยมจาก นม เนย ถว งาดา กงแหง ปลาเลกปลานอย สาหรายทะเล

• โปรตน เมอมความเครยดทางรางกายจะตองการโปรตนมากขน • นงสมาธ ออกกาลงกาย เดนทอดนอง

กนถวเหลองด มสารสาคญชวยในการ

• ลดไขมน • ยบยงมะเรงเตานม • ลดการเกดวยทอง • ปองกนโรคทองผก • มคณคาเทยบเทานม ยกเวนสารแคลเซยมนอยกวาครงหนง

การใชไมโครเวฟ

1. ไมทาลายสารอาหาร วตามน 2. ไมทาใหเกดสารกอมะเรง 3. อาจไมฆาเชอโรค เกดทองเสยมากกวาการปรงตามปกต

โอโซน

ถาความเขมขนมากกวา 0.12 ppm จะทาใหเกดการทาลายเยอบทางเดนหายใจ ทาใหเกดโรคหอบหดและภมแพไดงายขน มวจยยนยน โอโซนไมใชสงทดสาหรบระบบทางเดนหายใจ

การปองกนตอกระจก

ควรใสแวนกนแดด ทกครงทแดดจา ไมเวนวาอายเทาไร

กนอาหารทอด/ยาง ทไหมเกรยมหรอในนามนดา จะทาใหเกดมะเรง

55

กนอาหารใสสฉดฉาด เกดมะเรง อมพาต

กนอาหารรมถนน ระวงพษสารตะกว

ความดอยโอกาสของลกชนชนกลาง

22 ม.ย. 46 กมลพรรณ ชวพนธศร

www.parent-youth.net

ปจจบน จะพบขาวทเปนปญหาจากกลมวยรนกนมากขน ไมวาการเกดความรนแรง ซงบางครงถงแกชวตของตนเอง และผใกลชด หรอปญหาการตดเอดสในวยรนทเพมขนจาก 10% เปน 13% อตราการทาแทงบางจงหวดสงถง 100 ราย/เดอน (ซงผลของการทาแทงบางราย มดลกทะลลาไสออกมา ตองตดลาไสออก เกดผลเสยหายตอสขภาพตลอดชวต หรอบางรายตกเลอดถงตาย)

ปญหาเหลานเกดจากอะไร วเคราะหแลว นาจะมาจากระบบการศกษา อบรม สงสอนทงจากโรงเรยน พอแม ผปกครอง กระแส/สภาพสงคม และรฐบาล ตองรวมกนรบผดชอบ

การขาดความรความเขาใจทถกตอง ทเกยวของในการอบรมเดกเยาวชน ไลมาตงแตผใหกาเนด(พอแม) ผอบรมสงสอนในโรงเรยน (คร) และผกาหนดนโยบายการศกษา (กระทรวงศกษาธการ) สภาพสงแวดลอมสงคมทเขาไดเรยนร ทาใหบางสวนของเดกทมความพรอม ในครอบครว ดานการเงน ขาดโอกาสทองของชวต โอกาสทองทวาคอการทเดกไดมโอกาสสมผสชวตจรงประจาวนทงในปจจบน และในอนาคต

1. เดกมฐานะการเงนด (หรอคอนขางด) พอแม/ผปกครองบางกลมเลยงดแบบไขในหน คอพอแม (คนใช,พเลยง) ปรนบตชวยเหลอใหเดกทกอยาง ไลมาตงแต อาบนา แตงตวให จดกระเปา ปอนขาว ฯลฯ แมอาย 9-10 ขวบแลว หรอไมเคยไดมโอกาสไดทา หรอ คดตดสนใจเลอก หรอแสดงความตองการ หรอการตดสนแกปญหาเอง หรอชวยเหลอตนเองไดตามวย แตใหเรยนหนงสออยางเดยว กจกรรม งานการ หรองานอนๆ ของทางบานไมตองทา ทาใหขาดโอกาสในการฝก การแกปญหา ตงแตเลกๆ และขาดการฝกความอดทน ตรงกนขามกบเดกยากจนทตองชวยเหลอตนเอง บางคนถงกบตองทางานกอนวยอนควร ผลดคอเดกกลมนจะมความอดทน รทนคน มไหวพรบ (เลหเหลยม) และกลาเผชญกบอปสรรคทเกดขนอยางสบายโดยไมยอทอ ตรงขามกบลกหลานคนมเงน พอเจออปสรรคหนอยกทนไมได หรอแกปญหาไมเปน คดตดสนใจดวยวธไมสรางสรรค เชนฆาตวตายเพอหนปญหา

2. เดกฐานะดจะมความอดทนนอย เพราะเคยมประสบการณทสมหวงทกอยาง คดอยากไดอะไรกไดทนท ไมตองฝกการรอ หรอไมเคยผดหวง

3. ขาดการฝกแกปญหา เพราะในชวตไมเคยพบปญหาและอปสรรคเลย 4. ขาดทกษาความเปนจรงของชวตเพราะมงแตเรยนหาความรแตในหองเรยน ซงแขงขน

กนเรยนเพอคะแนนดๆ เพอชอเสยงโรงเรยน หรอพอแม แตไมไดมโอกาสฝกทกษะชวต ทาใหไมรวาชวตจรงตองเผชญอะไรบางทควรจะฝกฝนหาประสบการณ (ทกษะชวต คอความสามารถแกปญหา เผชญอปสรรค และสามารถวางแผน/ดารงชพดวยตวเองอยางราบรน และมความสข มวจารณญาณ รเทาทนคน มไหวพรบ ไมโดนหลอกไดงายๆ ปรบตวเขากบสงคม/เพอนๆ/ผรวมงานไดด)

5. ขาดการปรบตวเขากบสงคม/กลมเพอนๆ ถาหากพอแมบงคบใหมงแตเรยนอยางเดยวไมไดเลนหรอทากจกรรมกลม หรอคบหาเพอนฝงเมอเตบโตขน และทางานในชวตจรงจะปรบตวกบเพอนรวมงานยาก อาจจะถกโดดเดยว

6. ขาดการรเทาทนคน หรอขาดวจารณญาณ ขาดการเรยนรนสยของคนทมแตกตางกน โลกภายนอกไมไดบรสทธปลอดภย ตามภาพทเหนอยางตรงๆ แตมอะไรซอนเรนอกมากมายทตองเรยนร เชน หลงเหนวาชายคนทหลอ พดไพเราะ คบกนไมกวนไปเชอใจเขาวารกจรง และไปรวมหลบนอนกบเขาแลว แตสดทายกโดนเขาทง นคอการขาดความรเทาทน หรอความคดวจารณญาณซงจะเกดขนได กตอเมอ เดกไดเรยนร จากขอมลหลากหลายชองทาง ฝกใหคนรจกระแวดระวงตว ไมเชอคนงายหรอเชอสงใดงายๆ โดยฝกใหใชเหตผลตางๆ มาประกอบกน และเคยไดรบคาสอนฝกฝนมาแลวจาก

56

ผมประสบการณ หรอการทเราอานขาวทเกดขน ใหลกไดรบร หรอใหเขาฟงขาวเองเมอโตขนหนอย จะไดรวาโลกภายนอกนน มสภาพนากลว และตองระวงอะไรบาง

สรปแลว หากพอแมมวแตหาเงน หรอมงหวงใชเดกเรยนแตวชาการอยางเดยว เพอใหเดกไดคะแนนดๆ โดยไมรวาทเรยนไปนน จะใชประโยชนไดมากนอย เดกจะมความเกงวชาการในความรทเรยน แตความเปนจรงของชวต เดกจะไมมความสามารถแกปญหา การเผชญอปสรรค การรเทาทนคน เพราะฉะนน พอแมยคใหมควรใสใจดแลบตรหลานใหมากขน อยามวแตหาเงน และอยาเอาความเครยดไปลงกบเดก เชนดดาลก / (ศษย) ทกวน ไมเคยชมเลยทาใหเดกรสกถดถอย ไมมคา เปนการทารายเดกโดยไมรตว ทาใหเดกบางคนถงกบฆาตวตาย ซงกวาจะคดไดกสายไปแลวสาหรบพอแม ยกตวอยางเชน พอแมมลกคนเดยว รกและเอาใจมาก ตามใจลกมาก วนหนงเดกไปตดยาเสพตด พอแมรเขากเอาไปรกษาหายกลบมา พอแมกดาเชาดาเยน จนวนหนงเดกกผกคอตายในบานน คอ คาพดของพอแมทไมสรางสรรค แตไมรตววากาลงฆาลกวนละเลกวนละนอย เดกอกคนเรยนแทบตาย แตไดคะแนนไมดกพอแมอกแหละทดาทบถมลก วาทาไมเรยนไดคะแนนแคน โงจรงๆ (แตไมรพนธกรรมของลกมาจากใคร? กพอแมนนเหละ) ผลสดทายเดกเกบกด และเขาหองผกคอตายใหรแลวรรอดไป อกรายกพอแมนนแหละ รกลกไมเทากน ใหลกคนทเกงกวามากกวาคนไมเกง หรอแสดงความรกกบเฉพาะลกคนเลก แตคนโตไมเลย หรอไมมเวลารบสง หรอดแลคนโตเลย มวแตดแลเอาใจใสแตคนเลก เพราะคดวาเขาโตแลว ชวยตวเองได แตลกๆเขายงตองการความรกการเอาใจใสจากพอแม เดกกเกบกดคดมากถงขนคดฆาตวตาย เพราะฉะนน พอแมอยาคดวาลกทโตแลว ไมตองการความรกความเอาใจใส อกรายในโรงเรยน ครดาทกวนดาทกคนทงททาผดคนเดยว เดกกคดอยากฆาตวตายแลว (เดกสมยน คดฆาตวตายงายๆ)

เพราะฉะนน คาพดคาจาของพอแม คร ผปกครอง เพอนๆ ลวนมผลกระทบตอจตใจเดก และททกภาคสวนของสงคม ตองมความรในการอบรมเลยงดเดกทงายๆ สรปไดคอ

1. มเวลาพดคยกบลกทกเยน เวลาทานอาหารกน หรอเวลาอนทพอแมบางคนตองจดเวลาเอาเอง หรอการใชโทรศพทคยกน ใหเดกแสดงความรสก เปดอก หรอซกถามปญหา วาวนนเขาประสบอะไรบางมความไมสบายใจสงใด อยากใหพอแมทาอะไรใหเขาบาง ตองการความชวยเหลออะไร

2. เมอเขาทาผด หรอเมอเขามาปรกษาปญหา กอยาเพงดดา เปนดานแรก แตคอยๆสอนสอดแทรกในสงทถกทควร ซงจะสอนไดดกอนวยรน (กอน 10-11 ขวบ) และระมดระวงคาพดคาจา ไมเอาความเครยดจากททางาน หรอของสาม/ภรรยามาลงทเดก ไมดาเดกบอยๆ แตพยายามหาสงทดๆ ในตวเขามาชมเชยเสมอ แลวคอยๆ ใหเขาปรบตวในพฤตกรรมทไมถกตองของเขา

3. เราตองคอยพดจาในสงอนตราย หรอขอควรระมดระวงตวในวยของเขา เชน วยเดกควรระวงอะไร วยรนควรระวงตวอะไร และทาตวอยางไร แตในวยรน จะไมคอยชอบใหพดซาซาก ชอบพดครงเดยวจบ และถาเขาบอกไมชอบใหพอแมบน เรากตองบอกวา ถาไมอยากใหบน กรบผดชอบใหได เชน การอาบนา กนอาหาร ทาการบาน การกลบบาน การรบผดชอบงานทมอบหมาย การดทว การใชโทรศพท การใชเงน การเกบหอง/ของเขาเองโดยไมตองมใครมาเตอน ทาไดไหม ถาตกลงและทาได แมจะไมบน

4. การอบรมคณธรรม หรอเรองอนใดทอยากปลกฝง ตองทาตงแตเลกๆ เพราะพอเขาวยรนจะไมคอยเชอฟง

5. ความรก ความอบอน การใหของ ตองมใหเทาๆ กนทกคน ไมวาเกงหรอไมเกง โตหรอเลก หนาตาดหรอขเหร กผลผลตของเราทงนน

6. อกประการหนง ผชายชอบเอาหนาทเลยงลกใหภรรยา แตลมนกไปวา ลกตองการทงพอแม และภรรยาตองทางานทงนอกบาน งานในบาน ปรนนบตสาม และลก ผหญงบางคนกตองดแลพอแมฝายชายอก สารพดทผหญงจะตองรบผดชอบ แตผชายทางานหาเงนนอกบานอยางเดยว กลบบานมาเรยกใหภรรยามารบใช ภรรยากเหนอย หนาหงกงอ ผชายกไมชอบ กหนไปหาคนอนขางนอกบาน เกดปญหาครอบครวแตกแยก บางครงทงพอ แม เอาความเครยดของตนไปลงกบเดก เดกกเกดปญหา เพราะฉะนนผชายกชวยเลยงดดวย

7. ฝกใหเดกหดทางานตามวย ชวยเหลอตนเองตามวย และในวยมธยมเรมใหเรยนร กจการธรกจของพอแม เพอเรยนรการทางานจรงเมอเขาเตบโตเปนผใหญ

8. ฝกระเบยบวนย อะไรควรทา/ไมควรทา เดกทโตมาในสถานทมระเบยบวนย จะมความนบถอตนเองสงกวาทเลยงดแบบตามใจ ควรฝกตงแตเลกๆเพราะถาโตแลวฝกยาก

9. อยาเนนแตการเรยน และสอบใหไดคะแนนดๆ แตขาดการดแลพฒนาการดานอนๆโดยเฉพาะการควบคมอารมณ การเขาสงคม การใชชวตวยเดก ไมจาเปนตองใหเดกแขงขนกบเพอน ในดานคะแนนหรอเกรดดๆ

10. ใหเดกไดมเวลาออกกาลงกาย เลนกฬา ดนตร รองเพลง ทางานอดเรกทเขาชอบ

57

11. อยาคมแจ อยาเลยงแบบไขในหน อยาปลอยปละละเลยมากไป ดไดวามากหรอนอยจากปฏกรยา สหนาทาทางของเดก

12. เปนตวอยางทดใหเดกเหน เดกๆจะเลยนแบบผเลยงด เชน ไมทะเลาะกนใหเดกเหน ไมอารมณรอน หรอฉนเฉยวโมโหงาย ไมตดสารเสพตด เชน บหร เหลาฯ

13. สอนการใชเงน หดใหหาเงนเอง เมอโตหนอย เดกจะไดรคาของเงน

เทานคงไมยากเยนเกนกาลงของพอแม

อาการของผปวยทตองพบแพทยทนท

พ.ท. พญ. กมลพรรณ ชวพนธศร

Ch_kamolpan@hotmail.com กค.46

1. อาเจยนมาก ถายเหลว ทองเสยบอยๆ เปนสบๆครง/วน กนไมไดเลยทงวน ปสสาวะไมคอยม รองไหไมมนาตา ใจสน ไมมแรง ตาโหล เพราะรางกายขาดนา เกลอแร ถาปลอยไวจะชอคตายได ถาไปโรงพยาบาลไมทน โดยเฉพาะเดกแรกเกด หรอเดกเลกอนตรายมาก แมผใหญ อาย 20 ป กนขนมจนทองเสย ยงตายได

2. อาการหายใจลาบาก ปากเขยว แนนหนาอก มอเทาเขยว เวลาดดนมในเดกทารก หรอในเดกโต ในขณะออกกาลงกายทไมเคยรวาเปนโรคหวใจมากอน

3. เดกแรกเกด หรอเดกเลกไมยอมกนนม หรออาหาร เลยซมตองรบพาไปพบแพทย เพราะเดกอาจมอาการตดเชอ ในกระแสเลอดในสมอง หรอเจบปวยอยางอนทรายแรง

4. อาการไขสง มประวตครอบครวเคยชกเวลามไข ตองรบพบแพทยโดยเฉพาะเดกตากวา 6 ขวบ

เนองจากอาจจะชกเวลามไขสงได และถาเกดมอาการชก เซลลสมองจะถกทาลาย ชกบอยๆเดกจะเกดปญญาออนได

5. เมอเกดอบตเหต โดนรถชน ตกตนไม ฯลฯ ใหคนปวยลองยกเทา หรอมอเองด หรอหยกดวาเจบไหม ถามอาการยกแขน หรอเทาเองไมได หรอไมมความรสก ตองคานงถง 2 อยางคอ

o บาดเจบทประสาทไขสนหลงทาใหเกดอมพาต o กระดกหกสวนใดสวนหนง ซงจะเกดอาการบวมเจบเวลาทหก o สมองบางสวนถกกระทบกระเทอน

การชวยเหลอผปวยตองระมดระวง พยายามไมยกสวนทหก หรออมคนปวยโดยไมมอะไรรองรบ แตใหใชไมกระดานแขงๆ ซอนขนมา ทงแขน ขา ทบาดเจบ หรอทงลาตวและสวนคอไปพรอมดวยกน หามยกหวขนโดยลาตวยงอยกบพน เพราะอาจะทาใหไขกระดก บรเวณคอถกตดขาด ทาใหอมพาตทงตวได

6. เมอเกดอบตเหตตอศรษะ เชนโดนของแขงกระแทก หรอลมลงหวกระแทกพน หรอโดนลกบอลแรงๆ (ในกรณทผปวยมเสนเลอดดนสมองผดปกต หรอขาดวตามนซ เชนไมกนผกผลไมเลย) อาจทาใหเกดเลอดออกในสมองได เราตองแนะนาหรอใหสงเกตดอาการคนไข ถาปวดศรษะมาก อาเจยนพง ตาพรา พดจาไมรเรอง สบสน ตองรบพบแพทยทนท เพราะถาไมพบทนทเลอดทคงในสมองจะทาใหกานสมองถกกด หรอหวใจหยดเตน

7. คนปกตแลวหายใจเรว ซโครงบาน หนาอกบม จมกบาน ปากเขยว แสดงวาปอดทางานไมไดด อาจจะหอบรนแรง การหายใจลมเหลว ตองรบพบแพทยเชนกน ถาพบแพทยไมทนจะทาใหระบบการหายใจลมเหลว ตายไดเชนกน

58

8. การสาลกอาหาร ของเลน สงแปลกปลอม โดยเฉพาะในเดกอายนอยกวา 3 ขวบ หามอมลกอม เลนเมดเลกๆ เชนเมดมะขาม เหรยญบาท กระดม ถวตางๆ ลกปด ลกโปง ของเลนทแตกหกงาย (วตถทมขนาดเลกกวา 3.17x5.71 ซ.ม. ประมาณเหรยญ 10) หรอมสทอนตราย หลดลอกงาย วธชวยเดกเลกใหอมเอาหวลง ตบหลงและกน เดกโตหนอยใชวธเอามอกระแทกใตลนป โดยผกระแทกยนขางหลงผปวย แลวโอบกอดมาทางขางหนา เอาสองมอประสานกนกดโดยแรงทนท (Abdominal thrust คอการใชมอทง 2 ขางกดบรเวณทองใตกระบงลม ดนกระบงลมใหสงขนทนท โดยตาแหนงทกดใหอยเหนอสะดอเลกนอย แตไมชนซโครง หรอลนป) ถาจะทาใหถกตองรายละเอยดควรปรกษาผเชยวชาญ

9. เวลาทนารอนลวกหรอโดนของรอน ควรเอาสวนทโดนซกในนาแขงหรอเอานาแขงประกบทนท นาน 3-4 ชวโมง จนอาการแสบรอนหายไป หรออาจจะใชวานหางจระเขทาบอยๆได ชวยใหแผลหายเรว แตถาโดนนารอนทงตวหรอบรเวณกวางกตองรบไปโรงพยาบาลทนท

คนไขถกนารอนลวก ไฟไหม ตองระวงเวลาใกลหาย เพราะนวอาจตดกน (Adhesion) หรอผวหนงอวยวะทอยใกลกนจะตดกนได เชน คางตดกบหนาอก นวมอสองนวตดกน เพราะฉะนนการรกษาตองหอผาอวยวะทง 2ดาน ไมใหมาชนกนจนกวาจะหาย

10. เวลาสารอะไรเขาตา ตองรบลางดวยนาเปลาทนท เพอใหสารนนเจอจางลงโดยเรวทสด 11. อาเจยนเปนเลอด ถายเปนเลอดสดๆ (โรคกระเพาะ) ไอเปนเลอด(เปนวณโรค) 12. มอาการถายเหลว สลบทองผกนานๆเปนเดอน อาจจะเปนมะเรงลาไส โดยเฉพาะผทไม

คอยทานผกผลไม 13. มอาการปสสาวะเปนเลอด หรอปสสาวะขดในผสงอายชาย อาจเปนมะเรงตอมลกหมาก

ปสสาวะบอย เชน กลางคนมากกวา 3 ครง/คน 14. ปวดหวมากขางหนง ตามวขางเดยวกน ระวงตอหน ถาปลอยนานๆ กตาบอดได หรอคน

ทชอบซอยาหยอดตามาใชเองจากรานขายยา กจะทาใหเปนตอหน นานๆตาบอดไดเพราะยาหยอดตามสารสเตอรรอยดบางตว เพราะฉะนนหามซอยาหยอดตาเองจากรานขายยาบอยๆ

15. อบตเหตโดนกระแทกททอง หากผปวยมอาการปวดแนนทอง รวมกบอาการซดลงทนท ตองรบพบแพทยเพราะอาจมเลอดออกในทองจากลาไสทะล ตบ มาม แตกไดซงตายไดเชนกน

16. ยาทเราเคยแพตองบอกหมอ ทกครงทพบแพทย ถามอาการผนขน แนนหนาอก หลงดนยาใดๆรบหยดยาแลวพบแพทย สวนยาทเคยแพหามใชอก เพราะยาบางตวทาใหคนไขเกดระบบการหายใจลมเหลว หายใจไมออก เนองจากหลอดลมตบลงกะทนหน จากฤทธของยาทแพ

17. ในผหญงใหคลาเตานมเดอนละครงเวลาอาบนา เมออายมากกวา 25 ป 18. การรกษาทโรงพยาบาลเอกชน/คลนก ถาหากสงสยในการรกษากควรปรกษาคนอน

หรอแพทยทานอนๆ กอนตดสนใจรกษา เพราะบางอยาง อาจจะไมจาเปนตองรกษาโดยวธทแพงๆ

19. การรกษาทคาใชจายมากและอนตราย เชน โรคเกยวกบตา หวใจ ควรดประวตของแพทยทรกษา และผลงานกอนเพราะถารกษากบแพทยทไมมความชานาญ อาจจะเกดความผดพลาด และเสยใจตลอดชวต

20. เวลาคนไขชก ตองใชของแขงกดลน เพอเปดทางใหอากาศเขา และตะแคงหนา หามเอาอาหารให ขณะชก หรอกนยา หรอเอามอลวง เพราะมออาจจะโดนกดขาด

21. คนไขปวดทอง 2-3 วน มอาการปวดมาก กดบนทองไมไดเลย ตองระวงไสตงอกเสบหรอทองอดมาก ระวงลาไสทะล

22. คนตงทอง ทมเลอดออกทางชองคลอด ในกรณทยงไมถงกาหนดคลอด เพราะเปนเหตจากการทจะแทงหรอคลอดกอนกาหนด ถาครบกาหนดคลอดกเปนอาการของคนจะคลอดลก (การปองกนการแทงในคนทอง คอ หามยกของหนก หามยนเขยงเทา หามนอนกบสามรนแรง)

23. การกชวต (Resuscitation) ในผปวยทหวใจหยดเตน หรอหยดหายใจทนท ถาชวยไดทนทภายใน 4-5 นาทแรกหลงหวใจหยดเตน กอาจจะฟนกลบมาได และการชวยตามลาดบดงน (แตละขนตอนตองทาอยางรวดเรว เปนวนาท)

1. เปดทางหายใจใหโลง โดยยกคางแหงนหนาขน เอาของในปากออกใหหมด เชน ฟนปลอม เศษอาหาร

59

2. ชวยการหายใจ ใชปากตอปาก ผชวยหายใจตองหายใจเขาลกๆ ประกบปากตนเองรอบปากผปวยใหแนนๆ เปาลมเขาปอดผปวย ถาทาไดถกตอง ปอดผปวยจะขยายขน

3. ชวยปมหวใจ โดยการใชมอ 2 ขางวางซอนกน เอาสนมอกดบรเวณกระดกหนาอก ระหวาง 1/3 จากลนปถงกบจดชนของไหปลารา กด 5 ครง เปาลม 1 ครง ใหแขนทง 2 ขางเหยยดตรงขยมกดลงไปราว 1.5-2 นว

การชวยผปวยตองนอนราบกบพนแขงๆ กดหนาอกควรจะทา 80-100 ครง/นาท ในเดกอาย 1-8 ป ในเดกเลกใชหวแมโปงแทนสนมอ เดกโตหนอยใชสนมอขางเดยวลดลง 1-1.5 นว

24. อาการหนาตาบวม ขาบวม อาจเกดจากไตวาย หรอโรคไต 25. อาการซด ผมแดง

บรรณานกรม

1. Marilee Sprenger (1999) : Learning and Memory : The Brain in Action. Alexandra. VA : Association to Supervision and Curriculum Development. (Email : msprenge@aol.com)

2. Jensen. E (1998) : Teaching with the brain in mind. Alexandra. VA : Association to Supervision and Curriculum Development.

3. Sally P. Springer (1998) : Left Brain and Right Brain. New York W.H. Freeman and Company.

4. Brain Smart. Com./super br. Asp 5. Donna Crawford and Richard Bodine 1996 : Conflict Resolution

Education. 6. Dryden G. and Vos J. 1997 : The Learning Revolution. Auckland. The

Learning Web Ltd. 7. http://www.superkids.com 8. White house. conference : Early children development : what new research

on the brain. http://www.exnet.iastate.edu/pages/families/nncc/wh/wh conf.html

9. How to Build a Baby Brain โดย Sharon Begley special issue of the Nation

ถาตองการหาขอมลทางสมองเพมเตม ใหเขาไปใน yahoo.com แลวหา Brain development หรอ Learning and the brain มขอมลมากมาย

60

ประวตผเขยน

พนโทแพทยหญงกมลพรรณ ชวพนธศร ทอย เลขท 18 เอกมยซอย 10 เขตวฒนา กทม. 10110

เกด 12 พฤษภาคม 2501

จบการศกษา กมารแพทย จากโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

สมรสกบ นายสรชย ชวพนธศร อาชพนกธรกจ มบตร 3 คน • ด.ญ.สลล ชวพนธศร • ด.ญ.สมณฑ ชวพนธศร • ด.ญ.สพรรณ ชวพนธศร

ตาแหนงราชการ ผอานวยการศนยบรการสาธารณสข 10 สขมวท

ตาแหนงทางสงคม • ประธานกรรมการบรหารมลนธดวงประทป • ประธานเครอขายพอ แม - เยาวชน เพอการปฏรปการศกษา • ประธานกรรมการฝายการศกษา สมาคมคมครองผบรโภคไทย • อนกรรมการมสวนรวมของนกเรยน วฒสภา