VISOKA ŠKOLA ZA MENADŽMENT U TURIZMU I INFORMATICI U VIROVITICI

OSNOVE RA UNOVODSTVA10. AMORTIZACIJA

Stalna sredstva se u procesu proizvodnje postupno

- fizi ki troše- tehni ki zastarijevaju i- prenose dio po dio svoje vrijednosti na ostvarene u inke.

AMORTIZACIJAje dio vrijednosti koju stalno sredstvo

upotrebom u nekom razdoblju IZGUBI i PRENESE na novi proizvod ili

uslugu.

Amortizacija je element troškova proizvodnje.Prodajom proizvoda ili usluga, OSLOBA A SE prenesena vrijednost stalnih sredstava.Stoga je amortizacija IZVOR SREDSTAVA za financiranje kupnje novih stalnih sredstava, odnosno zamjenu dotrajalih ili zastarjelih sredstava.

KUPUJU SE nova sredstva i time vrši ZAMJENA onih sredstava iji je vijek korištenja

istekao, ZAMJENA dotrajalih dijelova stalnih sredstava, POPRAVKE dotrajalih dijelova stalnih sredstava.

Iz prikupljenih sredstava amortizacije:

Za izra un troškova amortizacije potrebno je utvrditi:

1.OSNOVICU ZA AMORTIZACIJU,koju ini vrijednost stalnog sredstva za koje ra unamo amortizaciju,

2.VIJEK KORIŠTENJA stalnog sredstva, odnosno mogu i u inak u vijeku korištenja,

3.AMORTIZACIJSKE KVOTE, to jest godišnje iznose amortizacije.

Dvije su temeljne skupine metoda izra unavanja amortizacije:

1. vremenske,a) linearna (konstantna, ravnomjerni godišnji

iznosi amortizacije),b) degresivna (godišnji iznosi amortizacije se iz

godine u godinu smanjuju), - aritmeti ki degresivna (digitalna)- geometrijski degresivna

c) progresivna (godišnji iznosi amortizacije se izgodine u godinu pove avaju).

2. funkcionalne.

Funkcionalna Vremenska Kombinirana

LINEARNA DEGRESIVNA PROGRESIVNA

AMORTIZACIJA

ARITMETI KI DEGRESIVNA (DIGITALNA)

GEOMETRIJSKI DEGRESIVNA

Vremenske metode

Temelje se na dužini ekonomskog vijeka korištenja stalnog sredstva.Primjenjuju se kod izra unavanja amortizacije stalnih sredstava iji vijek korištenja najviše ovisi o utjecaju:

- prirodnih i tehni kih initelja, kao i - ekonomskom zastarijevanju stalnog sredstva.

Vremenska linearna metoda

Najjednostavnija i najviše korištena metoda. Osnovica za amortizaciju se ravnomjerno raspore uje na godine planiranog vijeka korištenja stalnog sredstva. Godišnji iznos amortizacije se izra unava po formuli:

Vo - Vn a = ---------------

n

Vo - Vn = osnovica za amortizaciju n = broj godina vijeka korištenja stalnog sredstvaGodišnji iznosi amortizacije od prve do posljednje godine jednaki su:

a1 = a2 = a3 = ... = an

PrimjerIzra unati godišnje iznose amortizacije univerzalnog kombajna metodom linearne amortizacije.

Fakturna (kupovna) vrijednost 185.000 knTroškovi dopreme do poduze a 7.500 knPo etna (nabavna) vrijednost (Vo) 192.500 knKrajnja (likvidacijska) vrijednost (Vn) 9.000 knOsnovica za amortizaciju (Vo-Vn) 183.500 knVijek korištenja (n) 8 god

Vo - Vn a = -----------------

n

Vo - Vn 192.500 - 9.000a = --------------- = ---------------------

= n 8

183.500= ------------- = 22.937,50 kn

8

Proces akumuliranja sredstava amortizacije odnosno smanjivanja vrijednosti stalnog sredstva

AKUMULIRANJE SREDSTAVA

AMORTIZACIJE (NOVAC)

SMANJIVANJE VRIJEDNOSTI STALNOG

SREDSTVA

Vremenska degresivna metodaPodrazumijeva izra unavanje godišnjih iznosa amortizacije koji se iz godine u godinu smanjuju

a1 > a2 > a3 > ... > an

Najve i iznos je u prvoj, a najmanji u posljednjoj godini amortizacijskog perioda.

Prema intenzitetu smanjivanja godišnjih iznosa amortizacije razlikuju se aritmeti ki i geometrijski degresivna amortizacija.

Aritmeti ki degresivna metodaRazlika izme u dvije godine amortizacijskog perioda, odnosno iznos smanjenja (d) je isti iz godine u godinu

Suma iznosa smanjenja (D) predstavlja razliku izme u prve i zadnje godine amortizacijskog perioda

Primjer

Izra unati godišnje iznose amortizacije univerzalnog kombajna metodom aritmeti ki degresivne amortizacije.

Osnovica za amortizaciju (Vo-Vn) 183.500 knVijek korištenja (n) 8 godIznos smanjenja god. iznosa am. (d) 3.000 knSuma iznosa smanjenja (D) 21.000 kn

D = d(n-1)D = 3.000(8-1) = 21.000 kn

Izra un godišnjih iznosa amortizacijeD 21.000

a1 = a + ---- = 22.937 + ---------- = 33.437 kn2 2

a2 = a1 – (k-1)d = 33.437 – (2-1) 3.000 = 30.437

a3 = a1 – (k-1)d = 33.437 – (3-1) 3.000 = 27.437

a4 = a1 – (k-1)d = 33.437 – (4-1) 3.000 = 24.437

**************************************

a8 = a1 – (k-1)d = 33.437 – (8-1) 3.000 = 12.437

UKUPNO (Vo-Vn) = 183.500 kn

Godina Godišnji iznos amortizacije Razlika Ostatak

vrijednosti1. 33.437 3.000 150.0632. 30.437 3.000 119.6263. 27.437 3.000 92.1894. 24.437 3.000 67.7525. 21.437 3.000 46.3156. 18.437 3.000 27.8787. 15.437 3.000 12.4418. 12.437 3.000 4

Ukupno 183.500

Izra un godišnjih iznosa amortizacije aritmeti ki degresivnom metodom

Digitalna amortizacija

Poseban oblik aritmeti ki degresivne amortizacijeNe bira se razina degresije, nego se veli ina diferencije (d) ra unski odre uje i ujedno predstavlja iznos amortizacije posljednje godine amortizacijskog perioda (an = d) po formuli:

Vo - Vnan = ------------------

1+2+3+.....+n

Iznosi amortizacijskih kvota ostalih godina, izra unavaju se postupnim dodavanjem iznosa diferencijacije, od zadnje ka prvoj godiniamortizacijskog perioda

Primjer

Izra unati godišnje iznose amortizacije univerzalnog kombajna digitalnom metodom.

Osnovica za amortizaciju (Vo-Vn) 183.500 knVijek korištenja (n) 8 god

Vo – Vn 183.500an = ------------------ = --------------- = 5.097,22 kn

1+2+3+.....+n 36

Godina Godišnji iznos amortizacije Razlika Ostatak

vrijednosti1. 40.777,76 5.097,22 142.722,242. 35.680,54 5.097,22 107.041,703. 30.583,32 5.097,22 76.458,384. 25.486,10 5.097,22 50.972,285. 20.388,88 5.097,22 30.583,406. 15.291,66 5.097,22 15.291,747. 10.194,44 5.097,22 5.097,308. 5.097,22 5.097,22 0

Ukupno 183.500

Izra un godišnjih iznosa amortizacije digitalnom metodom

Geometrijski degresivna metoda

Intenzitet smanjenja godišnjih iznosa amortizacije, odnosno koeficijent geometrijskog niza (q) je jednak iz godine u godinu i sami ga biramoVe i q zna i ve u razliku izme u godišnjeg iznosa amortizacije prve i posljednje godine i obrnutoIzra un polazi od posljednje godine

PrimjerIzra unati godišnje iznose amortizacije

univerzalnog kombajna metodom geometrijski degresivne amortizacije.

Osnovica za amortizaciju (Vo-Vn) 183.500 knVijek korištenja (n) 8 godKoeficijent geometrijskog niza (q) 1,5

Iznos amortizacije u posljednjoj godini ra una se po formuli:

q-1 1,5-1a = Vo-Vn ------ = 183.500 -------- =

qn-1 1,58-1= 3.725,30 kn

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Slijede e godine se ra unaju po formuli:am = a * qn-m

a7 = 3.725,30 * 1,58-7 = 5.587,95a6 = 3.725,30 * 1,58-6 = 8.381,92a5 = 3.725,30 * 1,58-5 = 12.572,88

Godina God. iznos amortizacije Razlika Koeficijent

(q)Ostatak

vrijednosti1. 63.650,85 -- -- 119.849,152. 1,53. 1,54. 1,55. 12.572,88 1,56. 8.381,92 1,57. 5.587,95 2.793,97 1,58. 3.725,30 1.862,65 1,5 0

Ukupno 183.500

Izra un godišnjih iznosa amortizacije geometrijski degresivnom metodom

Vremenska progresivna metoda

Obrnuta u odnosu na metodu degresivne amortizacije

1-q 1-1,5a1 = Vo-Vn ------ = 183.500 -------- =

1-qn 1-1,58

-0,5= 183.500 ------ = 183.500 * 0,02 = 3725,12

-24,63

a2 = a1 * q

a3 = a2 * q

Funkcionalne metode (metode obra una prema u inku)

Temelje se na obujmu korištenja ili radnom u inku stalnog sredstva. Godišnji iznos amortizacije ovisi o intenzitetu funkcioniranja (rada) stalnog sredstva, kao posredni izraz ili na in procjene njegova fizi kog trošenja.Funkcionalna amortizacija se koristi kod onih stalnih sredstava kod kojih je intenzitet korištenja glavni imbenik njihova fizi kog trošenja. Prednost: iznos troškova prati intenzitet korištenja stalnog sredstva, jer je on najbolji izraz njegova trošenja i ujedno izraz intenziteta stvaranja novih

inaka

Postupak izra unavanja funkcionalne amortizacije obuhva a dvije faze:

1. izra unavanje iznosa amortizacije po jedinici ostvarenog u inka (aq) ili po satu rada i to po sljede oj formuli:

Vo - Vnaq =

Q= osnovica za amortizaciju / ukupan u inak koji stalno sredstvo ostvaruje u vijeku korištenja

2. izra unavanje godišnjeg iznosa amortizacijemnoženjem iznosa amortizacije po jedinici u inka s ostvarenim u inkom u godini za koju se ra una amortizacija (godina k), to jest po formuli:

ak = aq * qk

Izra unati godišnje iznose amortizacije univerzalnog kombajna funkcionalnom metodom.

Osnovica za amortizaciju (Vo-Vn) 183.500 knUkupan u inak ostvaren u vijeku korištenja 9.175 satiVijek korištenja (k) 8 god

Vo - Vn 183.500aq = = = 20 kn/sat

Q 9.175

Godišnje iznose ra unamo množenjem iznosa amortizacije po satu rada s ostvarenim u inkom u pojedinim godinama vijeka korištenja stalnog sredstva (kombajna), prema sljede oj tablici:

Primjer

Izra un godišnjih iznosa amortizacije funkcionalnom metodom

Godine Ostvareni sati Amortizacija na sat

Godišnji iznos amortizacije

1. 1.085 20 21.7002. 1.100 20 22.0003. 1.145 20 22.9004. 1.250 20 25.0005. 1.100 20 22.0006. 1.300 20 26.0007. 1.295 20 25.9008. 900 20 18.000

Ukupno 9.175 183.500

Kombinirana metodaPodrazumijeva dva metodološka postupka (npr. geometrijski degresivnu u linearnu)

Zbog velikih razlika izme u amortizacijskih kvota na po etku i na kraju amortizacijskog perioda kod degresivnih metoda, radi se njihova KOREKCIJA uvo enjem tzv. AMORTIZACIJSKE STOPE (objava u N.N.)Odre enim se postotkom množi neamortizitana vrijednost stalnog sredstva.

Godina (m)

Ostatak vrijednosti

Amortiz. stopa (%)

God. iznos

amortiz.Razlika

Koef. geomet.

niza1. 183.500 25 45.875 ---- ----

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Ukupno

Izra un godišnjih iznosa amortizacije kombiniranom metodom

Godina (m)Ostatak

vrijednosti

Amortiz. stopa (%)

God. iznos

amortiz.Razlika

Koef. geomet.

niza1. 183.500 25 45.875 ---- ----

2. 137.625 25 34.406 11.469 1,33

3. 103.219 25 25.805 8.601 1,33

4. 77.414 25 19.353 6.452 1,33

5. 58.061 25 14.515 4.838 1,33

6. 43.546 25 10.886 3.629 1,33

7. 32.660 25 8.165 2.721 1,33

8. 24.495 25 6.124 2.041 1,33

Ukupno 165.129

Izra un godišnjih iznosa amortizacije kombiniranom metodom

Zamjena metoda183.500 – 165.129 = 18.371

NEAMORTIZIRANA VRIJEDNOST

Zamjena pomo u formule:S = (n+1) – 1/d

n – broj godinad – geometrijski degresivni % amortizacije

S = (8+1) – 1/0,25 = = 9 – 4 = 5

Godina Godišnji iznos amortizacijeGeometrijska degresivna

amortizacija Linearna amortizacija

1. 45.875

139.9542. 34.4063. 25.8054. 19.353

5.(S) 14.5156. 10.886 14.5157. 8.165 14.5158. 6.124 14.515

Ukupno 165.129 183.500

183.500 – 139.954 = 43.546 : 3 = 14.515

KNJIGOVODSTVENO EVIDENTIRANJE AMORTIZACIJE

- kona ni obra un amortizacije temelj je za provo enje kona nih knjiženja

- za obra un je potrebno poznavanje važnih elemenata poput:

- podaci o vrsti dugotrajne nematerijalne i materijalne imovine

- osnovici za obra un amortizacije- stopi amortizacije- godišnjem iznosu amortizacije

Primjer:Trgova ko društvo na dan 01.01. 2011. ima

dugotrajnu nematerijalnu i materijalnu imovinu iskazanu po trošku nabave s utvr enim godišnjim stopama amortizacije kako slijedi: izdaci za razvoj 120.000 20%tvorni ka hala 450.000 4%upravna zgrada 340.000 2%postrojenje 780.000 10%stroj 120.000 15%pogonski inventar 40.000 20%uredski inventar 80.000 10%

ra unalna oprema 50.000 25%

Godišnji predra un amortizacijeRed.br. Vrsta imovine osnovica stopa% god.iznos a.1. Izdaci za razvoj 120.000 20 24.000Ukupno nematreijalna imovina 24.0002. tvorni ka hala 450.000 4% 18.000

upravna zgrada 340.000 2% 6.800postrojenje 780.000 10% 78.000stroj 120.000 15% 18.000pogonski inventar 40.000 20% 8.000uredski inventar 80.000 10% 8.000ra unalna oprema 50.000 25% 12.500

Ukupno materijalna imovina 149.300UKUPNO: 173.300

Mjese ni iznos amortizacije:Nematerijalna imovina 2.000 (24.000:12)Materijalna imovina 12.442 (149.300:12)

ukupno 14.442- Pove anje troškova u iznosu ukupno obra unate

amortizacije i smanjenje imovine korištenjem konta ispravka vrijednosti na kojima se na potražnoj strani iskazuje izra un ukupne amortizacije kroz razdoblja tijekom korisnog vijeka trajanja po stvakama imovine

Ispravak vrijed. nematerijalne im.2.000 (1) 1.mj.22.000 (2) 02. -12.mj.

Ispravaka vrijednos. mat. imovine12.442 (1) 1.mj.

136.878 (2) 02.-12.mj.

amortizacija____________1.mj. (1) 14.442 02.-12.mj(2) 158.878

Pitanja:1) Što je amortizacija?

2) Nabrojite i objasnite pojedine vrste amortizacije?

3 ) Navedite i objasnite podvrste vremenske amortizacije?

4) Koje je elemente potrebno utvrditi za izra un troškova amortizacije?

5) Objasnite pravila knjiženja troška amortizacije?