10.1+3 vervolg koude oorlog europa van verdeeld naar een...
TRANSCRIPT
8‐4‐2015
1
Vervolg en einde van De Koude Oorlog: 1953-1995
(10.1 & 10.3)
Na de dood van Stalin leek de Sovjet‐greep op het Oost‐Europa wat losser te worden. Chroesjtsjovmaakte Stalins misdaden openbaar (destalinisatie), wilde de dictatuur verzachten en deverhoudingenmet het Westen verbeteren (politiek van vreedzame co‐existentie).
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
Door deze versoepeling kreeg men in Hongarijede moed om meer vrijheid en democratie te eisen.Maar dat ging de Sovjet‐Unie te ver en deHongaarse opstand werd in 1956 bloedigneergeslagen (zie 10.1).
Een zelfde soort ontwikkeling deed zich voor in Tsjecho‐Slowakije in 1968. De Tsjechische leiderAlexander Dubcek wilde een ‘communisme met een menselijk gezicht’ en begon op eigen initiatiefhet stelsel te hervormen, zo kwam er:• meer economische vrijheid• werd de perscensuur afgeschaft en konden kunstenaars en schrijvers onbelemmerd werken.Deze periode is in de geschiedenis bekend geworden onder de naam Praagse lente (VB HC)
Omdat de afgesproken invloedssferen (Jalta & Potsdam) werden gerespecteerd was er net als in Hongarije 1956) en Berlijn (1961) wederom geen reactie van het Westen.
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Alexander Dubček
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
2
Ook nu weer greep de USSR in en de Praagse Lente eindigde toen in augustus 1968 vijf landen vanhet Warschaupact met een groot leger, Tsjecho‐Slowakije binnenvielen.Hierna liet de Russische partijleider Brezjnev (opvolger Chroesjtsjov) weten dat wanneer een lid van decommunistische ‘familie’ van landen van het rechte pad afdwaalde, de overige leden het recht hadden ombroederlijk ‘hulp’ te verlenen ( = Brezjnev‐doctrine). Je zou deze politiek dus als een Russische reactieop de Truman‐doctrine kunnen beschouwen. (beelden (15 m) of (5 m. ).
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
.
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
De gesprekken tussen de USA en USSR over ontwapening die na de Cubacrisis waren begonnenleidden zoals al eerder gemeld in 1972 tot het SALT‐I akkoord (VB HC zie ook 10.1) en in 1979 waser zelfs een SALT‐II . Maar aan de ontspanning kwam plots een einde toen• deUSSR in dat jaarAfghanistan binnenviel en• in de USA in 1981 president Reagan aan de macht kwam.
8‐4‐2015
3
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Na jarenlange ontwapening startte de V.S. onder Ronald Reagan een nieuwebewapeningswedloop. Hij lanceerde de plannen van een beschermd ruimteschild (hetStrategic Defense Initiative ook bekend als het Star Wars plan).
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Reagan durfde met dit plan te komen omdat hij wist dat de USSR zou achterblijven, omdat• de USSR de enorme kosten van een ruimteschild niet zou kunnen opbrengen• de USSR de kennis op computergebied misten voor zo’n plan.
Defensie‐uitgaven USA en USSR 1946‐1998
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
USSR kan bewapeningswedloop niet langer volhouden vanwege economische problemen.
Einde Koude Oorlog, uiteenvallen USSR.
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Het Amerikaanse SDI‐project veroorzaakte grote onrust in de Sovjet‐Unie, omdat deRussische economie deze nieuwe stap in de wapenwedloop niet aankon. Maar ook in hetWesten ontstond onder de bevolking steeds meer onrust tegen de kernbewapening.Dit leidde tot demonstratie waaronder die tegen kernwapens in Amsterdam (1981) (VB HC)Aan deze demonstratie deden maar liefst 420.000 Nederlanders mee!
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
4
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Met de komst van een nieuwe Russische leider Michael Gorbatsjov ging de Koude Oorlog de laatste fase in. Misschien wel gedwongen door de economische problemenwaarin het land verkeerde en het niet kunnen volgen van de nieuwe bewapeningsrace kwam hij met de volgende plannen om het communisme te redden: 1. Onderhandelingenmet het Westen over vermindering van kernwapens2. Perestrojka (veranderingen op economisch gebied), door herstructurering van de economie
moest de productie efficiënter worden en zou er meer ruimte komen voor eigen initiatief. Het experiment leek een herhaling van de Praagse Lente, maar dan in de USSR zelf.
3. Glasnost (openheid of meer vrijheid van meningsuiting), hij liet de Breznjev‐doctrine los en stelde Oostbloklanden in de gelegenheid een eigen politieke koers te gaan volgen!
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
Wat wil de tekenaar met deze prenten duidelijk maken?
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Gorbatsjov was geliefd in het westen maarmet zijn Perestrojka bereikte hij niet veel. De planeconomie bleek niet zomaar te vervangen door een vrijemarkteconomie. Dat betekende gebrek aan alles in de staatswinkels van de USSR.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
5
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Zijn Glasnost werd door de bevolking gebruikt om meer vrijheid en zelfbestuur te eisen.Het loslaten van de Breznjev‐doctrine stelde Oostbloklanden in de gelegenheid een eigenpolitieke koers te gaan volgen. In Polen kwamen het onder druk van de vakbond Solidariteitin 1989 vrije verkiezingen. Daarna ging het snel, de leiders van Hongarije knippen hetprikkeldraad van het IJzeren Gordijn door en steeds meer burgers uit de DDR glipten via ditsoort mogelijkheden naar het Westen.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
In de DDR gingen de mensen massaal de straat op om meer vrijheid en democratie te eisen. Departijleiders van de DDR durfden niet met grof geweld op te treden en gaven uiteindelijk toeaan de eisen van de demonstranten. Op 9 november 1989 werd een opening gemaakt in deBerlijnse muur.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
6
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
De val van de muur werd het beeldbepalende element voor de val van het communisme. InDuitsland klonk al snel de leuze ‘Wir sind ein Volk’ en binnen een jaar (3 oktober 1990) waren detwee Duitslanden herenigd. Ook in andere voormalige Oostblokstaten verdween het communisme.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
7
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Nadat Gorbatsjov was afgezet kwam er in 1991 een einde aan het communistisch bewind inde Sovjet‐Unie. Daarvoor in de plaats kwamen 15 soevereine republieken. Dit betekendeook het einde van de Koude Oorlog, een ontwikkeling die nieuwe perspectieven bood voorde Europese samenwerking. Ook het Warschaupact werd trouwens ontbonden enverschillende ex Warschaupact landen werden later lid van de NAVO.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
Tijd van televisie en computers.1945 ‐ Heden
Oplevend nationalisme:Na de val van het communisme (en het verdwijnen van totalitaire staten) in Oost‐Europa stakin een aantal landen het nationalisme de kop op, hierdoor:• vielen de USSR (1991), (zie hiervoor)• Tsjecho‐Slowakije (1992)• en (na een bloedige oorlog) Joegoslavië uiteen.
10.1‐3 Vervolg: De Koude Oorlog (1953‐1995).
8‐4‐2015
8
De val van Srebrenica: op 11 juli 1995 wasde inname van de Bosnische stadSrebrenica en de daaropvolgendedeportatie en genocide van meer dan 7000moslimjongens en ‐mannen, die formeelonder bescherming stonden van een VN‐bataljon bestaande uit Nederlandsemilitairen. Tot juli 2012 zijn van dezeslachtoffers 6.838 geïdentificeerd.
8‐4‐2015
9
8‐4‐2015
10
8‐4‐2015
11
8‐4‐2015
12