YaynNo: 1735
XII. ARATIRMASONUÇLARI
KÜLTÜR BAKANLlGI YAYNLAR / 1735 Antlar ve Muzeler Genel Müdürlüü Yaynlar: 95.06".Y.0001 Sempozyum Serisi: 43
Hazrlayanlar
smail EROGLU Fahriye BAYRAM HandanEREN Nurhan ÜLGEN Filiz KAYMAZ Ahmet Hamdi ERGÜRER
ISBN: 975-17-1530-X
ISSN: 1017-7663
Not: Bildiriler, aratrmaclardan geldii ekliyle ve sunu srasna göre yaynlanmtr.
T.C.KÜLTÜR BAKANLlGI MLL KÜTÜPHANE BASIMEV ANKARA - 1995
çNDEKLER
Sayfa
Thomas DREW -BEAR Pisidia Antiocheias'nnParlak Dönemlerini Yanstan Yaztlar.. 13
Wolfgang BLÜMEL Epigraphische Forschungen im Westen Kariens, 1993 19
Ender VARNLOGLU Karya'nnHellenistik Dönem Kentleri 25
David FRENCH 1993 Yl Küçük Asya Roma Yollar ve Miltalar 29
Mustafa H.SAYAR Kilikya' da Epigrafi ve Tarihi Corafya Aratrmalar, 1993 39
Mustafa H. SAYAR Dou Trakya'da Epigrafi ve Tarihi CorafyaAratrmalar 1993 61
Gustavo TRAVERSARI 1993'te Frigya Kenti Laodicea'da Yaplan Aratrmalar.. 67
Robert FLEISCHER Forschungen Bei Herakleia Salbake, 1993 75
Frank KüLB Kyaneai ve Çevresi Yüzey Aratrmalar 1993 Yl Sonuçlar 83
Nuin ASGAR Prokornesos-1993 Çalmalar 99
Anneliese PESCHLOW Die Antiken Strassen Des Latmos 123
Marcello SPANO Archaeological Suvey in Keramos, 1993 133
Wolf KOENGS, Frank RUMSCHED Priene, 1993 145
NumanTUNA Teos Aratrmalar, 1993 167
Dominique KASSAB TEZGÖR Sinop'ta Seramik ve Anfora Atö1yelerinin ncelenmesi 177
Sevil GÜLÇUR Aksaray, Nide ve Nevehir lleri 1993 Yüzey Aratrmas. 191
Sachihiro OMURA 1993 Ylnda ç Anadolu'da Yürütülen Yüzey Aratrmalar 215
Turan EFE 1993 Ylnda Kütahya, Bilecik ve Eskiehir llerinde Yaplan
Yüzey Aratrmalar 245
Stephen LUMSDEN Gavurka1esi, 1993 267
Mitchell S. ROTHMAN The Pottery of The Mu Plain And The Evolving Place of a High Border Land 281
Antonio SAGONA, Peter BRENNAN Bayburt Survey 1993 305
A. TubaÖKSE Sivas li 1993 Yüzey Aratrmas.. 317
Elizabeth CARTER Report on the Kahramanmara Archaeologica1 Survey Project From 24.9.1993 to 11.11.1993 331
Altan ÇLNGROOLU, Zafer DERN Dou Karadeniz Yüzey Aratrmas, 1993 343
Oktay BELL
Dou Anadolu Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Aratrlmas, 1993 ; ; 353
AydaAREL MenteeEli Aratrmas 1993 Dönem Çalmalar 385
KazuoASANO Survey of the Early Byzantine Sites in Ölüdeniz Gemiler Ada Area 407
Trevor WATKINS Çatal Höyük Regional Survey 1993 Reconnaissance Season Report , 421
Eugenia EQUINI SCHNEIDER Classical Sites in Anatolia: 1993 Archaeological Survey in Cappadocia .429
Adnan DLER
Akdeniz Bölgesi Antik ça Zeytin ve Üzüm Presleri, 1993 .441
Mehmet ÖZSAT 1993 Yl Ordu - Mesudiye veSivas - Koyulhisar Yüzey Aratrmalar 459
Mehmet ÖZSAT 1993 Yl Antalya - Korkuteli Yüzey Aratrmalar. .483
Stephen MITCHELL, lhan GÜCEREN 1993 Yl Pisidia Yüzey Aratrmalar .497
F. Sancar OZANER Dörtyol- Payas (Issos) Ovas'nda (Antakya) Tarihi Çalardan Günümüze Süregelen Jeomorfolojik Deiikliklerin
Kinet Höyük Üzerindeki Etkileri 513
Robert L. VANN Survey of Ancient Harbors in Turkey: The 1993 Season At Pompeiopolis 529
~iliz YENEHRLOOLU Istanbul - Tekfur Saray - Osmanl Dönemi Çini Frnlar ve Eyüp Çömlekçiler Mahallesi Yüzey Aratrmalar 535
Geoffrey D. SUMMERS Kerkenes Da, 1993 567
1993 SUALTI ARATIRMASI
Cemal PULAK*
Sualt Arkeolojisi Enstitüsü 1980 ylndan beri aralksz olarak sür­ dürdüü sualt aratrmalanna 1993 ylnda 10 Eylül - 7 Ekim tarihleri arasnda devam etmitir. Aratrmaya Cemal Pulak (bakan), George Bass, Donald Frey, Tufan Turanl, Murat Tilev, Robin Piercy, Jack Kelley ve Martin Wilcox katlmlar, Bakanlk temsilciliini Bodrum Sualt Ar­ keoloji Müzesi'nden BahadrBerkaya ve Gürans Kabaçam yapmlardr.
1993 sualt aratumalar enstitümüz için ayr bir önem tamaktayd.
Uzun süreli olarak planlanan bu çalmalar, Karadeniz, Ege, Akdeniz, Nil nehri ve Kzldeniz olmak üzere dört deiik bölgede yaplmaktadr, Tür­ kiye'nin yan sU'a Bulgaristan, Suriye, Msr, Bahreyn ve Birleik Arap Emirlikleri'ni içine alarak çok uzun bir ky eridinin taranmasyla ara­
trma, Tunç ile Erken Demir devirlerine ait, gerek deniz ticareti gerekse de gemi yapm teknolojisi bakmndan bize önemli bilgiler verebilecek türdeki batklarn tespitine yöneliktir.
Türkiye'de yaplmas öngörülen çalmalarn ilk etab zmir, Aydn, Mula ve Antalya illeri kylan,·daha sonraki sezonlarda ise ça­ lmalarn çel, Adana, Antakya ve skenderun kylann kapsamas ta­ sarlanmtr. Söz konusu alan içinde yaplan aratrmalar iki ayn ekip ta­ rafndan Enstitüye ait virazon aratrma gemisi ile Yekta Kaptan balkç
teknesi kullanlarak gerçekletirilmitir. Çalmalar, zmir Seferihisar, Doanbey Adas, Sack Körfezi, Kokar Liman, Teke Burnu, K­
zlburun, Kavak Burnu, Tekta Adas, Alaçat Körfezi bats Altnkum
mevkii; Eski Foca Fener Adas ile Orak Adas çevrelerinde younla­
mtr.
* Cemal PULAK, Institute of Nautical Archaeology P.O. Drawer HG College Station, Texas 77841-5137 ABD

Ege denizindeki iddetli frtnalar nedeniyle, elimizde Tunç Devri'ne ait bir batn bulunduunadairçok eski bir ihbarn olduu Sisam bo­ azna ulalamamtr, Virazonbirhaftaya yakn bir süre Çeme ci­ varndaki limanlk bölgelerdeytr~lc>hayann kalmasn beklemesine ramen, frtnann dinmemesi .nedeniyle bu bölgedeki çalmalar iptal edilmi, Akdeniz kylarnda aratrnaba'atmaküzeregüneye doru de­ nize açlmtr. Ancak, ksa birsüreson"agemininana makinasnda ba­
. . ... ,.'.'... ",...:
Yekta Kaptan teknesiileyaplanaratrmaisebirsüre önce Foça açklannda grgr ana taklarakçykilenvebugün znir Arkeoloji Mü­ zesi' nde sergilenmekte: olanGeç .-elleisikDöneu'inyaitçplak.·bronz atlet heykeli ile yine ayn müzedyblunaibronzbir kolun çkt bat bulma amacna yönelikti. Grgiranmç~kildiialan çok geni 01­ duundan tüm bölgenin detayl ve sistematik biçimde taranmas için INA mütevelli heyet üyesi Martin Wilcox'n bu tür aratrmalar için özel ola­ rak gelitirdii ve henüz prototip safhasnda olan bilgisayar balantl,
hassas sonar cihaz kullanlmtr. Bir ksmnn derin suda bulunmas ne­ deniyle tespiti sonar ile yaplan hedeflerin "target" incelenmesinin dalgç
yerine uzaktan kumandal dalgç robot (ROV) ile yaplmasvplan­
lanmtr, Genelde kumluk olan denizdibinde yer yer büyükkaya par­ çalannn da bulunmas sonann birçokhe4ef tespit etmesine neden 01­ mutur. En büyük ve belirginolanlarilebatk gemigöünümündekibaz
dank hedefler dalgç robotun. tekvi:z;yonkamerasyla incelenmi, ancak hepsinin kayalk veya dank·.tagupl(ll191duklananlalmtr.Denizin özellikle sert olmas nedeniylediers9l1.(ir hedefleri incelenememi ve böylece bronz heykel batnn bulunnaslnayönelikçalmalar sonuçsuz kalmtr. Buna karlk, Eski. Foça'rinaçndaki Fener Adas ile Orak Adas arasnda 50 metre derinlikte olduunu bildiimiz ve 1992 ara­
trmas srasnda yaptmz dalarn kötühava koullarnedeniyleso­ nuçsuz kald, kurun külçe yüklü bir batn yeri sonar Ile kesin olarak tespit edilmitir. Ancak, yine sert hava artlar nedeniyle uzaktan ku­ mandal robotun batk alanna indirilmesinden vazgeçilerek batn in­ celenmesi 1994 sezonuna braklmtr.
virazon gemisiyle yaplan aratrma srasnda tespit edilen alt ba­ tktan bei Kzlburun çevresinde bulunmutur. Kzlburun veya dier
adyla nceburun olarak bilinen bu kayalk çknt, Seferihisar ile Çeme a·asndaki en büyük körfez olan Sack Körfezi'nin bat yakasndaki
Teke Burnu'nun (bu burun ayn zamanda yarmadann güneydeki en uç
2
noktadr) hemen batsndaki ikinci burundur. Özellikle antik gemiler için oldukça tehlikeli bir burun olduu anlalan bu kayalk çkntnn ku­ zeybat tarafnda 50 veya 60 sene kadar önce batt söylenen büyük bir geminin de bulunmas, bölgenin gemiler için yakn zamana kadar ne denli tehlikeli bir seyir alan olduunun kantdr.
l) Kz/burun Bizans Mermer Bat
Kzlburun'da tesbit edilen be batn en ilginç olan üphesiz 39-40 metre derinlikleri arasnda yatan ve mermer mimari elemanlar tayan Bi­ zans batdr. Gemideki mermer parçalar ile dier kalntlar 14 metre uzunluunda ve 4.80 metre geniliindeki bir alan ile snrl kaldndan
geminin deniz dibine dalmadan omurgas üzerine düzgün bir biçimde oturduu anlalmaktadr (Resim: 1). Mermer mimari elemanlar arasnda
çeitli boylardaki spiral yivli sütunlar, beyaz ve kmz menner plakalar, sütun bal, kilise ve dier baz önemli yaplarda pencere ve nef ay­
ncs olarak kullanlan iki yan yarm sütunceli bir de paye (yass paye) bulunmaktadr. Denizin etkisiyle zarar görerek ksmen eriyen ve birçou
tamamen çökeltiyle kapl olan mermer elemanlardan bir bölümünün de ne olduklar kesin olarak saptanamamtr. Aralarnda kilise veya baka
büyük bir yapya mahsus parçalarn da bulunmas, geminin belirli bir in­ aatta kullanlmak üzere sipari edilmi malzeme tadn akla ge­ tirmektedir. Buna benzer bir örnei Sicilya'nn güneydousundaki Mar­ zamemi liman açklannda 6. yüzyln ikinci çeyreine tarihlenen bir batkta görmekteyiz'. Bu geminin büyük bir olaslkla Kuzey Afrika'da yaplmakta olan bir basilika için çou Mamara mennerinden yaplm
mimari parçalar tad anlalmtr. Bizans, böylece imparatorluun her köesine merkezden gemiler ile "prefabrik" elemanlar göndererek kilise inaatnda önemli bir standardizasyona ulam olmaktadr.
Mernerlerin arasnda ve çevresinde ayrca yans salam durumda 15-20 kadar tek tip amphora (Resim: 2, env.no: 93 sur-I) bulunmaktadr.
Batk alannn derin ksmndaki kumluk zeminde görülen birkaç demir çapa ile tek (Resim: 3, env.no: 93 sur-2) ve çift kulplu mutfak kaplan, bu ksmn geminin ba tarafna ait olduunu belirtmektedir. Batktaki çapa, amphoralar ve özellikle geminin ortasndaki mimari elemanlar arasnda
görülen tek bir amphoradan (Resim: 4), geminin 10. yüzyla ait olduunu
(I) Marzamemi bat için baknz: G.Kapitan. "Schiffsfrachten antiker Baugesteine und Are­ hiteturteile vor den Küsten Ostsiziliens, "Klio 39 (1961) 300-302; G.Kapitan, "The Church Wrcck off Marzaneni", Archaeology 22 (1969) 122-33
3
belirtmektedir". Ancak batktaki malzemenin 6. yüzyl özellikleri gös­ termesi ve anlan mimari elemanlarn çounlukla tek bir örnekten olu­
mas nedeniyle, gemide eski bir yapdan sökülerek çkarlan devirme
malzemenin tand anlalrnaktad-'.
2) Kzlburun Deirmen Ta Bat
Bizans mermer batnn 17 metre kuzeybatsnda ve 36 metre de­ rinlikte deirmen talar tayan bir geminin kalntlarna rastlanmtr.
Batk çevresinde yaplan aratnmada 1 metre civarnda çap olan 17 adet büyük deirmen ta ile 50 cm çapnda ufak bir deimen ta gö­ rülmütür (Resim: 5). Talarn merkezlerinde deirmen milinin geçecei
10 cm çapnda bir delik bulunmaktadr. Batk alannn kuzey tarafnda
yer alan üç adet Bizans tipi demir çapann ksmen kum altnda kalmalar
ve tamamen çökelti ile kapl olmalarndan ekilleri açk olarak sap­ tanamamtr. Bu nedenle, çapalarn deirmen ta batna m, yoksa hemen kuzeyindeki kayalk yamaç üzelinde krk ve dank durumda olan 7. yüzyl amphoralan tayan bata m ait olduu kesin olarak an­ lalamamtr, Batk çevresinde çapalarn dnda baka herhangi bir malzeme görülmediinden, bat tarihlernede zorluk çekmekteyiz. Ancak, deirnen talarndan birine yaslanr durumda olan bir çapann
kol ksmnn çapa gövdesine geni aç yapacak biçimde birletirildii
gözlenmitir. Kolda bir krklk söz konusu deil ise, kolun gövdeye dik aç ile tutturulduu 6-8. yüzyl Bizans çapalanndan farkl olarak bu ça­ p~y daha geç bir döneme, 10-12. yüzyllara tarihleyebiliriz'. Vitruvius 1.0. i. yüzylda, deimen ta batnda görülen türdeki büyük çapl
(2) Batkta tek bir örnei bulunan amphora, ekilolarak L.Donceva-Petkova'da 10. yüzyl mal­ zemesi olarak belirtilen Preslav (Bulgaristan) buluntusu 356 numaral amphora ile ayn ya­ pdadr (La Ceranique Donesique Bulgare Pendant le Moyen Age) (La Seconde Moiie du ve il la Fin du Xe S.) (Sofia 1977) 193 no.356. 212 levha 30.356). J.W. Hayes, geç 10'dan erken 12. yüzyla tarihledii ve batmzn amphorasmn da dahil edilebilecei 54 numaral
amphora tipinde uzunca boyunlu, belirgin azl ve dikkulplu olan amphoralarn grubun en eski örneklerini oluturduunu belirtmektedir (Excavations at Saraçhane in Istanbul II (Princeton 1992) ekil 24.1-6,73,75. Hayes'in erken dönem amphoralanndan olduu için, Kzlburun amphorasu genelolarak 10. yüzyla tarihlememiz gerekmektedir. Batktaki
ikinci amphora tipinin yakn birbenzeri bulunamamtr.Ancak, omuzunun biraz daha yu­ varlak, dip ksmnn az sivri ve boyun ile kulplarn daha uzun olmas dnda, Kzlburun'da
bulunan dier bir Bizans batndaki (4 numaral batk) amphoralara genelolarak ben­ zemektedir. Yine 10. yüzyla tarihlenen bu amphora tipi için 10. dipnota baknz ..
(3) Bu konuyla ilgili görü ve yardmlar için Dr. Nuin Asgari ile Prof.Dr.Yldz Otüker'e te­ ekkür ederim.
(4) Serçe Liman cam bat olarak bilinen 1. yüzyl Bizans batnda bulunan sekiz adet çapa "Y" eklindeki çapa tipinin en kesin tarihlenebilen örneklerini oluturmaktadr (F.van Do­ orninck, Jr., "A Limited Technology, A Sophisticated Design", INA Newsletter [15.3 (1988) 24-25]
4
yass talarn su gücü ile çaltrldndan bahsetmekle beraber, bu ta­
larn bilinen en eski örnei Geç Roma Dönemi'ne aittir>. Yine ili yu­ varlak talar gerektiren zeytinya preslerinin 12. yüzylda", yel de­ irmenlerinin ise 12-13. yüzylda kullanma girdii sanlmaktadr".
Ancak, arkeolojik kazlarda yukarda sözü geçen Geç Roma Dönemi'ne ait su deirmeni ile Yunanistan'da Alonissos Adas yaknlarndaki Pe­ lagos Adas'nda 12. yüzyla ait bir batktaki örnekler", dnda tekerlek biçimli büyük deirmen talar ile ilgili bugüne dek fazla bir bilgi elde edilememitirr. Yunanistan'n Aigina, Methana, Poros adalarndaki de­ irmen ta ocaklar antik dönemlerden, Melos ocaklar ise en geç 16. yüzyldan balamak üzere 20. yüzylortalarna kadar iletilmiler-v, bu­ ralarda ilenen deilmen talar yine bu asrn ilk ksmlarnda ülkemize ithal edilmilerdir. Yukada sözünü ettiimiz çapalar Geç Bizans tipinde olup bu bata ait iseler, genelolarak 10-12. yüzyllara ta­ ihleyebileceimiz bu batk, Orta ça'da çok önemli bir yeri olan de­ irmen ta ticaretine tutaca k bakmndan oldukça büyük bir önem tamaktadr.
3) Kzlburun 7. Yüzyl Bizans Bat
Deirmen ta batnn bulunduu alann hemen kuzeyindeki dik ka­ yalk yamaç üzerinde Yassada 7. yüzyl bat kazsndan çok iyi ta­ ndmz küresel yapl amphora parçalarna rastlanmtru. 28 metreden balayarak 36 metre derinlie kadar geni bir alana yaylm olan amp­ hora parçalar arasnda salam örnek görülmemitir. Batn dein ks-
(5) Atina Agoras kazs srasnda bulunan ve 6.yüzyln sonlarna kadar iletildii anlalan su deirmenine ait alt adet deirmen tann çaplar 74 cm ile 82.4 cm arasnda deinektedir
(A. W. Parson, "A Roman Watermill in the Athenian Agora, "Hesperia 5 (1936) 70 - 90. (6) A. Sordinas, Old Olive Mills and Presses on the Island of Corfu, Greece. Occasional Paper
No. 5(Memphis State University Anthropological Research Center, Menphis 1971). (7) J. Storek ve W. Teague, Flour for Man 's Bread (Mineapolis 1952). (8) Çkarlan arnphora ve sgraffito tekniindeki srl kaselerden 12. yüzyln ortalarna ta­
rihlener batkta ayrca alt adet 1.5 m çapnda deirmen ta bulunmutur: Ch. Kritzas, " Tü Bu(aavLllov vauiiywv lIEAay vjaou -fAAüvvl1aou,"Athens Annals of Arhaeology 4 (1971 ) 176 - 82; P. Throekmorton" Exploration of a Byzantine Wreek at Pelagos Island near Alonnessos", 4 ( 1971 ) 183 - 85; C. Runnels, A Diachronic Studyand Economic Analysis of Millstones from the Argolid, Greece (Indiana University 1981, yaynlanmam
doktora tezi) 234. (9) Runnels ("supra n. 7" 135), Yunanistan'da 7. yüzyldan sonra arkeolojik kontekste her­
hanngi bir deirmen tann bulunmadna dikkat çekmektedir. (LO) Runnels (supra n. 7) 225 - 41. (11) 7. yüzyl Yassada Bizans batndaki küresel anphoralar için baknz: G. Bass ve F. van
Doorninek jr., Yass Ada I (College Station 1982) 157 - 60; F. van Doorninek, jr., 'The Cargo Amphoras on the 7th Century Yass Ada and 1Ith Century Serçe Liman Shipwreeks: Two Examples of aReuse of Byzantine Amphoras as Transpot Jars," V. Deroche ve J. -M. Spieser, eds. Recherches sur la Ceramique Byrantine.Bullein de Correspondance Hellenique (Suppl. XVIII) (Paris 1989) 247 - 53.
5
mnda yer alan iki ufakça mermer plakann bu bata m ait olduu yoksa daha güneydousundaki derin suda yatan mermer yüklü batktan m dü­
tüü bilinmemektedir. 36 metre derinlikte ve deirmen talannn üst ya­ maca yakn olan ksmnda bulunan üç adet demir Bizans çapasnn da bu bata ait olup olmad kesin olarak anlalamamtr. Kzlburun'a çar­ parak parçalanan geminin içindeki amphoralarn kayalk yamacn üzerine dökülerek dalm olmas nedeniyle batk pek belirgin deildir.
4) Kz/burun Bizans Bat
Kzlburun'un en güney ucunda 28 metre derinlikte, ksmen kayalk
ksmen de kum zemin üzerinde yüzlerce amphora tespit edilmitir. Ço­ unlukla kayalk alann üzerine dökülmü olmalar nedeniyle amp­ horalarn büyük bir ksmnn krlm olmasna ramen, özellikle batn
derin ksmndaki kum cepleri içinde salam amphoralara da rastlanmtr
(Resim: 6; env. no: 93 sur-3). Yamaçtaki amphoralarla kark olarak büyük ta ve moloz bulunmas, geminin batmasndan sonra yamacn dibe doru bir miktar kaydna iaret etmektedir. Çevrede yaplan aratrma
srasnda amphora dnda malzemeye rastlanmanutr, Hepsi ayn tipte olan bu amphoralara dayanarak batçok genelolarak 10.-11. yüzyllara
tarihlemekteyizv.
5) Kz/burun Sütun Bat
Yukarda bahsi geçen Bizans batnn güneyinde, 45 - 48 m de­ rinlikteki kum ve kayalk zemin üzerinde kesin olarak tarihlenemeyen bir batk bulunmutur. Batkta 1.75 m çapnda ve 0.95 m yüksekliinde
dokuz adet sütun tamburu, 1.75 m x 1.15 m x 0.32 m boyutlarnda
büyük bir mermer plaka ile 1.90 m x 1.90 mx 0.70 m boyutlarnda çö­
keltiyle kapl olmas nedeniyle kesin olarak tanm yaplamayan, ancak bir olaslkla Dor stilinde yaplm bir sütun ba bulunmaktadr. Batn
kuzey tarafndaki kayalklar üzerinde ayrca bir veya iki büyük mermer plaka daha görülmütür, Tüm parçalarn tek bir sütuna ait olduu kabul edilirse, toplam 9.3 m yüksekliindeki bu sütunun büyükçe bir yapya ait
(12) Omuzlarnn daha köeli, dip ksmnn sivrice, boyun ve kuplarnn ise daha kavisli olmas
bakmndan biraz farkllk göstermekle birlikte amphoramza oldukça benzeyen Bul­ garistan'n Preslav kazlarnda bulunan bir örnek 10. yüzyln ikinci yarsna tarihlenmekte, ancak bu amphora tipinin 12. yüzyla kadar kullanld bildirilmektedir (Donceva - Petkova "supra n. 2" 195 no. 369, 212 levha 30.369). j.Cangova, Preslav amphorasn genel olarak LO - lL. yüzyllara koymutur. ("Targovske Pomesheinja Kraj Jozhnata Krepostna Stena", Bul/etin de l'Insiu arcleologiqe blgare 21 (1957) 264.271 -72,279 levha VII. 1; "Amp­ horas du Moyen Age en Bulgarie, " Bllein de l'Insiut arleologique bulgare 22 (1959)" 248 ekil 4. 3, 252.
6
olduu anlalmaktadr. Batktaki baln Dor stilinde olduu kanmz
doru ise, o zamangeminin Klasik Dönerr'e tarihlenmesi gerekmektedir. Ancak, Anadolu'da bu stildeki tapnak gibi büyük yaplarn az olduu ve bilinen belirli örneklerin Kzlburun'un kuzeyinde kald gözönüne al­
nrsa, sütunun ya Yunanistan'a yollanrken veya o yönden geldikten sonra Anadolu kylan boyunca kuzeye doru götürülürken kaybolmu
olmas gerekmektedir: Dier bir açklama ise sözkonusu elemann Dor stilindeki bir balk yerine yon veya Korint tipi bir sütunun kaidesi ol­ duu eklindedir.
Sütunparçalarnn hemen yannda bulunan ve .Ö. i. yüzyla ta­ rihlenerek batkla herhangi bir ilikisi olmad düünülen salam bir amphora dnda baka bir esere rastlanmamtr.
Kzlburun'un hemen ucunda, 28 metre derinlikre bir miktar 7. yüz­ yl Bizans amphoras parçalarna rastlanmtr. Amphora saysnn az oluu ve çevrede dier malzerneye rastlanmamas, söz konusu amp­ horalann Kzlburun'un 150 metre kadar dousunda tespit edilen 7. yüz­ yl Bizans batna (3 numaral batk) ait olabileceini akla getirmektedir, Kzlburun'a çarpan gemi, amphora yükünün bir ksmn burada denize döktükten sonra hafifleyerek dalgalarn etkisiyle douya sürüklenip bat­ m olabilir.
6) Altnkum (Prlanta) Plaj Roma Bat
Çeme'rin güneyinde Altnkum (veya Prlanta) Plaj olarak bilinen yerde kydan yaklak 60 metre uzaklkta ve 4-5 metre derinlikte, 15 adedi Korint tipi sütun bal, 25 adedi ise sütun kaidesi olmak üzere Marmara mermerinden yapldn sandmiz toplam 40 parça mimari eleman bulunmaktadr. Malzemenin kyya yakn olan ksm kumta
zemin üzerinde oturduundan az dalm, kum üzerinde olan güneydeki parçalar ise dalga etkisiyle çok daha fazla dalmlardr. Bu ksmda,
kumun altna gömülü birkaç parçann daha bulunmas olasdr. Balklar
1.30 m x 1.30 m x 0.90 m boyutlannda, kaidelerin kenarlar ise 1.15 ila 1.35 m arasnda deimekte olup 0.45 m yüksekliindedir. Tüm parçalar yerlerine ulatktan sonra tamamlanmak üzere kaba olarak e­
killendirilmitir. Sütun balklarnn eklinden bat .s. 5-6. yüzyllara tarihleyebiliriz.
Çeme civarndaki en popüler plajlardan birinin hemen açnda ve sadece 4-5 metre gibi s bir konumda yer almas nedeniyle batk, çevre halk ve Çeme Müzesi yetkililerince iyi bilinmektedir.
7
1993 sua1t aratrmas srasnda çkarlarak Bodrum Sua1t Arkeoloji Müzesi'ne teslim edilen malzeme arasnda Teke Bumu açklarndan
Roma Dönemi'ne ait ufak bir kurun çipo da bulunmaktadr (Resim: 7, env.no: 93 sur-4). 37 metre derinlikte bulunan çiponun uzunluu 0.65 metre olup ortasnda çapa kolu .içAn kare eklinde bir delik y~r almaktadr.
Bu tipteki çipolar genelolarak LO. 2. yüzyln ortalarndan LS. 4. yüzyla kadar kullamlmlardr!'. Ancak, en yaygn olarak görüldükleri dönem 1.0.2. yüzyln ikinci çeyreidir. Aratrmalanmz srasnda görülen tüm kurun malzeme çkarlarak Bodnun Müzesi'ne teslim edilmektedir. Hurda deeri yüksek olan bu tür malzemenin süngerciler ve dier dal­ gçlar tarafndan yama edilip tahrip edilmesi veya satlmas böylece ön­ lenmektedir.
(13) D.Haldanc, The Wooden Anehor (Texas a§M University 1984,yaynlannam master tezi) 7-9,12
8
Resim: 1- Krzlburun Bizans Mermer Bat'nn genel görünümü. On planda çökelti kapl yivli sütunlar, arka planda ise mermer plakalar görülmektedir.
Resim: 2- Kzlburun Bizans Mermer Bat'ndan çkarlan etüdlük amphora (env.no: 93sur-l)
9
10
Resim: 3- Kzlburun Bizans Mermer Bat­
mn ba ksmnda yer alan çapa ve çeitli kaplar arasndan çkarlan tek kulplu bir mutfak kab (env. no:93sur-2)
Resim: 4- Kzlburun Bizans Mermer Ba t'ndaki mimari elemanlarn
arasnda bulunan ve batkta
fotoraf.
Resim: 5- Kzlburun Deirmenta Bata'nn genel görünümü. On planda, bata ait olduu sanlan çapa, önden ikinci ve üçüncü deirmen talannn soluna yaslanm durumda görülmektedir.
Resim: 6- Kzlburun Bizans Bat'ndan çkan­
lan etüdlük amp­ hora (resim 6, env. no: 93sur-3)
Resim: 7- Roma Dö­ nemi'ne ait kurun çipo, üstten görünüm (env.no: 93sur-4)
11
Bu aratrma imkann bize tanyan, Kültür Bakanl Antlar ve Mü­ zeler Genel Müdürlüü'nün bata sayn genel müdür olmak üzere, tüm çalanlanna sonsuz teekkürlerimi sunarm. Aynca Yalvaç Müzesi'nde ve örenyerinde yürüttüü çok baarl çalmalarda bulunan, Latince ve Yunanca yaztlarn aratrlmas imkann verdii için Yalvaç Müze Mü­ dürü Sayn Dr.Mehmet Talalan'a içtenlikle teekkürlerimi sunarm.
Antiocheia ehri, bugünkü Isparta iline bal Yalvaç ilçesidir. Pisidia Bölgesi'nde bulunmasna rame, yerli halk Frig kültürünü yaatyordu.
Yerli halkn Frig dilini kul1andn, ..ehrin hudutlar içerisinden çkm
olan Frig yaztlanndan öreniyoruz. Ornek olarak Prof. Claude Brixhe ile beraber Kadmos dergisinde yaynladm bir mezar stelindeki yazt, Stra­ bo'da ayn kültürün varlndan söz etmektedir.
sminden de…