12.ตัวอย่างการประเมินผลวิทยาศาสตร์นานาชาติ...

ตวอยางการประเมนผลวทยาศาสตรนานาชาต

PISA และ TIMSS

โครงการ PISA ประเทศไทย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ชอหนงสอ ตวอยางการประเมนผลวทยาศาสตรนานาชาต: PISA และ TIMSS ชอผแตง โครงการ PISA ประเทศไทย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ISBN 978-974-9955-92-5

จานวนพมพ 2,000 เลม

ปทพมพ 2551

จดพมพและเผยแพรโดย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) 924 ถนนสขมวท แขวงพระโขนง เขตคลองเตย กรงเทพฯ 10110 โทรศพท 0-2392-4021 โทรสาร 0-2381-0750 Website: http://www.ipst.ac.th พมพท หางหนสวนจากด อรณการพมพ 457/6-7 ถนนพระสเมร แขวงบวรนเวศ เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทรศพท 0-2282-6033 โทรสาร 0-2280-2187

คาชแจง

จดมงหมายหลกของการจดการศกษาทกระบบ คอ การเตรยมเยาวชนใหเปนพลเมองทมคณภาพ มศกยภาพ และมความสามารถในการแขงขนไดในอนาคต การใหการศกษาทสอดคลองกบจดมงหมายจงตองใหนกเรยนสามารถใชความรในชวตจรง สามารถคด วเคราะห และแกปญหาได ดงนนการเตรยมเยาวชนใหสามารถดาเนนชวตและมสวนรวมในสงคมทวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนพนฐาน ทสงผลกระทบตอทกชวตในทกระดบ ทงตวบคคล ในอาชพการงานและในสงคมวฒนธรรม ทาใหบคคลสามารถรบรและตดสนประเดนปญหาของสงคมทเกดจากผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางมความรความเขาใจ มสวนรวมในสงคมระดบชมชน ระดบประเทศ และระดบโลก อยางเตมภาคภม

โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต PISA (Programme for International Student Assessment) และโครงการ TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) เปนโครงการประเมนผลในระดบนานาชาตทสาคญ ซงทงสองโครงการมจดมงหมายในการประเมนแตกตางกน หนงสอ “ตวอยางการประเมนผลวทยาศาสตรนานาชาต: PISA และ TIMSS” จงไดนาเสนอหลกการ กรอบโครงสราง ตลอดจนตวอยางขอสอบวทยาศาสตร ของทงสองโครงการน โดยขอสอบในแตละขอนนระบลกษณะเฉพาะของขอสอบและรอยละของนกเรยนประเทศตางๆ ในเอเชยทตอบถก (TIMSS 2003 ประเทศไทยไมไดเขารวมโครงการจงไมมขอมล) เอกสารนจงเปนทางเลอกหนงทชวยใหครนาไปใชเปนแนวทางในการวดและประเมนผลความรและทกษะของนกเรยน เพอเปนการเตรยมเยาวชนใหมคณภาพและมศกยภาพในการแขงขนในเศรษฐกจโลก

โครงการ PISA ประเทศไทย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สารบญ

หนา

บทนา: การประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตรในระดบนานาชาต ....................................... 1 โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต PISA ....................................................................................................... 2 โครงการประเมนผล TIMSS ................................................................................................................................... 5

สวนท 1 : การประเมนผลการรวทยาศาสตรตามแนวของ PISA ........................................... 7 หลกในการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ PISA 2006 ............................................................................... 7 กรอบโครงสรางการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ PISA 2006................................................................. 8 บรบทหรอสถานการณสาหรบการใชความรวทยาศาสตร ................................................................................... 10 สมรรถนะทางวทยาศาสตร ..................................................................................................................................... 11 ความรทางวทยาศาสตร : แนวคดและเนอหา....................................................................................................... 14 เจตคตทางวทยาศาสตร .......................................................................................................................................... 19 รปแบบของขอสอบ .................................................................................................................................................. 21 สรป............................................................................................................................................................................ 22

ตวอยางขอสอบวทยาศาสตรของ PISA....................................................................................... 23

สวนท 2 : กรอบโครงสรางการประเมนผลวทยาศาสตรของ TIMSS .................................... 105 สาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนปท 8 ............................................................................................... 105 ดานการคดหรอการใชสตปญญา........................................................................................................................... 109 การคนควาหาความรทางวทยาศาสตร.................................................................................................................. 111

ตวอยางขอสอบวทยาศาสตรของ TIMSS.................................................................................... 113 เอกสารอางอง .................................................................................................................................... 191

สารบญกรอบ

หนา

กรอบ 1 สถานการณ (บรบท) ทางวทยาศาสตร ......................................................................................................... 10 กรอบ 2 สมรรถนะทางวทยาศาสตร .............................................................................................................................. 11

กรอบ 3 ความรวทยาศาสตรตามนยามของ PISA ..................................................................................................... 14

กรอบ 4 ความรวทยาศาสตรทครอบคลมใน PISA 2006 ...................................................................................... 15

กรอบ 5 ความรเกยวกบวทยาศาสตร........................................................................................................................... 17

กรอบ 6 ขอบเขตการประเมนเจตคตทางวทยาศาสตร............................................................................................... 20

สารบญรปภาพ

หนา

รป 1 แผนทประเทศทรวมโครงการ PISA 2006......................................................................................................... 3

รป 2 กรอบโครงสรางทใชในการสรางและวเคราะหขอสอบวทยาศาสตรใน PISA 2006 ..................................... 9

ตวอยางการประเมนผลวทยาศาสตรนานาชาต: PISA และ TIMSS

1

บทนา: การประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร ในระดบนานาชาต

เปาหมายหลกของการจดการศกษาทกระบบ คอการเตรยมเยาวชนสาหรบอนาคตใหเปนกาลงคนทมศกยภาพในอนาคต การใหการศกษาทสอดคลองกบเปาหมายจงตองใหนกเรยนสามารถใชความรในชวตจรง สามารถคด วเคราะห และแกปญหาได เพอใหมศกยภาพในการแขงขนในอนาคต แตในการปฏบต แมวาจดมงหมายของการศกษาจะวางไวอยางไร แตนกเรยนและครจะใหความสาคญเฉพาะกบการรขอเทจจรง การรเนอหาสาระเทานน ทงนเพราะการประเมนผลการศกษา ไมวาจะเปนการสอบผานชนเรยนหรอการสอบคดเลอกเพอเขาศกษาตอในระดบทสงขน เนนเฉพาะการวดความรตามการเรยนการสอนในหองเรยนทตงอยบนพนฐานของภาคทฤษฎ นนคอ วดความรในทางดานเนอหา เปนตนวา วดทฤษฏ หลกการ นยาม แนวคดหลกเทานน

ในขณะทมความเคลอนไหวในนานาชาต และความทาทายจากสงคมโลก เชน การศกษาวจยเพอเปรยบเทยบผลการเรยนรของนกเรยนในระดบนานาชาต อกทงในปจจบนการเพมการแขงขนทางเศรษฐกจผลกดนใหมการตนตวและเรงการศกษาทางดานวทยาศาสตร เพราะมสมมตฐานทวาเศรษฐกจในปจจบนมพนฐานอยบนวทยาศาสตรจงมการแขงขนกนเปนเลศในทางการศกษาวทยาศาสตร แนวคดนเกดขนในทกประเทศทตองการรกษาระดบความสามารถในการแขงขน เกอบทกประเทศจงเรงรดการปฏรปการศกษาโดยเฉพาะในดานวทยาศาสตรทเนนกลยทธทจะทาใหนกเรยนมความสามารถในการแขงขนสงขน

การประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยนในระดบนานาชาตทสาคญ ไดแก โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต หรอ PISA (Programme for International Students Assessment) และโครงการ TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) โครงการทงสองตางกมประเทศรวมโครงการกนขอบเขตประมาณรอยละ 90 ของพนทเศรษฐกจโลก และโครงการทงสองเปนโครงการทประเมนผลนกเรยนปกตในระดบโรงเรยน และใชกลมตวอยางมากพอทเปนตวแทนของประชากร ตลอดจนระดมความเชยวชาญจากนานาชาตในการศกษา เพอประกนคณภาพของการศกษาวจย


2

เอกสารฉบบนตองการนาเสนอตวอยางของหลกการ กรอบโครงสราง ตลอดจนตวอยางของขอสอบทใชในการประเมนผลของโครงการประเมนผลวทยาศาสตรของนกเรยนในระดบนานาชาตทงสองโครงการ เพอเปนประโยชนตอการเรยนการสอนและการประเมนผลตอไป

หนงสอเลมนแบงเปนสองสวนหลก คอ สวนแรกจะเปนการประเมนผลการรวทยาศาสตร และตวอยางขอสอบของโครงการ PISA และสวนทสองเปนกรอบโครงสรางการประเมนผลวทยาศาสตร และตวอยางขอสอบของโครงการ TIMSS โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตาต PPIISSAA PISA คออะไร PISA (Programme for International Student Assessment) คอ โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต ทดาเนนการโดยองคการเพอความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ หรอ OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) ทตองการใหตวชวดคณภาพการศกษาแกประเทศสมาชก โดยมขอตกลงเบองตนวา คณภาพของการศกษาเปนตวชวดศกยภาพของการพฒนาทางเศรษฐกจ ในชวงทศวรรษ ค.ศ. 2000 น OECD ไดดาเนนโครงการ PISA มาแลวสามโครงการ ไดแก PISA 2000 ซงเนนใหนาหนกกบการประเมนการอาน PISA 2003 เนนใหนาหนกกบคณตศาสตร และ PISA 2006 เนนใหนาหนกกบวทยาศาสตร ซงสามดานนถอวาเปนพนฐานหลกของการพฒนา

จดมงหมายหลกของ PISA ไมเนนประเมนความรทนกเรยนเรยนอยในหองเรยน ณ ปจจบน แตตองการการสารวจวาเยาวชนมสมรรถนะทจะใชความรและทกษะในชวตจรงไดดเพยงใด PISA เรยกความรและทกษะนนวา“การรเรอง” (Literacy)

PISA 2006 PISA 2006 เนนการประเมนการรวทยาศาสตรของนกเรยนวยทจะจบการศกษาภาคบงคบ (นกเรยนวย 15 ป) วานกเรยนไดพฒนาความรและทกษะทางวทยาศาสตรเพยงพอหรอไมสาหรบชวตจรง ใน PISA 2006 วทยาศาสตรมนาหนกของการประเมนเปน 60% และมการประเมนการอานและคณตศาสตรเพอศกษาแนวโนมการเปลยนแปลงตอเนอง โดยใหนาหนกดานละ 20%


3

โครงการ PISA ครอบคลมประมาณ 90% ของเขตเศรษฐกจโลก แมวาจะเปนการเรมตนในประเทศสมาชก OECD แตการศกษาของ PISA มบทบาทไปทวโลก ครอบคลมประเทศสมาชก OECD ทงหมดในยโรป อเมรกา ออสเตรเลย และเอเชย และยงรวมถงประเทศทยงไมไดเปนสมาชก แตทเขารวมโครงการในฐานะประเทศ “รวมโครงการ” ซงรวมถงประเทศในภมภาคตางๆ ดงน

เอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใต : จน (เซยงไฮ) จน-ฮองกง จน-มาเกา อนโดนเซย จน-ไทเป และประเทศไทย

ยโรปกลาง ยโรปตะวนออก และเอเชยกลาง : ลคเทนสไตน อลบาเนย บลแกเรย โครเอเชย เอสโตเนย ครกสสถาน ลตเวย ลทวเนย มอลดาเวย มอนเตเนโกร โรมาเนย เซอรเบย สโลวเนย และสหพนธรฐรสเซย

เอเชยตะวนออกกลาง : กาตาร จอรแดน และอสราเอล อเมรกากลาง และอเมรกาใต : อารเจนตนา บราซล ชล โคลมเบย ปานามา เปร และอรกวย อฟรกาเหนอ : ตนเซย

ในโครงการ PISA 2009 มประเทศทจะรวมโครงการเพมเตม ไดแก สาธารณรฐโดมนกน มาซโดเนย เปร มอลโดวา ปานามา จน-เซยงไฮ สงคโปร และทรนแดดและโทบาโก

บรรดาประเทศตางๆ เหลานตองการใชผลการประเมนของ PISA เพอชบอกคณภาพการศกษาของประเทศ เปรยบเทยบกบมาตรฐาน OECD หรอเทยบกบประเทศอนๆ ในโครงการฯ ใหขอมลแกระดบนโยบายถงผลการใหการศกษาและการเตรยมตวเยาวชนของชาตสาหรบอนาคตทงของตวผเรยนและศกยภาพของชาตในการแขงขนในอนาคต

รป 1 แผนทประเทศทรวมโครงการ PISA 2006


4

ลกษณะของโครงการประเมนผล PISA

สาระ ครอบคลมสาระดานวทยาศาสตร (ซงเปนจดเนนหลกของ PISA 2006) คณตศาสตร และ การอาน PISA ไมไดประเมนแตละเนอหาสาระโดดๆ แตมองในแงมมทเกยวของกบสมรรถนะของนกเรยนทสะทอนใหเหนวานกเรยน “รเรอง” ในเนอหาสาระนนเพยงใด และมประสบการณมากพอทจะ “นาไปใช” ในชวตจรงหรอในโลกจรงๆ ไดเพยงใด การประเมนผลจงเนนใหความสาคญกบกระบวนการคด ความเขาใจในแนวคดของเนอหาสาระ ความสามารถทจะเขาใจประเดนเรองราวทเกยวของ และสามารถใชความรมาจดการในสถานการณตางๆ อยางมประสทธภาพ

PISA ใชวธประเมนผลทรวมเนอหาสาระเขากบสมรรถนะทคาดหวง และ PISA ตรวจสอบการประเมนตนเองของนกเรยนและลกษณะของตวผเรยน นอกจากน ยงประเมนสาระและสมรรถนะทกดานทเคยประเมนมาแลวใน PISA 2000 และ PISA 2003 มาตรวจสอบซา อกครงใน PISA 2006 ดวย เพอตรวจสอบแนวโนมของการเปลยนแปลงตามเวลาทเปลยนไป

วธการประเมน

ขอสอบมทงแบบเลอกตอบ และคาถามทตองการใหนกเรยนเขยนคาตอบอยางเสร ขอสอบเกอบทกหนวย สวนใหญจะเปนเนอเรองทเขยนมาจากเรองราวประเภททนกเรยนจะตองพบในชวตจรง

ขอสอบทงหมดมปรมาณทตองใชเวลาทาประมาณ 6 ชวโมงครง เปนขอสอบวทยาศาสตรประมาณ 4 ชวโมงครง และมคณตศาสตรและการอานอยางละ 1 ชวโมง แตการทนกเรยนจะทาขอสอบถง 6 ชวโมงนนเปนไปไมได PISA จงจดขอสอบเปนฉบบ แตละฉบบมการผสมขอสอบตางขอกนทมนาหนกเทากน นกเรยนจะไดขอสอบฉบบทไมเหมอนกน และแตละฉบบนกเรยนใชเวลาตอบประมาณ 2 ชวโมง

นอกจากทาขอสอบ นกเรยนตองตอบแบบสอบถามทสารวจภมหลงของนกเรยน ลกษณะนสยในการเรยน ตลอดจนสงแวดลอมของการเรยน ความผกพนกบโรงเรยน และแรงจงใจในการเรยน

ผบรหารโรงเรยนตอบแบบสอบถามทสารวจลกษณะของโรงเรยน ซงรวมทงลกษณะและขอมลจาเพาะ สงแวดลอมและองคประกอบของโรงเรยน คณวฒของคร สงแวดลอมทางการเรยน และการสอน


5

โครงการประเมนผล โครงการประเมนผล TTIIMMSSSS

โครงการประเมนผล TIMSS เปนโครงการประเมนผลของสมาคมนานาชาตเพอการประเมนผลการศกษา International Association for Educational Assessment (IAEA) หรอทรจกกนดในนามของ IEA หลกการของ TIMSS แตกตางจากของ PISA ตรงทในขณะท PISA เนนดศกยภาพของความเปนประชากรในอนาคต แต TIMSS เนนใหความสาคญชดเจนกบการเรยนการสอนตามหลกสตรปจจบนในโรงเรยน

IEA ไดดาเนนการประเมนผลในระดบนานาชาตเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธของการจดการศกษาของประเทศตางๆ ในหลายวชา เชน ภาษา เทคโนโลยสารสนเทศในการศกษา คณตศาสตร และวทยาศาสตร โดยปกต IEA มรอบการประเมนผลคณตศาสตรและวทยาศาสตรประมาณ 10 ปตอครง ในรอบแรกๆ ของการประเมน กลมประชากรของ TIMSS มทงสามระดบ คอ ประดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ครงแรก ไดดาเนนการศกษาในระดบนานาชาตการศกษา (First International Science Study หรอ FISS) เกดขนในป พ.ศ. 2513 ครงนนเปนเพยงการสารวจเบองตน

ครงทสอง เปนการศกษาเพอเปรยบเทยบผลการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน (Second International Science Study) เรยกโดยวา SISS ซงเรมตนเกบขอมลในป พ.ศ. 2527 และวเคราะหขอมลแลวเสรจในป พ.ศ. 2528 (ค.ศ. 1985) ประเทศไทยไดเขารวมโครงการครงท 2 น ซงนบเปนการเขารวมการประเมนผลนานาชาตครงแรก หลงจากทประกาศใชหลกสตรวทยาศาสตรท สสวท. ผลตขน เปนตนมา

ครงท 3 เรยกวา TIMSS (Third International Mathematics and Science Study) หรอ TIMSS 1995 ศกษาเสรจสนในป พ.ศ. 2538 และทาการศกษาซาอกครงในป พ.ศ. 2542 และวเคราะหขอมลเสรจในปลายป พ.ศ. 2543 เรยกวา TIMSS-Replication (TIMSS-R) หรอ TIMSS-1999

TIMSS Trends หลงจากการประเมนผลครงทสาม TIMSS เปลยนเปาหมายเปนการศกษาแนวโนมของคณภาพการศกษา และเปลยนชอโครงการเปน Trends in International Mathematics and Science Study และยงคงใชชอโครงการวา TIMSS หรอบางทเรยก TIMSS Trends และเปลยนกลมประชากรเปนระดบประถมศกษา (ชนปท 4) และมธยมศกษาตอนตน (ชนปท 8) โครงการ TIMSS Trends ครงแรกเรมในป ค.ศ. 2003 จงเรยกโครงการนวา TIMSS 2003 และรอบถดมา คอ TIMSS 2007 กรอบโครงสรางการประเมนผลของ TIMSS จากดการประเมนไวสองดาน คอ การประเมนเชงสาระเนอหา (Content domain) และเชงการคดหรอการใชสตปญญา (Cognitive domain)


6

กรอบโครงสรางการประเมนผลและตวอยางขอสอบของ TIMSS ในเอกสารเลมน จะจากดอยเฉพาะ TIMSS 2003 ในระดบมธยมศกษาตอนตนเทานน


7

สวนท 1: การประเมนผลการรวทยาศาสตร ตามแนวของ PISA

เปาหมายหลกของการจดการศกษาของทกระบบ คอ การเตรยมตวนกเรยนใหมความพรอมเพยงพอสาหรบอนาคต ใหสามารถใชความรในชวตจรง ใหสามารถคดได ทาได และแกปญหาได จงจาเปนตองมการตรวจสอบคณภาพของผเรยนวาสามารถใชความรและทกษะในชวตจรงหรอไม นกเรยนสามารถใชเหตใชผลหรอประจกษพยานทพบในชวตจรงเปนฐานของการคด การตดสนประเดนปญหาทพบในชวตจรงหรอไม ประเดนตางๆ เหลานทาใหตองการใหมการวดและประเมนผลทสามารถใหคาตอบตามวตถประสงคดงกลาว นอกจากนยงตองการการประเมนผลมความหมายมากกวาการทดสอบและการใหระดบคะแนน นนคอใหมวตถประสงค เพอปรบปรงการเรยนรของนกเรยน หลกในการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ หลกในการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ PPIISSAA 22000066

แนวคดของการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ PISA 2006 มหลกการบนพนฐานวาประชาชนพลเมองทตองใชชวตในสงคมทตองเกยวของกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยจาเปน ตองรอะไร และสามารถทาอะไรได ในสถานการณทเกยวของกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย และประชาชนควรใหความสาคญกบเรองอะไร

ประชาชนควรรอะไร เปนเรองทตอบไดตรงไปตรงมา นนคอ ความรวทยาศาสตรสาหรบประชาชน ซงตองเปนความรท “ใชได” ในบรบททคนปกตทวไปมกจะตองประสบในชวตจรง นอกจากนน ยงตองรกระบวนการ วทยาศาสตร และมความรเรองความสมพนธเชอมโยงระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ประชาชนควรทาอะไรไดบางทเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงทคนเราตองทาอยเสมอคอการลงความเหนหรอสรปจากสาระหรอขอมลทไดรบ ตองประเมนคาบอกเลาหรอคากลาวอางบนพนฐานของประจกษพยาน ตองรจกแยกแยะระหวางความคดเหนกบขอความทมขอมลหรอประจกษพยานสนบสนน แตทงนไมไดหมายความวาวทยาศาสตรจะปฏเสธการมจนตนาการ และความคดสรางสรรค ซงเปนคณลกษณะททาใหมนษยมความเขาใจโลกเพมขน สงเหลาน PISA เรยกวา “สมรรถนะทางวทยาศาสตร” ซงสามารถนยามไดสนๆ วาคอความสามารถ


8

o ระบบอกประเดนทางวทยาศาสตร o อธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร และ o ใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร ไดดเพยงใด

ประชาชนควรตองใหความสาคญกบอะไร คาตอบคอใหความสาคญกบสงทมบทบาทและมสวนรวมสรางสงคมวทยาศาสตร และสงทใหความสาคญในบรบทของการดาเนนชวตสวนตว ในบรบทสงคม และในบรบทของโลกโดยรวม หรอถาจะพดสนๆ นกเรยนควรมความสนใจในวทยาศาสตร สนบสนนสงเสรมการใชกระบวนการวทยาศาสตร และแสดงความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การประเมนของ PISA ไมเนนความรวทยาศาสตรทนกเรยนเรยนตามหลกสตรปกตในโรงเรยน แต PISA เลอกประเมนการรเรองทางวทยาศาสตร (Scientific Literacy) เพราะตองการใหความสาคญกบศกยภาพของนกเรยน การใชวทยาศาสตรทเกยวของในชวตจรงในอนาคต เพอจะศกษาวาเยาวชนวยจบการศกษาภาคบงคบจะสามารถเปนประชาชนทรบรประเดนปญหา รบสาระ ขอมล ขาวสาร และสามารถตอบสนองอยางไร อกทงเปนผบรโภคทฉลาดเพยงใด พลเมองของทกชาตในปจจบนจะตองเผชญกบภารกจทตองใชแนวคดทางวทยาศาสตร เปนตนวาทกวนนประชาชนถกโหมดวยประเดนปญหาตางๆ เปนตนวา เรองของกาซเรอนกระจกกบโลกรอน การเพมขนของประชากรกบการลดลงของอาหาร ปาไม ชวตชนบททสญหายไป นอกจากนประชาชนยงตองอานสงตางๆ เปนตนวา เรองราวทเกยวของกบดนฟาอากาศ เศรษฐกจ การแพทย การกฬา ฯลฯ กรอบโครงสรางการประเมนกกรอบโครงสรางการประเมนการรเรองวทยาศาสตรของ ารรเรองวทยาศาสตรของ PPIISSAA 22000066

ในการวางกรอบโครงสรางการประเมนผล คณะผเชยวชาญทางวทยาศาสตรของ PISA ไดตงคาถามพนฐานของการประเมน ไดแก

บรบทใด ทควรจะประเมนเยาวชนอาย 15 ป สมรรถนะอะไรบาง ทควรจะคาดหวงวาเยาวชนอาย 15 ป ควรจะม ความรอะไรทควรจะคาดหวงวาเยาวชนอาย 15 ป ควรจะสามารถแสดงออกมาวาร เจตคตใดบางทควรคาดหวงไดวาเยาวชนอาย 15 ป ควรจะแสดงออกใหเหนได


9

ดงนนเพอจดประสงคในการประเมนผล นยามของการรวทยาศาสตร (Scientific Literacy) ของ PISA 2006 เนนองคประกอบของการประเมนผลสสวนทตางมความสมพนธซงกนและกน ไดแก การประเมนในสวนของ

1) บรบทของวทยาศาสตร ไดแก สถานการณในชวตทเกยวของกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2) ความรทางวทยาศาสตร ซงประกอบดวยสองสวน ไดแก “ความรวทยาศาสตร” คอ ความรใน

เรองโลกธรรมชาต และ “ความรเกยวกบวทยาศาสตร” คอ ความรในวธการหรอกระบวนการหาความรทางวทยาศาสตร

3) สมรรถนะทางวทยาศาสตร ซงหมายถงการใชความรวทยาศาสตรในสามดานหลกๆ ไดแก การระบประเดนทางวทยาศาสตร (Identifying Scientific Issues) การอธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร (Explain Phenomena Scientifically) การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร (Using Scientific Evidence)

4) เจตคตเชงวทยาศาสตร ไดแก การแสดงการตอบสนองตอวทยาศาสตรดวยความสนใจ สนบสนนการสบหาความรวทยาศาสตร และแสดงความรบผดชอบตอสงตางๆ เชน ในประเดนของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แตละองคประกอบมความสมพนธซงกนและกน ดงตอไปน

รป 2 กรอบโครงสรางทใชในการสรางและวเคราะหขอสอบวทยาศาสตรใน PISA 2006

ระบประเดนทางวทยาศาสตร อธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร

ใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร

สถานการณในชวตทเกยวของกบวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

ความรวทยาศาสตร ความรเกยวกบวทยาศาสตร

สนใจ สนบสนน มความรบผดชอบ

เจตคต

บรบท สมรรถนะ ความร


10

บรบทหรอสถานการณสาหรบการบรบทหรอสถานการณสาหรบการใชความรวทยาศาสใชความรวทยาศาสตรตร

เนองจากความรไมไดเกดขนโดยตวของความรเองโดดๆ โดยลาพง แตเกดขนตามสถานการณหรอบรบท ดงเชน สถานการณจากสงทเปนประเดนรอนทสงผลกระทบตอบคคล ตอสขภาพ ตอสงคมวฒนธรรม หรอตอชวตมนษยในโลก วทยาศาสตรทเปนขาวในสอ หรอวทยาศาสตรทจะมผลกระทบสบเนองตอไปในอนาคต เปนตน

การประเมนผลจงจะอยในสถานการณ ซงเปนสวนหนงของโลกของนกเรยนทภารกจการประเมนผลหรอคาถามนนเกดขน คาถามของ PISA 2006 จะไมจากดอยเฉพาะสถานการณในโรงเรยนเทานน แตจะเปนสถานการณทอาจจะเกยวของในระดบสวนบคคล เชน ตวเองกบครอบครว ในระดบชมชน (สงคม) จนกระทงสถานการณในระดบโลก (global) แมกระทงคาถามทางประวตศาสตร ซงเขาใจไดดวยความกาวหนาทางวทยาศาสตรกสามารถนามาถามได

กรอบ 1 สถานการณ (บรบท) ทางวทยาศาสตร

บรบท ระดบสวนตว (ตวเอง ครอบครว เพอน)

ระดบชมชน (สงคม)

ระดบโลก

สขภาพ สขภาพ อบตเหต โภชนาการ

ควบคมโรค สขภาพชมชน การเลอกอาหาร

โรคระบาด การระบาดขามประเทศ

ทรพยากรธรรมชาต การใชวสด พลงงาน การรกษาจานวนประชากร คณภาพชวต ความมนคง การผลตและการกระจายอาหาร การหาพลงงาน

ทรพยากรทเกดใหมไดและไมได ระบบของธรรมชาต การเพมประชากร

คณภาพสงแวดลอม พฤตกรรมเปนมตรกบสงแวดลอม

การกระจายประชากร การทงขยะ ผลกระทบตอสงแวดลอม อากาศในทองถน

ความหลากหลายทางชววทยา ความยงยนของระบบนเวศ การเกดและการสญเสยผวดน

อนตราย พษภย อนตรายจากธรรมชาต และคนทาขน

การเปลยนแปลงแบบกะทนหน (แผนดนไหว คลนยกษ พาย) การเปลยนแปลงชาๆ (การกดเซาะ การตกตะกอน)

การเปลยนแปลงบรรยากาศ ผลกระทบของสงคราม


11

กรอบ 1 สถานการณ (บรบท) ทางวทยาศาสตร

บรบท ระดบสวนตว (ตวเอง ครอบครว เพอน)

ระดบชมชน (สงคม)

ระดบโลก

โลกของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ความสนใจ การอธบายปรากฏการณ งานอดเรกทเกยวกบวทยาศาสตร การกฬาและการพกผอน ดนตรและเทคโนโลยสวนตว

วสดใหมๆ เครองมอและกระบวนการใหม การดดแปลงพนธกรรม เทคโนโลยอาวธ การคมนาคมขนสง

การสญพนธของสงมชวต การสารวจอวกาศ การเกดจกรวาล

สมรรถนะสมรรถนะทางวทยาศาสตรทางวทยาศาสตร

จะตองมสมรรถนะทางวทยาศาสตร (Science competencies) PISA 2006 ใหความสาคญกบการประเมนสมรรถนะทางวทยาศาสตร ซงรวมกลมสมรรถนะหลกๆ ไดสามกลม ไดแก สมรรถนะในการระบประเดนทางวทยาศาสตร (Identify Scientific Issues ซงการวเคราะหขอมลตอไปจะเรยก ISI) การอธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร (Explaining Phenomena Scientifically ตอไปจะเรยก EPS) การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร (Using Scientific Evidence ตอไปจะเรยก USE) ซงมรายละเอยดดงน

กรอบ 2 สมรรถนะทางวทยาศาสตร

การระบประเดนทางวทยาศาสตร รวาประเดนปญหาหรอคาถามใดสามารถตรวจสอบไดดวยวธการทางวทยาศาสตร ระบไดวาจะตองใชหลกฐานประจกษพยานหรอขอมลใดในการสารวจตรวจสอบ (รคาสาคญสาหรบการคนควา)

รลกษณะสาคญของการสารวจตรวจสอบทางวทยาศาสตร

การอธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร ใชความรวทยาศาสตร สรางคาอธบายทสมเหตสมผลและสอดคลองกบประจกษพยาน บรรยายหรอตความปรากฏการณและพยากรณการเปลยนแปลงในเชงวทยาศาสตร ระบบอกไดวาคาบอกเลา บรรยาย คาอธบาย และการพยากรณใดทสมเหตสมผล


12

กรอบ 2 สมรรถนะทางวทยาศาสตร

การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร ตความหลกฐานประจกษพยานหรอขอมลทางวทยาศาสตรลงขอสรป และสอสารขอสรป ระบขอตกลงเบองตน ประจกษพยาน (หลกฐาน) ทอยเบองหลงขอสรป แสดงใหเหนวาเขาใจแนวคดและหลกการทางวทยาศาสตร ดวยการนาวทยาศาสตรไปใชในสถานการณหรอบรบทตางๆ

สะทอนถงนยของการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคม

การประเมนสมรรถนะทางวทยาศาสตร ตองการประเมนนกเรยนในความสามารถตอไปน 1) การระบประเดนทางวทยาศาสตร

รวาประเดนปญหาหรอคาถามใด ตรวจสอบไดทางวทยาศาสตร คาถามการประเมนสมรรถนะนตองการใหนกเรยนแยกแยะปญหา/คาถามทเปนประเดนทางวทยาศาสตรออกจากปญหาประเภทอนๆ ทไมเปนวทยาศาสตร สมรรถนะนตองการใหนกเรยนระบวาคาถามใดสามารถตอบไดดวยการทดสอบทางวทยาศาสตร หรอคาถามใดทสารวจตรวจสอบไมไดดวยการทดสอบทางวทยาศาสตร นกเรยนอาจเสนอแนะวธการทจะใชหาคาตอบตอปญหาทมอย

บอกคาสาคญสาหรบคนควา ในการทจะรวาคาถามใดตรวจสอบไดทางวทยาศาสตร นกเรยนจะตองสามารถบอกคาสาคญสาหรบคนควาและหาเครองมอสาหรบตรวจสอบได นนคอจะตองระบไดวาจะตองใชสาระ ขอมล หลกฐานประจกษพยานหรอขอมลใดในการสารวจตรวจสอบ สมรรถนะนตองการใหนกเรยนตอบวาในคาถาม / ปญหาทกาหนดใหนน นกเรยนจาเปนตองรสาระใดบาง ใชขอมลใด หรอตองหาประจกษพยานหรอหลกฐานใด เพอทจะไดออกแบบวางแผนทจะเกบขอมลไดถก

รลกษณะสาคญของการสารวจตรวจสอบทางวทยาศาสตร การแสดงความสามารถในการตรวจสอบทางวทยาศาสตร นกเรยนจะตองรลกษณะทสาคญของการตรวจสอบ เชน รวาการทดสอบทเทยงตรงตองทาอยางไร จะตองเปรยบเทยบอะไร ควบคมตวแปรใด และเปลยนแปลงตวแปรใด จะตองคนควาสาระ และขอมลอะไรเพมเตมอก และจะตองทาอะไร อยางไรจงจะเกบขอมลทตองการได


13

2) การอธบายปรากฏการณในเชงวทยาศาสตร นกเรยนแสดงสมรรถนะนโดยการใชความรวทยาศาสตรทสมเหตสมผลกบสถานการณหนงๆ สมรรถนะนรวมถงการบรรยาย และการตความปรากฏการณ และคาดการณหรอพยากรณการเปลยนแปลงทอาจจะเกดขน การประเมนจะรวมถงการใหนกเรยนระบวา คาบรรยาย คาอธบายใดสมเหตสมผลหรอไม อยางไร คาคาดการณจะเปนไปไดหรอไมดวยเหตผลอะไรเปนตน เชน ในสถานการณทมคดฆาตกรรม และมการตรวจ DNA เกดขน ใหนกเรยนใชความรวทยาศาสตร มาระบวาคาบรรยายเกยวกบ DNA ขอใดบรรยายไดเหมาะสม เปนตน 3) การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร

สมรรถนะนตองการใหนกเรยนรความหมายและความสาคญของการคนควาทางวทยาศาสตร และนามาใชเปนพนฐานของการคด การบอกเลา และการสอสาร โดยการแสดงวามความรและทกษะตอไปน

รวาจะตองใชประจกษพยาน แสดงวามความเขาใจวาจะตองมขอมล หลกฐานใดจากการคนควา การเกบขอมล รองรบหรอเปนพนฐานสาคญของการบอกกลาว การกลาวอาง ขอสรป หรอการพยากรณ หรอคาดการณลวงหนา

สรางขอสรปทสมเหตสมผล บนพนฐานของประจกษพยาน ขอมล หรอประเมนขอสรปทผอนสรางขนวาสอดคลองกบประจกษพยานทมหรอไม คาถามประเภทนอาจใหนกเรยนวเคราะหวจารณขอสรปทยกมาให โดยใหวเคราะหวา การสรปนนไดสรปออกมาจากขอมลทกาหนดใหหรอไม หรออาจจะใหขอมลหรอประจกษพยานมาแลว ใหนกเรยนเปนผลงขอสรปจากขอมล หรอประจกษพยานทม หรออาจจะใหนกเรยนใชเหตผลวเคราะห วจารณขอสรปทงในทางเหนดวยและไมเหนดวย

สอสารขอสรป การสอสารขอมลเฉพาะ หรอขอสรปจากประจกษพยานและขอมลจะเกยวของกบการสรางคาอธบายและขอโตแยงจากสถานการณและขอมลทกาหนดให โดยสอสารออกมาอยางชดเจนใหผรบขาวสารเขาใจได

การแสดงออกวามความเขาใจในแนวคดทางวทยาศาสตร ในขอนจะวดวา นกเรยนแสดงวามความเขาใจแนวคดทางวทยาศาสตร โดยการนาแนวคด (Concept) นนๆ ไปใชไดในสถานการณทกาหนดให โดยมการอธบายถงความสมพนธหรอสาเหตของการเปลยนแปลง หรออาจจะใหนกเรยนคาดการณวาจะมอะไรเกดขนบางถามการเปลยนแปลงตวแปรบางอยาง หรอใหชบอกวาตวแปรหรอปจจยใดมสวนสาคญททาใหเกดผลตามทกาหนดให โดยใหนาแนวคดทางวทยาศาสตร (ทไมไดกาหนดให) มาใชในการบอกนนๆ


14

ขอสอบการประเมนสมรรถนะทางวทยาศาสตรมหลายแบบ เชน อาจใหนกเรยนเลอกขอสรปทสมเหต สมผลกบประจกษพยานหรอขอมลจากตวเลอกทมให อาจใหนกเรยนบอกเหตผลสนบสนนหรอคดคานการลงขอสรปหนงทไดมาจากกระบวนการหนงๆ อาจใหนกเรยนอธบายหรอใหเหตผลวากระบวนการนนควรนามาสขอสรปนนหรอไม อยางไร ใหคดแบบวพากษวจารณวาขอตกลงเบองตน (Assumption) ทกาหนดไวสาหรบการศกษานน แลวนาไปสขอสรปนนๆ เหมาะสมหรอไมอยางไร ความรทางวทยาศาสตร ความรทางวทยาศาสตร :: แนวคดและเนอหาแนวคดและเนอหา

ความรทางวทยาศาสตรในนามของ PISA ประกอบดวย ความรวทยาศาสตรและความรเกยวกบวทยาศาสตร

กรอบ 3 ความรวทยาศาสตรตามนยามของ PISA

เนองจากในปจจบนคาวา วทยาศาสตร ไดรบการยอมรบวามสองสถานะ ไดแก วทยาศาสตรคอองคความร (Science as a body of knowledge) และวทยาศาสตรคอกระบวนการเสาะแสวงหาความร (Science as enquiry)

ในนยามของ PISA คาวา “ความรทางวทยาศาสตร” จงใชในความหมายของความรทงสองแบบ โดยเรยกวา “ความรวทยาศาสตร” และ “ความรเกยวกบวทยาศาสตร” ความรวทยาศาสตรหมายถง องคความรซงเปนความรของโลกธรรมชาต เชน ฟสกส เคม ชววทยา ฯลฯ สวนความรเกยวกบวทยาศาสตร หมายถง ความรในวธการหรอกระบวนการหาความรทางวทยาศาสตร หรอวถทางทนาไปสเปาหมายของการไดมาซงความร (วถทางในทนคอกระบวนการสบแสวงหา สวนเปาหมายคอการอธบายและลงขอสรป)


15

ความรวทยาศาสตร : แนวคดและเนอหา

PISA เลอกเนนเฉพาะแนวคดและสาระเนอหาทใชได (Relevant) สาหรบการใชชวตในอนาคตทมสวนชวยใหเขาใจโลกทอยในแงมมเชงวทยาศาสตร โดยเนนความชดเจนทตองใชไดกบชวตจรง ตองใชไดกบวนนและในทศวรรษตอๆ ไป และตองเหมาะสมกบนกเรยนอาย 15 ป ดวย นอกจากนนเกณฑในการเลอกเนอหาสาหรบการประเมนของ PISA จะไมเนนความรความจาในเนอหาหรอแนวคด การใหคาจากดความ ขอเทจจรงทางวทยาศาสตร แตเนอหาทครอบคลม ไดแก

• วทยาศาสตรในโลกและสงแวดลอม (Science in earth and environment) หรอเรยกรวมวาความรเกยวกบโลกธรรมชาต (Knowledge of natural world)

• วทยาศาสตรในชวตและสขภาพ (Science in life and health) และ • วทยาศาสตรในเทคโนโลย (Science in Technology)

วทยาศาสตรทงสามดานนเปนเรองทอยและพบเหนในชวตจรงของประชาชนคนธรรมดาทวไป ซงเปนวถปกตของชวตในสงคมปจจบนและอนาคต ประชาชนทไดรบขาวสารกตองมความเขาใจพนฐานเพยงพอ ทจะรบขาวสารสาระจากสอ และควรมกระบวนการทจะยอย วเคราะห และตดสนใจสาหรบประเดนหรอขาวนนๆ ดงนน จงใชเนอหาสาระทงสามดานนเปนตวเดนเรองเพอการปลกฝงกระบวนการคดและตดสนใจเชงวทยาศาสตรใหกบนกเรยน

กรอบ 4 ความรวทยาศาสตรทครอบคลมใน PISA 2006

ระบบทางกายภาพ (Physical Systems) โครงสรางของสสาร (เชน อนภาค พนธะ) สมบตของสสาร (เชน การเปลยนสถานะ การนาความรอน และการนาไฟฟา) การเปลยนแปลงทางเคม (เชน ปฏกรยา การถายโอนพลงงาน กรด/เบส) การเคลอนทและแรง (เชน ความเรว ความเสยดทาน) พลงงานและการถายโอน (เชน คลนแสงและวทย คลนเสยง)

ระบบสงมชวต (Living Systems) เซลล (เชน โครงสรางและหนาท DNA พชและสตว) มนษย (เชน สขภาพ โภชนาการ ระบบยอยๆ ในรางกาย [เชน การยอย การหายใจ การไหลเวยนเลอด การขบถาย และความสมพนธของระบบ] โรคภย การสบพนธ)


16

กรอบ 4 ความรวทยาศาสตรทครอบคลมใน PISA 2006

ระบบของโลกและอวกาศ (Earth and Space systems) โครงสราง (เชน ผวโลก บรรยากาศ พนนา) พลงงานในโลก (เชน แหลงพลงงาน ดนฟาอากาศของโลก) การเปลยนแปลงในโลก (เชน การเกดชนดนระบบทางเคมในพนโลก แรงทสรางและทาลายโลก)

ประวตศาสตรของโลก (เชน ฟอสซล การเรมตน และววฒนาการ) โลกในอวกาศ (เชน การโนมถวง ระบบสรยะ)

ระบบเทคโนโลย (Technology Systems) บทบาทของเทคโนโลยทมวทยาศาสตรเปนพนฐาน ความสมพนธของวทยาศาสตรและเทคโนโลย แนวคดเกยวกบเทคโนโลย (เชน สวนด คาใชจาย ความเสยง การแลกเปลยน) หลกการทสาคญ (เชน นวตกรรม ขอจากดของเทคโนโลย การประดษฐ การแกปญหา)

ความรเกยวกบวทยาศาสตร

ความรเกยวกบวทยาศาสตร (Knowledge about science) คอ ความรในเชงกระบวนการ ประกอบดวย กระบวนการคนควาหาความรเชงวทยาศาสตร (Scientific enquiry) ซงจดเนนอยทกระบวนการทางวทยาศาสตร และสวนทสองซงสมพนธกบกระบวนการสวนแรกคอการอธบายเชงวทยาศาสตร (Scientific explanation)


17

กรอบ 5 ความรเกยวกบวทยาศาสตร

การหาความรเชงวทยาศาสตร ประกอบดวย

จดเรมตน (เชน ความอยากรอยากศกษา การตงคาถามทางวทยาศาสตร) จดมงหมาย ตองการทาอะไร (เชน ตองการหาหลกฐานเพอตอบคาถามทางวทยาศาสตร ความคดในปจจบน/ตวแบบ/ทฤษฎ/การสบหา)

การทดลอง (คาถามทตางกนนาไปสการสารวจตรวจสอบ การออกแบบทตางกน) ลกษณะของขอมลทตองการ (เชน เชงปรมาณ [การวด] เชงคณภาพ [การสงเกต]) การวด (เชน ความไมแนนอน การวดซา ความแปรผน การประมาณความถกตองของอปกรณและกระบวนการ)

ลกษณะของผล (เชน ผลจากการวดตรงๆ ผลทไดขณะนนซงอาจจะเปลยนแปลงได ผลทตรวจสอบได การแกไขดวยตนเอง)

การอธบายเชงวทยาศาสตร (ประกอบดวย) แบบ (ของคาอธบาย) (เชน สมมตฐาน ทฤษฎ กฎ) การสราง (เชน การเสนอขอมล บทบาทของความรปจจบนกบประจกษพยานใหม การสรางสรรคและจนตนาการ)

กฎ (เชน กฎคงท สมเหตสมผล มประจกษพยานรองรบ) ผลทเกดขน (เชน สรางความรใหม วธการใหม เทคโนโลยใหม นาไปสคาถามใหมและ การสารวจตรวจสอบใหม)

ตวอยาง กระบวนการทางวทยาศาสตร

ตวอยางคาถามเรองนมโรงเรยน เปนการใชความรในเรองเกยวกบสขภาพและเปนคาถามความรเกยวกบวทยาศาสตรในดานการหาความรเชงวทยาศาสตร คาถามแรกเปนการใหนกเรยนบอกจดประสงคของการศกษาสมรรถนะ-การระบประเดนปญหาทางวทยาศาสตร คาถามทสองกเปนสมรรถนะการระบประเดนปญหาทางวทยาศาสตรเชนเดยวกน


18

นมโรงเรยน

ในป ค.ศ. 1930 ไดมการศกษาทดลองครงใหญในโรงเรยนตางๆ ในทองทหนงของสกอตแลนด ในชวงเวลาสเดอน นกเรยนบางคนไดรบนมฟรและบางคนไมไดรบ ครใหญเปนผคดเลอกวานกเรยนคนใดไดรบนม การศกษาทาดงน

• นกเรยน 5,000 คน ไดรบนมไมพาสเจอรไรสปรมาณหนงทกวนทเรยน

• นกเรยนอก 5,000 คน ไดรบนมพาสเจอรไรส ปรมาณเทากนทกวนทเรยน และ

• นกเรยน 10,000 คนไมไดรบนมชนดใดเลย

ชงนาหนกและวดสวนสงของนกเรยนทง 20,000 คน ทงเรมตนและจบการทดลอง

คาถามท 1 : นมโรงเรยน

ตอไปนเปนคาถามวจยสาหรบการศกษาครงนหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

คาถาม ใช หรอ ไมใช

จะตองทาอะไรบางในการทานมพาสเจอรไรส ใช / ไมใช

การดมนมเสรม จะมผลอะไรกบเดกนกเรยน ใช / ไมใช

นมพาสเจอรไรสมผลอะไรกบการเจรญเตบโตของเดก ใช / ไมใช

การอยในทองทตางกนของสกอตแลนดมผลอะไรกบสขภาพของเดก ใช / ไมใช

การใหคะแนน นมโรงเรยน

คะแนนเตม

รหส 1: ถกทงสขอ: ไมใช ใช ใช ไมใช ตามลาดบ ไมไดคะแนน

รหส 0: คาตอบอนๆ รหส 9: ไมตอบ


19

คาถามท 2: นมโรงเรยน

โดยเฉลย เดกทไดรบนมในชวงทศกษามสวนสงและนาหนกเพมขนมากกวาเดกทไมไดรบนม

ขอสรปหนงทเปนไปไดจากการศกษาน คอเดกทดมนมมากๆ จะเจรญเตบโตเรวกวาเดกทดมนมนอย

เพอใหขอสรปนมความนาเชอถอ จงบอกขอกาหนดหนงขอทตองพจารณากอนทาการศกษากบนกเรยน ทงสองกลมน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

การใหคะแนน นมโรงเรยน

คะแนนเตม บอกขอกาหนดทชดเจนทสดทวานกเรยนทงสองกลมตองไมมความแตกตางในแตละดาน เชน การกนอาหารทบานของนกเรยน ระยะการเจรญเตบโต • นกเรยนทงสองกลมจะตองกนอาหารทเหมอนกนในเวลาอนๆ จงทาใหขอสรปนนาเชอถอได • นกเรยนทงสองกลมนตองถกเลอกมาโดยการสม

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เจตคตทางวทยาศาสตรเจตคตทางวทยาศาสตร

เจตคตของคนมบทบาทสาคญทจะทาใหเกดความสนใจในเรองราวของวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยทวๆ ไป หรอประเดนทเกยวของกบตนเองโดยตรง เปาหมายหนงของการศกษาวทยาศาสตรคอการทาใหนกเรยนพฒนาเจตคต ใหนกเรยนรจกสงเสรม สนบสนนวทยาศาสตร ใหมความร และใชความรอยางเหมาะสม การประเมนการรวทยาศาสตรของ PISA 2006 ตงอยบนความเชอทวาการรวทยาศาสตรของคนตองมเจตคต ความเชอ แรงบนดาลใจ ความเชอในตนเอง การใหคณคา และแสดงออกดวยการกระทาในทสด

PISA 2006 ประเมนเจตคตของนกเรยนในสามกลมดวยกน คอ ความสนใจในวทยาศาสตร การสนบสนนวทยาศาสตร และ ความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม


20

PISA ไมไดประเมนเจตคตของนกเรยนตอรายวชาทเรยนในโรงเรยน หรอตอครผสอน ผลของการประเมนสวนนอาจจะใหขอมลทเปนประโยชนทจะบอกถงการเลอกเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนในอนาคตวาจะเพมขนหรอลดลง

กรอบ 6 ขอบเขตการประเมนเจตคตทางวทยาศาสตร

ความสนใจในวทยาศาสตร แสดงออกถงความอยากรอยากเหนทางวทยาศาสตร และเรองราวทเกยวของกบวทยาศาสตร แสดงความตงใจทจะหาความร และทกษะวทยาศาสตรเพมเตม แสดงความตงใจทจะคนหาสาระ และแสดงความสนใจตอเนอง รวมถงพจารณาอาชพการงานทางวทยาศาสตร

สนบสนนการคนควาทางวทยาศาสตร ยอมรบความสาคญของวทยาศาสตรตางมมมอง และขอโตแยงทางวทยาศาสตร สนบสนนการใชความเปนจรง และการอธบายทสมเหตสมผล แสดงออกวาในการสรางขอสรป มกระบวนการและความเปนเหตเปนผล (ตรรกะ) อยางระมดระวง

ความรบผดชอบตอทรพยากรและสงแวดลอม แสดงออกความรบผดชอบสวนบคคลในอนทจะรกษาสงแวดลอมใหยงยน แสดงความตระหนกถงผลกระทบตอสงแวดลอมจากการกระทาของคน แสดงความเตมใจทจะมบทบาทในการรกษาทรพยากรธรรมชาต

PISA 2006 ใชทงแบบสอบถามและแบบทดสอบ เพอเกบขอมลเกยวกบเจตคต แบบสอบถามใชเกบขอมลดานความสนใจในวทยาศาสตร การสนบสนนการคนควาทางวทยาศาสตร และความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และแบบสอบถามยงใชเกบขอมลเพมเตมอนๆ เปนตนวา ความผกพนกบวทยาศาสตร ทศนะของนกเรยนตอความสาคญของวทยาศาสตรตอชวตตนอง และตอสงคมในสวนรวม สวนขอสอบทขนกบบรบทกใชตรวจสอบความรสกของนกเรยนในและนอกบรบท เพอตรวจดวาความรสกของนกเรยนจะเปลยนแปลงหรอไมเมออยนอกบรบทหรอเมออยในตางบรบทจะแตกตางไปหรอไมอยางไร และจะมความสมพนธกนอยางไรกบคะแนนการรวทยาศาสตร


21

รปแบบรปแบบของของขอสอบขอสอบ

ขอสอบแตละหนวยประกอบดวยบรบททเปนสถานการณของขอสอบ ซงอาจจะเปนในรปของขอเขยนสนๆ หรอเนอความทมตาราง แผนภาพ หรอกราฟประกอบ และตวขอสอบหรอคาถาม (ดงตวอยางเรองมาลาเรย และนมโรงเรยน) แตละหนวยขอสอบหรอคาถามอาจมถง 4 ขอ ทประเมนความรวทยาศาสตรหรอความรเกยวกบวทยาศาสตร และเกอบทกหนวยจะประเมนมากกวาหนงสมรรถนะ และความรมากกวาหนงอยาง

แบบของขอสอบ มสามแบบดวยกนในสดสวนดงน ขอสอบทมตวเลอกตอบ มประมาณหนงในสามของขอสอบทงหมด ใหนกเรยนเลอกหนงคาตอบจากสตวเลอก

อกหนงในสามสวนมทงสวนทนกเรยนตองเขยนคาตอบ อาจเปนเขยนตอบสนๆ หรอเลอกตอบเชงซอน (Complex multiple-choice)

สวนทสามเปนขอสอบแบบเปดทใหนกเรยนสรางคาตอบอยางอสระ (เชน ขอสอบนมโรงเรยน คาถามทสอง)

การตรวจใหคะแนน

แมวาขอสอบปกตจะเปนการใหคะแนนอยางใดอยางหนง คอมคะแนนกบไมมคะแนน แตขอสอบประเภทเลอกตอบเชงซอน หรอตอบอสระจะมคะแนนบางสวน ใหดวยสาหรบการตอบทมสวนถกบาง หรอมการใชเหตผลบางอยางทสอดคลองกบคาอธบาย แตไมถกทงหมด คมอการตรวจใหคะแนนขอสอบประเภทน จะแยกคาตอบของนกเรยนออกจากกนตามเกณฑทระบไว สามอยางดวยกน คอ คะแนนเตม คะแนนบางสวน และไมมคะแนน

การทนกเรยนไดคะแนนเตมบางครงอาจจะไมใชคาตอบทถกตองสมบรณตามเนอหาวชาทเดยว แตนกเรยนไดแสดงวามความรและเขาใจ สามารถสรางคาอธบายทสมเหตสมผล แสดงสมรรถนะทางวทยาศาสตรทแสดงออกวาเปนผรเรองวทยาศาสตรในระดบของเดกอาย 15 ป บางครงแมคาตอบอาจจะไมเหมอนกน กอาจมคะแนนเตมเทากน ถานกเรยนสามารถแสดงออกใหเหนวามความเขาใจในเรองราว มการใชเหตผลไดสอดคลอง สวนคาตอบทความถกตองทลดลง กจะไดคะแนนบางสวน สวนคาตอบทไมมคะแนน เปนคาตอบทไมไดตอบคาถามทโจทยตองการ ไมสมเหตสมผล อาจตอบถกแตไมมคาอธบายหรออธบายผด ใหเหตผลผด หรอ บางครงดเหมอนคาตอบถก แตนกเรยนลอกขอความจากตวคาถามมาตอบ พวกนจะไมมคะแนนให


22

ในทางปฏบตจรงๆ การตรวจใหคะแนน PISA ไมไดใหเปนคะแนน แตใหเปนรหสคะแนนเปนการตรวจทใชวธใหรหสคาตอบ โดยคมอการใหรหสคาตอบจะกาหนดรหสใหเปนคะแนนเตม คะแนนบางสวน หรอ ไมมคะแนน และทกขอจะมเกณฑการตอบและตวอยางคาตอบทจะไดรหสในแตละกลม แลวรหสจะถกนาไปเปลยนเปนคะแนนภายหลง และขอสอบแตละขอกอาจกาหนดรหสตางกน การใหรหสสาหรบคะแนนเตมหรอคะแนนบางสวนมประโยชนมากสาหรบการวเคราะหการเรยนรของนกเรยน หรอจดออนทครสามารถใหขอมลกลบได เพราะบางครงนกเรยนอาจไดคะแนนเตมเหมอนกน แตใชเหตผลตางกน หรอไมไดคะแนนเหมอนกนแตผดดวยเหตผลตางกน การใชรหสคะแนนทาใหครทราบวานกเรยนสวนใหญผดหรอถกอยางไร สรปสรป ขอสอบของ PISA ใชทดสอบนกเรยนอาย 15 ป คาถามในขอสอบ PISA ตลอดจนคาตอบทตองการ มลกษณะแตกตางจากขอสอบทนกเรยนเคยชน เปนตนวาการเลอกตอบเชงซอน การตอบแบบอสระ การตรวจใหคะแนนกมวธการใหมๆ เปนตนวาคาถามทตองการคาตอบอสระ นกเรยนอาจจะไดคะแนนเตมเหมอนกนแมวาคาตอบจะไมเหมอนกน ทงนขนอยกบเหตผลทใช การประเมนผลแบบนเปนการทดสอบวธคด และใชเหตผลประกอบคาตอบ ซงจะเปนทกษะทตองใชในชวตจรงในอนาคต การมขอสอบหลากหลายแบบ และตองการคาตอบทนกเรยนตองใชความรและทกษะมากกวาทเคยทาแบบเดมๆ ผลการประเมนจงสามารถใหขอมลปอนกลบใหนกเรยนรวามจดออนจดแขงอยางไร และสามารถนามาปรบปรงจดดอยของตวเองได

อยางไรกตาม ขอสอบแบบนเปนสงทนกเรยนไทยไมคนเคย นกเรยนจงทาคะแนนไดตามาก เมอเทยบกบนกเรยนในหลายประเทศทนกเรยนเคยถกฝกใหใชเหตผล ใชการวเคราะห และสามารถสรางคาตอบโดยการเขยนดวยตนเองแทนการเลอกตอบ ควรจะไดรบการฝกฝนใหเคยชนกบการเขยนอธบาย การใหเหตผล การอางองหรอใชประจกษพยาน เพราะสงนคอทกษะทจาเปนสาหรบชวตและการอยในสงคมอยางเปนพลเมองทมคณภาพ


23

ตวอยางขอสอบวทยาศาสตรของ PISA


25

20

10

1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990

⎯→ ป ค.ศ.

1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990

คารบอนไดออกไซดทถก

ปลอยออก (พนลานตนตอป) ↑

อณหภมเฉลยของบรรยากาศ

ของโลก ( oC) ↑

15.4 15.0 14.6

⎯→ ป ค.ศ

ปรากฏการณเรอนกระจก จงอานขอความตอไปนแลวตอบคาถาม

ปรากฏการณเรอนกระจก : เรองจรง หรอ นวนยาย?

สงทมชวตตองการพลงงานในการดารงชวต และพลงงานสาหรบสงมชวตบนโลกมาจากดวงอาทตย ซงแผมาในอวกาศไดเพราะรอนมาก แตพลงงานทมาถงโลกมสดสวนเพยงเลกนอยเทานน

บรรยากาศของโลกทาตวเหมอนผาหมคลมปองกนผวโลกของเรา คอยปองกนการเปลยนแปลงของอณหภม ซงจะเกดขนหากโลกนไมมอากาศ

พลงงานทแผมาจากดวงอาทตยสวนใหญจะผานบรรยากาศของโลก โลกจะดดซบพลงงานไวบางสวน และสะทอนพลงงานบางสวนกลบไป พลงงานทสะทอนกลบนบางสวนจะถกดดซบโดยชนบรรยากาศ

ผลทเกดขนคอ หากไมมบรรยากาศดงกลาว อณหภมโดยเฉลยเหนอผวโลกจะสงกวาทเปนอยน ทาใหบรรยากาศของโลกเกดผลทานองเดยวกบเรอนกระจก จงเรยกวา “ปรากฏการณเรอนกระจก”

ปรากฏการณเรอนกระจกน มการกลาวถงกนมากในศตวรรษท 20

อณหภมโดยเฉลยของบรรยากาศของโลกไดเพมสงขนจรง หนงสอพมพและวารสารตางๆ มก บอกวา ตวการสาคญททาใหอณหภมเพมขนในศตวรรษท 20 คอ การเพมขนของคารบอนไดออกไซด

นกเรยนคนหนงชออจฉรยะ สนใจทจะศกษาความสมพนธทอาจเปนไปไดระหวางอณหภมเฉลยของบรรยากาศของโลก และ ปรมาณของคารบอนไดออกไซดทถกปลอยออกมาบนโลก เขาคนพบกราฟ 2 รป ในหองสมดดงตอไปน


26

อจฉรยะสรปจากกราฟสองรปนวา อณหภมเฉลยของบรรยากาศของโลกทสงขน เปนเพราะคารบอนไดออกไซดถกปลอยออกมาสโลกเพมมากขน

คาถามท 1 : ปรากฏการณเรอนกระจก

ขอมลสวนใดของกราฟทสนบสนนการสรปของอจฉรยะ

......................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................... คะแนนเตม

คาตอบอางถงการเพมของอณหภมและคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมา(โดยเฉลย) เชน

• ขณะทมการปลอยกาซ CO2 เพมขนอณหภมกจะเพมขนดวย • กราฟทง 2 เพมขนเรอยๆ • เพราะวากราฟทง 2 เรมสงขนในป ค.ศ. 1910 • อณหภมเพมขนเรอยๆ เมอมการปลอยคารบอนไดออกไซด

ออกมา • เสนกราฟสงขนไปดวยกน • ทกๆ อยางเพมขน

• ยงมการปลอยคารบอนไดออกไซดมากขนอณหภมกจะสงขนไปดวย

หรอ คาตอบอางถง (โดยทวไป) ความสมพนธในเชงบวกของอณหภมและคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมา เชน [หมายเหต : มงจบคาเฉพาะทนกเรยนใช เชน “ความสมพนธดานบวก” “รปรางคลายกน” หรอ “มสดสวนโดยตรง” ถงแมวาจะไมตรงกบคาตอบทใหมาขางลาง แตกแสดงถงความเขาใจในระดบทพอจะใหคะแนนได]

• ปรมาณของ CO2 และอณหภมเฉลยของโลกเปนสดสวนโดยตรง

• ทงสองมรปทรงคลายกนแสดงวามความสมพนธ

ไมมคะแนน

คาตอบทอางถงการเพมขนของอณหภม (โดยเฉลย) หรอการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเพยงอยางใดอยางหนง

• อณหภมสงขน • คารบอนไดออกไซดเพมขน • แสดงใหเหนถงอณหภมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

หรอ คาตอบทอางถงอณหภมและการปลอยคารบอนไดออกไซด โดยไมมคาอธบายธรรมชาตของความสมพนธใหกระจาง

• การปลอยคารบอนไดออกไซด (กราฟ 1) มผลตออณหภมของโลกทสงขน (กราฟ 2)

• คารบอนไดออกไซดเปนสาเหตหลกททาใหของอณหภมของโลกเพมขน

หรอ คาตอบอนๆ เชน • คารบอนไดออกไซดถกปลอยออกมาสงกวาอณหภมของ

โลกโดยเฉลย (คาตอบไมถกตอง เพราะตอบในเชงทวาปรมาณของ CO2 ทปลอยออกมา และอณหภมกาลงเพมสงขน มากกวาทจะตอบวาเพมขนทงสองอยาง)

• การเพมขนของคารบอนไดออกไซดในหลายปทผานมา เกดขนเนองจากอณหภมของบรรยากาศสงขน

• วธทเสนกราฟลากสงขน

• มการเพมขน

ประเทศ % ตอบถก ญปน 69.32 เกาหล 63.86 จน-ฮองกง 75.40 จน-มาเกา 60.70 จน-ไทเป 65.47 ไทย 21.74

ลกษณะเฉพาะของขอสอบ

สมรรถนะ : การใชประจกษพยาทางวทยาศาสตร ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ดานสงแวดลอม สถานการณ : โลก ลกษณะขอสอบ : สรางคาตอบอสระ


27


นกศกษาอกคนหนงชอจนตนา ไมเหนดวยกบการสรปของอจฉรยะ เธอเปรยบเทยบกราฟทงสอง และบอกวา มกราฟบางสวนไมสนบสนนขอสรปของอจฉรยะ

จงยกตวอยางวา กราฟสวนใดไมสนบสนนขอสรปของอจฉรยะ พรอมทงอธบายคาตอบ ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................

คะแนนเตม คะแนนบางสวน

อางถงสวนใดสวนหนงของกราฟทไมไดเพมหรอไมไดลดพรอมกน และอธบายคาตอบ

• CO2 ในป 1900-1910 เพมขน ในขณะทอณหภมในชวงเวลานนลดลง

• คารบอนไดออกไซดในป 1980-1983 ลดลงแตอณหภมเพมขน • อณหภมในชวงป 1800 (1800-1899) คอนขางคงท แตกราฟ

แรกเพมขนเรอยๆ • อณหภมระหวางป 1950 ถงป 1980 ไมเพมแตปรมาณ CO2

เพม • อณหภมตงแตป 1940 จนกระทงถงป 1975 ไมเปลยนแปลง

แตปรมาณคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาเพมขนอยางรวดเรว

• อณหภมในป 1940 สงกวาในป 1920 มาก เชนเดยวกนกบการปลอยคารบอนไดออกไซด

กลาวถงชวงเวลาถกตองแตไมใหคาอธบาย เชน • ป 1930 - 1933 • กอนป 1910

กลาวถงปใดปหนงเทานน ไมใชชวงเวลาและใหคาอธบายทยอมรบได

• การปลอย CO2 ในป 1980 ลดลง แตอณหภมยงคงเพมขน

ยกตวอยางทไมสนบสนนขอสรปของอจฉรยะ แตกลาวถงชวงเวลาผด ควรมสงบอกถงความผดพลาด เชน ทาเครองหมายในกราฟทแสดงพนทคาตอบทถกตอง แตความผดพลาดเกดขนตอนทแปลความหมายออกมาเปนขอความ

• อณหภมระหวางป 1950 และป 1960 ลดลง และปรมาณคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาเพมขน

กลาวถงความแตกตางของกราฟทงสอง โดยไมกลาวถงชวงเวลาใดเวลาหนงโดยเฉพาะ

• ทตาแหนงเดยวกนอณหภมเพมขนแมวาการปลอย CO2 จะลดลง

• การปลอย CO2 ในชวงแรกมปรมาณเลกนอย แตอยางไรกตามอณหภมกยงสง

• ในขณะทมการเพมขนในกราฟท 1 เรอยๆ กราฟท 2 ไมเพมยงคงเทาเดม [หมายเหต: มนคงท “โดยภาพรวม”]

• เพราะอณหภมในตอนเรมตนยงคงสง ในชวงทปรมาณคารบอนไดออกไซดตามากๆ

กลาวถงความผดปกตของกราฟใดกราฟหนง • ในชวงประมาณป 1910 ทอณหภมลดลง และเปนอย

อยางนนระยะเวลาหนง • ในกราฟท 2 อณหภมของบรรยากาศของโลกกอน

ป 1910 ลดลง

บงชถงกราฟทแตกตางกน แตใหคาอธบายไมด • ความรอนในชวงป 1940-1950 สงมาก แตปรมาณ

คารบอนไดออกไซดตามาก

ใหคาอธบายไมด แตบงชความแตกตางอยางเดนชด


สมรรถนะ : การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ดานสงแวดลอม สถานการณ : โลก ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบอสระ



28


อจฉรยะยนยนขอสรปของเขาทวา อณหภมเฉลยของบรรยากาศของโลกสงขน เปนผลมาจาก การเพมขนของคารบอนไดออกไซด แตจนตนาคดวาการสรปของอจฉรยะไมมขอมลพอ เธอบอกวา “กอนทจะยอมรบขอสรปน คณตองแนใจวาปจจยอนๆ ทอาจมผลตอ ปรากฏการณเรอนกระจกตองมคาคงท”

จงบอกปจจยทจนตนากลาวถงมา 1 อยาง ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


อางถงปจจยทเกยวของกบพลงงาน/การแผรงสทมาจาก ดวงอาทตย

• ดวงอาทตยอาจจะรอนขน และอาจเปนไปไดทโลกกาลงเปลยนแปลงตาแหนง

• พลงงานสะทอนกลบจากโลก [สนนษฐานวา “โลก” นกเรยนหมายถง “พนดน”]

หรอ

อางถงปจจยทเกยวของกบองคประกอบทางธรรมชาตหรอมลภาวะทอาจเกยวของ

• ไอนาในอากาศ • เมฆ • เหตการณ เชน ภเขาไฟระเบด • มลภาวะทางอากาศ (กาซ, เชอเพลง) • ปรมาณของกาซจากไอเสย • CFC • จานวนรถยนต • โอโซน (ทเปนองคประกอบของอากาศ)

[หมายเหต: กรณทอางถงการทาลายโอโซน/ชองโอโซน ไมไดคะแนน]


บอกถงสาเหตททาใหความเขมขนของคารบอนไดออกไซดเพมมากขน

• การทาลายปาดบฝน • ปรมาณของคารบอนไดออกไซดท

ถกปลอยออกมา

• เชอเพลงจากฟอสซล

อางถงปจจยกวางๆ ทไมเฉพาะเจาะจง • ปย • สเปรย • สภาพของดนฟาอากาศทเปนมา

ปจจยอนๆ ทไมถกตองหรอคาตอบอนๆ • ปรมาณของออกซเจน • ไนโตรเจน • รอยรวในชนโอโซนมขนาดใหญขน


สมรรถนะ : การอธบายปรากฏการณเชงวทยาศาสตร

ความร : โลกและอวกาศ (ความรวทยาศาสตร)

การใชความร : ดานสงแวดลอม

สถานการณ : โลก

ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบอสระ



29

โคลนนง

จงอานบทความจากหนงสอพมพ แลวตอบคาถาม

เครองทาสาเนาสงมชวต

5 10

ถามการเลอกยอดสตวแหงป พ.ศ. 2540 ดอลล จะตองไดรบตาแหนงนอยางแนนอน ดอลลเปนแกะสญชาตสกอตทเหนในรปขางลางน แตดอลลไมใชแกะธรรมดา ดอลลเปนสาเนา (Clone) ของแกะอกตวหนง การโคลนนง (Cloning) หมายถง การทาสาเนาจากตนฉบบ นกวทยาศาสตรประสบผลสาเรจในการสรางแกะ (ดอลล) ใหเหมอนกบแกะทเปนตนฉบบทกอยาง นกวทยาศาสตรชาวสกอตชอ เอยน วลมต เปนคนออกแบบเครองทาสาเนาแกะ เขานา ชนสวนเลกๆ จากตอมนานมของแกะตวเมยท โตเตมทแลว (แกะตวท 1) จากชนสวนเลกๆ น

15 20

เขาแยกเอานวเคลยสออก แลวกปลกถายนวเคลยสนลงไปในเซลลไขของแกะตวเมยอกตวหนง (แกะตวท 2) ทแยกเอาสงทอาจเปนตวกาหนดคณลกษณะของแกะ ตวท 2 ออกแลว จากนนจงนาไขจากแกะตวท 2 น ไปปลกถายลงในแกะตวเมยอกตวหนง (แกะตวท 3) แกะตวท 3 ตงทองและคลอดลกออกมาเปนดอลล นกวทยาศาสตรบางคนคดวา ภายใน 2-3 ปน เปนไปไดทจะมการโคลนนงมนษย แตรฐบาลหลายประเทศไดตดสนใจออกกฎหมายหามการทาโคลนนงมนษยแลว

คาถามท 1 : โคลนนง

ดอลลเหมอนกบแกะตวใด

1. แกะตวท 1 2. แกะตวท 2 3. แกะตวท 3 4. พอของดอลล

คะแนนเตม (ระดบ 4) ขอ 1. แกะตวท 1

ไมมคะแนน คาตอบอนๆ


สมรรถนะ : บอก บรรยาย และพยากรณ ปรากฏการณวทยาศาสตร

ความร : การควบคมพนธกรรม

การใชความร : วทยาศาสตรในชวตและสขภาพ

ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบ

ประเทศ % ตอบถก ญปน 71.66 เกาหล 68.19 จน-ฮองกง 71.66 จน-มาเกา 69.13 ไทย 39.27


30


ในบทความบรรทดท 11 ทกลาวถงชนสวนของตอมนานมทใช วาเปน “ชนสวนเลกๆ”

จากการอานเรองทงหมด นกเรยนคดวา “ชนสวนเลกๆ” นน หมายถงอะไร

1. เซลล 2. ยน 3. นวเคลยสของเซลล 4. โครโมโซมขอ


ในประโยคสดทายของบทความกลาววา รฐบาลหลายประเทศ ไดตดสนใจออกกฎหมายหามการโคลนนงมนษยแลว

ในตารางขางลางคอเหตผลสองประการทอาจเปนไปไดของการตดสนใจน

เหตผลเหลานน เปนเหตผลทางวทยาศาสตรหรอไม

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “เปน” หรอ “ไมเปน” ในแตละขอ

เหตผล เปนวทยาศาสตรหรอไม

มนษยจากการโคลนนงอาจตดโรคตาง ๆ ไดงายกวามนษยธรรมดา เปน / ไมเปน

มนษยไมควรแยงบทบาทของพระเจาผสรางสงมชวต เปน / ไมเปน

คะแนนเตม ขอ 1. เซลล




ความร : รปแบบและหนาท




คะแนนเตม ตอบถกทงสองขอ: เปน ไมเปน ตามลาดบ



สมรรถนะ : เขาใจการสารวจตรวจสอบ ทางวทยาศาสตร

ความร : การควบคมพนธกรรม


ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบเชงซอน



31

กลางวน

จงอานขอมลตอไปนและตอบคาถาม

กลางวน ของวนท 22 มถนายน 2545

วนน ขณะททางซกโลกเหนอฉลองวนทมกลางวนยาวนานทสด ออสเตรเลยจะมกลางวนทสนทสด ในเมลเบอรน* ประเทศออสเตรเลย ดวงอาทตยจะ ขนเวลา 7:36 น. และตกในเวลา17:08 น. จงมกลางวน 9 ชวโมง กบ 32 นาท เปรยบเทยบวนน กบวนทมกลางวนยาวทสดทางซกโลกใต ซงคาดวาจะเปนวนท 22 ธนวาคม ซง ดวงอาทตย

จะขนในเวลา5:55 น. และจะตกในเวลา 20:42 น. ทาใหมกลางวน 14 ชวโมง กบ 47 นาท ประธานของสมาคมดาราศาสตร นาย เปอรร วลาโฮ กลาววา การเปลยนแปลงฤดกาลของซกโลกเหนอ และซกโลกใตนน เกยวของกบการทโลกเอยง 23 องศา

*เมลเบอรน เปนเมองในออสเตรเลย อยทละตจด ประมาณ 38 องศา ใตเสนศนยสตร

คาถามท 1 : กลางวน

ขอใดอธบายถงการเกดกลางวนและกลางคนบนโลก

1. โลกหมนรอบแกนของตวเอง 2. ดวงอาทตยหมนรอบแกนของตวเอง 3. แกนของโลกเอยง 4. โลกหมนรอบดวงอาทตย

คะแนนเตม (ระดบ 4) ขอ 1 โลกหมนรอบแกนของตวเอง




แนวเรอง : โลกและตาแหนงของโลกในจกรวาล

การใชความร : วทยาศาสตรในโลกและสงแวดลอม




32

ชวงเสนศนยสตรทไดคะแนน

10๐

23๐

45๐

รปขางลางน แสดงลาแสงจากดวงอาทตยสองไปยงโลก

คาถามท 2 : กลางวน

สมมตวาเปนวนทมกลางวนสนทสดในเมลเบอรน

จงเขยนเสนแกนโลก ซกโลกเหนอ ซกโลกใต และเสนศนยสตร ลงในรป พรอมเขยนชอกากบคาตอบวาเปนสวนใดดวย

สงสาคญในการใหคะแนนขอนมดงน

1. วาดแกนของโลกเอยงเขาหาดวงอาทตย ในมมระหวาง 10๐ ถง 45๐ จากแนวตง ดงรป

ไมไดคะแนน ถาอยนอกชวง 10๐ ถง 45๐

2. บอกซกโลกเหนอและซกโลกใต หรอบอกแคอยางใดอยางหนงกได

3. ใหคะแนนวาดเสนศนยสตรเอยงเขาหาดวงอาทตย ในมมระหวาง 10๐ ถง 45๐ เหนอแกนนอน ดงรป

อาจวาดเสนศนยสตรใหเปนวงรหรอเสนตรงกได

ไมไดคะแนน ถาวาดแลวอยนอกชวง 10๐ - 45๐ จากแกนนอน

ชวงแกนของโลกทไดคะแนน 10๐ 23๐ 45๐

รป: ลาแสงจากดวงอาทตย

โลก

แสงจาก ดวงอาทตย


33


แผนผงพรอมเสนศนยสตรของโลกทเอยงเขาหาดวงอาทตยทามมระหวาง 10๐ และ 45๐ และแกนโลกเอยงเขาหาดวงอาทตยในระดบแนวขนาน 10๐ และ 45๐ จากแนวตง และเขยนซกโลกเหนอและ/หรอซกโลกใตถกตอง (หรอใชสญลกษณอนทมความหมายนยเดยวกน หรอบอกเพยงซกใดซกหนง)

คะแนนบางสวน

แกนของโลกทเอยงทามมระหวาง 10๐ และ 45๐ โดยเขยนสญลกษณเหนอใตอยางถกตอง (หรอใชสญลกษณอนทมความหมายนยเดยวกน หรอบอกเพยงซกใดซกหนงกได) แตมมของเสนศนยสตรทเอยงไมไดอยระหวาง 10๐ และ 45๐ หรอไมเขยนเสนศนยสตร

หรอ เสนศนยสตรเอยงทามมระหวาง 10๐ และ 45๐ โดยเขยนสญลกษณเหนอใตอยางถกตอง (หรอมเพยงหนงสญลกษณ, ความหมายนยอน) แตมมของแกนโลกไมไดเอยงทามมระหวาง 10๐ และ 45๐ หรอไมเขยนแกนโลก

หรอ มมของเสนศนยสตรทเอยงทามมระหวาง 10o และ 45o และแกน โลกเอยงทามมระหวาง 10o และ 45o แตซกโลกเหนอและใต ไมไดทาสญลกษณอยางถกตองไว (ไมไดทาสญลกษณไวท ซกใด ซกหนง, ความหมายนยอนหรอไมไดบอกสญลกษณทงสองซก)

แกนโลก

เสนศนยสตร

แกนโลก แกนโลก


แกนโลก


แกนโลก


แกนโลก


A


แกนโลก



34



ทาสญลกษณแสดงซกโลกเหนอและใตถกตอง (แมจะเพยงซกเดยว, อกซกรไดโดยนย) เพยงอยางเดยวเทานน

หรอ เขยนเสนศนยสตรเอยงระหวาง 10๐ และ 45๐ เพยงสวนเดยวเทานนทถกตอง

หรอ เขยนเสนแกนของโลกเอยงระหวาง 10๐ และ 45๐

ถกตองเพยงอยางเดยว หรอ ไมมสวนใดเลยทถกตอง หรอคาตอบอนๆ



ความร : โลกและตาแหนงของโลกในจกรวาล


ลกษณะของขอสอบ : เขยนตอบสนๆ


แกนโลก


35

บนทกของแซมเมลไวส บทความท 1

กรกฎาคม 1846 สปดาหหนาขาพเจาจะไปรบตาแหนง แพทยสตนารในหอผปวยท1 ของคลนกผดงครรภในโรงพยาบาลกรงเวยนนา ขาพเจารสกตกใจเมอไดทราบเปอรเซนตของคนไขทตายในคลนกน ในเดอนนมแมไมนอยกวา 36 ราย จาก 208 ราย ตายทน ทงหมดตายจากการเปนไขหลงคลอดแสดงวาการใหกาเนดบตรมอนตรายเทากบการเปนโรคปอดบวมขนรายแรง

จากขอความในบนทกของ อกแนซ แซมเมลไวส (1818-1865) แสดงใหเหนผลของการเปนไข หลงคลอด โรคจากการตดเชอทฆาผหญงจานวน มากหลงการคลอดลก แซมเมลไวสเกบขอมล เกยวกบจานวนคนทตายเพราะการเปนไขหลงคลอดจากหอผปวย 1 และ จากหอผปวย 2

(ดแผนภาพประกอบ)

แพทยซงรวมทง แซมเมลไวส รสกมดมนเกยวกบสาเหตของโรคไขหลงคลอด แซมเมลไวสบนทกตอไปอกวา

“ธนวาคม 1846 ทาไมผหญงจานวนมากมายตองตายดวยไขชนดนหลงการคลอดลกทไมมปญหาอะไร นบเปนศตวรรษมาแลวทวทยาศาสตรบอกเราวา มโรคระบาดทมองไมเหนฆามารดาเหลาน สาเหตอาจจะมาจากการเปลยนแปลงของอากาศ อทธพลจากนอกโลก หรอภายในโลก คอแผนดนไหว”

ในปจจบนนมคนไมมากนกทเชอวาอทธพลนอกโลก หรอ แผนดนไหวจะเปนสาเหตทเปนไปไดของการเกดไข แตในสมยท แซมเมลไวสมชวตอย มคนจานวนมาก แมแตนกวทยาศาสตรกมความเชอดงกลาว ปจจบนเรารวามนตองเกยวกบความสะอาด แซมเมลไวส ทราบวาโรคไขหลงคลอดน ไมนาจะมสาเหตมาจากอานาจนอกโลกหรอแผนดนไหว เขาชใหเหนขอมลทเกบรวบรวมได (ดแผนภาพ) เพอโนมนาวเพอนรวมงานใหเหนดวย

• หอ

• หอ

แผนภาพ

1841 1842 1843 1844 1845 1846 ป ค.ศ.

15

10

5

จานวนคนตาย

จานวนคนทตายตอคนไขคลอด 100 คน


36

คาถามท 1 : บนทกของแซมเมลไวส

สมมตวานกเรยนเปนแซมเมลไวส จงบอกเหตผล (ใชขอมลทแซมเมลไวสรวบรวมไดเปนฐานการคด) วาทาไมไขหลงคลอดจงไมนาจะเกดจากการเกดแผนดนไหว ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


คาตอบทแสดงถงความแตกตางของจานวนผเสยชวตระหวางหอผปวยทงสอง (ตอคนไขทปวยจากการคลอด 100 คน) • เนองจากขอเทจจรงทวา หอผปวย 1 มอตราการตายของผปวยสงกวา เมอเปรยบเทยบกบหอผปวย 2 เหนไดอยางชดเจนวา

ไมเกยวกบแผนดนไหวเลย • ผปวยในหอผปวย 2 ตายไมเทากบในหอผปวย 1 ดงนน แผนดนไหวไมสามารถเกดโดยไมกอใหเกดจานวนผตายทเทากนในแตละ

หอผปวย • เพราะหอผปวย 2 มจานวนผตายไมสงเทากบหอผปวย1 บางทอาจมบางสงเกดขนกบหอผปวย 1

• มแนวโนมวาแผนดนไหวจะไมใชสาเหตของการเกดไขเนองจากอตราการตายของหอผปวยทงสองมความแตกตางกนมาก


คาตอบทแสดงถงขอเทจจรงวาแผนดน ไหวไมไดเกดขนบอย เชน

• มแนวโนมวาอาจไมใชสาเหตจากแผนดนไหว เพราะแผนดนไหวไมไดเกดตลอดเวลา

หรอ คาตอบทอางถงขอเทจจรงวาแผนดนไหวมผลกบผคนทอยนอกหอผปวยเชนกน เชน

• ถาแผนดนไหวเปนสาเหต ผหญงทอยนอกโรงพยาบาลควรเปนไขเชนเดยวกน

• ถาแผนดนไหวเปนสาเหต ทวโลกจะเกดไขทกครงทเกดแผนดนไหว

หรอ คาตอบทอางถงความคดวาเมอเกดแผนดนไหวผชายไมไดเปนไข เชน

• ถามผชายอยในโรงพยาบาลและมแผนดนไหวเกดขนเขากไมไดเปนไข ดงนนแผนดนไหวไมสามารถเปนสาเหตได


คาตอบทบอกวาแผนดนไหวไมสามารถเปนสาเหตของไข(เทานน) เชน

• แผนดนไหวไมมอทธพลตอคนหรอทาใหเขาปวย • การสนสะเทอนเพยงเลกนอยไมเปนอนตราย

หรอ คาตอบทบอกวาไขตองเกดจากสาเหตอน (ไมวาสาเหตจะถกหรอผด) เชน

• แผนดนไหวไมไดทาใหกาซพษรวออกมา มนเกดจากแผนเปลอกโลกมวนและเลอนตวเขาหากน

• เพราะวามนไมมผลตอกนและเปนเพยงความเชอทผด • แผนดนไหวไมมผลใดๆตอคนทอง เหตผลเพราะหมอยงม

ความเชยวชาญไมเพยงพอ

หรอ คาตอบทรวมทงขอ (1) และ (2) เชน • ผหญงมากมายทตายหลงจากการคลอดไมมปญหาไข

ปญหาไขมแนวโนมวาไมไดเกดจากแผนดนไหว วทยาศาสตรบอกเราวาโรคระบาดทมองไมเหนเปนสง ทฆาผหญงเหลานน

• สาเหตของการตายเกดจากแบคทเรยและแผนดนไหวไมมผลกบมน

หรอ คาตอบผดอนๆ • ฉนคดวามนตองเปนแผนดนไหวครงใหญทม

แรงสนสะเทอนมาก • ในป 1843 การตายลดลงในหอผปวย 1 และหอผปวย 2

กลดลงเชนกน เพราะไมมแผนดนไหวเกดในชวงนนแตยงมไขเกดขน


37

บนทกของแซมเมลไวส บทความท 2

สวนหนงของการวจยในโรงพยาบาล คอ การผาศพ รางของผตายจะถกผาออกเพอหาสาเหตของการตาย แซมเมลไวส บนทกวานกศกษาแพทยททางานในหอผปวย1 ปกตจะมสวนรวมในการผาศพหญงซงเสยชวตเมอวนกอน และกอนทพวกเขาจะตรวจรางกายหญงทเพงจะใหกาเนดลก พวกเขาไมไดใหความสนใจมากนกกบการทาความสะอาดรางกายตนเองหลงจากการผาศพ บางคนยงรสกภมใจเสยดวยซาทมกลนทาใหคนอนรวาเขาไดทางานเกยวกบความตายมา เพราะวานแสดงวาพวกเขาทางานอยางขยนขนแขง

เพอนของแซมเมลไวส คนหนงตายหลงจากทามดบาดตวเองในระหวางการผาศพ และจากการผาศพของเพอนคนนนพบวา เขามอาการเหมอนกบหญงทตายเนองจากการเปนไขหลงคลอดจงทาใหแซมเมลไวสเกดความคดใหมขนอยางหนง


ความคดใหมของแซมเมลไวส คอ จะตองมอะไรเกยวกบการตายของผหญงในคลนกผดงครรภทมเปอรเซนตสง และพฤตกรรมของนกศกษาแพทย ความคดนนาจะเปนอะไร

1. การใหนกศกษาทาความสะอาดตวเองหลงการผาศพ นาจะทาใหโรคไขหลงคลอดลดลง 2. นกศกษาไมควรมสวนรวมในการผาศพ เพราะเขาอาจทามดบาดตนเอง 3. นกศกษามกลนเพราะไมทาความสะอาดตนเอง หลงจากการผาศพ 4. นกศกษาตองการแสดงวาตนเปนคนขยน ซงทาใหเขาขาดความระมดระวง

เมอมาตรวจรางกายคนไขหญง

คะแนนเตม ขอ 1. การใหนกศกษาทาความสะอาด

ตวเองหลงการผาศพ นาจะทาให โรคไขหลงคลอดลดลง



สมรรถนะ : สรางขอสรปหรอประเมนขอสรป

ความร : ชววทยามนษย



ประเทศ % ตอบถก ญปน 36.30 เกาหล 42.00 จน-ฮองกง 38.10 ไทย 7.20


สมรรถนะ : รจกปญหาหรอคาถามทสามารถ สารวจตรวจสอบทางวทยาศาสตร

แนวเรอง : ชววทยามนษย





38


แซมเมลไวสประสบผลสาเรจในการพยายามลดการตายเนองจากการเปนไขหลงคลอด แตในปจจบนโรคนกยงยากทจะกาจดใหหมดไป ไขทรกษายากยงเปนปญหาของโรงพยาบาล มาตรการหลายอยางถกนามาใชควบคมปญหาน ตวอยางหนงของมาตรการคอการซกผาปเตยงทอณหภมสง

จงอธบายวาทาไมการใชอณหภมสง (ขณะซกผาปเตยง) จงชวยลดความเสยงทคนไขจะตดเชอ

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบทอางถงแบคทเรยถกฆา เชน • เพราะการใหความรอนอาจทาใหแบคทเรยสวนใหญตาย • แบคทเรยไมสามารถทนอณหภมสงได • แบคทเรยจะไหมโดยอณหภมทสง • แบคทเรยจะถกทาใหสก ( คาวา “สก” หรอ “ไหม” อาจไม

ถกตองในทางวทยาศาสตร แตใหนบเปนถกตามความเขาใจของนกเรยน)

หรอ คาตอบทอางถงการฆาจลชพ เชอโรคหรอไวรส เชน • เพราะความรอนทสงฆาสงมชวตขนาดเลกทกอใหเกดโรค • มนรอนเกนไปสาหรบเชอโรคทจะดารงชวต

หรอ คาตอบทอางถงการกาจดแบคทเรยออกไป (ไมไดฆา) เชน

• จลชพ เชอโรค หรอไวรสแบคทเรยจะถกกาจดไป • จานวนของแบคทเรยจะลดลง • คณลางแบคทเรยออกไปทอณหภมสง

หรอ คาตอบทอางถงการกาจด จลชพ เชอโรค หรอไวรส (ไมไดฆา) เชน

• เพราะคณจะไมมเชอโรคอยบนรางกาย

หรอ คาตอบทอางถงการฆาเชอของผาปเตยง เชน • ผาปเตยงจะไดรบการฆาเชอ


คาตอบทอางถงการฆาโรค เชน • เพราะนาทรอนจะฆาโรคใดๆ ทอยบนผาปเตยง

• อณหภมทสงจะกาจดไขสวนใหญบนผาปเตยง มโอกาสเหลออยนอย

หรอ คาตอบผดอนๆ • ดงนนเขาจะไมปวยเปนไขหวด

• เมอคณลางบางสงมนจะชะลางเชอโรคออกไปดวย


สมรรถนะ : แสดงความเขาใจความรทางวทยาศาสตร






39


โรคหลายชนดสามารถรกษาไดดวยยาปฏชวนะ แตความสาเรจของยาปฏชวนะบางตวในการรกษาไขหลงคลอดยงคงรบหรในปจจบน อะไรคอเหตผลของเรองน

1. หลงจากการผลตแตละครง ยาปฏชวนะจะลดประสทธภาพในการรกษาลงเรอยๆ 2. แบคทเรยเกดการดอยาปฏชวนะ 3. ยาปฏชวนะเหลานสามารถชวยตอตานไขหลงคลอดแตไมสามารถตอตานโรคอนๆ 4. ความตองการยาปฏชวนะลดลงเพราะการสาธารณสขดขนมากในปจจบน

คะแนนเตม ขอ 2. แบคทเรยเกดการดอยาปฏชวนะ

ไมมคะแนน คาตอบอนๆ ลกษณะเฉพาะของขอสอบ







40

เสอผา

จงอานขอความตอไปนแลวตอบคาถาม

บทความเกยวกบเสอผา

นกวทยาศาสตรชาวองกฤษคณะหนง ไดพฒนาผา “ฉลาด” เพอทจะชวยใหเดกพการสามารถสอสารดวย “คาพด” ได เดกทใสเสอกกททาดวยเสนใยพเศษทนาไฟฟาได ซงเชอมตอไปยงเครองสงเคราะหเสยง จะสามารถทาใหผอนเขาใจสงทเขาตองการสอสาร โดยการแตะลงบนผาทมความไวตอการสมผสเทานน

วสดนทาดวยผาธรรมดาและเคลอบรพรนดวยเสนใยทมคารบอนสอดไสอย จงสามารถนาไฟฟาได เมอมแรงกดลงบนผา สญญาณแบบตางๆ จะถกสงไปตามเสนใยและไปแปลงสญญาณ ชพคอมพวเตอรจะอานไดวาสวนใดของผาถกแตะแลวกจะไปทาใหเครองมออเลกทรอนกสทตดตงอยทางาน เครองมอดงกลาวมขนาดไมเกนกวากลองไมขด 2 กลองเทานน

“สวนทฉลาด กคอ วธการทอและการสงสญญาณผานทางเสนใย เราสามารถทอเสนใยนใหกลมกลนเขาไปในลายผาซงทาใหเราไมสามารถมองเหนมน” นกวทยาศาสตรทานหนงกลาว

ผานสามารถซก บด หรอหมหอสงตางๆ โดยไมเกดความเสยหายและนกวทยาศาสตรยงกลาวดวยวา ผานสามารถผลตเปนจานวนมากไดในราคาถก

คาถามท 1 : เสอผา

คากลาวอางดงตอไปน สามารถทดสอบในหองปฏบตการไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ได” หรอ “ไมได” ในแตละขอ

ผา สามารถ สามารถทดสอบในหอง ปฏบตการวทยาศาสตร

ซกไดโดยไมเกดความเสยหาย ได / ไมได

หอหมสงตางๆ ไดโดยไมเกดความเสยหาย ได / ไมได

บดไดโดยไมเกดความเสยหาย ได / ไมได

ผลตเปนจานวนมากไดในราคาถก ได / ไมได


สมรรถนะ : การระบปญหาเชงวทยาศาสตร

ความร : การสบสวนเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)

การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สถานการณ : สงคม



คะแนนเตม (ระดบ 4) ถกทงสขอ: ได ได ได ไมได

ตามลาดบ



41

คาถามท 2 : เสอผา

เครองมอชนดใดในหองปฏบตการ ทใชตรวจสอบวา ผาททอขนนาไฟฟาได

1. โวลตมเตอร (Voltmeter) 2. กลองแสง (Light box) 3. ไมโครมเตอร (Micrometer) 4. เครองวดเสยง (Sound meter)

คะแนนเตม ขอ 1. โวลตมเตอร (Voltmeter)




ความร : ระบบทางเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร)


สถานการณ : สวนตว




42

โอโซน

ตอไปนคอสวนหนงของบทความซงเกยวกบชนโอโซน

บรรยากาศ คอ มหาสมทรของอากาศและทรพยากรธรรมชาตทมคายงสาหรบการดารงชวตบนโลก แตโชครายทกจกรรมของมนษย ทงเพอประโยชนตนหรอประโยชนชาต กาลงทาอนตรายตอทรพยากรสวนรวมน ทเหนชดคอ การทาลายชนโอโซนอนเปราะบาง ซงทาหนาทเปนเสมอนโลปกปองชวตบนโลก

โมเลกลของโอโซนประกอบดวยออกซเจน 3 อะตอม ซงไมเหมอนกบโมเลกลของออกซเจนทประกอบดวยออกซเจนเพยง 2 อะตอม โมเลกลของโอโซนมนอยมาก มนอยกวา 10 โมเลกล ในทกๆ หนงลานโมเลกลของอากาศ อยางไรกตามเกอบพนลานปมาแลวทโอโซนทาหนาทปกปองสงมชวตบนโลกใหปลอดภย แตโอโซนอาจทาไดทงปกปองหรอทารายสงมชวตบนโลก ทงนขนอยกบตาแหนงทมนอย โอโซนทอยในชนโทรโปสเฟยร (สงขนไปจากผวโลกจนถง 10 กม.) เปนโอโซน “เสย” ทสามารถทาลายเยอปอด และทาลายพชได แตโอโซนประมาณ 90% จะอยในบรรยากาศชนสตราโทรเฟยร (ระหวาง 10 ถง 40 กม. เหนอผวโลก) เปนโอโซน “ด” ซงเลนบทบาทเปน ผคมครอง โดยทาหนาทดดซบรงสอลตราไวโอเลตทเปนอนตราย (UV-B) ทแผมาจากดวงอาทตย

หากปราศจากชนโอโซนทมประโยชนน มนษยจะเปนโรคบางอยางไดงาย เนองจากไดรบรงสอลตรา ไวโอเลตจากดวงอาทตยมากขน ในสบปทผานมา ปรมาณโอโซนไดลดลง ในป พ.ศ. 2517 มการตงสมมตฐานวา สารคลอโรฟลออโรคารบอน (CFCs) อาจเปนสาเหตน จนกระทงป พ.ศ. 2540 การประเมนความสมพนธของสาเหต-ผลทเกดขน กไมสามารถสรปไดแนนอนวาสาร CFCs เปนสาเหต อยางไรกตาม ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2541 ผแทนจากทวโลกไดมาประชมทเมองมอนทรอล (แคนาดา) และตกลงกนทจะจากดการใชสาร CFCs อยางเขมงวด

ในบทความ ไมไดบอกถงวธการเกดโอโซนในบรรยากาศ ตามความเปนจรงในแตละวนจะมโอโซนบางสวนเกดขนใหม และมบางสวนหายไป วธการเกดโอโซน แสดงไดดงรปการตนตอไปน

สมมตวาเพอนของนกเรยนพยายามจะทาความเขาใจกบการตนน แตเขาไมเคยไดเรยนวทยาศาสตร และไมเขาใจวาผเขยนการตนกาลงอธบายอะไร เขารวาในบรรยากาศไมมเจาตวเลกๆ แตสงสยวาเจาตวเลกๆ ในภาพแทนอะไร เครองหมาย O2 และ O3 หมายถงอะไร และการตนนแสดงกระบวนการอะไร เพอนตองการคาอธบายจากนกเรยน โดยสมมตวาเขาทราบแลววา

• O เปนสญลกษณแทนออกซเจน • อะตอม และโมเลกลคออะไร


43

คาถามท 1 : โอโซน

จงเขยนคาบรรยายภาพของการตนสาหรบเพอน

ในคาบรรยาย ใหใชคาวา อะตอม และโมเลกล ในทานองเดยวกบทใชในบรรทดท 4 และ 5

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

เกณฑพจารณาคะแนนเตม

ขอสงเกตในแตละเกณฑทง 3 ขอ: เกณฑท 1

• การแบงตวควรอธบายโดยใชคาทถกตอง (ดบรรทดท 4 และ 5) คอ O (หนงอะตอมหรอหลายอะตอม) และ O2

(หนงโมเลกลหรอหลายโมเลกล)

• ถา O และ/หรอ O2 ถกอธบายวาเปนเพยงแค “อนภาค” หรอ “สวนทมขนาดเลก” เกณฑนจะไมไดคะแนน

เกณฑท 2

• อทธพลของดวงอาทตยมความสมพนธตอการแบงตวของ O2 (หนงโมเลกลของออกซเจนหรอหลายโมเลกลของออกซเจน)

• ถาอทธพลของดวงอาทตยสมพนธตอการสรางโมเลกลของโอโซนจากอะตอมของออกซเจนและโมเลกลของออกซเจน (รป 2 และ 3) สวนนจะไมไดคะแนน

หมายเหต : เกณฑ 1 และ 2 ตามตวอยาง อาจอยใน 1 ประโยค

เกณฑท 3

• เกณฑนควรไดคะแนนสวนหนง ถาคาตอบมการอธบายถงการรวมตวของ O กบ O2 ถามการอธบายการสราง O3 จากการรวมกนของ O (3, แยกกน) อะตอมของออกซเจน เกณฑนจะไมไดคะแนน

• ถาไมไดอธบายวา O3 เปนโมเลกลเดยวหรอหลายโมเลกล แตยกตวอยางเปน “กลมอะตอมกลมหนง” ลกษณะนถอวายอมใหไดคะแนน

ตวอยางคะแนนเตม

• เมอดวงอาทตยสองแสงบนโมเลกล O2 อะตอม 2 อะตอมจะแยกจากกน อะตอม O ทง 2 จะมองหาโมเลกล O2 ตวอนเพอรวมตว เมอ O1 และ O2 รวมตวเปน O3 ซงกลายเปนโอโซน

• ภาพแสดงใหเหนการสรางโอโซน ถาโมเลกลออกซเจนไดรบผลกระทบจากดวงอาทตย แลวถกแบงเปน 2 อะตอม อะตอมทถกแบงตวนจะหาโมเลกล 1 ตวเพอเชอมกน มนจะเรยงกนจากโมเลกล O2 เปน O3 หนงโมเลกล ซง 3 อะตอมรวมตวเขาดวยกนเปน O3 ในรปโอโซน

• รปรางเลกๆ ของ O หรออะตอมของออกซเจน เมออะตอม 2 อะตอมรวมกนกลายเปน O2 หรอโมเลกลของออกซเจน ดวงอาทตยทาใหโมเลกลนแยกออกเปนออกซเจนอกครง อะตอม O2 กจบกบโมเลกล O2 ทาใหเกด O3 ซงกคอโอโซน [หมายเหต: คาตอบนถอวาถกตอง นเปนเพยงความผดพลาดของการเขยน (“อะตอม O2” หลงจากทกลาวถงอะตอมของออกซเจนไวกอนหนาน)]

ใหพจารณาคาตอบตามเกณฑทง 3 ขอ ตอไปน:

เกณฑแรก: โมเลกลของออกซเจนหรอออกซเจนบางโมเลกล (แตละโมเลกลประกอบดวยอะตอมของออกซเจน 2 อะตอม) ถกแบงเปนอะตอมของออกซเจน (รป 1)

เกณฑทสอง: การแบงตว (ของโมเลกลของออกซเจน) เกดขนภายใตอทธพลของแสงอาทตย (รป 1)

เกณฑทสาม: อะตอมของออกซเจนรวมกบโมเลกลของออกซเจนอนๆ กลายเปนโมเลกลของโอโซน (รป 2 และ 3)


44


กรณทเกณฑท 1 และ 2 เทานนทถกตอง • ดวงอาทตยแยกโมเลกลออกซเจนเปนอะตอมเดยว อะตอมเดยวนรวมกลมกน กลมอะตอมเกดจากการรวมตวของ 3 อะตอมเขา

ดวยกน

กรณทเกณฑท 1 และ 3 เทานนทถกตอง • สมาชกของอะตอมเลกๆ หมายถงออกซเจน 1 อะตอม O คออะตอมออกซเจน 1 อะตอม O2 คอโมเลกลของออกซเจน และ O3

คอกลมของอะตอมรวมตวเขาดวยกน กระบวนการนแสดงใหเหนวาอะตอมของออกซเจน 1 ค (O2 ) ถกแบง และในแตละอะตอม กเขาไปรวมกบคอน 2 ค เปนกลมอะตอม 3 อะตอม 2 กลม (O3)

• สมาชกของอะตอมออกซเจนเลกๆ น O2 หมายถงโมเลกลของออกซเจน 1 โมเลกล (เหมอนสมาชกตวเลกๆ 1 คจบมอกน) และ O3 หมายถงอะตอมออกซเจน 3 อะตอม อะตอมออกซเจน 2 อะตอมของ 1 ค แตกออกจากกน และแตละอะตอมกรวมเขากบอะตอมคอนและแยกออกมาจาก 3 ค โมเลกลของออกซเจน 3 โมเลกล จานวน 2 กลม จดอยเปนรป O3

กรณทเกณฑท 2 และ 3 เทานนทถกตอง • ออกซเจนถกรงสของดวงอาทตย ทาใหแบงครง ทง 2 สวนนไปรวมกบ “อนภาค” ของออกซเจนอน กลายเปนโอโซน • โดยมากออกซเจนบรสทธ (O2 ) ออกซเจนในสงแวดลอมเปนคทม 2 อะตอม ดงนนจงมค 2 จานวน 3 ค คหนงไดรบความรอน

มากเกนไปและแยกออกจากกนไปรวมกบคอนๆ ทาใหเกด O3 แทน O2 [หมายเหต: ถงแมวา “คหนงไดรบความรอนมากเกนไป” ไมใชการอธบายทดนกสาหรบอทธพลของ ดวงอาทตย แตใหคะแนนสาหรบเกณฑท 2 และเกณฑท 3 ถอไดวาถาตอบถกตอง]

กรณทถกตองเฉพาะเกณฑท 1 เทานน • โมเลกลของออกซเจนถกทาลาย และอยในรปอะตอม O และบางครงกเปนโมเลกลของโอโซน ชนของโอโซนยงคงเหมอนเดม

เพราะโมเลกลใหมถกสรางขนและตวอนกตาย

กรณทถกตองเฉพาะเกณฑท 2 • แสดงถง 1 โมเลกลของออกซเจน O2 = ออกซเจน, O3 = โอโซน บางครงโมเลกลของออกซเจนทงครวมตวเขาดวยกน ถก

แสงอาทตยแยกออก โมเลกลเดยวเหลานรวมเขากบคอนกอตวเปนโอโซน

กรณทถกตองเฉพาะเกณฑท 3 • โมเลกลของออกซเจนถกบงคบใหยดตดกบ O2 ( 2 X โมเลกลของออกซเจน) เพอกอตวเปน O3 (3 X โมเลกลของออกซเจน)

ดวยความรอนของดวงอาทตย [หมายเหต: คาตอบสวนทขดเสนใตแสดงเกณฑท 3 ไมใหคะแนนในสวนเกณฑท 2 เพราะดวงอาทตยไมไดมสวนในการกอตวของโอโซน จาก O + O2แตเปนเพยงแคทาลายพนธะของ O2]


ไมมคาตอบทถกตามเกณฑทง 3 ขอ

• ดวงอาทตย (รงสอลตราไวโอเลต) เผาไหมชนโอโซน และในขณะเดยวกนกเปนตวทาลายดวย ซงสงเลกๆ เหลานนคอ ชนโอโซน และมนไดหนออกหางจากดวงอาทตยเพราะมนรอนมาก [หมายเหต: ไมใหคะแนน เพราะไมไดกลาวถงสงใดๆ เกยวกบอทธพล ของดวงอาทตย]

• ดวงอาทตยเผาไหมโอโซนในกรอบแรก ในกรอบท 2 มนวงหนโดยมนาตากลบตาและในกรอบท 3 มการกอดกนพรอมกบนาตาดวย

ลกษณะเฉพาะของขอสอบ สมรรถนะ : สอสารขอสรปทสมเหตสมผล จากประจกษพยานและขอมล ความร : การเปลยนแปลงทางเคมและกายภาพ การใชความร : วทยาศาสตรในโลกและสงแวดลอม สถานการณ : โลก ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบอสระ



45


โอโซนเกดขนไดในขณะเกดพายฟาคะนอง ซงทาใหมกลนเฉพาะตวหลงพายฟาคะนอง ในบรรทดท 8 ถง 10 ผเขยนไดกลาวถง “โอโซนเสย" และ “โอโซนด”

โอโซนทเกดขนในระหวางเกดพายฟาคะนองเปน โอโซนเสย หรอ โอโซนด

จงเลอกคาตอบและคาอธบายทมขอมลสนบสนนจากบทความ โอโซนเสยหรอ

โอโซนด คาอธบาย

1. เสย มนเกดขนในขณะทภมอากาศไมด 2. เสย มนเกดขนในชนโทรโปสเฟยร 3. ด มนเกดขนในชนสตราโทสเฟยร 4. ด มนมกลนด


บรรทดท 12 และ 13 กลาววา “หากปราศจากชนโอโซนทมประโยชนน มนษยจะมโอกาสเปนโรคบางอยางไดงาย เนองจากไดรบรงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตยมากขน”

จงบอกชอของโรคเฉพาะเหลานมา 1 อยาง

.......................................................................................................................................................................

คะแนนเตม ไมมคะแนน

อางถงมะเรงผวหนงหรอโรคทมสาเหต จากดวงอาทตยเขามาเกยวของ คาตอบอนๆ

คะแนนเตม ขอ 2. เสย มนเกดขนในชนโทรโปสเฟยร



สมรรถนะ : สรางขอสรปหรอประเมนขอสรป

ความร : การเปลยนแปลงในบรรยากาศ



ลกษณะของขอสอบ : สรางคาตอบแบบปด




ความร : การเปลยนแปลงทางสรระ



ลกษณะของขอสอบ : เขยนตอบสนๆ



46


ในตอนทายของบทความ ไดกลาวถงการประชมนานาชาตในมอนทรอล ในการประชมนนมการนาคาถาม ทเกยวกบการทชนโอโซนถกทาลายมาอภปรายกนมากมาย ดงเชน 2 คาถาม ทแสดงไวในตารางขางลางน

คาถามเหลานสามารถตอบโดยการวจยทางวทยาศาสตร ไดหรอไม

ใหเขยนวงกลมลอมรอบคาวา ได หรอ ไมได ในแตละขอ

คาถาม ตอบโดยการวจยทางวทยาศาสตรไดหรอไม

การทนกวทยาศาสตรยงสรปแนนอนไมไดวา สาร CFCs มอทธพลตอการทาลายชนโอโซน รฐบาลควรจะถอเอาเปนเหตผลทจะไมทาอะไรเลย ใช หรอไม

ได / ไมได

ความเขมขนของสาร CFCs ในบรรยากาศจะเปนเทาไร ในป พ.ศ. 2545 ถาการปลอยสาร CFCs เขาสบรรยากาศ เกดขนในอตราเดยวกบทเปนอยในปจจบน ได / ไมได

คะแนนเตม ถกทงสองขอ: ไมได ได ตามลาดบ




ความร : การเปลยนแปลงในบรรยากาศ






47

ทานาดม

รปแสดงการทานาใชสาหรบบานทอยในเมองใหสะอาดพอสาหรบดม

คาถามท 1 : ทานาดม

การทานาดมจาเปนตองมแหลงนาทด นาทพบอยใตดนเรยกวา นาใตดน

จงบอกเหตผลอยางหนงวาทาไมจงมแบคทเรยและอนภาคมลพษในนาใตดนนอยกวานาบนผวดน เชน นาในทะเลสาบ และแมนา

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทอางถงนาใตดนถกกรองขณะทซมผานดน • เมอมนผานทรายและฝน นาจะถกทาใหสะอาด • มนถกกรองโดยธรรมชาต • เพราะเมอนาซมลงสพน จะถกทาใหสะอาดโดยหนและทราย

หรอ คาตอบทอางถงนาใตดนถกกกเกบและปองกนจากมลพษทเปนไปได หรอ นาผวดนถก ปนเปอนไดงาย

• นาใตดนอยในดน ดงนน มลพษทางอากาศจงไมสามารถทาใหนาสกปรกได

• เพราะนาใตดนไมถกเปด มนอยภายใตของบางอยาง

• ทะเลสาบและแมนาสามารถถกทาใหสกปรกไดดวยอากาศ และคนสามารถลงไปวายนาในนน ดงนนนาจงไมสะอาด

หรอ คะแนนเตมอนๆ

• นาในดนเปนนาทมอาหารไมมากพอสาหรบแบคทเรย ดงนนแบคทเรยจงมชวตอยในนานไมได

(1) การผานตะแกรงแยกผง

แหลงนา (อางเกบนาหรอทะเลสาบ)

(2) สระตกตะกอน (3) ถงกรอง (4) เตมคลอรน (5) ตรวจสอบคณภาพนา

นาในทอประปา


48


คาตอบทอางถงนาใตดนมความสะอาดมาก (ขอมลมอยแลว)เชน

• เพราะมนถกทาใหสะอาดอยแลว • เพราะมขยะในทะเลสาบและแมนา • เพราะมแบคทเรยนอย

หรอ คาตอบทเหนไดชดวา อางถงกระบวนการการทานาใหสะอาดทใหไวในรปจากคาถาม เชน

• เพราะนาใตดนผานทกรองและเตมคลอรน • นาใตดนผานทกรองจนทาใหสะอาดมากทสด

หรอ คาตอบอนๆ เชน • เพราะมนเคลอนทอยเสมอ • เพราะมนไมถกกวน และดงนนจงไมนาโคลนจาก

ดานลางมาดวย • เพราะนาใตดนมาจากภเขา ซงไดนาจากการละลายของ

หมะและนา




การใชความร : ทรพยากรธรรมชาต



ประเทศ % ตอบถก ไทย 51.14

หมายเหต: เปนขอสอบทใชเฉพาะ การทดลองภาคสนามจงไมมขอมลของประเทศอน


49


การทาใหนาสะอาดเกดขนหลายขนตอน ในเทคนคตางๆ กระบวนการทาความสะอาดนา ทแสดงในรปมสขน (หมายเลข 1 – 4) ในขนทสอง นาถกเกบไวในสระสาหรบตกตะกอน

ในขนท 2 นาถกทาใหสะอาดไดอยางไร

1. แบคทเรยในนาตาย 2. ออกซเจนถกเตมลงไปในนา 3. กรวดและทรายจมลงสดานลาง 4. สารพษสลายตวไป


ในขนท 4 ของกระบวนการทาความสะอาด คลอรนถกเตมลงไปในนา

คลอรนถกเตมลงไปในนาเพออะไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบอางถงการกาจด การฆาหรอทาลายแบคทเรย (หรอจลนทรย หรอไวรส หรอเชอโรค) เชน

• ทาใหปลอดจากแบคทเรย • คลอรนฆาแบคทเรย

• เพอฆาสาหรายตางๆ ใหหมดไป

คาตอบอนๆ เชน • นาเปนกรดนอยลงและจะไมมสาหราย • แบคทเรย • มนเปนเหมอนฟลออไรด

คะแนนเตม ขอ 3. กรวดและทรายจมลงสดานลาง




ความร : ระบบทางกายภาพ (ความรวทยาศาสตร)

การใชความร : สขภาพ







ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร)







50


สมมตวา นกวทยาศาสตรทดสอบนาในโรงทานาประปา พบวายงมแบคทเรยบางชนดทเปนอนตรายอยในนาหลงจากผานกระบวนการทาความสะอาดทงหมด

ผทใชนาทางบานควรทาอะไรกบนากอนใชดม

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................


คาตอบทอางถงการตมนา เชน • ตมนา • ตมนาหรอกรองนาผานทกรอง

หรอ คาตอบทอางถงวธอนๆ ในการทาความสะอาดทเปนไปไดตอความปลอดภยในการใชนาทบานเรอน เชน

• ทานาใหสะอาดโดยใสคลอรน

• ใชเครองกรองทมชองวางขนาดเลกมากจนสามารถกรองแบคทเรยได


คาตอบทอางถงวธการ “ระดบสง” สาหรบการทาความสะอาดทเปนไปไมไดทจะใชเพอความปลอดภยในบานเรอน เชน

• ผสมนากบคลอรนในถงนาแลวใชดม • เพมคลอรน สารเคมและอปกรณทางชวภาพ

• กลนนา

หรอ คาตอบอนๆ เชน • ทาใหนาบรสทธอกครง • อนนาใหรอน และทาใหแบคทเรยตาย










51


การดมนาทมมลพษทาใหเกดปญหาสขภาพตอไปนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอ

นาดมทสกปรกสามารถทา ใหเกดปญหานตอสขภาพ หรอไม

ใช หรอ ไมใช

เบาหวาน ใช / ไมใช

ทองรวง ใช / ไมใช

โรคภมคมกนบกพรอง / เอดส ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ไมใช ตามลาดบ











52

ฟนผ

แบคทเรยทอยในปากเปนสาเหตของฟนผ ฟนผเปนปญหามาตงแตป ค.ศ.1700 นบตงแตมนาตาลจากการขยายอตสาหกรรมนาตาลจากออย

ปจจบนน เรามความรมากเกยวกบฟนผ ตวอยางเชน:

• แบคทเรยทเปนสาเหตของฟนผกนนาตาลเปนอาหาร

• นาตาลถกเปลยนไปเปนกรด

• กรดทาลายผวของฟน

• การแปรงฟนชวยปองกนฟนผ

คาถามท 1 : ฟนผ

แบคทเรยมบทบาทใดททาใหฟนผ 1. แบคทเรยสรางสารเคลอบฟน 2. แบคทเรยสรางนาตาล 3. แบคทเรยสรางแรธาต 4. แบคทเรยสรางกรด

1 2

3

ฟน

แบคทเรย

1 นาตาล 2 � กรด 3 � แรธาตจากสารเคลอบฟน

คะแนนเตม ขอ 4. แบคทเรยสรางกรด



สมรรถนะ : การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร

ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)







53

กราฟตอไปน แสดงถงการบรโภคนาตาลและจานวนของฟนผในประเทศตางๆ แตละประเทศแสดงดวยจดบนกราฟ


ขอมลจากกราฟสนบสนนขอความใดตอไปน

1. ในบางประเทศ คนแปรงฟนบอยครงกวาประเทศอน 2. ยงคนกนนาตาลมาก อตราเกดฟนผกยงมากขน 3. เมอไมกปมาน อตราของการเกดฟนผเพมขนในหลายประเทศ 4. เมอไมกปมาน การบรโภคนาตาลเพมขนในหลายประเทศ

คะแนนเตม ขอ 2. ยงคนกนนาตาลมาก อตรา

เกดฟนผกยงมากขน










1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20 40 60 80 100 120 140

คาเฉลย

ของจานวนฟน

ผตอค

น ในประเทศ

ตางๆ

คาเฉลยของการบรโภคนาตาล (กรม/คน/วน)


54


ในประเทศหนง มจานวนฟนผตอคนสงมาก คาถามตอไปนเกยวกบฟนผในประเทศน สามารถตอบไดโดยการทดลองทางวทยาศาสตรหรอไม

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

คาถามทเกยวกบฟนผเหลาน สามารถตอบได โดยการทดลองทางวทยาศาสตรหรอไม


การใสฟลออไรดในนาประปาจะมผลตอฟนผอยางไร ใช / ไมใช

การไปหาทนตแพทยควรเสยคาใชจายเทาใด ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสองขอ: ใช ไมใช ตามลาดบ



สมรรถนะ : การระบคาถามเชงวทยาศาสตร








55

ความรอน

คาถามท 1 : ความรอน

ปตกาลงทางานซอมแซมบาน เขานาขวดนา ตะปเหลก และไมชนหนงไวในทายรถยนต หลงจากทรถออกไปอยกลางแดดเปนเวลา 3 ชวโมง อณหภมภายในรถสงถงประมาณ 40๐C

เกดอะไรขนกบวตถในรถยนต จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอความ

เหตการณนเกดขนกบวตถหรอไม ใช หรอ ไมใช

วตถทกชนดมอณหภมเทากน ใช / ไมใช

หลงจากระยะเวลาหนงนาเรมเดอด ใช / ไมใช

หลงจากระยะเวลาหนงตะปเหลกเรมรอนแดง ใช / ไมใช

คาถามท 2 : ความรอน

ในวนนน ปตมกาแฟรอน 1 ถวยทมอณหภมประมาณ 90๐C และนาแรเยน 1 ถวยทมอณหภมประมาณ 5๐C ถวยทงสองเหมอนกนทกประการทงลกษณะ ขนาด และปรมาตรของเครองดมแตละอยางกเทากน ปตวางถวยไวในหองทอณหภมประมาณ 20๐C

อณหภมของกาแฟและนาแรนาจะเปนเทาใดหลงจากตงไว 10 นาท 1. 70ºC และ 10ºC

2. 90ºC และ 5ºC



คะแนนเตม ขอ 1. 70๐C และ 10๐C








คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช ตามลาดบ













56

ฝดาษหน

ไวรสททาใหเกดฝในสตวมอยหลายชนด ตามปกตไวรสแตละชนดจะทาใหเกดโรคในสตวเพยงชนดเดยวเทานน นตยสารฉบบหนงรายงานวา นกวทยาศาสตรไดใชพนธวศวกรรมเพอดดแปลงดเอนเอ (DNA) ของฝดาษหน ไวรสทดดแปลงนฆาหนทกตวทตดโรคน

นกวทยาศาสตรบอกวา การวจยเรองการดดแปลงไวรส จาเปนตองทาเพอควบคมสตวททาลายอาหารของมนษย มคาวจารณงานวจยนคอ ไวรสอาจจะหนหลดรอดไปจากหองปฏบตการ และทาใหสตวอนเกดโรค ยงมความกงวลอกดวยวาเชอไวรสฝดาษดดแปลงเกดโรคในสตวชนดหนง อาจจะทาใหเกดโรคในสตวชนดอนไดดวยโดยเฉพาะอยางยงในมนษย

คนเปนโรคจากเชอไวรสฝทเรยกวาเปนฝดาษ คนทเปนฝดาษมกจะตายเกอบทงหมด ในขณะทคดกนวาโรคนไดถกกาจดใหหมดโลกแลว ยงมตวอยางเชอไวรสฝดาษทถกเกบไวในหองปฏบตการตางๆ ทวโลก

คาถามท 1: ฝดาษหน

คาวจารณทแสดงความกงวลวา ไวรสฝดาษหนอาจทาใหเกดโรคในสตวชนดอนนอกเหนอจากหนได เหตผลใดเปนคาอธบายความกงวลนไดดทสด

1. ยนของไวรสฝดาษ และยนของไวรสฝดาษหนทดดแปลงแลวเหมอนกนทกประการ 2. การเกดมวเตตของดเอนเอของฝดาษหน อาจทาใหเชอไวรสไปเกดโรคกบสตวชนดอนได 3. การเกดมวเตตอาจทาใหดเอนเอของไวรสฝดาษหน เหมอนกบดเอนเอของฝดาษทกประการ 4. จานวนยนในไวรสฝดาษหนมเทากนกบไวรสฝชนดอนๆ









คะแนนเตม ขอ 2. การเกดมวเตตของดเอนเอของฝดาษหน

อาจทาใหเชอไวรสไปเกดโรคกบสตวชนดอนได



57

คาถามท 2 : ฝดาษหน

คนทวจารณการวจยกงวลวา ไวรสฝดาษหนทถกดดแปลง อาจจะหลดออกไปจากหองปฏบตการ ไวรสนอาจทาใหหนบางชนดสญพนธได ถาหนบางชนดสญพนธจะเกดผลเหลานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา ”ใช” หรอ ”ไมใช” ในแตละขอ

ถาหนบางชนดสญพนธ ผลทเกดตามมาตอไปน อาจเกดขนหรอไม


หวงโซอาหารบางหวงอาจจะถกกระทบ ใช / ไมใช

แมวตามบานอาจตายเพราะขาดอาหาร ใช / ไมใช

พชทหนกนเมลดเปนอาหารอาจเพมจานวนมากขน ใช / ไมใช

คาถามท 3 : ฝดาษหน

บรษทหนงกาลงพยายามพฒนาไวรสทจะทาใหหนเปนหมน (ไมใหหนมลกได) ไวรสดงกลาวอาจชวยควบคมจานวนหนได สมมตวาบรษทนนประสบความสาเรจ และกอนทจะปลอยไวรสนออกไป ควรมการวจยเพอตอบคาถามเหลานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา ”ใช” หรอ ”ไมใช” ในแตละขอ

คาถามนควรจะมการวจยเพอหาคาตอบ กอนทจะปลอยไวรส ออกไป หรอไม ใช หรอ ไมใช

วธไหนจะดทสดในการแพรไวรส ใช / ไมใช

เปนเวลานานเทาไรกวาทหนจะสรางภมตานทานไวรสน ใช / ไมใช

ไวรสนจะเกดผลกบสตวชนดอนไดหรอไม ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช ตามลาดบ


คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ใช ใช ตามลาดบ










ลกษณะเฉพาะของขอสอบ สมรรถนะ : การอธบายปรากฏการณเชงวทยาศาสตร /การระบ

คาถามเชงวทยาศาสตร ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร)/การสบสวน

เชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถานการณ : สงคม ลกษณะของขอสอบ : เลอกตอบเชงซอน




58

แกรนดแคนยอน

แกรนดแคนยอนตงอยในทะเลทรายแหงหนงในสหรฐอเมรกา เปนหบเขาทกวางใหญและลกมากประกอบดวยชนหนหลายชน ในอดตกาลการเคลอนทของเปลอกโลกไดยกชนหนเหลานขนมาเหนอผวดนปจจบนแกรนดแคนยอนหลายสวนมความลก 1.6 กม. มแมนาโคโลราโดไหลผานดานลางสดของหบเขา จงดรปของแกรนดแคนยอนทถายจากขอบดานทศใต สามารถเหนชนหนทแตกตางกนหลายชนไดชดตามแนวผนงของหบเขา

คาถามท 1 : แกรนดแคนยอน

ทกๆ ปมคนประมาณหาลานคนไปเทยวอทยานแหงชาตแกรนดแคนยอน มความกงวลกนวาจะมความเสยหายทเกดกบอทยานเนองจากมคนไปเทยวจานวนมาก

คาถามตอไปนสามารถตอบโดยการตรวจสอบทางวทยาศาสตรไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

คาถามนสามารถตอบโดยการตรวจสอบทางวทยาศาสตรไดหรอไม ใช หรอ ไมใช

การกรอนทเกดขนจากการใชเสนทางเดน มมากนอยเทาใด ใช / ไมใช

พนทของอทยานมความสวยงามเทากบเมอ 100 ปกอนหรอไม ใช / ไมใช

หนปน A

หนชนวน A

หนปน B

หนชนวน B

หนชสตและหนแกรนต



ความร : ระบบการดารงชวต (ความรวทยาศาสตร) และการสบสวนเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)

การใชความร : สงแวดลอม







59


อณหภมในแกรนดแคนยอนอยในชวงตงแตตากวา 0๐C จนถงสงกวา 40๐C แมวาจะเปนบรเวณทะเลทราย บางครงรอยแตกของหนกกกเกบนาไว การเปลยนแปลงของอณหภม และนาในรอยแตกของหนไปเรงการแตกราวของหนไดอยางไร

1. นาทเปนนาแขงละลายหนทรอน 2. นาทาใหหนเชอมตดกน 3. นาแขงขดผวหนาของหนใหราบเรยบ 4. นาทกาลงแขงตวจะขยายตวในรอยแตกของหน


มฟอสซลของซากสตวทะเลหลายชนด เชน หอยกาบ ปลา และปะการง อยในชนหนปน A ของ แกรนดแคนยอน มอะไรเกดขนเมอหลายลานปกอนทอธบายวาทาไมฟอสซลเหลานจงถกพบทนน

1. ในสมยโบราณ ผคนนาอาหารทะเลจากมหาสมทรเขามาในบรเวณน 2. ครงหนงมหาสมทรมคลนรนแรงมากและคลนยกษพดพาสงมชวตในทะเลขนมาบนบก 3. ในสมยกอนบรเวณนนเปนบรเวณทมมหาสมทรปกคลม และไดเหอดแหงไปในตอนหลง 4. สตวทะเลบางชนดครงหนงมชวตอยบนบกกอนทจะอพยพลงสทะเล














คะแนนเตม ขอ 3. ในสมยกอนบรเวณนนเปนบรเวณทมมหาสมทร

ปกคลม และไดเหอดแหงไปในตอนหลง


คะแนนเตม (ระดบ 2) ขอ 4. นาทกาลงแขงตวจะขยายตวใน

รอยแตกของหน




60

พฤตกรรมของปลาหลงหนาม

ปลาหลงหนามเปนปลาทเลยงงายในตปลา

• ในฤดผสมพนธทองของปลาหลงหนามตวผจะเปลยนจากสเงนเปนสแดง

• ปลาหลงหนามตวผจะโจมตคแขงตวผตวอนๆ ทเขามาในบรเวณทครอบครองและพยายามขบไลออกไปจากบรเวณนน

• ถามปลาตวเมยสเงนเขามาใกล ปลาตวผจะพยายามนาปลาตวเมยไปทรงของตวเอง เพอใหปลาตวเมยไดวางไข

นกเรยนคนหนงทดลองเพอสารวจตรวจสอบวา อะไรทาใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมกาวราว

ในตปลาของนกเรยนไดเลยงปลาหลงหนามตวผไวหนงตว นกเรยนไดนาหนของปลาททาดวยขผงสามแบบผกตดไวกบลวด เขาแขวนหนปลาทงสามแบบแยกกนไวในตปลาในระยะเวลาทเทากน แลวนบจานวนครงทปลาตวผแสดงปฏกรยาอยางกาวราวโดยการพงใสปลาขผง

ผลการทดลองแสดงดงรปขางลาง

จานวนครงทปลาตวผ แสดงพฤตกรรมกาวราว

หนปลาแบบท 1 สเงน

หนปลาแบบท 2 สแดง

หนปลาแบบท 3 สแดงเขม

30

15

0

ตวเมย ตวผ


61

จานวนครงทปลาตวผ แสดงพฤตกรรมเกยวพาราส

30

15

0

= สแดง = สเงน

คาถามท 1 : พฤตกรรมของปลาหลงหนาม

การทดลองนพยายามตอบคาถามอะไร

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................


คาตอบกลาวถงสทยวยใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมกาวราวออกมามากทสด

• ปลาหลงหนามตวผแสดงปฏกรยากาวราวตอหนปลาสแดงมากกวาหนปลาสเงนใชหรอไม

• มความสมพนธระหวางสกบพฤตกรรมกาวราวใชหรอไม • สของปลาเปนสาเหตใหปลาตวผแสดงอาการกาวราวใชหรอไม

คาตอบอนๆ (รวมถงทกคาตอบทไมไดอางถง ส ของการกระตน/ หนปลา/ปลา)

ในชวงของการผสมพนธ ถาปลาหลงหนามตวผเหนปลาตวเมย มนจะพยายามดงดดตวเมยโดยการแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสซงดคลายกบการเตนราเลกๆ ในการทดลองครงทสองไดสารวจตรวจสอบพฤตกรรมเกยวพาราสน

อกครงทใชหนขผงสามแบบผกตดกบลวด ตวหนงสแดง อกสองตวสเงนซงตวหนงมทองแบน สวนอกตวทองปอง นกเรยนนบจานวนครง (ในเวลาทกาหนด) ทปลาหลงหนามตวผแสดงปฏกรยาตอหนจาลองโดยแสดงพฤตกรรมเกยวพาราส ผลการทดลองแสดงดงรปขางลาง










62


นกเรยนสคนสรปผลของตวเองตามผลทไดจากการทดลองครงทสองน ขอสรปเหลาน ถกตองตามขอมลทไดจากกราฟหรอไม

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอสรป

ขอสรปนถกตองตามขอมลทไดจากกราฟหรอไม ใช หรอ ไมใช

สแดงกอใหเกดพฤตกรรมเกยวพาราสของปลาหลงหนามตวผ ใช / ไมใช

ปลาหลงหนามตวเมยทองแบน ทาใหปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสมากทสด

ใช / ไมใช

ปลาหลงหนามตวผแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสกบปลาตวเมยทองปองมากกวาปลาตวเมยทองแบน

ใช / ไมใช

การทดลองไดแสดงพฤตกรรมกาวราวของปลาหลงหนามตวผตอหนปลาทองสแดง และแสดงพฤตกรรมเกยวพาราสตอหนปลาทองสเงน ในการทดลองครงทสาม ไดกลบมาใชหนของปลาทงสแบบอกครง:

หนปลาแบบท 1 หนปลาแบบท 2 หนปลาแบบท 3 หนปลาแบบท 4

= สแดง = สเงน

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ไมใช ใช












63

จานวนของปฏกรยาตวผ

ก ค ข = จานวนของพฤตกรรมกาวราว = จานวนของพฤตกรรมเกยวพาราส


แผนภมสามรปขางลางน แสดงปฏกรยาทเปนไปไดของปลาหลงหนามตวผทมตอหนแตละแบบดานบน

ปฏกรยาใดทนกเรยนทานายวาจะเกดกบแบบจาลองของปลาแตละแบบ

จงเตมอกษร ก ข หรอ ค เพยงตวอกษรเดยวทเปนผลเกดจากหนแตละแบบ

ปฏกรยา

แบบท 1

แบบท 2

แบบท 3

แบบท 4

คะแนนเตม คะแนนบางสวน ไมมคะแนน

ถกทงสขอ: ค ก ค ข ตามลาดบ ถกเพยงสามในสขอ คาตอบอนๆ



ความร : การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร) การใชความร : ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย






64

การสบยา

คนนายาสบมาใชในรปของบหร ซการ และกลองสบยา การวจยแสดงวาโรคทเกยวของกบยาสบทาใหทวโลกมผเสยชวตเกอบ 13,500 คนในแตละวน และมการทานายวาในป 2020 โรคทเกยวของกบยาสบจะทาใหคนตายประมาณ 12% ของการตายทงหมดในโลก

ควนของยาสบมสารทเปนอนตรายอยหลายชนด สวนทเปนอนตรายมากทสดคอ นามนดน นโคตนและคารบอนมอนอกไซด

คาถามท 1 : การสบยา

ควนของยาสบจะถกสดเขาไปสปอด นามนดนจากควนจะเกาะอยทปอดและทาใหปอดทางานไมไดอยางเตมท

ขอความใดตอไปนเปนหนาทของปอด

1. สบฉดโลหตไปยงสวนตางๆ ของรางกาย 2. แลกเปลยนออกซเจนจากอากาศทหายใจไปสเลอด 3. ทาใหเลอดบรสทธโดยลดคารบอนไดออกไซดจนเปนศนย 4. เปลยนโมเลกลของคารบอนไดออกไซดใหเปนโมเลกลของออกซเจน

คาถามท.2 : การสบยา

การสบยาเพมความเสยงของการเปนมะเรงปอดและโรคอนๆ ความเสยงในการเกดโรคตอไปน เพมขนจากการสบยาสบหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

ความเสยงของการเกดโรคเหลานเพมขน

จากการสบยาสบหรอไม ใช หรอ ไมใช

โรคถงลมโปงพอง ใช / ไมใช

โรคภมคมกนบกพรอง/โรคเอดส ใช / ไมใช

โรคอสกอใส ใช / ไมใช


ขอ 2. แลกเปลยนออกซเจนจากอากาศทหายใจไปสเลอด



ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช ตามลาดบ
















ประเทศ % ตอบถก ไทย 48.86 หมายเหต: เปนขอสอบทใชเฉพาะ การทดลองภาคสนามจงไมมขอมลของประเทศอน


65

บางคนใชแผนนโคตนชวยในการเลกสบยา แผนนโคตนจะถกแปะตดทผวหนงและปลอยนโคตน สเลอด เพอชวยลดอาการอยากและอาการขาดยาเมอหยดสบยาแลว

เพอศกษาผลของแผนนโคตน ผสบทตองการเลกสบ 100 คน ถกเลอกมาโดยการสม ใชเวลาในการศกษา 6 เดอน การวดประสทธภาพของแผนนโคตนทาโดยการหาวามกคนทไมกลบไปสบยาอกเมอสนสดการทดลอง


การออกแบบการทดลองใดตอไปนทดทสด

1. ทกคนในกลมตดแผนนโคตน 2. ทกคนตดแผนนโคตนยกเวนหนงคนทพยายามเลกสบยาโดยไมใชแผนนโคตน 3. แตละคนเลอกเองวาจะตดหรอไมตดแผนนโคตนเพอชวยเลกสบยากได 4. สมคนครงหนงใหใชแผนนโคตนและอกครงหนงไมใช


มวธการหลายวธทใชชกจงใหคนเลกสบยาสบ

วธการตอไปนใชเทคโนโลยเปนพนฐานหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

วธทใชลดการสบยาสบนใชพนฐานทางเทคโนโลยหรอไม ใช หรอ ไมใช

ขนราคาบหร ใช / ไมใช

ผลตแผนนโคตนเพอชวยใหคนเลกสบบหร ใช / ไมใช

หามสบบหรในบรเวณทสาธารณะ ใช / ไมใช


ขอ 4. สมคนครงหนงใหใชแผนนโคตนและอกครงหนงไมใช

ไมไดคะแนน คาตอบอนๆ


ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ไมใช ตามลาดบ






สถานการณ : สวนตว / สงคม





ความร : ระบบทางเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร)







66

แสงของดาว

ธงชยชอบดดาว แตเขาไมสามารถสงเกตเหนดาวไดชดในเวลากลางคนเนองจากเขาอยในเมองใหญ เมอปทแลว ธงชยไปเทยวชนบทและปนขนไปบนเขา เขาสงเกตเหนดาวเปนจานวนมากซงเขาไมสามารถมองเหนไดเมออยในเมอง

คาถามท 1 : แสงของดาว

ทาไมจงสามารถมองเหนดาวไดเปนจานวนมากในชนบทเมอเทยบกบในเมองใหญ

1. ในเมองมดวงจนทรทสวางกวาและบดบงแสงจากดาวอนๆ 2. ในชนบทมฝนอยในอากาศมากจงสะทอนแสงไดดกวาในเมอง 3. ความสวางของแสงไฟในเมองทาใหมองเหนดาวไดยาก 4. อากาศในเมองอบอนกวาเนองจากการปลอยความรอนจาก

รถยนต เครองจกร และบานเรอน

คาถามท 2 : แสงของดาว

ธงชยใชกลองโทรทรรศนทเลนสมเสนผานศนยกลางขนาดใหญสองดดาวทมความสวางนอย

ทาไมการใชกลองโทรทรรศนทเลนสมเสนผานศนยกลางขนาดใหญ จงทาใหสงเกตเหนดาวทมความสวางนอยได

1. เลนสทมขนาดใหญขนจะรบแสงไดมากขน 2. เลนสทมขนาดใหญขนจะมกาลงขยายมากขน 3. เลนสขนาดใหญจะทาใหมองเหนทองฟาไดมากขน 4. เลนสขนาดใหญจะสามารถรบสเขมจากดาวได

คะแนนเตม ขอ 3. ความสวางของแสงไฟในเมอง

ทาใหมองเหนดาวไดยาก


คะแนนเตม ขอ 2. เลนสทมขนาดใหญขนจะม

กาลงขยายมากขน



















67

กนแดด

มนาและดนย สงสยวาสารกนแดดชนดใดจะปองกนผวจากแสงแดดไดดทสด สารกนแดดมคาการปองกนแสงแดด (SPF) ทชบอกวาผลตภณฑแตละชนดดดกลนรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดดไดดเพยงใด ผลตภณฑทมคา SPF สงจะปกปองผวไดนานกวาผลตภณฑทมคา SPF ตา (SPF ยอมาจาก Sun Protection Factor)

ทงสองคนหาวธเปรยบเทยบสารกนแดดชนดตางๆ จงไดรวบรวมสงตอไปน

• แผนพลาสตกใสทไมดดกลนแสงแดดสองแผน

• กระดาษไวแสงหนงแผน

• นามนแร (M) และครมทมสวนประกอบของซงคออกไซด (ZnO) และ

• สารกนแดดสชนด ใชชอ S1 S2 S3 และ S4 เขาใชนามนแรเพราะวายอมใหแสงแดดผานไปไดเกอบทงหมด สวนซงคออกไซดจะกนแสงแดดไดเกอบสมบรณ

ดนยหยดสารชนดละหนงหยดลงภายในวงกลมทเขยนไวบนแผนพลาสตกแผนทหนง แลวใชแผนพลาสตกแผนทสองวางทบดานบน กดทบบนแผนพลาสตกทงสองดวยหนงสอเลมใหญๆ

ตอจากนน มนาวางแผนพลาสตกทงสองบนกระดาษไวแสง กระดาษไวแสงมสมบตเปลยนสจากเทาเขมเปนสขาว(หรอสเทาออนมาก) ขนอยกบวามนจะถกแสงแดดนานเทาใด แลวดนยนาทงหมดไปวางไวกลางแดด

คาถามท 1 : กนแดด

ขอความใดตอไปนบอกถงบทบาทของนามนแรและซงคออกไซด ในการเปรยบเทยบประสทธภาพของสารกนแดด

1. นามนแรและซงคออกไซดเปนตวทถกทดสอบทงค 2. นามนแรเปนตวทถกทดสอบ ซงคออกไซดเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง 3. นามนแรเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง และซงคออกไซดเปนตวทถกทดสอบ 4. ทงนามนแรและซงคออกไซดเปนสารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง

M S1

ZnO

S2

S3 S4

แผนพลาสตก

กระดาษไวแสง

คะแนนเตม ขอ 4. ทงนามนแรและซงคออกไซดเปน

สารใชเปรยบเทยบผลการทดลอง



68

คาถามท 2 : กนแดด

มนาและดนยพยายามหาคาตอบของคาถามขอใด ตอไปน

1. สารกนแดดแตละชนดกนแดดไดดเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบชนดอน 2. สารกนแดดปกปองผวของเราจากรงสอลตราไวโอเลตไดอยางไร 3. มสารกนแดดชนดใดหรอไม ทใหการปกปองนอยกวานามนแร 4. มสารกนแดดชนดใดหรอไม ทใหการปกปองมากกวาซงคออกไซด

คาถามท 3: กนแดด

ทาไมจงตองกดแผนพลาสตกใสแผนทสองลงบนแผนแรก

1. เพอไมใหหยดของสารแหงไป 2. เพอใหหยดของสารกระจายตวออกมากทสด 3. เพอเกบหยดของสารใหอยในเครองหมายวงกลม 4. เพอทาใหหยดของสารมความหนาเทากน

คะแนนเตม ขอ 1. สารกนแดดแตละชนดกนแดด

ไดดเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบ ชนดอน


คะแนนเตม ขอ 4 เพอทาใหหยดของสารมความหนา

เทากน


















ความร : การสบสวนเชงวทยาศ าสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)






69

คาถามท 4: กนแดด

กระดาษไวแสงทมสเทาเขม และจะจางลงเปนสเทาออนเมอถกแสงแดดเลกนอย จนเปนสขาวเมอถกแสงแดดมากๆ

รปในขอใดตอไปนจะเกดขนจากการทดลอง จงอธบายวาทาไมนกเรยนจงเลอกขอน


ตอบขอ 1. พรอมคาอธบายทวาจด ZnO ยงคงเปนสเทาเขม (เพราะวามนกนแสงแดดไว) และ จด M เปลยนเปนสขาว (เพราะนามนแรดดกลนแสงแดดไดนอยมาก) เชน [ไมจาเปนตองมคาอธบายเพมเตมดงในวงเลบ (ถาคาตอบมคาอธบายมากพอ)]

• ขอ 1. ZnO กนแสงแดดไวตามทมนควรจะเปน และ M ปลอยใหแสงแดดทะลเขาไปได

• ฉนเลอกขอ 1. เพราะนามนแรจะตองเปลยนเปนสทออนทสด ในขณะทซงคออกไซดเปนสเขมทสด

ตอบขอ 1. ใหคาอธบายถกเพยงจด ZnO หรอ จด M จดใดจดหนง แตไมไดอธบายถกทงสองจด เชน

• ขอ 1. นามนแรมความตานทานตอแสงยวตาทสด ดงนนกระดาษตรงทมสารอนๆ จะไมเปนสขาว

• ขอ 1. ในเชงปฏบตซงคออกไซดดดกลนรงสทงหมดไว และแผนผงแสดงวาเปนเชนนน

• ขอ 1. เพราะ ZnO กนแสงไว และ M ดดกลนแสง

ไมมคะแนน คาตอบอนๆ เชน

• ขอ 1 (ไมใหเหตผล)

• ขอ 2 ZnO กนแสงแดดไว และนามนแรปลอยใหแสงแดดผานไปได








ZnO

S1 S2

S4 S3

M

1.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

3.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

2.

ZnO

S1 S2

S4 S3

M

4.


70

อลตราซาวด ในหลายประเทศมการถายภาพของทารกในครรภโดยการถายภาพดวยอลตราซาวดซงมการพจารณาแลววาปลอดภย ทงมารดาและทารกในครรภ

แพทยจะถอเครองตรวจจบคลนและเคลอนทไปมาบนทองของแม คลนอลตราซาวดถกสงผานไปในทอง คลนจะสะทอนทผวของทารกในครรภ คลนสะทอนเหลานถกตรวจจบไดโดยเครองตรวจจบคลนและสงผานไปยงเครองสรางภาพ

คาถามท 1 : อลตราซาวด

ในการสรางภาพ เครองอลตราซาวดตองคานวณระยะทางระหวางทารกในครรภกบเครองตรวจจบคลน คลนอลตราซาวดเคลอนทผานทองดวยความเรว 1540 เมตร/วนาท เพอใหสามารถคานวณ ระยะทางไดเครองจะตองวดอะไรดวย ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


ตองวดระยะเวลาทคลนเดนทางจากเครองตรวจจบคลนไปยงพนผวของทารกและสะทอนกลบมา เชน

• ระยะเวลาทคลนเดนทาง • ระยะเวลาการเดนทางของคลน • เวลา

• เวลา เพราะระยะทาง = ความเรวตอเวลา

คาตอบอนๆ เชน • ระยะทาง










71

คาถามท 2: อลตราซาวด

ภาพทารกในครรภอาจไดจากการใชรงสเอกซเชนเดยวกน แตผหญงทอยในระหวางตงครรภ จะไดรบคาแนะนาใหหลกเลยงการฉายรงสเอกซบรเวณทอง

ทาไมผหญงโดยเฉพาะทอยในระหวางตงครรภจงควรหลกเลยงการฉายรงสเอกซบรเวณทอง

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทกลาวถงรงสเอกซเปนอนตรายตอทารกในครรภ • รงสเอกซเปนอนตรายตอทารกในครรภ • รงสเอกซอาจทาใหเกดการกลายพนธของทารกในครรภ • รงสเอกซสามารถทาใหทารกในครรภเกดมาผดปกต

• เดกอาจไดรบรงสเอกซบางสวน

คาตอบอนๆ เชน • รงสเอกซไมใหภาพทารกในครรภ

ทชดเจน

คาถามท 3: อลตราซาวด

การตรวจอลตราซาวดของแมทกาลงตงครรภสามารถตอบคาถามตอไปนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาถาม

การตรวจอลตราซาวดสามารถตอบ คาถามนไดหรอไม


มทารกมากกวาหนงคนหรอไม ใช / ไมใช

ตาของทารกเปนสอะไร ใช / ไมใช

ทารกมขนาดปกตหรอไม ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช




















72

ลปมน

ตารางขางลางน แสดงสวนผสมทแตกตางกนสองสตร ของเครองสาอางทนกเรยนสามารถทาเองได ลปสตกจะแขงกวาลปมนซงออนและเปนมนกวา

ลปมน

สวนผสม :

นามนละหง 5 กรม ไขผง 0.2 กรม ไขมนปาลม 0.2 กรม สผสมอาหาร 1 ชอนชา สารแตงรสชาต 1 หยด วธทา : อนนามนและไขในภาชนะทแชอยในนารอน จนผสมเขากนด จงเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต แลวคนใหเขากน

ลปสตก

สวนผสม :

นามนละหง 5 กรม ไขผง 1 กรม ไขมนปาลม 1 กรม สผสมอาหาร 1 ชอนชา สารแตงรสชาต 1 หยด วธทา : อนนามนและไขในภาชนะทแชอยในนารอน จนผสมเขากนด จงเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต แลวคนใหเขากน

คาถามท 1: ลปมน

ในการทาลปมนและลปสตก นามนและไขถกผสมเขาดวยกน แลวเตมสผสมอาหารและสารแตงรสชาต

ลปสตกททาจากสวนผสมนจะแขงและใชยาก

นกเรยนจะเปลยนสดสวนของสวนผสมอยางไรเพอทาใหลปสตกออนลงกวาเดม

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................


คาตอบทแสดงวานกเรยนจะใสไขนอยลง และ/หรอ ใสนามนเพมขน เชน

• ควรใชไขผงและไขมนปาลมลดลงเลกนอย

• เตมนามนละหงมากขน

คาตอบอนๆ เชน • อนของผสมใหนานขนเพอใหออนลง










73


นามนและไขเปนสารทผสมกนไดอยางด นามนไมผสมกบนาและไขกไมละลายในนา

ขอใดตอไปนนาจะเกดขนไดมากทสด ถานาจานวนมาก หกลงในสวนผสมของลปสตกในขณะกาลงอน

1. ไดของผสมทมนและออนตวกวา 2. ของผสมจบตวกนแนนขน 3. ของผสมแทบจะไมเปลยนไปเลย 4. มกอนไขมนลอยอยเหนอนา


เมอเตมสารทเรยกวาอมลซฟายเออรลงไปจะทาใหนามนและไขผสมกบนาได

ทาไมสบและนาจงสามารถลบลปสตกออกได

1. นามอมลซฟายเออรททาใหสบและลปสตกผสมกนได 2. สบทาหนาทเปนอมลซฟายเออร ทาใหนาและลปสตกผสมกนได 3. อมลซฟายเออรในลปสตกทาใหสบและนาผสมกนได 4. สบและลปสตกผสมกนจนเปนอมลซฟายเออรทผสมกบนาได

คะแนนเตม ขอ 4 มกอนไขมนลอยอยเหนอนา


คะแนนเตม ขอ 2 สบทาหนาทเปนอมลซฟายเออร

ทาใหนาและลปสตกผสมกนได



















74

ววฒนาการ

ปจจบนมาสวนใหญจะดเพรยวลมและสามารถวงไดเรว

นกวทยาศาสตรไดพบฟอสซลโครงกระดกของสตวทมรปรางคลายกบมา พวกเขาคดวาฟอสซลเหลานนเปนบรรพบรษของมาในปจจบน นกวทยาศาสตรยงสามารถตรวจสอบชวงเวลาทฟอสซลเหลานนมชวตอยไดดวย

ตารางขางลางน แสดงขอสนเทศของฟอสซลสามชนดและมาในยคปจจบน

ชอ ไฮราโคเธเรยม เมโซฮปปส เมอรฮปปส อควส (มาในปจจบน)

รปราง ภายนอก

(มาตราสวนเดยวกน)

ชวงเวลาทมชวต 55 ถง 50 ลานปกอน 39 ถง 31 ลานปกอน 19 ถง 11 ลานปกอน 2 ลานปกอนถงปจจบน

โครงกระดก ของขา

(มาตราสวนเดยวกน)

คาถามท 1: ววฒนาการ

ขอสนเทศใดในตารางทแสดงวา มาในยคปจจบนมววฒนาการมาจากซากฟอสซลทงสามชนด ในตาราง จงอธบาย

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................


คาตอบทอางถงการเปลยนแปลงของโครงสรางของโครงกระดกขา เชน

• โครงกระดกขาเหมอนกนมากแตมการเปลยนแปลงทละนอย • นวเทา/กบเทามาเชอมรวมกนในชวง 55 ถง 2 ลานปกอน • กบเทามามการเปลยนแปลง

• จานวนนวเทาลดลง

คาตอบทอางถงการเปลยนแปลงของรปรางทงหมด • พวกมนมรปรางทเหมอนกน แลวเรมมรปราง

ทใหญขน

• มาตวใหญขน


75


คาตอบอนๆ เชน • ขาหลง • ขาของมายาวขนในชวงเวลาทผานมา • ขามการเปลยนแปลง • พวกมนถกเรยกวา ฮปปส

• เมอเวลาผานไป มาสญหายไปหลายลานป • การเปลยนแปลงลกษณะทางพนธกรรมเปนสาเหตใหเกดการเปลยน

รปราง • [ถกตอง แตไมใชคาตอบของคาถามน] เชน กะโหลกศรษะใหญขนๆ


นกวทยาศาสตรสามารถทาวจยตอในเรองใดเพอหาวามามววฒนาการมาอยางไร ในชวงเวลาทผานมา

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอความ

งานวจยนจะชวยใหคนพบไดวามามววฒนาการมาอยางไรในชวงเวลาทผานมา ใชหรอไม


เปรยบเทยบจานวนของมาทมชวตอยในชวงเวลาทตางกน ใช / ไมใช

คนหาโครงกระดกของบรรพบรษมาทมชวตในชวง 50 – 40 ลานปกอน ใช / ไมใช

คะแนนเตม ตอบถกทงสองขอ: ไมใช ใช ตามลาดบ ไมมคะแนน คาตอบอนๆ


















76


ขอความใดตอไปนทนามาประยกตใชไดดทสดกบทฤษฎววฒนาการ

1. ทฤษฏไมสามารถเชอถอไดเพราะเปนไปไมไดทสามารถเหนการเปลยนแปลงของสปชส

2. ทฤษฎววฒนาการของสตวเปนไปได แตไมสามารถนามาประยกตใชกบมนษยได

3. ววฒนาการเปนทฤษฎวทยาศาสตรทปจจบนตงอยบนพนฐานของประจกษพยานทมากพอ

4. ววฒนาการเปนทฤษฎทไดรบการพสจนแลววาถกตองโดยการทดลองทางวทยาศาสตร









คะแนนเตม ขอ 3 ววฒนาการเปนทฤษฎวทยาศาสตรท

ปจจบนตงอยบนพนฐานของประจกษพยานทมากพอ



77

แมร มองตาก

อานบทความจากหนงสอพมพตอไปน และตอบคาถาม

ประวตของการฉดวคซน

แมร มองตาก เปนผหญงสวย เธอรอดชวตจากการตดเชอฝดาษเมอป ค.ศ .1715 แตยงมแผลเปนเตมไปทวผวหนง ขณะทอยในตรกในป ค.ศ 1717 เธอสงเกตวธการทเรยกวาการปลกฝซงใชกนอยทวไป วธการนใชการขดเชอไวรสฝดาษทออนแอลงบนผวหนงของคนทอายนอยและมสขภาพด ซงตอมาจะมอาการไขแตทกรายจะมอาการของโรคอยางออนๆ เทานน

แมร มองตาก เชอมนในความปลอดภยของการปลกฝ จนยอมใหลกชายและลกสาวของเธอ ไดปลกฝ

ในป ค.ศ .1796 เอดเวรด เจนเนอร ใชวธการปลกฝดวยเชอโรคทใกลเคยงกนคอ ฝดาษในวว เพอผลตสารตานทานโรคฝดาษ เมอเปรยบเทยบกบการปลกฝดวยเชอฝดาษ วธการนมผลขางเคยงนอยและผทไดรบจะไมสามารถแพรเชอใหผอน วธการนเปนทรจกกนวาการฉดวคซน

คาถามท 2: แมร มองตาก

โรคชนดใดบางทมนษยสามารถฉดวคซนปองกนได

1. โรคทางพนธกรรม เชน โรคฮโมฟเลย (โรคเลอดไหลไมหยด) 2. โรคทเกดจากเชอไวรส เชน โปลโอ 3. โรคทเกดจากการทางานผดปกตของรางกาย เชน เบาหวาน 4. โรคทกชนดทไมมทางรกษา


ถาสตวหรอมนษยปวยจากการตดเชอแบคทเรยและหายจากโรคแลว

ปกตแบคทเรยททาใหเกดโรคนน จะไมทาใหสตวหรอมนษยปวยซาอก

เพราะเหตใดจงเปนเชนนน 1. รางกายฆาแบคทเรยทงหมดทเปนสาเหตใหเกดโรคชนดเดยวกนน 2. รางกายสรางสารตอตาน (แอนตบอด) ซงฆาแบคทเรยชนดนนกอนทจะเพมจานวน 3. เซลลเมดเลอดแดงฆาแบคทเรยทงหมดทเปนสาเหตใหเกดโรคชนดเดยวกนน 4. เซลลเมดเลอดแดงจบและกาจดแบคทเรยชนดนใหหมดไปจากรางกาย

คะแนนเตม ขอ 2 โรคทเกดจากเชอไวรส เชน โปลโอ


คะแนนเตม ขอ 2. รางกายสรางสารตอตาน (แอนตบอด)

ซงฆาแบคทเรยชนดนนกอนทจะเพมจานวน










78


จงใหเหตผลหนงขอวา ทาไมจงแนะนาใหฉดวคซนปองกนไขหวดใหญโดยเฉพาะเดกและคนแก

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบอางถงเดกและ/หรอคนแกมระบบภมคมกนทออนแอกวาคนอนหรอคาตอบในทานองคลายๆ กน ขอสงเกตในการใหคะแนน: เหตผลทใหมาตองอางถงเดกหรอคนแกโดยเฉพาะ – ไมใชคนโดยทวไป และคาตอบตองชบอกโดยตรง หรอโดยนยวา คนเหลาน มระบบภมคมกนทออนแอกวาคนอน – ไมใชตอบกวางๆ วา “ออนแอกวา” เชน

• คนเหลานมความตานทานตอการเจบปวยนอย • เดกและคนแกไมสามารถตอสกบเชอโรคไดงายเหมอนคนอน • เขาเหลานนมแนวโนมทจะตดเชอไขหวดใหญไดงาย • ถาพวกเขาไดรบเชอไขหวดใหญจะสงผลรนแรงในคนเหลาน • เพราะระบบตางๆ ของรางกายเดกและคนแกออนแอกวา • คนแกปวยไดงายกวา

คาตอบอนๆ • ดงนน เขาจงไมตดเชอไขหวดใหญ • พวกเขาออนแอกวา • พวกเขาตองการความชวยเหลอ

ในการตอสกบไขหวดใหญ
















79

ฝนกรด

รปถายขางลางน เปนรปแกะสลกทเรยกวา แครยาทด ซงถกสรางไวทมหาวหารอโครโพลสใน กรงเอเธนสเมอกวา 2,500 ปมาแลว รปแกะสลกนทาดวยหนชนดหนงทเรยกวาหนออน หนออนประกอบดวยแคลเซยมคารบอเนต

ในป ค.ศ.1980 รปแกะสลกเดมถกยายมาอยภายในพพธภณฑของอโครโพลสและเอารปสลกจาลองวางไวแทนท เนองจากรปแกะสลกเดมถกกดกรอนจากฝนกรด

คาถามท 1: ฝนกรด

นาฝนปกตมความเปนกรดเลกนอย เพราะดดซบคารบอนไดออกไซดจากอากาศ สวนฝนกรด มความเปนกรดมากกวาฝนปกต เพราะฝนกรดดดซบกาซ เชน ออกไซดของซลเฟอรและ ออกไซดของไนโตรเจนไวดวย

ออกไซดของซลเฟอร และออกไซดของไนโตรเจนในอากาศมาจากไหน

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................



ความร : ระบบกายภาพ (ความรวทยาศาสตร)

การใชความร : ภยอนตราย





80


คาตอบใดคาตอบหนง เชน ไอเสยรถยนต การปลอยของเสยจากโรงงาน การเผาไหมเชอเพลงฟอสซล เชน นามน และ ถานหน กาซจากภเขาไฟ หรอสงอนทคลายคลงกน เชน

• การเผาไหมของถานหนและกาซ • ออกไซดในอากาศมาจากมลภาวะจากโรงงานและอตสาหกรรม • ภเขาไฟ • ไอเสยจากโรงไฟฟา [“โรงไฟฟา” นบรวมโรงไฟฟาทใชเชอเพลงฟอสซล]

• มนมาจากการเผาไหมวตถทประกอบดวยซลเฟอรและไนโตรเจน


คาตอบบอกแหลงของมลภาวะมทงทไมถกตอง และทถกตอง เชน • เชอเพลงฟอสซล และโรงไฟฟาพลงนวเคลยร [โรงไฟฟานวเคลยรไมใชแหลงของฝนกรด] • ออกไซดทมาจากโอโซน ชนบรรยากาศ และอกกาบาตทตกลงสโลก รวมทงการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล

หรอ คาตอบทอางถง “มลภาวะ”แตไมไดชถงแหลงของมลภาวะทเปนสาเหตหลกของการเกดฝนกรด เชน • มลภาวะ • สงแวดลอมโดยทวไป บรรยากาศทเราอาศยอย เชน มลภาวะ • การเกดกาซ มลภาวะ ไฟ บหร

[ความหมายของ “การเกดกาซ” “ไฟ” ยงชดเจนและเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอ ควนบหรไมใชสาเหตหลกของฝนกรด] • มลภาวะ เชนจากโรงไฟฟานวเคลยร

ขอสงเกตในการใหคะแนน: คาตอบทกลาวถงคาวา“มลภาวะ” กพอทจะถกบางสวน แตตองตรวจดตวอยางทมากบคาตอบวา จะถกตองสมบรณหรอไม


คาตอบอนๆ รวมทงคาตอบทไมไดกลาวถง “มลภาวะ” และ สาเหตหลกของการเกดฝนกรด เชน • พวกมนถกปลอยออกมาจากพลาสตก • พวกมนเปนสวนประกอบของอากาศตามธรรมชาต • บหร • ถาน และนามน [ยงเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอไมไดอางถง การเผาไหม”] • โรงไฟฟานวเคลยร

• ของเสยจากโรงงานอตสาหกรรม [ยงเฉพาะเจาะจงไมเพยงพอ

ผลของฝนกรดทมตอหนออน จาลองไดโดยใสเศษหนออนลงในนาสมสายช ตงทงไวคางคน นาสมสายชและฝนกรดมความเปนกรดใกลเคยงกน เมอใสเศษหนออนลงในนาสมสายชจะมฟองกาซเกดขน เราสามารถชงนาหนกของหนออนแหงกอนและหลงการทดลองได

คาถามท 3: ฝนกรด หนออนชนเลกๆ กอนใสลงในนาสมสายชมมวล 2.0 กรม

เมอใสลงในนาสมสายช ตงทงไวคางคน วนรงขนนาเศษหนขนมาและทาใหแหง มวลของหนออนทแหงแลวควรเปนเทาใด

1. นอยกวา 2.0 กรม 2. 2.0 กรมเทาเดม 3. ระหวาง 2.0 – 2.4 กรม 4. มากกวา 2.4 กรม

คะแนนเตม ขอ1. นอยกวา 2.0 กรม



81

คาถามท 4: ฝนกรด

นกเรยนททาการทดลองขางตน ไดทดลองใสหนออนชนเลกๆลงในนาบรสทธ (นากลน) และตงทงไวคางคนเชนกน

จงอธบายเหตผลวา ทาไมนกเรยนผนจงทาการทดลองขนตอนนดวย


เพอแสดงใหเหนวากรด (นาสมสายช) เปนสงจาเปนตอการเกดปฏกรยา เชน

• เพอใหแนใจวานาฝนตองมความเปนกรดเชนเดยวกบ ฝนกรด จงทาใหเกดปฏกรยาน

• เพอดวามสาเหตอนในการเกดรพรนบนเศษหนออนหรอไม

• เพราะมนแสดงวาเศษหนออนไมใชจะทาปฏกรยากบของเหลวใดกได เนองจากนาเปนกลาง


คาตอบอนๆ เชน • เพอแสดงใหเหนวานากลนไมมฤทธเปนกรด

มการเปรยบเทยบกบการทดลองระหวางนาสมสายชกบหนออน แตไมมการอธบายใหชดเจนวากรด(นาสมสายช) จาเปนสาหรบการเกดปฏกรยา เชน

• เปรยบเทยบกบหลอดทดลองอนเพอดวาเศษหนออนมการเปลยนแปลงในนาบรสทธหรอไม

• นกเรยนทาขนตอนนเพอแสดงวาเกดอะไรขนเมอฝนตกลงบนหนออนตามปกต

• เพราะนากลนไมเปนกรด • เพอเปนชดควบคม • เพอดความแตกตางระหวางนาธรรมดาและนาทเปนกรด (นาสมสายช)
















82

การออกกาลงกาย

การออกกาลงกายอยางสมาเสมอแตพอประมาณเปนสงทดสาหรบสขภาพ

คาถามท 1: การออกกาลงกาย

ขอดของการออกกาลงกายอยางสมาเสมอคออะไร


ตอไปนเปนขอดของการออกกาลงกายอยางสมาเสมอใชหรอไม ใช หรอ ไมใช

การออกกาลงกายชวยปองกนโรคหวใจและโรคทเกดจากการไหลเวยนโลหต ใช / ไมใช

การออกกาลงกายนาไปสการกนอาหารทดตอสขภาพ ใช / ไมใช

การออกกาลงกายชวยหลกเลยงการมนาหนกมากเกนไป ใช / ไมใช


มอะไรเกดขนเมอกลามเนอไดออกกาลง


สงนเกดขนเมอกลามเนอไดออกกาลงใชหรอไม ใช หรอ ไมใช

กลามเนอมเลอดไหลเวยนมากขน ใช / ไมใช

ไขมนเกดขนในกลามเนอ ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ใช ตามลาดบ ไมมคะแนน คาตอบอนๆ


















83


ทาไมขณะทกาลงออกกาลงกายจงตองหายใจแรงกวาขณะทกาลงพกผอน

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทหมายความวาเพอกาจดคารบอนไดออกไซดทมระดบเพมขน และใหออกซเจนมากขนกบรางกาย [ไมยอมรบคาตอบทใชคาวา “อากาศ” แทน “คารบอนไดออกไซด” หรอ “ออกซเจน”] เชน

• เมอออกกาลงกาย รางกายตองการออกซเจนมากขน และสรางคารบอนไดออกไซดมากขน การหายใจจงเปนเชนนน

• การหายใจเรวขน ทาใหไดรบออกซเจนเขาสกระแสโลหตเพมขน และคารบอนไดออกไซดถกกาจดมากขน

คาตอบทหมายความวาเพอกาจดคารบอนไดออกไซดทมระดบเพมขนออกจากรางกาย หรอ เพอใหออกซเจนกบรางกายมากขน [หมายเหต: ไมยอมรบคาตอบทใชคาวา “อากาศ” แทน “คารบอนไดออกไซด” หรอ “ออกซเจน”] เชน

• เพราะเราตองกาจดคารบอนไดออกไซดทสรางเพมขน • เพราะกลามเนอตองการออกซเจน [นยคอ : รางกายของคณตองการ

ออกซเจนเพมขนในขณะออกกาลงกาย (ใชกลามเนอ)] • เพราะการออกกาลงกายใชออกซเจนหมดไป • คณหายใจแรงขน เพราะคณหายใจเอาออกซเจนเขาสปอดเพมขน

[ตอบไดไมคอยด แตกรไดวารางกายไดรบออกซเจนเพมขน]

• เมอคณใชพลงงานมากขนาดนน รางกายของคณตองการอากาศเพมขน 2 หรอ 3 เทา นอกจากนยงตองการกาจดคารบอนไดออกไซดในรางกายอกดวย [ประโยคหลงคอ คารบอนไดออกไซดสวนทเกนจะถกกาจดออกจากรางกายของคณ กไมไดขดแยงกบประโยคแรกแตถาตอบเพยงประโยคแรกจะไมไดคะแนน]


คาตอบอนๆ เชน • อากาศเขาสปอดมากขน • เพราะกลามเนอใชพลงงานมากขน [ไมเจาะจงพอ] • เพราะหวใจของคณเตนเรวขน • รางกายของคณตองการออกซเจน [ไมไดอางถงความตองการออกซเจนทเพมขน]









84

แปงขนมปง

การทาแปงขนมปง คนททาจะผสมแปง นา เกลอ และยสตเขาดวยกน หลงจากผสมแลวจะเกบแปงไวในภาชนะหลายชวโมงเพอใหเกดการหมก ในระหวางหมกมการเปลยนแปลงทางเคมเกดขนในแปงโดยยสต (เหดราเซลลเดยว) ชวยเปลยนแปงและนาตาลในแปงใหเปนคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอล

คาถามท 1: แปงขนมปง

การหมกทาใหแปงขนมปงฟขน ทาไมแปงขนมปงจงฟขนได

1. แปงขนมปงฟขน เพราะแอลกอฮอลถกสรางขนและเปลยนเปนกาซ 2. แปงขนมปงฟขน เพราะยสตเกดการแบงเซลลเพมจานวน 3. แปงขนมปงฟขน เพราะกาซคารบอนไดออกไซดถกสรางขน 4. แปงขนมปงฟขน เพราะการหมกทาใหนากลายเปนไอ

คะแนนเตม ขอ 3. แปงขนมปงฟขน เพราะกาซคารบอนไดออกไซด

ถกสรางขน ไมมคะแนน คาตอบอนๆ










85

เครองชง

ทปด

แปง นา เกลอ และยสต

ภาชนะ

การทดลองท 1


แปง นา เกลอ และยสต

ภาชนะแบบเปด



แปง นา เกลอ ไมมยสต

ภาชนะ แบบเปด



ทปด

ภาชนะ


แปง นา เกลอ ไมมยสต

ตอนเรมตนการทดลองทงสตามรปขางลาง แปงมนาหนกเทากน

หลงจากผสมแปงขนมปงแลวสองถงสามชวโมงคนทาขนมปงชงแปงและเหนวานาหนกของแปงลดลง


ถาตองการทดสอบวายสตเปนตนเหตใหนาหนกหายไปหรอไม

คนทาขนมปงควรทดสอบการทดลองคใด

1. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 1 และ 2 2. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 1 และ 3 3. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 2 และ 4 4. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบการทดลองท 3 และ 4

คะแนนเตม ขอ 4. คนทาขนมปงควรเปรยบเทยบ

การทดลองท 3 และ 4











86


ในแปงขนมปง ยสตชวยทาใหแปงและนาตาลในแปงเปลยนแปลง มปฏกรยาเคมเกดขน

ซงในระหวางมปฏกรยานนเกดคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอล

คารบอนอะตอมในคารบอนไดออกไซดและแอลกอฮอลมาจากไหน

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละคาอธบาย

คาอธบายนอธบายไดถกตองใชหรอไมวาคารบอนอะตอมมาจากไหน ใช หรอ ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนมาจากนาตาล ใช / ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนเปนสวนหนงของโมเลกลของเกลอ ใช / ไมใช

คารบอนอะตอมบางสวนมาจากนา ใช / ไมใช


เมอแปงขนมปงทฟขน(มระดบสงขน) ถกนาไปอบในตอบ ฟองอากาศและไอนา ในแปงขนมปงจะขยายตว

ทาไมกาซและไอนาจงขยายตวเมอไดรบความรอน

1. โมเลกลของกาซและไอนาใหญขน 2. โมเลกลของกาซและไอนาเคลอนทเรวขน 3. โมเลกลของกาซและไอนามจานวนเพมขน 4. โมเลกลของกาซและไอนามการชนกนลดลง

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ใช ไมใช ไมใช



คะแนนเตม ขอ 2. โมเลกลของกาซและไอนา

เคลอนทเรวขน



















87

การเคลอนผานของดาวศกร

วนท 8 มถนายน ค.ศ. 2004 สามารถมองเหนดาวศกรเคลอนทผานดวงอาทตยไดในหลายบรเวณของโลก เรยกปรากฏการณนวา “การเคลอนผาน” ของดาวศกร และจะเกดขนเมอวงโคจรของดาวศกรมาอยระหวางดวงอาทตยและโลก การเคลอนผานของดาวศกรครงทแลวเกดขนในป ค.ศ. 1882 และมการทานายวาครงตอไปวาจะเกดขนในป ค.ศ. 2012

รปขางลาง แสดงถงการเคลอนผานของดาวศกรในป ค.ศ. 2004 โดยสองกลองโทรทรรศนไปทดวงอาทตยและฉายภาพลงบนกระดาษขาว

คาถามท 1: การเคลอนผานของดาวศกร

ทาไมการสงเกตการเคลอนผานของดาวศกรจงตองฉายภาพลงบนกระดาษขาว

แทนทจะมองผานกลองโทรทรรศนดวยตาเปลาโดยตรง

1. แสงอาทตยสวางมากเกนไปทจะมองเหนดาวศกรได 2. ดวงอาทตยมขนาดใหญมากจนมองเหนไดโดยไมตองขยาย 3. การมองดวงอาทตยผานกลองโทรทศนอาจเปนอนตรายตอดวงตา 4. ตองทาภาพใหเลกลงดวยการฉายลงบนกระดาษ

ดาวศกร

พนผวของดวงอาทตย

คะแนนเตม ขอ 3. การมองดวงอาทตยผาน

กลองโทรทศนอาจเปนอนตรายตอดวงตา











88


เมอมองจากโลก สามารถมองเหนการเคลอนผานดวงอาทตยของดาวเคราะหดวงใดไดในบางเวลา

1. ดาวพธ 2. ดาวองคาร 3. ดาวพฤหส 4. ดาวเสาร


ขอความตอไปนมคาหลายคาในขอความถกขดเสนใตไว

นกดาราศาสตร ทานายวาการมองจากดาวเนปจน จะเหนการเคลอนผานของดาวเสาร ผานดวงอาทตยในชวงปลายศตวรรษน

คาทขดเสนใตสามคาใดทเปนคาทมประโยชนทสดในการคนหาขอสนเทศจากอนเทอรเนต หรอ หองสมด เพอคนหาวาจะเกดการเคลอนผานเมอใด

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบประกอบดวย การเคลอนผาน ดาวเนปจน และ ดาวเสารเทานน

• ดาวเสาร ดาวเนปจน การเคลอนผาน

คาตอบอนๆ เชน ม 4 คา • การเคลอนผาน ดาวเสาร ดวงอาทตย ดาวเนปจน

• นกดาราศาสตร การเคลอนผาน ดาวเสาร ดาวเนปจน

คะแนนเตม ขอ 1. ดาวพธ






สถานการณ : สวนตว / โลก













89

พชดดแปลงพนธกรรม

ขาวโพดดดแปลงพนธกรรมควรถกหาม

กลมอนรกษพนธพชและสตวปากาลงเรยกรองใหยกเลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม (GM)

ขาวโพดดดแปลงพนธกรรม ถกออกแบบมาเพอไมใหถกทาลายโดยสารฆาวชพชชนดใหมทมประสทธภาพฆาขาวโพดพนธเดมได สารฆาวชพชใหมนจะฆาวชพชเกอบทกชนดในไรขาวโพด

นกอนรกษบอกวา เนองจากวชพชเปนอาหารของสตวเลกๆ โดยเฉพาะแมลง การใชสารฆาวชพชใหมกบขาวโพดดดแปลงพนธกรรมจะเปนผลเสยตอสงแวดลอม แตผสนบสนนการใชขาวโพดดดแปลงพนธกรรมบอกวา การศกษาทางวทยาศาสตรไดแสดงวาจะไมเปนเชนนน

ตอไปนคอ รายละเอยดของการศกษาทางวทยาศาสตรทกลาวถงในบทความขางบน:

• มการปลกขาวโพด 200 แปลงทวประเทศ

• แตละแปลงถกแบงเปนสองสวน ครงหนงปลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม (GM) ทใชสารฆาวชพชใหม สวนอกครงหนงปลกขาวโพดพนธเดมทใชสารฆาวชพชเดม

• จานวนแมลงทพบในแปลงขาวโพดดดแปลงพนธกรรมทใชสารฆาวชพชใหมมจานวนพอๆ กบแมลงในแปลงทปลกขาวโพดพนธเดมทใชสารฆาวชพชเดม

คาถามท 2: พชดดแปลงพนธกรรม

การศกษาทางวทยาศาสตรทกลาวถงขางตน มปจจยใดทตงใจทาใหแตกตางกน

จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละปจจย

การศกษาตงใจทาใหปจจยนแตกตางกนหรอไม ใช หรอ ไมใช

จานวนของแมลงในสงแวดลอม ใช / ไมใช

ชนดของสารฆาวชพชทใช ใช / ไมใช

คะแนนเตม (ระดบ 2) ถกทงสองขอ: ไมใช ใช ตามลาดบ










90

คาถามท 3: พชดดแปลงพนธกรรม

ขาวโพดถกปลกในทตางๆ 200 แปลงทวประเทศ เพราะเหตใดนกวทยาศาสตรจงใชพนทปลกมากกวาหนงแหง

1. เพอเกษตรกรจานวนมาก จะไดลองปลกขาวโพดดดแปลงพนธกรรม 2. เพอดวาขาวโพดดดแปลงพนธกรรมจะเจรญเตบโตไดมากเพยงใด 3. เพอใหขาวโพดดดแปลงพนธกรรมครอบคลมพนทใหมากทสดเทาทจะเปนได 4. เพอใหมสภาวะทแตกตางกนหลายๆ แบบในการเจรญเตบโตของขาวโพด

คะแนนเตม ขอ 4. เพอใหมสภาวะทแตกตางกน

หลายๆ แบบในการเจรญเตบโตของขาวโพด





การใชความร :ขอบเขตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย





91

ความเสยงของสขภาพ

สมมตวา นกเรยนอาศยอยใกลโรงงานเคมขนาดใหญทผลตปยสาหรบใชในการเกษตร เมอไมกปมานมคนจานวนมากในละแวกนนปวยดวยโรคทางเดนหายใจเรอรง คนในทองถนเชอวาอาการเหลานนเกดจากควนพษทปลอยออกมาจากโรงงานปยเคมทอยใกลเคยง

ชาวบานมาประชมกนเพออภปรายถงอนตรายทนาจะเกดขนจากโรงงานเคม ตอสขภาพของผทอยอาศยในทองถน นกวทยาศาสตรไดเสนอขอสรปตอทประชมดงตอไปน

คากลาวของนกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเคม

“เราไดศกษาความเปนพษตอดนในบรเวณใกลเคยง เราไมพบหลกฐานทแสดงถงพษของสารเคมในตวอยางดนทเราเกบมา”

คากลาวของนกวทยาศาสตรทหวงใยชมชนในทองถน

“เราไดศกษาผปวยระบบทางเดนหายใจเรอรงหลายกรณในทองถนเปรยบเทยบกบจานวนกรณในบรเวณทหางออกไปจากโรงงานเคม ปรากฏวามการเจบปวยมากกวาในบรเวณทอยใกลกบโรงงานเคม”

คาถามท 1: ความเสยงของสขภาพ

เจาของโรงงานเคมใชคากลาวของนกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเพอโตแยงวา “การปลอยควนจากโรงงานไมมความเสยงตอสขภาพของผทอยอาศยในทองถน”

จงใหเหตผลหนงขอเพอแสดงความสงสยวานกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเขาขางเจาของบรษท โดยใชขอความทไมเหมอนกบคากลาวของนกวทยาศาสตรทหวงใยชมชน

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................


ใหเหตผลทแสดงความสงสยวานกวทยาศาสตรททางานใหกบบรษทเขาขางเจาของบรษท เชน

• สารททาใหเกดโรคทางเดนหายใจบางทนกวทยาศาสตรยงไมรวาเปนสารพษ • โรคทางเดนหายใจอาจเกดจากสารเคมทอยในอากาศ ไมใชในดน • สารพษอาจเปลยนหรอสลายตวเมอเวลาผานไป และทาใหเหนวาไมใชสารพษ

• เราไมรวากลมตวอยางผปวยเปนตวแทนของพนทนนไดจรงหรอไม

คาตอบอนๆ


92

คาถามท 3: ความเสยงของสขภาพ

นกวทยาศาสตรทหวงใยชมชน ไดเปรยบเทยบจานวนผปวยโรคทางเดนหายใจเรอรงทอาศยอยใกลกบโรงงานเคมกบจานวนผปวยทอยหางจากโรงงาน

จงบอกถงความแตกตางของทงสองบรเวณทเปนไปไดหนงประการททาใหการเปรยบเทยบไมสมเหตสมผล

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................


คาตอบควรจะเนนความแตกตางทเปนไปไดระหวางสองบรเวณทสารวจตรวจสอบ เชน

• จานวนคนในสองบรเวณอาจแตกตางกน • บรเวณหนงอาจไดรบบรการการแพทยดกวาอกบรเวณหนง • สภาพอากาศอาจไมเหมอนกน • อาจมจานวนคนแกตางกนในแตละบรเวณ

• อาจเปนมลภาวะทางอากาศอนๆ ในบรเวณอน



















93

เครองแปลงไอเสย

รถยนตรนใหมสวนใหญไดตดตงเครองแปลงไอเสย ซงทาใหไอเสยของรถยนตเปนอนตรายตอคนและสงแวดลอมนอยลง ประมาณ 90% ของกาซอนตรายถกแปลงเปนกาซทมอนตรายนอยลง

ตอไปนคอกาซบางชนดทเขาไปในเครองแปลงและออกมาจากเครอง

คาถามท 1: เครองแปลงไอเสย

จงใชขอมลจากแผนผงขางบน เพอยกตวอยางวาเครองแปลงไอเสยทาใหไอจากทอไอเสยเปนอนตรายนอยลงไดอยางไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบกลาวถงการเปลยนแปลงคารบอนมอนนอกไซดหรอไนโตรเจนออกไซดไปเปนสารอนๆ เชน

• คารบอนมอนนอกไซดถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซด

• ไนโตรเจนออกไซดถกเปลยนเปนไนโตรเจน

• คารบอนมอนนอกไซดและไนโตรเจนออกไซดทเปนพษถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซดและไนโตรเจนทเปนพษนอยลง

คาตอบอนๆ เชน

• กาซเปนพษนอยลง

กาซทเขาไป กาซทออกมา ไนโตรเจน N2

คารบอนไดออกไซด CO2

ไนโตรเจน N2

คารบอนไดออกไซด CO2

นา (ไอนา) H2O นา (ไอนา) H2O

คารบอนมอนนอกไซด CO

ออกไซดของไนโตรเจน NO,NO2

คารบอนมอนนอกไซด CO (10%) คารบอนไดออกไซด CO2 (90%) ออกไซดของไนโตรเจน NO, NO2 (10%) ไนโตรเจน N2 (90%)

เครองแปลงไอเสย


94


จงอธบายถงการเปลยนแปลงในระดบอะตอม และ โมเลกล ในการเปลยนแปลงทเกดขนกบกาซในเครองแปลงไอเสย

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................


คาตอบแสดงถงแนวคดทสาคญวาอะตอมถกจดใหมเพอใหเกดเปนโมเลกลทแตกตางจากเดม โดยใชทงคาวาอะตอมและโมเลกล เชน

• โมเลกลแตกออกและอะตอมถกรวมกนใหมเกดเปนโมเลกลทแตกตางจากเดม

• อะตอมจดเรยงตวใหมทาใหไดโมเลกลทแตกตางจากเดม


ระบแนวคดทสาคญวามการจดใหม แตไมไดกลาวถงทงอะตอมและโมเลกล หรอ ไมไดอธบายชดเจนเพยงพอระหวางบทบาทของอะตอมและโมเลกล เชน

• อะตอมจดเรยงตวใหมทาใหเกดสารทแตกตางกน

• โมเลกลเปลยนไปเปนโมเลกลอนๆ


คาตอบอนๆ รวมทงทไมไดกลาวมากไปกวาทโจทยใหมา เชน • คารบอนไดออกไซดถกเปลยนเปนคารบอนมอนนอกไซด











ความร : ระบบทางกายภาพ (ความรวทยาศาสตร) /การอธบายปรากฎการณทางวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)







95


ตรวจดกาซทปลอยออกมาจากเครองแปลงไอเสย วศวกรและนกวทยาศาสตรททาเครองแปลงไอเสยเพอใหผลตกาซทเปนอนตรายนอยลงยงมปญหาทควรตองแกไข ปญหาหนงนนคออะไร

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


คาตอบทยอมรบไดควรเกยวของกบการปรบปรงเพอกาจดกาซทเปนพษ (คารบอนมอนนอกไซดและไนโตรเจนออกไซด) หรอ กาจดคารบอนไดออกไซดออกจากกาซทปลอยสบรรยากาศ เชน

• คารบอนมอนนอกไซดไมถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซดทงหมด • การเปลยนแปลงไมเพยงพอทจะเปลยนไนโตนเจนออกไซดเปนไนโตรเจน • การปรบปรงรอยละของคารบอนมอนนอกไซดทเปลยนเปนคารบอนไดออกไซด และรอยละของ

ไนโตนเจนออกไซดทเปลยนเปนไนโตรเจน • คารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาควรถกตรวจจบและไมยอมใหปลอยสบรรยากาศ

• การเปลยนแปลงทสมบรณขนของกาซทเปนพษใหเปนพษนอยลง












96

การผาตดใหญ

การผาตดใหญททาในหองผาตดทตดตงเครองมอผาตดพเศษเปนสงจาเปนสาหรบการรกษาโรคหลายโรค ในขณะผาตดใหญคนไขถกวางยาสลบจงไมรเจบปวด ยาสลบมกถกใชในรปของกาซผานหนากากทครอบจมกและปาก

คาถามท 1: การผาตดใหญ

ระบบรางกายของมนษยตอไปนเกยวของกบการทางานของกาซยาสลบหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละระบบ

ระบบนเกยวของกบการทางานของ กาซยาสลบหรอไม


ระบบยอยอาหาร ใช / ไมใช

ระบบประสาท ใช / ไมใช

ระบบหายใจ ใช / ไมใช

คะแนนเตม ถกทงสามขอ: ไมใช ใช ใช ตามลาดบ






สถานการณ : สวนตว/สงคม





97


จงอธบายวาทาไมเครองมอผาตดทใชในหองผาตดจงตองทาใหปลอดเชอ

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................


นกเรยนกลาวถงทงความจาเปนทตองใหแนใจวาไมมแบคทเรย/เชอโรคบนเครองมอ และ เพอหยดการกระจายของเชอโรค เชน

• เพอหยดแบคทเรยไมใหเขาไปในรางกายของผปวยอนทเขามารบการผาตด


นกเรยนกลาวถงความตองการททาใหแนใจวาไมมแบคทเรย แต ไมกลาวถงวาเปนการหยดการกระจายของเชอโรค เชน

• เพอฆาเชอโรคบนเครองมอ

หรอ

นกเรยนกลาวถงการหยดการกระจายของเชอโรค แต ไมกลาวถงความตองการททาใหแนใจวาไมมแบคทเรย บนเครองมอ เชน

• เพอไมใหผปวยตดเชอ


คาตอบอนๆ เชน • เพอรกษาความสะอาด

• เพราะวาเครองมอผานทางแผลผาตดในระหวางการผาตด










98


ผปวยอาจไมสามารถกนและดมหลงการผาตด ดงนนจงใหอาหารโดยการหยด (นาเกลอ) ทประกอบดวย นา นาตาล และเกลอแร บางครงยาปฏชวนะและยานอนหลบถกเตมเขาไปดวย

ทาไมนาตาลทเตมเขาไปในนาเกลอ จงมความสาคญสาหรบผปวยหลงผาตด

1. เพอหลกเลยงการสญเสยนา 2. เพอควบคมการเจบปวดหลงผาตด 3. เพอรกษาการตดเชอหลงผาตด 4. เพอใหอาหารทจาเปน

คะแนนเตม ขอ 4. เพอใหอาหารทจาเปน






สถานการณ : สวนตว/สงคม





99

การปลกถายอวยวะทเกยวของกบการผาตดใหญเปนเรองธรรมดามากขนเรอยๆ กราฟขางลางแสดงจานวนของการปลกถายทโรงพยาบาลแหงหนงในชวงป 2003


ขอสรปตอไปนสามารถสรปจากกราฟขางบนไดหรอไม จงเขยนวงกลมลอมรอบคาวา “ใช” หรอ “ไมใช” ในแตละขอสรป

ขอสรปนสามารถสรปจากกราฟไดหรอไม ใช หรอ ไมใช

ถาปอดไดรบการปลกถาย หวใจตองปลกถายดวย ใช / ไมใช

ไตเปนอวยวะทสาคญทสดในรางกายมนษย ใช / ไมใช

ผปวยสวนใหญทปลกถายอวยวะเปนผปวยโรคไต ใช / ไมใช



ความร : การอธบายปรากฎการณทางวทยาศาสตร (ความรเกยวกบวทยาศาสตร)






คะแนนเตม ตอบถกทงสามขอ: ไมใช ไมใช ใช ตามลาดบ


ไต ตบ หวใจ ปอด

9 2 2 0

10 20 30 40 50 60

อวยวะทปลกถาย

จานวนก

ารปล

กถาย

49


100

การผลตพลงงานจากลม

คนจานวนมากเชอวาลมสามารถเปนแหลงของพลงงานทดแทนนามนและถานหนซงเปนแหลงผลตกระแสไฟฟาในรปกงหนลมทใชลมหมนใบพด การหมนนทาใหพลงงานไฟฟาเกดขนโดยเครองกาเนดไฟฟาทถกหมนดวยกงหนลม

คาถามท 1: การผลตพลงงานจากลม

กราฟขางลางน แสดงความเรวลมเฉลยตลอดปในสบรเวณตางกน กราฟในขอใดชบอกบรเวณทเหมาะสมในการตงเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงลม

1.

ความเรวลม

มกราคม

ธนวาคม

0

2.

ธนวาคม

มกราคม


0

4.

ธนวาคม

มกราคม

ความ

เรวลม

0

3.

ธนวาคม

มกราคม

ความ

เรวลม

0

คะแนนเตม ขอ 3

ไมไดคะแนน คาตอบอนๆ



ความร : ระบบทางเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร) / การอธบายเชงวทยาศาสตร (ความรเกยวกบ วทยาศาสตร)







101

ยงลมแรง ใบพดของกงหนลมยงหมนเรวและยงไดไฟฟามาก อยางไรกตามความสมพนธระหวางความเรวลมกบกาลงไฟฟาไมไดเปนเชนนนตรงๆ ในการผลตจรง ขางลางนเปนภาวะของการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในเครองผลตจรงๆ

• ใบพดจะเรมหมนเมอความเรวลมเปน V1

• กาลงไฟฟาทไดจะสงสด (W) เมอความเรวลมเทากบ V2

• ดวยเหตผลของความปลอดภยจะทาใหใบพดจะไมหมนเรวขนเมอความเรวลมสงกวา V2

• ใบพดจะหยดหมนเมอความเรวลมถง V3


กราฟในขอใดตอไปนทแสดงถงความสมพนธระหวางความเรวลมและกาลงไฟฟาทไดออกมาภายใตภาวะดงกลาวไดดทสด

3. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


1. W

0 V2 V3 0 กา

ลงไฟฟา

ความเรวลม V1

4. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


2. W

0 V1 V2 V3

0 กาลง

ไฟฟา


คะแนนเตม ขอ 2



สมรรถนะ :การใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร








102


ในความเรวลมเทากน ทระดบความสงยงเพมขนกงหนลมจะยงหมนชาลง

ขอใดตอไปนเปนเหตผลดทสดทอธบายวา ทาไมใบพดของกงหนลมจงหมนชาลงเมออยในทสงขนเมอความเรวลมเทากน

1. อากาศหนาแนนนอยลงเมอความสงเพมขน 2. อณหภมลดลงเมอความสงเพมขน 3. แรงโนมถวงลดลงเมอความสงเพมขน 4. ฝนตกบอยขนเมอความสงเพมขน


จงบอกถงขอดและขอเสยอยางละ 1 ขอของการใชลมผลตไฟฟา เปรยบเทยบกบใชเชอเพลงฟอสซล เชน ถานหนและนามน

ขอด .............................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ขอเสย........................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................


อธบายทงขอดและขอเสยอยางละหนงขอในเรองของพลงงานลมอยางชดเจนและถกตอง [ขอด] เชน

• ไมปลอยคารบอนไดออกไซด (CO2) • ไมใชเชอเพลงฟอสซล • แหลงลมจะไมถกใชหมดไป • หลงจากตดตงเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงลม ตนทน

ของการผลตกระแสไฟฟาถก • ไมมของเสยและ/หรอสารพษทจะปลอยออกมา • ใชแรงตามธรรมชาตหรอพลงงานสะอาด

[ขอเสย] เชน • การผลตตามความตองการเปนไปไมได [เพราะวาความเรว

ลมไมสามารถควบคมได] • บรเวณทดสาหรบกงหนลมมจากด • กงหนลมสามารถถกทาใหเสยหายไดเมอมลมทแรงมาก • ปรมาณของพลงงานทผลตไดจากกงหนลมแตละอน

คอนขางนอย • ในบางกรณมลภาวะทางเสยงเกดขน • ในบางกรณคลนแมเหลกไฟฟา (เชน คลนโทรทศน)

สามารถถกรบกวนได • บางครงนกถกฆาเมอนกบนไปชนกบใบพดทหมน • ทศนยภาพทางธรรมชาตถกเปลยนแปลง

• การตดตงและบารงรกษามราคาแพง

คะแนนเตม ขอ 1. อากาศหนาแนนนอยลงเมอ

ความสงเพมขน











103


อธบายขอดหรอขอเสยไดถกตองเพยงอยางใดอยางหนง (ดงแสดงในตวอยางคะแนนเตม) แตไมไดอธบายถกทงค


คาตอบทอธบายขอดหรอขอเสยไมถกตอง • ดสาหรบสงแวดลอมหรอธรรมชาต [คาตอบนเปนขอความทมความหมายทวๆ ไป] • ไมดสาหรบสงแวดลอมหรอธรรมชาต

• การสรางเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมมตนทนนอยกวาสรางโรงไฟฟาเชอเพลงฟอสซล [ไมสนใจขอเทจจรงทวาจะตองใชเครองผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมจานวนมาก จงจะผลตพลงงานไดปรมาณเทากบทผลตไดจากโรงไฟฟาเชอเพลงฟอสซล]



ความร : ระบบเทคโนโลย (ความรวทยาศาสตร)







105

สวนท 2 : กรอบโครงสรางการประเมนผล วทยาศาสตรของ TIMSS

การประเมนผลของ TIMSS มจดสาคญแตกตางจากการประเมนผลของ PISA ในขณะท PISA ประเมนเชงอนาคตซงเนนการประเมนสมรรถนะของนกเรยนในการใชความรวทยาศาสตรในชวตจรงในอนาคต แตการประเมนผลของ TIMSS ประเมนสถานการณการเรยนรปจจบน ซงเนนความชดเจนกบการเรยนการสอนในโรงเรยนตามหลกสตรปจจบนทนกเรยนกาลงเรยนอย กรอบโครงสรางการประเมนผลของ TIMSS จากดการประเมนไวสองดาน คอ การประเมนเชงสาระเนอหา (Content domain) และเชงการคด หรอการใชสตปญญา (Cognitive domain) นอกจากนยงมองคประกอบของการคนควาทางวทยาศาสตร (Scientific inquiry) แตไมไดแยกออกมาประเมนโดยเฉพาะ แตจะครอบคลมอยในทกๆ สาขาทมการประเมน

สาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนปท สาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนปท 8 8 การประเมนผลดานสาระเนอหาวทยาศาสตรสาหรบชนปท 8 ของ TIMSS 2003 นยามวาประกอบดวยสสาขา ไดแก วทยาศาสตรสงมชวต เคม ฟสกส และวทยาศาสตรเกยวกบโลก โดยมนาหนกของสาระตางๆ ประกอบในกรอบการประเมนผลเปนดงน

วทยาศาสตรสงมชวต 35% เคม 25% ฟสกส 25% วทยาศาสตรเกยวกบโลก 20%

วทยาศาสตรสงมชวต/ชววทยา วทยาศาสตรสงมชวตหรอชววทยา ประกอบดวยความรความเขาใจในเรองโครงสราง กระบวนการของชวต ความหลากหลาย และการพงพากนของสงมชวต ดงน

ลกษณะ การจาแนก และกระบวนการของชวต เซลล และหนาทของเซลล วงชวต การขยายพนธ และกรรมพนธ


106

ระบบนเวศ สขภาพของมนษย

TIMSS คาดหวงวานกเรยนชนปท 8 สามารถบอกนยามของลกษณะของหมวดหมใหญของสงมชวต และจดจาแนกหมวดหมของสงมชวตตามลกษณะดงกลาว สามารถบอกถงตาแหนงอวยวะสาคญตางๆ ของสงมชวตและสามารถเชอมโยงโครงสรางและหนาทของอวยวะและระบบของอวยวะกบพนฐานทางชววทยา

นกเรยนควรจะมความเขาใจเบองตนในเรองเซลลและหนาทของเซลล โดยดจากความสามารถของนกเรยนทจะบรรยายสวนประกอบของเซลล โครงสรางของเซลล และเชอมโยงกบหนาทของเซลล และควรจะสามารถบรรยายกระบวนการทางชววทยาบางกระบวนการ เชน กระบวนการสงเคราะหดวยแสง และการหายใจ ซงเปนกระบวนการพนฐานของการมชวต

นกเรยนควรจะสามารถแยกแยะระหวางการเจรญเตบโตและพฒนาการในสงมชวตชนดตางๆ นอกจากนนกเรยนควรจะสามารถเปรยบเทยบระหวางการสบพนธแบบมเพศและไมมเพศในทางชววทยาระดบเซลล รวมทงแนวคดเรองกรรมพนธทสงผานวตถทางพนธกรรมจากพอแมไปยงลกหลาน

นอกจากน นกเรยนชนปท 8 ยงถกคาดหวงวาควรจะมความเขาใจระดบหนงในเรองของความหลากหลาย การปรบตว การคดเลอกตามธรรมชาต ระหวางสงมชวต ควรจะรจกสงมชวตยคปจจบนในเชงความคลายคลงกนของลกษณะและการขยายพนธของสงมชวตทเกยวของกน และนกเรยนควรจะสามารถเชอมโยงความหลากหลายของลกษณะกบการมชวตรอด หรอการสญพนธของสงมชวตในสงแวดลอมทเปลยนแปลง นกเรยนถกคาดหวงวาควรจะเรมรจกพจารณา หลกฐานทแสดงถงประวตการเปลยนแปลงรปแบบของชวตบนโลกจากการเปรยบเทยบสงมชวตปจจบนกบซากฟอสซล

ในระบบนเวศ นกเรยนตองเขาใจความสมพนธซงกนและกนของสงมชวต และความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอมทางกายภาพ ในชนปท 8 นกเรยนควรจะแสดงความเขาใจระดบเรม ในเรองของสงมชวตทตองพงพาอาศยซงกนและกนระหวางประชากรสงมชวต เพอรกษาสมดลในระบบนเวศ รบทบาทของสงมชวตในวงจรของวตถ และคาดการณผลกระทบทจะเกดขนจากการเปลยนแปลงของระบบนเวศ ทสาคญตองรผลกระทบจากกจกรรมของมนษยตอระบบนเวศและสงแวดลอม

TIMSS คาดหวงใหนกเรยน แสดงวามความรเรองสขภาพ โภชนาการ และโรคภยไขเจบ ควรจะรสาเหตของโรค สามารถสอสารเรองการตดตอของโรค และรเรองความสาคญของระบบภมคมกน และสามารถบรรยายบทบาทของสารอาหารเฉพาะอยางในการทาหนาทของรางกายคน


107

เคม ในสาระเคมจะประเมนความเขาใจของนกเรยนในแนวคดทเกยวของกบหวขอตอไปน

การจาแนก และองคประกอบของสสาร สมบตของสสาร การเปลยนแปลงทางเคม

นกเรยนชนปท 8 ควรสามารถจาแนกสารบนพนฐานของสมบตทางกายภาพ และรวาสามารถจดกลมสารตามสมบตทคลายกนทงทางกายภาพและทางเคม สามารถแยกแยะระหวางธาต สารประกอบ และของผสม โดยมองในแงขององคประกอบ และนกเรยนควรมความเขาใจเบองตนในเรองของโครงสรางเชงอนภาคของสารในแงของอะตอมและโมเลกล

นกเรยนควรมความเขาใจชดเจนถงเรองสมบตของสสาร ควรจะสามารถบรรยายวธการแยกของผสมโดยอาศยสมบตทางกายภาพ สามารถใหนยามสารละลาย และสามารถระบปจจยทมผลตอการละลายของสาร นกเรยนถกคาดหวงใหแสดงวามความรถงสมบตบางประการของโลหะและการใชประโยชน สามารถเปรยบเทยบสมบตของกรดและเบส

ในเรองการเปลยนแปลงทางเคม นกเรยนถกคาดหวงวาตองรความแตกตางระหวางการเปลยนแปลงทางกายภาพและทางเคม แสดงวามความรพนฐานของการอนรกษของสสารในระหวางการเปลยนแปลง รวาตองมออกซเจนในการเกดสนม การเผาไหม และการเกดปฏกรยาแบบเดยวกนในสารทนกเรยนรจกคนเคย นอกจากน นกเรยนควรจะสามารถระบบอกถงปฏกรยาเคมทดดกลนหรอคายความรอนออก

ฟสกส ประเมนความรความเขาใจในแนวคดทเกยวของกบพลงงาน และกระบวนการทางกายภาพ ในสาระตอไปน

สถานะทางกายภาพ และการเปลยนแปลงของสาร การเปลยนแปลงพลงงาน ความรอน และอณหภม แสง เสยง ไฟฟา และแมเหลก แรงและการเคลอนท


108

นกเรยนควรจะสามารถบรรยายกระบวนการทเกยวของในการเปลยนสถานะ และเรมทจะเชอมโยงความเขาใจเรองของสถานะเขากบเรองของระยะทางระหวางอนภาคและการเคลอนทในหมของอนภาค นกเรยนควรแสดงความเขาใจวามวลของสารไมสญหายไปในระหวางการเปลยนแปลงทางกายภาพ

ในชนปท 8 มการประเมนแนวคดเกยวกบการเปลยนรปพลงงาน ความรอน และอณหภม นกเรยนถกคาดหวงใหสามารถระบพลงงานรปตางๆ บรรยายการเปลยนรปพลงงานแบบไมซบซอน และใชหลกการอนรกษพลงงานในสถานการณภาคปฏบต และคาดหวงใหนกเรยนรจกความรอนในรปแบบของการถายเทพลงงาน และสามารถเชอมโยงเรองอณหภมกบเรองของการเคลอนทหรอความเรวของอนภาค

นกเรยนถกคาดหวงใหรจกสมบตพนฐานของแสง และการปะทะสมพนธของแสงกบวตถ สามารถใชออฟตกเชงเรขาคณตในการแกปญหาภาคปฏบต สามารถเชอมโยงลกษณะทปรากฏและสของวตถกบสมบตของแสง และคาดหวงใหรจกลกษณะและสมบตบางประการของเสยง

ในขอบเขตของไฟฟาและแมเหลก มการประเมนความเขาใจของนกเรยนในเรองไฟฟาซงครอบคลมการไหลของกระแสไฟฟาในวงจร แผนผงวงจรแบบทไมซบซอน และความสมพนธระหวางกระแสไฟฟากบคาความตางศกยในวงจร นอกจากนยงคาดหวงใหนกเรยนสามารถบอกสมบตและแรงของแมเหลก ลกษณะเดนและการใชประโยชนของแมเหลกไฟฟา

วทยาศาสตรเกยวกบโลก วทยาศาสตรเกยวกบโลก (Earth science) เกยวของกบการศกษาเรองราวของโลกและตาแหนงของโลกในจกรวาล หวขอทครอบคลมรวมทง เรองของดน หน นา มหาสมทร และดาราศาสตร โดยนามาเชอมโยงกบสงมชวต เคม และฟสกส แมวาทกประเทศจะไมมการแยกวชาวทยาศาสตรโลกในหลกสตรระดบชนปท 8 แตกคาดหวงวาความเขาใจทเกยวของกบหวขอของวทยาศาสตรเกยวกบโลก มการสอนอยในหลกสตรวทยาศาสตรและถอวาเรองราวของโลกเปนเรองสาคญทนกเรยนทเรยนถงชนปท 8 ควรไดเรยนรถงเรองของดาวเคราะหดวงทพวกเขาอาศยอย หวขอทครอบคลม ไดแก

โครงสราง และคณลกษณะทางกายภาพของโลก กระบวนการของเปลอกโลก ทรพยากร การใช และการอนรกษ โลกในระบบสรยะ และในจกรวาล


109

นกเรยนควรมความรทวไปเกยวกบโครงสรางและลกษณะทางกายภาพของโลก นกเรยนควรแสดงวามความรโครงสรางและลกษณะทางกายภาพของเปลอกโลก ผวโลก และแกนของโลก สามารถบอกลกษณะการกระจายของนาบนโลก และสถานะทางกายภาพ สวนประกอบ และการเคลอนทของนาในโลก นกเรยนควรจะมความคนเคยกบขอมลดานปรมาณ (เปรยบเทยบ) องคประกอบของอากาศ และการเปลยนแปลงในบรรยากาศของโลกในระดบความสงตางๆ กน

ในขอบเขตของกระบวนการของโลก วฏจกร และประวตของโลก คาดหวงใหนกเรยนบรรยายบนพนฐานของแบบรป และวฏจกร โดยเฉพาะอยางยงนกเรยนควรสามารถเขยนคาบรรยายได หรอเขยนแผนผงเกยวกบวฏจกรของหน และนา คาดหวงวานกเรยนสามารถตความ แปลความ และใชขอมลจากแผนทเกยวกบอากาศ ทงปจจยในทองถนและสากล และจาแนกความแตกตางของอากาศประจาวน และดนฟาอากาศทวไปในทองถนตางๆ ของโลก นกเรยนยงถกคาดหวงใหรสกถงเรองความยาวนานของกาลเวลา และบอกถงกระบวนการทางกายภาพและเหตการณทางธรณวทยาทเกดขนบนโลกนบลานๆ ปมาแลว

นกเรยนควรจะสามารถแสดงความรเรองทรพยากรของโลก การใชประโยชนและการอนรกษทรพยากร โดยใหตวอยางของแหลงทรพยากรทใชแลวหมดไป และแหลงทใชหมนเวยนได โดยเชอมโยงกบการใชทรพยากรพนดนของมนษย และวธใชในการเกษตร และโดยการอภปรายถงปจจยของความตองการและการจดหานาใชในการเกษตร

นกเรยนชนปท 8 ถกคาดหวงใหมความรระบบสรยะบางในแงมมของระยะทาง ขนาดเปรยบเทยบ และการเคลอนทของดวงอาทตย ดาวเคราะห และดวงจนทรของดาวเคราะห ตลอดจนรวาปรากฏการณบนโลกเกยวของกบการเคลอนทของวตถในทองฟาอยางไร นกเรยนควรจะสามารถเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของโลก ดวงจนทร และดาวเคราะหอนๆ ในแงทวาดวงดาวเหลานนจะมสภาพเหมาะสมสาหรบสงมชวตอยไดหรอไม

ดานการคดหรอการใชสตปญญา ดานการคดหรอการใชสตปญญา

นอกจากสาระเนอหาวทยาศาสตรแลว TIMSS ยงคาดหวงดานการคด หรอใชสตปญญา (Cognitive domain) ซงหมายถงทกษะและความสามารถหลายรปแบบดวยกน ไดแก การร (Knowing) การประยกต ใชความร (Applying) การใชเหตผล (Reasoning) หรอการวเคราะห ซงใชทงการประเมนชนปท 4 และปท 8 แตแตกตางกนในสดสวน เชน ในชนปท 4 การรจะมสดสวนสง แตการใชเหตผลจะมสดสวนสงกวาในชนปท 8 และระดบความยากของขอสอบกตางกน


110

การร (Knowing) หมายถง ความรของนกเรยนบนพนฐานของขอเทจจรง สาระ แนวคด และกระบวนการ การรจรงและรกวางทาใหนกเรยนสามารถทากจกรรมทางสตปญญาทซบซอนซงเปนสงจาเปนในการทางานทางวทยาศาสตร สาหรบดานการร นกเรยนถกคาดหวงใหนกหรอเรยกคนขอความทถกตองทางวทยาศาสตร มความรคาศพท ขอเทจจรง สาระ สญลกษณ หนวย และวธการ และสามารถเลอกอปกรณ เครองมอทเหมาะสม สามารถทาการทดลองเพอการสารวจตรวจสอบทางวทยาศาสตร การรครอบคลม ความสามารถตอไปน

การนกได จาได การใหนยาม การบรรยาย การใหตวอยาง การใชเครองมอ และกระบวนการ

การประยกตใช (Applying) เนนความสามารถของนกเรยนในการใชความรและความเขาใจแนวคดในสถานการณตางๆ ทตรงๆ นกเรยนจะถกประเมนความสามารถในการเปรยบเทยบ บอกความคลาย ความแตกตาง จาแนก ตความสาระทางวทยาศาสตร และใชความเขาใจแนวคดและหลกการในการหาคาตอบของปญหา หรอการสรางคาอธบาย ในการสรางคาอธบายนกเรยนควรจะสามารถใชแผนผง แผนภาพ ตวแบบ (models) เพอประกอบการอธบายโครงสรางหรอความสมพนธ และแสดงการรในแนวคดทางวทยาศาสตร

TIMSS นยามการประยกตวารวมทกษะ ตอไปน การเปรยบเทยบความเหมอน ความแตกตาง การจดจาแนกพวก การใชตวแบบ การเชอมโยง การตความสาระขอมล การหาคาตอบ การอธบาย

การใชเหตผล (Reasoning) การใชเหตผล และการวเคราะหสถานการณตางๆ ทมากกวาปญหาหรอสถานการณทเคยชน ไปสสถานการณใหมๆ ทไมเคยชน ในบรบททซบซอนยงขน และปญหาทมขนตอนซบซอนกวาทเคยพบเปนประจา


111

จดประสงคหนงของการศกษาวทยาศาสตรคอการเตรยมนกเรยนใหมความเปนเหตเปนผลในการแกปญหา การสรางคาอธบาย และการขยายความรไปสสถานการณใหม เปนภารกจเกยวของกบวทยาศาสตรทซบซอนมากขน ในสถานการณการแกปญหาบางอยางทไมคนเคยหรอทมบรบททซบซอน นกเรยนตองใชเหตผลจากหลกการทางวทยาศาสตรเพอหาคาตอบ นกเรยนอาจจะตองแบงปญหาออกเปนปญหายอยๆ อาจตองวเคราะหวามหลกการใดบางเขามาเกยวของ ตองใชสมการ สตร ความสมพนธทเหมาะสม ตองใชเทคนคการวเคราะห การประเมนคาตอบ การไดคาตอบทถกตองอาจมาจากการใชกลยทธทแตกตางกนหลายแบบ และการเลอกกลยทธ เหลานเปนสงทตองการใหเกดขนในนกเรยน การใชเหตผล ตามนยามของ TIMSS หมายรวมถงทกษะตางๆ เหลาน

การวเคราะห / การแกปญหา การบรณาการ / การสงเคราะห การตงสมมตฐาน / การคาดการณ การออกแบบ / วางแผน การสรป การสรางกฎเกณฑทวไป การประเมน การใหเหตผลยนยนคาอธบาย

การคนควาหาควการคนควาหาความรทางวทยาศาสตรามรทางวทยาศาสตร หลกสตรวทยาศาสตรในโรงเรยนเกอบทกประเทศมการเนนความสาคญของการใหนกเรยนทางานวทยาศาสตรโดยผานกระบวนการคนควาทางวทยาศาสตร (Scientific inquiry) ในกระบวนการน นกเรยนจะตองผกพนอยกบการตงคาถาม การวางแผน ทาการสารวจตรวจสอบเพอเกบขอมล และสรางคาอธบายบนพนฐานของหลกฐานจากการสงเกตและความเขาใจทางวทยาศาสตร กระบวนการทางานแบบนเปนสงจาเปนในการพฒนาพลเมองทไดชอวามความร หรอรเรองในวธการ กระบวนการ และผลตผลของวทยาศาสตร ซงเปนกระบวนการทนอกจากเตรยมพลเมองทรเรองแลวยงเปนการเตรยมนกวทยาศาสตรของอนาคตอกดวย

เนองจากการเรยนวทยาศาสตรมการเนนยาการใชกระบวนการคนควาหาความร ดงนนในการประเมนผลการเรยนรจงจาเปนตองรวมการประเมนความสามารถและทกษะของนกเรยนททางานโดยผานกระบวนการน

การประเมนกระบวนการครอบคลมหรอซอนอยในการประเมนสาระเนอหาทกสาขาวชา ซงมทงเนอหาและทกษะรวมอยดวยกน ขอสอบตองการใหนกเรยนแสดงวามความรของกระบวนการและวธการทจาเปนในการทางานทางวทยาศาสตร และใชความเขาใจทางวทยาศาสตรในการสรางคาอธบาย


112

แมวากระบวนการหาความรเปนเปาหมายของการเรยนการสอนวทยาศาสตร ทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา แตการประเมนตองมความยากงาย หรอความลกของภารกจตางกนตามพฒนาการทางสตปญญาของนกเรยน นกเรยนชนปท 4 ถกคาดหวงเพยงใหแสดงความสามารถในการสงเกต และการบรรยายจากการสงเกต นกเรยนควรสามารถตงคาถามทมคาตอบงายๆ จากการสงเกต หรอสาระทพบเหนไดทวไปในธรรมชาต และควรจะหาประจกษพยานทจะตอบคาถามทไมซบซอนเหลานน นอกจากนนกเรยนควรจะแสดงวารวาการทดสอบใดตรงไปตรงมา (Fair test) ไมลาเอยงไปทางตวแปรตวใดตวหนงในการออกแบบ และสามารถบอกเลาและทาการสารวจตรวจสอบบนพนฐานของการสงเกต โดยใชเครองมอทไมซบซอน นกเรยนถกคาดหวงใหสามารถรายงานการคนพบโดยใชแผนภาพ แผนภมงายๆ หรอคานวณคาทวดไดโดยใชคณตศาสตรงายๆ และสามารถบอกผลการทดลองอยางสนๆ และสามารถเขยนคาตอบของคาถามอยางสนๆ ได

นกเรยนในชนปท 8 ถกคาดหวงใหแสดงทกษะทซบซอนขน รวมถงทกษะตางเหลาน การคดเชงจานวน กฎ สตร การตดสนใจ และการประเมนผลงานทได สรางสมมตฐาน หรอคาดคะเนผลบนพนฐานของการสงเกตทสามารถทดสอบได นกเรยนควรแสดงออกวามความเขาใจถงความเปนเหตและผล และความสาคญของการระบตวแปรทจะตองควบคมและตวแปรทตองเปลยนแปลงในการออกแบบการสารวจ

ตดสนใจเกยวกบการวดปรมาณทตองทา อปกรณ และวธทา ทตองใชในการสารวจตรวจสอบ ใชคาศพทเฉพาะ หนวย และมาตรา แสดงทกษะในการวเคราะหขอมลระดบสงขนในการเลอกใชคณตศาสตร และบอกแบบรปของขอมล

ประเมนผลของการสารวจตรวจสอบของตนโดยมขอมลสนบสนนทเพยงพอ ในระดบนนกเรยนควรจะเรมแสดงออกวารจกทางเลอกของการอธบาย การประยกต หรอการขยายขอสรปไปยงสถานการณใหม

หมายเหต ประเทศไทยไมไดเขารวมโครงการ TIMSS 2003


113

ตวอยางขอสอบวทยาศาสตรของ TIMSS


115

เนอหาสาระ หวขอหลก การคด ขอ 1

วทยาศาสตรสงมชวต พฒนาการและวงชวตของสงมชวต การใหเหตผลและการวเคราะห

การทดลองการเตบโตของพช

นกเรยนคนหนงคดวาการใสทรายในดนทาใหพชสเขยวเตบโต ไดด เพอจะทดสอบความคดน เขาจงทาการทดลองกบตนไมสองกระถาง โดยจดตนไมกระถางทหนงดงรป สาหรบตนไมกระถางทสอง ควรจดตามแบบในรปใดตอไปน

คาตอบถก ขอ 5

ทราย ดน และนา

แสงอาทตย

ตมด ตมด

ทราย ดน และนา ดน และนา

ทราย และดน ดน และนา

แสง อาทตย

ทราย และนา



1) 2) 3)

4) 5)

ประเทศ % ตอบถกญปน 74 เกาหล 60 จน-ฮองกง 76 สงคโปร 76 จน-ไทเป 72 เฉลยนานาชาต 59


116


วทยาศาสตรสงมชวต ความหลากหลาย การปรบตว และ การคดเลอกตามธรรมชาต

การเขาใจแนวคด

ซากฟอสซลในหนชน

ซากฟอสซลทพบในชนทเกาแกทสดของหนชนเปนซากของสงมชวตแบบใด

1) สงมชวตทเคยอยอาศยในทะเลเทานน 2) สงมชวตทเคยอยอาศยบนบกเทานน 3) สงมชวตทเคยอยอาศยในอากาศเทานน 4) สงมชวตทเคยอยอาศยในทะเล บนบก และในอากาศ



ก. วทยาศาสตรสงมชวต ข. วทยาศาสตรสงมชวต

ความหลากหลาย การปรบตว และการคดเลอกตามธรรมชาต โครงสราง หนาท กระบวนการของชวต

การใหเหตผลและการวเคราะห การเขาใจแนวคด

หมเกาะกาลาปากอส: เปรยบเทยบความลกของจงอยปากของนกชนดท 1 และนกชนดท 2

หมเกาะกาลาปากอสมนกฟนชชนดตางๆ มากมาย ซงคาดวาไดพฒนามาจากชนดเดยวกนนกฟนชชนดหนงๆ กนเมลดพชเฉพาะอยาง ทงนขนกบความลกของจงอยปาก รปขางลางนแสดง หวนกฟนชชนดหนงและความลกของจงอยปาก

ความลกของจงอยปาก

ประเทศ % ตอบถก ญปน 79 เกาหล 63 จน-ฮองกง 47 สงคโปร 24 จน-ไทเป 32 เฉลยนานาชาต 28


117

ในหมเกาะมหลายๆ เกาะทมนกเพยงชนดเดยว ในขณะทอกหลายๆ เกาะมนกหลายชนด นกชนดท 1 อาศยบนเกาะ ลอส เฮอรบานอส นกชนดท 2 อาศยบนเกาะ แดฟน กราฟตอไปน แสดงรอยละของประชากรของนกแตละชนดทมความลกของจงอยปากตางกน

ก. จะเปรยบเทยบความลกของจงอยปากนกชนดท 1 กบชนดท 2 ไดอยางไร

ข. มเมลดพชหลากหลายมากบนเกาะ และทงนกชนดท 1 และชนดท 2 กนเมลดพช ถาคด จากความลกของจงอยปากนกทงสองชนด นกเรยนจะสรปเกยวกบเมลดพชวาอยางไร

ความลกของจงอยปาก (mm) ความลกของจงอยปาก (mm)

นกชนดท 2 บนเกาะ แดฟน นกชนดท 1 บนเกาะ ลอส เฮอรบานอส

รอยละของประชากร


ประเทศ % ตอบถกญปน 66 เกาหล 65 จน-ฮองกง 54 สงคโปร 46 จน-ไทเป 46 เฉลยนานาชาต 30



118

การใหคะแนนขอ ก. (เปรยบเทยบความลกของจงอยปาก) ใหคะแนนกบคาตอบทสอดคลองกบขอมลกราฟ ทงคาตอบทบอกถงความเหมอนหรอความแตกตาง หรอทงสองอยาง คาตอบทตอบวาเหมอนตองมขอมลเฉพาะจากกราฟ เชน บอกพสย คาเฉลย หรอขนาดความลกทมมากทสด ถาคาตอบทบอกเพยงวาเหมอนหรอคลายกน โดยไมมขอมลสนบสนน ไมใหคะแนน คาตอบถก

บอกลกษณะความเหมอนทมขอมลจากกราฟ เชน o ทงสองชนดมความลกเฉลยของจงอยปากคลายกน o ทงสองชนดคลายกน เพราะมความลกเฉลยของจงอยปากในชวง 11 mm

บอกความแตกตางมขอมลจากกราฟสนบสนน เชน o ชนดท 1 มจงอยปากตนกวาชนด 2 เลกนอย o ชนดท 2 ทมจงอยปากใหญมมากกวาเลกนอย o ความลกของจงอยปากของชนด 2 มชวงกวางกวาชนด 1

บอกลกษณะทงทเหมอนกนและตางกน เชน o ทงสองชนดมจานวนนกทมจงอยปากลก 11 mm มากทสด แตชนด 1 ไมมนกทมจงอยปากลกกวา 13 mm

คาตอบถกอนๆ คาตอบผด

บอกเพยงวาทงสองชนดเหมอนหรอคลายกน บอกวาชนดใดชนดหนงเลกหรอใหญกวาอกชนดหนง คาตอบผดอนๆ

............................................................................................................................................................................ การใหคะแนนขอ ข. (ขนาดของเมลดพชทนกกน) การตอบขอ ข. ตองสอดคลองกบการเปรยบเทยบของจงอยปากนกในขอ ก. คาตอบถกตองอางถงการเปรยบเทยบขนาดของทงสองชนด คาตอบถก

นกทงสองชนดกนเมลดพชทคลายกน หรอแบบเดยวกน นกชนด 2 กนเมลดพชใหญกวาชนด 1 นกทมปากใหญกวากนเมลดพชทใหญกวา คาตอบถกอนๆ


119


วทยาศาสตรสงมชวต

ความหลากหลาย การปรบตว และการคดเลอกตามธรรมชาต

การใหเหตผลและการวเคราะห

หมเกาะกาลาปากอส: กราฟความลกของจงอยปากของนกชนดท 3 และนกชนดท 4

นกฟนชอกสองชนด (ชนดท 3 และชนดท 4) อาศยอยบนเกาะซานตามาเรย ซงบนเกาะกมเมลดพชหลายแบบ

กราฟแสดงชวงความลกของจงอยปากนกชนดท 3 และชนดท 4 ขอใดตอไปนทจะรบรองไดดทสดวานกทงสองชนดจะมชวตอยรอดไดบนเกาะน ก. ข.

อธบายเหตผลดวยวาทาไม ชวงความลกของจงอยปากชวงนนๆ จงดทสด

การใหคะแนน คาตอบถก

ตอบขอ ก. และมคาอธบายในลกษณะทวานกทงสองจะไดไมตองแยงกนเมลดพชชนดเดยวกนเพราะม ความลกของจงอยปากตางขนาดกน ถาตอบขอ ก. แตไมมคาอธบายหรออธบายโดยไมไดตความจากกราฟ ไมใหคะแนน เชน

o เพราะนกมจงอยปากไมเทากน จงไมตองแบงอาหารอยางเดยวกนกน

ชนดท 3

ชนดท 4



ความลกของจงอยปาก (mm) ความลกของจงอยปาก (mm)



120

o นกชนดหนงจะกนเมลดพชขนาดเลก ในขณะทอกชนดหนงจะกนเมลดใหญกวา o นกทงสองชนด ไมตองแยงกนกนอาหารถามขนาดจงอยปากตางกน o ตางชนดตางมอาหารของตว


ตอบขอ ก. แตมคาอธบายนอยมาก (เชน บอกขนาดปากแตไมพดถงการแยงอาหาร) เชน o เพราะมขนาดตางกน o เพราะชนดท 3 มปากเลกกวา

ตอบขอ ก. แตไมมคาอธบาย หรออธบายผด เชน o เพราะวาปากแหลมกวา o เพราะทงสองชนดมปากใหญ

ตอบขอ ข. ไมวาจะมคาอธบายหรอไมกตาม คาตอบผดอนๆ


วทยาศาสตรสงมชวต ระบบนเวศ การเขาใจแนวคด

หมเกาะกาลาปากอส: พชและสตวทอยบนเกาะเปนอนดบแรก

พช หรอสตวทอาศยอยบนบกชนดใดนาจะอยบนเกาะเปนอนดบแรก (ขดเครองหมาย ทหนาขอความทตองการตอบ)

.......... พชบก

.......... สตวบก

อธบายเหตผลประกอบคาตอบดวย



121

การใหคะแนน

ใหคะแนนกบคาตอบทเลอกพชบกพรอมคาอธบายทพดถงการสงเคราะหดวยแสงอยางชดเจน หรอพชสามารถสรางอาหารเองได จงมชวตอยไดกอน หรอพดถงการทพชหรอสตวเคลอนยายมาจากทอน คาตอบทตอบวาสตวบกกใหคะแนนได ถามคาอธบายทเหมาะสม พดถงการเคลอนยายของสตวมาจากทอน และการมแหลงอาหารในทะเลใหสตวไดกน เชน มปลา คาตอบถก

พชบก พรอมคาอธบายวาพชสามารถสรางอาหารเองไดจากการสงเคราะหดวยแสง เชน o พชสามารถสงเคราะหดวยแสง o เพราะพชสามารถสรางอาหารเองไดโดยใชแสง นา และคลอโรฟลล

พชบก พรอมอธบายถงการอยรอด หรอการเคลอนยายของพช/สตวมาจากทอน (อาจไมพดถงการสงเคราะหดวยแสงชดๆ) เชน

o พชสามารถอยรอดไดเพราะพชตองการเพยงอากาศและนาเทานน o ถาไมมพชกอน สตวกอยไมได o กอนอนตองมพช สตวจงเขามาอยได โดยกนพช o เมลดพชสามารถปลวตามลมมาได แตสตวกวาจะมาถงไดตองวายนามาไกลมาก o เมลดพชอาจปลวมาจากอเมรกาใต

สตวบก พรอมอธบายเหตผลเรองของการเคลอนยายและการมอาหารอนๆ (อาจบอกชอสตวหรอชนดของสตวกได) เชน

o นกสามารถบนมาถงเกาะได และกนปลาในทะเลเปนอาหารไดจงอยรอด o แมวนาอาจวายนามาและอาศยอยบนชายฝงทมหนผา (เปนทเขาใจวาแมวนากนปลาเปนอาหาร)

คาตอบถกอนๆ

คาตอบผด พช ไมมคาอธบาย หรออธบายไมถก (อาจมขอความถกแตไมใชเรองน) เชน

o พชงอกจากดน o เพราะพชโตเรวกวาและอยนานกวา o มพชในโลกนกอนทจะมสตว

สตว ไมมคาอธบาย หรออธบายไมถก เชน o นกกนแคเมลดพชบนดน o มสตวอยทกท o จะมอาหารมากมายใหกน o สตวเคลอนทได พชเคลอนทไมได o สตวเคลอนยายมา

คาตอบผดอนๆ


122


วทยาศาสตรสงมชวต ระบบนเวศ การเขาใจแนวคด

หมเกาะกาลาปากอส: ผลกระทบ

ผตงถนฐานเมอมาอยบนหมเกาะกาลาปากอสไดนาเอาสตวใหมๆ มาดวยหลายชนด เชน แพะและแมว จงบอกถงผลกระทบหนงอยางของการนาแมวและแพะขนมาอยบนเกาะทสงผลตอพชและสตวบนเกาะ

ก. ผลกระทบอยางหนงจากแมว ข. ผลกระทบอยางหนงจากแพะ

การใหคะแนนขอ ก. ผลกระทบจากแมว คาตอบถก

คาตอบอางถงแมวลาสงมชวตอนเปนเหยอ เชน o แมวจะกนนกและสตวอนๆ o แมวจะชวยกนหน o สตวทเปนเหยอของแมวอาจจะสญพนธ





123

คาตอบผด อางถงเพยงผลกระทบจากแมว โดยไมพดถงสตวอน เชน

o แมวอยไมรอดบนเกาะ o แมวอาจออกลกหลานจนควบคมไมได

คาตอบผดอนๆ เชน o แมวจะกนพชบนเกาะหมด

......................................................................................................................................................................... การใหคะแนนขอ ข. ผลกระทบจากแพะ คาตอบถก

อางถงแพะกนพชทกชนด ทาใหลดจานวนของพชบนเกาะ เชน o แพะกนหญาบนเกาะจนหมด o อาจทาใหเกดการกดเซาะของผวดนถาแพะกนพชหมด o ทงหญาอาจหายไปเพราะแพะกนหญาหมด

อางถงผลกระทบจากแพะตอสตวอน เชน การแกงแยงอาหาร การแยงทอยอาศยหรอเปนแหลงอาหารสาหรบผลาอนๆ (หรออาจอางแพะกนพชดวย) เชน

o สตวทกนแพะเปนอาหารจะมอาหารมากขน o แพะจะกลายเปนแหลงอาหารแหลงหนง o แพะจะกนพชจนประชากรสตวกนพชจะลดลง


อางถงผลกระทบจากแพะโดยไมบอกวากระทบตอสงมชวตใด เชน o แพะจะออกลกหลาน o แพะจะตายเพราะไมมอาหาร

คาตอบผดอนๆ เชน o แพะจะกนแมว


124


วทยาศาสตรสงมชวต ระบบนเวศ การใหเหตผลและการวเคราะห

ชมชนของหน ง และตนขาว

ภาพขางบนแสดงชมชนทมหน ง และตนขาว จะเกดอะไรขนกบชมชนน ถาหากงถกคนฆาจนหมดไป


สาหรบคาตอบทไดคะแนนเตมตองพดถงผลทจะเกดขนกบทงประชากรหนและตนขาวอยางชดเจน ถาพดถงเพยงอยางใดอยางหนงใหคะแนนเพยงครงเดยว คาตอบถก

บอกวาหน (ประชากรหน) จะเพมขน และตนขาวจะลดลง เชน o ประชากรหนเพมขนเพราะไมมง การเพมของหนทาใหตนขาวลดลง o เราจะมหนเพมขน และตนขาวลดลง

บอกวาหนจะกนตนขาวมากขน และ เมอตนขาวลดลง จานวนหนกจะลดลงดวย (อาจจะอางถงการเพมขนของหนในตอนแรก) เชน

o หนจะกนขาวหมด เมอไมมตนขาวหนกจะไมมอะไรกน และกจะตาย o ตอนแรกหนจะเพมขนอยางมากและกนตนขาวจนหมด แลวหนกจะอดตายเพราะไมมอาหารกน




125

คาตอบทไดคะแนนบางสวน บอกเพยงวาหนจะเพมขน (ไมพดถงผลตอตนขาว) เชน

o จานวนหนจะเพมขนเพราะไมมงคอยกน o จะมหนมากมาย

บอกเพยงวาหนจะกนตนขาวหมด และไมพดถงผลทจะมตอหนตอไป เชน o ถาคนฆางหมด หนกจะกนตนขาวหมด

คาตอบถกบางสวนอนๆ คาตอบผด

อางถงผลกระทบตอชมชนทงหมดแตกวางเกนไป หรออางลอยๆ เชน o ชมชนทงหมดถกกระทบ o ระบบนเวศไมสมดล o ทกอยางตายหมด



วทยาศาสตรสงมชวต สขภาพ ความรทเปนขอเทจจรง

ผกกนใบสาคญตอสขภาพของคน

การกนใบผกสาคญตอสขภาพของคน เพราะวาในใบผกเปนแหลงสารอาหารชนดใดตอไปน

1) โปรตน 2) คารโบไฮเดรต 3) เกลอแร 4) ไขมน




126


วทยาศาสตรสงมชวต สขภาพ การใหเหตผลและการวเคราะห

การแพรเชอหวดในหองเรยน

ศวะเปนหวดแลวไปโรงเรยน หลายวนตอมา เพอนนกเรยนจานวนครงหองเปนหวดดวย จงใหเหตผลทเปนไปไดอยางหนงททาใหเพอนนกเรยนบางคนเปนหวด แตบางคนกไมเปน


คาตอบทไดคะแนนเตมตองอางถงการแพรของ “เชอโรค” (ไวรส ฯลฯ) อาจจะโดยวธการอยางใดอยางหนง (จาม ไอ การสมผสโดยตรง) หรอพดถงกลไกในการปองกน (เชน ภมคมกน ความตานทาน) คาตอบทอางลอยๆ โดยไมพดถงวธการแพรเชอโรคถอวาไมถก คาตอบถก

อางชดเจนถงวธการแพรของเชอโรค จากศวะถงเพอนคนอนๆ บางคนแตไมถงทกคน เชน o เพอนบางคนอยใกลศวะ เมอเขาจาม จงแพรเชอโรคไปถง o คนทไดรบเชอไวรสหวดจะเปนหวด

อางถงบางคนทมกลไกการปองกนดกวา (ภมคมกน ความตานทานโรค) เชน o นกเรยนบางคนเอาชนะเชอหวดได o นกเรยนบางคนมภมคมกนตาและไปสมผสเชอหวด

อางถงวธการแพรเชอโรคหนงวธโดยเฉพาะทเกยวกบการสมผส หรอไดรบหวดโดยไมพดถงเชอโรคชดๆ (เชน การจาม ไอ จบมอ ดมนาจากแกวเดยวกน หายใจเอาอากาศในทเดยวกน) เชน

o เขาจามใสเพอนคนทตดหวด o เพอนๆ ไปสมผสสงของทศวะจบ



127

คาตอบผด พดถงลอย ๆ ถงความใกลกน หรอตดหวดจากศวะ (โดยไมบอกวธการแพรเชอ) เชน

o เพอนนกเรยนบางคนอาจไมชอบเขาจงไมเขาใกล o นกเรยนทเปนเพอนศวะตดหวด o นกเรยนทนงใกลตดหวด o นกเรยนบางคนตดหวดจากเขา o ศวะเปนคนแพรเชอหวดไป


วทยาศาสตรสงมชวต การสบพนธและพนธกรรม การเขาใจแนวคด

ลกษณะทถายทอดสบตรชาย

บตรชายสามารถสบทอดลกษณะมาจาก

1) จากพอเทานน 2) จากแมเทานน 3) จากทงพอและแม 4) จากพอหรอแมฝายใดฝายหนง แตไมใชทงสองฝาย




128



การควบคมประชากรแมลงโดยวธทางชววทยา

ทาไมแมลงตวผจงถกทาใหไมสามารถผลตสเปรมได

1) เพอเพมประชากรแมลงตวเมย 2) เพอลดประชากรทงหมดของแมลง 3) เพอผลตแมลงชนดใหม 4) เพอปองกนไมใหแมลงผสมพนธ



วทยาศาสตรสงมชวต การสบพนธและพนธกรรม ความรทเปนขอเทจจรง

การปฏสนธของสตว

สงใดตอไปนเกดขนในระหวางการปฏสนธของสตว

1) มสเปรม (อสจ) และไขเกดขน 2) มการผสมกนของไขและสเปรม (อสจ) 3) มการแบงตวของไข 4) มตวออนพฒนาขน





129



กระบวนการของรางกายในการปองกนไมใหอณหภมของรางกายสงเกน

มกระบวนการอะไรเกดขนในรางกายทปองกนไมใหรางกายรอนมากเกนไปในระหวางออกกาลง


คาตอบทกลาวถงการมเหงอออกกถอวาไดคะแนนเตม ถงแมวายงมคาตอบถกอนๆ เชน การไหลเวยนของเลอดมายงผวหนงเพมขน จดเปนคาตอบถก คาตอบถก

อางถงการระบายเหงอ (เหงอออก) และผลจากการระเหยทาใหเยนลง เชน o เมอคนมเหงอออก เหงอจะระเหย ทาใหเยน o การระบายของเหงอทาใหเยนลง เมอมนระเหย

อางถงการเหงอออก โดยไมพดถงผลจากการระเหยทาใหเยนลง เชน o รางกายมเหงอออก o การขบเหงอออกจากรางกายทาใหเยนลง จงไมรอนมาก

พดถงการไหลเวยนของเลอดมายงผวหนง เชน o เลอดจะรบวงมาทหนา และทาใหเยนลง

คาตอบผด

พดถงการดมนาทาใหเยนลง อางถงผลของการออกกาลงกาย แตไมพดถงการรอนเกนไป หรอการทาใหเยนลง เชน

o เลอดสบฉดเรวขน o หายใจเรวขน o รางกายใชพลงงานจากอาหารมากขน



130


วทยาศาสตรสงมชวต โครงสราง หนาท และกระบวนการในสงมชวต


แวนตา คอนแทคเลนส ทางานอยางไร

จงอธบายสนๆ วาแวนตาและคอนแทคเลนสชวยใหบางคนมองเหนชดขนไดอยางไร


ใหคะแนนกบคาตอบทแสดงวารเรองการมองเหน โดยบอกถงวาเลนสปรบวถทแสงเดนทางเขาตาและตกกระทบเรตนาหรอสวนหลงของดวงตา หรอตอบถงการทเลนสชวยปรบจดโฟกสของดวงตา ใหเหนชดขนในระยะทางตางๆ หรอมการขยายเกดขน คาตอบถก

คาตอบทไดคะแนนเตม อางถงแวนตา /คอนแทคเลนสโคง (เวา) ทาใหแสงโฟกสบน เรตนา (หรอใชคาวาสวนหลงของดวงตา หรอวาดแผนผง กถอวาถก) เชน

o แวนตาชวยโฟกสแสงไปทเรตนา พดถงความโคง เวา (รปราง) ของเลนส เลนสนน / เลนสเวา หรอการเบนของแสงโดยเลนส (บนพนฐานเรอง

สมบตของเลนส โดยอาจไมพดถงเรองโฟกสของแสงบนเรตนา หรอดานหลงของดวงตาอยางชดเจน) เชน o เราอาจโฟกสไดดขนเพราะแวนตาชวยทาใหแสงเบนเขานยนตาเรา

พดถงวาแวนตา/คอนแทคเลนสชวยตาใหมองชดขนและ/หรอทาใหคน (สายตายาว/สายตาสน) เหนภาพทไกลๆ หรอใกลๆ ชดขน เชน

o คนสายตายาวสามารถอานใกลๆ ดวยเลนส ทชวยแกไขใหมองเหนใกลๆ ได o แวนตาชวยใหตาโฟกสใหมองเหนของใกลๆ ไดชดขน

พดถงแวนตา/คอนแทคเลนสชวยขยายภาพ เชน o มนขยายภาพ o การขยายภาพในแวนทาใหสงของดชดขนและใหญขน o เลนสทาใหสงของดใหญขน




131

คาตอบผด อางลอยๆ วาแวนตา/คอนแทคเลนสชวยใหคนเหนชดขนโดยไมพดถงกลไกของการเหนหรอการทเลนสชวยให

มองเหนอยางไร เชน o ทาใหเหนชด o ถาสายตาสน ตองใชแวนชวยใหเหนชดขน o หมอแนะนาใหใชคอนแทคเลนศเพอแกปญหาสายตา



เคม กรด-เบส การเขาใจแนวคด

การทดสอบดวยลตมส

สารละลายกรดไฮโดรคลอรก (HCl) ในนาจะเปลยนกระดาษลตมสสนาเงนไปเปนกระดาษสแดง สารละลายเบสโซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) ในนา จะเปลยนกระดาษลตมสสแดงไปเปนกระดาษ สนาเงน ถานาสารละลายกรดและเบสทกลาวถงขางบนมาผสมกนในสดสวนทเทากน สารละลาย ทไดจะไมทาใหกระดาษลตมส สนาเงนหรอสแดงเปลยนสไป จงอธบายวาทาไมกระดาษลตมสจงไมเปลยนสในสารละลายผสม



132


ใหคะแนนกบคาตอบทอางถงการสะเทน หรอเกดปฏกรยาเคมไดผลตภณฑทไมทาปฏกรยากบกระดาษลตมส

คาตอบถก อธบายโดยกลาวถงการเกดนา (และเกลอ) จากปฏกรยาสะเทนอยางชดเจน

o กรดไฮโดรคลอรกและโซเดยมไฮดรอกไซดจะผสมกนเกดเปนนาและเกลอ ซงเปนกลาง o ไอออนของไฮโดรเจนจะรวมกบไอออนของไฮดรอกไซดเกดเปนนา ดงนนกระดาษลตมสจงไมเปลยนส

อธบายโดยกลาวถงการสะเทน (หรอเทยบเทา) อยางชดเจน แตไมไดกลาวถงปฏกรยาทเฉพาะเจาะจงลงไป o เมอคณผสมกรดกบอลคาไลนของผสมจะกลายเปนกลางและม pH ท 7 o HCl สะเทนกบ NaOH และ NaOH สะเทนกบ HCl o สารละลายผสมเปนกลาง ดงนนกระดาษลตมสจงไมเกดปฏกรยา o กรด+เบส = สารละลายทเปนกลาง o เกดปฏกรยาสะเทน

อธบายโดยกลาวถงการเกดปฏกรยาเคม (อยางชดเจนหรอทางออม) ไดผลตภณฑทไมทาปฏกรยากบกระดาษลตมส (หรอคาตอบทคลายกน) [ไมไดกลาวถงการสะเทนอยางชดเจน]

o กรดและเบสทาปฏกรยากน และสารเคมทเกดขนใหมไมทาปฏกรยากบกระดาษลตมส o สารเคมทเปลยนกระดาษลตมสไดตองเกดปฏกรยาเคมซงกนและกน o ดงนนพวกมนจะไมเปลยนสของกระดาษอกตอไป o พวกมนเกดเปนสารละลายใหมทมคณสมบตตางจากเดมและไมทาปฏกรยากบกระดาษลตมส


คาตอบผด กลาวเพยงกรดและเบส “สมดล” “ตรงกนขาม” “หกลางกน” หรอคาตอบทคลายกน

o กรดและเบสตรงขามกนและตอตานกน ดงนนพวกมนจงหกลางไป o กรดพยายามทจะเปลยนมนเปนสแดง เบสกจะเปลยนมนใหเปนสนาเงนอกครงในเวลาเดยวกน o เพราะพวกมนสมดลกนและเทากน



133


เคม การเปลยนแปลงทางเคม การเขาใจแนวคด

การพดทอนไมทตดไฟ

การพดสามารถทาใหไมทตดไฟลกไหมใหความรอนมากกวาเดม เพราะการพด

1) ทาใหไมรอนพอทจะลกไหม 2) เพมออกซเจนทจาเปนสาหรบการลกไหม 3) เพมปรมาณของไมทจะลกไหม 4) ใหพลงงานทจาเปนในการทาใหไฟลกตอไป




ปฏกรยาปลดปลอยพลงงาน

ปฏกรยาเคมบางชนดดดพลงงาน ในขณะทปฏกรยาอนๆ คายพลงงาน ปฏกรยาเคมในถานทกาลง ลกไหมและดอกไมไฟ ทกาลงระเบด ปฏกรยาใดทปลดปลอยพลงงาน

1) ถานทกาลงลกไหมเทานน 2) ดอกไมไฟทกาลงระเบดเทานน 3) ทงถานทกาลงลกไหมและดอกไมไฟทกาลงระเบด 4) ไมใชทงถานทกาลงลกไหมและดอกไมไฟทกาลงระเบด





134



การเปลยนแปลงทางเคมของธาต

ขอใดเปนการเปลยนแปลงทางเคม

1) ธาตท 1 ถกขดจนมผวเรยบ 2) ธาตท 2 ไดรบความรอนและระเหย 3) ธาตท 3 เกดผงฝนสขาวบนพนผวหลงจากตงทงไวใน

อากาศ 4) ธาตท 4 ถกแยกจากของผสมโดยการกรอง



เคม การเปลยนแปลงทางเคม การใหเหตผลและการวเคราะห

จดเทยนในโถ 3 ใบ

ก. ข. ค.



135

เทยน 3 เลมทมขนาดเทากนถกนามาวางในโถ 3 ใบและถกจดพรอมกนดงรปดานบน โถ ข. และ ค. นาฝามาปด สวนโถ ก. เปดฝาทงไว

เทยนเลมใดทจะดบเปนอนแรก (ก. ข. หรอ ค.)

อธบายคาตอบของนกเรยน


ใหคะแนนเตมกบคาตอบทตอบวา ค. และมคาอธบายทกลาวถงความตองการออกซเจน (สาหรบการเผาไหมหรอการลกไหม) อยางชดเจน คาตอบอาจกลาวถงโถขนาดเลกทถกปดฝาออกซเจนจะถกใชจนหมดไปไดเรวกวา แตไมจาเปนตองอธบายในสวนนสาหรบการไดคะแนนเตม สวนคาตอบทอางถงความตองการอากาศ (อยางชดเจนหรอใชภาษาทไมเปนวทยาศาสตร) ไดคะแนนบางสวน ถาคาตอบทกลาวเพยงเกดควน (ไอระเหย คารบอนไดออกไซด และอนๆ) มากขน หรอความรอน เปนคาตอบผด คาตอบถก

ค. อธบายโดยอางถงความตองการออกซเจน (ในการเผาไหม) o ค. เปลวไฟในโถทเลกกวาจะดบกอน เพราะมนมออกซเจนในนนนอยทสด o ค. ออกซเจนจาเปนสาหรบเทยนในการลกไหม o ค. มนมออกซเจนนอยทสด


คาตอบถกบางสวน ค. อธบายโดยอางถงการขาดอากาศ (กาซ) อยางชดเจนหรอใชภาษาทไมเปนวทยาศาสตร (เชน ขาดอากาศ ตดอากาศ ไมมอากาศ และอนๆ) (ไมไดกลาวถงออกซเจนอยางชดเจน)

o ค.เปลวไฟในโถทเลกทสดจะขาดอากาศกอน o ค. มนมอากาศไมพอทจะหายใจ o เพราะ ค. เปนโถใบเลกทสด มนจงมอากาศสาหรบการเผาไหมนอยกวา o ค. มนถกตดอากาศเพราะคารบอนไดออกไซดเพมขน



136

ตอบทง ข. และ ค. (ข. ค. , ข. หรอ ค. , ข./ค. หรออนๆ) คาอธบายตงอยบนความตองการออกซเจน หรออากาศ o ข. และ ค. เปลวไฟตองการออกซเจนในการลกไหม และโถทงสองออกซเจนจะหมดไป o ข. ค. โถทถกปดฝาจะไมไดรบอากาศเลย o ข. หรอ ค. มนจะไมไดรบออกซเจนเลย


ค. โดยไมมคาอธบายหรออธบายไมถกตอง o ค. โถใบนจะมเปลวไฟทเลกทสด เพราะมนอยในโถทเลกทสด o ค. ควนไมสามารถออกไปได ดงนนไฟจงดบ o ค. ระดบคารบอนไดออกไซดเพมขนมากเกนไป o ค. เทยนตองการทจะปลดปลอยความรอน ดงนนมนจงระเบด

ก. ใหคาอธบายบนพนฐานวาเทยนถกพดใหดบ (หรอคาตอบทคลายกน) o ถามคนเดนผานเทยนอาจถกพดใหดบไป o ก. ถาโถไมไดปดฝา มนจะดบเพราะลม

ก. หรอ ข. โดยไมมคาอธบายหรออธบายไมถกตอง คาตอบผดอนๆ


เคม การจดจาแนกและองคประกอบของสาร การเขาใจแนวคด

ของผสม

ขอใดตอไปนไมใชของผสม

1) ควน 2) นาตาล 3) นม 4) ส




137



สารละลายทมความเขมขนเพยงครงเดยว

เดวดเตรยมสารละลายโดยละลายเกลอ 10 กรมในนา 100 มลลลตร เขาตองการสารละลายทมความเขมขนเพยงครงเดยวจากเดม เขาควรจะเตมสงใดลงในสารละลายเดมเพอทาใหสารละลายมความเขมขนเหลอเพยงครงเดยว

1) นา 50 มลลลตร 2) นา 100 มลลลตร 3) เกลอ 5 กรม 4) เกลอ 10 กรม




สารในขอใดทเปนธาต

ออกซเจน ไฮโดรเจน และนาเปนสาร สารเหลานขอใดทเปนธาต

1) ออกซเจน ไฮโดรเจน และนา 2) ออกซเจนและไฮโดรเจนเทานน 3) ออกซเจนเทานน 4) นาเทานน





138


เคม การจดจาแนกและองคประกอบของสาร ความรทเปนขอเทจจรง

ชนดของสารทเปนผงสขาว/ดา

ผงแปงทมทงจดเลกๆ สขาวและจดเลกๆ สดานาจะเปน

1) สารละลาย 2) สารประกอบบรสทธ 3) สารผสม 4) ธาต



เคม การจดจาแนกและองคประกอบของสาร ความรทเปนขอเทจจรง

ปฏกรยาของคลอรนและโซเดยม

เมอกาซคลอรนเกดปฏกรยากบโลหะโซเดยม จะเกดสารชนดใด

1) สารผสม 2) สารประกอบ 3) ธาต 4) อลลอย 5) สารละลาย





139


เคม การจดจาแนกและองคประกอบของสาร การใหเหตผลและการวเคราะห

การแยก เกลอ/ทราย/ผงเหลก ทผสมอยดวยกน

เทเรซาไดรบของผสมระหวาง เกลอ ทราย ผงเหลก และเศษไมชนเลกๆ เธอแยกของผสมโดยใช 4 ขนตอนตามทแสดงในแผนภาพ ตวอกษร ก ข ค และ ง ถกใชแทนองคประกอบทง 4 แตไมไดระบไววาตวอกษรใดแทนสงใด

ระบวาแตละองคประกอบคออะไรโดยเขยน เกลอ ทราย เหลก หรอ ไม ลงในชองวางดานลาง

องคประกอบ ก คอ________________________ องคประกอบ ข คอ ________________________ องคประกอบ ค คอ________________________ องคประกอบ ง คอ ________________________


ขนท 1 ใชแมเหลก ก ข ค ง

ข ค ง ก

ขนท 2 เตมนาและนา องคประกอบทลอยนาออก

ข ค ง

ค ง + นา ข

ขนท 3 กรอง

ค ง + นา

ค ง + นา

ขนท 4 ระเหยนาออก

ง

ง + นา

นา


140


ระบองคประกอบทง 4 ไดอยางถกตอง ก = เหลก, ข = ไม, ค = ทราย, ง = เกลอ

คาตอบถกบางสวน ระบเหลกและไมไดอยางถกตอง (ก และ ข) ทราย และ/หรอ เกลอ ไมตอบหรอตอบผด

o เหลก ไม เกลอ ทราย o เหลก ไม ทราย เวนวาง

ระบเหลกและเกลอไดอยางถกตอง (ก และ ง) ไม และ/หรอ ทราย ไมตอบหรอตอบผด o เหลก ทราย ไม เกลอ o เหลก เวนวาง เวนวาง เกลอ

ระบทรายและเกลอไดอยางถกตอง (ค และ ง) เหลก และ/หรอ ไม ไมตอบหรอตอบผด o เวนวาง เวนวาง ทราย เกลอ o นา ไม ทราย เกลอ

คาตอบถกบางสวนอนๆ (ทระบองคประกอบสองอยางไดถกตอง) คาตอบผด

ระบเหลกไดถกเทานน (ก) องคประกอบอนๆ ทเหลอไมตอบหรอตอบผด คาตอบผดอนๆ


เคม โครงสรางระดบอนภาคของสาร การเขาใจแนวคด

เอาอะตอมออกจากเกาอ

ถานกเรยนเอาอะตอมทงหมดออกจากเกาอแลวจะเหลออะไร

1) เกาออยทเดมแตมนจะไรนาหนก 2) เกาอกจะเปนเหมอนเดมทกประการ 3) จะไมมอะไรของเกาอเหลออยเลย 4) เหลอเพยงกลมของของเหลวบนพน




141


เคม โครงสรางระดบอนภาคของสาร ความรทเปนขอเทจจรง

อนภาคในนวเคลยสของอะตอม

นวเคลยสของอะตอมสวนใหญประกอบดวย

1) นวเคลยสเพยงอยางเดยว 2) โปรตอนและนวตรอน 3) โปรตอนและอเลคตรอน 4) นวตรอนและอเลคตรอน



เคม โครงสรางระดบอนภาคของสาร ความรทเปนขอเทจจรง

อะตอมทเปนกลางไดรบอเลคตรอน

เมออะตอมทเปนกลางไดรบอเลคตรอนเพมจะเกดเปนอะไร

1) ของผสม 2) ไอออน 3) โมเลกล 4) โลหะ





142


ฟสกส ไฟฟาและแมเหลก การเขาใจแนวคด

ขวของแมเหลกทถกตด

ภาพขางลางแสดงแทงแมเหลกทถกเลอยตดออกเปนสามทอน

จงเขยนอกษรแสดงขวเหนอ (N) หรอขวใต (S) ลงในกรอบทกาหนดไวทปลายแทงแมเหลกทอนทอยตรงกลาง เพอแสดงขวแมเหลก


คาตอบทไดคะแนนเตมตองเขยนตวอกษรทงสองในกรอบทปลายแมเหลกแทงกลาง (N-S) หรอจะเขยนนอกกรอบ ขางบน ขางลาง ถาถกขวกถอวาถก สวนทแทงอนจะเขยนดวยหรอไมกตาม คาตอบถก

N-S คาตอบผด

S-N เขยนตวอกษรทปลายแทงอนทไมใชแทงกลาง คาตอบผดอนๆ

เหนอ

ใต



143


ฟสกส ไฟฟาและแมเหลก ความรทเปนขอเทจจรง

แผนภาพของแบตเตอรในถานไฟฉาย

แผนภาพแสดงกระบอกไฟฉาย และการจดวางแบตเตอรภายในกระบอก

เพอจะใหไฟฉายทางานได ตองจดแบตเตอรตามรปใด 1) จดตามรป ก เทานน 2) จดตามรป ข เทานน 3) จดตามรป ค เทานน 4) การจดทงสามแบบน ไมทาใหไฟฉายทางานได



ฟสกส ไฟฟาและแมเหลก การใหเหตผลและการวเคราะห

เขมทศถกวางไวใกลแมเหลก

ก ข




144

แผนภาพขางบน แสดงเขมของเขมทศทขวเหนอและขวใตของเขมมตวอกษร N และ S กากบไว เมอนาไปวางใกลแมเหลกทแรงจด ตามรปขางลาง

ก. จงเขยนภาพเขมในวงกลมในภาพ และเขยนบอกขวเหนอ (N) และขวใต (S) ของเขมดวย ข. จงอธบายคาตอบโดยใชความรเรองแมเหลก

การใหคะแนนขอ ก. (ภาพเขมในวงกลมในภาพ) คาตอบถก

เขยนภาพเขมในแนวนอน พรอมกบตวอกษร N ทางปลายขวา และ S ทางปลายซาย (ดแผนภาพขางลาง) และใหคะแนนแมวาตวอกษรบอกขวจะหายไปหนงตว (เชน N หรอ S หายไปหนงตว) เพราะถอวานกเรยนเขาใจ


เขยนภาพเขมในแนวนอนแตระบขวกลบกน เขยนภาพเขมแนวนอนแตไมระบขว เขยนภาพเขมแนวตง คาตอบผดอนๆ


145

......................................................................................................................................................................... การใหคะแนนขอ ข. (อธบายคาตอบโดยใชความรเรองแมเหลก) คาตอบถก

อธบายวาขวตรงขามจะดดกน (N กบ S) หรอขวเหมอนกนผลกกน o เขมดานทศใตของเขมทศดดกบแมเหลกขวเหนอ o ขวเหนอและขวใตดดกน o ขวตรงขามดดกนและขวเหมอนกนผลกกน o แมเหลกผลกขว N ของเขมทศออกไป


อางถงการดด/ผลกของแมเหลกแตไมถกตอง o เพราะขวเดยวกนจะดดกน o เมอแมเหลกเขาใกลกบเขมทศจะมแรงดดทางปลาย N มากกวา o เขมของเขมทศเปนโลหะ ดงนนมนจะดดกบแมเหลกและหมน o มนจะดดเขมขวเหนอและขวใต

อธบายวาเขมของเขมทศชทศเหนอเสมอ o เขมดานทศเหนอชไปทางสนามแมเหลกขวเหนอเสมอ o ขวเหนอจะชไปทางขวเหนอเสมอ



146


ฟสกส พลงงาน แหลง และการเปลยนแปลง การเขาใจแนวคด

พลงงานสะสมในลวดสปรงสองเสน

ลวดสปรง 1 และสปรง 2 เหมอนกน สปรง 1 ถกอดและถกตรงดวยทจบ สวนสปรง 2 ถกอดมากกวาและถกตรงไวเชนกน

สปรงเสนใดมพลงงานสะสมมากกวากน

1) สปรง 1 2) สปรง 2 3) สปรง ทงสองมพลงงานสะสมเทากน 4) บอกไมได นอกจากจะตองรกอนวาสปรงทาจากวตถใด



ฟสกส พลงงาน แหลง และการเปลยนแปลง การเขาใจแนวคด

ตะปถกถอนออกจากแผนไม

เมอตะปถกถอนออกจากแผนไม ตะปจะรอนขน เพราะเหตใด จงอธบาย


1 2



147


คาตอบทไดคะแนนเตมตองอางถงการเสยดทาน (อาจอางไมชดเจน เปนนย หรออางถงชดเจนกได) เชน o เพราะตะปถกถกบไม o ตะปเกดการตานทาน o เพราะมการเสยดทาน o มการเสยดทานระหวางตะปกบแผนไม

คาอธบายอางถงการเปลยนแปลงพลงงาน เชน o ในตะปมพลงงานมากขนหลงจากมการถอนออก o เพราะตองใชพลงงานในการดงมนออกมา o พลงงานจลนเปลยนเปนพลงงานความรอนเมอดงมนออกมา


คาตอบอางถงเฉพาะตะป หรอการถอนโดยไมเกยวกบการเสยดส หรอพลงงาน เชน o เพราะมนถอนออกยาก o เพราะตองดงแรงๆ o เพราะมนฝงอยในไมนานเกนไป



ฟสกส แรงและการเคลอนท การเขาใจแนวคด

ทางเดนของลกบอลทหลดจากวงโคจร

ตามแผนผงขางลางน รปซายแสดงลกบอลทผกตดปลายเชอก และถกเหวยงเปนวงกลม สวนรปขวาแสดงการเหวยงของลกบอลเมอมองลงมาจากดานบน มองจากดานบน



148

หลงจากเหวยงไปหลายรอบ และลกบอลมาอยทจด Q กหลดออกจากปลายเชอก แผนผงรปใดตอไปน แสดงทศทางของลกบอลทวงไปในทนททหลดจากปลายเชอก




ทาไมลกโปงฮเลยมจงลอยขน

ลกโปงทอดดวยกาซฮเลยม เมอถกปลอยเปนอสระจะลอยขนขางบน ขอใดตอไปนอธบายไดดทสดวาทาไมจงลอยขน

1) ความหนาแนนของฮเลยมนอยกวาความหนาแนนของอากาศ

2) ความตานทานของอากาศชวยพยงลกโปงใหลอยขน 3) ไมมแรงโนมถวงกระทาตอลกโปงฮเลยม 4) ลมพดพาลกโปงลอยขนขางบน


1) 2)

3) 4)



149



มงกฎโลหะ: ความหนาแนนของกอนโลหะ

พระราชาตองการทราบวามงกฎโลหะของพระองคทาดวยโลหะใด นกวทยาศาสตรตองศกษาสมบตของโลหะทใชทามงกฎ จงตองการเปรยบเทยบความหนาแนนของมงกฎกบกอนโลหะทคลายกบกอนโลหะเดม คาความหนาแนนของสารคอมวลของสารหารดวยปรมาตรของสารนน (ความหนาแนน = มวล/ปรมาตร) นกวทยาศาสตรหาปรมาตรของกอนโลหะ และคานวณหาความหนาแนนโดยใชมวลททราบคาแลว (2400 กรม) รปดานลางแสดงมตของกอนโลหะทนกวทยาศาสตรวดได

ความหนาแนนของกอนโลหะเปนเทาไร คาตอบ _______________ g/cm3


19.2 g/cm3 19 g/cm3 [คดเปนจานวนเตมทใกลเคยงทสด]


แสดงวธหาคาความหนาแนน (มวล/ปรมาตร) แตไมคานวณคาความหนาแนน หรอคานวณผด 125 [คานวณปรมาตรแตไมคานวณความหนาแนน] 19.3 [ไมไดแสดงวธคด ลอกความหนาแนนจากตารางมาตอบ] คาตอบผดอนๆ

5 cm

5 cm

5 cm



150


ฟสกส แรงและการเคลอนท การใหเหตผลและการวเคราะห

มงกฎโลหะ: การหาปรมาตรของมงกฎโลหะ

นกวทยาศาสตรจาเปนตองหาปรมาตรของมงกฎเพอทจะทราบความหนาแนนของโลหะ นกวทยาศาสตรมวสดและอปกรณเหลาน สาหรบใชหาปรมาตร จงบรรยายวธทนกวทยาศาสตรอาจจะใช เพอหาปรมาตรของมงกฎ โดยใชอปกรณทมใหนกเรยนอาจจะวาดแผนภาพเพอประกอบคาบรรยายกได


คาตอบทไดคะแนนเตมตองบรรยายถง หรอเขยนแผนภาพแสดงการแทนทนา และบงชชดเจนถงการหาปรมาตรของมงกฎ แมคาตอบจะบอกถงการใชอปกรณอนๆ นอกจากทกาหนด (เชน ไมบรรทด ปากกาเขยนเครองหมาย ฯลฯ) คาตอบทบอกวาใชการแทนท หรอภาพทแสดงการแทนท โดยไมบรรยายวธทาหรอขนตอนการทา ใหไดคะแนนบางสวน คาตอบถก

บรรยายถง หรอเขยนแผนภาพแสดงขนตอนการแทนทนา ใชวธวดความสงของระดบนาทเปลยนแปลง 1) ใสนาลงในอาง (ถาด ฯลฯ) ทาเครองหมายระดบนาไว 2) ใสมงกฎลงในนา (อาง ถาด) ทาเครองหมายระดบนาใหม 3) วดความแตกตางของปรมาตร กอนและหลงใสมงกฎลงในนา

อางนา

กระบอกตวง กอกนา

ถาดพลาสตก



151

บรรยายถง หรอเขยนแผนภาพแสดงขนตอนการแทนทนา ใชวธใหนาลนออกมา 1) ใสนาลงในอางนาจนเตม 2) ใสมงกฎลงในอางนา เกบนาทลนออกมา 3) ใชกระบอกตวงวดปรมาตรของนาทไหลลนออกมา

คาตอบถกอนๆ คาตอบไดคะแนนบางสวน

บรรยายหรอเขยนภาพทมการแทนทนา แตไมมคาบรรยาย หรอมไมพอเพยง หรอไมบอกขนตอนของการวดเพอหาปรมาตร เชน

o ใสนาลงในอาง แลวใสมงกฎลงไป วดวาระดบนาสงขนเทาไร o ใสมงกฎลงในอางทมนาเตม ดวานาลนออกเทาไร

คาตอบอนทมสวนถกแตบรรยายไมครบขนตอนๆ คาตอบผด

พดถงการใสมงกฎลงในอาง (ถาด หรอภาชนะอน) ทมนา โดยไมบอกเรองระดบนาทเพมขน หรอปรมาณนาทลนออก และไมบอกขนตอนการวดปรมาตร เชน

o เตมนาลงในอางนาจนเตม แลวใสมงกฎลงไป จะไดปรมาตรของมงกฎ คาตอบผดอนๆ



มงกฎโลหะ: ทาไมนกวทยาศาสตรตองวดซาๆ

นกวทยาศาสตรวดปรมาตรของมงกฎหาครง และคานวณความหนาแนนในแตละครงของการวดปรมาตร ไดผลดงในตารางขางลาง

การวดครงท ปรมาตรของมงกฎ (cm3 ) ความหนาแนน (g/cm3 )

1 202 11.88 2 200 12.00 3 201 11.94 4 198 12.12 5 199 12.06


152

ก. ทาไมนกวทยาศาสตรตองวดปรมาตรถงหาครง

ข. นกวทยาศาสตรรายงานตอพระราชาวา ความหนาแนนของมงกฎ คอ 12.00 g/cm3 จงแสดงใหเหนวานกวทยาศาสตรใชผลทได มาทาใหไดคาความหนาแนนนอยางไร

การใหคะแนน ขอ ก. (การวดซา) คาตอบถก

คาตอบทไดคะแนนเตมตองอางถงความถกตอง ความแมนยา ความเชอถอได ปองกนความผดพลาด หรอความไมแนนอนจากการทดลอง ของการวด หรอเหตผลทานองเดยวกน เชน

o เพราะวาอาจมความผดพลาดจากการทดลอง จงวดหาครงและสามารถคานวณคาเฉลย และสามารถรคาความคลาดเคลอน (ความผดพลาด) ไดดวย

o แตละครงทวด จะไดคาใกลเคยงกน แตไมตรงกนทเดยว ดงนนการวดหลายครงจงมนใจไดมากกวา o ตองการคาตอบทถกตองมากขน o ตองการหาปรมาตรทถกตองมากขน o เพอใหเชอถอไดมากขน

อางถงเฉพาะการคานวณ คาเฉลย หรอคากลาง หรอชวงพสย เชน o เพอหาปรมาตรเฉลย o เพอคานวณคากลาง





153

คาตอบผด อางถงความผด หรอการเปลยนแปลงของการวด โดยไมพดถงการเฉลย ความถกตอง ความแมนยา ความ

เชอถอได ปองกนความผดพลาด หรอความไมแนนอน เชน o เผอวามการวดผดเกดขน o เพอใหแนใจวาไมมการเปลยนแปลง o เพอใหมนใจวาไดคาตอบถกและตวผทดลองจะไมมความผด o เพอใหแนใจวาทาถกแลว o เพอตรวจสอบวาวดถกหรอไม

อางถงการทดลองทถกตอง เทยงตรงแตไมพดถงการคานวณคาเฉลย ความแมนยา ความเชอถอได ปองกนความผดพลาด หรอความไมแนนอน เชน

o เพอใหแนใจวาเปนการทดลองทถกตอง คาตอบผดอนๆ

..................................................................................................................................................... การใหคะแนน ขอ ข. (คาความหนาแนนของมงกฎ) คาตอบถก

แสดงวธคานวณคาเฉลยทถกตอง เชน o รวมคาความหนาแนน 5 คาเขาดวยกนแลวหารดวย 5 เพอหาคาเฉลย (11.88 + 12.00 + 11.94 +

12.12 + 12.06) = 60. และ 60/5 =12.0 คาตอบถกอนๆ

คาตอบผด บอกวาเปนคาเฉลย โดยไมแสดงวธทา หรอวธทาผด เชน

o เขาหาคาเฉลย ของความหนาแนนทง 5 คา แสดงวธหาความหนาแนน โดยไมมการหาคาเฉลยหรอคากลาง เชน

o เขาเอาคามวลมาหารดวยปรมาตร o 2400/200 = 12.0



154



มงกฎโลหะ: กอนโลหะทามาจากอะไร

ตารางตอไปนแสดงความหนาแนนของโลหะตางๆ

โลหะ ความหนาแนน (g/cm3)

แพลทตนม 21.4 ทอง 19.3 เงน 10.5

ทองแดง 8.9 สงกะส 7.1

อะลมเนยม 2.7

ก. คาความหนาแนนของกอนโลหะทนกเรยนคานวณไดจากขอ 36 จงพจารณากอนโลหะในขอนนนาจะทาจากโลหะใด

คาตอบ _________________________________ จงใหคาอธบายประกอบคาตอบ ข. ความหนาแนนของมงกฎคอ 12.0 g/cm3 นกเรยนจะรายงานพระราชาวาชางอญมณ ใชโลหะใดหรอโลหะผสมใด ในการทามงกฎ

การใหคะแนน ก.

ใหคะแนนกบคาตอบทระบวาทอง และ ใหคาอธบายทอยบนพนฐานของเรองความหนาแนน ถาตอบวาทองแตไมมคาอธบายหรออธบายผดถอวาเปนคาตอบทไมถก ในกรณทตอบโลหะอน หรอโลหะหลายชนดตามความหนาแนนทคานวณผดในขอทผานมา และใหคาอธบายทสมเหตสมผลตามความหนาแนนทคานวณผด คาตอบลกษณะนเปนคาตอบทถกตอง




155

คาตอบถก ตอบทอง โดยมคาอธบายจากความหนาแนนทคานวณไดถกตองในขอทผานมา (19.2 g/cm3)

o ทองเพราะมนมความหนาแนนใกลเคยงทสด o ทอง ความหนาแนนเทาๆ กน


คาตอบผด ตอบทอง โดยไมมคาอธบายหรอคาอธบายผดโดยไมไดใชความหนาแนน

o ทอง เพราะสวนใหญแลวมงกฎจะทาดวยสงน ตอบเงน (อยางเดยวหรอผสมกบโลหะอน) [สบสนระหวางความหนาแนนของมงกฎกบความหนาแนนของกอนโลหะ]

o สวนใหญนาจะเปนเงนเพราะความหนาแนนคอ 12 และนนคออนทใกลทสด คาตอบทไมถกอนๆ

................................................................................................................................................. การใหคะแนน ข.

ใหคะแนนกบคาตอบทระบวามงกฎประกอบดวยโลหะผสม (อลลอย) และระบโลหะทอาจรวมอยในนนโดยอางองความหนาแนน (ความหนาแนนของมงกฎอยระหวางความหนาแนนของโลหะบรสทธชนดตางๆ)

คาตอบทระบวามงกฎประกอบดวยโลหะผสม (อลลอย) หรอไมใชทองคาบรสทธโดยไมอธบายเพมเตมวามโลหะอะไรบางผสมอย ใหเปนคาตอบทไมถก ถาคาตอบระบวามงกฎทาจากพลลาเดยม (ไมอยในตารางแตมความหนาแนนเทากบ 12 g/cm3) ควรใหเปนคาตอบทไดคะแนน คาตอบถก

รายงานวามงกฎทาจากโลหะผสม (อลลอย) และบอกชอโลหะ (แตละชนด) ทเปนสวนผสม (สวนผสมทสมเหตผลตามความหนาแนน)

o ชางอญมณใชทองและผสมเงนบางสวน o อาจจะมทองแดงผสมอยดวยเพราะมนทาใหความหนาแนนนอยลงและลดคาใชจายลง o ชางอญมณนาจะใชเงนทงหมดแลวเคลอบดวยทองบางๆ เพอทาใหมนดเปนทองบรสทธ แมวามนจะ

ไมใชทองกตาม คาตอบถกอนๆ


รายงานเพยงมงกฎทาจากโลหะผสมหรอไมใชทองคาบรสทธ (หรอคาตอบทคลายกน) ไมไดบอกชอโลหะทเฉพาะเจาะจงแตอยางใด

o ชางอญมณไมไดใชกอนโลหะทพระราชามอบให o ชางอญมณใชโลหะมากกวา 4 ชนดในการทามงกฎ


156

รายงานวาเปนเงน (ความหนาแนนใกลกบ 12 g/cm3 มากทสด) o โลหะทใชคอเงน

รายงานโลหะผสมทไมถกตองโดยการนาความหนาแนนมาบวกกน o มนเปนเงนและอลมเนยม (10.5+2.7) o โลหะผสมของเงนและอลมเนยมเพราะความหนาแนนของมนรวมกนไดประมาณ 12.0 o ทองแดงและอลมเนยม

คาตอบทผดอนๆ



การขยายผล: กราฟระยะทาง/เวลา

กราฟขางลางเขยนจากการเดนของแมลงเตาทองตวหนงทเดนเปนเสนตรง

ถาแมลงเตาทองเคลอนทดวยความเรวเดมจะตองใชเวลาเทาไรทจะเคลอนท 10 cm

1) 4 วนาท 2) 6 วนาท 3) 20 วนาท 4) 25 วนาท


ระยะ

ทาง (

cm)

เวลา (วนาท)



157



การควบคมการทดลอง

แผนผงขางลางแสดงการทดลอง 9 ครง ทนมตทาการทดลองทใชรถลากเลกๆ ทมขนาดตางกน สองขนาด และมกลองจานวนแตกตางกนวางอยบนรถ กลองทกกลองมมวลเทากน เขาใชราง อนเดยวกนทดลอง แตความสงตางๆ กน

เขาตองการทดสอบความคดของเขาทวายงวางรางใหสงขน รถจะเคลอนทลงมาเรวขน เขาควรจะเปรยบเทยบการทดลองสามครงใด

1. G, H, และ I 2. I, W, และ Z 3. I, V, และ X 4. U, W, และ X 5. H, V, และ Y




158



แนวโนมของขอมล เมอมมวลหลายๆ ขนาดบนลวดสปรง

ตารางขางลางแสดงผลการทดลอง ทตองการสารวจวาความยาวของลวดสปรงจะเพมขนอยางไร เมอมมวลตางๆ กนมาแขวนอย

มวล (g) ความยาวของสปรง (cm) 0 5

10 7 20 9 30 11 40 12 50 13 60 13

จงบรรยายการเปลยนแปลงความยาวของสปรง เมอมวตถทมมวลตางกนหอยแขวนอย


คาตอบทไดคะแนนเตมตองบอกพนฐานสองอยางจากตาราง 1) ตอนแรก ความยาวของสปรงเพมขนอยางสมาเสมอ (ในอตราคงท) เมอมวลถกเพมขน 2) หลงจากจดหนง (40 กรม) ความยาวของสปรงเรมคงท และไมเปลยนแปลงเมอมวลถกเพมขน

คาตอบอาจบอกเปนปรมาณ หรอบอกคราว ๆ เชงคณภาพ (แมไมใสหนวยความยาวหรอนาหนกกไมถอวาผด)



159

คาตอบถก คาตอบระบขอบเขต 1) และ 2) เชน

o ขณะทมวลนอย ๆ ความยาวเพมขน 2 cm ทก ๆ 10 กรม ทมวล 40 กรม ความยาวเปลยนเพยง 1 cm และ ท 50 กรม มนไมยาวขนอกตอไป

o ความยาวเพมขน 2 หนวย จนถง 30 กรม แลวเพมขน อกคราวละหนงหนวย จนถง 50 กรม และเพมขน 0 ท 60 กรม

o ความยาวเพมขนคงทจนถง 40 กรม แลวเพมขนเลกนอย จนกระทงความยาว 13 cm ท 50 และ 60 กรม คาตอบถกอนๆ


พดถงอยางท 1) อยางเดยว คาตอบพดถงการเพมของความยาวเมอเพมมวล แตไมพดถงเรองความยาวทคงท หรอพดไมเพยงพอ เชน

o ความยาวเพมขน เมอเพมมวลลงไป o ความยาวของสปรงเพมขน 2 ทกครงทเพมนาหนกลงไป o ความยาวของสปรงเพมขน 2 ทกครงจนกระทง ถง 40 กรม

พดถงตอนทความยาวคงทหรอลดลงเมอมวลมาก ๆ เชน o ลวดสปรงยดขน จนถง 13 cm o หลงจาก 50 กรม ลวดสปรงไมยดเพมขน o ลวดสปรงยดนอยทมวลมาก ๆ



160


ฟสกส ความรอนและอณหภม การใหเหตผลและการวเคราะห

เทอรมอมเตอรสาหรบวดนาเดอด

ทระดบความสงตางๆ กน จดเดอดของนาจะแตกตางกน อยในชวง 80๐C ถง 100๐C เทอรมอมเตอรทมสเกลเปน องศาเซลเซยสทแสดงไวขางลางน อนไหนทจะใชวดจดเดอด ของนาในชวงความสงตางๆ ไดเทยงตรงทสด

ก. ข. ค. ง. จ.

เทอรมอมเตอร

1) เทอรมอมเตอร ก. 2) เทอรมอมเตอร ข. 3) เทอรมอมเตอร ค. 4) เทอรมอมเตอร ง. 5) เทอรมอมเตอร จ.




161


ฟสกส แสง การเขาใจแนวคด

การเหนในทมด

คนทอยในหองมดในเวลากลางวน เมอมองออกนอกหนาตางจะสามารถมองเหนคนทอยขางนอกไดชดเจน แตคนทอยขางนอกจะไมสามารถมองเหนคนขางใน ทาไมจงเปนเชนนน

1) ไมมแสงเพยงพอทจะสะทอนจากบคคลทอยในหอง 2) รงสของแสงไมสามารถผานหนาตางกลบไปกลบมาสอง

ครงได 3) แสงขางนอกไมสามารถผานหนาตางเขามาได 4) แสงแดดไมเขมขนมากพอเทากบแสงสวางจากแหลงอน




162



มมสะทอนของรงสแสง

รงสของแสงพงเขาหากระจกดงภาพ

รปในขอใดตอไปน แสดงทศทางของแสงสะทอน

1) 2) 3) 4)


กระจก

กระจก กระจก

กระจก กระจก



163



แสงแดดผานปรซม

แผนผงแสดงรงสของแสงแดดเดนทางผานปรซมกระจก จงบรรยายวาจะมองเหนอะไรบนฉาก (อาจจะใชวาดแผนผงชวยอธบายคาตอบของนกเรยนได)


คาตอบทไดคะแนนเตมตองพดชดเจนถงการมองเหนสทแตกตางกนบนฉากอาจจะเปนคาบรรยายหรอการเขยนภาพกได คาตอบอาจจะไมจาเปนตองเรยงสใหถกตองตามลาดบกถอวาไดคะแนนเตม คาตอบทไดคะแนนบางสวน เปนคาตอบทพดถงการกระจายแสง แมวาจะไมบรรยายถงแสงทมองเหนบนฉาก คาตอบถก

บรรยายหรอวาดภาพสของแสงในสเปกตรม เชน o สเปกตรมของแสง 7 ส ไดแก แดง สม เหลอง เขยว นาเงน คราม มวง (หรอวาดรปประกอบ)

ฉาก

ปรซม

แสงแดด

แสงแดด ฉาก

ปรซม



164

พดถงสเปกตรม สของรง สตางๆ (ไมบอกสของแสงในสเปกตรม) เชน o จะเหนสบนฉาก เหมอนสรง o จะเหนสทกสของสเปกตรม o จะมองเหนแสงส 7 ส

คาตอบถกอนๆ คาตอบไดคะแนนบางสวน

บรรยายหรอวาดรปการกระจายแสง แตไมเกยวของกบการมองเหนส เชน o จะมรงสหลายรงสกระจายออกแสงจะกระจายออก o แสงจะขามไปทางดานหลงของปรซม และมองเหนบนฉาก

บรรยาย หรอวาดภาพแคการกระจายแสง (ไมพดถงแสงสตางๆ) เชน o แสงในปรซมจะโคงออก o แสงแดดจะผานปรซม ผานออกเปนมม


บรรยายหรอวาดรปผด พดถงการเกดเงาของปรซม เชน o จะเกดเงาของปรซมบนฉาก

อางถงการเหนแสงบนฉาก (ไมพดถงการกระจายแสง) เชน o แสงแดดตกกระทบฉาก o ฉากจะสวางขนเพราะมแสงสองไปถง



165



ฟาแลบกอนฟารอง

คนวนทฝนฟาคะนอง มะลมองออกไปนอกหนาตาง เธอเหนแสงของฟาแลบ และอกสองสามวนาทตอมากไดยนเสยงฟารองตามมา จงอธบายวาทาไมเธอจงมองเหนฟาแลบกอนไดยนฟารอง


อางถงแสงเดนทางเรวกวาเสยง เชน o ความเรวของแสงมากกวาความเรวของเสยง o แสงเดนทางเรวกวาเสยง o เสยงตองใชเวลาเดนทางมากกวาแสง


อางถงแสงอยใกลกวา หรอฟารองอยไกลกวา เชน o ฟารองอยไกลกวามาก

อางถงฟาแลบเกดกอนฟารอง และฟาแลบทาใหเกดฟารอง เชน o เสยงเกดภายหลง o ฟารองเกดจากฟาแลบ o ฟารองเปนการสะทอนของฟาแลบ




166


ฟสกส แสง การใหเหตผลและการวเคราะห

ตาแหนงของเทยนทสะทอน

เทยนเลมหนงถกวางไวบนแผนทมชองตารางซงอยหนากระจก ดงรป

จดไหนในกระจกทจะเปนตาแหนงทมองเหนภาพสะทอนของเทยนในกระจก

1) ทจด A 2) ทจด B 3) ทจด C 4) ทจด D


กระจกเงา



167



ขนาดของเงา

หลอดไฟดวงเลกถกวางไว ทางดายซายมอของบตรแขงทเปนสเหลยมจตรสหาง 20 cm และกระดาษแขงถกวางไวหางกระดาษโปสเตอร 20 cm ดงรป เงาของบตรแขงจะเกดขนบนกระดาษโปสเตอร วดขนาดของเงาของบตรแขง ไดวาดานหนงยาว 10 cm

ถากระดาษโปสเตอร ถกเคลอนยายออกไปใหหางออกไปอก 40 cm นนคอไปอยหางจากหลอดไฟ 80 cm เงาของบตรแขงทเกดขนจะมขนาดของดานหนงเปนเทาไร

1) 5 cm 2) 10 cm 3) 15 cm 4) 20 cm


หลอดไฟ

บตรแขง

เงา

กระดาษโปสเตอร



168



ภาพสะทอนในกระจก

พกนวางอยหนากระจกเงา ดงรป จงเขยนรปของพกนทจะมองเหนปรากฏในกระจกเงา


ภาพของพกนทอยในขอบเขตกรอบสเหลยมทถกตอง ใหถอวาถกไดคะแนนเคม ภาพของพกนทอยในขอบเขตกรอบสเหลยมทถกแมไมแสดงปลายพกนชดเจนกใหถอวาถก ยกเวนแสดงขนแปรงปลายพกนผดทศทาง ใหถอวาผด คาตอบถก

วางถกตาแหนง ถกมม ถกทศทาง (รป 1) คาตอบผด

วางตาแหนงและมมถก แตปลายพกนหนไปทางซาย (รป 2) วาดรปขนานกบภาพวตถ (รป 3) มมถก แตกรอบผด (รป 4) หรอปลายพกนผดทศ คาตอบผดอนๆ

กระจกเงา



169


วทยาศาสตรเกยวกบโลก โลกในระบบสรยะและในจกรวาล การเขาใจแนวคด

ลกษณะทปรากฎของดาวพฤหสและดวงจนทร

ดาวพฤหสมขนาดใหญกวาดวงจนทรของโลกแตเรามองเหนวามนมขนาดเลกกวาเมอเรามองจากโลก ทาไมจงเปนเชนนน

รป 1 รป 2

รป 3 รป 4



170


คาตอบทถกตองกลาวในเชงการเปรยบเทยบระยะทางระหวางดาวพฤหสและดวงจนทรเมอเปรยบเทยบกบโลก การเปรยบเทยบโดยนยวาระยะทางจากดาวพฤหสไกลกวามากถอเปนคาตอบทถก ระยะทางจรงสามารถใชสอถงการเปรยบเทยบความแตกตางได ระยะทางไมจาเปนตองเปนตวเลขทถกตองสมบรณ ถาการเปรยบเทยบระยะทางถกตอง คาตอบทกลาวเพยงดาวพฤหสอยไกลมาก หรอดวงจนทรอยใกลโดยไมกลาวถงการเปรยบเทยบกใหเปนคาตอบทถกตอง คาตอบถก

อางถงระยะทางของดาวพฤหสทไกลกวามาก และ/หรอ ระยะทางของดวงจนทรทสนกวา (จากโลก) ทงกลาวถงอยางชดเจนและโดยนย

o ดาวพฤหสอยไกลจากโลกมากกวาดวงจนทร o ดวงจนทรอยใกลกวาดาวพฤหสมาก o ดาวพฤหสอยไกลกวา o มน (ดาวพฤหส) อยหางไกลจากโลก o เพราะดาวพฤหสอยไกลออกไป o ดวงจนทรอยใกลกบโลกมากซงทาใหมนดใหญกวา


คาตอบผด อางถงระยะทางแตคาอธบายถงผลของระยะทางจากดาวพฤหสหรอดวงจนทรตอขนาดในการมองเหนยงไมชดเจน

o เพราะระยะทาง o ดวงจนทรของดาวพฤหสอยใกลกวา

อางถงดวงจนทรอยไกลกวา หรอดาวพฤหสอยใกลกบโลกมากกวา คาตอบผดอนๆ


171



ทาไมดวงจนทรจงเปลยนรปราง

รปรางของดวงจนทรทปรากฎเปลยนแปลงอยตลอดในแตละเดอน ขอใดตอไปนอธบายวาทาไมรปรางของดวงจนทรทปรากฎจงมการเปลยนแปลงไดดทสด

1) โลกหมนรอบตวเอง 2) ดวงจนทรหมนรอบตวเอง 3) ดวงจนทรโคจรรอบโลก 4) เมฆบงดวงจนทร




ตาแหนงของดวงจนทรในขณะเกดสรยปราคา

วาดตาแหนงของดวงจนทรบนแผนภาพดานลางเพอแสดงใหเหนวาการเกดสรยปราคามลกษณะอยางไร

ดวงอาทตย โลก




172


ใหคะแนนกบคาตอบทดวงจนทรอยระหวางโลกกบดวงอาทตยภายในบรเวณทเปนเงา ดงแสดงในแผนภาพดานลาง คาตอบอาจจะแสดงเงาบนโลกทเกดจากพระจนทร คาตอบทไดคะแนนควรบอกตาแหนงของดวงจนทรไดอยางถกตองแมวาจะวาดเงาผด เพราะคาถามไมไดบอกอยางชดเจนวาตองการใหวาดเงา ความผดพลาดในเรองขนาดหรอระยะทางของดวงจนทรจะไมนามาพจารณา

คาตอบถก

วาดดวงจนทรอยระหวางดวงอาทตยและโลกภายในบรเวณทเปนเงา

คาตอบผด วาดดวงจนทรอยอกดานหนงของโลก (จนทรปราคา) วาดดวงจนทรซอนกบดวงอาทตย (ทศนยกลาง หรอ เกด “คราส” เพยงบางสวน) คาตอบผดอนๆ

คาตอบถก คาตอบผด



ทศทางทลกบอลรวงสพน


ดวงอาทตย ดวง

จนทร โลก โลก ดวงอาทตย ดวงจนทร


173

รปภาพดานบนแสดงรปคน 3 คนถอลกบอลยนอยทตาแนงตางๆ บนโลก ถาคนเหลานนปลอยลกบอลแรงโนมถวงจะทาใหมนรวงจากมอ

ภาพใดตอไปนทแสดงทศทางทลกบอลของทง 3 ตาแหนงตกไดดทสด



วทยาศาสตรเกยวกบโลก โลกในระบบสรยะและในจกรวาล ความรทเปนขอเทจจรง

ดวงอาทตย

ดวงอาทตยเปนตวอยางของขอใดตอไปน

1) ดาวหาง 2) ดาวเคราะห 3) กาแลกซ 4) ดาวฤกษ


3) 4)

1) 2)



174


วทยาศาสตรเกยวกบโลก โลกในระบบสรยะและในจกรวาล การใหเหตผลและการวเคราะห

อณหภมบนพนผวของดาวศกรและดาวพธ

ตารางแสดงขอมลบางประการเกยวกบดาวศกรและดาวพธ

อณหภมเฉลยบนพนผว (°C)

องคประกอบของ ชนบรรยากาศ

คาเฉลยระยะหางจาก ดวงอาทตย (ลานกโลเมตร)

เวลาในการโคจรรอบดวงอาทตย (จานวนวน)

ดาวศกร 470 สวนใหญเปนคารบอนไดออกไซด

108 225

ดาวพธ 300 มกาซเบาบาง 58 88

ขอใดอธบายวาทาไมอณหภมบนพนผวของดาวศกรจงสงกวาดาวพธไดดทสด

1) ดาวพธมการดดซบแสงอาทตยไดนอยกวาเพราะขาดกาซทเปนบรรยากาศ

2) เปอรเซนตของคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศของดาวศกรทสงเปนสาเหตใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก

3) ดาวศกรมการโคจรรอบดวงอาทตยนานกวาทาใหดดซบความรอนจากดวงอาทตยไดมากกวา

4) ดาวพธไดรบรงสจากดวงอาทตยโดยตรงนอยกวาเพราะมนอยใกลดวงอาทตยมากกวา




175


วทยาศาสตรเกยวกบโลก กระบวนการ วฏจกร และประวตศาสตรโลก

การเขาใจแนวคด

ขอความเกยวกบอายของภเขาทเปนความจรง

รปภาพแสดงภเขาสองลกทแตกตางกน ภเขาในรป ก. ขรขระและเปนรอยหยก ภเขาในรป ข. เรยบและมรปรางกลม

รป ก. รป ข. ขอความเกยวกบภเขาในขอใดทนาจะเปนจรง

1) ภเขาในรป ก. มอายมากกวา 2) ภเขาในรป ข. มอายมากกวา 3) ภเขานาจะมอายประมาณเดยวกนแตเกดขนจากวธทตางกน 4) ภเขานาจะมอายประมาณเดยวกนแตอยในซกโลกทตางกน




176


วทยาศาสตรเกยวกบโลก กระบวนการ วฏจกร และประวตศาสตรโลก การเขาใจแนวคด

วงแหวนไฟแหงแปซฟค (Pacific Ring of Fire)

แผนภาพดานบนแสดงวงแหวนไฟแหงแปซฟค แผนดนไหวและกจกรรมของภเขาไฟเกดขนตามแนวของวงแหวนไฟ ขอใดอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนเชนนไดดทสด

1) มนอยตรงขอบระหวางแผนเปลอกโลก 2) มนอยตรงขอบระหวางนาตนและนาลก 3) มนอยตรงททกระแสนาในมหาสมทรมาบรรจบกน 4) มนอยตรงททอณหภมของมหาสมทรสงทสด




177


วทยาศาสตรเกยวกบโลก กระบวนการ วฏจกร และประวตศาสตรโลก ความรทเปนขอเทจจรง

สารทไมใชเชอเพลงฟอสซล

ขอใดไมใชเชอเพลงฟอสซล

1) ถานหน 2) นามน 3) ไม 4) กาซธรรมชาต



วทยาศาสตรเกยวกบโลก กระบวนการ วฏจกร และประวตศาสตรโลก ความรทเปนขอเทจจรง

เชอเพลงฟอสซล

เชอเพลงฟอสซลเกดขนจาก

1) ภเขาไฟ 2) ซากของสงมชวต 3) กาซในบรรยากาศ 4) นาทถกกกอยในหน





178




ตารางอณหภม/เวลา

ตารางแสดงอณหภมของสถานทแหงหนง ณ เวลาตางๆ ของวนเปนเวลา 3 วน 6.00 น. 9.00 น. 12.00 น. 15.00 น. 18.00 น. วนจนทร 15°C 17°C 20°C 21°C 19°C วนองคาร 15°C 15°C 15°C 5°C 4°C วนพธ 8°C 10°C 14°C 14°C 13°C

เวลาใดทลมกลายเปนลมหนาว

1) วนจนทรเชา 2) วนจนทรบาย 3) วนองคารเชา 4) วนองคารบาย 5) วนพธบาย




179




แผนทโลกกบเสนรง (ละตจด)

แผนภาพดานบนแสดงแผนทโลกทมเสนรงขดกากบไว สถานท ททาเครองหมายไวบนแผนทโลกแหงใดนาจะมอณหภมเฉลยตลอดปคลายกบสถานท X

1) สถานท ก. 2) สถานท ข. 3) สถานท ค. 4) สถานท ง.



30 องศาเหนอ

60 องศาเหนอ

30 องศาใต

60 องศาใต

ก

ข ค

ง

X



180




หนในถาใตดน

ถาใตดนสวนใหญเกดจากการกระทาของนาตอ

1) หนแกรนต 2) หนปน 3) หนทราย 4) หนดนดาน



วทยาศาสตรเกยวกบโลก โครงสรางของโลกและลกษณะ ทางกายภาพ

ความรทเปนขอเทจจรง

ปรมาณกาซในชนบรรยากาศ

กาซทพบในชนบรรยากาศ 3 ชนด ไดแก คารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน และออกซเจน กาซทงสามตามปรมาณทพบในบรรยากาศ มลาดบจากมากทสดไปหานอยทสดคออะไร

1) ไนโตรเจน ออกซเจน คารบอนไดออกไซด 2) ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด ออกซเจน 3) ออกซเจน ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด 4) คารบอนไดออกไซด ออกซเจน ไนโตรเจน





181


วทยาศาสตรเกยวกบโลก โครงสรางของโลกและลกษณะทางกายภาพ ความรทเปนขอเทจจรง

การเปลยนแปลงรปรางและความเรวของแมนา

แมนาสายเลกๆ ทไหลเรวจะพบในหบเขาทเปนรปตว V บนทางลาดชนของภเขา ถานกเรยนตดตามแมนาไปจนถงสวนทไหลผานทราบ นกเรยนคดวารปรางของแมนานาจะมลกษณะเปนเชนไรเมอเปรยบเทยบกบลกษณะทพบบนภเขา

1) สวนใหญจะเหมอนเดม 2) ลกขนและเรวขน 3) ชาลงและกวางขน 4) เปนเสนตรงมากขน



วทยาศาสตรสงแวดลอม การเปลยนแปลงของสงแวดลอม ความรทเปนขอเทจจรง

คารบอนไดออกไซดทเพมขนในชนบรรยากาศ

การเผาไหมเชอเพลงฟอสซลทาใหปรมาณคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศสงขน การเพมขนของคารบอนไดออกไซดอาจสงผลอะไรกบโลกของเรา

1) ภมอากาศทรอนมากขน 2) ภมอากาศทเยนมากขน 3) ลดความชนสมพทธ 4) เพมโอโซนในชนบรรยากาศ





182



สาเหตหลกของฝนกรด

หนงในสาเหตหลกของฝนกรดคอ

1) ของเสยจากโรงไฟฟานวเคลยร 2) การรวไหลจากโรงงานผลตสารเคม 3) กาซจากการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล 4) เพมโอโซนในชนบรรยากาศ




กจกรรมเพอลดมลภาวะทางอากาศในเมองใหญ

กจวตรประจาวนในขอใดทสามารถชวยลดมลภาวะทางอากาศในเมองใหญได

1) ลดเสยงของโทรทศน 2) ใชวสดทยอยสลายไดทางชวภาพ 3) ใชบรการขนสงมวลชนแทนการขบรถ 4) นากระดาษกลบมาใชใหม





183


วทยาศาสตรสงแวดลอม การใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การเขาใจแนวคด

ทรพยากรธรรมชาตสนเปลอง

นามนเปนตวอยางของทรพยากรธรรมชาตสนเปลอง ขอใดเปนอกตวอยางของทรพยากรธรรมชาตสนเปลอง

1) ไม 2) นาทะเล 3) แสงแดด 4) ถานหน




แหลงพลงงานหมนเวยน

จงบอกแหลงพลงงานหมนเวยนมาหนงอยาง และอธบายวธทผคนจะใชพลงงานนนๆ มาหนงวธ แหลงพลงงาน ____________________________________ วธการใช




184


ใหคะแนนกบคาตอบทบอกชอแหลงพลงงานหรอเครองมอทนากลบมาใชใหมได และการใชทระบวาพลงงานจากแหลงหรอเครองมอนนนามาประยกตใชไดอยางไร สาหรบคาตอบทบอกชอแหลงพลงงานหรอเครองมอทนากลบมาใชใหมไดโดยมคาอธบายถงการนาไปใชทไมเพยงพอถอเปนคาตอบทไมไดคะแนน


ดวงอาทตย หรอแสงอาทตย (พลงงานแสงอาทตย) โดยมคาอธบายถงการใชงานทถกตอง o ดวงอาทตย มนใชตมนาจากแผงรบแสงอาทตย o แสงอาทตย มนทาใหเราอบอน

ลม (กงหนลม) โดยมคาอธบายถงการใชงานทถกตอง o กงหนลม สาหรบบดขาวโพด หรอสบนา o กงหนลมสาหรบผลตกระแสไฟฟา

นา (คลน นาขน-นาลง กงหนนา อนๆ) โดยมคาอธบายถงการใชงานทถกตอง o กงหนลม สาหรบบดขาวโพด หรอสบนา o กงหนลมสาหรบผลตกระแสไฟฟา


บอกชอเชอเพลงฟอสซล (เชน ถานหน นามน นามนเชอเพลง) o กาซ คณสามารถใชสาหรบทาความรอนได

บอกชอแหลงพลงงานหรอเครองมอทนากลบมาใชใหมไดโดยมคาอธบายถงการนาไปใชทไมเพยงพอ o นา คณสามารถทาใหมนรอน แขงตว และละลายได o แสงอาทตย o กงหนลม

ตอบ “แสง” (โดยไมมสงทเชอมโยงกบดวงอาทตย) โดยมหรอไมมคาอธบายถงการนาไปใช o พลงงานแสง มนชวยใหเรามองเหน o แสง

คาตอบผดอนๆ o ไฟฟา ใชสาหรบทาอาหาร o แบตเตอร ใหพลงงานกบไฟฉาย


185



กลมของแหลงพลงงานหมนเวยน

กลมใดเปนแหลงพลงงานหมนเวยนทงหมด

1) ถานหน นามน และกาซธรรมชาต 2) ดวงอาทตย นามน และ พลงงานความรอนใตพภพ 3) ลม ดวงอาทตย และนาขน-นาลง 4) กาซธรรมชาต ดวงอาทตย และนาขน-นาลง



วทยาศาสตรสงแวดลอม การใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ความรทเปนขอเทจจรง

การแทะเลมหญามากเกนไปจากปศสตว

การแทะเลมหญามากเกนไปของปศสตวกอใหเกดปญหาใหญ ปญหานนคอ

1) การหมดไปของนาใตดน 2) การเพมของมลภาวะ 3) การกรอนของหนาดน 4) ฝนกรด



ประเทศ % ตอบถก ญปน 63 เกาหล - จน-ฮองกง 68 สงคโปร 70 จน-ไทเป 88 เฉลยนานาชาต 56


186


วทยาศาสตรสงแวดลอม การใชและการอนรกษรพยากรธรรมชาต การใหเหตผลและการวเคราะห

ผลกระทบของเขอนในดานบวกและดานลบ

แผนภาพแสดงพนทเกษตรกรรมในหบเขาทเพงมการสรางเขอน

การมเขอนสามารถสงผลทงทางบวกและทางลบตอการทาเกษตรกรรมในหบเขา

ก. อธบายผลทางดานบวกของเขอนตอการทาเกษตรกรรมมา

1 ขอ

แมนา

พนทเกษตรกรรม

เขอน

ทะเลสาบ



187

ข. อธบายผลทางดานลบของเขอนตอการทาเกษตรกรรมมา 1 ขอ

การใหคะแนน รหสสาหรบผลดานบวก

ใหคะแนนกบคาตอบทระบผลดานบวกของเขอนทเชอมโยงกบการทาเกษตรกรรมในหบเขาอยางชดเจน

คาตอบถก กลาววาเขอนปองกนนาทวม

o ถาไมมเขอน พายลกใหญสามารถทาใหเกดนาทวมได o ไมมโอกาสเกดนาทวม o มนชะลอการไหลของแมนาดงนนมนจะไมทวมทนขนมาทาลายพชผล

กลาววาเขอนควบคมการสงนา o มนเกบนาไวสาหรบหนารอน o เขอนจะปลอยนาในปรมาณทพอด o มนพานาปรมาณมากใหเขาใกลพนทเกษตรกรรมมากขน o มนทาใหการจดสรรนางายขน

กลาวถงประโยชนตอดนทเกดจากเขอน o ทาใหหนาดนเพมขน o ควบคมการกดเซาะ o ดนจะอดมสมบรณมากขนเพราะไดรบนาปรมาณมาก

กลาววาเขอนเปนแหลงผลตพลงงาน o เกษตรกรจะมไฟฟาใช o พนทเกษตรกรรมสามารถใชไฟฟาพลงนาเปนแหลงพลงงาน


กลาวถงผลดานบวกแตไมบอกในเรองของเกษตรกรรมหรอผลของเขอนอยางชดเจน o มนใหนาดมทดกวา



188

o นาดสาหรบพชผล o มนทาใหแมนาเลกลงสาหรบการวายนาและตกปลา

บอกผลดานลบ o มนอาจกนไมใหพนทเกษตรกรรมไดรบนาอยางเพยงพอ o นาอาจอยในระดบทสงมากและอาจไหลทวม


รหสสาหรบผลดานลบ

ใหคะแนนกบคาตอบทระบผลดานลบของเขอนทเชอมโยงกบการทาเกษตรกรรมในหบเขาอยางชดเจน

คาตอบถก กลาวถงการพงทลายของเขอน

o ถาเขอนพงนาอาจทวมหบเขาและพชผล o ถามการรว นาจากทงเขอนอาจทวมและทาลายทกสง

กลาววานาจะแหงหรอลดการสงนาลง o ไมมหรอลดการสงนาเพราะเขอนไมปลอยใหนาไหลผาน o พนทเพาะปลกอาจแหงผากเพราะมนานอยเกนไป o มนทาใหแมนาไหลชาลงมากเกนไปและพนทเกษตรอาจไดรบนาไมเพยงพอ

กลาวถงปญหาของดนทเกดจากเขอน o ไมมสารอาหารเพมเตมจากการเกดนาทวม o สารอาหารทมากมายในนาจะไมขนมาบนพนทเพาะปลก

กลาววาเขอนไปรบกวนสมดลของระบบนเวศ o เขอนอาจไปเปลยนแปลงระบบนเวศของพนทเกษตร o เขอนอาจไปรบกวนระบบนเวศของพนทเกษตร


คาตอบผด กลาวถงผลดานลบแตไมบอกในเรองของเกษตรกรรมหรอผลของเขอนอยางชดเจน

o มนระเบด o มนกกาลงจะเปนสถานททดงดดนกทองเทยว o นาทวม [ไมไดบอกวาเขอนกอใหเกดนาทวมไดอยางไร] o ปลาจานวนมากจะตายเพราะถนทอยของพวกมนเปลยนแปลงไป o ปลาไมสามารถวายทวนนา

บอกผลดานลบ o มนอาจกนไมใหพนทเกษตรกรรมไดรบนาอยางเพยงพอ o นาอาจอยในระดบทสงมากและอาจไหลทวม



189


วทยาศาสตรสงแวดลอม วทยาศาสตรสงแวดลอม การใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

นาดมจากนาทะเล

นาทะเลมเกลอละลายอยและไมเหมาะสาหรบการดม อธบายกระบวนการทสามารถทานาดมหนงแกวจาก นาทะเลหนงถง


ใหคะแนนกบคาตอบทบอกกระบวนการทแสดงถงวธในการแยกนาออกจากเกลอและเกบสวนนาบรสทธไว วธทงายทสดคอการกลน แตวธอนๆ ทถกตองไดแก วธแชแขง หรอวธรเวรสออสโมซส เปนคาตอบทถกเชนกน ใหคะแนนตอบถกบางสวนกบคาตอบทบอกเฉพาะสวนของการแยกสารจากกระบวนการทงหมด คาตอบทตอบวาการตมใหเดอดหรอการกรองโดยไมไดบอกวาแยกนาและเกลออยางไรใหเปนคาตอบทผด


อธบายกระบวนการทถกตอง โดยมขนตอนพนฐานตอไปน (อาจใชเปนแผนภาพ) 1. ตมใหเดอดหรอระเหยเพอแยกนาออกจากเกลอ 2. เกบนาทกลนตว (การควบแนน)

o ใหความรอนแกนาเกลอ ใชถาดขวางไอนาไวแลวใหมนหยดลงแกว เกลอจะเหลออยในถงและนาดมอยในแกว

o ตมนาทะเลใหเดอด ใหไอนาผานเขาไปในทอและปลอยใหไอนากลบคนเปนนา คาตอบถกอนๆ



190

คาตอบถกบางสวน อธบายขนตอนการตมใหเดอดหรอระเหยเพอแยกนาจากเกลอ แตไมไดกลาวถงขนตอนการควบแนน

o บางทถาคณตมนาเกลอใหเดอด เกลอจะแยกจากนา o นานาเกลอมาตม และไอนาจะเกดเปนนาดมคณภาพเยยมยอด

กลาววา “การกลน” หรอคาทคลายกน แตไมไดอธบายกระบวนการ o วธทดทสดคอการใชชดเครองมอการกลน o เอามนไปกลน

คาตอบถกบางสวนอนๆ คาตอบผด

กลาวถงการตมใหเดอด แตไมมหรอมคาอธบายเกยวกบการแยกสารทผด [อาจกลาวถงการกรองหรอกระบวนการอนๆ]

o คณสามารถตมมนได กลาวถงการกรองเพอแยกเกลอ [คาตอบไมเกยวกบการตมใหเดอด]

o ใหมนผานแผนกรอง คาตอบผดอนๆ


191

เอกสารอางอง

OECD (2006), Assessing Scientific Reading and Mathematics Literacy: A Framework For PISA 2006. OECD publications, Paris.

OECD (2007a), PISA 2006 Science competencies for Tomorrow’s World – Volume 1: Analysis. OECD publications, Paris.

OECD (2007b), PISA 2006 Science competencies for Tomorrow’s World – Volume 2: Data. OECD publications, Paris.

Mullis, I.V.S., Martin, M.O., Ruddock, G.J., mith, O’Sullivan, C.Y., T.A., Arora, A., Erberber, E. (2005). TIMSS 2007 Assessment Frameworks. Chestnut Hill, MA: Boston College.

https://mypisa.acer.edu.au/images/mypisadoc/pisa_relitems_sc_2006ms_eng1.pdf

http://nces.ed.gov/timss/pdf/TIMSS8_Science_ConceptsItems.pdf

http://timss.bc.edu/index.html#


192

คณะทางาน

ดร.สนย คลายนล ดร.ปรชาญ เดชศร น.อ.หญงอมพลกา ประโมจนย นายเอกรนทร อชชะกลวสทธ นางสาวสชาดา ไทยแท นางสาวพชรนทร หาดทราย นางสาวสชาดา ภมรนทร

12.ตัวอย่างการประเมินผลวิทยาศาสตร์นานาชาติ...

Education

international student assessment

international mathematics

scientific evidence

scientific inquiry

cognitive domain

scientific literacy

pisa timss

science study